\id REV - Arapesh NT (Central dialect) [aon] -Papua New Guinea 2003 (web version -2012 bd) \h REVELESEN \toc1 Baraen Douk Jisas Krais Nakrip Jon-enyi \toc2 Revelesen \toc3 Rev \mt1 Baraen Douk Jisas Krais Nakrip Jon-enyi \imt1 Banenyi Baraen Um Enenyenen Jisas Krais Neyabig Jon Um \io1 1:1-8 Jon kabi nanabek yomnis um aria natik eneshenesh eshudok aria nowem enyudok baraen 7-poreis awiros um Iruhin ananish arpesh aria natuk Jisas Krais ananin nyeigur nyato iruhw. \io1 1:9–3:22 Jon natik Jisas Krais natrugun abom aria ananin baraen nyanam eshesh sabaishi Kristen shape 7-poreirub warub iri. \io1 4:1–8:1 Jon natik iruhw heven aria natik Jisas Krais nani ananin Yaken Iruhin, hani sabaishi enselahos aria natik Jisas nakweshih 7-poreis kendelis gris douk soweshik apudok shup douk shadareshap iri. \io1 8:2–11:19 Jon natik 7-poreish enselahos atin atin shasuhw aruruh aria shahaprisharuh \io1 12:1–13:18 Satan ta nini Iruhin ananish sabaishi enselahos shurpak aria shuhiyahan nugruki agundok atap \io1 14:1–15:8 Jon natik Jisas natogur kabi douk nugaen sipsip um aria nani bishatin enselahos shabo eshudok arpesh douk shakon agabus abom Iruhin iri \io1 16:1-21 Jon natik enesh kupaishi 7-poreish enselahos. Eshesh atin atin shasuhw marus. \io1 17:1–19:21 Iruhin ta nuwanamesh yoweishi inahos eshudok arpesh shape wabur Babilon shenekesh iri, aria Krais ta nutogur kabi douk arman netem shigorihwinyi hos um aria nunaki. \io1 20:1-15 Satan ta nunuweshik nupeik namudok agudok gagari nuwag gabuh gani atap iri nuwag aria Iruhin ta nunek skelimaguk ihishmorim arpesh ba iyoh \io1 21:1-27 Namuburi wabur Jerusalem \io1 22:1-6 Worubibar abar bani shuruwepigos rowos douk ta arpesh shishoh aria shupe wosik abom ihih nyumneh iri. \io1 22:7-21 Jisas Krais ananin nyatuh iri baraen douk nahwar sabaishi arpesh um shunakumori anan. \c 1 \s1 Baraen Jon Nenyem Nyakri Um Okwudok Buk Iri \p \v 1 Seiwok enyudok baraen um Jisas Krais nyanabeshuk. Aria douk abudok nyutob enyen nyatogur yopugunum. Iruhin douk nakon enyudok baraen Jisas um nukrip shenek Iruhin ananin mour iri um nuyabigesh um shanabeshuk iri eshudok eneshenesh hurukatin um shutogur. Anan douk neyabigap namudok. Anan neshopoki ananin ensel nyanakumori eik Jon douk yenek Iruhin ananin mour iri aria nyakripe enyudok baraen. \v 2 Aria eik yatik eshudok ihishmorim eneshenesh jurug aria eik yawereh enyudok baraen yakripep yopugunum. Enyudok baraen douk Iruhin ananin nyani enyudok adurin baraen Jisas Krais nakripepenyi. \v 3 Enyudok baraen nyetem okwudok buk iri douk nyakrium eshudok douk ta shutograri iri. Aria ihishmorim arpesh douk shutarih enyudok baraen debeg um kupaishi shumneken iri, eshesh wosik shanadudareh. Aria eshudok douk shumneken aria shusuhwen dodog shugipeshen iri eshesh shopunek douk shanadudareh. Um maresh? Abudok nyutob um eshudok ihishmorim shutogurum douk banaki hurukatin. \s1 Baraen Jon Nenyem Nyunam Iruhin Ananish Arpesh Shape 7-poreirub Warub Iri \p \v 4-5 O ipak Iruhin ananishi arpesh pape arbudok 7-poreirub warub douk bape shokugi nahobig Esia iri. Eik Jon yenekumepogu apudok shup ipak. Eik yakri Iruhin douk seiwok nape, aria kweipon shopunek ta nupe arigaha hugiguk iri nyumnah hutograri nutaurumep meyoh. Aria anan nutaurumep pupe dodogowip aria ipakiruh aparuh hur wosik. Aria shopunek, yakri eshudok 7-poreish yopishi mishish\f + \fr 1:4-5 \ft Enesh shakri eshudok 7-poreish yopishi mishish douk shakri um Iruhin ananin Mishin.\f* douk shape hurukatin um Iruhin ananin debeinyi wagitur iri shuni Jisas Krais shopunek shutaurumep meyoh aria ipakiruh aparuh hur wosik. Jisas Krais douk neyotu dodogowin atun nagipesh ananin baraen wosik iri nakripep ihinymorim Iruhin ananin adurin atinyi yopinyi abom baraen. Aria sagomatin Iruhin narik nohur anan nakutukuk wonugwehw aria watak nakitak nape. Aria anan douk abom nape debeini um ihim-morim debeimi king douk hape agundok atap iri. \p Anan douk urkum manawashamap aria ananibor owishibor botourak babuh aria bokweshihap aria mape wosik um eneshenesh apakish yoweishi inahos. \v 6 Aria douk anan nenekap mape debeipi um sabaishi arpesh kabi douk king-omi um. Aria shopunek, anan nenekap mape pris kabi amam seiwok hape henek ofa um eneshenesh eshudok hako Iruhin iri um. Aria apak munek mour um Iruhin douk Jisas Krais nenek lotuman iri. Aria anan shopunek douk ananin Yain. Aria eik yakri debeinyi nyeigur nyuni ihinyumorim dodog abom shupeum anan atun ihih nyumneh! Adur atin. \p \v 7 Ipak tik! Anan ta nini