\id COL - Bukiyip (Central Dialect "Mountain Arapesh") NT [ape] -Papua New Guinea 1994 (web version -2013) \h KOLOSI \toc1 Asudak Pas Pol Nenekas Umu Echech Kolosi Uli \toc2 Kolosi \toc3 Ko \mt1 ASUDAK PAS POL NENEKAS UMU ECHECH KOLOSI ULI \imt1 Banenyi balan umu enyudak balan Pol neneken nyanamu echech Kolosi uli \ip 1:1-4 Pol nenek tenkyumu God umu echech Kolosi ali nenek beten umu God nunekech chiyotu dodogowich \ip 1:5–2:19 Krais atunu dodogowinali nape nalik umu wolobaichi enechi enech echudak chanu elpech. Namudak ali nameitu anan atunu nape nalik umu chanatimaguk God ananich elpech \ip 2:20–4:6 Apak manu Krais magak ali wata chopuk mananu maitaki ali nameitu munek yopinyi atin pasin \ip 4:7-18 Pol naklipech nyatuh uli balan ali nenek gudemu echech Kolosi \ip 1:5–2:19 Krais atunu dodogowinali nape nalik umu wolobaichi enechi enech echudak chanu elpech. Namudak ali nameitu anan atunu nape nalik umu chanatimaguk God ananich elpech \ip 2:20–4:6 Apak manu Krais magak ali wata chopuk mananu maitaki ali nameitu munek yopinyi atin pasin \ip 4:7-18 Pol naklipech nyatuh uli balan ali nenek gudemu echech Kolosi \c 1 \p \v 1-2 O ipak pagipech Krais uli douk pape wabul Kolosi ali pasuh God ananin balan dadag pagipechen uli. Yek Pol, Krais Jisas ananiwe aposel douk God yet natalihemu inek ananin moul umu inak iklipech ananin balan uli yenekumepagu asudak pas ipak. Yek yenekasumagu ipak God ananipu atipu elpech douk dodogowipu atipamu pasuh Jisas Krais ananin balan pagipechen uli. Ali apakinu owaninu Timoti chopuk douk nane wape agundak. Ali ohwak wakli apakinu Aninu God nugakomepu meyoh ali ipakiluh apaluh hlulu kalbu. \s1 God Nenek Echech Kolosi Echechin Bilip Nyatoglu Yopugunmu \p \v 3 Wihlu wehlu ohwak wonek beten umu ipak umu, ohwak isave wonek tenkyumu apakinu Diginali Jisas Krais ananinu Aninu God umu ipak. \v 4 Umu moneken, ohwak awomnek balan umu agundak ipak pasuh Krais Jisas ananin balan pagipechen ali ipak ulkwip panosuh chanatimaguk God ananich elpech umu. \v 5 Likuk enyudak adulin atinyi balan nyanaki nyatoglomepu ali ipak apemneken. Ali ipak pakli aduligu atugamu kwali ipak eke pupe kalbu eheh nyumneh gani iluh heven umu. Ali ipak douk pape pobeyagunmu agundak eke kwali punak pupe kalbamu. Douk namudak ali ipak pakli Krais Jisas ananin balan douk adulin ali pagipechen ali ipak ulkwip panosuh God nanu kipaichi elpech chopuk. \v 6 God ananin yopinyi balan douk nyalahe gnanatimaguk apudak atap. Ali enyen nyatoglu dodogowin atin ali nyenek yopinyi pasin umu wolobaichi elpech echechiluh apaluh. Ali enyen nyanubu nyenek yopinyi nyechalakuk likuk nyalik nyape nyeneken umu. Enyen nyeneken namudak ati kobi douk ahabuk susubeih nyumnah enyen nyeneken umu ipak umu. Ahabuk nyumnah ipak pemnek God ananin yopinyi balan ali panubu padukemech umu adul umu God nagakomapu meyoh umu. \v 7 Epafras douk anenek skulumepu naklipepu enyudak balan ali ipak apadukemen. Anan douk nanubu yopuyopunali ali nanu ohwak monechlepu mape monek Krais ananin moul. Ali ohwak douk ulkwip panohwanu. Ali anan isave neneken kalbu Krais ananin moul. Ali douk ohwak wakli wunaku wakuli anan nalau ohwakik outuk ali nanaku nagakomepu. \v 8 Ali chopuk, anan naklipohwamu agundak God ananin Michin nyepahul nyenekepu ali ipak ulkwip panosuh chanatimaguk God ananich elpech umu. \s1 Pol Nenek Beten Umu God Nugakomu Echech Kolosi Umu Chupe Dodogowich \p \v 9 Ohwak douk womnek umu enyudak yopinyi moul douk God neneken numun ipakiluh apaluh uli ali dakio hanubu ahabuk nyumnah ohwak wape wonek betenumepu. Ali nameitu chopuk watak wape wonek betenumepu ati. Ohwak wonek beten wasolik God umu nunekepu punubu pudukemu enyebuk pasin douk anan oub baitakumen uli. Ali