\id 1TI - Ampeele NT [apz] -Papua New Guinea 1988 (web version -2012 bd) \h 1 Timouti \toc1 Olo Iyoswo Sɨmoꞌmjo loso Poul Timoutimneꞌno Mtɨꞌmokumentisofoho. \toc2 1 Timouti \toc3 1 Tm \mt1 1 Timouti \mt2 Olo Iyoswo Sɨmoꞌmjo loso Poul Timoutimneꞌno Mtɨꞌmokumentisofoho. \imt1 Olo Hungkuno Sɨmoꞌmjofoho. \ip Jisas ahwomomneꞌno nto sɨmentiso sohonta soswo \it teti-wan\it*ꞌnji (31) \it teti-et\it*ɨꞌnji (38) nto uyakoloꞌmentisopolɨkeno olo iyoswo loso Poul Timoutimneꞌno mtɨꞌmokumentisofoho. Timouti sohwo kako hwomu songo hweho. Poul Anɨtuye syoho mjɨmɨwento Timoutimo ango Lisɨtɨla sopo ntaꞌni tɨpemaꞌmentiso hweho. Timoutiye naꞌuye yofeso Yunisɨyoho. Kakoe atohwosi Louisɨyoho. (Hungkuno hiso 2 Timouti sohe engo 1 honɨngkano weꞌe 5. Osopo weho.) Timoutiye mpohwo sohwo Ngkɨlik hweho. Poulɨꞌnji Timoutiꞌnji ango Loum sopo Anɨtuye syoho imojiye hwaꞌuyoho. Hwangku Timouti kako Efesosɨnjo tajo ango somo Anɨtuye syoho maꞌmentisofoho. Poul kako Loum soswo hufaꞌu impe intoꞌnawoꞌmentisofoho. Tɨfi oso impoꞌango somtaꞌni nusɨhutofahonɨngkofi kako hwaho weꞌe Kɨlit, ango Efesos, hwaho Masetouniya osopo emoyɨmentisofoho. (Hungkuno hiso Taitas sohe engo 1 honɨngkano weꞌe 5 soꞌnji 1 Timouti sohe engo 1 honɨngkano weꞌe 3. Osopo weho.) Poul Timoutimo tajo ango Efesosɨnjo somo mokosyohumayoꞌne uhwotɨꞌmoꞌmentisofoho. Poul ango Efesos sopo komoꞌno mamnehono hune ose uyahonɨngki olo iyoswo loso mtɨꞌmokumentisofoho. \ip Poul iyoswo hiloso Masetouniya humanto mtɨꞌmokumentisofoho. Osoꞌno nakwo olo iyoswo homo lomo atofo lɨhwasi tɨfi unɨngkohwano. \c 1 \p \v 1-2 Nje hwomu Timouti sohwohnneꞌno ngko Poulɨꞌni olo iyoswo loso kumtɨꞌmokiyalokweno. Anɨtu kako nakwoe wonyomjo tohino somtaꞌni isɨhutofonemayoꞌne sohwoꞌnji Kɨlais Jisas oso humneꞌno nakwo hontohumalohwone sohwonji siko ngkimo hungkuno yokumpohnꞌnyo ntonji siko ngkimo sikoe hungkuno lɨkuꞌmofo (\it apousel\it*) syoho ntapmmentisiyo hwoꞌnyoho. Kɨko Timouti sohwosi kɨko Anɨtumo sɨmeho wopɨngo umahnno soꞌno kɨko nje hwomu ne imoꞌnɨmentohino hwosoho. Ngko kikineꞌno oloꞌno nɨmoꞌnɨngkohoho. Nanɨkgkwohwo Anɨtu sohwoꞌnji nakwoe Hwe Engo Kɨlais Jisasɨꞌnji sikoꞌmontaꞌi siko kikineꞌno hitoho ulofɨhwosoꞌno siko kikimo wopɨngo kilohofohosɨsi sɨmeho pompenjiyo wokijopanjiyoho. Osoꞌno nɨmoꞌnɨngkohoho. \s1 Aꞌamu Anɨtumneꞌno hwasyo hungkuno lɨwoꞌnɨngkohofo sofe hungkuno somneꞌno kɨko yoka ulohoho. \p \v 3 Hohonta ngko hwaho Masetouniyaꞌno wawomonji oso hungkuno kilɨmentohe somtaꞌangoso olohonta apaꞌno wakilɨmneꞌno yohono. Hungkunoso olenoho. Kɨko ango Efesos osopo neꞌno nohumahoji aꞌamu oso hopo soponjo aꞌamu somo Anɨtuye hungkuno hwasyo lutɨhwalokwofo sohwamo kɨko ole uso, Sekwo olo aꞌamu lomo Anɨtumneꞌno hwasyo hungkunoso apaꞌno nolutɨhwafɨkutoho. Ose uso. \v 4 Hofɨko mpohwosa ajuyohwosafe yofe soꞌno hungkuno neꞌno hnnontɨfi hofɨkoe yofe hoꞌnomaꞌnɨwoꞌnɨngkohofofoho. Hofɨko aꞌmane hungkuno kengo kengo sikinjo soꞌnji neꞌno lutɨhunɨwoꞌnɨngkohofofoho. Oso hungkuno hiso hofɨkoe hunomo wonyo imokinɨwoꞌnɨngkohofofoho. Oso siki hungkuno huhwo sohwo Anɨtumneꞌno sɨmeho hiꞌntnnono uyo somo mufoꞌmanehoho. Oꞌo, yoka ulɨkafɨwoꞌnɨngkisofoho. \v 5 Kɨko ole uso, Sekwo olo hungkuno homo losomneꞌno nɨhuꞌnahone fohoꞌnaopmno. Ose ulohojoꞌno hofɨko jɨje hungkunomo tɨfi kinɨngkapɨfijoꞌmanji hofɨko hofɨkoe yahino wonyo somo hohujo ikinjaofɨkuji huno wopɨngoꞌnohini syafɨsyɨkuji Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono nehopi uyantɨfeho. Ose ikuji hofɨko nomꞌne aꞌamu somo nufoꞌmafɨkuji sɨmeho wopɨngo umoꞌnantɨfeho. \v 6 Aꞌamu fehohnjoso hofɨko Anɨtumo sɨmeho uyo yahinoso nohoꞌnasyontɨfi hofɨkoe huno wopɨngo sohwo ehilofaofahonɨngki hofɨko siki hungkuno lomoyontɨfi hungkuno ne aneꞌnjo hnnɨwoꞌnɨngkohofofoho. \v 7 Hofɨko Anɨtuye honɨngkano hungkunoso wolutɨhwantɨfi ko yontɨfeso oso hungkuno hwapɨngo ne homo somo huno muyahonɨngki hofɨko hwasyo hungkuno lontɨfi ole lɨwoꞌnɨngkohofo, Nakwoe hungkunoso neꞌnjofoho lɨwoꞌnɨngkohofofoho. \p \v 8 Nakwo huno ole nayohoho. Anɨtu kako nakumo kakoe honɨngkano hungkuno nejapmmentisoso oso honɨngkano hungkuno homo somo nakwo ntoꞌno inɨngkowasoꞌmanji nakwo huno ole wotɨpemantanoho. Oso honɨngkano hungkunoso wopɨngofoho. \v 9 I olo soꞌnji nakwo huno nayohoho. Anɨtuye honɨngkano hungkunoso aꞌamu honɨngkano wopɨngoꞌnjo osomneꞌnohinoꞌmaho. Oꞌo, aꞌamu honɨngkano wonyo yontɨfi hwe engo sohwamo enjwaꞌmo mohumayonjo somnefoho. Aꞌamu hofɨko Anɨtumneꞌno hohujo ikinjaofontɨfi yahino wonyo iwoꞌnɨngkohofo soꞌntnnefoho. Aꞌamu hofɨko Anɨtuye hungkunomo hwotoho fentɨfi hwahoponjo honɨngkano osomo inɨngkawowoꞌnɨngkohofo soꞌntnneꞌnefoho. I aꞌamu kanɨngkwohwoꞌyaꞌumo fonjasyonto nomꞌne aꞌamu somo fonjasyɨwoꞌnɨngkohofo oso hwantnneꞌnefoho. \v 10 Anɨtuye honɨngkano hungkunoso aꞌamu apohufoꞌnji akngkilɨkeꞌnji kifosyoho lohoꞌnɨwoꞌnɨngkohofo soꞌntnneꞌnefoho. Aꞌamu nomꞌne aꞌamufe mehomi hufo mawoꞌnɨngkohofo soꞌntnneꞌnefoho. Aꞌamu yoꞌmayoso hufo iwoꞌnɨngkohofo soꞌnji hwasyo hungkuno lɨwoꞌnɨngkohofo soꞌnji aꞌamu hofɨko hwasyo hungkuno nehopi yokintahopono lɨhwono lɨwoꞌnɨngkohofo soꞌntnneꞌnefoho. Oso yoꞌmayo yahino wonyo homo somo hano pitofasiyoꞌne Anɨtu kakoe honɨngkano hungkunoso nejapmmentisofoho. Yoꞌmayo yahino wonyo hiso Anɨtuye hungkuno neꞌnjo somneꞌno mangohwa imoꞌnɨwoꞌnɨngkohofofoho. I