\id TIT - Bukiyip (Central Dialect "Mountain Arapesh") NT [ape] -Papua New Guinea 1994 (web version -2013) \h TAITAS \toc1 Asudak Pas Pol Nenekas Umu Taitas Uli \toc2 Taitas \toc3 Ta \mt1 ASUDAK PAS POL NENEKAS UMU TAITAS ULI \imt1 Banenyi balan umu enyudak balan Pol neneken nyanamu Taitas uli \ip 1:1-4 Pol naklipu Taitas yopinyi balan umu God nunu Jisas Krais hugakomanu \ip 1:5-16 Pol naklipu Taitas umu nutalih anam almam hutoglu nebemimu hunek lukautumu God ananich elpech blanatimaguk walub echech Kristen chapemu \ip 2:1–3:11 Pol naklipu Taitas umu nuklipech bawogenyumu God ananin adulin atinyi balan umu echech Kristen echechin pasin nyunu bilip \ip 3:12-15 Nyatuh uli balan \c 1 \p \v 1 O Taitas, yek Pol douk yape chakamomu God yenek ananin moul uli yeneku-menyagu asudak pas nyak. Yek Jisas Krais ananatalihe ali nakagemu inak inek enyudak moul aposel umu ilau ananin balan umu igakomu chunatimaguk elpech. Echebuk douk God nanatalihech umu chunubu chupe ananich atich ulimu chunek bilip ali chupe dodogowich. Ali chopuk umu igakomech umu chulau ananin adulin atinyi balan umu nyugilapech umu chugipech ananih yopuhi yah. \v 2 Ali bawogen umu enyudak balan douk namudak. Apak manubu madukemech umu apak eke mupe kalbu eheh nyumneh. Ali seiwak God douk wo nunek loh atili e wata nunek apudak atap e, wakuli anan anakli enen adulin atinyi balan umu apak eke mupe kalbamu. \v 3 Ali douk aliga ahudak nyumnah God nakliah uli hutoglu ali anan yet eke nunek ananin balan nyutoglu yopugunmu. God douk nagakomapu matanamomu anan uli naklipe dodogowinu atunamu inak inek enyudak moul umu iklipech ananin balan wolobaichi elpech. \p \v 4 Yek yeneku-menyagu asudak pas nyak Taitas. Likuk douk yek yet yenek skulumenyamu God ananin balan. Douk namudak ali nyak douk nyatoglu kobi yekinyu nuganinamu. Ali nyak nyanu yek douk wasuh enyudak atin balan douk chanatimaguk Kristen chahwen uli. \p Ali yek yakli Aninu God nunu Krais Jisas anudak douk nagakomapu nalawapu matanamomu God uli hugakomenyu meyoh ali nyakihw apahw hwulu kalbu. \s1 God Ananich Elpech Echechim Nebemi Amamin Balan \p \v 5 Yek douk yatukeme-nyaguk nyapeik enyebuk ailan Krit umu yakli nyunek enyebuk moul douk nyak wata nyuneken nyiyaten uli e. Ali nyunak blunatimaguk walub agnabuk ali nyutalih anam nebemi Kristen umu hugakomu God ananich elpech uli kobi douk likuk yaklipenya-maguk. Ali nyukli nyutalih nebemimu, nyak imas nyunek tin umu enyudak yekin balan. \v 6 Amabuk almam hunek yopinyi pasin namudak. Amam hupe kalbu ali hunek enyudak moul umu hupe nebemimu hugakomu echech Kristen ali kobi hunek enen yowenyi, wak. Ali elpech chutulum ali chukli amam douk yopumi. Ali chopuk, hulau atuk ati almagou ali amamich batowich chunek bilip umu Jisas ali echechich yeguh kobi chukihech umu chunek enen yowenyimu, wak. Ali chopuk, chupe kalbu ali chumnek mamechich echechin balan chugipechen umu, nyak nyutalih amabukmalimu hupe nebemimu hugakomu God ananich elpech. \v 7 Nyak nyadukemech, amabuk douk hape