nunekepu punubu pudukemu nyunatimaguk yopinyi tinytin uli save douk God ananin Michin nyakepeyen uli. \v 10 Ohwak wonek betenumepu namudak umu wakli ipak pugipech enenyi enen yopinyi pasin douk Diginali oub baitakumen uli. Umu anan nutulipu ali nunehilaumepu. Ali ipak punek namudak ali eke punek nyunatimaguk ananin yopinyi moul. Ali chopuk, eke punubu pudukemu God pichalakuk likuk palik padukemanamu. Ali enyudak save umu pudukemu God umu eke nyutoglu nebenyi. \v 11-12 Ali ohwak wonek betenumepu namudak chopuk umu wakli God nukepu ananin nyanubu yopiyopinyi nebenyi strong. Anan nukepeyen umu nunekepu putoglu dodogowipu umu piyotu dadag ababuk nyultab enenyi enen hevi nyutoglo-mepamu. Ali umu ipakiluh apaluh kobi yoweluh ali hlulu kalbu. Ali ipak eke punek tenkyumu apakinu Aninu umu nenekepu patoglu yopipu ali panokwnumu pulau enechi enech ipakich yopichi echudak douk God nechubuk-umepaluli. Ipak eke pulawech punu chunatimaguk ananich elpech agnabuk douk chape yopugunmu chenek yopinyi atin pasin uli chapemu. \v 13 God douk anakwachihapu matukemaguk enyudak nebenyi strong douk nyape yomotokweh-igunmu echech Satan ananich elpech chapemu. Ali nalawapu mape kalbu manak mawich umu ananinu nuganinu douk anan ulkum manubu manohwanaluli ananip awilop. \v 14 Ali nameitu apak mape monek pas Krais ali anan nakwachihapu mape fri umu agundak anan wo nunohwen umu apakin yowenyi ali nokwleyenyuk umu. \s1 Bawogenyumu Balan Umu Krais Nyanu Ananin Moul \p \v 15 Krais douk nanubu naduk anudak God douk apak wo mutulunu atili e. Anan douk nape Diginali ali nanubu bawagas umu chanatimaguk enechi enech echudak chanu elpech douk chape iluh atap uli. \v 16 Umu moneken, God naklipanu nenek chanatimaguk enechi enech echudak chape iluh atap uli chanu elpech chatoglu chape. Anan nenek chanatimaguk echudak douk apak matulich uli chanu echebuk douk wo mutulich apakis nabes uli e. Echech chanu chanatimaguk dodogowichi enselahas douk chenek bosumu iluh atap uli. Ali God naklipu Krais nenek chanatimaguk enechi enech echudak chape iluh atap uli chanu chanatimaguk elpech. Anan nenekech umu chupe ananich atich ali chutuk ananin atin yeul nyukih. \v 17 Seiwak bawagas umu, anan atunu nalik nape. Ali chanatimaguk enechi enech echudak chanu elpech douk chape iluh atap uli chagikuk chatoglu chape. Ali anan douk nanubu anan atunu dodogowinali ali nasuh chanatimaguk echudak chape echechiyu outib silisili kobi douk nameitu chapemu. Ali elpech chopuk, nameitu anan nahwech nape. \v 18 Anan douk God ananich elpech echechinu balageinu. Ali echech chape kobi ananich loguh aias umu. Ali anan atunu douk bawagas umu nugakomu ananich elpech chutoglu nupoleich ali chupe kalbamu. Anan douk nanubu susubeinu diginalimu agundak chagak uli elpech wata chaitaki iwagas umu. God douk nanahuli naitaki iwagamu anan atunu nutoglu diginali nunek bosumu chunatimaguk enechi enech echudak chunu elpech chopuk. \v 19 Umu moneken, likuk God oub baitak umu nakli nukanu nyunatimaguk ananin pasin nyunu tinytin uli save nyunu ananin strong ananinu Nuganinu atunu. Douk namudak ali God anakanu chanatimaguk echudak anan atunu. \v 20 Ali God douk oub baitak umu nakli Krais nunek chunatimaguk enechi enech echudak douk chape iluh atap uli chunu chunatimaguk elpech chutoglu yopich ali nunalawech chutanamu chupe ananich. God douk nenek namudak umu Krais ananig butog douk chanu nagak neil lowag kruse ali gwotukwle uli. Anan nenek namudak ali nalau chanatimaguk echudak chape iluh atap uli chatanamu chape ananich atich. \p \v 21 Likuk ipak chopuk pape lougun umu God ali pape ananipu birua. Umu moneken, ipakip ulkwip pakli wakanu ali ipak penek yowenyi. \v 22 Wakuli nameitu Krais nalau elpenyihw yegenyihw