\id 1CO 1CO, 1 Corinthians, APB-Sa'a, Small Malaita, Solomon Islands, Translator-David Upwe, Advisor-James Ashley, Consultant-Carl Gross 2001-02 
\h 1 KORINIT 
\toc3 1 Korinit 
\toc2 1 KORINIT 
\toc1 Eetana Nga Uusu-uusu A Pol Hurula'aa Hunie Mo Korinit 
\mt2 Eetana Nga Uusu-uusu A Pol Hurula'aa Hunie Mo  
\mt1 Korinit  
\iq1 ?A tei ni e uusue uusu-uusu ienini?  
\iq1 A Pol Hurula'aa nge e uusue uusu-uusu ienini. Ingeie ngaeta na'ohai mwane paine haahie soihaada'inge oto wau i na'o, na a Sostinis nge e pe'ie no'one huni uusue. Leesie Palonga 18:17.  
\iq1 ?E uusue uusu-uusu ienini hunie kira tei?  
\iq1 A Pol e uusu-uusu hunie kira hiiwalaimoli oto wau aana huilume paine i Korinit, nge e ne'ie na'ohai huilume paine aana po'o ni henue i Akaea i laona aalahanga ni Rom. Korinit ngaeta huilume to'o-to'o, na mwala oto hunge kire ii'o aana. A Pol e hola'i lae oto wau aana maholo e lae i taroha'inie Tataroha Diana hunie mo Aapoloa Aaopa, mwala nge ikire nga mo Jiu ha'ike. (Leesie Palonga 18:1-18) A Pol e ha'a-uusulire hunie e ro halisi, na urine ko ha'a-uuresie eetana nga soihaada'inge aana huilume paine ngeena. Si'iri, huilume paine ngeena e ii'o i laona aalahanga mo Krik.  
\iq1 ?Nga taa e rau-reu maholo e uusue uusu-uusu ienini?  
\iq1 Maholo a Pol ko hule i Epesas aana oolune nga laenga ni taroha'inge ingeie, ngaeta mo wala e hule oto i saana uri mo Korinit kire ko aehota lae takalo oto. Oto aena ngeena, a Pol ko uusue oto uusu-uusu ienini hunire mo Korinit, ola mala lime aawalai helisi mwana oono i purine hutelana a Jisas (56 A.D.).  
\iq1 ?E uusue uusu-uusu ienini huni taa?  
\iq1 A Pol ko tohungei hii aaela oto hiito'o i sulie mo ola oto hunge nge kire ko reu i laona soihaada'inge —oopanga, na masinge, na tooha'inge, na saehanalinge, na tolalana ngaeta mo iini hunie leinge, na ha'a-erenga i matolana poro na hu'e, na e'engonga aana maholo ni palonga, na mo ola lo'u. Aena mei olana, nge a Pol e uusue uusu-uusu ienini hunie ke pe'ire lo'u ni lio saie tolaha diana ikire mo iini kire ko hiiwalaimoli aana a Jisas.  
\iq1 ?Nga taa ni mo pweu ni wala i laona uusu-uusu ienini?  
\iq1 oopanga, ii'onga i lalo aana Jisas Kraes, manata-diananga, sapena Kraes, niinge, saenanaunge, ta'ela'inge  
\iq1 ?Nga taa ni ngaeta mo eehu'i tatala i laona uusu-uusu ienini?  
\iq1 1 Korinit 15:57-58, Na pwau nge e ere diana liutaa i sulie manata-diananga nge 1 Korinit 13, na pwau nge e ere diana liutaa i sulie tahela'inge ikie nge 1 Korinit 15.  
\iq1 ?Nga taa ni mo eehu'i ne'isaenga i laona uusu-uusu ienini?  
\io1 Mei wala ni saediananga hunire mo Korinit  
\ipr (1:1-9)  
\io1 Soihaada'inge oto sapena Kraes, na e ka'a malisi ike hunie uri oopalana ke lae.  
\ipr (1:10—4:21)  
\io1 Mo tolahai ola aaela mo Korinit kire ko eu'esui'i ue ke mango oto.  
\ipr (5:1—6:20)  
\io1 A Pol e aalamie mo dolosinge mo Korinit i sulie ha'arurunge.  
\ipr (7:1—7:40)  
\io1 A Pol e aalamie mo dolosinge i sulie mo tolahai ola kire ka'a saie uri e kohi wa ha'ike.  
\ipr (8:1—11:1)  
\io1 A Pol e ere luhesie mo tolahai ola diana aana rihunge'inge na ngau-maa'inge.  
\ipr (11:2—14:40)  
\io1 Ta'ela'inge a Jisas mwaanie maenga e haata'inie uri kira hiiwalaimoli kei ta'ela'i urine no'one.  
\ipr (15:1-58)  
\io1 Oala'inge a Pol na mei wala ni saediananga ooreta  
\ipr (16:1-24)  
\c 1  
\s1 Saediananga A Pol Hunie  
\s2 Mo Korinit  
\p
\v 1 Saediananga mwaanieu a Pol, iini nge a God e soieu oto huni ne'i hurula'aa nana a Jisas Kraes, na mwaanie a aasikaelu a Sostinis no'one.  
\v 2 Mere ko uusu-uusu oto wau ienini huni'omu aana soihaada'inge a God wau i Korinit. I'omu oto a God e soi'omu uri omu ke ne'i iinoni maa'i ingeie aani ii'o-rurunge pe'ie a Jisas Kraes, mala ahutana mo iini ko palo-paloa satana aalaha ikie aana ta'ena nga leu.  
\v 3 Mere ko eitanaie a God Aamaka na Aalaha ikie a Jisas Kraes uri hahu'ana manata-diananga na hanuelamanga ingeie ke ii'o pe'i'omu.   
\s1 A Pol Ko Paalahea God  
\s2 Haahie Mo Korinit  
\p
\v 4 Suli maholo no ko paalahea God ineu aana e aamasi'omu na e niie mo niinge diana namiu i tehula'ana a Jisas Kraes.  
\v 5 Na aena aana a Jisas mone omu ko si ne'ie soihaada'inge e to'o-to'o aana ahutana mo taungei saenanaunge na mo erenga diana.  
\v 6 Saemiu e susu oto to'ohuu aana Tataroha Diana i sulie a Jisas Kraes,  
\v 7 hule aana soihaada'inge i'omu e to'o aana oto ta'ena nga niinge aana Li'oa Maa'i. Oto omu sa'a tola talea ike nga mei ola aana maholo nge omu ko maa'oohi pe'i heri-huninge loosie Aalaha ikie a Jisas Kraes kei ooli lo'u mei.  
\v 8 Na a Jisas oto kei ha'asusu'omu hunie omu ke ii'o oodota'i lai hule aana hai dinge nge Aalaha ikie a Jisas Kraes kei ooli lo'u mei.  
\v 9 Aana a God, iini nge e soi'omu hunie omu ke ii'o ruru pe'ie a Kalena, e sai deu i sulie walana, na a Kalena oto Aalaha ikie a Jisas Kraes.   
\s1 A Pol E Tolahi'e Haahie Oopanga I Laona Soihaada'inge  
\p
\v 10 Maeni eesiku maa'i, no ko eitanai'omu aana satana a Jisas Kraes Aalaha ikie, uri omu ke ne'ie mola ta'a-ta'a mei sae. Omu ke toli'aasie mo tolahai ola ni oopanga, ta'e omu ke mani ne'isae diana hunie omu ke asu loko-loko lo'u.  
\v 11 No ko ere urine, maeni eesiku, i sulie ngaeta mwala aana uluhe kira Kloui ni kire ha'arongoau uri omu ko talei ha'a-ere oto mola tarau.  
\v 12 Ngaeta mo iini eemiu ko unu-unue uuri, “Ineu aana aapa a Pol.” Na ngaeta mo iini lo'u uuri, “Ineu aana aapa a Apolos.” Na ngaeta mo iini lo'u uuri, “Ineu aana aapa a Pita.” Na ngaeta mo iini lo'u uuri, “Ineu aana aapa a Kraes.”   
\p
\v 13 !Sei! !Omu ko oopaa oto sapena Kraes hailiu ka'u ngeena! ?Ha'alaa omu lo'onga'inie uri ineu a Pol ni nou mae honotamiu i lengine po'u-po'u? ?Na ohe uri omu loto maa'i oto aana sataku ni ngeena? !Ha'ike eena mwae!  
\v 14 No ko paalahea God mola aana uri ma'alana omu meni loto maa'i taane, ta'e ineu maraaku nou ka'a loto maa'i ike aana nga iini eemiu mwaanie a Krispas na a Gaeas.  
\v 15 Oto, nga iini hunie ke unue uri omu loto maa'i aana sataku ha'ike.  
\v 16 (!Oo, iau mwae! Nou loto maa'i taane no'one aana Stepanas na uluhe ingeie, ta'e nou ka'a lo'onga'i oodoie ike nga iini ne ke loto maa'i lo'u aana.)   
\s1 A Kraes Oto Saenanaunge  
\s2 Na Nanamanga A God  
\p
\v 17 A Kraes e ka'a uusunge'inieu ike mola huni loo-loto maa'i aana mwala, ta'e huni laeliwala aana Tataroha Diana. Na e ka'a ike huni laeliwala mola aana mo wala diana mala mo iini e saenanau huni ha'a-olaa mwala, ta'e mola i sulie a Kraes, mwaanie maenga a Jisas i lengine po'u-po'u e totowai mola.  
\v 18 Aana laeliwalanga i sulie maelana a Jisas i lengine po'u-po'u e ka'a to'o aana ike nga mei lo'onga'inge aana hunie mo iini kire ko lae takoie maenga huu. Ta'e hunikie mo iini a God e ha'a-uurikie oto, mo wala ngeena ikire oto nanamanga a God.   
\p
\v 19 Omu ke saie uri Uusu-uusu Maa'i e unue uuri, \qt Ne kei suuhe'inie saenanaunge mo iini e saenanau, na ne kei uure honosie mola sai-olanga mo iini e sai ola.\qt* \rq Aesaea 29:14\rq*  
\v 20 ?Oto mala uri leune kei urine oto, mwala saenanau ke si ue eena? ?Mo ha'a-uusuli na mo iini kire saenanau aana ere-haitelilinge kire ke si ue eena? Aana a God e haata'inie oto uri saenanaunge aana walumalau ie nga ola mola mwaakule, na e ka'a to'o aana ike nga lo'onga'inge.  
\v 21 Oto aana a God e asuie mone i sulie saenanaunge ingeie, mwala aana walumalau ie kire dau aasaie uri kire kei ha'a-uurire maraada i sulie saenanaunge ikire. Na e lae mola urine aana saena a God mola huni ha'a-uurie iinoni aana ola kire unue nga mei saenanaunge ha'ike aana, nge hiiwalaimolinge aana laeliwalanga i sulie a Kraes.  
\v 22 Mo Jiu, saeda mola hunie uri kire ke leesie nga mo tolimaa ni nanamanga, na mo Aapoloa Aaopa ko sare rongoa mola nga mo lo'onga'inge ni saenanaunge, uri hunie kire ke si eeli'u takoie a God.  
\v 23 Ta'e ienini mone melu ko laeliwala aana uri kire horo maesie a Kraes i lengine po'u-po'u. Mei ola oto hule aana mo Jiu na kire ka'a sasare rongoa ike, na mei ola ngeena kei ne'i pweu-pweua'anga mola hunie mo Aapoloa Aaopa.  
\v 24 Ta'e hunikie mo iini nge a God e soikie oto, mo Jiu na oto mo Aapoloa Aaopa, mei wala aana a Kraes ienini ingeie oto nanamanga na saenanaunge a God.  
\v 25 Na e urine oto aena aana mo ola nge a God ko esui'i, ma'alana iinoni ko ere aaelasi'i uri nga mei saenanaunge wa nga mei a'aila'anga ha'ike aani, ta'e saenanaunge aana e lae liutaa aana lo'u saenanaunge iinoni, na e a'aila'a ue liutaa aana a'aila'anga iinoni ni ngeena.   
\p
\v 26 Oto maeni eesiku maa'i, omu ke to'omaaie ka'u maholo a God e hola'i soi'omu huni lulu i sulie. ?Aana lio-lionga ni iinoni, e nite iini eemiu kire saenanau? ?E nite iini eemiu kire ne'i poro paine? ?E nite iini eemiu kire aalaha? !Toota'i iini mola!  
\v 27 A God e tohungei lio hilisie oto mo iini nge mwala e lo'onga'inie uri kire pu'osasu uri huni ha'amasaa kira saenanau. Na e lio hilisie oto no'one mo iini nge mwala e lo'onga'inie uri kire mamaela'a huni ha'amasaa mo iini e nanama.  
\v 28 Aana nga taa nge walumalau e lio toli aana, na e leledie, na e lo'onga'inie uri nga mei ola mwaakule mola aana, mei ola ngeena a God e lio hilisie huni waelie nga taa nge walumalau e ne'isae paine aana.  
\v 29 Na a God e asuie leune urine, mwaanie uri nga iini e tooha'inie maraana maholo kei uure i na'ona God.  
\v 30 Aena aana a God mone e si da omu lae mai ne'i iinoni tararuru pe'ie a Jisas Kraes. Ingeie oto e lae mai huni niie saenanaunge a God hunikie, na ingeie mola ni e ha'a-oodohikie pe'ie a God, na e ha'amaa'ikie, na e holikie mwaanie ii'onga i memelutana ooraha'aa.  
\v 31 Aena urinena, kie ke ii'o oto mala Uusu-uusu Maa'i e unue aana e ere uuri, \qt A tei ko sare tooha'inie, ke tooha'inie mola haahie nga taa a God e asuie hunie.\qt* \rq Jeremaea 9:24\rq*   
\c 2  
\s1 A Pol E Ka'a Lae Ike Mai  
\s2 I Saana Mo Korinit  
\s2 Pe'ie Saenanaunge Mo Iinoni  
\p
\v 1 Oto ineu, maeni eesiku maa'i, maholo nou lae ka'u weu i seemiu huni taroha'inie saehaahinge a God, nou ka'a ere ike aana nga mo eehu'i wala wa nga mo saenanaunge ke lae oto lo'u i peine liutaa.  
\v 2 Aena aana maholo nou o'o'o pe'i'omu, nou ne'isae moute'i uri nou sa'a ere-ere ike lo'u aana nga mei ola aaopa, ta'e nou ne'i-ne'isae oto mola aana a Jisas Kraes na maenga ingeie i lengine po'u-po'u.  
\v 3 Oto maholo nou lae mai seemiu, nou maarara aana nou hiinge'inie uri nou ka'a malisi hule aana nou me'u pe'ie ariringe.  
\v 4 Oto nou saie uri laeliwalanga ineu na mei wala nge nou taroha'inie huni'omu e ka'a lae ike aana mo wala diana i sulie saenanaunge mo iinoni. !Ha'ike! Ta'e e lae mola pe'ie nanamanga aana Li'oa Maa'i a God.  
\v 5 Oto saenanaunge iinoni e ka'a da ike omu ke hiiwalaimoli aana a God, ta'e nanamanga a God maraana nge ni e asuie urine, uri hunie omu ke hiiwalaimoli aana.   
\s1 A Pol E Lae Mai I Saana Mo Korinit  
\s2 Pe'ie Saenanaunge A God  
\p
\v 6 Ta'e mo wala no ko taroha'ini'i ienini, mo wala ni saenanaunge taane, mei saenanaunge nana mo iini nge kire paine oto pe'ie tolahai hiiwalaimolinge. E ka'a saenanaunge ike aana walumalau ienini. Mei saenanaunge ienini e tohungei aaopa oto liutaa mwaanie saenanaunge aana mo iini kire nanama haahie walumalau si'iri, mo iini nge kire kei ei'aa mola.  
\v 7 Mei wala ni saenanaunge a God nge no ko taroha'inie ienini, mei saenanaunge e ii'o mumuni mwaanie iinoni. Ta'e a God e pwani lodoa oto i na'o na ha'aholanga ha'ike ue, huni niie saenanaunge ie hunikie, hunie kie ke saie uri tala huni ii'o aana manikulu'anga pe'ie a God otona.  
\v 8 Mei wala ni saenanaunge ienini ma'alana nga ta'a-ta'a iinoni aana mwala kire paine haahie walumalau ie, na e ka'a saie ike. Mala uri kire ke saie, ha'alaa horo'ilana Aalaha Manikulu'e ikie e ka'a lae ike.  
\v 9 Ta'e leune ko haata'inie oto uri Uusu-uusu Maa'i ko ere to'ohuu aana e unue uuri, \qt A God e dau aakau aana mei ola nge e diana liutaa hunie mo iini nge a God maraana e manata diana hunire. Na mei ola diana ngeena nga iini e ka'a leesie ue, wa nga iini ke rongoa, wa ke lo'o-lo'onga'inie uri kei reu.\qt* \rq Aesaea 64:4\rq*  
\v 10-11 Ta'e nga taa e ii'o mumuni ka'u i na'o ngeena, a God e haata'inie oto hunikie aana Li'oa Maa'i ingeie.  
\p ?A tei ni e saie ne'isaenga a God? Li'oa Maa'i a God ha'alaa ni e saie mo lo'onga'inge mumuni a God. Aana iinoni, ta'e ingeie mola maraana ni e saie mo ne'isaenga i laona manatana, oto e sada no'one mola mala Li'oa Maa'i e saie mo ne'isaenga i manatana a God.  
\v 12 Oto Li'oa nge kie toolea i lalo aaka ngeena, nga li'oa ha'ike lo'u aana walumalau, ta'e Li'oa Maa'i, iini nge a God e niie mai hunie kie ke sai diana aana ahutana mo niinge a God hunikie.   
\s1 Mo Iini Li'oa Maa'i Ha'ike Aada, Kire Ka'a Saie Ike  
\s2 Saenanaunge A God  
\p
\v 13 Oto melu ka'a ere ike aana mo wala i sulie saenanaunge iinoni, ta'e melu ko ere mola i sulie mo wala nge Li'oa Maa'i e ha'a-uusuli'emeelu eeni, maholo melu ko ere luhesie walaimolinge i sulie a God hunie mo iini nge kire to'o aana Li'oa Maa'i.  
\v 14 Ta'e iinoni nge e ka'a to'o aana Li'oa Maa'i i lalo aana, e sa'a to'o aana ike mo niinge nge Li'oa a God e nii'i mei, aana iinoni urine kei lo'onga'inie mo niinge ngeena nga mo ola oto mola mwaakule ni ngeena. E ka'a sai lio sai'i ike, aana Li'oa Maa'i mola ni e sai pe'ikie huni lio sai'i.  
