\id LUK - Apache NT [apw] -USA 2012 (DBL -2013) 
\h LUKE 
\toc1 The Gospel according to Luke 
\toc2 Luke 
\toc3 Lk 
\mt2 THE GOSPEL ACCORDING TO  
\mt1 LUKE  
\c 1  
\p
\v 1 Nṉee łą́ą́go nohwitahyú hago ánágot’įįłíí dałiké’go yek’eda’ishchįįgo,  
\v 2 Nṉee da’iłtsé godezt’i’gé’ biṉááł ánágot’įįłíí, Jesus biyati’ yaa nadaagolṉi’íí nohwił nadaagosṉi’híí k’ehgo yek’eda’ishchįį;  
\v 3 Áík’ehgo Theóphilus, ízisgo áńt’éhi, shíí ałdó’ da’iłtsé godezt’i’gé’ hago ánágot’įįłíí bígosiłsįįdgo dałiké’ ánágot’įįłíí bee nich’į’ k’e’eshchįį hasht’į́į́,  
\v 4 Hago ánágot’įįłíí nił na’gosṉi’ n’íí da’aṉiigo bígonłsį́įhíí bighą nich’į’ bek’e’eshchii.   
\p
\v 5 Hérod Judéa yánant’aaná’ nṉee, Zakarías holzéhi, okąąh yedaabik’ehi Abía hat’i’íí itah nlįį lę́’e: áń bi’aad, Elísabeth holzéhi, Aaron hat’i’i nlįį.  
\v 6 Zakarías ła’íí bi’aad biłgo Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee dánłt’éégo ádaat’ee, Bik’ehgo’ihi’ṉań ngon’ááníí ła’íí biyati’íí nzhǫǫgo yikísk’eh hi’ash lę́’e.  
\v 7 Bichągháshé doo hwaa da, Elísabeth doo iłchiih dahíí bighą; sáan ła’íí hastiin daasilįį’.  
\v 8 Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee Zakarías okąąh yebik’ehgo baa gonyááná’,  
\v 9 Nṉee okąąh yedaabik’ehi dahgos’aaníí k’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań daach’okąąh goz’ąą yuṉe’ dilidgo łikągolchinihíí yidiłtłi’go habi’doltįį lę́’e.  
\v 10 Łikągolchinihíí diltłi’go biká’ ngonyaaná’ nṉee łą́ą́go dadáńyú dała’adzaago da’okąąh lę́’e.  
\v 11 Ákóṉe’ łikągolchinihíí biká’ dahsi’ąągo yidiłtłi’íí dihe’nazhiṉéégo Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’gé’hi bił ch’í’ṉah adzaa.  
\v 12 Zakarías yiłtsąągo yik’e tsídolyizgo biłgoyéé’go gozlįį.  
\v 13 Áíná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á gáyiłṉii, Doo nénldzid da, Zakarías: Bik’ehgo’ihi’ṉań ni’okąąhíí yidezts’ąą; ni’aad Elísabeth bizhaazhé ishkiini ná yiłchii, áí mé’ihíí bizhi’ John bá áńle’.  
\v 14 Baa nił gozhǫ́ǫ́ doleeł, dázhǫ́ nił gozhǫ́ǫ́ doleeł; nṉee łą́ą́go mé’ goleehíí yaa bił daagozhǫ́ǫ́ doleeł.  
\v 15 Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee ízisgo at’éé doleeł, wine dagohíí iłnágodiłhisíí doo yidląą da doleeł; t’ah bimaa bibishch’id yiyi’ sitįįgé’ godezt’i’go Holy Spirit bee baa godet’ąą doleeł.  
\v 16 Díí mé’ goleehíí nṉee Israel hat’i’íí łą́ą́go beBik’ehń, Bik’ehgo’ihi’ṉań daayokąąhń, yich’į’ nnáhiikáhgo áidoliił.  
\v 17  \w Elías\w* biyi’siziiníí ła’íí binawodíí k’ehgo beBik’ehń yádn dahdidogaał doleeł, nṉee bichągháshé nłt’éégo yaa tsínádaadikeesgo áidoliił, ła’íí hayíí doo ídaayésts’ąą dahíí nṉee nłt’éégo ádaat’eehíí bigoyą’ yídaayésts’ąągo áidoliił; beBik’ehń yaa higháhíí nṉee bijíí yuṉe’ bá iłch’į’gole’go áidoliił.  
\v 18 Zakarías Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á gáyiłṉii, Hago at’éégo shiye’ goleehíí bígonsį doleeł, shíí hastiin silįįná’ shi’aadń ałdó’ są́ silįį?  
\v 19 Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á bich’į’ hananádzii, gáṉíígo, Shíí Gábriel honszee, Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee sizį́į́; shíí nich’į’ hasdziihgo díí nłt’éégo ágoṉe’íí baa nił nagoshṉi’go shi’dol’aad.  
\v 20 Doo yáńłti’ da nleeh, díí ágoṉe’ dishṉiihíí begolzaahíí bijįį zhą́ hanáńdziih, doo shondląą dahíí bighą, ágoṉe’ dishṉiihíí da’aṉii begolṉe’hi at’éé.  
\v 21 Nṉee dała’at’éé n’íí Zakarías ch’éh yiba’ naháztąą, hat’íí bighą doo hwaa ch’ínádáh da daanzigo.  
\v 22 Ch’ínádzaaná’ doo hago’at’éégo nṉee yich’į’ hadzii da: áík’ehgo hat’íhíta bich’į’ ch’í’ṉah adzaa shį daanzį; t’ah doo yałti’ dago daazhógo na’ígizh lę́’e.  
\v 23 Áígee binasdziidíí ąął áyíílaaná’ bigowąyú onádzaa.  
\v 24 Áí bikédé’go bi’aad Elísabeth hiltsąą silįįná’ yaa ch’anant’į’go ashdla’i dahitąą, gáṉíígo,  
\v 25 Nṉee bich’į’ siste’ n’íí shich’ą́’zhį’go shá áile’híí bighą sheBik’ehń shaa ch’ozbaago díí k’ehgo shá ágólaa.  
\v 26 Isdzán holtsaanihíí gostáń behitąągo Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á, Gábriel holzéhi, yaaká’gé’ kįh gozṉil Názareth golzeezhį’ yíł’aad, áí kįh gozṉilíí Gálileehíí biyi’,  
\v 27 Áígee it’eedń k’ad nṉee, Joseph holzéhi, baa hiiłtíni yich’į’ oyáá lę́’e, áí nṉeehń David hat’i’i nlįį; it’eedń Mary holzee.  
\v 28 Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’gé’hi Mary yaa nyáágo gáyiłṉii, Nił gozhǫ́ǫ́ le’, Bik’ehgo’ihi’ṉań dázhǫ́ naa ch’oba’go nohweBik’ehń nił nlįį: dázhǫ́ niyaa gozhǫ́ǫ́ doleełgo isdzáné bitahgé’ haniłtį́į́.  
\v 29 Áń yo’į́į́go ábiłṉiihíí bighą tsídolyiz, yaa tsídiskeezgo hat’ííshą’ ṉiigo aṉíí nzį lę́’e.  
\v 30 Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á gábiłṉii, Doo nénłdzid da, Mary: Bik’ehgo’ihi’ṉań naa ch’oba’go haniłtį́į́.  
\v 31 Isąą, hinłtsą́ą́ nleehgo ishkiiníí hinłchii, áń Jesus golzeego áńlííł.  
\v 32 Ízisgo at’éé doleeł, Da’tiséyé At’éhi biYe’ holzee doo; áń David yá niltįįgo godoleeł, Bik’ehgo’ihi’ṉań nohweBik’ehń David yánant’aa lę́’e n’íí yánant’aago ábile’:  
\v 33 Jacob hat’i’i daanliiníí dahazhį’ yánant’aa doleeł; nant’aago doo bee nnágódáh da.  
\v 34 Mary Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á gáyiłṉii, Hago’at’éégo díí, shiką’ doo hwaa daná’?  
\v 35 Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á gábiłṉii, Holy Spirit niká’zhį’ at’éé doleeł, Da’tiséyú At’éhi binawodíí niká’zhį’ áiléh: áík’ehgo ni’imé’ goleehíí dázhǫ́ dilzini doleeł, Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ holzee doo.  
\v 36 Elísabeth, nik’íí, doo iłchíhi da daałch’iṉii n’íí, są́ silįį ndi ałdó’ hiltsąą, gostáń bedahitąą, bi’imé’ ishkiin doleeł.  
\v 37 Bik’ehgo’ihi’ṉań doo hat’íí ch’éh áil’įį da.  
\v 38 Mary gáṉíí, Shíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bíyéé nshłįį; ha’aa dishṉii, da’ánṉiihíí bikísk’ehyú áshidolííł. Áígé’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á bich’ą́’ onádzaa.  
\v 39 Áígé’ Mary dahałeego aṉahyú beezhį’yú kįh gozṉilyú Judahíí biyi’ oyáá lę́’e;  
\v 40 Ákú Zakarías bigową yuṉe’ ha’ayáágo Elísabeth yich’į’ hadzii.  
\v 41 Elísabeth Mary biyati’ yidezts’ąągo biyi’ mé’ dehes’naa lę́’e; ła’íí Elísabeth Holy Spirit bee baa godet’ąą lę́’e:  
\v 42 Áń nawode hadzii ląą gáṉíígo, Isdzáné bitahgé’ niyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł, mé’ nibishch’id biyi’ sitiiníí ałdó’ biyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł.  
\v 43 Hago’at’éégo lą́hi sheBik’ehń bimaa shaa ch’oba’go shaa nyáá?  
\v 44 Niyati’íí disets’ąąná’ mé’ bił gozhǫ́ǫ́go shiyi’ dehes’naa ląą.  
\v 45 Isdzán osdląądíí biyaa gozhǫ́ǫ́: Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’gé’híí binkááyú ábiłṉiihíí da’aṉii begolṉe’híí bighą.  
\v 46 Mary gáṉíí, Shijíí dawa bee sheBik’ehń ízisgo at’ééhíí baa nagoshṉi’,  
\v 47 Shiyi’siziiníí Bik’ehgo’ihi’ṉań Hasdáshíłtííníí yaa bił gozhǫ́ǫ́.  
\v 48 Shíí binal’a’á nshłíni doo hat’íí be’ánsht’ee da ndi nłt’éégo shaa tsínádeskeez: kogé’ godezt’i’go nṉee daałinolt’įįłíí dawa, isdzán biyaa gozhóni daashiłṉii doleeł.  
\v 49 Dázhǫ́ k’a’at’éhi dázhǫ́ nłt’ééhíí áshíílaa; áń bizhi’íí dilzįh.  
\v 50 Iłké’ nánot’įįłíí dahadń Bik’ehgo’ihi’ṉań bił diyinihíí baa ch’oba’ doleeł.  
\v 51 Binawod ch’í’ṉah áyíílaa: bijíí yuṉe’ dázhǫ́ ádaadilkąhíí yił nadaagodesgeed,  
\v 52 Nṉee hayíí ízisgo ádaat’ee n’íí hayaa ánáyiidlaaná’ doo ízisgo ádaat’ee da n’íí hadag ánáyiidlaa.  
\v 53 Hayíí dáshiṉá’ nakai n’íí dawahá nłt’ééhíí yá ná’nné’ ni’; áíná’ ízis da’it’iinihíí dádilkǫǫgo onáyis’a’ lę́’e.  
\v 54 Bána’iziidíí, Israel holzéhi, bich’ozṉi’, biłgoch’oba’íí yee yénálṉiihgo;  
\v 55 Dahazhį’ Abraham ła’íí bich’ą́’gé’ hadaałinolchiiłííbił goch’oba’, daanohwitaa n’íí ágáyiłṉii n’íí k’ehgo, ṉii, Mary.  
\v 56 Mary Elísabeth yił sikeego taagi dahitąą lę́’e, áígé’ bigowąyú onádzaa.  
\v 57 Elísabeth iłchiigee ngonyaa lę́’e; áígee ishkiin yizhchįį.  
\v 58 Hago’at’éégo Elísabeth Bik’ehgo’ihi’ṉań baa ch’ozbaadíí, ba’ashhahgé’ daagolííníí ła’íí daabik’ííhíí yaa t’ídaanzįgo bił daagozhǫ́ǫ́ lę́’e.  
\v 59 Mé’ tsebíí beyiskąągo \w circumcise\w* alṉéhgo baa ch’ikai; Zakarías holzee doleeł, bitaa bizhi’híí k’ehgo, daach’iṉii.  
\v 60 Áíná’ mé’ bimaahíí, Dah; John bizhi’ hileeh, ṉii.  
\v 61 Nik’íí doo ła’ ágágolzee da, daabiłch’iṉii.  
\v 62 Áík’ehgo mé’íí bitaahíí bich’į’ na’ída’ch’igizhgo, Díí mé’íí hat’íí holzee doo? daabiłch’iṉii.  
\v 63 Áík’ehgo Zakarías biká’ k’e’elchiihíí hát’į́į́go na’ígizh, áígé’, Díí mé’íí John holzee doo, ṉiigo biká’ k’e’eshchįį. Áí bighą nṉeehíí bił díyadaagot’ee lę́’e.  
\v 64 Áígé’ dahį́ko Zakarías hanádziigo, Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ahénzį lę́’e.  
\v 65 Áígé’ ba’ashhahgé’ daagolííníí tsídaadesyiz: díí ágodzaahíí ni’ Judéa biyi’ dahyisk’idyú daagoch’ilííníí dawa bitahyú didesdlaad.  
\v 66 Hayíí áí ch’iṉii daidezts’aaníí bijíí yuyaa nazné’go, Díí mé’íí hagoshą’ at’éé hileehi! daaṉii. Áígé’ Bik’ehgo’ihi’ṉań yił nlįį lę́’e.  
\v 67 Zakarías, mé’ bitaahíí, Holy Spirit yábiyiłti’go Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú yałti’, gáṉíígo,  
\v 68 Bik’ehgo’ihi’ṉań Israel hat’i’i beBik’ehń ba’ahégosį; nṉee bíyééhíí yaa nyáágo hanáyíṉilhíí bighą,  
\v 69 Bána’iziidíí, David holzéhi, bich’ą́’gé’ hadaałinolchiiłíí bitahgé’ dázhǫ́ nalwodi hasdánohwiṉiił doleełíí nohwá hayiłtį́į́;  
\v 70 Ni’gosdzáń alzaagé’ yúshdé’ godezt’i’go Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi daadilzini yinkááyú nohwich’į’ hadziigo gánohwiłnṉiid:  
\v 71 Nohwik’edaanṉiihíí ła’íí hayíí bił daanlchǫ’íí dawa nohwidás sizįį doleeł;  
\v 72 Daanohwitaa n’íí áyiłṉii n’íí k’ehgo nohwaa daach’oba’, ła’íí áí biłgo godiyįhgo łángot’ąą n’íí yénálṉiih,  
\v 73 Bik’ehgo’ihi’ṉań bitł’a dahdidilṉiigo díí k’ehgo nohwá ngon’ą́ą́,  
\v 74 Nohwíí hayíí nohwik’edaanṉiihíí nohwidás sizįįgo, doo nídaahiildzidgo da Bik’ehgo’ihi’ṉań bá nada’iidziid doo,  
\v 75 Dáhandaahinṉa’zhį’ daagodinlzįgo ła’íí nłt’éégo binadzahgee ádaant’eego.  
\v 76 Ni, mé’íí, Da’tiséyú At’éhi binkááyú na’iziidíí honlzee doo: ni nohweBik’ehń bádnyú iłch’į’goléhgo dahnṉáh;  
\v 77 Nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań bíyééhíí hago’at’éégo binchǫ’íí bá da’ízlį́į́ ánánlṉe’go hasdaakáh doleełgo yídaagołsįįhgo ánle’,  
\v 78 Bik’ehgo’ihi’ṉań daahohiikąąhń nohwaa ch’oba’íí binkááyú; da’áń bik’ehgo yaaká’gé’ idindláádíí nohwaa nyáá,  
\v 79 Hayíí chagołheełyú naháztaaníí da’itsaah yédaaldzidíí bá idindláádgo ágole’, ła’íí iłch’į’gont’éégo yikísk’eh hiikaahgo áile’, ṉii lę́’e, Zakarías.  
\v 80 Mé’ nchaa silįįgo biyi’siziiníí dázhǫ́ nalwod silįį, Israel hat’i’i bich’į’ ch’í’ṉah ádilṉe’íí bijįįzhį’ da’izlįįyú naghaa lę́’e.   
\c 2  
\p
\v 1 Áíná’ nant’án Caesar Augústus holzéhi nṉee dawa daantį́į́gee tax nahi’ṉiił doleełgo bizhi’ ádaagole’go yángon’ąą lę́’e.  
\v 2 (Cyrénius, Sýriayú nant’án nlįįná’, díí nach’ihi’ṉiił doleełgo kozhi’ ádaagoch’ile’íí da’iłtsé álzaa lę́’e.)  
\v 3 Nṉee dawa bizhi’ ádaagole’yú onádaaskai lę́’e, hayú kįh gozṉilgé’ daagolį́į́yú.  
\v 4 Joseph ałdó’ itah onádzaa, Gálilee bigodzogíí biyi’ Názareth golzeegé’ Béthlehem golzeezhį’, Judéahíí biyi’gee, David golį́į́ n’ííyú, (Joseph David yił hat’i’i lę́’ehíí bighą,)  
\v 5 Mary dak’adégo iłchiihi, Joseph baa hiiłtíni yił hi’ash lę́’e, bizhi’ ádaagole’yú.  
\v 6 Áígee sikeená’ iłchiihíí biká’ ngonyaa lę́’e.  
\v 7 Da’iłtsé iłchíhi ishkiin yishchįį, mé’ihíí nadik’ą’ bik’ídisdizgo magashi yiyi’ náda’idįįhíí yiyi’ nyinłtį́į́; na’ch’injahíí doo ła’ hayú bá goz’ąą dahíí bighą.  
\v 8 Mé’ sitiiníí da’aṉahyú nṉee nada’nyoodíí bidibełį́į́ yiṉádaadéz’įį lę́’e, tłé’yú.  
\v 9 Áígé’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’gé’hi bich’į’ ch’í’ṉah adzaago Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’ą́’idindláádíí bee ike’dendláád; áík’ehgo nṉee nada’nyoodíí tsídaadesyiz.  
\v 10 Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á gábiłṉii, Doo nédaałdzid da: íyínłts’ąą są́ą́, yati’ dázhǫ́ nłt’éhi nṉee dawa bee bił daagoyiłshǫ́ǫ́ doleełíí baa nohwił nagoshṉi’.  
\v 11 Díí jįį David golį́į́ n’ííyú nṉee hasdáyihiṉíłi nohwá gozlįį, Christ nohweBik’ehń.  
\v 12 Díí bee bídaagonołsį doleeł, mé’ihíí nadik’ą’ bik’ídisdizgo magashi yiyi’ náda’idįįhíí yiyi’ sitįįgo daahołtséh.  
\v 13 Dahį́ko Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á da’iłtsé ch’í’ṉah ádilzaahíí łą́ą́go yaaká’gé’ yił ch’í’ṉah ánádedlaa, áí Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ahédaanzįgo gádaaṉii,  
\v 14 Bik’ehgo’ihi’ṉań da’tiségo at’éhi yaaká’zhį’go daach’inłsį le’, ła’íí ni’ biká’yú nṉee Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí bee iłch’į’gont’ééhíí bíyéé le’.  
\v 15 Áígé’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binadaal’a’á yaaká’yú onákainá’ nada’nyoodíí, Béthlehemyú dokáh, daałiłdi’ṉii, Díí ágodzaahíí Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwił ch’í’ṉah ágolaahíí daanél’įįyú dokáh.  
\v 16 Áík’ehgo áígé’ dagoshch’į’ deskaigo Mary, Joseph, ła’íí mé’ magashi yiyi’ náda’idįįhíí yiyi’ sitįįgo yaa hikai.  
\v 17 Daayiłtsąąná’ mé’ihíí ábiłdi’ṉii n’íí dahot’éhé yaa nadaagosṉi’.  
\v 18 Hayíí daidezts’aaníí nada’nyoodíí ádaabiłṉiihíí yaa bił díyadaagot’ee.  
\v 19 Maryhíí díí dawa yénálṉiihgo dayúweh bijíí yuyaa yaa natsekees lę́’e.  
\v 20 Nada’nyoodihíí da’ádaabiłdi’ṉiihíí k’ehgo hayíí daidezts’ąąhíí ła’íí daayo’įįhíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań ízisgo at’ééhíí yaa nadaagolṉi’go, ła’íí ya’ahédaanzįgo t’ąązhį’ onákai.  
\v 21 Tsebíí beyiskąąná’ mé’ \w círcumcise\w* ábi’delzaaná’ Jesus bizhi’ bá álzaa, áí bizhi’íí doo hwaa goleeh daná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’gé’ihi bizhi’ bá áyíílaahi.  
\v 22 Moses ngon’ąą n’íí k’ehgo Mary godnłsįgo iłch’į’bi’dilṉe’íí biká’ ngonyáágo, mé’ Bik’ehgo’ihi’ṉań baa hiłtéehgo Mary ła’íí Joseph biłgo Jerúsalemyú odaistįį lę́’e;  
\v 23 (Mé’ da’iłtsé ishkiin daagolehihíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bá sanigo nihi’ṉiiłgo ngon’ą́ą́go k’e’eshchįįhíí bighą;)  
\v 24 Ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań hat’íhíta ye’okąąhíí yaa daayiné’go odaistįį lę́’e ałdó’, hawú naki, dagohíí hawúcho bizhaazhé naki, Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí k’ehgo.  
\v 25 Jerúsalemgee nṉee ła’, Símeon holzéhi, nłt’éégo at’éhi, Bik’ehgo’ihi’ṉań yidnłsíni naghaa lę́’e; áń Israel hat’i’i yił goyiłshǫ́ǫ́go ánáyidle’íí hígháhíí yiká déz’įį lę́’e: Holy Spirit biká’zhį’ at’éhi.  
\v 26 Holy Spirit bee bił ch’í’ṉah ágolzaago gábił’idi’ṉii, T’ah doo hwaa dantsaah daná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań Its’áltíni, Christ holzéhi, hinłtséh.  
\v 27 Holy Spirit nábihiłaago da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ nyáá; ákú Jesus bimaa ła’íí bitaa biłgo begoz’aaníí k’ehgo bá okąąhgo ádaabistįįná’,  
\v 28 Áígee Símeon mé’ náyinłtįįgo Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ahénzįgo gáṉíí,  
\v 29 SheBik’ehń, áníita áshiłnṉii n’íí k’ehgo nána’isiidíí shił gozhǫ́ǫ́go ch’ík’eh shee ngonowáh:  
\v 30 Shí shiṉaahíí bee hago’at’éégo hasdá’ííṉííł doleełíí hish’įį,  
\v 31 Áí nṉee dawa biba’ iłch’į’ńdlaa n’íí;  
\v 32 Áń bich’ą́’idindííníí nṉee doo Jews daanlįį dahíí bee bá got’įį doleeł, ła’íí nṉee ṉíyééhíí, Israel hat’i’i, áń bee ízisgo ádaat’ee doleeł.  
\v 33 Jesus ábiłdi’ṉiihíí bitaa, bimaa biłgo yaa bił díyadaagot’ee lę́’e.  
\v 34 Símeon bá da’oskąądná’ Mary, Jesus bimaahíí, gáyiłṉii, Íyínłts’ąą są́ą́, díí mé’ihíí Israel hat’i’i łą́ą́go bighą naanándéh, ła’íí łą́ą́go nádikáh doleełhíí bighą habi’doltíni at’éé; godiyįhgo be’ígózini baa yádaach’iłti’ doleełi;  
\v 35 (Bésh be’idiltłishé nijíí bighálgeedhíí k’ehgo nijíí nṉiih doleeł;) nṉee bijíígé’ natsekeesíí ch’í’ṉah alṉéh doleełhíí bighą.  
\v 36 Phánuel, Áser hat’i’i itah nlíni, bitsi’, Anna holzéhi, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú yałti’i nlįį lę́’e; áń są́ silįį, nanṉeego gosts’idn łegodzaa;  
\v 37 Itsaa nlįįgo tsebídin dį́į́’i bił łegodzaa, da’ch’okąąh goz’ąągé’ dá doo ch’igháhá dajįį biigha ła’íí datł’é’ biigha dáshiṉá’ okąąhgo Bik’ehgo’ihi’ṉań yá na’iziid lę́’e.  
\v 38 Áń ałdó’ da’áígee nyáágo, Bik’ehgo’ihi’ṉań yich’į’ ahénzį, áígé’ Jerúsalemgee daagolííníí hago’at’éégo hasdábidi’ṉiił doleełíí yiká daadéz’iiníí Jesus yaa yił nadaagosṉi’.  
\v 39 Bik’ehgo’ihi’ṉań hago’at’éégo gos’aaníí ąął yikísk’eh ádaasdzaaná’ dabíí daagolį́į́yú, Gálilee bigodzogíí biyi’ Názareth golzeeyú, onákai.  
\v 40 Mé’ n’íí nołseełná’ biyi’siziiníí nłdzil silįį, goyą́ą́ silįį; ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań biłgoch’oba’íí biká’zhį’ at’éé lę́’e.  
\v 41 Jesus bimaa ła’íí bitaa biłgo dałenágodáhgee Jerúsalemyú onat’ash lę́’e, \w bitis‐hagowáh\w* n’íí bee bíná’godiṉíhgo náda’idįįhíí bighą.  
\v 42 Jesus nakits’ádah bił łegodzaaná’, dałenágodáhgee ákú onakáhíí k’ehgo ákú okai lę́’e;  
\v 43 Ąął bengonyaaná’ onákai, ndi Jesus t’ąązhį’ ídestąą lę́’e Jerúsalemgee; bimaa ła’íí bitaahíí dá doo yídaagołsį dago.  
\v 44 Jesus bił hikah daanzįgo názeełgo o’i’ą́ą́yú; bik’íí ła’íí hayíí bídaagosiníí bitahyú ch’éh yiká daantaa lę́’e.  
\v 45 Doo hwaa hayú nádaanłtįį dahíí bighą t’ąązhį’ Jerúsalemyú biká daantaayú onát’aazh.  
\v 46 Taagiskąąyú da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ nṉee daagoyááníí iłch’ídaago’aahíí íyésts’ąągo ła’íí nayídiłkidgo naháztąąyú itah sidaago yaa hikai lę́’e.  
\v 47 Bił’ígóziníí ła’íí nabídíkidgo yígółsįgo hadzi’híí bighą nṉee daabidezts’aaníí bił díyadaagot’ee lę́’e.  
\v 48 Jesus bimaa ła’íí bitaahíí daabiłtsąągo bił díyadaagot’ee: áík’ehgo bimaa gábiłṉii, Shizhaazhé, hat’íí lą́ą́ bighą áńt’íni? Nitaa ła’íí shíí ch’éh niká hantaahíí bighą doo nohwił daagozhǫ́ǫ́ da ni’.  
\v 49 Jesus gábiłṉii, Hat’íí bighą shiká hanołtaa? ShiTaa binasdziidíí baa nashaago shá goz’ąą, ya’ doo bígonołsį da née?  
\v 50 Hat’íí ṉiigo aṉíí shįhíí doo yídaagołsį da lę́’e.  
\v 51 Áík’ehgo yił onákai Názarethyú, bimaa ła’íí bitaa da’ádaabiłṉiiyú át’éé lę́’e: bimaahíí bizhaazhé ábiłnṉiidíí dawa yaa natsekees lę́’e.  
\v 52 Áík’ehgo Jesus goyą́ą́go hoṉaał, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań da’áígeego bił at’éé, áígé’ nṉee ałdó’, dayúweh begoldoh lę́’e.   
\c 3  
\p
\v 1 Tibérius \w Caesar\w* holzéhi nant’ánchań nlįįgo ashdla’ádah łegodzaa lę́’e, áíná’ iké’gee sitiiń, Póntius Pílate holzéhi, ni’ Judéa golzéhi yánant’aa, taagigee sitiiń, Hérod, ni’ Gálilee golzéhi yánant’aaná’ bik’isn Philip Ituréa ła’íí Trakonítis yánant’aa, ła’íí Lysánias Ábilene yánant’aa lę́’e,  
\v 2 Ánnas ła’íí \w Cáiaphas\w* okąąh yebik’ehi da’tiséyú sitíni daanlįįná’ Zakarías biye’, John holzéhi, da’izlį́į́yú Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’į’ hadzii.  
\v 3 Jórdan túńlínihíí biṉaayú nṉee yich’į’ yałti’go gádaayiłṉii, Nohwinchǫ’íí bich’ą́’zhį’ ádaałṉe’go baptize ádaanohwi’dolṉe’, áík’ehgo nohwinchǫ’íí nohwá da’ízlį́į́ ánálṉe’;  
\v 4 Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi, \w Esáias\w* holzéhi, binaltsoos biyi’gé’ díí bak’e’eshchįį, Da’izlį́į́yú hadńshį gáṉíígo dilwosh, NohweBik’ehń bádnyú iłch’į’daagołe’, intín iłk’ídezdǫhgo bá ádaałe’.  
\v 5 Nadaashwozhíí hanágodibįh, ła’íí dził naz’aaníí, nadaask’idíí hayaa álṉe’; ła’íí godigizíí iłk’ínádoldǫł, ła’íí godilwołíí dilkǫh ánálṉe’ doo;  
\v 6 Áígee nṉee dawa hago’at’éégo Bik’ehgo’ihi’ṉań hasdá’iiṉiił doleełíí daidołtseeł.  
\v 7 Áígé’ nṉee John baptize ádaabile’ hádaat’įįgo yaa hikaihíí gáyiłṉiigo yich’į’ yałti’, Nohwíí tł’iish bik’asda’ golííníí k’ehgo daałinołt’įįłíí, hadń lá nohwádnyú nohwiniigodilṉe’íí bich’ą́’ nołkáh nohwiłnṉiid?  
\v 8 Da’aṉii nohwinchǫ’íí bich’ą́’ ádaałdzaayúgo ch’í’ṉah ádaadi’ṉołsį, nest’ą’ nłt’éégo nádaant’įhíí k’ehgo nohwaa daide’aah, Abraham bich’ą́’gé’ daadihe’ṉa’i doo ídiłdaadoł’ṉii da: Bik’ehgo’ihi’ṉań díí tséé nazṉilíí nṉee Abraham bich’ą́’gé’ daadihezṉa’íí k’ehgo áile’yúgo áile’, nohwiłdishṉii.  
\v 9 Tsint’áni nkedn’aagee k’ek’éhgo godest’ąą; tsint’áni dawa doo nest’áń nłt’ééhíí baa dahndéh dayúgo, yó’ok’éhgo kǫ’ diltłi’ yuyaa olkaadhi at’éé.  
\v 10 Nṉeehíí John nayídaadiłkidgo gádaabiłṉii, Hago ádaahi’ṉe’ áíná’?  
\v 11 John gáṉíí, Hadń bi’íícho naki shįhíí, ła’ihíí bi’íícho da’ádįh shįhíí yaa yinołtsós; hadń bich’iyáń łą́ą́ shįhíí hadń bich’iyáń da’ádįh shįhíí ła’ yaa yinoné’.  
\v 12 Tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí ałdó’ baptize ádaabi’dilṉe’yú hikaigo John gádaayiłṉii, Iłch’ígó’aahíí ńlíni, hago ląą ádaahi’ṉe’?  
\v 13 John gábiłṉii, Da’kwíí nohwich’į’ nadaahi’ṉiiłgo goz’ąą shįhíí doo bitisyú daahołkeed da.  
\v 14 Silááda ałdó’ nabídaadiłkidgo gádaaṉii, Nohwihíí hago ląą ádaahi’ṉe’? John gábiłṉii, Hadń biṉí’dołṉíh hela’, hadń da’izlįįyú baa dahdaagoł’aah hela’; ła’íí hanádaałdéhíí, da’áí nohwił daanzhǫǫgo nzhǫǫ.  
\v 15 Nada’ołíígo nṉee dawa bijíí yuṉe’ gádaanzį, Díí nṉee, John holzéhi, Christ at’į́į́ née, dah née?  
\v 16 John dawa yich’į’ hananádziigo gáyiłṉii, Shíhíí tú bee baptize ádaanohwish’įį, áíná’ shiké’gé’ ła’ shitisgo at’éhi higháh, biketł’óól k’e’ish’adgo ndi doo bik’eh sitį́į́da; áń Holy Spirit ła’íí kǫ’ yee baptize ádaanohwił’įį doleeł.  
\v 17 Be’iłch’íhé dahyotįįł, tł’oh nagháí iłch’íhi goz’ąągee nágosho doleeł, binest’ą’híí náyiziidgo iłk’eyihiṉiiłná’ bizhoolíí kǫ’ doo ntsésihi biyi’ yuyaa yidiłid.  
\v 18 Áígé’ nṉee yich’į’ yałti’go łą́ą́go yił ch’ígó’aah lę́’e.  
\v 19 Hérod, nant’án nlínihi, nchǫ’go at’į́į́go bik’isn Philip holzéhi bi’aad, Heródias holzéhi, yaa yiheltįį, ła’íí nchǫ’go ánát’įįdíí John yee bich’į’ yałti’ lę́’e,  
\v 20 Hérod nchǫ’go ánát’įįdííbitisgo adzaa, John ha’áyíłt’e’.  
\v 21 Nṉee dawa baptize ádaabilṉe’ná’, Jesus ałdó’ baptize ábi’delzaago yáá bich’į’ ałch’ą́’ ádzaago,  
\v 22 Holy Spirit hawú k’ehgo bich’į’ nke’eṉíihgo yaaká’gé’ yati’ gáṉíígo yidezts’ąą, ShiYe’ shił nzhóni ńlį́į́; naa shił gozhǫ́ǫ́.  
