\id ROM - Apache NT [apw] -USA 2012 (DBL -2013) \h ROMANS \toc1 The Epistle of Paul the Apostle to the Romans \toc2 Romans \toc3 Rom \mt2 THE EPISTLE OF PAUL THE APOSTLE TO THE \mt1 ROMANS \c 1 \p \v 1 Shíí, Paul, Jesus Christ bána’isiidi, áń binal’a’á nshłįįgo shich’į’ ánṉiid, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań bits’ą́’dí’ yati’ baa gozhónihíí baa nagoshṉi’híí bighą its’áshi’doltįį, \v 2 (Da’áí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziid n’íí binkááyú yałti’go dabíntsé yengon’ą́ą́, áí godiyįhgo Bek’e’eshchiiníí biyi’ bek’eda’ishchįį lę́k’e,) \v 3 Áí yati’ baa gozhóni Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ Jesus Christ nohweBik’ehń yaa nagolṉi’, áń nṉee k’ehgo nyáágo David łinolt’įįłíí nlįį; \v 4 Jesus Christ daztsąądí’ naadiidzaahíí bee Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ nlįįgo ch’í’ṉah alzaa, Holy Spirit bits’ą́’dí’ binawod golį́į́go: \v 5 Holy Spirit biláhyú Bik’ehgo’ihi’ṉań bits’ą́’dí’ iłgoch’oba’íí shaa det’ąą, binal’a’á nshłįį doleełgo, áík’ehgo Jesus bizhi’íí ba’ihégosį doleełhíí bighą baa nagoshṉi’go, nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’i daabodląąhgo bikísk’eh ádaat’eego ashłe’: \v 6 Nohwíí ałdó’ Jesus Christ bíyéé daanohłįį doleełgo nohwich’į’ ánṉiid: \v 7 Daanohwigha Romeyú daagonohłiiníí nohwich’į’ k’e’eshchii, Bik’ehgo’ihi’ṉań bił daanohshǫǫgo báhadaadeszaahíí daanohłįįgo nohwich’į’ ánṉiid: Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwiTaa ła’íí Jesus Christ nohweBik’ehń biłgoch’oba’íí ła’íí bits’ą́’dí’ iłch’į’gont’ééhíí bee nohwich’į’ goz’ąą le’. \v 8 Dantsé Jesus Christ binkááyú daanohwigha Bik’ehgohinshṉań nohwighą ba’ihénsį, nohwi’odlą’ ni’gosdzáń biká’ dahot’éhé baa ch’iṉiihíí bighą. \v 9 Bik’ehgo’ihi’ṉań, biYe’ baa yati’ nłt’éhi baa nagoshṉi’go, shijíí biyi’dí’ bána’isiidíí da’ákozhą́ nohwá oshkąąh nt’éé shá yígółsį; \v 10 Díínko bighą dá oshkąąh nt’éé, Bik’ehgo’ihi’ṉań bik’ehgo áníita dáhago’at’éégo nłt’éégo nohwaa deshááł. \v 11 K’azhą́ daanohwistséh, nt’é Holy Spirit bits’ą́’dí’ shaa hi’né’íí ła’ nohwaa nshné’híí bighą, áí bee nłdzilgo daahodohsįįł doleełgo; \v 12 Díí áłdishṉii, nohwíí hik’e shíí biłgo nohwi’odlą’ dała’ázhį’ iłdeṉáágo bee hadag ádaałinlzį doleeł. \v 13 Shik’ííyú, doo ałch’ídndi nohwich’į’ disháh hásht’į́į́go ni’ bídaagonołsįgo hasht’į́į́, doo Jews daanlįį dahíí ła’ihíí bitahyú nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’į’ hosiłbą́ą́híí k’ehgo nohwitahyú ałdó’ ła’ hodishbįįłhíí bighą, (ndi nashi’dinłtł’ogo t’ahkó goldoh.) \v 14 Greeks daanliiníí hik’e nanidí’ nṉee daanliiníí ałdó’, daagoyą́ą́híí hik’e doo daagoyą́ą́ dahíí ałdó’ shaa hadais’aahíí k’ehgo t’ah Christ baa bił nagoshṉi’go shá goz’ąą. \v 15 Áík’ehgo iłk’idá’ yati’ baa gozhóni nohwił nagoshṉi’go dázhǫ́ hásht’į́į́, Romeyú nadaahisohtaaníí ndi. \v 16 Christ baa yati’ baa gozhóni doo bik’e ídaayánsdzį da: áí Bik’ehgo’ihi’ṉań binawodíí biláhyú behasdách’igháhi at’éé, da’odlaaníí dawa bá, Jews daanliiníí dantsé, ła’íí Greeks daanliiníí ałdó’. \v 17 Áí yati’íí biyi’ Bik’ehgo’ihi’ṉań bits’ą́’dí’ nṉee bich’į’ dábik’ehyú át’ééhíí ch’í’ṉah alzį, odlą’ begodeyaadí’ odlą’ bengont’i’zhį’: bek’e’eshchiiníí gáṉííhíí k’ehgo, Hadíń dábik’ehyú át’ééhíí odlą’ zhą́ yee hiṉaa doleeł. \v 18 Nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań doo daidnłsį dahíí ła’íí nchǫ’íí ye’ánádaat’įįłíí dawa yich’į’ Bik’ehgo’ihi’ṉań bihashke’ yaaká’dí’ ch’í’ṉah alzį, áí nchǫ’íí ye’ánádaat’įįłíí yee da’aṉii ágot’eehíí t’ąązhį’ ádaayiłsį; \v 19 Bik’ehgo’ihi’ṉań bebígózį doleełíí ch’í’ṉah alzaago yídaagołsį, Bik’ehgo’ihi’ṉań dabíí bił ch’í’ṉah áyíłsįhíí bighą. \v 20 Ni’gosdzáń alzaadí’ godezt’i’go Bik’ehgo’ihi’ṉań ye’at’éhi doo hit’į́į́ dahíí nłt’éégo bígózį, dahazhį’ binawod golííníí, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań nliiníí nt’é áyíílaahíí bebígózį; áí bighą áí nṉee nchǫ’go ánádaat’įįłíí doo nt’é bee bich’į’ ch’ídaagonowáh át’éé da: \v 21 Bik’ehgo’ihi’ṉań yídaagołsį ndi doo daidnłsį da, doo ya’ihédaanzį dahíí bighą doo nt’é bee bich’į’ ch’ídaagonowáh át’éé da; áídá’ da’ílínégo natsídaakees, ła’íí biini’ doo goyą́ą́ dahíí godiłhił begoz’ąą daasilįį. \v 22 Ídił daagodząągo doo daagoyą́ą́ da daasilįį, \v 23 Nṉee datsaahi, ła’íí dlǫ́’, ła’íí dawahá bijad dį́į́’igo nadaakaihíí ła’íí nada’nagíí yeda’ile’go daayokąąh lę́k’e; áí bee Bik’ehgo’ihi’ṉań doo datsaah dahi bits’ą́’dindláádíí hik’e díí kogan be’ádaaszaahíí biłgo iłdeṉáágo ch’ídaizṉil. \v 24 Áí bighą bijíí yuṉe’ nchǫ’go zhą́ natsídaakeesgo dázhǫ́ nchǫ’íí bich’į’ Bik’ehgo’ihi’ṉań yó’odaabidez’ąą, daabits’íhíí iłdeṉáágo doo daidnłsį da: \v 25 Bik’ehgo’ihi’ṉań bits’ą́’dí’ da’aṉii ágot’eehíí hik’e łé’iłchoohíí biłgo iłdeṉáágo ch’ídaizṉil, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań áyíílaahíí zhą́ daidnłsįgo daayokąąhdá’ bííhíí doo daach’okąąh da; Bik’ehgo’ihi’ṉań zhą́ dahazhį’ ba’ihégosį. Doleełgo at’éé. \v 26 Áí bighą bits’í bee ídaayágosįyú ánádaat’įįł hádaat’įįhíí bich’į’ Bik’ehgo’ihi’ṉań yó’odaabidez’ąą: isdzáné nṉee bá álzaa n’íí isdzáné dabíí łił ídaayágosįyú ánádaat’įįł: \v 27 Da’áík’ehgo ałdó’ nṉee isdzáné bá alzaa n’íí k’ihzhį’ ádaizlaago, dabíí iłch’į’ biini’ daama’; nṉee dabíí łił ídaayágosįyú ánádaat’įįł, áí bighą nda’iłsiihíí dabíí ích’į’ nadaayi’ṉiił, áí da’áígee dábik’eh. \v 28 Bik’ehgo’ihi’ṉań doo dayúweh yídaagołsį hádaat’įį dahíí bighą dázhǫ́ binatsekees daanchǫ’íí yich’į’ Bik’ehgo’ihi’ṉań yó’odaabidez’ąą, doo ánách’ot’įįł dahíí ye’ánádaat’įį doleełgo; \v 29 Doo bik’ehyú ágot’ee dahíí behadaałk’ił, ła’íí nant’į’ na’idaahíí, nchǫ’go ánádaat’įįłíí, dawahá dayúwehégo ídáhádaat’iiníí, da’o’ni’íí; ła’ bíyééhíí ídáhádaat’iiníí ałdó’ behadaałk’ił, ła’íí its’iziłheehíí, łahadaadit’áhíí, nadaach’aahíí, bi’at’e’ nchǫ’íí, ła’íí ch’iṉii daaṉiihíí ałdó’ behadaałk’ił; \v 30 Ła’ yiṉída’diłṉíhgo ch’iṉii daaṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań yik’edaanṉiih, doo hadíń daidnłsį da, ídaa da’odlíígo dabíí ídaa yádaałti’, dabíí nchǫ’i ádaile’go yídaagoł’aah, daabishchįį n’íí doo daidits’ag da, \v 31 Doo daagoyą́ą́ da, doo da’ádaaṉiiyú ádaat’ee da, doo hadíń bił daanzhǫǫ da, doo hadíń yaa nádaagode’aah hádaat’įį da, doo bił daagoch’oba’ da: \v 32 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee ágánádaat’įįłíí da’itsaahíí bee yándaagoz’ąągo yídaagołsį ndi, doo dabízhą́ ágánádaat’įįł da ndi nṉee ágánádaat’įįłíí bił dádaabik’eh. \c 2 \p \v 1 Áí bighą nṉee ńlíni, ni hadíń áńt’ee shįhíí, nṉee ła’ baa yáńłti’yúgo doo nt’é bee nłt’éégo nich’į’ ch’ígonowáh át’éé da; nṉee ła’ baa yáńłti’yúgo dani ídił ch’ígondeehi at’éé, ni dó’ da’ágáńt’ééhíí bighą. \v 2 Díínko bídaagonlzį, ágánádaat’įįłíí Bik’ehgo’ihi’ṉań dábik’ehgo bándaago’aah. \v 3 Áík’ehgo nṉee ńlíni, dani ałdó’ ágáńt’įįdá’ ágánádaat’įįłíí baa yáńłti’yúgo, ya’ Bik’ehgo’ihi’ṉań doo nángo’aah da doleeł ńńzį gá? \v 4 Ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí ła’íí nidag at’ééhíí hik’e ńzaadyú nágoho’aałíí ch’ída’izkaadíí doo bił óńłtag da go’į́į́; Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí ninchǫ’íí bits’ą́’zhį’ hiṉááłgo nelnááhíí doo bígonłsį́ da gá? \v 5 Áídá’ nijíí ntł’izíí bighą ła’íí ninchǫ’íí doo bits’ą́’zhį’ áńṉéh háńt’įį dahíí bighą, dani goyéé’íí bee ích’į’godnt’áah, Bik’ehgo’ihi’ṉań bihashke’ yił ch’í’ítįįhíí bijįįzhį’; áí bijįį dabíí dábik’ehyú át’éégo nángo’aahíí ch’í’ṉah áídoliił; \v 6 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee dała’á daantį́į́gee da’ánádaat’įįł n’íí dábik’ehgo biyaa gozhóóníí dagohíí biniidaagodile’íí yich’į’ nahiṉiił: \v 7 Hadíí nłt’éégo ánádaat’įįłíí yich’į’ dahdaanldǫh nt’éégohíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bits’ą́’dindláádíí ła’íí bił dábik’eh doleełíí, ła’íí dahazhį’ ihi’ṉaahíí yiká daadéz’iiníí, ihi’ṉá doo ngonel’ąą dahíí Bik’ehgo’ihi’ṉań baa daidi’aah: \v 8 Áídá’ łahadaadit’áhgo łanakaihíí, ła’íí da’aṉii ágot’eehíí doo yikísk’eh ádaat’ee da ndi nchǫ’go ágot’eehíí yikísk’eh ádaat’eehíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bihashke’íí bee biniidaagodilṉe’. \v 9 Nṉee dała’á daantį́į́gee nchǫ’go ánádaat’įįłíí bich’į’ goyéé’go godigháh, ła’íí biniidaagonłt’éé doleeł, Jews daanliiníí ntsé, doo Jews daanlįį dahíí ałdó’; \v 10 Áídá’ dała’á daantį́į́gee nłt’éégo ánádaat’įįłíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bits’ą́’dindláádíí bíyéé doleeł, bił dábik’eh doleeł, ła’íí iłch’į’daagont’ééhíí bíyéé doleeł, Jews daanliiníí ntsé, doo Jews daanlįį dahíí ałdó’: \v 11 Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee nṉee doo ła’ itisgo yistįį da. \v 12 Hadíí Jews bich’į’ begoz’aaníí doo bitł’ááhyú ádaat’ee dago nchǫ’go ánádaat’įįłíí begoz’aaníí doo bee bándaagot’aah da ndi da’ílíí daaleeh; áídá’ begoz’aaníí bitł’ááhyú ádaat’eego nchǫ’go ánádaat’įįłíí begoz’aaníí bee bándaagot’aah; \v 13 (Áí begoz’aaníí dédaidits’agíí zhą́ doo Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee dábik’ehyú ádaat’ee da, ndi begoz’aaníí yikísk’eh ánádaat’įįłíí zhą́ dábik’ehyú ádaat’ee daabiłdi’ṉii doleeł. \v 14 Doo Jews daanlįį dahíí Jews bich’į’ begoz’aaníí doo yídaagołsį da ndi dabíí ye’ádaat’eehíí bik’ehgo áí begoz’aaníí áṉííhíí yikísk’eh ádaat’eego Jews bich’į’ begoz’aaníí doo yídaagołsį da ndi begoz’aaníí dabíí ídá ádaislaa: \v 15 Begoz’aaníí bijíí yuṉe’ dahgoz’aaníí ch’í’ṉah ádaayiłsį, nt’é nłt’ééhíí dagohíí nchǫ’íí dabíí yídaagołsį, ła’íí binatsekeesíí łahgo ánáyodliił, łahn nłt’éégo ánsht’ee ni’ daanzį, áídá’ łahnhíí nchǫ’go ánsht’ee ni’ daanzįgo;) \v 16 Nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań yándaago’aahíí bijįį yati’ baa gozhóni baa nagoshṉi’ n’íí áṉííhíí k’ehgo bi’at’e’ nadainł’įį’ n’íí Jesus Christ biláhyú yándaago’aah doleeł. \v 17 Jew niłdi’ṉiihíí, begoz’aaníí bikísk’eh ánsht’eego dábik’ehyú ánsht’ee ńńzį, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań bee ída’óńdlii, \v 18 Áń hát’ííníí bígonsį ńńzį, ła’íí begoz’aaníí bee nił ch’ígot’ąąhíí bighą hadíí dázhǫ́ nłt’éégo ágot’eehíí zhą́ nił dábik’eh, \v 19 Biṉáá