osoꞌno nakwo Anɨtuye hungkuno neꞌnjo soꞌno huno ntoꞌno nayɨhwosoꞌno nakwo yoꞌmayo yahino wonyo somneꞌno iꞌwaho ntoꞌno wehumantanoho. \v 11 Anɨtu kako oso hungkuno neso nomꞌne aꞌamumo lutɨhwayoꞌne syohoso ngkimo ntapmmentisofoho. Osoꞌno ngko kakoe hungkuno wopɨngo hiso losetɨhwalokweno. Anɨtu huhwo sohwo kako wopɨngoꞌnohini iwoꞌnɨngkiso sohwo kako sɨmeho ntoꞌno namokiyoꞌneso hwapɨngo hweho. \s1 Anɨtu kako Poulɨmneꞌno hitoho uloꞌmentiso soꞌno Poul kako Anɨtumneꞌno isamoyoka ulɨmentisofoho. \p \v 12 Nakwoe Hwe Engo Kɨlais Jisas kako huno ole syanɨfɨhuꞌmento, Poul kako nje syoho ntohofiyo imoꞌnyoso kako hoponoho. Ose syanɨfɨsyonto kako ngkimo kakoe syoho somneꞌno nɨhwosopento oso syoho homo somneꞌno kakoe yokumpohnꞌnyo ntapmmentisofoho. Osoꞌno ngko kakimo isamoyoka ulalokweno. \v 13 Hohonta ngko Jisasɨmneꞌno hwe wonyo hweho lonji ngko kakineꞌno yokumpohnꞌnyo imoꞌnɨtɨhwanji kakoe aꞌamu ne somo ngko hofɨkimo fonɨfonyo ulohoꞌmentohefoho. Ngko oso yahino wonyo hiso ko imote sohwoꞌni Anɨtu kako ngkineꞌno hitoho uloꞌmentisofoho. Hwapɨngoso ngko Jisas kakoe hwapɨngo ne soꞌno huno ntoꞌno manimmojofoho. I osohonta ngko kakimo sɨmeho hiꞌntnnono mummotefoho. Oso hisoꞌno Anɨtu kako ngkineꞌno hitoho ulofahonɨngki ntɨmaꞌmentisofoho. \v 14 Oseso Jisas kako ngkimo wopɨngo ntohofonto nontɨmanto kakoꞌnjopo ngkimo menɨhumatɨꞌmentisofoho. Osopo kako ngkimo sɨmeho uyo soꞌno lontɨhwamentisofoho. Kako ngkimo sɨmeho mɨkunɨmposo ntapmmentiso soꞌno ngko kakimo sɨmeho engo uyalokweno. \p \v 15 Olo hungkuno loso nɨhuꞌno nehopeho. Aꞌamu hopiꞌnono hofɨko upaꞌnɨfijoso hofɨko sɨmeho hiꞌntnnono uyɨfe. Oso hungkuno hiso olenoho. Nakwoe Hwe Engo Kɨlais Jisas kako nakwo aꞌamu honɨngkano wonyoꞌnjo hnꞌnɨmo asomo netɨmayoꞌne kako nakwoe hwaho lopo pmmentisofoho. Oso hungkuno hiso nɨhuꞌno nehopeho. I aꞌamu hopiꞌnonohino sofe honɨngkano wonyo somo ngko nje wonyoso uyakoloꞌmentohefoho. \v 16 Kɨlais Jisas kako kakoe yahino wopɨngoso aꞌamu hopiꞌnonohino somo ujo wehontojwahumo lonto kako ngko Poulɨꞌnɨmo honɨngkano wonyoꞌnjo sohwoꞌnɨmo kako sɨmoꞌmo wopɨngo ntohoꞌmentisofoho. Osoꞌno nomꞌne aꞌamuso hofɨko ngkimo nonohonɨngkuji huno ole wosyofɨsyantɨfeho. Poul kako Anɨtumo wonyo neꞌno ulohofahonɨngki Anɨtu kako oso wonyo hisoꞌno Poulɨmo tohino komoꞌno mummentisofoho. Oꞌo, Anɨtu kako Poulɨmneꞌno hontohumayo ulohoꞌmojo sohwo Poulɨmo wopɨngo umokumentisofoho. Osoꞌno hofɨko huno ole wosyafɨhinantɨfeho. Kɨlais kako oso hwe nɨhuꞌno wonyo sohumneꞌno wopɨngo umokumaso hopaso Anɨtu kako ngkimo oso hopa wanɨmokumontonoho. Anɨtu kako nakwoe wonyomneꞌno tohino komoꞌno monejapeꞌnjo hontohumayo inyo hweho. Hofɨko huno ose syafɨsyɨkuji hofɨko Kɨlais Jisasɨmo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨkuji hofɨko songo neꞌno humantokutnnefoho. \v 17 Oseso Anɨtu kako yoꞌmayo wopɨngoꞌnohini iwoꞌnɨngkiso soꞌno nakwo kakoe yofe engo soꞌntnneꞌno kakoe yokumpohnꞌnyo yakoloꞌnnyo soꞌntnneꞌno engolopohamo nakwo wohoꞌnomehwano. Hwapɨngoso Anɨtu huhwo sohwo kako nakwoe Hwe Engo engolopohamo neꞌno nohumantɨhwone hweho. Kako poyo peꞌnyoso mapeꞌnonehoho. Aꞌamu hofɨko kakimo muhwonɨfitnnehofo oso huhwo sohwo kako kakoꞌnohini Anɨtu ne hweho. Oso hungkuno hiso nehopeho. \s1 Poul kako Timoutimo Anɨtuye syoho yokumpohnꞌnyo fiyohoꞌnyo ulɨmentisofoho. \p \v 18 Nje hwomu Timouti sohwosi, nakwo kikimo olo syoho yalokuno loso yano kijapmmentɨhwone sohonta Anɨtu kako nakumo kikineꞌno hungkuno nalɨmentiso soꞌno ngko oso hungkuno homo somo huno syafɨsyonji hungkuno hiso apaꞌno kijopalokweno. Oso hungkuno homo somo kɨko aho yokumpohnꞌnyo kemokosyohumahoji Anɨtuye syohoso yokumpohnꞌnyo fiyohoꞌnyo. U aꞌamu nomꞌneso hofɨko Anɨtumo nakwolaho lɨfijoso hofɨko kikimo wonyo kilohofɨkujoꞌno Anɨtuye hungkuno hiso jɨje sampe mekino paꞌnyofoho. \v 19 Kɨko Kɨlaisɨmneꞌno sɨmeho hiꞌntnnono uyalokuno somo aho yokumpohnꞌnyo fɨkemokosyohumaho. Oso hungkuno wopɨngo Anɨtu kako jɨje sɨmeho moꞌmo hoꞌnakisyɨwoꞌnɨngkiso somo kɨko hofiyo finɨngkayo. Aꞌamu fehohnjoso hofɨko oso sɨmeho moꞌmo hungkuno wopɨngo homo somo hwotoho fewoꞌnɨngkohofoso hofɨkoe sɨmeho hiꞌntnnono Anɨtumo uyɨmotofoso wonyo imokinɨmotofofoho. \v 20 Oso hwe hufaꞌu Himeneyosɨꞌnji Alekɨsantaꞌnji siko oso paꞌnyo imoꞌnɨmentisiyo hwaꞌuyoho. Siko Anɨtuye hungkuno wopɨngo somneꞌno sitofo lonji hwasyo lɨwoꞌnɨngkisiyo soꞌno ngko sikimo Setenɨye ahomo uhumatɨꞌmalefoho. Osoꞌno oso hwe huhwo sohwaꞌumo Seten kako sikimo tango uyɨhwosoꞌno siko sikoe sɨmeho iwoloꞌmokohosɨsi Anɨtumneꞌno huno wopɨngo wotɨpemanjiyoho. Siko huno wopɨngo tɨpemahosisɨꞌmanji Anɨtuye hungkuno neꞌnjo somneꞌno sitofo hungkuno apaꞌno malɨsɨhnnisiyo. \c 2 \s1 Kɨko aꞌamu somo Anɨtumo jomo ujoꞌne olo yahino loso fitɨhwaho. \p \v 1-2 Ngko kikimo hungkuno kijopalokwe sɨmoꞌmjoso olenoho. Aꞌamu Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨwoꞌnɨngkohofoso ole uyɨfe. Hofɨko yoꞌmayo soꞌno umofonyo ikuji hofɨko Mpohumo jomo ulɨfe. Hofɨko aꞌamu hopiꞌnonohino somneꞌno Anɨtumo jomo ulɨkuji yoꞌmayo Anɨtu hofɨkimo wopɨngo ulohoꞌmonto imentiso osoꞌno sekwo Anɨtumo isamoyoka ulɨmno. Oso aꞌamu hwaho mokosyohumawoꞌnɨngkohofo sohwanji hwe engo sohwantnneꞌno Anɨtumo jomo ulɨfe. Hofɨko Anɨtumo jomo ulɨkujoꞌno oso aꞌamu huhwo sohwa hofɨko nakumo hofiyo nemokosyohumafɨkujoꞌno