\id 1PE - Bukiyip (Central Dialect "Mountain Arapesh") NT [ape] -Papua New Guinea 1994 (web version -2013) \h 1 PITA \toc1 Salik Uli Pita Nenekas Uli \toc2 1 Pita \toc3 1 Pi \mt1 SALIK ULI PAS PITA NENEKAS ULI \imt1 Banenyi balan umu enyudak balan Pita nalik nenyemaluli \ip 1:1-2 Pita nenehilaumu echech Kristen ali naklipech God ananin balan \ip 1:3–2:10 God nenekapamu mupe kalbu eheh nyumneh. Namudak ali apak imas munek yopinyi atin pasin \ip 2:11–5:9 Apak imas mupe chakamomu God nunu elpech ali mupe dodogowipu mumnek nyih \ip 5:10 Nyatuh uli balan \c 1 \p \v 1 O ipak God nanatalihe-paluli elpech douk patukemaguk ipakilub walub panaku pape albabuk wolobailubi walub provins yeulilub umu Pontas, Galesia, Kapadosia, Esia blanu Bitinia uli. Albabuk walub albalub douk wo blunubu ipakilub e, wak. Yek onowe Jisas Krais ananiwe aposel yenekumepagu asudak pas ipak. \v 2 Ipak douk Aninu God nanatalihepu kobi seiwak anan anaklimu. Ali chopuk, ananin Michin nyenekepu patoglu ananipu atipu elpech umu pugipech Jisas Krais ananin balan. Ali umu nipouh ananig butog umu gwunekepu pupe God ananipu atipu. Ali yek yakli God nunek enyudak bien pasin umu anan nagakomepu meyoh umu, nyunu enyudak umu nenek ipakiluh apaluh hlalu kalbamu nyunubu nyupenyipu ali nyutoglu nebeben numun ipakiluh apaluh. \s1 Apak Munubu Mupe Kalbamu Gnape Gnatimapu Iluh Heven \p \v 3 God anan douk apakinu Diginali Jisas Krais ananinu nebenali God ali chopuk, anan douk ananinu Aninu. Apak imas mutuk ananin yeul nyukih. Anan nanubu nenelekapu ali nohuli Jisas Krais naitaki iwagu naitak nape. God nenek namudak ali anan nenekapu matoglu namupali. Apak wo mugak e, wak. Apak mape monehilau ali manubu madukemech umu kwali apak eke munak munu God mupe. \v 4 Ali chopuk, apak mape mobeyagunmu kwali apak mulau enechi enech yopichi echudak douk God nechubuk chakus umu nuku ananich elpech ulimu. Anan nechubuk chakusumepu iluh heven. Ali agnabuk echech eke kobi yowech o kobi chubosusih o chunak bulkwolechuk, wak. Echech eke chukus eheh nyumneh. \v 5 Echech douk chakus umu ipak. Ipak douk pakli God ananin balan adulin pagipechen ali ananin strong nyenek lukautumepu ali nameitu pape kalbu. Ali aliga punak putoglomu agundak anan nugakomepu nulawepu pupe kalbamu gnutoglu yopugunmu ahudak hugikuk uli nyumnah. \p \v 6 Ali ipak penehilaumu ipakich yopichi echudak wakuli nameitu banabu nyultab meyoh, ati eke wolobainyi enenyi enen hevi nyatoglomepu nyenek ipakiluh apaluh yoweluh. \v 7 Enyudak enenyi enen hevi nyatoglo-mepamu, God nakli nichakamu ipakin bilip umu nuneken nyutoglu dodogowin. Ipak punek tin umu gol, gol elpech isave chatalul nebebali utabal. Wakuli ipakin bilip douk nyanubu nyechalakuk aldak gol douk eke wata yowel uli. Wakuli elpech isave cheleh nyih umu chunekal lunubu lutoglu yopul. Ali God douk nechakamu ipakin bilip kobi douk gol umu nyunubu nyutoglu adulin atin ali elpech chutulin. Ali ahabuk nyumnah Jisas Krais nutoglu yopugunmu ahi, God eke nuklipepu nukli ipak yopipali ali nutuk ipakich yeguh chukih. \v 8 Likuk ipak wo putik Jisas e wakuli ipak ulkwip panohwanu. Ali nameitu chopuk ipak wo putulunu e wakuli ipak pemnek ananin balan atin ali penek bilipumanu. Douk namudak ali nameitu ipak penehilau. Ali agundak ipak penehilaumu douk gnanaki iluh heven. Ali apak balan douk nyanubu wak enen e umu nyunokwnumu muklipech umu chudukemu agundak ipak penehilawamu e. Aduligu atugu, wak. \v 9 Ipak panubu penehilau namudak umu moneken, ipak penek bilip umu Jisas Krais ali kwali God eke wata nugakomepu nulawepu pupe kalbu. \v 10 Amam seiwakimi profet hanubu henek tinytin dodogowim atum henek nebenyi moul umu hakli hudukemu agundak umu kwali God nugakomepu nulawepu pupe kalbamu. Amam haklipech enyudak balan umu God nutoglomepu nugakomepu meyoh nunolawepu pupe kalbamu. \v 11 Krais ananin Michin douk nyape numun amamiluh apaluh uli nyakli enen balan umu kwali eke enenyi enen yowenyi nyulik nyutoglomu Krais