ali chanu nagak. Ali God nanalawepu patanamu pape ananipamu agundak Krais nagak umu. Umu anan nunalawepu punak umu anan napemu ali pupe duldulipali elpech. Ali anan kobi nutik enen balan nyupenyipu, wak. \v 23 Wakuli wihlu wehlu ipak imas pupemu pusuh enyudak ananin yopinyi balan dadag ali punubu piyotu dodogowipu atipu. Ipak kobi pukwutuk enech echudak chunekepu putukemaguk enyudak yopinyi balan douk seiwak ipak pemneken pahwen dadag pagipechen uli, wak. Ali kobi putukemaguk agundak umu pakli aduligu atugamu eke God nunek lukautumepu kalbamu, wak. Ipak douk apemneken enyudak balan douk yek Pol yape yenek God ananin moul yaklipechen uli. Ali chopuk, enyudak balan douk chaklipechen chanak ali chanatimaguk elpech chape apudak atap uli douk achemneken. \s1 Pol Nagakomu God Ananich Elpech Chape Kolosi Uli \p \v 24 Ali nameitu yek yenehilaumu agundak yemnek nyih yekihw yegenyihw umu yagakomu ipak umu. Ehudak nyih nameitu yape yemnekeh yekihw yegenyihw uli douk yakli iyatak ehudak nyih douk Krais naklimu yek imnekeh uli. Yek yenek namudak umu inek ananin moul umu igakomu ipak punu God ananich elpech. Ipak panatimaguk douk pape kobi Krais ananich loguh aias ulimu. \v 25 Yek God ananatalihemu inek enyudak moul umu igakamu ipak God ananipu elpech umu iklipepu bawogenyumu nyunatimaguk ananin yopinyi balan. \v 26 Seiwak aliga nameitu, enyudak balan nyonobechuk nyapemu chanatimaguk seiwakichi apakich popech yamech. Wakuli nameitu God neneken nyatoglu yopugunmu ali ananipu elpech padukemen. \v 27 God ananim ulkum douk molomu nakli nunek namudak. Anan nakli nugilapu apak ananipu elpech enyudak balan douk likuk nyonobechuk nyape uli. Enyudak balan enyen douk nyanubu duldulin yopiyopinyi ali yeul nyakihen. God douk nakli enyen nyutoglu yopugunmomu nyugakomu bunatimaguk lainab elpech. Balan douk enyudak. Krais nape numun ipakiluh apaluh. Ali bawogen umu enyudak balan nyakli namudak. Aduligu atugu, God eke nunekepu punubu putoglu duldulipali yopiyopipali kobi douk anan yet nanubu duldulinu yopuyopu-nalimu. \v 28 Douk namudak ali apak maklipech Krais ananin yopinyi balan chanatimaguk elpech. Apak malau wolobainyi save ali monek skulumech umu enyudak balan umu chudukemen ali chulau enenyi enen yopinyi tinytin uli save. Apak maklipech kalbu umu chukenyuk agabus yowenyi echech chape cheneken uli. Ali umu makli mulau chunatimaguk elpech atin ati douk chenek pas Krais uli chunamu God ali chupe dodogowich umu anan ali chunubu chutoglu ananich atich elpech kobi anan naklimu. \v 29 Douk namudak ali nameitu yek yape yenek moul umu igakomu elpech chutoglu kobi douk Krais umu, yek yeneken dodogowiwe atuwe. Yek douk anan neke ananin strong neneke dodogowiwe ali dakio yenek enyudak moul dodogowiwe atuwe. \c 2 \s1 Echech Imas Chusuh God Ananin Balan Dadag Chugipechen Ali Chubo Meyaluhin Balan Nyubihuk \p \v 1 Nameitu yek yakli iklipepamu enyudak nebenyi moul douk yek yeneken umu yagakomu ipak umu. Yek yeneken dodogowiwe atuwemu yagakomu ipak panu almam almagou chape Leodisia uli chanu chanatimaguk echebuk douk wata chutik yekigu yamagaluli e. \v 2 Yek yeneken namudak umu yakli inek echech chunatimaguk chunu ipak pupe namudak. Yakli ipakip ulkwip uli apaluh chupe dodogowich ali ipakip ulkwip punosuh kipaichi God ananich elpech. Ali chopuk umu pulau enyudak nyunatimaguk yopinyi tinytin uli save. Ali ipak eke punubu pudukemech umu God ananin balan douk nyanubu adulin atin. Ali yek yenek enyudak moul umu yakli kipaichi chunu ipak punubu pudukemu bawogen umu enyudak God ananin balan douk seiwak nyonobechuk nyape uli douk nyaklimu Krais atunu. \v 3 Nameitu Krais anan atunu nenek nyanatimaguk God ananin yopinyi tinytin uli save douk seiwak nyonobechuk