orug nunaki. Aria ihishmorim arpesh shuni eshudok douk seiwok shan nagok iri ta shutrun esheshis nabes. Aria ihismorim debeisi awirosish arpesh douk shape agundok atap iri ta shurepan abom. Adur atin eshudok ta shutogur namudok atin. Adur atin. \p \v 8 Aria debeini dodogowini abom Iruhin douk seiwok nape, aria douk shopunek nape, aria kweipon ta nunaki iri nakri namudok, “Seiwok baugos um ihishmorim eneshenesh eshudok watak enesh shupe uwe aria eik yarig yape. Aria kweipon shopunek, abudok nyutob ihishmorim eshudok shunak shutuhuk um eik ta ipe.” \s1 Jon Natik Krais Douk Iruhin Nagraehan Neshopokan Nanaki Iri \p \v 9 Eik ipakin ashuken Jon douk yani ipak munoprom Jisas atun iri. Eik douk yani ipak memnek eriger aria meyotu dodogowip um musah enenyenen amaen douk ta nyutogrumap iri. Aria douk shopunek, eik ta ini ipak um muwish agundok Iruhin nape Debeini um ananish arpesh um. Eik douk yakripesh Iruhin ananin baraen nyani enyudok adurin atinyi baraen um Jisas. Douk namudok aria eshesh shasuhwe sharawe shanaki sheyosop yapeik enyudok unai nyeigurinyum Patmos iri. \v 10 Anah nyumnah douk apak apa mape munek lotu um Debeini ahi, Iruhin ananin Mishin nyatogrume dodogowin atin aria nyeyabige eshudok yatrish kabi yabo yomnis yatrish um. Aria yemnek anah debeihi mah agabiwe um kabi douk shahapur oruhw um. \v 11 Aria enyudok arpen nyeyagwrehi iri nyakripe nyakri, “Nyak wem eshudok douk ta nyutrish iri anap shup aria nyukeshop punak um Iruhin ananish arpesh shape arbudok 7-poreirub warub iri. Nyeiguhwirub um warub douk arbudok. Efesus, Smerna, Pergamum, Taiataira, Sardis buni Filadelfia iri Laodisia.” \p \v 12 Aria eik yatanam um itik enyudok douk nyakripe enyudok baraen iri aria yatik 7-poreish eshudok shenekesh gol iri shatao. Eshesh douk shenekesh um showem lamhos shetem um. \v 13 Aria anan arman neyotu orokohun um eshudok 7-poreish shenekesh gol iri. Anan nor anah rouhi rupah habuh heyawiamokuk ananiruh yeriweruh aria nawashak anat let douk shenekat gol iri um ananin mishin. Anan douk kabi Anudok Arman douk natogur adurinyi arpen iri um. \v 14 Aria ananig barag douk gatogur shigorihwig abom kabi ehirub douk batogur sipsip iri o kabi shigorihwisi ais um. Aria ananis nabes satrugun kabi douk debeihi nyih hanu aria bogaragun um. \v 15 Aria ananiruh yeriweruh hatrugun abom kabi enyudok brasin kapa iri um douk shashainyeh debeihi nyih aria nyatrugun um. Aria ananih mah heyagwreh debeg kabi worub batogur banaki um. \v 16 Anan nasuhw 7-poreyiyu unib um ananin yopunyi rogur, aria anat wanohwiti bainat douk wanohwit eresit wobuwobur iri tatograri ananit nokwat. Aria ananig yamag bogagrag abom kabi wah hatao nyumnah iri hatrugun um. \p \v 17 Douk yatrun aria yanak yabuh yakus hurukatin um ananiruh yeriweruh kabi anan nagok iri arman um. Aria anan nowem ananin yopunyi rogur eik aria nakripe nakri, “Nyak mare nyunogugur, uwok! Eik douk seiwok baugos um ihishmorim eneshenesh eshudok watak enesh shupe uwe aria eik yarig yape. Aria kweipon shopunek abudok nyutob ihishmorim eshudok shunak shutuhuk um, eik ta ipe. \v 18 Eik douk madae igok iri uwe, uwok. Eik yape iri! Seiwok yagok aria douk yape, aria shopunek ta ipe ihih nyumneh. Aria eik douk yarao debeinyi big aria dodog um ipe debeiwe iri um agundok arpesh shugok um. Um ikri eshesh shunak um yoweiburi wabur o shunak um yopuburi. \p \v 19 Douk namudok aria nyak wem eshudok iganigadae nyatrish iri shuni eshudok douk shape shatogur agundok atap iri shuni eshudok douk ta kweipon shugiguk shutograri iri nyakip shup. \v 20 Aria baugenyum baraen riguk nyanabeshuk um oudok 7-poreiyu unib douk nyatik yasuhwo eikin yopunyi rogur iri douk namudok. Oudok unib douk wagraeh um 7-poreish enselahos douk shape sheyoh Iruhin ananish arpesh shape arbudok 7-poreirub warub iri. Aria baugenyum baraen um eshudok 7-poreish shenekesh gol iri um shuwem lamhos um douk nyakrium Iruhin ananish arpesh douk shape arbudok 7-poreirub warub iri.” \c 2 \s1 Baraen Nyanak um Iruhin Ananish Arpesh Shape Efesus Iri \p \v 1 Aria Jisas ta apa nakripe nakri, “Jon, nyak wemen enyudok baraen anap shup nyunak um enyudok ensel douk nyape nyeyoh Iruhin ananish arpesh shape Efesus iri. Eik Jisas eikin baraen douk enyudok. ‘Eik douk yasuhw 7-poreiyu unib eikin yopunyi rogur aria yape yarahaen orokohun um 7-poreish eshudok douk shenekesh gol iri um shape showem lamhosum iri yenekumep-ogu enyudok baraen ipak. \v 2 Eik yadukemesh um ihihmorim aih hani enyudok debeinyi mour ipak pape peneken iri. Aria