nakwo sɨmeho wopɨngoꞌnji nohumehwasi Anɨtuye yahino wopɨngo somo tɨfi ntono unɨngkowantanoho. \v 3 Nakwo aꞌamu hopiꞌnonohino somneꞌno Anɨtu honɨngkano wonyo somtaꞌni isɨhutofonemayoꞌne sohumo jomo ulɨhwasoꞌno kako nakumo tɨmo wopɨngo nahonɨngkuhwosi kakoe sɨmeho wopɨngo umoꞌnɨmontonoho. \v 4 Anɨtu kako aꞌamu hopiꞌnonohino somo kakoꞌnjo pone asomo utɨmayo soꞌno umoꞌnɨngkohoho. Aꞌamu hopiꞌnonohinoso hofɨko kakoe hungkuno neꞌnjo somo nupaꞌnɨngkuji kakimo tɨfi inɨngkayo soꞌno umoꞌnɨngkohoho. \v 5 Nakwo huno nayohoho. Anɨtu kako angaꞌnohinohwo humaho. I aꞌamu angaꞌnohino sohwo nakwo aꞌamu hwahoponjo lohnꞌnɨmneꞌno Anɨtumneꞌno hwaho loponjo humaso sohwo Kɨlais Jisasɨyoho. Oso huhwo sohwo kako nakwoꞌnji Anɨtuꞌnji hungkuno monehwajiyoꞌne hweho. Sɨmeho pompengo nalɨpe-eꞌne hweho. \v 6 Oso syoho homo somneꞌno Anɨtu kako sɨkuno hoꞌnahumentisoso iꞌmofopahonɨngki Kɨlais kako kakoe fosyohumayo wonyoangkafoso nohoꞌnosyahoponto kako aꞌamu hopiꞌnonohino honɨngkano wonyo somtaꞌni isɨhutofonemayoꞌne mpe enemayoꞌne kakoe honɨyo wopɨngoso usɨhumaꞌmentisofoho. Ose imentiso soꞌno nakwo huno ole nayohoho. Anɨtu kako aꞌamu hopiꞌnonohino somo asomo utɨmayoꞌne soꞌno umoꞌnɨngkohoho. Oso honɨngkano hiso utɨhwaꞌnyopo ujo ehontojwahumentisofoho. \v 7 Oseso Anɨtu kako ngkimo olo kakoe hungkuno loso aꞌamu somo lutɨhwayoꞌne nɨhwosopoꞌmentisofoho. Olo hungkuno loso ngko hwasyo molokitɨhwalokuyohono. Oꞌo, nehopi lokitɨhwalokweno. Anɨtu kako aꞌamu temtitofo kengo somo asomo utɨmaꞌmo lonto hofɨko nje hungkuno neꞌnjo somo sɨmeho hiꞌntnnono ntapɨfitnneꞌento hofɨkimo lutɨhwayoꞌne nɨhwosopoꞌmentiso hwoꞌnyoho. \p \v 8 Oseso ngko oloꞌno nɨmoꞌnɨngkohoho. Hwe moyaꞌmi angoꞌmeemjo hopiꞌnonohinoso hofɨko Mpohumo jomo ulɨfe. Oso aꞌamu hiso hofɨko yahino wonyoso nohoꞌnasyɨkuji hofɨko wopɨngoꞌnohini humafɨkuji Mpohumo jomo ulɨfe. Hofɨko nomꞌne aꞌamu somneꞌno sɨmeho tohino muhmnyoꞌnjo uyono. Hofɨko yoka mahnnyoꞌnjo ufe. Oꞌo Anɨtumneꞌno huno ntoꞌno syafɨsyɨkuji kakimo yoꞌmayo soꞌno jomo ulɨfe. Ose nɨmoꞌnɨngkohoho. \s1 Moyaꞌmi sofamne hungkunofoho. \p \v 9 Ngko moyaꞌmi sofamneꞌno ole soꞌno nɨmoꞌnɨngkohoho. Moyaꞌmi sofa hofɨko huno itoꞌno syafɨsyɨkuji he manjiꞌmofo itoꞌno fiyɨmno. Sekwo huno ole soꞌno nosyafɨhuꞌnɨngkutoho. U ngko angkafiꞌnyoho. Aꞌamu wanohonɨfe. Ose lɨkuji yoꞌmayo he manjiꞌmofo hamniyoho engo ihnꞌnaofɨkuji mijiyoꞌnji aꞌapahomne wokososo wopɨngo wopɨngo ihnꞌnɨngkutoho. Oꞌo, yoꞌmayo he manjiꞌmofo honje monje yɨꞌmoꞌnɨngkutoho. \v 10 Sekwo moyaꞌmi sofasi aꞌamu ole wonalɨfe, Hofɨko Anɨtuye mehomi nefafoho. Aꞌamu ose wonalɨfe sekwo ose lɨfijoꞌmanji sekwo Anɨtuye syoho wopɨngoꞌnohini fiyɨmno. Oso syoho wopɨngo hiso sekwoe aꞌapahomjo wokoso paꞌnyofoho. \v 11 Sekwo moyaꞌmi sofasi sekwo nomꞌne aꞌamumneꞌno hwahopo pawekuji nomꞌne aꞌamufe huyo soꞌmo mampiꞌnyo humafɨkuji Anɨtuye hungkuno upaꞌnɨmno. \v 12 Ngko olo yahino losoꞌno manɨmoꞌnɨngkiyohoho. Hwe sohwa hofɨko moyaꞌmi sofamo enjwaꞌmo humayoso wopɨngoꞌmaho. Ngko moyaꞌmi sofa hofɨko hwe sohwamo Anɨtuye hungkuno lutɨhwayo soꞌno manɨmoꞌnɨngkiyohoho. Oꞌo, moyaꞌmi sofa hofɨko mampiꞌnyo humafɨkuji Anɨtuye hungkunoso halohoꞌno upaꞌnɨfe. \v 13 Sɨmoꞌmjo hwapɨngoso Anɨtu kako Atam sɨmoꞌmo mtɨꞌmokonto tɨfi Efa mtaꞌmokumentisofoho. \v 14 Nomꞌneso olenoho. Atam kako Iten nohumanto Setenɨye hwasyo hungkunomo sɨmeho hiꞌntnnono muyɨmmentisofoho. Oꞌo, Efa kako oso hwasyo hungkuno homo somo nupaꞌnonto sɨmeho hiꞌntnnono uyonto tɨfi inɨngkawento honɨngkano wonyo imentisofoho. Oso imoꞌnɨmentiso soꞌno huno syafɨsyɨhwasi moyaꞌmi sofa hofɨko hwe sohwafe hungkunomo enjwaꞌmo wohumafe. \v 15 Oseso olohonta moyaꞌmi sofa hofɨko mehomi aswo mantɨfeso tohino engo malokwofo. I osoꞌno hofɨko Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono neꞌno uyɨkuji nomꞌne aꞌamu soꞌnji hofɨko sɨmeho inɨngkuji hofiyoꞌno ufoꞌmafɨkuji honɨngkano wopɨngoꞌnohini tɨpemafɨkuji huno wopɨngoꞌnohini syafɨsyɨkuji humentanɨngkuji Anɨtu kako oso moyaꞌmi hofo sofafe wonyomjo tohino somtaꞌni isɨhutofumanefoho. \c 3 \s1 Aꞌamu Anɨtuye syoho somo ntoꞌno mokosyohumayo sohwamne hungkunofoho. \p \v 1 Olo hungkuno loso nehopeho. Aꞌamu kako Anɨtuye syoho somo mokosyohumayo soꞌno kako syoho wonyoangkafo soꞌno umoꞌnɨmontonoho. \v 2 Oseso oso aꞌamu Anɨtuye syoho mokosyohumayo huhwo sohwo kako kakoe yahino wopɨngoꞌnohino soꞌnji wohumano. Ose humentanɨngkuhwosi nomꞌne aꞌamuso hofɨko hwe huhwo sohumo nuhwonɨngkuji hofɨko yahino wonyoso nɨhuꞌno motɨpemapɨfitnnehofo. Olo syoho hiloso hwe kako ape angaꞌnohinoꞌnjohwo humahwosi uyono. Oso aꞌamu huhwo sohwo yoꞌmayo yahino kako iwoꞌnɨngkisoso kakimo yokumpohnꞌnyo mumokosyohumanehoho. Yoꞌmayo yahino wonyo kakimo uꞌmasoso kako oso yahino homo somo monje yasiyoso hoponoho. Kako yoꞌmayo soꞌno huno ntoꞌno syafɨsyɨhwosi syoho ntoꞌno uyono. Oso hwe huhwo sohumo aꞌamu ango kengoꞌmtaꞌangoso kako nomꞌne aꞌamu somo Anɨtuye hungkuno lutɨhwayo syohoso wopɨngo uyono. \v 3 Kako mijo yokumpohnꞌnyoso nɨngkuhwosi monilohofonehoho. Kako nomꞌne aꞌamu somneꞌno sɨmeho tohino komoꞌno muhmnonehoho. Oꞌo, kako aꞌamu hopiꞌnonohino somo sɨmeho wopɨngoꞌnohini uyɨmontonoho. Kako nomꞌne aꞌamu somo ikujoho mafonjonehoho. Kako yoꞌmayo hamniyoho mayo soꞌne huno engo syafɨsyɨwoꞌnɨngkuhwoloho. \v 4 Kako kakoe apeꞌnji mehomiꞌnjimo kako