nyunekanu numnek nebehi nyih ali eke wata chutuk ananin yeul nyukih umu. Namudak ali amam atunu ati hape hanasolikagas umu hakli, “Enyudak eke nyutoglu meibali nyultab?” \v 12 God nagilapu amam profet hadukemech umu amam douk wo hunek enyudak moul umu hugakomu amam yet e, wak. Amam douk heneken umu hagakomu ipak. Seiwak amam hanubu haklipech umu echudak atich douk nameitu amam haklipech God ananin yopinyi balan uli haklipe-pomechi. Amam douk God ananin Michin, douk God nakagenyi nyanaki iluh heven uli nyagakomom dodogowim atum ali nameitu haklipepu enyudak yopinyi balan. Ali douk wo amam atum huklimu hudukemu enyudak balan e, wak. God ananich enselahas chopuk chakli chudukemen. \s1 God Nohwalapamu Munubu Mupe Ananipu Atupu \p \v 13 Douk namudak ali nameitu abudak nyultab ipak imas ulkwip punek redi pulu duldul umu punek yopinyi atin moul. Ipak imas punek lukaut umu ipak yet ali ipak ulkwip kobi pulomu enenyi enen yowenyi, wak. Ali punubu pupe pubeyagunmu God nulawepu pupe kalbu ahudak nyumnah Jisas Krais nutoglu yopugunmu ahi. \v 14 Ipak imas pumnek God ananin balan pugipechen kobi batowich chemnek mamechichin balan chapipechen umu. Likuk ipak wo pudukemu enyudak God ananin yopinyi balan e ali ipak isave penek enenyi enen yowenyi kobi douk ipakib oub baitak ali peneken umu. Wakuli nameitu wak. \v 15 Ipak imas punubu pupe duldul umu enenyi enen ipak puneken uli kobi God douk nohwalepaluli nanubu duldulinalimu. \v 16 Ali God ananik buk kwakli namudak, “Yek douk yanubu dulduliweli, douk namudak ali ipak chopuk imas punubu pupe yekipu duldulipali elpech.” \s1 God Nenek Nebenyi Moul Umu Natal Apak Umu \p \v 17 Ipak isave pohwalu God pakli Aninu. Anudak aninu anan douk wo nukli nutulupamu agundak apak yeguh hwukihapamu o yeguh wakapamu ali nunek skelimumapu e, wak. Anan isave nenek skelimumapu alagun atimu nyanatimaguk enenyi enen pasin apak atin ati moneken ulimu. Namudak ali abudak nyultab ipak pupe abudak amnab douk wo bunubu ipakib uli e mu, ipak imas elgeipamu God ali pupe punek lotumanu. \v 18 Umu moneken, ipak padukemech, seiwak ipak pape pagipech enenyi enen yowenyi meyaluhin pasin douk panalawenyuk ipakich ahlim bahlohwim uli. Wakuli nameitu God ananatalipu ali nokwachihepu pape fri umu enyudakmali pasin. Anan douk wo nutalipu enech echudak douk eke luhut yowech chunak chuwichuk uli e, kobi douk abaldak utabal gol lanu silva umu e, wak. \v 19 Anan nakwu Krais ananig butog natalipu ali nokwachihepu nenekepu pape fri. Ogwudak butog douk gwanubu gwechalakuk enechi enech echudak douk chatalich nebebali utabal uli. Krais anan douk kobi enen nyanubu yopinyi nugan sipsip douk seiwak echech chan chenek ofamen choku God ulimu. Enyen eleb wak eneb bupenyin e ali wo nyunenek tupeh tupeh e, wak. \v 20 Douk seiwak God wata nunek apudak atap e wakuli anan anatalihuk Krais umu nugak umu nulawepu putanamu pupe kalbu. Ali ehudak hagikuk uli nyumneh anan natoglu yopugunmomu nugakomu ipak. \v 21 Ali nameitu anan nagakomepu ali ipak penek bilip umu God douk nohuli Krais naitaki iwagu ali natuk ananin yeul nyakih uli. Namudak ali ipak dakio panubu penek bilip umu God padukemech umu anan atunu eke wata nulawepu pupe kalbu. \s1 Apak Imas Ulkwip Punosuh Kipaichi Kristen \p \v 22 Ipak douk apagipech enyudak adulin atinyi balan umu Krais nagak natalipamu. Douk namudak ali ipak apenek ipakiluh apaluh hlatoglu dudukaluh. Ali nameitu ipak imas ulkwip punosuh kipaichi Kristen. Ali ipak kobi punek loh punek enyudak pasin aduk yegechiweluh atuluh, wak. Ipak imas ulkwip punubu punohwech. \v 23 Umu moneken, ipak douk wo putoglu nupoleipu kobi batowich apudak atapich mamechich chechlali uli douk isave chagak uli e, wak. Ipak douk enyudak God ananin balan douk nyape eheh nyumneh uli nyenekepu patoglu nupoleipu. Enyudak balan, enyen douk isave nyenek elpech chape kalbu eheh nyumneh uli. \v 24 Ali God ananik buk douk kwaklimu enyudak balan kwakli, “Chanatimaguk elpech chape banabu