yadukemep um agundok peyotu dodogowip atip um enenyenen amaen douk nyatogrumep iri. Aria ipak pakri uwok abom um eshudok shenek yoweihi aih iri arpesh. Aria shopunek, yadukemep um ipak douk pokwiraeh amudok armam douk henek rohw hakri amam douk aposel douk hakripesh Iruhin ananin baraen iri. Aria ipak padukemam um amam douk madae aposel omi uwe, uwok. Amam douk henek rohwumesh iri. \v 3 Aria shopunek, eik yadukemep um agundok arpesh shatrip um pasuhw eikin baraen pagipeshen um aria shenek yoweihi aih um ipak um. Aria ipak peyotu dodogowip aria madae juwehosip uwe. Aria shopunek, eik yadukemep um ipak douk madae arigeh hep um punek enyudok debeinyi mour um pugipesh eik um uwe, uwok. Ipak peyotu dodogowip atip. \p \v 4 Aria douk eik yakri ikripep enen baraen um eshudok yoweishi inahos douk ipak pape penekesh iri. Sagomatin ipak urkwip panawashame dodog abom aria pagipeshe. Aria douk uwok. \v 5 Aria eik yakri ipak urkwip purum agundok riguk ipak papeum. Sagomatin ipak pape wosik, aria douk ipak patu pagrukuk rougunum. Ipak urkwip douk madae punawashame dodog uwe, uwok. Aria douk eik yakri ipak ta pukutukuk ipakish yoweishi inahos aria watak putanam puke aparuh eik. Aria ipak urkwip punawashame dodog abom kabi sagomatin ipak urkwip panawashame um. Uwok um, eik ta inaku itukuk ipakin enyudok douk shape showem lam um agundok douk enyen nyape nyataum. \v 6 Aria douk ipak watak panasuhw ehudok yopihi aih abom um pakri uwok um ehudok aih douk apudok awirop douk shanahwar um Nikolas\f + \fr 2:6 \ft Apudok awirop Nikolas apa shani eshesh Kristen shape Efesus bani Pergamum iri shape shenek lotu. Aria eshesh apa shenek skulumesh um shunek eneshenesh yoweishi inahos.\f* iri shenekesh iri. Eik shopunek douk yakri um uwok abom. \p \v 7 Aria douk ipak arigos sapenyep iri ta pumnek enyudok baraen Iruhin ananin Mishin nyakrip ananish arpesh-enyi aria pusuwen dodog pugipeshen! Eshudok arpesh douk shiyotu dodogowish atish shunek wanohw shubo yoweinyi nyubuhuk iri, eik ta ikesh yopinyi big um eshesh shuwok epudok shurkwip douk peir enyudok rowog douk nyatao Iruhin ananig nahobig ganahwar um Paradais iri. Aria eshudok arpesh shuwok epudok shurkwip iri ta shupe wosik abom ihih nyumneh.’” \s1 Baraen Nyanak Um Iruhin Ananish Arpesh Shape Smerna Iri \p \v 8 Aria Jisas watak shopunek nakripe nakri, “Jon, nyak wem enyudok baraen anap shup nyunak um enyudok ensel douk nyape nyeyoh Iruhin ananish arpesh shape Smerna iri. Eik Jisas eikin baraen douk enyudok. ‘Seiwok baugos um, ihishmorim eneshenesh eshudok watak enesh shupe uwe aria eik yape. Aria kweipon shopunek, abudok nyutob ihishmorim eshudok shunak shutuhuk um, eik ta ipe. Douk seiwok shae yagok aria douk watak yakitak yape. \v 9 Eik douk yadukemesh um enenyenen amaen douk nyatogur um ipak iri. Aria shopunek, yadukemesh um ipak eneshenesh eshudok wokep. Aria uwok. Ipak douk pogrem sabaishi yopishi eneshenesh eshudok shakusumep iruhw heven. Aria eik douk yadukemesh um enyudok yoweinyi baraen douk eshudok arpesh douk shenek rohwumep shakripepen iri. Eshesh shakri eshesh douk Juda aria eshesh madae Juda abom uwe, uwok. Eshesh douk Satan ananish. \v 10 Aria ipak mare punogugur um enenyenen amaen douk ta nyutogrumep aria nyunekep pumnek debeiri eriger iri. Ipak pumnek! Satan ta nunek anep punak punuweshik pupe um nukwiraehep punek yoweishi inahos. Aria ipak ta pumnek eriger banab nyutob meyoh kabi 10-poreih nyumneh meyoh um. Douk enesh shukri shep pugok um, ipak ta pusuhw eikin yopinyi baraen dodog aria piyotu dodogowip atip. Aria eik ta ituk ipakish nyeiguhw shuto iruhw aria ta inekep pupe wosik ihih nyumneh. Eik ta itaurumep pupe wosik. \p \v 11 Aria douk ipak arigos sapenyep iri ta pumnek enyudok baraen douk Iruhin ananin Mishin nyakrip ananish arpesh enyi aria pusuwen dodog pugipeshen! Eshudok arpesh douk shiyotu dodogowish atish shunek wanohw shubo yoweishi inahos shubuhuk aria eshesh ta mare shugok anah shopunek,\f + \fr 2:11 \ft Jisas watak nutanamori ahi, shagok iri ta watak shukitak aria shiyotu um kwot. Aria eshudok douk madae shunek bilip iri uwe ta shunak um yoweiburi wabur aria ta shugok anah shopunek.