ntoꞌno wemokosyohumamontonoho. Kakoe mehomi sohwa kanɨngkwohwoe hungkunomo halohoꞌno upeentɨfeho. \v 5 Hwe fihwo kako kakoe mehomiꞌnji konaꞌwohiꞌnjimo ntoꞌno memokosyohumayo sohwo kako oso aꞌamu Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono uyo somo ntoꞌno mokosyohumayoso pipi wemokosyohumamontolo. Oꞌo, awonoho. \v 6 Aꞌamu Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono kahopi uyalokuso sohwo kako aꞌamumo mokosyohumayo syoho loso momanehoho. Oso aꞌamu sɨmeho hiꞌntnnono Anɨtumo kahopi uyalokunjo sohwo kako olo syoholo nomahwosoꞌno, ngko hwe engo hwoꞌnyoho, kako huno ose syafɨsyonehoho. I kako oso hunoso nosyofɨsyɨhwosɨꞌmanji Anɨtu kako oso huno wonyo hisoꞌno kako Setenɨmo wae yaoꞌmentiso hopaso oso hwe sohumo wae yaofonefoho. \v 7 Aꞌamu Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono muyoꞌnjo yontɨfi yolohoꞌmo humalofo huhwanji oso hwe aꞌamumo mokosyohumayo syohoꞌnjo sohumo uhwonɨngkuji kakoe yahino wopɨngo somneꞌno hofɨko huno ole wosyofɨsyantɨfeho, Kako hwe wopɨngo hweho. Kako yahino wonyo yosoꞌmanji hofɨko kakoe yahino wonyo somneꞌno hungkuno mjulɨkujoꞌno Seten kako monje ulohofɨhwosoꞌno kakoe syohoso wopɨwahuꞌmontonoho. Kako Anɨtuye aꞌamu somo honɨngkano wopɨngomo ntoꞌno momɨhwajonehoho. \p I ngko olo iyoswo aꞌamu yahino wopɨngo wopɨngoꞌnjo somneꞌno mtɨꞌmokalokwe loso i aꞌamu oso yoꞌmayo yahino hiꞌnjo somo kɨko Anɨtuye aꞌamu ne somo mokosyohumayoꞌne syoho soꞌno uhwosopofo. \s1 Aꞌamu Anɨtuye syohoꞌnjo sofe hungkunofoho. \p \v 8 Oso paꞌnyoso aꞌamu Anɨtuye syohoꞌnjoso hofɨko hofɨkoe yahino somneꞌno huno ntoꞌno wosyafɨhuꞌnɨfe. Hofɨko huno hufaꞌuꞌnji nomokosyohufɨkutoho. Oꞌo, huno Anɨtumneꞌnohini wosyafɨhupɨfe. Hofɨko mijo yokumpohnꞌnyo nɨngkukuji nonilohofɨkutoho. Hofɨko huno nomꞌne aꞌamu mtaꞌni hamniyoho yoꞌmayoso engo mayosoꞌno huno nosyafɨsyɨkutoho. \v 9 Aꞌamu Anɨtuye syohoꞌnjo sohwa hofɨko hofɨkoe sɨmeho moꞌmo ole mahnnɨfitnnehofo, Ngko wonyo hwoꞌnyoho. Ose mahnnɨfitnnehofo. Oꞌo, hofɨko Anɨtu kakoe hungkuno neꞌnjoso ujo ehontojwahumentiso homo somo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨkuji aho yokumpohnꞌnyo wokemokosyohumantɨfeho. Ose ikujoꞌno ole wosyafɨhuꞌnɨfe, Anɨtuye hungkuno neꞌnjoso nje yahino wonyo somo wae yanɨmoꞌmentisofoho. Kakoe hungkunomnohini unɨngkamo. Ose syafɨhuꞌnɨngkuji Anɨtuye yahino wopɨngoꞌnohini uyɨfe. \v 10 Aꞌamu Anɨtuye syohoꞌnjo sohwa hofɨkoe yoꞌmayo yahino soꞌnji hofɨkoe syoho soꞌnji sekwo sɨmoꞌmo uhwonɨmno. Oso homo somo sekwo yahino wopɨngoꞌnohini uhwonɨfijoꞌmanji eꞌwano hofɨko Anɨtuye syohoso uyɨfe. \v 11 I hofɨkoe aꞌmusya hofanji yahino wopɨngoꞌnohini uyɨfe. Hofɨko nomꞌne aꞌamu somneꞌno sitofo nolɨkutoho. Oso moyaꞌmi hofo sofa hofɨko yoꞌmayo yahino iwoꞌnɨngkohofo huhwo sohwo hofɨkimo yokumpohnꞌnyo mumokosyohumanehoho. Oso yoꞌmayo yahinoso hofɨkimo uꞌmasoso hofɨko oso yahino homo somo monje yasiyoso hoponoho. Hofɨko yoꞌmayo yahino iwoꞌnɨngkohofoso ntoꞌnohini uyɨfe. \v 12 Aꞌamu Anɨtuye syohoꞌnjo sohwo kako ape angaꞌnohini womano. Oso hwe huhwo sohwo kako kakoe mehomiꞌnji kakoe apeꞌnji ntoꞌno womokosyohumano. \v 13 Aꞌamu Anɨtuye syohoꞌnjo sohwa hofɨko hofɨkoe syoho wopɨngoꞌnohini ikuji hofɨkoe humayo yahinoso wopɨngoꞌnohiniꞌmanji aꞌamuso hofɨkimo nuhwonɨngkuji hofɨkoe yofe nohoꞌnomafɨkuji yoꞌmayo hungkuno Kɨlais Jisas mtaꞌangoso lutɨhwawoꞌnɨngkohofo somo hofiyo upoꞌnantɨfeho. \s1 Anɨtuye hungkuno hwapɨngoso olenoho. \p \v 14 Ngko sekwoe angopo sekumo komoꞌno woseꞌmaꞌmonji yalokweno. \v 15 I osoꞌno ngko komoꞌno moseꞌmaso yalokwe soꞌno ngko olo iyoswo mtɨꞌmokalokwe losomo sekwo atofo lɨkuji Anɨtuye mehomife yahino wopɨngo soꞌno huno wopɨngo wotɨpemantɨfeho. Sekwo Anɨtuye mehomi soku, Anɨtu kakoe ango kuyoho. Anɨtu kako sekwoe sɨmeho moꞌmo songo humaho. Oseso sekwo Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono uyalokwofo soku sekwo Anɨtuye hungkuno ne somo aho yokumpohnꞌnyo kesyohumafɨkuji oso hungkuno huhwo sohwo sekwo itɨhwaꞌnyopo mehoꞌnahumno. \v 16 Anɨtuye hungkuno hwapɨngo ujo ehontojwahumentisoso nɨhuꞌno wopɨngofoho. Anɨtuye hungkuno hwapɨngoso Jisas Kɨlaisɨyoho. Oso huhwo sohwo kako kakoe yahino wopɨngo somo aꞌamu hwahoponjo hnꞌnwi monje mesyanehwono. Kakoe yahino somo sɨmeho hiꞌntnnono uyalokuhwoneso olenoho. \q1 Jisas Kɨlais kako nakwo aꞌamu hwaho loponjo lohnꞌnwiye aꞌapaho nehopi manto kako utɨhwaꞌnyopo iꞌmofapmmentisofoho. \q1 Anɨtuye Towahuno Wopɨngo sohwo kako Kɨlaisɨye yahino hwapɨngo neso netɨhwahonɨngki oso yahino hiso ntoꞌnohini uhwonɨwoꞌnɨngkuhwonefoho. \q1 Aꞌamu ahwomomjo huhwo wopɨngo osenohini uhwonɨwoꞌnɨgkohofofoho. \q1 Kɨlaisɨye hungkunoso aꞌamu temtitofo hopiꞌnonohino sofe angoꞌmeemo hoꞌnɨmentisofoho. \q1 Aꞌamu hwahoponjoso hofɨko kakineꞌno huno syafɨsyontɨfi sɨmeho hiꞌntnnono umentohofofoho. \q1 Anɨtu kakoe hwomu Kɨlaisɨmo ahwomomo utɨmaꞌmentisofoho. \c 4 \s1 Aꞌamu hwasyo hungkuno lutɨhwawoꞌnɨngkohofo sohwafe hungkunofoho. \p \v 1 Anɨtuye Towahuno sohwo kako hungkuno yoloho ole nalɨmento, Olo hwaho lopo sɨkuno moiꞌwo imoꞌnyoꞌne mofone sohonta aꞌamu fehohnjoso hofɨko Anɨtuye hungkunomo hohujo ikinjaopitnnefoho. Oso hohosohonta hofɨko hwasyo hungkuno upaꞌnɨngkuji hofɨko Setenɨmo tɨfi inɨngkafitnnefoho. \v 2 Oso aꞌamu wonyo hwasyo hungkuno lɨkujo sohwa hofɨko oso hwasyo hungkuno homo