\v 15 Oto iinoni nge e to'o aana Li'oa Maa'i ha'alaa e sai lio saie walu ola i sulie a God, na e aasa hunie nga iini e ka'a to'o aana Li'oa Maa'i hunie kei i'ie sai-olanga a mwane ngeena.  
\v 16 Na e to'ohuu oto aana Uusu-uusu Maa'i e unue uuri, \qt ?A tei ni e manata'inie mo ne'isaenga i manatana Aalaha hunie ke ha'a-uusulie lo'u?\qt* \rq Aesaea 40:13\rq* Ta'e ikie, kie saie a God aana kie to'o aana mo ne'isaenga a Kraes.   
\c 3  
\s1 Mo Korinit Kire Ii'o Mala Mo Iini Li'oa Maa'i Ha'ike Ue Aada  
\p
\v 1 Maeni eesiku maa'i, tolahamiu e urihana mola mwala aana walumalau ienini. Waite nou ka'a sai ere ike huni'omu mala mo iini kire to'o aana Li'oa Maa'i i lalo aada. Ha'ike, ta'e nou ere-ere huni'omu mola mala i'omu mo kele mwela aana tolahana a Kraes.  
\v 2 Erenga ineu huni'omu e urihana mola ewei susu nge mo kele wee-wee ko sususuhie, na nou ka'a ha'angau'omu ike ue aani ngeulaa ma'uta'a mala mo teitesi aena aana maholona omu ka'a malisine ike mo ngeulaa ni rato. Na ma'alana hule si'iri, na omu ka'a malisine ike ue.  
\v 3 Omu ko lae-lae mola ue mala mo iinoni aana walumalau ienini. !Lio ka'u! Omu ii'o mola ue pe'ie upwanga na heota'inge. Mo ola ngeena kire haata'i diana aana uri i'omu nga mo iinoni aana Li'oa Maa'i ha'ike, aana tolahamiu e sada mola ue pe'ie mo iinoni ni welumalau.  
\v 4 Ngaeta mo iini eemiu ko unue uuri, “Ineu aana aapa a Pol,” na ngaeta mo iini uuri, “Ineu aana aapa a Apolos.” !Ha'ike eena! ?Uri omu ka'a lo'onga'i ike mala mo iinoni ni welumalau ni ngeena?   
\s1 Mo Ha'a-uusuli To'ohuu Ko Esu Huni Ha'apaina'aa Mola A Kraes  
\p
\v 5 ?Ha'alaa nga taa nge lo'onga'inge i'omu aamere'i a Apolos? I'emere'i e ro mwane au'esu mola a God ni ngeena. Mere pe'i'omu oto mola hunie omu ke hiiwalaimoli aana a God, aana i'emere'i, mere asuie mola mo esunge hai aaopa'i nge a God e nii'i huni'emere'i huni esui'i.  
\v 6 Oto ineu nge nou urihana mwane e hasie mo litei ola i laona hohola, na a Apolos nge e urihana mwane e danguhie mo litei ola ngeena aani wei. Ta'e a God nge e asuie hunie kire ke mwa'ora.  
\v 7 Oto iini ko hesie mo lite na iini ko denguhi'i ikire mo mwane mwaakule mola, ta'e a God ni e paine liutaa, aana ko esuie mo lite ngeena hunie kire ke mwa'ora.  
\v 8 Oto mwane ko hesi lite na mwane ko dengu wei, kire ko meni esu tararuru mola hunie ta'a-ta'a mei ne'isaenga, na a God ke si waairerue i sulie asunge ikirerue.  
\v 9 Aana i'emere'i e ro mwane nge mere ko esu tararuru nana a God, na i'omu oto domana hohola ingeie.  
\p Na i'omu domana oto no'one nume a God.  
\v 10-11 A Jisas Kraes oto poo-pootana nume ngeena, na nga poo-poota aaopa hunie nga iini ke ne'ie lo'u, ha'ike oto oo'oo. A God e niie mai nanamanga hunieu, hunie ne ke ne'ie mwane saenanau diana aana tohu-numanga. Oto ineu nge nou ne'ie poo-pootana nume ngeena, na ngaeta mo mwane ko si tohu nume i lengine. Ta'e kire ke lio talada mola hunie kire ke tohu diana aana nume ngeena.  
\v 12 Ngaeta mwala kei esuie nume ienini aana mo ola diana mala kol wa siliva wa mo heu kire lio diana, na ngaeta mwala lo'u kei esuie mola nume ngeena aana mo ei wa mo hahalisi wa mo sao.  
\v 13 Ta'e aana hai dinge ooreta, dunge kei haata'inie mo taungei esunge hai aaopa'i nge mwala e asui'i, ohe kire diana taane wa ha'ike.  
\v 14 Mala uri dunge e ka'a waruhie mo ola nge iinoni e asuie nume ngeena aani, nge a God kei waaie iinoni ngeena haahie asunge diana ingeie.  
\v 15 Ta'e mala uri dunge ko weruhie mola mo ola nge e asuie nume ngeena aani, nge ahutana weonga ingeie e ai'aa oto. Ma'alana a God kei ha'a-uurie taane mangona, ta'e kei urihana mola iinoni nge kire wa'inie mwaanie nume nge ko weru ngeena.   
\p
\v 16 !Ha'ike eena! ?Uri omu ka'a saie ike uri soihaada'inge i'omu e ne'i nume maa'i a God? !Iau, e to'ohuu oto aana Li'oa Maa'i e ii'o i lalo aamiu!\f † \fr 3:16 \ft 3:16 Aana tatala ienini a Pol ko ere i sulie soihaada'inge ta'ingelu uri e ne'i nume maa'i a God. Aana 1 Korinit 6:19 na lo'u aana 2 Korinit 6:16 e unue uri sapena mo iini kire hiiwalaimoli kire ne'i nume maa'i a God no'one.\f*  
\v 17 Mala uri nga iini kei waelie nume maa'i ngeena, a God kei tohungei waelie oto no'one.\f † \fr 3:17 \ft 3:17 Aena aana nume maa'i a God oto soihaada'inge, nge kei tohungei aaela oto liutaa hunie iini nge ko waelie hiiwalaimolinge mo iini aana soihaada'inge wa ii'onga loko-loko ikire pe'ie a Kraes.\f* Aana nume maa'i a God ngeena e tohungei maa'i, na i'omu oto nume maa'i a God.   
\p
\v 18 Oto omu ke su'uri ne'i-ne'isae aaela i sulie mei ola ienini. Mala uri nga iini eemiu ko ne'i-ne'isae uri e saenanau aana saenanaunge ni welumalau, e diana oto liutaa hunie iinoni ngeena ke tohungei toli puri aana saenanaunge ngeena ma'alana mwala ko haara'inie aana “Pweu.” Oto ke si hule aana saenanaunge to'ohuu.  
\v 19 Aana saenanaunge aana walumalau ienini e ka'a rongo ike mala nga mei ola, aana e lio mola mala pweunge i na'ona saenanaunge a God. Na e to'ohuu oto, aana Uusu-uusu Maa'i e te'uri, \qt A God e sai da mola kira saenanau ke to'o i laona mo hune ikire maraada kire lolosi'i aana sai-olanga ikire.\qt* \rq Job 5:13\rq*  
\v 20 Na ngaeta mei wala i laona Uusu-uusu Maa'i e te'uri lo'u, \qt A God e saie uri ne'isaenga kira saenanau, mei ola mwaakule mola.\qt* \rq Sam 94:11\rq*   
\p
\v 21-22 Oto aena urinena, maeni eesiku, omu ke su'uri ere tooha'inie asunge nga iinoni. Ma'alana ineu a Pol, wa a Apolos, wa a Pita, ta'e a God e uusunge'ini'emeelu mola huni pe'i'omu. Na e to'ohuu oto uri e niie oto ahutana walu ola namiu, hule aana walumalau, na mauringe, na maenga, na maholo si'iri, na maholo ko lae ue mai. Ahutana mo ola ngeena mo ola oto i'omu.  
\v 23 Na i'omu oto mwala a Kraes, na a Kraes oto iini a God.\f † \fr 3:23 \ft 3:23 Niilana walu ola e ka'a lae ike mola hunikie hunie kie ke asu eeni mola i sulie saeka. Ha'ike. Walu ola a God ni ngeena, na niilana e lae hunikie hunie kie ke asu eeni i sulie saena God, iini nge kie ii'o tararuru pe'ie i tehula'ana Kraes.\f*   
\c 4  
\s1 Mo Hurula'aa Kire Ne'i  
\s2 Koni-konihe Mola A Kraes  
\p
\v 1 Oto omu ke ne'isae aameelu mala uri i'emeelu mo koni-konihe a Kraes, mo mwane au'esu nge ko lio i sulie taroha'inilana saehaahinge a God.  
\v 2 Na omu saie taane e ta'a-ta'a mei ola mola ni e roro'a oto liutaa. E roro'a mola hunie mo koni-konihe kire ke asu to'ohuu nana mo poro paine ikire.  
\v 3 Oto nou sa'a tolahi'e ike mala uri i'omu wa nga iini aana walumalau kei leieu. Ma'alana ineu maraaku na nou ka'a sai leie ike asunge ineu.  
\v 4 Manataku e taha mola aana nou ka'a saie ike nga mei takalonga ineu, ta'e e ka'a lo'onga'inie ike uri ineu mwane oodota'i. Aalaha ikie mola ni kei leieu.  
\v 5 Oto omu ke su'uri leie mwala, aena aana e ka'a hule ue aana maholo a God kei lae mai huni leie mwala. Oto omu ke maa'oohie ka'u Aalaha ikie kei lae mai, aana ingeie nge ke si haata'inie mo ola kire o'o'o mumuni rorodo'a hunie kire ke ii'o haada'i. Ingeie oto kei haata'inie saehaahinge mo iinoni, na kei lahera i sulie nga taa nga iini e asuie.   
\p
\v 6 Maeni eesiku maa'i, walu ola ienini no ko unu'i i suli'emere'i a Apolos hunie omu ke saenanau aana tolahamere'i. Ngaeta mei wala e te'uri, “Mwaanie omu liue nga taa uusulana e lae i laona Uusu-uusu Maa'i.” Mala uri omu kei te'urine, nge omu sa'a unu-unue ike uri nga iini e paine liutaa aana nga iini, na omu sa'a tooha'ini'omu ike maraamiu aana omu ko lae i sulie iini nge omu unue e paine, na omu sa'a ere aaelasie lo'u nga iini.  
\v 7 !Sei! ?I'oe o aaopa ka'u uri taa? ?A tei ka'u e ha'ahola'o? ?Na nga mei taa ka'u ni o to'o aana nge a God e ka'a ha'a-aakaurisi'o aana? ?Ta'e aana uri ko ha'a-aakaurisi'o aana, na e ue ni o ko tooha'ini'o haahie mala uri o esuie mola tohumu?   
\p
\v 8 ?Oto e ue? ?Uri omu hele oto aana walu ola ni Li'oa omu saeto'o aani? ?Uri omu to'o-to'o oto aana mo niinge ni Li'oa? ?Uri omu ne'i mwane paine oto aana Aalahanga a God? Nou tohungei saeto'o aana ke urine, aena aana mala uri ko to'ohuu, Aalahanga a God e hule oto na mere ko aalaha lo'u no'one pe'i'omu.  
\v 9 Ta'e mere ka'a aalaha ike ue. I'emeelu mo hurula'aa, e lio mala a God e tohungei ha'amwai-mwei'a'emeelu. E lio mala e toli'aasie ahutana mo iini meuri, mai aano na ta'au i Lengi, hunie kire ke ha'amwasi aameelu. Kire ko tohungei ere aaelasi'emeelu mola. E urihana ikire oto mo iini nge kire ko lai maa ni ola aana maholo kire ko horo'ie mo iini nge leilada e lae oto hunie maenga.  
\v 10 Oto mwala nge kire leesi'emeelu kire ko lo'onga'inie uri melu ko pweu aana melu ii'o pe'ie a Kraes. ?Ta'e e ue aana i'omu? ?Uri omu saenanau oto aena aana i'omu pe'ie a Kraes? !Ne'ewau oto! I'emeelu, melu tataku mola, ta'e i'omu nge omu a'aila'a.  
\v 11 I'emeelu, mwala e lio mwai-mweisi'emeelu, ta'e i'omu nge mwala e leesi'omu mala mo aalaha. Oto lae mai hule si'iri, melu ko tohungei maesie oto hiolonga, na melu ko maesie oto inunge, na melu ka'a ho'o-ho'osie oto nga mei sala diana. Mwala ko seuni'emeelu, na melu ka'a to'o aana ike nga leu ni ii'o aana.  
\v 12 Melu ko tohungei ha'aweo'emeelu oto hiito'o aani esunge. Maholo mwala ko ere ni ho'asinge huni'emeelu, melu ko ere ni ha'adiana'ara mola. Na maholo mwala ko teunge'ini'emeelu, melu ko esu susuto'o mola.  
\v 13 Na maholo kire ko taroha'inie eeronga i suli'emeelu, melu ko ere rako mola pe'ire huni ha'a-oodohie nga taa kire ko unue ngeena. Oto uure waite hule mai si'iri, na mwala ko lee-leesi'emeelu mala uri mo ola kire aaela oto liutaa lo'u mwaanie aalitehu.   
\s1 A Pol Ko Eitanaie Mo Korinit Hunie Kire Ke Aali'u  
\p
\v 14 Nou ka'a unue ike mo ola ienini huni ha'amasa'omu, ta'e huni ha'ananau'omu mala mo mwela maa'i ineu.  
\v 15 Ma'alana uri omu ke to'o aana lo'u nga mo iini hunge huni ha'a-uusuli'omu aana tolahana a Kraes, ta'e omu ke su'uri pulongosie uri ineu oto ta'a-ta'a aamamiu. Aana ineu oto nou toole'omu mei i saana a Kraes maholo nou laeliwala aana tataroha diana namiu.  
\v 16 Oto no ko eitanai'omu hunie omu ke haimaanieu.  
\v 17 Aena leune mone no ko uusunge'inie wau a Timoti i seemiu. Ingeie domana oto a kaleku to'ohuu na ko esu diana nana Aalaha paine ikie. Ingeie ke si ha'ananau'omu lo'u aana mo ha'atolanga nge nou lae pe'i laeliwala aani i sulie mo soihaada'inge aana ta'ena nga leu no ko lae-lae aana.   
\p
\v 18 Ngaeta mo iini hikemiu kire lo'onga'inie uri nou sa'a hule lo'u i seemiu, oto kire ko aehota tooha'inire oto.  
\v 19 Ta'e e sa'a tewa na ne kei lae lo'u mei maatoli'omu, mala a Aalaha ko saeto'o aana ne ke asuie urine. Na aana maholona, nou sa'a rongo ike hunie mwala too-tooha'i ngeena, ta'e ne kei lio mola hunie nga nanamanga uri taa nge kire to'o aana.  
\v 20 Aena aana Aalahanga a God ka'a ola ike mola aani wala, ta'e ola ni nanamanga.  
\v 21 ?Oto leu uri taa nge saemiu hunie? ?Uri ne ke lae mai pe'ie nga mai ue huni ha'aloi'omu, wa ne ke lae mai pe'ie mo wala ni manata-diananga na aamasinge?   
\c 5  
\s1 Mwane Ko Aeni Ola Ngeena,  
\s2 Omu Ke Ne'ie I Sinaha  
\s2 Mwaanie Soihaada'inge  
\p
\v 1 Maeni eesiku, no ko rongo hailiu aana uri ngaeta iini eemiu ko esuie mei ola e tohungei aaela oto hiito'o aana ko to'o aana lo'u mola ngaeta hu'e aamana\f † \fr 5:1 \ft 5:1 Mo wala uuri “hu'e aamana” ka'a ere ike i sulie nikana nge e hute aana, ta'e ngaeta iini lo'u aana mo hu'e nge aamana e to'o aada. Taungei ooraha'aa ngeena a God e ere honosie aana Levitikas 18:8 na aana Diutronomi 22:30.\f* mei ola oto ma'alana mwala kire ii'o ni pu'o na kire sai masa mola ni esuie.  
\v 2 !Ha'ike eena! ?E ue ni omu ko tooha'ini'omu haahie? E malisine omu ke saehuu i sulie, na hunie omu ke ne'ie mwane ngeena i sinaha mwaanie soihaada'inge.  
\v 3 E to'ohuu aana nou ii'o ha'atauli'omu, ta'e ahutana ne'isaenga ineu taane mola aamiu. Na ineu, nou saie uri mala ne ke ii'o pe'i'omu, ha'alaa nou lei mangoa oto a mwaena. Oto ma'alana nou ha'atauli'omu, ta'e nou leie oto a mwaena.  
\v 4 Oto i'omu, omu ke loko tararuru aana satana a Jisas, Aalaha ikie, huni ne'isae i sulie ne'isaenga ineu ie. Oto aana nanamanga a Jisas,  
\v 5 omu ke toli'aasie mola a mwane ngeena i nimana a Satan. Ohe maholo kei sapesalu, hari-huninge ingeie hunie aapa hatarie hasi'o ke mango, na a God ke ha'a-uurie mola hunie mauriha'ana ke ii'o diana aana hai dinge a Kraes kei ooli lo'u mei.   
\p
\v 6 Omu saie taane mei wala nge e unue uuri, “Kele mei iis oto mola mwai-mwei e ado oto huni esuie nimei pulaoa laku hunie kei hane i lengi.” Oto urine no'one, e ka'a ado ike hunie omu ke tooha'ini'omu, aena aana aaelanga ngeena e sai sikihie ahutemiu mango-mango.  
\v 7 Oto omu ke tala aasie mola mei iis lalahu'e aana ooraha'aa ngeena mwaani'omu, hunie omu ke ne'ie mei bred haalu mala bred nge iis ha'ike aana nge kire asuie hunie Houlaa Ni Liumwaanie. Na omu urihana oto mei bred ngeena i maana God, aana e da omu rere'a oto ta'ingelu i maana. E da mola urine aana maelana a Jisas Kraes, aana ingeie oto kalei sipu aana Houlaa Ni Liumwaanie nge uunu-olanga aana e lae honotaka.  
\v 8 Oto aena urinena, kie ke mani ilenimwa'e, ta'e kie ke su'uri ilenimwa'e pe'i tola i sulilana mo tolaha lalahu'e aana saewasunge na inu wei ni pweunge na dau roro'anga. !Ha'ike! Mo ooraha'aa urine kire urihana iis nge e sai sikihie mola walu ola. Ta'e ikie, kie ta'aasie oto walu ola urine, na kie ko ilenimwa'e mola pe'i saemanola na pe'ie walaimolinge.   