\v 23 Áígee Jesus tádin shį bił łegodzaa, áń Joseph biye’ (bido’ṉíí), Josephíí Héli biye’,  
\v 24 Hélihíí Mátthat biye’, Mátthatíí Levi biye’, Levihíí Mélki biye’, Mélkihíí Jánna biye’, Jánnahíí Joseph biye’,  
\v 25 Josephíí Mattathías biye’, Mattathíasíí Amos biye’, Amosíí Náum biye’, Náumíí Ésli biye’, Éslihíí Nágge biye’,  
\v 26 Nággehíí Máath biye’, Máathíí Mattathías biye’, Mattathíasíí Sémei biye’, Sémeihíí Joseph biye’, Josephíí Júda biye’,  
\v 27 Júdahíí Joánna biye’, Joánnahíí Rhésa biye’, Rhésahíí Zoróbabel biye’, Zoróbabelhíí Saláthiel biye’, Saláthielhíí Néri biye’,  
\v 28 Nérihíí Mélki biye’, Mélkihíí Áddi biye’, Áddihíí Cósam biye’, Cósamhíí Elmódah biye’, Elmódamhíí Er biye’,  
\v 29 Erhíí Jóse biye’, Jósehíí Eliézer biye’, Eliézerhíí Jórim biye’, Jórimhíí Mátthat biye’, Mátthatíí Levi biye’,  
\v 30 Levihíí Símeon biye’, Símeonhíí Júda biye’, Júdahíí Joseph biye’, Josephíí Jónan biye’, Jónanhíí Elíakim biye’,  
\v 31 Elíakimhíí Mélea biye’, Méleahíí Ménan biye’, Ménanhíí Máttatha biye’, Máttathahíí Náthan biye’, Náthanhíí David biye’,  
\v 32 Davidhíí Jesse biye’, Jessehíí Óbed biye’, Óbedhíí Bóoz biye’, Bóozíí Sálmon biye’, Sálmonhíí Náasson biye’,  
\v 33 Náassonhíí Amínadab biye’, Amínadabíí Áram biye’, Áramhíí Ésrom biye’, Ésromhíí Pháres biye’, Pháresíí Júda biye’,  
\v 34 Júdahíí Jacob biye’, Jacobíí Isaac biye’, Isaacíí Abraham biye’, Abrahamhíí Thára biye’, Thárahíí Nákor biye’,  
\v 35 Nákorhíí Sáruk biye’, Sárukhíí Rágau biye’, Rágauhíí Phálec biye’, Phálecíí Héber biye’, Héberhíí Sála biye’,  
\v 36 Sálahíí Caínan biye’, Caínanhíí Arfáxad biye’, Arfáxadíí \w Sém\w* biye’, Semhíí \w Noe\w* biye’, Noehíí Lámek biye’,  
\v 37 Lámekhíí Mathúsala biye’, Mathúsalahíí Enok biye’, Énokhíí Járed biye’, Járedhíí Maléleel biye’, Maléleelhíí Caínan biye’,  
\v 38 Caínanhíí Énos biye’, Énosíí Seth biye’, Sethíí Adam biye’, Adamíí Bik’ehgo’ihi’ṉań biye’.   
\c 4  
\p
\v 1 Jesus, Holy Spirit bił nlįįgo Jórdan túńlį́į́gé’ t’ąązhį’ nádesdzaa lę́’e, Spirit‐híí nabiłnaago da’izlįįyú óyáá,  
\v 2 Áígee dizdin behiskąą, ákú ch’iidn nant’án nabíntaah lę́’e. Akú naghaaná’ doo hat’íí yiyąą da: áí dizdin ąął iskąąná’ shiṉá’ silįį lá.  
\v 3 Ch’iidn nant’án bich’į’ hadziigo gábiłṉii, Ni Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ ńlį́į́yúgo díí tséhíí báń náodleeh, nṉii.  
\v 4 Áíná’ Jesus gábiłṉii, Ágágolzeego k’e’eshchįį, Nṉee doo dá báń zhą́ yee hiṉaa da doleeł, áíná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’íí dawa yee hiṉaa doleeł.  
\v 5 Áígé’ ch’iidn nant’án dził dázhǫ́ yúdahi biká’yú yił hananásht’aazhgo, áígé’ nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí dawa ch’inesk’ołíí dábich’į’ bił ch’í’ṉah áyíílaa lę́’e.  
\v 6 Áígé’ ch’iidn nant’ánhíí gánábiłdo’ṉiid, Díí dahot’éhé ízisgo ágot’eehíí naa nishné’, dawa bee nik’ehgo: díí ałk’iná’ dawa shaa hi’né’hi at’éé; dahadńta baa nishné’ hásht’į́į́yúgo baa nishné’.  
\v 7 Ni shonkąąhyúgo díí dawa ṉíyéé doleeł.  
\v 8 Jesus gánábiłdo’ṉiid, Ágágolzeego k’ená’ishchįį, Satan, shiké’gé’ ńṉáh: ágágolzeego k’ená’ishchįį, Bik’ehgo’ihi’ṉań neBik’ehń zhą́ honkąąh, da’áń zhą́ bá na’ízíid.  
\v 9 Ch’iidn nant’án Jesus Jerúsalemyú yił o’áázhgo, kįh biyi’ da’ch’okąąhíí hadago goz’aaníí bilatahyú yił n’áázhgo gáyiłṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ ńlį́į́yúgo kogé’ gódah ch’í’ńłt’e’:  
\v 10 Ágágolzeego k’e’eshchįį, Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolííníí nłt’éégo biṉádaadeł’į́į́ doleeł, ná daayiłdoṉiił:  
\v 11 Áígé’, Doo tséé hitałgo hayaa nageeh dahíí bighą ánádaanołteeł doo, golzeego k’e’eshchįį.  
\v 12 Jesus ch’iidn nant’án yich’į’ hananádziigo gáyiłṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań neBik’ehń doo nabíńtaah da, golzee.  
\v 13 Ch’iidn nant’án dawa yee nayíneztąąd hik’e, Jesus yich’ą́’zhį’go dahnasdzaa, dét’įhézhį’.   
\p
\v 14 Áígé’ Jesus Holy Spirit nabiłnaago Gálileeyú onádzaa: ákú dahot’éhé nłt’éégo baa ch’iṉiigo didezdlaad lę́’e.  
\v 15 Jews ha’ánáłséh nagozṉil yuṉe’ iłch’ígó’aahgo naghaago nṉee dawa daabidnłsį.   
\p
\v 16 Názarethyú gólį́į́ n’ííyú nadzaa: ákú Jews ha’ánáłséh goz’ąą yuṉe’ oyáá, Jews daagodnłsiníí bijįį ákóṉe’ onadáhgee, áígé’ ozhíihgo hizį’,  
\v 17 Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi n’íí, \w Esáias\w* holzéhi, naltsoos biyati’ biyi’ k’e’eshchiiníí Jesus baa hit’ą́ą́. Áí naltsoosíí iłch’ą́’ áyíílaa, gáṉíígo k’e’eshchįįgee,  
\v 18 Bik’ehgo’ihi’ṉań sheBík’ehń biSpirit‐híí shiká’zhį’ nlįį, nṉee tédaat’iyéhíí yati’ baa gozhóni bee bich’į’ yádaashti’ doleełgo Bik’ehgo’ihi’ṉań hashidilaahíí bighą; dázhǫ́ doo bił daagozhǫ́ǫ́ dahíí nłt’éégo ánáshdle’ doleełhíí bighą shidol’aad, isnáh daanliiníí hago’at’éégo yich’ákáhgo ła’íí biṉáá ádaagodiníí hago’at’éégo ch’ínádaaghaałgo ánádaadle’go bił nagoshṉi’go, hayíí bich’į’ nagontł’ogíí biyi’gé’ hahishṉiił doleełgo,  
\v 19 Ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee yaa ch’oba’íí biká’ ngonyaagee baa nagoshṉi’híí bighą shi’dol’aad.  
\v 20 Áígé’ naltsoosíí iłch’į’ ánáyiidlaago, nal’a’á yaa náyin’ą́ą́gé’ nánezdaa. Ha’ánáłséh goz’ąą yuṉe’ yił naháztaaníí dawa daabineł’į́į́ lę́’e.  
\v 21 Nṉee yich’į’ yałti’ nkegonyaago gáṉíí, Díí Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ bek’e’eshchiiníí díí jįį daasidołts’aanihíí begolṉe’.  
\v 22 Nṉee dawa nłt’éégo baa yádaałti’ lę́’e, yati’ nzhóni yee hadziihíí yaa bił díyadaagot’eego gádaałiłdi’ṉii, Díń la’ Joseph biye’ at’éé?  
\v 23 Jesus gábiłṉii, Yati’ iłch’ígó’aahíí bee gádaashiłdołṉii, Izee nant’án ńlíni, dáni na’ńlziih: Capérnaumyú ánát’įįłíí yaat’ídaandzįgo kú ałdó’ dáni gonlį́į́yú ágánt’įįł.  
\v 24 Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi dá golį́į́gee doo habi’dit’įį da, da’aṉiigo ádaanohwiłdishṉii.  
\v 25 Shíí da’aṉiigo nohwił nadaagoshṉi’, \w Elías\w* t’ah hiṉaaná’ dá doo nagołtįįhé taagi łegodzaagé’ gostáń dahitąą, áígee shiṉá’ góyééhíí benagowaa lę́’e, Israel hat’i’i bitahgee isdzáné biką’ da’adini łą́ą́go daagolį́į́;  
\v 26 Ndi Elías doo hwaa ła’ bich’į’ bi’dol’aad da, naniyúgo itsaa Sídon godzogíí biyi’ kįh gozṉil Sarépta golzeeyú gólínihi zhą́ bich’į’ bi’dol’aad lę́’e.  
\v 27 Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi, Elíseus holzéhi, t’ah hiṉaaná’ Israel hat’i’i bitahgee nṉee łą́ą́go łǫ́ǫ́d doo ínádįh dahi, leprosy holzéhi, yaa nakai; ndi doo ła’ nádzii daná’ nṉee Náaman holzéhi, Sýriayú gólíni, zhą́ nádzii lę́’e.  
\v 28 Ha’ánázéh yuṉe’ naháztaaníí díí Jesus áṉííhíí daideztsąąná’ bádaagoshchįįd,  
\v 29 Áík’ehgo daahizį’go Jesus ch’ídaaniyood, dził nan’aahíí biká’ gotahyú yił náłseeł lę́’e, áígé’ gódah ch’ídaahilt’e’ daanzį.  
\v 30 Áíná’ nṉeehíí bigizhyú ch’ínyáá lę́’e.  
\v 31 Áígé’ Capérnaum golzeeyú ńyáá, Gálilee godzogíí biyi’, ákú Jews daagodnłsiníí bijįį dawahn iłch’ígó’aah lę́’e.  
\v 32 Yebik’ehgo iłch’ígó’aahíí bighą nṉee bił díyadaagot’ee.   
\p
\v 33 Jews ha’ánáłséh goz’ąą yuṉe’ ła’ nṉee ch’iidn biyi’ golínihi sidaa lę́’e, áń nawode  
\v 34 Gáṉíí, Doo nohwaa nanṉaa da; hago lą́ą́ át’éégo nohwich’į’ goń’aahgo ánt’įį, Jesus, Názarethgé’ nanṉáhi? Ya’ da’izlįįyú ánohwiléhíí bighą ńyaa née? Shíí nígonsį hadń ánt’įįhíí; Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’ą́’gé’go Dilzįhgo Ńlíni.  
\v 35 Jesus nłdzilgo hadziigo gáyiłṉii, Handziih hela’, an biyi’gé’ hanṉáh. Nṉee iłṉí’gee nṉee ch’iidn biyi’ golínihíí ch’iidn nkíbidest’ehgo dá doo hago ábile’é biyi’gé’ halwod.  
\v 36 Nṉee dawa bił díyadaagot’eego gádaałiłdi’ṉii, Díí yati’íí hago’at’éhi! Dawa yebik’ehgo ła’íí binawod golį́į́go spirits daanchǫ’i haołkáh yiłṉiigo hainiyood.  
\v 37 Dahot’éhé nṉee bitahyú nłt’éégo baa ch’iṉii didezdlaad lę́’e.   
\p
\v 38 Nádiidzaago ha’ánázéhgé’ ch’ínádzaago Simon bigową yuṉe’ ha’ayáá. Simon bi’aadíí bimaa yóíyahgo nezgai; áí bighą nádaach’okąąh.  
\v 39 Yit’ahgé’ sizįįgo hat’íí binesgai shįhíí náines’įįhgo nłt’éé násdlį́į́: áík’ehgo dagoshch’į’ nádiidzaago yá da’dezné’.   
\p
\v 40 O’i’ą́ą́zhį’ godeyaago hayíí bik’íí kah iłtah at’éhi yaa nakaihíí Jesus bich’į’yú yił neheskai; áík’ehgo dała’á daantį́į́go yik’e daadilṉiigo nádailziih lę́’e.  
\v 41 Nṉee ch’iidn biyi’ daagolííníí łą́ą́go ch’iidn nádaadihilghaashgo haikáhná’ gádaaṉii, Ni, Christ Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ ńlíni. Ch’iidn Jesus, Christ nlįįgo yídaagołsįhíí bighą, nłdzilgo yich’į’ hadziigo, Hadaałdziih hela’, yiłnṉiid.  
\v 42 Hayołkaałyú ch’ínyáágo da’izlįįyú óyáá: áíná’ nṉee biká hadaantaago, áíke’égo baa hikai, doo yich’ą́’ digháh hádaabit’įį dahíí bighą.  
\v 43 Áík’ehgo yich’į’ hadziigo gáṉíí, Łahyú kįh nagozṉilíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí baa yashti’ doleeł: áí bighą shi’dol’aad.  
\v 44 Gálileeyú Jews ha’ánáłséh nagozṉil yuṉe’ nṉee yich’į’ yałtigo naghaa lę́’e.   
\c 5  
\p
\v 1 Jesus túsikaaníí Gennésaret holzéhi bahyú sizįįná’ nṉee daałiłjizh, Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ daidits’į́h hádaat’įįhíí bighą,  
\v 2 Túsikąągee tsina’eełíí naki silaago yiłtsąą, nṉee łog hadaileehíí tsina’eeł yiyi’gé’ hakaigo biłógbehaidlehé nanestł’óli tádaigisgo.  
\v 3 Jesus tsina’eełíí dała’á Simon bíyééhíí yeh hiyaaná’, Simon gáyiłṉii, Da’aṉahzhį’ shił ńł’eeł. Áígé’ tsina’eełíí yiyi’ dahnezdaa, áígé’ nṉee yił ch’ígó’aahgo yich’į’ yałti’.  
\v 4 Ąął nyáńłti’ná’ Simon gáyiłṉii, Tú łą́ą́yú idnł’eełgo áígé’ niłógbehaidléhé ténłtsosgo beha’íílée.  
\v 5 Áík’ehgo Simon gábiłṉii, Iłch’ígó’aahíí, ch’éh ádaahiit’įįgo iskąą ndi doo ła’ hadaasiidlee da: da’ágát’éé ndi da’áshiłnṉiiyú áshṉe’go shiłógbehaidlehé hayaa ashłe’, ṉii.  
\v 6 Ágádaadzaago łóg dázhǫ́ łą́ą́go hayíléego biłógbehaidlehé bich’ą́’ ndaasdlaad lę́’e.  
\v 7 Ła’ yił hada’ileehíí aṉahyú tsina’eełíí bił dahna’eełíí yich’į’ yída’dishgish, Nohwich’odaałṉiih, daaṉiigo, Áík’ehgo áí bich’į’ bił nda’iz’eelgo tsina’eełíí da’áła łóg biyi’ ha’desbįhgo tsina’eełíí hayaa téłtł’á’o’eeł nkegonyaa.  
\v 8 Simon Peter díí yiłtsąągo Jesus biyahzhį’ hayaa adzaago gáṉíí, SheBik’ehń, shich’ą́’zhį’go dahnṉáh, nṉee binchǫ’ łánihi nshłįįhíí bighą.  
\v 9 Simon ła’íí yił hada’ileehíí biłgo dawa bił díyadaagot’ee, łóg dázhǫ́ łą́ą́go hadaizlee’híí bighą:  
\v 10 James ła’íí John biłgo, Zébedee biye’kehi, Simon yił nada’iziidi, ałdó’ bił díyadaagot’ee. Jesus Simon gáyiłṉii, Doo nénłdzid da; kodé’ godezt’i’go łóg hayihileehíí k’ehgo nṉee shá náhiláh doleeł.  
\v 11 Áík’ehgo bitsina’eełíí tábąąyú ndaayisṉilná’ dawahá akúyaa ndaizṉilná’, Jesus yiké’ dahiskai lę́’e.   
\p
\v 12 Jesus kįh gozṉilyú nyáágo nṉee łóód doo ínádįh dahi, leprosy holzéhi, yaa nagháhi Jesus yiłtsąąná’ hayaa adzaago náyokąąhgo gáyiłṉii, SheBik’ehń, náshíńlziihíí bik’e síńtįįgo nígonsį, háńt’įįyúgo náshíńlziih.  
\v 13 Jesus yich’į’ dahdidilṉiigé’ yedelṉii’go gáyiłṉii, Hasht’į́į́, nándziih. Áí dábiłgo łóód n’íí ínásdįįd lę́’e.  
\v 14 Jesus gábiłṉii, Hadń dánko bił nagolṉí’ hela’: ti’i, okąąh yebik’ehń bich’į’ ch’í’ṉah ádńdle’go, Moses ngon’ą́ą́ lę́’ehíí k’ehgo hat’íhíta be’okąąhíí Bik’ehgo’ihi’ṉań baa nné’, hanánidelzaahíí bighą, áík’ehgo nándziihíí nṉee yídaagołsį doleeł.  
\v 15 Áíná’ yúwehyú ch’iṉii didezdlaad: áík’ehgo nṉee doo ałch’ígé Jesus yałti’íí daidits’į́h hádaat’įį ła’íí kah iłtah at’éhi yaa nakaihíí nádaabi’dilzii hádaat’įįhíí bighą baa hikáh lę́’e.   
\p
\v 16 Áígé’ Jesus dasahn da’izlįįyú óyááyú oskąąd.  
\v 17 Áíná’ ła’ jįį Jesus iłch’ígó’aahgo Phárisees daanlíni ła’íí begoz’aaníí iłch’ídaago’aahi itah naháztąą lę́’e, Gálilee biyi’, Judéa biyi’ daagotahgé’, ła’íí Jerúsalemgé’ hikaihi: Jesus Bik’ehgo’ihi’ṉań binawodíí biłnlįįgo nádailziih.   
\p
\v 18 Jesus yałti’ná’ ła’ nṉee di’ili Jesus bich’į’ ndaach’íłteehgo biyahzhį’ ndaach’íłteehgo ch’éh ádaach’it’įį lę́’e.  
\v 19 Dázhǫ́ ch’iląądgo doo hayú Jesus bich’į’ ch’ígót’i’ dahíí bighą kįh biká’yú hádaach’istįįgo Jesus siziiníí bik’ehgé’ ch’í’í’áńgo ádaach’izlaagé’ a’ádaach’istįį lę́’e.  
\v 20 Jesus nṉee bi’odlą’ yígołsįįdná’ di’ilihíí gáyiłṉii, Shik’isn, ninchǫ’íí da’izlíné nádleeh.  
\v 21 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi ła’íí \w Phárisees\w* daanlíni biłgo dábiyi’yú na’ídaadiłkidgo gádaaṉii, Hadń láhi áń Bik’ehgo’ihi’ṉań ádil’įįgo aṉíí? Hadń konchǫ’íí da’izlíné áile’? Bik’ehgo’ihi’ṉań zhą́ go’į́į́.  
\v 22 Jesus áí natsídaakeesíí yígołsįįdná’ gáyiłṉii, Hat’íí bighą dánohwiyi’yú na’ídaadołkid?  
\v 23 Hayííhíí doo nyeego ách’iṉiih da, Ninchǫ’íí da’izlíné nádleeh, dagohíí, Nádndáhgo dahnṉáh?  
\v 24 Ni’gosdzáń biká’ nṉee binchǫ’íí da’izlį́į́ alṉe’íí shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, beshik’ehgo bídaagonołsį doleełhíí bighą, (nṉee di’ili sitiiníí gáyiłnṉid,) Nádndáhgo biká’ síntiiníí dahnádnné’go gowąyú nádńdáh, niłdishṉii.  
\v 25 Nṉee biṉááł dagoshch’į’ nádiidzaago yiká’ sitįį n’íí dahnáyiné’go gowąyú onádzaa, Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ahénzįgo.  
\v 26 Nṉeehíí dawa dázhǫ́ bił díyadaagot’eego Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ahédaanzį, áígé’ tsídaadesyizgo gádaaṉii, Díí jįį ánágot’įįłíí doo hwaa ła’ hat’íí gát’éégo daahiit’įį da.   
\p
\v 27 Díí bikédé’go Jesus ch’ínádzaago tax nanáhi’ṉiłígee nṉee tax bich’į’ nahi’ṉiiłihi, Levi holzéhi, sidaago yiłtsąą lę́’e: áík’ehgo gáyiłṉii, Shiké’ dahnṉáh.  
\v 28 Áík’ehgo dawahá da’akú nazṉilná’ nádiidzaago Jesus yiké’ dahiyaa lę́’e.  
\v 29 Levi bigowąyú Jesus bá da’odąą: áígee nṉee łą́ą́go tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí, nṉee ła’ihíí biłgo, Jesus ła’íí bitsiłke’yu itah da’iyąązhį’ naháztąą.  
\v 30 Áíná’ Phárisees daanlíni ła’íí bitahyú begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi biłgo Jesus bitsiłke’yu yída’iłtahgo gádaayiłṉii, Hat’íí bighą tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí ła’íí nṉee doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí bił da’ołsąą?  
\v 31 Jesus gádaabiłṉii, Doo hago’ádaat’ee dahíí izee nant’án doo yaa nakah bik’eh da, daanezgaihíí zhą́.  
\v 32 Shíí nṉee doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí, Nohwinchǫ’íí bich’ą́’zhį’ ádaałṉe’, biłdishṉiiyú níyáá, áíná’ doo nṉee dábik’ehyú ádaat’eehíí ágáłdishṉiiyú níyáá da.   
\p
\v 33 Phárisees Jesus gádaayiłṉii, Hat’ííshą’ bighą John bitsiłke’yu dáshiṉá’ da’okąąh, ła’íí Pharisees bitsiłke’yu ałdó’ ágádaat’ee; áíná’ ni nitsiłke’yuhíí doo dáshiṉá’ da’okąąh da?  
\v 34 Jesus gádaabiłṉii, Ya’ ni’i’ṉéhgee nṉee dała’ádaat’eehíí nṉee niiṉéhíí yił nakaiyúgo dáshiṉá’ da’okąąh née?  
\v 35 Dahagee nṉee niiṉéhíí bich’ą́’ nádilteeh ndi at’éé, áígee dáshiṉá’ da’okąąh doleeł.   
\p
\v 36 Jesus iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí ałdó’ yee hadziigo gábiłṉii, Doo hadń íí áníidéhíí haizǫǫsgo íí dénchǫ’éhíí yenádi’aah da; ágádzaayúgohíí áníidéhíí biká’ ch’ída’i’áń hileehná’ íí dénchǫ’éhíí áníidéhíí béédit’ąągo doo łełt’ee da.  
\v 37 Ła’íí wine áníi alzaahíí ikágé wine bee nałtiníí dénchǫ’éhíí doo biyi’ tádaach’iṉił da; ágách’idzaayúgo wine áníi alzaa’ihíí ikágé yidiłdohgo na’ṉil, áík’ehgo winehíí ąął ha’ijooł, ła’íí ikágéhíí koch’ą́’ yiłchǫǫh.  
\v 38 Áíná’ wine áníi alzaahíí wine bee nałtiníí áníidéhíí zhą́ biyi’ tádaach’iṉił; áík’ehgo daańłt’éé ńt’éé.  
\v 39 Hadń wine da’iłtsé alzaahíí yodlaaníí, doo áníi alzaahíí hát’į́į́da; Wine da’iłtsé alzaahíí zhą́ nłt’éé, ṉiihíí bighą.   
\c 6  
\p
\v 1 Jews daagodnłsiníí bijįį nakigeehíí Jesus tł’oh nagháí hentííníí yiyi’yú higaał; bitsiłke’yu yił hikaahgo tł’oh nagháí binest’ą’ nadaayiṉiił; áígé’ daidnzhishgo daayiyąą lę́’e.  
\v 2  \w Phárisees\w* daanlíni ła’ gádaabiłṉii, Hat’íí bighą godilziníí bijįį doo hat’íí baa nach’ighaa dahíí ádaałt’įį?  
\v 3 Jesus gáṉíí, Ya’ David ła’íí yił nakaihíí biłgo shiṉá’ daasilįįgo hago ádaasdzaa láń shįhíí doo hwahá baa da’ołshiih da née?  
\v 4 Bik’ehgo’ihi’ṉań daach’okąąh goz’ąą yuṉe’ ha’ayáágo, báń Bik’ehgo’ihi’ṉań ye’okąąhgo baa hi’né’go nii’né’ n’íí náidnné’go yiyąą, ła’íí yił nakaihíí ałdó’ ła’ yá’ńné’ lę́’e; áí báńhíí okąąh yedaabik’ehi zhą́ daayiyąągo goz’ánihi.  
\v 5 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, godilziníí bijįį ndi beshik’eh, ṉii, Jesus.  
\v 6 Łah Jews daagodnłsiníí bijįį ha’ánáłséh goz’ąą yuṉe’ Jesus ha’ayáágo iłch’ígó’aah lę́’e: akóṉe’ nṉee bigan dihe’nazhiṉéégo binawod ásdįįdi itah sidaa.  
\v 7 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi ła’íí \w Phárisees\w* daanlíni biłgo Jesus daineł’į́į́ lę́’e, godilziníí bijįį nṉeehíí náyilziih shį daanzįgo; ágádzaayúgo Jesus hat’íhíta yee yaa dahdaago’aahíí bighą.  
\v 8 Áíná’ Jesus áí natsídaakeesíí yígółsįhíí bighą nṉee bigan binawod ásdįįdi gáyiłṉii, Nádndáhgo kodé’ hizįį. Áík’ehgo nádiidzaago áígee hizį’ lę́’e.  
\v 9 Jesus begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi ła’íí Phárisees biłgo gádaayiłṉii, Dała’á nanohwídaadishkid, ya’ godilziníí bijįį nłt’éégo ách’ít’įįgo goz’ąą née, dagohíí dénchǫ’égo ách’ít’įį née? Ya’ nṉee hasdách’iłteehgo née, dagohíí ch’iziłheego née?  
\v 10 Jesus nṉee yitah déz’įį lę́’e, áígé’ nṉee bigan binawod ásdįįdi gáyiłṉii, Yushdé’ dahdinlṉíh. Ágádzaaná’ bigan nłt’éé násdlį́į́, łahzhiṉééhíí ga’at’éé.  
\v 11 Nṉee Jesus yik’edaanṉiihíí hadaashkeego gádaałiłdi’ṉii, Jesus hagoshą’ ádaahiidle’?  
\v 12 Áíná’ Jesus dasahn dziłyú óyáá okąąhgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań yich’į’ okąąhgo iskąą.   
\p
\v 13 Hayiłką́ą́yú biké’ hikahíí, Yushdé’, daayiłnṉiidná’ nakits’ádah hayiṉil: áí shinadaal’a’á daayiłṉii;  
\v 14 Simon, (Peter yízhi’ yá áyíílaahíí,) bik’isn Andrew, ła’íí James, John, Philip, Barthólemew,  
\v 15 Matthew, Thomas, ła’íí James Alphéus biye’i, Simon Zelótes holzéhi,  
\v 16 Judas James bik’isn, ła’íí Judas Iscáriot, ch’íbido’aał doleełi.   
\p
\v 17 Dziłgé’ yił nkenákainá’ dziłíí bitl’ááhgee sizįį, áígee biké’ hikahíí, ła’íí nṉee łą́ą́go Judéagé’, Jerúsalemgé’, ła’íí tádá’yú Tyre ła’íí Sídongé’ daagolínihi daabidits’į́h hádaat’įįgo, ła’íí daanezgaihíí nádaabidilziih hádaat’įįgo baa náńłsą́ą́;  
\v 18 Hayíí spirits nchǫ’i biyi’ daagolííníí ałdó’ baa hikai: áík’ehgo náda’bidilzii lę́’e.  
\v 19 Nṉee dawa bedaadilchiid hádaat’įį lę́’e: binawodíí nádaabilziihíí bighą.   
\p
\v 20 Biké’ hikahíí yineł’į́į́go gáyiłṉii, Nohwíí tédaanołt’iyéhíí nohwiyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł: Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanliiníí itah daanołįį.  
\v 21 K’adíí shiṉá’ daanołiiníí nohwiyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł: náda’dołdǫǫł. K’adíí daałchagíí nohwiyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł: daałdloh doleeł.  
\v 22 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, shighą nṉee nohwik’edaanṉiihyúgo, ła’íí doo hádaanohwit’įį dayúgo, nchǫ’go nohwich’į’ yádaałti’yúgo, nohwizhi’ nchǫ’go yaa yádaałti’yúgo nohwiyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł.  
\v 23 Áí bijįį dázhǫ́ nohwił daagozhǫ́ǫ́go yaadaołjah le’: yaaká’yú itisgo nohwaa hi’né’i dázhǫ́ nchaa doleeł: nṉee nohwik’edaanṉiihíí bich’ą́’gé’ nṉee daanlínihíí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí ałdó’ ágádaayiłsį lę́’e.  
\v 24 Áíná’ nohwíí ízisgo da’ołt’iiníí, nohwá góyéé doleeł! ałk’iná’ dawa hádaałt’iiníí nohwíyéé.  
\v 25 K’adíí náda’sołdįįdíí, nohwá góyéé doleeł! shiṉá’ daanołįį doleeł. K’adíí daałdlohíí, nohwá góyéé doleeł! ík’edaadoł’ṉii ła’íí daołchag doleeł.  
\v 26 Nohwíí nṉee dawa nłt’éégo nohwaa yádaałti’ihíí, nohwá góyéé doleeł! áí bich’ą́’gé’ nṉee daanlínihíí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidíí daazhógo ádaadil’íni n’íí ágádaayiłnṉiid ałdó’.   
\p
\v 27 Shihíí daashidołts’agíí gádaanohwiłdishṉii, Nohwik’edaanṉiihíí nohwił daanzhǫǫ le’, hayíí bił daanołchǫ’íí nłt’éégo bich’į’ ádaanołt’ee le’,  
\v 28 Yati’ yee daanohwókaałíí nłt’éégo bich’į’ natsídaałkees le’, ła’íí nchǫ’go nohwich’į’ ádaat’eehíí bá da’ołkąąh le’.  
\v 29 Hadń nitł’ah yonłts’íyúgo łahzhiṉéé bich’į’ nnanínt’aah; hadń ni’íícho nich’ą́’ náidiłtsoozyúgo n’íí ałdó’ doo baa ńchį’ da.  
\v 30 Dahadń hat’íí níyókeedíí baa nné’; hadń dahat’íhíta ṉíyééhíí nich’ą́’ náidnné’yúgo doo t’ąązhį’ bínáhóńkeed da.  
\v 31 Nṉee hago’at’éégo nohwich’į’ ádaat’eego hádaałt’įįhíí k’ehgo nohwíí ałdó’ bich’į’ ágádaanołt’ee.  
\v 32 Hayíí bił daanołshooníí zhą́ nohwił daanzhǫǫyúgo, hago’at’éégo nłt’éé áí? Nṉee doo daagodnłsį dahíí ndi hayíí bił daanzhooníí bił daanzhǫǫ.  
\v 33 Hayíí nłt’éégo ádaanłsį shįhíí zhą́ bich’į’ nłt’éégo ádaanołt’eeyúgo, hago’at’éégo nłt’éé áí? Nṉee doo daagodnłsį dahíí ndi ágádaat’íni at’éé ałdó’.  
\v 34 Nohwíí hadń hat’íí bá ch’ídaashołné’yúgo t’ąązhį’ shaa nné’ daanołsįgo, hago’at’éégo nłt’éé áí? nṉee doo daagodnłsį dahíí ndi dawahá łáłch’ínádai’né’i at’éé, da’áígee shaa nai’né’ daanzįgo.  
\v 35 Nohwik’edaanṉiihíí nohwił daanzhǫǫ le’, ła’íí nłt’éégo ádaałt’įį, dahat’íhíta ch’ídaanołné’ le’ doo shaa nané’ daanołsį dago; áík’ehgo yaaká’gé’ łą́ą́go nohwaa nané’ ła’íí Da’tiséyú At’éhi bichągháshé daanołįį doleeł: áń nṉee doo ahédaanzį dahíí ła’íí daanchǫ’íí ndi yich’į’ nłt’éégo at’éé.  
\v 36 NohwiTaa bił goch’oba’híí k’ehgo nohwíí ałdó’ nohwił goch’oba’ le’.  
\v 37 Doo hadń baa nádaałt’įį da le’, áík’ehgo nohwíí ałdó’ doo nohwaa nádaach’it’įį da doleeł: nṉee doo nchǫ’go baa natsídaałkees da le’, áík’ehgo doo nchǫ’go nohwaa natsída’ikees da: nṉee nohwich’į’ nchǫ’go ánát’įįłíí baa nádaagodenoł’aah le’, áík’ehgo nohwíí ałdó’ nohwaa nágodet’aah:  
\v 38 Nṉee baa daanołné’, áík’ehgo nohwíí ałdó’ nohwaa na’né’; áí nłt’éégo bínel’ąądgo, hayaa iłk’ínábénisdzilgo, nłt’éégo ąął nnésgohgo haláh odaazlįįgo nohwaa nach’iné’. Dáhołąągo kaa daasołné’ láńshį n’íí k’ehgo da’ágáhołąągo nohwaa nádo’né’.  
\v 39 Iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí yee hadziigo gádaabiłnṉiid, Ya’nṉee biṉáá ágodiníí ła’ nṉee biṉáá ágodini łolǫǫs née? ágádaasdzaayúgo shą’ da’áła ínlwozh yuyaa ołiłdeeł?  
\v 40 Biłch’ígót’aahíí biłch’ígó’aahi doo yitisgo at’éhi at’éé da: áíná’ daakówa nłt’éégo koł ch’ídaakost’ąąyúgo, áí bił ch’ígó’aahíí ga’ách’ít’éé daach’ileeh.  
\v 41 Hat’íí bighą nik’isn biṉáá yuṉe’ tsįałch’ísę́ę sitaaníí hí’į́į́, áíná’ nihíí niṉáá yuṉe’ tsį nchaahi sitaaníí doo hí’į́į́ da?  