\f* uwok.’” \s1 Baraen Nyanak Um Iruhin Ananish Arpesh Shape Pergamum Iri \p \v 12-13 Aria Jisas nakripe shopunek nakri, “Jon, nyak wem enyudok baraen anap shup nyunak um enyudok ensel douk nyape nyeyoh Iruhin ananish arpesh shape Pergamum iri. Eik Jisas eikin baraen douk enyudok. ‘Eik douk yasuhw atudok wanohwiti bainat douk wanohwit wobuwobur iri yenekumep-ogu enyudok baraen ipak. Eik douk yadukemesh um ipakibur wabur. Satan douk nape debeini um ipakibur wabur. Aria eik yadukemep um ipak pasuhw eikin baraen dodog pagipesh eik atuwe. Aria eshesh shabo anudok yopuni arman Antipas douk nasuhw eikin baraen dodog abom nakripeshen iri nagok ipakibur wabur douk Satan napenyabur. Aria abudok nyutob eshesh shan nagok um, ipak shopunek peyotu dodogowip aria madae pukri punyukur-ukuk eikin baraen uwe, uwok. \p \v 14 Aria douk eik yakri ikripep enen baraen ipak um enesh yoweishi inahos douk ipak pape penekesh iri. Ipak anep douk wata pasuhweh dodog ehudok Balam ananih yoweihi aih. Ananih aih douk ehudok. Seiwok anan neyabigan ehudok yoweihi aih Balak aria Balak nenek rohw um eshesh Israel shenek yoweishi inahos um shakonuguk agabus Iruhin. Balak douk nakripesh shawok eshudok mahish iri worigun douk sharik shenek ofamesh shako amudok madae adurimi god omi iri uwe. Aria shopunek, nakripesh shenek wehrur um. \v 15-16 Aria douk shopunek namudok atin. Ipak anep douk pasuhw ehudok yoweihi aih ehudok apudok awiropish arpesh shahwaresh um Nikolas\f + \fr 2:15-16 \ft Putik futnot nyape Revelesen 2:6 iri.\f* iri esheshih. Douk namudok aria ipak ta pukeshuk agabus yoweishi inahos ipak pape penekesh iri aria watak putanam pukon aparuh Iruhin. Uwok um, eik ta hurukatin um inaku aria ini eshudok douk shagipesh ehudok eshesh Nikolas esheshih aih iri murpak. Aria ta ikumesh atudok bainat douk tatograri eikit nokwat iri. \v 17 Aria douk ipak arigos sapenyep iri ta pumnek enyudok baraen Iruhin ananin Mishin nyakrip ananish arpesh-enyi aria pusuwen dodog pugipeshen! Eshudok arpesh douk shiyotu dodogowish atish shunek wanohw shubo yoweishi inahos shubuhuk iri, kweipon eik ta ikesh anagun worigun douk shahwaragun um mana douk nyanabeshuk nyakus iri. Aria shopunek, eik ta iwem esheshish namushi nyeiguhw anabor shigorihwi-bori utabor aria ta ikesh aburdok utabor eshesh atin atin. Aria kupaishi arpesh ta mare shudukem eshudok namushi nyeiguhw, uwok. Eshudok douk sharao aburdok utabor iri atish ta shudukemesh.’” \s1 Baraen Nyanak Um Iruhin Ananish Arpesh Shape Taiataira Iri \p \v 18 Aria Jisas nakripe nakri, “Jon, nyak wem enyudok baraen anap shup punak um enyudok ensel douk nyape nyataurum Iruhin ananish arpesh shape Taiataira iri. Eik Jisas eikin baraen douk enyudok. ‘Eik Iruhin ananin nuganin douk eikis nabes satrugun kabi debeihi nyih hanu aria bogaragun um. Aria eikiruh yeriweruh hatrugun kabi enyudok bras kapa douk shishainyeh debeihi nyih iri nyatrugun um. Eik yenekumepogu enyudok baraen ipak. \p \v 19 Eik yadukem ehudok yopihi aih ipak pape penekeh iri um agundok ipak urkwip panawasham Iruhin nani kupaishi arpesh um. Aria pasuhw eikin baraen dodog pagipeshen aria douk penek yopinyi mour um putaurum sabaishi arpesh um. Aria shopunek, ipak peyotu dodogowip atip abudok nyutob amaen nyatogrumep um. Aria eik yadukemesh um ehudok yopihi aih douk ipak pape penekeh iri douk heshagrakuk ehudok yopihi aih riguk ipak parik penekeh iri. \p \v 20 Aria douk eik yakri ikripep enen baraen um eshudok yoweishi inahos douk ipak pape penekesh iri. Ipakish yoweishi inahos douk eshudok. Ipak pakri wosik aria pape patruk meyoh okwudok yoweikwi armatok Jesebel aria okwok douk kwani ipak kwape. Okwok douk kwenek rohw kwakri okwok douk onok profet douk kwakripesh Iruhin ananin baraen iri. Aria okwok douk kwenek rohw iri. Okwok kwenek rohw um eshudok shenek eikin mour iri kwakripesh shenek wehrur um. Aria shopunek, shawok agundok worigun douk shenek ofamogun um amudok madae adurimi god omi iri uwe. \v 21 Aria eik douk yakutukuk kwape anah nyumneh shopunek um yakri kwukeshuk agab okwokwish yoweishi inahos um agundok kwani kupaishi shenek wehrur um. Aria yakri watak kwutanam kwunakumori eik, aria uwok. \v 22 Douk namudok aria eik ta inekok kwishuh kwutuwatagun um kwumnek debeiri eriger. Aria ta eshudok arpesh douk shani okwok shenek wehrur iri mare shukeshuk agabus esheshish yoweishi inahos aria shatanam shunakumori eik um, eik ta inekesh namudok. Eik ta inekesh shumnek debeiri eriger abom. \v 23 Aria shopunek, eik ta ibo eshudok douk shagipesh okwokwin baraen iri shugok. Eik ta inekesh namudok aria ihishmorim Iruhin ananish arpesh ta shudukemesh shukri eik douk yadukemesh wosik abom um ihishmorim arpesh esheshish mishish aria aparuh shor shanak um. Aria eik ta iwanamep eneshenesh wosikumep atin atin um ihihmorim aih ipak pape penekeh iri. \p \v 24 Aria douk eik yakri ikrip