somneꞌno hofɨko sɨmeho moꞌmo wonɨmango munyoꞌnjo ihwosoꞌno oloꞌmo iꞌnongki wohumentɨhwantɨfeho. \v 3 Hofɨko hwasyo hungkuno ole wolutɨhwantɨfeho. Sekwo ape nomafɨkutoho. Sekwo wosopayo fehohnjoso nonɨngkutoho. Hofɨko hwasyo hungkuno ose wolantɨfeho. I osoꞌno yoꞌmayo wosopayo nyoꞌne, ape mayo yahinoso Anɨtu kako kakoe mehomi ne somo uyɨmentisofoho. Aꞌamu Kɨlaisɨmo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨwoꞌnɨngkohofoso hofɨko Anɨtuye hungkuno neꞌnjo somneꞌno huno uyahonɨngki oso yoꞌmayo hiso hofɨko Anɨtu kakoe aho mtaꞌni mantɨfe soꞌno hofɨko Anɨtumo isamoyoka ulɨwoꞌnɨngkohofofoho. \v 4 Nakwo olo soꞌno huno nayohoho. Yoꞌmayo Anɨtu mtɨꞌmokumentisoso wopɨngofoho. I osoꞌno nakwo humayoso pehoꞌneto. Oꞌo, nakwo Anɨtuye ahomtaꞌni yoꞌmayoso nomehwasi kakimo isamoyoka ulano. \v 5 Ou, yoꞌmayo Anɨtu mtɨꞌmokonto wopɨngofoho nalɨmentiso soꞌno nakwo oso hisoꞌno isamoyoka ulɨwoꞌnɨngkuhwoneꞌmanji yoꞌmayo wopɨngoꞌnohini imoꞌnalofoho. \s1 Poul Timoutimo ulɨmento, Kɨko ntoꞌno humahoji Anɨtuye hungkuno ntoꞌno filutɨhwaho. \p \v 6 U ngko Poulɨꞌni olo hungkuno kikineꞌno mtɨꞌmokalokwe loso kɨko olo hungkuno loso Anɨtuye aꞌamu ne somo lutɨhusoso u kɨko Kɨlais Jisasɨye syoho ulohofiyo ne umoꞌnɨmonnoho. Kɨko Anɨtuye hungkuno somo sɨmeho hiꞌntnnono uyohoji sɨkuno huhwo huhwi tɨfi inɨngkusoꞌmanji kɨko Kɨlaisɨye yokumpohnꞌnyo mahoji yokumpohnꞌnyo walohoꞌmonnoho. \v 7 Kɨko senɨngkwohwosa mtaꞌango aꞌmane hungkuno soꞌno huno piꞌnɨngo engo nosyafɨsyohotoho. Oꞌo, oso hungkuno huhwo sohwo kako nakumo Anɨtuye yofeso molonetɨhwanehoho. Kɨko Anɨtuye yahino soꞌno huno ntoꞌno syofɨsyomahoji osomnohini ntoꞌno inɨngkayoꞌne syoho engo fiyo. \v 8 Nakwo olo hwaho lopo yoꞌmayo syoho iwoꞌnɨngkuhwoneso nakwoe aꞌapahoso yokumpohnꞌnyo imokinɨwoꞌnɨngkuhwonefoho. Oso wopɨngofoho. Oso paꞌnyoso nakwo Anɨtuye yahino soꞌno huno neꞌno syafɨsyɨhwasi osomnohini tɨfi ntoꞌno inɨngkowasoso oso yahino hiso olo hwaho lopo humentanɨngkuhwasi wonefoꞌmamontonoho. I olopoꞌnohinoꞌmaho. Oꞌo, nakwo Anɨtuꞌnji neꞌno humentanɨngkuhwasi tɨfi hohonta neꞌno nefoꞌmanefoho. \v 9 Olo hungkuno lalokwe loso nehopeho. Hungkuno hilo somo aꞌamu hopiꞌnono nupaꞌnɨngkuji sɨmeho hiꞌntnnono uyɨfe. \v 10 Anɨtu kako aꞌamu hopiꞌnonohinoso kakimo uꞌmayoꞌne honɨngkano imoꞌmentisofoho. Nakwo Anɨtu kako songo neꞌno humaso sohumo sɨmeho hiꞌntnnono nehopi uyalokuhwone hnꞌnɨmo Anɨtu kako asomo netɨmayoꞌne nakwo hontohumalohwono. Osoꞌno nakwo syoho tohohmtnnoꞌnjo yalokuhwoneso aꞌamu hopiꞌnono hofɨko Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨfitnneꞌentani yalokuhwono. \p \v 11 Kɨko aꞌamu hopiꞌnonohino somo Anɨtuye hungkuno somo itoꞌno inɨngkafitnneꞌno hungkuno yokumpohnꞌnyo filutɨhwaho. \v 12 Timouti sohwosi, kɨko hwe songo hwosoho. Oseso kɨko ntoꞌno mohumayoꞌmanji aꞌamu hofɨko kikimo kohonɨngkuji ole wokilantɨfeho. Timouti kɨko yoꞌmɨngohwosɨꞌmaho. Ose wokilantɨfeho. Osoꞌno kɨko ntoꞌno fosyohumahoji aꞌamu jɨje yahino wopɨngo yahonɨngkiji kohonɨngkuji tɨfi wokinɨngkapɨfe. Yoꞌmayo hungkuno ujoso ntoꞌno uso. Kɨko hopiꞌnonohino somo sɨmeho uyo. Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono uyo. Honɨngkano wonyo ane wopɨngoꞌnohini fiyo. \v 13 Ngko kikimo kuꞌmayo soꞌno hontohumahoji Anɨtuye hungkunoso kɨko aꞌamu hopiꞌnonohino somneꞌno atofo fiso. Kɨko Anɨtuye yahino wopɨngo soꞌno syoho toho mtnnoꞌnjo fitɨhwaho. \v 14 Hohonta kɨko Anɨtuye syoho maꞌmentohino sohonta hwe engo sohwa hofɨko kikimo aho kilonjɨmokumentohofo sohonta Anɨtu kako kikimo kakoe syoho iyo soꞌne kakoe yokumpohnꞌnyo kijapmmentisofoho. Kɨko oso hisoꞌno ikwesyafɨsyohoji aho yokumpohnꞌnyo kemokosyohumahoji Anɨtuye syoho yokumpohnꞌnyo fiyo. \v 15 Engolopohamo kɨko Anɨtuye syoho soꞌno sɨmeho kumoꞌnɨngkuhwosoꞌno oso syoho homo somo ntoꞌno mokosyohumentanɨngkiji aꞌamu hofɨko nokohonɨngkuji hofɨko oso jɨje syoho wopɨngo imoꞌnalokunjo soꞌno aꞌamu wokohonantɨfeho. \v 16 Kɨko ntoꞌno humanji Anɨtuye syoho iwoꞌnɨngkino soꞌno huno ntoꞌno syafɨsyohoji kɨko aꞌamu somo Anɨtuye hungkuno ntoꞌno filutɨhwaho. Kɨko oso syoho hiso nusɨkwajohotoho. Oꞌo, kɨko oso syoho hisoꞌno yokumpohnꞌnyo fiyohoꞌnyo. U kɨko ose yohojoꞌno aꞌamu hofɨko jɨje hungkunomo haloho kupewoꞌnɨngkohofo soꞌnjimo Anɨtu kako kɨkoꞌnji wosetɨmaꞌmontonoho. \c 5 \s1 Poul Timoutimo ulɨmento, Kɨko aꞌamumo yahino wopɨngoꞌnohini ulohofo. \p \v 1 Timouti, kɨko hwe engo sohwamo yoka nulohotoho. Oꞌo, kɨko hungkuno hofiyoꞌno ulohoji hofɨkimo honɨngkano ntoꞌno hmmofɨhwajo. Hofɨko jɨje mpohwosa paꞌnyo hwafoho. Kɨko hwomu songo sohwamo honɨngkano jɨje nɨngkwahwosamo imofɨhwajɨwoꞌnɨngkino hopa hmmofɨhwajo. \v 2 Jɨje naꞌujamo honɨngkano ntoꞌno mɨhwajɨwoꞌnɨngkino hopaso nomꞌne moyaꞌmi sofamo oso hopa hmmofɨhwajo. Moyaꞌmi songo sofa hofɨko hnnampijamo imofɨhwajɨwoꞌnɨngkino hopa hmmofɨhwajo. Kɨko moyaꞌmi songo sofanji nohumahoji kɨko hnnampijanji humawoꞌnɨngkino hopaso honɨngkano ntoꞌno fiyo. Wonyo honɨngkanoso yohotoho. \s1 Apɨwojo sofamo ntoꞌno mokosyohumayoꞌne hungkunofoho. \p \v 3 U aꞌmu fisi kakoe hwehwo poyo nto peꞌnososi kakoꞌnohini humentanɨngkuhwososo aꞌamu Anɨtumneꞌno uhuꞌmokuwoꞌnɨngkohofo somo apɨwojo sekwoꞌnjo ajwoꞌmo humalofo sofamo kɨko ntoꞌno ufoꞌmayoꞌne ntoꞌno filutɨhwaho. \v 4 U oso aꞌmusi kakoe mehomitaho, hofiyakwosalaho, oso hwa hofɨko