\id MAT - Apache NT [apw] -USA 2012 (DBL -2013) 
\h MATTHEW 
\toc1 The Gospel according to Matthew 
\toc2 Matthew 
\toc3 Mt 
\mt2 THE GOSPEL ACCORDING TO  
\mt1 MATTHEW  
\c 1  
\p
\v 1 Abraham bits’ą́’dí’ hanádaałinolt’įįłíí Jesus Christ, David bá niłtíni nyáázhį’ naltsoos besi’aaníí.  
\v 2 Isaac Abraham bá hizhchįį; Jacob Isaac bá náánázhchį́; \w Judas\w* hik’e bik’isyú Jacob bá hizhchįį;  
\v 3 Thámar, Pháres hik’e Zára Judas yá yishchįį; Ésrom Pháres bá náánázhchį́; Áram Ésrom bá náánázhchį́;  
\v 4 Amínadab Áram bá náánázhchį́; Náasson Amínadab bá náánázhchį́; Sálmon Náason bá náánázhchį́;  
\v 5 Ráchab, \w Bóoz\w* Sálmon yá yishchįį; Ruth, Óbed Bóoz yá yishchįį; Jesse Óbed bá hizhchįį;  
\v 6 David, ízisgo nant’án nlíni, Jesse bá hizhchįį; \w Urías\w* n’íí bi’aahíí Sólomon David, ízisgo nant’án nlíni, yá yishchįį;  
\v 7  \w Robóam\w* Sólomon bá hizhchįį; Abíah Robóam bá náánázhchį́; Asa \w Abíah\w* bá náánázhchį́;  
\v 8  \w Jósaphat\w* Asa bá náánázhchį́; Jóram Jósaphat bá náánázhchį́; \w Ozías\w* Jóram bá náánázhchį́;  
\v 9  \w Jóatham\w* Ozías bá náánázhchį́; \w Áchaz\w* Jóatham bá náánázhchį́; \w Ezékias\w* Áchaz bá náánázhchį́;  
\v 10  \w Manásses\w* Ezekías bá náánázhchį́; Ámon Manásses bá náánázhchį́; \w Josías\w* Ámon bá náánázhchį́;  
\v 11 Bábylonyú isnáhgo odestįįdá’, áí hadá’ \w Jechonías\w*, hik’e bik’isyú Josías bá náánázhchį́;  
\v 12 Bábylonyú isnáhgo odestiiníí bikédí’go: Saláthiel Jechonías bá hizhchįį; \w Zoróbabel\w* Saláthiel bá náánázhchį́;  
\v 13 Abíud Zoróbabel bá náánázhchį́; Elíakim Abíud bá náánázhchį́; Ázor Elíakim bá náánázhchį́;  
\v 14  \w Sádoc\w* Ázor bá náánázhchį́; Áchim Sadoc bá náánázhchį́; Elíud Áchim bá náánázhchį́;  
\v 15 Eleázar Elíud bá náánázhchį́; Mátthan Eleázar bá náánázhchį́; Jacob Mátthan bá náánázhchį́;  
\v 16 Joseph Jacob bá náánázhchį́, Josephíí Mary holzéhi biką’ nlįį ni’, Maryhíí Jesus, \w Christ\w* holzéhi, yishchįį.  
\v 17 Áík’ehgo Abraham bits’ą́’dí’ David neheṉá’zhį’ dį́į́ts’ádah hanáłolchįį; David bits’ą́’dí’ isnáhgo odestįįzhį’ dį́į́ts’ádah hananáłolchįį; áídí’ isnáhgo odestiiníí bits’ą́’dí’ Christ nyáázhį’ dį́į́ts’ádah hananáłolchįį.   
\p
\v 18 Díí k’ehgo nko Jesus gozlįį: Bą́ą́ Mary holzéhi iłk’idá’ Joseph baa hiiłtįį, ndi doo hwahá yił niiṉéh da ndi Holy Spirit bits’ą́’dí’go biyi’ mé’ silįį.  
\v 19 Yił niiṉéhihíí, Joseph holzéhi, nṉee nłt’éégo at’éhi, Mary doo dénchǫ’égo bich’į’ godigháh hát’į́į́ dahíí bighą, doo hadíń yígółsinégo bił iłk’inásht’aash, nzį.  
\v 20 Áídá’ yaa ntsekees nt’éégo, nayeełgo Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’ dí’ihíí bich’į’ hadziigo gáṉíí, Joseph, David biye’ ńlíni, Mary ni’aa ándle’zhį’ doo nénldzid da; hiltsąą siliiníí Holy Spirit bits’ą́’dí’go at’éé.  
\v 21 Bizhaazhé ishkiinhi goleeh, áí Jesus holzeego ádńlííł: bik’íí binchǫ’íí bits’ą́’zhį’ hasdáyihiṉííł doleełhíí bighą.  
\v 22 Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi áṉíí n’íí begolṉe’go be’ánágót’įįd, gáṉíígo,  
\v 23 Isąą, na’ilíhn doo hwahá nṉéh dahíí hiltsąą hileeh, bizhaazhé ishkiinhi goleeh, áí bizhi’íí Emmánuel golzee doleeł, áí, Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwił nlįį, golzeego ágolzee.  
\v 24 Áídí’ Joseph ch’ínádzidgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á ábiłnṉiidyú ádzaago Mary yił nṉáá:  
\v 25 Áídá’ doo yaa naghaa da, bizhaazhé dantsé ishkiinhi gozlįįzhį’; áń Jesus yizhi’ yá áyíílaa.   
\c 2  
\p
\v 1 Judéayú Béthlehem golzeegee Jesus gozlįįdá’ Hérod nant’án nlįį lę́k’e, áídá’ ya’áí hanadáhdí’ nṉee daagoyánihi hikai, Jerúsalemzhį’,  
\v 2 Gádaaṉiigo, Jews binant’a’ gozlįįhíí hayú? Ya’áí hanadáhdí’ bits’iłsǫǫsé dah hiit’įįhíí bighą daahohiikąąhyú dekai.  
\v 3 Hérod nant’án nlíni ła’íí nṉee dawa Jerúsalemyú daagolíni biłgo díí daidezts’ąądá’ doo bił daagozhǫ́ǫ́ da lę́k’e.  
\v 4 Hérod okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehi ła’íí begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi íła’áyíílaago, Hayú Christ goleeh? daayiłṉiigo nayídaadiłkid.  
\v 5 Áík’ehgo gádaabiłṉii, Judéayú Béthlehem golzeegee; Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi n’íí k’e’eshchįįhíí k’ehgo,  
\v 6  \w Júda\w* bini’yú Béthlehem ńlííníí, Júdagee nant’án daanliiníí bił dáłedaanłt’éé: nant’án shichągháshé, Israel hat’i’íí, yá nant’aa doleełíí nits’ą́’dí’go goleehíí bighą, ṉii.  
\v 7 Hérod dánant’į’ego nṉee daagoyánihíí yiká o’ił’a’dá’ nayídaadiłkid, Daadá’ ts’iłsǫǫsé dantsé hit’įį silįį? ṉiigo.  
\v 8 Áídí’ Béthlehemyú odaayis’a’ gádaabiłṉiigo, Ishkiin ałts’ísę́ę nłt’éégo biká hadaanohtaa; baa nohkai lę́k’eyúgo shił nanádaagodołṉihgo shíí ałdó’ ákú hoshkąąhyú disháh.  
\v 9 Nant’án áṉííhíí daidezts’ąądá’ dahiskai; hikaahdá’ ya’áí hanadáhdí’go ts’iłsǫǫsé dahs’ąągo daayo’įį n’íí bádįhyúgo hiltǫǫł nt’éégo, ishkiin ałts’ísę́hi sitįįgee bik’ehdí’ dahs’ąą silįį.  
\v 10 Ts’iłsǫǫsé daayiłtsąądá’ dázhǫ́ yaa bił daagozhǫ́ǫ́ lę́k’e;   
\p
\v 11 Áídí’ kįh yuṉe’ ha’ákaidá’ ishkiin ałts’ísę́híí bą́ą́, Mary holzéhi, yiłgo daayiłtsąądá’, yich’į’ hayaa ádaadzaago daayokąąh: ilínihi nadaayiné’íí yidá’ch’ída’iztąągo óodo, jeeh didlidgo łikągolchini, frankincense holzéhi, ła’íí jeeh nch’í’i, myrrh holzéhi, yaa daizné’.  
\v 12 Nṉee daagoyáni Bik’ehgo’ihi’ṉań, Hérod bich’į’yú nádohkáh hela’, daabiłṉiigo yaa nadaiyeełgo, dabíí bini’yú onákai, łahyúgo.  
\v 13 Anákaidá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’dí’hi Joseph bił ch’í’ṉah ánágodlaa nayeełíí bee, gáṉíígo, Nádndáh, mé’ hik’e bą́ą́ biłgo Egyptyú bił nkáh, akú nahísóotąą, nohwił nanágosisṉi’zhį’; Hérod k’ad mé’ yiziłheego yiká hantaa godigháh.  
\v 14 Áík’ehgo Joseph nádiidzaago mé’ihíí hik’e bąąhíí biłgo tł’é’yú Egyptyú okai.  
\v 15 Hérod daztsąązhį’ da’akú naháztąą: Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidíí áṉíí n’íí, ShiYe’ Egyptdí’ hanṉáh biłdishṉii, nṉiidíí begolṉe’go ágodzaa.   
\p
\v 16 Áídí’ Hérod nṉee daagoyáni bich’į’ nadaazhch’a’go yígołsįįdá’ dázhǫ́ bágóchįįdgo, ishikíń naki bił łedaagodzaadí’ hayaa godezt’i’go dawa natseedgo yengon’ą́ą́ Béthlehemyú, nṉee daagoyáni Jesus yaa nayídaadiłkid n’íídí’ godezt’i’go.  
\v 17  \w Jéremy\w*, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi n’íí, gánṉiidíí begolne’,  
\v 18 Rámayú ła’ bizhii daidits’ag, daachag ła’íí chaał daadilwosh, Rachel bichągháshé yighą hichago, yati’ inesk’azíí bee bich’į’ yádaach’iłti’ ndi doo hagot’éégo da lę́k’e, bichągháshé da’ádaadįhíí bighą.   
\p
\v 19 Hérod daztsąądá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’dí’hi Egyptgee Joseph nayeełíí bee bił ch’í’ṉah ánágodlaa,  
\v 20 Gáṉíígo, Nádndáh, niye’ hik’e bą́ą́ biłgo Israel hat’i’i bini’yú bił nádnkáh: niye’ daiziłhee hádaat’įį n’íí nanezna’.  
\v 21 Áídí’ nádiidzaago biye’ hik’e bąąhíí biłgo Israel hat’i’íí bini’yú onákai.  
\v 22 Arkeláus Judéayú nant’án nanásdlį́į́, bitaa Hérod sitįį n’íígee nnańtłizhgo Joseph ya’ikonzįįdá’, ákú digháhzhį’ neldzid: áík’ehgo bindzeełíí bee Bik’ehgo’ihi’ṉań, Doo ákú ńṉáh da, biłnṉiid, áík’ehgo ni’ łahyúgo Galilee golzeeyú okai.  
\v 23 Áídí’ kįh gozṉilíí Názareth golzeegee ndaagozle’; Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi, Áń Názarene holzee doleeł, daaṉii n’íí begolṉe’go.   
\c 3  
\p
\v 1 Áí benagowaadá’ John Baptize ágole’íí nṉee yich’į’ yałti’go nyáá, da’igolį́į́yú, Judéa bigodesdzogíí biyi’, gáṉíígo,  
\v 2 Nohwinchǫ’íí bits’ą́’zhį’ ádaahṉe’, yaaká’yú dahsdaahń nant’aahíí biká’ nagowaa.  
\v 3 Díínko \w Esáias\w*, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi, yaa yałti’go gáṉíí n’íí, Da’igolį́į́yú hadíńshį dilwosh, NohweBik’ehń bádįhyú iłch’į’daagohłe’, intín iłk’ídezdǫhgo bá ádaahłe’, ṉiigo.  
\v 4 John bidiyágé bigháń ha’i’áhíí bighaa alzaa, ikał hilchii biziz alzaa; nágonech’iidi hik’e dziłyú gosnihíí biłgo bihidáń lę́k’e.  
\v 5 Áídá’go Jerúsalemdí’ Judéa dahot’éhé ni’ nagoz’ąądí’ ła’íí túńlííníí Jórdan holzéhi biṉaayú dahot’éhé ni’ nagoz’ąądí’ baa nánzą́ą́,  
\v 6 Áík’ehgo bi’ádaat’e’ nchǫ’íí yaa nanádaagosṉi’dá’, túńlííníí Jórdan holzéhi biyi’ John baptize ádaabizlaa.   
\p
\v 7  \w Phárisees\w* daanlíni hik’e \w Sádducees\w* daanlíni baptize ádaalṉéhíí yighą neheskaigo yiłtsąądá’ gáyiłṉii, Nohwíí, ch’osh bik’asda’ golį́į́híí k’ehgo daałinołt’įįłíí, hadíń lá nohwádįhyú nohwiniigodilṉe’ goz’aaníí bits’ą́’nohkáh nohwiłnṉiid?  
\v 8 Da’aṉii nohwinchǫ’íí bits’ą́’ ádaahdzaayúgo ch’í’ṉah ádaadi’nołsį, nest’ą’ nłt’éégo nádaant’į́híí k’ehgo nohwaa daide’aah.  
\v 9 Abraham bits’ą́’dí’ daadihe’ṉa’i doo ídiłdaadoh’ṉii da: Bik’ehgo’ihi’ṉań díí tséé nazṉilíí nṉee Abraham bits’ą́’dí’ daadihezṉa’híí k’ehgo áile’yúgo áile’, nohwiłdishṉii.  
\v 10 Ch’il nkedn’aagee iłk’idá’ bé’nil’ąądgo ácha nnit’ąą: ch’il dawa doo nest’áń nłt’ééhíí baa dahndéh dayúgo yó’ok’éhgo kǫ’ diltłi’ yuyaa olkaadhi at’éé.  
\v 11 Shihíí tú bee baptize ádaanohwish’įį gádnii, nohwinchǫ’íí bits’ą́’zhį’ ádaasohdzaayúgo: ndi shiké’dí’ ła’ shitisgo at’éhi higháh, bikee hishłeełíí ndi doo bik’eh sitį́į́ da: áń Holy Spirit hik’e kǫ’ yee baptize ádaanohwił’įį doleeł.  
\v 12 Be’iłch’íhé dahyotįįł, tł’oh nagháí iłch’íhi goz’ąągee nágosho doleeł; binest’ą’híí iłk’eyihiṉiił; áídá’ bizhoolíí kǫ’ doo ntsésihi biyi’ yuyaa yidiłid.   
\p
\v 13 Áídí’ Jesus Gálileedí’ Jórdan túńlį́į́zhį’ nyáá, John baptize ábile’híí bighą.  
\v 14 Áídá’ John doo hat’į́į́ dago gáṉíí, Shíígo née shaa ńyaa, shíí ni baptize áshííle’go dábik’ehdá’?  
\v 15 Jesus gábiłṉii, Ch’ík’eh ndi nzhǫǫ k’adíí: nzhǫǫgo ágot’eehíí dawa be’iidle’go dábik’eh. Áík’ehgo John baptize ábíílaa.  
\v 16 Jesus baptize ábi’delzaadá’ tú biyi’dí’ dagoshch’į’ hanádzaa: áídí’ yáá bich’į’ iłts’ą́’ ádzaago Bik’ehgo’ihi’ṉań biSpirit hawú k’ehgo bich’į’ nke’eṉíihgo yiłtsaaníí dábiłgo biká’ dahnezdaa:  
\v 17 Nt’éégo yaaká’dí’go yati’ gáṉíígo yidezts’ąą, Díínko shiYe’ shił nzhóni, áń baa shił gozhǫ́ǫ́.   
\c 4  
\p
\v 1 Áídí’ Jesus Holy Spirit nabiłaago da’igolį́į́yú ch’iidn nant’án nabíntaahyú óyáá.  
\v 2 Dá doo iyáné dizdin behiskąą, áí ąął hiskąądá’ shiṉá’ silįį.  
\v 3 Na’íntaahíí baa nyáágo gábiłṉii, Ni Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ ńlį́į́yúgo, díí tsééhíí báń náodleeh, nṉii.  
\v 4 Áídá’ Jesus gábiłṉii, Ágágolzeego k’e’eshchįį, Nṉee doo dá báń zhą́ yee hiṉaa da doleeł, áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’íí bizé’dí’ behagohigháhíí dawa yee hiṉaa doleeł.  
\v 5 Ch’iidn nant’án godiyįhgo ízisgo kįh gozṉilyú Jesus yił o’áázhgo kįh biyi’ da’ch’okąąhíí ts’ídago goz’aaníí bilatahyú yił n’áázhgo,  
\v 6 Gánábiłdo’ṉiid, Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ ńlį́į́yúgo gódah ch’í’ńłt’e’: ágágolzeego k’e’eshchįį, Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolííníí nłt’éégo biṉádaadeh’į́į́ doleeł, ná daayiłdoṉiił: áídí’, Doo tséé hitałgo hayaa ngeeh dahíí bighą anádaanołteeł doo.  
\v 7 Jesus bich’į’ hananádziigo gábiłṉii, Ágágolzeego k’ená’ishchįį, Bik’ehgo’ihi’ṉań neBik’ehń doo nabíńtaah da.  
\v 8 Áídí’ dził dázhǫ́ yúdahi biká’yú yił hananát’aazhgo nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí dawa ła’íí bi’ízisgo ágot’eehíí bił ch’í’ṉah áyíílaago;  
\v 9 Gábiłṉii, Díí nagoz’aaníí dawa naa dinish’aa doleeł, hayaa ánṉe’go shonkąąhyúgo.  
\v 10 Jesus gánábiłdo’ṉiid, Yuwehyú, Satan: ágágolzeego k’ená’ishchįį, Bik’ehgo’ihi’ṉań neBik’ehń zhą́ honkąąh, da áń zhą́ bá na’izíid.  
\v 11 Áídí’ ch’iidn nant’án bits’ą́’zhį’ onádzaadá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binadaal’a’á yaaká’dí’hi baa hikaigo bich’odaazṉi’.   
\p
\v 12 Áídí’ Jesus John ha’áneztįįgo ya’ikonzįįdá’ Gálileeyú óyáá;  
\v 13 Názarethdí’ dahiyaago Capérnaumyú ngonle’, túsikaaníí bahyú, \w Zábulon\w* hik’e \w Néphthalim\w* bigodesdzogíí biyi’:  
\v 14  \w Esáias\w*, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi, gánṉiid n’íí begolṉe’go,  
\v 15 Zábulon bini’ hik’e Néphthalim bini’ Jórdan túńlį́į́ hanaayú túsikaaníí bich’į’ Gálileeyú, doo Jews daanlįį dahíí bini’yú;  
\v 16 Godiłhiłyú naháztąą n’íí kǫ’ bená’dindííngo daayiłtsąą; da’itsaah bichagosh’ohyú naháztąą n’íí bich’į’ idindláád silįį.   
\p
\v 17 Áídí’ godezt’i’go, Nohwinchǫ’íí bits’ą́’zhi’ ádaahṉe’, yaaká’yú dahsdaahń nant’aahíí biká’ nagowaa, ṉiigo Jesus yałti’ nkegonyaa.   
\p
\v 18 Jesus túsikaaníí Gálilee holzéhi bahyú higaałdá’, nṉee iłk’isyú naki, Simon, da’áń Peter holzéhi, hik’e bik’isn Andrew łóg behaidlehé nanestł’óli téh nádaayi’aa’go yiłtsąą: áí łóg hadaayihileehíí daanlįį.  
\v 19 Áík’ehgo gádaayiłṉii, Shiké’ dahdoh’aash; łóg hayihileehíí k’ehgo nṉee shá nádaahohłáhgo ánohwishłe’.  
\v 20 Dagoshch’į’ łóg behaidlehé nanestł’ólihíí da’áígee ndaistsoozdá’ Jesus yiké’ dahn’aazh lę́k’e.  
\v 21 Áídí’ dahnádiidzaago iłk’isyú naki naayiłtsąą, James, Zébedee biye’, hik’e bik’isn John, áí bitaa Zébedee biłgo tsina’eełíí yiyi’ naháztąą, biłógbehaidlehé nanestł’ólihíí nádaiłkadgo; áík’ehgo yich’į’ ánṉiid.  
\v 22 Dagoshch’į’ bitaa tsina’eełíí yiyi’ sidaadá’ yits’ą́’ dahn’aazh, Jesus biké’.   
\p
\v 23 Áídí’ Jesus, Gálileeyú dahot’éhé Jews ha’ánáłséh nagozṉilyú iłch’ígó’aahgo, yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí nłt’éégo baa na’goṉi’íí yaa yałti’go, ła’íí nṉee bitahyú iłtah at’éégo kah yaa nadaakaihíí hik’e daanṉiihíí náyihilziihgo anádaał.  
\v 24 Syria golzeeyú dáhot’éhé Jesus baa daach’iṉii: ákú iłtah at’éégo daanṉiihíí hik’e kah yaa nakaihíí, góyéégo bich’į’ nadaagowaahíí, ch’iidn yisná ádaabiłsiníí, onádaatłishihíí, ła’íí daadi’ilihíí yił nadaaskaigo Jesus nłt’éégo ánádaayisdlaa lę́k’e.  
\v 25 Áík’ehgo nṉee łą́ą́go Gálilee, Decápolis, Jerúsalem, Judéa, ła’íí Jórdan túńlííníí hanaadí’hi biké’ anáłseeł lę́k’e.   
\c 5  
\p
\v 1 Jesus nṉee biké’ anáłseełíí yiłtsąągo dziłyú hayaa: áígee nezdaago bitsiłke’yu ałdó’ baa hikai:  
\v 2 Yił ch’ídaago’aah nkegonyaa, gáṉíígo:  
\v 3 Hadíí ídaagoch’iyolba’íí biyaa daagozhǫ́ǫ́ le’: yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí itah daanlįį.  
\v 4 Chaał nadaakaihíí biyaa daagozhǫ́ǫ́ le’: bá nádaagodojǫǫł.  
\v 5 Bijíídí’ isht’edaagodnt’ééhíí biyaa daagozhǫ́ǫ́ le’: ni’gosdzáń dá goz’ąą nt’éégo bíyéé doleeł.  
\v 6 Nzhǫǫgo ágot’eehíí dázhǫ́ hádaat’įįhíí bighą shiṉá’ hik’e dibá’ daanliiníí biyaa daagozhǫ́ǫ́ le’: áí náda’doldįįł.  
\v 7 Bił daagoch’oba’íí biyaa daagozhǫ́ǫ́ le’: bíí ałdó’ baa goch’oba’ doleeł.  
\v 8 Bijíí biyi’ daagozhóóníí biyaa daagozhǫ́ǫ́ le’: áí Bik’ehgo’ihi’ṉań daidołtsééł.  
\v 9 Iłch’į’gont’ééhíí benadaago’aahíí biyaa daagozhǫ́ǫ́ le’: áí Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé daabiłdi’ṉii doleeł.  
\v 10 Nzhǫǫgo ágot’eehíí ye’ádaat’eehíí bighą bich’į’ nadaagoch’inłkaadíí biyaa daagozhǫ́ǫ́ le’: yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí itah daanlįį.  
\v 11 Shíí shighą nṉee yati’ yee daanohwokáałyúgo, nohwiniidaagodnłsįyúgo, ła’íí łéda’iłchoogo yati’ dénchǫ’éhíí yee nohwaa yádaałti’yúgo, nohwiyaa daagozhǫ́ǫ́ le’.  
\v 12 Nohwił daagozhǫ́ǫ́ le’, dázhǫ́ nohwił daagozhǫ́ǫ́ le’: yaaká’dí’go ízisgo ágot’eehíí nohwaa hi’né’ doleeł: nohwíí dánohwintségo Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziid n’íí da’ágát’éégo bich’į’ nadaagoch’inłkaad ni’.   
\p
\v 13 Nohwíí ni’gosdzáń bi’ishįįh daanohłįį: áídá’ ishįįhíí doo nk’ǫ́ǫ́zh da silįįyúgo, nt’é bee nk’ǫ́ǫ́zh ánálṉe’? Doo nt’é bee nłt’éé da, daazhógo ch’élkáadgo biká’ nach’ikai doo.  
\v 14 Nohwíí ni’gosdzáń biká’ nṉee bá’idindláádíí daanohłįį. Dził biká’yú ízisgo kįh nagozṉil dahgoz’ąąyúgo, doo hagotéégo nant’į’ da.  
\v 15 Ła’íí ik’ah kǫ’íí ch’idnłtłah lę́k’eyúgo, doo táts’aa bił hayaa nch’i’áah da go’į́į́, áídá’ ik’ah kǫ’íí biká’ dahnásiłt’áhé biká’ dahch’iłt’aah go’į́į́; áík’ehgo hadíí kįh yuṉe’ naháztaaníí dawa yee daago’įį.  
\v 16 Nṉee biṉááł nohwits’ą́’ idindláád le’, áík’ehgo nłt’éégo ánádaaht’įįłíí daayo’įįgo nohwiTaa yaaká’yú dahsdaahń ízisgo at’ééhíí bee ch’í’ṉah ádaanołsį.   
\p
\v 17 Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí dagohíí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziid n’íí bek’e’eshchiiníí doo ánábiyishdįįhyú níyáá daashoh’ṉíí da: doo ánábiyishdįįhyú níyáá da, áídá’ dawa begolṉe’go níyáá.  
\v 18 Da’aṉii gánohwiłdishṉii, Yáá hik’e ni’gosdzáń biłgo bech’ígoṉáhzhį’ begoz’aaníí biyi’dí’ ayą́hágo isdzohíí ła’íí dahts’idiłhiłíí doo daazhógo dá dahgoz’ąą nt’éégo da, ąął alzaazhį.  
\v 19 Hadíń díí Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí ayą́hágo ágot’eehíí ndi doo yikísk’eh at’éé dahíí, ła’íí áík’ehgo nṉee yił ch’ídaago’aahíí, áń yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí bitahyú dázhǫ́ doo ílį́į́ dahíí bee hojíí doleeł: áídá’ hadíń díí begoz’aaníí yikísk’eh at’ééhíí ła’íí yee iłch’ígó’aahíí, áń yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí bitahyú ízisgo at’ééhíí bee hojíí doleeł.  
\v 20 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e \w Pharisees\w* daanlíni bitisgo nłt’éégo ádaanoht’eeyúgo zhą́ yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí itah daahłeeh go’į́į́, nohwiłdishṉii.   
\p
\v 21 Doo áníidá’ díí k’ehgo nṉee bángot’ąągo daadesots’ąą ni’, Doo iziłhéé da; hadíń izis‐hįį’íí góyéégo bágoz’áni at’éé, golzeego:  
\v 22 Áídá’ gádaanohwiłdishṉii, Hadíń bik’isn doo nt’é bighą dayú yik’enṉiihíí góyéégo bágoz’áni at’éé: hadíń bik’isn, Ráca, yiłṉiihíí baa yá’iti’go bágoz’áni at’éé: hadíń bik’isn, Doo gonyą́ą́ da, yiłṉiihíí ch’iidn bikǫ’ diltłi’ yuyaa bágoz’áni at’éé.  
\v 23 Áík’ehgo bech’okąąhíí biká’ dahnási’ṉiłíí goz’ąągee nt’éhéta Bik’ehgo’ihi’ṉań baa nánné’yúgo, nik’isn bił dahgosíńł’ąąhíí bínálṉiihyúgo;  
\v 24 Da’áígee da’ch’okąąh goz’ąągee nt’éhéta nánné’ n’íí siné’dá’ nik’isn bich’į’ nṉáhgo iłk’ínágodołdǫǫh; áídí’ t’ąązhį’ nádńdáhgo áníita Bik’ehgo’ihi’ṉań baa nánné’.  
\v 25 Hadíń naa dahgoz’aaníí dagoshch’į’ bił iłk’ínágodnłdǫ́ǫh, yáná’iti’héyú bił hi’ashdá’; dahyúgohíí dánko aayánáltihíí yaa nide’ahi at’éé, aayánáltihíí aasitíni yaa niłtéehgo ha’aniłt’e’.  
\v 26 Da’aṉii doo ch’ínánódáh át’éé da, dá ąął na’íńṉilgo zhą́, niłdishṉii.   
\p
\v 27 Doo áníidá’ ágádaach’iṉiigo ba’ikodaanohsį láń shį, Doo nant’į’ nahkai da, golzeego:  
\v 28 Áídá’ shíí gádaanohwiłdishṉii, Nṉee isdzán dázhǫ́ hát’į́į́go dénchǫ’égo yineł’įįdíí iłk’idá’ bijíí biyi’ yuyaa nant’į’ deyaa.  
\v 29 Niṉáá dihe’nazhiṉéégohíí nchǫ’go ánát’įįł áníłsįyúgo ha’aahgo yó’ołṉe’: nits’í łahzhį’ da’ádįhyúgo doo nzhǫǫ da, áídá’ nits’í dabiighago ch’iidn bikǫ’ diltłi’ yuyaa, hell holzéhi, oni’dolt’e’yúgo itisgo doo nzhǫǫ da.  
\v 30 Nigan dihe’nazhiṉéégohíí nchǫ’go ánát’įįł áníłsįyúgo nadnłgeeshgo yó’ołt’e’: nits’í łahzhį’ da’ádįhyúgo doo nzhǫǫ da, áídá’ nits’í dabiighago ch’iidn bikǫ’ diltłi’ yuyaa oni’dolt’e’yúgo itisgo doo nzhǫǫ da.  
\v 31 Gánádaadi’ṉii ni’, Hadíń bi’aa yó’onáyíłt’e’ hat’ííníí, naltsoos yiká’ iłk’ínát’aash:  
\v 32 Áídá’ shíí gádaanohwiłdishṉii, Hadíń bi’aa doo nṉee ła’ yił nant’į’ na’aash dadá’ yił iłk’ínát’aazhyúgo, nant’į’ naghaago áile’: hadíń isdzán yó’ołt’e’ n’íí yił nṉááyúgo, áí nṉeehíí yił nant’į’ na’aash hileeh.   
\p
\v 33 Doo áníidá’ gádaach’iṉiigo ba’ikonaadaanohdzį láń shį, Doo daazhógo nitł’a dahnádinlṉiih da le’, áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee hagot’éégo ánṉiihíí k’ehgo áńle’:  
\v 34 Áídá’ shíí gádaanohwiłdishṉii, Doo yaaká’ bee nohwitł’a dahnádaadidołṉiih da; áígee Bik’ehgo’ihi’ṉań nant’aago dahsdaahíí bighą:  
\v 35 Ła’íí doo ni’gosdzáń bee nohwitł’a dahnádaadidołṉiih da; áí Bik’ehgo’ihi’ṉań dahnádil’iséhi at’éé: doo Jerúsalem ndi bee da; áí ízisgo kįh gozṉilíí nant’án ízisíí golínihi at’ééhíí bighą.  
\v 36 Doo nitsits’in ndi bee nitł’a dahnádinlṉiih da, nitsizíl dała’á ndi doo łigaigo dagohíí diłhiłgo áóléh át’éé dahíí bighą.  
\v 37 Ha’oh, dagohíí, Dah, zhą́ daadohṉii, doo nohwitł’a dahnádaadidołṉiih da ndi da’aṉiigo ádaadohṉii: ła’ihíí nchǫ’ihíí bits’ą́’dí’go at’éé.   
\p
\v 38 Doo áníidá’ gádaadi’ṉiigo ba’ikodaanohsį láń shį, Nohwiṉáá hayi’ą́ą́yúgo biṉáá hanádoh’aał, nohwiwoo hayi’ą́ą́yúgo biwoo hanádoh’aał:  
\v 39 Áídá’ shíí gádaanohwiłdishṉii, Nṉee nchǫ’go nohwich’į’ at’ééhíí doo bich’į’ t’ąązhį’ ádaanoht’ee da: hadíń nitł’aah yonłts’į́yúgo, łahzhiṉéé bich’į’ nnanínt’aah.  
\v 40 Dahadíń ni’íí bighą naa yá’iti’dá’ nahayiiłtsóozyúgo, ni’íícho ałdó’ doo baa ńchį’ da.  