ipak anep douk pape Taiataira iri. Ipak madae pugipesh enyudok okwokwin yoweinyi baraen uwe. Aria shopunek, ipak madae pugipesh ehudok aih douk enesh kupaishi shahwareh shakri, “Satan ananih aih douk hanabeshuk atin abom iri.” Aria eik ta mare watak ikripep enen kupainyi baraen shopunek um ipak pugipeshen iri, uwok. \v 25 Aria eik yakri ipak ta pusuhw ehudok ihihmori yopihi aih iri baraen douk ipak paraen iri. Aria piyotu dodogowip atip arigaha eik watak itanamori. \p \v 26-27 Aria eshudok arpesh douk shugipesh eikim urkum aria shiyotu dodogowish atish shunek wanohw shubo yoweishi inahos shubuhuk arigaha esheshib nyutob um shugok um butogur um, eik ta inekesh namudok. Eik ta ikesh debeishi dodogowishi nyeiguhw um shupe debeishi um sabaishi arpesh douk shape ihigos nahobigos iri. Aria eshesh ta shupe debeishi shusuhw merikw-umesh namudok atin kabi douk seiwok eikin Yain neke debeinyi nyeigur aria yape debeiwe iri yasuhw merik um sabaishi arpesh um. Enyudok ta nyutogur kabi Iruhin ananin baraen douk nyetem ananik Buk iri nyakrium. Iruhin nakri namudok, “Anan ta nupe dodogowin atun abom aria ta nusuhw anam ainim butum aria nupe nusuhw merikw-umesh. Anan ta nunekesh kabi anan arman douk nawor marus shenekas amnab iri pupuwaros shokugun atugun um.” \p \v 28 Aria eik ta ikesh okwudok unuk douk kwanahwar um shuduwi iri. \v 29 Aria douk ipak arigas sapenyep iri ta pumnek enyudok baraen Iruhin ananin Mishin nyakrip ananish arpesh-enyi aria pusuwen dodog pugipeshen!’” \c 3 \s1 Baraen Nyanak Um Iruhin Ananish Arpesh Shape Sardis Iri \p \v 1 Aria Jisas nakripe nakri, “Jon, nyak wem enyudok baraen anap shup nyunak um enyudok ensel douk nyape nyeyoh Iruhin ananish arpesh shape Sardis iri. Eik Jisas eikin baraen douk enyudok. ‘Eik douk yasuhw Iruhin ananish 7-poreish yopishi mishish\f + \fr 3:1 \ft Putik futnot nyape Revelesen 1:4 iri.\f* shani 7-poreiyu unib aria yenekumep-ogu enyudok baraen ipak. \p Eik douk yadukemesh um ihihmorim eneheneh aih ipak pape penekeh iri. Arpesh shatrip um, eshesh shakri ipak madae pugok iri uwe. Aria uwok, ipak nubokadae pagok iyoh. \v 2 Douk namudok aria ipak pikitak pukutukuk agundok ipak peshuh um. Aria ihihmorim ipakih yopihi aih douk ipak wata pasuweh iri, eheh douk hurukatin um hugok. Douk namudok aria ipak ta pikitak aria punekeh dodogowih abom atih. Um maresh? Eikin debeini Iruhin natik ipak penekeh iri aih jurug aria nakri eheh douk madae yopih uwe, uwok. \v 3 Douk namudok aria ipak wata urkwip purum enyudok baraen douk seiwok ipak pemneken iri aria wata pugipeshen. Aria putanam pukeshuk agabus yoweishi inahos aria wata punakumori eik. Uwok um, eik ta inaku kabi anan nakwuaruh iri nanakumagu aria ipak ta mare pudukemesh um abudok nyutob eik inaku itogrumep obi nyutob. \p \v 4 Aria ipak karowip pape Sardis iri madae pugipesh yoweihi aih uwe. Aria enyudok enyen douk kabi ipak madae punek ipakih rupeh hubosusih um uwe. Aria ipak atip ta pur ehudok shigorihwihi rupeh aria puni eik munak atugun. Um maresh? Ipak douk yopishi arpesh aria ipak douk wosik um puni eik munak atugun um. \v 5 Aria eshudok arpesh douk shiyotu dodogowish atish shunek wanohw shubo yoweishi inahos shubuhuk iri, eik ta ikesh ehudokmori shigorihwihi rupeh shihur. Eshesh ta shihur kabi ipak karowip pape Sardis iri pehur um. Aria eik ta mare itorihuk esheshish nyeiguhw douk shatem okwudok buk douk eshudok arpesh ta shupe wosik ihih nyumneh iri esheshish nyeiguhw shatemokwi, uwok. Aria eik ta ikrip eikin Yain nini ananish enselahos yopugunum um eshudok arpesh ikri eshesh douk eikish arpesh. \v 6 Aria douk ipak arpesh arigos sapenyep iri ta pumnek enyudok baraen Iruhin ananin Mishin nyakrip ananish arpesh-enyi aria pusuwen dodog pugipeshen.’” \s1 Baraen Nyanak Um Iruhin Ananish Arpesh Shape Filadelfia Iri \p \v 7 Aria Jisas nakripe nakri, “Jon, nyak wem enyudok baraen anap shup nyunak um enyudok ensel douk nyape nyeyoh Iruhin ananish arpesh shape Filadelfia iri. Aria eik Jisas eikin baraen douk enyudok. ‘Eik douk yopuweiri abom douk aria eikin baraen douk adurin atin yasuhw ki\f + \fr 3:7 \ft Enyudok baraen nyakri Jisas Krais atun narao big um nukri meishi arpesh shuwish numun Iruhin ananibur namuburi wabur Jerusalem douk ta bukutukuk iruhw heven bubuhi iri (Revelesen 21:2).