nyape uli nyatoglu yopugunmu. \v 4 Ali ipak punenek yologimu kedeke enen elpen nyunaki nyunek lohumepu nyuklipepu enen meyaluhin balan douk eke elpech chumneken chukli adulin uli. Douk namudak ali yek dakio yaklipepu enyudak balan. \v 5 Aduligu atugu, nameitu yek wo inepu mupe atugun e, wakuli yek ulkum molomepu kobi douk yanepu mape atugun umu. Ali yek yemnek umu agundak ipak pape kalbu peyotu dodogowipu atipu pasuh Krais ananin balan dadag pagipechen umu ali yek yenehilaumepu. \s1 Apak Imas Munek Pas Krais Ali Mupe Kalbu Eheh Nyumneh \p \v 6 Ipak douk pahwen dadag Jisas Krais ananin balan pagipechen pakli anan douk ipakinu Diginali ali apalawanu nawich nape numun ipakiluh apaluh. Ali douk namudak ati, ipak imas pupemu punek pas dadag anan pupe namobuk ati. \v 7 Ipak imas punek pas dadag anan kobi douk enen lowag nyatau dadag atap umu, o kobi onohw dodogowihwi uloh hwasah wilpat tatau dadag umu. Ali ipak imas pugamu puhwen dadag pugipechen kalbu enyudak God ananin yopinyi balan douk likuk palik palawen uli. Ipak punubu puhwen dadag pichalakuk likuk palik pahwen pagipechen umu ali punek tenkyumu God. \p \v 8 Ali ipak punenek yologimu kobi enen elpen nyunaki nyunek lohumepu nyuklipepu enen meyaluhin balan elpech meyoh chaklien uli. Ali chopuk umu kobi enen elpen nyunek lohumepu nyuklipepu enen balan umu elpech chulau savemu umu pugipechen ali enyenyin balan nyuwechikepu kobi douk pape kalabus umu, wak. Enyudak balan, enyen douk seiwak ipakich popech yamech chaklipepeyen uli. Echech douk chaklipepamu echudak nebechi dodogowichi bahas chanu nebechi yowechi enselahas douk chenek bosumu iluh atap uli. Echech douk wo chuklipepamu Krais e. \p \v 9 Douk namudak ali ipak punenek yologi. Umu moneken, ipak padukemech, Krais natoglu alman kobi douk apak umu. Ali nyanatimaguk God ananin strong uli save nyanu nyanatimaguk ananin yopinyi pasin douk God anaku Krais ali anyanubu nyapemu anan atunu. \v 10 Ali ipak douk apanubu ponohwalamu elpech. Umu moneken, ipak douk penek pas Krais ali apalau nyanatimaguk God ananin yopinyi pasin. Krais anan douk nape diginali nenek bosumu chanatimaguk dodogowichi bahas chanu chanatimaguk nebechi yowechi enselahas douk chenek bosumu iluh atap uli. \v 11 Ali ipak douk penek pas anan. Douk namudak ali ipak douk kobi apalau enyudak pasin umu patah ipakiluh yegechiweluh umu. Enyudak pasin douk wo elpech chunekeny-umepu adukahiluh umu ipakiluh yegechiweluh e, wak. Ipak palau enyudak pasin namudak. Ipak penek pas Krais ali anan yet nenekepu panokwnumu putukemaguk nyalik nyapenyi-paluli pasin umu penek yowenyimu. \v 12 Ali ipak penek pas Krais ali penek baptais. Ali enyudak enyen kobi douk chanugamepu panu anan umu. Ipak pakli adul God douk dodogowinu ali nahuli Krais naitaki iwagu. Douk namudak ali anan nahul ipak chopuk panu Krais paitak pape. \p \v 13 Douk likuk ipak pape pagipech nyalik nyapenyi-paluli pasin umu penek yowenyimu. Ali chopuk, ipak douk wo Juda e, ali ipak wo pudukemu God nunu ananin lo douk seiwak nakaguk Moses enyi e, wak. Douk namudak ali enyudak nyalik uli yowenyi pasin nyaepu pagak. Wakuli God nepahul paitak pape ali nenekepu penek pas Krais. Ali God wo nunohwen umu enenyi enen yowenyi apak moneken uli e ali nokwleyenyuk. \v 14 Ali enyudak lo seiwak God nakaguk Moses enyi douk nyape God ananik Buk uli douk nyape kobi apakin birua umu. Enyen nyaklimu ehudak nebehi nyih douk eke apak mumnekeh umu enyudak apakin yowenyi douk apak moneken uli nyunu enen balan douk apak wo dodogowipamu mugipechen uli e. Wakuli God nenek nyilumu enyudak nyanatimaguk lo iluh lowag kruse ali nanubu nan nyabihuk wakwakuk. \v 15 Ali umu enyudak moul Krais neneken lowag kruse uli atin, God nanubu nabouk