\v 42 Ni niṉáá yuṉe’ tsį nchaahi sitaaníí doo hí’į́į́ daná’, hat’íí bighą nik’isn gáłnṉii, Shik’isn, ai tsį ałch’ísę́ę niṉáá yuṉe’ sitaaníí ná haoshtįįh? Ni nzhǫǫ ádńł’íni, iłtsé niṉáá yuṉe’ tsį nchaahi sitaaníí hatįįh, áík’ehgo nłt’éégo go’į́į́ nleehgo, áníita nik’isn biṉáá yuṉe’ tsį ałch’ísę́ę sitaaníí bá hatįįh.  
\v 43 Tsint’áni nłt’éhihíí doo nest’áń dénchǫ’éhíí baa dahnándahi at’éé da; ła’íí tsint’áni dénchǫ’éhíí nest’áń nłt’éhihíí doo baa dahnándahi at’éé da.  
\v 44 Tsint’áni dała’á hentį́į́go nest’áń baa dahnándahíí bee bígózį. Figs doo hosh baa ndaach’ihiṉiiłhi at’éé da, ła’íí dasts’aa’íí doo hosh diwozhíí baa ndaach’ihiṉiiłhi at’éé da.  
\v 45 Nṉee nłt’éhihíí bijíí yuṉe’ nłt’éégo goz’aaníí bich’ą́’gé’ nłt’éhihíí zhą́ bee hagowá; áíná’ nṉee nchǫ’íí bijíí yuṉe’ nchǫ’go goz’aaníí bich’ą́’gé’ nchǫ’íí zhą́ bee hagowá: hago’at’éégo yách’íłti’ shįhíí kojíí yuṉe’ hago’at’éégo goz’ąą shįhíí bich’ą́’gé’ ách’iṉiihi at’éé.   
\p
\v 46 Hat’íí bighą, SheBik’ehń, sheBik’ehń, daashiłdołṉiigo shich’į’ ádaadołṉiiná’ da’ánohwiłdishṉiiyú doo ádaanołt’ee da?  
\v 47 Dahadń shaa nyááhń shíyésts’ąągo shiyati’ yikísk’eh at’ééhń, díí k’ehgo ako at’éhi at’éé:  
\v 48 Nṉee yúyahgo hagogéedgo tséé biká’ bigową ágodlaa: áík’ehgo tú idezjoolgo bigowąhíí bídilk’oł ndi doo hago adzaa da; nłdzilgo tséé biká’ ágolzaahíí bighą.  
\v 49 Áíná’ dahadń shíyésts’ąą ndi doo yikísk’eh at’éé dahń, díí k’ehgo ako at’éhi at’éé, nṉee bigową dá sáí zhą́ yiká’ ágodlaa, doo tséé biká’ dahgoz’ąą dago; áí gowąhíí yich’į’ tú idezjoolgo dagoshch’į’ nangóngo’; áík’ehgo aanábígotł’įįł gozlįį.   
\c 7  
\p
\v 1 Jesus nṉee bídaayésts’aaníí ąął yich’į’ nyánłti’ná’ Capérnaum golzeeyú óyáá.  
\v 2 Silááda dałá’n gonenadín binant’a’íí yána’iziidi bił nzhóni nezgaigo dak’azhą́ datsaah lę́’e.  
\v 3 Nant’ánhíí Jesus yaat’ínzįgo nṉee Jews yánadaazíni Jesus bich’į’ odais’a’ gáṉíígo, Yushdé’, kú ńṉáhgo shá na’iziidíí shá nánlziih, daabiłdołṉiih.  
\v 4 Áík’ehgo Jesus yaa hikaigo nádaayokąąhgo gádaaṉii, Díí áíłṉiihíí bá áńdle’go dábik’eh:  
\v 5 Bił daanjǫǫgo ha’ánálzéh goz’aaníí nohwá ágolaa.  
\v 6 Áík’ehgo Jesus yił onákai. Nant’ánhíí bigową t’ah bich’į’ hikahná’ nant’án bit’eké Jesus bich’į’ hil’aad gáṉíígo, ShiNant’a’, nich’į’ nagóńtł’ogíí bighą dáko akú nódáh hela’; shigową yuṉe’ ha’ánṉáhgo ndi doo bik’eh sitį́į́ da:  
\v 7 Naa nsháhgo doo bik’eh sitį́į́ da nsįhíí bighą doo dashíí naa niyáá da: déhadziihgo ndi shána’iziidń nádziih ndi at’éé.  
\v 8 Shíí ałdó’ shinant’a’ golį́į́, shihíí silááda bá nansht’aa, dała’á, Dahnṉáh, biłdishṉiiyúgo dahdigháh; ła’íí, Yushdé’, biłdishṉiiyúgo shaa higháh, ła’íí shána’iziidi, Díí áńle’, biłdishṉiiyúgo áí áile’.  
\v 9 Jesus áí yidezts’ąąná’ dé bił díyagodzaago, nṉee biké náłseełíí yich’į’ adzaago gáyiłṉii, Gánohwiłdishṉii, Israel hat’i’i bitahyú ndi doo hwaa hadń díí k’ehgo bi’odlą’ golíni baa nsháh da.  
\v 10 Jesus yich’į’ oda’is’a’íí gowąyú nákainá’ nezgai n’íí nłt’éé násdlįįgo yaa nakai lę́’e.   
\p
\v 11 Áí iskąą hik’e Jesus kįh gozṉil, Nain golzeeyú óyáá; bitsiłke’yu ła’íí nṉee yił okai.  
\v 12 Áí kįh gozṉil ch’íná’itį́h goz’aaníí yich’į’ higaałgo, nṉee édįhi ch’ídaach’iłteeh lę́’e, bimaa itsaaná’ dabíí zhą́ bizhaazhé ishkiin dała’áhi; áí isdzánhíí nṉee łą́ą́go yił náłseeł lę́’e.  
\v 13 Jesus yiłtsąąná’ bijíí nṉiihgo gáyiłṉii, Doo nchag da.  
\v 14 Jesus yaa nyáágo tsiłhwón yedolchidgo, tsiłhwón daayo’aałíí daahizį’. Áígé’ hadziigo gáṉíí, Shik’isn, nádndáh, niłdishṉii.  
\v 15 Édįhgo sitįį n’íí nezdaago yałti’ nkegonyaa. Áík’ehgo Jesus isdzánhíí bizhaazhé yaa náíńłtį́į́.  
\v 16 Nṉee dawa tsídaadolyizgo Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ahédaanzįgo gádaaṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań yána’iziidi ízisgo at’éhi nohwitah silįį; ła’íí, Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee hayihezṉilíí yaa nyáá.  
\v 17 Judéa dágoz’ąą nt’éégo, ła’íí biṉaayú daagotahyú Jesus nłt’éégo baa ch’iṉii lę́’e.  
\v 18 John bitisłke’yu díí ánágot’įįdíí dawa yaa bił nadaagosṉi’.   
\p
\v 19 John bitsiłke’yu naki, Yushdé’, daayiłnṉiidná’ gádaayiłṉii, Jesus bich’į’yú doł’aashgo gáłdołṉi’, Ya’ ni higháhi n’íí áńt’įį née? dagohíí ła’i biká daadéet’įį née?  
\v 20 Nṉee nakihíí Jesus yaa n’áázhgo gádaabiłṉii, John Baptize ágole’íí nich’į’ nohwides’a’, gániłn’ṉiihgo, Ya’ ni higháhi n’íí áńt’įį née? dagohíí ła’i biká daadéet’įį née?  
\v 21 Yaa n’áázhná’ Jesus nṉee łą́ą́go náyihilzii, kah iłtah at’éhi yaa nakaihíí ałdó’, spirits nchǫ’i biyi’ daagolííníí bá hanesdzood; ła’íí biṉáá ádaagodiníí daago’įįgo ánayidlaa.  
\v 22-23 Áík’ehgo áí nṉee bich’į’ hil’aadíí gáyiłṉii, John bich’į’ nádołt’aashgo díí hoł’iiníí ła’íí disołts’aaníí baa bił nagołṉi’: biṉáá ádaagodįh n’íí biṉáá ánágodle’, doo nadaakai da n’íí náhikáh, nṉee łóód doo ínádįh dahi yaa nadaakai n’íí nłt’éégo ánádaidle’, bijeyi’ ádaagodįh n’íí da’idits’ag ánádaidle’, nanezna’ n’íí naahikáhgo ánádaidle’, tédaat’iyéhíí yati’ baa gozhóni bee bich’į’ yáda’iti’.   
\p
\v 24 Nṉee John daabis’a’íí t’ąązhį’ onát’aazhná’, Jesus nṉee dała’at’ééhíí John yaa nagolṉi’go yich’į’ yałti’ nkegonyaa gáṉíígo, Da’izlį́į́yú hat’íí hádaadeł’į́į́yú nasołkai? Tł’oh bit’ąą nteelíí bił godiyołíí née?  
\v 25 Hat’íí hádaadeł’į́į́yú nasołkai áíná’? Nṉee nłt’éégo bik’e’izláhi née? Hayíí bidiyágé nłt’ééhíí ła’íí ízisgo daagolííníí nant’án golį́į́gee nadaakaihi at’éé.  
\v 26 Hat’íí lą́ą́ hádaadeł’į́į́yú nasołkai áíná’? Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi née? Ha’aa, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi yitisgo at’éhi, nohwiłdishṉii.  
\v 27 Díí bak’e’eshchįį n’íí áń át’į́į́, Shinal’a’á nádn dish’aa, nádn iłch’į’gole’go.  
\v 28 Gánohwiłdishṉii, Nṉee daagozlííníí bitahyú Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi doo ła’ John Baptize ágole’íí yitisgo at’éé da: áíná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanliiníí bitahyú hadń dázhǫ́ doo ilį́į́ dahíí John yitisgo at’éé.  
\v 29 Nṉee dawa Jesus daidezts’aaníí ła’íí tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí John baptize ádaabizlaa n’íí, Bik’ehgo’ihi’ṉań dázhǫ́ nłt’éégo at’éé, daaṉii.  
\v 30 Áíná’ Phárisees ła’íí begoz’aaníí nłt’éégo yídaagołsini, John doo hwaa baptize ádaabizlaa dahíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań ngon’ááníí doo hádaat’įį dago yich’ą́’zhį’ ádaat’ee lę́’e.   
\p
\v 31 Jesus gáṉíí, Nṉee daałinolt’įįłíí hat’íí bił łíshhah nishłeego baa nagoshṉi’? hat’íí bił dáłełt’ee?  
\v 32 Na’iṉiih nagoz’ąągee chągháshé dała’at’éégo iłch’į’ ádaaṉiigo, Tsįsól bee nohwich’į’ da’nt’aał ndi doo hwaa ch’adaashinołzhil da, daałiłdi’ṉiihíí bił dáłełt’ee.  
\v 33 John Baptize ágole’íí doo báń yiyąą dago ła’íí doo wine yidląą dago nyaaná’; Ch’iidn biyi’ golį́į́, daadołṉii.  
\v 34 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, ishąągo ła’íí ishdląągo niyááná’ gádaashiłdołṉii, Áń dichini ła’íí idlánihi, tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí ła’íí nṉee doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí bit’eké nlíni!  
\v 35 Da’aṉii igoyą’íí hat’íí ádaat’įįłíí bee bígózįh.   
\p
\v 36 Ła’ \w Phárisee\w* nlíni Jesus, Shigowąyú ńṉáá, yiłṉii. Áík’ehgo Jesus áí Phárisee bigowąyú nyaayú iyąągo nezdaa.  
\v 37 Ła’ isdzán binchǫ’ łánihi áí kįh gozṉilgee golínihi, Jesus Phárisee bigowąyú iyąągo yaat’ínzįgo tús tséé, alabáster holzéhi, bee alzaahi yee ik’ah yin’ą́ą́go,  
\v 38 Jesus dés’eezi yiṉe’gé’ hichago hizį’, biṉáá túhíí bee Jesus bikee yá táyigis nkegonyaa, bitsizíl yee k’eyiłdéh, áígé’ daayits’ǫsgé’ ik’ah yaa yiziid lę́’e.  
\v 39 Phárisee yił iyąą’ń díí isdzán at’ííníí yo’įįgo dabíí gádiłdi’ṉii, Díí nṉeehíí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi nlįįyúgo, díí isdzán bídilchi’íí hadń át’į́į́ shįhíí hago’at’éé shįhíí yígółsį doleeł ni’; binchǫ’ łánihi at’ééná’.  
\v 40 Jesus bich’į’ hadziigo gáṉíí, Simon, hat’íí shį niłdishṉii. Áík’ehgo Simon gábiłṉii, Ánṉii, iłch’ígó’aahíí.  
\v 41 Ła’ nṉee zhaali ách’íiṉíłi nṉee naki yaa yił’áá lę́’e: nṉee dała’á ashdla’i gonenadín zhaali, \w penny\w* holzéhi, baa ha’áá, ła’ nṉeehíí ashdladin baa ha’áá,  
\v 42 Doo hago’at’éégo nanáda’i’ṉiił da lę́’e, da’ágát’éé ndi nzhǫǫ yiłnṉiid. Díí nṉee nakihíí hayííhíí nṉee zhaali ách’íiṉíłi itisgo bił nzhǫǫ gá?  
\v 43 Simon hananádzii, Hayíí dázhǫ́ itisgo baa ha’áá shįhíí go’į́į́. Jesus gábiłṉii, Da’áígee ádínṉiid.  
\v 44 Jesus isdzánhíí yich’į’ adzaaná’ Simon gáyiłṉii, Ya’ díí isdzánhíí hí’į́į́ née? Nigową yuṉe’ ha’ayááná’ doo hwaa tú shikee bee tánágisíí shaa ńziid da: áíná’ díí isdzánhíí biṉáá túhíí bee shikee shá táyigisgé’ bitsizílíí bee k’e’iłdee.  
\v 45 Ni doo hwaa shísíńts’ǫs da: áíná’ ha’ayáágé’ yushdé’ godezt’i’go díí isdzánhíí shikee daayits’ǫs nkegonyaa ni’.  
\v 46 Doo hwaa ik’ah shitsit’á’ bídínzhizh da: áíná’ díí isdzánhíí ik’ah shikee yídezhizh.  
\v 47 Áík’ehgo gániłdishṉii, Isdzán binchǫ’ dázhǫ́ łą́ą́híí da’izlíné bá ánálṉe’, dázhǫ́ bił nshǫǫhíí bighą: áíná’ hadń binchǫ’ ayą́háhíí da’izlíné bá ánálṉe’íí, ayą́hágo bił nshóni at’éé.  
\v 48 Jesus isdzánhíí gáyiłṉii, Ninchǫ’íí da’izlíné ná ánálṉe’.  
\v 49 Nṉee yił da’ayaaníí gádaałiłdi’ṉii, Hadń láhi díí, konchǫ’íí da’ízlíné ká ánáidle’i?  
\v 50 Jesus isdzánhíí gánáyiłdo’ṉiid, Ni’odlą’íí hasdáníłtį́į́; iłch’į’gont’éégo dahnádndáh.   
\c 8  
\p
\v 1 Áí bikédé’go Jesus kįh nagozṉilyú ła’íí gotahyú dahot’éhé nṉee áígee daagolííníí yich’į’ yałti’go ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí nłt’éégo baa na’goṉi’íí yaa nagolṉi’go naghaa lę́’e: bitsiłke’yu nakits’ádah yił nakai,  
\v 2 Ła’íí isdzáné spirits nchǫ’íí biyi’ daagolį́į́ n’íí ła’íí kah iłtah at’ééhíí yaa nadaakai n’íí nádaabi’dilzii lę́’ehi yił nakai ałdó’, Mary, Mágdalene daałch’iṉiihi, ch’iidn gosts’idn biyi’gé’ hakaihi,  
\v 3 Ła’íí isdzán Joánna, nant’án Hérod bikįh yá bik’ehi, Chúza holzéhi, bi’aad; ła’íí Susánna, ła’íí isdzáné doo ałch’ídé dahi, ałdó’ yił nakai, áí isdzánéhíí bíyééhíí łahzhį’ Jesus yee yich’odaazṉi’.   
\p
\v 4 Ił’ánigé’ kįh nagozṉilgé’ nṉee łą́ą́go Jesus yaa náńłsą́ą́, áígee na’goṉi’íí yee yił ch’ígó’aahgo gáṉíí:  
\v 5 K’edileehíí yił ke’go k’edileeyú óyáá: k’edileegee k’edilzíí ła’ itín bahyú nanehezdee; áí ła’ nṉee yiká’ naskai, ła’ihíí dlǫ́’ nádaihezlaa.  
\v 6 Ła’ k’edilzíí tsééká’ nanehezdee; ndi hadaazhjeedgo dagoshch’į’ daanłṉago nádaahisgą, doo nłt’éégo godit’oodyú hadaazhjeed dahíí bighą.  
\v 7 Ła’ihíí hosh bitahyú nanehezdee; áík’ehgo hoshihíí igháńłsąągo nadaistseed.  
\v 8 Ła’ k’edilzíí łeezh nłt’ééyú nanehezdee, áí zhą́ hadaazhjeedgo dała’á gonenadín bitisyú ánálzaa. Ąął nagosṉi’ná’ gánṉiid, Hadń bijeyi’ golííníí íyésts’ąą le’.  
\v 9 Bitsiłke’yu nabídaadiłkidgo gádaabiłṉii, Iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí bee nohwił nadaagosíńlṉi’íí hat’íí ṉiigo ánṉii?  
\v 10 Jesus gáṉíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’áni doo bígózį da n’íí nohwíí bídaagonołsįįhgo nohwaa daagodest’ąą: áíná’ ła’ihíí iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí zhą́ bee bił na’goṉi’; áík’ehgo dédaineł’įį ndi doo daayo’įį da doleeł, ła’íí dédaidits’ag ndi doo bił ídaagozį da doleeł.  
\v 11 Iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí hat’íí ṉiigo ádishṉii shįhíí baa nohwił nagoshṉi’: K’edilziihíí Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ at’éé.  
\v 12 K’edilzíí itínyú nanehezdee n’íí áí nṉee yati’ daidezts’ąą, ndi ch’iidn nant’án nyáágo yati’ bijíí yuṉe’ benagoz’aaníí bich’ą́’ náyihezlaa’íí ádaat’ee, doo da’osdląądgo hasdákai dahíí bighą.  
\v 13 K’edilzíí tséé yiká’ nanehezdee n’íí nṉee bił daagozhǫ́ǫ́go daidezts’ąą; áíná’ tł’oh bikeghad ádįįhíí k’ehgo ádaat’eego, dét’įhézhį’ yati’ daayodląą, áíná’ nabída’dintaahgee t’ąązhį’ nanánihidéh.  
\v 14 K’edilzíí hosh biyi’ nanehezdee n’íí nṉee yati’ daidezts’ąą, ndi dahikáhyú ni’gosdzáń biká’ ágot’eehíí, ízisgo it’ííníí, ła’íí gonedliiníí zhą́ yaa natsídaakeesíí ádaat’ee, áík’ehgo doo nest’ą’ goleeh da.  
\v 15 K’edilzíí łeezh nłt’ééyú nanihezdee n’íí yati’ daidezts’ąąná’ daabijíí nłt’éhi biyi’ yuyaa yati’ ích’iyołtą’, áík’ehgo nest’ą’ nłt’ééhíí yinłt’ąą dayúweh yaa hikaahgo.   
\p
\v 16 Doo hadń ik’ah kǫ’íí yidiłtłaadgo dahat’íhíta yitł’ááh ch’aanáidił’įį da, dagohíí doo kástíné yitł’ááhyú nyiłt’áah da; áíná’ ik’ah kǫ’íí biká’ dahnásiłt’áhé yiká’ dahyi’aah, áík’ehgo hayíí ha’áhikáhíí áí kǫ’íí yee daago’į́į́.  
\v 17 Dawahá nanl’į’ n’ií ch’í’ṉah ádolṉiił; dawahá doo hit’įį da n’íí bígózįhgo hit’įį doo.  
\v 18 Áí bighą da’dołts’agíí nłt’éégo ídaayesółts’ąą: dahadń íyésts’ąągo ígoł’aahń bigoyą’íí itisgo baa nádo’né’; áíná’ dahadń doo íyésts’ąą dahń, ayą́hágo ígoł’ąą n’íí ndi bich’ą́’ da’ílíí nádodleeł.   
\p
\v 19 Jesus bimaa ła’íí bik’isyú biłgo baa hikai, ndi Jesus baa ch’iląąhíí bighą doo hago’at’éégo baa hikáh da lę́’e.  
\v 20 Nimaa ła’íí nik’isyú biłgo naa hikáh hádaat’įįhíí bighą dadáńyú nadaazį, daabiłch’inṉiid.  
\v 21 Jesus hadziigo gáṉíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ yidezts’ąągo yikísk’eh ádaat’eehíí shimaa ła’íí shik’isyú ádaat’ee.   
\p
\v 22 Łah jįį Jesus tsina’eełíí yeh hiyaa, bitsiłke’yu biłgo: bitsiłke’yu gádaayiłṉii, Noo’, hanaazhį’ nohwił nada’do’éel. Áík’ehgo bił dahda’n’eel.  
\v 23 Bił da’o’ołyú Jesus iłhaazh lę́’e: áígé’ dát’éégo deshch’iidgo tú nádidáh silįįgo tsina’eełíí bidaadesk’olgo ńgodzid lę́’e.  
\v 24 Áík’ehgo Jesus ch’ínádaabisidgo gádaabiłṉii, NohweBik’ehń, nohweBik’ehń, k’azhą́ téłtł’áh nohwił ogo’eeł. Áík’ehgo ch’ínádzidgo ńch’iidíí ła’íí tú hashkeego nádídáhíí yich’į’ hadziigo óch’iidgo nkenágoheltǫ’.  
\v 25 Jesus bitsiłke’yu gáyiłṉii, Hago’at’éégo nohwi’odlą’íí doo bada’ołíí da? Tsídaadolyiz ła’íí bił díyadaagot’eego gádaałiłdi’ṉii, Hago’at’éégo ląą, díí nṉeehń tú ła’íí ńch’iidíí ndi da’áyiłṉiiyú ádaat’ee!   
\p
\v 26 Gadarénes daagolį́į́yú Gálilee biṉaazhį’yú bił nada’diz’eel.  
\v 27 Jesus tsina’eełíí yiyi’gé’ háyáágo kįh gozṉilgé’ nṉee ła’ doo áníiná’ godezt’i’go ch’iidn biyi’ golíni baa nyáá, áń bidiyágé da’ádįhgo nagháhi, nṉee łena’ṉiłíí goz’ąąyú gólíni, doo kįh biyi’ da.  
\v 28 Jesus yiłtsąąná’ nádidilghaazhgo yiyahzhį’ hayaa adzaago, nawode gáṉíí, Hago lą́ą́ áshíle’go áńt’įį, Jesus, Bik’ehgo’ihi’ṉań da’tiséyú at’éhi biYe’ ńlíni? Nánoshkąąh, shiniigodoléh hela’.  
\v 29 (Jesus spirit nchǫ’íí ałk’iná’ gáyiłnṉiid, An biyi’gé’ hanṉáh. Doo ałch’ídn ch’iidnhíí nabihesłaa da: bésh hishbizhíí ła’íí kokee bee łínádaach’iłtł’óhíí bee łíbi’destł’ǫǫ; ndi łíbi’destł’ooníí nyihidzįįzgo ch’iidn da’ilįįyú onábinyo’.)  
\v 30 Jesus nabídiłkidgo, Hat’íí honlzéé? biłṉii. Shíí Łáni honszee, nṉiid: ch’iidn doo ałch’ídé biyi’ oheskai dahíí bighą.  
\v 31 Jesus nádaayokąąhgo, Doo yúyahgo o’i’áńyú dołkáh nohwiłdoṉii hela’, daanṉiid.  
\v 32 Áígee dziłyú góchi da’ayąągo nanałsé’: ch’iidn Jesus nádaayokąąhgo gádaaṉii, Góchi behokáh. Áík’ehgo Jesus yaa goden’ą́ą́.  
\v 33 Áík’ehgo nṉeehíí yiyi’gé’ hakaigo góchi nanałsé’íí yiyi’ oheskaigé’ túnteel sikaaníí yeh nałsą́ą́go hayaa nádnkįįgo tú yił daadesdzii.  
\v 34 Góchi yiṉádaadéz’įį n’íí díí ágodzaahíí daayiłtsąąná’ nádnkįįgo, kįh gozṉilyú ła’íí biṉaayú gotahyú yaa nadaagosṉi’.  
\v 35 Nṉee bił nada’gosṉi’íí áí ágodzaahíí daineł’į́į́yú oheskai lę́’e. Jesus yaa hikainá’ nṉee ch’iidn biyi’ golį́į́ n’íí Jesus bikeeyú sidaago daayiłtsąą, áí nṉeehíí ch’iidn biyi’gé’ haheskaigo k’adíí biini’ golį́į́go bidiyágé gólį́į́go sidaa, áík’ehgo ńdaaldzid lę́’e.  
\v 36 Nṉee biṉááł ágodzaahíí hago’at’éégo nṉee ch’iidn isná ábiłsį n’íí biyi’gé’ ch’iidn hainiyoodgo nailziihíí yaa nadaagosṉi’.   
\p
\v 37 Nṉee Gadarénes daanliiníí bini’yú daagolínihíí dawa ńdaaldzidhíí bighą Jesus, Nohwich’ą́’zhį’ dahnṉáh, daayiłṉii; áík’ehgo tsina’eełíí yeh nádzaago t’ąązhį’ bił oná’í’éél.  
\v 38 Nṉee ch’iidn yiyi’gé’ hanałsą́ą́ n’íí nábokąąhgo, Nił nádósht’aash, ṉii: áíná’ Jesus t’ąązhį’ onábíł’a’, gáṉíígo,  
\v 39 Nigowąyú nádńdáhgo Bik’ehgo’ihi’ṉań hago nłt’éégo ánániidlaahíí baa nagólṉi’yú. Áík’ehgo Jesus hago nłt’éégo ánábiidlaahíí kįh dágozṉil nt’éégo yaa nagolṉi’go anádaał.  
\v 40 Jesus hanaayú bił naná’dez’eelná’ akú nṉee łą́ą́go biba’ dała’at’éégo Jesus baa nyááhíí yaa bił daagozhǫ́ǫ́ lę́’e.   
\p
\v 41 Nṉee ła’ Jáirus holzéhi, Jews ha’ánáłséhíí yebik’ehń, Jesus yaa nyáá lę́’e; yiyahzhį’ hayaa adzaago náyokąąhgo gáṉíí, Shigowąyú ńṉáh:  
\v 42 Bizhaazhé dała’áhi it’eedn nakits’ádah shį bił łegodzáhi k’azhą́ datsaahíí bighą áṉíí. Jesus higaałyú nṉee daabiłjizh lę́’e.   
\p
\v 43 Áígee isdzán dił bigháńlį́į́go nakits’ádah bił łégodzáhi itah lę́’e, dawahá bíyéé n’íí izee nant’án yich’į’ nayihezṉil ndi doo hwaa ła’ nábilziih da.  
\v 44 Áń Jesus yine’gé’ ninyaago bi’íí bidá’yú yedelṉiih: dagoshch’į’ dił bigháńlį́į́ n’íí ésdįįd.  
\v 45 Jesus gáṉíí, Hadń shedelṉiih? Nṉee baa náńłsą́ą́híí, Nohwíí doo hwaa ádaahiit’įį da, daanṉiidgo, Peter ła’íí yił nakaihíí Jesus gádaayiłṉii, NohweBik’ehń, nṉee łą́ą́go niṉaayú náńłsą́ą́go daałiłjizh, hat’íí bighą, Hadń shedelṉiih? nṉii, áíná’?  
\v 46 Jesus gáṉíí, Shinawodíí łahzhį’ shich’ą́’zhį’ adzaahíí bighą hadńshį shedelṉiihgo bígonsį.  
\v 47 Isdzánihíí doo nant’į’ dago yígołsįįdná’ tsídolyizgo ditłidgo Jesus yiyahzhį’ hayaa adzaago hat’íí bighą Jesus yedelṉiih shįhíí, ła’íí hago’at’éégo dagoshch’į’ nábi’dilziihíí nṉee dawa yiṉááł nagosṉi’ lę́’e.  
\v 48 Jesus isdzánihíí gáyiłṉii, Shilah, nił gozhǫ́ǫ́ le’: ni’odlą’íí nłt’éégo ánániidlaa; iłch’į’gont’éégo dahnádńdáh.   
\p
\v 49 Áígee t’ah yałti’ná’ Jews ha’ánáłséhíí yebik’ehń bigowągé’ nṉee ła’ baa nyáágo gábiłṉii, Nitsi’ daztsąą; Jesus doo dayúweh nańłtł’og da.  
\v 50 Jesus díí yidezts’ąągo gáṉíí, Doo ńńłdzid da: ondląągo zhą́ nitsi’ nłt’éé nádodleeł.  
\v 51 Jesus gowąyú ńyááná’ Peter, John ła’íí James biłgo ła’íí it’eedn daztsaanihíí bitaa ła’íí bimaa zhą́ bił ha’ashkáh, nṉiid lę́’e.  
\v 52 It’eedn n’íí nṉee dawa baa daachag ła’íí baa ch’aadaaneshzhil: áíná’ Jesus gáṉíí, Doo daałchag da, it’eedn doo daztsąą da, daazhógo ałhoshgo at’éé.  
\v 53 Áí bighą nṉee dázhǫ́ baa daadloh, it’eedn da’aṉii daztsąą yídaagołsįhíí bighą.  
\v 54 Jesus nṉee dała’adzaahíí, Ch’ínołkáh, daayiłnṉiidná’ it’eedn bigan yiłtsoodgo gáyiłṉii, Shina’ilį’, nádndáh.  
\v 55 Bi’ihi’ṉa’ nágosdlįįgo dagoshch’į’ nádiidzaa lę́’e: áígé’ Jesus, Bá’dołné’, ṉii.  
\v 56 Bitaa ła’íí bimaa bił díyadaagot’ee: áíná’ Jesus gábiłṉii, Díí ágodzaahíí hadń baa bił nadaagołṉi’ hela’.   
\c 9  
\p
\v 1 Jesus bitsiłke’yu nakits’ádahíí dała’áyíílaago ch’iidn dawa bitisgo binawod daagolį́į́go yedaabik’ehgo, ła’íí kah iłtah at’ééhíí yaa nadaakaihíí nádaayilziihgo yaa daagodez’ąą.  
\v 2 Áígé’ Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí yaa nadaagolṉi’go, ła’íí daanezgaihíí nádaayilziihgo odais’a’.  
\v 3 Áígee gádaabiłṉii, Desołkaiyú doo hat’íí daałné’go da, gish, izis bena’iltiníí, báń, dagohíí zhaali; doo íícho naki nadaałṉilgo da.  
\v 4 Dahayú gowągee ha’áłkaigee, łahyú nádesołkaizhį’ da’áígee nasółtąą le’gá.  
\v 5 Dahadń doo nádaanohwidiłteeh dayúgo dahdołkáhgo nohwikee bąą łeezhíí baa daałhaał, áí bee doo hádaanohwit’įį dahíí bígózįh doo.  
\v 6 Áík’ehgo dahdikaigo daagotahyú yati’ baa gozhóni yaa nadaagolṉi’, ła’íí dahayú nakaiyú náda’ihilziih lę́’e.   
\p
\v 7 Hérod nant’án Jesus ánát’įįłíí dawa yaat’ínzįgo, hadńshą’ ádaayiłṉii, nzį lę́’e, ła’, John daztsąągé’ naadiidzaago áń át’į́į́, daaṉiihíí bighą;  
\v 8 Ła’ihíí, \w Elías\w* n’íí nádzáá, daaṉii; ła’ihíí, Doo áníiná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi n’íí naadiidzaahi at’į́į́, daaṉii.  
\v 9 Hérod gánṉiid, Shí la’ John shik’ehgo bitsits’in nadaach’idnk’ii ni’; hadń lą́ą́hi áíná’, díń dá baa idists’ag nt’éé? Áík’ehgo Jesus yiłtséh hát’į́į́ lę́’e.   
\p
\v 10 Odais’a’ n’íí nákaigo hago ánádaat’įįł n’íí Jesus yił nadaagosṉi’. Áígé’ aṉahyú da’izlįįyú, kįh gozṉil Bethsáida holzéhi ba’ashhahyú yił okai lę́’e.  
\v 11 Áíná’ nṉee yídaagołsįįdgo biké’ onałsą́ą́: áík’ehgo Jesus baa bił gozhǫ́ǫ́go Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí yaa bich’į’ yałti’, ła’íí hayíí nádaabi’dilziih hádaat’iiníí nádaayilzii lę́’e.  
\v 12 O’i’ą́ą́zhį’ godeyaayú nakits’ádahíí Jesus gádaayiłṉii, Ai nṉee dała’at’ééhíí dahayú gotahyú nádaadnł’áá, dahayú njeehíí nádaagodi’aahgo, ła’íí dahat’íhíta daiyaaníí yiká daadéz’įįyú; kú da’izlįįyú nahétąąhíí bighą.  
\v 13 Áíná’ Jesus gádaabiłṉii, Nohwihíí bá da’dołné’. Áík’ehgo gádaaṉii, Báń dijolé dá’ashdla’á zhą́ nadaahii’né’, łóg dánakiyé biłgo; díí nṉeehíí dawa idáń bá nadaahiilṉiihyúgo zhą́ bá da’n’né’.  
\v 14 Nṉee dała’at’ééhíí ashdladn doo náhóltag dayú hilt’ee lę́’e. Jesus bitsiłke’yu gáyiłṉii, Nṉee dała’at’ééhíí ashdladingo ił’anigo dinołbįh daabiłdołṉiih.  
\v 15 Ágádaanṉiidná’ nṉee dawa dinezbįh.  
\v 16 Áígé’ Jesus báń ashdla’ihíí łóg nakihíí biłgo náidnné’go hadag déz’įįgo ya’ahénzįgo oskąądná’ iłk’ídaizdlaad, áígé’ bitsiłke’yu yaa daizné’, nṉee yitada’iṉiihgo.  
\v 17 Áígee nṉee dawa da’iyąągo náda’isdįįd lę́’e: áígé’ ch’ékaadíí táts’aa nakits’ádah bik’ehgo nádaach’ihezlaa.   
\p
\v 18 Łah Jesus dasahn okąąh, bitsiłke’yu zhą́ bił naháztąągo; áígé’ Jesus bitsiłke’yu nayídiłkidgo gádaabiłṉii, Nṉee hadń át’į́į́ daashiłṉii?  