\f* um atudok wit douk seiwok King Devit nasuwen iri. Aria ta eik ijik wit um, ta mare enen arpen dodogowin um nyutaru. Aria shopunek, ta eik itaru um, ta mare enen arpen dodogowin um nyijikat. \v 8 Eik douk yadukemesh um ihihmorim aih ipak pape penekeh iri. Aria shopunek, eik yadukemesh um ipak douk madae dodogowip um punek eikin mour wosik um uwe. Aria ipak pagipesh ihinyumorim eikin baraen aria madae pubeshuk eikin nyeigur uwe, uwok. Aria ipak tik. Eik yejik anat wit tanejik tapeimep. Aria ta mare enen arpen dodogowin um nyutaru, uwok. \v 9 Aria ipak pumnek! Ipak douk padukemesh eshudok Satan ananish arpesh. Eshesh shenek rohw shakri eshesh douk Juda, aria eshesh douk madae Juda abom uwe. Eshesh douk shenek rohw iri. Douk namudok aria eik ta inekesh shunaki shubuh shuduk ohrubus hurukatin um ipakiruh yeriweruh. Aria abudok nyutob eshesh ta shudukemesh shukri adur atin eik douk urkum manawashamep ipak Iruhin ananish arpesh pape Filadelfia iri. \v 10 Ipak douk pagipesh eikin baraen wosik peyotu dodogowip aria madae juwehosip arigas uwe um enenyenen amaen douk nyatogrumepari. Namudok aria abudok nyutob eneheneh kwiraeh hutogur um hukwiraeh ihishmorim arpesh shape agundok atap iri um, eik ta itaurumep piyotu dodogowip atip aria pupe wosik. \p \v 11 Aria eik douk hurukatin um inaku. Douk namudok aria ehudok yopuhi aih ipak pagipesheh penekeh iri ipak ta gamo pusuweh dodog. Ta wosik atin enesh kupaishi arpesh shutrip shuraoukuk enyudok ipakin yopinyi prais douk ta ipak puraen iri. \v 12 Aria eshudok arpesh douk shiyotu dodogowish atish shunek wanohw shubo yoweishi inahos shubuhuk iri, eik ta inekesh shiyotu dodogowish atish kabi anohw urohw douk hwatao hwosah eikin debeini Iruhin ananit debeiti urupat iri. Aria eshesh ta mare wata shukutukuk shutogur shunak, uwok. Eik ta iwem eikin Iruhin ananin nyeigur nyuni ananibur namuburi wabur Jerusalem ababurin nyeigur nyutem eshudok arpesh esheshiruh yegeshiweruh. Abrudok wabur ta bukutukuk iruhw heven douk eikin Iruhin napeum bubuhi iri. Aria eik shopunek ta iwem eikin naminyi nyeigur nyutem esheshiruh yegeshiweruh. \v 13 Aria douk ipak arigos sapenyepi um ta pumnek enyudok baraen Iruhin ananin Mishin nyakrip ananish arpesh-enyi aria pusuwen dodog pugipeshen.’” \s1 Baraen Nyanak Um Iruhin Ananish Arpesh Shape Laodisia Iri \p \v 14 Aria Jisas nakripe nakri, “Jon, nyak wem enyudok baraen anap shup nyunak um enyudok ensel douk nyape nyeyoh Iruhin ananish arpesh shape Laodisia iri. Eik Jisas eikin baraen douk adurin. Enyen douk enyudok. ‘Eik douk yeyotu dodogoiwe atuwe abom yakripesh yopinyi abom wosik Iruhin ananin adurin atinyi baraen iri. Aria eik douk baugos um ihishmorim eshudok eneshenesh douk Iruhin nenekesh shape iruhw atap iri shani ihishmorim arpesh. Eik yenekumepogu enyudok baraen ipak. \v 15 Eik yadukemesh um ehudok aih ipak pape penekeh iri um pape penek eikin mour um. Ipak douk madae nyumanugasip abom uwe aria shopunek, madae juwehosip abom uwe. Aria eik yakri ipak ta nyumanugasip abom o juwehosip abom. \v 16 Aria uwok. Ipak madae juwehosip abom uwe o madae nyumanugasip abom uwe. Ipak juwehosip karowih atin. Douk namudok aria eik ta igugurukwep putograri eikit nokwat! \v 17 Aria ipak pakri, “Apak manabuk sabaibori utabor bani sabaishi eshudok eneshenesh. Apak madae yaruhish um enesh eshudok eneshenesh uwe.” Aria ipak pape yowep abom. Aria arpesh ta shutrip aria shenek gihaumep. Eik yatrip um, ipak douk kabi yaruhish um eneshenesh yopishi eshudok iri um. Ipak kabi douk nabes seshukeshi arpesh um. Ipak kabi douk rupeh wokep aria pagor pape um. Aria ipak douk madae pudukemesh uwe. \v 18 Douk namudok aria eik yakri ikripep enyudok baraen. Eikir gol douk debeihi nyih hanur aria henekar ratogur yopur abom. Douk namudok aria ipak putor arudok gol um, ipak ta putogur debeipari kabi shogrem sabaibori utabor iri um. Aria punator shigorihwihi rupeh aria pihur um punoshigar ipakiruh yegeshiweruh um arpesh mare shutrip pugor pupe aria abraen nyupeyep, uwok. Aria shopunek, ipak putor marasin aria punayok nabes um ipak wata putrugun wosik. \v 19 Eshudok arpesh douk eik urkum manawashamesh iri, eik ta ihesh um inekesh shutogur yopishi arpesh abom. Douk namudok aria ipak urkwip ta purum ipakih aih aria pukeshuk agabus yoweishi inahos aria pukon aparuh Iruhin abom. \v 20 Ipak pumnek! Eik yeyotu wit aria yape yarigep. Aria meinyi arpen douk nyumneke aria nyijikume wit iri, eik ta iwish ini enyen upe numun. Aria ohwak ta upe uwok worigun atugun. \p \v 21 Aria eshudok douk shiyotu dodogowish atish shunek wanohw shubo yoweishi inahos shubuhuk iri, eik ta ikesh debeinyi nyeigur um shupe debeishi aria shuni eik mupe eikin debeinyi wagitur. Kabi douk seiwok eik yeyotu