ágodiníí yágo’iiníí nshłįį ńńzįgo, ła’íí godiłhiłíí biyi’ nakaihíí bá’idindláádíí nshłįį ńńzįgo ída’óńdlii, \v 20 Jews bich’į’ begoz’aaníí biyi’ ił’ígóziníí ła’íí da’aṉii ágot’eehíí begoz’ąąhíí bígonłsį́dá’ doo daagoyą́ą́ dahíí bił ch’ídaagon’áah, ła’íí mé’ daanlįįhíí k’ehgo doo hwahá yídaagołsįįh dahíí bił ch’ídaagon’áah. \v 21 Ni, ła’ bił ch’ídaagon’áahíí ńlíni, dani ídił ch’ígont’áah née? Doo da’noh’įįh da nṉiigo ił ch’ígon’áahdá’ in’į́įh née? \v 22 Doo nant’į’ nahkai da nṉiigo ił ch’ígon’áahdá’ nant’į’ nanṉaa née? K’eda’ashchíń nił nchǫ’dá’ áí daach’okąąhgo nagoz’ąąyú nanṉaago in’į́įh née? \v 23 Ni, begoz’aaníí bee ída’óńdliihíí, begoz’aaníí doo bikísk’eh áńt’éé dahíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań doo nił ilį́į́ da go’į́į́. \v 24 Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ bek’e’eshchiiníí áṉííhíí k’ehgo doo Jews daanlįį dahíí bitahyú Bik’ehgo’ihi’ṉań bizhi’íí nchǫ’go baa yá’iti’, nohwíí nohwighą. \v 25 Begoz’aaníí bikísk’eh áńt’ééyúgo \w circumcise\w* áni’delzaahíí ná ílį́į́: áídá’ begoz’aaníí doo bikísk’eh áńt’ee dayúgo doo circumcise áni’delzaa dahíí k’ehgo áńt’éé. \v 26 Da’áík’ehgo nṉee ła’ doo circumcise ábi’delzaa da ndihíí begoz’aaníí áṉííhíí k’ehgo at’ééyúgo, doo circumcise ábi’delzaa da ndi circumcise ábi’delzaahíí k’ehgo bił otag ya’? \v 27 Nṉee bits’í bee doo circumcise ádaabi’delzaa da ndi begoz’aaníí yikísk’eh ádaat’eeyúgo, ni, begoz’aaníí bek’e’eshchiiníí bígonłsį́ ndi doo bikísk’eh áńt’éé dahíí ya’ doo ch’í’ṉah ádaanile’ da née? \v 28 Nṉee Jew nlįįgo gozlįį ndi doo áí zhą́ bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee da’aṉii Jewhi nlįį da; ła’íí nṉee bits’í zhą́ circumcise ábi’delzaahíí doo Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee da’aṉii circumcise ábi’delzaa da: \v 29 Áídá’ bijíí biyi’dí’ Bik’ehgo’ihi’ṉań yidnłsiníí, áń da’aṉii Jewhi nlįį; ła’íí bijíí yuṉe’ circumcise ábi’delzaahíí da’aṉii circumcise ábi’delzaahi at’éé, biyi’ siziiníí Bik’ehgo’ihi’ṉań bił goyiłshǫ́ǫ́go áile’híí bighą, doo begoz’aaníí áṉííhíí zhą́ bighą da; hadíń ágát’ééhíí doo nṉee zhą́ nłt’éégo baa yádaałti’ da, áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee nłt’éé. \c 3 \p \v 1 Áík’ehgo Jew nlíni nt’é bee itisgo at’éé? Circumcise áko’delzaahíí hant’é ílį́į́? \v 2 Dawa bee dázhǫ́ ílį́į́hi at’éé: dantségee Jews daanliiníí Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ baa daadest’ąąhi at’éé. \v 3 Ła’ doo da’odląą dayúgohíí? Ya’ doo da’odląą dahíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań doo da’áłch’iṉiiyú át’éhi át’éé da née? \v 4 Dah, da’aṉii doo ágát’éé da: nṉee daantį́į́gee łéda’iłchoo ndi Bik’ehgo’ihi’ṉań da’aṉiihi nlįįgo bígózį le’; bek’e’eshchiiníí Bik’ehgo’ihi’ṉań yich’į’ yałti’go gáṉíí, Dábik’ehyú áńt’éégo niyati’ bee nígózį doleeł, ła’íí dahagee dahadíń ni’iłtahyúgo bitis nnléeł, ṉii. \v 5 Áídá’ doo bik’ehyú ádaant’ee dahíí Bik’ehgo’ihi’ṉań dábik’ehyú át’ééhíí ch’í’ṉah áyíłsiyúgo hant’é daan’ṉii? Bik’ehgo’ihi’ṉań bidenáágo nohwiniidaagodile’yúgo, ya’ áí bighą doo bik’ehyú nohwich’į’ at’éé da daan’ṉii née? (Ágádishṉiigo ni’gosdzáń biká’ nṉee k’ehgo yashti’.) \v 6 Dah, da’aṉii doo ágát’éé da: Bik’ehgo’ihi’ṉań doo bik’ehyú át’éé dayúgo, hagot’éégo ni’gosdzáń biká’ nṉee yándaago’áah doleeł? \v 7 Łé’ishchoohíí Bik’ehgo’ihi’ṉań da’aṉiigo at’ééhíí ch’í’ṉah áyíłsįgo ízisgo at’ééhíí áí bee bígózįyúgo, nt’é bighą shíí nshchǫ’híí k’ehgo shaa yałti’go shángo’áah? \v 8 (Ła’ nṉee nohwiṉí’daadiłṉíhgo nohwaa ch’iṉii daaṉii,) Nłt’ééhíí bengowáhíí bighą nchǫ’go ádaahiit’įį le’, daan’ṉiigo nohwá ádaagozlaa. Nṉee ádaanohwiłṉiihíí bándaagont’aahíí dábik’eh. \v 9 Áík’ehgo hago’at’éé? Ya’ néé Jews daandliiníí itisgo shinjééd née? Dah, doo ágát’éé da: nṉee dawa, Jews daanliiníí ła’íí doo Jews daanlįį dahíí nchǫ’íí bi’isna’ daanlįįgo iłk’idá’ ch’í’ṉah ádaasiidlaa; \v 10 Bek’e’eshchiiníí gáṉíí, Doo hadíń dábik’ehyú át’éé da, dah, dała’á ndi doo ła’ da: \v 11 Doo hadíń bił ígózį da, doo hadíń Bik’ehgo’ihi’ṉań yiká déz’įį da. \v 12 Dawa k’ihzhį’go ádaasdzaa, dawa doo da’ílį́į́ da daasilįį; doo hadíń nłt’éégo ánát’įįł da, dah, dała’á ndi doo ła’ da. \v 13 Bidayi’híí nṉee łe’sitįįhi bił ch’í’otąąhíí k’ehgo at’éé; bizaadíí bee k’izéda’diłteehgo yádaałti’; ch’osh bik’asda’ yee na’iłtseedhi bizé’ yuṉe’ benagoz’ąą: \v 14 Yati’ be’okáałíí ła’íí yati’ koṉí’daadiłṉi’íí bizé’ bee hadaalk’ił: \v 15 Da’dizołhééłzhį’ daadijaadgo daahikéeh: \v 16 Hayú nadaakaiyú biké’dinááyú da’iłchǫǫhíí hik’e iniidaagodile’íí benagoz’ąą: \v 17 Nkegohen’ááníí begoz’ąąhíí doo yídaagołsį da: \v 18 Bik’ehgo’ihi’ṉań doo daidnłsį da, doo yaa natsídaakees da, ṉii, bek’e’eshchiiníí. \v 19 Jews bich’į’ begoz’aaníí áṉííhíí nṉee da’áí bitł’ááhzhį’ ádaat’eehíí yich’į’ áṉíígo bídaagonlzį: áík’ehgo nṉee daantį́į́gee doo hagot’éégo ídaa yánádaalti’ da doleeł, ła’íí ni’gosdzáń biká’ nṉee dawa Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee doo dábik’ehyú ádaat’ee dago bándaago’áah doleeł. \v 20 Nṉee doo ła’ Jews bich’į’ begoz’aaníí yikísk’eh ánát’įįłíí zhą́ bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee dábik’ehyú át’éé da: begoz’aaníí áṉííhíí bighą nchǫ’go ánách’ot’įįłíí bígoch’iłsį. \v 21 Nṉee Jews bich’į’ begoz’aaníí doo yikísk’eh at’éé da ndi hagot’éégo Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee dábik’ehyú át’éé doleełíí k’adíí nohwił ch’í’ṉah alzaa, áí doo áníidá’ begoz’aaníí bek’e’eshchiiníí baa na’goṉi’, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziid n’íí yaa nadaagosṉi’; \v 22 Díínko yaa nadaagosṉi’, Jesus Christ ch’odląągo Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee dábik’ehyú ách’ít’éé, da’odlaaníí dawa ágádaat’ee; nṉee ła’ doo łahgo at’éé da, dawa dáłełt’ee: \v 23 Nṉee dawa nchǫ’go ádaadzaago Bik’ehgo’ihi’ṉań ízisgo ye’at’éhíí dáyich’į’ nihikáh; \v 24 Áídá’ binchǫ’íí bits’ą́’zhį’ Christ Jesus ch’ínádaiṉil, áík’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań baa daach’oba’go dábik’ehyú ádaat’éhi daayiłṉii, doo nt’é bighą nahi’ṉíłi da: \v 25 Bik’ehgo’ihi’ṉań Jesus zideego bidiłíí bee nṉee binchǫ’íí yá nahi’ṉiił doleełgo yił’áad, áí daayodląągo binchǫ’híí bighą baa nágodet’aa doleełgo; áí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań dábik’ehyú át’ééhíí nṉee bich’į’ ch’í’ṉah alzaa, áń ńzaadyú bádaagoho’aałgo nṉee nchǫ’go ánádáát’įįdíí doo yił ołtag da; \v 26 Bik’ehgo’ihi’ṉań dabíí dábik’ehyú át’ééhíí díí goldohíí biyi’ nṉee bich’į’ ch’í’ṉah alṉe’go, dishṉii: dabíí dábik’ehyú át’éhi nlįįgo ch’í’ṉah alṉe’go, ła’íí dahadíń Jesus yodląąhíí dábik’ehyú át’éé yiłṉíhi at’éé. \v 27 Ídaa ch’odlíígo yách’iłti’íí hayú begoz’ąą? Doo hayú begoz’ąą da. Hant’é bighą? Ya’ dakó nłt’éégo ánách’ot’įįłhíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee dábik’ehyú ách’ít’éé née? Dah, ki’odlą’íí zhą́ bighą. \v 28 Áík’ehgo díí bídaagosiilzįįd, nṉee Jews bich’į’ begoz’aaníí doo yikísk’eh at’éé da ndi bi’odlą’híí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań dábik’ehyú át’éhi biłṉii. \v 29 Ya’ Bik’ehgo’ihi’ṉań Jews daanliiníí zhą́ daabokąąhíí nlįį née? Doo Jews daanlįį dahíí ałdó’ daabokąąhíí nlįį ya’? Ha’oh, doo Jews daanlįį dahíí ałdó’: \v 30 Bik’ehgo’ihi’ṉań dała’á nlįį, áík’ehgo nṉee circumcise ádaabi’deszaahíí bi’odlą’híí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań dábik’ehyú ádaat’éhi daabiłṉii doleeł, ła’íí doo circumcise ádaabi’deszaa dahíí ałdó’ bi’odlą’híí bighą dábik’ehyú ádaat’éhi daabiłṉii doleeł. \v 31 Ágádaan’ṉiigo begoz’aaníí doo ílį́į́ dago ádaahiidle’ née? dah, da’aṉii doo ágát’éé da, áídá’ begoz’aaníí nłdzilgo ádaanlzį. \c 4 \p \v 1 Áík’ehgo Abraham, bits’ą́’dí’ daadihe’ṉa’íí, nt’é daan’ṉiigo baa nadaagohiilṉi’ doleeł? \v 2 Abraham dabíí nłt’éégo ánát’įįłhíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań dábik’ehyú át’éhi yiłṉii lę́k’eyúgo, áí bighą ída’odlíí doleeł ni’; ndi doo Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee ágát’éé da lę́k’e. \v 3 Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ bek’e’eshchiiníí nt’é ṉii? Abraham Bik’ehgo’ihi’ṉań yosdląąd, áík’ehgo bi’odlą’híí bighą dábik’ehyú át’éégo bá hótag lę́k’e, ṉii. \v 4 Hadíń na’iziidi bich’į’ na’i’ṉiiłíí doo baa ch’oba’go nahi’ṉiił da, ndi binasdziidhíí bighą bich’į’ nahi’ṉiił. \v 5 Áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí ch’ínáyihiṉiiłhi at’éé, hadíń áń yodląąhíí bi’odlą’ bee dábik’ehyú át’éégo bá hótag, doo nłt’éégo ánát’įįłhíí bighą da. \v 6 Da’áík’ehgo nṉee doo nłt’éégo ánát’įįłhíí bighą da Bik’ehgo’ihi’ṉań dábik’ehyú át’éégo bá yółtagíí biyaa gozhǫ́ǫ́go David ałdó’ yaa k’e’eshchįį, \v 7 Gáṉíígo, Hadíń doo bik’ehyú ánádaat’įįł dahíí bighą baa nádaagodest’ąą, ła’íí binchǫ’íí bá k’e’oldeehíí biyaa daagozhǫ́ǫ́ le’. \v 8 Nṉee binchǫ’íí nohweBik’ehń doo bá yółtag dahíí biyaa gozhǫ́ǫ́ le’, ṉii, David. \v 9 Ya’ nṉee \w circumcise\w* ádaabi’deszaahíí zhą́ ágát’éégo biyaa gozhǫ́ǫ́ le’ biłdi’ṉii née? Doo circumcise ádaabi’deszaa dahíí ałdó’ née? Abraham bi’odlą’híí bighą dábik’ehyú át’éégo bá hótag lę́k’e daan’ṉii. \v 10 Dadá’ bich’į’ ágot’éhi? Doo hwahá circumcise ábi’dilṉe’ dadá’ née? Née bikédí’go née? Doo bikédí’go da, áídá’ doo hwahá circumcise ábi’dilṉe’ dadá’. \v 11 Abraham circumcise ábi’deszaahíí biká’skałhíí k’ehgo bi’odlą’íí bee dábik’ehyú át’ééhíí bebígózį, áídá’ doo hwahá circumcise ábi’dilṉe’ dadá’ bi’odlą’ golį́į́ ni’; da’odlaaníí dawa doo circumcise ádaabi’deszaa da ndi bitaa nlįį doleełgo; áí ałdó’ dábik’ehyú ádaat’eehíí bá daahótag doleełhíí bighą: \v 12 Nṉee circumcise ádaabi’deszaahíí ałdó’ bitaa nlįį, áí doo dá circumcise ádaabi’deszaahíí zhą́ bighą da, ndi nohwiTaa Abraham bi’odlą’ihíí yikísk’eh hikahíí bighą ałdó’, áń doo hwahá circumcise ábi’dilṉe’ dadá’ bi’odlą’ golííníí áłdishṉii. \v 13 Bik’ehgo’ihi’ṉań Abraham ła’íí bits’ą́’dí’ hadaałinolt’aaníí ni’gosdzáń daabíyéé doleełgo yee bángon’ą́ą́ ni’, ndi doo begoz’aaníí yikísk’eh ádaat’eehíí bighą da, bi’odlą’íí biláhyú dábik’ehyú ádaat’eehíí bighą. \v 14 Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí yikísk’eh ádaat’eehíí zhą́ Bik’ehgo’ihi’ṉań yángon’ááníí daabíyéé doleełyúgo, odlą’ihíí da’ílíné hileeh, ła’íí Abraham bángont’ááníí doo ílį́į́ da hileeh: \v 15 Begoz’aaníí golį́į́yúgo nṉee doo yikísk’eh ádaat’ee dahíí yiniidaagodile’: begoz’aaníí da’ádįhyúgo begoz’aaníí bił nach’ighaahíí ádįh. \v 16 Áí bighą da’odlaaníí zhą́, Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí biláhyú, Abraham bángont’ááníí daabíyéé doleeł; Abraham bits’ą́’dí’ hadaałinolt’aaníí dawa Bik’ehgo’ihi’ṉań Abraham yángon’ááníí daabíyéé doleeł; doo hadíí begoz’aaníí daayotą’híí zhą́ da, ndi Abraham k’a’at’éégo da’odlaaníí ałdó’; áń daanohwigha da’ohiidlaaníí daanohwitaa nlįį. \v 17 (Bik’ehgo’ihi’ṉań Abraham gáyiłṉiigo bek’e’eshchįį, Nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí bitaa ńlį́į́go ánishłaa, yiłṉii,) Abraham Bik’ehgo’ihi’ṉań yodląąhíí bighą áyiłṉiigo yángon’ą́ą́ lę́k’e, Bik’ehgo’ihi’ṉań, nanezna’ n’íí nádaayihil’ṉahíí, ła’íí doo daagolį́į́ da n’íí daagolį́į́go ádaile’íí nlíni: \v 18 Abraham hastiin nlįįgo doo bá ichii da ndi Bik’ehgo’ihi’ṉań yodląągo áń bits’ą́’dí’ t’ah nyohołíí, Nits’ą́’dí’ łą́ą́ doleeł, biłdo’ṉiidhíí k’ehgo nṉee łą́ą́go iłtah at’éégo hadaazt’i’íí bitaa nlįį doleełgo. \v 19 Abraham dała’á gonenadín hak’e shįį biłegodzaago bits’í daztsąąhíí k’ehgo adzaa, ła’íí bi’aa, Sarah, doo iłchii da, ágát’éé ndi Abraham áí doo yaa natsekees da, áídá’ bi’odlą’ doo t’ąązhį’ bágodeyaa da lę́k’e: \v 20 Bik’ehgo’ihi’ṉań bángon’ááníí doo t’ąązhį’ natsíná’íkeesgo yodląą da; áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ihénzįgo bi’odlą’íí nłdzil silįį; \v 21 Bik’ehgo’ihi’ṉań hadíí yee bángon’ááníí ye’ile’go yínel’ąąhíí Abraham da’aṉii yígółsį lę́k’e. \v 22 Áík’ehgo bi’odlą’ golį́į́híí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań dábik’ehyú át’éhi yiłṉii. \v 23 Áídá’ áyiłṉiihíí doo dabíí zhą́ bee bá k’e’eshchįį da; \v 24 Ndi néé ałdó’ nohwá bek’e’eshchįį, néé Jesus nohweBik’ehń daztsąądí’ naadiidzaago ábíílaahíí daahohiidlaaníí ałdó’ nohwá hótag doleeł; \v 25 Jesus nohwi’at’e’ nchǫ’híí bighą zesdįį, ch’ínánohwiṉiiłhíí bighą naadiidzaago ábi’delzaa. \c 5 \p \v 1 Áík’ehgo da’osiidląądhíí bighą nohwinchǫ’íí bits’ą́’zhį’ ch’ínánohwiṉilgo Jesus Christ nohweBik’ehń biláhyú Bik’ehgo’ihi’ṉań nkegohen’ááníí yee nohwineł’į́į́: \v 2 Jesus biláhyú nohwi’odlą’íí bee Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí goz’ąą yuṉe’ hah’agóót’i’go nohwá alzaa ałdó’, áí biyi’ yuṉe’ nasiidzįį, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań ízisgo ye’at’ééhíí łahdí’ nohwíyéé doleełíí ndaahóndliigo baa nohwił daagozhǫ́ǫ́. \v 3 Doo da’áí zhą́ da, Christ bighą nohwiniidaagonłt’éé ndi baa nohwił daagozhǫ́ǫ́; koniigonłt’ééhíí kóni’ k’eh ách’íłsiníí ákółsįhíí bídaagonlzįhíí bighą; \v 4 Ła’íí kóni’ k’eh ách’íłsiníí ko’at’e’ nłt’éégo áyíłsį, ła’íí ko’at’e’ nłt’ééhíí Bik’ehgo’ihi’ṉań ízisgo ye’at’ééhíí łahdí’ kóyéé doleełíí nch’ołíígo ákółsį: \v 5 Ła’íí Holy Spirit nohwaidin’ááníí biláhyú Bik’ehgo’ihi’ṉań bił daanjǫǫhíí nohwijíí behalk’iłhíí bighą áí ndaahóndliihíí begolṉe’, áík’ehgo doo baa yádaandzį da doleeł. \v 6 Doo hagot’éégo ích’odaahi’ṉii dadá’, Bik’ehgo’ihi’ṉań t’ah doo daadinlzį dadá’, da’áígee biká’ ngonyáágo Christ nohwá daztsąą. \v 7 Nṉee dábik’ehyú át’ééhíí ndi doo hadíń yá datsaah at’éé da; dagohíí ła’ nṉee nłt’éégo at’ééhíí yá datsaah shįį. \v 8 Áídá’ t’ah nchǫ’go ádaant’eedá’ Christ nohwá daztsąą, áí bee Bik’ehgo’ihi’ṉań bił daanjǫǫhíí nohwił ch’í’ṉah áyíílaa. \v 9 Áík’ehgo bidił bee Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee dábik’ehyú ádaant’ee daasiidlįįgo, da’aṉiigo áń binkááyú Bik’ehgo’ihi’ṉań bihashke’íí bee nohwiniidaagodilṉe’ doleeł n’íí bits’ą́’nohwide’ṉił. \v 10 T’ah Bik’ehgo’ihi’ṉań bi’iṉa’ daandlįįdá’ biYe’ daztsąąhíí bee bił k’íí nádaasiidlįį lę́k’eyúgo, áí bitisgo bił k’íí daasiidlįįgo biYe’ nohwiyi’ hiṉaahíí bighą hasdánohwiido’ṉił. \v 11 Doo áí zhą́ da, Jesus Christ nohweBik’ehń biláhyú Bik’ehgo’ihi’ṉań baa nohwił daagozhǫ́ǫ́, da’áń biláhyú Bik’ehgo’ihi’ṉań bił k’íí nádaasiidlįį. \v 12 Díí k’ehgo nko ágót’įįd, nṉee dała’á, Adam holzéhi, bee ni’gosdzáń biká’ nchǫ’íí ła’íí nchǫ’íí biláhyú da’itsaahíí bengonyáá; áík’ehgo nṉee dawa da’itsaahíí bee bich’į’ godeyaa, nṉee dawa nchǫ’go ánádaat’įįłhíí bighą: \v 13 (Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí doo hwahá alṉe’ dadá’ nchǫ’íí ni’gosdzáń biká’ benagowaa, ndi begoz’aaníí da’ádįhyú nṉee nchǫ’go ádáát’įįd ndi doo bándaagot’a’ da. \v 14 Áídá’ Adam dehezṉa’dí’ Moses naghaazhį’ da’itsaahíí bik’ehgo nagowaa lę́k’e, nṉee Adam iłsiihíí k’ehgo doo da’iłsiih da ndi; Adam da’itsaah zhiṉéégo nṉee dawa yá sizįį lę́k’e, ndi ła’ dogaał doleełíí ihi’ṉá zhiṉéégo nṉee dawa yá hizį’. \v 15 Bik’ehgo’ihi’ṉań daazhógo kainé’íí doo Adam iłsiihíí bił łełt’ee da: nṉee dała’á, Adam holzéhi, iłsiihíí bighą nṉee łą́ą́go da’itsaahíí bee bich’į’ godeyaa, áídá’ áí bitisgo Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí ła’íí áí biláhyú kainé’íí, nṉee dała’á Jesus Christ holzéhi biláhyú, nṉee łą́ą́go ihi’ṉaahíí yaa daidez’ąą. \v 16 Ła’íí daazhógo kaa hi’né’íí doo áí nṉee nchǫ’go adzaa n’íí áile’íí bił łełt’ee da: áí nṉee dała’á iłsiihíí bił ch’ígódeehgo áile’, ndihíí łą́ą́go nda’hesiidá’ daazhógo kaa hi’né’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee dábik’ehyú ádaach’it’éégo áile’. \v 17 Áík’ehgo nṉee dała’á, Adam holzéhi, iłsiihíí bighą da’itsaahíí bik’ehgo nagowaa, áí nṉee dała’á binkááyú; áí bitisgo nṉee dała’á, Jesus Christ holzéhi, binkááyú nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí dázhǫ́ ch’ída’izkaadíí daayit’įįh, ła’íí dábik’ehyú ágot’eehíí daazhógo kainé’íí ałdó’ daayit’įįh, áík’ehgo dawahá yitis daanlįįgo daahiṉaa doleeł.) \v 18 Áík’ehgo nṉee dała’á iłsiihíí bighą nṉee dawa baa yá’iti’go bił ch’ígódeeh; ła’íí nṉee dała’á dábik’ehyú át’ééhíí biláhyú Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee nṉee dawa dábik’ehyú ádaat’eego daahiṉaa doleeł, áí Bik’ehgo’ihi’ṉań daazhógo nṉee yaa daidez’áni at’éé. \v 19 Nṉee dała’á doo áłdi’ṉiiyú át’éé dahíí bee łą́ą́go doo bik’ehyú ádaat’ee da daasilįį, da’áík’ehgo nṉee dała’á áłdi’ṉiiyú át’ééhíí bee łą́ą́go dábik’ehyú ádaat’eego ádaadolṉiił. \v 20 Jews bich’į’ begoz’aaníí bengonyáágo nda’iłsiihíí łą́ą́ silįį. Áídá’ nda’iłsiihíí łą́ą́ silįįyú Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí itisgo łą́ą́go begoz’ąą: \v 21 Nda’iłsiihíí bighą da’itsaahíí bik’ehgo nagowaa lę́k’e, da’áík’ehgo dábik’ehyú ágot’eehíí bee Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí bik’ehgo nagowaa, ła’íí nṉee Jesus Christ nohweBik’ehń biláhyú ihi’ṉá doo ngonel’ąą dahíí yee daahiṉaa doleeł. \c 6 \p \v 1 Nt’é daan’ṉii doleeł áídá’? Ya’ Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí łą́ą́go begoz’ąą doleełhíí bighą nchǫ’íí dayúwehyú baa nahiikai doleeł née? \v 2 Dah, da’aṉii doo ágát’éé da. Hagot’éégo nohwinchǫ’íí bich’į’ dasiitsąądá’ dayúwehyú nchǫ’íí biyi’ nahiikai doleeł? \v 3 Ya’ díí doo bídaagonołsį da née? Daanohwigha baptize ádaanohwi’deszaahíí Jesus Christ bił dała’á daasiidlįįgo, baptism bee áń bił dasiitsąąhi at’éé. \v 4 Áík’ehgo łebi’doltįįhíí k’ehgo baptism bee bił dasiitsąądí’ bíí bił łenohwido’ṉil: áík’ehgo nohwiTaa binawod dák’a’at’éhi bee Christ daztsąądí’ naadiidzaahíí k’ehgo néé ałdó’ nohwe’iṉa’ áníidégo ánálzaahíí bikísk’eh hiidaałgo dábik’eh. \v 5 Áík’ehgo Jesus bił dała’á daasiidlįįgo bił dasiitsąądá’ dabíí daztsąądí’ naadiidzaagee ałdó’ dała’á bił daandlįį doleeł: \v 6 Díínko bídaagonlzį, nohwinchǫ’íí be’ádaant’eehíí dawa bił ch’íhideeh doleełgo, ła’íí nchǫ’íí doo dayúweh bi’isna’ daandlįį da doleełhíí bighą nchǫ’íí be’ádaant’ee n’íí tsį’iłna’áhi biká’ Christ bił bínohwi’deskał. \v 7 Hadíń daztsąąhíí nchǫ’íí doo dayúweh bi’isna’ nlįį da. \v 8 Néé Christ bił dasiitsąąyúgo, bił daahin’ṉaa doleełgo daahohiidląą: \v 9 Christ daztsąądí’ naadiidzaago doo dananátsaah dago bídaagonlzį; da’itsaahíí doo dayúweh botą’ da. \v 10 Jesus nchǫ’go ágot’eehíí bighą daztsąą, dałandigee ąął łayiilaago: áídá’ hiṉaahíí Bik’ehgo’ihi’ṉań zhiṉéégo hiṉaa. \v 11 Da’áík’ehgo ídaa natsídaahkees, nohwíí ałdó’ nchǫ’go ágot’eehíí bich’į’ dasohtsąą, áídá’ Jesus Christ biláhyú Bik’ehgo’ihi’ṉań bá daahinohṉaa. \v 12 Áí bighą nohwits’í datsaahíí doo nchǫ’íí bich’į’ bił ch’í’nótįįh hela’, ágádaanoht’eeyúgo nchǫ’íí nohwebik’eh doleeł, nohwits’í nchǫ’go hádaat’iiníí doo bikísk’eh ádaanoht’ee da le’. \v 13 Nohwits’í doo ła’ ndi bee nchǫ’go ágot’eehíí bich’į’ bídaałnaa da le’, doo bee nchǫ’go ádaanoht’ee da le’: áídá’ nṉee nanezna’dí’ naadiikaihíí k’a’at’éégo nohwinchǫ’híí bighą nanesona’ ndi k’adíí hasdáhkaigo daahinohṉaa, áík’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’į’ ídídaał’naa le’, ła’íí nohwits’í dawa Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’į’ bídaałnaa le’, áí bee dábik’ehyú ádaanoht’ee le’. \v 14 Begoz’aaníí doo nohwebik’eh da, áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí nohwebik’ehi at’éé: áík’ehgo nchǫ’íí doo dayúweh nohwebik’eh da le’. \v 15 Hago’at’éé áídá’? Begoz’aaníí doo nohwebik’eh da, áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí nohwebik’ehíí bighą ya’ dayúweh nchǫ’go ánádaahiit’įįł née? Dah, da’aṉii doo ágát’éé da. \v 16 Ya’ díínko doo bídaagonołsį da née? Hadíń bikísk’eh ádaanoht’ee doleełhíí bighą baa ídaadesoht’ąąyúgo, áí bánada’ohsiidhi at’éé; nchǫ’íí baa ídaadesoht’ąąyúgo da’itsaahíí nohwidahyú begoz’ąą, áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań baa ídaadesoht’ąąyúgo dábik’ehyú ágot’eehíí nohwidahyú begoz’ąą. \v 17 Áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań ba’ihégosį, łah nchǫ’go ágot’eehíí bánada’ohsiid ni’, ndi yati’ bee nohwił ch’ígót’ááníí nohwijíídí’ bikísk’eh ádaanoht’ee daasolįį. \v 18 Áík’ehgo nchǫ’íí doo hagot’éégo be’ádaanoht’ee da daasolįįhíí bighą dábik’ehyú ágot’eehíí bánada’ohsiidíí daasolįį. \v 19 Yati’ dabígózinéhi bee yashti’, doo áík’ehgo yashti’ dayúgo doo nohwił ígózį da doleeł ni’: nohwits’í ła’ bee nchǫ’go