\p
\v 9 Maeni eesiku, nou ka'a ere aaopa ike mwaanie nga taa nou unue oto wau i na'o. I laona uusu-uusu nge nou uusue ka'u weu huni'omu,\f † \fr 5:9 \ft 5:9 Uusu-uusu a Pol ko ere i sulie ienini e ai'aa oto. Kolu ka'a saie ike walu ola e unu'i i laona uusu-uusu ngeena. Ta'e mo Korinit kire oolisie mola uusu-uusu ngeena, na maholo kire oolisie, mo ola hunge kire dodolosi'i lo'u aana a Pol. Oto i laona uusu-uusu ienini, a Pol ko lae pe'i aalamie mola mo dolosinge ikire ngeena.\f* nou unue oto uri omu ke su'uri hikusie mwala kire sai mesi.  
\v 10 Ta'e nou ka'a unue ike uri omu ke oopa mwaanie mo pu'o nge kire ko mei-mesi, wa kire ko sae-saehanalie mola to'o-to'olana ngaeta mwala, wa kire ko eeroa mwala mwaanie to'o-to'olada, wa kire ko palo-paloa mo nunui ola. Ha'ike. Aana mo iinoni mala ngeena, omu ko lae oto mwaanie walumalau ie ha'alaa omu ko toli'aasire.  
\v 11 Nga taa nge nou ere urine aana, nge uri omu ke su'uri hikusie ta'ena nga iinoni ko unu-unue uri ingeie e hiiwalaimoli aana a Kraes, ta'e ko ae'aeni ola mola, wa ko sae-saehanalie mola to'o-to'olana ngaeta mwala, wa ko palo-paloa mola mo god eero-eero, wa ko ere-ere aaelasie mola ngaeta mo iini, wa ko inu-inu wei ni pweunge mola, wa ko eeroa mola mwala mwaanie to'o-to'olada. Iini urine, ma'alana aawenga wa ngaunge pe'ie, na omu ke su'uri esuie lo'u.   
\p
\v 12-13 E ka'a leu ike i sapeku huni leie mo iini ha'ike aana soihaada'inge. A God maraana ke si leire. Ta'e leu i sapemiu maraamiu huni leie mwala aana soihaada'inge, aena aana mo Uusu-uusu Maa'i e unue uuri, \qt Omu ke aasie iinoni aaela urine i sinaha mwaani'omu.\qt* \rq Diutronomi 17:7\rq*   
\c 6  
\s1 Mwaanie Nga Iini E Too-toolea Ngaeta Iini Hunie Leinge  
\p
\v 1 Oto lo'u, maeni eesiku, nou rongoa uri nga iini eemiu ko ha'a-erea ngaeta iini, na e toolea oto i saana mo mwane lei-lei nge hule aana kire ka'a hiiwalaimoli ike aana a God. !Ha'ike eena mwae! ?Aana e ue e sa'a toli'aasie mola hunie soihaada'inge ke ha'a-oodohie mei roro'anga ngeena hunie?  
\v 2 ?Uri omu ka'a saie ike uri aana nga maholo ko lae mai, mwala nge kire hiiwalaimoli aana God, ikire nge kire kei leie ahutana iinoni ni welumalau? ?Mala uri i'omu oto huni leie mwala aana walumalau, na e ue omu ka'a sai ha'a-oodohie mola kele mei ola mwai-mwei i matolamiu maraamiu urine?  
\v 3 ?Uri omu ka'a saie ike no'one uri ikie nge kie kei leie mo ensel? Nge ko urine oto, na mo ola huni ha'a-oodohi'i mei aano si'iri ie, mo ola mwai-mwei mola ni ngeena.  
\v 4 ?Oto mala uri nga mo ha'a-erenga urine kei reu, uri omu kei saro toole'i lo'u i saana mwala lei-lei nge hule aana kire ka'a to'o aana ike nga leu i laona soihaada'inge?  
\v 5 !Mei ola ni masanga ni ngeena! ?Uri nga ta'a-ta'a mwane saenanau ha'ike oto i seemiu huni ha'a-oodohi'omu aana mo ola urine?  
\v 6 !E lio oto urine mwae! Na aena urine ka'u omu ko toolea mo eesimiu i lalo aana a Kraes hunie mo pu'o ke ha'a-oodohie mo ola huni'omu.   
\p
\v 7 !Ha'ike eena! E ka'a mola laenga hunie leinge nge ko haata'inie takalonga i'omu, ta'e hule aana mo ha'a-erenga i matolamiu na kire ko haata'inie oto uri omu tohungei lae takalo ni ngeena. ?E ue ka'u omu ka'a toli'aasie mola mwala ke talei waeli'omu? Urine e diana liutaa aana omu ko ha'a-ere. ?Na e ue ka'u omu ka'a toli'aasie mola mwala ke too-toolea ta'ena nga ola i'omu? Urine omu ka'a ooraha'aa ike aana ha'a-erenga.  
\v 8 Ta'e i'omu, omu tohungei lae aaopa. I'omu mola maraamiu nge omu ko da pelinge na omu ko waeli'omu heiliu.  
\v 9 ?Uri omu ka'a saie ike mo iini nge helelada e tata'ala kire sa'a roro'a ni hele aana ike Aalahanga a God? Mwaanie omu ne'i-ne'isae takalo. Mo iini nge kire ko mei-mesi, wa kire ko palo-paloa mo ola aaopa mwaanie a God, wa kire ko ae'aeni ola, wa mo mwane nge kire ko deu mala mo repi, wa kire ko ae'aeni ola pe'inie mo mwane mala ingeie,  
\v 10 wa kire ko peli-peli, wa kire ko sae-saehanali, wa kire ko inu-inu wei ni pweunge, wa kire ko talei ere-ere aaelasie ngaeta mwala, wa kire ko eero-eeroa mola mwala hunie kire ke nii ola nada, nga iini aana mo iini urine sa'a roro'a ni hele aana ike Aalahanga a God.  
\v 11 E to'ohuu oto, hola'ina'o ngaeta mo iini hikemiu kire urine no'one. Ta'e ie, loto-aasilana mo ooraha'aa i'omu e lae oto, na ha'amaa'ilemiu e lae oto aana satana Aalaha ikie a Jisas Kraes na aana nanamanga Li'oa Maa'i a God ikie.   
\s1 Mwaanie O Mai-mesi Lo'u,  
\s2 Ta'e O Ke Kineta'inie Sapemu  
\s2 Huni Esu Nana A God  
\p
\v 12 Oto lo'u, maeni eesiku, nga mo iini eemiu kire unue uuri, “Nga mei ola e ka'a aapu ike hunieu.” Iau, leune e to'ohuu. Ta'e ngaeta mo ola kire sa'a da ike nga mei diananga huni'o. Na ma'alana nou ii'o luheta'i huni esuie ta'ena nga mei ola, ta'e nou sa'a toli'aasie ike nga mei ola urine ke aalaha haahieu.   
\p
\v 13 Na nga mo iini lo'u kire unue uuri, “Ngaulaa ola mola hunie iiaka ni ngeena, na iiaka ola mola huni hele aana ngaulaa.” E to'ohuu taane, ta'e a God kei ha'amangoa mola e ro mei ola ngeena. Oto aana omu ko lo'onga'inie uri mo hiolonga ni sape kire mani sada mola i maana God, nge omu unue uri masinge no'one e ka'a ne'ie ike nga mei ola. !Ta'e ha'ike mwae! Sape mei ola huni esu nana Aalaha ni ngeena, na a Aalaha ko lio i sulie sapeka,  
\v 14 na mala a God e ha'a-uurie sapena a Aalaha mwaanie maenga aana nanamanga ingeie, nge kei ha'a-uurie sapeka no'one urine.   
\p
\v 15 Omu saie mola sapena nga iini e ne'ie oto ngaeta sasarai ola a Kraes. ?Oto e ue? ?Uri e malisine nga iini ke toolea mola sapena nge e ne'ie oto ngaeta sasarai ola a Kraes, na ke ladoa pe'ie nga repi? !Ha'ike! !E ka'a malisi ike!  
\v 16 Omu saie taane nga iini kei ma'ahu pe'ie nga repi, kirerue kei ne'ie oto ta'a-ta'a mei sape, aana Uusu-uusu Maa'i e te'uri, \qt E ro ola ngeena kei ne'ie oto ta'a-ta'a mei sape.\qt* \rq Jenesis 2:24\rq*  
\v 17 Ta'e maholo nga iini kei lado pe'ie a Kraes, kirerue kei ne'ie oto ta'a-ta'a iinoni aana mauringe to'ohuu a Kraes.  
\v 18 !Oto omu ke tahi oto ha'ataulie masinge! Mo iini nge kire ko esuie mo taungei ooraha'aa aaopa mwaanie aeni-olanga, kire ka'a waelie ike sapeda. Ta'e mo iini nge kire ko esuie aeni-olanga, kire ko tohungei waelie oto sapeda maraada ni ngeena.  
\v 19 ?Uri omu ka'a saie ike uri sapemiu nge oto nume maa'i a Li'oa Maa'i? E ii'o oto i lalo aamiu, aana a God e niie huni'omu. Oto sapemiu ka'a to'o-to'olamiu ike lo'u maraamiu,  
\v 20 aena aana a Kraes e pwani holi'omu oto aana holite oto paine. Oto walu ola omu ko esui'i aana sapemiu, omu ke asui'i hunie mwala ke soi ha'amanikulu'aa a God haahi'i.   
\c 7  
\s1 A Pol E Aalamie Mo Dolosinge  
\s2 Mo Korinit I Sulie Ha'arurunge  
\p
\v 1 Iau, nou sare lado luhesie mo dolosinge omu unu'i i laona uusu-uusu omu uusue mai hunieu. Omu dolosi i sulie ii'o-rurunge, na omu unue ohe e diana mola hunie mwane ke su'uri ii'o ruru pe'ie nga keni.   
\p
\v 2 Omu saie uri aeni-olanga e paine si'iri, oto e diana hunie mwane ke to'o aana nga hu'e maraana, na keni e adona ke to'o aana oto nga poro maraana.  
\v 3 Na poro ke ma'a-ma'ahu oto pe'ie hu'e ingeie na hu'e ke ma'a-ma'ahu oto no'one pe'ie poro ingeie.  
\v 4 A hu'e ngeena e ka'a aalaha ike haahie sapena maraana, ta'e poro ingeie ni e aalaha haahie. Na poro ngeena e ka'a aalaha no'one haahie sapena maraana, ta'e hu'e ingeie ni e aalaha haahie.  
\v 5 Maholo iini o ha'aruru pe'ie ko sare ma'ahu pe'i'o, o ke su'uri sere'i lo'u. More sai ma'ahu oopa-oopa taane aana nga mo maholo, ta'e more ko meni mwa'e-mwa'e huni oopa urine ha'alaa. Na more ke oopa urine mola hunie more ke ii'o aani aarenga'inge hunie nga kele maholo. Oto more ke si he'i ma'a-ma'ahu tararuru lo'u, mwaanie a Satan e malaahongamore'i aana e aasa hunie more ke kineta'inie sapemore'i hunie nga maholo tewa.   
\p
\v 6 Omu ke saie a God e ka'a unue ike omu ke mamalo ha'awali mwaanie ma'ahunge tararuru huni aarea. !Ha'ike! Ta'e ne'isaenga diana ineu mola ni ngeena, mala saemiu huni lulu i sulie.  
\v 7 Na aana lo'onga'inge ineu lo'u, saeku hunie omu ke mani ii'o mola maraamiu mala ineu. Ta'e a God e niie oto mo niinge hai aaopa'i hunikie. Ngaeta mo iini kire to'o aana ngaeta mo taungei niinge, na ngaeta mo iini kire to'o aana no'one ngaeta mo taungei niinge aaopa lo'u.\f † \fr 7:7 \ft 7:7 Mo niinge ni Li'oa a Pol ko ere i suli'i aana tatala ie kire haata'i oto liutaa aana ha'arurunge. Aana ngaeta mo iini kire to'o aana niinge huni ii'o ni ilenimwa'enga i laona ha'arurunge, na ngaeta mo iini kire to'o aana niinge huni ii'o ni ilenimwa'enga mwaanie ha'arurunge.\f*   
\p
\v 8 Oto huni'omu mo nao mwane na mo nao keni, no ko unue uri e diana hunie omu ke ii'o mwaakule mola mala ineu.  
\v 9 Ta'e mala uri ko aasai'omu hunie omu ke ii'o mola mwaakule, e diana hunie omu ke tola hu'e na omu ke to'o poro. Aana e diana liutaa hunie omu ke ha'aruru mwaanie omu ii'o mwaakule pe'i saehanalilana mola ii'o-rurunge.   
\p
\v 10 Oto huni'omu mo poro na mo hu'e, no ko sare unue mei ha'atolanga ie huni'omu. Na ha'atolanga ie nga ola ka'a uure ike mola mwaanieu, ta'e e uure mwaanie a Jisas. Mo hu'e, omu ke su'uri sikaa mo poro i'omu,  
\v 11 na i'omu mo poro, mwaanie omu sikaa mo hu'e i'omu. (Mala uri nga hu'e kei sikaa poro ingeie, nge e sa'a to'o poro lo'u. Ta'e mala uri ko ne'isae lo'u huni eeliho'i i saana poro ingeie, nge e si diana eena.)   
\p
\v 12 Oto huni'omu lo'u mo iini nge omu ha'aruru pe'ie iini i sinaha aana soihaada'inge, a Aalaha e ka'a unue ike nga mei ola i sulie taungei ha'arurunge i'omu ngeena. Oto ineu maraaku no ko unue huni'omu uuri. Mala nga mwane nge e hiiwalaimoli aana a Kraes ko to'o aana nga keni ni pu'o, na a hu'ena e ilenimwa'e ni ii'o ruru mola pe'ie, a poro ngeena ke su'uri sikaa.  
\v 13 Na mala uri nga keni nge e hiiwalaimoli aana a Kraes ko to'o aana nga mwane ni pu'o, na a mwane ngeena e ilenimwa'e mola ni ii'o ruru pe'ie, a hu'e ngeena ke su'uri sikaa.  
\v 14 Aana a God kei ha'amaa'ie mwane e ka'a hiiwalaimoli ngeena aena aana ko ii'o ruru pe'ie hu'e nge e hiiwalaimoli.\f † \fr 7:14 \ft 7:14 A Pol e ka'a unue ike uri a God kei ha'a-uurie mo iini nge kire ka'a hiiwalaimoli aana. Ha'ike. A Pol e unue mola uri mo iini kire hiiwalaimoli kire sai pe'ie mo poro ikire wa mo hu'e ikire wa mo mwela ikire hunie kire ke hiiwalaimoli no'one. Leesie tatala 16.\f* Na a God kei ha'amaa'ie no'one keni e ka'a hiiwalaimoli ngeena aena aana ko ii'o ruru pe'ie poro nge e hiiwalaimoli. Na mala kirerue kei ii'o ruru urine, nge a God kei ha'amaa'ie no'one mo mwela ikirerue. Ta'e mala ko ha'ike, nge mo mwela ikirerue kire kei urihana mola mo mwela ni pu'o.   
\p
\v 15 Ta'e mala uri iini nge e ii'o ni pu'o ko sare sikaa poro wa hu'e ingeie nge e hiiwalaimoli aana a Kraes, toli'aasie mola ke lae i sulie saena. Mala ko lae urine, nga mei ha'atolanga ka'a uure honosie ike iini nge e hiiwalaimoli.  
\p Ta'e omu ke aamasito'o aana uri a God e saeto'o aana kie ke ii'o ni henuelama.  
\v 16 Oto i'oe, a hu'e ngeena, ohe o sai pe'ie mola poro i'oe hunie ke hiiwalaimoli. Na i'oe, a poro ngeena, ohe o sai pe'ie mola hu'e i'oe hunie ke hiiwalaimoli.   
\p
\v 17 Oto ahutaka, kie ke mani saie uri mei meuringe nge nga iini e to'o aana maholo a God e soie mai i saana, mei niinge a Aalaha ni ngeena. Oto aena urine omu ke su'uri sare toli'aasie lo'u, ta'e omu ke ilenimwa'e mola haahie. Na ha'atolanga nge no ko lae pe'i ha'arongoa ahutana mo soihaada'inge aana ni otona.  
\v 18 Oto mala uri o ko hele aana oto torihesi'onga aana maholo a God e soi'o, nge o ke su'uri sare oolisie lo'u. Na mala uri o ka'a hele aana ue torihesi'onga maholo a God e soi'o, nge o ke su'uri sare torihesi'o lo'u.  
\v 19 Aena aana uri o ke hele aana ka'u torihesi'onga wa ha'ike, nga mei roro'anga ha'ike aana. Ta'a-ta'a leu mola e roro'a oto, uri o ke lulu i sulie mo ha'atolanga a God.  
\v 20 Ahutemiu mango, omu ke mani ii'o to'o oto aana ta'a-ta'a taungei meu-meuringe nge omu o'o'o aana maholo a God e soi'omu.  
\v 21 Mala uri o o'o'o ka'u mola mala nga koni-konihe aana maholo a God e soi'o, ngeena o ke su'uri tolahi'e aana leune. Ta'e mala uri o ko saie nga tala hunie o ke ii'o luheta'i aana, nge e diana taane hunie o ke lae mola i sulie.  
\v 22 Aena aana nga iini nge Aalaha ko soie, ma'alana ingeie koni-konihe nga iinoni, ta'e e ii'o luheta'i mola i lalo aana Kraes. E urine lo'u aana iini nge Aalaha ko soie na e ii'o luheta'i mola, ta'e e ne'i koni-konihe oto nana Kraes.  
\v 23 A Kraes e pwani holi'omu oto aana holite paine. Oto omu ke su'uri ne'i koni-konihe lo'u nana walu ola mo iinoni ko tolahi'e aani.  
\v 24 Iau, maeni eesiku maa'i, omu ke ii'o oto mola mala omu ii'o ka'u aana maholo nge a God e soi'omune, ta'e omu ke ii'o ruru pe'ie a God i leune.   
\p
\v 25 Hoe. Omu dolosi no'one i sulie mo mwane na mo keni nge kire ii'o pupupu. A Aalaha e ka'a niie ike nga mei ha'atolanga i sulire, ta'e ne kei unue mola ne'isaenga ineu maraaku. Na aena aana a Aalaha e aamasieu na e manata diana hunieu, oto e ne'ieu hunie nga iini nge omu sai noruto'o aana.  