nebemumali God ananich elpech uli douk hape nebemumali God ananin moul. Douk namudak ali amabuk almam hunek yopinyi atin pasin namudak. Amam hunubu yopuyopumi ali hunek yopinyi atin umu elpech kobi chutik enen yowenyi amam huneken uli, wak. Amam hunih amam yet ali hupe chakamomu kipaichi elpech ali kobi nyihihichim wisnabul. Ali chopuk, amam kobi huwak abal ali hugugaku, wak. Ali amam kobi nyihihichim hubo kipaichi elpech, ali kobi ulkwip pulomu hukli amam atum hulau wolobaibali utabal uli jah, wak. \v 8 Amam imas hugakomu kipahelubi walubich elpech douk chanaki lougun uli. Ali amam ulkwip pulomu yopinyi atin pasin ali hunek lukautumu amamin tinytin uli apaluh kalbu. \v 9 Ali amam imas hunek bilip ali huhwen dadag enyudak God ananin adulin balan douk likuk kipaimi nebemimu God ananich elpech uli haklipomenyi. Douk amam hunek namudak umu, amam eke hunubu hudukemech kalbu ali eke huklipech enyudak balan kipaichi elpech. Ali enyudak adulin balan eke nyugakomech chupe dodogowich. Ali chopuk, umu echebuk elpech douk chakenyuk agabus enyudak balan uli chutulum ali chudukemech umu echechin balan douk wo adulin e, wak. \s1 Wolobaichi Chenek Loh Uli Chape Enyudak Ailan Krit \p \v 10 Adul, wolobaimi almam hakenyuk agabus yopinyi balan ali hape heyagwleh wolobainyi meyaluhin balan ali hape hene loh umu enech elpech. Wolobaimi amudakmali almam douk Juda. Amam douk hakli wolobaimi almam hasuh God ananin balan uli imas hugipech echech Juda echechin pasin umu hutah amamiluh yegechiweluh uli. \v 11 Amudakmali douk henek namudak umu hakli hune loh umu wolobaimi almam hunu amamiyu almagou uli batowich chunu wolobaichi elpech. Amam haklipech enyudak balan douk wo yopinyimu amam huklipechenyi e. Amam haklipech namudak umu moneken, amam hakli hulau utabal uli enechi enech echudak enech elpech echechich. Douk namudak ali nyak nyugah amabukmali almam amamig yowatog umu amam kobi huklipech enyudakmali balan, wak. Amam haklipech enyudak balan ali henekech chatanamu chakanaguk agabus God. \v 12 Seiwak ananu nanubu nadukemech uli alman nape enyudak ailan Krit. Ali echech chakli anan douk kobi ananu profet umu. Anan nakli namudak, “Seiwak aliga nameitu, chanatimaguk elpech chape Krit uli douk chanubu chenek loh uli. Echech douk wanohwich atich ali chapemu chenek enenyi enen yowenyi. Ali chawak wolobaichi kakwich ali alikeh atih haech.” \v 13 Enyudak balan anan naklien uli douk nyanubu adulin atin. Douk namudak ali nyak nyuklipech dodogowinyu atinyamu echech kobi chumnek enyebukmali balan, wak. Echech imas chunek bilip umu enyudak yopinyi adulin atinyi balan. \v 14 Nyak nyuklipech dodogowinyu atinyamu echech kobi chumnek echech Juda echechiyu achukweheu wunu echebuk douk chaganimu enyudak adulin balan uli echechin balan, wak. \p \v 15 Echebuk elpech douk echechip ulkwip uli apaluh cholu duldul umu chunek yopinyi atin pasin uli, chanatimaguk echudak douk yopich. Wakuli echebuk elpech douk echechip ulkwip yowep ali wo chunek bilip umu Jisas uli e, chanatimaguk