\v 19 Áík’ehgo gádaabiłṉii, Ła’ John Baptize ágole’ n’íí daaniłṉii: ła’ihíí Elías at’į́į́; ła’ihíí doo áníiná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi n’íí daztsąągé’ naadiidzaahi at’į́į́ daaniłṉii.  
\v 20 Jesus gánádo’ṉiid, Nohwihíí hadń át’į́į́ daashiłdołṉii? Peter gáṉíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań Ats’áltíni, Christ holzéhi, áńt’įį.  
\v 21 Bitsiłke’yu nłdzilgo yich’į’ hadziigo gáyiłṉii, Hadń áí bił nadaagołṉi’ hela’;  
\v 22 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, doo ałch’ídn shiniigodilṉe’ da, Jews yánazíni, okąąh yedaabik’ehi bánadaant’aahi, ła’íí begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi doo hádaashit’įįdago shidizideená’ taagi jįį hileehgo naadishdáh.   
\p
\v 23 Dawa yich’į’ hananádziigo gánádo’ṉiid, Dahadń shiké’ dahdigháh hát’į́į́yúgo ídaayo’ṉahná’ dajįį biigha bitsį’iłna’áhi dahyidotįįhgo shiké’ dahdowáh.  
\v 24 Dahadń bi’ihi’ṉa’ yaa bił goyééhń, áí bich’ą́’ da’izlį́į́ hileeh: áíná’ dahadń ídaayis’ṉahgo shíí shighą bi’ihi’ṉa’ da’izlį́į́ silįį’ń, áń ihi’ṉaa doo ngonel’ąą dahíí yee hiṉaa doo.  
\v 25 Ni’gosdzáń dágoz’ąą nt’éégo ch’ist’įįná’ koyi’sizíni da’izlį́į́ silįįgo ch’a’och’ítłizhyúgo, áí hat’íí bich’ą́’gé’ ch’it’įįh?  
\v 26 Hadń shik’e ídaayándzįhíí ła’íí shiyati’ yik’e ídaayándzįhíí, shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, ałdó’ nánshdáhgo bik’e ídaayánsdzį doo, shich’ą́’idindláádgo, shiTaa bich’ą́’idindláádíí ła’íí binal’a’á yaaká’yú daagolííníí dilzini bich’ą́’idindláádíí bee shich’ą́’idindláádgo.  
\v 27 Shíí da’aṉiigo nohwił nadaagoshṉi’, kúgee nadaaziiníí ła’ dá doo da’itsaahíí dailįhé Bik’ehgo’ihi’ṉań nant’aago daayiłtséh.   
\p
\v 28 Díí ánṉiidíí dáshį tsebíískąągo Peter, James, ła’íí John biłgo, Jesus yił okai lę́’e, dził n’ááyú okąąhyú.  
\v 29 Jesus okąąhná’ biniihíí łahgo at’éégo silįį, bidiyágéhíí dázhǫ́ łigaigo bik’ina’didlaad silįį.  
\v 30 Áígee nṉee naki, Moses holzéhi ła’íí \w Elías\w* holzéhi Jesus yił yádaałti’ silįį:  
\v 31 Áí nṉeehíí dázhǫ́ bich’ą́’idindláád silįį, áígé’ Jesus datsaah doleełíí yaa yádaałti’, Jerúsalemyú áṉe’ihi.  
\v 32 Peter ła’íí yił nakaihíí dázhǫ́ bił daanzįį: ndi t’ah daadez’įįná’ Jesus bich’ą́’idindláádgo ła’íí nṉee naki yił nadaazį’íí daayiłtsąą.  
\v 33 Áí nṉee nakihíí Jesus yich’ą́’zhį’go dahnasht’aazhná’ Peter Jesus yich’į’ hadziigo, SheBik’ehń, kú nkaihíí nohwá nłt’éé: chagosh’oh taagi ádaagohiidle’; ła’ ni ná, ła’ihíí Moses bá, ła’ihíí Elías bá, ṉii lę́’e: dá doo natsekéesé da.  
\v 34 T’ah yałti’ná’ yaak’os biká’ dahiyaa lę́’e: biyaa nágoṉahgo tsídaadolyiz.  
\v 35 Áí yaak’os biyi’gé’ yati’ yidests’ąą, gáṉíígo, Díínko shiYe’ shił nzhóni: hódaayołts’ąą.  
\v 36 Áíhíí ąął yałti’ná’ Jesus dasahn daayiłtsąą. Bitsiłke’yu díí ágodzaahíí nadainł’įį’go doo hadń yił nadaagosṉi’ da.   
\p
\v 37 Áí iskąą hik’e dziłgé’ gódah nákaigo nṉee łą́ą́go baa náńłsą́ą́ lę́’e.  
\v 38 Áí nṉeehíí ła’ nádidilghaazhgo gáṉíí, Iłch’ígó’aahi, nánoshkąąh, shiye’ shá níł’įį; da’áí zhą́ shizhaazhéhi.  
\v 39 Łahgee spirit nchǫ’i nabihiłaa, áígee dilwosh; nádinigisgo bidayi’gé’ itáwosh haigháh nádleeh, áígé’ biniigonłt’éégo doo bich’ą́’digháh da.  
\v 40 Nitsiłke’yu nádaahoshkąąh hadainihiyoodgo; ndi doo hago’at’éégo da.  
\v 41 Jesus gáṉíí, Nohwi’odlą’ édaadįhgo dánohwíí zhą́ daanohwik’ehgo daałinołt’įįłíí, dahónłsahzhį’ nohwił nahashtą́ą́, dahónłsahzhį’ ląą nohwidah ánsht’ee? Yushdé’, niye’ shich’į’ bił nń’aash.  
\v 42 T’ah yich’į’ higaałná’ ch’iidn yaabiłt’e’gé’ nádinigis lę́’e. Áíná’ Jesus spirit nchǫ’íí nłdzilgo yich’į’ hadziigo haińyood, áík’ehgo ishkiiníí náyilziigo bitaa yaa náińłtį́į́.   
\p
\v 43 Daakowa Bik’ehgo’ihi’ṉań binawodíí baa kił díyadaagot’ee lę́’e. Dawahá yaa ánát’įįłíí baa kił díyadaagot’eego Jesus bitsiłke’yu gáyiłṉii,  
\v 44 Díí yati’íí nłt’éégo ídaasinółts’ąągo nohwijíí yuṉe be’ogohigháh le’: shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nṉee baa daashich’ide’aah.  
\v 45 Áík’ehgo bitsiłke’yu Jesus hat’íí ṉiigo aṉííhíí doo bił ídaagozį da, doo yídaagołsį da doleełgo yaa ch’ananl’į’ lę́’e: áígé’ na’ódaadiłkidzhį’ bił daagoyéé.   
\p
\v 46 Jesus bitsiłke’yu ładaadit’áh nkegonyaa, Nohwitahyú hadń itisgo at’éhi? daałiłdi’ṉiigo.  
\v 47 Jesus bitsiłke’yu natsídaakeesíí yígołsįįdgo, chągháshé ałch’ísę́ęhi náidnlǫǫzgo ba’ashhahgé’ yinesdaago,  
\v 48 Bitsiłke’yu gáyiłṉii, Dahadń shizhi’íí binkááyú díí chągháshéhíí náidnłtįįyúgo shíí ałdó’ náshidnłtíni at’éé; dahadń náshidnłtiiníí shides’a’ń ałdó’ náidnłtíni at’éé: dahadń nohwitahyú doo ilį́į́ dahíí ízisgo at’éé doleeł.   
\p
\v 49 John gáṉíí, SheBik’ehń, nṉee ła’ nizhi’íí binkááyú nṉee biyi’gé’ ch’iidn hainiyoodgo daahiit’įįgo, Doo ágánt’įį da, daabiłde’ṉiid; doo bił daagohiit’įį dahíí bighą.  
\v 50 Jesus John gáyiłṉii, Doo ágádaabiłdohṉii da: hadń doo nchǫ’go nohwich’į’ na’iziid dahń bił daagohiit’íni at’éé.   
\p
\v 51 Jesus yaaká’zhį’go nábidi’dilteehíí biká’ ngonyaago, Jerúsalemyú digháhgo biini’ łayílaa,  
\v 52 Áík’ehgo bádnyú bá iłch’į’daagole’go binadaal’a’á odaił’a’: áí Samáritans bigotahyú híkai.  
\v 53 Ndi áígee daagolííníí Jesus doo hádaayit’įį da lę́’e, Jerúsalemyú deyáá daanzįhíí bighą.  
\v 54 Jesus bitsiłke’yu John ła’íí James biłgo díí yídaagołsįįdgo gádaaṉii, NohweBik’ehń, ya’ yaaká’gé’ kǫ’íí daahwíikeedgo díí nṉeehíí daadndlid née, \w Elías\w* adzaahíí k’ehgo?  
\v 55 Jesus bich’į’ adzaago nłdzilgo bich’į’ hadziigo gádaabiłṉii, Spirit nohwiyi’sizíni hago’at’ééhíí doo bídaagonołsį da.  
\v 56 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, doo nṉee da’izlíí ishchiihíí bighą niyáá da, áíná’ hasdáhishṉiiłhíí bighą niyáá. Áígé’ łahyúgo gotahyú onanákai.   
\p
\v 57 Itínyú ch’okaahyú nṉee ła’ Jesus yich’į’ hadziigo gáṉíí, Dahayú anadááłyú niké’ anáshdaał doo.  
\v 58 Jesus gábiłṉii, Ba’ ndi bi’i’áń daagolį́į́, dlǫ́’ yúdahyú nada’iṉiihíí bit’oh daagolį́į́; áíná’ shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, doo hayú nshteehi at’éé da.  
\v 59 Jesus nṉee ła’ihi gáyiłṉii, Shiké’ dahnṉáh. Áí nṉeehíí gáṉíí, ShiNant’a’, haląą shitaa iłtsé łehishteehyú dóshą’.  
\v 60 Jesus áí nṉeehíí gánáyiłdo’ṉiid, Nanezna’íí dabíí łedaałii’ṉiił le’: áíná’ nihíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí baa nagólṉi’go dahnṉáh.  
\v 61 Nṉee ła’ihi gánádo’ṉiid, ShiNant’a’, niké’ dahdisháh doleeł; áíná’ iłtsé shigowąyú nádishdáhgo áígee naháztaaníí bił nanágoshṉi’ hik’e.  
\v 62 Jesus gábiłṉii, Dahadń bengohildzísé ałk’iná’ yiłtsoodná’ t’ąązhį’ nádést’įįń Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanliiníí itah hileehíí doo yik’eh sitįį da.   
\c 10  
\p
\v 1 Díí bikédé’go Jesus ła’ gosts’idin hanayíṉilíí bádn dá nakigo nlaago kįh nagozṉilyú hayú deyaa shįyú odaihes’a’.  
\v 2 Jesus gádaabiłṉii, Nest’ą’ dázhǫ́ łą́ą́go nest’ąąná’ nada’iziidíí doo hwoi da: áík’ehgo nest’ą’ yeBik’ehń bich’į’ da’ołkąąhgo gádaabiłdołṉiił, Nada’iziidíí ninest’ą’ nádaayihigeeshyú daadnł’áá.  
\v 3 Dahdołkáh: ba’ bitahyú dibełį́į́ bizhaazhé k’ehgo daanohwideł’a’.  
\v 4 Bestso bizis, izis bena’iltiníí, dagohíí nohwikee ik’e’an dahdaadołné’ hela’: itínyú daahołkáhyú nṉee da’adzaayú doo bił nadaagołṉi’ da.  
\v 5 Gową yuṉe’ ha’ałkaigee iłtsé gádaadołṉiih doleeł, Iłch’į’gont’ééhíí díí gową yuṉe’ be’ágót’éé le’.  
\v 6 Nṉee nłt’éégo at’ééhíí áígee sidaayúgo nohwił iłch’į’gont’ééhíí yił nlįį doo: áíná’ nṉee doo hwaa ágát’éé da lę́’eyúgo, nohwił iłch’į’gont’ééhíí dánohwíí nohwíyéé nádodleeł.  
\v 7 Gową yuṉe’ ha’ałkaigee, da’áígee dinołbįh le’gá, áígee dahat’íhíta nohwá daach’idiné’íí daahołsąągo, ła’íí dahat’íhíta nohwá náda’ch’iłsįįhíí daahołdląągo: hadń na’iziidíí bich’į’ na’i’ṉiiłgo goz’ąą. Doo daazhógo gotahkaigo da.  
\v 8 Dahagee kįh gozṉilgee ha’ałkaigo, áígee hádaanohwich’it’įįyúgo, idáń nohwidáhgee daach’izné’íí daahołsąą doleeł:  
\v 9 Áígee daanezgaihíí nádaahołsiihgo bich’į’ gádaabiłdołṉiił, Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanliiníí itah daałeehgo nohwá ch’ígót’i’.  
\v 10 Dahagee kįh gozṉilgee ha’ałkaigo, áígee doo hádaanohwich’it’įį dayúgo, áígee da’ditinyú nołkahgo gádaadidołṉiił,  
\v 11 Daagonołįįgee dá łeezh zhą́ ndi nohwikee bídaahitł’į́híí k’eda’ildéh, áí bee doo hádaanohwiłt’įį da bígózįh doo, ndi díí bídaagonołsį, Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanliiníí itah daałeehgo nohwá ch’ígót’i’ ni’.  
\v 12 Shíí nohwił nagoshṉi’, Bik’ehgo’ihi’ṉań yándaago’aahíí bijįį Sódom biniigodilṉe’íí bitisgo áí kįh gozṉilíí biniigodolṉiił.  
\v 13 Korázingee daagonołiiníí, nohwá góyéé doleeł! Bethsáidagee daagonołiiníí, nohwá góyéé doleeł! Nohwitahyú ízisgo ánágot’įįłíí Tyre ła’íí Sídongee ágágodzaayúgo, áígee daagolííníí doo áníiná’ nak’ą’ dich’ízhé bik’inazlaaná’ iłch’ii yiyi’ naháztąągo binchǫ’íí yich’ą́’zhį’ ádaasdzaa doleeł ni’.  
\v 14 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee yándaago’aahíí bijįį Tyre ła’íí Sídon bitisgo nohwiniigodidolṉiił.  
\v 15 Nohwíí, Capérnaumgee daagonołiiníí, yaaká’zhį’go hanohwidi’ṉiiłíí, nohwíí ch’iidntahzhį’go nohwidido’ṉił.  
\v 16 Hadń daanohwíyésts’aaníí shíí shíyésts’ąą ałdó’; hadń daanohwich’ołaahíí shíí ałdó’ shich’ołaa; hadń shich’ołaahíí shides’a’ń ałdó’ yich’ołáhi at’éé.   
\p
\v 17 Gosts’idinhíí bił daagozhǫ́ǫ́go nákaigo gádaaṉii, NohweBik’ehń, nizhi’íí binkááyú ch’iidn ndi benohwik’eh.  
\v 18 Jesus gádaabiłṉii, Ch’iidn nant’án, Satan holzéhi, yaaká’gé’ hada’didla’híí k’ehgo gódah ch’íńgo’go hish’įį ni’.  
\v 19 Shíí tł’iish ła’íí ch’ígodahistas doo ła’ łanohwile’ dago, ła’íí nohwik’edaanṉiihíí binawod bitisgo nohwinawod golį́į́go nohwaa godini’ą́ą́; áík’ehgo doo hat’íí nohwiṉí’dółṉíh át’éé da.  
\v 20 Da’ágát’éé ndi ch’iidn da’ádaadołṉiiyú ánádaat’įįłíí doo da’áí zhą́ baa nohwił daagozhǫ́ǫ́ da le’; áíná’ yaaká’yú daanohwizhi’ ágolaahíí baa nohwił daagozhǫ́ǫ́ le’.   
\p
\v 21 Áíná’ Jesus Holy Spirit bee bił gozhǫ́ǫ́go gánṉiid, ShiTaa, yaaká’zhį’ ła’íí ni’zhį’ nant’án ńlínihi, díí iłch’ígót’aahíí nṉee daagoyą́ą́go bił ídaagozínihíí baa ch’ananł’į’ n’íí mé’ ga’ádaat’eehíí bich’į’ ch’í’ṉah áńlaahíí ba’ahénsį: da’áík’ehgo ágot’ee, shiTaa; da’áík’ehgo háńt’įįgo ágónlaahi.  
\v 22 ShiTaa bich’ą́’gé’go dawa shaa hi’ṉííł: doo hadń shíí Bik’ehgo’ihi’ṉań biYe’ nshłíni shígółsini at’éé da, shiTaa zhą́; doo hadń shiTaa yígółsini at’éé da, shíí biYe’ nshłíni zhą́, ła’íí dahadń shiTaa bich’į’ bígózįhgo áshłe’íí ałdó’ shiTaa yígółsį.   
\p
\v 23 Bitsiłke’yu zhą́ yich’į’ adzaago gáyiłṉii, Hadń hat’íí daał’iiníí daayo’iiníí biyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł:  
\v 24 Shíí nohwił nagoshṉi’, doo ałch’ídé Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi ła’íí nant’án daanlíni daał’iiníí daayiłtséh hádaat’įį ndi doo hwaa daayiłtsąą da; daadołts’agíí daidits’į́h hádaat’įį ndi doo hwaa daidezts’ąą da.   
\p
\v 25 Begoz’aaníí nłt’éégo yígółsini ła’ Jesus hat’íí nayíntaahgo gáṉíígo hizį’, Iłch’ígó’aahíí, hago ashṉe’go ihi’ṉaa doo ngonel’ąą dahíí bee hinshṉaa doleeł?  
\v 26 Jesus gáṉíí, Begoz’aaníí hago’at’éégo k’e’eshchįį? Hóńzhiigo hat’íí nił’idi’ṉii?  
\v 27 Nṉeehíí gáṉíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań neBik’ehń nijíí dawa bee nił nzhǫǫ le’, niyi’siziiníí dawa bee, ninawodíí ła’íí ninatsekeesíí dawa bee; na’ashhahgé’ gólííníí nił nzhǫǫ le’, dáni ídił njǫ́ǫ́híí k’ehgo.  
\v 28 Jesus gánábiłdo’ṉiid. Da’áígee ádíńṉiid: díí bee áńt’ééyúgo hinṉáá doleeł.  
\v 29 Begoz’aaníí nłt’éégo yígółsini nṉee binadzahgee nzhǫǫ ádil’įį hat’į́į́go Jesus gánáyiłdo’ṉiid, Na’ashhahgé’ gólííníí nṉiihíí, hat’íí nṉiigo ánṉii?  
\v 30 Jesus hananádziigo gáṉíí, Ła’ nṉee Jerúsalemgé’ Jériko yuyaa higaałyú nṉee da’n’įįhi bik’idahishjeedgo dawahá bíyééhíí bich’ą́’ nádaidnṉilgo yóíyahgo biṉí’da’disṉihná’ bich’ą́’ onákai, k’azhą́ datsaahgo da’akú ndaabistįįná’.  
\v 31 Okąąh yebik’ehi áí itín yuyaa higaałyú, áí nṉee sitiiníí yiłtsąą, ndi łahzhiṉéégo łédnyaago ch’ínyáá lę́’e.  
\v 32 Ła’ nṉee Levi hat’i’íí nlíni ałdó’ áí nṉee sitiiníí yiłtsąą, ndi áń ałdó’ łahzhiṉéégo ya’ishhah ch’ínánádzaa.  
\v 33 Áíná’ ła’ nṉee Samáritan nlíni higaałyú, áí nṉee sitiiníí yiłtsąągo yaa nyáá; áík’ehgo yaa ch’oba’go,  
\v 34 Ik’ah ła’íí wine biłgo hagee bídaant’oodgee yik’i yaa daayiziidgo yik’ída’disdiz, áígé’ Samáritanhíí dabíí bitúlgayé yiká’ dahyistįįgo ná’ch’injahyú yinłtį́į́, áík’ehgo nłt’éégo áyíłsį lę́’e.  
\v 35 Iskąą hik’e bizhaali, \w penny\w* holzéhi, naki hayiné’go ná’ch’injahíí yebik’ehń yaa yinné’ gáyiłṉiigo, Díí nṉeehń shá nłt’éégo áńłsį: díí zhaali naa niné’íí bitisyú izlįįyúgo, nich’į’ naná’dihishṉił, nánsdzaago.  
\v 36 Áí nṉee taagihíí hayíihíí nṉee be’nest’įįdihíí ba’ashhahgé’ gólį́į́híí k’ehgo ábíílaa ńnzį?  
\v 37 Begoz’aaníí nłt’éégo yígółsiníí gáṉíí, Nṉee biłgoch’ozbaadíí. Jesus gábiłṉii, Dahnṉáh, ni ałdó’ ágáńt’įį le’.   
\p
\v 38 Ch’okaahyú Jesus ła’ gotahzhį’ oyáá: áígee isdzán Martha holzéhi bigowąyú ńyáágo, ha’ánṉáh biłṉiigo ha’ayáá.  
\v 39 Ákóṉe’ Martha bik’isn, Mary holzéhi, Jesus yit’ahgé’ nezdaa ni’yú, biłch’ígó’aahíí yíyésts’ąągo.  
\v 40 Martha łą́ą́go nabi’dintł’ogo Jesus yaa nyáágo gáṉíí, SheBik’ehń, ya’ shik’isn doo shich’oṉii dago dasahn na’isiidíí doo nił hago’at’éé da née? Nik’isn bich’onṉii, biłńṉe’.  
\v 41 Jesus gábiłṉii, Martha, Martha, nani’dintł’ogíí zhą́ łą́ą́go baa natsíńkees:  
\v 42 Áíná’ dała’á zhą́ ízisgo ilíni; áí Mary nágodn’ąą, doo hago’at’éégo bich’ą́’ nádi’né’ da.   
\c 11  
\p
\v 1 Łahn Jesus okąąh lę́’e; ąął oskąądná’ bitsiłke’yu dała’á gábiłṉii, SheBik’ehń, da’ohiikąąhgo nohwił ch’ígon’áah, John bitsiłke’yu yił ch’ígon’ąą lę́’ehíí k’ehgo.  
\v 2 Áík’ehgo Jesus gáṉíí, Da’ołkąąhgee gádaadidołṉiił, NohwiTaa yaaká’yú dahsíńdaahń, Nizhi’íí dilzįhgo bígózįh le’. Nant’án ńlį́į́híí begodowáh. Hago’at’éégo ánṉiiyú yaaká’yú benagowaahíí k’ehgo ni’gosdzáń biká’yú ałdó’ begodolṉííł.  
\v 3 Dajįį biigha daahiidaaníí nohwá ágonłsį́.  
\v 4 Nohwinchǫ’híí nohwá da’izlíné ánándle’; nohwíí ałdó’ nṉee nchǫ’go nohwich’į’ ádaadzaahíí baa nádaagodent’aah. Nanohwída’dintaah yuṉe’ onohoṉííł hela’; áíná’ nchǫ’go at’ééhíí bich’ą́’zhį’ hanánohwihi’ṉííł.  
\v 5 Jesus gádaabiłṉii, Tł’é’ís’ahgo nohwíí ła’ dánko nit’eké bich’į’ nṉáhgo gábiłńṉiił, Shit’éké, báń dijolé taagi shá ch’íhinjáh;  
\v 6 Ła’ shit’ekéhi shaa nyaaná’ doo hat’íí bá’dishné’ da.  
\v 7 Bigową yuṉe’ nit’ekéhíí dánko gániłdiṉiih, Doo nashíńłtł’og da: ałk’iná’ dáádítį́h da’dintą́ą́, shichągháshé bił shiijééd; doo hago’at’éégo nádishdáhgo dahat’íhíta naa nshné’ da.  
\v 8 Gádaanohwiłdishṉii, Áí nṉeehń nádiidáhgo nṉee ídókeedíí dahát’į́į́gee yaa yiné’, doo bit’ekéhíí zhą́ bighą da, dayúweh ídókeedhíí bighą.  
\v 9 Áík’ehgo gádaanohwiłdishṉii, Da’dołkeed, áík’ehgo hat’íí daadołkeedíí nohwaa hi’né’hi at’éé; nadaanołtaad, áík’ehgo hat’íí bíka daanołtaadihíí nádaadołné’hi at’éé; dáádítį́h ńdaanołts’į, áík’ehgo nohwá ch’í’ítįįhi at’éé.  
\v 10 Hadń ídókeedń baa hi’né’hi at’éé; hadń nantaadń hat’íí yíka ntaadíí náidiné’hi at’éé; hadń dáádítį́h ńyinłts’įhń bá ch’í’ítįįhi at’éé.  
\v 11 Nohwitahyú ła’ nṉee biye’ golíni, biye’ báń bíyókeedyúgo, ya’ tséégo yaa yi’aah gá? Dagohíí łóg bíyókeedyúgo, ya’ tł’iishgo yaa yiłteeh gá?  
\v 12 Dagohíí iyęęzh bíyókeedyúgo, ya’ ch’ígodahistasgo yaa yiłteeh gá?  
\v 13 Daanołchǫ’ ndi nohwichągháshé nłt’éhi baa hi’né’íí bídaagonołsįyúgo, itisgo nohwaa natsekeesgo nohwiTaa yaaká’yú dahsdaahń hadń Holy Spirit bíyókeedíí yaa yiné’hi at’éé.   
\p
\v 14 Jesus ch’iidn doo yałti’ dahíí hainyood lę́’e. Ch’iidn habi’dinodzoodná’ nṉee doo yałti’ da n’íí hadzii; áík’ehgo nṉee dała’adzaahíí bił díyadaagot’ee.  
\v 15 Áíná’ ła’ gádaaṉii, Ch’iidn nant’án Beélzebub holzéhi binawodíí bee Jesus ch’iidn hainihiyood.  
\v 16 Ła’ihíí nayídaantaahgo gádaaṉii, Yaaká’gé’ godiyįhgo be’ígóziníí nohwił ch’í’ṉah ánle’.  
\v 17 Áíná’ Jesus, áí nṉee natsídaakeesíí yígółsįgo gáyiłṉii, Nṉee iłch’į’ t’ekédaas’anihíí dabíí iłch’į’ nanádaagonłkaadyúgo da’izlį́į́ hileeh; nṉee dała’ naháztaaníí dabíí iłk’ídahnájahyúgo doo aṉahyú begonowáh át’éé da.  
\v 18 Áík’ehgo Satan dabíí ích’į’ naná’idziidyúgo hagoshą’ yebik’ehíí bínágoṉaał doleeł? Ni Beélzebub bee ch’iidn haniyóód daashiłdołṉiihíí bighą ádishṉii.  
\v 19 Shíí Beélzebub bee ch’iidn haniisoodyúgo, nohwíí daanohwiye’íí hadń bee ch’iidn hadainiyood áíná’? Áík’ehgo daanohwiye’íí ch’í’ṉah ádaanohwile’.  
\v 20 Áíná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binawodíí bee ch’iidn haniisoodyúgo, da’aṉiigo Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwitahyú ałk’iná’ nant’aa.  
\v 21 Nṉee nłdzili yenagonłkaad doleełíí ałk’iná’ dahyoné’go bigową yiṉádéz’įįyúgo, dawahá bíyééhíí doo hago aṉéh da:  
\v 22 Áíná’ ła’ nṉee bitisgo nłdzilihi bich’į’ nanálwodgo isná ábidlaayúgo, yenagonłkaadíí ya’ołíí n’íí bich’ą́’ náyidinṉiiłgo nṉee yitah’iṉiih.  
\v 23 Hadń doo bił gonsht’įį dahń shich’į’ got’įį’hi at’éé; hadń doo bił dała’á ná’áshdle’ dahń shich’ą́’ ts’iłtįįgo áile’.  
\v 24 Spirit nchǫ’íí nṉee yiyi’gé’ háyááná’ tú ádįhyú aanádaał, hayú hanayóołíí yíka ntaago; áíná’ doo hagee dahíí bighą gáṉíí, Shigowąyú hagé’ níyáá n’ííyú nádésdzá.  
\v 25 Bigową n’íí nłt’éégo nágolzhoogo dawahá nzhǫǫgo neheshjaayú nádzá.  
\v 26 Áík’ehgo spirits gosts’idi daanchǫ’i yił nakai, bíí bitisgo daanchǫ’ihi, áí gową yuṉe’ yił ha’akáhgo áígee ndaagoleeh: áík’ehgo nṉee iłtséná’ át’éé n’íí bitisgo at’éé hileeh.   
\p
\v 27 Jesus t’ah yałti’ná’ ła’ isdzán dała’ách’ít’éé biyi’gé’ hadziigo Jesus gáyiłṉii, Isdzán bibishch’id biyi’gé’go síńlįįgo nnłbe’ n’íí biyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł.  
\v 28 Áíná’ Jesus gáṉíí, Hadń Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ yidits’ago yikísk’eh at’ééhń, áńgo biyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł.   
\p
\v 29 Nṉee łą́ą́go dała’adzaaná’ Jesus gáṉíí nágodidzaa, Dázhǫ́ nchǫ’go daałinolt’įįłi: godiyįhgo be’ígóziníí yíka daadéz’įį; áíná’ be’ígóziníí doo bił ch’í’ṉah ádaalṉe’hi at’éé da, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi n’íí, \w Jonas\w* holzéhi, nṉee bich’į’ be’ígózįh alzaahíí zhą́.  
\v 30 Jonas nṉee Nínevehgee daagolííníí bich’į’ be’ígózįh alzaahíí k’ehgo shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, daałinolt’įįłíí bich’į’ be’ígózįh doleeł.  
\v 31 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee yándaago’aahíí bijįį isdzán nant’ánihi hayaadé’go nyááhń hizįįgo daałinolt’įįłíí yaa yałti’go, Shíí shitisgo daanchǫ’ ni’, didoṉiił: áń dázhǫ́ ńzaadgé’ ńyáá, Sólomon bigoyą’ yidits’į́hgo; áíná’ k’adíí Sólomon bitisgo ánsht’éhi niyáá.  
\v 32 Aayá’iti’gee nṉee Nínevehgee daagolį́į́ n’íí daahizįįgo nṉee daałinolt’įįłíí yaa yádaałti’go, Nohwíí nohwitisgo daanchǫ’ ni’, daadidoṉiił; Nínevehgee daagolííníí Jonas yałti’go daidezts’ąąná’ binchǫ’íí yich’ą́’zhį’go ánádaasdzaa; áíná’ k’adíí Jonas bitisgo ánsht’éhi niyáá.  
\v 33 Doo hadń ik’ah kǫ’íí yidiłtłaadgo nagont’į’yú nyiłt’áah da, dagohíí doo táts’aa yił yaa nyí’aah da, áíná’ ik’ah kǫ’íí biká’ dahnásiłt’ááhyú daach’iłt’aah, áík’ehgo hayíí ha’áhikáhíí áí kǫ’íí daayo’įį doleeł.  
\v 34 Kiṉáá’íí kits’í bikǫ’i at’éé: kiṉáá nłt’ééyúgo kits’í dahot’éhé bikǫ’ golíni at’éé; áíná’ doo nłt’éé dayúgohíí kits’íhíí dahot’éhé diłhiłi at’éé.  
\v 35 Áík’ehgo ádaagots’idząą, dahyúgo kiyi’ ná’dindíín n’íí kich’ą́’ diłhił nádleeh.  
\v 36 Kits’í dahot’éhé biyi’ adindíínyúgo, hayú doo diłhiłgo baa dahgoz’ąą dayúgo, kits’í dahot’éhé bich’ą́’idindíín doo, ik’ah kǫ’íí bich’ą́’idindíínhíí k’ehgo.   
\p
\v 37 Jesus t’ah yałti’ná’ \w Phárisee\w* nlínihi, Shił ináá, biłṉii: áík’ehgo Jesus itah iyąągo nezdaa.  
\v 38 Jesus Phárisees bi’at’e’híí k’ehgo dá doo táádígisé itah iyąągo nezdaago Pháriseehíí bił díyagot’ee lę́’e.  
\v 39 Jesus gábiłṉii, Nohwíí Phárisees daanołíni, idee ła’íí its’aa biká’yú zhą́ táádaałgis; áíná’ nohwiyi’yú aadaach’ihi’ṉiiłíí ła’íí daanchǫ’íí zhą́ begoz’ąą.  
\v 40 Nohwíí doo daagonołsáni da, hadń nohwits’í áyíílaahń shą’ da’áń nohwiyi’ihíí ałdó’ áyíílaa?  
\v 41 Dawahá nohwijíí biyi’gé’ nłt’ééhíí nṉee bá daadołné’; áík’ehgo dawahá nohwá nłt’éé doleeł.  
\v 42 Phárisees daanołíni, nohwá góyéé doleeł! tł’oh mint holzéhi, ła’íí rue holzéhi, ła’íí tł’oh iłtah at’ééhíí dágonenanyú iłk’é’ṉilgo dała’á Bik’ehgo’ihi’ṉań baa nádaałné’, áíná’ nłt’éégo ágot’eehíí doo bikísk’eh ádaanołt’ee da, Bik’ehgo’ihi’ṉań bił’ijóóníí doo baa natsídaałkees da: áí bee ádaanołt’ee doleeł ni’, ła’ihíí doo baa daayołṉah dago.  
\v 43 Phárisees daanołíni, nohwá góyéé doleeł! nohwíí Jews ha’ánáłséh nagozṉil yuṉe’ nṉee ízisgo ádaat’eehíí dahnádinbįhyú itah dahnasółtąągo zhą́, ła’íí nahi’ṉiih nagoz’ąąyú nohwich’į’ ádaach’iṉiigo nohwił daagozhǫ́ǫ́.  
\v 44 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi ła’íí Phárisees daanołíni, daanołshǫǫ ádaagonoł’íni, nohwá góyéé doleeł! łe’ch’izhjeegíí doo daat’įį dahíí ga’ádaanołt’ee, áí łe’ch’izhjeegíí biká’ ch’ích’ihikáh, dá doo bídaagoch’iłsinégo.   
\p
\v 45 Ła’ Jews bich’į’ begoz’aaníí nłt’éégo yígółsini Jesus gáyiłṉii, Iłch’ígó’aahíí, ágánṉiiyú nohwíí ałdó’ ánohwiłnṉii.  
