\id 1JN - Bukiyip (Central Dialect "Mountain Arapesh") NT [ape] -Papua New Guinea 1994 (web version -2013) \h 1 JON \toc1 Salik Uli Douk Jon Nenekas Uli \toc2 1 Jon \toc3 1 Jo \mt1 SALIK ULI PAS DOUK JON NENEKAS ULI \imt1 Banenyi balan umu enyudak balan Jon nalik neneken uli \ip 1:1-4 Jon naklipech God ananin balan ali nechuhul umu chunehilau \ip 1:5–2:29 God anan douk nanubu nehiyatiki. Ali apak imas mupe hwalalagunmu, umu agundak munek duldulinyi pasin ali ulkwip punosuh chunatimaguk elpech umu \ip 3:1-24 Apak douk mape God ananipu batowich. Ali nameitu apak imas ulkwip punosuh apakich sachich owachich. Wakuli chenek yowenyili elpech douk Satan ananich ali chape chenek yowenyi namudak ati \ip 4:1-6 Apak imas munek skel umu chunatimaguk elpech ali mudukemech umu echech God ananin Michin nyapenyich waka Satan ananin nyapenyich \ip 4:7–5:21 God nakagasi ananinu nuganinu nanaki apudak atap umu nugilapapu enyudak pasin umu ulkwip punosuh elpech umu. Apak imas munek bilip umu anan ali munek pas anan atunu umu nunekapu mupe kalbu eheh nyumneh \c 1 \s1 Krais Anan Douk Bawagas Umu Elpech Chupe Kalbu Eheh Nyumneh Umu \p \v 1 Apak monekumepu balan asudak pas ali maklipepamu anudak alman douk nonohwalamu Balan uli. Anudak alman Balan, elpech douk eke chulawanu ali chupe kalbu eheh nyumneh. Seiwak susubati watak bawagas umu anudak alman Balan douk nape. Ali apak douk amemnek umu agundak anan neyagwleh umu ali amatulunu apakis nabes. Adul apak douk matulunu ali masusuhwanu apakis wis. \v 2 Anan douk anatoglu yopugunmu ali matulunu. Ali apak douk meyagwleh adulin atin balan umu anan ali maklipu ipak umu anan douk bawagas umu elpech chupe kalbu eheh nyumneh umu. Seiwak nanu Aninu hape ali douk anatoglu yopugunmu matulunu. \v 3 Apak douk amatulunu, memnekanamu neyagwleh umu ali douk maklipu ipak chopuk. Maklipepamu ipak punu apak munubu mupe atugun musuh atin. Ali apak munu apakinu Aninu God nunu ananinu Nuganinu Jisas Krais mupe atugun musuh atin. \v 4 Apak mowemu enyudak balan umu apak munu ipak eke munubu munehilau mulikuk. \s1 Apak Imas Munubu Mupe O Mulahe Hwalalagunmu Atugun \p \v 5 Enyudak balan douk apak memnekanu naklien uli douk enyudak nameitu maklipepumen. Balan enyudak. God anan douk kobi lait umu. Nanubu yopuyopunu ali wo kwalowi eneh yomotokweh hupenyunu kobi nenek enen yowenyimu e, wak meyoh. \v 6 Sapos apak mukli apak manu God mape atugun masuh atin, wakuli ababuk nyultab apak wata kobi mape yomotokweh umu agundak monek enenyi enen yowenyimu, namudak douk monek loh. Wak mugipech adulin atinyi balan e, wak. Ali enenyi enen mape moneken uli wak adulin e, wak. \v 7 Wakuli sapos apak mulahe hwalalagunmu, umu agundak munek enenyi enen yopinyi kobi anan nape hwalalagunmu nanubu yopunamu, namobuk adul apak manubu mape atugun masuh atin. Ali ananinu Nuganinu Jisas ananig butog gwaklupu apakiluh apaluh ali nenekapu matoglu yopupali wak enen yowenyi nyupenyupu e, wak. \p \v 8 Sapos apak mukli apak enenyi enen yowenyi wak enen nyupenyupamu e, namudak douk manubu monek loh umu apak yet. Monek loh ali aduligeinyi balan douk wak enen nyupenyupu e, wak. \v 9 Wakuli sapos apak muwoleh enenyi enen apakin yowenyi muklipu God umu, anan douk yopunali ali eke nugipech ananin adulin atinyi balan seiwak naklien uli. Eke nunubu nunek duldulin moul umu kobi nunosuh apakin yowenyi nupe, wak. Eke nukwleyenyuk ali nugabeyapu nunekapu munubu mutoglu yopupali elpech. \v 10 Sapos apak mukli apak wo munek enen yowenyimu