\v 26 Oto nou leesie walu ola ko aasa aana maholo ie, na aena urine, nge nou lo'onga'inie uri e diana hunie omu ke ii'o mola mala omu ko ii'o si'iri.  
\v 27 Mala uri o ko tola hu'e oto, o ke su'uri sikaa lo'u hu'e i'oe. Mala uri o ka'a tola hu'e ue, o ke su'uri lo'ohie lo'u nga iini.  
\v 28 Ta'e ma'alana ke urine, mala uri o ko sare tola hu'e, e diana mola, nga ooraha'aanga ha'ike. Na mala uri nga keni raori'i ko to'o poro, e diana no'one mola. E ka'a ooraha'aa ike ni urine. Ta'e omu ke saie mola uri mo iini nge kire ko ha'aruru, kire kei deu oodoie mo aasanga i laona mau-meuringe ienini. Na nou sere'inie ke aasa urine huni'omu.   
\p
\v 29 No ko ere urine, maeni eesiku maa'i, aana kele maholo o'oru'e oto mola e si oore. Oto aehota si'iri, omu ke ne'isae paine mola aana God. Oto mo iini omu tola hu'e, omu ke su'uri lo'onga'inie ii'o-rurunge mala mei na'ohai ola i'omu.  
\v 30 Ilenimwa'enga wa saehuunge wa to'o-olanga ke su'uri uure honosie nga iini mwaanie asunge nana God.  
\v 31 Na mo iini nge kire to'o ola i laona walumalau ie, kire ke su'uri ne'isae paine haahie to'o-olanga ikire. Ta'e kire ke mani ne'isae paine mola aana God, aena aana nga taa nge kolu ko leesie i laona walumalau ie, kara'inie oto kire kei ei'aa.  
\v 32 Oto nou saeto'o aana omu ke su'uri tolahi'e i sulie ta'ena nga mei ola. Aana nga iini nge e ka'a to'o poro wa ke tola hu'e, ne'isaenga ingeie mola aana asunge nana a God aena ko sare ha'asaediana'aa a God.   
\p
\v 33 Ta'e iini nge e tola hu'e, ko ne'isae mola aana mo ola aana walumalau aena ko sare ha'asaediana'aa hu'e ingeie,  
\v 34 na ne'isaenga ingeie oto aana e ro mei ola. Ta'e keni nge e ka'a to'o poro, ko tolahi'e mola aana asunge nana a Aalaha, aana ko sare niie oto mauringe ni sape na mauriha'ai oto hunie a God. Ta'e hu'e nge e to'o poro, ko tolahi'e aana mo ola aana walumalau ie, aena aana ko sare da hunie poro ingeie ke ilenimwa'e.   
\p
\v 35 No ko ere urine huni'omu aena aana no ko sare pe'i'omu na e ka'a ike huni esuie mo ha'atolanga e aasa. Nou saeto'o aana mola uri omu ke asuie nga taa e oodo na hunie omu ke asu nana God hahaiteli.  
\v 36 Ta'e mala uri nga iini ko lo'onga'inie uri e ka'a dau diana hunie keni raori'i e haiholota'i huni ha'aruru pe'ie aana a keine ko kara'i liue maholo ni to'o-poronga, na ingeie maraana ko lo'onga'inie mola uri kirerue ke ha'aruru, nge e diana mola hunie kirerue ke ha'aruru. Nga mei ooraha'aanga ha'ike i leune.  
\v 37 Ta'e mala uri saanau ngeena ko ne'isae maraana hunie ke uure ma'uta'a mwaanie e ha'aruru, na nga iini e ka'a dau rarahie hunie ne'isaenga urine, na e saie uri kei lio i sulie maraana, nge leune e diana mola.  
\v 38 Oto iini nge e tola hu'e e dau diana, na iini nge e ka'a tola hu'e ike e dau diana lo'u liutaa.   
\p
\v 39 Na lo'u, hu'e nge e to'o poro ke ii'o ruru tara'asi oto pe'ie poro ingeie. Ta'e mala uri poro ingeie ko mae, nge e sai to'o aana lo'u mola ta'ena nga mwane ko saeto'o aana, mala uri a mwane ngeena no'one ko lulu i sulie a Kraes.  
\v 40 Ta'e mala uri a hu'e ngeena ko ii'o mwaakule mola urine, nge ke si tohungei ilenimwa'e lo'u eena. Ne'isaenga ineu otona, na nou hiiwalaimoli uri Li'oa Maa'i a God no'one ko ne'isae urine.   
\c 8  
\s1 Manata-diananga E Hi'e  
\s2 Lo'u Liutaa Aana Sai-olanga  
\p
\v 1 Hoe, no ko sare he'i ere lo'u i sulie mo ngeulaa nge kire uunu'i oto i saana mo nunui ola. E to'ohuu taane mala ngaeta mwala ko unu-unue uuri, “Ahutaka kie mani sai ola mola.” !Ta'e omu ke lio talamiu! Sai olanga e sai da mola iinoni ke tooha'inie maraana, ta'e manata-diananga nge ko pe'ikie suli maholo.  
\v 2 Mala nga iini ko unue uri e saenanau, e ka'a tohungei sai diana aana ike ue nga taa e malisine uri ke saie.  
\v 3 Ta'e mala nga iini ko manata diana, nge e tohungei sai ola oto.   
\p
\v 4 Oto aapa aana ngaulana mo ngeulaa uunuleni e lae i saana mo nunui ola, kie saie oto uri nunui ola nga ola to'ohuu ha'ike, aana kie mani saie oto uri e ta'a-ta'a God mola.  
\v 5 Mwala hunge kire sai paloa mo ola oto hunge ta'au i Lengi wa mai aano na kire haara'ini'i aana “god” na “aalaha.”  
\v 6 Ta'e ma'alana e urine, kie to'o aana mola e ta'a-ta'a God. Ingeie oto Aamaka nge e ha'aholaa ta'ena nga ola, na ingeie oto iini kie ko meu-meuri huni ha'apaina'aa. Na kie to'o aana mola e ta'a-ta'a Aalaha. Ingeie oto a Jisas Kraes nge ha'aholalana ta'ena nga ola e lae aana, na aena aana ingeie mone kie ko si meu-meuri.   
\p
\v 7 Ta'e ma'alana e urine, na ahutana mwala ka'a mani sai diana aana ike leune. Oto wau i na'o ngaeta mwala kire ko palo-paloa mola mo nunui ola oto tarau. Oto hule mai si'iri, maholo kire ko ngeue mo ngeulaa urine, kire ko lo'o-lo'onga'inie mola ue uri mo ngeulaa ngeena mo ola i saana mo god eero-eero ngeena. Lo'onga'inge ikire e mamaela'a oto aana e ka'a sada ike pe'ie hiiwalaimolinge ikire, na kire lo'onga'inie uri mo ngeulaa ngeena ko da kire ko mada'a.  
\v 8 Ta'e ngaulaa e ka'a roro'a ike i maana God. Oto ma'alana uri kie ke ngaue mo ngeulaa ngeena wa ha'ike, kie sa'a aaela ike aani wa kie ke tarie nga mei ola aani.   
\p
\v 9 Ma'alana urine na omu ke lio talamiu mola, mwaanie asuilana nga taa omu saie e ka'a roro'a ngeena e ha'atataroa mola mo iini hiiwalaimolinge ikire e ka'a susu, na kire domu mola i laona ooraha'aa.  
\v 10 Omu saie taane mola uri ngaulaa e ka'a tohungei roro'a ike. ?Ta'e nga taa kei reu mala uri o ko ngeu-ngeu mola aana nume ni uunu-uunu ola i saana mo god eero-eero? ?Na nga taa kei reu mala uri nga iini nge hiiwalaimolinge ingeie e ka'a susu ike aana leune ko leesi'o mola wau? Ingeie ko unu-unue uri i'oe, o saenanau diana, oto ingeie no'one kei heimaani'o aana mei ola nge manatana e unue e aaela.  
\v 11 Oto urine o kei deu aaelasie mola aasimu. !Iini nge a Kraes e mae honotana kei maesie saenanaunge i'oe ni ngeena!  
\v 12 Ta'ena nga maholo o ko deu hu'isie aasimu maa'i, aana o ko ha'a-olaa hunie ke lae aaopa mwaanie nga taa manatana e lo'onga'inie e oodo, nge o ko deu hu'isie oto a Kraes ni ngeena.  
\v 13 Aena urinena, maeni eesiku, mala uri ngaulana nga mei ngeulaa ko aaela oto hunie aasiku, nge nou sa'a ngau hikeni lo'u mala no ko meu-meuri ue, aena aana nou ka'a sare dau hu'isie ike aasiku hunie ke domu i laona ooraha'aa.   
\c 9  
\s1 A Pol E Nanama No'one Mala Ngaeta Mo Hurula'aa  
\p
\v 1 ?Oto e ue maeni eesiku? ?Uri omu ka'a saie ike uri ineu nou sai esuie no'one ta'ena nga ola a God e toli'aasie hunikie mo iinoni? !Omu saie taane! Na hule aana omu saie taane no'one oto uri ineu nga hurula'aa ni ienini. Na lo'u omu meni saie oto uri ineu nou leesie Aalaha ikie a Jisas aana maaku. I'omu oto mo tolimaa aana asunge ineu nana a Aalaha, aana omu ko aehota hiiwalaimoli oto i tehula'ana asunge ineu.  
\v 2 Oto ma'alana ngaeta mwala ka'a si lio saieu mala uri nga hurula'aa, ta'e i'omu, omu saie taane, aena aana mauringe haalu i'omu i lalo aana a Aalaha e haata'i diana aana taane uri ineu nga hurula'aa to'ohuu.   
\p
\v 3 Oto mala uri nga mwala kei sare dolosi eeku, ne kei aalamire mola uuri.  
\v 4 No ko esu ke'u oto mala nga hurula'aa. ?Na e ue nou sa'a unue mwala ke pe'ieu aani ngeulaa?  
\v 5 Ngaeta mo hurula'aa lo'u, na mo eesine a Aalaha, na a Pita, hule aana kire mani toolea mo hu'e ikire pe'ire. ?Oto e ue aana i'emere'i a Banabas?  
\v 6 ?Wa e ue? ?Uri ta'e i'emere'i mola mere sai esu uei to'oha huni pe'i'emere'i maraamere'i?   
\p
\v 7 ?Uri mo ramo kire sai lae mola hunie oohotaa maholo nga ta'a-ta'a iini huni waaire ha'ike? ?Uri nga iinoni e sai ha'aweoa mola aana hasilana mo ola e sa'a ngau'i? ?Na lo'u uri nga iinoni e sai talei ha'a-ha'aweoa mola aani lio i sulilana mo sipu na e ka'a sai losi susu\f † \fr 9:7 \ft 9:7 Aana tolahana mo Jiu kire sai losi susu no'one mwaanie mo sipu huni inuhi'i, mala kolu saie mwala si'iri kire sai losi susu mwaanie mo puluke.\f* ana mwaani'i? !Ha'ike oto oo'oo!  
\v 8 Nou ka'a lae ike mola i sulie lo'onga'inge ni iinoni, ta'e i sulie mo Ha'atolanga a Mosis no'one e ere i sulie ta'a-ta'a taungei ola urine.  
\v 9 Iau, uusulana e lae i laona Ha'atolanga a Mosis uuri, \qt Mwaanie o pwesu honosie wawana puluke maholo ko esu namue i laona hohola i'oe.\qt* \rq Diutronomi 25:4\rq* ?Oto e ue? ?Uri a God e ne'isae paine mola aana mo puluke aana maholo e ha'a-uuresie mei ha'atolanga ngeena?  
\v 10 ?Wa e ue? ?Uri a God e ka'a ere ike i sulikie no'one aana maholo ko ere urine? Iau. Aana iinoni ko hesie hohola na iini ko hikie mo ngeulaa, kirerue mani hiiwalaimoli uri kirerue kei meni hikana taane nga taa kirerue weo aana.  
\v 11 I'emere'i a Banabas mere hasie taane oto hue-huana maurihe huu i laona manatamiu. Oto e malisine uri omu ke pe'i'emere'i lo'u aana nga mo ola huni pe'ie mola mauringe aana sapemere'i.  
\v 12 Ngaeta mwala ka'u kire sai tola ola urine mwaani'omu. Oto i'emere'i na e urine no'one mola, na hule aana e malisine uri mere ke roro'a lo'u liutaa aana mwala ngeena. Ta'e i sulie mere ka'a nine aani te'urine ike, oto aana ma'alana walu ola ko aasai'emere'i, mere ka'a sare aapwasu ike aani. Mere ka'a saeto'o aana ike nga mei ola ke liu honosie lo'u Tataroha Diana i sulie a Kraes.  
\v 13 Omu saie taane oto uri mwala kire ko esu i laona Nume Maa'i, kire sai toolea mola mo ngeulaa i Nume Maa'i ngeena. Na mo iini ko uunu-uunu ola i lengine ora ni uunu-uunu, kire sai toolea no'one mola nga mo kele aapai ola aana mo uuraa'inge ikire ngeena.  
\v 14 Oto e urine no'one mola aana mo iini ko taroha'inie Tataroha Diana. Aana a Aalaha e unue oto uri mo iini nge kire ko taroha'inie Tataroha Diana, e malisine oto uri kire ke waaire haahie mei esunge ngeena.   
\p
\v 15 Ta'e ma'alana e to'ohuu taane oto urine, no ko tohala'i mola aana uri nou ka'a toolea ike ta'ena nga mei ola mwaani'omu. Oto ie nou ka'a uusu-uusu ike hunie omu ke nii-nii nekue urine. !Nou sere'i! Aana e lai diana hunieu uri hunie ne ke mae oto, ta'e nga iini eemiu ke su'uri unue uri no ko esu mola huni to'oha. Mala uri omu ko ere urine, nge omu ko da uri tooha'inileku ke totowai mola.  
\v 16 Ta'e e ka'a malisine ike uri ne ke tooha'inieu aana nou taroha'inie Tataroha Diana, aena aana nga iini taane ni e dau rarahieu huni esu urine. Oto kei tohungei aaela oto hiito'o hunieu mala uri nou ka'a taroha'inie Tataroha Diana.  
\v 17 Na mala uri ineu maraaku ne ke lio hilisie mei esunge ienini, ha'alaa waaiteku kei lae oto hunieu. Ta'e aena aana nou ka'a lio hilisie ike, nge no ko esuie mola nga taa a God e dau rarahieu hunie.  
\v 18 ?Oto nga waaite uri taa nge ne kei toolea aana asunge ienini? Waaiteku nge oto mola ie, saemangonga. No ko tohungei saemango aana no ko nii mwaakule aana Tataroha Diana hunie ahutana mwala. No ko taroha'i hunire na nou ka'a haata'inie ike nanamanga nou to'o aana huni toolea nga mei ola mwaanire.   
\p
\v 19 Nga iini e ka'a aalaha ike haahieu mala ineu koni-konihe ingeie, ta'e ma'alana e urine, nou toli'aasieu mola hunie ne ke asu mala koni-konihe nana ahutana mwala. No ko deu urine huni hu'isie mwala hunge hunie kire ke hiiwalaimoli aana a Jisas.  
\v 20 Maholo nou esu pe'ie mo Jiu, nou ii'o mola mala ngaeta mwane ni Jiu huni da kire ke hiiwalaimoli. Na ma'alana nou ka'a ii'o oto i mamalutana mo Ha'atolanga a Mosis, ta'e maholo nou esu pe'ie mo Jiu i mamalutana mo Ha'atolanga a Mosis ngeena, nou ii'o oto no'one mala ikire hunie ne ke pe'ire hunie kire ke hiiwalaimoli.  
\v 21 Na lo'u maholo nou esu pe'ie mo iini nge ikire nga mo Jiu ha'ike, nou ii'o oto no'one mala ikire nge kire ka'a ii'o i mamalutana mo Ha'atolanga a Mosis hunie ne ke pe'ire hunie kire ke hiiwalaimoli. Na leune e ka'a lo'onga'inge ike aana uri nou waelie ha'atolanga a God, aana no ko lulu i sulie taane mo ha'atolanga a Kraes.  
\v 22 Na maholo nou ii'o pe'ie mo iini nge ko lulu i sulie mola mo ha'atolanga ni iinoni aana hiiwalaimolinge ikire e mamaela'a, nou ii'o no'one mala ikire hunie ne ke pe'ire hunie kire ke hiiwalaimoli to'ohuu. Oto nou ii'o oto i sulie ahutana mo tolahai iinoni nge kire to'o aani huni deu aahonga huni pe'ire hunie kire ke to'o aana maurihe huu.  
\v 23 No ko eu'esuie ue mo olana hunie Tataroha Diana taroha'inilana ke lae tara'asi, na hunie ke mwada'usieu hunie ne ke toolea ha'adiana'anga mwaanie Tataroha Diana.   
\p
\v 24 Oto omu ke saie, ma'alana mwala hunge kire ko heli aana hurunge, ta'e ta'a-ta'a mwane mola kei toolea waaite. Oto ahutemiu, omu ke huru diana hunie omu ke toolea waaitemiu.  
\v 25 Ahutana mwala nge kire ko sare hali aana hurunge, kire kei haro dau aakau aana sapeda, hunie sapeda ke mwarohi huni huru. Ta'e dau-aakaunge ikire ngeena mola huni toolea waaite aana rorodara kei ei'aa mola. Ta'e ikie, nge kie ko huru huni toolea waaite aana rorodara nge kei ii'o huu.  
\v 26 Oto aena urinena, nou ka'a talei huru heiliu ike mola, ta'e no ko huru oodo-oodo mola hunie leu nge iinoni kei hola'i lai hule aana kei toolea waaite. Oto mala mwane hai-heiseuni ko sare a'aila'asie maelonga ingeie, nge ineu no'one nou sa'a talei kumu ta'ewau ike.  
\v 27 Oto no ko deu rarahie sapeku maraaku hunie ke lae i sulie ne'isaenga ineu, mwaanie da maholo nou taroha'inie Tataroha Diana hunie ahutana mwala, oto puriha'ana no ko si mamaela'a mola.   
\c 10  
\s1 Sisihonga Mo Jiu E Ha'apasulikie  
\s2 Mwaanie Hari-hunilana  
\s2 Mo Ola Ni Welumalau  
\p
\v 1 Maeni eesiku maa'i, saeku uri omu ke aamasito'o ka'u aana mo weuwaka nge kire lulu i sulie a Mosis wau i na'o. Maholo kire iisitaa ka'u mwaanie Ijip, ahutada kire mani o'o'o i mamalutana mei uuru a God e ha'atolaa mai huni na'oda, na kire mani liu holosie Aasi Nonoro'a mola aana ae'aeda.  