echudak douk chanubu yowech. Echechin tinytin douk nyanubu yowen. Ali echech wo dodogowich umu chudukemu moneken yopinyi o moneken yowenyimu e, wak. \v 16 Ali echech chakli namudak, “Apak madukemu God.” Wakuli echech cheneken uli pasin douk chanubu chakanaguk agabus God chakli wakanu ali anan nanubu nakli wakech. Ali chopuk, echudak elpech douk isave chaganimu balan atin uli eke kobi chunek enen yopinyi pasin, wak. \c 2 \s1 Jugwahechi Elpech Echechin Balan \p \v 1 Wakuli nyak imas nyunek skulumech umu enyudak yopinyi balan kobi douk enyudak adulin duldulin balan nyaklimu. Nyak nyunek skulumech umu echech chumneken ali nyugakomech umu chunek yopinyi pasin umu chugipech God ananin balan. \v 2 Nyak nyuklipam enyudak atin amam jugwahemimu amam kobi huwak abal ali hugugaku, wak. Amam imas ulkwip pulomu adulin duldulin pasin ali hunek lukautumen kalbu amamin tinytin. Ali hupe kalbu ali hunek bilip umu adulin atinyi balan ali amam ulkwip punosuh God nunu chunatimaguk Kristen chopuk. Ali amam hiyotu dodogowim atum umu husah enenyi enen hevi douk nyutoglomom uli. \p \v 3-4 Ali chopuk, nyak nyuklipu owo jugwahewali almagou namudak atimu owo wupe God ananiyu atu. Owo kobi wuneyagu kipaichi. Ali chopuk, kobi wuwak wolobaibali abal ali wugugaku, wak. Owo imas wugilapou yopinyi pasin uli yopinyi balan oudak yanpolei-walimu owo ulkwip punosuh owowim almam hunu owowich batowich. \v 5 Ali chopuk umu wunek lukautumu owowin tinytin kalbu ali owo ulkwip pulu duldul umu wunek yopinyi atin. Ali wunek nyunatimaguk owowin almagowein moul kalbu ali wunek yopinyi pasin umu wugakomu kipaichi elpech. Ali owo imas wumnek owowim almam amamin balan. Owo wunek namudak umu, kipaichi elpech eke kobi chunek tok bilas umu God ananin balan umu chen nyubihuk, wak. \s1 Yanpoleimi Amamin Balan \p \v 6 Ali douk namudak ati, nyak nyunalak umu amabuk kwalowi yanpoleimimu nyumuhul umu hunek lukautumen kalbu amamin tinytin. \v 7 Ali nyunatimaguk moul nyak yet nyuneken uli, nyak imas nyugilapech yopinyi atin pasin umu echech chutulinyu ali chugipechenyu. Ali nyak nyunek skulumech umu, nyak imas ulkum mulomu yopinyi atin pasin ali nyunek enyudak moul. \v 8 Nyak imas nyiyagwleh yopinyi atin balan umu kipaichi elpech kobi chumnek enen yowenyi balan douk wo adulin uli e umu enyudak moul nyak nyeneken uli, wak. Sapos nyak nyunek namudak umu, echebuk douk chakli wak umu nyak nyunek God ananin moul uli eke kobi chukli enen yowenyi balan umu nyak, wak. Echech eke ablan nyilech. \s1 Chape Chakamomu Kipaichi Chenemech Moul Meyoh Uli Echechin Balan \p \v 9-10 Ali nyak nyuklipu echebuk douk chape chakamomu kipaichi chenemech moul meyoh ulimu chunek moul kalbu. Ali chopuk, chumnek echechim nebemi douk hekech moul cheneken uli amamin balan chugipechen. Echech imas chunek yopinyi moul umu chunek echechim nebemi hunehilau. Echech kobi chukli wak umu chumnek amamin balan, ali kobi chutulum chukwumech aluh enech echudak, wak. Echech imas chuneken chukwukwihen enyebuk moul douk