e, namudak douk makli God anan napemu nenek loh uli. Ali ananin balan douk wo nyupe apakiluh apaluh e, wak. \c 2 \s1 Krais Anan Douk Nanubu Yopunali Nagakomu Apak Uli \p \v 1 Ipak yekipali douk pape kobi yekipu batowich-umali, yek yenekumepagu balan apudak chup umu putulin ali kobi punek enen yowenyi, wak. Wakuli sapos apak enen elpen nyunek enen yowenyimu, orait apak douk wosik ananu Nagakomapu uli douk nasolik Aninu umu Aninu nunelekapu. Anan douk anudak nanubu yopuyopunali duldulinu alman Jisas Krais. \v 2 Krais anan yet nagak ali nenek God wo nyihihichi-namu yowenyi apak moneken uli e, wak. Nokwleyenyuk nakli anyeneken. Enyudak moul douk wo nuneken umu nugakomu apak atupu e, wak. Neneken umu nugakomu chanatimaguk elpech chape apudak atap uli. \p \v 3 Sapos apak mukli mugipech God ananin lo umu, namudak douk munubu mudukemech namudak. Apak adul manubu madukemanu kalbu God. \v 4 Sapos enen elpen nyukli enyen wosik nyadukemu God kalbu, wakuli enyen wo nyugipech ananin lo umu e, namudak douk nyanalaugamu. Ali aduligeinyi balan douk wak nyupe enyenyihw apahw e, wak. \v 5-6 Wakuli elpen douk nyugipech God ananin balan uli, enyebuk elpen douk ulkum manosuh God. Sapos enen elpen nyukli enyen nyanu God nyape umu, orait enyen imas nyunek enenyi enen yopinyi pasin kobi Jisas Krais neneken ulimu. Douk munek namudak ali eke mudukemech mukli apak adul manu God mape. \s1 Elpech Ulkwip Panosuh Echechichi Elpech Uli Douk Chape Hwalalagunmu \p \v 7 Yekipu elpech, enyudak lo yenyemumagu ipak uli douk wak enen nupolein e, wak. Enyen douk watak susubati palawen uli. Enyudak lo enyen douk enyudak balan ipak apemneken uli. \v 8 Wakuli enyudak lo nameitu yenyemu-mepagu uli douk nupolein. Apak douk manubu matik Krais nagipechen duldul. Ali ipak chopuk namudak pagipechen umu kipahechi chatulipu. Umu moneken, nameitu yomotokweh douk hakli hunak huwichuk ali aduligeitu lait douk nameitu atatoglu tape. \p \v 9 Sapos enen elpen nyukli enyen douk nyape agundak lait taglakumomu, wakuli enyen douk nyekenyuk agab enen enyenyinyi elpen umu, enyen douk watak nyape yomotokweh umu. \v 10 Wakuli elpen douk enyenyim ulkum munosuh enen enyenyinyi elpen uli, enyen douk adul nyape agundak lait taglak umu. Namudak ali enyebuk elpen douk wak enen yowenyi nyupenyin e, umu eke nyuneken nyunek yowenyili, wak. \v 11 Wakuli enyebuk elpen douk nyekenyuk agab enen enyenyinyi elpen uli, enyen douk nyape yomotokweh umu. Enyen nyape nyalahe yomotokweh atih ali wo nyudukemu agundak douk enyen nyanak umu e, wak. Umu moneken, yomotokweh heneken ali wo nyutulugun kalbu e, wak. \p \v 12 Ipak yekipu elpech douk pape kobi yekipu batowich-umali, God anan douk ulkum molomu agundak Krais nagak natal apak umu ali anan wo nunohwen nupemu yowenyi apak moneken uli e, wak nokwleyenyuk. Douk namudak ali yek dakio yenekumepagu balan asudak pas. \v 13 Ipak douk kobi yekipu ahlimumali, ipak padukemanu kalbu anudak alman douk seiwak wata susubati bawagas umu nape ali nameitu watak nape uli. Ipak yanpoleipali almam, ipak douk apabouk Satan nabihuk. Namudak ali yek dakio yenekumepagu balan asudak pas. \p \v 14 Ipak batowich, ipak douk padukemanu kalbu apakinu Aninu. Namudak ali yek dakio yenekumepagu balan asudak pas. Ipak ahlim, ipak douk padukemanu kalbu anudak alman douk seiwak wata susubati bawagas umu nape ali nameitu wata nape uli. Namudak ali yek dakio yenekumepagu balan asudak pas. Ipak yanpoleipali almam, ipak douk wosik dodogowipamu agundak ipak