\v 46 Jesus gáṉíí, Begoz’aaníí nłt’éégo bídaagonołsini, nohwíí ałdó’ nohwá góyéé doleeł! heeł ndaazi nṉee biká’ dahda’ohołheeh, áíná’ nohwihíí dázhǫ́ da’ayą́hágo ndi doo bich’odaałṉii da.  
\v 47 Nohwíí nohwá góyéé doleeł! nohwitaa n’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi nadaistseedi łe’shijeegíí biká’ dahat’íhíta bee bínádaach’ilṉihíí ádaagołe’.  
\v 48 Nohwitaa n’íí ánádaat’įįł n’íí nohwił dábik’ehgo ch’í’ṉah ádaał’įį: daanohwitaa n’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidíí nadaistseed, nohwíí łe’shijeegíí biká’ dahat’íhíta bee bínádaach’ilṉihíí ádaagołe’.  
\v 49 Áí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań bigoyą’íí gánṉiid lę́’e, Binkááyú nada’isiidíí ła’íí shinadaal’a’á koch’į’ daadish’aa, ła’ nadaach’iłtseed doleeł, ła’íí biniidaagoch’idile’ doleeł:  
\v 50 Áík’ehgo ni’gosdzáń alzaagé’ godezt’i’go Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi dawa bidił nada’ijóółíí, daałinolt’įįłíí bik’izhį’ didot’aał,  
\v 51 Ábel zesdįįgé’ Zekarías zesdįįzhį’ nnágont’i’go, Zekaríasíí bech’okąąhíí biká’ dahnási’ṉiłíí goz’aaníí ła’íí kįh biyi’ da’ch’okąąhíí bigizhgee daztsąą lę́’e: da’aṉii ádaanohwiłdishṉii, daałinolt’įįłíí bik’izhį’ didot’aał.  
\v 52 Begoz’aaníí nłt’éégo bídaagonołsini, nohwá góyéé doleeł! nohwíí igoyą’ bich’į’ bená’igisé nádaadołtąą: nohwíí doo ha’ałkáh daná’ nṉee ha’akáh doleeł n’íí t’ąązhį’ ádaanołsį.  
\v 53 Jesus ágáṉííná’ begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi ła’íí Phárisees daanlíni bá daagoshchįįdgo łą́ą́go nayídaadiłkid:  
\v 54 Yá nakída’ił’áágo, k’izé hadzii daanzįgo, dahat’íhíta yik’izhį’ daidi’aahíí bighą.   
\c 12  
\p
\v 1 Díí bee ánágot’įįłná’ nṉee doo náhóltag dayú dała’adzaago dázhǫ́ daałiłjizhná’ Jesus bitsiłke’yu iłtsé gáyiłṉii nkegonyaa, \w Phárisees\w* daanlíni binchǫ’íí báń benilzoołé ga’at’éhi baa daagonołsąą, áí nṉee binadzahgee nzhóni ádaadil’íni at’éé.  
\v 2 K’ad dawahá bił łe’izkaad n’íí ch’í’ṉah ádolṉiił; ła’íí k’ad dawahá nanl’į’ n’íí bígózįhgo ádolṉiił.  
\v 3 Áík’ehgo godiłhiłyú hat’íí daadołṉii n’íí got’įįzhį’ didots’įįł; kįh biyi’ yuṉe’ datąąnégo hat’íí daadołṉii n’íí kįh biká’gé’ didots’įįł.  
\v 4 Shit’ekéhíí, gádaanohwiłdishṉii, Hayíí kits’í nadaiłtseedná’, bikédé’go doo hago ádaaṉéh dahíí doo bédaałdzid da.  
\v 5 Shíí nohwił nadaagoshṉi’ hadń bédaałdzid: ich’izishiiníí bikédé’go ch’iidn bikǫ’ diltłi’ yuyaa kaa o’iłkaadíí áń bédaałdzid; gánohwiłdishṉii, áń bédaałdzid.  
\v 6 Ya’ dlǫ’dichiné ashdla’i zhaali łichí’é naki izlįįgo nahiṉiih gá? Da’ágát’éé ndi Bik’ehgo’ihi’ṉań dała’á ndi doo yaa yiṉah da.  
\v 7 Nohwitsizíl dawa ałk’iná’ hotagi at’éé. Áík’ehgo doo nédaałdzid da: dlǫ’dichiné doo ałch’ídé bitisgo da’inołįį da.  
\v 8 Gánádaanohwiłdish’ṉii, Dahadń nṉee binadzahgee, Áń bígonsį, shiłṉiihń, shíí nṉee k’ehgo Niyááhíí Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolííníí binadzahgee ágádiłdishṉiił:  
\v 9 Áíná’ hadń nṉee binadzahgee, Áń doo bígonsį da, shiłṉiihń, Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolííníí binadzahgee, Doo yígółsį da, biłdidishṉiił.  
\v 10 Dahadń shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nchǫ’go shaa yałti’ ndi binchǫ’íí bá da’izlíné ánádolṉiił; áíná’ dahadń Holy Spirit nchǫ’go yaa yałti’ń binchǫ’íí doo bá da’izlíné ánálṉe’ at’éé da.  
\v 11 Jews ha’ánáłséhíí, ła’íí nadaant’aahíí, ła’íí aasiṉilíí binadzahgee ndaanohwidel’aago, hago’at’éégo shą’ hasdziih, dagohíí hat’ííshą’ dishṉii gádnii, doo daanołsį da:  
\v 12 Holy Spirit da’áí bik’ehen’ą́ą́gee biyi’ hat’íí daadołṉiihíí nohwił ch’ígó’aah ndi at’éé.   
\p
\v 13 Nṉee dała’at’ééhíí ła’ Jesus yich’į’ hadziigo gáṉíí, Iłch’ígó’aahíí, shik’isn hat’íí nohwíyéé doleełíí łahzhį’ shaa no’né’, biłnṉii.  
\v 14 Jesus gábiłṉii, Dawahá nanohwíńłtł’ogíí hadń nohwá iłch’į’ishłe’go hashiłtį́į́?  
\v 15 Áígé’ Jesus gánádo’ṉiid, Daagonołsąą le’, dawahá dayúwehégo ádáhádaałt’iiníí baa daagonołsąą: kíyééhíí łą́ą́ ndi doo áí bee ch’ihiṉaa da.  
\v 16 Iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí yee yich’į’ hadziigo gáyiłṉii, Nṉee ízisgo it’iiníí łą́ą́go na’inłt’į́h:  
\v 17 Dabíí gáłdi’ṉii, Hago áshṉéh, shinest’ą’íí doo hayú bá nágost’ąą da.  
\v 18 Áígé’ gánádi’ṉii, Hago áshṉéhíí bígonsį: dawahá bá gową shíyééhíí nanágohishṉiiłgo nchaago ánágoshdléhgo, shinest’ą’íí ła’íí dawahá shíyééhíí ákóṉe’ oshṉiił.  
\v 19 Shiyi’siziiníí gábiłdishṉii, Shiyi’siziiníí, dawahá ṉíyééhíí da’kwíí łegodzaayú dábik’ehyú iłk’eyíhiṉil; áík’ehgo hanányoł, ináá, ídlą́ą́, nił gozhǫ́ǫ́ le’.  
\v 20 Áíná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań gábiłnṉiid, Doo gonyą́ą́ da; díí tł’é’ niyi’siziiníí níhókeed: dawahá ṉíyééhíí iłk’ehiṉilíí hadń bíyéé doleeł áíná’?  
\v 21 Hadń dabízhą́ nzhooníí zhą́ ádáhát’į́į́go iłk’eyihiṉilná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee doo nzhǫǫ da, áń nṉeehń ágát’éé.   
\p
\v 22 Jesus bitsiłke’yu gáyiłnṉiid, Áí bighą gánohwiłdishṉii, Nohwi’ihi’ṉa’íí doo baa daanohwił goyéé’ da le’, hat’ííshą’ hishąą doleeł, daanołsįgo; dagohíí nohwits’í doo baa daanohwił goyéé’ da le’, hat’ííshą’ ágoshdle’, daanołsįgo.  
\v 23 Ki’ihi’ṉa’íí idáń bitisgo ilíni at’éé, kits’íhíí diyágé bitisgo ilíni at’éé.  
\v 24 Gaagé baa natsídaałkees: doo k’eda’dilee da, doo náda’igeesh da; doo hayú binon’iłk’edaayihiṉiiłíí bá gową goz’ąą da; da’ágát’éé ndi Bik’ehgo’ihi’ṉań bá da’diiné’: nohwíí dlǫ’ bitisgo da’inołįį!  
\v 25 Nohwitahyú hadń daahołṉeezíí yaa natsekeesíí zhą́ bee ayą́hágo ndi hadag ńdiłséhgo ádidle’ gá?  
\v 26 Áík’ehgo ágát’éhi dé’iyą́há ndi ch’éh ádaałe’ná’, hat’íí bighą ła’ihíí baa daanohwił goyéé’?  
\v 27 Tł’oh dénzhónéhíí baa natsídaałkees, hago’at’éégo nadaanse’íí: doo nada’iziid da, doo da’itł’ool da; da’ágát’éé ndi Sólomon ízisgo at’éé lę́’e ndi, doo díí tł’oh dénzhóné ga’at’éégo ík’e’isdlaa da, nohwiłdishṉii.  
\v 28 Áík’ehgo tł’oh díí jįį nołseełíí, áígé’ iskąą daadidlidíí ndi Bik’ehgo’ihi’ṉań nłt’éégo bik’e’isłaaná’; áí tł’ohíí bitisgo Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwik’e’isłaa, nohwíí nohwi’odlą’ ayą́háhi.  
\v 29 Áík’ehgo hat’íí da’iidąą shįhíí dagohíí hat’íí da’iidląą shįhíí zhą́ doo baa natsídaałkees da, doo nohwiini’ hą́h da le’.  
\v 30 Ni’gosdzáń biká’ nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí áí zhą́ itisgo hádaat’įį: áíná’ hat’íí bídn daanołiiníí Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwiTaa nohwá yígółsį.   
\p
\v 31 Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí itisgo biká hádaałt’įį, áígé’ díí dawahá ałdó’ nohwíyéé doleeł.  
\v 32 Doo nédaałdzid da, doo hwoigo shiké’ hołkah dahíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwiTaa bilałtł’áhgee daanliiníí itah daanołįįgo nohwá ngon’ą́ą́, áí bił goyiłshǫ́ǫ́.  
\v 33 Dawahá nohwíyééhíí nohwaa nahiṉiił le’, tédaat’iyéhíí baa daanołné’; bestso bizis doo są’i hileeh dahíí nádaadoł’aah, yaaká’zhį’ ilínihíí doo édį́įhi nádaadoł’aah, ákú da’in’įįhíí doo keda’in’įįh dayú, ła’ihíí doolé doo nohwich’ą́’ da’iyąą dayú.  
\v 34 Dahayú nohwił ilíni siṉilyú áí zhą́ baa natsídaałkees doo.  
\v 35 Ík’eda’ sołdlaago t’ałkoná’ nohwikǫ’ daadiltłi’ le’,  
\v 36 Nṉee binant’a’ ni’i’ṉéhgee k’ad nadáhgo yiba’ naháztąąhíí k’ehgo ádaanołt’ee le’; nadzáágo dáádítį́h ńyínłts’įgo dagoshch’į’ yá ch’ída’itįįh doleeł.  
\v 37 Nadaal’a’á binant’a’ nadzááná’ daadéz’įįhíí biyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł: da’aṉii gánohwiłdishṉii, ík’e’idleego, Dinołbįh, yiłṉiigo yich’į’ iikaah.  
\v 38 K’ad tł’é’ís’ahzhį’ godeyaayú, dagohíí hadiyeskąąyú biká daadéł’įįgo nadzááyúgo, áí nadaal’a’á biyaa gozhǫ́ǫ́ doo.  
\v 39 Díí bídaagonołsį, nṉee bigową golííníí da’os’ah in’įįhíí hígháhgo yígółsįyúgo yiká déz’įį doleeł ni’, áík’ehgo bigową doo ch’í’nódzį́į́s át’éé da.  
\v 40 Nohwíí ałdó’ t’ałkoná’ iłch’į’daanołt’ee, shíí nṉee k’ehgo Niyááhíí dahagee nánshdáh, doo ndaashołíí dagee.   
\p
\v 41 Peter gábiłṉii, SheBik’ehń, iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí bee yáńłti’íí, ya’ nohwíí zhą́ nohwá ánṉii née, dagohíí dawa bá ánṉii née?  
\v 42 Jesus gáṉíí, Hadń begondlįįgo na’iziidíí góyáni, binant’a’ bigowąhíí yebik’ehgo nbiłtį́į́ n’íí, dahagee idáń nana’ṉííhghee idáń nayiṉiih.  
\v 43 Na’iziidíí binant’a’ ábiłṉiiyú át’į́į́go binant’a’ nadzááyúgo, áń biyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł.  
\v 44 Da’aṉiigo gádaanohwiłdishṉii, nant’án hat’íí bíyééhíí dawa yebik’ehgo na’iziidíí nbíłteeh doo.  
\v 45 Áíná’ áí na’iziidíí, Shinant’a’ doo dáhah nadáh da, idiłdi’ṉiiyúgo; isdzáné ła’íí nṉee nada’iziidíí nadainłkaad nkegonyaayúgo, iyąą ła’íí idląągo bił nágodezyizyúgo;  
\v 46 Áí na’iziidi binant’a’ doo yiká déz’įį dagee, doo nyołíí dagee nadáhgo nbihiłgeesh, áígé’ hayíí doo da’odląą dahíí bich’į’zhiṉéégo nilteeh.  
\v 47 Áí na’iziidi binant’a’ hat’íí áile’ hábit’iiníí yígółsį ndi doo hwaa ágádzaa da, doo hwaa iłch’į’ádidlaa dahíí nábi’diltsas.  
\v 48 Áíná’ na’iziidi binant’a’ hat’íí áile’ hábit’iiníí doo yígółsį dahíí, nábi’diltsas dábik’ehyú adzaayúgo ndi, dét’įh ńbi’diltsas doleeł. Hadń łą́ą́go baa hi’né’íí, áń łą́ą́go bínádokił; hadń nṉee łą́ą́go yá’ńné’yúgo, áń łą́ą́go yíná’dókeed doo.   
\p
\v 49 Shíí kǫ’ ni’gosdzáń biká’zhį’ nkedinshṉiiłgo niyáá: ałk’iná’ diltłi’ le’ láń!  
\v 50 Shíí baptize áshidilṉe’; áí dáhah hadó’ begolṉe’!  
\v 51 Ya’ ni’gosdzáń biká’zhį’ iłch’į’gont’ééhíí nkeniiné’ daanołsį née? Dah, nohwiłdishṉii; nṉee iłk’ídaashṉilyú níyáá:  
\v 52 Kodé’ godezt’i’go ashdla’i kįh dała’á biyi’ daagolį́į́yúgo, taagi yich’į’ nakiłt’éé doleeł, dagohíí naki yich’į’ tałt’éé doo.  
\v 53 Nṉeehń biye’ yił nanágonłkaad doo, biye’ń bitaa yił nanágonłkaad doo ałdó’; ła’íí isdzán bi’isdzą’ yił nanágonłkaad doo, bi’isdzą’ń bimaa yił nanágonłkaad doo ałdó’; isdzán yá’iyéhń yił nanágonłkaad doo, isdzán bá’iyéhń yił nanágonłkaad doo ałdó’.   
\p
\v 54 Jesus nṉee dała’at’ééhíí yich’į’ hadziigo gánṉiid, O’i’áh biyaayú yaak’os dahnanłse’go daał’įįyúgo dagoshch’į’ gádaadołṉii, Nagołtįį ląą; áík’ehgo da’ágánágot’įįł.  
\v 55 Hayaagé’go ńch’iidyúgo, Gozdog doleeł ląą, daadołṉii; áík’ehgo ágánágot’įįł.  
\v 56 Nohwíí nṉee nzhóni ádaagonoł’íni, yaak’os ła’íí ni’gosdzáń hago ágoṉéhíí bídaagonołsįná’, hat’íí bighą k’ad ágoṉéhíí doo bídaagonołsį da?  
\v 57 Hat’íí bighą doo dánohwíí nohwi’at’e’ hago’at’éé shįhíí bídaagonołsį dashą’?   
\p
\v 58 Hadń naa dahgoz’aaníí nant’án yaa bił hi’ashyú dagoshch’į’ bił iłk’ínágonłdǫ́ǫh; dahyúgohíí aayánáltihíí yaa nidołt’eełgo at’éé, áík’ehgo aayánáltihíí aasitíni yaa niłtéehgo, aasitiiníí ha’ániłt’e’.  
\v 59 Doo ch’ínánódáh át’éé da, dá ąął na’íńṉilgo zhą́, niłdishṉii.   
\c 13  
\p
\v 1 Áíná’ ła’ nṉee áígee dała’at’ééhíí Jesus yił nadaagolṉi’go gádaayiłṉii, Ła’ nṉee Gálileegé’ hikaihi Pílate nabistseedgo bidiłíí ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań yaa dainé’íí bidiłíí bił nanádisgeed lę́’e.  
\v 2 Jesus gádaabiłṉii, Ya’ áí nṉee Gálileegé’ daagolííníí nṉee ła’ihíí Gálileegé’ daagolííníí bitisgo binchǫ’ ye’ádaat’eehíí bighą biniidaagodeszaa daanołsį née?  
\v 3 Dah, nohwiłdishṉii: áíná’ nohwíí daanohwinchǫ’ doo bich’ą́’zhį’ ádaałṉe’ dayúgo, nohwíí ałdó’ áí k’ehgo nanołṉe’.  
\v 4 Dagohíí łah nṉee tsebiits’ádah hilt’éhi Silóamgee tséé iłk’ehistł’ini nṉeezgo nadn’áhi biká’ nágo’go nabistseed n’íí, ya’ áí ła’ihíí Jerúsalemgee daagolííníí bitisgo binchǫ’ ye’ádaat’eehíí bighą adzaa daanołsį née?  
\v 5 Dah, nohwiłdishṉii: áíná’ nohwíí daanohwinchǫ’ doo bich’ą́’zhį’ ádaałṉe’ dayúgo, nohwíí ałdó’ áík’ehgo nanołṉe’.   
\p
\v 6 Jesus iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí yee yaa nanágolṉi’go gáṉíí, Ła’ nṉee bidasts’aa hentííníí biyi’gee ch’il fig holzéhi o’áá lę́’e; áík’ehgo nṉeehń áí fig o’áhi bah dahnándahíí yiká déz’įįgo nyáá ndi doo ła’ da ląą.  
\v 7 Nṉee bidasts’aa hentííníí bá yaa nádéz’iiníí gáyiłṉii, Kú díń’įį, díí fig sikaadíí bah dahnándahíí biká nádísht’įįgo taagi łegodzaa, t’ah doo ła’ nádish’aa da: k’íńk’é; hat’íí bighą o’áá doleeł, doo bah dahná’ndah daná’?  
\v 8 Áík’ehgo gáṉíí, Shinant’a’, ch’ík’eh da’áík’ehgo o’áágo łenágodáhgo nzhǫǫ, áík’ehgo dahat’íhíta bich’į’ int’aaníí bił k’enádishdlee:  
\v 9 Áík’ehgo bah dahnisdeeyúgo nłt’éé: dahyúgohíí k’ídńk’i.  
\v 10 Jews daagodnłsiníí bijįį Jesus ła’ Jews ha’ánáłséh goz’ąą yuṉe’ iłch’ígó’aah lę́’e.   
\p
\v 11 Áígee ła’ isdzán spirit nchǫ’i kah naghaago ábíłsini biyi’ golį́į́go tsebiits’ádah bił łegodzaahi itah lę́’e, áń hayaa isk’idgo doo iłk’ídídǫǫhi da.  
\v 12 Jesus yiłtsąągo yich’į’ áṉíígo gáyiłṉii, Isdzán, kah nanṉaahíí bich’ą́’ ni’doltįį.  
\v 13 Yiká ndelṉiigo dagoshch’į’ isdzánhíí iłk’ínádezdǫǫd, áík’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań náshilziihgo bich’į’ ahénsį, ṉii lę́’e.  
\v 14 Áígee Jews ha’ánáłséh yebik’ehń hashkee, Jesus Jews daagodnłsiníí bijįį ná’ilziihíí bighą, áík’ehgo nṉee dała’at’ééhíí yich’į’ hadziigo gáṉíí, Gostáń iskąązhį’ na’iziidíí bee goz’ąą: áí gostáń iskaaníí biyi’ nádaanohwidilziihyú nohołkáh, doo godilziníí bijįį da.  
\v 15 Jesus hananádziigo áí nṉeehíí gáyiłṉii, Ni, nzhǫǫ ádńł’íni, nohwíí dała’á nołtįįgo godilziníí bijįį nohwimagashi dagohíí nohwitúlgayé dahastł’ooníí k’eda’oł’adgo túyú daadołǫǫz góya’?  
\v 16 Díí isdzánihíí, Abraham bich’ą́’gé’ bi’dishchíni, Satan dahbihestł’ǫǫgo tsebííts’ádah bił łegodzaahi, godilziníí bijįįshą’ doo k’e’it’ad da née?  
\v 17 Ágánṉiidná’ nṉee Jesus yich’į’ daagot’iiníí ádaa yádaaniidzįį: áíná’ nṉee ła’ihíí dawa bił daagozhǫ́ǫ́, Jesus dázhǫ́ nłt’éégo adzaahíí bighą.   
\p
\v 18 Áígé’ Jesus gáṉíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí hago’at’ééhíí? Hat’íí bił łísht’a nshné’ baa nagoshṉi’?  
\v 19 Nṉee ła’ mústard biyigé dázhǫ́ ałch’ísę́hi náidn’ąągo bikíyaayú k’eidnláá; áí ch’il dázhǫ́ nchaahi silįįgo bich’ádaaz’aahíí biyi’yú dlǫ́’ yúdahyú nada’iṉiihíí bit’oh ádaagozlaahíí k’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí át’éé.  
\v 20 Áígé’ gánádo’ṉiid, Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí hat’íí bił łísht’a nshné’go baa nagoshṉi’?  
\v 21 Isdzán ik’áán taadn ha’oką́ą́go báń benilzoołé yił ná’ist’oodgo ąął dahńdilzoołíí k’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí át’éé.  
\v 22 Jesus Jerúsalemyú higaałgo kįh nagozṉilyú ła’íí daagotahyú iłch’ígó’aah lę́’e.  
\v 23 Ła’ bich’į’ gánṉiid, ShiNant’a’, ya’ nṉee da’ayą́hágo hasdáhikáh doleeł née? Gáyiłnṉiid,   
\p
\v 24 Ágołch’óshígo ch’ígót’i’ ch’ínołkáh bich’į’ dahdaanołdǫh: łą́ą́go ha’akáh hádaat’įį doleeł ndi ch’éh ádaat’įį doleeł, nohwiłdishṉii.  
\v 25 Bigową golííníí nádidáhgo dáádítį́h nohwich’ą́’ da’ditįįhná’ da’dáńyú nasozįįgo dáádítį́híí ńdaanołts’įgo gádaadołṉiił, Nohwinant’a’, Nohwinant’a’, nohwá ch’í’íńtįįh; nohwich’į’ hadziigo gádaanohwiłdoṉiił, Hagé’ nałkaihi shį, shíí doo nohwídaagonsį da:  
\v 26 Áíná’ gánádaadoł’ṉiił, Niṉááł da’iidąą ni’, nohwida’itinyú iłch’ígon’aah ni’.  
\v 27 Áíná’ gánohwiłdidoṉiił, Hagé’ nołkaihi shį doo nohwídaagonsį da, nohwiłdishṉii; yúwehzhį’ nołkáh, daanohwigha nchǫ’go ádaałt’íni.  
\v 28 Abraham, Isaac, Jacob, ła’íí dawa Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee goz’ąą yuṉe’ naháztąągo daał’įįgo, áíná’ nohwíí nohwich’ą́’ da’detąągo, daałchag ła’íí nohwiwoo’ łídaadołk’ash doo.  
\v 29 Nṉee ha’i’áh biyaadé’go, ła’íí o’i’áh biyaadé’go, yúdaazhidé’go, ła’íí hayaadé’go nihikáhgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee goz’ąą yuṉe’ dahnaháztąą doo.  
\v 30 Nṉee ła’ iké’yú daanlįį n’íí da’iłtsé doleeł; ła’ da’iłtsé daanlįį n’íí iké’yú doleeł.   
\p
\v 31 Da’áí bijįį ła’ Phárisees daanlínihi baa hikaigo Jesus gádaayiłṉii, Kogé’ dahnṉáh; Hérod niziłhee hát’į́į́.  
\v 32 Jesus gábiłṉii, Ti’i, áí ba’íí k’ehgo nlíni gádaadołṉii, Díí jįį ła’íí iskąą shíí ch’iidn nṉee biyi’gé’ ch’ínihisood, ła’íí ná’isziih; nakiskąągo áníita shinasdziid ąął ashłeh.  
\v 33 Da’ágát’éé ndi díí jįį ła’íí iskąą ła’íí nakiskąągo da’áí k’ehgo hishgaał: Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi Jerúsalemyú zhą́ datsaah dábik’eh.  
\v 34 Jerúsalem, Jerúsalem ńlíni, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi natsíńłtseedíí, ła’íí nich’į’ daahi’aadíí tséé bee nabida’tsisíńłṉe’íí; tazhik’áné bi’aadíí bit’ats’in bitł’ááh yuṉe’ bizhaazhé onáyiṉiłíí k’ehgo nichągháshé doo ałch’ídn łináhishṉiił hasht’į́į́ ndi doo hádaałt’į́į́ da ni’!  
\v 35 Nikįhíí yó’agodot’ąą: da’aṉiigo gádaanohwiłdishṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań bizhi’ yee higaałń ba’ahégosini at’éé, daadołṉiihíí bijįį zhą́ nadaashołtséh.   
\c 14  
\p
\v 1 Łah Jews daagodnłsiníí bijįį Jesus \w Phárisee\w* nant’án nlíni bigową yuṉe’ iyąąyú óyáágo, dé’at’éégo daayinł’į́į́ lę́’e.  
\v 2 Jesus ła’ nṉee nádaanilzołi yiłtsąą.  
\v 3 Áík’ehgo nṉee begoz’aaníí nłt’éégo yídaagołsini ła’íí Phárisees daanlíni yich’į’ hadziigo gáyiłṉii, Ya’ godilziníí bijįį na’ch’ilziihgo goz’ąą née, dah née?  
\v 4 Doo hadń bich’į’ hanadzii da lę́’e. Áík’ehgo nṉee kah yaa nagháhihíí náidnlǫǫzgé’ náilziih, áígé’ onáyíł’aad.  
\v 5 Áígé’ gánádaabiłn’ṉiid, Hadń godilziníí bijįį bitúlgayé dagohíí bimagashi o’i’áń yúyaa ogo’yúgo dagoshch’į’ hanáidishood ya’?  
\v 6 Áígee doo hadń hananádzii da lę́’e.   
\p
\v 7 Nṉee kú neheskaihíí hagee nṉee itisgo ádaat’eehíí dahnádaadinibįhgee dahnihebįįłgo yiłtsąąná’ iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí yee hadziigo gáṉíí,  
\v 8 Ni’i’ṉéhgee da’idąąyú ńṉáh, niłnṉiidyúgo, nṉee itisgo ádaat’eehíí dahnádinibįhyú dahnódaa hela’; ágándzaayúgo nṉee nitisgo at’éhi, Kú ńṉáh, biłdo’ṉiid n’íí;  
\v 9 Áík’ehgo nṉee bá da’idaaníí nich’į’ nigháhgo gániłdidoṉiiłgo at’éé, Ai dahsíńdaageehíí díí nṉeehíí baa goń’aah; ádaayáńdzįgo dá’ích’į’égee goz’ąągee dahńdaał.  
\v 10 Kú ńṉáh golzeego naa ch’íníhít’ą́ą́go akú ńyaago dá’ích’į’égee goz’ąągee dahńdaał; áík’ehgo nṉee bá da’idaaníí ńyáágo, Shit’eké, yúdahgee dahńdaał, niłṉiigo, kú neheskaihíí biṉááł itisgo nni’dilteeh.  
\v 11 Hadń itisgo ádéstįįhń ádaagoch’olba’go ádolṉiił; áíná’ ádaagoch’olba’ń itisgo at’éégo ádolṉiił.   
\p
\v 12 Jesus nṉee bá da’idaaníí ałdó’ yich’į’ hadziigo gáyiłṉii, Nigowągee ha’iz’ąągo da’idąąyúgo, dagohíí o’i’ą́ą́go da’idąąyúgo, doo dá nit’eké, nik’isyú, nik’íí, dagohíí ízis da’it’iiníí na’ashhahgé’ daagolííníí zhą́, Kú nohołkáh da’ołsąąyú, biłnṉii da; ágándzaayúgo ni ałdó’, Kú ńṉáh, nádaaniłdo’ṉiiłi at’éé, t’ąązhį’ ni nich’į’ naná’doho’ṉił.  
\v 13 Ná da’idąąyúgo tédaat’iyéhíí, baa dahnagoz’aaníí, doo nadaakai dahíí, ła’íí biṉáá édaagodiníí, Da’ołsąąyú nohołkáh, daabiłnṉii doo:  
\v 14 Áík’ehgo niyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł; áí doo hat’íí nich’į’ nanádaihi’ṉiił dahíí bighą: nṉee nłt’éhi nanezna’íí naadikaihíí bijįį nich’į’ nanádo’ṉił.   
\p
\v 15 Nṉee ła’ Jesus yił iyaaníí díí yidezts’ąągo gábiłṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee goz’ąą yuṉe’ hadń báń yiyąą doleełíí biyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł.  
\v 16 Jesus gábiłṉii, Nṉee ła’ ízisgo bá da’idąągo, nṉee łą́ą́go, Kú da’ołsąąyú nohołkáh, yiłnṉiid lę́’e:  
\v 17 Áígé’ da’idaaníí biká’ ngonyáágee binal’a’á gáyiłṉii, Hayíí, Kú nohołkáh, daabiłdéṉiidíí, Yushdé’, daabiłnṉii; ałk’iná’ ąął á’ilzaa.  
\v 18 Áíná’ nṉee dała’á daantį́į́go, Doo ákú disháh da, daaṉii nkegonyaa. Nṉee da’iłtséhíí gáṉíí, Ni’ nagohéłṉii ni’, áí nish’į́į́yú díyáá: shá ch’ígon’aah, nánoshkąąh.  
\v 19 Ła’ihíí gánádo’ṉiid, Shíí magashi bena’ibąąsé gonenan nahéłṉii ni’, áí bínshtááhyú díyáá: shá ch’ígon’aah, nánoshkąąh.  
\v 20 Ła’ihíí ałdó’ gánádo’ṉiid, Shíí shi’aad gozlįį ni’, áí bighą doo ákú nsháh da.  
\v 21 Nal’a’á binant’a’ áí nṉeehíí hat’íí daaṉiihíí yił nagosṉi’. Nant’ánhíí bágóchįįdgo binal’a’á gáyiłṉii, Ti’i, dahałe, kįh gozṉilíí biyi’ da’itinyú, kįh bigizh ch’énádaagozt’i’yú nṉee tédaat’iyéhíí, baa dahnagoz’aaníí, doo nadaakai dahíí, ła’íí biṉáá édaagodiníí, Yushdé’, daabiłnṉii.  
\v 22 Áígé’ nal’a’áhíí binant’a’ gáyiłṉii, Shinant’a’, áshiłnṉiihíí ałk’iná’ begolzaa, ndi t’ah goz’ąą.  
\v 23 Nant’ánhíí binal’a’á gáyiłṉii, Ti’i, da’itinyú ła’íí kįh biṉaayú ch’il łédaant’i’yú nihiyóód, áík’ehgo shigową yuṉe’ ch’iląą doleeł.  
\v 24 Nṉee, Kú da’ołsąąyú nohołkáh, ch’éh ádaabiłdéṉiidíí shi’idáń doo daayolįh at’éé da.   
\p
\v 25 Jesus nṉee łą́ą́go yił náłseeł: áí yich’į’ adzaago gáyiłnṉiid,  
\v 26 Dahadń shaa nyááhń bitaa, bimaa, bi’aad, bichągháshé, bik’isyú, bilahkííyú, ła’íí dabíí bi’ihi’ṉa’ ndi shitisgo bił nzhooníí, áń doo shiké’ higaałíí át’éé da.  
\v 27 Dahadń bitsį’iłna’ááhíí doo dahiditįįhgo shiké’ dahdigháh dahń, doo shiké’ higaałíí át’éé da.  
\v 28 Nohwitahyú dahadń yúdahyú nil’ąągo iłk’e’ishtł’i nzįyúgo, áń iłtsé ndaahgoshą’ da’kwíí ileeh shįhíí yołtag, dá bínil’ąą shį ąął ashłéhzhį’ nzįgo?  
\v 29 Dahyúgohíí kįh bitł’ááh łédn’aahíí ąął áyíílaaná’ hat’íí áile’ihíí doo ąął áile’ yínés’ąą dayúgo, nṉee biṉááł doo ąął áile’ dahíí baa daadloh nkegonyaa,  
\v 30 Gádaaṉiigo, Áí nṉeehíí itł’i nkegonyaa ndi doo ąął áile’ yínés’ąą da.  
\v 31 Ła’íí nant’án, nant’án ła’ yił nagonłkaad doleełyúgo, iłtsé ndaahgoshą’ yaa natsekees, shisilááda gonenango doo náhóltag dayú ła’ nant’ánhíí bisilááda nadin doo náhóltag dayúhi bił nagonshkaad dábik’eh shį, nzįgo?  
\v 32 Dahyúgohíí, yił nagonłkaadíí t’ah ńzaadgé’ hikaahná’, bá ch’iṉííh nadai’aahíí bidáhzhį’ daidił’aa gádaayiłdiṉiihgo, Iłt’eké náodleeh.  
\v 33 Áík’ehgo nohwitahyú dahadń bíyééhíí dawa bił nzhǫǫhíí bighą doo yich’ą́’hígháh hát’į́į́ dahń, doo shiké’ higaałíí át’éé da.   
\p
\v 34 Ishįįh nłt’éé, ndi ishįįh doo nk’ǫ́ǫ́zh da silįįyúgo, hat’íí bee nk’ǫ́ǫ́zhgo ánálṉe’?  