\v 41 Dała’á dahgostǫ’yú nińdeyoodyúgo, nakidn dahgostǫ’yú bił n’áash.  
\v 42 Hadíń dant’éhéta níyókeedíí baa nné’, hadíń dant’éhéta bá ch’íńné’yúgo doo bich’į’ t’ąązhį’ hóńtą’ da.   
\p
\v 43 Doo áníidá’ gánádaadi’ṉiigo ba’ikonaadaanohdzį láń shį, Nit’ahdí’ gólííníí zhą́ nił nzhǫǫdá’ nik’enṉiihíí bik’enṉíih le’.  
\v 44 Áídá’ shíí gádaanohwiłdishṉii, Nohwik’enṉiihíí nohwił daanzhǫǫ le’, yati’ yee daanohwokáałíí biyaa daagozhǫ́ǫ́ doleeł daahoh’ṉíí le’, hadíí bił daanołchǫ’íí nłt’éégo bich’į’ ádaanoht’ee le’, nchǫ’go nohwich’į’ ádaat’eehíí ła’íí nohwiniidaagodnłsiníí bá da’ohkąąh le’;  
\v 45 Áík’ehgo nohwiTaa yaaká’yú dahsdaahń bizhaazhé daanohłįį: áń nchǫ’íí hik’e nzhǫǫhíí dáłełt’eego biká’zhį’ ya’áí hanadáhgo áyíłsį, nłt’éégo at’ééhíí hik’e doo dábik’ehyú ádaat’ee dahíí dáłełt’eego biká’ nagołtįįhgo áyíłsį.  
\v 46 Hadíí bił daanohshooníí zhą́ nohwił daanzhǫǫyúgo, nt’é bighą nohwich’į’ nahi’ṉííł? Tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí ndi hadíí yił daanzhooníí bił daanzhǫǫ ya’?  
\v 47 Nohwik’isyú zhą́ bilák’e nádaadołṉihyúgo, ła’ihíí hant’é bee bitisgo ádaanoht’ee? Tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí ałdó’ da’ágát’éé ya’?  
\v 48 Áík’ehgo nohwiTaa yaaká’yú dahsdaahń dázhǫ́ nłt’éégo at’éé, nohwíí ałdó’ ágádaanoht’ee le’.   
\c 6  
\p
\v 1 Doo dá nṉee binadzahgee zhą́ nṉee bich’į’ nłt’éégo ádaanoht’ee da, daazhógo dédaanohwinił’įįhíí bighą: ágádaaht’įįyúgo nohwiTaa yaaká’yú dahsdaahń bits’ą́’dí’ doo nt’é nohwich’į’ naho’ṉííł át’éé da.  
\v 2 Tédaat’iyéhíí dant’éhéta baa nné’ lę́k’eyúgo, doo nádįh higaałíí bésh dilwoshé yee aṉiigo da, daanzhǫǫ ádaadil’iiníí Jews ha’ánáłséh nagozṉil yuṉe’ ła’íí intínyú nṉee bada’ołííhíí bighą ágádaat’įįhíí k’ehgo doo áńt’įį da. Da’aṉii gánohwiłdishṉii, Iłk’idá’ áí bich’į’ nahasṉili at’éé.  
\v 3 Áídá’ tédaat’iyéhíí dant’éhéta baa nné’yúgo nigan dihe’nazhiṉéé ánát’įįłíí ne’eshganzhiṉééhíí doo yígółsį da le’.  
\v 4 Dánant’į’ego baa nné’: áík’ehgo dánant’į’ego ánáda’ch’ol’įįł ndi yo’iiníí, niTaa, da’áń nṉee binadzahgee nich’į’ nado’oṉiłi at’éé.   
\p
\v 5 Onkąąhgee doo daanzhǫǫ ádaadil’įįhíí k’ehgo áńt’éégo da: áí ha’ánázéh yuṉe’ ła’íí iłk’ída’itingee nazįįgo da’okąąhgo bił daagozhǫ́ǫ́, nṉee daabineł’į́į́go. Da’aṉii gádaanohwiłdishṉii, Iłk’idá’ áí bich’į’ nahasṉili at’éé.  
\v 6 Áídá’ ni, onkąąhyúgo, ntééh yuṉe’ ha’ánṉáhgo, ídił da’déntį́įhdá’ niTaa nagont’į’yú honkąąh; áń dánant’į’ego ánáda’ch’ol’įįł ndi yo’iiníí, niTaa, da’áń nṉee binadzahgee nich’į’ nado’oṉiłi at’éé.  
\v 7 Da’ohkąąhgee be’ádaadohṉiihíí doo dayúweh doo nt’é bighąyú be’ádaadohṉii da, doo Jews daanlįį dahíí ádaat’eehíí k’ehgo: áí łą́ą́go yádaasiilti’yúgo zhą́ Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwidits’ag, daanzį.  
\v 8 Doo áík’ehgo ádaanoht’ee da: nohwiTaa hant’é bídaanohdįįhíí yígółsį, t’ah doo hwahá bíhóhkeed da.  
\v 9 Díí k’ehgo nkó da’ohkąąh: NohwiTaa yaaká’yú dahsíńdaahíí, Nizhi’íí dilzįhgo bígózįh le’.  
\v 10 Nant’án ńlį́į́híí begodowáh. Hagot’éégo ánṉiiyú yaaká’yú benagowaahíí k’ehgo ni’gosdzáń biká’yú ałdó’ begodolṉííł.  
\v 11 Díí jįį daahiidąą doleełíí nohwá ágonłsį́.  
\v 12 Hadíí nchǫ’go nohwich’į’ ádaaszaahíí bighą baa nágodent’ąąhíí k’ehgo néé ałdó’ nchǫ’go ádaasiidzaahíí bighą nohwaa nádaagodin’áah.  
\v 13 Nanohwída’dintaah yuṉe’ onohwoṉííł hela’, áídá’ nchǫ’go at’ééhíí bits’ą́’zhį’ hanánohwihi’ṉííł: Dahazhį’ dawa bá nant’áá, ła’íí ninawodíí itisyú át’éhi, ła’íí ízisgo áńt’éhi dahazhį’ bee síńzįį doleeł. Doleełgo at’éé.  
\v 14 Nṉee binchǫ’híí bighą baa nádaagodeso’ąąyúgo, nohwiTaa yaaká’yú dahsdaahń ałdó’ nohwaa nágode’aahi at’éé:  
\v 15 Áídá’ nṉee binchǫ’híí bighą doo baa nádaagodeso’ąą dayúgo, nohwiTaa ałdó’ doo nohwaa nágode’aahi at’éé da.   
\p
\v 16 Dáshiṉá’ da’ohkąąh lę́k’eyúgo, daanzhǫǫ ádaadil’íni doo k’ehgo adaanoht’ee da: áí dáshiṉá’ da’okąąhgee ídaadaagoch’iyolba’go binii hago áńdaayol’įįł, nṉee dáshiṉá’ oshkąąhíí yídaagołsį le’, daanzigo. Da’aṉii gádaanohwiłdishṉii, Iłk’idá’ áí bich’į’ nahasṉili at’éé.  
\v 17 Áídá’ ni dáshiṉá’ onkąąh lę́k’eyúgo, nitsizíl nnłtłag, ninii táńgis;  
\v 18 Áí bee nṉee dáshiṉá’ onkąąhíí doo yídaagołsį da, niTaahíí zhą́ na’gont’į’ ndi yígółsį: áík’ehgo dánant’į’ego ánáda’ch’ol’įįł ndi yo’iiníí, niTaa, da’áń nṉee binadzahgee nich’į’ nado’oṉiłi at’éé.   
\p
\v 19 Ni’gosdzáń biká’ dawahá nohwił da’ilííníí doo nadaanohṉíí da, dánko gółchoozhi nohwits’ą́’ da’iyąą, beshihii nohwits’ą́’ dichíh, ła’íí da’in’įįhíí nohwee dain’įįh:  
\v 20 Áídá’ yaaká’yú zhą́ nada’nohṉíí, akúyúgo zhą́ gółchoozhi doo nohwits’ą́’ da’iyąą da, béshihíí doo nohwits’ą́’ dichíh da, ła’íí da’in’įįhíí doo nohwee daino’į́įh at’éé da:  
\v 21 Dahayú nohwił ilíni siṉilyú, áí zhą́ baa natsídaahkees doo.  
\v 22 Koṉáá’íí kots’í bikǫ’i at’éé: áík’ehgo koṉáá nłt’ééyúgo kots’í dahot’éhé bikǫ’ golíni at’éé.  
\v 23 Áídá’ koṉáá doo nłt’éé dayúgohíí, kots’íhíí dahot’éhé diłhiłi at’éé. Koyi’ ná’dindíín n’íí kots’ą́’ diłhił silįįyúgo, áí dázhǫ́ diłhiłi at’éé.   
\p
\v 24 Doo hadíń binant’a’ naki da, dała’á bił nchǫ’dá’ ła’ihíí bił nzhǫǫ doleełi at’ééhíí bighą; dagohíí dała’á yotą’dá’ ła’ihíí yich’ołaa doleełi at’éé. Bik’ehgo’ihi’ṉań hik’e hágółdzilíí dáła’ doo hagot’éégo bá na’ch’iziidi at’éé da.  
\v 25 Áí bighą gádaanohwiłdishṉii, Nohwi’ihi’ṉa’íí doo baa nohwił daagoyéé da le’, hant’éshą’ hishąą doleeł, daanohsįgo; dagohíí nohwits’í doo baa nohwił daagoyéé da le’, hant’éshą’ ágoshdle’, daanohsįgo. Ya’ idáńhíí ihi’ṉaahíí bitisgo ilįį gá, ya’ diyágé kots’íhíí bitisgo ilįį gá?  
\v 26 Dlǫ́’ yúdahyú nada’iṉiihíí baa natsídaahkees: doo k’eda’dilee da, doo náda’igeesh da, doo hayú binon’iłk’edaayihiṉiiłíí bá gową goz’ąą da; da’ágát’éé ndi nohwiTaa yaaká’yú dahsdaahń bá da’diiné’. Ya’ nohwíí áí bitisgo da’inohłįį gá?  
\v 27 Nohwitahyú hadíń daahołṉeezíí yaa natsékeesíí zhą́ bee ayą́hágo ndi ts’ídag ńdiłséhgo ádidle’ gá?  
\v 28 Hant’é bighą diyágé baa nohwił daagoyéé? Tł’oh dénzhónéhíí baa natsídaahkees; doo nada’iziid da, doo da’itł’ool da ndi nłt’éégo daanołseeł:  
\v 29 Da’ágát’éé ndi Sólomon ízisgo at’éé lę́k’e ndi doo díí tł’oh dénzhóné k’ehgo ík’e’isdlaa da, nohwiłdishṉii.  
\v 30 Tł’oh díí jįį nołseełíí, áídí’ iskąą daadidlidíí ndi Bik’ehgo’ihi’ṉań nłt’éégo bik’e’isłaadá’ danilt’eego ya’ áí tł’ohíí bitisgo Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwik’e’isłaa gá, nohwíí nohwi’odlą’ ádaayą́háhi?  
\v 31 Áík’ehgo, Hant’é da’iidąą shįhíí? dagohíí, Hant’é da’iidląą shįhíí? dagohíí, Hant’é ádaagohiidle’ shįhíí? doo daadohṉiigo baa nohwił daagoyéé da le’.  
\v 32 (Doo Jews daanlįį dahíí áí zhą́ itisgo hádaat’į́į́:) áídá’ áí dawa bídįh daanohłįįhíí nohwiTaa yaaká’yú dahsdaahń yígółsį.  
\v 33 Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí hik’e bits’ą́’dí’ nzhǫǫgo ágot’eehíí ntsé biká hádaaht’įį; áík’ehgo díí dawahá ałdó’ nohwíyéé doleeł.  
\v 34 Áík’ehgo yiskąągo hago ágot’eehíí doo baa nohwił daagoyéé da le’: áí dabíí na’ídintł’og ndi at’éé. Dała’á jįį nagontł’ogíí da’áí zhą́ dábik’eh.   
\c 7  
\p
\v 1 Doo hadíń baa nádaaht’įį da le’, áík’ehgo nohwíí ałdó’ doo nohwaa nádaach’it’įį da doleeł.  
\v 2 Aanádaaht’įįhíí k’ehgo nohwíí ałdó’ nohwaa nádaach’it’įį doleeł; dáhołąągo kaa daasohné’ láń shį n’íí k’ehgo da’ágáhołąągo nohwaa nádo’né’.  
\v 3 Hant’é bighą nik’isn biṉáá yuṉe’ tsį ałts’ísę́ę sitaaníí hí’į́į́, áídá’ nihíí niṉáá yuṉe’ tsį nchaahi sitaaníí doo hí’į́į́ da?  
\v 4 Ni niṉáá yuṉe’ tsį nchaahi sitąądá’, hagot’éégo nik’isn gáłnṉii, Shik’isn, ai tsį ałts’ísę́ę niṉáá yuṉe’ sitaaníí ná haoshtįįh?  
\v 5 Ni, nzhǫǫ ídńł’íni, ntsé niṉáá yuṉe’ tsį nchaahi sitaaníí hatįįh; áík’ehgo nłt’éégo go’į́į́ nleehgo áníita nik’isn biṉáá yuṉe’ tsį ałts’ísę́ę sitaaníí bá hatįįh.   
\p
\v 6 Nt’é dilziníí doo gósé baa daahohṉiił da, ła’íí nohwiyo’ nłt’éhihíí doo góchi bich’į’ odaahołkaad da, ágádaaht’įįyúgo dánko yiká’ nakai doleeł, áídí’ nohwich’į’ nádiikeego nohwik’idahjeeh.   
\p
\v 7 Ídaadohkeed, áík’ehgo hant’é ídaadohkeedíí nohwaa hi’né’hi at’éé; hádaadoh’į́į́, áík’ehgo hant’é hádaadoh’iiníí nádaadohné’hi at’éé; dáádítį́h ńdaanołts’į, áík’ehgo nohwá ch’í’ítįįhi at’éé:  
\v 8 Hadíń ídókeedíí baa hi’né’hi at’éé; hadíń hádéz’iiníí hant’é hádéz’įį shįhíí náidiné’hi at’éé; hadíń dáádítį́h ńdaałts’įhíí bá ch’í’ítįįhi at’éé.  
\v 9 Nohwitahyú ła’ nṉee biye’ golíni, biye’ báń bíyókeedyúgo, ya’ tséégo yaa yi’aah gá?  
\v 10 Dagohíí łóg bíyókeedyúgo, ya’ ch’oshgo yaa yiłteeh gá?  
\v 11 Daanołchǫ’ ndi nohwichągháshé nt’é nłt’éhi baa hi’né’íí bídaagonołsįyúgo, itisgo nohwaa natsekeesgo nohwiTaa yaaká’yú dahsdaahń hadíń dant’éhéta nłt’éhihíí bíyókeedíí yaa yiné’hi at’éé.  
\v 12 Áík’ehgo nṉee hagot’éégo nohwich’į’ ádaat’eego hádaaht’įįhíí k’ehgo nohwíí ałdó’ bich’į’ ágádaanoht’ee: áí Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí hik’e binkááyú nada’iziid n’íí ye’iłch’ídaago’aahíí bik’ehgohi at’éé.   
\p
\v 13 Ágołts’ósę́go ch’ígót’i’yú ch’ínohkáh: nteelgo ch’ígót’i’ihíí, goteelgo intínhíí góyéé nágost’ąąyú intín, łą́ą́go ákóṉe’ ha’ánáłséh.  
\v 14 Ágołts’ósę́go ch’ígót’i’ihíí, ágołts’ósę́go intínhíí, áí zhą́ ihi’ṉaa bich’į’ intín, da’akwííyé zhą́ ákú ch’ekáh, doo łą́ą́go da.   
\p
\v 15 Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidíí ádaadil’íni baa daagonohsąą, áí dibełį́į́ bikágéhíí daabidiyágégo nohwaa hikáh, áídá’ biyi’ yuyaahíí ma’cho dázhǫ́ shiṉá’ daanliiníí k’ehgo at’éhi ádaat’ee.  
\v 16 Dá binest’ą’híí bee bídaagonołsį doleeł. Ya’ dahts’aa’íí hosh baa ndaach’ihiṉiił née, née figs kǫ’dahosh baa ndaach’ihiṉiił née?  
\v 17 Ch’il nłt’éhihíí nest’áń nłt’ééhíí bah dahnándahi at’éé; áídá’ ch’il dénchǫ’éhíí nest’ą́ń dénchǫ’éhíí bah dahnándahi at’éé.  
\v 18 Ch’il nłt’éhihíí doo nest’áń dénchǫ’éhíí bah dahnándahi at’éé da, ła’íí ch’il dénchǫ’éhíí doo hagot’éégo nest’án nłt’éhihíí bah dahnándahi at’éé da.  
\v 19 Ch’il dawa doo nest’áń nłt’ééhíí bah dahndéh dayúgo, yó’ok’éhgo kǫ’ diltłi’ yuyaa olkaadhi at’éé.  
\v 20 Áík’ehgo binest’ą’ihíí bee bídaagonołsį doleeł.   
\p
\v 21 SheBik’ehń, sheBik’ehń, daashiłṉiihíí doo dawa yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí itah daaleeh da; hadíń shiTaa yaaká’yú dahsdaahń aṉiihíí yikísk’eh at’ééhíí zhą́ itah daaleeh.  
\v 22 Áí bijįį nṉee łą́ą́go gádaashiłṉii doleeł, NohweBik’ehń, nohweBik’ehń, ya’ doo daanónjiigo Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwinkááyú yałti’ da láń? Ya’ doo nich’į’ ádaan’ṉiigo ch’iidn hadaaniidzood da láń? Ya’ doo nizhi’ biláhyú ízisgo ánágot’įįłíí be’ádaant’ee da láń?  
\v 23 Nohwíí doo nohwídaagonsini ádaanoht’ee da: yúwehzhį’ nohkáh, nchǫ’go ádaaht’íni, biłdidishṉiił.   
\p
\v 24 Dahadíń shíyésts’ąągo shiyati’ yikísk’eh at’ééhíí díí k’ehgo nkó at’éhi at’éé: nṉee goyáni tséé yiká’ bigową ágodlaa:  
\v 25 Łą́ą́go nanágołtįį, ła’íí tú ná’dijoł, ła’íí bigową bich’į’ nádiyoł; ndi doo nagongeeh da: tséé biká’ goz’ąąhíí bighą.  
\v 26 Áídá’ dahadíń shíyésts’ąą ndi shiyati’ doo yikísk’eh at’éé dahíí, díí k’ehgo nkó at’éhi at’éé: nṉee doo goyánihi sáí biká’ bigową ágodlaa:  
\v 27 Łą́ą́go nanágołtįį, ła’íí tú ná’dijoł, ła’íí bigową bich’į’ deyolgo nangóngo’: gową nabígoztł’įįh silįį.  
\v 28 Jesus áí ąął yaa nagosṉi’dá’ iłch’ígon’ą́ą́híí bighą nṉee bił díyadaagot’ee lę́k’e:  
\v 29 Yebik’ehíí k’ehgo yił ch’ígó’aahíí bighą, doo nṉee begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi ádaat’eehíí k’ehgo da.   
\c 8  
\p
\v 1 Dził biká’dí’ nkenádiidzaadá’ łą́ą́go biké’ anázeeł lę́k’e.  
\v 2 Nt’éégo ła’ nṉee łóód doo ínádįh dahi, léprosy holzéhi, yaa nagháhi biyahzhį’ hayaa adzaago gábiłṉii, SheBik’ehń, náshíńlziihíí bik’e síńtįįgo nígonsį, háńt’įįyúgo náshíńlziih.  
\v 3 Áík’ehgo Jesus yich’į’ dahdidilṉiidí’ yiká’ ndelṉiihgo, Hasht’į́į́; nándziih, yiłṉii. Áí dábiłgo łóód n’íí ínásdįįd lę́k’e.  
\v 4 Áídí’ Jesus gábiłṉii, Hadíń dánko bił nagolṉí’ hela’; ti’i, okąąh yebik’ehi bich’į’ ch’í’ṉah ádndle’go, nt’éhéta be’okąąhíí Bik’ehgo’ihi’ṉań baa nné’, Moses ngon’ą́ą́ lę́k’ehíí k’ehgo, áík’ehgo nándziihíí nṉee yídaagołsį doleeł.   
\p
\v 5 Jesus Capernaum golzeeyú ńyáádá’, áígee silááda dała’á gonenadín binant’a’íí nábokąąhgo baa nyáágo,  
\v 6 Gábiłṉii, ShiNant’a’, shána’iziidíí di’il silínihi yaat’éégo bił na’diṉi’go gowąyú sitįį.  
\v 7 Jesus gábiłṉii, Ákú disháhgo naszíih.  
\v 8 Silááda nant’án gábiłṉii, ShiNant’a’, shigową yuṉe’ ha’ánṉáhgo ndi doo bik’eh sitį́į́ da: déhadziihgo ndi shána’iziidi nadzíih ndi at’éé.  
\v 9 Shíí ałdó’ shinant’a’ golį́į́, shihíí silááda bá nansht’aa: dała’á, Dah nṉáh, biłdishṉiiyúgo dahdigháh; ła’íí, Yushdé’, biłdishṉiiyúgo shaa higháh; ła’íí shána’iziidi, Díí áńle’, biłdishṉiiyúgo áí áíle’.  
\v 10 Jesus áí yidezts’ąądá’ débiłdíyagodzaago nṉee biké’ náłseełíí gáyiłṉii, Da’aṉii gádaanohwiłdishṉii, Israel hat’i’íí bitahyú ndi doo hadíń díí k’ehgo bi’odlą’ golíni baa nsháh da.  
\v 11 Ła’íí gánádish’ṉii, Łą́ą́go ya’áí hanadáhdí’ ła’íí ya’áí onadáhdí’ nihikáhgo, Abraham hik’e Isaac ła’íí Jacob yił dahnáhaztąą doleeł, yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí bitah:  
\v 12 Áídá’ nṉee, yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanlįį le’at’éé n’íí, chagołheeł yuṉe’ ohilkaad doo: áígee daach’ichag hik’e kowoo łídaach’idiłk’ash doleeł.  
\v 13 Jesus silááda binant’a’íí gáyiłṉii, Nádńdáh; hagot’éégo osíńdląądíí da’áí k’ehgo ná begolzaa. Áík’ehgo silááda binant’a’ bána’iziidihíí da’áígee dagoshch’į’ nadziih.   
\p
\v 14 Áídí’ Jesus Peter bigową yuṉe’ ha’ayáádá’ Peter bi’aahíí bimaa nezgaigo sitįįgo yiłtsąą.  
\v 15 Bigan yedelṉiih, áík’ehgo nezgai n’íí bits’ą́’ gonyáá: áídí’ nádiidzaago yá da’dezné’.   
\p
\v 16 Áídí’ o’i’ą́ą́zhį’ godeyaago łą́ą́go ch’iidn isná ádaabiłsiníí bich’į’yú yił neheskai: áík’ehgo hadaadzi’íí zhą́ bee ch’iidn hainiheyood, ła’íí daanṉiihíí dawa nádaayilziih:  
\v 17  \w Esáias\w*, Bik’ehgo’ihi’ṉán binkááyú na’iziidi, gánṉiid n’íí begolṉe’go, Néé doo daanldzil dahíí, ła’íí nohwikah n’íí dawa dabízhą́ ídá’áyiidlaa.   
\p
\v 18 Jesus biṉaayú nṉee łáni íła’at’ééhíí yiłtsąądá’, Hanaazhį’ nohwił nada’do’eeł, nṉiid.  
\v 19 Áígee begoz’aaníí ye’ik’e’iłchíhi baa nyáágo gábiłṉii, Iłch’ígó’aahíí, dahayú anadááłyú niké’ anáshdaał doo.  
\v 20 Jesus gábiłṉii, Ma’ ndi bi’i’áń daagolį́į́, dlǫ́’ yúdahyú nada’iṉiihíí ndi bit’oh daagolį́į́; áídá’ shíí nṉee k’ehgo Niyááhíí doo hayú nshteehi at’éé da.  
\v 21 Ła’ bitsiłke’yuhíí gábiłṉii, ShiNant’a’, haląą shitaa ntsé łehishteehyú dósha’.  
\v 22 Jesus gábiłṉii, Shiké’ híṉááł; áídá’ nanezna’íí dabíí łedaałii’ṉiił le’.   
\p
\v 23 Áídí’ tsina’eełíí yehiyaadá’ bitsiłke’yu ałdó’ ehikai.  
\v 24 Nt’éégo tú yat’éégo bił deyol, áík’ehgo tsina’eełíí tú nádidáhíí beh nádilk’ooł: áídá’ Jesus‐híí iłhosh lę́k’e.  
\v 25 Áík’ehgo bitsiłke’yu bich’į’ nnikaigo ch’ínádaabisidá’ gádaaṉii, NohweBik’ehń, hasdánohwiṉííł: dak’azhą́ téłtł’áh nohwił ogo’eeł.  
\v 26 Áík’ehgo gádaayiłṉii, Hant’é lą́ bighą ńdaałdzid, ntsóląą’at’éégo nohwi’odlą’ doo hwoi da? ṉii. Áídá’ nádiidzaago nyolhíí túhíí biłgo yich’į’ hadziigo nkenágoheltǫ’.  
\v 27 Áík’ehgo nṉee bił díyadaagot’éégo gádaaṉii, Nṉee ląą daat’éhi díí, nyolhíí ła’íí túhíí ndi da’áyiłṉiiyú ádaat’įį!   
\p
\v 28 Hanaayú Gérgesenes daagolį́į́yú bił nada’diz’eeldá’ nṉee łena’ṉiłíí goz’ąądí’ nṉee naki, ch’iidn isná ádaabiłsinihíí, Jesus yaa n’áázh, bédaach’ildzidhíí bighą doo hadíń ałhánégo bit’ah ch’egháhi da.  
\v 29 Yat’éégo gádaaṉii, Hago lą́ą́ ánohwile’go áńt’į́į́, Jesus, Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ ńlíni? Nohwiniigodilṉe’íí doo hwahá biká’ ngoṉáh dadá’ nohwiniigodnle’ née?  
\v 30 Áígee da’aṉahyú góchi da’iyąągo nanałse’.  
\v 31 Áík’ehgo ch’iidn náda’okąąhgo gádaabiłṉii, Hanohwinyóódyúgo, góchi nanłsé’íí beh nohwinyóód.  
\v 32 Áík’ehgo, Hahkeeh, yiłnṉiid. Hakį́į́dá’ góchi nanałsé’íí yeh hikį́į́: nt’éégo góchi dawa hayaa nádnkįįgo túsikáni yeh hikį́į́, áík’ehgo tú yił daadesdzii.  
\v 33 Áídí’ góchi yiṉádaadéz’įį n’íí nádnkįįgo kįh gozṉilyú okai, áígee ch’iidn isná ádaabiłsį n’íí hago ádaabi’deszaahíí dawa yaa nadaagosṉi’.  
\v 34 Áídí’ kįh gozṉilgee daagolííníí dawa Jesus yich’į’ ch’ínáłsą́ą́: áík’ehgo daayiłtsąądá’ náyokąąhgo gádaayiłṉii, Nohwini’dí’ ch’íńṉáh.   
\c 9  
\p
\v 1 Áídí’ Jesus tsina’eełíí yeh hiyaago hanaayú dabíí gólį́į́yú bił oná’í’éél.  
\v 2 Nt’éégo ła’ nṉee di’ili baa daach’iskąą: Jesus daabi’odlą’ yígołsįįdá’ nṉee di’ilihíí gáyiłṉii, Shiye’, nił gozhǫ́ǫ́ le’; ninchǫ’híí bighą dák’ad naa nágodet’aah.  
\v 3 Áídá’ begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi ła’ dábiyi’yú, Díí nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań ádil’įįgo áṉii, daanzį.  
\v 4 Natsídaakeesíí Jesus yígółsįgo gádaabiłṉii, Nt’é bighą nohwijíí biyi’ yuyaa nchǫ’go natsídaahkees?  
\v 5 Hadíihíí doo nyeego ách’iṉiih da, Ninchǫ’híí bighą dák’ad naa nágodet’aah; dagohíí, Nádndáhgo dahnṉáh?  
\v 6 Ni’gosdzáń biká’ nṉee binchǫ’híí bighą baa nágodet’aahíí shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, beshik’ehgo bídaagonołsį doleełhíí bighą, (nṉee di’ili sitiiníí gáyiłnṉiid,) Nádndáhgo biká’ síntiiníí dahnádnné’go gowąyú nádńdáh.  
\v 7 Áík’ehgo nádiidzaago gowąyú onádzaa.  
\v 8 Nṉee łą́ą́go íła’adzaahíí díí daayo’įįdá’ bił díyadaagot’eego Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ihédaanzį, nṉee díí k’ehgo á’ił’įįgo yaa goden’ąąhíí bighą.   
\p
\v 9 Jesus áídí’ higaałgo nṉee Matthew holzéhi tax nanáhi’ṉiłígee sidaago yiłtsąądá’, Shiké’ dahnṉáh, yiłṉii. Áík’ehgo nádiidzaago biké’ dahiyaa.   
\p
\v 10 Jesus iyąągo nezdaago, tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłííhik’e nṉee doo dábik’ehyú ádaat’ee dahíí łą́ą́go hikaigo Jesus hik’e bitsiłke’yu yił da’iyąągo dahdinezbįh.  
\v 11  \w Pharisees\w* daanlíni daabo’įįdá’ Jesus bitsiłke’yu gádaayiłṉii, Nt’é bighą nohwiłch’ígó’aahíí tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí hik’e nṉee doo dábik’ehyú ádaat’ee dahíí yił da’iyąą?  
\v 12 Jesus áí yidezts’ąądá’ gádaabiłṉii, Doo hago’ádaat’ee dahíí izee nant’án doo yaa nakáh bik’eh da, daanṉiihíí zhą́.  
\v 13 Hant’é ṉiigo ágodi’ṉiihíí bídaagonoł’aah, Dawahá nastseedgo bedaashich’okąąhíí bitisgo nṉee łaadaach’oba’íí hásht’į́į́, ṉiigo: shíí nṉee doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí, Nohwinchǫ’íí bits’ą́’zhį’ ádaahṉe’, biłdishṉiiyú níyáá, áídá’ doo nṉee dábik’ehyú ádaat’eehíí ágáłdishṉiiyú níyáá da.   
\p
\v 14 John bitsiłke’yu Jesus yaa hikaigo gádaaṉii, Nt’é bighą néé hik’e \w Pharisees\w* daanlíni łahgee dáshiṉá’ da’ohiikąąh, áídá’ ni nitsiłke’yu doo dáshiṉá’ da’okąąh da?  
\v 15 Jesus gádaabiłṉii, Ya’ ni’i’ṉéhgee nṉee íła’ádaat’eehíí nṉee niiṉéhíí yił nakaiyúgo doo bił daagozhǫ́ǫ́ da née? Dahagee nṉee niiṉéhíí bits’ą́’ nádilteeh ndi at’éé, áígee dáshiṉá’ da’okąąh doleeł.  
\v 16 Ko’íí dénchǫ’éhíí doo nak’ą’ áníidéhíí bee ch’idi’aah da; ágách’idzaayúgo áníidéhíí iłhanigháhgo dayúwehégo onanádlaad.  
\v 17 Ła’íí wine áníi alzaahíí ikágé wine benałtiníí dénchǫ’éhíí doo biyi’ tádaach’iṉił da: ágách’idzaayúgo wine benałtiníí kots’ą́’ daidiłdoh, áík’ehgo winehíí ąął ha’ijooł, ła’íí wine bee nałtį n’íí da’ílíí hileeh: áídá’ wine áníi alzaahíí wine benałtiníí áníidéhíí zhą́ biyi’ tádaach’iṉił, áík’ehgo da’íła nłt’éé.   
\p
\v 18 Jesus t’ah bich’į’ yałti’ nt’éégo nant’án ła’ baa nyáágo biyahzhį’ hayaa adzaago gábiłnṉiid, Shitsi’ áníi daztsąą: ndi yushdé’, biká’ ndenlṉíhgo nnaahó’ṉaa.  
\v 19 Áík’ehgo Jesus nṉeehíí yiké’ dahiyaago bitsiłke’yu ałdó’ biké’ dahiskai.   