ihehumali dodogowihi elgeh hanu echudak nebechi yowechi enselahas douk chape iluh atap uli echechin strong nyabihuk wakwakuk. Anan nenek winyumech ali nowechikech kobi douk chenek kalabus ulimu. Ali anan nalik ali echech chagimanu chanak ali chanatimaguk elpech chatulich ali chakli echech douk wo dodogowich e. \s1 Apak Amanu Krais Magak \p \v 16 Douk namudak ali nameitu ipak kobi pukwutuk enen elpen nyunek skelumepu nyichapokepu balan umu agundak ipak wo pugipech enyudak lo umu woligun uli abal umu e. O umu anah nebehi yopuhi nyumnah douk chenek lotu ahi, o umu anagun nebeguni woligun douk chenekagun ali chenehilaumu nupoleinu aun natawalimu. O umu ahudak nyumnah sabat douk echech Juda moul wak chape meyoh ahi. \v 17 Enyudak nyanatimaguk lo douk abaliguh meyoh umu echudak douk eke chutogloluli. Ali echudak douk achatoglu. Wakuli bawagas umu chanatimaguk chanubu aduligeichi echudak douk chapemu Krais atunu. \v 18 Ali sapos enen elpen nyukli nyuklipepamu enech echudak kobi enyen nyanabek yomnis nyatulich uli o nyunek lohumepu nyukli ipak punih ipak yet pupe chakamomu enenyi enen lo ali punek lotumu enselahas umu, ipak kobi pumneken, wak. Ipak kobi pukwutuwenyuk nyunek lohumepu ali nyunekepu kobi pulau ipakich yopichi echudak douk chakus chatimepu iluh heven uli. Enyebuk elpen enyenyim ulkum douk molomu enyen nyutuk enyenyin yeul nyukih umu echudak kobi douk enyen nyanabek yomnis nyatulich ulimu. Ali chopuk, enyenyim ulkum douk molomu nyalik nyapenyin uli pasin umu nyenek yowenyimu. \v 19 Enyebuk elpen enyen douk awo nyunek pas Krais apakinu balageinu e, wak. Krais douk nape nalik kobi douk boglom umu. Ali apak manatimaguk ananipu elpech mape kobi douk loguh aias umu. Ali anan nagakomu hwanatimaguk yegenyihw hwape dodogowihw. Ali anan nenek nyuglich uli biguh chanasupu dadag ali chasuh hwanatimaguk yegenyihw hwape atugun. Ali nameitu God nenekohw hwatoglu nebehw ali dodogowihw. Ali nenek apak ananipu elpech matoglu dodogowipu mechalakuk likuk malik mapemu. \p \v 20-21 Ali ipak douk apanu Krais pagak ali apatukemaguk agundak umu pape chakamomu agundak ipak pagipech enyudak balan douk nyaklimu echudak dodogowichi bahas chanu yowechi enselahas douk chape iluh atap ulimu. Wakuli nameitu ipak wata patanamu panak pape chakamomu echudak umu moneken? Ali chopuk, ipak pape chakamomu enyudak lo douk nyakli, “Nyak kobi nyususuhwech o kobi nyichah o kobi nyuhwech nyakis wis ulimu moneken?” \v 22 Enyudak lo douk nyaklimu agundak woligun uli abal douk eke apak michah ali chunubu chunak chuwichuk uli. Umu moneken, enyudak lo douk elpech meyoh ulkwip polomen cheneken ali chenek skulumech. \v 23 Enyen adul, elpech chatik enyudak lo umu, echech chakli enyen kobi douk yopinyi tinytin umu nyugakomapu ali nyunekapu munek lotumu enselahas. Ali nyenek elpech chaunih echech yet chape chakamomu enenyi enen lo. Ali nyenekapu mabo apakiluh yegechiweluh umu hlugipech apak. Ali nameitu elpech chatulin echechis nabes umu, echech chakli enyudak lo douk nyape kobi yopinyi tinytin umu. Wakuli wak, enyen douk wo dodogowin umu nyugakomapamu mubouk enyudak nyalik nyapenyu-paluli pasin umu nyenekapu monek yowenyi uli nyubihuk umu e, wak. \c 3 \s1 God Anapahul Manu Krais Maitak Mape \p \v 1 God douk anepahul panu Krais paitak pape. Douk namudak ali ipak ulkwip imas pulomu enenyi enen pasin douk nyanaki iluh heven uli atin. Agnabuk iluh heven douk Krais nape diginali ali nape anunamu God uli napemu. \v 2 Ali wihlu wehlu ipak ulkwip imas pulomu enenyi enen pasin douk nyanaki iluh heven uli. Ipak ulkwip kobi pulamu apudak atapinyi pasin, wak. \v 3 Umu moneken, ipak douk apagak panu Krais. Douk namudak ali agundak douk eke ipak pupe kalbu eheh nyumneh umu douk