nyultab kobi wichap umu. Agundak echechich yeguh chakihech umu douk kobi palawahas umu. Ali wichap isave alip ali palawahas chopuk isave totagolech. \v 25 Wakuli Diginali ananin balan isave nyape eheh nyumneh.” Enyudak balan douk God ananin yopinyi balan douk almam isave haklipepeyen uli. \c 2 \s1 Diginali Jisas Douk God Nolukwanu Yapis Ali Nape Eheh Nyumneh Uli Anan Douk Kobi Anam Dudukam Utam Chalak Wilag Omi \p \v 1 Ipak douk apatoglu nupoleipu, douk namudak ali ipak imas punubu putukemaguk nyunatimaguk enenyi enen yowenyi. Yek yaklimu enyudakmalimu peyagwleh biog yowatog penek loh umu kipaichi elpech umu, nyunu penek hinyigimu kipaichi echechich echudak umu, nyunu peneyagu kipaichimu. \v 2 Ipak oub imas bunubu bitak umu pulau God ananin duldulin atinyi balan kobi douk adakio wechlali uli batowich isave chapemu chakli chuwak nyumeb atib umu. Ipak punek namudak umu, enyudak balan eke nyugakomepu nyunekepu putoglu dodogowipu punek yopinyi pasin pichalakuk likuk palik pape peneken uli. Ali God eke wata nugakomepu nulawepu pupe kalbu eheh nyumneh. \v 3 Kobi douk balan nyetemu God ananik buk uli nyaklimu. Balan enyudak, “Ipak apechakomu Diginali ananin pasin ali padukemanamu anan douk nanubu yopuyopunali.” \p \v 4 Ali ipak imas punamali Diginali. Anan douk God nolukwanu yapis ali nape eheh nyumneh kobi anam dudukam utam douk chalak wilag omi. Amam douk elpech chakli wakamuk ali chamuhul chamubukuk algas. Wakuli God douk anataliham nakli amam douk manubu dudukam. \v 5 Ali ipak douk God nolukwepu yapis ali pape kobi dudukabal utabal chalak wilag abali. Ali ipak imas punamali anan ali nupe nunekepu putoglu yopipali elpech kobi ananitu nebetali wilpat umu. God eke nunekepu namudak umu pupe ananipu pris ali punek ofa pukanu ipakiluh apaluh hlunu ipakip ulkwip anan umu Jisas Krais ananin yeul. Ipak punek enyudak ali God eke nutulipu nukli ipak yopipali. \v 6 Seiwak God naklien ali henyemu nyetemu ananik buk uli balan nyakli namudak, “Ipak mnek, yek ayatalih anam dudukam utam\f + \fr 2:6 \ft Tik Matyu 21:42\f* douk chatalum nebebali utabal uli. Ali nameitu yomubuk makus abuldak wabul Saion ali matoglu susubeim dodogowimi utam umu masah woblatamu wilpat tatau dadag. Ali echebuk elpech douk chasuh ananin balan chakli adulin uli echechiluh apaluh eke kobi yoweluh, wak.” \v 7 Ipak penek bilip umu Krais uli douk pakli amudak utam douk yeul nyakiham. Wakuli echebuk douk wo chunek bilipumanaluli e, enyudak balan nyetemu God ananik buk uli douk nyanamu echech. Balan enyudak, “Amudak utam douk halak wilag uli hakli wakamuk ali hamuhul hamubukuk alagas uli wata matoglu susubeim utam umu masah wilpat tatau dadag.” \p \v 8 Ali enen alagun balan nyakli namudak, “Kwali elpech eke chunotukwilep amudak utam ali eke chubih chugoul.” \p Echech eke chugoul umu moneken, echech chemnek God ananin balan ali wo chuhwen chugipechen e. Echech chenyubukuk ali dakio chagoul kobi seiwak God naklimu. \s1 Apak Mape God Ananip Awilop \p \v 9 Wakuli ipak seiwak God nanatalihepu ali nanalawepu pape ananip awilop. Ipak pasuh anudak Nebenali King Jisas ananin moul ali pape kobi pris umu. Ali ipak patoglu ananu nebenali lain elpech, God ananipu. Ipak douk God ananatalihepu ali pape ananipu atipamu puklipech umu enyudak yopinyi moul douk anan neneken umu ipak uli. Anan douk nohwalepu patukemaguk yomotokwehigunmu ali panamali yopugunmu hwalalagunmu. \v 10 Seiwak ipak pape meyaluhipali elpech, wakuli nameitu douk apape God ananipu elpech. Seiwak ipak wo pudukemech umu agundak God nakli mapilipu nenelekepamu e, wak. Wakuli nameitu ipak apadukemech. \s1 Apak Imas Mupe Chakamomu God Ali Munemanu Moul Meyoh \p \v 11 Yek yanubu dodogowiwe atuwemu yakli iklipu ipak yekipu elpech. Ipak kobi douk kipailubi walubipu elpech douk panaki pape banabu nyultab meyoh apudak atap ulimu. Douk namudak ali yek yakli ipak punubu pukenyuk agabus enenyi enen yowenyi douk ipak oub baitak umu pakli puneken uli. Enyudakmali