\v 2 Oto aena aana kire lae i sulie a Mosis i mamalutana mei uuru ngeena maholo kire liu holosie aasi, nge kire lado pe'ie a Mosis eena, mala ikie no'one kie lado pe'ie a Kraes aana loto-maa'inge.  
\v 3 Ahutada mango, kire mani ngeu-ngeu no'one aana ngaulaa nge a God e niie ada.  
\v 4 Na ahutada, kire mani inu-inu no'one mala ikie aana wai nge a God e niie ada. Wai ngeena e maau mei mwaanie hau nge a God e niie huni lae-lae pe'ire, na hau ngeena oto a Kraes maraana, aana ingeie oto ni e ii'o pe'ire huni ha'angaue mauriha'ada.  
\v 5 Ta'e ma'alana e tohungei ha'adiana'aa ahutada ka'u urine, toota'i iini aada mola kire to'ohie saena a God, ta'e hungelada a God e tatanga'inie mola mo rae aada i laona hanuesala.   
\p
\v 6 Oto walu ola ienini domana uri nga mo ha'apasunge mola hunikie, mwaanie uri kie talei sae-saehanalie mola mo ola aaela mala kire dau-deu'ine.  
\v 7 Oto omu ke rohu mwaanie palolana mo god eero-eero, mala ngaeta mo iini aada e dau-deu'i maholo kire paloa nunune puluke nge a Eron e asuie. Aana Uusu-uusu Maa'i e unue uuri, \qt Mwala e ii'o i aano huni esuie ngauhe, oto kire si ta'ela'i lo'u huni mao oto mala mo pu'o.\qt* \rq Eksodas 32:6\rq*  
\v 8 Na ikie, kie ke su'uri mai-mesi oto mala ngaeta mo iini aada kire masi ke'u. A God e ha'aloire na e ro aawalai sinola mwana oolu aada e mae mola i laona ta'a-ta'a hai dinge.\f † \fr 10:8 \ft 10:8 Sa'a mola a Pol e sapeie mo iini kire mae aani naihi nge Eksodas 32:28 e unue, pe'ie mo iini kire mae aana mei maelaa aaela nge Eksodas 32:35 e unue, oto e hule aana 23,000 mala e unue ngeena.\f*  
\v 9 Kie ke su'uri ha'angai-ngeie\f † \fr 10:9 \ft 10:9 Mala uri kie ko esuie nga taa a God e uure honosikie mwaanie, nge kie ko ha'angai-ngeie a God na kie ko oohongi aaelasie oto eena, aana kie ko lupwe'i deu rarahie huni haata'inie nanamanga ingeie aana tala e ka'a saeto'o aana. Leesie Eksodas 17:7 na Matiu 4:5-7. Kie sai oohongi aaelasie a God no'one maholo kie ko heitohea a God huni lae i sulie mo god eero-eero, aana a God e sai heota'inikie to'ohuu. E sere'inie uri kie ke palo-paloa lo'u nga god aaopa. Leesie Eksodas 34:14 na Sam 78:56-58. Ta'e mala uri kie ko esuie nga taa a God e unue hunie kie ke asuie, nge a God e saeto'o aana kie ke oohongie urine aana saena mola huni ha'adiana'akie mala e haiholota'i huni esuie. Leesie Malakae 3:10.\f* a Aalaha mala ngaeta mo iini aada e ha'angai-ngeie ka'u, nge a God e uusunge'inie mo mwaa huni horo maesire.  
\v 10 Na omu ke su'uri upwe-upwesie a God mala ngaeta mo iini aada e upwe-upwesie ka'u, na aena leune nge a God e si uusunge'inie ensel ni horonga i matolada.  
\v 11 Walu ola ienini e rau aada huni ha'apasulikie mo iini kie ko meu-meuri ue si'iri aana mo dinge ooreta. Na uusuleni e lae oto huni ha'ananaukie.   
\p
\v 12 Aena urinena, maeni eesiku, mala nga iini ko unue uri ko uure ma'uta'a oto, nge ke tohungei lio talana oto mwaanie e ooraha'aa mala mo weuwaka i na'o.  
\v 13 Ahutana mo malaahonga nge ko hite-hite aamu ngeena, taungei ola oto e sai hite mola aana ta'ena nga iinoni ni ngeena. Ta'e a God ko deu mola i sulie haiholota'inge ingeie, na e sa'a tohungei toli'aasie ike uri malaahongalamu ke lae liue nga taa o sai uure honosie. Aena urine, maholo malaahongalamu ko lae, nge a God kei haata'inie tala huni'o mwaanie takalonga ngeena, na kei pe'i'o taane hunie o ke uure a'aila'a honosie ooraha'aa.   
\s1 Mwaanie O Tarakonie  
\s2 Ngau-maa'inge Pe'ie  
\s2 Uunu-olanga I Saana Mo Aakalo  
\p
\v 14 Aena urinena, maeni eesiku maa'i, omu ke kineta'ini'omu mwaanie palolana mo god eero-eero.  
\v 15 No ko ere pe'i'omu oto mala no ko ere hunie mo iini e saenanau ni ie. I'omu maraamiu omu ke si leie nga taa no ko unue ie.  
\v 16 Kao-kao nge kie ko inu-inu waen aana i laona ngau-maa'inge na kie ko paa-paalahea God haahie, maholo kie ko inu aana kao-kao ngeena, kie ko meni ado oto aana apune a Kraes. Na mei ngeulaa nge kie ko nisie, aana maholo kie ko ngeue, kie ko meni ado oto aana sapena Kraes ni ngeena.  
\v 17 Aena aana e ta'a-ta'a ho ngeulaa mola, nge ma'alana kie ke hunge lo'u uri taa, ta'e kie ne'ie e ta'a-ta'a mei sape mola ni ngeena, aena aana kie ko meni ngeue mola e ta'a-ta'a mei ngeulaa ngeena.   
\p
\v 18 Omu ke lo'onga'i ke'u i sulie mwala ni Israel. Mo iini nge kire ko ngeue nga taa nge niilana e lae hunie a God, kire ko meni ado oto aana uunu-olanga ngeena pe'ie a God eena.  
\v 19 ?Oto e ue? ?Uri no ko unue uri uuraa'inge mei ola e tohungei roro'a? ?Na uri mo nunui ola ngeena ni oto mo tohungei ola?  
\v 20 !Ha'ike! Maholo mo pu'o kire ko uunu ola, nga taa nge kire ko uunue ngeena, kire ko uunue oto mola i saana mo li'oa aaela. Kire ka'a uunue ike i saana a God. Oto nou ka'a saeto'o aana ike uri omu ke ado aana nga mei ola pe'ie mo li'oa aaela.  
\v 21 Omu sa'a inu ike aana kao-kao a Aalaha na omu sa'a inu ike no'one aana kao-kao mo li'oa aaela. Omu sa'a ngau ike no'one pe'ie a Aalaha na omu sa'a ngau ike no'one pe'ie mo li'oa aaela.  
\v 22 Mala uri omu kei ngeu pe'ie mo li'oa aaela urine, omu ko da mola uri a God ke heota'ini'omu ni ngeena. ?Uri omu sai uure a'aila'a mola honosie ha'aloinge nge a God kei ha'aloi'omu aana?   
\s1 Kie Ke Lo'o-lo'onga'inie No'one  
\s2 Ngaeta Mwala, Na Mwaanie Kie  
\s2 Asuie Malaahonga Hunire  
\p
\v 23 Ngaeta mwala ko unu-unue uuri, “Nga mei ola e ka'a aapu ike hunieu.” Ta'e no ko unue uri ngaeta mo ola kire sa'a da ike nga mei ola diana. Na ngaeta mo ola kire sa'a pe'ie ike mo iinoni.  
\v 24 Oto e ka'a diana ike uri hunie kie ke lo'o-lo'onga'inikie mola maraaka, ta'e uri kie ke lo'o-lo'onga'inie nga taa nge e diana huni pe'ie ngaeta mwala.   
\p
\v 25 Oto aapa hatarie dolosinge i'omu ngeena, e ka'a aapu ike na omu sai ngeue mola ta'ena nga mei ngeulaa omu ko lio oodoie i laona uusi'e. Na mo taungei ola urine omu ke su'uri aapwasu ni dolosie lo'u uri kire uunu'i i saana mo li'oa aaela wa ha'ike.  
\v 26 Aana oto mala mo Uusu-uusu Maa'i e unue uuri, \qt Walumalau ienini oto pe'ie walu ola i lalo aana, mo ola a Aalaha hali'ite.\qt* \rq Sam 24:1\rq*   
\p
\v 27 Na lo'u, mala uri nga iinoni ni pu'o ko haarai'omu huni lai ngeu pe'ie, na uri omu ko mwa'e-mwa'e ni lae, oto nga taa ko niie amiu, omu ke hele aana mola na omu ke su'uri dolosi lo'u i sulie.  
\v 28 Ta'e mala uri nga iini ko unue huni'omu uuri, “Mo ngeulaa kire uunu'i i saana mo god eero-eero ni ngeena,” nge omu ke su'uri ngeue mo ngeulaa ngeena, mwaanie omu waelie mei ne'isaenga iinoni nge e unue leune huni'omu.  
\v 29 Oto ma'alana uri omu ko lo'onga'inie nga mei ola e ka'a aaela ike aana omu kei ngaa mo ngeulaa ngeena, ta'e omu ke kineta'inie hiinge iinoni ngeena nge e unue leune huni'omu.  
\p Ta'e ohe nga iini eemiu kei unue uuri, “!Ha'ike eena! ?Uri nou sa'a asuie ike nga taa e kohi mola hunieu, aena aana mwane aaopa e unue uri e aaela?  
\v 30 Nou paalahea God haahie mo ngeulaa ngeena. ?Oto e ue nge ngaeta iini ko si maaleledieu haahie mei ola nou paalahea oto a God haahie?”   
\p
\v 31 Ta'e e uuri mola, ma'alana omu ko ngeu wa omu ko inu wa omu ko esuie lo'u ta'ena nga mei ola, ta'e omu ke asui'i mola huni ha'amanikulu'aa a God.  
\v 32 Na omu ke su'uri ha'atataroa ngaeta mo iini, ma'alana mo Jiu, wa mo iini nge ikire mo Jiu ha'ike, wa mo iini aana soihaada'inge a God.  
\v 33 Na omu ke lae i sulie tolahaku, aana no ko sare pe'ie ahutana mwala aana ahutana walu ola no ko esui'i, aena aana nou ka'a lo'onga'inieu ike maraaku, ta'e no ko lo'onga'inie no'one ngaeta mo iini hunie ne ke pe'ire hunie a God ke ha'a-uurire.   
\c 11  
\s1 Mo Mwane Na Mo Keni  
\s2 Ke Mani Ii'o Ni Ha'ama'unge  
\s2 Maholo Kire Ko Rihunge'i  
\p
\v 1 Oto omu ke lae i sulie tolahaku mala ineu no ko lae i sulie tolahana a Kraes.  
\v 2 Na no ko lahe'omu aena omu ko aama-aamasito'o aaku taraure'i taane, na omu ko lae-lae i sulie mo ha'a-uusulinge nge nou nii'i huni'omu.   
\p
\v 3 Ta'e ngaeta mei ola lo'u saeku hunie omu ke saie. A God e ii'o mala ingeie pwaune a Kraes, na a Kraes e ii'o mala ingeie pwaune mwane, na mwane e ii'o mala ingeie pwaune keni.\f † \fr 11:3 \ft 11:3 Mwala aana pongine a Pol Hurula'aa kire unue uri pwa'ui ola mei ola nge ko hele lokoa ta'ena nga sasarai ola aana sape, na ko niie mauringe hunie ta'ena nga ola aana sape. Aahu'i ne'isaenga aana pwa'ui ola nge a Pol ko ere i sulie e lae oto aana lio i sulinge urine, na e ka'a ike uri pwa'ui ola ngeena ko aalaha mola haahie sapena.\f*  
\v 4 Oto mwane nge ko aarenga'i wa ko unu tahanga'inie walana a God na e ha'a-apaa iihune pwaune, nge ko ha'amasaa a Kraes. \f † \fr 11:4 \ft 11:4 Erenga ni Krik e ka'a tohungei matapwa ike i leu, na ohe ne'isaenga aana mo tatala 4-7 e lae uuri, “Oto mwane nge ko aarenga'i wa ko unu tahanga'inie walana a God na e aaluhi haahie pwaune nge ko ha'amasaa a Kraes. Na keni nge ko aarenga'i wa ko unu tahanga'inie walana a God na e ka'a aaluhi ike haahie pwaune, nge ko ha'amasaa poro ingeie. Nga taa a keni ngeena e asuie e sada mala keni nge e suhi kokolu aana pwaune. Na mala uri nga keni e ka'a aaluhi haahie pwaune, nge e adona ke pala o'oru'e mola aana iihune. Oto aena mei ola ni masanga aana keni kei suhi kokolu aana pwaune wa kei pala o'oru'e aana iihune, nge e diana hunie a keni ngeena ke aaluhi haahie pwaune. Ta'e e ka'a diana ike hunie mwane ke aaluhi haahie pwaune, aana mwane ingeie oto nunune a God na manikuluha'ana a God.”\f*  
\v 5 Na keni nge ko aarenga'i wa ko unu tahanga'inie walana a God na iihune e ka'a ii'o haahie pwaune nge ko ha'amasaa poro ingeie. Nga taa a keni ngeena e asuie e sada mala keni nge e suhi kokolu aana pwaune.  
\v 6 Ta'e e ne'i ola ni masanga hunie keni ke suhi kokolu aana pwaune wa ke pala o'oru'e aana iihune. Oto mala uri iihune nga keni e ka'a ii'o haahie pwaune, nge ke ii'o ka'u mola urine hunie iihune pwaune ke apa.  
\v 7 Ta'e e ka'a diana ike hunie mwane ke ha'a-apaa iihune pwaune, aana mwane ingeie oto nunune a God na manikuluha'ana a God. Ta'e hu'e nge manikuluha'ana poro ingeie.  
\v 8 Kie saie oto urine aana mwane e ka'a lae ike mai mwaanie keni, ta'e keni nge e lae mai mwaanie mwane.  
\v 9 Na a God e ka'a ha'aholaa ike mwane aena aana uri e saeto'o aana hunie ke pe'i-pe'ie keni, ta'e e ha'aholaa keni aana e saeto'o aana uri hunie ke pe'ie mwane.  
\v 10 Oto aena urinena, na i tehula'ana mo ensel, nge mo keni kei to'o aana nga tolimaa aana nanamanga i pweude.\f † \fr 11:10 \ft 11:10 Nga iini e ka'a tohungei saie nga taa mei wala “tolimaa aana nanamanga” ngeena ko ere i sulie, wa e ue tatala ienini ko ere i sulie mo ensel. Ohe mei wala nanamanga ngeena ko ere i sulie nanamanga mo keni kire to'o aana no'one huni aarenga'i na huni unu tahanga'inie walana God. Na ohe tatala ienini ko ere i sulie mo ensel aena aana a God e uusunge'inire huni pe'ikie i sulie nga taa kie sukaa aana mo aarenga'inge ikie.\f*   
\p
\v 11 Aana ma'alana ke urine lo'u, ta'e ikie, mo iini kie ii'o oto pe'ie a Jisas Aalaha ikie, kie ka'a sai uure maraaka ike. Keni ka'a sai ii'o aaho'a ike aana mwane, na mwane ka'a sai ii'o aaho'a ike aana keni.  
\v 12 Aena aana ma'alana keni ha'aholalana e lae taane mwaanie sapena mwane, ta'e ahutana mo mwane ko hute mai welumalau kire ko hute mola aani keni. Na a God oto iini ko esuie ahutaka, mwane na keni, na lo'u ahutana mo ola.   
\p
\v 13 I'omu oto maraamiu nge omu ke si lo'onga'i i sulie ohe e diana taane wa ha'ike hunie keni ke aarea God i matolana mwala na e ka'a ha'a-apaa iihune pwaune.  
\v 14 Omu meni saie taane uri mwane ko ha'a-apaa pwaune e ka'a lio diana ike.  
\v 15 Na omu meni saie lo'u uri keni nge ko ha'a-apaa pwaune e lio diana liutaa, aena aana a God oto e niie hunire uri iihude ke tewa huni eeluhi haahie pwaude.  
\v 16 Ta'e mala uri nga mo iini hikemiu ko sare ere haitelili haahie leune, nga taa nou sai unue huni'omu mola uuri, i'emeelu mo hurula'aa na mo soihaada'inge a God aana mo huilume hai aaopa'i melu ka'a to'o aana ike lo'u nga tala aaopa huni lae i sulie aani palonga.   
\s1 Mwaanie O Ngeu Te'u-te'u  
\s2 Aana Ngau-maa'inge  
\r MATIU 26:26-29; MAK 14:22-25; LUK 22:14-20  
\p
\v 17 Oto aana mo hatonga'inge ineu huni'omu ienini, nou ka'a lahe'omu ike, aena aana mo lokonga i'omu ka'a tohungei pe'ie ike mwala, ta'e ko waelire mola.  
\v 18 Eetana nga mei ola, nou rongoa uri maholo omu ko loko mala nga soihaada'inge, omu ko oopa-oopa mola, na leune nou hiiwalaimoli uri e kele to'ohuu ka'une.  
\v 19 Sa'a mola mo oopanga ngeena ko haata'i diana aana taane mo iini ko lulu i sulie a God to'ohuu, na mo iini ko lupwe'i deu-deu mola.  
\v 20 Aana maholo omu ko loko hunie ngau-maa'inge a Aalaha, omu ka'a tohungei esu diana aana ike i sulie tolahana.  
\v 21 Maholo omu ko loko, nga iini ni e ngau-ngeu oto mola mala saena, na omu ka'a sare maa'oohie ike lo'u ngaeta mo iini. Oto ngaeta mo iini ko ngeu pe'i inu-inu, hule aana kire ko mehiri oto, ta'e ngaeta mo iini kire ko hiolo mola.\f † \fr 11:21 \ft 11:21 Maholo kire hele aana ngau-maa'inge wai na'o, kire ka'a ngaue mola ta'a-ta'a ho ngeulaa na ta'a-ta'a mai inunge aani waen. Ta'e ngau-maa'inge kire ko esuie, kire ko meni tola ngaulaa huni esuie ngauhe paine na huni ha'a-adoa mwala aani.\f*  
\v 22 ?Uri omu ka'a to'o nume ike huni ngeu-ngeu na ni inu-inu aana? ?Wa omu ko sare maaleledie mola soihaada'inge a God na huni ha'amasaa mola mo iini nge nga mei ngeulaa ha'ike ada? ?Oto nga taa nge omu ko lo'o-lo'onga'inie uri ne ke unue huni'omu? ?Uri ne ke lahe'omu? !Ha'ike oto oo'oo!   