nebemi hekechen ulimu amam hutulich ali hukli God ananin balan douk yopinyi. Anudak God, anan douk nagakomapu nalawapu matanamalimu anan uli. \s1 Apak Mupe Yopupu Ali Mupe Mubeyagunmu Ahudak Nyumnah Krais Nutanamali Ahi \p \v 11 God douk nagakomapu meyoh nalawapu matanamalimu anan ali mape kalbu. Ali enyudak balan umu agundak God nanalawapamu nyatoglu yopugunmu ali wolobaichi elpech chemnekumen. \v 12 Ali enyudak pasin umu anan nagakomapu meyoh umu douk nyagilapapamu mukenyuk agabus yowenyi pasin nyunu echudak douk apudak atapichi elpech oub baitakumech umu chunekech uli. Ali nameitu apak mupe apudak atap abalimu, apak imas munek lukautumen kalbu apakin tinytin ali mupe munek yopinyi atin pasin kobi douk God naklimu. \v 13 Ali nameitu abudak nyultab apak mupe munek enyudak yopinyi pasin abali, apak munehilau ali mupe mubeyagunmu ahudak yopuhi dudukah nyumnah douk apak madukemech umu eke hutogloluli. Ahudak nyumnah apakinu Nebenali God Jisas Krais nunaki ahi, anan eke nunubu nuhiyatiki ali nutoglu yopugunmu. Anan douk anudak alman douk nagakomapu nalawapu matanamali uli. \v 14 Anan yet nagak umu natal apak umu nokwachih-apamu enyudak yowenyi pasin douk nyowechikapu nyenekapu mape mablo God ananin lo uli. Ali nenekapu matoglu yopupalimu mutoglu ananipu elpech ali munek enenyi enen yopinyi pasin. \p \v 15 Ali nyak imas nyunek skulumech umu enyudak balan ali nyugakomech nyichuhul umu echech dodogowich umu chugipechen. Ali nyuklipech dodogowinyu atinyu echebuk elpech douk chakli wak umu chumnek yopinyi balan uli. Umu moneken, enyudak moul douk God yet naklipenyamu nyuneken. Ali kobi enech elpech chukli nyak douk enenyu meyaluh-inyali alman, wak. \c 3 \s1 Apak Mupe Dodogowipamu Munek Yopinyi Atin Pasin \p \v 1 Ali nyichuhul nyuklipech wolobaihi nyumneh umu echech chumnek nebemi almam douk hape nebemimu gavman henek lukautumech uli amamin balan chugipechen. Ali echech chunek redimu chunek enenyi enen yopinyi moul. \v 2 Ali chopuk, nyuklipech umu echech kobi chuhu enech elpech meyoh, wak. Echechiluh apaluh imas hlulu kalbu ali kobi nyihihichich, wak. Ali chugakomu chunatimaguk elpech chuklipech chokubul. \p \v 3 Likuk apak chopuk douk wak enen yopinyi tinytin nyupenyupu e, wak. Apak wo mugipech enyudak yopinyi balan e ali Satan nenek lohumapu nenekapu matukemaguk yopuhi yah ali mablo God ananin lo monek yowenyi. Echudak enechi enech chanatimaguk yowechi douk apak oub baitakumech ali monehilaumu munekech uli chowechikapu dadag kobi douk mape kalabus umu. Wihlu wehlu apak ulkwip polomu yowenyi ali mape monek hinyigimu enechi enech echudak kipaichi echechich. Ali kipaichi elpech chatulupaguk yowes ali apak chopuk matulichuk yowes echech. \p \v 4-5 Wakuli God nagakomapu nanalawapu matanamali mape kalbu. Ali ananin yopinyi pasin douk enyudak. Anan ulkum manubu manohwapu ali nakli mapilipu. Ali douk ababuk nyultab enyudak pasin nyatoglu yopugunmu ali anan nanalawapu matanamali mape kalbu. Anan douk wo ulkum mulomu enen yopinyi pasin apak