\v 35 Łį́į́ bichan ndi bił nadigeedgo kíyaayú doo nalkaad bik’eh da; daazhógo ch’élkáad. Hadń bijeyi’ golííníí íyésts’ąą le.   
\c 15  
\p
\v 1 Tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí ła’íí nṉee doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí dawa Jesus yídaayésts’ąągo yich’į’ nihikáh lę́’e.  
\v 2 Phárisees daanlíni ła’íí begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi Jesus yída’iłtahgo gádaaṉii, Áí nṉee, nṉee doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí yich’į’ nihikáh, ła’íí yił da’ayąą.   
\p
\v 3 Áík’ehgo Jesus iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí yee yił nagolṉi’ gáṉíígo,  
\v 4 Nohwitahyú ła’ dahadń dibełį́į́ dała’á gonenadín da’izlįįyú yinoyołgo, dała’á ch’a’oyááyúgo, ngost’ádin ngost’áíhíí dakú nyiṉííłshą’, áíná’ dała’á bich’ą́’ ch’a’oyááhíí yíka ntaah, dá náidnłtįįzhį’?  
\v 5 Náidnłtįįná’ yaa bił gozhǫ́ǫ́go biwosyú dahiłteeh.  
\v 6 Bigowąyú nádzáágo bit’eké ła’íí ba’ashhahgé’ daagolííníí dała’áyíílaago gádaayiłṉii, Shił nohwił daagozhǫ́ǫ́ le’; shidibełį́į́ ch’a’oyáá n’íí nádiłtįįh.  
\v 7 Da’áík’ehgo ałdó’ nṉee dała’á nchǫ’go at’ééhń binchǫ’ yich’ą́’zhį’ adzaahń, ngost’ádin ngost’áí nṉee daanjǫǫ daanzįgo binchǫ’ doo yich’ą́’zhį’ ádaaṉe’ dahíí bitisgo yaaká’yú baa koł daagozhǫ́ǫ́ doleeł, nohwiłdishṉii.   
\p
\v 8 Isdzán ła’ zhaali béshłigai be’alzaahi gonenan naiṉilgo, dała’á baa ch’a’oltǫ’yúgo, kǫ’ yidiltłaadgoshą’ nágołshóhgé’ yiká déz’įį, danáidn’ąązhį’?  
\v 9 Náidn’ąąná’ bit’eké ła’íí ba’ashhahgé’ daagolííníí dała’áyíílaago gádaayiłṉii, Shił nohwił daagozhǫ́ǫ́ le’; zhaali shich’a’oltǫ’ n’íí nádi’ąą.  
\v 10 Da’áík’ehgo ałdó’ nṉee dała’á nchǫ’go at’ééhń binchǫ’ yich’ą́’zhį’ adzaahíí bighą Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolííníí biṉááł gózhǫ́ǫ́ doleeł, nohwiłdishṉii.   
\p
\v 11 Jesus gánádo’ṉiid, Ła’ nṉee biye’ naki golį́į́ lę́’e:  
\v 12 Iké’gee nagháhihíí bitaa gáyiłṉii, Shitaa, dawahá ṉíyééhíí łahzhį’ shíyéé doleełíí shaa nné’. Áík’ehgo bá iłk’ííyíné’go yaa yiné’.  
\v 13 Da’kwíí iskąą hik’e iké’gee nagháhihíí dawahá bíyééhíí dała’áyíílaago ńzaadyú óyáá, ákú da’adzaayú análwołgo dawahá bíyéé n’íí ąął ch’ayishchįįh.  
\v 14 Dá ąął ch’ayishchįįná’ áígee shiṉá’ góyéégo daagodeyaa lę́’e; áík’ehgo dawahá yídn nlįįgo nkenyaa.  
\v 15 Nṉee ła’ áígee daagolííníí yá ná’nziid; góchi yá nádi’né’go.  
\v 16 Góchi bi’idáń dák’azhą́ yiyąą ndi nṉee doo ła’ bá’diné’ da.  
\v 17 Ídínágoszįįdgo gádiłdi’ṉii, Shitaa yánada’iziidíí łą́ą́go bi’idáń daagolį́į́, ik’e’an nazṉilgo, áíná’ shihíí shiṉá’ dák’azhą́ shiziłhee!  
\v 18 Shíí nádishdáhgo shitaa bich’į’yú nádésdzá, áík’ehgo gábiłdishṉiih, Shitaa, yaaká’zhį’ bich’į’, ła’íí ni nich’į’ nchǫ’go asdzaa,  
\v 19 Doo niye’ daashiłch’iṉii bik’eh sitį́į́ da: nánada’iziidíí k’ehgo nashíńłteeh.  
\v 20 Áík’ehgo nádiidzaago bitaa yich’į’ onádzaa. T’ah ńzaadgé’ nádaałná’ bitaa biłtsąągo baa ch’ozbaadgo bich’į’ nádilwod, bizénáschidgo bizts’ǫs lę́’e.  
\v 21 Biye’ gábiłṉii, Shitaa, yaaká’zhį’ bich’į’, ła’íí ni nich’į’nchǫ’go asdzaa, doo niye’ daashiłch’iṉii bik’eh sitį́į́da.  
\v 22 Áíná’ bitaahíí yánada’iziidi gádaayiłṉii, Diyágé dázhǫ́ itisgo nłt’éhihíí kú ndaanołtsoosgo bá ádaagołe’; gan bik’edn’áné bik’e daadoł’aa, kee ałdó’ bá ádaagołe’:  
\v 23 Magashi zhaazhé bidinesk’ah n’íí nádaadołt’e’go bá daazołhee; áík’ehgo daahiidąągo nohwił daagozhǫ́ǫ́ le’:  
\v 24 Díí shiye’ daztsąą nsį n’íí t’ah hiṉaa lą́ą́; ch’a’otłizh n’íí nádiltįįh. Áík’ehgo bił daagozhǫ́ǫ́ nkegonyaa.  
\v 25 Biye’ iłtsé nagháhihíí k’edolzaayú naghaa n’íí nádaał: áń kįh yit’ahzhį’ nnyááná’ bésh dilwoshé bee idot’aałná’ da’ch’ilzhishgo yidezts’ąą.  
\v 26 Nada’iziidi ła’ yiká ánṉiidgo nayídiłkid, Hat’íí bighą ágot’įįh?  
\v 27 Gábiłṉii, Nidizhé nádzáá; nitaa magashi zhaazhé bidinesk’ah n’íí bá zesdįį, nidizhé dánłt’éé nt’éégo baa nadzááhíí bighą.  
\v 28 Áík’ehgo bágóchįįdgo doo ha’agháh dahíí bighą bitaa bich’į’ ch’ínyáágo, Ha’ánṉáh, biłṉiigo nábokąąh lę́’e.  
\v 29 Bitaa yich’į’ hadziigo gáyiłṉii, Doo ałch’ídé łegodzaa da nich’oshṉiigo áshiłnṉiihíí dawa bikísk’eh ánsht’ee ni’; ndi gantł’ízí zhaazhé ndi t’ah doo hwaa shaa ńłteeh da, shit’eké bił shił daagozhǫ́ǫ́ le’at’éhi:  
\v 30 Áíná’ díí niye’, bizháan da’adzaahíí yił anákeełgo dawahá ṉíyéé n’íí ąął ch’ayishchįįná’ nádzááyú, dagoshch’į’ magashi bidinesk’ah n’íí bá zínłhįį.  
\v 31 Bitaa gábiłṉii, Shiye’, ni nił gonshłįį, shíyééhíí dawa ṉíyéé.  
\v 32 Nohwił daagozhǫ́ǫ́, nohwił gonedlįįgo dábik’eh go’į́į́: díí nidizhé daztsąągo daandzį n’íí hiṉaa; ch’a’otłizh n’íí nádiltįįh.   
\c 16  
\p
\v 1 Jesus bitsiłke’yu yich’į’ hananádzii, Łah nṉee ízisgo it’íni ła’ nṉee bána’iziidihi bíyééhíí dawa yiṉádéz’įįgo nyinłtįį lę́’e; áí nṉee ízisgo it’įį n’íí gádaabiłch’iṉii, Ṉíyééhíí yiṉádéz’iiníí dawahá nich’ą́’ da’izlį́į́ áił’įį.  
\v 2 Áík’ehgo bána’iziidíí, Yushdé’, yiłnṉiidgo gáyiłṉii, Hat’íí lą́ą́ daaniłch’iṉiigo naa idists’ag? Naltsoos biká’dawahá shíyééhíí shá beda’izoh n’íí shaa nán’aah; k’adíí dawahá shíyééhíí doo shá biṉádíń’įį da.  
\v 3 Na’iziidíí gádiłdi’ṉii, Hago ląą ashṉe’? Shinant’a’ dawahá bá biṉádésh’įį n’íí shich’ą́’ nágodn’ąą: doo nagoshgeed bik’eh da; ídóshkeedyúgohíí ádaayánsdzį.  
\v 4 Shíí hago ashṉe’ bígonsį, kodé’ ch’ínáshi’dolt’e’go nṉee bitashaa doleełgo.  
\v 5 Áík’ehgo binant’a’íí yaa hadais’aa n’íí, Yushdé’, daayiłṉiigo, da’iłtséhihíí gáyiłṉii, Shinant’a’ da’kwíí naa ha’áá?  
\v 6 Mazhííl dała’á gonenadíni ik’ah bee kedaanes’ąągo, ṉii. Áík’ehgo gánáyiłdo’ṉiid, Dagoshch’į’ ńdaahgo ashdladin zhą́ shaa ha’áá ánágódle’go k’e’iłchíí.  
\v 7 Ła’ gánáyiłdo’ṉiid, Ṉihíí da’kwíí naa ha’áá? Áík’ehgo gáṉíí, Tł’oh nagháí ízis nchaahíí dała’á gonenadín dádeskadgo. Áík’ehgo gánáyiłdo’ṉiid, Tsebídin zhą́ shaa ha’áá ánágódle’go k’e’ełchíí.  
\v 8 Nant’án bána’iziidná’ bich’į’ nach’aahń, Gonyą́ą́yú ándzaa ląą, yiłṉii: díí jįį ni’gosdzáń biká’ ágot’ee zhiṉéé nakaihíí daałinolt’įįłíí, idindíín zhiṉéé nakaihíí bitisgo daagoyą́ą́.  
\v 9 Ni’gosdzáń biká’ ízis it’iiníí bee nohwit’eké ádaagołdle’; áík’ehgo ásdįįdgo dahazhį’ daagolį́į́yú nohwá ch’ídaadotįįł, nohwiłdishṉii.  
\v 10 Hadń da’ayą́hágo ágot’eehíí ndi begondlįįgo nayik’í’iziidyúgo ízisgo ágot’eehíí ałdó’ begondlįįgo nayik’í’iziid doleeł: hadń ayą́hágo doo bik’ehyú át’éé dayúgo dázhǫ́ itisgo doo bik’ehyú át’éé da doleeł.  
\v 11 Áík’ehgo ni’gosdzáń biká’ it’iiníí doo nzhǫǫgo ádaanołsį dayúgo, hadń yaaká’yú it’iiníí nohwaa yiné’ áíná’?  
\v 12 Ła’ bíyéhi doo bá nzhǫǫgo ádaanołsį dayúgo, hadń dánohwíí nohwíyééhíí nohwaa yiné’ áíná’?   
\p
\v 13 Doo hadń binant’a’ naki da: dała’a bił nchǫ’ná’ ła’ihíí bił nzhǫǫ doleełi at’ééhíí bighą, dagohíí dała’á yotą’ná’ ła’ihíí yich’ołaa doleełi at’éé. Bik’ehgo’ihi’ṉań ła’íí it’iiníí dała’ doo hago’at’éégo bá na’ch’iziidi at’éé da.  
\v 14 Phárisees daanlíni, zhaali ádáhádaat’ínihi, díí dawa daidezts’ąąná’ Jesus yaa yádaałti’go yaa daadloh lę́’e.  
\v 15 Áík’ehgo gáyiłnṉiid, Nṉee binadzahgee daanołshǫǫ ádaanoł’įį ndihíí Bik’ehgo’ihi’ṉań nohwijíí yuṉe’íí yígółsį: nṉee hat’íí itisgo ádaayoṉiihíí, áí Bik’ehgo’ihi’ṉań bił nchǫ’.  
\v 16 Bik’ehgo’ihi’ṉań yegos’aaníí ła’íí binkááyú nada’iziidíí ádaaṉiihíí yebik’ehgo ngóhéyáá, John nyáázhį’: áígé’ yushdé’ godezt’i’go Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí nłt’éégo baa na’goṉi’íí t’ah baa nadaagolṉi’ goldoh, áík’ehgo nṉee dała’á daantį́į́gee dázhǫ́ hádaat’įįgo ídéédaalnaa.  
\v 17 Yáá ła’íí ni’gosdzáń biłgo bech’ígoṉáhgo doo nyee da, áíná’ begoz’aaníí dázhǫ́ da’ayą́hágo ndi bech’ígowáhgo nyee.  
\v 18 Dahadń bi’aad yił iłk’ínát’aazhgo ła’i yił nnaná’ṉááyúgo áń nant’į’ naghaa: ła’íí dahadń isdzán biką’ yó’onáyíłt’e’ń yił nṉááyúgo áí nṉee nant’į’ naghaa.   
\p
\v 19 Łah nṉee ízisgo it’iiníí, nak’ą’ nłt’éhi łichiigo dotł’izhi bidiyágé lę́’e, dajįį biigha idáń łáń ílííníí zhą́ yiyáni.  
\v 20 Áí nṉee bich’ígót’i’gee ła’ nṉee ídókeedi dá łóód zhą́hi, Lázarus holzéhi, ndaabich’istįį.  
\v 21 Nṉee ízis it’iiníí iyąągé’ báń bizhool nanidéhíí shá dó’né’ hadó’ nzį lę́’e: ła’íí łicháné baa hikáhgo biká’ łóódíí daayiłṉaad.  
\v 22 Nṉee tét’iyé n’íí daztsąągo Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolííníí Abraham bijííláhzhį’ ídéyóltą’go onádaabistįį lę́’e: nṉee ízis it’įį n’íí ałdó’ daztsąągo łełtįį.  
\v 23 Ch’iidntahyú dázhǫ́ biniigonłt’éégo hadag déz’įįgo ńzaadyú Abraham Lázarus ídéyóltą’go yiłtsąą.  
\v 24 Áík’ehgo Abraham nawode yich’į’ ánṉiid, Abraham, shitaa, shaa ch’onba’go Lázarus shich’į’ nł’áá, bilázhoozhíí tú bee náyółt’oodgo shizaad shá yinołk’az; díí kǫ’íí biyi’ nyeego shich’į’ nagowaahíí bighą.  
\v 25 Áíná’ Abraham gábiłnṉiid, Shiye’, t’ah hinṉááná’ bínánlṉíh, dawahá nłt’ééhíí ṉíyéé ni’, áíná’ Lázarus doo hat’íí nłt’éhi bíyéé da ni’: k’adíí áń nłt’éégo ábi’dilzį, áíná’ nihíí k’adíí niniigonłt’éé.  
\v 26 Nohwíí nohwigizhgee dázhǫ́ yúyahgo nalwozh ałdó’: áík’ehgo kodé’ azhį’ nach’idikáh doleeł n’íí doo hago’at’éégo akú nach’idikáh át’éé da; áíná’ doo yushdé’ nach’idikáh át’éé da.  
\v 27 Áík’ehgo nṉee ízis it’įį n’íí gánṉiid, Shitaa, nánoshkąąh, Lázarus shitaa bigowąyú ńł’áá:  
\v 28 Shik’isyú ashdla’i golį́į́; áí doo kúyaa góyéégo goz’ąą yuyaa dikáh da doleełhíí bighą Lázarus bił nagolṉi’go nł’áá.  
\v 29 Abraham gábiłnṉiid, Bíí Moses ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí k’eda’ashchiiníí yedaagoyiłį́į́; áí yídaayésts’ąą le’.  
\v 30 Ágánṉiid, Dah, shitaa Abraham: áíná’ dahadń daztsánihi bich’ą́’gé’ náńł’ááyúgo shik’isyú binchǫ’íí yich’ą́’zhį’ ádaaṉe’ doleeł.  
\v 31 Abraham gánábiłdo’ṉiid, Moses ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí k’eda’ashchiiníí doo daidits’ag dayúgo, daztsáni naadiidzaago bił nadaagolṉi’ ndi doo da’odląą da doleeł go’į́į́.   
\c 17  
\p
\v 1 Jesus bitsiłke’yú gáyiłnṉiid, Nakídintaahíí dábegolṉe’ go’į́į́, áíná’ hadń na’íntaahíí bá góyéé doleeł.  
\v 2 Tséé be’ik’áhi nchaahi bik’osyú bídestł’ǫǫgo túnteel beh hilt’e’go bá nzhǫǫ doleeł ni’, díí doo ízisgo ádaat’ee dahíí dała’á nchǫ’go at’į́į́go doo áile’ da doleełhíí bighą.   
\p
\v 3 Ídádaadesółt’įį: nik’isn nich’į’ nchǫ’go at’į́į́yúgo bee bich’į’ yáńłti’; áík’ehgo, Shaa nágodin’áah, niłṉiiyúgo baa nágodin’áah.  
\v 4 Dała’á jįį gosts’idn nich’į’ nchǫ’go ánádzaayúgo, gosts’idn nich’į’ ánádzaago, Shaa nágodin’áah, niłṉiiyúgo, baa nágodin’áah.  
\v 5 Jesus binadaal’a’á gádaabiłṉii, Nohwi’odlą’íí dayúweh nohwá bínáhodaałgo áńłsį.  
\v 6 Áík’ehgo Jesus gádaabiłṉii, Nohwi’odlą’ mústard biyígé ga’at’ééyúgo ndi, díí tsį sýcamine holzéhi gádaabiłdołṉii, Dáni nikeghadgé’ hádńłts’ǫǫdgo túnteel biyi’gee ík’endléé; áík’ehgo da’ánṉiiyú aṉe’ doleeł.  
\v 7 Nohwitahyú ła’ bána’iziidíí bá nagodzįįzyúgo, dagohíí magashi bá nanyoodyúgo, ya’ kíyaagé’ nádzáágo gáyiłṉiih née, Yushdé’, dák’ad ńdaahgo ináá?  
\v 8 Dah, áíná’ gáyiłṉiih, Shá á’íle’, áígé’ ík’e’idleego shich’į’ n’ííkáah, ąął iyą́ą́gé’ ąął ishdląąyúgo; bikédé’go ináá ła’íí ídlą́ą́.  
\v 9 Ya’ bana’iziidíí da’áyiłṉiiyú adzaahíí bighą, Ahíyi’ee, yiłṉii née? Dah, nsį.  
\v 10 Nohwíí ałdó’ da’ánohwiłdi’ṉiihíí dawa ádaasolaayúgo gádaadołṉiih, Nohwíí doo nił daandlįį dago ná nada’iidziid: hat’íí, Ádaałe’, nohwiłdi’ṉiihíí zhą́ ádaasiidlaa.   
\p
\v 11 Jerúsalemyú higaałyú Jesus Samária ła’íí Gálilee bigizhyú higaał lę́’e.  
\v 12 Gotah yuṉe’ oyáágo nṉee gonenan łóód doo ínádįh dahi, léprosy holzéhi, yaa nakaihi baa hikai, áí da’aṉahyú nazįįgo,  
\v 13 Daadilwoshgo gádaaṉii, Jesus, Nant’án, nohwaa ch’onbáah.  
\v 14 Jesus áí nṉeehíí yiłtsąągo gádaayiłṉii, Daadołkáhgo okąąh yedaabik’ehi bich’į’ ch’í’ṉah ádaadołdle’. Hikahná’ nłt’éé nádaasdlįį lę́’e.  
\v 15 Áí nṉee dała’á nábi’dilziihíí yígołsįįdgo t’ąązhį’ Jesus yaa nadzáá, nádziihíí Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ahénzįgo dilwoshgo,  
\v 16 Jesus biyahzhį’ hayaa adzaa, Ahíyi’ee, yiłṉiigo: áń Samáriagé’ gólínihi.  
\v 17 Áígé’ Jesus gábiłṉii, Gonenan nádaadziihná’ ngost’áíhíí hayú?  
\v 18 Dadíń zhą́ łahgé’ nṉeehihi t’ąązhį’ nadzáá, Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ahénzįgo.  
\v 19 Nádndáhgo híṉááł, ni’odlą’íí nłt’éégo ánániidlaa, yiłṉii.   
\p
\v 20  \w Phárisees\w* daanlíni Jesus nayídaadiłkidgo gádaayiłṉii, Da’os’ah Bik’ehgo’ihi’ṉań nant’aa doleełíí kú bengowáh? Jesus gáṉíí, Doo hwit’įįgo kú bengowáh da:  
\v 21 Kúńko díń’įį! dagohíí, Nláhyú nláh! doo daach’iṉii da: Bik’ehgo’ihi’ṉań ałk’iná’ nohwiyi’ yuṉe’ nant’aa.  
\v 22 Jesus bitsiłke’yu gáyiłṉii, Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí bijįį dała’á nách’ołtséh hádó’ daanołsįįh doleeł, ndi doo ndaahołtséh át’éé da goldohíí dahagee biká’ ngowáh.  
\v 23 Nláhyú daadeł’į́į́, dagohíí, Kú daadeł’į́į́, daanohwiłch’iṉii doo: áíná’ akú dołkáh hela’, biké’ dołkáh hela’.  
\v 24 Hada’didla’íí bee yáá dáłázhiṉéégé’ łahzhiṉéégo bee got’įį nágodleeh; áík’ehgo shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, ánsht’ee doleeł ch’í’ṉah áshi’delzaahíí bijįį.  
\v 25 Dabí’iłtsé łą́ą́go shiniigodilṉe’go daałinolt’įįłíí doo hádaashit’įį da doleeł.  
\v 26  \w Noe\w* t’ah golį́į́ná’ ágot’ee n’íí k’ehgo shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nánshdáhíí bijįį ałdó’ ágágot’ee doleeł.  
\v 27 Áíná’ Noe tsina’eełíí yiyi’ oyaazhį’ da’ch’iyąą ni’, da’ch’idląą ni’, nnádaach’iłse’ ni’, ła’íí łaa daagoch’ihiṉiiłgo nnádaaze’ ni’, áígé’ tú idezjoolgo ąął tú bił daach’idesdzii’.  
\v 28 Lot t’ah golį́į́ná’ ałdó’ da’ágágot’ee ni’; da’ch’iyąą ni’, da’ch’idląą ni’, nada’ch’ihiłṉiih ni’, kaa nadaahi’ṉiih ni’, k’eda’ch’idilee ni’, ła’íí gową ádaagoch’ile’ ni’;  
\v 29 Áíná’ Lot Sódomgé’ ch’ínyááhíí bijįį kǫ’ ła’íí tséé łikǫ’i, brimstone holzéhi, yaaká’gé’ náłtą́ą́go ąął daakową́ą́’.  
\v 30 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, ch’í’ṉah ádideshdle’híí bijįį ałdó’ ágágot’ee doleeł.  
\v 31 Áí bijįį hadń bikįh biká’yú dahsdaahń bikįh yuṉe’ bíyééhíí siné’i, gódah yiká o’ánáodáh hela’: da’áík’ehgo ałdó’ nṉee k’edolzaahíí yiyi’ naghaahń t’ąązhį’ ánáo’ṉe’ hela’.  
\v 32 Lot bi’aadń bínádaałṉiih.  
\v 33 Dahadń bi’ihi’ṉa’ yaa bił goyééhń, áí bich’ą́’ da’izlį́į́ hileeh; áíná’ dahadń ádaayis’ṉahgo bi’ihi’ṉa’ da’izlį́į́ silįį’ń ihi’ṉaa doo ngonel’ąą dahíí yee hiṉaa doo.  
\v 34 Shíí gánohwiłdishṉii, Áí bitł’é’ nṉee naki dashteezhgo, dała’á nádilteehná’ ła’íí da’akú sitįį doo.  
\v 35 Isdzáné naki łísht’a da’ik’aayúgo, dała’á nádilteehná’ ła’íí da’akú sidaa doo.  
\v 36 Nṉee naki k’edolzaayú na’aashyúgo, dała’á nádilteehná’ ła’íí da’akú sizįį doo.  
\v 37 Hayú, nohweBik’ehń? daabiłṉii. Jesus gádaabiłṉii, Dahayú its’í siné’yú ch’ishoogi dała’at’éé doleeł.   
\c 18  
\p
\v 1 Da’ch’okąąh nt’éégo doo kił iyeeh dago Jesus na’goṉi’íí bee iłch’ígó’aahgo  
\v 2 Gánṉiid, Łah kįh gozṉilyú yánáltihń gólį́į́, Bik’ehgoihi’ṉań doo yidnłsíni da, nṉee doo bił ilíni da:  
\v 3 Ła’ isdzán, itsaa nlíni, áígee golíni dakozhą́ baa nadáhgo gábiłṉii, Shá iłk’ígodnłdǫ́ǫh, nṉee ła’ shik’enṉiihíí bighą.  
\v 4 Dét’įhézhį’, Dah, yiłṉii: ndi bikédé’gohíí dabíí gádiłdi’ṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań doo dinsį da, nṉee doo shił ilį́į́ da;  
\v 5 Da’ágát’éé ndi díí itsaahíí ts’íshiłdįįhíí bighą bá iłk’ígodishdǫǫh; dahyúgohíí kú nádáh ńt’ééyúgo shiyiłhá.  
\v 6 Jesus gánádo’ṉiid, Yánáltihń doo dábik’ehyú át’éé dahń ánṉiidíí ídaayesółts’ąą.  
\v 7 Bik’ehgo’ihi’ṉań nṉee hayíṉilííshą’ dajįį biigha ła’íí datł’é’ biigha bich’į’ ádaaṉiihíí bich’į’ ídésts’ąągo ńzaad godihigháh ndi yá ilk’ígodildǫǫh.  
\v 8 Dagoshch’į’ yá iłk’ígodildǫǫh, nohwiłdishṉii. Da’ágát’éé ndi shíí nṉee k’ehgo Niyááhíí nánsdzaagoshą’, ni’gosdzáń biká’ nṉee daashodlaaníí ła’ daastséh shį?  
\v 9 Jesus nṉee ła’ dázhǫ́ nshǫǫ daanzįgo dabíí zhą́ ádaa da’odlíígo, ła’íí doo hadń yił da’óltagi da, iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí yee hadziigo gáyiłṉii:  
\v 10 Łah nṉee naki wą́’yú da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ o’áázh lę́’e; dała’á \w Phárisee\w* nlíni, ła’ń tax bich’į’ nadaahi’ṉíłi.  
\v 11 Phárisee nlínihń ídá’okąąhgo gáṉíí, Bik’ehgo’ihi’ṉań, shíí ła’ nṉee ádaat’eehíí k’ehgo doo ánsht’ee dahíí bighą naa ahénsį, áí aadaanchį’íí, doo bik’ehyú ádaat’ee dahíí, nant’į’ nadaakaihíí, díí tax bich’į’ nahi’ṉiłń ndi doo bik’ehgo ánsht’ee da.  
\v 12 Shíí dałán godilziníí biyi’ nakidn dáshiṉá’ oshkąąh, ła’íí dawahn shíyééhíí dágonenanyú iłk’é’ṉilgo dała’á Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’į’ nanáhishṉił.  
\v 13 Áíná’ tax bich’į’ nahi’ṉiłihń da’aṉahyú sizįįgo bijííláhzhį’ nyínłts’į, dá doo hadag dighaałé gáṉíígo okąąh, Bik’ehgo’ihi’ṉań, shíí shinchǫ’ łánihi shaa ch’onba’ le’.  
\v 14 Shíí nohwił nadaagoshṉi’, Áí nṉeehń gowąyú onádzaa, Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee bízhą́ binchǫ’ n’íí bich’ą́’né’ná’ ła’ nṉeehíí, dah: hadń itisgo ádéstįįhń ádaagoch’olba’go ádolṉiił; áíná’ hadń ádaagoch’olba’ń itisgo at’éégo ádolṉiił.  
\v 15 Jesus mé’ baa ndaach’ihezṉil lę́’e, yiká ndaadilṉiih daabich’ido’ṉíígo: áíná’ Jesus bitsiłke’yu daayiłtsąągo, Doo ágádaałt’įį da, daabiłnṉiid.  
\v 16 Áíná’ Jesus, Yushdé’, daayiłṉiigo, Ch’ík’eh chągháshé shich’į’ nihikáh le’, doo t’ąązhį’ daahínółtą’ da; bíí ga’ádaat’eehíí Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanlįį, ṉiigo.  
\v 17 Da’aṉiigo gádaanohwiłdishṉii, Dahadń chągháshé ałch’ísę́híí k’ehgo Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee begoz’aaníí nágodn’ąąyúgo zhą́ Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanliiníí itah hileeh.  
\v 18 Łah nant’án Jesus nayídiłkidgo gáyiłṉii, Iłch’ígó’aahíí nłt’éhi ńlínihi, hago ląą áshṉe’go ihi’ṉaa doo ngonel’ąą dahíí bee hinshṉaa doleeł?  
\v 19 Jesus gábiłṉii, Hat’íí bighą nṉee nłt’éhi shiłnṉii? doo hadń nłt’éé da go’į́į́, dała’á zhą́, Bik’ehgo’ihi’ṉań zhą́.  
\v 20 Bik’ehgo’ihi’ṉań ngon’ą́ą́ lę́’ehíí bígońłsį́ go’į́į́, Doo nant’į’ nach’ighaa da, Doo ich’iziłhee da, Doo ich’in’įįh da, Doo łé’ch’iłchoo da. Kitaa ła’íí kimaa ch’idnłsį.  
\v 21 Nṉeehíí gábiłṉii, Áníi nashaagé’ godezt’i’go áí dawa bee ánsht’ee.  
\v 22 Jesus áí yidezts’ąąná’ gábiłṉii, Dała’á zhą́ doo bee áńt’éé da: ti’i, dawa ṉíyééhíí naa nahoṉiihgo, zhaalihíí tédaat’iyéhíí bita’iṉííh, áík’ehgo yaaká’yú dawahá łáń ílíni ṉíyéé doleeł: áíná’ yushdé’, shiké’ dahsinṉáh.  
\v 23 Áí yidezts’ąąná’ doo bił gozhǫ́ǫ́ da silįį: dázhǫ́ ízis it’įįhíí bighą.  
\v 24 Doo bił gozhǫ́ǫ́ da silįįgo Jesus bígołsįįdná’ gáṉíí, Nṉee ízis da’it’iiníí Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanliiníí itah daaleehgo dázhǫ́ bá nyee!  
\v 25 Łį́į́ bigháń ha’i’áhíí bená’kadé bigha’i’áńyú ch’égháhgo bá nyeená’ ízis it’iiníí Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanliiníí itah hileehgo itisgo bá nyee.  
\v 26 Nṉee áí daidezts’aaníí gádaaṉii, Áíná’ hadń zhą́ hasdábi’dilteeh?  
\v 27 Jesus gáṉíí, Nṉee dahat’íhíta doo łayole’ at’éé dahíí Bik’ehgo’ihi’ṉań łayile’hi at’éé.  
\v 28 Peter gábiłṉii, Nohwíí nohwíyéé dawa bich’ą́’ dahdihiikainá’ niké’ dahsiikai ni’.  
\v 29 Jesus gánádaabiłdo’ṉiid, Da’aṉii gádaanohwiłdishṉii, Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee daanlįįzhį’ itah nlįįhíí bighą bigową, bi’aad, bik’isyú, bimaa, bitaa, dagohíí bichągháshé yich’ą́’ dahnyááyúgo,  
\v 30 Áń díí goldohíí biyi’ áí bitisgo doo ałch’ídn baa na’né’ doleeł, ła’íí łahgo náhodeszaago ihi’ṉaa doo ngonel’ąą dahíí yee hiṉaa doleeł.   
\p
\v 31 Jesus bitsiłke’yu nakits’ádahíí yił its’ákaigo gádaayiłnṉiid, Jerúsalem yúdag deikai, ákú Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, shaa k’eda’ashchiiníí dawa begolṉe’.  
\v 32 Nṉee doo Jews daanlįį dahíí baa shi’dilteehgo shaa daadloh doleeł, yúyahgo shiniidaagodile’ ła’íí shik’ídaadihizheeh doleeł:  
\v 33 Hashída’iłtsaas doo, ła’íí daashiziłhee doleeł, áígé’ taagi jįį hileehgo naadishdáh.  
\v 34 Áíná’ hat’íí ṉiigo aṉííhíí doo ła’ yídaagołsį da: aṉííhíí baa ch’ananl’į’go doo bił ídaagozį da.   
\p
\v 35 Jesus Jériko k’ad yaa higháhná’, ła’ nṉee biṉáá ágodini ídókeedgo itín bahyú sidaa:  
\v 36 Nách’ołseełíí yidezts’ąągo, Hat’íí lą́ą́ ágodzaa, ṉiigo na’ídiłkid lę́’e.  
\v 37 Áík’ehgo gádaabiłch’iṉii, Jesus, Názarethgé’ gólíni, kúk’e higaał.  
\v 38 Áík’ehgo nádidilghaazhgo gáṉíí, Jesus, David biYe’ ńlíni, shaa ch’onbáah.  
\v 39 Ła’ ádn náłseełíí bił daadestehgo, Godnch’áad, daabiłṉii, áíná’ da’tiségo dilwosh, gáṉíígo, David biYe’ ńlíni, shaa ch’onbáah.  
\v 40 Jesus nnyáágo, Yushdé’ bił dołkáh, ṉii: bit’ahzhį’ nyááná’ nayídiłkidgo  
\v 41 Gáyiłṉii, Hat’íílá ná áshłe’ háńt’įį gá? Nṉee biṉáá ágodiníí gábiłṉii, SheBik’ehń, desh’į́į́go ánáshídle’.  
\v 42 Jesus gábiłṉii, Niṉáá nágódleeh, ni’odlą’ nłt’éégo ánániidlaa.  
\v 43 Dagoshch’į’ go’į́į́ nasdlįįgo biké’ dahiyaa, Bik’ehgo’ihi’ṉań ba’ahénzįgo: áík’ehgo nṉee dawa daayiłtsąąná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ahédaanzį lę́’e.   
\c 19  
\p
\v 1 Jesus Jérikoyú ch’ínyáá lę́’e.  