\p
\v 23 Aana mei ha'a-uusulinge nge nou niie huni'omu i sulie ngau-maa'inge, nou toolea mwaanie a Aalaha. Oto aana hai rodo nge pwelolana Aalaha ikie a Jisas e lae, e hele aana ho bred,  
\v 24 e ere ni paalahenga, ko si nisie, na ko te'uri, “Hasi'oku oto ienini nge toli'aasilana e lae i tehula'amiu. Omu ke tete'urine, huni aamasito'onga aaku.”  
\v 25 E urine no'one lo'u i purine ngaunge, e hele aana lo'u kao-kaoi waen, na ko te'uri, “Apuku oto ienini nge ko ha'a-oaie haiholota'inge haalu a God ko esuie pe'ie mo iinoni ingeie.\f † \fr 11:25 \ft 11:25 Mala a Jisas e ka'a mae ike, nge mo heiholota'inge diana a God sa'a to'ohuu ike hunikie. A God e sai ha'adiana'akie mola aena aana a Jisas e toolea ha'aloinge aana ooraha'aa ikie. Oto aena ngeena kie sa'a mae ike, ta'e mo heiholota'inge diana a God ke oa hunikie.\f* Omu ke tete'urine aana ta'ena nga maholo omu ko inuhie huni aamasito'onga aaku.”  
\v 26 Oto ta'e-ta'ena nga maholo omu ko ngaa mei ngeulaa ienini na omu ko inu aana kao-kao ienini, omu ko unu haada'i aana Tataroha Diana uri a Aalaha e mae honotaka ni ngeena, lai hule aana kei ooli lo'u mei.   
\p
\v 27 Aena urinena, ta'ena nga iini ko ngeu te'u-te'u aana mei ngeulaa a Aalaha wa ko inu te'u-te'u aana kao-kao ingeie, iini urine ko deu roro'anga oto hunie maraana aana e ne'isae uri maelana a Aalaha nga mei ola mwaakule mola.  
\v 28 Aena urine ta'ena nga iinoni ke haro leie ii'olana ka'u maraana hola'ina'o, ha'alaa ke si ngeu aana mei ngeulaa ngeena na ke inu aana kao-kao ngeena.  
\v 29 Aana mala uri nga iini ko talei ngeue mola mei ngeulaa ngeena na inu aana kao-kao ngeena, ta'e e ka'a lio saie ike uri leune oto sapena a Aalaha, iinoni ngeena ko esuie mola leinge hunie maraana.  
\v 30 Aena urinena ka'u mo iini hunge aamiu kire ko maelaa'a na kire ko mamaela'a na ngaeta mo iini kire ko mae oto no'one.  
\v 31 Mala uri kie kei hola'i lei diana aana ka'u tolahaka maraaka, nge a God e sa'a roro'a leikie oto oo'oo.  
\v 32 Ta'e maholo a Aalaha ko leikie wa ko ha'aloikie ko esu urine hunie leilaka ke su'uri lae tararuru lo'u pe'ie leilana mo iinoni ni ooraha'aa hunie maenga.   
\p
\v 33 Aena urinena, maeni eesiku maa'i, maholo omu ko ruru mei huni ngeu aana ngau-maa'inge a Aalaha, omu ke maa-maa'oohi'omu heiliu.  
\v 34 Na mala uri nga iini ko hiolo, nge ke hola'i ngeu oto wau i nume ingeie, mwaanie a God e lei'omu haahie tolahai ngeunge aaela ngeena aana maholo omu ko meni ngeu tararuru.  
\p Na ne ke si ha'a-oodohie ngaeta mo ola lo'u aana maholo ne kei lae wau i seemiu.   
\c 12  
\s1 Li'oa Maa'i Ko Niie  
\s2 Nanamanga Hunikie  
\s2 Hunie Kie Ke Pe'ikie Hailiu  
\p
\v 1 Oto maeni eesiku maa'i, saeku hunie omu ke sai diana aana walaimolinge i sulie mo niinge ni Li'oa Maa'i nge omu dolosi ke'u i suli'i.  
\v 2 Omu saie taane uri maholo omu o'o'o ni pu'o ue, kire na'omiu huni talei lae-lae mola i sulie mo tala hunge aaela huni palo-paloa mola mo nunui ola nge hule aana kire ka'a sai ere ike.  
\v 3 Oto aena urine, nge saeku omu ke sai diana aana uri iini nge Li'oa Maa'i a God ko ere-ere i lalo aana, e sa'a ere ni hei uesinge ike hunie a Jisas. Na iini nge Li'oa Maa'i a God e ka'a ere-ere ike i lalo aana, e sa'a roro'a ni houle'inie ike uuri, “A Jisas ingeie Aalaha.” \f † \fr 12:3 \ft 12:3 Sailana mo niinge a Li'oa Maa'i ko aehota pe'ie sailana a God nge ko niie mo niinge ngeena. Ngaeta mwala ko sae haahie mola nanamanga ni li'oa, hule aana kire ka'a lio saie ike uri li'oa uri taa nge ko niie nanamanga ngeena hunire. Ngaeta maholo a Pwelu Eero-eero ko lupwe'i niie nanamanga ingeie huni ha'atakaloa mwala. Ta'e sailana nanamanga nge Li'oa Maa'i ko niie kei lae mola i sulie mo iini ko ha'apaina'aa a Jisas hali'ite.\f*   
\p
\v 4 Mo taungei niinge ni Li'oa kire hunge na kire mani hei aaopa'i, ta'e ta'a-ta'a Li'oa mola ni ko nii'i.  
\v 5 Mo esunge kire hunge na kire mani hei aaopa'i no'one, ta'e ta'a-ta'a Aalaha mola ni kie ko eu'esu nana ngeena.  
\v 6 Mo saenanaunge ikie hunie asunge na kire mani hei aaopa'i no'one, ta'e ta'a-ta'a God mola ni ko niie mo saenanaunge ngeena huni esuie mo taungei esunge hai aaopa'i urine.  
\v 7 Li'oa Maa'i a God ko ha'a-adoa ahutaka aana nanamanga ingeie hunie kie ke mani pe'i-pe'ie ahutana mo iinoni.  
\v 8 Aana e ta'a-ta'a Li'oa Maa'i ngeena mola ni ko niie nanamanga hunie ngaeta mwala huni unu tahanga'inie mo wala ni saenanaunge, na ko niie no'one hunie ngaeta mwala tolaha ni sai-olanga.  
\v 9 Na e ta'a-ta'a Li'oa Maa'i ngeena no'one mola nge ko niie hiiwalaimolinge paine hunie ngaeta mwala, na hunie ngaeta mwala lo'u ko niie nanamanga hunire hunie kire ke ha'a-uurie ta'ena nga iinoni mwaanie mo maelaa ikire.  
\v 10 Na Li'oa Maa'i ko niie nanamanga huni esuie mo hu'i-hu'ite hunie ngaeta mwala, na hunie ngaeta mo iini ko niie hunire nanamanga huni unu tahanga'inie walana God. Na hule aana ngaeta mo iini Li'oa ko niie nanamanga hunire huni lio saie mo taungei nanamanga hai aaopa'i, na huni saie uri kire uure taane mwaanie a God wa ha'ike. Na hunie ngaeta mwala, Li'oa Maa'i ko niie nanamanga hunire huni ere aana mo taungei erenga hai aaopa'i. Na lo'u hunie ngaeta mwala ko niie nanamanga hunire huni ere luhesie mo taungei erenga urine.  
\v 11 Ta'e e ta'a-ta'a Li'oa Maa'i ngeena mola ko niie ahutana mo niinge ngeena oto i sulie saena maraana, na e mani ha'a-adokie oto aana mo niinge ingeie.   
\s1 Ikie Mo Aapai Ola Hunge Aana Ta'a-ta'a Mei Sape  
\p
\v 12 Na lo'u, to'omaaie ka'u sapena iinoni. E ne'ie ta'a-ta'a mei sape mola, ta'e mo aapai ola hunge aana. Oto e urine no'one aana a Kraes. Aana e to'o aana ta'a-ta'a mei sape mola, ta'e mo aapai ola hunge aana. Na ma'alana e to'o aana mo aapai ola hunge aana urine, ta'e e ta'a-ta'a mei sape mola ni ngeena.  
\v 13 Ma'alana uri kie ke ne'ie lo'u nga mo Jiu wa ha'ike, wa uri kie ne'i koni-konihe wa ha'ike, ta'e a Li'oa Maa'i e toolekie na e loto maa'i aaka hunie kie ke mani lado oto pe'ie a Kraes hunie kie ke ne'ie e ta'a-ta'a mei sape. Na a God e niie oto ta'a-ta'a Li'oa ngeena hunie kie ke mani a'aila'a aana.   
\p
\v 14 Oto sapena iinoni e ka'a to'o aana ike mola nga ta'a-ta'a aapai ola, ta'e mo aapai ola hunge nge aana.  
\v 15 Mala uri ae'ae kei unue uuri, “Ineu mone nga ninime ha'ike, urine nou ka'a uure ike aana sape,” ma'alana e urine, na e lado ue aana sape.  
\v 16 Na mala uri aalinge ke unue uuri, “Ineu mone nga maa ha'ike, urine nou ka'a uure ike aana sape,” ma'alana e urine, na e lado ka'u oto aana sape.  
\v 17 ?Mala uri ahutana sape ke mani ne'i maa mola, ha'alaa ke si rorongo uri taa eena? ?Wa uri ahutana sape ke mani ne'i aalinge mola, ha'alaa ke si no-nonowasu saie walu ola uri taa eena?  
\v 18 Ta'e e ka'a urine ike, aana a God e asuie oto ta'ena nga sasarai ola aana sape hunie ke ii'o oto mala saena maraana e hari hunie.  
\v 19 ?Mala uri mo sasarai ola aana sape kire ke mani sada mola, ha'alaa sape ke si uri taa eena?  
\v 20 Ta'e e ka'a urine ike, aana ma'alana mo sasarai ola e lai hunge urine, ta'e e ta'a-ta'a mei sape mola ni ngeena.   
\p
\v 21 Oto maa e sa'a te'uri ike hunie ninime, “Nou ka'a saeto'o aana ike pe'inge i'oe.” Wa uri pwa'uu ke unue hunie e ro ae'ae uuri, “Nou ka'a saeto'o aamore'i ike lo'u.”  
\v 22 Ha'ike oto oo'oo. Mo sasarai ola aana sapeka kie ko lo'o-lo'onga'inie uri kire ka'a a'aila'a ike, ikire ni oto kie tohungei saeto'o aani hiito'o.  
\v 23 Na mo sasarai ola aana sapeka nge kie ko lo'o-lo'onga'inie uri kire ka'a adona ike nga mei ola, ikire oto kie ko tohungei lio i suli diana aani. Na mo sasarai ola nge kie ko mamasa honosi'i, ikire oto kie sai to'oni diana haahi'i.  
\v 24 Ta'e mo sasarai ola nge kie ka'a sai masa ike honosi'i, nge mo leu urine kie ka'a launi haahi'i ike aana mo to'oni. Aana a God maraana ni e ladoa ahutana mo kele leu hai aaopa'i aana sapeka, na e ne'i tararuru eeni oto i sulie hari-huninge ingeie.  
\v 25 Aena urine nge nga mei oopanga ha'ike aana sape, ta'e ahutana mo sasarai ola hai aaopa'i kire ko meni lo'o-lo'onga'inire hailiu.  
\v 26 Mala uri nga ta'a-ta'a sasarai ola aana sape ko sapesalu, nge ahutana mo sasarai ola ko meni sapesalu tararuru oto pe'ie. Na mala uri nga ta'a-ta'a sasarai ola ha'amanikulu'alana ko lae, nge ahutana mo sasarai ola ko meni ilenimwa'e tararuru oto no'one pe'ie.   
\p
\v 27 Oto e urine no'one aana ahutemiu loko-loko oto sapena Kraes, na ta'ena nga iini hikemiu e ne'i sasarai ola oto aana.  
\v 28 Na i laona soihaada'inge, a God e ha'a-uuresie mwala huni pe'i-pe'ire hailiu—eetana mo hurula'aa, ruana mo iini ko taroha'inie walana God, na oolune mo ha'a-uusuli, na ngaeta mo iini nge a God e niie nanamanga hunire huni esuie mo hu'i-hu'ite, na lo'u nga mo iini kire sai ha'a-uurie ta'ena nga iinoni mwaanie mo maelaa ikire, na ngaeta mo iini kire sai pe'ie kira si'oha'a, na nga mo iini kire saenanau ni lio i sulie ta'ena nga ola, na nga mo iini kire sai ere aana ta'ena nga erenga hai aaopa'i.  
\v 29 ?Uri ahutaka kie mani ne'i hurula'aa mango? ?Wa uri ahutaka kie mani to'o aana oto nanamanga huni taroha'inie walana God, wa huni ha'a-uusuli, wa huni esuie mo hu'i-hu'ite?  
\v 30 ?Wa uri ahutaka kie mani to'o aana oto nanamanga huni ha'a-uurie ta'ena nga iinoni mwaanie mo maelaa ikire? ?Wa uri ahutaka kie mani to'o aana nanamanga huni ere aana ta'ena nga erenga hai aaopa'i, wa huni ere luhesie lo'onga'inge aana mo teungei erenga urine?  
\v 31 Ha'ike, aana mo teungei niinge ni Li'oa kire mani hei aaopa'i.  
\p E diana liutaa hunie omu ke hari hunie oto to'ohuu mo niinge e lai peine oto liutaa, ta'e ne ke si haata'inie tohungei tala aamiu nge e diana lo'u liutaa aana ahutana mo niinge ngeena.   
\c 13  
\s1 Manata-diananga E Hahu'ei Diana Oto Liutaa  
\p
\v 1 Ma'alana uri ne ke talei ere-ere lo'u aani erenga hai aaopa'i mo iinoni na aana erenga mo ensel, ta'e manata-diananga e ka'a ii'o aaku, erenga ineu e urihana mola aahuri ko e'engo wa pelo ko ngara-ngara.  
\v 2 Na ma'alana nou sai unu tahanga'inie walana a God, wa ma'alana ne ke saenanau lo'u aana ta'ena nga ola mumuni, wa ma'alana uri hiiwalaimolinge ineu ke susu huni lidue mo toloi henue, ta'e nou ka'a to'o aana manata-diananga, ineu iinoni mwaakule mola ni ngeena.  
\v 3 Ma'alana uri ne ke nii mangoa lo'u to'o-to'olaku huni pe'ie kira maitale, wa ma'alana uri no ke toli'aasie lo'u sapeku hunie mo maelonga ke aasieu i laona dunge, ta'e manata-diananga e ka'a ii'o oto aaku, nge nou sa'a tarie ike oto nga mei ola aani.   
\p
\v 4 Iinoni e manata diana hunie mwala e toli rako na ko esuie mei sae malumu hunie iinoni. E aasa kei heota'i, wa kei tooha'i, wa ke ere paine i sulie maraana.  
\v 5 Manata-diananga e ka'a ola ike huni ha'amasaa ngaeta iinoni, wa huni lo'onga'inie maraana, wa huni looha'i roro'anga, wa huni saewasu oto mola lau-leu.  
\v 6 Manata-diananga e ka'a sae-saediana ike haahie aaelanga, ta'e ko sae-saediana tararuru pe'ie walaimolinge.  
\v 7 Iinoni e manata diana hunie mwala e sai lae tara'asi mola ma'alana nga taa ko reu. Kei hiiwalaimoli, na kei maa'oohi susuto'o, na kei esu susule'i oto mola.   
\p
\v 8 Manata-diananga e sa'a suu ike oto oo'oo. Ta'e mala mo niinge aani unu tahanga'inilana walana a God, mo ola kei haro ei'aa mola. Ma'alana mo niinge ni erenga aani wala hai aaopa'i, mo ola kei haro mango mola. Ma'alana mo niinge ni saenanaunge i sulie nga mei taa, ta'e kire kei haro mango no'one mola.  
\v 9 Aena aana ahutana mo niinge kie toolea mwaanie Li'oa Maa'i ngeena, kire mani hesiapa mola. Ma'alana niinge ni saenanaunge wa niinge huni unu tahanga'inie walana God, ta'e kire urihana mola mei ola e ka'a ahu ike.  
\v 10 Oto maholo mei ola e ahu kei lae mai,\f † \fr 13:10 \ft 13:10 Erenga ni Krik e ka'a tohungei matapwa ike i leu. Ohe “mei ola e ahu” e ere i sulie oolinge mai a Kraes, wa ohe e ere i sulie tahela'inge nga iini i Lengi, wa ohe e ere i sulie maholo mo hurula'aa kire ha'amangoa mo Uusu-uusu Maa'i. Ta'e aana tatala 12 e kara'i rongo mala ko ere hiito'o i sulie oolinge mai a Kraes.\f* nga taa nge e hasiapa ngeena kei ei'aa oto.  
\v 11 Maholo nou ne'i mwela ue, erenga ineu na sai-olanga ineu na lo'onga'inge ineu e urihana mola kele mwela mwai-mwei. Ta'e maholo nou ne'i rato oto ie, nou ka'a urihana ike lo'u kele mwela.  
\v 12 Maholo ienini, saenanaunge ikie aana a God e ka'a tohungei peine ike. E urihana mola kie ko lio-lio waranunu'e aana, mala iiro-iiro e wasa-wasaa'a. Ta'e aana nga maholo, kie ke si lio saie taane ahutana walu ola oto mola aana maaka maraaka. Aana maholona nge kie ke si saenanau diana aana a God oto mala a God e saenanau aaka.   
\p
\v 13 Na e oolu mei ola e ii'o huu oto ie—hiiwalaimolinge, na maa'oohinge susuto'o, na manata-diananga. Ta'e manata-diananga oto na'ohana e oolu mei ola ngeena.   
\c 14  
\s1 Unu Tahanga'inilana Walana God  
\s2 E Diana Liutaa Aana Niinge Aana  
\s2 Mo Erenga Hai Aaopa'i  
\p
\v 1 Oto omu ke lulu i sulie mola manata-diananga, na omu ke hari hunie oto to'ohuu mo niinge ni Li'oa, oto liutaa niinge aani unu tahanga'inilana walana God.  