moneken uli ali dakio nunalawapu mutanamali e, wak. Anan nanubu nakli mapilipu ali nagakomapu meyoh matanamali mape kalbu ali nopouh. Anan nopouh namudak. Ananin Michin nyenekapu matoglu ananipu namupali batowich. \v 6 Ali Jisas Krais douk nanalawapu matanamalimu God uli nenek yopinyi moul umu apak. Anan nenek enyudak yopinyi moul ali God nanubu nakapu ananin Michin. \v 7 Ali God nagakomapu meyoh ali nohwalapu yopupali mape duldul uli elpech. Ali anan nakli apak ananipu batowich munubu mupe kalbu eheh nyumneh. Namudak ali apak manubu madukemech umu enyudak balan douk adulin ali mape mobeyagunmu kwali mupe kalbu namudak umu. \v 8 Ali enyudak balan douk adulin ali apak munatimaguk iken munek bilipumen. Ali chopuk, yakli nyak nyuklipech enyudak balan dodogowinyu atinyamu echebuk elpech douk achenek bilip umu God uli echechip ulkwip imas pulomu enyudak ali chupe dodogowich umu chunek yopinyi atin pasin. Enyudak balan douk yopinyi ali enyen eke nyugakomu wolobaichi elpech. \p \v 9 Wakuli enech elpech chanowipamu bawogen umu balan umu echechich popech yamech echechiguh yeguh. Ali chopuk, chape chalpak balan umu enyudak lo douk seiwak God nakaguk Moses enyi. Enyudakmali balan nyak kobi nyunech nyuhwen ali nyunech punowipomen, wak. Umu moneken, enyudakmali eke kobi nyugakomapamu munek yopinyi pasin, wak. \p \v 10 Enech elpech chape cholukwech bagul echech chasuh Krais ananin balan uli ali chenekech cheneyais umu. Douk namudak ali nyak nyuklipu echebukmali elpech atuh o bieh meyoh umu echech kobi chuneken ati enyebukmali. Ali sapos echech kobi chumnekenyamu, nyak nyukechuk agab. \v 11 Nyak douk anyadukemech umu echebukmali elpech douk achatukemaguk yopuhi yah ali echechin yowenyi pasin douk anyagilapech ali achadukemech umu echech douk yowechi elpech. \s1 Nyagikuk Uli Balan \p \v 12 Ali meihi nyumnah yek ikagasu Atemas o Tikikas ananu nunaku nutoglu nupeik agnabuk ali nyak imas nyunaki nyugwate wisnabul abuldak wabul Nikopolis. Umu moneken, yek douk ayaklimu ipe Nikopolis ababuk yowebali nyultab nebehi echah atuh hulu abali. \v 13 Ali nyak nyunubu nyugakomu Sinas douk nadukemu Rom echechin gavman echechin lo uli nunu Apolos umu enechi enech echudak amam tukwahem-umech ulimu amam kobi hunohwagagun umu enech echudak umu hunak ahudak louhi yah umu. \p \v 14 Ali nyuklipu apakich elpech douk chasuh Krais ananin balan ulimu echech ulkwip punubu pulomu chunek yopinyi atin moul umu chugakomu echudak wakechi elpech. Echech kobi chupe meyoh, wak. Echech chunek moul umu chulau utabal blunu jah uli kakwich umu chugakomu kipaichi chasuh Krais ananin balan uli. \p \v 15 Ali echudak almam almagou douk chanu yek mape agundak uli chanubu chenehilau ali chenemenyagu gude nyak. Ali chopuk, nyuklipu apakich elpech douk chasuh Krais ananin balan uli. Echebuk douk chenek bilip umu God chape agnabuk uli namudak. Apak chopuk monek bilip umu God uli monemechu gude echech. \p Ali yek yakli God nugakomepu meyoh ipak punatimaguk ali punubu pupe kalbu punehilau.