\v 2 Ákú ła’ nṉee \w Zacchéus\w* holzéhi, tax bich’į’ nadaahi’ṉiiłíí da’tiséyú sitíni, ízis it’íni golį́į́ lę́’e.  
\v 3 Jesus holzeehń yiłtséh hát’į́į́; áíná’ nṉee daałiłjizhgé’ bíí ałch’ísę́híí bighą ch’éh histséh nzį lę́’e.  
\v 4 Áík’ehgo náłseełíí yádn nádilwodgo Jesus ch’égháh doleełyú gashdla’á nan’áhi yiká’zhį’ hayáá.  
\v 5 Jesus áígee nyááná’ hadag déz’įįná’ gábiłṉii, Zacchéus, dáhałe gódah ch’íńṉáh; díí jįį nich’į’ hasta’ deyáá.  
\v 6 Áígé’ dáhałego gódah ch’ínádzaago yaa bił gozhǫ́ǫ́go gowąyú yił onát’aazh.  
\v 7 Nṉee áí daayiłtsąąná’ bída’iłtahgo gádaaṉii, Nṉee doo bik’ehyú át’éé dahń yaa hasta’ oyáá.  
\v 8 Zacchéus nnyáágo Jesus gáyiłṉii, ShiNant’a’, dawahá shíyééhíí iłṉí’gé’ tédaat’iyéhíí baa hishṉiił; áíná’ dahat’íhíta bee bich’į’ nashich’a’yúgo, dį́į́dn dábitisyú da’ágánáołąągo bich’į’ nanádihishṉił.  
\v 9 Jesus gábiłṉii, Díí jįį behasdách’igháhíí kogee naháztaaníí bee bá goz’ąą, Zacchéus ałdó’ Abraham bich’ą́’gé’ bi’dishchíni at’éégo.  
\v 10 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nṉee ch’a’onezdeehíí biká daadesh’įį ła’íí hasdáhishṉiiłhíí bighą niyáá.  
\v 11 Nṉeehíí ídaayésts’ąągo Jesus iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí yee bił nanádaagołṉi’, Jerúsalemyú dák’azhą́ hígháhíí bighą, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań nant’aa doleełíí dagoshch’į’ ch’í’ṉah áile’ daanzįhíí bighą.  
\v 12 Łah nṉee ízisgo at’éhi ńzaadyú óyáá, nant’án ábi’dilṉe’go, áígé’ nádáhgo.  
\v 13 Nṉee gonenan bánada’iziidíí, Yushdé’, daayiłnṉiidgo, bestso pounds holzéhi dała’ágo daantį́į́gee yita’izṉii gáyiłṉiigo, Díí zhaalihíí bigowáhgo ádaałe’, danánsdzaazhį’.  
\v 14 Áíná’ nṉee áígee daagolííníí daabich’ołaahíí bighą ch’iṉii nadai’aahíí biké’ odais’a’ gádaaṉiigo, Díń nṉeehń doo nohwinant’a’ hileeh hádaahiit’įį da.  
\v 15 Nant’án ábi’delzaagé’ nádzáágo, Shánada’iziidi zhaali baa daasiṉilíí yushdé’ shá daabiłdołṉiih, ṉii lę́’e, dała’á daantį́į́gee zhaali da’kwíí ádaizlaahíí bígonsįhíí bighą.  
\v 16 Da’iłtsé baa nyááhń gábiłṉii, Shinant’a’, nizhaalihíí gonenan itisyú ánáyiidlaa.  
\v 17 Áík’ehgo gáyiłṉii, Nłt’éégo shána’izíídi, nłt’ééyú ándzaa lą́ą́: da’ayą́há ndi nłt’éégo shá ánlaahíí bighą gonenáágo kįh gozṉili bá nant’áágo ánishłe’.  
\v 18 Iké’gee nanádzááhń gáṉíí, Shinant’a’, nizhaalihíí ashdla’ itisyú ánáyiidlaa.  
\v 19 Áík’ehgo gáyiłṉii, Nihíí ashdla’go kįh gozṉili bá nant’áá doo.  
\v 20 Ła’ nanádzáágo gáṉíí, Shinant’a’, kóh nizhaali, bił isíídisgo ná síłné’ ni’:  
\v 21 Nṉee doo begónedząą dahi ńlį́į́híí bighą nénásdzid: hat’íí doo ninne’ dahíí dahnné’, hat’íí doo k’edínlaa dahíí náhigéésh.  
\v 22 Nant’ánhíí gábiłṉii, Dáni niyati’íí bee ch’é’édént’ąą, nchǫ’go shána’izíídi. Nṉee doo begónedząą dahi nshłįįgo bígońłsį, doo ni’niné’ dahíí nádishné’hi, ła’íí doo k’edíláá dahíí náhishgeeshi:  
\v 23 Hat’íí bighą áíná’ shizhaalihíí doo shá ha’áńṉil da, kú nánsdzaago bínágodzaahíí bił hanaṉil doleeł ni’?  
\v 24 Nṉee bit’ahyú nadaaziiníí gáyiłṉii, Bizhaali bich’ą́’ nadaadołṉiiłgo nṉee bizhaali gonenanhń baa daanołṉiił.  
\v 25 (Nohwinant’a’, áń la’ ałk’iná’ gonenan bíyéé, daabiłṉii.)  
\v 26 Gádaanohwiłdishṉii, Dakówa hat’íí kíyééhíí kaa nado’né’ doleeł; ła’íí doo hat’íí kíyéé dahíí, kíyéé lę́’e ndi kich’ą́’ nadido’né’ doleeł.  
\v 27 Áíná’ díí daashich’ołaahíí, doo binant’a’ hishłeeh hádaashit’įį dahíí, kú shidáhyú ndaahołt’e’go shiṉááł nadaałtseed.   
\p
\v 28 Jesus ąął nagosṉi’ná’ ádn dahiyaa wą́’yú Jerúsalemyú.  
\v 29 Béthphage ła’íí Béthany k’ad yaa highánná’, dził Olives holzéhi si’ąągee nyááná’ bitsiłke’yu naki oyił’a’,  
\v 30 Gáyiłṉiigo, Ti’i, nohwádnyú gotahyú doł’aash; dáha’ał’aashgee túlgayé zhaazhé dahastł’ǫ́ǫ́go baa noł’aash, t’ah doo hwahá hadń yiká’ dahndaahi da: áí k’e’oł’adgo kú nánołǫǫs.  
\v 31 Dahadń, Hat’íí bighą k’e’oł’ad? nohwiłṉiiyúgo, gábiłdidołṉiił, NohwiNant’a’ hát’į́į́go áhiit’įį.  
\v 32 Doł’aash, yiłṉii n’íí dahazh’aazh, áík’ehgo Jesus dá ábiłṉii n’íí k’ehgo túlgayé zhaazhé yaa n’áázh.  
\v 33 K’edaayi’adná’ nṉee áí túlgayé bíyéhihi gádaabiłṉii, Hat’íí bighą túlgayé zhaazhé k’e’oł’ad?  
\v 34 Gádaayiłṉii, NohwiNant’a’ hát’į́į́go áhiit’įį.  
\v 35 Áígé’ túlgayé zhaazhé Jesus yaa daizlǫǫzgo bidiyágéhíí biká’ dahdaihezṉilná’ Jesus yiká’ dainesdaa.  
\v 36 Bił higaałyú bádnyú nṉee bidiyágé yídaagosteel lę́’e.  
\v 37 Jerúsalemyú k’ad yaa higháhgo, dził Olives holzéhi si’ąągé’ hayaa iditingee biké’ náłseełíí ízisgo áná’ol’įįłíí daayiłtsąąhíí bighą bił daagozhǫ́ǫ́go Bik’ehgo’ihi’ṉań ya’ahédaanzįgo nádaadidilghaazhgo gádaaṉii nkegonyaa:  
\v 38 Ízisgo Nant’án, nohweBik’ehń bizhi’ yee higaałń ba’ahégosini at’éé: yaaká’yú iłch’į’gont’éé, da’tisé goz’ąągee idindíín.  
\v 39 Nṉee biṉááł ágot’įįdíí ła’ Phárisees daanlíni Jesus gádaayiłṉii, Iłch’ígó’aahíí ńlíni, niké’ náłseełíí, Doo daagonołch’aad da, daabiłṉii.  
\v 40 Áíná’ gádaayiłṉii, Áí doo daagonłch’aad dayúgo dá tséé ndi nádaadidilghaash go’į́į́nohwiłdishṉii.   
\p
\v 41 Ałhánégé’ higaałná’ kįh gozṉilíí yiłtsąągo yaa hichag.  
\v 42 Gáṉíígo, Díí jįį ndi hat’íí bee niyi’ iłch’į’gont’éé doleełíí bígońłsįyúgo nłt’éé doleeł ni’! Áíná’ naa ch’anal’į’.  
\v 43 Nik’edaanṉiihíí niṉaa łeedaagodigeedgo łeezh niṉaa łeedn’aago doo hwaa ch’ígót’i’ da doleełíí bich’į’ goldoh.  
\v 44 Nkínádaanidiłt’eeh doo, ni ła’íí nichągháshé niyi’ daagolííníí; doo ła’ hayú tséé iłk’idaanasdláágo ádaanile’ da; Bik’ehgo’ihi’ṉań naa nyááná’ doo bígońłsį dahíí bighą.  
\v 45 Da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ Jesus ha’ayáágo ákóṉe’ baa nada’iṉiihíí ch’íinihiyood nkegonyaa lę́’e;  
\v 46 Gádaayiłṉiigo, Díínko bek’e’eshchįį, Shikįhíí kįh biyi’ da’ch’okąąhíí át’éé, áíná’ nohwihíí daan’įįhíí bigową ádaagosolaa ląą.  
\v 47 Dawa jįį da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ iłch’ígó’aah lę́’e. Okąąh yedaabik’ehi ła’íí begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi ła’íí nṉee itisgo nadaandeehi daabiziłhee hádaat’įį,  
\v 48 Ndi doo hago ádaabile’ da: nṉee nłt’éégo bich’į’ ídaayésts’ąąhíí bighą.   
\c 20  
\p
\v 1 Łah da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ Jesus nṉee yił ch’ígó’aahgo nłt’éégo na’goṉi’íí yaa nagolṉi’go okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehi, begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi, ła’íí Jews yánazíni baa hikaigo,  
\v 2 Gádaabiłṉii, Hadń bik’ehgo ánánt’įįł, nohwił nagólṉi’, hadń naa godin’ą́ą́go áńt’įįh?  
\v 3 Jesus gádaabiłṉii, Shíí ałdó’ dała’á nanohwídishkid; áí shił nadaagołṉi’:  
\v 4 Ya’ John baptize ádaagole’íí yaaká’gé’go née, dagohíí nṉee bich’ą́’gé’go née?  
\v 5 Łił yádaałti’go gádaałiłdi’ṉii, Yaaká’gé’go daan’ṉiihyúgo gánohwiłdiṉiih, Áíná’ hat’íí bighą doo daahołdląą da láń?  
\v 6 Áíná’, Nṉee bich’ą́’gé’go, daan’ṉiihyúgo: nṉee nohwił łedaats’iłṉe’: John da’aṉii Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi nlįį ni’ daanzįhíí bighą.  
\v 7 Áík’ehgo, Doo baa nadaagolṉi’ da, daaṉii.  
\v 8 Jesus gánábiłdo’ṉiid, Shíí ałdó’ hadń bik’ehgo ánásht’įįłíí doo nohwił nagoshṉi’ da.  
\v 9 Jesus díí iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí yee nṉee yił nanagolṉi’ nkegonyaa; Ła’ nṉee dasts’aa k’eidnláágo bá yiṉádaadéz’íni yá ch’ígohet’ąąná’ łahyú ni’ goz’ąąyú óyáá, ákú sidaago ńzaad begodigháhyú.  
\v 10 Da’nest’ą́ą́gee ngonyáágo ła’ bána’iziidi bidasts’aa bá yiṉádaadéz’íni yich’į’ oyił’a’, binest’ą’ ła’ bá náyíné’go: áíná’ dasts’aa bá yiṉádaadéz’ínihíí nbída’eshtłizhná’ dá dílkǫǫhgo onádaabis’a’.  
\v 11 Bána’iziidíí ła’ihi onaayíł’a’: áń ałdó’ nyída’eshtłizhgo yiniidaagodezlaaná’ dádílkǫǫhgo onádais’a’.  
\v 12 Áígé’ taagigee onaayíł’a’: áń ałdó’ yiṉída’desṉihgo ch’ídaist’e’.  
\v 13 Dasts’aa hentííníí bíyééhíí, Hago ashłe’? ṉii. Shiye’ shił nzhónihi dish’aa: áń zhą́ daayiłtsąągo daidnłsį doleeł shį.  
\v 14 Áíná’ dasts’aa yiṉádaadéz’íni áń daayiłtsąąná’ gádaałiłdi’ṉii, Díí dasts’aa hentííníí bíyéé doleełíí át’éé: haląą, daazołdee, áígé’ bíyéé doleeł n’íí daanohwíyéé doleeł.  
\v 15 Áík’ehgo dasts’aa hentííníí yiyi’gé’ ch’ídaist’e’go daizes‐hį́į́. Áíná’ dasts’aa hentííníí bíyéhi hago ádaabile’shą’?  
\v 16 Áń nádáhgo dasts’aa bá yiṉádaadéz’į́į́ n’íí naiłtseedná’ dasts’aa hentííníí ła’ihi yá ch’ínágohet’aah. Nṉee áí daidezts’ąąná’ gádaanṉiid, Begolṉéh hela’.  
\v 17 Áíná’ yineł’į́į́go gádaabiłṉii, Áíná’ díí bek’e’eshchiiníí hat’íí golzeego ágolzee, Tséé kįh ádaagole’íí yó’odaisṉe’ n’íí, iłhagon’áágee da’iłtsé si’aaníí silįį?  
\v 18 Dahadń áí tséé yiká’ nágo’yúgo bizéígo ábile’; áíná’ dahadń áí tséé biká’ naltǫ’yúgo ik’áń k’ehgo ábile’ doleeł.   
\p
\v 19 Da’áígee begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi ła’íí okąąh yedaabik’ehi itisyú nandeehíí, iłch’ígót’aahgo na’goṉi’i yee hadzii n’íí bíí ádaabiłṉiigo yídaagołsįhíí bighą ha’ádaiłt’e’ hádaat’įį, ndi nṉee dała’adzaahíí yédaasdzii’.  
\v 20 Daabinel’į́į́go anadaal’izi bich’į’ odais’a’, nṉee nzhóni ádaadil’įįgo, Jesus biyati’íí bee daahiiljizh daanzįgo, nant’ánchań baa daanłteehgo baa yá’iti’ doleełgo.  
\v 21 Áík’ehgo nabídaadiłkidgo gádaabiłṉii, Iłch’ígó’aahíí, nłt’éégo yáńłti’, ła’íí da’áígee iłch’ígóń’aahgo bídaagonlzį, nṉee doo ła’ itisgo síńłtįį da, dawa nich’į’ dáłełt’ee, Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’į’zhiṉéé goz’aaníí da’aṉiigo baa iłch’ígóń’aah:  
\v 22 Ya’ \w Caesar\w* bich’į’ nadaach’iṉiiłgo begoz’ąą née, dah dó’nolį?  
\v 23 Áíná’ nadaach’aahíí yígółsįgo gádaabiłṉii, Hat’íí bighą yashti’íí bee daashołjizhgo ádaashiłdołṉii?  
\v 24 Zhaali, penny holzéhi, ła’ shaa noł’aahgo nesh’į́į́. Hadń be’ilzaa, hadń bizhi’ biká’ dahgoz’ąą? Caesar bíyéhi ląą, daabiłṉii.  
\v 25 Jesus gánádaabiłdo’ṉiid, Caesar bíyééhíí Caesar baa daanołṉiił, áíná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań bíyééhíí Bik’ehgo’ihi’ṉań baa daanohṉiił.  
\v 26 Nṉee biṉááł Jesus aṉííhíí doo bee daahiljizh at’éé da: áíná’ t’ąązhį’ hanadziihíí baa bił díyadaagot’eego, doo hat’íí daaṉii da lę́’e.   
\p
\v 27 Áígé’ ła’ Sádducees daanlíni, nanezna’ n’íí doo naadiikáh da daaṉíhi, Jesus yaa hikaigo nabídaadiłkid,  
\v 28 Gádaaṉiigo, Iłch’ígó’aahíí, Moses gáṉíígo nohwá k’e’eshchįį lę́’e, Ła’ nṉee bik’isn bi’aad yich’ą́’ daztsąąyúgo, bichągháshé doo ła’ dayúgo, nṉeehń bik’isn n’íí bi’aad yił nnádo’ṉeełgo bik’isn n’íí chągháshé bá ágodolṉiił, ṉiigo.  
\v 29 Łah nṉee iłk’isn gosts’idi daanlįį lę́’e: áí da’iłtséhíí nṉáágo bichągháshé doo ła’ dago daztsąą.  
\v 30 Bik’isn nakigeehíí isdzánhíí yił nnaná’ṉáágo bichągháshé doo ła’ dago dananástsą́ą́.  
\v 31 Taagigeehíí ałdó’ isdzánhíí yił nnaná’ṉáágo dananástsą́ą́; gosts’idihíí dawa da’ágánádaadzaa: bichągháshé doo ła’ dago nanezna’.  
\v 32 Dá’iké’yú isdzánhíí ałdó’ daztsąą.  
\v 33 Áík’ehgo nanezna’gé’ naach’idikáhgee hayíí bi’aad doleeł, iłk’isyú gosts’idihíí dawa yił nadaazṉaaná’?  
\v 34 Jesus gádaabiłṉii, Nṉee díí ni’gosdzáń biká’ nakaihíí nnádaałse’, ndaagohiṉiiłgo nnádaałse’:  
\v 35 Áíná’ yaaká’go yił da’otagihíí nanezna’gé’ naadikaigo doo nnádaałse’ da, doo ndaagohiṉiiłgo nnádaałse’ da:  
\v 36 Doo nanánne’ da: Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á yaaká’yú daagolííníí k’ehgo daagolį́į́; naadikaihíí itah daanlįįgo, Bik’ehgo’ihi’ṉań bichągháshé daanlįį.  
\v 37 Nanezna’íí naadiikáhgo Moses, ch’il yaa nagosṉi’íí bee nohwich’į’ dá’ígózįgo ágolaa, gáṉíígo, Bik’ehgo’ihi’ṉań, Abraham yokąąhń, da’áń Isaac, Jacob ałdó’ yokąąhń, yiłṉiigo yozhii.  
\v 38 Áń doo nanezna’íí yokąąhń nlįį da, daahiṉaahíí zhą́: nṉee nanezna’ ndi Bik’ehgo’ihi’ṉań binadzahgee t’ah daahiṉaa.   
\p
\v 39 Áígé’ begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi ła’ gádaabiłṉii, Iłch’ígó’aahíí, nłt’éégo háńdzii.  
\v 40 Áí bikédé’go nṉee daaste’go doo hadń nabínánłkid da.  
\v 41 Jesus gánádaabiłdo’ṉiid, Hago’at’éégo, Christ David biye’ nlįį, daach’iṉii áíná’?  
\v 42 David dabíí naltsoos Psalms holzéhi biyi’ k’e’eshchįį gáṉíígo, Bik’ehgo’ihi’ṉań sheBik’ehń gáyiłnṉiid, Shigan dihe’nazhiṉéégo síńdaa,  
\v 43 Nik’edaanṉiihíí ni’isna’ ashłe’go nikełtł’ááhyú niṉílzhį’.  
\v 44 David, sheBik’ehń biłṉiigo bozhíí, áík’ehgo hago’at’éégo biye’ nlįį áíná’?   
\p
\v 45 Nṉee dawa bídaayésts’ąągo Jesus bitsiłke’yu gádaayiłṉii,  
\v 46 Begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi baa daagonołsąą, áí bidiyágé daanṉeezihi daagolį́į́go nakaigo, ła’íí na’hiṉiih nadaagoz’ąąyú bich’į’ ádaach’iṉiigo zhą́ bił daagozhǫ́ǫ́, ła’íí Jews ha’ánáłséh nagozṉil yuṉe’ nṉee yánazíni dahnádinbįhyú itah dahnaháztąągo, ła’íí da’adąągee nṉee ízisgo ádaat’eehíí dahnádinbįhyú zhą́ itah dahnáháztąągo bił daagozhǫ́ǫ́.  
\v 47 Áí isdzáné itsaa daanlíni bigową yich’ą́’ nádaagohi’aa ła’íí daazhógo ádaaṉiigo ńzaad gont’i’go da’okąąh: áí itisgo biniigonłt’éégo bándaagodot’aał.   
\c 21  
\p
\v 1 Jesus hadag déz’įįgo nṉee ízis da’it’iiníí zhaali biyi’ ohilkaadíí biyi’ yuyaa bizhaali odaayihiłkaadgo yiłtsąą.  
\v 2 Áígé’ isdzán itsaa nlíni tét’iyéhi zhaali naki doo ílį́į́ le’at’éhi oyíłkaadgo yiłtsąą.  
\v 3 Áík’ehgo gáṉíí, Da’aṉiigo gádaanohwiłdishṉii, áí itsaa tét’iyéhíí nṉee dawa zhaali odaiheskaadíí bitisgo zhaali oyíłkaad:  
\v 4 Nṉee ízis da’it’iiníí bizhaali Bik’ehgo’ihi’ṉań yaa daayiṉiiłgo zhaali biyi’ ohilkaadíí biyi’ yuyaa odaiheskaad: áíná’ itsaahń tét’iyé ndi bizhaali da’áí zhą́ goyiłíni oyíłkaad.   
\p
\v 5 Nṉee ła’ da’ch’okąąh goz’aaníí tséé dénzhónéhi ła’íí dawahá dénzhónéhi ndaayihezṉilíí be’ágolzaahi yaa yádaałti’ná’ Jesus gáṉíí,  
\v 6 Díí daoł’iiníí tséé iłká’ dahnagozṉilíí doo ła’ iłká’ dahnast’ą́ą́ da doleeł, dawa nanehiłkaad doleeł.  
\v 7 Áík’ehgo nabídaadiłkidgo gádaabiłṉii, Iłch’ígó’aahíí, da’os’ah ágoṉéhi, dawa be’ágoṉe’go hat’íí bee bígózį doleeł?  
\v 8 Áík’ehgo gábiłṉii, Ádaa daagonołdząą, nṉee ła’ ch’a’onohołt’e’ hela’: łą́ą́go shizhi’ yee daahikáh doleeł, Shíí Christ nshłįį; ałk’iná’ Christ nádaałíí biká’ ngonyáá, daaṉiigo: áí biké’ dahdołkáh hela’.  
\v 9 Áígé’ nagonłkaadíí ła’íí iłch’į’ nadaagontł’ogíí baat’ídaanołsį ndi doo ńdaałdzid da: áí iłtsé begolṉe’hi at’éé; ndi nnágodáhíí doo dagoshch’į’ begolṉe’ da.  
\v 10 Áígé’ gánádaabiłdo’ṉiid, Nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí iłch’į’ nanágonłkaad doleeł, ła’íí nṉee dała’á binant’a’ daagolínihíí ałdó’ iłch’į’ nanágonłkaad doleeł:  
\v 11 Da’adzaayú ízisgo ni’ nagohi’naa doleeł, shiṉá’ góyééhíí benagowaa doo, ła’íí nadaagontł’ogíí iłtah at’ééhíí benadaagowaa doleeł; dázhǫ́ négodzidíí ła’íí godiyįhgo be’ígóziníí yaaká’gé’go bee ádaagot’įį doleeł.  
\v 12 Áí dawa t’ah doo hwahá begolṉe’ daná’ nṉee daanohwiłtsoodgo nohwiniidaagodile’ doleeł, Jews ha’ánáłséhíí bich’į’ odaanohwiłt’e’ doleeł, ła’íí ha’ádaanohwiłkaad doo, ła’íí shizhi’ bee daanohwich’ozhííhíí bighą ízisgo nant’án ła’íí nant’ánchań biyahzhį’ nádaanohwiłt’eeh doo, nohwaa yádaałti’go.  
\v 13 Dząągee shá nadaagołṉi’ doleeł.  
\v 14 Doo iłtsé hat’íí dishṉiih shįhíí baa natséskees dago nohwiini’ ładaałe’:  
\v 15 Shíí yati’ nohwaa hishṉiił doo, góyą́ą́go ádaanohwish’įį doleeł, hayíí nohwaa dahdaagoz’aaníí doo nohwitisgo hanádaadziih dago, doo nohwaa daagodiit’aah dago.  
\v 16 Dá daanohwitaa, nohwimaa, nohwik’isyú, nohwik’íí, ła’íí nohwit’eké ndi nohwaa yáda’iti’go ndaanohwiṉiił doleeł; ła’íí ádaaṉiigo nohwíí ła’ nadaanohwiłtseed doleeł.  
\v 17 Shizhi’ bee daanohwich’ozhííhíí bighą nṉee dawa nohwik’edaanṉiih doleeł.  
\v 18 Da’ágát’éé ndi nohwitsits’in biká’gé’ nohwitsizílíí dała’á ndi doo ch’a’odeeł da doleeł.  
\v 19 Daagoyéégo nohwich’į’ na’idziid ndi hadag ádaanołt’ee, áík’ehgo nohwiyi’siziiníí bídaagowa’.  
\v 20 Jerúsalemyú silááda biṉaa łeednt’i’go daoł’įįyúgo, daagołchǫǫhíí biká’ ngoṉáhgo bídaagonołsį doo.  
\v 21 Nṉee Judéa golzeeyú daagolííníí dził naz’aaníí yich’į’ okeeh doo; Jerúsalem yuṉe’ daagolííníí ch’ínókáh; ła’íí da’dáńyú daagolííníí Jerúsalem yuṉe’ dáko ha’aokáh hela’.  
\v 22 Iłk’ínágodildǫǫhíí goldoh biká’ ngowaa, baa k’e’eshchiiníí dawa begolṉe’ doleeł.  
\v 23 Áígee goldohíí daaltsaaníí ła’íí isdzáné mé’ daabiłbe’íí bá góyéé doleeł! Ni’gosdzáń biká’ góyéégo nagowaa doo, díí hat’i’íí áígee biniidaagodidolṉiił.  
\v 24 Bésh be’idiltłishé bee nabi’ditseed doo, ła’íí nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí bi’isna’ daanlįį doo: doo Jews daanlįį dahíí Jerúsalem yiká’ nakai doleeł, doo Jews daanlįį dahíí ąął bengonyaazhį’.   
\p
\v 25 Ch’ígona’áí, tł’é’gona’áí, ła’íí ts’iłsǫǫsé biyi’ godiyįhgo be’ígóziníí hit’įį doo; ni’gosdzáń biká’ nṉee iłtah at’éégo hadaazt’i’íí hat’íí bighą ánágot’įįł doo yídaagołsį dago bitah góyéégo nagowaa doo; túnteel ła’íí túnteel nádidáhíí díyat’éégo áṉíí doleeł;  
\v 26 Ni’gosdzáń biká’ hago ágoṉéh shįhíí bik’e nṉee natsídaalyiz doleeł: yaagé’ benagowodíí ndi nahi’naa doo.  
\v 27 Áígee áníita shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, yaak’os biyi’gé’ shinawod bee, ła’íí dázhǫ́ shich’ą́’idindláádgo náshdaałgo daashidołtseeł.  
\v 28 Díí benagowaahíí bee nkegonyaaná’ hadag yaa daanołt’ąągo hadag daadeł’į́į́; hasdánohwidi’ṉiiłíí biká’ ngonyááhíí bighą.  
\v 29 Iłch’ígót’aahgo na’goṉi’íí yee yił nagolṉi’; Fig bitsiníí ła’íí tsį dawa daanoł’į́į́;  
\v 30 Bit’ąą nádaagodleełgo daał’įįná’ k’ad shįį nágodleehgo bídaagonołsį.  
\v 31 Da’áík’ehgo áí be’ádaagoṉe’íí goldohgo daał’įįná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań nant’aahíí biká’ nagowaago bídaagonołsį doo.  
\v 32 Da’aṉii gádaanohwiłdishṉii, Díí daałinolt’įįłíí doo nohwee ch’ígoṉáh da, díí ádaanohwiłdéṉiidíí dawa begolzaago zhą́’  
\v 33 Yáá ła’íí ni’gosdzáń biłgo bech’ígoṉáh doleeł, áíná’ shiyati’íí doo bech’ígowáh da doleeł.   
\p
\v 34 Ídádaadesół’įį, daazhógo anákeełíí, bił nádaagodiyisíí, ła’íí ni’gosdzáń biká’ ágot’eehíí doo bee ádaanołt’ee da le’; ágádaanołt’eeyúgo dánohwinats’ą́ą́ná’ áí bijįį dánko bee nohwiká ngododaałi at’éé.  
\v 35 Áí bijįį be’ijizhé iłjizhíí k’ehgo nṉee dawa ni’gosdzáń biká’ daagolííníí bee biká’ ngowáh.  
\v 36 Áík’ehgo dákozhą́ daadoł’į́į́ ła’íí da’ołkąąh, áík’ehgo nohwidziilíí nohwá ágolzaahíí bee áí ágoṉe’íí dawa bich’ą́’zhį’ ádaałṉe’ doleeł, ła’íí shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, shidáhzhį’ daadołsįįł.  
\v 37 Dajįį biigha Jesus da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ iłch’ígó’aah; tł’é’gohíí dził Olives golzéhi si’ąąyú bee náiłkáhyú onadáh lę́’e.  
\v 38 Dázhǫ́ t’ałbį nṉee dawa da’ch’okąąh goz’ąąyú nihikáh lę́’e, bídaayésts’ąąyú.   
\c 22  
\p
\v 1 Báń benilzoołé da’ádįhgo báń álzaahi daadaaníí, bitis hagowáh n’íí bee bíná’goṉiihgo holzéhi ałhánégé’ begogaał.  
\v 2 Okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí ła’íí begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi Jesus dáhago’at’éégo daayiziłheego ch’éh yiká daadéz’įį; nṉee yédaaldzidhíí bighą.   
\p
\v 3 Áígé’ Judas, Iscáriot holzéhi, Satan bihiyáá, áń nakits’ádahíí itah nlíni.  
\v 4 Judas dahnyaago okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí ła’íí bisilááda yánadaant’aahíí hago’at’éégo Jesus ch’íyí’aah doleełíí yaa yił yádaałti’.  
\v 5 Áí yaa bił daagozhǫ́ǫ́go zhaali ła’ baa daach’iné’go ndaagoch’is’ąą lę́’e.  
\v 6 Judas bił dábik’ehgo hago’at’éégo Jesus ch’íyí’aahíí yiká déz’įį, nṉee dała’at’ééhíí doo ła’ daná’.   
\p
\v 7 Báń benilzoołé da’ádįhgo báń álzaahi daadaaníí bijįįgee ngonyáá, dibełį́į́ zhaazhé zesdįįgo Bik’ehgo’ihi’ṉań baa hi’né’, bitis‐hagowáh n’íí bee bíná’goṉiihgo.  
\v 8 Jesus Peter ła’íí John oyił’a’ gáṉíígo, Bitis‐hagowáh n’íí bee bíná’goṉiihgo da’adaaníí nohwá iłch’į’gołe’, da’iidąą doleełgo.  
\v 9 Áígé’ gádaabiłṉii, Hayú ná iłch’į’gohiidle’ háńt’įį?  
\v 10 Jesus gádaabiłṉii, Kįh gozṉil yuṉe’ ha’ał’aashgee ła’ nṉee tús tú beyo’áłi nohwaa higháh doleeł; hayíí goz’ąą yuṉe’ ha’agháhíí biké’ ha’ał’aash;  
\v 11 Áígee bigową golííníí gáyiłdołṉiih, Iłch’ígó’aahíí gániłṉii, Gosta’ nakaahíí hayú bágoz’ąą, ákóṉe’ bitis‐hagowáh n’íí bee bíná’godiṉíhgo shitsiłke’yu bił da’ashąą doleeł?  
\v 12 Áík’ehgo ik’ehyú dahnágost’ąą yuṉe’ ałk’iná’ dawa siṉili bił nkáh doleeł; ákóṉe’ nohwá iłch’į’gołe’.  
\v 13 Ákú ó’áázh, áík’ehgo Jesus da’ádaabiłṉii n’íí k’ehgo yaa n’áázh: áígee bitis‐hagowáh n’íí bee bíná’godiṉíhgo da’adaaníí iłch’į’daizlaa.  
\v 14 Da’adąągee ngonyáágo bitsiłke’yu biłgo dahdinezbįh lę́’e.  
\v 15 Gádaayiłṉii, Doo hwahá shiniigodilṉe’é díí bitis hagowáh n’íí bee bíná’goṉiihgo da’adaaníí dázhǫ́ nohwił daashąą hásht’į́į́ ni’:  
\v 16 Doo naanáshdą́ą́ da, Bik’ehgo’ihi’ṉań bilałtł’áhgee goz’ąąyú díí bee bíná’goṉiihíí begolzaago zhą́, nohwiłdishṉii.  
\v 17 Idee yee náidnkąągo ya’ahénzįgo oskąądgé’ gáṉíí, Díí nádaadoł’aahgo daanołtįįgee ła’ da’ołdląąh:  
\v 18 Gánohwiłdishṉii, Kogé’ godezt’i’go dasts’aa bitoohíí doo naanáshdlą́ą́ da, Bik’ehgo’ihi’ṉań nant’aa doleełíí begodeyaago zhą́.   
\p
\v 19 Áígé’ báń náidn’ąągo ya’ahénzįgo oskąądná’ iłk’ídaizné’go bitsiłke’yu yitaizṉiih gáṉíígo, Díí shits’í át’éé, nohwaa hi’né’hi: díí be’ánádaałt’įįł, bee shínádaadołṉíhgo.  
\v 20 Da’áík’ehgo ałdó’ da’ch’iyááníí bikédé’go idee beda’iskaaníí náidnkąągo gáṉíí, Díí idee besikanihíí shidił nohwá idijoołíí bee áníidégo Bik’ehgo’ihi’ṉań ła’íí nṉee biłgo łángont’aahi at’éé.  
\v 21 Ła’ ch’íshí’aahíí kú bił ishąą, biká’da’adáné yiká’ dahdésṉii.  