wo punek yowenyimu e. God ananin balan adul nyapenyipu ali ipak apabouk anudak yowenali Satan nabihuk. Namudak ali yek dakio yenekumepagu balan asudak pas. \s1 Apak Imas Mukenyuk Agabus Apudak Atapinyi Yowenyi Pasin \p \v 15 Ipak kobi ulkwip punosuh enenyi enen apudak atapinyi pasin nyanu enechi enech chape apudak atap uli, wak. Sapos enen elpen ulkum munosuh enenyi enen apudak atapinyi pasin umu, orait enyen douk nyanubu wak ulkum munosuh Aninu e, wak. \v 16 Apak douk madukemech. Ihenyumali yowenyi pasin douk apudak atapichi elpech wihlu wehlu oub baitak umu chuneken uli douk enyudakmali. Chatik enechi enech echudak oub baitakumech, chatik kipahechich echudak cheyomech bahas, chanahlagul umu echechich wolobaichi echudak umu. Enyudakmali pasin douk wo God nukapeyen e, wak. Enyen douk nyanubu apudak atapinyi pasin. \v 17 Apudak atap panu enechi enech douk elpech chapemu chatulich oub baitakumech ali cheyomech bahas uli, echech douk eke chunak chuwichuk. Wakuli echebuk elpech douk chusuh God ananin balan dadag chugipechen uli, echech eke chupe eheh nyumneh. \s1 Jisas Ananinu Birua Douk Anatoglu \p \v 18 Ipak yekipu elpech douk patoglu kobi yekipu batowich-umali, hanubu hagikuk uli nyumnah douk ahalakatimu hutoglu. Likuk douk pemneken balan umu Krais ananinu birua eke nutoglu. Ali Krais ananich birua, nameitu douk achatoglu wolobaichi. Namudak ali madukemech umu, hagikuk uli nyumnah douk ahalakatimu hutoglu. \v 19 Echudak elpech douk achatuke-mapaguk. Ali likuk douk chanaki chatanuhapu abali, ababuk nyultab chopuk wo chunubu apakich e, wak. Douk chunubu apakich ele, nameitu deke chunubu chunapu mupe. Wakuli achatuke-mapaguk ali manubu madukemech umu echudak chanatimaguk elpech douk wo apakich e, wak. \p \v 20 Wakuli Krais douk nekepali God ananin Michin nyabihi nyawichepu ali ipak panatimaguk douk padukemu God ananin adulin atinyi balan. \v 21 Yek wo inekumepagu balan apudak chup umu iklipepu enen adulin atinyi balan douk wo pudukemen uli e, namobuk wak. Ipak douk apadukemen enyudak aduligeinyi balan. Ali douk chopuk padukemech umu aduligeinyi balan douk wo nyukwalmen ati e lohwotuhwin balan, wak. Namudak ali dakio yenekumepagu balan apudak chup. \p \v 22 Elpech douk cheyagwleh lohwotuhwin uli douk monekech elpech? Echudakmali elpech douk chakli Jisas anan wo Krais e, douk God natalihanu ali nakaganu nanakili e, wak. Echudakmali elpech douk chakamuk agabus apakinu Aninu nanu ananinu Nuganinu. Ali namudak douk chanubu chatoglu Krais ananich birua. \v 23 Meichi elpech douk chukanu agabus Nuganinaluli, echech douk chopuk chakanu agabus Aninu. Echebuk douk chukanu apaluh Nuganinaluli, echech douk chopuk chakanu apaluh ananinu Aninu. \s1 God Ananin Michin Isave Nyagilapapu Aduligeinyi Balan \p \v 24 Enyudak balan douk likuk wata susubati pemneken uli, ipak douk punubu puhwen dadag nyupe ipakip begelep. Sapos punubu puhwen dadag namudak umu, Nuganinu nunu Aninu eke hunepu pupe eheh nyumneh. \v 25 Ali Krais anan yet douk naklipapu enyudak adulin atinyi balan. Naklipapamu eke nunekapu munubu mupe kalbu eheh nyumneh umu. \p \v 26 Yek yenekumepagu balan apudak chup umu iwolehumech balan echudak elpech douk chakli chunek lohumepu pugipech kipainyi balan uli. \v 27 Wakuli ipak, ipak douk Krais nekepali God ananin Michin nyawichepu ali douk nyapenyipu. Ali eke kobi enech elpech chugilapepu umu pudukemu enech echudak, wak. God ananin Michin eke nyugilapepu ihechumali echudak. Ali enyudak balan douk enyen