pasin isave nyenek bagarapumu ipakich michich. \v 12 Ali agnabuk echebuk douk wo chudukemu God uli e chupemu, ipak imas punek yopinyi atin pasin. Umu meibali nyultab echech chukli chichapakepu balan chukli ipak penek yowenyi pasin umu, echech eke chutik ipakin yopinyi pasin ali eke chutuk God ananin yeul nyukih ahudak hugikuk uli nyumnah anan nunakumali. \p \v 13 Ipak ulkwip imas pulomu Diginali ali punih ipak yet ali pupe chakamomu chunatimaguk nebechi chasah lo uli douk chape apudak atap uli. Ali pupe chakamomu nebenali king chopuk. \v 14 Ali chopuk, pupe chakamomu echech nebechimu gavman uli. Echech douk God nechusopu chapemu chubemech yowenyi echebuk elpech douk chenek yowenyi ulimu chunekech chugipech yopinyi atin. Ali chopuk umu chutuk echebuk douk chenek yopinyi uli echechich yeguh chukih. \v 15 God nakli ipak punek yopinyi atin umu echebuk elpech douk wo chudukemu anan uli e. Ali echech chukli chuklipepu enen meyaluhin wohinyi balan umu, echech eke chutik ipakin yopinyi pasin ali enyen eke nyugahuk echechig yowatog. \v 16 Krais douk anokwachihepu pape fri ali kobi puhul enyudak pasin umu pape fri umu pinyemaguk chihah umu punechukal ali punobechuk pupe punek yowenyi, wak. Ipak imas punek yopinyi atin kobi douk pape chakamomu God ali penemanu moul meyoh ulimu. \v 17 Ipak imas punek yopinyi pasin umu chunatimaguk elpech ali putuk echechich yeguh chukih. Ali chopuk, ipak imas ulkwip punosuh chunatimaguk Kristen ali elgeipamu God ali punek lotumanu kalbu. Ali ipak imas putuk nebenali king ananin yeul nyukih. \s1 Apak Imas Mugipech Krais Ananin Pasin Umu Mumnek Nebehi Nyih Umu \p \v 18 Ipak douk pape chakamomu kipaichi penemech moul meyoh uli imas pupe chakamomu ipakich nebechi ali putuk echechich yeguh chukih. Ipak kobi punek namudak umu echebuk douk chenek yopinyimu ipak uli atich, wak. Ipak imas punek enyudak pasin umu echebuk douk chenek yowenyimu ipak uli chopuk. \v 19 Sapos ipak piyotu dodogowipu pugipech God ananin balan ali kipaichi chukepu hevi meyoh umu, God eke nunehilau-mepu nuklipepu nukli ipak yopipali. \v 20 Ali sapos enech chepamu enen yowenyi ipak peneken uli, wakuli ipak piyotu dadag kobi pubemech wanoh umu, eke kobi enech elpech chutuk ipakich yeguh chukih, wak. Wakuli sapos ipak punek yopinyi ali echech chukepu hevi wakuli ipak piyotu dodogowipu ali kobi wata pubeyeny-umech umu, God eke nunehilau-mepu nuklipepu nukli ipak yopipali. \v 21 God douk nohwalepamu pugipech enyudak pasin umu pumnek nyih umu yopinyi pasin ipak peneken uli. Umu moneken, Krais anan yet nemnek nebehi nyih umu nagakomu ipak ali nagilape-paguk enyudak yopinyi pasin umu ipak pugipechen. \p \v 22 “Anan wo nunek enen yowenyi e, o wo nunek loh niyagwleh enen balan nyutogloli ananitu yokwatu e, wak.” \p \v 23 Ababuk nyultab echech chenekanu enenyi enen umu, anan wo nutanamu nuklipech enen enen echech e, wak. Ali echech chenekanu nemnek nebehi nyih umu, anan wo nuhech e. Anan nanubu nakanu anan yet nanamu anudak duldulinali alman douk isave nenek skelimumu elpech duldul uli ananis wis. \v 24 Krais anan yet nalau apakin yowenyi nenyusah ananihw yegenyihw ali nagak neil lowag kruse. Anan nenek namudak umu apak mupe kobi echebuk elpech douk achagak ali achatukemaguk nyanatimaguk yowenyi ulimu. Ali mupe munek yopinyi atin. Echech chanu chenekanu nemnek nebehi nyih. Ali douk umu enyudak atin, anan wata nenekapu matoglu yopupu. \v 25 Seiwak ipak posusiyuk yah pagipechuk kipaihi kobi douk sipsip chosusiyuk echechih yah chagimaguk kipaihimu. Wakuli nameitu ipak apatanamali panamali Diginali Krais douk isave nenek lukautumu ipakich michich kalbu kobi ananu alman nenek lukautumu ananich sipsip ulimu. sip ulimu. \c 3 \s1 Chanasupaluli Almam Almagou Echechin Balan \p \v 1 Douk nyalik uli balan nyakli-pepamu pupe chakamomu nebechimu gavman uli chunu ipakich nebechi douk ipak penemech moul uli. Ali ipak almagou imas punubu punek namudak ati pupe chakamomu ipakim almam. Umu