dodogoiwe yenek wanohw yabo yoweishi inahos shabuhuk aria douk yape debeiweiri yani eikin Yain wape ananin debeinyi wagitur um. \v 22 Aria douk ipak arigos sapenyep iri um ta pumnek enyudok baraen Iruhin ananin Mishin nyakrip ananish arpesh-enyi aria pusuwen dodog pugipeshen!’” \c 4 \s1 Shenek Lotu Um Iruhin Gani Iruhw Heven \p \v 1 Douk enyudok nyanakuk aria eik yatik anat wit tanajik tape iruhw heven. Aria yemnek anah mah. Aria enyudok arpen nyeyagwreh debeg kabi shahapur oruhw-umori douk iganigadae yemneken nyeyagwrehi iri nyakripe nyakri, “Nyak nyutowi agundok iruhw aria iyabigen eshudok eneshenesh douk ta shutogur iri.” \v 2 Aria ahudok atuh Iruhin ananin Mishin nyatogrume dodogowin atin aria yatigu enen debeinyi wagitur douk king-omi atum hapenyen iri nyakus iruhw heven. Aria anan arman nape enyudok wagitur. \v 3 Anan natrugun kabi anam yopumi abom utom nyeigurim um jaspa iri um mani kupaimi owishiborimi nyeigurim um konilian iri batrugun um. Aria enen renbo nyakus aria enyenyir yamuger rakih rananug enyudok debeinyi wagitur. Enyudok renbo douk yopin abom kabi anam yopumi grinporeim utom nyeigurim um emeral iri um. \v 4 Aria 24-poreish debeishi wagiturahos shopunek shakus shersharih um enyudok debeinyi wagitur. Aria anam debeimi armam 24-poreim hatem eshudok wagiturahos. Amam hore shigorihwihi rupeh aria howem yopugwi hatog shenekog gol iri douk king-omi atum hogwem iri. \v 5 Aria utag bogaragi gani enyudok debeinyi wagitur nyakus um aria utag brereyarog geyagwreh debeg. Aria hurukatin um enyudok debeinyi wagitur 7-poreish ourehish douk hanish atish iri shakus. Eshudok ourehish douk shakri wobuwobren baraen um Iruhin ananish 7-poreish yopishi mishish.\f + \fr 4:5 \ft Putik futnot nyape Revelesen 1:4 iri.\f* \v 6 Aria hurukatin um enyudok debeinyi wagitur, enen enyudok kabi douk debeigwi youg um nyakus. Enyen nyatrugun abom nyape kabi wenyir um. Aria eshudok 4-poreish dodogowishi eshudok douk mishish shoresh iri shape orokohun aria shape shersharih um enyudok debeinyi wagitur. Aria sabaisi nabes sape yamagosish um shani aparuhish um shani agabusish um. \v 7 Aria nyarik iri dodogowinyi douk mishin nyoren iri douk nyape kabi enen debeinyi wanohwinyi mahin nyeigurinum laion iri. Aria nyagiguk iri nyape kabi enen abonin bulmakau um. Aria binyatin iri enyenyig yamag gape kabi arpenyig yamag um. Aria nubatin-enyi nyape kabi anan debeini kumun nehuru nanak iruhw iri um. \v 8 Aria eshudok nubatish, eshesh atin atin douk anawipish kapraigiyohos shapenyesh. Aria numuniruh um hani adukiruh um esheshiruh yegeshiweruh ihiruhmorim douk shukniruh abom um nabes atus. Aria nyumneh weibus eshesh shapeum shakri, \q1 “Debeini Iruhin douk dodogowini abom. \q1 Anan douk yopuni abom, anan douk yopuni abom, \q1 anan douk yopuni abom. \q1 Seiwok nape, aria douk shopunek nape, \q1 aria kweipon shopunek ta nunaki.” \m Eshesh madae shupe um shurao uhwin atin um shakri enyudok baraen um uwe. \v 9-11 Eshesh shape shatuk Iruhin douk nape enyudok debeinyi wagitur iri ananin nyeigur nyato iruhw. Anan douk nape ihih nyumneh iri. Eshesh shanadudareh-uman shenek tenkyuman shakri anan yopuni. Aria abudok nyutob eshudok nubatish dodogowishi douk mishish shoreshi shenekesh namudok um, amudok 24-poreim debeimi habuh hoduk ohrubus hurukatin um Iruhin douk nape wosik abom ihih nyumneh iri douk nape enyudok debeinyi wagitur iri aria hape henek lotuman. Amam honik amamig yopugwi hatog douk king-omi atum hogwem iri hawashog hurukatin um enyudok debeinyi wagitur aria hakri, \q1 “Apakin debeini Iruhin, nyak douk \q1 dodogowinyi yopunyi abom. \q1 Aria ihishmorim arpesh ta shutuk nyakin atin nyeigur nyuto iruhw. \q1 Um maresh? Nyak nyagipesh nyakim atum urkum \q1 aria nyenek ihishmorim eneshenesh eshudok shatogur shape aria nyorukesh yapis. \q1 Eshesh douk nyakim urkum atum morumesh nyakriyesh \q1 aria eshesh shatogur shape.” \c 5 \s1 Jon Natik Onok Buk Douk Shaweshigok Iri \p \v 1 Aria eik Jon yatik anudok arman douk natem enyudok debeinyi wagitur iri nasuhw onok buk ananin yopunyi rogur. Okwudok buk okwok douk kabi anap roupi shup um. Okwok douk shadareshok aria showeshigok. Aria baraen shenyem nyape numunik um kwani aduk shopunek. Aria showeshigok 7-poreih shakwu kendelis gris. \v 2 Aria eik yatik enen dodogowinyi ensel nyape nyeyagwreh debeg nyakri, “Meinyi arpen douk yopin abom aria wosik um nyubahiguk asudok kendelis gris douk showeshik okwudok buk um aria nyukweshihok?” \v 3 Aria madae shutik enen atin arpen nyape