nyugilapepu enyi, enyen douk nyanubu adulin atin. Wo lohwotuhwin e. Namudak ali ipak punubu pugipech enyenyin balan ali punek pas Krais pupe dodogowipu atipu. \p \v 28 Ipak yekipu elpech douk pape kobi yekipu batowich-umali, nameitu ipak douk punubu punek pas Krais pupe namobuk. Umu ahudak nyumnah anan nukli nutoglu yopugunmu ahi, apak eke dodogowipu mupe. Eke kobi ablan nyopu ali elgeipu mukli munak munobechukuk umu anan, wak. \v 29 Ipak douk wosik padukemech umu Krais anan douk nanubu duldulinali yopunali alman. Namudak ali ipak douk pudukemech namudak. Chunatimaguk elpech chunek yopinyi atin uli, echech douk chanubu chatoglu God ananich batowich. \c 3 \s1 Nameitu Apak Douk Mape God Ananipu Batowich \p \v 1 Aipo, ipak wata punobuk ulkwip ali punek tin umu agundak douk God anan nanubu ulkum manosuh apak umu. Ananim ulkum manubu manosuh apak ali douk nohwalapu ananipu batowich. Namudak ali aduligu atugu, apak douk God ananipu batowich. Apudak atapichi elpech douk wo chudukemu God e, wak. Namudak ali apak chopuk wo chudukemapu e, wak. \v 2 Yekipu elpech, nameitu apak douk mape God ananipu batowich. Wakuli God douk watak nugilapapamu agundak kwali eke munubu mupe malmu-malmomu e, watak. Wakuli apak douk madukemech umu abudak nyultab Krais nutoglu abali, apak eke mutoglu mupe kobi anan umu. Umu moneken, apak eke munubu mutulunu kalbu kobi anan nanubu napemu. \v 3 Ali chanatimaguk elpech isave chape chobeyagunmu Krais uli, echech isave chanagapech echech yet ali chanubu chape yopiyopichuk meyoh kobi Krais anan nanubu yopuyopunamu. \p \v 4 Enyebuk elpen nyenek yowenyili, enyen douk nyablo God ananin lo. Umu moneken, agundak chenek yowenyimu douk gnanubu bawagas umu chablo God ananin lo umu. \v 5 Ipak padukemech. Krais douk anatoglu natal apak ali nenek God wo nunohwen nupemu yowenyi apak moneken uli e, wak. Anan Krais douk nanubu wak enen yowenyi nyupenyunu e, wak meyoh. \v 6 Namudak ali echebuk elpech douk chenek pas Krais uli, echech douk wo chupemu chunek yowenyi namudak ati e, wak. Wakuli echebuk douk chapemu chenek yowenyili, echech douk wo chutik Krais o chudukemanu e, wak. \p \v 7 Yekipu elpech, ipak pugamu punek yologi. Kedeke enen elpen nyunek lohumepu ali pugipechuk kipainyi balan. Elpech chapemu chenek yopinyi atin uli, echech douk chanubu duldulich kobi Krais anan nanubu duldulinamu. \v 8 Seiwak wata susubati Satan nenek yowenyi. Namudak ali echebuk elpech douk chapemu chenek yowenyi namudak atili, echech douk Satan ananich elpech. Ali bawogenyumu balan umu agundak God ananinu Nuganinu anatoglomu, anan douk natoglomu nichagiyuk Satan ananin yowenyi moul. \v 9 Enyebuk elpen douk nyatoglu God ananin batowin uli, enyen douk wo nyupemu nyunek yowenyi namudak ati e, wak. Umu moneken, enyen douk nyanubu enyudak God ananin pasin nyapenyin uli. Enyenyinu Aninu douk God ali eke kobi nyupemu nyunek yowenyi namudak ati, wak. \v 10 Sapos apak mukli mudukemech umu God ananich elpech meichi ali Satan ananich meichimu, apak eke mudukemech namudak. Elpen douk wo nyunek duldulin pasin uli e o nyekenyuk agab enen enyenyinyi elpen uli, enyen douk wo God ananin batowin e, wak. \s1 Apak Atin Ati Imas Munubu Ulkwip Punosuh Kipahechi Elpech \p \v 11 Likuk wata susubati douk pemneken enyudak balan. Balan enyudak. Apak atin ati imas munubu ulkwip punosuh kipahechi. \v 12 Apak kobi muduk anudak alman Kein, wak. Anan douk Satan ananinu nuganinu ali nabo ananinu owaninu nagak. Anan Kein ananin moul douk