anam douk wo husuh God ananin balan uli e hutik ipakin yopinyi pasin ali enyen eke nyugakomom hutanamu husuh Krais ananin balan hugipechen. Ali ipakin pasin atin eke nyugakomom ali ipak eke moul wak umu puklipam enen balan umu. \v 2 Umu moneken, amam eke hutulipamu ipak elgeipamu God penek lotumanu ali penek enenyi enen yopinyi duldulin pasin. \v 3 Sapos ipak pukli putoglu dudukepali almagowamu, ipak ulkwip kobi pulomu pukli puginoh adukahiluh umu ipakiluh yegechiweluh, wak. Ipak ulkwip kobi pulomu pukli puginoh ipakigas balagas ali pulau asudak bilas kobi douk dudukab weyoub umu bunu dudukeh atihi luseh, wak. \v 4 Ipak imas ulkwip pulomu punaginoh numun ipakiluh apaluh hlunu ipakip ulkwip. Ali ipakiluh apaluh eke hlulu kalbu ali pupe naleipali almagou. Douk enyudakmali pasin eke kobi nyutuh, wak. Enyen eke nyupe eheh nyumneh. Ali enyudak pasin God natulin ananis nabes umu, enyen douk nyanubu yopinyi nyechalakuk agundak paginoh adukahiluh umu yegechiweluh umu. \v 5 Seiwakiwali almagou douk wape God ananiyu atuwaluli wonek bilipumanu ali wadukemech wakli aduligu atugu anan eke nugipech ananin adulin atinyi balan. Ali owo wonek owo yet watoglu dudukou umu agundak wape chakamomu owowim almam umu. \v 6 Sera douk kwanubu kwonek namudak ati. Okwok kwomnek Ebraham ananin balan kwagipechen ali kwohwalanu kwakli okwokwinu nebenali. Ali douk sapos ipak punek yopinyi duldulin pasin ali kobi elgeipamu enech echudak umu, ipak douk kobi Sera okwokwipu nugaliwamu. \p \v 7 Ipak almam chopuk punu owo pupemu, ipak imas punek yopinyi atin pasin umu owo. Ali ipak imas pudukemech umu owowiluh yegechiweluh douk wo dodogowiluh e. Namudak ali ipak imas punehilaumou ali putuk owowich yeguh chukih. Umu moneken, owo alagun wunu ipak eke pulau agundak umu pupe kalbu eheh nyumneh umu. Agagun God eke nukepeyagun meyoh kobi douk presen umu. Ali ipak imas punek namudak umu kobi enech echudak chugalu yah umu ipakin beten, wak. \s1 Apak Imas Munagabemu Mupe Atugun \p \v 8 Balan nyutuh uli douk enyudak. Ipak punatimaguk imas punagabemu pupe atugun ali ipak ulkwip punosuh kipaichi pugakomech ali pupe chakamomu chunatimaguk elpech. \v 9 Ipak kobi pubemech yowenyi echebuk douk chenek yowenyimu ipak uli, wak. Sapos echech chuhepu chuklipepu enen yowenyi balan umu, ipak kobi wata pubeyeny-umech, wak. Echech chunek yowenyimu ipak umu, ipak imas punekumech yopinyi ali puklipech umu God eke nunekumech yopinyi. Umu moneken, likuk God douk nohwalepamu pugipech anan ali nakli nukepu enechi enech yopichi echudak. \v 10 Kobi douk enyudak balan nyetemu God ananik buk uli nyaklimu. Balan enyudak, “Enyebuk elpen douk nyukli nyunehilaumu agundak umu chupe kalbamu ali nyukli nyutik yopihi nyumneh umu, enyen kobi nyiyagwleh enen yowenyi balan enyenyitu yokwatu. Ali kobi nyunek loh nyiyagwleh enen meyaluhin balan, wak. \v 11 Enyen imas nyutukemaguk yowenyi ali nyunek yopinyi atin. Ali enyenyib oub imas bunubu bitak umu nyulau enyudak pasin umu enyenyihw apahw hwulu kalbu ali nyunu God nunu elpech chupe atugun umu. \v 12 Umu moneken, Diginali isave nape natik duldulichi elpech douk chenek yopinyi atin uli ali isave nemnek echechin beten. Wakuli ananihw apahw isave yowehw, ali wo nunehilaumu echebuk douk chenek yowenyi uli e.” \s1 Ipak Eke Pumnek Nyih Umu Yopinyi Moul Ipak Puneken Uli \p \v 13 Sapos ipak punek moul dodogowipu atipamu punek yopinyi atin pasin umu, eke kobi enen elpen nyunek enen yowenyimu ipak. \v 14 Wakuli sapos ipak pumnek nyih umu agundak ipak penek yopinyi pasin umu, ipak iken punehilau. Ipak kobi elgeipamu elpech ali ipakiluh apaluh kobi yoweluh, wak. \v 15 Numun ipakiluh apaluh, ipak imas punubu punek Krais atunu nupe Diginali ali punek lotumanu. Ali sapos meihi nyumnah enech elpech chukli chusolikepamu puklipech umu bawogen umu balan umu agundak ipak pasuh Krais ananin balan dadag pagipechen umu, ipak imas punek redimu puklipech enyudak balan. \v 16 Ali ipak puklipech umu, ipak