\p
\v 20 Nt’éégo isdzán dił bigháńlį́į́go nakits’ádah bił łegodzaahi Jesus yine’dí’ ninyaago bi’íí bidá’yú yedelṉiih:  
\v 21 Ídił yałti’go gáṉíí, Bi’íí zhą́ ndi bedenshṉiihyúgo nłt’éé náshdleeh.  
\v 22 Jesus łédiidzaago biłtsąą, áík’ehgo gábiłṉii, Shilah, nił gozhǫ́ǫ́ le’; ni’odlą’íí nłt’éégo ánániidlaa. Áík’ehgo dagoshch’į’ nłt’éé násdlį́į́.  
\v 23 Áídí’ Jesus nant’án bigową yuṉe’ ha’ayáágo, tsįsól yeda’do’aałíí hik’e nṉee daagodnch’aadíí yiłtsąągo,  
\v 24 Ch’ínohkáh, yiłnṉiid: na’ilíhn doo daztsąą da, daazhógo iłhoshgo at’éé. Áí bighą baa daach’odloh lę́k’e.  
\v 25 Nṉee íła’adzaahíí dawa ch’ínáńłsą́ą́dá’ Jesus ha’ayáágo na’ilíhníí bigan yiłtsoodá’ nádiidzaa.  
\v 26 Áík’ehgo áí biṉaayú dahot’éhé ágodzaahíí baa ch’iṉii lę́k’e.   
\p
\v 27 Áídí’ Jesus dayúweh higaałgo nṉee naki biṉáá ádaagodini biké’ dahizh’aazh, adįįd daadilwoshgo gádaaṉii, David biye’ ńlíni, nohwaa ch’onbáah.  
\v 28 Kįh yuṉe’ ha’ayáágo nṉee biṉáá ádaagodini baa n’áázh: Jesus gádaayiłṉii, Ya’ ágá’ishłéhgo nohwi’odlą’ golį́į́ née? Ha’oh, nohwiNant’a’, daabiłṉii.  
\v 29 Áík’ehgo biṉáá ádaagodiníí biṉáá yiká’ ndelṉiigo, Hago nohwi’odlą’ nel’aaníí dábik’ehgo nohwá begolṉe’, biłnṉiid.  
\v 30 Áík’ehgo biṉáá nádaagosdlįįgo, Hadíń yígonołsį́įh hela’, Jesus nłdzilgo baa daasṉi’.  
\v 31 Da’ágát’éé ndi o’áázhyú dahot’éhé yaa nadaagosṉi’.   
\p
\v 32 Áídí’ dahnádikáh ńt’éégo nṉee doo yałti’ dahi, ch’iidn isná ábiłsini, Jesus baa bił ch’ikai.  
\v 33 Áík’ehgo nṉeehíí biyi’dí’ ch’iidn habi’dinodzoodá’, nṉee doo yałti’ da n’íí hadzii: áík’ehgo nṉee íła’adzaahíí bił díyadaagot’eego gádaaṉii, Israel hat’i’íí bitahyú doo hak’i díí k’ehgo ágot’eehíí daahiltséhi da.  
\v 34 Áídá’ \w Pharisees\w* daanlíni, Ch’iidn nant’án binawodíí bee ch’iidn hainihiyood, daaṉii.  
\v 35 Áídí’ Jesus kįh nagozṉilyú hik’e gotahyú yitah naghaa, Jews ha’ánáłséh nagozṉilyú iłch’ígó’aahgo, yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí baa na’goṉi’íí nłt’éhi yaa yałti’go, ła’íí nṉee bitahyú iłtah at’éégo daanṉiihíí hik’e kah yaa nakaihíí dawa náyihilziihgo naghaa.   
\p
\v 36 Jesus nṉee łáni yo’įįgo, dibełį́į́ nadaabinyoodíí da’ádįhgo nakai łehíí k’ehgo doo daanłdzil dago iłtanáhosąąhíí bighą dázhǫ́ yaa ch’oba’ lę́k’e.  
\v 37 Áídí’ bitsiłke’yu gádaayiłṉii, Nest’áń dázhǫ́ łą́ą́go nest’ąądá’ nada’iziidíí doo łą́ą́ dahíí bighą doo hwoi da;  
\v 38 Áík’ehgo nest’ą’ yeBik’ehń bich’į’ da’ohkąąhgo gádaabiłdohṉiih, Nada’iziidíí ninest’ą’ nádaayihigeshyú daadnł’áá.   
\c 10  
\p
\v 1 Jesus bitsiłke’yu nakits’ádahíí yushdé’ daayiłnṉiidá’ spirits daanchǫ’i hadainihiyóód doleełgo yedaabik’ehgo yaa daagodez’ąą, iłtah at’éégo daanṉiihíí hik’e kah iłtah at’ééhíí yaa nadaakaihíí nádaayilziihgo ałdó’ yaa daagodez’ąą.  
\v 2 Nakits’ádah nadaal’a’á gádaaholzee; dantséhíí Simon, da’áń Peter holzéhi, hik’e bik’isn Andrew; James Zebedee biye’hi, hik’e bik’isn John;  
\v 3 Philip hik’e Barthólomew; Thomas ła’íí Matthew, tax bich’į’ nahi’ṉíłi; James, Alphéus biye’hi, hik’e Lebbéus, da’áń Tháddeus holzéhi;  
\v 4 Simon, Cánaanite nlíni, ła’íí Judas Iscáriot, Jesus ch’íyido’aałíí.  
\v 5 Díí nakits’ádahíí Jesus odaahił’aago gádaayiłṉii, Doo Jews daanlįį dahíí bitahyú dohkáh hela’, ła’íí Samáriayú kįh nagozṉilyú dohkáh hela’:  
\v 6 Israel hat’i’íí bitahyú, dibełį́į́ ch’a’onehezdeehíí k’ehgo zhą́ bich’į’ dohkáh.  
\v 7 Desohkaiyú, Yaaká’yú dahsdaahń nant’aahíí biká’ nagowaa, daadohṉiigo baa yádaałti’.  
\v 8 Daanṉiihíí nádaahołziih, nṉee łóód doo ínádįh dahi, leprosy holzéhi, yaa nakaihíí nłt’éégo ánádaahdle’, nanezna’íí nádaabihoł’ṉaah, ch’iidn nṉee biyi’dí’ hadaanohohsood: daazhógo nohwaa daas’né’, daazhógo nadaahṉiih.  
\v 9 Nohwibestso bizis biyi’ yuyaa óodo, béshłigai, dagohíí zhaali łitsogé odaahṉííł hela’;  
\v 10 Hohkaahyú izis bena’iltiníí, dagohíí nohwi’íícho naki, ik’e’an nohwikee, ła’íí tsį be’idiltłishé dahdaadohṉiił hela’: nṉee na’iziidíí bá di’né’go goz’ąą.  
\v 11 Dahadíí kįh nagozṉil dagohíí gotahyú dohkáhyúgo, hadíń nłt’éégo at’ééhíí biká na’ídaadołkidgo, łahyú naadohkáhzhį’ bił nahísóotąą le’.  
\v 12 Gową yuṉe’ ha’ahkaigee, Iłch’į’gont’ééhíí díí gową yuṉe’ be’ágót’ee le’, daadohṉii.  
\v 13 Áígee daagolííníí nłt’éégo ádaat’eeyúgo nohwił iłch’į’gont’ééhíí yił daanlįį doo: doo nłt’éégo ádaat’ee dayúgo, nohwił iłch’į’gont’ééhíí dánohwíí nohwił nádodleeł.  
\v 14 Dahadíń doo hádaanohwit’įį dayúgo, nohwiyati’ doo yídaayésts’ąą dayúgo, áí gową dagohíí kįh gozṉilíí bits’ą́’ dahnádohkáhgo, nohwikee bąą łeezhíí baa daałhaał.  
\v 15 Da’aṉii gádaanohwiłdishṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee yándaago’aahíí bijįį Sodom hik’e Gomórrah golzeegee daagolį́į́ n’íí biniidaagodilṉe’íí bitisgo áí kįh gozṉilgee daagolííníí biniigodolṉiił.   
\p
\v 16 Ma’ bitahyú dibełį́į́ k’ehgo daanohwideł’a’: áí bighą ch’osh goyą́ą́híí k’ehgo daagonohsąą, hawú ga’ádaanoht’eego doo t’ąązhį’ nádaadołghash da.  
\v 17 Nṉee baa daagonohsąą: yánádaaltihíí yaa nádaanohwide’aah doleeł, ła’íí Jews íła’ánát’įįh nagozṉil yuṉe’ hanohwínáda’iltsas doleeł;  
\v 18 Ła’íí nant’ánchań hik’e ízisgo nant’ánhíí biyahzhį’ nnádaanohwich’iłteeh doleeł, shíí shighą, áí hik’e doo Jews daanlįį dahíí ałdó’ biṉááł shá nadaagołṉi’ doleeł.  
\v 19 Nohwaa yá’iti’yú nohwił ch’ideskaiyúgo, hagot’éégoshą’ hasdzii, hant’éshą’ dishṉii, doo daanohsį da: hant’é daadohṉiihíí da’áí bik’ehenkéézgee nohwaa hi’né’ ndi at’éé.  
\v 20 Áí doo dánohwíí hahdziih da, ndi nohwiTaa bits’ą́’dí’go Spirit‐híí nohwinkááyú hadziih ndi at’éé.  
\v 21 Nṉee ła’ bik’isn zideeyú nyide’aah doleeł, ła’íí nṉee ła’ bizhaazhé ágáyidoliił: chągháshé bą́ą́ hik’e bitaa yich’į’ nanádaagonłkaadgo bik’ehgo nabi’ditseed doleeł.  
\v 22 Shizhi’ bee daanohwich’ozhiihíí bighą nṉee dawa bił daanohchǫ’ doleeł: áídá’ dahadíń dángont’í’zhį’ dahildǫ́híí hasdábi’ dolteeł.  
\v 23 Ła’ kįh gozṉilgee nohwiniidaagoch’idnłsįyúgo, łahyúgo náádohkáh: da’aṉii gádaanohwiłdishṉii, Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nánsdzaazhį’ Israel hat’i’i bikįh nagozṉilíí t’ah doo hwahá dawago nohkáh da doleeł.  
\v 24 Biłch’ígót’aahíí biłch’ígó’aahíí doo yitisgo at’éhi at’éé da, ła’íí na’iziidíí doo binant’a’ yitisgo at’éhi at’éé da.  
\v 25 Biłch’ígót’aahíí biłch’ígó’aahíí yiłgo dáłełt’eego dábik’eh, ła’íí na’iziidíí binant’a’ yiłgo dáłełt’eego dábik’eh. Bigową golííníí Beélzebub daałch’iṉiigo daabich’ozhííyúgo, bichągháshé itisgo nchǫ’go daabich’ozhíí doleeł.  
\v 26 Áík’ehgo doo bédaałdzid da: k’ad dawahá bił łe’izkaad n’íí ch’í’ṉah ádolṉiił; ła’íí k’ad dawahá nanl’į’ n’íí bígózįhgo ádolṉiił.  
\v 27 Godiłhił yuṉe’ nohwił nagoshṉi’íí idindláádyú baa nadaagołṉi: nant’į’ego bee nohwich’į’ ha’odziihíí kįh biká’dí’ daadołwoshgo baa nadaagołṉi’.  
\v 28 Hadíí kots’í nadaiłtseedá’ koyi’siziiníí doo nadaiłtseed at’éé dahíí doo bédaałdzid da; áídá’ ch’iidn bikǫ’ diltłi’ yuyaa kots’í hik’e koyi’ siziiníí oyiné’híí, áń zhą́ bédaałdzid.  
\v 29 Ya’ dlǫ’dichiné naki zhaali łichí’é dała’á ílį́į́go nahiṉiih gá? Da’ágát’éé ndi nohwiTaa doo hat’į́į́ dayúgo dała’á ndi doo ni’yú bits’ą́’ naokáad at’éé da.  
\v 30 Nohwitsizíl ndi dawa iłk’idá’ hotagi at’éé.  
\v 31 Áík’ehgo doo nédaałdzid da, dlǫ’dichiné doo ałch’ídé bitisgo da’inohłįį da.  
\v 32 Dahadíń nṉee binadzahgee, Áń bígonsį, shiłṉiihíí, áń shiTaa yaaká’yú dahsdaahń binadzahgee ágáłdidishṉiił.  
\v 33 Áídá’ dahadíń nṉee binadzahgee, Áń doo bígonsį da, shiłṉiihíí, áń shiTaa yaaká’yú dahsdaahń binadzahgee ágáłdidishṉiił.  
\v 34 Ni’gosdzáń biká’zhį’ iłch’į’gont’ééhíí nkeniné’ doo daasho’ṉíí da: doo iłch’į’gont’ééhíí nkenishné’híí bighą niyáá da, bésh be’idiltłishé niitą́ą́go niyáá.  
\v 35 Nṉee ła’ bitaa bił łił nanágonłkaad doleeł, isdzán bi’isdzą’ bił łił nanágonłkaad, ła’íí isdzán hik’e bá’iyéhíí ałdó’ bił łił nanágonłkaadgo ashłe’híí bighą niyáá.  
\v 36 Nṉee dabíí bichągháshé bich’į’ nanádaagonłkaad doleeł.  
\v 37 Dahadíń bitaa dagohíí bą́ą́ shíí shitisgo bił nzhooníí doo shíyéé hileehgo dábik’eh da: ła’íí dahadíń biye’ dagohíí bitsi’ shíí shitisgo bił nzhooníí doo shíyéé hileehgo dábik’eh da.  
\v 38 Dahadíń bitsį’iłna’ááhíí doo dahiditįįhgo shiké’ dahdigháh dahíí doo shíyéé hileehgo dábik’eh da.  
\v 39 Dahadíń bi’ihi’ṉa’ bił ilííníí bits’ą́’ da’ilíí hileeh: áídá’ dahadíń shíí shighą bi’ihi’ṉa’ doo bił ilį́į́ dahíí, áń zhą́ dahazhį’ ihi’ṉaahíí yaa higháhi at’éé.   
\p
\v 40 Dahadíń nánohwidnłtiiníí shíí ałdó’ náshidnłtíni at’éé; dahadíń náshidnłtiiníí shides’a’íí ałdó’ náidnłtíni at’éé;  
\v 41 Dahadíń nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi nlįįhíí bighą nádnłtiiníí, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi nt’é Bik’ehgo’ihi’ṉań bainé’íí áń ałdó’ da’áík’ehgo baa hi’né’hi at’éé; dahadíń nṉee dábik’ehyú át’ééhíí nlį́į́híí bighą náidnłtiiníí, nṉee ágát’éhi nt’é Bik’ehgo’ihi’ṉań bainé’íí áń ałdó’ da’áík’ehgo baa hi’né’hi at’éé.  
\v 42 Dahadíń, Jesus yiké’ higaałhíí bighą, díí doo ízisgo at’éé dahíí idee bee tú sik’azíí ndi yá ná’iłsįįhyúgo, da’aṉiigo gádaanohwiłdishṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’į’ nayihiṉiiłíí da’aṉiigo bíyéé doleeł.   
\c 11  
\p
\v 1 Jesus bitsiłke’yu nakits’ádahíí ąął yił ch’ídaagoz’ąądá’ Jews daanlíni bikįh nagozṉilyú iłch’ígó’aahgo hik’e yati’ baa gozhóni yaa nagolṉi’go onanádzaa.  
\v 2 John ha’ásitįį yuṉe’ Christ ánát’įįłíí ya’ikonzįįdá’ bitsiłke’yu naki Christ yich’į’ oyił’a’go,  
\v 3 Gáyiłnṉiid, Ya’ ni higháhi n’íí ánt’įį née, dagohíí ła’i biká daadéet’įį née?  
\v 4 Jesus gábiłṉii, John bich’į’ nádoht’aashgo díí disołts’aaníí ła’íí hoł’iiníí baa bił nagołṉi’:  
\v 5 Biṉáá ádaagodįh n’íí biṉáá ánágodle’, doo nadaakai da n’íí náhikáh, nṉee łóód doo ínádįh dahi, leprosy holzéhi, yaa nadaakai n’íí nłt’éégo ánádaidle’, bijeyi’ ádaagodįh n’íí da’idits’ag ánádaidle’, nanezna’ n’íí naahikáhgo ánádaidle’, tédaat’iyéhíí yati’ baa gozhóni bee bich’į’ yáda’iti’.  
\v 6 Hadíń shodląągo doo t’ąązhį’ at’éé dahíí biyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł, ṉii.   
\p
\v 7 Onát’aazhdá’ Jesus nṉee íła’at’ééhíí John yaa nagolṉi’go yich’į’ yałti’go nkegonyaa gáṉíígo, Da’igolį́į́yú nt’é hádaadeh’į́į́yú nasohkai? Tł’oh bit’ąą nteelíí bił godiyołíí née?  
\v 8 Nt’é hádaadeh’į́į́yú nasohkai áídá’? Nṉee nłt’éégo bik’e’izláhi née? Hadíí bidiyágé nłt’ééhíí nant’án golį́į́gee nadaakaihi at’éé.  
\v 9 Nt’é lą́ą́ hádaadeh’į́į́yú nasohkai áídá’? Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi née? Ha’oh, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi yitisgo at’éhi, nohwiłdishṉii.  
\v 10 Díí baa k’e’eshchįį n’íí áń át’į́į́, Shinal’a’á nádįh dish’aa, nádįh iłch’į’gole’go.  
\v 11 Da’aṉiigo gánohwiłdishṉii, Nṉee daagozliiníí bitahyú doo ła’ John Baptize ágole’íí yitisgo at’éé da: áídá’ yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí bitahyú hadíń dázhǫ́ doo ílį́į́ dahíí John yitisgo at’éé.  
\v 12 John Baptize ágole’íí ni’gosdzáń biká’ naghaadí’ godezt’i’go nṉee yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí itah daaleeh dázhǫ́ hádaat’įįgo ídéédaalnaa.  
\v 13 Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí ła’íí begoz’aaníí baa k’e’eshchiiníí ágoṉe’íí dabíntsédá’ yaa yił nadaagosṉi’, John nyáázhį’.  
\v 14 Shiyati’ nádaagodoh’aah hádaaht’įįyúgo gánohwiłdishṉii, \w Elías\w*, hígháh n’íí, át’į́į́.  
\v 15 Hadíń bijeyi’ golííníí, íyésts’ąą le’.   
\p
\v 16 Dząągee nṉee daałinolt’įįłíí hant’é bił łíshhah nishłeego baa nagoshṉi’? Na’iṉiih nagoz’ąągee chągháshé íła’at’éégo iłch’į’ ádaaṉiigo,  
\v 17 Tsįsól bee nohwich’į’ da’nt’aał ndi doo hak’i da’ołzhizh da; nohwich’į’ daahiichag ndi doo hak’i ch’adaashinołzhil da, daałiłdi’ṉiihíí nṉee díí goldohgee daagolííníí bił dáłełt’ee.  
\v 18 John doo iyąągo ła’íí doo idląągo nyáá dadá’, Ch’iidn biyi’ golį́į́, daałch’iṉii.  
\v 19 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, ishąągo ła’íí ishdląągo niyáádá’ gádaashiłch’iṉii, Áń dichini ła’íí idlánihi, tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí ła’íí nṉee doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí bit’eké nlíni, daach’iṉii. Da’aṉii igoyą’íí nt’é ádaat’įįłíí bee bígózįh.   
\p
\v 20 Kįh nagozṉilíí biyi’ Jesus ízisgo áná’ol’įįłíí łą́ą́go ye’ánát’įįłdá’ binchǫ’íí doo yits’ą́’yúgo ádaaṉe’ dahíí bighą yił daaditeh nkegonyaa, gáṉíígo,  
\v 21 Korázingee daagonohłiiníí, nohwá góyéé doleeł! Bethsáidagee daagonohłiiníí ałdó’ nohwá góyéé doleeł! Nohwitahyú ízisgo ánágot’įįłíí Tyre hik’e Sídongee ágágodzaayúgo, áígee daagolííníí doo áníidá’ nak’ą’dich’ízhé bik’inazlaadá’ iłch’ii yiyi’ naháztąągo binchǫ’íí yits’ą́’zhį’go ádaasdzaa doleeł ni’.  
\v 22 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee yándaago’aahíí bijįį Tyre hik’e Sídon bitisgo nohwiniigodidolṉiił, nohwiłdishṉii.  
\v 23 Nohwíí, Capérnaumgee daagonohłiiníí, yaaká’zhį’go hanohwidi’ṉiiłíí, nohwíí ch’iidntahzhį’go nohwidido’ṉił: nohwitahyú ízisgo ánágot’įįłíí Sódomgee ágágodzaayúgo, díí jįį Sódom t’ah goz’ąą doleeł ni’.  
\v 24 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee yándaago’aahíí bijįį ni’, Sódom golzeehíí, bitisgo nohwiniigodidolṉiił, nohwiłdishṉii.   
\p
\v 25 Áídá’ Jesus Bik’ehgo’ihi’ṉań yokąąhgo gáṉíí, ShiTaa, yaaká’zhį’ hik’e ni’zhį’ nant’án ńlinihi, díí iłch’ígót’aahíí nṉee daagoyą́ą́go bił ídaagozínihíí baa ch’ananł’į’ n’íí mé’ ga’ádaat’eehíí bich’į’ ch’í’ṉah ánleehíí nich’į’ ba’ihénsį.  
\v 26 Da’áík’ehgo ágot’ee le’, shiTaa; da’áík’ehgo hánt’įįgo ágónlaahihi.  
\v 27 ShiTaa bits’ą́’dí’go dawa shaa hi’ṉííł: doo hadíń shíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ nshłíni, shígółsini at’éé da, shiTaa zhą́; ła’íí doo hadíń shiTaa yígółsini at’éé da, shíí biYe’ nshłíni zhą́, ła’íí dahadíńta shiTaa bich’į’ bígózįhgo áshłe’íí ałdó’ shiTaa yígółsį.   
\p
\v 28 Daanohwigha nada’ohsiidíí ła’íí ndaazgo dahda’ohheełíí shich’į’ nohkáh, áík’ehgo hádaasołgo ánohwishłe’.  
\v 29 Izénázwodíí łahdí’ nábiyi’hishaałgo shits’ą́’dí’ ígonł’áah; shijíí yuṉe’ isht’egodnt’ee, doo itisgo ídésht’įį da: áík’ehgo nohwiyi’ siziiníí hanáyoł doleeł.  
\v 30 Izénázwodíí łahdí’ nábiyi’hishaałyúgo doo ná nyee da doleeł, da’ighéélgo ánisiníí doo ná ndaaz da doleeł.   
\c 12  
\p
\v 1 Áídá’ Jews daagodnłsiníí bijįį Jesus tł’oh nagháí hentííníí yiyi’yú higaał; bitsiłke’yu yił hikaahgo shiṉá’ daasilįįgo tł’oh nagháí binest’ą’ nadaayiṉiiłgo daayiyąą nkegonyaa.  
\v 2  \w Pharisees\w* daanlíni daabiłtsąądá’ gábiłṉii, Díń’įį, godilziníí bijįį doo baa nach’ighaa dahíí nitsiłke’yu yaa nakai.  
\v 3 Jesus gádaabiłṉii, Ya’ David hik’e yił nakaihíí biłgo shiṉá’ daasilįįgo, hago ádaasdzaa láń shįhíí doo hwahá baa da’ohshiih da née?  
\v 4 Bik’ehgo’ihi’ṉań daach’okąąh goz’ąą yuṉe’ ha’akaigo, báń Bik’ehgo’ihi’ṉań ye’ okąąhgo baa hi’né’go nii’né’ n’íí, doo daayiyąągo bágoz’ánihi daayiyą́ą́, áí báńhíí okąąh yedaabik’ehi zhą́ daayiyąągo goz’ánihi.  
\v 5 Da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ okąąh yedaabik’ehi godilziníí bijįį doo daagodnłsį da ndi doo bee bída’itah dahíí, begoz’aaníí bek’e’ eshchiiníí biyi’ doo hwahá baa da’ohshiih da née?  
\v 6 Dząągee hadíń da’ch’okąąh goz’aaníí yitisgo at’éhi naghaa, nohwiłdishṉii.  
\v 7 Dawahá nastseedgo bedaashich’okąąhíí bitisgo nṉee łaadaach’oba’íí hásht’į́į́, ṉiigo aṉííhíí bídaagonołsįyúgo, shíí, doo shaa dahgoz’ąą dahíí, doo shaa yádaałti’ da doleeł ni’.  
\v 8 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, godilziníí bijįį ndi beshik’eh.  
\v 9 Áídí’ dahiyaadá’ Jews ha’ánáłséh goz’ąą yuṉe’ ha’ayáá.   
\p
\v 10 Áígee nṉee bigan dała’ázhiṉéé binawod ásdįįdi itah sidaa lę́k’e. Nṉee ła’i Jesus dant’éhéta bee baa dahgosit’aa daanzįgo nayídaadiłkid gádaaṉiigo, Ya’ godilziníí bijįį ná’ch’ilziihíí begoz’ąą née?  
\v 11 Jesus gádaabiłṉii, Nohwitahyú nṉee ła’ bidibełį́į́ dała’áhi godilziníí bijįį o’i’áń yuṉe’ ogo’yúgo, yiłtsoodgo hanáidishood ya’?  
\v 12 Nṉee dibełį́į́ yitisgo ílį́į́ go’į́į́! Áík’ehgo godilziníí bijįį nłt’éégo ánách’ot’įįłgo goz’ąą.  
\v 13 Áídí’ nṉee bigan binawod ásdįįdi yich’į’ gáṉíí, Yushdé’ dahdinlṉíh. Áík’ehgo bich’į’ dahdidilṉiigo bigan nádzii, łahzhiṉééhíí ga’at’éé násdlį́į́.   
\p
\v 14 Áídí’ \w Phárisees\w* daanlíni ch’ékaigo, hagot’éégo Jesus daayiziłhee doleełíí yaa nadaagoshchįį.  
\v 15 Jesus díí yígółsįgo áídí’ dahnyaa: nṉee biké’ dahnánłsąą, áí dawa náyihilziih;  
\v 16 Áídí’ gádaayiłṉii, Ch’ídaashinoh’aah hela’:  
\v 17 Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi, \w Esáias\w* holzéhi, gánṉiidíí begolṉe’go ánágot’įįł,  
\v 18 Shinal’a’á, hałtííníí, shił nzhóni, shiyi’siziiníí bił dábik’ehyú át’éhi daaneł’į́į́: shiSpirit‐híí biká’zhį’ ashłéhgo doo Jews daanlįį dahíí bich’į’ dábik’ehyú ágot’eehíí yaa nagolṉi’ doleeł.  
\v 19 Doo nagontł’og nago’aa da, doo dilwosh da doleeł; da’intínyú bizhiihíí doo hadíń yidits’ag da doleeł.  
\v 20 Dábik’ehyú ánách’ot’įįłíí itis silįįgo áyíílaazhį’ tł’oh hichǫǫdíí doo yitíh da, túkǫ’íí beh hiit’i’íí dét’įh dałchiihíí doo yinłtsees da doleeł.  
\v 21 Bíí bizhi’íí doo Jews daanlįį dahíí bada’ołíí doleeł.   
\p
\v 22 Nṉee ła’ ch’iidn isná ábiłsini biṉáá ágodįh, ła’íí doo yałti’ dahi baa bił ch’ikaigo náyilziih: áí nṉee doo yałti’ da n’íí yałti’ ła’íí go’įį násdlį́į́.  
\v 23 Nṉee dawa bił díyadaagot’eego gádaanṉiid, Áń David biYe’ at’į́į́ ya’?  
\v 24  \w Phárisees\w* daanlíni áí daidezts’ąądá’ gádaanṉii, Ch’iidn nant’án, Beélzebub holzéhi, binawodíí bee díí nṉee ch’iidn hainihiyood, daaṉii.  
\v 25 Natsídaakeesíí Jesus yígółsįgo gádaayiłṉii, Nṉee dałaháyú binant’a’ golííníí dabíí iłch’į’ nanágonłkaadyúgo da’ílíí hileeh; kįh gozṉilgee daagolííníí dagohíí dáła’ naháztaaníí dabíí iłk’ídahnájahyúgo doo aṉahyú bengonowáh át’éé da:  
\v 26 Satan nṉee biyi’dí’ Satan hainihiyoodyúgo, dabíí ích’į’ naná’idziid; áík’ehgo yebik’ehíí hagot’éégo ńzaad begoldoh?  
\v 27 Shíí Beélzebub bee ch’iidn haniisoodyúgo, nohwíí daanohwiye’íí hadíń bee ch’iidn hadainiyood áídá’? Áík’ehgo daanohwiye’íí ch’í’ṉah ádaanohwile’.  
\v 28 Áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań biSpirit bee ch’iidn haniisoodyúgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwitahyú iłk’idá’ nant’aa.  
\v 29 Hagot’éégo ła’ nṉee nalwodi bigową yuṉe’ ha’ách’ighaago dawahá bíyééhíí ch’in’įįh? Nṉee nalwodíí ntsé łích’iltł’ó hik’e go’į́į́. Áídá’ dawahá bíyééhíí bits’ą́’ ch’in’įįh.  
\v 30 Hadíń doo bił gonsht’įį dahíí shich’į’ got’ínihi at’éé; hadíń doo bił íła’áná’ishdle’ dahíí shits’ą́’ ts’iłtįįgo áile’hi at’éé.   
\p
\v 31 Áík’ehgo gádaanohwiłdishṉii, Konchǫ’íí dawa ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań dénchǫ’go baa yách’iłti’híí bighą kaa nágodit’aah doleeł: áídá’ Holy Spirit dénchǫ’go baa yách’iłti’yúgohíí doo kaa nágodinot’aah at’éé da.  
\v 32 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, dénchǫ’go shaa yách’iłti’híí bighą kaa nágodit’aah doleeł: áídá’ Holy Spirit dénchǫ’go baa yách’iłti’híí bighą doo kaa nágodinot’aah at’éé da, díí jįį goldohíí hik’e nágoldohíí ndi.  
\v 33 Ch’il nłt’ééyúgo, binest’ą’ ałdó’ nłt’éé ngolníí; áídá’ ch’il dénchǫ’yúgo, binest’ą’ ałdó’ dénchǫ’ ngolníí; ch’il hago’at’ééhíí binest’ą’ bee bígózini at’éé.  
\v 34 Ch’osh bik’asda’ golííníí k’ehgo hałinołt’įįłíí, hagot’éégo nłt’éégo yádaałti’, nchǫ’go ádaanoht’eedá’? Kojíí yuṉe’ hagot’éégo goz’ąą shįhíí bee yách’iłti’hi at’éé.  
\v 35 Kojíí yuṉe’ nłt’éégo goz’aaníí bee nłt’éégo ách’ít’éhi at’éé: kojíí yuṉe’ nchǫ’go goz’aaníí bee nchǫ’go ách’ít’éhi at’éé.  
\v 36 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee yándaago’aahíí bijįį nṉee yati’ da’ilíníhíí dawa yee hadaadzi’ n’íí bighą baa yá’iti’doleeł, nohwiłdishṉii.  
\v 37 Niyati’ n’íí bee nłt’éégo áńt’ééhíí ná ha’dodzih, dagohíí niyati’ n’íí bee nángodot’aał.   
\p
\v 38 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e \w Phárisees\w* daanlíni ła’ Jesus gádaayiłṉii, Iłch’ígó’aahíí, godiyįhgo be’ígóziníí ła’ nohwił ch’í’ṉah áńle’.  
\v 39 Yich’į’ hananádziigo gádaayiłṉii, Nchǫ’go ádaat’éhi nant’į’ nakaihi daałinolt’įįłíí godiyįhgo be’ígóziníí yiká daadéz’įį; áídá’ be’ígóziníí doo bił ch’í’ṉah ádaalṉe’hi at’éé da, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi n’íí, \w Jonas\w* holzéhi, nṉee bich’į’ be’ígózįh alzaahíí zhą́.  
\v 40 Jonas taagi jįį hik’e taagi tł’é’ łóg nchaahíí bibid sitįįhíí k’ehgo shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, taagi jįį hik’e taagi tł’é’ łeyi’ sitį́į́ doleeł.  