yowenyi. Ali ananinu owaninu Abel ananin douk yopinyi. Namudak ali dakio nanu nagak. \p \v 13 Namudak ali yekipu elpech, sapos apudak atapichi elpech chukli wakepu ali chukepaguk agabus umu, ipak douk kobi loguh hwunechlukepu, wak. \v 14 Apak douk wosik ulkwip panosuh apakichi elpech. Namudak ali madukemech umu apak amatukemaguk ahudak chagak ahi yah ali amatoglu ahudak anah douk chape kalbu eheh nyumneh umu. Enyebuk elpen douk enyenyim ulkum wo munosuh enyenyichi elpech uli e, enyen douk watak nyape ahudak chagak ahi yah. \v 15 Enyebuk elpen douk nyukenyuk agab enen enyenyinyi elpen uli, enyen douk nyanubu kobi nyaen nyagak umu. Ali ipak douk padukemech. Elpen nyabo kipainyi nyagak uli, enyen douk wo nyulau okwudak outuk umu eke nyupe kalbu eheh nyumneh umu kwupenyin e, wak. \p \v 16 Jisas douk nagak umu nugakomu apak. Douk namudak ali apak madukemech umu agundak apakip ulkwip punosuh elpech umu. Ali apak douk chopuk munubu mukli wosik umu kipahechi chopu mugak umu mugakomu apakichi elpech. \v 17 Wakuli sapos enen elpen nyunosuh wolobaichi enechi enech apudak atapichi echudak, ali enyudak elpen nyutik enen enyenyin elpen nyunohwa-gagun umu echudak ali wo nyukli mapilin umu e, enyen douk kobi nyukli enyen ulkum manosuh God, wak. Enyen douk nyenek loh. \v 18 Yekipu batowich, apak kobi mukli ulkwip punosuh elpech umu agundak miyagwleh wohinyi balan atin umu, wak. Apak mukli apakip ulkwip panosuh elpech umu, namudak douk munubu munekumech yopinyi pasin o moul. \s1 God Ananich Elpech Douk Wo Elgeich Umu Chunak Halakatimu Anan E, Wak \p \v 19 Munek namudak umu agundak apakip ulkwip punosuh apakichi elpech umu, namudak eke mudukemech mukli apak adul madukemu aduligeinyi balan magipechen. Munek namudak ali apakich michich eke yopiyopich mupe dodogowipu abudak nyultab apak munek beten munak hakalatimu anan abali. \v 20 Sapos ababuk nyultab apakip ulkwip pulomu enen apak moneken uli yowenyimu, orait apak imas munubu mudukemech namudak. Anan douk nanubu nebenali nechalakuk apakip ulkwip nanubu nadukemu enechi enech. \v 21 Namudak ali yekipu elpech, sapos apakip ulkwip kobi pulomu enyudak yowenyi douk apak moneken uli ali kobi mukli apak yowepalimu, namudak douk manubu meyotu dodogowipu atupu manak halakatimu anan. \v 22 Ali apak mukli munek beten musolikanamu enech echudak umu, anan eke nukapeyech. Umu moneken, apak douk magipech ananin lo monek enenyi enen anan nakli enyi. \v 23 Ananin lo douk enyudak. Apak munubu munek bilip umu ananinu Nuganinu Jisas Kais ali ulkwip punosuh apakichi elpech. Mugimeh kobi Krais naklipapu dodogowinyi balan umu. \v 24 Sapos enen elpen nyugipech God ananin lo umu, enyen douk nyape God ali Anan nape enyen. God douk nakapali ananin Michin ali enyen nyagakomapu madukemech umu God douk nape apak. \c 4 \s1 Elpech Douk God Ananin Michin Nyapenyich Uli Chanu Echudak Enech Nyenek Lohumech Uli Michin Nyapenyich \p \v 1 Yekipu elpech, wolobaimi henek lohumech uli profet douk hape halahe hanak gnanatimaguk apudak atap. Namudak ali ipak kobi punek bilip umu hunatimaguk profet douk hukli amam douk God ananin Michin nyapenyum uli, wak. Wakuli ipak punek skelim umu hunatimaguk umu pudukemech umu amam adul God ananin Michin nyapenyum o enen kipainyi. \v 2 Pukli pudukemu God ananin Michin umu, ipak douk eke pudukemen namudak. Chanatimaguk elpech eke chukli, “Jisas Krais douk anatoglu adulin elpen.” Elpech chukli namudak uli douk God ananin Michin nyapenyich. \v 3 Ali chanatimaguk elpech douk