\v 2 Aana ta'ena nga iini nge ko ere-ere aani erenga hai aaopa'i, e ka'a ere-ere ike hunie mo iinoni, ta'e ko ere-ere mola hunie a God. Sa'a mola ko ere-ere taane aana nanamanga ni Li'oa, ta'e ne'isaenga aana nga taa ko unue e ii'o mumuni mola.  
\v 3 Ta'e iini nge ko unu tahanga'inie walana God ko ere nana mo iinoni, na ko ere ha'adodoa saeda na ko ha'asusue hiiwalaimolinge ikire hunie ke a'aila'a.  
\v 4 Iini ko ere-ere aana mo erenga hai aaopa'i ko ere ha'asusue mola hiiwalaimolinge ingeie maraana ni ngeena. Ta'e iini nge ko unu tahanga'inie walana God e sai pe'ie hiiwalaimolinge aana ahutana soihaada'inge.  
\v 5 Saeku uri ahutemiu omu ke mani ere-ere aani erenga hai aaopa'i, ta'e oto liutaa nou saeto'o aana uri omu ke to'o aana niinge huni unu tahanga'inie walana God. Aana iini ko unu tahanga'inie walana God ko esuie mei ola e hi'e liutaa aana lo'u iini ko ere mola aani erenga hai aaopa'i. Aana iini ko ere aana mo erenga hai aaopa'i e sai pe'ie taane ahutana soihaada'inge mala uri nga iini e ii'o huni ere luhesie walana, ta'e mala ha'ike, nge nga kele pe'inge hunie soihaada'inge na ha'ike lo'u.   
\p
\v 6 ?Oto maeni eesiku maa'i, mala uri no ko lae mai seemiu na no ko talei ere-ere mola pe'i'omu aani erenga hai aaopa'i, uri no ko pe'i'omu taane ni urine? !Ha'ike oto oo'oo! Ta'e mwaanie uri no ko toolea oto mai nga mo haata'inge uure mwaanie a God, wa nga mo saenanaunge, wa walana God, wa nga mo ha'a-uusulinge lo'u, ha'alaa no ko pe'i'omu.  
\v 7 E urine no'one aana mo ola e ka'a mauri ike ta'e kire to'o aawa-aawatani mala au na pasi aawa. ?Mala uri nga iini kei talei uuhi ta'ewau oto mola aana, kie ke si rongo saie kana ko uuhie uri taa eena?  
\v 8 ?Na mala uri nga iini kei talei uuhi ta'ewau oto mola aana aahuri, mwala ke si deu aakau hunie asunge uri taa?  
\v 9 Oto i'omu na e urine no'one mola. ?Mala uri erenga i'omu e ka'a matapwa diana, mwala ke si saie nga taa omu ko ere i sulie uri taa? Walamiu kei lae waeta'i oto mola.  
\v 10 Sa'a mola hungelana mo erenga hai aaopa'i kire ii'o taane i laona walumalau, na kire mani to'o lo'onga'inge taane aani.  
\v 11 Ta'e mala uri nga iini kei ere pe'ieu aana erenga nou ka'a saie, nge nga diananga ha'ike aana. Mere kei lee-leesi'emere'i mola mala i'emere'i e ro iinoni aana e ro mala-malau hai aaopa'i.  
\v 12 I'omu na e urine no'one mola. Mala omu ko heri hunie mo niinge ni Li'oa Maa'i oto to'ohuu, nge omu ke lo'ohie nga taa kei pe'ie oto ahutana soihaada'inge hunie ke a'aila'a.  
\v 13 Aena urinena, iini ko to'o aana niinge ni Li'oa Maa'i huni ere aani erenga hai aaopa'i ke aitanaie a God hunie ke niie no'one nanamanga huni ere luhesie nga taa ko unuena.   
\p
\v 14 Ineu no'one, maholo no ko aarenga'i aana mo erenga hai aaopa'i urine, manataku ko aarenga'i taane i sulie hari-huninge a Li'oa Maa'i, ta'e nou ka'a lo'onga'i ike i sulie aarenga'inge ngeena.  
\v 15 ?Ko urine, nga taa nge ne kei da? Ne kei aarea God aana erenga ni Li'oa, na ne kei aarea no'one aana erenga ineu maraaku. Na lo'u ne kei kana ni lahea God aana erenga ni Li'oa, na no'one aana erenga ineu maraaku.  
\v 16 ?Oto maholo omu ko unue paalahenga hunie a God mola aana erenga ni Li'oa, kei uri taa hunie mo iini nge kire ka'a rongo saie nga taa omu ko unue ngeena? ?Uri kire sai paalahea God pe'i'omu, na kire ka'a saie nga taa omu ko paalahea God haahie?  
\v 17 Oto ma'alana uri aarenga'inge i'omu aani paalahenga hunie a God e lae diana taane, ta'e e ka'a pe'ie ike mo iini ngeena.   
\p
\v 18 No ko paalahea God aana nou sai ere aana mo erenga hai aaopa'i liutaa aana ta'ena nga iini eemiu.  
\v 19 Ta'e ma'alana e urine, maholo no ko loko pe'ie mwala aana maholo ni palonga, saeku uri ne ke ha'asaire aana nga lime aata mei wala nge kire sai rongo sai'i, liutaa aana ne kei unue mola mo sinolai mei wala aani erenga hai aaopa'i nge kire sa'a rongo sai'i.   
\p
\v 20 Maeni eesiku, omu ke su'uri deu mala mwela aana lo'onga'inge i'omu. Kei lae otoi diana liutaa taane hunie omu ke ne'i mwela aani esuilana tata'alanga, ta'e aana lo'onga'inge, omu ke ne'i rato oto.  
\v 21 I laona mo Uusu-uusu Maa'i a Aalaha e unue uuri, \qt Ne kei ere nana mwala ineu ie aana mo iini nge kire saie mo erenga hai aaopa'i. Iau, ne kei ere aana ngidune mwala aaopa, ta'e aana e urine ka'u na kire sa'a sare rongo ike hunie nga taa no ko unue.\qt* \rq Aesaea 28:11-12\rq*  
\v 22-24 Oto i leune kie sai leesie uri taungei niinge ngeena huni ere-ere aana mo erenga hai aaopa'i nga tolimaa ni ngeena hunie mo iini kire ka'a hiiwalaimoli ike, uri kire ii'o ue i sinaha mwaanie a God. Ta'e ma'alana e urine, hungelada sa'a hiiwalaimoli ike. Mala uri ahutana mo iini aana soihaada'inge ko meni loko na ahutemiu omu ko meni ere aani erenga hai aaopa'i, na uri ngaeta mo iini e ka'a to'o aana niinge ngeena wa hule aana ngaeta mwane ni pu'o ko sili mei, nge kire ke unue mola uri kire leesie ngaeta tolimaa nge ko haata'inie uri omu ko hero-hero oto to'ohuu.  
\p Oto taungei niinge ngeena huni unu tahanga'inie walana God, nge nga tolimaa mo iini e hiiwalaimoli kire tohungei melisine, ta'e mo iini kire ka'a hiiwalaimoli ha'ike ue. Aena aana mala uri mo iini e ka'a to'o aana niinge ngeena wa hule aana ngaeta mwane ni pu'o ko sili mei na ahutana mwala omu ko meni unu tahanga'inie walana God, nge mo wala omu ko unu'i ngeena kire ke si da mwala ngeena ke lio saie mo takalonga ikire. Oto kire kei lo'onga'i i sulie nga taa kire ko rongoa,  
\v 25 oto hule aana mo lo'onga'inge mumuni ikire na kei maau oto i sinaha. Oto kire kei pouruuru oto i aano i na'ona a God na kire kei houle'inie oto uuri, “!To'ohuu, a God oto pe'i'omu i leu!”   
\s1 Rihunge'inge Ke Lae  
\s2 I Sulie Ha'a-alaa'inge Aana  
\s2 Mwaanie Mwala E Taipu'o-pu'o  
\p
\v 26 Maeni eesiku maa'i, nga taa nou lo'onga'inie mola uuri. Maholo omu ko ruru mei hunie aarenga'inge omu ke mani pe'i. Nga iini e sai kana, na ngaeta iini e sai ha'a-uusuli aana nga mo ola, na ngaeta iini e sai ladoa nga taa a God e haata'inie aana, na ngaeta iini e sai ere aana mo taungei erenga hai aaopa'i, na ngaeta iini e sai ere luhesie lo'onga'inge aana mo erenga ngeena. Ahutana walu ola ngeena ke rau oto urine huni ha'asusue hiiwalaimolinge ikie.  
\v 27 Maholo erenga kei lae aana mo erenga hai aaopa'i, nga ro iinoni mola wa e oolu ni kire kei esuie. Ta'e kire sa'a mani ere ike aana ta'a-ta'a maholo. Na nga iini kei haro ere luhesie oto nga taa nge kire ko ere i sulie.  
\v 28 Ta'e mala uri nga iini huni ere luhesie mo lo'onga'inge aana mo erenga hai aaopa'i ngeena ha'ike, nge iini ko ere-ere ngeena ke ii'o mwa-mwanoto mola. Na ke unu tahanga'inie mola nana maraana na hunie a God mola ke rongoa.  
\v 29 Na huni houle'inie walana God, nga ro iini mola wa e oolu ni kire sai esuie, na omu ke mani pwaarongo hunie nga taa kire ko unue pe'i ne'isaenga diana i sulie.  
\v 30 Na mala uri a God ko niie mai nga mei wala hunie nga iini aaopa nge ko ii'o pe'ire i leune, nge iini ko ere-ere ngeena ke rohu ke'u.  
\v 31 Ke lae mola urine hunie ahutana mo iini kire sare houle'inie walana God kire sai ere, nga iini ke ere aana nga maholo, hunie omu ke mani rongo saie mo ha'a-uusulinge na hunie hiiwalaimolinge i'omu ke a'aila'a lo'u.  
\v 32 E sai lae mola urine aena aana Li'oa nge ko pe'ie mwala huni unu tahanga'inie walana God, ko toli'aasie no'one hunire uri ikire oto kire ke lio i sulie maholo huni unue walana God ngeena.  
\v 33 Aena aana a God e ka'a saeto'o aana ike uri kie ke talei deu ta'ewau mola aana mo ola aana soihaada'inge, ta'e e saeto'o aana uri kie ke mani ii'o hata-hata mola ni henuelama.  
\p Oto mala i sulie tolahana ahutana mo soihaada'inge,  
\v 34-35 maholo omu ko loko huni aarenga'i, mwaanie mo keni kire talei ere-ere ta'ewau mola. Mala uri kire ko sare saie nga mei ola, nge kire ke si dolosie mola aana mo poro ikire aana kire kei ooli mei nume. Aana e tohungei lio aaela hunie keni ke lai ere i laona lokonga urine. Oto mala mo Ha'atolanga a Mosis e unue, mo keni ke su'uri ere-ere na kire ke su'uri ne'i iinoni peine lo'u.   
\p
\v 36 ?Wa ohe uri walana God e aehota uure mai mwaani'omu? ?Wa ohe ta'e i'omu ni mola e lae mai huni'omu?  
\v 37 Mala uri nga iini ko lo'onga'inie uri ingeie oto hurula'aa a God, wa e to'o aana nga niinge ni Li'oa, nge ke sai diana aana uri mo ola no ko uusu'i huni'omu ienini walana Aalaha ni otona.  
\v 38 Ta'e mala uri e ka'a sare rongo hunie mo wala ienini, i'omu no'one omu ke su'uri rongo hunie nga taa ko unu-unue.   
\p
\v 39 Aena urinena maeni eesiku maa'i, omu ke hahu'ei heri hunie oto to'ohuu nanamanga ngeena huni unu tahanga'inie walana God, na omu ke su'uri uure honosie mo iini e to'o aana nanamanga huni ere aana mo erenga hai aaopa'i.  
\v 40 Ta'e ahutana walu ola asuileni ke lae diana na i sulie tala aani.   
\c 15  
\s1 A Jisas Kraes E Ta'ela'i To'ohuu  
\p
\v 1 Maeni eesiku maa'i, no ko sare ha'a-aamasito'o'omu lo'u mola aana Tataroha Diana nge nou laeliwala ka'u oto namiu aana, nge omu hele aana oto, na hiiwalaimolinge i'omu e susu oto i lengine.  
\v 2 Tataroha Diana ngeena ha'a-uurilemiu ko lae oto aana, mala uri omu ko hele susule'i oto aana mala nou laeliwala namiu aana, na omu ka'a ne'isae rue-rua'a lo'u aana.   
\p
\v 3 Aana mo eehu'i ola niilana e hola'i lae hunieu, oto nou ha'arongo'omu eeni. A Kraes e mae honotana mo ooraha'aanga ikie, oto mala uusulana e lae i laona mo Uusu-uusu Maa'i.  
\v 4 Na haitolinge'inilana e lae, na a God e ta'e aaliho'i lo'u aana mwaanie maenga aana oolune nga hai dinge, mala uusulana e lae i laona mo Uusu-uusu Maa'i.  
\v 5 Na e haata'i aana a Pita na lo'u hunie ahutana aawalai hurula'aa mwana rue.  
\v 6 Oto e he'i haata'i lo'u i puri aana mo iini hunge. Ngaeta maholo e haata'i aana e liue e lime tangalai iinoni nge kire lulu i sulie, na kire mani leesie. Mo iini hunge aana mwalana kire mauri taane ue si'iri, ma'alana uri nga mo iini e mae taane oto.  
\v 7 Oto e he'i haata'i lo'u aana a Jemes, na lo'u i puri hunie ahutana mo hurula'aa.   
\p
\v 8-9 Oto i purine mo haata'inge ngeena e mango, nge ko si haata'i ooreta hunieu, ma'alana nou ka'a malisine ke haata'i hunieu. Mala mwela e ka'a hute aana pongine aana tala nikana e ka'a lo'onga'inie, ineu no'one nou hute haalu aana tala aaopa mwala e ka'a lo'onga'inie. Ineu oto nou lai mwei-mwei liutaa aana mo hurula'aa, aena aana nou teunge'inie ka'u soihaada'inge a God. Oto nou ka'a malisine ike uri kire ke saieu aana nga hurula'aa.  
\v 10 Ta'e aana niinge ni hahu'ana manata-diananga a God e lae hunieu mone, no ko o'o'o urine ue ie. Na manata-diananga a God hunieu e ka'a waeta'i ike taane mola mwaakule, aana nou lae pe'i esu oto hiito'o lo'u liutaa aada mo hurula'aa. Ta'e nou ka'a asuie ike taane tohuku, aana niinge a God mone ko pe'ieu huni esuie leune urine.  
\v 11 Na ma'alana uri ineu ne ke asuie lo'u urine wa mo hurula'aa ke asuie, ta'e e sada mola. Ahutameelu, melu ko meni taroha'inie mola ta'a-ta'a Tataroha Diana, na iini ngeena omu hiiwalaimoli oto aana.   
\s1 Mo Iini Kie Ko Lulu I Sulie A Jisas Kie Kei Ta'ela'i To'ohuu No'one  
\p
\v 12 ?Oto mala laeliwalanga ko lae tarau aana uri a God e ta'e aaliho'i aana a Kraes mwaanie maenga, e ue ni ngaeta mo iini hikemiu ko he'i unu-unue lo'u uri mo iini e mae oto kire sa'a he'i ta'ela'i lo'u?  
\v 13 Mala uri mo iini e mae oto kire sa'a he'i ta'ela'i lo'u, na nge a Kraes e ka'a ta'ela'i ike oto mwaanie maenga eena.  
\v 14 Na mala uri a Kraes e ka'a ta'ela'i oto mwaanie maenga, nge nga mei ola hunie melu ke laeliwala aana ha'ike oto, na i'omu nga mei ola hunie omu ke hiiwalaimoli aana ha'ike oto no'one.  
\v 15 Na leune e aaela oto liutaa aana e si haata'inie oto uri melu ko eerota'inie mola a God, aana melu ko unue uri e ta'e aaliho'i aana a Kraes mwaanie maenga. Aena aana e tohungei aasa hunie a God kei ta'e aaliho'i lo'u aana a Kraes, mala uri ko to'ohuu mo iini nge kire mae oto kire sa'a ta'ela'i lo'u.  
\v 16 Iau, mala uri mo iini e mae oto kire sa'a he'i ta'ela'i lo'u, nge a God e ka'a ta'ea ike no'one a Kraes mwaanie maenga.  
\v 17 Na mala uri a God e ka'a ta'ea ike a Kraes mwaanie maenga, nge hiiwalaimolinge i'omu aana e sa'a tarie ike nga mei ola namiu, na omu ii'o mola ue i mamalutana ooraha'aa.  
\v 18 Na lo'u mo iini e hiiwalaimoli nge kire mae oto, kire mani ei'aa oto.  
\v 19 Mala uri ko to'ohuu aana kie sai noruto'o mola aana a Kraes huni pe'ikie mola aana mauringe aana walumalau ie, nge kie kei tohungei si'oha'a oto. Na si'oha'anga oto paine lo'u liutaa aana ta'ena nga si'oha'anga ni ngeena.   
\p
\v 20 !Ta'e ha'ike! Walaimolinge oto uri a Kraes e ta'ela'i mwaanie maenga mala nga haiholota'inge uri hungelana mo iini e mae oto kire kei haro ta'ela'i lo'u no'one hunie mauringe huu.  
\v 21 Aana tala ni maenga, ta'a-ta'a iinoni mola e toolea mai. Oto e urine no'one lo'u aana tala hunie ta'ela'inge e si lae mai mola i tehula'ana e ta'a-ta'a iinoni.  
\v 22 Oto mala ahutana iinoni ko mae-mae aena aana ii'onga ikire e urihana a Adam, e urine lo'u no'one hunikie mo iini kie ko ii'o-ii'o mala a Kraes, aena aana ikie, kie kei ta'ela'i no'one i tehula'ana a Kraes.  
\v 23 Ta'e nga iini ni e lae-lae oto i sulie maholo ingeie. A Kraes oto e hola'i ta'ela'i mwaanie maenga, na maholo kei ooli lo'u mei, nge ikie mwala ingeie kie ke si ta'ela'i lo'u.  
\v 24 Oto puriha'ana ha'alaa nge ha'amangolana walumalau kei hite, maholo a Kraes kei ha'amangoa ahutana mo aalahanga aaopa, na mo inemauri aaopa, na mo nanamanga aaopa. Mango urine, nge a Kraes ke si toli'aasie Aalahanga hunie a God Mama'a.  