\v 41 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee yándaago’aahíí bijįį nṉee Nínevehgee daagolį́į́ n’íí daahizįįgo nṉee daałinolt’įįłíí yaa yádaałti’go, Nohwíí nohwitisgo daanchǫ’ ni’, daadidoṉiił: Nínevehgee daagolííníí Jonas yałti’go daidezts’ąądá’ binchǫ’íí yits’ą́’zhį’ ánádaasdzaa; áídá’ k’adíí Jonas bitisgo ánsht’éhi niyáá.  
\v 42 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee yándaago’aahíí bijįį isdzán nant’ánihi hayaadí’go nyááhíí hizįįgo nṉee daałinolt’įįłíí yaa yałti’go, Shíí shitisgo daanchǫ’ ni’, didoṉiił: áń dázhǫ́ ńzaadí’ ńyáá, Sólomon bigoyą’ yidits’į́hgo; áídá’ k’adíí Sólomon bitisgo ánsht’éhi niyáá.  
\v 43 Spirit nchǫ’íí nṉee yiyi’dí’ háyáádá’ tú ádįhyú aanádaał, hayú hanayóołíí yiká hantaago; áídá’ doo hagee da lę́k’e.  
\v 44 Áík’ehgo gáṉíí, Shíí shigowąyú hadí’ níyáá n’ííyú nádésdzá; bigową n’íí doo nt’é siné’ da, nágolzhoogo dawahá nzhǫǫgo neheshjaayú nádzá.  
\v 45 Áík’ehgo spirits gosts’idi daanchǫ’i yił nakai, bíí bitisgo daanchǫ’ihi, áí gową yuṉe’ yił ha’akáhgo áígee ndaagoleeh: áík’ehgo nṉee ntsédá’ át’éé n’íí bitisgo at’éé hileeh. Áík’ehgo díí nchǫ’go daałinolt’įįłíí ałdó’ ágát’éé doo.   
\p
\v 46 Jesus nṉee íła’adzaahíí t’ah yich’į’ yałti’dá’, bą́ą́ hik’e bik’isyú dadáńyú nadaazį, yich’į’ hadaadzii hádaat’įįgo.  
\v 47 Nṉee ła’ gábiłṉii, Nimaa hik’e nik’isyú dadáńyú nadaazį, nich’į’ hadaadzii hádaat’įįgo.  
\v 48 Nṉee bił nagosṉi’íí gáyiłṉii, Hadíń shimaa, hadíń shik’isyú?  
\v 49 Bitsiłke’yu yich’į’ dahdidilṉiigo gáṉíí, Kú shimaa hik’e shik’isyú!  
\v 50 Dahadíń shiTaa yaaká’yú dahsdaahń yikísk’eh at’ééhíí shik’isn, dagohíí shilah, ła’íí shimaa at’éé.   
\c 13  
\p
\v 1 Da’áí bijįį Jesus kįhdí’ ch’ínyáágo, túsikaaníí bahgee nezdaa.  
\v 2 Áígee nṉee łą́ą́go baa náńłsą́ą́, áík’ehgo tsina’eełíí yeh hiyaago dahnezdaa; áídá’ nṉeehíí tábąąyú íła’adzaa.  
\v 3 Áígee na’goṉi’íí yee łą́ą́go yił ch’ígó’aah, gáṉíígo, K’edileehíí yił ke’go k’edileeyú óyáá;  
\v 4 K’edileegee k’edilzíí ła’ intín bahyú nanehezdee, áík’ehgo dlǫ́’ íła’adzaago ąął nádaihezlaa:  
\v 5 Ła’ k’edilzíí tsétahyú nanehezdee, ákú łeezh doo dázhǫ́ łą́ą́yú da: łeezh da’ayą́háhíí bighą dagoshch’į’ hadaazhjeed.  
\v 6 Áídá’ ya’áí hanadáhgee dilid; bikeghad doo yúyahyú nel’ąą dahíí bighą nádaahesgą.  
\v 7 Ła’ihíí hosh bitahyú nanehezdee; áík’ehgo hoshihíí igháńłsąągo nadaistseed.  
\v 8 Ła’ k’edilzííhíí łeezh nłt’ééyú nanehezdee, áí zhą́ nest’áń áyíílaa, ła’ dała’á gonenadín, ła’íí gostądin, ła’íí tádin bitisyú ánálzaa.  
\v 9 Hadíń bijeyi’ golííníí íyésts’ąą le’.  
\v 10 Bitsiłke’yu baa hikaigo gádaabiłṉii, Nt’é bighą iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí bee bich’į’ yáńłti’?  
\v 11 Áík’ehgo gábiłṉii, Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí doo bígózį da n’íí nohwíí bídaagonołsįįhgo nohwaa daagodest’ąądá’ bíhíí doo baa daagodest’ąą da.  
\v 12 Dahadíń íyésts’ąągo ígoł’aahíí, bigoyą’íí itisgo baa nádo’né’, áík’ehgo dayúweh bigoyą’ bá ínágododaał: áídá’ dahadíń doo íyésts’ąą dahíí, ayą́hágo ígoł’ąą n’íí ndi bits’ą́’ da’ílíí nádodleeł.  
\v 13 Áí bighą iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí bee bich’į’ yádaashti’: dédaineł’įį ndi doo daayo’įį da; dédaidits’ag ndi doo ídaayésts’ąą da, doo bił ídaagozį da.  
\v 14 T’ah doo hwahá gágoṉéh dadá’ \w Esáias\w* yaa nagolṉi’ n’íí begolzaa, gánṉiidhi, Dédaadohts’ag ndihíí doo nohwił ídaagozį da doleeł; dédaaneł’į́į́ ndihíí doo daah’įį da doleeł:  
\v 15 Díí nṉeehíí bijíí daantł’iz daazlįį, doo da’dits’ag da daazlįį, ła’íí daanéshch’il daazlįį; doo ágádaat’ee dayúgo biṉáá yee daago’įį doleeł ni’, bijeyi’ yee da’dits’ag doleeł ni’, bijíí yee bił ídaagozį doleeł ni’, áík’ehgo shich’į’ ádaaṉe’go nádaasziih doleeł ni’.  
\v 16 Nohwíí nohwiṉáá biyaa gozhǫ́ǫ́, go’įįhíí bighą: nohwijeyi’ biyaa gozhǫ́ǫ́, idits’ag‐híí bighą.  
\v 17 Da’aṉiigo gádaanohwiłdishṉii, Doo ałch’ídé Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi, ła’íí nṉee nłt’éégo ánát’įįłíí daah’iiníí daayiłtséh hádaat’įį ndi doo hak’i daayiłtsąą da; daadohts’agíí daidits’į́h hádaat’įį ndi doo hak’i daidezts’ąą da.   
\p
\v 18 Áík’ehgo k’edileehíí iłch’ígót’aahgo baa nagoṉi’íí nt’é golzeego ágolzeehíí ídaayesółts’ąą.  
\v 19 Hadíń yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí baa yá’iti’íí íyésts’ąągo doo bił ígózį dadá’, nchǫ’i nlįįhń baa nyáágo bijíí yuṉe’ k’edolzaa n’íí bits’ą́’ haiyiné’. Áń k’edilzíí intín bahyú nanehezdee n’íí át’éé;  
\v 20 Áídá’ tsétahyú nanehezdee n’íí, yati’ yidits’ago dagoshch’į’ bił gozhǫ́ǫ́go náidnné’híí át’éé;  
\v 21 Áídá’ biyi’yú bikeghad doo yúyahyú nel’ąą dago, da’aṉahzhį’ begodigháh: áídá’ yati’híí bighą nagontł’ogíí, dagohíí biniigonłt’ééhíí baa gowáhgee dagoshch’į’ t’ąązhį’ nanánihidéh.  
\v 22 Hosh bitahyú nanehezdee n’íí yati’ yidits’agdá’ ni’gosdzáń biká’zhį’ nabi’dintł’ogíí, hágołdzilgohíí k’izé’idiłteehíí igháńłsą́ą́go yati’ k’edolzaa n’íí naistseed, áík’ehgo doo binest’ą’ goleeh da.  
\v 23 Łeezh nłt’ééyú nanehezdee n’íí, yati’ yidits’ago bił ígóziníí át’éé; áń nest’áń ánáil’įįh, ła’ dała’á gonenadín, ła’íí gostądin, ła’íí tádin bitisyú ánáil’įįh.   
\p
\v 24 Áídí’ Jesus iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí ła’ ch’í’ṉah anágodlaa, gáṉíígo, Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí díí k’ehgo at’éé: nṉee bik’edolzaayú k’edilzíí nzhooníí k’eidnláá:  
\v 25 Áídá’ nṉee da’ałhoshdá’ nṉee bó’ṉi’íí áígee nyáágo, tł’oh nagháí bitahyú tł’oh dénchǫ’éhi k’eidnláádá’ onádzaa.  
\v 26 Tł’oh nagháí hájéédá’ binest’ą’ gozlįįgee tł’oh dénchǫ’éhi ałdó’ hájééd lę́k’e.  
\v 27 Bik’edolzaa golííníí bánada’iziidíí baa hikaigo gádaabiłṉii, Nohwinant’a’, k’edilzíí nłt’éhi la’ k’edíńlaa ni’dá’ díí tł’oh dénchǫ’éhi hadí’go hajéédhi gá?  
\v 28 Gábiłṉii, Shó’ṉi’íí át’į́į́. Bánada’iziidíí gádaabiłṉii, Ya’ áí tł’ohíí daahi’ṉizh née?  
\v 29 Dah; tł’oh daahṉizhyúgo, tł’oh nagháíhíí dánko bił daahṉizhi at’éé.  
\v 30 Ch’ík’eh dała’ nołseeł le’, inest’ąązhį’: áík’ehgo inest’ąągo tł’oh nagháí daigeeshíí gádaałdishṉiih, Tł’oh dénchǫ’éhíí ntsé bee da’ohtł’o’go didlid doleełhíí bighą: áídá’ tł’oh nagháíhíí shitł’oh nagháí bágową yuṉe’ ndaanohṉííł.   
\p
\v 31 Áídí’ Jesus iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí ła’ ch’í’ṉah ánágodlaa gáṉíígo, Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí díí k’ehgo ánánát’éé: nṉee bik’edolzaayú ch’il mustard holzéhi biyigé k’eidnláá.  
\v 32 Áí biyigéhíí dázhǫ́ ałts’ísę́hi, ndi k’edolzaayúgo, dázhǫ́ nchaa hileeh, ch’il dawa bitisgo nchaahi, áídí’ ch’il dázhǫ́ nṉeezgo hileehgo dlǫ́’ yúdahyú nada’iṉiihíí bits’ádaaz’aahíí biyi’yú bit’oh ádaagole’.   
\p
\v 33 Iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí yee nanágolṉi’ gáṉíígo, Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí díí k’ehgo ánánát’éé: isdzán ik’áán táádn ha’oką́ą́go, báń benilzoołé yił ná’ist’oodgo ąął dahńdiilzoolzhį’.  
\v 34 Díí dawa iłch’ígót’aahgo nada’goṉi’íí Jesus nṉee íła’ádaadzaahíí yee yił nagosṉi’; dá iłch’ígót’aahgo nada’goṉi’íí zhą́ yee yich’į’ yałti’ lę́k’e.  
\v 35 Áí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi gáṉíí n’íí begolṉe’go, Iłch’ígót’aahgo nada’goṉi’íí bee yashti’ doleeł; ni’gosdzáń alzaadí’ yushdí’ godezt’i’go nal’į’ n’íí baa nagodishṉih, ṉii ni’.  
\v 36 Jesus nṉee łáni nádohkáh yiłnṉiidá’ kįh yuṉe’ ha’ayáá: áígee bitsiłke’yu baa hikaigo gádaabiłṉii, Tł’oh dénchǫ’éhi k’edolzaayú hentį́į́, nṉiigo nagosíńłṉi’íí nohwił ch’í’ṉah áńle’.  
\v 37 Áík’ehgo gádaabiłṉii, K’edilzíí nzhóni k’edileehíí shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí ánsht’ee;  
\v 38 K’edolzaahíí ni’gosdzáń át’éé; k’edilzíí nzhónihíí yaaká’yú dahsdaahń nṉee bilałtł’áhgee siṉilíí át’éé; áídá’ tł’oh dénchǫ’éhíí nchǫ’i nlįįhń bichągháshé át’éé;  
\v 39 Ó’ṉi’hi k’edilzíí dénchǫ’éhíí k’eidnlááhíí ch’iidn nant’án at’éé; ąął inest’aaníí nnágodáhíí át’éé; ła’íí náda’igeeshíí Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolííníí ádaat’ee.  
\v 40 Tł’oh dénchǫ’éhíí dała’ alzaago kǫ’ yuṉe’ didlidhíí k’ehgo nnágodzaago ágágot’ee doleeł.  
\v 41 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, shinal’a’á yaaká’yú daagolííníí daadish’aago, da’iłchǫǫhíí ła’íí nṉee doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí shíí shilałtł’áhgee goz’aaníí biyi’dí’ hadaayiṉiił;  
\v 42 Áídí’ kǫ’ yáádiṉah yuyaa oyihiłkaad: ákú daach’ichag ła’íí kowoo łídaach’idiłk’ash doleeł.  
\v 43 Áídá’ nṉee dábik’ehyú ádaat’eehíí ya’áí k’ehgo bik’inada’didlaad doleeł, biTaa bilałtł’áhgee goz’ąąyú. Hadíń bijeyi’ golííníí, íyésts’ąą le.   
\p
\v 44 Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí dant’éhéta koł ilíni ték’eyú nách’ides’įį łehíí k’ehgo at’éé; nṉee náidnné’go náides’įįgo bił gozhǫ́ǫ́go bíyéé dawa baa nahazṉiigo ték’ehíí nagohesṉii.   
\p
\v 45 Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí díí k’ehgo ánánát’éé: nṉee bana’iṉiihi yoo’ łáń ílíni, dilkǫǫhé holzéhi, yíkantaa:  
\v 46 Áík’ehgo yoo’ łáń ílínihíí yaa nyáágo, bíyéé n’íí dawa baa nahazṉii’go yoo’ n’íí nayihesṉii’.   
\p
\v 47 Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí díí k’ehgo ánánát’éé: łóg behaidlehé nanestł’óli tayi’ yuyaa olkaadgo, łóg iłtah at’ééhíí łą́ą́go bee hanáltąą:  
\v 48 Dáhalk’iłgo, tábąązhį’ ndaidistǫ’go dinezbįh, nłt’ééhíí táts’aa yiyi’ odaihezṉil, áídá’ doo nzhǫǫ dahíí yó’odaiskaad.  
\v 49 Díí k’ehgo ágot’ee doleeł nnágodáhgee: Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolííníí híkáhgo, nṉee dábik’ehyú ádaat’eehíí yits’ą́’zhį’ nṉee doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí yita’iláh,  
\v 50 Áídí’ doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí kǫ’ yáádiṉah yuyaa oyihiłkaad: ákú daach’ichag ła’íí kowoo łídaach’idiłk’ash doo.  
\v 51 Jesus gádaabiłṉii, Ya’ díí dawa nłt’éégo bídaagonołsį née? Ha’oh, nohweBik’ehń, daabiłṉii.  
\v 52 Jesus gánábiłdo’ṉiid, Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi dała’á ntį́į́go yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí baa bił ch’ígót’aaníí díí k’ehgo at’éé: nṉee bikįh golííníí nainonííhíí biyi’dí’ dawahá áníidéhi hik’e sá’áhíí ndi hanáyihi’ṉiił.   
\p
\v 53 Jesus díí iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí ąął yaa nagosṉi’dá’ dahnasdzá.  
\v 54 Áídí’ dabíí bini’yú ńyáágo Jews ha’ánáłséh goz’ąą yuṉe’ yił ch’ídaago’aahgo, nṉee bił díyadaagot’eego gádaaṉii, Hadí’go díí nṉeehíí bigoyą’ gozlíni, hagot’éégo ízisgo ánát’įįł?  
\v 55 Díń la’ kįh ágole’íí biye’, bą́ą́ la’ Mary holzee, bik’isyú James, Joses, Simon ła’íí Judas daaholzee?  
\v 56 Bilahkííyú la’ ałdó’ kú nohwił daanlįį? Díí nṉeehíí hadí’ díí dawa nágodn’áni?  
\v 57 Áí bighą bik’edaach’ishch’ii lę́k’e. Áík’ehgo Jesus gádaabiłṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi dahot’éhé nṉee daabidnłsį, áídá’ dágolį́į́gee, bik’íí bitahyú doo hadíń bidnłsį da, ṉii.  
\v 58 Áígee doo łą́ą́go ízisgo ánát’įįł da lę́k’e, doo daabodląą dahíí bighą.   
\c 14  
\p
\v 1 Áídá’ nant’án, Hérod holzéhi, Jesus ánát’įįłíí ya’ikonzįįdá’,  
\v 2 Bánada’iziidi gádaayiłṉii, Áń John Baptize ágole’íí n’íí át’į́į́ ląą; daztsąądí’ naadiidzaa; áí bighą ízisgo ánát’įįł.   
\p
\v 3 Dabíntsédá’ Hérod John yiłtsoodgo łíyistł’ǫǫgo ha’áyiłt’e’ ni’, Hérod bik’isn Philip bi’aa, Heródias holzeehíí bighą.  
\v 4 John gábiłnṉiidhíí bighą, Áń doo bił na’aashgo ná goz’ąą da.  
\v 5 Hérod John yiziłhee hát’į́į́ ndi, nṉee łáni yénáldzid lę́k’e, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi daanzįhíí bighą.  
\v 6 Hérod bił łenágodáhgee nnágodzaago daagoch’inełįįgo Heródias bizhaazhé na’ilíhníí biṉááł ilzhishgo, Hérod yił goyiłshǫ́ǫ́ lę́k’e.  
\v 7 Áík’ehgo Hérod bitł’a dahdidilṉiihgo gáyiłnṉiid, Dant’éhéta shíhóńkeedíí naa nshné’.  
\v 8 Áík’ehgo na’ilíhníí bą́ą́ ábiłṉiigo, Hérod gáyiłnṉiid, Bena’ikaahíí biká’ John Baptize ágole’íí bitsits’in dahs’ąągo shaa nkáah.  
\v 9 Nant’ánhíí doo bił gozhǫ́ǫ́ da, áídá’ bitł’a dahdidilṉiih n’íí bighą, ła’íí nṉee yił da’iyąąhíí bighą, Baa daanohkaah, ṉii lę́k’e.  
\v 10 Ákú ił’aago, ha’áná’ilka’ yuṉe’ John bitsits’in nadain’ąą.  
\v 11 Áídí’ bena’ikaahíí bee bitsits’in ha’ádaiskąągo na’ilíhníí yaa yinką́ą́: áídí’ bą́ą́ yaa nainką́ą́.  
\v 12 John bitsiłke’yu akú hikaigo bits’íhíí nádaidnłtįįgo, łehdaistįį, áídí’ Jesus yaa hikaigo yił nadaagosṉi’.   
\p
\v 13 Jesus díí ya’ikonzįįdá’ dasahn bił o’i’éél, doo hadíń naghaa dayú: áídá’ nṉee Jesus oyááhíí ya’ikodaanzįįdá’ ił’anigo kįh nagozṉildí’ dáni’ biké’ nádesąą.  
\v 14 Jesus ákú ńyáádá’, nṉee łą́ą́go yo’įį, áí yaa daach’oba’go, daanṉiihíí nádaayilziih.   
\p
\v 15 K’ad o’i’aahgo bitsiłke’yu baa hikai, gádaaṉiigo, Kú doo hadíń gólį́į́ da, k’ad o’i’aahzhį’ goldoh; áík’ehgo nṉeehíí dahayú gotahyú nádaadnł’áá, idáń nadaayiłṉiihyú.  
\v 16 Doo nádikáh bik’eh da; nohwíígo bá da’dohné’, ṉii, Jesus.  
\v 17 Bitsiłke’yuhíí, Báń dijolé dá’ashdla’á zhą́ hik’e łóg dánakiyé biłgo nadaahii’né’, daabiłṉii.  
\v 18 Áí shaa daanohné’, daabiłṉii, Jesus.  
\v 19 Nṉee dawa, Ni’yú tł’oh biká’ dinohbįįh, yiłṉiidá’ báń dijolé ashdla’ihíí hik’e łóg nakihíí biłgo náidnné’go hadag déz’įįgo ya’ihénzįgo oskąądí’ iłk’ídaizné’go bitsiłke’yu yaa daizné’, áí nṉee dawa yitada’izṉii.  
\v 20 Áígee nṉee dawa da’iyąągo náda’isdįįd lę́k’e: áídí’ ch’ékaadíí táts’aa nakits’ádah bik’ehgo nádaihezlaa.  
\v 21 Chągháshé hik’e isdzáné doo bił otago da, dá nṉee zhą́go ashdladn doo náhóltagyú áhołáni shį da’iyąą.   
\p
\v 22 Áídí’ Jesus bitsiłke’yu gáyiłṉii, Tsina’eełíí behohkáh, shádįhyú nohwił ido’éeł hanaayú, shíí nṉee nádohkáh, biłdishṉiidá’.  
\v 23 Nṉee nádohkáh yiłnṉiidá’, dasahndi wą́’yú óyáá, okąąhyú: o’i’ą́ą́yú ákú dasahndi naghaa lę́k’e.  
\v 24 Áídá’ tsina’eełíí tú iłṉí’yú hi’ołyú tú nádidáhíí nabihiłnaa lę́k’e: bidáhzhį’ nyolhíí bighą.  
\v 25 Doo hwahá ha’i’aah dayú Jesus bich’į’ higaał, tú yiká’ higaałgo.  
\v 26 Tú yiká’ higaałgo bitsiłke’yu daabiłtsąągo, tsídaadolyizgo, Ch’iidn át’į́į́, daaṉiigo ńdaaldzidyú daadilwosh.  
\v 27 Dagoshch’į’ Jesus bich’į’ hadziigo, Nohwił daagozhǫ́ǫ́ le’; shíí ásht’į́į́; doo nédaałdzid da, daabiłṉii lę́k’e.  
\v 28 Peter gábiłṉii, SheBik’ehń, da’aṉii ánt’įįyúgo, Tú biká’ shich’į’ ńṉáh, shiłnṉii.  
\v 29 Jesus, Yushdé’, biłṉii. Áídí’ Peter tsina’eełíí biyi’dí’ gódah ch’eyáágo Jesus yich’į’ tú yiká’ deyaa lę́k’e.  
\v 30 Áídá’ Peter adįįd nyolgo yígołsįįdgo neldzid; hayaa dezkaadá’ nádidilghaazh, SheBik’ehń, hasdáshíłteeh, ṉiigo.  
\v 31 Dagoshch’į’ Jesus bich’į’ dahdidilṉiidá’ yiłtsoodgo gábiłṉii, Ni’odlą’ lántsoh ayą́há, hant’é bighą nił nagoki?  
\v 32 Áídí’ tsina’eełíí yiyi’ onát’aazhdá’ nyolíí isht’idedzaa.  
\v 33 Tsina’eełíí yiyi’ naháztánihíí Jesus daayokąąh lę́k’e, Da’aṉii Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ ńlíni ląą, daayiłṉiigo.   
\p
\v 34 Hanaayú bił nada’dez’eeldá’ ni’ Gennésaret golzeeyú hikai.  
\v 35 Nṉee áígee daagolííníí Jesus ya’ikodaanzįįdá’ daagotahyú dahot’éhé anákeełgo, kah yaa nakaihíí dawa baa daayihesṉil;  
\v 36 Nidiyágé bidá’yú zhą́ ndi bedaadenolṉíh, daabiłṉiigo nádaabokąąh: dawa bedaadelṉiihíí nádaabi’dilziih lę́k’e.   
\c 15  
\p
\v 1 Jerúsalemdí’ begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e \w Phárisees\w* daanlíni Jesus yaa hikai, gádaayiłṉiigo,  
\v 2 Hant’é bighą nitsiłke’yú iłk’idá’ nṉee yánazįį n’íí yendaago’aahíí doo yikísk’eh ádaat’ee da? Dá doo daagonłsįgo táda’digisé da’iyąą.  
\v 3 Jesus gádaabiłṉii, Nohwíí hant’é bighą iłk’idá’ nṉee ye’ádaaṉiihíí zhą́ daahonohtą’go Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí doo bikísk’eh ádaanoht’ee da?  
\v 4 Bik’ehgo’ihi’ṉań díí k’ehgo gos’ąą, Nitaa hik’e nimaa dinłsį́, ṉii: ła’íí, Hadíń bitaa dagohíí bą́ą́ yati’ yee yokáałíí zideego bá goz’ąą.  
\v 5 Áídá’ nohwihíí gádaadohṉii, Hadíń bitaa dagohíí bą́ą́, Nt’éhéta naa nshné’ doleeł n’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań baa nshné’, yiłṉiihíí;  
\v 6 Ła’íí bitaa, bą́ą́ biłgo doo yidnłsį da ndihíí, da’áík’eh nłt’éé, daabiłdohṉii. Áík’ehgo iłk’idá’ nṉee yendaagos’aaníí bee Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’íí doo nt’égo ádaanołsį da.  
\v 7 Nohwíí, nṉee nzhóni ádaadoł’iiníí, \w Esáias\w* da’aṉiigo dabíntsé nohwaa nagolṉi’ lę́k’e, gáṉíígo,  
\v 8 Díí nṉeehíí dáyáti’ zhą́ yee ałhánégo shit’ah daanlįį, dáyáti’ zhą́ yee daashidnłsį, áídá’ bijíí yee doo daashidnłsį da.  
\v 9 Daashokąąh ndi ch’éh ádaat’įį, nṉee yegos’aaníí zhą́ yee iłch’ídaago’aah.   
\p
\v 10 Jesus nṉee łáni yushdé’ daayiłnṉiidá’ gádaayiłṉii, Shídaayełts’ą́ą́go bídaagonoł’aah.  
\v 11 Kozé’ yuṉe’ be’ogohigháhíí doo nchǫ’go kodiłteeh da; áídá’ kozé’dí’ behagohigháhíí zhą́ nchǫ’go kodiłteehi at’éé.  
\v 12 Áídí’ bitsiłke’yu baa hikaigo Jesus gádaayiłṉii, Áí ánṉiihíí \w Phárisees\w* daanlíni daidezts’ąągo doo bił daanzhǫǫ dahíí bígonłsį́ née?  
\v 13 Áídí’ gáyiłṉii, K’edolzaahíí dawa shiTaa yaaká’yú dahsdaahń doo k’eidnláá dahíí hi’ṉizh doleeł.  
\v 14 Ch’ík’eh da’áík’ehgo ádaat’ee: nṉee biṉáá ádaagodiníí ła’ biṉáá ádaagodini łolǫǫsíí k’ehgo ádaat’ee. Biṉáá ágodiníí ła’ biṉáá ágodini łolǫǫsyúgo, da’íła o’i’áń yuyaa ołiłdeeł.  
\v 15 Peter gábiłṉii, Iłch’ígon’áahgo nagosíńłṉi’íí nohwił ch’í’ṉah áńle’.  
\v 16 Jesus gádaabiłṉii, Ya’ nohwíí ałdó’ t’ah doo nohwił ídaagozį da née?  
\v 17 Ya’ doo hwahá bídaagonołsįįhda, hadíí kozé’ yuṉe’ be’ogohigháhíí kobidyú bendaagowa’, áídí’ nláhyú bech’ígohigháh?  
\v 18 Hadíí kozé’dí’ behagohigháhíí kojíídí’ behagohigháhi at’éé; áí nchǫ’go kodiłteehi at’éé.  
\v 19 Nchǫ’go natsí’ikeesíí, izideehíí, nant’į’ na’idaahíí, iké’ na’idaahíí, ich’in’įįhíí, łé’iłchoogo ánách’it’įįhíí, nchǫ’go yách’iłti’íí, díí dawa kojíídí’ behagohigháhi at’éé.  
\v 20 Áí nchǫ’go daakodihiṉiiłi at’éé: kogan dá doo tách’igisé da’ch’iyąąhíí doo nchǫ’go kodiłteehi at’éé da.   
\p
\v 21 Áídí’ Jesus dahiyaago Tyre hik’e Sídon golzeehíí biṉaayú óyáá.  
\v 22 Isdzán áízhį’ golíni, Cánaan hat’i’íí nlíni, baa nyáágo gábiłṉii, ShiNant’a’, David biYe’ ńlíni, shaa ch’onbáah; shizhaazhé na’ilíhníí góyéégo bich’į’ nagowaa, ch’iidn biyi’ golį́į́go.  
\v 23 Da’ágát’éé ndi doo yich’į’ hadzii da. Bitsiłke’yu baa hikai, gádaabiłṉiigo, Yúwehyú nádńł’áá; áń nohwiké’ dilwoshgo anádaał.  
\v 24 Jesus gáṉíí, Israel hat’i’íí bitahyú nṉee dibełį́į́ ch’a’onehesdee’híí k’ehgo ádaat’eehíí zhą́ bighą niyáá.  
\v 25 Áídí’ isdzánhíí biyahzhį’ hayaa adzaago bokąąhgo gábiłṉii, ShiNant’a’, shich’oṉiih.  
\v 26 Jesus gábiłṉii, Chągháshé báń bits’ą́’ nách’idiné’go gósé bich’į’ och’iłkaadgo doo bik’eh da.  
\v 27 Isdzán gánábiłdo’ṉiid, Da’aṉii, shiNant’a’: da’ágát’éé ndi báń bizhool nṉee bibiká’idáné biká’dí’ nanihidéhíí, gósé daayiyąą.  
\v 28 Jesus gánábiłdo’ṉiid, Isdzán, dázhǫ́ ni’odlą’ golį́į́ lą́! Dá hánt’įįhíí k’ehgo ná łalṉe’ doleeł. Áík’ehgo da’áí bik’ehenkéézgee bizhaazhé nłt’éé násdlį́į́.  
\v 29 Jesus dahnadiidzaago túsikaaníí Gálilee holzéhi bit’ahyú ńyáá; áídí’ dziłyú óyáágo akú dahnezdaa.  
\v 30 Nṉee doo ałch’ídé baa náńłsą́ą́go, nṉee doo nakai dahíí, biṉáá ádaagodiníí, doo yádaałti’ dahíí, baa dahnagoz’aaníí, ła’íí ik’e’an łą́ą́go, Jesus dées’eezgee ndaihezṉilgo nádailziih:  
\v 31 Áí bighą nṉee íła’at’ééhíí nṉee doo yádaałti’ da n’íí yádaałti’go nádaasdlįįgo daayiłtsąągo, ła’íí baa dahnagoz’ąą n’íí nłt’éé nádaasdlįįgo, doo nadaakai da n’íí nłt’éégo nakai nádaasdlįįgo, biṉáá ádaagodįh n’íí biṉáá nádaagosdlįįgo daayiłtsąągo bił díyadaagot’ee: áík’ehgo Israel hat’i’i Bik’ehgo’ihi’ṉań daayokąąhíí ya’ihédaanzį lę́k’e.   
\p
\v 32 Áídí’ Jesus bitsiłke’yu yushdé’ daayiłnṉiidá’ gáyiłṉii, Díí nṉee shaa náńłsą́ą́híí baa daach’oshba’, dá bił nashkaigo taagiskąą, k’adíí doo nt’é daiyąą da: doo dá shiṉá’ nádaadish’aa hasht’į́į́ da, ágádaadzaayúgo nákaahyú dánko shiṉá’ yik’e odaatłizh.  
\v 33 Bitsiłke’yu gádaabiłṉii, Da’igolį́į́gee hadí’ báń díí nṉee doo ałch’ídé dahíí bá daan’né’go nádaadihii’né’?  
\v 34 Báń dijolé da’kwíí nadaahné’, daabiłṉii, Jesus. Gosts’idi, ła’íí łóg ałts’ísę́hi ayą́hágo biłgo, daabiłṉii.  
\v 35 Áígee nṉeehíí, Ni’yú dinohbįįh, daayiłṉii.  
\v 36 Báń dijolé gosts’idihíí, łógíí biłgo náidnné’go ya’ihénzįgo oskąądí’ iłk’ídaizné’go bitsiłke’yu yaa daizné’go nṉee yitada’izṉii.  
\v 37 Dawa da’iyąągo náda’isdįįd lę́k’e: áídí’ ch’ékaadíí táts’aa gosts’idi bik’ehgo nádaihezlaa.  
\v 38 Isdzáné hik’e chągháshé doo bił otago da, dá nṉee zhą́go dį́į́dn doo náhóltagyú áhołáni shį da’iyą́ą́.  