chechegeik enyudak balan umu Jisas uli, echech douk wo God ananin Michin nyupenyich e, wak. Echech douk kipainyi michin nyapenyich. Enyudak kipainyi michin douk Krais ananinu birua ananin. Anan douk apemnek balan umu eke nunakili. Ali nameitu douk anatoglu nape apudak atap. \p \v 4 Wakuli ipak yekipu elpech, ipak douk pape God ananipu. Ali ipak douk pam habihuk amudak meyaluhim profet. Umu moneken, enyudak nyapenyi-paluli Michin douk nanubu dodogowin atin nyabouk enyudak enen michin nyape apudak atapichi elpech uli nyabihuk. \v 5 Amudak almam, amam douk apudak atapimi meyoh. Namudak ali amam douk hapemu heyagwlepu apudak atapichi atich. Heyagwleh ali apudak atapichi elpech chemnek amamin balan. \v 6 Wakuli apak douk God ananipu. Echebuk elpech chadukemu God uli, echech douk chemnek apakin balan. Wakuli echebuk wo God ananich uli e, echech douk wo chumneken ati e apakin balan, wak. Ali yah douk ahudak, umu mudukemech umu enyudak God ananin Michin douk nyapemu nyeyagwleh adulin atin balan uli meinyi ali enyudak enen nyapemu nyenek lohumech uli michin meinyimu. \s1 God Anan Nanubu Ulkum Manosuh Apak \p \v 7 Panubu yekipu elpech, apak atin ati imas munubu ulkwip punosuh umu. Umu moneken, enyudak pasin umu ulkwip panosuh kipahechimu douk nyanubu God ananin. Elpech ulkwip punosuh kipahechili, echech douk chanubu God ananich batowich. Ali echech douk chanubu chadukemanu kalbu God. \v 8 God anan douk bawagas umu agundak ulkwip panosuh kipahechimu. Namudak ali meinyi elpen douk enyen wo ulkum munosuh enyenyichi elpech uli e, enyen douk wo nyuduk God e, wak. \v 9 Namudak ali God nagilapapamu agundak anan nanubu ulkum manosuh apak umu. Nagilapapu namudak. Anan douk atunu Nuganinu meyoh. Ali nakaganu nanamali apudak atap umu nugakomapu mulau okwudak outuk umu mupe kalbu eheh nyumneh umu. \p \v 10 Bawagas umu agundak God ananim ulkum manohwapamu douk namudak. Apak wo mulik ulkwip punosuh God e, wak. Wakuli douk anan nalik ulkum manosuh apak ali nakagasi ananinu Nuganinu nanaki nagakomapu. Nagakomapu ali nenek God wak nyihihichi-namu apak ali nuklimu nunohwen nupemu yowenyi apak moneken uli e, wak nokwleyenyuk. \v 11 O panubu yekipu elpech, enyudak moul umu God nakagasi ananinu Nuganinu nanaki neneken umu nugakomu apak umu, enyen douk nyanubu nyagilapapamu agundak God anan nanubu ulkum manohwapamu. Namudak ali apak manatimaguk atin ati chopuk apakip ulkwip imas punubu punosuh umu. \v 12 Wak enen elpen nyutik God e, wak. Sapos apak manatimaguk atin ati apakip ulkwip punubu punosuhumomu, God eke nunubu nupe apak atin ati. Namudak ali enyudak ananin pasin umu ulkwip panosuh kipahechimu eke nyunubu nyutoglu dodogowin umu apak. \p \v 13 Anan douk nakapu ananin Michin nyapenyupu. Namudak ali madukemech umu, apak douk manu anan God mape ali anan chopuk nanu apak mape. \v 14 Aninu God nakagasi ananinu Nuganinu nanaki ali nagakomu apak manatimaguk mape apudak atap uli matanamomu God. Apak matik namudak ali douk maklipu elpech enyudak balan. \v 15 Sapos enen elpen nyukli Jisas anan douk God ananinu Nuganinamu, enyen douk nyanu God nyape ali God nanu enyen nape. \v 16 Ali apak yet douk madukemech umu agundak God anan ulkum manubu manohwapamu. Madukemech ali monek bilip makli adul umu anan douk nanubu ulkum manohwapu. \p God anan douk nanubu bawagas umu agundak ulkwip punosuh kipahechimu. Namudak ali echebuk elpech douk chupemu ulkwip punosuh kipahechili, echech douk chape God ali God nape echech. \v 17 Bawogenyumu