ntoꞌno humafijo hwaꞌmanji u hofɨko oso ape apɨwojo somo ntoꞌno ufoꞌmapɨfe. Hohonta aꞌmusi kako oso mehomi somo kako nonyo wosopayo hofiyo umojofoho. Kako foꞌmofoꞌmo hofiyo ulohoꞌmojofoho. Osoꞌno olohonta oso mehomi sohwa hofɨko homnɨngkwohwoꞌyaꞌumo hofɨko sikimo aku hofɨkimo mokosyohumamentisiyo hopaso hofɨko sikimo ntoꞌno womokosyohumantɨfeho. Oso mehomife syoho sɨmoꞌmjofoho. Oso yahino hiso Anɨtu kakoe sɨmehoso wopɨngo umoꞌnɨmontonoho. \v 5 I aꞌmu fisi kakoe hwehwo poyo nto peꞌnɨmentisosi oso aꞌmu hisi nomꞌnihwo nufoꞌmane anesi nohumanto Anɨtu kakimo ufoꞌmayoꞌne hontohumaho. Oseso oso aꞌmu hisi kako sɨkuno huhwo huhwi sɨkunoꞌnji imɨngoꞌnji Anɨtu kakimo ufoꞌmayoꞌne jomo ulalofoho. Oso yahino wonyoangkafofoho. \v 6 I osoꞌno aꞌmu nomꞌnesi kakoe hwehwo poyo nto peꞌnɨmentisosi kako kakoe hunoso aꞌapahomneꞌnohini syafɨsiyoso yoꞌmayo kakoe sɨmeho umo lonto yontesi kakoe fosyohumayo wopɨngoso poyo nto peꞌniyoho. \v 7 Oseso kɨko Timoutiki aꞌamu hopiꞌnonohino kɨkoꞌnji Anɨtumneꞌno uhuꞌmokuwoꞌnɨngkohofo somo homnɨngkwohwo homnosyamo ntoꞌno mokosyohumayo soꞌno hungkuno yokumpohnꞌnyo uso. Hofɨkoꞌnji apɨwojo sofanji oso hungkuno homo somo tɨfi ntoꞌno inɨngkafijoꞌmanji nomꞌne aꞌamuso hofɨko hofɨkineꞌno oso yahino homo somneꞌno sitofo mulɨfitnnehofo. \v 8 Aꞌamu fihwo kako kakoe aꞌamu somo ntoꞌno mufoꞌmayoꞌmanji kako Anɨtuye hungkuno somneꞌno hohujo nto ikinjaoꞌmaso hweho. Olo kakoe honɨngkano loso aꞌamu Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono muyoꞌnjo iwoꞌnɨngkohofo sofe honɨngkano wonyo somo yakoloꞌnnyofoho. \p \v 9 Apɨwojo kako hwe angaꞌnohinohumo umaꞌnɨmentisosi kakoe soswo \it sikɨsɨti\it* (60) uyakoloꞌnnyosimo kakoe yofeso iyoswomo mtɨꞌmojo. Apɨwojo yofe woꞌnnyo sofamo ufoꞌmapitnneꞌeno. \v 10 I apɨwojo hofo sofa hofɨkoe honɨngkano wopɨngoꞌnjo sofa hofɨko hofɨkoe mehomi somo ntoꞌno mokosyohumamotofo sofa, aꞌamu ango kengo mtaꞌangoso uꞌmahonɨngkofi wosopayoꞌnji angoꞌnji uyɨmotofo sofa, Anɨtuye aꞌamu somo ufoꞌmaꞌmotofo sofa, aꞌamu nomꞌne somo yoꞌmayo tango uꞌmahonɨngki hofɨkimo ufoꞌmaꞌmotofo sofa, hofɨko yoꞌmayo yoꞌmayo syoho wopɨngoꞌnohini imotofo, osofafe yofe soꞌnohini iyoswomo mtɨꞌmokukuji sekwo ufoꞌmapmno. \v 11 I sekwo moyaꞌmi songo sofa hofɨkoe hwehwa poyo nto peꞌnɨmentohofo sofafe yofeso nomtɨꞌmokukutoho. Oꞌo, hofɨko nomꞌne huhwamo umoꞌnantaneꞌno yalokuhwono lɨkuji hofɨko hofɨkoe sɨmeho yoꞌmayo umo lonte somo inɨngkakuji Kɨlaisɨye syoho wopɨngo somo ulɨkoꞌmantɨfeho. \v 12 Oso moyaꞌmi sofa sɨmoꞌmo hofɨko nakwo Kɨlaisɨmneꞌnohini syoho uyano ko lɨmentohofo osomo neꞌno unɨngkowano majoꞌnjo yontɨfi hofɨko hwe nomꞌne hwamo umaꞌnontɨfi oso hungkuno hohonta nakwo Kɨlaisɨmnohini syoho uyano lɨmentohofo somo mtɨhupeelokwofo. Osoꞌno aꞌamu Anɨtumneꞌno uhuꞌmokuwoꞌnɨngkohofoso hofɨko apɨwojo hofo sofamo ole ulantɨfeho. Yoꞌmayo hungkuno Anɨtumo yoloho nto ulontɨfi aku mtɨhupeso hopoꞌmaho. Wonyofoho. Ose ulantɨfeho. \v 13 Nomꞌne yahino apɨwojo songo sofa iwoꞌnɨngkohofoso olenoho. Hofɨko Anɨtuye syohoso miyoꞌnjo ikuji hofɨko pisoꞌmoꞌnyo yahinoso mafɨkuji ango hoꞌmo hoꞌmo ukuꞌmofantɨfeho. Osoꞌnohiniꞌmaho. Hofɨko siki hungkuno lɨwoꞌnontɨfi nomꞌne aꞌamufe yahino syoho yoꞌmayo soꞌno ukinjɨhwojano lontɨfi iwoꞌnɨngkohofofoho. Hofɨko nomꞌne aꞌamu somneꞌno hwasyo hungkuno lontɨfi wonyo hungkuno kengo kengo nakwo majoꞌnjo iwoꞌnɨngkuhwoneso lɨwoꞌnɨngkohofofoho. Osoꞌno kɨko hofɨkoe yofeso iyoswomo nomtɨꞌmokohotoho. \v 14 Oꞌo, ngko moyaꞌmi songo sofafe hwehwo poyo nto peꞌnɨmentohofo sofamo ole ulɨwoꞌnɨngkohono. Sekwo nomꞌne huhwamo umaꞌnɨngkuji sekwo mehomi tɨpemafɨkuji yoꞌmayo ango syoho osomo ntoꞌno mokosyohumantokuno. Ose ulɨwoꞌnɨngkohono. U hofɨko ose ikujoꞌno Anɨtuye mango sohwa hofɨko nakumo nonahonɨngkuji Anɨtuye aꞌamu ne sofe yahino somo nuhwonɨngkuji hofɨko nakumo sitofo monalɨfitnnehofo. \v 15 Nakwo huno nayohoho. Moyaꞌmi apɨwojo fehohnjo sofa hofɨko Anɨtuye honɨngkano wopɨngo somo nulɨkoꞌmantɨfi hofɨko Setenɨye honɨngkano somo tɨfi inɨngkowalokwofo. \v 16 Oseso aꞌamu Anɨtumneꞌno sɨmeho hiꞌntnnono uyɨwoꞌnɨngkohofo sofe temtitofo somtaꞌango hwe fihwo kako poyo peꞌnoso sohwoe apɨwojo humaso simo hofɨko kakimo womokosyohumafe. Ose ikujoꞌneꞌmanji aꞌamu Anɨtumneꞌno uhuꞌmokuwoꞌnɨngkohofoso hofɨko oso apɨwojo hisimo mokosyohumayoꞌne tangoso motɨpemapɨfitnnehofo. Oꞌo, hofɨkoe syohoso apɨwojo hopifahwosa ane sofamo mokosyohumayoso hofɨkoe syohofoho. \s1 Hwe engo Anɨtuye syohomo mokosyohumayo sohwafe hungkunofoho. \p \v 17 Hwe engo Anɨtuye syohomo mokosyohumayo sohwa hofɨko Anɨtuye hungkuno losetɨhwawoꞌnɨngkohofo sohwa hofɨkoe syoho wopɨngo ifijoꞌmanji sekwo hofɨkoe yofe hoꞌnomafɨkuji hofɨkimo mpe engo ulohopmno. \v 18 Hwapɨngoso Anɨtuye hungkunoso ole nelalofi, Yahu (\it mpulɨmokau\it*) sohwo kako kikineꞌno syoho engo yontanɨngkuhwosi kɨko kakoe sɨmuyo somo hnnanosyɨswohotoho. Oꞌo, kako wosopayo wanono. Anɨtuye hungkuno nomꞌnepo ole nelalofi, Aꞌamu syohoꞌnjo sohwa hofɨko hamniyoho womapɨfe. Ose nelalofoho. \v 19 Hwe angaꞌnohinohwo kako aꞌamu Anɨtuye syohoꞌnjo sohumneꞌno hungkuno ole somjulɨmasofoho. Olo hwe lohwo kako wonyo imasofoho. Kɨko kakoe hungkuno ose mjulisomo haloho upehotoho. I osoꞌno kɨko aꞌamu hufaꞌutaho u hufaꞌu sɨhunehwalaho oso hwa hofɨko hungkuno somjakilɨfijo osomo kɨko nupaꞌnɨngkohojɨꞌmanji