imas pupe chakamomu echech chunu God ali puklipech chokubul. Ipak imas punek yopinyi pasin umu ipak ulkwip kobi yowep pukli ipak apenek yowenyi, wak. Ipak punek namudak ali, sapos enech elpech chukli chuhepu chuklipepu enen yowenyi balan umu agundak ipak penek pas Krais ali penek yopinyimu, echech eke ablan nyilech umu echechin yowenyi balan. \v 17 Ali sapos God nukli wosik umu ipak pumnek nyih umu yopinyi ipak peneken ulimu, enyen douk wosik. Sapos ipak pumnek nyih umu yowenyi ipak peneken ulimu, enyen chopuk douk wosik. Wakuli sapos God nukli wosik ali ipak pumnek nyih umu yopinyi ipak peneken ulimu, enyudak douk nyanubu yopinyi. \s1 Krais Anagak Umu Nagabeyapamu Apakin Yowenyi \p \v 18 Ipak ulkwip pulomu Krais chopuk. Anan nanubu duldulinali alman wakuli anan nagak umu nagabe-yepamu ipakin yowenyi. Anan nagak atuh meyoh umu nagakomu chanatimaguk chenek yowenyi ulimu nulawech chunamu God. Umu ananihw yegenyihw echech chanu nagak, wakuli umu ananin michin, anan wata naitak nape. \v 19 Umu ananin michin, Krais naitak nape ali nanak naklipech balan elpechich michich douk chonowechik chape kalabus uli. \v 20 Echudak michich echech douk echebuk elpech douk seiwak chakanu agabus God uli echechich. Ababuk nyultab Noa nape nenek kolohuk abali, God nape natulich bleilu nanabukech yalup umu nakli chutanamu chukanu apaluh anan. Ali okwudak kolohuk gwodich meyoh elpech 8-poleich ati chawich chape numun. Ali God nagakomech chape kalbu ali abal wo blech chugak e. \v 21 Abaldak abal douk blene makim umu agundak chenek baptais-umech umu. Ali Jisas Krais douk nagak wakuli God wata nanahul naitak nape. Douk namudak ali nameitu umu agundak ipak penek baptais umu atugun, God wata nanalawepu patanamali pape kalbu. Ali bawogen umu balan umu abaldak abal douk wo nyuklipepamu blukwlupu aduk ipakiluh yegechiweluh atuluh e, wak. Ababal douk blene makim umu enyudak adulin balan douk ipak pasolik God umu nunekeny-umepaluli. Ipak douk pasolikanu ali anan nakwlupu ipakip ulkwip ali epep wo pulomu pukli ipak apenek enen yowenyi e, wak. \v 22 Ali anan douk analto iluh heven ali anape anunamu God. Ali chanatimaguk ensel chanu hanatimaguk nebemi hanu echudak dodogowichi chenek bosumu iluh utagaluli chape chakamomu a \c 4 \s1 Apak Imas Mumnek Nebehi Nyih Ali Mutukemaguk Yowenyi Pasin \p \v 1 Krais nemnek nyih ananihw yegenyihw ali ipak chopuk imas dodogowipamu pugipech enyudakmali ananin atin tinytin. Umu moneken, meinyi elpen douk nyemnek nyih enyenyihw yegenyihw uli douk anyakli wak umu nyunek yowenyimu. \v 2 Ali nameitu abudak nyultab ipak pupe apudak atap abali, ipak kobi pugipech enyudak yowenyi douk apudak atapichi elpech oub baitakumen umu chuneken uli, wak. Ipak imas pugipech God ananin laik atin aliga pugak. \v 3 Seiwak ipak pape penek enyudak pasin echech haiden douk wo chudukemu God uli e oub baitakumen cheneken uli. Wakuli nameitu ipak kobi wata puneken ati, wak. Yek yaklimu enyudakmali pasin umu chanasonukeh umu chanak hwaloh umu, nyanu enyudak umu oub baitak umu chunek yowenyimu. Nyunu enyudak umu chawak abal chogugaku ali chenek yowenyimu. Nyunu enyudak umu chape chawak nebeguni woligun ali chawak dodogowibali abal, ali chape chenek yowenyi chakanu agabus God ali chenek lotumu wo adulimi god omi umu e. Ababuk nyultab umu ipak pape pagipech enyudakmali pasin umu douk abatuh. \v 4 Ali nameitu echebuk douk wo chudukemu God uli e chatulipamu ipak awo pugakomech puneken ati e enyudakmali yowenyi ali echech loguh hwonechlukech. Douk namudak ali echech dakio chahepu chawolugeyepu. \v 5 Wakuli God douk anenek gibegabe napemu nusuh chanatimaguk chagak uli chunu chape uli elpech echechig kwotog. Douk namudak ali echebuk elpech douk chahepaluli eke chiyotumu kot chuklipu God umu enyebuk yowenyi echech cheneken uli. \v 6 Douk namudak ali seiwak Krais nanak naklipech God ananin yopinyi balan echech chagak uli chemneken chopuk. Ali God anasuh echechig kwotog kobi douk eke kwali