\v 39 Áídí’ nṉee baa náńłsą́ą́ n’íí onádaihes’a’dá’, bíhíí ni’ Mágdala golzeehíí biṉaayú bił o’i’éél.   
\c 16  
\p
\v 1 Phárisees hik’e Sádducees daanlíni Jesus yaa hikai, nabídaantaah daanzįgo, Yaaká’dí’ godiyįhgo be’ígóziníí nohwił ch’í’ṉah áńle’, daabiłṉii lę́k’e.  
\v 2 Jesus gádaabiłṉii, O’i’aahgee gádaadohṉii dák’eh, Gonłt’éé doleeł ląą ko: yaak’os łichiihíí be’ígózį.  
\v 3 Áídá’ t’ahbįdá’ gádaadohṉii dák’eh, Dégóchǫ’go o’i’aah ląą: yaak’os łichiigo dábégódzidgo bił hayiłką́ą́híí be’ígózį. Nohwíí nṉee nzhóni ádaagonoł’iiníí, yáá daaneł’į́į́go hago ágoṉéhíí bídaagonołsį; áídá’ k’ad ágoṉéhíí doo bídaagonołsį da.  
\v 4 Nchǫ’go ádaat’éhi nant’į’ nakaihi daałinolt’įįłíí godiyįhgo be’ígóziníí yiká daadéz’įį; áídá’ be’ígóziníí doo bił ch’í’ṉah ádaalṉe’hi at’éé da, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi, \w Jonas\w* holzéhi, nṉee bich’į’ be’ígózįh alzaahíí zhą́. Áídá’ Jesus bits’ą́’ dahnasdzaa.  
\v 5 Jesus bitsiłke’yu hanaazhį’ bił naná’diz’eeldá’, báń yínádaasṉah lę́k’e.  
\v 6 Jesus gádaabiłṉii, Báń benilzoołé, \w Phárisees\w* hik’e \w Sádducees\w* daanlíni bíyééhíí, baa daagonohsąą, ṉii.  
\v 7 Bitsiłke’yu iłch’į’ yádaałti’go gádaaṉii, Báń doo daasii’né’ dahíí bighą aṉíí.  
\v 8 Jesus ádaaṉiihíí yígółsįgo gábiłṉii, Nohwíí nohwi’odlą’ da’ayą́háhi, hant’é bighą báń doo daasooné’ dahi baa iłch’į’ yádaałti’?  
\v 9 Ya’ doo hwahá bídaagonołsįįh da? Báń dijolé ashdla’i nṉee ashdladn doo náhóltag dago bá da’desné’ n’dá’ ch’ékaadíí da’kwíí táts’aa bik’ehgo ńdaahesoolaa n’íí, ya’ doo bínádaałṉiih da née?  
\v 10 Łah ałdó’ báń dijolé gosts’idi, nṉee dį́į́dn doo náhóltag dago bá da’desné’ n’dá’ ch’ékaadíí da’kwíí táts’aa bik’ehgo ńdaahesoolaa n’íí, ya’ doo bínádaałṉiih da née?  
\v 11 Nt’é bighą doo nohwił ídaagozį da? Báń benilzoołé Phárisees hik’e Sádducees daanlíni bíyééhíí baa daagonohsąą, nohwiłdéṉiidíí, báń doo baa yashti’go ádishṉii da.  
\v 12 Bitsiłke’yu áníita yídaagołsįįd, Báń benilzoołé baa daagonohsąą, doo ṉiigo aṉíí da, áídá’ \w Phárisees\w* hik’e \w Sádducees\w* daanlíni hagot’éégo iłch’ídaago’aahíí baa daagonohsąą, ṉiigo aṉíí lę́k’e.   
\p
\v 13 Jesus Caesaréa Philíppi golzéhi biṉaayú ńyáágo bitsiłke’yu nayídaadiłkidgo gáyiłṉii, Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nṉee hadíń nshłįį daashiłṉii?  
\v 14 Bitsiłke’yu gádaabiłṉii, Ła’, John, Baptize ágoł’įį n’íí át’į́į́, daaniłṉii; ła’ihíí, \w Elías\w* at’į́į́; ła’ihíí \w Jeremías\w*; dagohíí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi n’íí át’į́į́ daaniłṉii.  
\v 15 Jesus gánábiłdo’ṉiid, Nohwíí nohwich’į’yúgohíí, hadíń át’į́į́ daashiłdohṉii?  
\v 16 Simon Peter gábiłṉii, Ni \w Christ\w* ánt’įį, Bik’ehgo’ihi’ṉań hiṉáhi biYe’.  
\v 17 Jesus gábiłṉii, Simon \w Bar‐jóna\w*, ni niyaa gozhǫ́ǫ́ le’: its’í hik’e dił nlíni doo nił ch’í’ṉah áyíílaa da, shiTaa yaaká’yú dahsdaahń zhą́ nił ch’í’ṉah áyíílaago ádíńṉiid.  
\v 18 Ła’íí gániłdishṉii, Ni Peter honlzéhi, daashodlaaníí kįh ágoch’ile’híí k’ehgo díí tsééhíí biká’ yishtł’į: áík’ehgo ch’iidntahdí’ ch’iidn binawodíí doo bitis hileeh da.  
\v 19 Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee goz’aaníí bá be’igęęsé naa nshṉííł: áík’ehgo nt’éhéta ni’gosdzáń biká’ łesíńtł’ooníí yaaká’yú ałdó’ łestł’ǫǫ doleeł; nt’éhéta ni’gosdzáń biká’ k’e’íín’aahíí yaaká’yú ałdó’ k’e’dot’aah doleeł.  
\v 20 Jesus bitsiłke’yu gádaayiłṉii, Shíí Jesus, Christ nshłiiníí hadíń bił nadaagolṉi’ hela’.   
\p
\v 21 Áídí’ godezt’i’go Jesus, Jerúsalemyú deyaago Jews yánazíni, okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehi, ła’íí begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi biniidaagodnle’íí, ła’íí bidizideedí’ taagi jįį hileehgo naadiidáhíí dahkodá’ bitsiłke’yu yił na daagolṉi’go nkegonyaa.  
\v 22 Peter t’ąązhį’ bich’į’ hananádziigo gáṉíí, SheBik’ehń, díí nits’ą́’zhį’ begoz’ąą le’: nich’į’ begolṉe’ hela’.  
\v 23 Jesus t’ąązhį’ adzaago Peter yich’į’ hadziigo, Satan, yúwehyú shiká’zhį’ ánṉe’: ni shił godnłkísh: Bik’ehgo’ihi’ṉań binatsekeesíí k’ehgo doo natsíńkees da ląą, nṉee binatsekeesíí zhą́ bee natsíńkees, biłṉii.   
\p
\v 24 Jesus bitsiłke’yu gádaayiłṉii, Dahadíń shiké’ dahdigháh hát’į́į́yúgo, ídaayo’ṉahdá’ bitsį’iłna’áhi dahyidotįįhgo shiké’ dahdowáh.  
\v 25 Dahadíń bi’ihi’ṉa’ yaa bił goyééhíí, áí bits’ą́’ da’ilíí hileeh: áídá’ dahadíń ídaayis’ṉahgo shíí shighą bi’ihi’ṉa’ da’ilíí silįį’íí, áń ihi’ṉaa doo ngonel’ąą dahíí yee hiṉaa doo.  
\v 26 Ni’gosdzáń dágoz’ąą nt’éégo ch’ist’įįdá’ koyi’siziiníí da’ilíí silįįyúgo, áí hant’é bits’ą́’dí’ ch’it’įįh? Dagohíí koyi’siziiníí hant’é bideṉá nch’iné’?  
\v 27 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, shiTaa bits’ą́’idindláádíí bee shits’ą́’idindláádgo, binal’a’á yaaká’yú daagolííníí bił nánshkáh; áígee nṉee dała’á daantį́į́gee ánát’įįdíí dábik’ehgo bich’į’ nadi’ish’ṉił.  
\v 28 Da’aṉii gánohwiłdishṉii, Kúgee nadaaziiníí ła’ dá doo da’itsaahíí dailįįhé shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nant’án nshłįįgo náshdaałgo daashiłtsąągo zhą́.   
\c 17  
\p
\v 1 Áídí’ gostáń iskąągee Peter, James, hik’e John, bik’isnhíí, biłgo Jesus dasahndi yił okai lę́k’e, dził n’ááyú.  
\v 2 Áígee binadzahgee Jesus łahgo ánolįh silįį: binii bik’ina’didlaad silįį, ya’áí k’ehgo, bidiyágéhíí łigai silįį, idindláádhíí k’ehgo.  
\v 3 Nt’éégo áígee Moses hik’e \w Elías\w* bił daanlįįgo silįį, Jesus yił yádaałti’go.  
\v 4 Peter Jesus gáyiłṉii, NohweBik’ehń, kú nkaihíí nohwá nzhǫǫ: hánt’įįyúgo dząągee tł’ohdahskáń taago ádaagohiidle’; ła’ ni ná, ła’ihíí Moses bá, ła’ihíí Elías bá.  
\v 5 T’ah yałti’go áígee yaak’os dázhǫ́ bits’ą́’idindládi biká’ dahiyaa: nt’éégo yaak’os biyi’dí’ yati’ yidezts’ąą gáṉíígo, Díínko shiYe’ shił nzhóni, baa shił gozhóni; áń hódaayołts’ąą.  
\v 6 Díí daidezts’ąągo Jesus bitsiłke’yu hayaa ádaasdzaa, ńdaaldzidgo.  
\v 7 Jesus baa nyáágo bedaadesṉiigo gádaabiłṉii, Daohsįįh, doo ńdaałdzid da.  
\v 8 Hadag daadéz’įį hik’e nṉee doo ła’ dadá’ Jesus zhą́ daayo’įį.  
\v 9 Dziłdí’ hayaa nákahdá’ Jesus gádaabiłṉii, Daahołtsąą n’íí hadíń bił nadaagołṉi’ hela’, shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, dasitsą́ą́dí’ naadisdzaago zhą́.  
\v 10 Bitsiłke’yu nabídaadiłkidgo gádaabiłṉii, Hant’é bighą Elías dantsé hígháh, daaṉii, begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi?  
\v 11 Jesus gádaabiłṉii, \w Elías\w* da’aṉii dantsé hígháhgo dawahá iłch’į’nádaidle’.  
\v 12 Áídá’ gánohwiłdishṉii, Elías iłk’idá’ ńyáá, ndi doo bídaagoch’iłsį da ni’, áídá’ dá hádaach’it’įįyú ánádaach’ol’įįł lę́k’e. Áí k’ehgo shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, ałdó’ ádaashich’idoliił.  
\v 13 John, Baptize ágoł’įį n’íí, áyiłṉiigo bitsiłke’yu yídaagołsįįd.   
\p
\v 14 Nṉee łą́ą́go íła’at’ééhíí yaa hikaigo nṉee ła’ Jesus yaa nyáágo yich’į’ hilzhiizhgo gábiłṉii,  
\v 15 ShiNant’a’, shiye’ baa ch’onbáah; onátłishgo goyéégo bich’į’ nagowaa: łahgee kǫ’ yeh naká’, łahgeehíí tú yeh naká’.  
\v 16 Nitsiłke’yu baa bił ni’áázh ndi doo hagot’éégo iłch’į’ ánádaidle’ da.  
\v 17 Jesus gádaabiłṉii, Nohwi’odlą’ édaadįhgo, dánohwíí zhą́ daanohwik’ehgo daałinołt’įįłíí, dahosahzhį’ nohwił nahashtą́ą́? Dahosahzhį’ ląą nohwidag ánsht’ee? Yushdé’ niye’ shich’į’ bił nn’áash.  
\v 18 Jesus ch’iidn nłdzilgo yich’į’ hadziigo ishkiiníí yiyi’dí’ háyáá: áík’ehgo da’áí bik’ehenkéézgee nłt’éé násdlį́į́.  
\v 19 Áík’ehgo Jesus bitsiłke’yu dasahndiyú baa hikaigo, Nééhíí hant’é bighą doo hadaandzóód da láń? daabiłṉii lę́k’e.  
\v 20 Jesus gádaabiłṉii, Nohwi’odlą’ da’ayą́háhíí bighą: da’aṉii gádaanohwiłdishṉii, Nohwi’odlą’ mustard biyígé ga’at’éé ndi, díí dziłíí bich’į’ hadaahdziigo, Yúwehégo dihi’ṉáh, daabiłdohṉiiyúgo, ágáṉéh: doo nt’é ch’éh ádaał’įį da doleeł.  
\v 21 Áídá’ díí ga’at’éhihíí dáshiṉá’ da’ch’okąąhgo zhą́ habidi’nedzódihi at’éé.   
\p
\v 22 Gálilee golzeegee naháztąądá’ Jesus bitsiłke’yu gádaayiłṉii, Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, shik’edaanṉiihíí bilák’e shi’dolteeł:  
\v 23 Daashiziłheedá’ taagi jįį hileehgo naadishdáh, ṉii. Áí bighą bitsiłke’yu bijíí daanṉiih lę́k’e.   
\p
\v 24 Capérnaum golzeeyú hikaigo \w tribute\w* bich’į’ nada’ch’iṉiiłíí Peter yaa hikaigo, Ya’ niłch’ígó’aahíí naná’i’ṉiłihíí nayiṉiił née? daabiłṉii.  
\v 25 Peter, Ha’oh, ṉii. Kįh yuṉe’ oyáágo Jesus ntsé bich’į’ hadziigo gábiłṉii, Hagot’éégo baa natsíńkees, Simon? Ni’gosdzáń biká’ ízisgo nant’án daanliiníí, hadíń tax dagohíí tribute bich’į’ nayiṉiił? Ya’ dabíí bichągháshéhíí née, dagohíí nanidí’ nakaihíí née?  
\v 26 Peter, Nanidí’ nakaihíí, ṉii. Jesus gánábiłdo’ṉiid, Áík’ehgo bichągháshé doo nada’hiṉiił da.  
\v 27 Da’ágát’éé ndi, doo hadaashkee da doleełhíí bighą, túsikąąyú ńṉáh, łóg behahidleehíí táyi’ ołdeełgo, łóg dantsé hánlee’íí bizé’ iłts’ą́’ ánle’; ákóṉe’ zhaali siné’ihíí hanné’go tribute bich’į’ nada’ch’iṉiiłíí shíí shá ła’íí ni ná bich’į’ nahiṉííł.   
\c 18  
\p
\v 1 Áídá’ Jesus bitsiłke’yu baa hikaigo gádaabiłṉii, Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí bitahyú hadíń itisgo nlįį?  
\v 2 Áík’ehgo Jesus chągháshé ałts’ísę́hi dała’á yushdé’ yiłṉiigo, bit’ahdí’ dahyinesdaago,  
\v 3 Gáṉíí, Da’aṉiigo gánohwiłdishṉii, Nohwinchǫ’íí bits’ą́’zhį’ ádaahṉe’go chągháshé ałts’ísę́híí k’ehgo ádaadohdle’yúgo zhą́ yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí itah hohłeeh.  
\v 4 Dahadíń díí chągháshéhíí k’ehgo ídaagoch’iyolba’íí, yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí bitahyú da’áń itis nlįį.  
\v 5 Dahadíń shizhi’íí binkááyú chągháshé díí ga’at’ééhíí náidnłtįįyúgo, shíí náshidnłtíni at’éé.  
\v 6 Dahadíń díí doo ízisgo ádaat’ee da ndi daashodląąhíí dała’á nchǫ’go at’į́į́go áile’íí, áń tséé be’ik’áhi nchaahi bik’osyú bidestł’ǫǫgo túnteel beh hilt’e’go tú yił didziihgo bá nzhǫǫ doleeł ni’.   
\p
\v 7 Ni’gosdzáń biká’ nṉee nakóntaahíí bá góyéé doleeł: nakódintaahíí dá begolṉéh go’į́į́; áídá’ hadíń na’íntaahíí bá góyéé doleeł!  
\v 8 Áík’ehgo nigan dagohíí nikee nchǫ’go ánát’įįł áníłsįyúgo, nadnłgeeshgo yó’ołt’e’: doo hagot’éégo nanṉaa da ndi, nits’í łahzhį’ ádįh ndi dahazhį’ ihi’ṉaahíí biyi’ onṉáhgo doo hago’at’éé da, áídá’ nigan nakigo hik’e nikee nakigo kǫ’ dahazhį’ diltłi’íí biyi’ yuyaa oni’dilt’e’yúgo doo ná nzhǫǫ da.  
\v 9 Niṉáá nchǫ’go ánát’įįł áníłsįyúgo, ha’aahgo yó’ołṉe’: niṉáá dała’á ádįh ndi dahazhį’ ihi’ṉaahíí biyi’ onṉáhgo doo hago’at’éé da, áídá’ niṉáá nakigo ch’iidn bikǫ’ diltłi’i biyi’ yuyaa oni’dilt’e’yúgo doo ná nzhǫǫ da.  
\v 10 Ídaa daagonohdząą, díí doo ízisgo ádaat’ee dahíí ła’ doo daach’ohłaa da; yaaká’yú Bik’ehgo’ihi’ṉań binadaal’a’á biṉádaadéz’iinihíí, shiTaa yaaká’yú dahsdaahń biniizhį’ dahazhį’ daabineł’į́į́, nohwiłdishṉii.  
\v 11 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, ch’a’onehesdeehíí hasdáhishṉiiłhíí bighą niyáá.  
\v 12 Díí hagot’éégo baa natsídaahkees? Nṉee bidibełį́į́ dała’á gonenadín golį́į́dá’ dała’á ch’a’oyááyúgo, ngost’ádin ngost’áíhíí dákú nyiṉííłdá’ dziłyú ch’a’oyáá n’íí hantaa gá?  
\v 13 Da’aṉiigo gádaanohwiłdishṉii, Náidnłtįįyúgo ngost’ádin ngost’áí doo hak’i ch’a’okai dahíí dawa bitisgo náid nłtiiníí yaa bił gozhǫ́ǫ́.  
\v 14 Áík’ehgo shiTaa yaaká’yú dahsdaahń díí doo ízisgo ádaat’ee dahíí dała’á ndi doo ch’a’okaad hat’į́į́ da.   
\p
\v 15 Nik’isn nich’į’ nchǫ’go adzaayúgo, bich’į’ ńṉáhgo bi’at’e’íí dasahndi bee bich’į’ yáńłti’: nidits’agyúgo, nik’isn hosíńłbáni at’éé.  
\v 16 Áídá’ doo nidits’ag dayúgo, dała’á dagohíí naki biłgo bich’į’ bił nkáh, áík’ehgo naki dagohíí taagi hilt’eego biṉááł bee yá’iti’íí da’aṉiigo bee bígózį doleeł.  
\v 17 Díí ndi doo yidits’ag dayúgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań daayodlaaníí ha’ánáłséhyú baa nagolṉí’: áí ndi doo yidits’ag dayúgo, doo Jew nlįį dahíí, tax bich’į’ nahi’ṉiiłíí k’ehgo baa natsíńkees doleeł.  
\v 18 Da’aṉiigo gádaanohwiłdishṉii, Nt’éhéta ni’gosdzáń biká’ łédaasołtł’ǫǫhíí yaaká’yú ałdó’ łestł’ǫǫ doleeł; nt’éhéta ni’gosdzáń biká’ k’éda’so’aahíí yaaká’yú ałdó’ k’e’do’t’aah doleeł.  
\v 19 Gánánohwiłdish’ṉii, Naki dołt’eego ni’gosdzáń biká’ nt’éhéta dała’ haht’į́į́ lę́k’eyúgo hohkeedgo, shiTaa yaaká’yú dahsdaahń nohwá áile’.  
\v 20 Dahayú naki dagohíí taagi hilt’eego shizhi’ yee da’okąąhgo íła’at’ééyúgo, áígee iłṉí’gee shíí nshłįį.   
\p
\v 21 Peter baa nyáágo gábiłṉii, SheBik’ehń, shik’isn shich’į’ dénchǫ’go ánát’įįłyúgo, da’kwiidnshą’ baa nágodinsh’aah, gosts’idn née?  
\v 22 Jesus gábiłṉii, Gosts’idn doo niłdishṉii da, ndi gosts’idinhíí gosts’idngo.   
\p
\v 23 Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí nant’án bánada’iziidíí baa hadaaz’aahíí iłk’ídaagodiłdǫǫh hádaat’įįhíí k’ehgo at’éé.  
\v 24 Yołtag nkegonyaagee, bána’iziidi ła’ gonenáń doo náhóltagyú \w talents\w* golzeego baa ha’ááhi baa híl’a’.  
\v 25 Doo hagot’éégo na’iṉiił dahíí bighą, Díí nṉeehíí, bi’aahíí, hik’e bichągháshéhíí, ła’íí dawa bíyééhíí biłgo nahoṉíih, áí bee shich’į’ nanáhó’ṉííł, ṉiigo bángon’ą́ą́, binant’a’.  
\v 26 Áík’ehgo bána’iziidíí bich’į’ hayaa adzaago nábokąąhgo, Shinant’a’, ntsé ńt’ah, ąął nich’į’ na’ishṉiił ndi at’éé, biłṉii.  
\v 27 Áík’ehgo binant’a’íí baa ch’oba’go, Doo shich’į’ na’iṉííł da ndi nzhǫǫ, biłṉiigo nanábines’įįd.  
\v 28 Áídá’ áń ch’íńyáágo ła’ yił na’iziidi, dała’á gonenadín \w pence\w* golzeego baa hayił’áhi, yiłtsąą: áń yizidnłtsoodgo, Shaa hánł’aahíí shich’į’ nanáhí’ṉííł, yiłṉii.  
\v 29 Yił na’iziidíí bich’į’ hayaa adzaago nábokąąhgo, Ntsé ńt’ah, dawa nich’į’ na’ishṉiił ndi at’éé, biłṉii.  
\v 30 Ndi, Dah, ṉiigo ha’áyíłt’e’, baa ha’ááhíí na’hazṉilzhį’.  
\v 31 Ła’ yił nada’iziidíí daabiłtsąągo doo bił daagozhǫ́ǫ́ dago díí ágodzaahíí dawa binant’a’ yił nadaagosṉi’.  
\v 32 Áídí’ binant’a’íí biká’íł’aadgo gábiłṉii, Ni shána’izíidíí dázhǫ́ ńchǫ’ ląą, ni shaa háńł’áhi doo shich’į’ nanáhí’ṉííł da ndi nzhǫǫ, niłdéṉiid ni’, náshonkąąhgo:  
\v 33 Áík’ehgo ni ałdó’ bił na’izíidíí baa ch’onba’ le’at’éhi, shíí naa ch’osibáadhíí k’ehgo,  
\v 34 Áík’ehgo binant’a’ hashkeego ha’áná’ilka’ yuṉe’ obił’a’ biniigodilṉéhgo, baa ha’ááhíí dawa nanáyihezṉilzhį’.  
\v 35 Díí k’ehgo shiTaa yaaká’yú dahsdaahń ádaanohwile’, doo nohwijíídí’ nohwik’isn nohwich’į’ nchǫ’go at’ééhíí bighą baa nádaagodinoh’aah dayúgo.   
\c 19  
\p
\v 1 Jesus díí ąął yee nyánłti’dá’ Gálileedí’ dahnyaa lę́k’e, ni’ Judéa golzeeyú, túńlííníí Jórdan holzéhi bitisyú ńyáá;  
\v 2 Áígee nṉee biké’ náńłsą́ą́go nádaayilziih lę́k’e.   
\p
\v 3  \w Phárisees\w* daanlíni ałdó’ baa hikaigo nabídaantaahgo gádaabiłṉii, Ya’ nṉee hant’éhéta bighą bi’aa yił iłk’ínát’aashgo goz’ąą née?  
\v 4 Jesus gádaabiłṉii, Ya’ díí doo hwahá daahohshiih da née, dantsé godeyaadá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee áyíílaahń, nṉee ła’íí isdzán áyíílaa lę́k’e,  
\v 5 Gáṉíígo, Díí bighą nṉee bitaa hik’e bą́ą́ yits’ą́’gháhgo bi’aa yił nlįį doleeł: áí naki n’íí dała’á nádodleeł.  
\v 6 Áík’ehgo doo naki dilt’ee dadá’ bits’í dała’á silįį. Áík’ehgo dahadíń Bik’ehgo’ihi’ṉań łayinlááhíí, dahadíńta iłk’íyóléh hela’.  
\v 7 Phárisees gádaabiłṉii, Ágát’éédá’, nt’é bighą naltsoos bee iłk’íńch’ít’aashíí łayile’go isdzánhíí yił iłk’ínát’aashgo Moses ngon’ą́ą́ láń gá?  
\v 8 Jesus gádaabiłṉii, Moses nohwijíí daantł’izíí bighą nohwi’aa bił iłk’ínát’aashgo nohwá ngon’ą́ą́ lę́k’e: ndi dantsé godeyaadá’ doo ágágot’ee da ni’.  
\v 9 Shíí gádaanohwiłdishṉii, Hadíń bi’aa doo nṉee ła’ yił nant’į’ na’aash dadá’, yił iłk’ínát’aazhdá’ yił naná’ṉááyúgo nant’į’ nagháhi at’éé: hadíń isdzán yó’olt’e’ n’íí yił nṉááyúgo, áń ałdó’ nant’į’ nagháhi at’éé.   
\p
\v 10 Bitsiłke’yu gádaabiłṉii, Na’i’ṉeehíí ágát’ééyúgo, doo nch’iṉéh da ndi nzhǫǫ.  
\v 11 Jesus gádaabiłṉii, Doo nṉee dawa díí yídaanel’ąą da, hadíí ye’at’éé doleełgo baa daadest’aaníí zhą́.  
\v 12 Nṉee ła’ doo nnádaałsé’ dago daabi’deshchíni ádaat’ee: áídá’ ła’íí doo nnádaałsé’ dago ádaalṉe’: ła’íí dabíí hádaat’įįgo yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’ąąhíí bighą doo nnádaałsé’ da. Hadíń díí yínel’aaníí ch’ík’eh ye’at’éé le’.   
\p
\v 13 Jesus chągháshé ałts’ísę́hi baa bił nch’ihezkai lę́k’e, yiká’ ndaadilṉiihgo yá okąąh daabich’o’ṉíígo: áídá’ bitsiłke’yu Doo ágádaaht’įį da, daakołṉii.  
\v 14 Áídá’ Jesus gáṉíí, Ch’ík’eh chągháshé shich’į’ nihikáh le’, doo t’ąązhį’ daahínóhtą’ da; bíí ga’ádaat’eehíí yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanlįį.  
\v 15 Chągháshé ąął yiká’ ndaadesṉiihdá’ onádzaa.   
\p
\v 16 Nt’éégo nṉee ła’ Jesus yaa nyáágo gáyiłṉii, Iłch’ígó’aahíí nłt’éhi ńlínihi, hago ląą nłt’éhi áshṉe’go ihi’ṉaa doo ngonel’ąą dahíí yaaká’yú bee hinshṉaa doleeł?  
\v 17 Jesus gábiłṉii, Nt’é bighą nłt’éhi shiłnṉii? Doo hadíń nłt’éé da go’į́į́, dała’á zhą́, Bik’ehgo’ihi’ṉań zhą́: áídá’ ihi’ṉaa nłt’éhi biyi’ onṉáh háńt’įįyúgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí bikísk’eh áńt’ee le’.  
\v 18 Daat’éhihíí? ṉii. Jesus gábiłṉii, Doo ich’iziłhee da, Doo nant’į’ nach’ighaa da, Doo ich’in’įįh da, Doo łé’ ch’iłchoo da,  
\v 19 Kotaa hik’e komaa ch’idnłsį: ła’íí, Kot’ahdí’ gólííníí koł nzhǫǫ, dakíí ídił ch’ijǫǫhíí k’ehgo.  
\v 20 Nṉee áníi nagháhihíí gábiłṉii, Ánists’ísę́dí’ godezt’i’go díí dawa be’ánsht’ee: áídá’ nt’é zhą́shą’ doo be’ánsht’ee da?  
\v 21 Jesus gábiłṉii, Nzhǫǫ nleeh háńt’įįyúgo, ti’i, dawahá ṉíyééhíí naa nahoṉiihgo zhaalihíí tédaat’iyéhíí bita’iṉííh, áík’ehgo yaaká’yú dawahá łáń ílíni ṉíyéé doleeł: áídí’ yushdé’ shiké’ dahsinṉáh.  
\v 22 Áídá’ nṉee áníi nagháhihíí díí yidezts’ąądá’, doo bił gozhǫ́ǫ́ dago onádzaa: dázhǫ́ háłdzilhíí bighą.   
\p
\v 23 Jesus bitsiłke’yu gádaayiłṉii, Da’aṉiigo gánohwiłdishṉii, Nṉee háłdzili yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanliiníí itah hileehgo bá nyee.  
\v 24 Gánádaanohwiłdish’ṉii, Łį́į́ bigháń ha’i’áhíí bená’kadé bigha’i’áńyú ch’égháhgo bá nyeedá’ nṉee háłdzilíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanliiníí itah hileehgo itisgo bá nyee.  
\v 25 Bitsiłke’yu díí daidezts’ąądá’ bił díyadaagot’eego gádaaṉii, Áídá’ hadíń zhą́ hasdábi’dilteeh?  
\v 26 Jesus daabineł’į́į́go gáṉíí, Nṉeehíí áí doo łayole’ at’éé da go’į́į́; Bik’ehgo’ihi’ṉań zhą́ dawa łayile’hi at’éé.   
\p
\v 27 Peter gábiłṉii, Isąą, nohwíyéé dawa bits’ą́’ dahdihiikaidá’ niké’ dahsiikai ni’: áígee nt’é nohwich’į’ nahi’ṉiił?  
\v 28 Jesus gádaabiłṉii, Da’aṉiigo gánohwiłdishṉii, Dawa áníidégo ánálzaago, shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nant’án biká’dahsdáhá bits’ą́’idindláádíí biká’ dahsidaago, nohwíí shiké’ nahkaihíí ałdó’ nant’án biká’ dahsdáhá nakits’ádah biká’ dahnahísóotąą doleeł, Israel nakits’ádah hat’i’íí yaa yádaałti’go.  
\v 29 Dahadíń bigową, bik’isyú, bilahkííyú, bitaa, bą́ą́, bi’aa, bichągháshé, dagohíí bini’ shizhi’híí bighą yits’ą́’ dahnyaahíí, dała’á gonenadín ánáhołąągo baa det’aahi at’éé, ła’íí ihi’ṉaa doo ngonel’ąą dahíí yee hiṉaa doleeł, yaaká’yú.  
\v 30 Áídá’ łą́ą́go dantsé daanlįį n’íí iké’yú doleeł; ła’íí iké’yú daanlįį n’íí dantsé doleeł.   
\c 20  
\p
\v 1 Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí díí k’ehgo at’éé: nṉee dahts’aa hentííníí bíyéé gólíni dázhǫ́ t’ahbiyú bánada’iziidíí hantaayú dahiyaa.  
\v 2 Nṉee bánada’iziidíí \w penny\w* yich’į’ na’iṉiiłgo yángon’ą́ą́dá’ bidahts’aa hentį́į́yú odais’a’.  
\v 3 Ngost’áí bik’ehenkéézyú shį onanádzaago na’hiṉiih nagoz’ąąyú ła’ daazhógo nadaazįįgo yiłtsąągo,  
\v 4 Gádaayiłṉii, Nohwíí ałdó’ shidahts’aa hentį́į́yú dohkáh, dábik’ehgo nohwich’į’ nahishṉiił ndi at’éé. Áík’ehgo áí ałdó’ ákú okai.  
\v 5 Isk’áhńyááyú ła’íí taagi bik’ehenkéézyú shį onanádzaago da’ágánánádzaa.  
\v 6 Ashdla’i bik’ehenkéézyú shį onanádzaago ákú ła’ daazhógo nadaazįįgo náyíłtsąą, Hant’é bighą daazhógo nasozįįgo o’i’ą́ą́? yiłṉii.  
\v 7 Doo hadíń na’idziid nohwaidi’aah dahíí bighą, daabiłṉii. Nohwíí ałdó’ shidahts’aa hentį́į́yú dohkáh, yiłṉii. Dábik’ehgo nohwich’į’ nahishṉiił ndi at’éé.  