haloho pofo. \v 20 Aꞌamu Anɨtuye syohoꞌnjo sohwo kako honɨngkano wonyo yosoꞌmanji kɨko aꞌamu hopiꞌnonohino sofe tɨmo sopo mɨhumajohoji osopo kɨko kakoe honɨngkanoso ntoꞌno mɨhwajo. Oseso aꞌamu Anɨtuye syohoꞌnjo hopiꞌnonohino sohwa hofɨko honɨngkano wonyo somneꞌno iꞌwaho ntoꞌno uyɨfe. \p \v 21 Ngko olo hungkuno kijopalokwe losoꞌno Anɨtuꞌnji Kɨlais Jisasɨꞌnji aꞌamu ahwomomjo hopiꞌnonohinofe tɨmopo kilalokweno. Osoꞌno kɨko ntoꞌno finɨngkayo. Aꞌamu Anɨtuye syohoꞌnjo sohwa hofɨko kikimo enjwaꞌmo humalofo somo kɨko ntoꞌno mokosyohumaho. Kɨko oso aꞌamu hofosofe hungkuno ntoꞌno mɨhwajiyo sohonta kɨko olo hungkuno hiloso swoꞌnohini upaꞌnɨngkohoji kɨko jɨje sɨmeho moꞌmo huno komoꞌno ole syafɨsyohotoho. U oloso kako imasofoho. U oso kako mimmasofoho. Jɨje sɨmeho moꞌmo huno komoꞌno ose syafɨsyohotoho. U kɨko jɨje aꞌamu fehohnjo somo yoka mulohoyohoji nomꞌne aꞌamu somo yoka hungkuno ulohotoho. Oꞌo, kɨko hofɨkimo yahino afaꞌnohino ulohofo. \v 22 Kɨko aꞌamu fihumo kako Anɨtuye syoho iyosoꞌno kɨko kakimo aho komoꞌno ulonjimokohotoho. U sɨmoꞌmo kɨko kakoe humayo yahino soꞌnji kakoe syoho soꞌntnneꞌno huno ntoꞌno syafɨsyohoji kɨko uhwonjoso ntoꞌnohini uhwonɨngkijɨꞌmanji ou kɨko osohumo Anɨtuye syohoso noho uyo. Aꞌamu fihumo kɨko Anɨtuye syohoso komoꞌno usoso kako honɨngkano wonyo yosoꞌmanji oso kakoe wonyo homo somneꞌno tango wokiꞌmaꞌmontonoho. Kɨko oso yahino homo somneꞌno kɨko iꞌwaho ntoꞌno ehumahoji u kɨko wonyoꞌmaso wohumamonnoho. \p \v 23 U Timouti sohwosi ngko jɨje yahino somneꞌno hungkuno weꞌe wakilɨmo. Jɨje sɨmeho kumnalofɨwoꞌnɨngkiso soꞌno kɨko ahuꞌmo mijoꞌnohino nonɨngkohotoho. Oꞌo, kɨko ipisayo mijo weꞌe yokumpohnꞌnyo soꞌnji mahoji hmnyo. Oso mahoji njoso jɨje mnokinoso moiꞌwo wakumoꞌnɨmontonoho. \p \v 24 Ngko aꞌamu Anɨtuye syohoꞌnjo somneꞌno hungkuno nomꞌne wakilɨmo. Anɨtuye syoho iyo soꞌne aꞌamumo komoꞌno nɨhwosopehotoho. Aꞌamu fehohnjoso hofɨkoe honɨngkano wonyoso utɨhwaꞌnyopo yahonɨngkofi aꞌamu hofɨko nuhwonontɨfi wonyofoho huno umontonoho. Oso honɨngkano homo somo ntoꞌno mɨhwajo. I osoꞌno aꞌamu fehohnjoso hofɨko hofɨkoe honɨngkano wonyoso hiyasomo mokosyohumawoꞌnɨngkohofo soꞌno kɨko huno makiyofoho. I osoꞌno hwangku hofɨkoe yahino wonyo somo ujo ehontojwasyonefoho. Oso aꞌamu hofɨko oso aꞌamu homo somo hofɨkoe ne soꞌno huno umontonoho. \v 25 Oso paꞌnyoso nakwo aꞌamu nomꞌne fehohnjo sofe yahino wopɨngoso utɨhwaꞌnyopo wentanɨngki uhwonɨwoꞌnɨngkuhwono. I osoꞌno nakwo aꞌamu fehohnjo sofe yahino wopɨngoso muhwonyofoho. Osoꞌnji nomꞌne sɨkuno somo utɨhwaꞌnyopo iꞌmofaponefoho. \c 6 \s1 Aꞌamu hamniyoho momasoꞌnjo siki syoho ulohofɨwoꞌnɨngkohofo sohwafe hungkunofoho. \p \v 1 Timouti kɨko aꞌamu Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨwoꞌnɨngkohofo hamniyoho momasoꞌnjo siki syoho ulohofiyo somo ole uso. Sekwo huno ole fɨsyafɨhupmno. Sekwoe hwe engo sohwamo enjwaꞌmo fohumamno. Hofɨkoe yofeso monje ulohofɨkutoho. Oꞌo, hofɨkoe hungkunomo haloho pekuji hofɨkoe syohoso yokumpohnꞌnyo ulohofiyɨmno. Ose ikujoꞌno aꞌamu nomꞌneso hofɨko Anɨtuye aꞌamu ne somneꞌno syoho ulohofiyo wonyo hwafoho maselɨfitnnehofo. Hofɨko sekwoe syoho somneꞌno Anɨtuye yofe soꞌnji kakoe hungkuno lutɨhwawoꞌnɨngkuhwone soꞌntnneꞌno sitofo mulɨfitnnehofo. \p \v 2 I sekwoe hwe engo huhwanji hofɨko Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono unyohwaꞌmanji sekwo huno ole nosyafɨsyɨkutoho. Nje hwe engo sohwo kako nje tatohweho. Osoꞌno ngko kakoe mangomo hwotoho wahmmonnoho. Sekwo huno ose syafɨsyɨkutoho. Oꞌo sekwo huno ole fɨsyafɨhupmno. Nje hwe engo sohwo kako Anɨtuye aꞌamu ne hweho. Osoꞌno ngko kakineꞌno sɨmeho uyɨmo. Ngko kakineꞌno syoho ulohofiꞌmo ngko Anɨtuye aꞌamu ne sohumo ufoꞌmalokweno. Huno ose syafɨsyɨkuji syoho wopɨngoꞌnohini ulohofiyɨmno. Oso hungkuno hiso kɨko oso aꞌamu homo somo uso. \s1 Aꞌamu hwasyo hungkuno lutɨhwayo sohwa hofɨko huno ane hwafoho. \p Engolopohamo kɨko hwe moyaꞌmi hopiꞌnonohino somo olo hungkunolo lutɨhwahoji hofɨko tɨfi inɨngkayoꞌne huno ufohotofo. \v 3 Nakwoe Hwe Engo Jisas Kɨlaisɨye hungkunoso Anɨtuye yahino wopɨngo soꞌno lonetɨhwawoꞌnɨngkisofoho. Hwe fihwo kako oso hungkuno homo somo nulɨkoꞌmanto nomꞌne hungkuno kengo lutɨhwasoꞌmanji \v 4 kako huno ne soꞌno hunoꞌmaso hweho. Kako oso huno hwasyo somo hoꞌnomoꞌnalofoho. Kako yoꞌmayo sikinjo soꞌno ole lɨwoꞌnɨngkohoho, Nakwo hungkuno hnnyoso kengko kengkoꞌnohini wohnnano lɨwoꞌnɨngkohoho. Hofɨko ose hnnɨngkahonɨngkofi olo yahino loso imoꞌnɨwoꞌnɨngkisofoho. Nomꞌne aꞌamu somneꞌno sɨmano hntotohino, sɨmeho wonyo, ikujoho, sitofo, nomꞌne aꞌamu somneꞌno huno wonyo syafɨsiyo, \v 5 hofɨko yoka hungkuno hnnɨwoꞌnɨngkohofofoho. Oso aꞌamu hiso hofɨko hofɨkoe hunoso hwayo hohnjofoho. Oso aꞌamu ose sohwa hofɨko Anɨtuye hungkuno ne somo hofɨko aho yokumpohnꞌnyo mokemokosyohumunyofoho. Hofɨko olo hwasyo hungkuno lomo syafɨsyɨwoꞌnɨngkohofofoho. Nakwo Anɨtuye honɨngkanomo inɨngkowasoꞌmanji hoꞌyango womantanoho. \s1 Hoꞌyango engo mayoꞌne hungkunofoho. \p \v 6 U nehopi aꞌamu fihwo kako Anɨtuye yahinomo inɨngkawe sohwoꞌmanji oso aꞌamu sohwo kako Anɨtu mtaꞌni yoꞌmayo wopɨngoso womaꞌmontonoho. I osoꞌno kako yoꞌmayo mayosoꞌno huno mosyafɨsiyoꞌnjo yosoꞌmanji ole wasyofɨsyono, Ngko yoꞌmayo mokosyohumameso hoponoho. Kako huno ose syafɨsyɨhwosi kako sɨmeho