nameitu apalawagun ali gnonobechuk gnanu Krais gnape iluh heven God napemu. \v 4 Krais douk bawagas umu agundak eke ipak pupe kalbu eheh nyumneh umu. Douk namudak ali kwali anan nutoglu yopugunmu chutulunamu, ipak chopuk eke punu anan putoglu yopugunmu. Ali ipak eke pulau agundak douk eke anan nunubu nuhiyatik umu. \s1 Apak Amatoglu Nupoleipali Elpech \p \v 5 Douk namudak ali ipak imas punubu pubouk nyunatimaguk nyalik nyapenyi-aluli pasin umu penek yowenyimu nyugakuk. Yek douk yaklimu enyudak umu chanasonukeh umu chanak hwaloh umu, enyudak nyabosusih uli pasin, enyudak pasin umu oub baitak umu chenek yowenyimu, enyudak umu ulkwip polomu enenyi enen yowenyimu, nyanu enyudak pasin umu chenek hinyigimu kipaichi echechich echudak umu. Ali enyudak pasin umu chenek hinyigimu, enyen douk kobi chagipech wo adulimi god omimu e. \v 6 Ali elpech douk chape chenek enyudakmali yowenyi pasin. Douk namudak ali God dakio nyihichi-namech ali eke nubemech enyudak yowenyi pasin echech chape cheneken uli. \v 7 Douk likuk ipak pagipech nyanatimaguk enyudakmali yowenyi pasin abali, enyudak nyalik nyape-nyipaluli pasin nyenek bosumepu ali nyepahul pagipechen peneken. \p \v 8 Wakuli nameitu ipak imas putukemaguk nyunatimaguk enyudak enen yowenyi pasin chopuk. Yek yaklimu enyudakmali pasin. Enyudak umu nyihihichi-pamu, nyunu enyudak umu ipakiluh apaluh hlanubu nyihihichiluh ali peyagwleh nebegun umu, nyunu enyudak umu ipak panagwugwul kipaichimu. Ali chopuk, enyudak umu pechopokech meyaluhin balan kipaichimu, nyunu enyudak umu peyagwleh enenyi enen yowenyi balan umu. \v 9 Ipak kobi punek loh umu kipaichi Kristen, wak. Umu moneken, ipak douk apabouk nyanatimaguk yowenyi pasin douk seiwak ipak pape peneken uli nyagakuk. \v 10 Ali nameitu God douk anenekepu patoglu nupoleipu elpech. Ali wihlu wehlu anan nape nenekepu patoglu nupoleipu paduk anan yet douk nenek chanatimaguk elpech uli. Anan douk nenek namudak umu nakli ipak punubu pudukemanu kalbu ali puduk anan. \v 11 Douk namudak ali nameitu apak mape God ananipu elpech ali mape atup awilop. Apak wo mulau silisilich yeguh ali mupe silisilis awilas e, wak. Douk namudak ali apak dakio makli echech Grik douk wo enech sik e ali echech Juda enech sik e, wak. Ali amabuk hatah amamiluh yegechiweluh uli wak anam sik e ali amabuk douk wo hutah yegechiweluh uli e anam sik e, wak. Ali echebuk douk cheyagwleh silisilin tokples uli wak enech sik e ali echebuk chape silisilin kantri, douk wo chudukemu enen yopinyi pasin uli e enech sik e, wak. Ali echebuk douk chape chakamomu kipaichi chenemech moul meyoh uli wak enech sik e ali echebuk douk chape fri uli enech sik e, wak. Chanatimaguk echudak douk Krais ananich atich. Anan douk bawagas umu enenyi enen yopinyi pasin nyanu enechi enech yopichi echudak. Ali anan atunu nape diginali ali nape numun apak manatimaguk masuh God ananin balan uli apakiluh apaluh. \s1 Apak Imas Mulau Enyudak Pasin Umu Mukli Mapilich Kipaichi \p \v 12 Seiwak susubati God ananim ulkum manubu manohwepu ali nanaglahepu pape ananipu elpech. Douk namudak ali ipak imas punubu punek enyudakmali yopinyi pasin. Ipak imas pukli mapilich ali pugakomu wolobaichi elpech. Ali pupe chakamomu kipaichi elpech ali punekumech yopinyi pasin pugakomech. Ipak kobi nyihihichi-pamu echebuk douk chunek yowenyimu ipak uli, wak. Ipak imas pupe putulich meyoh. \v 13 Ali sapos ipak enen elpen enen balan nyupenyin umu agundak kipainyi nyenek enen yowenyimu enyen umu, enyen imas nyukli wosik umu nyusah enyebuk hevi. Ali enyen kobi nyunohwen umu enyebuk yowenyi pasin enyudak kipainyi elpen nyenekenyumen uli ali nyukwleyenyuk. Umu moneken, susubati Diginali nalik wo nunohwen umu apakin yowenyi e ali nokwleyenyuk. Douk