\v 8 O’i’ą́ą́yú dahts’aa hentííníí bíyééhíí bik’ehgo na’idziidi gáyiłṉii, Shánada’iziidíí bich’į’ ádaanṉiigo bich’į’ nada’hiṉííł, da’iké’yú náda’nziidíí ntsé, áídá’ dantsé náda’nziidíí iké’yú.  
\v 9 Ashdla’i bik’ehenkéézyú shį náda’nziid n’íí ákú hikaigo dała’á ntį́į́go \w penny\w* bich’į’ nahas’ṉil.  
\v 10 Dantsé náda’nziid n’íí ákú hikaigo, néé itisgo nohwich’į’ nahi’ṉiił, daanzį lę́k’e; da’ágát’éé ndi dała’á ntį́į́go penny zhą́ bich’į’ nahas’ṉil.  
\v 11 Díí bich’į’ nahas’ṉilhíí bighą nṉee bidahts’aa golííníí yída’iłtahgo,  
\v 12 Gádaabiłṉii, Dała’ádn łédihikeezzhį’ nada’iziid n’íí néé bił dáłełt’eego nohwich’į’ naháńṉil, néé gozdogyú nyeego nada’idziidgo o’i’ą́ą́.  
\v 13 Nant’ánhíí na’iziidíí ła’ gáyiłṉii, Shit’eké, doo hagot’éégo nich’į’ natseskees da: penny nich’į’ nadihishṉiił, niłdishṉiigo, da’áígee nił nzhǫǫ ni’ ya’?  
\v 14 Nich’į’ na’heṉilihíí nádnné’go nádńdáh: díí iké’yú na’nziidíí áń ałdó’ nich’į’ na’háńṉilhíí k’ehgo bich’į’ na’hishṉiił.  
\v 15 Dashíí shíyééhíí dashíí hásht’į́į́yú ánásh’įįłgo, áí doo shá goz’ąą da née? Ya’ nił nṉii née, nłt’éégo ánsht’eehíí bighą?  
\v 16 Áík’ehgo iké’yú daanlįį n’íí dantsé doleeł, ła’íí dantsé daanlįį n’íí iké’yú doleeł: łą́ą́go yiká ádaanṉiid ndi da’akwíyé habi’do’ṉil.   
\p
\v 17 Jesus wą́’yú Jerúsalemyú bitsiłke’yu yił hikaahgo k’ihzhį’ yił nikaigo gádaayiłṉii,  
\v 18 Isąą, Jerúsalemyú dekai; ákú shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí hik’e begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi biłgo baa shi’dilteehdá’ shidizideego shá ngot’áah doleeł,  
\v 19 Áídí’ doo Jews daanlįį dahíí yaa daashiłtéehgo shaa daadloh doo, hashída’iłtsaas doo, áídí’ tsį’iłna’áhi bídaashiłkałgo daashiziłhee doleeł: áídí’ taagi jįį hileehgo naadishdáh.   
\p
\v 20 Zébedee bichągháshé bą́ą́híí binṉe’híí Jesus yaa yił hikaigo yich’į’ daahilzhiizh, nahídóshkid nzigo.  
\v 21 Nt’é háńt’įį gá? biłṉii, Jesus. Isdzán gábiłṉii, Nant’án síńlįįgo dahnándaago díí shinṉe’yu nakihíí ła’ nigan dihe’nazhiṉéé dahsdaa doleełgo, ła’íí ni’eshganzhiṉéé dahsdaa doleełgo bá ngon’áah.  
\v 22 Áídá’ Jesus gádaabiłṉii, Nt’é biká hádaaht’iiníí doo bídaagonołsį da ląą. Idee be’ishdląąhíí be’ohdląągo bínołdzil née, ła’íí baptize be’áshi’dilṉe’íí bee baptize ánohwi’dilṉe’go bínołdzil née? Bínldzil, daabiłṉii.  
\v 23 Jesus gánábiłdo’ṉiid, Idee be’ishdląąhíí da’aṉii be’ohdląą doleeł, ła’íí baptize áshi’dilṉe’íí da’aṉii bee baptize ánohwi’dilṉe’ doleeł: áídá’ shigan dihe’nazhiṉéé dagohíí shi’eshganzhiṉéé sodaa doleełíí, doo shíí nohwaa godesh’aah da, áí dahadíń shiTaa yágoz’aaníí zhą́ bágoz’áni at’éé.  
\v 24 Iłk’isyú nakihíí ádaaṉiihíí Jesus bitsiłke’yu gonenanhíí daidezts’ąądá’ doo bił daabik’eh da.  
\v 25 Jesus bitsiłke’yu íła’áyíílaago gádaayiłṉii, Doo Jews daanlįį dahíí binadaant’a’íí isná ádaabiłsįgo bá nadaant’aah, ła’íí bitahyú nṉee ízisgo ádaat’eehíí da’áṉííyú ádaat’įįgo ádaabiłsįgo bídaagonołsį.  
\v 26 Áídá’ nohwihíí nohwitahyú doo ágágot’ee da doleeł: áídá’ dahadíń nohwitahyú ízisgo ánsht’ee le’ nzįhíí, áń nohwá áił’įį le’;  
\v 27 Nohwitahyú dahadíń nant’án nshłįį le’ nzįhíí, áń nohwá na’iziid le’:  
\v 28 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí nshłįį ndi, doo hadíń shich’oṉiihíí bighą niyáá da, áídá’ nṉee bich’oshṉiihíí bighą niyáá, shi’ihi’ṉa’íí nṉee łáni bá nahishṉiiłhíí bighą niyáá.  
\v 29 Jérikodí’ dahnanáskaigo, Jesus biké’ naadeząą.   
\p
\v 30 Nt’éégo nṉee naki biṉáá ágodini intín bahyú sikee lę́k’e, áí Jesus higaałgo ya’ikodaanzįįgo nádaadidilghaazhgo, NohwiNant’a’, David biye’ ńlíni, nohwaa ch’onbáah, daaṉiigo nádaabokąąh.  
\v 31 Nṉee Jesus biké’ náłseełíí, Godnch’áad, daabiłnṉiid: áídá’ da’tiségo nanádaadidilghaazhgo, NohwiNant’a’, David biye’ ńlíni, nohwaa ch’onbáah, daaṉiigo nanádaabokąąh.  
\v 32 Jesus ninyáágo bich’į’ ánṉiidgo, Nt’é nohwá áshłe’go ádohṉii? biłṉii.  
\v 33 NohwiNant’a’, gohiit’įįgo ánánohwidle’, daabiłṉii.  
\v 34 Jesus baa daach’osbaadgo biṉáá yedaadolṉiihgo dagoshch’į’ daago’įį nádaasdlįįgo biké’ dahish’aazh lę́k’e.   
\c 21  
\p
\v 1 Áídí’ Jerúsalem k’ad yaa hikáh, Béthphage golzeezhį’, áí dził Olives holzéhi si’ąągee, áídí’ Jesus bitsiłke’yu naki oyił’a’,  
\v 2 Gáyiłṉiigo, Ti’i, nohwádįhyú gotahyú doh’aash, áígee dagoshch’į’ túlgayé bizhaazhé biłgo dahstł’ǫǫgo baa noh’aash: áí k’e’oh’adgo shaa nánohłǫǫs.  
\v 3 Nṉee ła’ nt’éhéta nohwiłṉiiyúgo, NohwiNant’a’ hát’į́į́go áhiit’įį, biłdohṉiih; áík’ehgo dagoshch’į’ nohwaa gode’aahgo nádohłǫǫs.  
\v 4 Díí ánágot’įįłíí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi gáṉíí n’íí begolṉéhgo ánágot’įįł,  
\v 5  \w Sion\w* bizhaazhé bił nadaagołṉi’, Díń’įį, ízisgo niNant’a’ ídaagoch’iyolba’go túlgayé, áí túlgayé bizhaazhéhi, yiká’ dahsdaago nich’į’ boghééł.  
\v 6 Áík’ehgo Jesus da’áṉííyú bitsiłke’yu ádaadzaa,  
\v 7 Túlgayé, bizhaazhé biłgo, baa daizlǫǫzgo bidiyágéhíí yiká’ dahdaihezṉildá’ Jesus yiká’ dainesdaa.  
\v 8 Nṉee łą́ą́go bidiyágé intínyú yídaagosteel lę́k’e; ła’ihíí ch’il palm bits’ádaaz’aahíí nadaayihiłgeeshgo intínyú yídaagosteel.  
\v 9 Nṉee bádįh náłseełíí, ła’íí biké’dí’ náłseełíí daadilwoshgo gádaaṉii, Hosánna, David biYe’ nlíni: NohweBik’ehń bizhi’ yee higaałíí ba’ihégosini at’éé; da’itisé goz’ąądí’ Hosánna.  
\v 10 Áídí’ Jerúsalemyú ńyáágo áígee daagolííníí dawa, hago ląą ágodzaa daanzįgo, Díí hadíń át’į́į́? daaṉii.  
\v 11 Nṉee biké’ náłseełíí gádaaṉii, Díí Jesus, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi at’į́į́, Názarethdí’ nagháhi, áí Gálilee bigodesdzogíí biyi’dí’.   
\p
\v 12 Áídí’ Bik’ehgo’ihi’ṉań daach’okąąh goz’ąą yuṉe’ Jesus ha’ayáágo, baa nada’iṉiihi ła’íí nada’iłṉiihi ch’íinihiyood, ła’íí zhaali yiká’ iłkáh ch’ínádaiṉiiłíí naz’aaníí nanyihesgo’, hawúcho baa nadaahiṉiihíí biká’dah’sdáhá ałdó’ nanyihesgo’,  
\v 13 Gáyiłṉiigo, Ágáṉíígo bek’e’eshchįį, Shikįhíí kįh biyi’ da’ch’okąąhíí holzeego hojíí doleeł; áídá’ nohwihíí daan’įįhíí bigową ádaagosolaa ląą.  
\v 14 Biṉáá ádaagodiníí ła’íí doo nadaakai dahíí da’ch’okąąh goz’ąągee baa hikai; áígee nádaabiłziih lę́k’e.  
\v 15 Okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí hik’e begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi Jesus ízisgo áná’ol’įįłíí daayiłtsąągo, ła’íí da’ch’okąąh goz’ąągee chągháshé daadilwoshgo, Hosánna, David biYe’ nlíni, daaṉiigo daayiłtsąągo, dázhǫ́ doo bił daagozhǫ́ǫ́ da lę́k’e.  
\v 16 Áík’ehgo gádaabiłṉii, Ya’ díí ádaaṉiihíí dints’ag née? Jesus gábiłṉii, Ha’oh; ya’ díí doo hwahá daahohshiih da née, Chągháshé ałts’ísę́hi ła’íí mé’ t’ah da’iłbe’i dázhǫ́ nłt’éégo ihédaanzįgo ádaasíńlaa?   
\p
\v 17 Áídí’ bits’ą́’ dahiyaago kįh gozṉildí’ Béthany golzeezhį’ nyáá; áígee sidaa lę́k’e.  
\v 18 T’ahbįyú kįh gozṉilyú nádesdzaago, shiṉá’ silįį.  
\v 19 Ch’il fig intín bahyú o’áágo yiłtsąągo yaa nyáá, binest’ą’ da’ádįhdá’ bit’ąą zhą́ gólį́į́go yígołsįįdgo gáyiłṉii, Kodí’ godezt’i’go dahazhį’ ninest’ą’ da’ádįh doleeł. Áík’ehgo dagoshch’į’ ch’il fig náhesgą.  
\v 20 Bitsiłke’yu díí daayiłtsąągo bił díyadaagot’eego gádaaṉii, Hagot’éégo ch’il fig dagoshch’į’ náhesgą ląą!  
\v 21 Jesus gádaabiłṉii, Da’aṉii gánohwiłdishṉii, Nohwi’odlą’ golį́į́yúgo, doo nohwił nadaagoki dayúgo, doo díí ch’il fig ádzaahíí k’ehgo zhą́ ádaahṉe’ da, áídá’ díí dziłíí bich’į’ hahdziigo, Yúwehégo dihi’ṉáhgo túnteel biyi’ onidolṉé’, daadohṉiiyúgo, nohwá ágáṉe’.  
\v 22 Da’ohkąąhgo dant’éhéta daahohkeedíí, da’ohdląągo ádaadohṉiiyúgo, dawa nohwaa hi’né’hi at’éé.   
\p
\v 23 Jesus da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ i’ayáágo, áígee nṉee yił ch’ígó’aahgo, okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehi, nṉee yánazíni biłgo baa hikaigo gádaabiłṉii, Hadíń bik’ehgo ánánt’įįł? Hadíń naa godin’ą́ą́go ánt’įįh?  
\v 24 Jesus gádaabiłṉii, Shíí ałdó’ dała’ándi nanohwídishkid, shił nadaagołṉi’yúgo, shíí ałdó’ hadíń bik’ehgo ánásht’įįłíí nohwił nagoshṉi’ doleeł.  
\v 25 John baptize ádaagole’íí hadí’ begoz’áni? Yaaká’dí’go née, dagohíí nṉee bits’ą́’dí’go née? Łił yádaałti’go gádaałiłdi’ṉii, Yaaká’dí’go daan’ṉiihyúgo, gánohwiłṉiih, Áídá’ nt’é bighą doo daahohdląą da láń?  
\v 26 Áídá’, Nṉee bits’ą́’dí’go, daan’ṉiihyúgo, nṉee bédaahildzid; nṉee dawa John Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi nlįį daanzįhíí bighą.  
\v 27 Áík’ehgo Jesus gádaayiłṉii, Néé doo bídaagonlzį da. Jesus gánábiłdo’ṉiid, Shíí ałdó’ hadíń bik’ehgo ánásht’įįłíí doo nohwił nagoshṉi’ da.   
\p
\v 28 Díí hagot’éégo baa natsídaahkees? Ła’ nṉee biye’ke naki; dała’á yaa nyáágo, Shiye’, díí jįį shidahts’aa hentį́į́yú na’iziidyú ńṉáh, yiłṉii.  
\v 29 Áń bich’į’ hadziigo, Dah, doo akú disháh da, biłṉii; áídá’ bikédí’go biini’ łahgo ánáyiidlaago akú óyáá lę́k’e.  
\v 30 Biye’ ła’ihíí yaa nanádzaago da’ágánáyiłdo’ṉiid. Áík’ehgo, Akú disháh, nṉiid; áídá’ doo akú óyáá da.  
\v 31 Díí nakihíí hadíí bitaa áṉííyú ádzaa? Dantséhi, daaṉii. Jesus gádaabiłṉii, Da’aṉii gánohwiłdishṉii, Tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí ła’íí nant’į’ nakaihi danohwintsé Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanliiníí itah daaleeh.  
\v 32 John nłt’éégo ágot’eehíí yaa yałti’go nohwitahyú ńyáá, ndi doo daahohdląą da; tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí ła’íí nant’į’ nakaihíí zhą́ daabodląą: nohwíí bídaagonołsį ndi bikédí’go nohwiini’ doo łahgo ánádaasohdląągo daahohdląą da.   
\p
\v 33 Iłch’ígót’aahgo naná’goṉihíí ła’ ódaayełts’ą́ą́: ła’ nṉee bidák’eh golííníí dahts’aa k’eidnláágo yiṉaayú na’nezṉil, dahts’aa hahigęęs doleełgee yá ogogéed, biká’dí’ ídést’iiníí ágólaa, ła’íí bá yiṉádaadéz’íni yá ch’ígohet’ąądá’ ńzaadyú ni’ goz’ąąyú óyáá:  
\v 34 Da’nest’ąągee ngonyáágo bánada’iziidi bidahts’aa bá yiṉádaadéz’íni yich’į’ oyił’a’, binest’ą’ ła’ bá náyíné’go.  
\v 35 Áídá’ bá iṉádaadéz’íni nada’iziidíí yił ndaazdeelgo dała’á nyída’eshtłizh, ła’ihíí daizes‐hį́į́, ła’ihíí tséé bee daayitséed.  
\v 36 Bánada’iziidíí ntsédá’ oyił’a’ n’íí bitisgo onayíł’a’: áí ágánádaayiidlaa.  
\v 37 Da’iké’yú biye’ oyił’a’, Shiye’ daidnłsį doleeł, ṉiigo.  
\v 38 Áídá’ biye’ daayiłtsąądá’, dahts’aa yiṉádaadéz’íni gádaałiłdi’ṉii, Díí dahts’aa hentííníí bíyéé doleełíí át’éé; yushdé’, daazołdee, áík’ehgo bíyéé doleeł n’íí daanohwíyéé doleeł.  
\v 39 Áík’ehgo yił ndaazdeelgo dahts’aa hentį́į́dí’ ch’ídaist’e’go daizes‐hį́į́.  
\v 40 Áík’ehgo dahts’aa hentííníí bíyééhíí nádzáágo bidahts’aa bá yiṉádaadéz’ínihíí hagoshą’ ádaile’?  
\v 41 Jesus gádaayiłṉii, Bidahts’aa golííníí nṉee doo bik’ehyú ádaat’įį dahíí naiłtseedá’, bidahts’aa hentííníí bá yiṉádaadéz’íni ła’ihíí yá ch’ínágohet’aah, áí inest’ąągo nest’ánhíí baa daach’ihiṉiił doo.  
\v 42 Jesus gádaabiłṉii, Díínko Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ bek’e’eshchiiníí doo hwahá daahohshiih da née? Tséé kįh ádaagole’íí yó’odaisṉe’i n’íí, hagon’áágee dantsé si’aaníí silįį: díí nohweBik’ehń bik’ehgo ánágot’įįł, áí daanéel’įįgo nohwił díyadaagot’ee.  
\v 43 Áí bighą gádaanohwiłdishṉii, Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee daanohłįįgo nohwaa ch’ígót’i’ n’íí nohwaa nágodit’aahgo łahgo hat’i’íí, Bik’ehgo’ihi’ṉań yikísk’eh hikaahíí, baa godidot’aał, nohwits’ą́’.  
\v 44 Dahadíń áí tséé yiká’ nágo’yúgo, ałts’ísę́go nihiltǫǫd: áídá’ dahadíń áí tséé biká’ naltǫ’yúgo, di’ílégo bik’aa doleeł.  
\v 45 Okąąh ye bik’ehi itisyú nadaandeehíí hik’e \w Phárisees\w* daanlíni iłch’ígót’aahgo na’goṉi’i Jesus yee hadzii n’íí daidezts’ąądá’, bíí ádaabiłṉiigo yídaagołsįįd.  
\v 46 Ha’ádaiłt’e’ hádaat’įį ndi nṉee łáni yédaaldzid, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi nlįį daanzįhíí bighą.   
\c 22  
\p
\v 1 Jesus iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí yee yił nanágolṉi’go gáṉíí,  
\v 2 Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí díí k’ehgo at’éé: ízisgo nant’án biye’ niiṉéhi bá da’idąągo ngon’ą́ą́.  
\v 3 Áík’ehgo binadaal’a’á ni’i’ṉéhyú nohohkáh daayiłnṉiid n’íí, yushdé’ biłṉiigo yił’aa: ndi doo ákú híkáh da.  
\v 4 Nadaal’a’á ła’i onáyíł’a’ gáṉíígo, Daabi’dokeedíí gábiłdohṉii, Hidáń dawa łalzaa: shimagashi hik’e bizhaazhé łik’ahíí nasiłtseed, dawa ąął nłt’éégo alzaa: yushdé’ ni’i’ṉéhyú nohkáh.  
\v 5 Áídá’ áí doo akú ádaat’ee da, dabíí hádaat’įįyú oheskai, ła’ bidák’ehyú óyáá, ła’ihíí baa na’hiṉiihyú óyáá:  
\v 6 Ła’ihíí nant’án binadaal’a’á yił ndaazdeelgo yiniidaagodezlaadí’ nadaistseed.  
\v 7 Nant’ánhíí díí ya’ikonzįįdá’ hashkee: áík’ehgo bisiláádahíí daił’aago nṉee ádáát’įįd n’íí nadaistseed, ła’íí bikįh nagozṉilíí daidnłid.  
\v 8 Áídá’ nant’án binadaal’a’á gáyiłṉii, Ni’i’ṉéhgo da’idąąhíí łalzaa ndi daabi’dokeedíí doo yik’e shijeed da.  
\v 9 Áí bighą da’ditinyú dohkáh, áígee hadíń daah’iiníí dawa ni’i’ṉéhyú nohohkáh, daabiłdohṉii.  
\v 10 Áík’ehgo nadaal’a’á intínk’ehyú okai, hadíí daayiłtsąąhíí dawa, doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí ła’íí nłt’éégo ádaat’eehíí íła’ádaizlaa: áík’ehgo nṉee łáni ni’i’ṉéhyú hikai.   
\p
\v 11 Áígee nant’án ha’ayáádá’ nṉee niheskaihíí yineł’į́į́go, nṉee ła’ ni’i’ṉéhgo ííhíí doo golį́į́ dago yiłtsąą:  
\v 12 Áík’ehgo gáyiłṉii, Shit’ekéhé, hagot’éégo kóṉe’ ha’ányaa, ni’i’ṉéhgo ííhíí doo ágóndlaa dago? Áídá’ nṉeehíí doo nt’é ṉii da.  
\v 13 Nant’ánhíí binadaal’a’á gádaayiłṉii, Bigan hik’e bikee łídaałtł’oogo godiłhiłyú ch’ídaanołt’e’; akú daach’ichag ła’íí kowoo łídaach’idiłk’ash doleeł.  
\v 14 Łą́ą́go yiká ádaanṉiid ndi da’akwíyé habi’do’ṉil.   
\p
\v 15  \w Phárisees\w* daanlíni hagot’éégo Jesus yałti’gee daabihiljizh doleełgo ndaagoshchįį.  
\v 16 Phárisees biké’ anákahíí hik’e Hérod yił daagot’íni Jesus yich’į’ odais’a’, gádaabiłṉiigo, Iłch’ígó’aahíí, da’aṉiigo ánṉiigo, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’į’zhiṉéégo goz’aaníí da’aṉiigo baa iłch’ígon’áahgo bídaagonlzį, nṉee doo béníldzid dago yáńłti’: nṉee doo ła’ itisgo síńłtįį da.  
\v 17 Áí bighą nohwił nagolṉí’, Díí hagot’éégo baa natsíńkees? Ya’ \w Caesar\w* bich’į’ tax nadaach’iṉiiłgo begoz’ąą née? Née dah née?  
\v 18 Áí nṉeehíí doo bik’ehyú ádaat’ee dago Jesus yígółsįgo gádaayiłṉii, Nt’é bighą yashti’íí bee daashołjizhgo ádaashiłdohṉii, nohwíí daanohshǫǫ ádaadoł’íni?  
\v 19 Zhaali tax bideṉá nahi’ṉiiłíí shaa noh’aahgo nesh’į́į́. Áík’ehgo zhaali ła’, penny holzéhi, baa daiz’ąą.  
\v 20 Hadíń be’ilzaa, hadíń bizhi’ biká’ dahgoz’ąą? daayiłṉii.  
\v 21 Caesar bíyéhi ląą, daaṉii. Jesus gádaabiłṉii, Caesar bíyééhíí Caesar baa daanohṉiił, áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań bíyééhíí Bik’ehgo’ihi’ṉań baa daanohṉiił.  
\v 22 Díí daidezts’ąądá’ bił díyadaagot’eego bits’ą́’yú dah hiskai.   
\p
\v 23 Da’áí bijįį Sádducees daanlíni, nanezna’ n’íí doo naadikáh da daaníhi, Jesus yaa hikaigo nayídaadiłkid,  
\v 24 Gádaayiłṉiigo, Iłch’ígó’aahíí, Moses gáṉíí ni’, Ła’ nṉee bichągháshé doo ła’ dago daztsąąyúgo, bik’isnhíí bi’aa n’íí yił nnádo’ṉeełgo, bik’isn n’íí chągháshé bá ágodolṉiił.  
\v 25 Iłk’isyú gosts’idi nohwitahyú daagolį́į́ ni’: dantsé nṉááhíí daztsąą, bichągháshé doo ła’ da, áík’ehgo bi’aa n’íí bik’isn yił naná’ṉáá:  
\v 26 Nakigeehíí ágánánádzaa, taagigeehíí ałdó’, da’áík’ehgo gosts’idzhį’ dawa nanezna’.  
\v 27 Da’iké’yú isdzánhíí ałdó’ daztsąą.  
\v 28 Áík’ehgo nanezna’dí’ naach’idikáhgee díí gosts’idihíí shą’ hadíí bi’aa doleeł, dawa yił nadaazṉaadá’?  
\v 29 Jesus gádaabiłṉii, Da’ołsiih, Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ bek’e’eshchiiníí ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań binawodíí doo bídaagonołsį dahíí bighą.  
\v 30 Naach’idikáhgee doo nnádaach’iłse’ da, doo ndaagoch’ihiṉiiłgo nnádaach’iłse’ da, áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolį́į́híí k’ehgo daagoch’ilį́į́.  
\v 31 Áídá’ nanezna’íí naadiikáhíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań baa nohwich’į’ yałti’íí, ya’ doo hwahá baa daahohshiih da née, gáṉíígo,  
\v 32 Shíí Abraham Bik’ehgo’ihi’ṉań yokąąhíí nshłįį, Isaac, Jacob ałdó’ Bik’ehgo’ihi’ṉań yokąąhíí nshłįį. Bik’ehgo’ihi’ṉań doo nanezna’íí yokąąhíí nlįį da, daahiṉaahíí zhą́.  
\v 33 Nṉee íła’at’ééhíí díí daidezts’ąągo, iłch’ígó’aahííbighą bił díyadaagot’ee.   
\p
\v 34 Jesus Sádducees daanlíni doo nt’é ńdaado’ṉii dago áyíílaago Phárisees ya’ikodaanzįįgo, íła’adzaa.  
\v 35 Áí ła’ begoz’aaníí nłt’éégo yígółsini Jesus yich’į’ hadziigo nabíntaahgo nabídiłkid,  
\v 36 Iłch’ígó’aahíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí hadíí itisgo at’éé? ṉiigo.  
\v 37 Jesus gábiłṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań neBik’ehń nijíí dawa bee nił nzhǫǫ le’. niyi’siziiníí dawa bee, ła’íí ninatsekeesíí dawa bee nił nzhǫǫ le’.  
\v 38 Áí Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí dantséhi ła’íí itisgohi at’éé.  
\v 39 Nakigeehíí ałdó’ ágánánát’éé, Nit’ahdí’ gólííníí nił nzhǫǫ le’, dáni ídił njǫ́ǫ́híí k’ehgo.  
\v 40 Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí k’eda’ eshchiiníí dawa díí nakihíí bits’ą́’dí’hi at’éé.   
\p
\v 41  \w Phárisees\w* daanlíni t’ah íła’at’éégee, Jesus nabídaadiłkid,  
\v 42 Gáṉíígo, Christ‐híí hagot’éégo baa natsídaahkees? Hadíń biye’ nlįį? David biye’ nlįį, daabiłṉii.  
\v 43 Jesus gánádi’ṉii, Hagot’éégoshą’ David Holy Spirit yábiyiłti’go, SheBik’ehń, biłṉii, gáṉíígo,  
\v 44 Bik’ehgo’ihi’ṉań sheBik’ehń gáyiłnṉiid, Shigan dihe’nazhiṉéégo síńdaa, ni’ina’ benik’eh silįįgo nikełtł’ááhyú niníṉilzhį’.  
\v 45 David, SheBik’ehń, biłṉiigo bozhííyúgo, hagot’éégoshą’ biye’ nlįį áídá’?  
\v 46 Jesus nṉee doo ła’ bich’į’ hanadzíih da lę́k’e, áí bijįįdí’ godezt’i’go nṉee daaste’go, doo hadíń nabínánłkid da.   
\c 23  
\p
\v 1 Jesus nṉee íła’at’ééhíí hik’e bitsiłke’yu yich’į’ hadzii,  
\v 2 Gáṉíígo, Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e \w Phárisees\w* daanlíni Moses nṉee yá sizįį n’íí k’ehgo nṉee yá nazįį:  
\v 3 Áí bighą da’ádaanohwiłṉiiyú ádaanoht’eego ádaaht’įį; ndi doo ádaat’įįhíí k’ehgo ádaaht’įį da: áí ádaaṉiiyú doo ádaat’įį da ndi ádaaṉii.  
\v 4 Áí nṉeehíí nṉee biwosyú ndaazgo dázhǫ́ nyeego dahda’ogheełgo ádaayiłsį; áídá’ da’ayą́há ndi doo ich’odaaṉii da.  
\v 5 Nłt’éégo ánádaat’įįłíí dawa nṉee dá bo’įį hádaat’įįhíí bighą ánádaat’įįł: Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ ła’ bídaadestł’ǫǫhíí nteelgo ádaile’, bi’íí bidá’yú ałdó’ nteelgo na’izlaago ádaayiłsį.  
\v 6 Da’idąągee nṉee ízisgo ádaat’eehíí dahnádinbįhyú itah dahnaháztąągo zhą́ bił daanzhǫǫ, ła’íí Jews ha’ánáłséh nagozṉil yuṉe’ nṉee yánazíni dahnádinbįhyú itah dahnaháztąągo ałdó’ bił daanzhǫǫ,  
\v 7 Na’hiṉiih nadaagoz’ąąyú bich’į’ ádaach’iṉiigo, ła’íí, Iłch’ígó’aahíí, Iłch’ígó’aahíí, daabiłṉiigo zhą́ bił daanzhǫǫ,  
\v 8 Áídá’ nohwihíí doo hadíń, Iłch’ígó’aahíí, nohwiłṉii da le’: dała’á nohwił ch’ígó’aahíí nlįį, Christ zhą́; ła’íí nohwihíí daanohwigha iłk’isyú daanohłįį.  
\v 9 Ni’gosdzáń biká’ nṉee doo ła’, ShiTaa, biłdohṉii da le’: dała’á, yaaká’yú dahsdaahń zhą́, nohwiTaa at’éé.  
\v 10 Doo hadíń, ShiNant’a’, nohwiłṉii da le’: dała’á nohwiNant’a’ nlįį, Christ zhą́.  
\v 11 Hadíń nohwitahyú ízisgo at’ééhíí, nohwá na’iziid le’.  
\v 12 Hadíń itisgo ídéstiiníí ídaagoch’olba’go ádolṉiił; áídá’ hadíń ídaagoch’olba’íí itisgo at’éégo ádolṉiił.   
\p
\v 13 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e \w Phárisees\w* daanohłíni, daanohshǫǫ ádaadoł’íni, nohwá góyéé doleeł! Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee goz’áni nṉee bits’ą́’ daanáda’dohtį́: nohwíí doo itah daahłeeh dadá’, nṉee itah daaleeh doleeł n’íí t’ąązhį’ ádaanołsį.  
\v 14 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e Phárisees daanohłíni, daanohshǫǫ ádaadoł’íni, nohwá góyéé doleeł! Isdzáné itsaa daanlíni bigową bits’ą́’ nádaahohṉiił, ła’íí daazhógo ádaadohṉiigo nzaad gont’i’go da’ohkąąh: áí bighą nohwíí itisgo nohwiniigonłt’éégo nohwá ndaagodot’aał.  
\v 15 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e Phárisees daanohłíni, daanohshǫǫ ádaadoł’íni, nohwá góyéé doleeł! Tú biká’ ła’íí ni’ biká’ dahot’éhé nadaanohtaah, dała’á ndi nohwíhiigháhíí bighą; nohwíhiyaayúgo nakidn nohwitisyú łenágołchǫǫdgo ch’iidn bikǫ’ diltłi’ yuyaa bágoz’ąą.  
\v 16 Nohwiṉáá ádaagodįh ndi ła’ bádįh nadaahkaihíí, nohwá góyéé doleeł! Dahadíń da’ch’okąąh goz’aaníí biláhyú bitł’a dahnádidilṉiihdá’, áí doo nt’é da, daadohṉii: ndi hadíń óodo da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’hi biláhyú bitł’a dahnádidilṉiihíí, áń zhą́ da’áṉííyú át’éé le’, daadohṉii!  
\v 17 Nohwíí doo daagonohsąą da, nohwiṉáá ádaagodini: hadíí itisgo at’éé, óodohíí née, née da’ch’okąąh goz’aaníí bits’ą́’dí’ óodo dilzįhgo alzaahíí née?  