wopɨngoꞌnji wohumamontonoho. \v 7 Nakwo huno nayohoho. Nenaꞌwohija olo hwaho lopo aswo nemaꞌmentohofo sohonta yoꞌmayo ahomo mokahoꞌnnyo monemaꞌmmentohofo. Oꞌo, awonoho. I oso paꞌnyoso hwangku nakwo olo hwaho lopo poyo peꞌnɨngkuhwasi Anɨtumo uꞌmano lɨhwasi oso apaꞌno uꞌmanefoho. \v 8 U nakwo wosopayoꞌnji hwapɨfeꞌnjɨꞌnɨꞌmanji u nakwo ole wolano, Oloso ngkoꞌne hoponoho. Ose wolano. \v 9 Aꞌamu fehohnjoso hofɨko hoꞌyango engo mayoꞌne syofɨsyalokwofoso hofɨko oso hoꞌyangoꞌno hunoso hofoyo hopa lisyoswofohinalokwofo. Oseso hofɨkoe sɨmehoso yoꞌmayo hopiꞌnonohino somneꞌno nulɨkafɨhwosi yoꞌmayo hoꞌyango engo maneꞌeno lɨkuji yoꞌmayo yahino wonyoso uyantɨfeho. Oso hohosohonta hofɨko nɨhuꞌnahone tɨkanomo ufitnnefoho. \v 10 Yoꞌmayo yahino wonyo hwapɨngoso olenoho. Hamniyoho engo mayoꞌne yahino somo kako aho yokumpohnꞌnyo kemokosyohumaho. Aꞌamu fehohnjoso hofɨko hamniyoho engo mayo soꞌno sɨmeho umoꞌnɨngkahonɨngki hofɨko Anɨtuye yahino wopɨngo somneꞌno hohujo nɨhuꞌnahone ikinjaofontɨfi hofɨkimo yoꞌmayo tango engoso uꞌmalofoho. \s1 Poul kako Timoutimo kɨko songo neꞌno humayo yahino somo aho yokumpohnꞌnyo fɨkesyohumaho ulɨmentisofoho. \p \v 11 Timouti sohwosi, kɨko Anɨtuye syoho ulohofiyo ne sohwosi oso yoꞌmayo yahino wonyoso iyoꞌeno. Oꞌo, kɨko honɨngkano wopɨngo umo lohoji nano yokumpohnꞌnyo mtitofo. Kɨko Anɨtuye yahino wopɨngo somo tɨfi finɨngkayo. Kɨko Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono uyohoji kɨko nomꞌne aꞌamu somo ufoꞌmahoji yoꞌmayo tango kuꞌmayo soꞌno kɨko yokumpohnꞌnyo filohofo. Kɨko aꞌamu hopiꞌnonohino somo sɨmeho pompengo umofohoji wopɨngoꞌnohini ulohofo. \v 12 Aꞌamu kako Kɨlaisɨmo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨwoꞌnɨngkiso sohwo mjakeꞌwe hnnyo yahino iwoꞌnɨngkiso hweho. Kako yoꞌmayo yahino wonyo somo nuyakolofɨhwosi kako usijoꞌno humayo hohwafo somo iꞌmofapɨhwosi hoꞌyango songo neꞌno humayoꞌneso aho yokumpohnꞌnyo womakumontonoho. Oso paꞌnyoso kɨko syoho yokumpohnꞌnyo yohoji engolopohamo songo neꞌno humayoꞌne somo kɨko aho yokumpohnꞌnyo fɨkemokosyohumaho. Anɨtu kako kikimo hohonta oso hisoꞌno kuhwosopoꞌmentisofoho. Kɨko Kɨlaisɨmo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨwoꞌnɨngkino soꞌno aꞌamu piꞌnɨngo engo somo yoloho nto lɨjwaofɨwoꞌnɨngkino hwosoho. \v 13 Anɨtu kako yoꞌmayo songo humayoꞌne hoꞌnahumentiso sohwoꞌnji Kɨlais Jisas kako hwe engo Pountiyas Pailot sohumo kakoe hwapɨngo soꞌno yoloho lijɨmoꞌmentiso sohwoꞌnji sikoꞌmontaꞌi siko nekumo ehonontanɨngki ngko olo hungkuno yokumpohnꞌnyo loso kijopalokweno. \v 14 Kɨko nakwoe Hwe Engo Jisas Kɨlais kako utɨhwaꞌnyopo asomo pesoꞌno hontohumahoji kɨko Anɨtuye hungkuno somo ntoꞌno mokosyohumahoji kɨko tɨfi ntoꞌno finɨngkayo. Osomo inɨngkahuji kɨko nomꞌne hungkunoꞌnji nomujoꞌmokohotoho. Oꞌo, jɨje wopɨngo humayo soꞌno aꞌamu hofɨko nokohonɨngkuji hofɨko Anɨtuye hungkuno somneꞌno sitofo malɨfitnnehofo. \v 15 Oso sɨkuno Anɨtu hoꞌnahumentiso ntoꞌnohino somo Anɨtu kako nakwoe hwaho utɨhwaꞌnyo lopo nakwoe Hwe Engo Kɨlais Jisasɨmo uhwatɨmontonoho. Anɨtu kakoꞌnohini yokumpohnꞌnyo huhwo sohwo kako yoꞌmayo soꞌno sɨmonyo iyoso hwapɨngo hweho. Kako aꞌamu hwaho mokosyohumawoꞌnɨngkohofo sohwanji hwe engo hopiꞌnonohino sohwanjiye Hwe Engo hweho. \v 16 Oso Anɨtu angaꞌnohino huhwo sohwo kako kakoꞌnohini poyo mapeꞌnɨwoꞌnɨngkiso hweho. Anɨtu kako kakoe pomponaho engo sopo humaho. Oso kakoe pomponaho engo hopo sopo humaso soꞌno nakwo kakoꞌnjo tɨfonepo muꞌmanehwono. Nakwo aꞌamu hopiꞌnonohino hnꞌnwi humentani nakwoꞌnjo mtaꞌnɨngo aꞌamu angaꞌnohinohwo kako nolɨkafonto Anɨtumo muhwonyofoho. Oso paꞌnyoso olohonta hwangku hohonta nakwo Anɨtumo muhwonanehwono. Nakwo kakoe engo soꞌno kakoe yofe engo soꞌnji yokumpohnꞌnyo soꞌntnneꞌno engolopohamo neꞌnohini wohoꞌnomehwano. Nehopeho. \s1 Aꞌamu hoꞌyango engoꞌnjo sohwafe hungkunofoho. \p \v 17 Aꞌamu hoꞌyango engo olo hwaho lopo mokosyohumawoꞌnɨngkohofo somo ole uso, Sekwo yokumpohnꞌnyo imoꞌnɨngkutoho. Sekwo olo hwaho loponjo yoꞌmayo mokosyohumalofo moiꞌwo imoꞌnɨwoꞌnɨngkiso osomo sɨmeho uyɨkutoho. Oꞌo, sekwo Anɨtumo sɨmeho nehopi uyɨmno. Kako nakumo yoꞌmayo nakwo sɨmonyo iyoꞌne yoꞌmayoso nejapɨwoꞌnɨngkisoso kako hwapɨngo hweho. \v 18 Oso hungkunoso ulohoji hungkuno nomꞌne oloꞌnji yokumpohnꞌnyo uso. Sekwo yoꞌmayo syoho wopɨngoꞌnohini fiyɨmno. Oso syoho engo hiso ikuji hofɨkoe sɨmeho wopɨngo umoꞌnɨmontonoho. Sekumo yoꞌmayo Anɨtu sejaponteso sekwo nomꞌne aꞌamu umofonyo yalokwofo somo ufoꞌmapmno. \v 19 Hofɨko ose ifijoꞌmanji tɨfi noꞌmo yoꞌmayo wopɨngo hofɨkimo ufoꞌmayoꞌne huꞌmesyalokwofo. Osohonta hofɨko songo neꞌno humayoꞌneso womantɨfeho. Ose uso. \s1 Timouti sohwosi kɨko jɨje syohoso ntoꞌno mokosyohumaho. \p \v 20 U kɨko Timouti sohwosi, olo syoho Anɨtu kijapmmentiso lomo ntoꞌno mokosyohumaho. Aꞌamu olo hwaho loponjo sohwa hofɨko olo hwaho loponjo huno loso nefoho lɨwoꞌnɨngkohofo soꞌnji yoꞌmayo hungkuno sikinjo soꞌnji mokosyohumantɨfi Anɨtuye yofe mohoꞌnomayo iyo soꞌntnneꞌno kɨko hohujo fikinjaofo. Oso hungkuno hiso Anɨtuye hungkuno somo mangohwo imoꞌnɨmentisofoho. \v 21 Aꞌamu fehohnjoso ole lɨwoꞌnɨngkohofi, Nakwo huno hiꞌnjɨꞌnwoho, hwasyo ose lontɨfi hofɨko Anɨtuye hungkuno ne somo uhwosopeelokwofo. \p Anɨtuye hitoho engoso sekumo ufehuꞌmokasesyono. \p Nje hungkuno osohopeho.