\v 25 Aana a Kraes kei haro aalaha ka'u pe'i hele tolingie mo maelonga ingeie, lai hule aana ahutada mango-mango kire kei ii'o oto i hahana nanamanga ingeie.  
\v 26 Na maenga oto maelonga ooreta huni seu aasie.  
\v 27 Aana mo Uusu-uusu Maa'i e unue hunie a God uuri, \qt O ne'ie ahutana walu ola i hahana nanamanga ingeie.\qt* \rq Sam 8:6\rq* Ta'e a God maraana ha'ike taane i hahana nanamanga ingeie, aena aana ingeie mola nge e ne'ie walu ola i mamalutana a Kraes.  
\v 28 Oto maholo ahutana walu ola kire kei ii'o oto i hahana nanamanga a Kalena God, nge ingeie ke si ne'ie maraana i hahana nanamanga a God, iini nge e niie nanamanga hunie haahie ahutana walu ola. Na aana tala ngeena, ta'e a God mola nge kei to'o aana nanamanga haahie walutana nga ola.   
\p
\v 29 Lo'onga'i ke'u i sulie mo iini nge kire ko loto maa'i oolitana mo iini kire mae oto. Kire hiiwalaimoli takalo uri mo iini kire loto maa'i oolitada urine kei lae no'one ta'au i Lengi. Ma'alana kire hiiwalaimoli takalo urine, ta'e aana ngaeta tala kire liu'omu mola aana kire ka'a ne'isae rue-rua'a ike i sulie ta'ela'inge mwaanie maenga.\f † \fr 15:29 \ft 15:29 A Pol e ka'a unue ike uri loto-maa'ilana mwala ke lae oolitana mo iini e mae oto hunie kire ke lae mwaanie dunge huni ii'o i Lengi. Ha'ike. I leu a Pol ko haata'inie mola uri e to'ohuu oto uri mo iini e mae kei ta'ela'i taane, na e malisine uri ahutaka kira hiiwalaimoli kie ke saie urine. Ngaeta mo iini saenanau kire unue uri ngaeta kele pulitaa wai na'o kire dau aaopa aana loto maa'ilada oolitana mo iini e mae, ta'e hule aana ikire na kire ka'a ne'isae rue-rua'a i sulie ta'ela'inge mwaanie maenga mala mo Korinit. Oto a Pol ko ere mola i sulire hunie mo Korinit ke masa, na kire ke hiiwalaimoli lo'u.\f*  
\v 30 ?Na mala uri mo iini kire mae oto sa'a ta'ela'i ike lo'u, oto e ue ka'u melu ko si ii'o ni deu-aakaunge oto mola tarau loosie mo ola nge kire sai horo'i'emeelu?  
\v 31 Maeni eesiku, ineu nou ii'o ni maenga oto mola i suli dinge eena. !E to'ohuu oto! E to'ohuu oto mala mei wala nou unue ka'u aana nou tooha'ini'omu haahie ii'o-rurunge ikie pe'ie a Kraes Jisas, Aalaha ikie.  
\v 32 Iau, ineu nou ooho ka'u oto pe'ie mo iinoni aaela mai Epesas, nge kire aaela liutaa urihana mo ola loo-loo'a ni me'esu. ?Ta'e mala uri ne ke ooho pe'ire urine i sulie lo'onga'inge ni iinoni mola, ha'alaa nga taa ni ne kei terie aana? !Nga ta'a-ta'a mei ola diana na ha'ike lo'u! Mala uri mo iini e mae oto kire sa'a he'i meuri lo'u, nge ne ke ne'isae mola i sulieu maraaku mala mei ne'isaenga nge nga mo iini ko unu-unue uuri, \qt Kolu ke ngau-ngeu mola na kolu ke inu-inu, aana kolu kei mae oto i ho'owa.\qt* \rq Aesaea 22:13\rq*   
\p
\v 33 Maeni eesiku, mwaanie mwala urine e eero-eero'omu. Aamasito'o ka'u aana mei ne'isaenga uuri, “Hikusilana mo iinoni aaela e sai waelie tolaha diana i'omu.”  
\v 34 Oto omu ke lo'o-lo'onga'i diana lo'u, na mwaanie omu he'i oora-ooraha'aala lo'u. No ko tola tahanga'inie leune huni ha'amasa'omu uri nga mo iini eemiu kire ka'a saie ike ue a God.   
\s1 ?Mei Sape Uri Taa Kei Ta'ela'i?  
\p
\v 35 Sa'a mola nga mo iini kei dolosi uuri, “?Uri mo iini e mae oto kire kei ta'ela'i lo'u uri taa? ?Nga mei sape uri taa lo'u ni kire kei to'o aana?”   
\p
\v 36 !Mala nga dolosinge ko lae urine, na dolosinge mwe'u-mwe'ule mola ni ngeena! Lo'onga'i ke'u i sulie mo litei ola o ko hesi'i. O ko eli talana, o ko konie i laona kalinge, o ko aanomie, nge puriha'ana litei ola ke si pwito haalu. Ngeena e kele urihana no'one haitolinge'inilana sape.  
\v 37 Na nga taa nge o ko hesie ngeena, litei ola mola ue mwaakule ni ngeena. Ohe nga litei kooni wa nga litei ola aaopa taane, ta'e nga tohungei sapei ei to'ohuu ha'ike ue aana.  
\v 38 Ta'e i puri, nge a God ke si niie hunie litei ola ngeena sapei ola mala e saeto'o aana mo litei ola urine ke to'o aana. Na a God e oala'i hunie ta'ena nga litei ola hai aaopa'i kire ke pwito hunie ai nge e malisine litei ola ngeena.  
\v 39 Na ta'ena nga sapei ola kire ka'a mani sada ike. Sapena iinoni e aaopa oto, na sapena mo ola mauri mala mo poo e aaopa oto, na sapena mo menu e aaopa oto, na sapena mo ii'e e aaopa lo'u.  
\v 40 Mo ola ta'au i Lengi kire aaopa oto mwaanie mo iini mei aano. Na manikuluha'ani e hai aaopa'i oto no'one. Manikuluha'ana mo iini ta'au i Lengi e aaopa oto mwaanie manikuluha'ana mo iini mei aano.  
\v 41 Manikuluha'ana sato e aaopa, na manikuluha'ana waro-waro e aaopa lo'u, na manikuluha'ana mo hee'u e aaopa. Na ma'alana mo hee'u na ngaeta mo ho hee'u kire haro manikulu'e aaopa lo'u mwaanie ngaeta mo iini.   
\p
\v 42 Oto kei urine no'one aana maholo a God kei ta'e aaliho'i aana mo iini e mae oto. Mei sape nge kie ko heitolinge'inie e sa'a tewa na ko kesu oto. Ta'e mei sape nge ko ta'ela'i eeliho'i lo'u, nge ke ii'o huu oto.  
\v 43 Mei sape nge kie ko heitolinge'inie, e lio aaela mola. Ta'e mei sape nge ko ta'ela'i eeliho'i lo'u, e lae wai lio manikulu'e. Mei sape nge kie ko heitolinge'inie, e mamaela'a mola. Ta'e mei sape nge ko ta'ela'i eeliho'i lo'u, e tohungei a'aila'a oto hiito'o.  
\v 44 Mei sape nge kie ko heitolinge'inie, mei ola ni welumalau mola. Ta'e mei sape nge ko ta'ela'i eeliho'i lo'u, nge mei sape ni Lengi otona. Oto mala kie to'o aana mei sape ni welumalau, mei sape ni Lengi e malisine ke ii'o no'one.   
\p
\v 45 Lo'onga'i ke'u i sulie Uusu-uusu Maa'i nge e unue uuri, \qt A God e ha'aholaa a Adam hunie ke ne'ie eetana nga iinoni, mango e si niie mauringe hunie.\qt* \rq Jenesis 2:7\rq* Oto a Jisas e urihana a Adam no'one aana e ne'ie eetana nga iinoni aana ha'aholanga haalu, ta'e e aaopa mwaanie a Adam aana ingeie oto li'oa e sai niie mauringe hunie iinoni.  
\v 46 Oto mala asuilana sape e lae i na'o nge e si meuri, nge mei sape ni Lengi e ka'a hola'i lae ike mai, ta'e iini ni welumalau ni e hola'i lae mai. Puriha'ana nge iini ni Lengi e si lae mai.  
\v 47-48 Eetana nga Adam ngeena, a God e ha'aholaa mai i aano i leu mwaanie mwakano, na ahutaka mo iinoni kie to'o aana mei sape mala iini nge e uure mwaanie mwakano ngeena. Ta'e ruana nga Adam ngeena e uure mwaanie ta'au i Lengi, na maholo ie kie sai ne'ie mo iinoni i Lengi mala ingeie.  
\v 49 Oto mala kie to'oni haahikie aana mei sape ni welumalau mala iini nge ha'aholalana e lae mwaanie mwakano, nge kie kei to'oni urine lo'u haahikie aana mei sape ni Lengi mala iini e uure mai Lengi ngeena.   
\p
\v 50 Iau, maeni eesiku maa'i, no ko sare haata'inie mola aamiu uri mei sape ni hesi'o na apu, kirerue sa'a roro'a ni hele aana ike Aalahanga a God. Taungei sape urine nge e sai kesu mola, na e sa'a tohungei hele aana ike maurihe huu.   
\p
\v 51-52 Ta'e no ko sare ha'arongo'omu no'one aana kele mei ola e ii'o mumuni uuri. Ahutaka kie sa'a mani mae ike, ta'e maholo aahuri kei ngara, kie kei meni tolana hai-oolisi ma'arute'imaa oto mola. Na maholo aahuri kei ngara ngeena, a God kei ta'e aaliho'i oto aana mo iini e mae hunie maurihe huu. Na ikie mo iini kie mauri ue aana maholona, kie kei meni hei-oolisi oto no'one.  
\v 53 Aana nga taa nge e sai kesu mola, kei hei-oolisi oto hunie leu kei ii'o huu. Na nga taa e sai mae, kei hei-oolisi oto hunie leu kei ii'o huu na e sa'a he'i mae lo'u.  
\v 54 Na aana maholo leune kei reu mango, nge mo wala i laona Uusu-uusu Maa'i kei oa oto aana e te'uri, \qt A'aila'anga a God e horo'ie oto maenga.\qt* \rq Aesaea 25:8\rq*  
\v 55  \qt ?Oto i'oe, Maenga, nge i tei a'aila'anga i'oe? ?Na Maenga, nge i tei nanamanga i'oe huni waelie mwala?\qt* \rq Hosea 13:14\rq*  
\v 56 Ooraha'aa ka'u mola e niie nanamanga huni waelie mwala hunie maenga. Na Ha'atolanga a Mosis mola e niie nanamanga hunie ooraha'aa.\f † \fr 15:56 \ft 15:56 Ha'atolanga a Mosis e ka'a ne'ie ike mei ola aaela. Ta'e aana e haata'inie nga taa ni e diana i maana God, nge ko si haata'inie no'one nga taa ni e aaela nge a God kei ha'aletehie.\f*  
\v 57 Ta'e kie ke paalahea God haahie ko ha'a-a'aila'akie huni tola hehesie maenga i tehula'ana Aalaha ikie a Jisas Kraes.   
\p
\v 58 Aena urinena, maeni eesiku maa'i, omu ke uure ma'uta'a mola na omu ke su'uri esu oolo-oolo. Omu ke asu susule'i mola nana Aalaha ikie. Aana omu saie oto uri nga ta'a-ta'a mei ola omu ko eu'esuie nana Aalaha, e sa'a mango ike mola mwaakule.   
\c 16  
\s1 O Ke Nii Suli Maholo  
\s2 Huni Pe'ie Kira Maitale  
\p
\v 1 Oto no ko sare ha'arongo'omu mola aana niinge huni pe'ie mwala a God aana po'o ni henue i Jiudia. Omu ke asuie oto mola mala nou hatonga'inie hunie mo soihaada'inge aana po'o ni henue i Kalesia.  
\v 2 Ahutana mo Dinge Maa'i, omu ke mani niie niinge ngeena, nga iini na e nii-nii mola i sulie tari-olanga ingeie, na omu ke mani loo-looha'inie mola i suli maholo, mwaanie omu lo'o-lo'ohie lo'u nga mo niinge aana maholo ne kei lae mai seemiu.  
\v 3 Oto maholo no ko lae mai hule i seemiu, na ni omu lio hilisie nga mo mwane huni toolea niinge i'omu ta'au hunie i Jerusalem. Ineu ne ke si uusunge'inire ta'au pe'ie mei to'oha ngeena, na ne ke uusue nga uusu-uusu huni haata'inie uri ikire mo mwane diana.  
\v 4 Na mala uri ko melisine ne ke lae no'one, nge ne kei hekusire taane ta'au.   
\s1 Ngaeta Mo Oala'inge A Pol  
\p
\v 5 Ne kei liu taane mai keli'omu aana maholo ne kei uure mwaanie po'o ni henue i Masedonia, aena aana nou lo'onga'inie uri ne ke hola'i lae ka'u i Masedonia.  
\v 6 Ne kei kele ii'o tewa taane ohe pe'i'omu lai hule i ha'amangolana mo waro-waro aana wawai na iihi'ure. Oto urine omu sai pe'ieu lo'u huni lae tara'asi aana laenga ineu takoie leu nge ne kei lae lo'u aana.\f † \fr 16:6 \ft 16:6 Mo waro-waro wawai aana iihi'ure wau i Korinit kire tohungei aasa oto hiito'o. Ta'e ma'alana e urine, pe'inge nge a Pol ko ere i sulie ngeena e ka'a ola ike aani to'oha aana e si unue mola aana 9:15 uri e sere'inie pe'inge urine. Sa'a mola pe'inge a Pol e saeto'o aana ienini hunie mo Korinit ke ere ha'asusue saena, na kire ke aarenga'i talana, na kire ke uusunge'inie nga mwane huni lae pe'ie.\f*  
\v 7 Aana nou ka'a sare maatoli'omu ike oto molana aena aana no ko tapaliu mola. Saeku uri ne ke kele ii'o tewa ka'u pe'i'omu, mala uri Aalaha ko toli'aasie ke urine.   
\p
\v 8 Ta'e ne kei ii'o ka'u i leu i Epesas hule aana dinge Pentekos.  
\v 9 Aana kele maholo kohi huni deu i sulie nga mo ola diana hunge i leu ni oto ienini, ma'alana uri nga mo iini hunge ko si uure honosieu taane.   
\p
\v 10 Mala uri a Timoti ko hule i seemiu, omu ke lio i suli diana aana, aena aana ingeie ko esu no'one nana Aalaha ikie mala ineu.  
\v 11 Nga iini eemiu ke su'uri mwaka aana, ta'e omu ke pe'i diana aana mola. A Timoti ko lae-lae no'one pe'ie ngaeta mo iini kire hiiwalaimoli aana a Jisas, na no ko tohungei maa'oohire uri kire ke hule mai seeku. Oto saeku uri omu ke pe'ie laenga ikire ngeena hunie kire ke aaliho'i mei seeku.   
\p
\v 12 Aasikaelu maa'i, a Apolos, no ko unu-unue taane hunie uri ke lae ka'u pe'ie ngaeta mo iini hiiwalaimoli huni keli'omu, ta'e e ka'a ne'isae ike ue ni lae wau aana kele maholo ienini. Mala ko toto diana hunie aana nga maholo, nge ke si lae taane wau.   
\s1 Mei Wala Ooreta A Pol  
\p
\v 13 Omu ke lio talamiu na omu ke hiiwalaimoli ngaingedi. Omu ke su'uri me'u, ta'e omu ke uure ma'uta'a.  
\v 14 Ta'ena nga ola omu ko eu'esui'i, omu ke au'esui'i oto aani manata-diananga hali'ite.   
\p
\v 15 Oto maeni eesiku maa'i, omu saie taane a Stepanas na uluhe ni iinoni ingeie. Omu saie uri ikire oto eetana nga mwala kire hiiwalaimoli aana Jisas aana po'o ni henue i'omu wai Akaea, na kire toli'aasire maraada huni pe'i-pe'i aani esunge nana mo iini e hiiwalaimoli. No ko eitanai'omu uri  
\v 16 omu ke lulu i sulie oto mo taungei na'ohai iinoni urine, na ta'ena nga iini ko esu pe'ire.   
\p
\v 17 No ko tohungei saemango oto hiito'o haahie a Stepanas, na a Fotiunetas, na a Akaikas aana kire lae mai hule i seeku oolisi'omu.  
\v 18 Kire tohungei ha'asaediana'aau oto mala kire ha'asaediana'a'omu ke'u hola'ina'o. Aena urine omu ke ha'ama'u aana mwala urine.   
\p
\v 19 Mo soihaada'inge i leu aana po'o ni henue i Esia, kire ko niie saediananga ikire huni'omu. A Akuila na Prisila oto pe'ie mo iini ko rururu pe'ire tarau wau i nume ikirerue, kire ko niie mei wala ni saediananga huni'omu i lalo aana satana Aalaha  
\v 20 pe'ie ahutana mo iini e hiiwalaimoli aana Jisas mai leu. Oto i'omu, saeku hunie omu ke mani hele ki'i heiliu\f † \fr 16:20 \ft 16:20 Erenga ni Krik e unue uri kire ke “nono pe'ire hailiu” oto mala tolahada, ta'e aana mo henue hunge si'iri tolaha ni hele-ki'inge e oolisie oto tolaha ni nononga ngeena. Ma'alana e urine, ta'e tolaha ni nononga ngeena e ii'o ue hule si'iri aana ngaeta mo henue kara'inie Israel.\f* mala mo he'imalahune maa'i.   
\p
\v 21 Ineu a Pol ni no ko uusue mei wala ni saediananga ooreta ienini huni'omu oto aana ki'i-ki'iku maraaku.\f † \fr 16:21 \ft 16:21 Sa'a mola a Pol e ka'a uusue ike uusu-uusu ienini maraana, ta'e nga mwane aaopa, ohe a Sostinis, nge e uusue walana a Pol uure aana aehotalana puke lae hule aana tatala ienini.\f*   
\p
\v 22 Ta'ena nga iini nge e ka'a manata diana hunie a Aalaha ikie a Jisas, nge ha'aloinge a God kei hite aana.  
\p No ko eitanaie a Aalaha ikie a Jisas hunie ke lae mai lau-leu,  
\v 23 na uri hahu'ana manata-diananga ingeie ke ii'o pe'i'omu.  
\v 24 Manata-diananga ineu ke ii'o pe'ie ahutemiu i lalo aana Kraes Jisas.