balan umu agundak God nuhul apakip ulkwip ali punubu punosuh apakichi elpech umu, douk umu apak eke kobi elgeipu ahudak nyumnah nebetali kot tunenek ahi. Umu moneken, apak wata mape apudak atap abali, apak douk manubu maduk Krais. Namudak ali apak eke kobi elgeipu, wak. \v 18 Elpen douk enyenyim ulkum manubu manosuh enyenyichi elpech chanu God kalbaluli, enyen douk wo elgein ati e, wak. Sapos enyudak pasin nyutoglu dodogowin atin umu, enyen douk eke nyuhiyahuk elgeibali. Bawagas umu agundak elpech elgeich umu douk namudak. Elgeich umu God nunemech kwotog umu echechin yowenyi ali nunekech chulau nebehi nyih. Ali elpen douk elgein uli, enyen douk wo nyunubu dodogowin umu ulkum munosuh God nunu enyenyichi elpech e, wak. \p \v 19 God anan nalik ulkum manosuh apak. Namudak ali nameitu, apak douk chopuk wata ulkwip panosuh anan nanu apakichi elpech. \v 20 Sapos enen elpen nyukli enyen ulkum manosuh God, wakuli enyen douk nyekenyuk agab enen enyenyinyi elpen umu, enyen douk nyenek loh. Sapos enyen ulkum wo munosuh enyudak elpen douk nyanubu nyatulin enyenyis nabes ulimu e, namudak enyen eke ulkum munosuh God malmu, douk enyen wo nyutulunu enyenyis nabes uli e? Wak meyoh. Enyen douk nyanubu nyenek loh. \v 21 Lo douk Krais nakapeyen uli enyudak. Meinyi elpen douk enyenyim ulkum munubu munosuh God uli, namudak ati enyenyim ulkum imas munosuh enyenyichi elpech chopuk. \c 5 \s1 God Ananich Elpech Douk Chanubu Dodogowich Umu Chubouk Apudak Atapinyi Yowenyi Pasin Nyubihuk \p \v 1 Chanatimaguk elpech douk chunek bilip chukli Jisas anan Krais, douk God natalihanu ali nakaganu nanamali nunalau elpech ulimu, echebukmali elpech douk chanubu chape God ananich batowich. Ihech elpech douk echechip ulkwip panosuh ananu aninaluli, echech douk chopuk isave ulkwip panosuh ananin batowin chopuk. \v 2 Sapos apak ulkwip punosuh God ali mugipech ananin lo umu, namudak douk mudukemech mukli apakip ulkwip adul panubu panosuh ananich batowich alagun. \v 3 Bawagas umu agundak apakip ulkwip punosuh God umu douk namudak. Apak mugipech ananin lo. Ali ananin lo douk wo nyunubu nyunek hat umu apak mugipechen umu e, wak. \v 4 Umu moneken, chanatimaguk elpech chape God ananich batowich uli douk wosik dodogowich chabo apudak atapinyi yowenyi pasin nyabihuk. Bawagas umu apak munek winyumu ohwudak wanoh, umu mubo enenyi enen apudak atapinyi yowenyi nyubihuk umu douk namudak. Apak musuh God ananin balan dadag ali mugipechen kalbu. \v 5 Meichi elpech deke wosik dodogowich umu chubouk apudak atapinyi yowenyi pasin nyubihuk? Echudak elpech douk echebuk chunek bilip chukli Jisas anan douk God ananinu Nuganinu uli atich. \s1 God Nanubu Naklipapu Balan Bagalu Umu Ananinu Nuganinu \p \v 6 Jisas Krais douk nanubu anudak alman douk nanaki apudak atap uli. Nanaki nenek baptais aliga ali chanu nagak ananig butog gwau gwagluki atap. Anan douk wo nunakumali agundak nunek baptais abal atubal umu e, wak. Wakuli douk nanakumali nunek baptais ali chonu nugak butog gwutukwle gwu gwugluki atap chopuk. God ananin Michin douk nyapemu nyeyagwleh adulin atin balan uli, enyen douk nyaklipapu nyakli enyudak balan douk adulin. Enyudak balan umu Krais anenek baptais ali echech chanu nagak umu. \v 7-8 Biech atin echudak douk chanubu chowoleh bawogenyumu enyudak adulin atinyi balan umu Krais. Echech douk echudak: God ananin Michin nyanu abal uli butog. Echech douk chanubu chakli atin balan. \v 9 Apak douk memnek balan elpech chaklipapu enyi ali monek