\v 22 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, dá shá ngolchííníí shegodolṉiił: áíná’ ch’íshí’aahíí bá góyéé doleeł!  
\v 23 Bitsiłke’yu nałídaadiłkidgo nkegonyaa, gádaałiłdi’ṉiigo, Hadń nohwitahyú nlíni ágáṉe’?   
\p
\v 24 Łada’dit’áh nkegonyaa, Nohwitahyú hadń itisgo at’éhi baa ch’iṉii doo? daałiłdi’ṉii lę́’e.  
\v 25 Jesus gádaabiłṉii, Doo Jews daanlįį dahíí ízisgo binadaant’a’íí isná ádaayiłsįgo yá nadaant’aah; ła’íí nṉee yánadaant’aahíí ich’odaaṉíhi daaholzee.  
\v 26 Áí k’ehgo doo ádaanołt’ee da: nohwitahyú ła’ itisgo at’ééhíí dá’iké’yú naghaahíí ga’at’éé le’; itisgo nandeehíí kánada’iziidíí ga’at’éé le’.  
\v 27 Hayííhíí itisgo at’ééhíí, biká’da’adáné yich’į’ dahsdáhihíí née, ya’ bána’iziidhíí née? Biká’da’adáné yich’į’ dahsdáhihíí go’į́į́. Áíná’ shihíí nohwá na’iziidhíí k’ehgo nohwitah nshłįį.  
\v 28 Góyéégo shich’į’ nagowaa ndi nohwíí da’akú shił daanołįį ni’:  
\v 29 Beshik’eh doleełíí shiTaa shaa gon’ááníí k’ehgo, benohwik’eh doleełíí nohwaa dinsh’aah;  
\v 30 Nansht’aayú ná’ishdįįhíí nohwił da’ashąą doleeł, ła’íí nant’án dahsdaagee dahnadaasółtąą doleeł, Israel nakits’ádah hat’i’íí bá nadaanołt’aah doleeł.   
\p
\v 31 Simon, Simon, ch’iidn nant’án, Satan holzéhi, nánohwidiṉiił hat’į́į́, tł’oh nagháí ch’iłch’íhíí k’ehgo ádaanohwidoliiłgo:  
\v 32 Áíná’ ni ná osékąąd ni’, ni’odlą’íí doo bee yó’ogoṉáhgo da: shich’į’ nnándzaago nik’isyú nłdzilgo ánádaandle’.  
\v 33 Peter Jesus gáyiłṉii, SheBik’ehń, nił ha’ánshteeshgo, nił shidizideego ndi ałk’iná’ naa ádinsht’ąą.  
\v 34 Jesus gánábiłdo’ṉiid, Peter, tazhik’áné doo hwahá ádí’ṉiih daná’ taadn, Áń doo bígonsį da, shiłdińṉiił, niłdishṉii.  
\v 35 Jesus gádaabiłṉii, Nohwibestso bizis ła’íí izis bena’iltiníí ła’íí nohwikee ik’e’anhíí da’ádįhgo odaanohwił’a’ná’, ya’ dahat’íhíta bídaanołdįh lá née? Doo hat’íí da, daabiłṉii.  
\v 36 Áígé’ Jesus gádaabiłṉii, K’adíí hadń bibestso bizis ła’íí izis bena’iltiníí gólííníí daidoné’: hadń bibéshbe’idiltłishé da’ádiníí bi’íícho baa nahóṉiihgo ła’ nayółṉííh.  
\v 37 Díí bek’e’eshchiiníí dá be’áshi’dilṉe’ goz’ąą, nohwiłdishṉii, Begoz’aaníí doo yikísk’eh ádaat’ee dazhį’ bił da’ch’ółtag lę́’e: hat’íí baa shak’e’eshchiiníí dawa begolṉe’go goz’ąą.  
\v 38 Bitsiłke’yu gádaabiłṉii, NohweBik’ehń, díń’įį, kúnko bésh be’idiltłishé naki silaa. Jesus gáṉíí, Dá’ąął.   
\p
\v 39 Da’ch’iyą́ą́gé’ ch’ínyáágo dził, Olives holzéhi, si’ąąyú onadáhíí k’ehgo ákú onádzaa; bitsiłke’yu biké’ onákai.  
\v 40 Akú ńyááyú gádaabiłṉii, Nakída’dintaahíí bídaanołdzil doleełhíí bighą da’ołkąąh.  
\v 41 Tséé bee its’idesṉe’i hayú naltǫ’ shįhíí dábik’ehyú yich’ą́’ ńyááyú hilzhiizhgo okąąh gáṉíígo,  
\v 42 ShiTaa, ni háńt’įįyú ánágot’įįłyúgo, díí hishdląą doleełíí shich’ą́’zhį’ ánle’: áíná’ shíí doo beshik’eh da, ni zhą́ benik’eh.  
\v 43 Yaaká’gé’ Bik’ehgo’ihi’ṉań binal’a’á bił ch’í’ṉah adzaago, nłdzilgo ánábiidlaa.  
\v 44 Dázhǫ́ biniigodelzaago dázhǫ́ nłdzilgo okąąh lę́’e: áík’ehgo bidiłíí biká’zhį’ dasta’go ni’yú nahikaad.  
\v 45 Okąąhgé’ nádiidzaago bitsiłke’yu, doo bił daagozhǫ́ǫ́ dahíí yik’e da’iłhoshgo, yaa nyáágo,  
\v 46 Gádaayiłṉii, Hat’íí bighą da’ołhosh? Nádołkáhgo, nakída’dintaahíí bídaanołdzil doleełhíí bighą da’ołkąąh.   
\p
\v 47 Jesus t’ah yałti’ná’ nṉee baa náńłsą́ą́ lę́’e, nṉee Judas holzéhi, nakits’ádahíí bił itah nlínihi, bádn higaałgo, Jesus yit’ahzhį’ nyáágo yizts’ǫs lę́’e.  
\v 48 Jesus gábiłṉii, Ya’ shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, shizaa nínt’ąągo ch’íshíń’aah née?  
\v 49 Jesus yit’ahzhį’ naziiníí hago ágoṉe’ shįhíí bił ídaagozįgo gádaaṉii, NohweBik’ehń, ya’ bésh be’idiltłishé bee da’ntłish née?   
\p
\v 50 Okąąh yebik’ehi da’tiséyú sitíni binal’a’áhi ła’ yóńtłizhgo dihe’nazhiṉéégo bijaa naidnłgizh lę́’e.  
\v 51 Jesus, Dákozhį’ áshłe’, daabiłṉii lę́’e. Áń bijaa’íí yedelṉiigo náyilzii.  
\v 52 Áígé’ Jesus okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí, ła’íí silááda yánadaant’aahíí, ła’íí nṉee yánaziiníí nádaabidiłteehgo baa hikaihíí gádaayiłṉii, Ya’ bésh be’idiltłishé ła’íí tsį be’idiltłishé dahdaanołṉiiłgo nánołsąą née, in’įįhíí daach’iłtsoodhíí k’ehgo?  
\v 53 Dawa jįį da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ nohwitah nashaa ni’, ndi doo hago ádaashołe’ da ni’: k’adíí bee nohwik’eh, godiłhiłíí bee nohwinawod gozlįį.   
\p
\v 54 Áígé’ daayiłtsoodgo onádaizt’e’go okąąh yebik’ehi da’tiséyú sitíni bikįhyú yił hikai. Peter da’aṉahgé’ iké’ higaał.  
\v 55 Okąąh yebik’ehi da’tiséyú sitíni bikįh biṉaa łé’ditł’įįh yuṉe’ iłṉí’gee dedaach’idishjeego ch’ídinezbįh, Peter ákú itah nezdaa.  
\v 56 Isdzán na’iziidíí Peter kǫ’zhį’ nezdaago yiłtsąą, yineł’į́į́go gáṉíí, Díń nṉeehń Jesus yił na’aash ni’.  
\v 57 Áíná’ Peter isdzánhíí gáyiłṉii, Dah, áń doo bígonsį da.  
\v 58 Áígé’ dét’įhé hik’e ła’ nṉee biiłtsąągo gánábiłdo’ṉiid, Ni ałdó’ áí itah ńlį́į́. Áíná’ Peter nṉeehíí gáyiłṉii, Doo áí itah nshłįį da.  
\v 59 Dała’á łenádihikeez hak’e ła’ihíí gánábiłdo’ṉiid, Da’aṉiigo díń nṉeehń Jesus yił nlįį ni’; Gálileegé’ nṉeehi nlįį.  
\v 60 Áíná’ Peter nṉeehíí gánáyiłdo’ṉiid, Shíí hat’íí nṉiigo ánṉii shįhíí doo bígonsį da. T’ah yałti’go tazhik’áné ánṉiid.  
\v 61 Áík’ehgo Jesus Peter yich’į’ nánesṉe’go yineł’į́įd. Peter Jesus, Tazhik’áné doo hwahá ádí’ṉiih daná’ taadn, Doo bígonsį da, shiłdinṉiił, biłṉii n’íí yénálṉiih.  
\v 62 Áígé’ ch’ínyáágo dázhǫ́ doo bił gozhǫ́ǫ́ dago hichag lę́’e.   
\p
\v 63 Nṉee Jesus yiṉádaadéz’iinihíí baa daadloh ła’íí ńdaabinłhaał lę́’e;  
\v 64 Ła’íí biṉáá nada’ist’i’go biniiyú nádainłts’į́ná’ nayídaadiłkid gádaaṉiigo, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú yáńłti’yúgo, hadń ńnínłts’į shįhíí nohwił nagólṉi’.  
\v 65 Dayúweh nchǫ’go yich’į’ yádaałti’go daayoch’íid lę́’e.   
\p
\v 66 Hayiłką́ą́yú nṉee báyáníí, okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí, ła’íí begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi dała’adzaagé’ yánádaaltihíí bich’į’yú Jesus odaist’e’ná’ gádaabiłṉii,  
\v 67 Ni Christ ńlį́į́ née? nohwił nagólṉi’, Áíná’ Jesus gádaabiłṉii, Shíí nohwił nadaagoshṉi’yúgo doo daashołdląą da doleeł go’į́į́:  
\v 68 Ła’íí shíí nanohwídaadishkidyúgo doo shich’į’ hanádaadołdziih da, doo ch’ínádaashidoł’aa da go’į́į́.  
\v 69 Kogé’ godezt’i’go Bik’ehgo’ihi’ṉań binawodi dihe’nazhiṉéégo shíí nṉee k’ehgo Niyááhíí dahnshdaa doleeł.  
\v 70 Dawa gádaabiłṉii, Ya’ Bik’ehgo’ihi’ṉań biye’ ńlį́į́ née? Áík’ehgo gádaayiłṉii, Da’áígee ádaashiłdołṉii.  
\v 71 Hat’ííshą’ bighą ła’ nṉee baa yánánálti’ doleeł? Ałk’iná’ dabíí bizé’ yee ánṉiidhíí daadesiits’ąą, daaṉii.   
\c 23  
\p
\v 1 Nṉee dała’adzaahíí dawa nádiikaigo Pílate bich’į’yú Jesus yił onałsą́ą́.  
\v 2 Áígé’ baa dahdaago’aa nkegonyaa, gádaaṉiigo, Díń nṉeehń dénchǫ’égo iłch’ígó’aahgo nṉee ch’a’oyihiłkaad, \w Caesar\w* doo bich’į’ nadaahołṉiił da, nohwiłṉii ła’íí, Shíí Christ, ízisgo nant’án nshłįį, ṉii.  
\v 3 Pílate Jesus nayídiłkid gáyiłṉiigo, Ya’ ni Jews ízisgo binant’a’i ńlį́į́ née? Da’áígee ánṉii, biłṉii, Jesus.  
\v 4 Pílate okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí, ła’íí nṉee dała’at’ééhíí yich’į’ hadziigo gáṉíí, Díń nṉeehń doo nagontł’og ye’at’éé dago bígosíłsįįd.  
\v 5 Ndi dayúweh gádaaṉii, Gálileegé’ iłch’ígó’aah godeyaa lę́’e, Jews daagolį́į́gee nṉee dahot’éhé yił daagoshkish, áígé’ kú bengonyaa.  
\v 6 Pílate díí yidezts’ąąná’ na’ódiłkid gáṉíígo, Ya’ díń nṉeehń Gálileegé’ nagháhi née?  
\v 7 Hérod yánant’a’íí yiyi’ naghaa lą́go yígołsįįd, áígé’ Hérod bich’į’ obidol’aad, Hérod k’adíí Jerúsalemyú naghaa lę́’e.   
\p
\v 8 Hérod Jesus yiłtsąąná’ dázhǫ́ yaa bił gozhǫ́ǫ́: łą́ą́go baat’ínzįhíí bighą doo áníiná’ yiłtséh hát’į́į́ da lę́’e; godiyįhgo áná’ol’įįłíí ła’ hostséh nzįgo.  
\v 9 Áík’ehgo na’ódiłkidgo ńzaad godeyáá ndi Jesus doo hat’íí biłṉii da.  
\v 10 Okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí ła’íí begoz’aaníí ye’ik’eda’iłchíhi bit’ah nazįį, baa dahdaagoz’aaníí yee nawode ádaaṉiigo.  
\v 11 Hérod ła’íí bisiláádahíí Jesus yaa daadlohgo yedaańdit’įįh lę́’e, áígé’ dázhǫ́ nłt’éégo yik’e da’ilaago Pílate bich’į’yú onádais’a’.   
\p
\v 12 Hérod ła’íí Pílate díí dabí’iłtséná’ dázhǫ́ doo iłch’į’ at’éé da n’íí, áníita áí bijįį iłt’eké silįį lę́’e.   
\p
\v 13 Pílate okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí ła’íí nadaant’aahíí ła’íí nṉee dała’áyíílaago,  
\v 14 Gáyiłṉii, Díń nṉeehń nṉee ch’a’oyihiłkaad daadołṉiigo shaa bił nołkaihń nohwiṉááł nahódéłkid ndi baa yádaałti’ihíí doo da’aṉii dago bi’at’e’ nłt’éégo bígosíłsįįd:  
\v 15 Hérod bich’į’yú odaanohwił’a’ ni’; áíná’ Hérod díí k’ehgo bígołsįįd: doo hat’íí yighą zidee bik’eh da, doo hago ánát’įįł da.  
\v 16 Áík’ehgo habí’iłtsaasgé’ ch’ínánshteeh.  
\v 17 (Da’adąągee kogo goz’ąą lę́’e, nṉee ła’ ha’ásitíni bich’į’ ch’ínálteeh.)  
\v 18 Nṉee dáła’ nádidilghaazhgo, Áí nṉeehń yúwehyú, Barábbas nohwá ch’ínáńłteeh, daaṉii lę́’e:  
\v 19 (Nṉee Barábbas holzéhi kįh gozṉilíí biyi’ nant’án agohet’aa nkegonyaa, ła’íí nṉee nastseedhíí bighą ha’ábi’dolt’e’.)  
\v 20 Nṉee dała’adzaahíí Pílate bich’į’ hananádzii, Jesus ch’ínáyíłteeh hat’į́į́go.  
\v 21 Áíná’ nṉee dawa daadilwoshgo gádaaṉii, Tsį’iłna’áhi bíhołkałgo zodéé, tsį’iłna’áhi bíhołkałgo zodéé.  
\v 22 Taadngee Pílate gánádo’ṉiid, Hat’íí bighą, hat’íí bee nchǫ’go adzaago? Shíí díń nṉeehń doo hat’íí yighą datsaah dago bígosíłsįįd: áík’ehgo habí’iłtsaasgé’ ch’ínánshteeh.  
\v 23 Áíná’ nṉee dała’at’ééhíí nawode daadilwoshgo gádaaṉii, An tsį’iłna’áhi bíhołkałgo datsaah dábik’eh: daadilwoshíí bee nṉee dała’at’ééhíí ła’íí okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí itis okai.  
\v 24 Áík’ehgo Pílate nṉee dahádaat’iiníí begolṉe’go ngon’ą́ą́.  
\v 25 Nṉee nant’án agohet’aa nkegonyaa n’íí, nṉee nastseedhíí bighą ha’ábi’dolt’e’ihíí ch’ínáínłtį́į́, nṉee nádaabokeedhíí bighą: áígé’ Jesus nṉeehíí dahádaat’įįyú ádaabile’go yaa yidin’ą́ą́.  
\v 26 Silááda Jesus yił dahnasą́ą́yú ła’ nṉee Simon holzéhi, \w Cyrénegé’\w* gólíni, k’edolzaagé’ nadáłi yiká ádaanṉiidgo tsį’iłna’áhi yiká’ dahdaistąą, áń Jesus biṉe’gé’ yá yogheełgo higaał.   
\p
\v 27 Nṉee dázhǫ́ łą́ą́go biké’ nałseeł, isdzáné ałdó’ Jesus yaa chał daadilwosh lę́’e.  
\v 28 Jesus bich’į’ adzaago gádaabiłṉii, Isdzáné Jerúsalemgee daagonołíni, doo shíí shaa daałchag da, dánohwíí ła’íí nohwichągháshé baa daałchag.  
\v 29 Isdzáné doo da’iłchii dahíí, bibishch’id biyi’ doo mé’ daagoleeh dahíí, doo daabi’dilbe’ dahíí biyaa daagozhǫ́ǫ́ doleeł, daach’ididooṉiiłíí dahadíí bijįį biká’ ngowáh.  
\v 30 Ła’íí gádaaṉii doleeł, Dził nchaa’i, nohwiká’zhį’ nahigeeh le’; ch’ínálk’idíí, nohwik’i goziid le’.  
\v 31 Ch’il daadotł’izhná’ díí ye’ádaadzaayúgo, náhisgąyúgohíí hago ágoṉe’?  
\v 32 Ła’ nṉee naki nchǫ’go ádaadzaahíí biłgo kił onazą́ą́ lę́’e, nadaaki’ditseedyú.  
\v 33 Akú Cálvary golzeeyú kił náńzą́ą́yú tsį’iłna’áhi bídaahaskał, nṉee nchǫ’go ádaadzaahíí ałdó’, Jesus ba’ashhahgé’ dá’ał’an, ła’ dihe’nazhiṉéégo, ła’íí be’eshganzhiṉéégo.   
\p
\v 34 Jesus gáṉíí, ShiTaa, díí nchǫ’go ádaat’įįhíí bighą baa nádaagodíń’aah; doo yídaagołsį dago ádaat’įį. Áígé’ bidiyágéhíí iłta’isṉiigo yighą da’diljoł.  
\v 35 Nṉee bit’ahgé’ nazįįgo daabineł’į́į́. Nant’án daanliiníí ałdó’ Jesus yaa yádaałti’go yaa daadloh gádaaṉiigo, Ła’ nṉee hasdádaayiṉiiłná’ bíí ałdó’ hasdá’ádólteeh le’at’éhi, bíí Christ, Bik’ehgo’ihi’ṉań habiłtiiníí nlįįyúgo.  
\v 36 Silááda ałdó’ bedaanít’įįhgo nk’ǫ́zhi, vinegar holzéhi, bich’į’ dahyída’ołtsi lę́’e,  
\v 37 Gádaabiłṉiigo, Ni Jews ízisgo biNant’a’i ńlį́į́yúgo, dáni hasdá’áńlteeh.  
\v 38 Jesus bik’ehgee Greek, Latin, ła’íí Hebrew k’ehgo k’e’eshchįį lę́’e, gágolzeego, DÍÍ JEWS ÍZISGO BINANT’A’I NLĮĮ.   
\p
\v 39 Nṉee nchǫ’go ádaadzaahíí, áígee tsį’iłna’áhi yídaayiskałíí dała’á beńdít’įįhgo gábiłṉii, Christ ńlį́į́ lę́’eyúgo hasdánohwiléh, ła’íí ni ałdó’ hasdá’áńlteeh.  
\v 40 Áíná’ ła’ihíí áí áṉííhíí gáyiłṉii, Ya’ doo Bik’ehgo’ihi’ṉań béńldzid da, ni ałdó’ dákoh niniigonłt’éé, dáłełt’eego nohwá ngot’ą́ą́?  
\v 41 Nohwíí da’ánohwidilṉe’ dábik’ehyú ánohwi’delzaa: áíná’ díń nṉeehń doo nagontł’og ye’at’éhi da.  
\v 42 Áígé’ Jesus gáyiłṉii, SheBik’ehń, nant’ááyú ńyaago shénálṉiih doleeł.  
\v 43 Jesus gábiłṉii, Shíí da’aṉiigo gániłdishṉii, Díí jįį dázhǫ́ gózhǫ́ǫ́ goz’ąąyú shił ńlį́į́ doleeł.  
\v 44 Dáha’iz’ąągé’ taagi nehenkéézgo dahot’éhé godiłhił gozlįį lę́’e.  
\v 45 Ch’ígona’áí bich’ą́’idindííníí ásdįįd, kįh biyi’ da’ch’okąąhíí biyi’ yuṉe’ daadintsoozi iłk’edláád lę́’e.   
\p
\v 46 Jesus nádidilghaazhgo gáṉíí, ShiTaa, shiyi’siziiníí naa nshné’: díí yee ánṉiidná’ dá’iké’yú nádeyol.  
\v 47 Silááda yánant’aahi díí ánágot’įįdíí yiłtsąąná’ Bik’ehgo’ihi’ṉań yich’į’ ahénzįgo gáṉíí, Da’aṉiigo díń nṉeehń nṉee nłt’éhi nlįį lę́’e.  
\v 48 Nṉee daadéz’įįgo łą́ą́go dała’adzaahíí dawa ánágot’įįłíí daayiłtsąągo bijííláhzhį’ nádainłts’įná’ onáskai.  
\v 49 Jesus yídaagołsiníí dawa ła’íí isdzáné Gálileegé’ biké’ hikai n’íí aṉahgé’ nazįįgo díí ánágot’įįłíí daayiłtsąą lę́’e.   
\p
\v 50 Ła’ nṉee Joseph holzéhi, nṉee yánádaaltihíí itah nlíni; nṉee nłt’éhi, dábik’ehyú át’éhi nlįį:  
\v 51 (Nṉee yánádaaltihíí nadaagoshchįįgo ánáda’ol’įįdíí Joseph doo hwaa itah ánát’įįd da:) áń Jews daanlíni bikįh gozṉil Arimathéa golzeegé’ gólíni; Bik’ehgo’ihi’ṉań nant’aa doleełíí ya’ołíí lę́’e.  
\v 52 Díń nṉeehń Pílate yich’į’ oyáá, Jesus bits’íhíí yíyókeedgo.  
\v 53 Tsį’iłna’áhi yiká’gé’ nanáidnłtįįgo nak’ą’łigaihi yik’íyidesdiz, áígé’ tsébii’i’áńgo ágolzaa yuṉe’ nyinłtį́į́ lę́’e, doo hwahá hadń ákóṉe’ nnilteehi da.  
\v 54 Jews daagonłsiníí bijįį bee nkegonyaago iłch’į’golṉe’íí bijįį lę́’e.  
\v 55 Isdzáné Gálileegé’ Jesus yił hikaihíí tsébii’i’áńyú Joseph yiké’ hikaigo Jesus bits’íhíí hago’at’éégo nniłtįį shįhíí daayiłtsąą lę́’e.  
\v 56 Onákaiyú łikągolchini ła’íí ik’ah yił iłch’į’daizlaa; áígé’ Jews daagodnłsiníí bijįį hádaayoł, dángot’ąą lę́’ehíí k’ehgo.   
\c 24  
\p
\v 1 Áí iskąą hik’e godilziníí bijįį dázhǫ́ t’ałbįgo tsébii’i’áńyú łikągolchini iłch’į’daizlaa n’íí odaizné’, ła’i ałdó’ yił hikai.  
\v 2 Tsébii’i’áńyú hikaigo tséé daadin’ą́ą́ n’íí yó’olyiz lę́’e.  
\v 3 Ákóṉe’ ha’ákaigé’ Jesus nohweBik’ehń bits’íhíí doo hwaa da lę́’e.  
\v 4 Hayúshą’ daanzįná’ nṉee naki bidiyágé dázhǫ́ bik’enadidlaadi bit’ahgé’ nazįį silįį:  
\v 5 Isdzáné tsídaadolyizgo hayaa ádaadzaa nt’éégo nṉeehíí gádaabiłṉii, Hat’íí bighą hiṉáhi nanezna’íí bitahyú hádaadeł’į́į́?  
\v 6 Áń doo hwaa da, naadiidzaa: t’ah Gálileeyú naghaaná’ gádaanohwiłṉii n’íí bénádaałṉiih shį,  
\v 7 Shíí, nṉee k’ehgo Niyááhíí, nṉee binchǫ’ daagolííníí baa shich’ilteehgo tsį’iłna’áhi biká’ dastsaah, áíná’ taagi jįį hileehgo naadiishdáh.  
\v 8 Áík’ehgo áí áṉíí n’íí yénádaalṉiih.  
\v 9 Tsébii’i’áńgé’ nákaiyú łats’ádahíí ła’íí ła’ Jesus biké’ hikahíí ałdó’ bił nadaagosṉi’.  
\v 10 Mary Mágdalene, Jóanna, ła’íí Mary, James bimaa, ła’ isdzáné biłgo nadaal’a’á díí yił nadaagosṉi’.  
\v 11 Ndi daazhógo ádaaṉii daanzįgo doo daayodląą da.  
\v 12 Áíná’ Peter nádiidzaago tsébii’i’áńyú nádilwod; hayaa adzaago ákóṉe’ déz’įįd, nak’ą’łigai n’íí daazhógo siṉilgo yiłtsąą, áík’ehgo t’ąązhį’ gowąyú onádzaa, hagoshą’ ágodzaa nzįgo.   
\p
\v 13 Da’áí bijįį ła’ naki dilt’eego Jerúsalemhíí da’dáńyú gosts’idi dahgostǫ’yúshįgotah, Emmáus golzeeyú dezh’aazh.  
\v 14 Díí ánágot’įįłíí dawa yaa łił nagolṉi’go goldoh.  
\v 15 T’ah yádaałti’go łił nagolṉi’ nt’éégo Jesus bit’ah nyáágo bił dahiskai.  
\v 16 Áíná’ daineł’į́į́ ndi hadń át’ííníí doo bídaagołsįįd da alzaa lę́’e.  
\v 17 Jesus gádaabiłṉii, Hat’íílá baa łił nagołṉi’ goldoh, doo nohwił daagozhǫ́ǫ́ dago?  
\v 18 Dała’á, Cléopas holzéhihíí, gábiłṉii, Ya’ dáni zhą́ Jerúsalemyú asta’ńyáhi, áníi áígee ánágot’įįłíí doo bígonłsį́ da née?  
\v 19 Hago ágolzaahi áłdołṉii? ṉii, Jesus. Áík’ehgo gánádaabiłdo’ṉiid, Jesus, Názarethgé’ nlínihi, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú na’iziidi, dázhǫ́ ízisgo áná’ol’įįłi, biyati’ nłdzili, Bik’ehgo’ihi’ṉań ła’íí nṉee dawa biṉááłihi áłn’ṉii.  
\v 20 Áń dánohwíí nohwi’okąąh yebik’ehi itisyú nadaandeehíí ła’íí nohwá nadaant’aahíí bángot’aahgo bidizideego ndaistįį, áígé’ tsį’iłna’áhi yiká’ daizes‐hįį:  
\v 21 Áíná’ nohwíí Israel hadaasiit’i’íí hasdánohwiṉiił lą́ą́ daandzį: n’íí díí ánágot’įįł n’íí yúshdé’ taagi jįį silįį.  
\v 22 Nohwitahgé’ ła’ isdzáné nohwił díyadaagot’eego ádaanohwizlaa, áń dázhǫ́ t’ałbįná’ tsébii’i’áńyú okai lą́ą́;  
\v 23 Ndi Jesus bits’íhíí ákú doo hwaa da lą́ą́go, t’ąązhį’ nakai gádaaṉiigo, Bik’ehgo’ihi’ṉań binadaal’a’á yaaká’gé’hi nohwich’į’ ch’í’ṉah ádaadzaago gádaanohwiłṉii, Jesus hiṉaa.  
\v 24 Ła’ bił nahikaihíí tsébii’i’áńyú okai, isdzáné da’ádaaṉii n’íí k’ehgo yaa hikai: ndi Jesus doo hwaa daayiłtsąą da.  
\v 25 Áígé’ Jesus gádaabiłṉii, Nohwíí nṉee doo daagoyáni daanołínihi, Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí nadaagosṉi’íí doo dáhah daahołdląąh da:  
\v 26 Christ áík’ehgo biniigodilṉe’go áígé’ yee ízisgo at’ééhíí baa godidot’aałgo dábik’eh lą́ą́ née?  
\v 27 Mosesgé’ godezt’i’go Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí ádaaṉiihíí dawa, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ bek’eda’ashchiiníí dahot’éhé dabíí baa k’e’eshchiiníí hat’íí golzeego ágolzeehíí yił nadaagosṉi’.  
\v 28 Gotah dezh’aazh n’ííyú dák’ad nikáh: Jesus bádn dayúweh dahiyaa nt’éégo,  
\v 29 Nił nahátąą le’, daabiłṉiigo nádaabokąąh; ałk’iná’ o’i’ą́ą́, k’ad tł’é’ goleeh, daabiłṉii. Áík’ehgo yił ha’ákaiyú yił naháztąą.  
\v 30 Da’iyąągo bił dinezbįhgo báń náidn’ąągo ya’ahénzįgo oskąądná’ iłk’íyíné’go baa daizné’.  
\v 31 Áníita áígee hadń át’į́į́ shįhíí nzhogo daayiłtsąą; nt’éégo Jesus dádaineł’į́į́zhį’ yitł’ąą tsídaazghal.  
\v 32 Gádaałiłdi’ṉii, Nohwijíí dázhǫ́ diltłi’ ngonolįgo at’éé, itínyú nohwich’į’ yałti’ná’, áń Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ bek’eda’ashchiiníí hat’íí ṉiigo aṉííhíí baa nohwił nagolṉi’ná’.  
\v 33 Áígé’ dagoshch’į’ nádiit’aazhgo Jerúsalemyú onát’aazh, ákú łats’ádahíí ła’íí nṉee ła’ ishhah dała’ádaat’eego baa n’áázh,  
\v 34 Nt’éégo gádaabiłṉii, NohweBik’ehń da’aṉii naadiidzaa lą́, Simon bich’į’ ch’í’ṉah ádilzaa ałdó’.  
\v 35 Nṉee áníi n’áázhíí itínyú hago ágodzaahíí, ła’íí hago at’éégo Jesus báń iłk’íyíné’gee yínádaagosdzįįdíí yaa nadaagosṉi’.   
\p
\v 36 Gádaaṉiiná’ Jesus dabíí áí bitah sizįį silįįgo gádaayiłṉii, Iłch’į’gont’ééhíí bee nohwich’į’ goz’ąą le’.  
\v 37 Ndi bił díyadaagodzaago tsídaadesyiz, ch’iidn daahiiltsąą daanzįgo.  
\v 38 Jesus gádaabiłṉii, Hat’íí bighą tsídaadołyiz? Hat’íí bighą na’ódikidíí nohwiini’ biyi’ begoz’ąą?  
\v 39 Shigan ła’íí shikee daanéł’į́į́, da’aṉii shíí ásht’į́į́: shídaadołṉih, áík’ehgo bídaagonołsįįh; ch’iidn bits’í ła’íí bits’in doo golį́į́ da go’į́į́, daał’įį go’į́į́ nkoh, shíí shits’í ła’íí shits’in golį́į́.  
\v 40 Ánṉiidná’ bigan ła’íí bikee yił ch’í’ṉah áyíílaa.  
\v 41 Dázhǫ́ bił daagozhǫ́ǫ́ ła’íí bił díyadaagot’ee ndi t’ah doo da’odląą daná’ Jesus gádaabiłṉii, Dahat’íhíta hidąąhíí ła’ daasołné’ née?  
\v 42 Łóg sit’éédhíí ła’íí gosnih yaa daizné’.  
\v 43 Náidnné’go biṉááł yíyą́ą́ lę́’e.  
\v 44 Áígé’ gádaayiłṉii, T’ah nohwił nshłįįná’ díí bee nohwił nadaagosisṉi’ go’į́į́, Moses ngon’ą́ą́ lę́’ehi shaa k’e’eshchiiníí, ła’íí Bik’ehgo’ihi’ṉań binkááyú nada’iziidi n’íí k’eda’ashchiiníí, psalms holzéhi ndi, biyi’ dábegolṉe’ goz’ąą, daanohwiłdishṉii ni’.  
\v 45 Áígé’ Bik’ehgo’ihi’ṉań biyati’ bek’e’eshchiiníí hat’íí ṉiigo aṉíí shįhíí bił ídaagozįgo ádaabizlaago,  
\v 46 Gádaabiłṉii, Shíí Christ nshłíni, shiniigodilṉe’go taagi jįį hileehgo naadiishdáh golzeego shak’e’ashchįį, áík’ehgo dábik’ehyú ágodzaa:  
\v 47 Ła’íí Jerúsalemgé’ godezt’i’go shizhi’íí bee yá’iti’ nṉee dahot’éhé hadaazt’i’íí bitahyú, bidaanchǫ’íí yich’ą́’zhį’ ádaaṉe’go binchǫ’híí bighą baa nádaagodit’aah golzeego.  
\v 48 Díí daał’įį go’į́į́ ákoh baa nadaagołṉi’.   
\p
\v 49 ShiTaa nohwaa yiné’go ngon’ááníí nohwaa dishné’: Jerúsalem yuṉe’ nahísółtąą, yaaká’gé’ nawodíí bee nohwaa ngonyáázhį’.   
\p
\v 50 Áígé’ Jesus Jerúsalemgé’ binadaal’a’á yił ch’ékai, Béthanyzhį’, yádn ninyáágo, áígee hadag yaa dilṉiigo yá da’oskąąd, Nohwiyaa gozhǫ́ǫ́ doleeł, ṉii.  
\v 51 Yá da’oskąądná’ yich’ą́’ yaaká’yú hadag be’ogoyáá.  
\v 52 Binadaal’a’á daaboskąądgé’ Jerúsalemyú onákai, dázhǫ́ bił daagozhǫ́ǫ́go:  
\v 53 Bik’ehgo’ihi’ṉań bich’į’ ahédaanzįgo da’ch’okąąh goz’ąą yuṉe’ dáda’okąąh nt’éé lę́’e.