na’idáhi ła’íí nchǫ’go ágot’eehíí dayúweh iłk’edaahitł’į́į́łíí bich’į’ ídídaał’naa ni’; k’adíí da’ágát’éégo nohwits’í dawa bee dábik’ehyú ágot’eehíí bich’į’ ídídaał’naa le’, áík’ehgo nłt’éégo hadaanohwidiléh doleeł. \v 20 Nchǫ’go ágot’eehíí bánada’ohsiidá’ dábik’ehyú ágot’eehíí doo hagot’éégo be’ádaanoht’ee da ni’. \v 21 Ánádaaht’įįdíí k’adíí bik’ee ídaayádaanohdzįhíí nt’é bee daasoht’įįd? Ágádaat’eehíí ąąłgee da’itsaahíí begoz’ąą. \v 22 Áídá’ k’adíí nchǫ’íí doo hagot’éégo be’ádaanoht’ee da, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań bánada’ohsiidíí daasolįį, áík’ehgo nłt’éégo hadaanohwidile’, áí ąąłgee yaaká’yú dahazhį’ ihi’ṉaahíí begoz’ąą. \v 23 Konchǫ’íí da’itsaahíí bideṉá nahi’ṉiił, áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań dahazhį’ ihi’ṉaahíí kaidoné’, Jesus Christ nohweBik’ehń biláhyú. \c 7 \p \v 1 Shik’ííyú, (begoz’aaníí bídaagonołsini nohwich’į’ k’e’eshchii,) begoz’aaníí nṉee dánehena’zhį’ yebik’ehgo bídaagonołsį. \v 2 Isdzán biką’ t’ah hiṉaago yiké’zhį’ nlįįgo begoz’ąą; áídá’ biką’íí daztsąąyúgo dábiini’yú át’éé hileeh. \v 3 Áík’ehgo biką’íí hiṉaadá’ ła’ nṉee yił naná’ṉááyúgo, nant’į’ naghaa daayiłṉii doleeł: áídá’ biką’ daztsąąyúgo dábiini’yú át’éé; áík’ehgo ła’ nṉee yił naná’ṉááyúgo doo nant’į’ naghaa da. \v 4 Áík’ehgo shik’ííyú, Christ daztsąąhíí bighą nohwíí bił dała’á daasolįįgo begoz’aaníí doo nohwenábik’eh dago bich’į’ dasohtsąą; ła’ihíí bíyéé daanohłįį doleełgo, áń daztsąądí’ naadiidzáhi nlįį, áík’ehgo nłt’éégo ágot’eehíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bá ádaahiidle’. \v 5 Nchǫ’go be’ádaant’eehíí nohwebik’ehgo daahi’ṉaadá’ begoz’aaníí nchǫ’go hádaahiit’iiníí nohwiyi’ hizį’go áyíílaahíí nohwits’í yiyi’ na’iziid ni’, áík’ehgo nchǫ’go ánádaahiit’įįłhíí bighą da’itsaahíí bee nohwich’į’ goz’ąą ni’. \v 6 Jews bich’į’ begoz’aaníí bi’isna’ daandlįįgo nohwotą’ n’íí bits’ą́’zhį’ nane’na’go, k’adíí begoz’aaníí bits’ą́’zhį’ ch’ínánkai; doo begoz’aaníí iłk’idá’ bek’e’eshchįį n’íí nanohwiłáágo Bik’ehgo’ihi’ṉań bá nada’idziid da, áídá’ Holy Spirit nanohwiłáágo nada’idziid. \v 7 Nt’é daan’ṉii doleeł áídá’? Begoz’aaníí nchǫ’íí bił dáłełt’ee née? Dah, da’aṉii doo ágát’éé da. Begoz’aaníí da’ádįhyúgo nchǫ’íí doo bígonsį da doleeł ni’: begoz’aaníí, Doo dawahá ídáháńt’įį da le’, doo shiłṉii dayúgo, dawahá ídáhách’ít’ííníí doo bígonsį da doleeł ni’. \v 8 Áí bengot’ááníí, Doo dawahá ídáháńt’įį da le’, shiłṉiigo dayúwehégo ídáhásht’į́į́go áshíílaa. Begoz’aaníí áṉííhíí doo hwahá bígonsįįh dadá’ nshchǫ’yúgo ndi doo bígonsį dahíí bighą nchǫ’íí shich’į’ daztsáni k’ehgo at’éé ni’. \v 9 Łah begoz’aaníí doo bígonsį dago hinshṉaa ni’: áídá’ bengot’ááníí bígosíłsįįdá’ nchǫ’íí hííṉa’, áík’ehgo nchǫ’íí baa nanṉaayúgo ndizołhíłi at’éé shiłṉiigo shizes‐hįįhíí k’ehgo at’éé. \v 10 Áík’ehgo bengot’ááníí, da’áí ihi’ṉaahíí shainé’ doleeł n’íí, da’itsaahíí shá áyíílaago bígosíłsįįd. \v 11 Bengot’ááníí nashiłáágo nchǫ’íí shich’į’ nazhch’a’, ła’íí bee shidizesdįį. \v 12 Áík’ehgo begoz’aaníí dilzįh, ła’íí bengot’ááníí dilzįh, dábik’ehyú át’éé, ła’íí nłt’éhi at’éé. \v 13 Áík’ehgo ya’ áí nłt’éhihíí da’itsaahíí shá áyíílaa née? Dah, da’aṉii doo ágát’éé da. Áídá’ nehiłsíídá’ begoz’aaníí doo bikísk’eh ánsht’ee da ni’, áík’ehgo begoz’aaníí da’itsaahíí shángot’ą́ą́, nchǫ’íí da’aṉii nchǫ’íí át’éégo bígózį doleełhíí bighą begoz’aaníí alzaa; áík’ehgo bengot’ááníí biláhyú nchǫ’íí dázhǫ́ itisyú nchǫ’go hileeh. \v 14 Begoz’aaníí yaaká’dí’hi at’éégo bídaagonlzį: áídá’ shíí nchǫ’go be’ánsht’eehíí bighą nchǫ’íí bich’į’ nashi’dehezṉii. \v 15 Nt’é bighą ánásht’įįłíí doo bígonsį da: doo hasht’į́į́yú ánásht’įįł da; áídá’ shił nchǫ’íí be’ánásht’įįł. \v 16 Doo hasht’į́į́yú ánásht’įįł dago begoz’aaníí bee nshchǫ’íí bígosíłsįįd, áík’ehgo begoz’aaníí áṉííhíí nłt’éé lą́ą́, dishṉii. \v 17 Áík’ehgo doo dashíí ánásht’įįł da, ndi nchǫ’i shiyi’ golííníí ánát’įįł. \v 18 Doo nłt’ééhíí shiyi’ golį́į́ dago bígonsį (dashíí she’at’e’íí áłdishṉii:) dábik’ehyú ánsht’eego hasht’į́į́ ndi be’ánásht’įįłíí doo hagot’éégo be’ánásh’ṉe’ da. \v 19 Nłt’ééhíí be’ánásht’įįłgo hasht’į́į́híí doo be’ánásht’įįł da: áídá’ nchǫ’íí doo hasht’į́į́ dahíí zhą́ be’ánásht’įįł. \v 20 Doo hasht’į́į́yú be’ánásht’įįł dayúgo doo dashíí ánásht’įįł hasht’į́į́gee nchǫ’íí shiyi’ golííṅíí ánát’įįł. \v 21 Díínko be’ánsht’eego bígosíłsįįd, nłt’ééhíí be’ánásht’įįł hasht’į́į́gee nchǫ’íí shidáhgee begoz’ąą. \v 22 Shijíí yuṉe’ Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí nłt’éé, ídiłdish’ṉii: \v 23 Áídá’ ídidistsąągo díínko bígosíłsįįd, shits’í nchǫ’go hádaat’iiníí shinatsékees nłt’ééhíí yił nagonłkaad, áík’ehgo shiyi’yú nchǫ’íí bi’isna’ nshłįįgo áshíłsį. \v 24 Nṉee débaagoch’oba’ihíí nshłíni ląą! Díí shijíí biyi’ nchǫ’íí shiziłheehíí hadíń yits’ą́’shíłteeh? \v 25 Bik’ehgo’ihi’ṉań zhą́, Jesus Christ nohweBik’ehń biláhyú lą́ą́, áí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań ba’ihénsį. Áík’ehgo dashíí shinatsékeesíí bee Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí bikísk’eh ánsht’ee; áídá’ shits’í be’ánsht’eehíí nchǫ’íí zhą́ bikísk’eh ánsht’ee. \c 8 \p \v 1 Áík’ehgo k’adíí Christ Jesus biyi’ daanlíni, bighą bił ch’ígódeeh doleełíí da’ádįh, áí doo bi’at’e’ nchǫ’íí yikísk’eh ádaat’ee da, áídá’ Holy Spirit zhą́ yikísk’eh ádaat’ee. \v 2 Christ Jesus biyi’ nshłįįgo, Holy Spirit behinshṉaahíí binawodíí nchǫ’íí binawodíí bee dastsaah doleeł n’íí yits’ą́’ shinłtį́į́. \v 3 Jews bich’į’ begoz’aaníí nchǫ’go be’ádaant’eehíí bighą doo nalwod da silįį, áík’ehgo begoz’aaníí doo áyóléh át’éé da n’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań áyíílaa, áń dabíí biYe’ nohwits’í nda’iłsiihíí k’ehgo at’éégo nohwinchǫ’híí bighą yinł’a’, áík’ehgo nchǫ’íí nohwits’í yiyi’ golííníí bił ch’ígódeeh doleełgo bángot’ą́ą́: \v 4 Néé doo nohwi’at’e’ nchǫ’íí bikísk’eh ádaant’ee da, áídá’ Holy Spirit zhą́ bikísk’eh ádaant’eehíí bighą begoz’aaníí dábik’ehgo aṉííhíí bikísk’eh ádaant’ee. \v 5 Hadíí dabíí bi’at’e’ yikísk’eh ádaat’eehíí bits’í hádaat’iiníí zhą́ yaa daabiini’; áídá’ Holy Spirit yikísk’eh ádaat’eehíí Holy Spirit hádaat’iiníí yaa daabiini’. \v 6 Ko’at’e’ nchǫ’íí bikísk’ehyú ágot’eehíí baa koni’íí da’itsaahíí bee ká goz’ąą; áídá’ Holy Spirit bikísk’ehyú ágot’eehíí baa koni’íí ihi’ṉaahíí ła’íí iłch’į’gont’ééhíí bee ká goz’ąą. \v 7 Hadíń bi’at’e’ nchǫ’íí yikísk’ehyú ágot’eehíí yaa biini’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań yik’enṉiih: Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí doo ye’at’éé da, da’aṉii doo áoṉéh át’éé da. \v 8 Áík’ehgo hadíń dabíí bi’at’e’íí yikísk’eh ádaat’eehíí doo hagot’éégo Bik’ehgo’ihi’ṉań yił daagoyiłshóni at’éé da. \v 9 Áídá’ nohwíí doo nohwi’at’e’ nchǫ’i bikísk’eh ádaanoht’ee da, áídá’ Holy Spirit yikísk’eh ádaanoht’ee, Bik’ehgo’ihi’ṉań biSpirit da’aṉii nohwiyi’ golį́į́yúgo. Nṉee ła’ Christ biSpirit doo da’aṉii biyi’ golį́į́ dayúgo, áń doo Christ bíyéé nlįį da. \v 10 Christ nohwiyi’ golį́į́yúgo, nohwits’í nanne’ ndi Holy Spirit biláhyú daahinohṉaa, dábik’ehyú ádaanoht’eego ánohwilaahíí bighą. \v 11 Jesus daztsąądí’ naadiidzaago áyíílaahíí biSpirit nohwiyi’ golį́į́yúgo, Christ daztsąądí’ naadiidzaago áyíílaahíí biSpirit nohwiyi’ golííníí biláhyú nohwits’í datsaah doleełíí ałdó’ hiṉaago ánáidle’. \v 12 Áí bighą, shik’ííyú, doo nt’é bighą nohwi’at’e’ nchǫ’íí bikísk’eh ádaant’ee da. \v 13 Dánohwíí nohwi’at’e’ bikísk’eh ádaanoht’eeyúgo nanohne’: áídá’ nohwi’at’e’ nchǫ’íí Holy Spirit bee nadaałtseedyúgo da’aṉii daahinohṉaa. \v 14 Bik’ehgo’ihi’ṉań biSpirit nadaabiiłaahíí dawa, áí da’aṉii Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé daanlíni ádaat’ee. \v 15 Holy Spirit biláhyú Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé daasiidlįį, áík’ehgo k’adíí doo isnah binant’a’ yédaaldzidhíí k’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań bédaahiildzid da, áídá’, Ábba, shiTaa, daabiłn’ṉii. \v 16 Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé daandlįįgo nohwijíí yuṉe’ Holy Spirit dabíí nohwił nadaagolṉi’: \v 17 Bichągháshé daandlįįyúgo Bik’ehgo’ihi’ṉań bíyééhíí nohwíyéé doleeł, néé hik’e Christ biłgo; Christ bił nohwiniidaagonłt’éé lę́k’eyúgo, dabíí bił dała’ ízisgo be’ádaant’eego ádaanohwi’dolṉiił. \v 18 Yuṉáásyú baa gozhóóníí nohwádįhyú goz’aaníí ch’í’ṉah ádolṉiił, áí baa natseskeesgo díí jįįgo nyee’i biyi’ nashaahíí doo shił hago’at’éé da. \v 19 Dawa Bik’ehgo’ihi’ṉań áyíílaahíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé da’aṉii bíyéégo ch’í’ṉah ádolṉiiłíí dázhǫ́ yiká daadéz’įįgo biba’ ádaat’ee. \v 20 Dawahá alzaahíí doo nt’é da’ílį́į́ dago alzaa, doo hádaat’įįhíí bighą da, áídá’ ágádaat’eego Bik’ehgo’ihi’ṉań bándaagoz’ąą, ágát’éé ndi díínko Bik’ehgo’ihi’ṉań nyołíí; \v 21 Dawahá alzaahíí da’ílíí hileeh di’ṉii ndi bits’ą́’zhį’ hasdádokah, Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé baa gozhǫ́ǫ́ doleełgo da’itsaahíí yits’ą́’káhíí k’ehgo dawahá alzaahíí ałdó’ da’ílíí hileehíí yits’ą́’dokah. \v 22 Dawa alzaahíí dała’ bił na’diṉi’go ík’idi’ṉii, díí jįį t’ah ágát’éégo bídaagonlzį. \v 23 Áídá’ doo áí zhą́ da, néé dó’, Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé daandlįįgo ch’í’ṉah ádaanohwi’dolṉiiłgo nohwits’í ła’i ánálṉéh doleełíí biba’ ádaant’eedá’ ík’ida’n’ṉii, néé Holy Spirit nohwiyi’ na’iziid nkegonyaahíí ndi ík’ida’n’ṉii. \v 24 Díí nłt’éhi ndaahóndliigo hasdánohwi’do’ṉil: nłt’éhi ch’o’įįyúgo doo nt’é bighą nnach’ódlíí da: hadíń nt’éhéta yiłtsąąyúgo nt’é bighą dayúweh nyihołíí doleeł? \v 25 Áídá’ nt’éhéta doo daahiit’įį dahíí ndaahóndliiyúgo, hada’ólṉiigo biba’ ádaant’ee. \v 26 Ágát’éégo doo daanldzil dagee Holy Spirit nohwich’oṉiih: nt’é bighą da’ohiikąąh doleełíí doo bídaagonlzį da ndi Holy Spirit dabíí nohwá okąąh, néé ch’éh ádaan’ṉiihíí bighą ík’eda’n’ṉiigo. \v 27 Holy Spirit nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań báhadaadeszaahíí yá okąąh, Bik’ehgo’ihi’ṉań hát’į́į́híí k’ehgo okąąhíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań, kojíí yuṉe’ nantaahíí, Holy Spirit binatsekeesíí yígółsį. \v 