bilipumen. Wakuli balan douk God naklipapu enyi douk nyanubu nebeben atin nyechalakuk elpech chaklipapu enyi. Ali enyudak God anaklipapu enyi balan, anan douk naklipapu enyudak balan umu ananinu Nuganinu. \v 10 Namudak ali echebuk elpech douk chapemu chenek bilip umu God ananinu Nuganinaluli, echech douk chalau enyudak God naklipapu enyi adulinyi balan nyape echechiluh apaluh. Wakuli echebuk elpech douk wo chunek bilip umu God uli e, echech douk chohwalu God chakli napemu nenek loh atili. Umu moneken, echech douk wo chunek bilip umu enyudak balan e, douk God naklipapamu ananinu Nuganinamu, wak. \v 11 Ali enyudak aduligeinyi balan douk God naklipapu enyi douk enyudak. God douk anenekapamu mupe kalbu eheh nyumneh. Ali bawagas umu agundak mupe kalbu eheh nyumneh umu douk gnapemu ananinu Nuganinu atunu. \v 12 Meinyi elpen douk nyunek pas ananinu Nuganinaluli, enyen douk eke nyupe kalbu eheh nyumneh. Wakuli elpen douk wo nyunek pas God ananinu Nuganinu uli e, enyen eke wak meyoh. \s1 God Anenekapamu Mupe Kalbu Eheh Nyumneh \p \v 13 Yek yeneku-mepagu enyudak balan ipak douk apenek bilip umu God ananinu Nuganinu ananin yeul uli. Yeneken-umagu yakli ipak putulin ali pudukemech umu, ipak God douk anenekepamu pupe kalbu eheh nyumneh. \v 14 Sapos apak mugipech enenyi enen God naklien uli atin ali munek beten musolikanamu enech echudak umu, anan eke numneken apakin beten. Namudak ali abudak nyultab munubu munak halakatimu anan ali munek beten abali, apak douk eke dodogowipu ali kobi elgeipamu anan, wak. \v 15 Ali apak madukemech umu anan isave nemnek nyanatimaguk beten apak masolikanamu. Namudak ali apak douk mudukemu enyudak. Abudak nyultab munek beten musolikanamu nukapu enech echudak abali, apak imas munobuk ulkwip mukli echudak monek beten masolik-anamech uli douk adul kobi anakapeyech mahwech umu. \p \v 16 Sapos enen elpen nyutik enen enyenyinyi elpen nyunek enen yowenyi douk wo nyunokwnumu nyuneken nyunamu yowebuli wabul umu nyunubu nyugak umu e, enyudak elpen imas nyunek beten nyusolik God umu nugakomu enyudak nyenek yowenyili, umu enyen nyupe kalbu eheh nyumneh. Enyudak balan douk yaklien umu echebuk elpech douk chenek enyudak yowenyi douk wo nyunokwnumu nyunekech chunak yowebuli wabul umu chunubu chugak uli e. Wakuli enech elpech cheneken uli yowenyi, enyen adul iken nyunekech chunamu yowebuli wabul umu chunubu chugak. Ali yek douk wo iklimu punek beten umu echebukmali elpech e, wak. \v 17 Nyanatimaguk wo yopin uli e pasin, God douk natulin nakli yowenyi. Wakuli enen elpech cheneken uli yowenyi, enyen douk wo nyunokwnumu nyunek elpech chunak yowebuli wabul e, wak. \p \v 18 Apak douk madukemech. Echebuk elpech douk chape God ananich batowich uli, echech douk wo chupemu chunek yowenyi namudak ati e, wak. Umu moneken, God ananinu Nuganinu nenek banisimech chape kalbu ali yowenali Satan eke nubilak kobi nunekumech enen yowenyi, wak. \v 19 Apak douk madukemech. Apak douk mape God ananipu batowich ali Satan douk nape nebenalimu chanatimaguk chape chagipech apudak atapinyi atin pasin uli. \v 20 Ali apak douk madukemech. God ananinu Nuganinu douk ananaki nagilapapu madukemu anudak aduligeinu God. Apak douk monek pas anudak aduligeinu God ali monek pas ananinu Nuganinu Jisas Krais. Jisas Krais anan douk aduligeinali God. Anan douk bawagas umu agundak apak mupe kalbu eheh nyumneh umu. \p \v 21 Yekipu elpech douk pape kobi yekipu batowich-umali, yek yakli ipak punubu pukamuk agabus iham wak adulim uli e god.