nusuh chunatimaguk elpech echechig kwotog umu. Ali agundak umu echechiluh yegechiweluh, echech douk achagak. Wakuli anan douk naklipech enyudak yopinyi balan umu echech chumneken ali echechich michich wata chupe kobi douk God douk wo nugak uli e napemu. \s1 Apak Mulau Yopinyi Presen God Nakapeyen Meyoh Uli Ali Munek Moul Kalbu \p \v 7 Abudak nyultab umu enechi enech echudak chutuh umu douk abanaki halakati. Douk namudak ali ipak imas punek bosumu ipak yet kalbu ali pupe punenek yologimu punek beten. \v 8 Ali enyudak pasin douk nyanubu nyechalakuk wolobainyi ihenyumali pasin uli douk enyudak. Ipak ulkwip imas punohwech dadag kipaichi Kristen. Umu moneken, enyudak pasin isave nyabouk wolobainyi yowenyi pasin nyabihuk. \v 9 Ali ipak imas pugakomech kalbu echebuk douk chunamali ipakig wilag uli. Ipak pugakomech ali ipak apaluh kobi nyihihichiluh, wak. \v 10 God ananin Michin douk anyagakomepu nyekepeyen meyoh yopinyi presen ipak atin ati. Douk namudak ali nameitu ipak imas pukwu ipakin presen silisili ali pupe punek redimu punek yopinyi moul umu pugakomu kipaichi elpech. \v 11 Sapos enen elpen nyulau enyudak presen umu nyuklipech God ananin balan umu, enyen imas nyuklipech God ananin balan atin. Ali sapos enen elpen nyulau enyudak presen umu nyugakomu kipaichi elpech umu, enyen imas nyuneken kobi douk God nagakomen neneken dodogowin nyeneken umu. Ipak punek namudak umu, chunatimaguk elpech eke chutik enyudak nyunatimaguk yopinyi moul ali eke chutuk God ananin yeul nyukih umu Jisas Krais ananin yeul. Nebenyi yeul nyanu nebenyi strong douk chapemu Krais atunu eheh nyumneh. Aduligu atugu. \s1 Apak Imas Mumnek Nyih Kobi Douk Jisas Nemnekeh Umu \p \v 12 O ipak panubu yekipu elpech, ipak loguh kobi hwunechlukepamu enyudak nebenyi traim douk nyatoglomepu nyenekepu pemnek nebehi nyih uli. Ipak kobi pukli enyudak traim douk nyanubu enen sik, wak. \v 13 Enyen douk ipak patanuh Krais pemnek ehudak nyih. Ali ipak imas punehilau. Umu ahabuk nyumnah ananin nebenyi yeul nyutoglu yopugunmu ahi, ipak eke punehilau pulikuk. \v 14 Sapos elpech chutulipamu agundak ipak pasuh Krais ananin balan dadag pagipechen umu ali chuhepu chuwolugeyepamu, ipak wosik iken punehilau. Umu moneken, God ananin Michin douk yeul nyakihen uli nyape ipak. \v 15 Ali ipak imas punenek yologimu ipak kobi punek enen yowenyimu echech chunekepu pumnek nyih, wak. Ipak kobi pubo enen elpen nyugak o pukwu aluh o punak olokohun pusagamech kipaichin moul, o punek enen kipainyi yowenyi, wak. \v 16 Wakuli sapos ipak punomnek nyih umu agundak ipak pagipech Krais umu, ipak kobi ablan nyilepu, wak. Ipak imas punek tenkyumu God umu agundak ipak pasuh Krais ananin yeul umu. \p \v 17 Nyultab douk abatoglu, ali God eke nulik nusuh apak mape ananip awilop uli apakig kwotog gwulik. Ali sapos anan nulik nusuh apakig kwotog gwulik ali anan adakio nusuh echudak elpech douk chekenyuk agabus ananin yopinyi balan uli echechig kwotog umu, echech eke chupe malmu malmu? Echech eke chunomnek nebehi nyih. \v 18 Kobi douk God ananin balan nyetemu ananik buk uli nyaklimu. Balan enyudak. “Sapos yopichi elpech chumnek nyih iyuh ali wata chupe kalbamu, echudak chakanu agabus God uli eke chupe malmu? Echech eke chunomnek nebebeh atihi nyih.” \p \v 19 Douk namudak ali echebuk elpech douk God nukli wosik umu echech chumnek nyih, ali echech chumnekeh umu, echech imas chunubu chupe duldul ali chukanu echech yet anan. Anan douk nenek chanatimaguk elpech ali nagipech ananin balan kalbaluli. \c 5 \s1 Ipak Nebepalimu God Ananich Elpech Imas Punek Lukautumech Kalbu \p \v 1 Nameitu yek yakli iklipu ipak Krais ananich elpech echechipu nebepali enyudak balan umu pugipechen. Yek yet alagun douk yape nebeweli yanu ipak. Likuk yek yeyotu yatik Krais yekis nabes umu agundak nalau nebehi nyih umu. Ali yek yaklipech enyudak balan umu anan. Ali yek chopuk eke inu ipak miyotu atugun ali mutik agundak eke Krais nunubu nuhiyatiki ali nutoglu yopugunmomu. Ali