namudak ali ipak chopuk imas punek namobuk atimu kipaichi. \v 14 Ali ipak imas punek enyudak nyunatimaguk yopinyi pasin. Wakuli susubati ipak imas pulik punek enyudak yopinyi pasin umu ipak ulkwip punosuh kipaichimu. Umu moneken, enyudak yopinyi pasin umu ulkwip punosuh kipaichimu eke nyugakomepu nyuwechikepu pupe kobi atin elpen umu. \v 15 Krais douk anenek apakiluh apaluh hlalu kalbu ali wo nyihihichiluh e. Douk namudak ali enyudak pasin umu apaluh hlalu kalbamu imas nyunek bosumu ipakiluh apaluh hlunu ipakip ulkwip. Umu moneken, God douk nohwalepamu pupe atup awilop ali chopuk umu ipakiluh apaluh hlulu kalbu. Ali ipak imas punek tenkyumu God. \v 16 Ali Krais ananin balan imas nyunubu nyupe numun ipakiluh apaluh. Ali ipak imas punek skulumu kipaichi ali pugakomech umu enenyi enen nyunatimaguk yopinyi save. Ali chopuk imas punek tenkyumu God ali piyalub yopuluhi aweluh douk hletemu God ananik buk uli. Ipak piyalub ahlabuk douk pape penek lotumu God peyalub aluh uli hlunu ahlabuk douk God ananin Michin nyepahul peyalub patuk God ananin yeul nyakih umu. Ipak piyalub ahludak aweluh ali numun ipakiluh apaluh ipak imas punek tenkyumu God. \v 17 Ali chunatimaguk echudak ipak punekech uli, ipak imas punekech umu putuk Diginali Jisas ananin atin yeul. Ali chopuk umu ananin atin yeul, ipak imas punek tenkyumu apakinu Aninu God. \s1 Chanasupa-luli Almam Almagou Chunu Echechich Batowich Echechin Balan \p \v 18 Ipak almagou imas pupe chakamomu ipakim almam. Umu moneken, enyudak pasin douk nyanubu duldulin umu Diginali ananis nabes. \v 19 Ali ipak almam chopuk, ipak ulkwip imas punosuh ipakiyu almagou ali kobi punek owowiluh apaluh yoweluh, wak. \p \v 20 Ali ipak echechipu batowich imas pumnek nyunatimaguk ipakich mamechich echechin balan puhwen pugipechen. Umu moneken, Diginali nakli ipak punek namudak umu, anan eke nunehilaumepu. \v 21 Ali ipak mamechich kobi punek ipakich batowich echechiluh apaluh yoweluh ali nyihihichich, wak. Umu moneken, kedeke punekech namudak ali chukli echech douk wo yopichi e. \s1 Chape Chakamomu Kipaichi Chenemech Moul Meyoh Uli Chunu Echechim Henek Bosumech Uli Echechin Balan \p \v 22 Ipak pape chakamomu kipaichi penemech moul meyoh uli imas pugipech nyunatimaguk ipakim henek bosumepaluli amamin balan. Ipak kobi pukli punek moul ababuk nyultab amam hiyotu hutulipamu atubamu pukli amam hutulipu ali hukli ipak yopipali, wak. Ipak imas punubu pukli adulin atin ali ipak ulkwip pulomu Diginali putuk ananin yeul nyukih. Ali ipak oub bunubu bitak umu enyebuk moul ali puneken kalbu. \v 23 Ali enenyi enen moul ipak puneken uli, ipak imas punubu puneken kalbu kobi douk peneken umu Diginalimu. Ipak kobi puneken kobi douk peneken umu elpech meyoh umu, wak. \v 24 Umu moneken, kwali Diginali eke nukepu yopichi atich echudak umu nutalipamu enyudak moul ipak pape peneken uli. Echudak yopichi anan douk anatalihech chakus chatimu ipak ananipu elpech. Umu moneken, ipak douk penek Krais, apakinu Diginali ananin moul. \v 25 Ali echebuk douk chenek yowenyili, kwali God eke nubemech yowenyi nunekech chumnek nebehi nyih umu enyebuk echech cheneken uli. Umu moneken, anan eke nunek skelim umu chunatimaguk elpech alagun ati. \c 4 \p \v 1 Ali ipak penek bosumu echech chenek moulomepu meyoh uli imas punek yopinyi duldulin pasin umu echech. Umu moneken, ipak padukemech, ipakinu Diginali douk nenek bosumu ipak uli chopuk douk nape iluh heven. \s1 Enyudak Pasin Umu Chunek Beten Ali Chulahe Duldul Umu \p \v 2 Ipak imas punek beten pusolik God wihlu wehlu. Ali punek beten abali, ipak kobi sudiyomepu pupe chachip, wak. Ipak ulkwip imas pulu kalbu ali punek tenkyumu God. \v 3 Ali chopuk, punek beten umu God umu nugakomapu