28 Díínko bídaagonlzį, hadíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bił daanzhooníí, ła’íí dabíí ngonłchį́į́go yiká ádaanṉiidíí dawa dała’ nłt’éégo bá ádaalṉe’go áyíłsį. \v 29 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee bíyéé doleełíí dabíntségo yídaagołsį, áí biYe’ yedaałt’éégo ádaabidilṉe’go dabíntsé yengon’ą́ą́, biYe’ bik’isyú łą́ą́go bíí dantsé naghaa doleełhíí bighą. \v 30 Bik’ehgo’ihi’ṉań bíyéé doleełíí dabíntsé yídaagołsiníí yiká ádaanṉiid: yiká ádaanṉiidíí binchǫ’íí yits’ą́’zhį’ ch’ínádaayizṉil: ła’íí ch’ínádaayizṉilíí iłch’į’daabi’dolṉiiłgo yángon’ą́ą́. \v 31 Áík’ehgo nt’é daan’ṉii áídá’? Bik’ehgo’ihi’ṉań bił daagohiit’įįyúgo, hadíńshą’ nohwich’į’ na’iziidgo nohwaa gonłṉee doleeł? \v 32 Bik’ehgo’ihi’ṉań dabíí biYe’ ndi doo t’ąązhį’ yotą’ dago daanohwigha nohwá nyinłtííníí, da’áń bił dała’ dawahá daazhógo nohwainé’ go’į́į́. \v 33 Nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań yita’hazlaahíí hadíń nt’é yik’izhį’ yidi’aah? Bik’ehgo’ihi’ṉań dábik’ehyú ádaat’éhi yiłnṉiidi at’éé. \v 34 Hadíń nohwił ch’ídaagógheehgo nohwándaago’aah áídá’? Christ Jesus doo nohwándaago’aah da, áń nohwá daztsąą, áídí’ daztsąądí’ naadiidzaa, áń Bik’ehgo’ihi’ṉań bigan dihe’nazhiṉéégo dahsdaa, da’áń ałdó’ nohwá ná’okąąhi at’éé. \v 35 Hadíńshą’ Christ bił daanjǫǫhíí yits’ą́’zhį’ ánohwile’? Doo hadíń da go’į́į́. Ya’ nyee’íí biyi’ hiikahíí Christ bił daanjǫǫhíí yits’ą́’zhį’ ánohwile’ née, ya’ nohwich’į’ nagontł’ogíí née, ya’ nohwiniidaagonłt’ééhíí née, ya’ shiṉá’ góyéé’íí née, ya’ nohwidiyágé ádįhíí née, ya’ ńgodzidíí née, dagohíí ya’ bésh be’idiltłishé bee nohwidizideehíí née? \v 36 Bek’e’eshchiiníí gáṉíígo, Níyéé daandlįįhíí bighą nadaanohwi’ditseedgo o’i’ááh; dibełį́į́ natseedgo bágoz’ąąhíí k’ehgo nohwaa natsídaats’ikees. \v 37 Dah, díí dawa bee nohwich’į’ ánágot’įįł ndi, Christ bił daanjǫǫhíí biláhyú doo adząąyú itisgo daagonelṉaa da. \v 38 Da’aṉii bígonsį, doo nt’é Bik’ehgo’ihi’ṉań bił daanjǫǫhíí yits’ą́’zhį’ nohwinoṉííł át’éé da, da’itsaahíí ndi, ihi’ṉaahíí ndi, Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolííníí ndi, spirits nchǫ’íí binadaant’a’íí ndi, spirits binawodíí ndi, dák’ad be’ágot’eehíí ndi, yuṉáásdí’ nohwich’į’ goldohíí ndi, \v 39 Yudahyú ágot’eehíí hik’e yuyahyú ágot’eehíí ndi, nt’éhéta alzaahíí ndi, díí dawa doo Bik’ehgo’ihi’ṉań bił daanjǫǫhíí yits’ą́’zhį’ nohwinoṉííł át’éé da, Christ Jesus nohweBik’ehń biláhyú Bik’ehgo’ihi’ṉań bił daanjǫǫ. \c 9 \p \v 1 Christ binadzahgee da’aṉii ádishṉii, doo łéłishchoo da, da’aṉii ádishṉiigo Holy Spirit shijíí yuṉe’ shił nagolṉi’, \v 2 Doo shił gozhǫ́ǫ́ da, shijíí dázhǫ́ nṉiih nt’éé. \v 3 Bígonedząąyúgo shik’ííyú, bił hat’í’íí, hasdakáh doleełhíí bighą Christ bits’ą́’dí’ shił ch’ígódeeh ndi nzhǫǫ doleeł ni’: \v 4 Áí Israel hat’i’íí daanlįį; Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé daanlįįgo baa daagodest’ąą, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań bits’ą́’idindláádíí yił daanlįį, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań bił łándaagost’ąą, yegos’aaníí ałdó’ baa daidez’ąą, hagot’éégo da’okąąh doleełíí baa daadest’ąą, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań nłt’éégo ágot’eehíí nohwíyéé doleeł daayiłṉiigo yaa daagodez’ąą; \v 5 Israel hat’i’íí iłk’idá’ nṉee n’íí, Bik’ehgo’ihi’ṉań hadaabidezṉilíí, bits’ą́’dí’ hadaałinolt’ąą, áí bits’ą́’dí’ Christ gozlį́į́go nṉee silįį, áń dawa yitis nlįį, Bik’ehgo’ihi’ṉań nlįį, dahazhį’ ba’ihégosį le. Doleełgo at’éé. \v 6 Bik’ehgo’ihi’ṉań Israel hat’i’íí yángon’ááníí doo edełniigo baa natsekees da. Israel holzéhi bits’ą́’dí’ hadaałinolt’aaníí Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee doo dawa da’aṉii Israel hat’i’ihíí daanlįį da: \v 7 Ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań Abraham bits’ą́’dí’ hadaałinolt’aaníí doo dawa hadaihezṉil da: áídá’ Abraham gáyiłnṉiid, Niye’ Isaac bits’ą́’dí’ łideshchiiníí zhą́ nichągháshé biłdi’ṉii doleeł. \v 8 Díínko áłdishṉii, Abraham bits’ą́’dí’ hadaałinolt’aaníí doo áí zhą́ bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé bił otag da: áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań Abraham yángon’ááníí bik’ehgo hadaałinolt’aaníí, áí da’aṉii bichągháshé bił otag. \v 9 Bik’ehgo’ihi’ṉań gáṉíígo Abraham yángon’ą́ą́, Kodí’ łenágodzaago kú nánsdzaago ni’aa, Sarah, bizhaazhé ishkiin golį́į́ doleeł, ṉii lę́k’e. \v 10 Doo áí zhą́ da; áídá’ Rebecca ałdó’ nṉee, Isaac holzéhi, bits’ą́’dí’ daadihe’ṉa’i, yá hiltsąą silįį, \v 11 (Bik’ehgo’ihi’ṉań dabíí bik’ehgo nṉee hadaayiṉiił, doo ánádaat’įįłhíí bighą da, áík’ehgo Rebecca bichągháshé doo hwahá daagoleeh dadá’, ła’íí doo hwahá nłt’éégo dagohíí nchǫ’go ánádaat’įįł dadá’, Bik’ehgo’ihi’ṉań Isaac hayiłtį́į́ bighanigolį́į́híí begolṉe’ doleełgo,) \v 12 Rebecca bił nagosṉi’, Dantsé nagháhihíí iké’yú naghaahíí binal’a’á nlįį doleeł. \v 13 Bek’e’eshchiiníí gáṉíígo, Jacob shił nzhǫǫ ni’, áídá’ Esauhíí doo hasht’į́į́ da ni’. \v 14 Nt’é daan’ṉii áídá’? Ya’ Bik’ehgo’ihi’ṉań doo dábik’ehyú át’éé da née? Dah, da’aṉii doo ágát’éé da. \v 15 Bik’ehgo’ihi’ṉań Moses gáyiłṉii, Hadíí hádaasht’iiníí baa daach’oshba’ doleeł, ła’íí hadíí hádaasht’iiníí baa tídaasht’ii doleeł, ṉii. \v 16 Áík’ehgo nṉee nt’é hát’ííníí dagohíí nṉee binawodíí doo bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań habíłtį́į́ da, ndi biłgoch’oba’íí ch’í’ṉah hileehíí bighą. \v 17 Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’íí biyi’ Pháraoh gáyiłṉii, Shinawodíí ninkááyú hit’įį doleełhíí bighą, ła’íí ni’gosdzáń biká’ dágoz’ąą nt’éégo shizhi’ bígózį doleełhíí bighá nant’aago ániishłaa, ṉii. \v 18 Áík’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań dabíí hát’į́į́go ła’ yaa ch’oba’, áídá’ ła’ bijíí ntł’izgo ádaile’. \v 19 Gáshiłnṉii áídá’, Nt’é bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań t’ah nṉee nchǫ’go ánát’įįłgo yik’izhį’ di’aah? Bik’ehgo’ihi’ṉań nt’é hát’ííníí doo hadíń hago áyoléh át’éé da. \v 20 Dah, nṉee zhą́ ńlíni, hago’at’éégo Bik’ehgo’ihi’ṉań t’ąązhį’ bich’į’ yánáńltih? Ábi’deszaahíí ábíílaahíí, Nt’é bighą gát’éégo áshiinlaa, yiłṉii doleeł née? \v 21 Nṉee goshtł’ish tús áile’íí goshtł’ish dała’á sitłégi yee tús ílínihíí áile’, ła’íí da’áí bee tús doo ílį́į́ dahíí yee áile’, ya’ áí doo áile’go goz’ąą da née? \v 22 Bik’ehgo’ihi’ṉań bihashke’íí ła’íí binawodíí ch’í’ṉah áile’ hat’į́į́go nṉee bił ch’ígódeeh doleeł n’íí yá daagoho’aałgo ńzaad godeyaa lę́k’eyúgohíí, nt’é daan’ṉii áídá’? \v 23 Ła’íí dabíí bits’ą́’dí’ ízisgo ágot’eehíí ch’ída’izkaadíí ch’í’ṉah áile’híí bighą hadíń áí ízisgo ágot’eehíí dabíntsé yá iłch’į’golaahíí yaa ch’oba’, \v 24 Néé da’áí daandlįį, nohwiká ádaanṉiidíí, doo Jews daanliiníí yitahdí’ zhą́ da, ndi doo Jews daanlįį dahíí yitahdí’ ałdó’. \v 25 \w Osee\w* holzéhi binaltsoos biyi’ Bik’ehgo’ihi’ṉań gáṉíí, Doo shichągháshé daanlįį da n’íí shichągháshé bildishṉii doleeł, ła’íí, Doo shił daanzhǫǫ da n’íí shił daanzhǫǫ biłdishṉii doleeł. \v 26 Ła’íí, Shichągháshé doo daanohłįį da, yiłṉii n’gee, da’áígee, Bik’ehgo’ihi’ṉań hiṉaahíí bichągháshé daanlįį biłdi’ṉii doleeł, ṉii. \v 27 \w Esaias\w* ałdó’ Israel hat’i’íí yaa yádaałti’go gáṉíí lę́k’e, Israel bits’ą́’dí’ hadaałinolt’aaníí túnteel bahyú sáíhíí k’ehgo łą́ą́ ndi ayą́hágo zhą́ hasdádokah: \v 28 NohweBik’ehń dábik’ehyú ánát’įįłgo binasdziidíí ąął áile’ doleeł, doo nt’ahgo da, áń ni’gosdzáń biká’ nṉeehíí bándaagot’ááníí dáhahgo bándaagot’aahgo áile’, ṉii ni’. \v 29 Esaias dabíntsédá’ gánádo’ṉiidgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee doo náhóltagyú biNant’a’íí doo bichągháshé ayą́hágo nohwá ánáisįįd dayúgo, Sódomgee daagolííníí k’ehgo ádaant’ee doleeł ni’, ła’íí Gomórrah alzaahíí k’ehgo ádaanohwi’deszaa doleeł ni’, nṉiid. \v 30 Nt’é daan’ṉii áídá’? Doo Jews daanlįį dahíí dábik’ehyú ádaat’ee doleełíí doo yiká ádáát’įįd da ndi Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee dábik’ehyú ádaat’ee daasilįį, bi’odlą’ daagolį́į́híí bighą. \v 31 Áídá’ Israel hat’i’íí begoz’aaníí biláhyú dábik’ehyú ádaat’ee doleełíí yiká ádáát’įįd ndi áí begoz’aaníí yikísk’eh ádaat’eego ch’éh ádáát’įįd. \v 32 Nt’éshą’ bighą? Doo bi’odlą’íí yee yiká ádáát’įįd dahíí bighą, áídá’ begoz’aaníí bikísk’eh ádaant’eeyúgo dábik’ehyú ádaant’ee doleeł daanzįgo ch’éh yiká ádáát’įįd. Áí Christ doo daayodląą dahíí bighą tséé bighą nach’igeehíí daineztałhíí k’ehgo ye’ádaat’ee lę́k’e; \v 33 Bek’e’eshchiiníí biyi’ Bik’ehgo’ihi’ṉań gáṉíígo, Isąą, \w Sion\w* gee tséé bighą nach’igeehíí, tséé ts’iztałgo nach’ikaadíí nnsh’aah: hadíń bodląąhíí doo hant’é yik’ee ídaayándzį doleeł, ṉii. \c 10 \p \v 1 Shik’ííyú, shijíí yuṉe’ dázhǫ́ hásht’į́į́, Israel hat’i’íí hasdádokahgo, ła’íí áí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań náhoshkąąh. \v 2 Díí bígonsįgo baa nagoshṉi’, Bik’ehgo’ihi’ṉań yich’į’ dahdaanldǫhgo hádaat’įį ndi hagot’éégo bich’į’ ách’ít’ééhíí doo yídaagołsį da. \v 3 Hagot’éégo Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee dábik’ehyú áile’íí doo yídaagołsį dago, dabíí dábik’ehyú ídaadilṉe’go yiká ádáát’įįdgo, hagot’éégo Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee dábik’ehyú áile’íí doo yaa ídaadest’ąą da. \v 4 Christ ch’odląąyúgo doo dayúweh Jews bich’į’ begoz’aaníí bikísk’eh ách’ít’ééhíí bighą dábik’ehyú ách’ít’éé da, áídá’ nṉee dała’á daantį́į́gee Christ daayosdląądíí Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee dábik’ehyú át’éé doleeł. \v 5 Begoz’aaníí bikísk’eh at’ééhíí bee dábik’ehyú ágot’eehíí Moses yee k’e’eshchįįgo gáṉíí, Nṉee begoz’aaníí yikísk’eh ánát’įįłíí da’áí yee hiṉaa doo. \v 6 Odlą’íí bee dábik’ehyú ágot’eehíí Moses yee k’enaa’ashchįįgo gáṉíí, Nijíí biyi’ yuṉe’ doo gánṉii da, Hadíńshą’ yaaká’yú digháh? (Christ ádí’ bił godah ch’ínánt’ashgo:) \v 7 Ła’íí doo gánṉii da, Yuyahgo o’i’áń yuyaa hadíńshą’ digháh? (Christ daztsąądí’ t’ąązhį’ yił nat’aashgo.) \v 8 Áídí’ bek’e’eshchiiníí nt’é ṉíí? Yati’íí nt’ahdí’ nlįį, dá nizé’ yuṉe’, ła’íí nijíí yuṉe’ ndi begoz’ąą, ṉii: áí yati’íí ko’odlą’ bee hasdách’ighah, áí