\v 18 Ła’íí, Dahadíń be’okąąhíí biká’ dahnási’ṉiłi goz’aaníí biláhyú bitł’a dahnádidilṉiihdá’, áí doo nt’é da, daadohṉii; ndi hadíń Bik’ehgo’ihi’ṉań baa hi’ṉiiłíí áí yiká’ dahsiné’íí biláhyú bitł’a dahnádidilṉiihíí, áń zhą́ da’áṉííyú át’éé le’, daadohṉii.  
\v 19 Nohwíí doo daagonohsąą da, nohwiṉáá ádaagodini: hadíí itisgo at’éé, Bik’ehgo’ihi’ṉań baa hi’né’ihíí née, née yiká’ dahsiné’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań baa hi’né’ihíí dilzįhgo áile’ihíí née?  
\v 20 Áík’ehgo dahadíń Bik’ehgo’ihi’ṉań baa hi’né’i yiká’ dahsiné’i biláhyú bitł’a dahnádidilṉiihíí, áí hik’e biká’ dah sihi’ṉiiłíí dawa ałdó’ biláhyú bitł’a dahnádidilṉiih.  
\v 21 Ła’íí dahadíń da’ch’okąąh goz’aaníí biláhyú bitł’a dahnádidilṉiihíí, áí hik’e ákóṉe’ golííníí ałdó’ biláhyú bitł’a dahnádidilṉiih.  
\v 22 Ła’íí dahadíń yaaká’yú biláhyú bitł’a dahnádidilṉiihíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań dahsdaagee goz’aaníí hik’e áígee dah sdaahíí ałdó’ biláhyú bitł’a dahnádidilṉiih.  
\v 23 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e Phárisees daanohłíni, daanohshǫǫ ádaadoł’íni, nohwá góyéé doleeł! Tł’oh mint, ánise, hik’e cúmmin daaholzéhi dá goneznanyú iłk’é’ṉilgo, dała’á Bik’ehgo’ihi’ṉań baa nádaahné’, áídá’ Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí itisgo at’ééhíí doo bee ádaanoht’ee da, dábik’ehyú ánách’ot’įįłíí, koł goch’oba’íí, ła’íí ko’odlą’ golííníí: díí bee ádaanoht’ee le’at’éhi, ła’ihíí doo baa daayołṉah dago.  
\v 24 Nohwiṉáá ádaagodįh ndi ła’ bádįh nadaahkaihíí, dǫ́’ áłts’ísę́hi bitádaadołkaałdá’ łį́į́ bigháń ha’i’áhi odaahołneeh.  
\v 25 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e Phárisees daanohłíni, daanohshǫǫ ádaadoł’íni, nohwá góyéé doleeł! Idee hik’e its’aa biká’yú zhą́ tádaahgisdá’, aadaach’ihi’ṉiiłíí ła’íí doo ádaagoch’idzaa dahíí zhą́ biyi’ yuṉe’ begoz’ąą.  
\v 26 Phárisee ńlíni, niṉáá ágodini, idee hik’e its’aahíí biyi’ yuṉe’ ntsé táńgis, áík’ehgo biká’dí’ ałdó’ nłt’éé doleeł.  
\v 27 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e Phárisees daanohłíni, daanohshǫǫ ádaadoł’íni, nohwá góyéé doleeł! Nṉee łe’shijeedíí biká’gee alzaahíí łigaigo ánálzaahíí k’ehgo ádaanoht’ee, áídá’ áí biyi’ yuṉe’híí nṉee daztsáni bits’in zhą́ siṉil, nchǫ’íí zhą́ dawa begoz’ąą.  
\v 28 Nohwíí ałdó’ nohwiká’dí’go zhą́ nṉee biṉááł nłt’éégo ádaanoht’ee, áídá’ nohwiyi’ yuṉe’ nzhǫǫ ách’idil’iiníí hik’e nchǫ’híí bee hagolk’ił.  
\v 29 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e Phárisees daanohłíni, daanohshǫǫ ádaadoł’íni, nohwá góyéé doleeł! Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí łe’shijéédíí biká’gee dant’éhéta bee bínádaach’ilṉiihíí ádaagohłe’, ła’íí nṉee dábik’ehyú ádaat’ee n’íí łe’shijeedíí biká’gee alzaahíí dénzhónégo ánádaahdle’híí bighą,  
\v 30 Gádaadohṉiigo, Nohwitaa n’íí t’ah daahiṉaadá’ daagondlįįyúgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí naatseedgee doo itah daandlįį da doleeł ni’.  
\v 31 Ádaadohṉiigo, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi ndaistseed n’íí bichągháshé daanohłįįgo dánohwíí ádaa nadaagolṉi’.  
\v 32 Nohwitaa n’íí nchǫ’go ádaat’įį n’íí ąąłzhį’ beda’ohłe’.  
\v 33 Tł’iish k’ehgo daanohłíni, ch’osh bik’asda’ golííníí k’ehgo hałinołt’įįłíí, ch’iidn bikǫ’ diltłi’ yuyaa nohwá goz’aaníí hagot’éégoshą’ bitis hahkáh?   
\p
\v 34 Áí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi, nṉee daagoyáni, hik’e begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi nohwich’į’ daadeł’a’: áí ła’ nadaałtseed doleeł, ła’íí tsį’iłna’áhi bídaahołkał doleeł; ła’ihíí íła’ánádaaht’įįgee habída’ołtsaas doleeł, ła’íí daabi’odlą’híí bighą yóíyahgo biṉí’da’dołṉíh doleeł, kįh gozṉildí’ łahyúgo kįh gozṉilzhį’:  
\v 35 Áí bighą ni’gosdzáń biká’ nṉee dábik’ehyú ádaat’eehíí nadaaztseedíí dawa bidił nohwik’izhį’ didot’aał, dábik’ehyú át’éhi, Abel holzéhi, zesdįįdí’ Barakías biye’, Zakarías holzéhi, zesdįįzhį’, Zakaríasíí kįh biyi’ da’ch’okąąhíí hik’e be’okąąhíí biká’ dahnási’ṉiłíí goz’aaníí bigizhgee daazesołhįį n’íí.  
\v 36 Da’aṉiigo gánohwiłdishṉii, Díí dawa díí daałinolt’įįłíí bik’izhį’ didot’aał.  
\v 37 Jerúsalem, Jerúsalem ńlíni, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi natsíńłtseedíí, ła’íí nich’į’ daahil’aadíí tséé bee nbida’tsíńłṉe’íí, tazhik’áné bi’aadíí bit’ats’in bitł’ááh yuṉe’ bizhaazhé onáyiṉiłíí k’ehgo nichągháshé doo ałch’ídn łináhishṉiił hasht’į́į́ ndi doo hádaaht’įį da ni’!  
\v 38 Nikįhíí yó’agodot’ąą.  
\v 39 Gádaanohwiłdishṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań bizhi’ yee higaałíí ba’ihégosini at’éé, daadohṉiihíí bijįį zhą́ nadaashołtséh.   
\c 24  
\p
\v 1 Jesus da’ch’okąąh goz’ąądí’ ch’ínyáádá’, bitsiłke’yu baa hikai, gádaabiłṉiigo, Díí da’ch’okąąh goz’ąągee kįh nagozṉilíí níńł’įį.  
\v 2 Jesus gádaabiłṉii, Díí dawa daah’įį née? Da’aṉiigo gánohwiłdishṉii, díí tséé iłká’ dahnagozṉilíí doo ła’ iłká’ dahnast’ą́ą́ da doleeł, dawa nanehiłkaad doleeł.   
\p
\v 3 Áídí’ Jesus dził Olives holzéhi biká’yú dahsdaago bitsiłke’yu dasahndiyú baa hikaigo gádaabiłṉii, Nohwił nagolṉí’ da’os’ah ágoṉéhi? Nádńdáhíí hik’e nnágodáhi biłgo hant’é bee bígózį doleeł?  
\v 4 Jesus gánádaabiłdi’ṉii, Ídaa daagonohdząą, nṉee ła’ ch’a’onohołt’e’ hela’.  
\v 5 Nṉee łą́ą́go shizhi’ yee daahikáh doleeł, Shíí Christ nshłįį, daaṉiigo; áí nṉee łą́ą́go ch’a’odaayiłkaad doleeł.  
\v 6 Nagonłkaadíí ba’ikodaanohsį, ła’íí nagonłkaadíí baa ch’iṉii daadohts’ag doleeł: áídá’ doo nohwijíí natsídaahiltǫ’ da le’: díí dawa begolṉe’hi at’éé, ndihíí t’ah doo hwahá nnágodáh da.  
\v 7 Nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí iłch’į’ nanágonłkaad doleeł, ła’íí nṉee dała’á binant’a’ daagolínihíí ałdó’ iłch’į’ nanágonłkaad doleeł: da’adzaayú shiṉá’ góyééhíí benagowaa doo, nadaagontł’ogíí iłtah at’ééhíí benadaagowaa doleeł, ła’íí ni’ nagohi’naa doleeł.  
\v 8 Áí koniidaagonłt’ééhíí begodigháh doleeł.  
\v 9 Áígee nohwiṉí’daach’idiłṉi’go odaanohwiniyood doleeł ła’íí nadaanohwiłtseed doleeł: ła’íí shizhi’ daanohwich’ozhííhíí bighą nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí dawa bił daanohchǫ’ doleeł.  
\v 10 Áígee nṉee łą́ą́go t’ąązhį’ ánáda’ṉe’ doo, łaa nadaagolṉi’ doo, ła’íí iłk’edaadi’ṉiih doo.  
\v 11 Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi ádaadil’íni hahikáh doleeł, áík’ehgo nṉee łą́ą́go ch’a’odaayiłkaad doleeł.  
\v 12 Doo bik’ehyú ágot’ee dahíí dázhǫ́ łą́ą́go begoz’ąąhíí bighą nṉee łą́ą́go bił’ijóóníí édįįłgo nádaanihik’as doleeł.  
\v 13 Áídá’ dahadíń dángont’i’zhį’ dahildǫ́híí hasdábi’dolteeł.  
\v 14 Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí nłt’éégo baa na’goṉi’íí ni’ dágoz’ąą nt’éégo be’ánágoldoh doleeł, nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí dawa yidiits’į́h doleełhíí bighą; áí bikédí’go nnágodáh doleeł.  
\v 15 Áík’ehgo gołchǫǫhgo o’ṉí’ihíí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi, Daniel holzéhi, yaa yałti’ n’íí, godiyįhgo goz’ąągee sizįįgo daah’įįdá’, (dahadíń áí yózhííhíí bił ígózį le’,)  
\v 16 Hadíí Judéa golzeeyú daagolííníí, dził naz’aaníí yich’į’ okeeh doo:  
\v 17 Dahadíń kįh biká’yú dahsdaahíí nt’éhéta náidiiné’go gódah ch’ínádáh hela’:  
\v 18 Ła’íí dahadíń k’edolzaahíí yiyi’ na’iziidíí t’ąązhį’ bidyágé yaa nánódáh hela’.  
\v 19 Áígee goldohíí daaltsaaníí ła’íí isdzáné mé’ daabiłbe’íí bá góyéé doleeł!  
\v 20 Haihíí biyi’ ła’íí godilziníí bijįį ágóṉéh hela’, daadohṉiigo da’ohkąąh.  
\v 21 Áígee dantsé godeyaadí’ godezt’i’go díí jįįzhį’ goyéégo nagowaahíí áí ga’at’éhi doo hwahá be’ágoṉe’ da, áí doo be’ágánágo’ṉéh át’éé da.  
\v 22 Áígee goldohíí doo dé’igodégo ánálzaa dayúgo, nṉee doo ła’ hasdáwáh át’éé da: áídá’ nṉee bitahasdlaahíí bighą áígee goldohíí dé’igodégo ánádolṉííł.  
\v 23 Áígee nṉee ła’, Daadeh’į́į́, Christ kú naghaa, dagohíí, nlahyú naghaa, nohwiłṉiiyúgo, doo daahohdląą da.  
\v 24 Christ ádaadil’iiníí, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi ádaadil’iiníí hahikáh doleeł, áí godiyįhgo be’ígóziníí ch’í’ṉah ádaile’ ła’íí ízisgo áńda’ol’įįh doleeł; yídaanel’ąąyúgo áí bee nṉee bitahasdlaahíí ndi ch’a’odaiłkaad doleeł.  
\v 25 Ídaayesółts’ąą, iłk’idá’ dabíntsé baa nohwił nagosisṉi’.  
\v 26 Christ da’igolį́į́yú naghaa, daanohwiłch’iṉiiyúgo; ákú dohkáh hela’: nagont’į’ goz’ąą yuṉe’ sidaa, daanohwiłch’iṉiiyúgo; áí doo daahohdląą da.  
\v 27 Ya’áí hanadáhdí’ ya’áí onadáhzhį’ hada’didla’íí k’ehgo shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nádishdaał.  
\v 28 Dahayú its’í siné’yú ch’ishoogi íła’at’éé doleeł.   
\p
\v 29 Goyéégo nagoyaahíí bikédí’go ya’áí diłhił doleeł, tł’égona’áíhíí doo bee got’įį da doleeł, ts’iłsǫǫsé yáádí’ nanihidéh doleeł, ła’íí yáázhį’go inawodíí nagohi’naa doo:  
\v 30 Áígee shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, yaaká’yú beshígóziníí ch’í’ṉah hileeh; áík’ehgo ni’gosdzáń biká’ nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí doo bił daagozhǫ́ǫ́ dago daachag doleeł, shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, yaak’os biyi’dí’ shinawodíí bee ła’íí dázhǫ́ shits’ą́’idindláádgo náshdaałgo daashidołtseeł.  
\v 31 Áídí’ shinadaal’a’á yaaká’dí’ ohish’aa doleeł, bésh dilwoshé ádaaṉiigo bitahelááhíí dį́į́dí’, ni’gosdzáń nel’ąądí’ yáá nel’ąązhį’ íła’ádaile’.  
\v 32 Ch’il fig holzéhi bits’ą́’dí’ nohwił ch’ígót’aah; bits’ádaaz’aahíí dit’ódé daaleehdí’ bit’ąą daagoleehyúgo, k’ad shį́į́ nágodleehgo bídaagonołsį.  
\v 33 Da’áík’ehgo áí be’ádaagoṉe’íí goldohgo daah’įįdá’, k’ad náshdaałzhį’ ałhánégo godziihgo bídaagonołsį doleeł.  
\v 34 Da’aṉiigo gádaanohwiłdishṉii, Díí daałinolt’įįłíí doo nohwee ch’ígoṉáh da, díí ádaanohwiłdéṉiidíí dawa begolzaago zhą́.  
\v 35 Yáá hik’e ni’gosdzáń biłgo bech’ígoṉáh doleeł, áídá’ shiyati’íí doo bech’ígowáh da doleeł.   
\p
\v 36 Hadíí bijįį shįhíí, dagohíí da’kwíí bik’ehenkéézgo shįhíí ágoṉe’íí nṉee doo ła’ yígółsį da, Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolííníí ndi doo yídaagołsį da, shiTaa zhą́ yígółsį.  
\v 37  \w Noe\w* t’ah golį́į́dá’ ágot’ee n’íí k’ehgo shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nánshdáhíí bijįį ałdó’ ágágot’ee doleeł.  
\v 38 Tú’idezjoolíí dabíntségo ágot’ee lę́k’ehíí k’ehgo ágot’ee doleeł, da’ch’iyąą ni’, da’ch’idląą ni’, nnádaach’iłse’ ni’, ła’íí łaa daagoch’ihiṉiiłgo nnádaaze’ ni’, Noe tsina’eełíí yiyi’ oyaahíí bijįįzhį’,  
\v 39 Tú’idezjoolíí doo yídaagołsį’égo tú idezjoolgo dawa bił ogo’éél; shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nánshdáhgo ałdó’ ágágot’ee doleeł.  
\v 40 Áí bijįį nṉee naki k’edolzaayú na’aashyúgo, dała’á nádilteehdá’ ła’íí da’akú sizįį doo.  
\v 41 Isdzáné naki da’ik’aayúgo, dała’á nádilteehdá’ ła’íí da’akú sidaa doo.   
\p
\v 42 Áí bighą biká nádaadeht’į́įh; da’kwíí bik’ehenkéézgo shíí, nohweBik’ehńhíí, nánshdáhíí doo bídaagonołsį da.  
\v 43 Díí bídaagonołsį, nṉee bigową golííníí da’os’ah in’įįhíí hígháhgo yígółsįyúgo, yiká déz’įį doleeł ni’, áík’ehgo bigową doo ch’ínódzį́į́s át’éé da.  
\v 44 Nohwíí ałdó’ dahkodá’ iłch’į’daanoht’ee: shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, dahagee nánshdáh, doo ndaashołíí dagee.  
\v 45 Áídá’ hadíń na’iziidi begondlįįhíí góyáni, binant’a’ bigowąhíí yebik’ehgo nbiłtį́į́ n’íí, dahagee idáń nana’ṉííhgee idáń nayiṉiih.  
\v 46 Na’iziidíí binant’a’ ábiłṉiiyú át’į́į́go, binant’a’ nadzááyúgo, áń biyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł.  
\v 47 Da’aṉiigo gádaanohwiłdishṉii, Nant’án nt’é bíyééhíí dawa yebik’ehgo na’iziidíí nbiłtéeh doo.  
\v 48 Áídá’ áí na’iziidi nchǫ’ihíí, Shinant’a’ doo hwah nadáh da, ídiłdi’ṉiiyúgo;  
\v 49 Isdzáné hik’e nṉee ła’ nada’iziidíí nadainłkaad nkegonyaago bił nágodizyisíí biłgo da’iyąą hik’e da’idląąyúgo;  
\v 50 Áí na’iziidi binant’a’ doo yiká déz’įį dagee, doo nyołíí dagee nadáhgo,  
\v 51 Nbihiłgeesh, áídí’ hadíí daanzhǫǫ ádaagodil’ínihíí bich’į’zhiṉéégo nilteeh: áígee daach’ichag ła’íí kowoo łídaach’idiłk’ash doo.   
\c 25  
\p
\v 1 Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí díí k’ehgo at’éé: ch’ekíí gonenan kǫ’ nałbaałíí dahdaayo’aałgo nṉee niiṉéhíí bich’į’yú deskai.  
\v 2 Ashdla’ihíí daagoyą́ą́, áídá’ ashdla’ihíí doo daagoyą́ą́ da.  
\v 3 Doo daagoyą́ą́ dahíí kǫ’ nałbaałíí dahdaayo’aał ndi túkǫ’íí ik’e’an doo ła’ dahdaidnziid da.  
\v 4 Áídá’ daagoyááníí túkǫ’íí tús biyi’ siziidgo ik’e’an dahdaidn’ąą lę́k’e, kǫ’ nałbaałíí biłgo.  
\v 5 Nṉee niiṉéhíí t’ah doo hwahá hígháh dadá’, ch’ekíí bił daanzįįgo da’iłhaazh.  
\v 6 Tł’é’is’ahyú ła’ nádidilghaazh gáṉíígo, Daadeh’į́į́, nṉee niiṉéhíí kodí’ higaał; bich’į’ dohkáh.  
\v 7 Áík’ehgo ch’ekííhíí nádiikaigo bikǫ’ nałbaałíí iłch’į’daizlaa.  
\v 8 Áídá’ doo daagoyą́ą́ dahíí daagoyááníí gádaayiłṉii, Túkǫ’ííła’ nohwaa daanohsiid; nohwikǫ’ nohwits’ą́’ daanestsiz.  
\v 9 Daagoyááníí gádaabiłṉii, Dah; ágádaasiidzaayúgo, doo hwoi da hileeh: áídá’ hayú nahiṉiih goz’ąąyú dohkáhgo ła’ nadaahołṉiih.  
\v 10 Nada’iłṉiihyú okaidá’ nṉee niiṉéhíí ńyáá; áík’ehgo iłk’idá’ nłt’éégo ádaadeszaago naháztaaníí ni’i’ṉéh yuṉe’ okai: áídí’ da’det’ąą.  
\v 11 Bikédí’go ła’ ch’ekíí n’íí nákaigo gádaaṉii, Nohwinant’a’, Nohwinant’a’, nohwá ch’í’íńtįįh.  
\v 12 Áídá’ nṉee niiṉéhíí gádaabiłṉii, Da’aṉiigo gánohwiłdishṉii, Doo nohwídaagonsį da.  
\v 13 Áík’ehgo biká ńdaadeht’į́įh; hadíí bijįį shįhíí, da’kwíí bik’ehenkééz shįhíí shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nánshdáhíí doo bídaagonołsį da.   
\p
\v 14 Yaaká’yú dahsdaahń bilałtł’áhgee begoz’aaníí díí k’ehgo at’éé: nṉee ńzaadyú deyaago bánada’iziidíí yushdé’ nnohkáh yiłṉiigo, bíyééhíí yiṉádaadéz’įįgo yaidin’ą́ą́ lę́k’e.  
\v 15 Ła’ bestso \w talent\w* holzéhi ashdla’i yaidin’ą́ą́, ła’íí naki yaidin’ą́ą́, ła’íí dała’á yaidin’ą́ą́; dawa daantį́į́gee dá yídaanel’ąągee yaidin’ą́ą́go; áídí’ nant’ánhíí dagoshch’į’ dahnyaa.  
\v 16 Nṉee talents ashdla’i baadet’aaníí hant’é nayihesṉiihíí baa nanáhazṉiigo ashdla’i bá ígoya.  
\v 17 Ła’íí talents naki baadet’aaníí ałdó’ naki bá ígoya.  
\v 18 Áídá’ talent dała’á baadet’aaníí łeyi’ ogogeed yuyaa binant’a’ bibestsohíí náyides’įįd.  
\v 19 Áídí’ ńzaad godeyaago binant’a’íí nádzáágo yił daayołtag.  
\v 20 Áík’ehgo talents ashdla’i baadet’aaníí talents ashdla’i bá’ígoyahíí ałdó’ ákú yinné’ gáṉiigo, Shinant’a’, talents ashdla’i shá ńṉil n’íí talents ashdla’i shá ígoya.  
\v 21 Binant’a’ gábiłṉii, Negondlįįgo shána’izíídi, nłt’éégo ándzaa ląą: da’ayą́háhi ndi nłt’éégo shá ánlaahíí bighą łáni benik’ehgo ánishłe’: shíí ninant’a’ baa shił gozhóóníí ni ałdó’ baa nił gozhǫ́ǫ́ le’.  
\v 22 Talents naki baadet’aaníí ałdó’ kú ńyáá gáṉíígo, Shinant’a’, talents naki shá ńlaa n’íí talents naki shá ígoya.  
\v 23 Binant’a’ gábiłṉii, Negondlįįgo shána’izíídi, nłt’éégo ándzaa ląą: da’ayą́háhi ndi nłt’éégo shá ánlaahíí bighą łáni benik’ehgo ánishłe’: shíí ninant’a’ baa shił gozhóóníí ni ałdó’ baa nił gozhǫ́ǫ́ le’.  
\v 24 Áídí’ talent dała’á baadet’aaníí kú ńyáá gáṉíígo, Shinant’a’, nṉee doo bee gónedząą dahi ńlį́į́go nígonsį, doo k’edínlaa dayú ná’igéésh, doo ishínlch’ii dayú łená’ílá:  
\v 25 Nésdzidgo, nitalent‐híí łeyi’ yuyaa nádéł’į́ ni’; koh, ṉíyéé naa náníné’.  
\v 26 Binant’a’ gábiłṉii, Nchǫ’go shána’izíídi, bił goyé’i ńlį́į́, doo k’e’diláá dayú ná’ishgeesh, doo ishíłch’ii dayú łená’ishłá bígonłsį́:  
\v 27 Áí bighą bestso iłkáh ch’ídaihiṉiiłíí shizhaali bánné’ le’at’éhi, áík’ehgo nánsdzaago bínágodáhíí bił shaa nánné’ doleeł ni’.  
\v 28 Áík’ehgo talent‐híí bits’ą́’ nádo’né’go nṉee gonenan talents bíyééhíí baa no’né’.  
\v 29 Dahadíń dant’éhéta bíyéé gólííníí bitisgo baa nádo’né’, áík’ehgo łą́ą́go bíyéé doleeł: áídá’ dahadíń bíyéé da’ayą́háhi, bíyéé gólį́į́ n’íí ndi bits’ą́’ nádido’né’hi at’éé.  
\v 30 Na’iziidi doo bik’ehyú át’éé dahíí chagołheełzhį’ ch’ídaanołt’e’: ákú daach’ichag ła’íí kowoo łídaach’idiłk’ash doo.   
\p
\v 31 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, shits’ą́’idindláádíí bee dahnádisdzaago yaaká’dí’go nadaal’a’á dilzini bił nánshkáh, biká’dahsdáhá biká’dí’ shits’ą́’idindládi biká’ dahsidáágo nansht’aa doo:  
\v 32 Shinadzahgee nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí dawa íła’alṉéhgo iłts’ą́’ hishṉiił, dibełį́į́ nanyoodi bidibełį́į́ hik’e gantł’ízí bits’ą́’yihiṉiiłhíí k’ehgo.  
\v 33 Dibełį́į́ shigan dihe’nazhiṉéégo nnihishṉiił, áídá’ gantł’ízí she’eshganzhiṉéégo.  
\v 34 Áídí’ shíí, Ízisgo Nansht’aahíí, shigan dihe’nazhiṉéégohíí gádaałdishṉii, Yushdé’, shiTaa gozhóóníí nohwá ádaizlaahíí, ni’gosdzáń nnit’ąądá’ bee nadaanoht’aa doleełgo nohwá iłch’į’golzaahíí bee nadaanoht’aa le’:  
\v 35 Shiṉá’ nshłįįgo shá da’desoné’ ni’: dibá’ nshłįįgo tú shaa daasoziid ni’: doo kígonsį dayú hishaałgo nádaashidołtįį ni’:  
\v 36 Shidiyágé ádįhgo diyágé shá ádaagosolaa ni’: dinshṉiihgo shaa nanádaanohtaah ni’: ha’ásítį́į́go shaa nahkáh ni’.  
\v 37 Áík’ehgo dábik’ehyú ádaat’eehíí gádaashiłṉiih, NohweBik’ehń, dadá’ shiṉá’ ńlį́į́go daaniit’įįgo ná da’de’né’ láń? Ła’íí dibá’ ńlį́į́go tú nadaasiidziid láń?  
\v 38 Dadá’ doo kígonłsį́ dayú híṉááłgo nádaanideltįį láń? Ła’íí nidiyágé ádįhgo naa daasii’ṉil láń?  
\v 39 Ła’íí dadá’ dinṉíihgo dagohíí ha’ásíńtįįgo daaniit’įįgo naa nkai láń?  
\v 40 Shíí, Ízisgo Nansht’aahíí, bich’į’ hasdziihgo gádaałdishṉiih, Da’aṉii gánohwiłdishṉii, Shik’isyú doo ízisgo at’éé dahi ndi ágádaasolaayúgo, shíí ałdó’ ágádaashisolaahi at’éé.  
\v 41 Áídí’ she’eshganzhiṉééhíí ałdó’ díí k’ehgo bich’į’ hasdziih, Nohwíí, da’ílíí daahłeehgo nohwá ndaagost’ąąhíí shits’ą́’zhį’ daadohkáh, kǫ’ dahazhį’ diltłi’ yuṉe’, ch’iidn nant’án hik’e binadaal’a’á biłgo bá iłch’į’golzaayú.  
\v 42 Shiṉá’ nshłįįgo doo shá da’desoné’ da ni’: dibá’ nshłįįgo tú doo shaa daasoziid da ni’:  
\v 43 Doo kígonsį dayú hishaałgo doo nádaashidołtįį da ni’: shidiyágé ádįhgo diyágé doo shá ádaagosolaa da ni’: dinshṉiihgo ła’íí ha’ásítį́į́go doo shaa noyaa da ni’.  
\v 44 Áík’ehgo gádaashiłṉiih, NohwiNant’a’, dadá’ shiṉá’ ńlį́į́go, dagohíí dibá’ ńlį́į́go, dagohíí doo kígonłsį́ dayú híṉááłgo, dagohíí nidiyágé ádįhgo, dagohíí dinṉíihgo, dagohíí ha’ásíńtįįgo daaniit’įįgo doo nich’odaasii’ṉi’ da láń?  
\v 45 Áík’ehgo gádaałdishṉiih, Da’aṉii gánohwiłdishṉii, Díí doo ízisgo at’éé dahi ndi doo ágádaasolaa dayúgo, shíí ałdó’ doo ágádaashisolaahi at’éé da.  
\v 46 Dííhíí dahazhį’ biniigodilṉe’ doleeł, áídá’ dábik’ehyú ádaat’eehíí dahazhį’ daahiṉaa doleeł, yaaká’yú.   
\c 26  
\p
\v 1 Áík’ehgo Jesus díí ąął yaa nagosṉi’dá’ bitsiłke’yu gádaayiłṉii,  
\v 2 Nakiskąą hik’e \w bitis‐hagowáh\w* n’íí bee bíná’ godiṉíhgo da’idąą doleełíí bídaagonołsį, áígee shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, shik’edaanṉiihíí bilák’e shi’dolteełgo tsį’iłna’áhi bíshi’dilkał.  
\v 3 Áídí’ okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí, begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi, ła’íí nṉee yánazíni okąąh yebik’ehi da’itiséyú sitíni, \w Cáiaphas\w* holzéhi, bigowągee íła’adzaago,  
\v 4 Hagot’éégo dánant’į’eego Jesus daayiłtsoodgo daayiziłheego yee ndaagoshchįį.  
\v 5 Áídá’, Doo da’idąąhíí bijįį daahiiltsood da, daaṉii, ágádaasiidzaayúgo nṉee dánko bádaagochįįhgo godnch’aad doleełi at’ééhíí bighą, daaṉii.   
\p
\v 6 Béthanyú Simon, łóód doo ínádįh dahi, léprosy holzéhi, yaa naghaa n’íí bigową yuṉe’ Jesus sidaadá’,  
\v 7 Iyąągo sidaago isdzán ła’ ch’il bik’ah łáń ílíni tús alabáster be’alzaahi besi’áni ha’áyí’ą́ą́go Jesus baa nyáá, áí ik’ahíí Jesus bitsits’in yiká’ yaa yiziid.  
\v 8 Jesus bitsiłke’yu díí daayiłtsąągo doo bił dábik’eh dago gádaaṉii, Nt’é bighą ik’ahíí da’ílíí yishchįį?  
\v 9 Áí ik’ahíí łą́ą́go ílį́į́go nahiṉiihgo, zhaalihíí tédaat’iyéhíí baa hi’né’ le’at’éhi.  
\v 10 Ádaaṉiihíí Jesus yígołsįįdgo gábiłṉii, Nt’é bighą isdzánhíí nadaanołtł’og? Nłt’éégo áshíílaa.  
\v 11 Tédaat’iyéhíí dabik’ehn nohwitahyú nadaakai; áídá’ shihíí doo dahazhį’ nohwitahyú nashaa da doleeł.  
\v 12 Doo hwahá łeeh shi’dilteeh dadá’ ik’ahíí shits’í yiká’ yaa yiziid.  
\v 13 Da’aṉii gánohwiłdishṉii, Ni’gosdzáń dágoz’ąą nt’éégo dahayú yati’ baa gozhóni baa na’goṉi’gee, díí isdzán adzaahíí baa na’goṉi’ doleeł, bee bíná’godiṉíhgo.   
\p
\v 14 Áídí’ Judas Iscáriot, nakits’ádahíí itah nlíni, okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehi yaa nyáágo,  
\v 15 Jesus hayúhíí nohwił ch’ínsh’aahdá’, hant’é shaa daanohné’? daayiłṉii. Zhaali łigaií tádin naa do’né’, daabiłṉii.  
\v 16 Áídí’ godezt’i’go hagot’éégo ch’íidish’aał nzįgo yiká hésdaa nkegonyaa.   
\p
\v 17 Báń benilzoołíí da’ádįhgo báń alzaahi daadaaníí dantséhíí bijįį Jesus bitsiłke’yu baa hikaigo gádaabiłṉii, Bitis‐hagowáh n’íí bee bíná’godiṉíhgo da’idaaníí hayú ná iłch’į’daagohiidle’?  
\v 18 Jesus gádaabiłṉii, Kįh gozṉilyú dohkáh, áígee nṉee ła’ gádaabiłdohṉiih, Iłch’ígó’aahíí gáṉíí, Iłk’idá’ shaa gonyáá; nigową yuṉe’ bitis‐hagowáh n’íí bee bíná’godiṉíhgo shitsiłke’yu bił da’ishąą doleeł.  