nunekumapu anah yah umu munak muklipech bawogeyumu enyudak balan umu Krais. Seiwak enyen nyonobechuk nyape, wakuli nameitu douk anyatoglu yopugunmu. Ali nameitu yek douk chowechike yenek kalabus yapemu agundak yape yaklipech enyudak balan umu. \v 4 Ali ipak punek betenumemu yek iklipech enyudak balan ikwukwihen kobi douk God naklimu. \v 5 Ali ababuk nyultab ipak punu echebuk douk wo chugipech Krais ananin balan uli e pupemu, ipak ulkwip imas pulu duldul umu punek yopinyi atin pasin. Ali ipak imas punek redimu pugilapech Krais ananin pasin. \v 6 Ali nyunatimaguk balan ipak piyagwlehen uli, ipak imas piyagwleh enyebuk douk nyanokwnumu nyugakomu elpech ababuk nyultab uli. Ipak piyagwleh namudak umu punekech chunehilaumu chumnek ipakin balan. Ali ipak imas pudukemech umu pubeyenyumech kalbu echech chusolik-epomen uli balan. \s1 Pol Nakagas Tikikas Uli Onisimas Hanak \p \v 7 Apakinu owaninu Tikikas douk apak ulkwip panohwanaluli anan isave neneken kalbu Diginali ananin moul. Anan douk nanu yek wonechlepu wonek enyudak atin moul uli. Ali anan eke nunaku agnabuk ali nuklipepamu agundak nameitu yek yape yanak umu. \v 8 Yek douk yakaganu nanakumagu ipak umu nuklipepu ali pudukemech umu agundak apak mape manak umu. Ali chopuk umu nugakomepu pupe dodogowipu. \v 9 Anan eke nunogu apakinu owaninu Onisimas douk apak ulkwip panohwanaluli hunaku. Anan douk nanu ipak atubul wabul. Ali anan isave neneken kalbu God ananin moul. Amam biam eke huklipepamu enechi enech echudak douk chatoglu agundak uli. \s1 Pol Nenemech Gude Echech Chape Kolosi Uli \p \v 10 Aristakas douk nanu yek wonek kalabus wape uli nanu Banabas ananinu mehininu Mak chopuk henemepagu gude ipak. Ali sapos Mak nunaku nutoglomepamu, ipak imas punek lukautumanu kalbu kobi douk likuk yek yenemepagu balan yaklipepamu. \v 11 Ali Jisas douk kipainyi yeul nanahwalamu Jastas uli chopuk nenemepagu gude ipak. Ali echech Juda douk hanubu amudak 3-poleim meyoh hanu yek monechlepamu monek moul umu magakomu elpech umu chuwich agundak God nape nebenalimu ananich elpech umu. Ali amam douk hanubu hagakome kalbamu enyudak moul. \p \v 12 Epafras nanu ipak douk panaki atubul wabul uli. Ali chopuk, anan douk nape chakamomu Krais Jisas nenekumanu moulaluli. Anan chopuk nenemepagu gude ipak. Wihlu wehlu anan nanubu nenek beten dodogowinu atunamu ipak. Anan nenek beten nasolik God umu nunekepu piyotu dodogowipu atipu kobi douk God nakli ipak pupemu. Ali ipak punubu pudukemu God ananin balan pukli enyen douk nyanubu adulin atin ali pugipech God naklienyi. \v 13 Ali yek yadukemanu kalbu Epafras, douk namudak ali yek yakli iklipepamu anan. Nameitu anan nape nenek nebenyi moul umu nagakomu ipak panu echech douk chape albudak biyalub walub, Leodisia blanu Hirapalis uli. \v 14 Ali apakinu elpenyinu Luk douk nenek dokta uli douk apak ulkwip panohwanaluli nanu Dimas amam chopuk henemepagu gude ipak. \p \v 15 Ali ipak puklipu apakich Kristen douk chape Leodisia uli. Puklipech pukli yek douk yanubu yenehilaumech ali yenemechu gude. Ali puklipu Nimpa kwunu God ananich elpech douk isave chowachabal chape okwokwitu wilpat uli. Yek yenemechu gude echech chopuk. \p \v 16 Ali ipak putik asudak pas julug ali punek salimumas sunamu God ananich elpech douk chape Leodisia uli chopuk chutulus. Ali chopuk, asabuk pas yek yenekas sanamu echech Leodisia uli ipak chopuk imas patulichas ali putulus. \p \v 17 Ali puklipu Akipas umu nuneken niyaten kalbu enyebuk moul douk Diginali nakaneyen uli. \p \v 18 Ali nameitu yek yet Pol yekis wis yowemu enyudak nyagikuk uli atin balan. Yek yenemepagu gude ipak. Ali ipak kobi ulkwip pukepaguk umu agundak chowechike senab yape kalabus umu, wak. Ali yek yakli God nugakomepu meyoh ipak.