zhą́ baa yáhiilti’; \v 9 Nizé’dí’, Jesus sheBik’ehń hoshdląą, nṉiiyúgo, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań Jesus daztsąądí’ náyihilṉa’íí nijíí yuṉe’ hondląąyúgo hasdánṉáh doleeł. \v 10 Nṉee bijíí yuṉe’ odląąyúgo dábik’ehyú át’éégo ábi’delzaa; ła’íí bizé’dí’ oshdląą ṉiigo hasdayááhi at’éé. \v 11 Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ bek’e’eshchiiníí gáṉíí, Hadíń bodląąhíí doo hant’é yik’e ídaayándzį da doleeł. \v 12 Jews daanliiníí ła’íí Greeks daanliiníí dáłełt’ee, Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee doo ła’ łahgo ádaat’ee da: nohweBik’ehń dała’á nṉee dawa yeBik’ehń nlįįgo, hadíí bich’į’ ch’oba’ ádaaṉiihíí biłgoch’oba’íí ch’ída’izkaadíí yaa yiṉé’. \v 13 Áík’ehgo hadíń nohweBik’ehń bizhi’íí yozhíígo yich’į’ ch’oba’ ánṉiidíí hasdádogaał. \v 14 Áń hagot’éégo yich’į’ ádaaṉii, doo hwahá daayodląąh dadá’? Hagot’éégo daayodląąh, áń doo hwahá ya’ikodaaniizįįh dadá’? Hagot’éégo daidits’į́h, doo hadíń bił nadaagolṉi’ dadá’? \v 15 Hagot’éégo bił nadaagolṉi’, ła’ daabi’dol’aadgo zhą́? bek’e’eshchiiníí gáṉíígo, Dahadíń yati’ baa gozhóni, bee nkenágoheltǫǫdíí, yaa yałti’go higaałíí ba’ihégosį, áí nłt’éégo ágot’eehíí nṉee yaa bił gozhǫ́ǫ́ doleełíí yaa nadaagolṉi’! \v 16 Ndi doo dawa yati’ baa gozhóni yikísk’eh ádaasdzaa da. Esaias gáṉííhíí k’ehgo, NohweBik’ehń, hadíń bił nagosiilṉi’íí yodląą áídá’? \v 17 Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ dihiits’ago zhą́ nohwi’odlą’ goleeh, Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ baa nohwił na’goṉi’go zhą́ dihiits’ag. \v 18 Áídá’ na’ídíshkid, Ya’ doo daidests’ąą da née? Ha’oh, daidests’ąą, ni’gosdzáń biká’ dágoz’ąą nt’éégo baa na’goṉi’íí begoz’ąą, ni’gosdzáń náhin’ą́ą́yú biyati’ daats’idests’ąą. \v 19 Áídá’ naná’idishkid, Ya’ Israel hat’i’íí doo bił ídaagozį da lę́k’e née? Dantsé Moses gáṉíí, Łahgo hat’i’íí, nṉee doo bił da’otag da daabiłch’iṉiihíí bee daanohwiłch’ołch’įįgo ádaanohwishłe’, ła’íí hat’i’íí doo daagoyą́ą́ da daabiłch’iṉiihíí bee hadaashohkeego ádaanohwishłe’. \v 20 Áídí’ \w Esaias\w* doo biini’ hą́h dago Bik’ehgo’ihi’ṉań yá yałti’go gáṉíí, Nṉee doo shiká hadaantaa da n’íí shídaagosįįd; doo shiká nada’ódíłkid da n’íí bił ch’í’ṉah ádishdlaa. \v 21 Áídá’ Israel hat’i’íí gáyiłṉii, Nṉee doo daashidits’ag dahíí ła’íí shidáhzhį’ yádaałti’íí bich’į’ iłts’ą́’ dahdideshṉiigo o’i’aah. \c 11 \p \v 1 Áík’ehgo na’ídíshkid, Ya’ Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé yó’oyiłkaad née? Dah, da’aṉii doo ágát’éé da. Shíí ałdó’ Israelite nṉee nshłįį, Abraham bits’ą́’dí’go hashidolchįį, Benjamin hat’i’íí bits’ą́’dí’ gosilį́į́. \v 2 Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé dabíntsé yídaagołsiníí doo yó’oyiłkaad da. Ya’ biyati’ bek’e’eshchiiníí \w Elias\w* yaa nagolṉi’íí doo bídaagonołsį da née? Bik’ehgo’ihi’ṉań yokąąhgo Israel yaa yałti’go gáṉíí, \v 3 SheBik’ehń, nṉee binkááyú na’izíidíí nadaistseed, ła’íí naa hi’né’íí biká’ dahi’ṉiiłi nagoz’ąą n’íí tadaayozṉil; dashízhą́ isdziih, ła’íí shidizideego nadaagołchi’, ṉii. \v 4 Áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań nt’é biłṉii? Nṉee gosts’idi doo náhóltagyú ídá’ásíłsįįd, doo \w Baal\w* be’ilzaahíí yich’į’ nádaahilzhish dahíí. \v 5 Áík’ehgo díí goldohíí biyi’ nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’go da’ayą́hágo ídá’áyiidlaago hayihezṉil. \v 6 Biłgoch’oba’íí bee hayihezṉilyúgo, doo nłt’éégo ánádaat’įįłhíí bighą da: doo ágát’éé dayúgo Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí yuṉáásyú doo ílį́į́ da doleeł. Áídá’ nṉee nłt’éégo ánát’įįłhíí bighą hayiṉiiłyúgo doo biłgoch’oba’híí bighą da: doo ágát’éé dayúgo nłt’éégo ánát’įįłíí yuṉáásyú doo ílį́į́ da doleeł. \v 7 Hago’at’éégo áídá’? Israel hat’i’íí yiká hádaat’iiníí ch’éh yighą ádáát’įįd; hayihezṉilíí zhą́ nádaidné’, áídá’ ła’ihíí biṉáá ádaagosdįįd. \v 8 (Bek’e’eshchiiníí gáṉííhíí k’ehgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań áí da’ałhoshgo nakaihíí k’ehgo natsídaakeesgo ádaabizlaa, biṉáá doo yee daago’įį dago, bijeyi’ ałdó’ doo yee da’dits’ag dago;) díí jįį t’ah ágádaat’ee. \v 9 Ła’íí David gáṉíí, Bił daagonedlįįgo da’iyąąhíí bee bánakí’í’áágo daabiłjizh le’, nt’éhéta bidáh siné’go yitis hakaadhíí k’ehgo, da’áí binchǫ’íí bee bich’į’ nanáhi’ṉiiłle’: \v 10 Biṉáá doo nzhógo yee daago’įį dago alṉéhgo doo daago’įį da le’, biyíl ndaazíí bighą dahazhį’ da’isk’id le’. \v 11 Na’ónádishkid áídá’, Ya’ Israel hat’i’íí nanihezdeehíí doo nádaahidzįį da née? Dah, da’aṉii doo ágát’éé da: ndi nanihezdeehíí biláhyú doo Jews daanlįį dahíí hasdákai, Israel hat’i’íí hasdách’ikaihíí danéé zhą́ daanzįgo dayúweh yiká hádaat’įį doleełhíí bighą. \v 12 Israel hat’i’íí nanihezdee n’íí biláhyú ni’gosdzáń biká’ nṉee da’it’įįyúgo, ła’íí ch’éh ádáát’įįdíí biláhyú doo Jews daanlįį dahíí da’it’įįyúgo, áí bitisgo Israel hat’i’íí dawa Bik’ehgo’ihi’ṉań yich’į’ ninábide’ṉiiłíí biláhyú nṉee dawa da’it’įį doleeł. \v 13 K’adíí doo Jews daanohłįį dahíí nohwich’į’ yashti’, shíí doo Jews daanlįį dahíí bich’į’ shi’dol’aadgo shinasdziidíí ílį́į́go áńsį: \v 14 Dáhago’at’éégo bił dała’ hat’i’íí hasdách’ikaihíí danéé zhą́ daanzįgo dayúweh yiká hádaat’įįgo ádaashłe’go ła’ hasdádokah. \v 15 Israel hat’i’íí yó’olkaadíí biláhyú ni’gosdzáń biká’ nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań bił k’íí nádaasdlįįyúgo, áí Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’į’ ninábide’ṉiiłííshą’ hago’at’éé? Da’itsaahdí’ nádaahi’ṉahíí k’ehgo at’éé. \v 16 Ná’ast’oodgee dantsé bido’né’ihíí Bik’ehgo’ihi’ṉań baa nané’íí diyįhyúgo, ná’ast’oodíí dawa ałdó’ diyįh: ła’íí ch’il bikeghad diyįhyúgo, bits’ádaaz’aahíí ałdó’ diyįh. \v 17 Jews daanliiníí ch’il olive holzeehíí k’ehgo ádaat’ee; ch’il olive holzéhi bits’ádaaz’aahíí ła’ nehestǫ’yúgo, áídí’ ni, doo Jew ńlį́į́ dahíí, ch’il olive da’ilįįyú hadajeehíí k’ehgo áńt’éhi, áí naheshch’iizhgee onáni’dotsiiyúgo, áík’ehgo olive bikeghad yenoseełíí ni ałdó’ bee nanlwodgo bee nłsééłyúgo; \v 18 Olive bits’ádaaz’aahíí doo bich’į’ ída’óńdlii da. Ídaóńdliiyúgo bínálṉih, ni ikeghadíí doo nee hiṉaa da, áídá’ bíí bee hinṉáá. \v 19 Ya’ gánṉii née, Shíí áígee onáshi’doltsiihíí bighą its’ádaaz’aahíí nahestǫ’? \v 20 Da’aṉii ágát’éé, ndi áí doo da’odląą dahíí bighą nahestǫ’, áídá’ nihíí ni’odlą’ zhą́ bee síńzįį. Áík’ehgo doo bee ída’óńdlii da, áídá’ nzhógo godínłsį: \v 21 Bik’ehgo’ihi’ṉań doo t’ąązhį’ at’éé dago its’ádaaz’aahíí nayiheztǫ’, áík’ehgo ídaa gondzą́ą́, ni ałdó’ dánko ágánidolíłi at’éé. \v 22 Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí ła’íí bihashke’íí baa natsíńkees: nanihezdeehíí bihashke’ yiká’zhį’ áile’; áídá’ nihíí naa ch’oba’, biłgoch’oba’íí da’áík’ehgo biyi’ hiṉááłyúgo: áídá’ doo ágáńt’éé dayúgo ni ałdó’ yó’onidi’aah. \v 23 Jews daanliiníí, doo da’odląą dahíí doo dayúweh ye’ádaat’ee dayúgo, ch’il olive biyi’ onádaabi’ditsiih: Bik’ehgo’ihi’ṉań zhą́ áík’ehgo ádaabile’go yik’e sitįį. \v 24 Olive da’ilįįyú hadajeehíí bits’ą́’ nanideshgizhdá’ ch’il olive nłt’ééhíí biyi’ onánidotsiiyúgo, ch’il olive nłt’ééhíí dabíí bits’ádaaz’aahíí naheztǫ’ n’íí biyi’ onádaitsiihíí itisgo doo bá nyee da. \v 25 Shik’ííyú, doo ídaa da’ohdlíí da doleełgo díí doo bígóżį da n’íí bídaagonołsįįh hádaanohwisht’įį, Israel hat’i’íí łahzhį’ doo daago’įį da daasilįį, doo Jews daanlįį dahíí dawa ha’ádokahíí begolzaazhį’. \v 26 Áík’ehgo Israel hat’i’íí dawa hasdádokah: bek’e’eshchiiníí gáṉíígo, \w Siondí’\w* Hasdá’iiṉiiłíí dogaał, áń Jacob hat’i’íí doo Bik’ehgo’ihi’ṉań daidnłsį da n’íí daidnłsįgo ádaabidoliił: \v 27 Binchǫ’íí baa nádaagodesii’ą́ą́dá’, da’áí iłk’idá’ bándaagosii’ą́ą́ ni’ yínádaalṉiih doleeł, ṉii. \v 28 Yati’ baa gozhóni nádaagonoh’aahíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań Israel hat’i’íí k’ihzhį’ ádaizlaa: áídá’ daabitaa n’íí hadaiyihezṉilhíí bighą Israel hat’i’íí bił daanzhǫǫ. \v 29 Bik’ehgo’ihi’ṉań nt’éhéta kaa yiné’yúgo, dagohíí koká ánṉiidyúgo doo łahgo áná’ṉe’ da. \v 30 Łah Bik’ehgo’ihi’ṉań doo daahohdląą da ni’, áídá’ k’adíí Israel hat’i’íí doo da’odląą dahíí biláhyú Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí nohwaa daadest’ąą: \v 31 K’adíí Israel hat’i’íí doo da’odląą da, áík’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí nohwaa daadest’aaníí biláhyú bíí ałdó’ Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí baa daadidot’aał. \v 32 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee dawa doo da’odląą dahíí yich’į’ ndaayiṉil, dawa yaa ch’oba’ doleełgo. \v 33 Bik’ehgo’ihi’ṉań bigoyą’íí hik’e bił ígóziníí biłgo łą́ą́go ch’ída’izkaad! Hagot’éégo nṉee yich’į’ godi’aahíí doo hagot’éégo ba’ch’iiłkáah da, bi’at’e’íí doo hagot’éégo bígózį da! \v 34 Hadíńshą’ nohweBik’ehń binatsekeesíí yígółsį? Hadíńshą’ nabineztąąd? \v 35 Dagohíí hadíńshą’ nohweBik’ehń dant’éhéta yaa yiné’, t’ąązhį’ dant’éhéta baa náyiné’ doleełhíí bighą? Doo hadíń da. \v 36 Dawa bits’ą́’dí’ daagolį́į́, ła’íí dawa biláhyú daahiṉaa, ła’íí dawa bá daahiṉaa, áń dahazhį’ ba’ihégosį doo. Doleełgo at’éé. \c 12 \p \v 1 Shik’ííyú, Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’híí bighą nádaanohwoshkąąh, dant’éhéta natseedgo Bik’ehgo’ihi’ṉań baa daach’iné’híí k’ehgo nohwíí t’ah daahinohṉaadá’ nohwits’íhíí hadaadesdzaago baa daadenoh’aah, áí Bik’ehgo’ihi’ṉań bił gozhǫ́ǫ́, áík’ehgo daadinołsįgo daahohkąąhgo dábik’eh. \v 2 Díí ni’gosdzáń biká’ doo bik’ehyú ágot’ee dahíí doo be’ádaanoht’ee da: áídá’ dawa bee nohwinatsekeesíí áníidégo ánálṉe’go łahgo ádaanoht’ee le’, áík’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwá hát’ííníí nłt’éégo at’ééhíí, bił goyiłshóóníí, ła’íí dázhǫ́ nzhooníí bídaagonołsįįh. \v 3 Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí biláhyú báyáshti’go shaa godet’ąą; áík’ehgo dała’á notįįgee gádaanohwiłdishṉii, Doo itisgo ídaa daagonohdząągo dała’á notįįgee Bik’ehgo’ihi’ṉań odlą’ dahołąągo nohwainé’íí dábik’ehgo ídaa natsídaahkees. \v 4 Nohwits’í dała’á ndi łąąyú henláá ndi doo dała’ dáłełt’eego nada’iziid da: \v 5 Da’ágát’éégo néé hiidląą ndi its’í dała’á k’ehgo