nameitu yek yakli iklipu ipak nebepali namudak. \v 2 Ipak imas punek lukautumech kalbu echebuk almam almagou douk God nekepeyech umu punek lukautumech uli. Punek lukautumech kalbu kobi douk nenek was umu sipsip uli nenek lukautumu sipsip kalbamu. Punek enyudak moul umu, ipak punek lukautumech kalbu. Ipak punek ananin moul kalbu ali ipak ulkwip kobi pulomu agundak eke pulau utabal umu ali dakio puneken, wak. Ipak oub imas bunubu bitak umu punek enyudak God ananin moul. \v 3 Ali ipak kobi pukli pupe nebepali pulau nebechi yeguh ali punek daunimumu echebuk God ananich almam almagou douk ipak penek lukautumech uli, wak. Ipak imas pupe duldul umu echech chutik ipakin pasin ali chugipechepu chuduk ipak. \v 4 Ali ahabuk nyumnah anudak Diginali douk isave nenek lukautumu elpech douk chape kobi God ananich sipsip ulimu nutoglu yopugunmu ahi, ipak eke pulau chanubu nebechi yeguh douk eke chupe eheh nyumneh uli. \s1 Apak Munubu Munak Mulu God Ananis Atus Wis \p \v 5 Ipak yanpoleipali almam chopuk imas punih ipak yet ali pupe chakamomu ipakim nebemi douk henek lukaut-umepaluli. Ali ipak punih ipak yet pupe chakamomu kipaichi Kristen ali punagakogamu. Umu moneken, balan nyetemu God ananik buk uli douk nyakli namudak, “God isave nekechuk agab echebuk elpech douk echech yet isave chanotuk echechich yeguh chakih uli. Wakuli anan isave nagakomech meyoh echebuk douk isave chaunih echech yet ali chape chakamomu kipaichi uli.” \p \v 6 Douk namudak ali nameitu ipak imas punih ipak yet ali pupe chakamomu nebenali dodogowinali God. Umu aliga ahabuk nyumnah anan yet nakliah uli hutoglu ali anan eke nutuk ipakich yeguh chukih. \p \v 7 Ali ipak puhwalu God puklipanamu nyunatimaguk enenyi enen ipakin hevi douk isave nyenek ipakiluh apaluh yoweluh uli. Umu moneken, anan douk yopunali dodogowinali douk isave nenek lukautumepu kalbaluli. \p \v 8 Ipak punenek yologi ali punek bosumu ipak yet kalbu. Anudak ipakinu birua Satan douk nape nalahe nanak kobi enen dodogowinyi wanohwinyi mahin laion gluluh gluluh nyanaki nyanak umu. Enyen nyape nyalahemu nyakli nyutimu enech echudak umu nyech nyichah uli. Ali anan isave nalahe nanaki nanak umu nakli nusagu enech elpech. \v 9 Ipak imas pusuh bilip piyotu dodogowipu atipu ali pukanaguk agabus Satan. Umu moneken, ipak padukemech, kipaichi Kristen chape gnanatimaguk apudak atap uli chopuk douk chalau hevi chemnek nebehi nyih namudak ati kobi douk ipak umu. \v 10 Ali God douk bawagas umu agundak anan nagakomapu meyoh umu. Ipak douk penek pas Krais ali douk umu enyudak atin, nameitu God nohwalepu panakimu pupe ananumu yopugunmu hwalalagunmu douk eke gnupe eheh nyumneh uli. Ali nameitu banabu nyultab meyoh ipak pemnek nyih, wakuli anan yet eke nunekepu pupe kalbu ali punubu putoglu duldulipali. Ali eke nugakomepu nunekepu piyotu dodogowipu kobi douk utabal isave blasah wilpat ulimu. \v 11 Ali God atunu douk nape Nebenali eheh nyumneh kobi hutuh. Aduligu atugu. \s1 Nyutuh Uli Balan \p \v 12 Asudak pas, balan yek yet yaklien ali Sailas nenyemagu. Anudak Sailas, yek douk yatulunu yakli anan nanubu apakinu owaninu douk nenek Krais ananin moul nakwukwihen uli. Yek yaklipepu balan asudak banasi pas ipak douk pape kipailubi walub ulimu yakli ipak pupe dodogowipu. Ali yakli iklipepamu enyudak balan umu God nagakomapu meyoh umu douk nyanubu adulin atin. Douk namudak ali ipak piyotu dodogowipu punek bilipumen puhwen pugipechen. \p \v 13 God ananich elpech chape abuldak wabul Babilon uli douk God nanatalihech chanu ipak uli chenehilau ali chenemepagu gude ipak. Ali yekinu nuganinu Mak chopuk nenehilau ali nenemepagu gude ipak. Anan douk nemnek yekin balan nasuh God ananin balan ali yek dakio yohwalanu nuganinu. \v 14 Ali ipak punu kipaichi Kristen punek sigal\f + \fr 5:14 \ft Putik futnot nyape Rom 16:16 uli.\f* umu punagila-pamomu agundak ipak ulkwip panasupamu. \p Yek yakli God nunek ipak punatimaguk penek pas Krais uli ipakiluh apaluh hlulu kalbu.