\v 19 Áík’ehgo Jesus ádaabiłṉii n’íí k’ehgo bitsiłke’yu ádáát’įįd; áígee bitis‐hagowáh n’íí bee bíná’godiṉíhgo da’idaaníí iłch’į’daizlaa.  
\v 20 Áídí’ o’i’ą́ą́yú nakits’ádahíí da’iyąągo yił dahdinezbįh.  
\v 21 Da’iyąągo Jesus gáṉíí, Da’aṉiigo gánohwiłdishṉii, nohwíí ła’ ch’íshinoh’aah doleełi at’éé.  
\v 22 Áík’ehgo dázhǫ́ doo bił daagozhǫ́ǫ́ dago dała’á daantį́į́go, SheBik’ehń, ya’ shíí née? daaṉii nkegonyaa.  
\v 23 Áík’ehgo gáṉíí, Dahadíń its’aa biyi’zhį’ dała’ bił éédisht’áhi, áń ch’íshí’aah doleeł.  
\v 24 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, dá shaa k’e’eshchiiníí shee godolṉiił: áídá’ nṉee ch’íshí’aahíí bá góyéé doleeł! Áí nṉeehíí doo bi’deshchįį dayúgo nłt’éé doleeł ni’.  
\v 25 Áídí’ Judas, ch’íbí’aah doleełíí, Jesus gáyiłṉii, Iłch’ígó’aahíí, ya’ shíí née? Jesus gábiłṉii, Da’áígee ánṉiid.   
\p
\v 26 Da’iyąągo Jesus báń náidn’ąągo ya’ihénzįgo oskąądá’ iłk’ídaizné’go bitsiłke’yu yitaizṉiih, Nkóh daohsąą; díí shits’í át’éé, ṉiigo.  
\v 27 Áídí’ idee beda’iskaaníí náidnkąą, áí ya’ihénzįgo oskąądá’ iłtah daidezkąą, Daanohwigha daohdląą, yiłṉiigo;  
\v 28 Díínko shidił k’ehgo at’éé, shidił bee áníidégo łángont’aahi at’éé, nṉee łą́ą́go bá idijoołíí, binchǫ’híí bighą baa nádaagodet’aahgo.  
\v 29 Gádaanohwiłdishṉii, Kodí’ godezt’i’go dahts’aa bitoohíí doo naanáshdlą́ą́ da, dahadíí bijįį shiTaa bilałtł’áhgee goz’ąąyú áníidéhi nohwił naadaadishdlįįłgo zhą́.  
\v 30 Áídí’ sį ła’ hadaidez’ąądá’, dził Olives holzéhi si’ąąyú okai.  
\v 31 Áígee Jesus gádaabiłṉii, Tł’é’go áshi’dilṉe’híí bighą daanohwigha t’ąązhį’ ádaahṉe’: díí baa k’e’eshchįįhíí k’ehgo, Dibełį́į́ Nanyoodíí biṉí’dishṉíh, áík’ehgo dibełį́į́híí da’adzaayú nkenelt’ee doleeł.  
\v 32 Áídá’ dasiitsąądí’ naadisdzaago Gálileeyú nohwádįh disháh doleeł.  
\v 33 Peter gábiłṉii, Nṉee dawa nits’ą́’ t’ąązhį’ ánádaasdzaa ndi, shíí doo ágáoshṉe’ at’éé da.  
\v 34 Jesus gánábiłdo’ṉiid, Da’aṉiigo gániłdishṉii, Tł’é’go tazhik’áné doo hwahá áṉiih dadá’ taadn, Áń doo bígonsį da, shiłdinṉíił.  
\v 35 Áídá’ Peter gábiłṉii, Dała’ nił dastsaah ndi, Áń doo bígonsį da, doo niłdoshṉiih at’éé da. Ła’ihíí bitsiłke’yu dawa da’áík’ehgo ádaanṉiid.   
\p
\v 36 Áídí’ Gethsémane golzéhi goz’ąąyú Jesus bitsiłke’yu yił hikaidá’ Jesus gádaabiłṉii, Dádząą nahísóotąą, nláhyú déyáá, oshkąąhyú.  
\v 37 Peter ła’íí Zébedee biye’ke naki Jesus yił okai, áídí’ dázhǫ́ doo bił gozhǫ́ǫ́ dago bijíí nṉiih nkegonyaa.  
\v 38 Áík’ehgo gádaabiłṉii, Shiyi’siziiníí dázhǫ́ doo bił gozhǫ́ǫ́ da, dák’azhą́ dastsaahíí ga’at’éé: dádząą nahísóotąągo sha’ishhah daadeh’į́į́.  
\v 39 Áídí’ da’aṉahyú óyááyú ni’zhį’ hayaa adzaago okąąh gáṉíígo, Bígonedząąyúgo, shiTaa, díí hishdląą doleełíí shits’ą́’zhį’ ánle’: áídá’ shíí doo beshik’eh da, ni zhą́ benik’eh.  
\v 40 Áídí’ bitsiłke’yu yaa nadzaago da’iłhoshgo yiká nnyáá, áík’ehgo Peter gáyiłṉii, Dała’á łedihikeezzhį’ ndi shą’ doo sha’ashhah daadeh’į́į́ le’at’éé da?  
\v 41 Daadeh’į́į́go da’ohkąąh, nanohwída’dintaah bídaanołdzil doleełhíí bighą: nohwiyi’siziiníí da’aṉii hát’į́į́ ndi nohwits’íhíí doo nłdzil da.  
\v 42 Nakidn onaanádzaagee na’okąąh gáṉíígo, ShiTaa ńlíni, díí hishdląą doleełíí doo hagot’éégo shits’ą́’zhį’ alṉe’ dayúgo hishdląą, ni nik’ehgo ágoṉe’.  
\v 43 Bitsiłke’yu da’iłhoshgo yaa naanádzaa: dázhǫ́ bił daanzįgo.  
\v 44 Áídí’ yits’ą́’ onaanádzaa, okąąhyú taadngee da’ágánádi’ṉiigo.  
\v 45 Áídí’ bitsiłke’yu yaa naanádzaago gádaayiłṉii, Akú da’ołhoshgo hanádaahsoł: shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nṉee doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí bilák’e shi’dilteehgo ch’íshi’dot’aałíí iłk’idá’ biká’ ngonyáá.  
\v 46 Nádohkáh, hiikaah le’: ch’íshí’aahíí kodí’ higaał.   
\p
\v 47 Jesus t’ah yałti’dá’ Judas, nakits’ádahíí bił itah nlíni, nṉee łą́ą́go bésh be’idiltłishé ła’íí tsį be’idiltłishé dahdaayiṉííłgo, okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí ła’íí nṉee yánazíni daabides’a’íí yił náłsą́ą́.  
\v 48 Ch’íbí’aah doleełíí iłk’idá’ bebígózį doleełíí yengon’ą́ą́ lę́k’e, gáṉíígo, Hadíń hists’ǫsíí áí áń doleeł; áń daahołtsood.  
\v 49 Dagoshch’į’ Jesus yaa nyáágo, Gozhǫ́ǫ́, Iłch’ígó’aahíí, yiłṉiigo yizts’ǫs lę́k’e.  
\v 50 Jesus gábiłṉii, Shik’isn, hant’é bighą ńyaa? Áídí’ Jesus yił ndaazdeelgo daayiłtsood.  
\v 51 Nṉee dała’á Jesus yił hikaahíí bibízh be’idiltłishé hayidzį́į́zgo okąąh yebik’ehi da’tiséyú sitíni binal’a’áhi yontłízhgo bijaa naidnłgizh lę́k’e.  
\v 52 Jesus gábiłṉii, Nibízhíí iłch’į’nántįįh: dahadíń bésh yee iziłheehíí dabíí ałdó’ bésh bee nabizi’dodeełi at’éé.  
\v 53 Ya’ doo bígonłsį́ da née, shiTaa bich’į’ oshkąąhyúgo binadaal’a’á yaaká’dí’hi nakits’ádahyú siṉili dagoshch’į’ shich’į’ yidił’aah go’į́į́?  
\v 54 Áídá’ ágádzaayúgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ bek’e’eshchiiníí hagot’éégo begolṉe’? Da’ágágoṉéhgo goz’ąą go’į́į́.  
\v 55 Da’áí bik’ehenkéézgee Jesus nṉee baa nánłsą́ą́híí gádaayiłṉii, Ya’ bésh be’idiltłishé ła’íí tsį be’idiltłishé dahdaanohṉiiłgo daashołtsoodgo nánołsąą née, in’įįhíí daach’iłtsoodhíí k’ehgo? Dawa jįį ła’ da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ nohwił ch’ídaagonsh’aahgo dahsídáá át’éé ni’, ndi doo hak’i daashołtsood da ni’.  
\v 56 Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí yee K’e’eshchiiníí begolṉe’híí bighą díí dawa ánágot’įįł. Áídí’ bitsiłke’yu dawa bits’ą́’zhį’ ádaaszaago bits’ą́’ iłhadeskai.   
\p
\v 57 Nṉee Jesus daabiłtsoodíí okąąh yebik’ehi da’tiséyú sitíni, Cáiaphas holzéhi, yaa yił hikai, begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi hik’e Jews yánazíni biłgo íła’at’éégee.  
\v 58 Peter da’aṉahgo biké’dí’ higaał, áídí’ okąąh yebik’ehi da’tiséyú sitíni bikįh biṉaa łé’ditł’įįh yuṉe’ ha’ayáágo nada’iziidi bitahyú nezdaa, hago ágoṉe’íí dá’ąąłzhį’ yineł’į́į́ hát’į́į́go.  
\v 59 Okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehi, Jews yánazíni, yánádaaltihi biłgo Jesus zidee hádaat’įįgo daazhógo yaa dahgosi’aahíí yiká daadéz’įį;  
\v 60 Ndi doo ła’ da: łą́ą́go neheskai ndi dá doo at’éé dayú baa dahdaago’aahíí doo ła’ da. Nt’éégo nṉee naki n’áázh, daazhógo baa dahdaago’aahi,  
\v 61 Gádaaṉiigo, Díí nṉee, Bik’ehgo’ihi’ṉań daach’okąąh goz’aaníí tagoshṉiłgo, áídí’ taagi jįį hileehgo ánágoshdle’go bínesh’ąą, ṉíí ni’.  
\v 62 Okąąh yebik’ehi da’tiséyú sitíni hizį’go Jesus gáyiłṉii, Ya’ nihíí doo nt’é nṉiigo hadziih da née? Díí naa dahdaago’aahgo naa yádaałti’íí hago at’éé.  
\v 63 Áídá’ Jesus doo nt’é ṉii da. Okąąh yebik’ehi da’tiséyú sitíni gábiłṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań hiṉáhi biláhyú gániłdishṉii, Nohwił nagolṉí’, ya’ ni Christ, Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ ńlį́į́ née?  
\v 64 Jesus gábiłṉii, Da’áígee áńṉiid: gádaanohwiłdishṉii, Díí bikédí’go shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, da’tiséyú binawod golíni bigan dihe’nazhiṉéé dahsídáágo, yaaká’dí’ yaak’os shił hoṉáhgo daashidołtsééł.  
\v 65 Áík’ehgo okąąh yebik’ehi da’tiséyú sitíni bidiyágé ídá nayihesdzį́į́zdá’ gáṉíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań nchǫ’go yaa yałti’; nt’é bighą nṉee ła’i baa yanánálti’ doleeł? Bik’ehgo’ihi’ṉań nchǫ’go yaa yałti’íí daadisots’ąą.  
\v 66 Hagot’éégo baa natsídaahkees? Zideego bángonot’aah daaṉii.  
\v 67 Áídí’ biniizhį’ odaach’idihizheeh, ła’íí ńdaach’inłts’į; ła’ihíí bítł’adaach’ika’,  
\v 68 Gádaaṉiigo, Christ ńlíni, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú yáńłti’yúgo, hadíń náninłts’į shįhíí nohwił nagolṉí’.   
\p
\v 69 Okąąh yebik’ehi da’tiséyú sitíni bikįh biṉaa łé’ditł’įh yuṉe’ Peter sidaa: áígee isdzán na’iziidi baa nyáágo, Ni la’ ałdó’ Jesus Gálileedí’ nagháhi bił na’aash ni’, biłṉii.  
\v 70 Áídá’ dawa biṉááł, Dah, hant’é nṉiigo ánṉiihíí doo bígonsį da, nṉiid.  
\v 71 Kįh bahgee ch’ínágohen’ą́ą́yú ch’ínyáágo isdzán na’iziidi ła’i náábiiłtsąągo, áígee naháztaaníí gáyiłṉii, Díí nṉeehíí ałdó’ Jesus, Názarethdí’ gólíni, yił na’aash ni’.  
\v 72 Bitł’a dahdidilṉiihdá’ gánádo’ṉiid, Áí nṉeehíí doo bígonsį da.  
\v 73 Dét’įhék’e ałhánídí’ nazíni Peter yaa hikaigo gádaayiłṉii, Da’aṉii ni áí itah ńlį́į́, niyati’íí bee nígózį.  
\v 74 Áídá’ Peter bitł’a dahdidilṉiihgo hashkeego nchǫ’go yałti’ nkegonyaa, Ai nṉeehíí doo bígonsį da, ṉíí ńt’éégo, áígee tazhik’áné ánṉiid.  
\v 75 Peter Jesus gábiłnṉiid n’íí yénálṉii, Tazhik’áné doo hwahá áṉiih dadá’ taadn, Áń doo bígonsinihi at’éé da, shiłdinṉíił. Áídí’ ch’ínyáágo dázhǫ́ doo bił gozhǫ́ǫ́ dago hichag.   
\c 27  
\p
\v 1 Hayiłką́ą́yú okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehi hik’e Jews yánazíni biłgo dawa hagot’éégo Jesus zidee doleełíí yaa nadaagoshchįį:  
\v 2 Áík’ehgo łídaistł’ǫǫgo dahdainłt’e’, nant’án, Póntius Pílate holzéhi, yaa daidez’ąą.   
\p
\v 3 Judas, ch’íbin’áni, Jesus zideego bángot’ąągo yígołsįįdá’, dázhǫ́ doo bił gozhǫ́ǫ́ dago zhaali tádinhíí okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí, Jews yánazíni biłgo t’ąązhį’ yaa náyiné’,  
\v 4 Gáṉíígo, Nṉee dábik’ehyú át’éhi ch’íní’ą́ą́híí bighą doo bik’ehyú ásdzaa da. Áík’ehgo gádaabiłṉii, Néé doo nanohwinłtł’og da. Dani nanínłtł’og le’.  
\v 5 Da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ zhaalihíí nayiłkaadá’ ch’ínyáágo da’ídodleeh.  
\v 6 Okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí zhaali nádaidnné’go gádaaṉii, Zhaali biyi’ ohilkaadíí biyi’ yuyaa doo o’né’go goz’ąą da, dił bighą nahasṉilhíí bighą.  
\v 7 Áík’ehgo yaa yádaałti’dá’ zhaalihíí bee nṉee goshtł’ish tús áiléhi bini’ nahazṉii, áígee aṉahdí’ nadaakaihíí łehi’ṉííł doleełgo.  
\v 8 Áí bighą áídí’ godezt’i’go díí jįįzhį’ áí ni’híí, Ni’ dił bee nahazṉiihíí, holzee.  
\v 9 Áík’ehgo \w Jéremy\w*, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi, gáṉíí n’íí begolzaa, Zhaali tádinhíí, Israel hat’i’íí ła’i, Áí nṉee ilį́į́, daaṉiigo, nádaidnné’go,  
\v 10 Goshtł’ish tús áiléhi bini’íí yaa nadaihesṉii, sheBik’ehń áshiłnṉiid n’íí k’ehgo.  
\v 11 Jesus nant’án yidáhzhį’ sizįįgo nayídiłkid gáyiłṉiigo, Jews ízisgo biNant’a’i ńlį́į́ née? Da’áígee ánṉii, biłṉii, Jesus.  
\v 12 Okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí, Jews yánazíni biłgo baa dahgoz’ąą ndi doo nt’é ṉii da lę́k’e.  
\v 13 Áík’ehgo Pílate gábiłṉii, Łą́ą́go naa yádaałti’íí ya’ doo dints’ag da née?  
\v 14 Áídá’ t’ah Jesus doo nt’é biłṉii da, yati’ dała’á ndi; áí bighą nant’án dázhǫ́ bił díyagot’ee.  
\v 15 Bitis hagowáh n’íí bíná’godiṉíhgo da’idąągee ha’áshijeedíí dała’á, hadíí nṉee hádaat’iiníí, nant’án bá ch’ínádaayíłtéeh lę́k’e.  
\v 16 Áígee nṉee doo bik’ehyú át’éé dago bígózini, Barábbas holzéhi, ha’ásitįį lę́k’e.  
\v 17 Áík’ehgo nṉee íła’adzaago Pílate gádaabiłṉii, Hadíí nohwich’į’ ch’ínánshteeh hádaaht’įį? Barábbas née, dagohíí Jesus, Christ holzeehíí née?  
\v 18 Pílate yígółsį nṉee dawa Jesus bił daanzhǫǫhíí bighą okąąh yedaabik’ehi Jesus yik’edaanṉiihgo baa daabidez’ąą.   
\p
\v 19 Pílate yánáltihgo dahnezdaadá’ bi’aahíí, ła’ yich’į’ yił’aa gábiłṉiigo, Áí nṉee dábik’ehyú át’ééhíí doo baa nanṉaa da, díí jįįgo baa naiseełgo shiniigonłt’éé.  
\v 20 Okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehi, Jews yánazíni biłgo nṉee íła’adzaahíí biini’ yá ádaagozlaa, gádaayiłṉiigo, Barábbas nohwá ch’ínáńłteehdá’ Jesus‐híí zodéé, daadohṉii.  
\v 21 Nant’ánhíí gádaabiłṉii, Díí nṉee nakihíí hadíí nohwich’į’ ch’ínánshteeh? Barábbas zhą́ hádaahiit’įį, daaṉii.  
\v 22 Pílate gánádaabiłdo’ṉiid, Jesus, Christ holzéhi, hago ląą nohwá áshłe’ áídá’? Dawa gádaabiłṉii, Tsį’iłna’áhi bíhołkałgo zodéé.  
\v 23 Nant’ánhíí gádaabiłṉii, Nt’é bighą, hant’é bee nchǫ’go adzaago? Nṉee da’tiségo nnádaadidilghaazhgo, Tsį’iłna’áhi bíhołkałgo zodéé, daabiłṉii.   
\p
\v 24 Pílate doo hagot’éégo nṉee yidag hagháh át’éé dago, ła’íí godnch’áad nkegonyaago yígołsįįdá’, nṉee íła’adzaahíí biṉááł tú náidnkąągo bigan tayizgis, gáṉíígo, Díí nṉee dábik’ehyú át’ééhíí bidiłíí shíí doo nashinłtł’og da: dánohwíí nadaanohwinłtł’og le’.  
\v 25 Nṉee dawa gádaabiłṉii, Bidiłíí nohwiká’zhį’ at’éé doleeł, ła’íí nohwichągháshéhíí ałdó’ biká’zhį’ at’éé doleeł.   
\p
\v 26 Áík’ehgo Pílate Barábbas nṉee yich’į’ ch’ínáinłtį́į́, áídá’ Jesus‐híí habí’ oltsaazdá’ tsį’iłna’áhi bíhołkałgo zidéégo nṉeehíí yaa daidez’ąą.  
\v 27 Nant’án bisiláádahíí yáná’itih goz’ąą yuṉe’ Jesus odaizt’e’ lę́k’e, áígee silááda dawa baa íła’ádaizlaa.  
\v 28 Áídí’ bidiyágé yaa daidnłtsoozdá’ diyágé łichí’i yá ádaagozlaa.   
\p
\v 29 Hosh diwozhi nánihezwodgo nant’án bich’ah k’ehgo alzaahi bik’e daidez’ąą, bigan dihe’nazhiṉéégo tsį yaa daiztąą: ła’íí bich’į’ nádaahilzhishgo baa daadloh, Gozhǫ́ǫ́, Jews ízisgo biNant’a’ ńlíni! daaṉiigo.  
\v 30 Áídí’ bik’ídaadihizheeh, ła’íí tsįhíí naanádaidntąągo bitsits’inyú nádainłtłish.  
\v 31 Ąął baa daadlohdá’, diyágé yaa daidnłtsoozdá’ dabíí bidiyágé yá ánádaagosdlaa, áídí’ tsį’iłna’áhi yiká’ daiziłheeyú bił nádeząą lę́k’e.  
\v 32 Ch’ínáńłsą́ą́yú nṉee Símon holzéhi, \w Cyréne\w* golzeedí’ gólíni, silááda daabiłtsąągo, Tsį’iłna’áhi bá dahngheeh, daabiłṉii.  
\v 33 Áík’ehgo Gólgotha golzeegee náńłsą́ą́, áí golzeego itsits’in si’áni golzeego ágolzee.   
\p
\v 34 Áígee vinegar, nch’í’i bił nadesdziidgo, Jesus yaa daizkąą: yizlįh ndi doo yodląą da.  
\v 35 Áígee tsį’iłna’áhi yídaabiskałdá’ bidiyágé iłta’isṉiigo yighą da’diłjoł lę́k’e: Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi gáṉíí n’íí begolṉe’go ánágot’įįł, Shidiyágé iłta’isṉii, ła’íí iká’ shi’ííhíí yighą da’diłjoł.  
\v 36 Áídí’ áígee naháztąągo daabineł’į́į́ lę́k’e.  
\v 37 Nt’é baa dahgost’aaníí ádaagozlaago bitsit’á’gee díínko dahdaiztąą, DÍÍ JESUS JEWS ÍZISGO BINANT’A’ NLÍNI, golzeego k’e’eshchįį.  
\v 38 Áígee nṉee da’in’įįhíí naki ałdó’ Jesus ba’ashhahdí’ tsį’iłna’áhi bídaahaskał, ła’ dihe’nazhiṉéégo, ła’íí be’eshganzhiṉéégo.   
\p
\v 39 Bahyú ch’íhikáhíí bitsits’in daidiłtasgo yati’ yee daabokáał,  
\v 40 Gádaaṉiigo, Biyi’ da’ch’okąąhíí tanágoshṉiłgo taagi jįį hileehgo ánágoshdle’, nṉii ni’, haląą, Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ ńlį́į́yúgo dáni hasdá’ánlteehgo tsį’iłna’áhi biká’dí’ gódah ch’ínṉáh.  
\v 41 Okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehi, begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi, ła’íí Jews yánazíni ałdó’ baa daadloh lę́k’e, gádaaṉiigo,  
\v 42 Nṉee hasdáyiṉiiłdá’ bíhíí doo hasdá’ádilteeh da. Israel hat’i’íí ízisgo biNant’a’ nlįįyúgo, tsį’iłna’áhi yiká’dí’ naadowáh, áík’ehgo daahohiidląąh.  
\v 43 Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ołíí; áń hát’į́į́yúgo hasdábółteeh: Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ nshłįį, ṉiidá’, daaṉii.  
\v 44 Da’n’įįhíí áígee tsį’iłna’áhi yídaayiskałíí ałdó’ da’áík’ehgo bee baa daadlohgo daabóch’iid lę́k’e.  
\v 45 Isk’áhńyáádí’ taagi nehenkéézzhį’ ni’ biká’ dahot’éhé godiłhił gozlįį lę́k’e.  
\v 46 Taagi nehenkéézgo shį Jesus nádidilghaazhgo gáṉíí, Éli, Éli, láma sabákthani? áí, Bik’ehgohinshṉaahíí, Bik’ehgohinshṉaahíí, nt’é ląą bighą shits’ą́’zhį’ ándzaa? golzeego ágolzee.  
\v 47 Ła’ áígee nadaaziiníí daabidits’ago, Díí nṉeehíí \w Elías\w* yich’į’ aṉii, daaṉii.  
\v 48 Dagoshch’į’ nṉee ła’ nádilwodgo túdaabits’ǫsíí vinegar yiyi’ naiz’ąą, áídí’ tsį yaa dahyiz’ąągo Jesus bizé’zhį’ dahyída’nłtsiih.  
\v 49 Ła’ihíí gádaaṉii, Ntséńt’ah, bídaagonolzįįh, Elías baa higháhgo hasdábiłteeh shį.   
\p
\v 50 Jesus nanádidilghaazhgo dabíí biyi’siziiníí be’ogoyáágo áyíílaa lę́k’e.  
\v 51 Áígee kįh biyi’ da’ch’okąąhíí biyi’ yuṉe’ daadintsoozíí bighą́’dí’ hayaago iłch’idláád lę́k’e; ni’ godihes’naadá’ tséé daahesdla’;  
\v 52 Nṉee łeyi’ nazjeedíí bá iłts’ą́’ ádaagosdzaago ínashood daanlįį n’íí łą́ą́go naadiikai.  
\v 53 Áí Jesus naadiidzaahíí bikédí’go łeyi’dí’ hakaidá’ kįh dilzini gozṉilyú okaigo, nṉee łą́ą́go daabiłtsąą.  
\v 54 Silááda gonenadín binant’a’íí, ła’íí yił nakaihi Jesus daineł’íni, ni’ nagohi’naago ła’íí áígee ágodzaahíí daayiłtsąądá’ dázhǫ́ ńdaałdzid, áík’ehgo gádaaṉii, Díí da’aṉii Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ nlíni ląą.  
\v 55 Isdzáné łą́ą́go Gálileedí’ Jesus biké’ anákahi, bich’odaaṉiihi, aṉahdí’ nazįį daabineł’į́į́go:  
\v 56 Mary Mágdalene, ła’íí Mary, James hik’e Joses bą́ą́, ła’íí Zébedee bichągháshéhíí bą́ą́hi ałdó’ itah nazįį.  
\v 57 K’ad o’i’aahyú, nṉee háłdzili, Arimathéa golzeeyú gólíni, Joseph holzéhi nyáá, áń Jesus yodláni:  
\v 58 Áń Pílate yich’į’ oyáágo Jesus bits’íhíí yíyókeed. Áík’ehgo Pílate áṉíígo Jesus bits’íhíí baa daach’idez’ąą.  
\v 59 Joseph Jesus bits’íhíí baa det’ąądá’ nak’ą’łigaihi nłt’éhi yik’íyidesdizgo,  
\v 60 Dabíí bitsébii’i’áń áníidéhi goz’ąą yuṉe’ nyinłtį́į́, áí tséé biyi’ yuṉe’ hayik’éhgo áyíílaahi: áídí’ tséé nchaahi yidaidenłhizdá’ onádzaa.  
\v 61 Mary Mágdalene, ła’ Maryhíí biłgo, tsébii’i’áńhíí bidáhzhį’ sikee lę́k’e.   
\p
\v 62 Iłch’į’golṉe’íí bijįį hiskąągo okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí, \w Phárisees\w* daanlíni biłgo, dała’ Pílate yaa hikai,  
\v 63 Gádaabiłṉiigo, Nohwinant’a’, bínádaahiilṉiih, áí k’izé’idiłteehíí t’ah hiṉaadá’, Taagi hileehgo bijįį naadishdáh, ṉii ni’.  
\v 64 Áí bighą nik’ehgo tsébii’i’áńhíí ch’í’itingee dázhǫ́ ntł’izgo áolṉe’, taagi hileehíí bijįįzhį’, doo ágát’éé dayúgo dánko bitsiłke’yu tł’é’go hikáhgo bits’í daayín’įįh, áídí’, Jesus daztsąądí’ naadiidzaa, nṉee daayiłṉiih: áík’ehgo iké’yú doo bik’ehyú ádaaṉii dahíí ntségo ádaaṉii n’íí bitisgo ádaaṉii doleeł ákoh.  
\v 65 Pílate gádaabiłṉii, Silááda tsébii’i’áń yiṉádaadéz’íni nohwaa siṉil: ti’i, nzhǫǫgo ntł’izgo ádaahłe’.  
\v 66 Áídí’ okaigo, tsébii’i’áńhíí nzhǫǫgo ntł’izgo ádaizlaa, ła’íí áígee silááda yiṉádaadéz’įįgo ádaizlaa.   
\c 28  
\p
\v 1 Jews daagodnlsiníí bijįį hiskąągo hayołkaałyú ínashood daagodnłsiníí bijįį, Mary Mágdalene, ła’ Maryhíí biłgo tsébii’i’áńyú daadéz’įįyú ó’áázh.  
\v 2 Nt’éégo adįįd ni’godes’naa: Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’dí’ nkenyáágo, tséé daadin’ááníí yó’oyiłhizdá’ yiká’ dahnezdaa lę́k’e.  
\v 3 Biniizhį’ hada’didla’híí k’a’at’éé, bidiyágé zas k’ehgo dázhǫ́ łigai:  
\v 4 Iṉádaadéz’íni tsídaadesyizyú daaditłid daasilįį, nṉee nanezna’híí k’ehgo ádaasdzaa.  
\v 5 Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á isdzáné gáyiłṉii, Doo nédaałdzid da: Jesus tsį’iłna’áhi bíheskał n’íí biká hadaanohtaago bígonsį.  
\v 6 Áń doo hak’i da: naadiidzaa ni’, áṉíí n’íí k’ehgo, Yushdé’, nohweBik’ehń bits’í siné’ n’gee daadeh’į́į́.  
\v 7 Ti’i, dáháłe bitsiłke’yu Jesus daztsąądí’ naadiidzaahíí baa nagołṉi’yú doh’aash; nohwádįh Gálilee golzeeyú óyáá; ákú daahołtséh: da’aṉiigo ádishṉii.  
\v 8 Tsébii’i’áńdí’ hwéheego dahts’isteel, nédaaldzid ndi bił daagozhǫ́ǫ́ lę́k’e; bitsiłke’yu yił nagolṉi’yú ots’iłteel.   
\p
\v 9 Nt’éégo bitsiłke’yu yił nadaagolṉi’yú hi’ashgo, Jesus bideyaa, Gozhǫ́ǫ́, biłṉiigo. Ákú Jesus yiyahzhį’ hayaa adzaago yikee daayotą’dá’ daayokąąh lę́k’e.  
\v 10 Jesus gábiłṉii, Doo nełdzid da: shik’isyú, Gálileeyú dohkáh, biłdohṉii, ákú daashiłtséh ndi at’éé.   
\p
\v 11 Isdzáné ákú hi’ashdá’ iṉádaadéz’ínihíí ła’ kįh gozṉilyú hikaigo, okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehi hago ágodzaahíí dawa yił nadaagosṉi’.  
\v 12 Okąąh yedaabik’ehi, Jews yánazíni biłgo íła’adzaago baa nagoshchįįdí’ silááda bestso łą́ą́go bitasṉii,  
\v 13 Gádaayiłṉiigo, Nṉee gádaabiłdohṉiih, Bitsiłke’yu tł’é’yú nádaabinest’įįd, da’ilwoshdá’.  
\v 14 Nant’án ya’ikonzįyúgo, nohwá bich’į’ yádaahiilti’go doo hago ádaanohwile’ at’éé da.  
\v 15 Silááda bestso nádaidnné’go, da’ádaabiłdi’ṉiiyú ádaasdzaa: díí jįį ndi silááda ádaaṉii n’íí Jews bitahyú t’ah benagowaa.   
\p
\v 16 Bitsiłke’yu ła’ts’ádahíí dziłyú okai, Jesus bándaagoz’ąą n’yú, Gálileeyú.  
\v 17 Akú Jesus daayiłtsąądá’ daayokąąh: ndi ła’ihíí bił nadaagoki.  
\v 18 Jesus baa nyáágo gádaabiłṉii, Yaaká’yú, ni’gosdzáń biká’gee ałdó’, dawa beshik’ehgo shaa godet’ąą.   
\p
\v 19 Áík’ehgo ti’i, dahdohkáh, ił’aniyú hadaazt’i’íí dawa bił ch’ídaagonoh’aah, Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwiTaa, hik’e biYe’, ła’íí Holy Spirit bizhi’íí biláhzhį’ baptize ádaagoł’įįgo:  
\v 20 Ádaanohwiłdéṉiidíí dawa bikísk’eh ádaat’eego bił ch’ídaagonoh’aah: áík’ehgo dahazhį’ nohwił nshłįį, nnágodzaayú ndi. Doleełgo at’éé.