ádaant’ee, Christ bił dała’á daandlįįgo, ła’íí its’í dała’á ndi łąąyú henlááhíí k’ehgo daandlįįgo iłch’odaahii’ṉii. \v 6 Nt’éhéta Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí nohwainé’íí iłtah ádaat’ee; Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwinkááyú yałti’ nohwaa det’ąąyúgo haląą nohwi’odlą’ dahołąągo nohwainé’íí dábik’ehgo bee yádaahiilti’ le’; \v 7 Ła’ bich’odaahii’ṉiigo nohwaa det’ąąyúgo haląą ágánádaahiit’įįł le’; hadíń iłch’ígót’aahgo baa det’ąąyúgo nłt’éégo iłch’ígó’aah le’; \v 8 Hadíń idag yałti’go baa det’ąąyúgo áík’ehgo nṉee yidag yałti’ le’; hadíń dawahá nayiṉiihíí doo yaanchį’ dago nayiṉiih le’; hadíń dawahá yebik’ehíí nłt’éégo nabi’dinłtł’og le’; ła’íí hadíń ła’ yaa ch’oba’íí yaa bił gozhǫ́ǫ́go ánát’įįł le’. \v 9 Da’aṉii nohwił’ijǫǫ le’, doo daazhógo da. Nchǫ’go ágot’eehíí bik’edaadinohṉiih; nzhooníí zhą́ nłdzilgo daahinohtą’. \v 10 Łił daanohjǫǫ le’, iłk’ííyú łił daanjǫǫhíí k’ehgo; daałidinołsigo nṉee ła’íí ntsé sitįįgo ádaanołsį le’; \v 11 Doo nohwił daagoyéé’go nada’ohsiid da; Holy Spirit nohwijíí yuṉe’ diltłi’go ádaanohwiłsį le’; nohweBik’ehń bá nada’ohsiid; \v 12 Nohwádįhyú nłt’ééhíí ndaahóndliihíí bighą nohwił daagozhǫ́ǫ́ le’; nohwiniidaagonłt’ééyúgo bidag ádaanoht’ee le’; dáda’ohkąąh nt’éé le’; \v 13 Bik’ehgo’ihi’ṉań daayokąąhíí hant’é yídįh daanliiníí bitaadaahṉiih; nohwista’ nakáhíí baa nohwił daagozhǫ́ǫ́ le’. \v 14 Nohwik’edaanṉiihíí biyaa gozhǫ́ǫ́ le’ daadohṉiigo bá da’ohkąąh; doo yati’ bee daahohkáał da. \v 15 Bił daagozhóóníí dába’ashhah nohwił daagozhǫ́ǫ́ le’, ła’íí daachagíí ałdó’ dába’ashhah daahchag le’. \v 16 Dáłełt’eego natsídaahkees. Doo itisgo ádaadisoł’ṉil da, débaagoch’oba’ihíí doo biṉááł ídaadołkąąh da. Doo ídaa natsídaahkees da le’. \v 17 Dahadíń doo bik’ehyú ádaanohwizlaa dayúgo doo iké’déṉá ágánádaahdle’ da. Nṉee dawa binadzahgee dawahá nłt’ééhíí zhą́ baa nahkai le’. \v 18 Bígonedząą lę́k’eyúgo nṉee dawa nkegohen’ą́ą́go bił daagonohłįį. \v 19 Shił daanohshóni, hadíń doo bik’ehyú ádaanohwizlaa dayúgo, doo k’enaahné’ da, áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwá k’ena’né’íí biba’ goz’ąągo ádaagonołsį le’: gáṉíígo bek’e’eshchįį, Goyéégo koch’į’ godish’aahi ánsht’ee, ík’enashné’ ndi at’éé, nohweBik’ehń áṉíí. \v 20 Áí bighą, nik’enṉiihíí shiṉá’ silįįyųgo bá’ńné’; dibá’ silįįyúgo tú bá ná’íłsįįh: áík’ehgo ágáńt’įįyúgo bitsit’á’ tsiid dahnásííkaahíí k’ehgo ánle’. \v 21 Nchǫ’íí doo nohwitis hileeh da le’, áídá’ nłt’ééhíí bee nchǫ’íí bitis daahłeeh. \c 13 \p \v 1 Nṉee dała’á daantį́į́gee nadaant’aahíí bikísk’eh ádaat’ee le’. Bik’ehgo’ihi’ṉań nadaant’aahíí dawa yebik’eh: nadaant’aahíí binawodíí Bik’ehgo’ihi’ṉań yengon’ą́ą́. \v 2 Áí bighą hadíń nadaant’aahíí yits’ą́’zhį’ at’ééhíí Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’ánihíí doo yikísk’eh at’éé da: áí ídándaagot’a’hi at’éé. \v 3 Nṉee nłt’éégo ánádaat’įįłíí nadaant’aahíí doo yédaaldzid da, nchǫ’go ánádaat’įįłíí zhą́ nadaant’aahíí yédaaldzid. Ya’ nant’án doo béńldzid hánt’įį da née? Nłt’éégo ánánt’įįł, áík’ehgo nzhǫǫgo naa yałti’ doleeł. \v 4 Ninant’a’ ná nłt’éé doleełhíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań yá na’iziid. Nchǫ’go ánánt’įįłyúgo béńldzid; doo da’ílį́į́zhį’ bésh be’idiltłishé dahyotįįł da: áń Bik’ehgo’ihi’ṉań yána’iziidgo nṉee doo bik’ehyú ánát’įįł dahíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bihashke’ yik’izhį’ áile’. \v 5 Áí bighą nadaant’aahíí bikísk’eh ádaanoht’ee le’, Bik’ehgo’ihi’ṉań bihashke’ doo bits’ą́’zhį’ ánádaaht’įįłhíí zhą́ bighą da, áídá’ nłt’éégo ánádaaht’įįłgo ídídaagonołzįhíí bighą ałdó’. \v 6 Da’áí bighą tax nadaahohṉiił: tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí Bik’ehgo’ihi’ṉań yánada’iziidíí daanlįįgo áí nayik’ída’iziid. \v 7 Áí bighą bich’į’ nada’ohṉiił le’at’ééhíí dawa bich’į’ nada’ohṉiił: tribute bich’į’ nadaahohṉiił le’at’ééhíí tribute bich’į’ nadaahohṉiił; tax bich’į’ nadaahohṉiił le’at’ééhíí tax bich’į’ nadaahohṉiił; hadíí bédaałdzid le’at’ééhíí bédaałdzid; hadíí daadiniłsį le’at’ééhíí daadinołsį. \v 8 Nṉee doo ła’ naa hayił’áa da le’, ił’ijóóníí zhą́ łaa hadaasoł’aa le’: hadíń ła’ bił nzhǫǫhíí Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí yikísk’eh at’éé. \v 9 Begoz’aaníí gáṉíí, Doo nant’į’ nach’ighaa da, Doo nach’iłtsee da, Doo ich’in’įįh da, Doo łé’ch’iłchoo da, Doo dawahá ídáhách’it’įį da; áí begoz’aaníí ła’ ałdó’ dawa łínáhi’ṉilgo díínko begoz’ąą, Nit’ahdí’ gólííníí nił nzhǫǫ le’, dáni ídił njǫǫhíí k’ehgo. \v 10 Hadíń bit’ahdí’ gólííníí bił nzhooníí doo yiṉí’idiłṉííh da; áí bighą koł ijóóníí begoz’aaníí ye’iiláa. \v 11 Ła’íí goldohíí bídaagonołsį, k’adíí da’ołhoshdí’ ch’ínádaanohdziidíí biká’ ngonyáá, hasdánohwidi’ṉiiłíí ałhánídí’ begoz’ąą, dantsé da’osiidląądá’ n’íí bitisgo. \v 12 Tł’é’híí k’ad bech’ígoṉáh, k’ad haiłkáah: haląą, áí bighą chagołheeł zhiṉéégo ágot’eehíí nohwits’ą́’zhį’ ádaahiidle’, ła’íí bésh diyágé idindláád zhiṉéégohíí ík’e daahiidleeh. \v 13 Nłt’éégo hiidaał le’, jį́į́go ch’ogaałhíí k’ehgo: doo nchǫ’íí bee nohwił daagonedlįįgo da, doo nohwił nágodeyisgo da, doo nant’į’ nahiidaago da, nchǫ’íí doo bich’į’ t’ąązhį’ ách’ít’éé dahíí doo be’ádaant’ee da, doo iłk’edaan’ṉiihgo da, ła’ bíyééhíí doo ídáhádaahiit’įįgo da: \v 14 Nohwits’í nchǫ’go hádaat’iiníí doo bee da’ohłe’ dahíí bighą doo nohwijíí yuṉe’ nchǫ’íí bágoz’ąągo ádaanołsį da, áídá’ bésh diyágé benagonlkaadíí biyi’ nasozįįhíí k’ehgo Jesus Christ nohweBik’ehń biyi’ nasozįį. \c 14 \p \v 1 Hadíń bi’odlą’ doo nłdzil dahíí bich’į’ daanohshǫǫ le’, doo bił ładaadoht’áhgo da. \v 2 Nṉee ła’ bi’odlą’ golííníí hidáń da’adzaahíí yiyąą, áídá’ ła’ bi’odlą’ doo nłdzil dahíí hidáń hadaajeehíí zhą́ yiyąą. \v 3 Nṉee hidáń dawa yiyąąhíí ła’ nṉee doo dawa yiyąą dahíí doo da’ílínégo yaa natsekees da le’; ła’íí nṉee doo dawa yiyąą dahíí ła’ nṉee dawa yiyąąhíí ałdó’ doo da’ílínégo yaa natsekees da le’: bíí ałdó’ Bik’ehgo’ihi’ṉań nábinłtíni at’éé. \v 4 Nihíí hant’é ńlį́į́go ła’i yána’iziidíí baa yáńłti’go? Binant’a’íí nłt’éégo yána’iziidyúgo dá na’iziid doleeł, doo nłt’éégo yána’iziidíí ch’ínált’e’. Binawod bá ágolzį doo, Bik’ehgo’ihi’ṉań zhą́ binawod golį́į́go sizįįgo ábile’. \v 5 Nṉee ła’ ła’jįį ła’ihíí yitisgo yidnłsį: ła’íí dawa dałełt’eego yidnłsį. Nṉee dała’á daantį́į́gee doo bił nagokigo yaa natsekees da le’. \v 6 Hadíń ła’jįį yidnłsįhíí nohweBik’ehń yidnłsįgo at’į́į́; hadíń ła’jįį doo yidnłsį dahíí bíí ałdó’ nohweBik’ehń yidnłsįgo at’į́į́. Hadíń hidáń dawa yiyąąhíí nohweBik’ehń yidnłsįgo iyąą, Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ihénzįgo; nṉee doo dawa yiyąą dahíí ałdó’ nohweBik’ehń yidnłsįgo at’į́į́, bíí dó’ Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ihénzįgo iyąą. \v 7 Nṉee hiṉaayúgo doo dabíí ídebik’ehgo hiṉaa da, datsaahyúgo doo dabíí bik’ehgo datsaah da. \v 8 Daahin’ṉaayúgo nohweBik’ehń daanohwineł’į́į́go daahin’ṉaa; daahiitsaahyúgo nohweBik’ehń daanohwineł’į́į́go daahiitsaah: áík’ehgo daahin’ṉaa ndi dagohíí daahiitsaah ndi nohweBik’ehń bíyéé daandlįį. \v 9 Díí bighą Christ daztsąą, áídí’ naadiidzaago naahi’ṉa’, nanezna’íí hik’e daahiṉaahíí biłgo yeBik’eh doleełgo. \v 10 Nt’é bighą nohwik’isyú baa yádaałti’? Nt’é bighą nohwik’isyú da’ílínégo baa natsídaahkees? Néé Christ ndaago’a’go dahsdaagee daanohwigha bich’į’ daahiidzįįh doleeł. \v 11 Bek’e’eshchiiníí gáṉíígo, NohweBik’ehń gáṉíí, Da’aṉii hinshṉaago da’aṉii gádishṉii, dakowa kogod bee shich’į’ daach’ilzhíísh, dakowa kozé’ bee Bik’ehgo’ihi’ṉań ba’ihédaach’inzį doleeł, ṉii. \v 12 Áík’ehgo daanohwigha dała’á daantį́į́gee Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’į’ ídaa nadaagohiilṉi’ doleeł. \v 13 Áí bighą kodí’ godezt’i’go doo łaa yádaahiilti’ da le’: díí k’ehgo nko nohwiini’ łaadaahiidle’, doo nohwik’ííyú yighą nadokałíí bádįhyú begoz’ąągo ádaahiidle’ da, dagohíí dant’éhéta yeni’iłsiihíí doo bádįhyú begoz’ąągo ádaahiidle’ da. \v 14 Díí bígonsį, Jesus nohweBik’ehń shił ígózįgo áshíłsį, hidánhíí doo nchǫ’ da; áídá’ hadíń hidáń nchǫ’ nzįhíí bíí bich’į’ nchǫ’. \v 15 Nt’é nnaahíí bighą nik’isn biṉi’ńṉihyúgo doo kołijóóníí be’áńt’éé da. Nt’é nnaahíí nṉee ła’ bee bił ch’ígonoghéeh hela’, áń Christ bá daztsáni at’éé. \v 16 Nt’éhéta nłt’éé ńńzį ndi, dénchǫ’égo baa yá’iti’yúgo, doo be’ánádaaht’įįł da le’: \v 17 Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee itah ch’ilįįyúgo, doo nt’éhéta ch’iyąąhíí ła’íí ch’idląąhíí zhą́ bighą da; áídá’ Holy Spirit binkááyú dábik’ehyú ách’ít’ééhíí, ła’íí kił nkegohen’ą́ą́híí, ła’íí kił gozhǫ́ǫ́híí bighą itah ch’ilįįhi at’éé. \v 18 Hadíń díí ye’at’éégo Christ yána’iziidíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań bił dábik’eh, nṉee ałdó’ bił dádaabik’eh. \v 19 Áík’ehgo haląą nt’éhéta nkegohen’ą́ą́go áyíłsiníí biká hádaahiit’įį le’, ła’íí nt’éhéta daanldzilgo be’ádaałiidle’íí biká hádaahiit’įį le’. \v 20 Doo nt’éhéta daahsąąhíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań binasdziidíí daałchǫǫh da. Hidáń dawa nłt’éé; ndi hadíń nt’éhéta yiyąąhíí bighą ła’ nanakaadyúgo, áí yee ni’iłsiih. \v 21 Itsį’ nnaahíí dagohíí wine ndląąhíí dagohíí dahago ánánt’įįłhíí bighą nik’isn nanakaadyúgo, dagohíí nt’éhéta nchǫ’go ánát’įįłgo ábile’yúgo, dagohíí nt’éhéta bighą bi’odlą’ doo nłdzil dago ábile’yúgo doo be’ánánt’įįł dago nzhǫǫ. \v 22 Ni’odlą’ nłdzil née? Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee nłt’éégo áńt’ééhíí bígonłsį́ le’. Hadíń áík’ehgo ánát’įįłíí doo ídángot’aa dago biyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł. \v 23 Hadíń biini’ nakigo da’adzaahíí yiyąąhíí, áí bighą ídángot’áni at’éé, doo bi’odlą’ ye’at’į́į́ dahíí bighą: doo ki’odlą’ be’ánách’ot’įįł dahíí nchǫ’go ánách’ot’įįłi at’éé. \c 15 \p \v 1 Néé nohwi’odlą’ daanldzilíí, hadíí biini’ nakigo bi’odlą’ doo daanłdzil dahíí bich’odaahi’ṉii le’, doo danéé ídaa natsídaahiikeesíí bighą da. \v 2 Áídá’ néé dała’á daantįįgee nohwit’ahdí’ daagolííníí bá nłt’éé doleełíí baa natsídaahiikees le’, bi’odlą’ nłdzil hileehíí bighą. \v 3 Christ ndi doo dabízhą́ ídaa natsekees da ni’; bek’e’eshchiiníí biyi’ biTaa gáyiłṉii, Hadíí bee daanich’o’ṉi’ n’íí shik’izhį’ nasdlįį, ṉii. \v 4 Doo áníidá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ bek’e’eshchiiníí bee nohwił ch’ígót’aahíí bighą alzaa, nohwi’odlą’ nłdzilgo áile’go hadah ádaanohwiłsįgo, nohwádįhyú nłt’éhi goz’aaníí ndaahóndlii doleełhíí bighą alzaahi at’éé. \v 5 Bik’ehgo’ihi’ṉań, kóni’ k’eh ách’íłsįgo ła’íí ko’odlą’ nłdzilgo áyíłsiníí, dałełt’eego natsídaahkeesgo nohwaa daidino’áah, Christ Jesus be’ádaanoht’eego: \v 6 Áík’ehgo nohwinatsekees dała’ágo, nohwiyati’ dała’ágo Bik’ehgo’ihi’ṉań, Jesus Christ nohweBik’ehń biTaahíí, ba’ihédaanohsį doleeł. \v 7 Christ k’ínoho’ṉiihíí k’ehgo k’ídaałoh’ṉii, áík’ehgo nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ihédaanzį doleeł. \v 8 Gánohwiłdishṉii, Jesus Christ nṉee \w circumcise\w* ádaabi’deszaahíí binal’a’á silįį, Bik’ehgo’ihi’ṉań bits’ą́’dí’ da’aṉiihíí baa bił ch’í’ṉah ágoléhgo, ła’íí daanohwitaa n’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań nt’é bee yángon’ááníí begolṉe’ doleełgo: \v 9 Ła’íí doo Jews daanlįį dahíí Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí ya’ihédaanzį doleełgo; bek’e’eshchiiníí gáṉíígo, Díí bighą doo Jews daanlįį dahíí naa bił nadaagoshṉi’, ła’íí nizhi’ baa idish’aałgo na’ihénsį doleeł. \v 10 Gánádi’ṉii, Doo Jews daanohłįį dahíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé bił nohwił daagozhǫ́ǫ́ le’. \v 11 Ła’íí gánádi’ṉii, Doo Jews daanohłįį dahíí dawa, nohweBik’ehń ba’ihédaanohsį le’; nṉee dawa ałdó’ ba’ihédaanohsį le’. \v 12 \w Esaias\w* ałdó’ gáṉíí, Ch’il bikeghad bits’ą́’dí’ hanajéédíí k’ehgo Jesse bits’ą́’dí’ hanádaałołchiiníí dała’á doo Jews daanlįį dahíí yá nant’aa doleełíí hígháh; áń doo Jews daanlįį dahíí bada’ołíí doleeł. \v 13 Holy Spirit binawod biláhyú nłt’éhi nohwádįhyú goz’aaníí ndaahohłííhíí itis odaazlįį doleełhíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań, nłt’ééhíí ndaahołíígo ádaanohwile’íí, daahohdląągo koł gozhóóníí ła’íí iłch’į’gont’ééhíí nohwee halk’ił le’. \v 14 Shik’ííyú, nłt’ééhíí be’ádaanoht’eego, dázhǫ́ daagonohsąągo nohwígonsį, ła’íí łił ch’ídaagonoht’aahgo bídaagonoł’ąą. \v 15 Da’ágát’éé ndi doo shiini’ hą́h dago ła’ nohwich’į’ bek’e’shiłchį́į́, bínádaadołṉíh doleełgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí shik’izhį’ áyíílaahíí bighą, \v 16 Okąąh yedaabik’ehi Bik’ehgo’ihi’ṉań yánada’iziid n’íí k’ehgo Jesus Christ bá na’isiidgo Bik’ehgo’ihi’ṉań bits’ą́’dí’ yati’ baa gozhóni doo Jews daanlįį dahíí bił nadaagoshṉi’, áík’ehgo doo Jews daanlįį dahíí Holy Spirit bee hadaadelzaago Bik’ehgo’ihi’ṉań baa nánshṉiiłgo naidiiṉiił doleeł. \v 17 Bik’ehgo’ihi’ṉań bána’isiidhíí bighą Jesus Christ biláhyú ída’oshdlíí. \v 18 Christ shiláhyú ánát’įįłíí zhą́ doo shiini’ hą́h dago baa nagoshṉi’ doleeł, shinkááyú doo Jews daanlįį dahíí Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’íí yikísk’eh ádaat’eego ádaayiłsį, shinkááyú yałti’go hik’e ánát’įįłgo, ła’íí \v 19 Godiyįhgo be’ígóziníí hik’e ígozisgo ánágot’įįłíí Christ shinkááyú ánát’įįłgo, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań biSpirit binawodíí shinkááyú na’iziidgo Jerusalemdí’ Ilírikamzhį’ daagotahyú Christ nłt’éégo baa na’goṉi’íí ąął baa yásíłti’ ni’. \v 20 Áík’ehgo Christ doo bígózį dayú yati’ baa gozhóni baa yashti’go nabik’í’isiid ni’, Christ iłk’idá’ bígózįyú baa yashti’yúgo, ła’ nṉee kįh bitł’ááh si’aaníí áyíílaahíí biká’gee na’ishtł’įhíí k’ehgo ashṉe’ doleeł ni’: \v 21 Áídá’ bek’e’eshchiiníí gáṉíígo, Hadíń doo hwahá baa bił nagoṉi’ dahíí bił ch’í’ṉah daaleeh: hadíń doo hwahá ya’ikodaanzį dahíí yídaagołsį doo, ṉii. \v 22 Áík’ehgo yashti’go nashi’dintł’ogíí bighą ch’éh nohwich’į’ disháhgo asht’įį ni’. \v 23 Áídá’ k’adíí dząągee doo hayú yánánáshtih dago, ła’íí doo ałch’ídé łegodzaa da nohwich’į’ disháh hásht’į́į́go, \v 24 Spainyú déyáágo nohwini’gee ch’ínsháhgo daanohwidistseełíí hásht’į́į́, áígee dét’įhézhį’ nohwił daagozhǫ́ǫ́go nahétąą hik’e Spainyú naadesdzaago shich’odaadohṉiił nsį. \v 25 K’adíí Jerusalemyú Jesus daayokąąhíí bich’odaashṉiihyú déyáá. \v 26 Macedóniayú ła’íí Akéyayú daagolínihíí bił daagozhǫ́ǫ́go Jerusalemgee Jesus daayokąąhíí tédaat’iyéhíí zhaali yich’į’ ádaile’. \v 27 Da’aṉii yaa bił daagozhǫ́ǫ́go ádaile’; áí da’aṉii baa hadais’áhi daanlįį. Áígee Jesus daayokąąhíí yaaká’dí’ begoz’áni daabíyééhíí łahzhį’ doo Jews daanlįį dahíí yaa daizné’híí bighą ni’gosdzáń biká’gee nandeehíí ła’ yee yich’odaaṉiihgo dábik’eh. \v 28 Díí ąął ashłaago zhaali bá łenáhesdlaahíí baa daadeni’ą́ą́go nohwaa deshaał, Spainyú déyáágo. \v 29 Nohwaa níyáágo Christ nłt’éégo baa na’goṉi’íí bee gozhóóníí ch’ída’izkaadgo bee nohwaa nsháhíí bígonsį. \v 30 Áí bighą shik’ííyú, Jesus Christ nohweBik’ehń, ła’íí Holy Spirit bee łił daanjǫǫhíí bighą nánohwoshkąąh, Bik’ehgo’ihi’ṉań shá nádaahohkąąhgo dała’ nohwił dahdaanshdǫh le’. \v 31 Áík’ehgo Judéagee doo da’odląą dahíí doo hago ádaashile’ dago shá da’ohkąąh; ła’íí zhaali Jerusalemgee Jesus daayokąąhíí bá íła’áshłaahíí yaa biłdaagozhǫ́ǫ́go nádaidoné’go ałdó’ shá da’ohkąąh; \v 32 Áík’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań bik’ehgo shiłgozhǫ́ǫ́go nohwaa nsháh, ła’íí nohwigotahgee dét’įh nohwista’ nsháhgo nohwił hanasół. \v 33 Bik’ehgo’ihi’ṉań be’iłch’į’gont’ééhíí nohwił nlįį le’. Doleełgo at’éé. \c 16 \p \v 1 Nohwilah, Phoebe holzéhi, bá nohwich’į’ k’e’eshchii, \w Cenchréagee\w* ha’ánáłséhíí yitahyú na’iziidihi: \v 2 Áń Jesus daayokąąhíí k’ehgo nohweBik’ehń biláhyú k’ídaahoh’ṉii, ła’íí shich’odaahṉiih nohwiłṉiiyúgo bich’odaahṉiih: áń łánihi yich’odaazṉi’, shíí ałdó’ shich’ozṉi’. \v 3 Priscílla hik’e Áquila, Christ Jesus biláhyú shich’odaaṉíhi, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. \v 4 Áí shighą goyéégo bich’į’ nadaagoyaa, dásdozhą́ shighą nanezna’, áí ba’ihénsį; ła’íí hayú doo Jews daanlįį dahíí ha’ánáłséhíí nagozṉilyú ínashood dawa ya’ihédaanzį ałdó’. \v 5 Áí bigowąyú ínashood da’okąąhgo íła’ánát’įįłíí dawa ałdó’, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. Epenétus, dázhǫ́ shił nzhónihíí, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii, áń Akéyayú dantsé Christ yich’į’ dahiyáhi. \v 6 Mary, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii, áń nyeego nohwá na’iziid ni’. \v 7 Androníkas hik’e Junia, bił hat’í’ihi, bił ha’áshíjéd n’íí, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii, áí Jesus binadaal’a’á itah daanlįį, daach’inłsíni ádaat’ee, áí dashíntsé Christ yich’į’ dah hizh’ázhi at’éé. \v 8 Ámplias, nohweBik’ehń biláhyú shił nzhóni, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. \v 9 Úrbane, Christ biláhyú nohwich’odaaṉíhi, ła’íí Stákis shił nzhóni, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. \v 10 Apélles, Christ bił dábik’ehi, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. Aristobúlus yił daagolííníí ałdó’, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. \v 11 Heródion, bił hat’í’ihi, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. Narcíssus yił daagolííníí, nohweBik’ehń daayokąąhíí, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. \v 12 Tryfína hik’e Tryfósa, nohweBik’ehń yánada’iziidi, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. Pérsis, bił daach’izhóni, nohweBik’ehń łą́ą́go yána’iziidíí ałdó’, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. \v 13 Rufus, nohweBik’ehń habiłtííníí, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii, áń bą́ą́híí, shíí ałdó’ shimaa biłdishṉíhi, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. \v 14 Asýncritus, Phlégon, Hérmas, Pátrobas, ła’íí Hérmes, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii, nohwik’isyú yił nakaihíí ałdó’. \v 15 Philólogus hik’e Julia, Nérius hik’e bilah, Olýmpas ła’íí Jesus daayokąąhíí yił nakaihíí dawa, Gozhǫ́ǫ́, shá daabiłdohṉii. \v 16 Daagodinołsįgo daałohts’ǫs le’. Christ daayokąąhgo ha’ánáłséhíí nagozṉilíí, Gozhǫ́ǫ́, daanohwiłṉii. \v 17 Shik’ííyú, nadaanohwoshkąąh, hadíń nohwił ch’ígon’ą́ą́híí yídaagoł’ąą n’íí déłahgota nohwił ch’ídaago’áahgo iłch’ínohwiṉííłíí ła’íí nohwich’į’ daagodiłkishíí, daat’éhi ádaat’įį shįhíí bídaagonołsįįhgo bits’ą́’zhį’ ádaanoht’ee. \v 18 Ágádaat’eehíí Jesus Christ nohweBik’ehń doo yánada’iziidihi at’éé da, daabibid zhą́ yaa natsídaakees; áí nłt’éégo ádaaṉii ndihíí, ła’íí nzhǫǫgo hanádaadzih ndihíí doo daagoyą́ą́ dahíí k’izédaabidiṉiił. \v 19 Bik’ehgo’ihi’ṉań bikísk’eh ádaanoht’eehíí nṉee dawa yídaagołsįhíí bighą nohwaa shił gozhǫ́ǫ́; áídá’ nłt’éégo ágot’eehíí zhą́ bich’į’ daagonohsąągo, ła’íí nchǫ’go ágot’eehíí doo bídaagonołsį dago hasht’į́į́. \v 20 Bik’ehgo’ihi’ṉań be’iłch’į’gont’ééhíí dak’adégo Satan nohwá yaa gonłṉeego biłedaadoł’éés. Jesus Christ nohweBik’ehń biłgoch’oba’íí bee nohwich’į’ goz’ąą le’. Doleełgo at’éé. \v 21 \w Timotheus\w*, bił na’isiidíí, ła’íí Lúcius, Jason, ła’íí Sosípater, bił hat’í’ihi, Gozhǫ́ǫ́, daanohwiłṉii. \v 22 Shíí, Tértius, díí naltsoosíí Paul bá k’e’shiłchínihi, nohweBik’ehń biláhyú, Gozhǫ́ǫ́, nohwiłdishṉii. \v 23 Gáius golį́į́gee sídáá, dząągee ínashood íła’ánát’įįh, áń, Gozhǫ́ǫ́, daanohwiłṉii. Erástus, dząą kįh gozṉilgee zhaali yaa sidaahíí, ła’íí Quártus, nohwik’isn, ałdó’, Gozhǫ́ǫ́, daanohwiłṉii. \v 24 Jesus Christ nohweBik’ehń biłgoch’oba’íí daanohwigha bee nohwich’į’ goz’ąą le’. Doleełgo at’éé. \v 25 Yati’ baa gozhóni baa nagoshṉi’íí, áí Jesus Christ baa na’goṉi’íí bikísk’ehyú Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwinawod nohwá ánágodléhi at’éé; ni’gosdzáń alzaadí’ yushdí’ godezt’i’go na’goṉi’ doo bígózį da n’íí, áí Jesus Christ baa na’goṉi’íí, bee ch’í’ṉah silįį, \v 26 Áí k’adíí bígózįgo alzaa, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí bek’e’eshchiiníí k’ehgo nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí dawa bił na’goṉi’, daayodląąhgo yikísk’eh ádaat’ee doleełhíí bighą, áí Bik’ehgo’ihi’ṉań doo benogowáh dahi yegos’aaníí bik’ehgo at’éé: \v 27 Bik’ehgo’ihi’ṉań, áń zhą́ goyánihi, Jesus Christ biláhyú dahazhį’ ba’ihégosį le’. Doleełgo at’éé.