iruhw heven iri o agundok atap iri o shakamum agundok atap iri douk ta wosik um nyukweshih okwudok buk aria nyutik numunik um iri. \v 4 Aria douk yatik um madae shuparug enen arpen uwe douk wosik um nyukweshih okwudok buk aria nyutik numunik um iri. Douk namudok aria eik yereh debeg. \v 5 Aria anan um amudok 24-poreim debeimi nanaki nakripe nakri, “Kwamnek! Nyak mare nyureh! Anan arman um apudok awirop nyeigurip um Juda iri douk nakitak Devit ananip awirop iri douk dodogowin kabi enen wanohwinyi mahin nyeigurinyum laion iri. Anan douk neyotu dodogowin atun nenek wanohw nabo yoweishi inahos shani ihishmorim ananish horim shabuhuk. Douk namudok aria anan douk dodogowin aria wosik um nubahiguk asudok 7-poreis kendelis gris douk showeshik okwudok buk um aria nukweshihok.” \s1 Jon Natik Enen Nugaen Sipsip \p \v 6 Aria yatigu enen Nugaen Sipsip nyeyotu hurukatin um enyudok debeinyi wagitur. Aria eshudok nubatish dodogowishi douk mishish shoresh iri shani amudok 24-poreim debeimi sheyotu shersharih enyudok Nugaen Sipsip. Enyen nyubrug gwapenyen kabi shaen nyagok iri um. Enyen 7-poreiruh shuwaruh hakih enyenyig barag aria 7-poreis nabes sapenyen. Asudok nabes douk sakri wobuwobren baraen um Iruhin ananish 7-poreish mishish\f + \fr 5:6 \ft Putik futnot nyape Revelesen 1:4 iri.\f* douk anan neshopokesh shanak ihigunmorim um agundok atap iri. \v 7 Aria enyudok Nugaen Sipsip nyanaki nyatrun okwudok buk anudok douk nasuok yopunyi rogur aria nape debeinyi wagitur iri. \v 8 Douk enyen nyatrunok aria eshudok nubatish dodogowishi douk mishish shoresh iri shani amudok 24-poreim debeimi shabuh shaduk ohrubus shakus hurukatin um Nugaen Sipsip aria shenek lotumen. Aria ihim-morim amudok debeimi hasuhw sisigish atish enesh eshudok kabi gitahas um shani anas dis douk shenekas gol iri. Asudok dis douk shuknis um enyudok paura douk enyenyigus nyugus seisik wosik iri. Enyudok paura douk nyakri wobuwobren baraen um beten douk Iruhin ananish arpesh shape shenekan iri. \v 9 Aria eshesh shape sheyarub onohw namuhwi awehw shakri, \q1 “Nyak douk yopuni abom aria wosik um nyutrun okwudok buk \q1 aria nyukweshih ihismorim kendelis gris douk showeshigok um. \q1 Um maresh? Eshesh shaen nyagok \q1 aria nyakibor owishibor batourak bator \q1 ihismorim awirosish arpesh \q1 aria bakweshihesh shape Iruhin ananish atish. \q1 Eshesh douk shape ihismorim sisigis debeisi awiros \q1 aria sheneyagwreh sabainyi kupainyi baraen iri. \q1 Eshesh douk sabairuhi sisigiruh yegeshiweruh-ish arpesh douk shape ihirubmorim debeirubi warub nahobigos \q1 abudok amnab agundok atap iri. \q1 \v 10 Nyak douk nyenekam hatogur pris douk hape henek ofa um \q1 eneshenesh eshudok hako apakin Debeini Iruhin iri. \q1 Aria anan ta nupe Debeini nusuhw merikw-umesh \q1 aria kweipon eshesh ta shupe debeishi \q1 kabi douk debeimi king-omi \q1 aria shusuhw merik um ihishmorim arpesh shape agundok atap iri.” \s1 Eshesh Shatuk Nugaen Sipsip Enyenyin Nyeigur Nyato Iruhw \p \v 11 Aria wata shopunek yatrugunugu aria yemneku eshudok sabaishi Iruhin ananish enselahos esheshih meh. Shadarehesh um douk shatogur sabaishi abom. Sabaibi tausenab bani sabaibi milionab. Eshudok sabaishi enselahos sheyotu shersharih enyudok debeinyi wagitur nyani eshudok nubatish dodogowishi douk mishish shoresh iri shani amudok 24-poreim debeimi armam. \v 12 Aria eshudok enselahos sheyarub debeg shakri, \q1 “Enyudok Nugaen Sipsip douk seiwok shaen nyagok iri douk yopunyi abom. \q1 Douk namudok aria enyen douk wosik um nyirao debeinyi nyeigur \q1 nyuni utabor buni eneshenesh yopishi eshudok \q1 shuni debeinyi dodog. \q1 Aria shopunek enyen douk wosik um nyurao yopinyi saki \q1 aria wosik um apak mutuk enyenyin atin nyeigur nyuto iruhw. \q1 Aria enyen douk wosik um apak munadudareh-umen abom aria mutuk enyenyin atin nyeigur nyuto iruhw \q1 aria munek lotumen.” \p \v 13 Aria eik yemnek ihishmorim eshudok douk Iruhin nenekesh shape iruhw atap iri shani eshudok douk shape shakam agundok atap iri shani ihishmorim shape shakam debeigwi youg iri shape sheyarub onohw awehw shakri, \q1 “Apak makri ihishmorim eneshenesh eshudok shunadudareh um \q1 anudok nape debeinyi wagitur iri nini Nugaen Sipsip. \q1 Aria shutuk esheshish nyeiguhw shuto iruhw \q1 aria shunek lotumesh ihih nyumneh. \q1 Aria makri ihinyumorim debeinyi dodog nyuni agundok natrugun aria nape dodogowini um shupe um \q1 eshesh biyesh ihih nyumneh!” \p \v 14 Aria eshudok nubatish dodogowishi douk mishish shoresh iri shakri, “Adur atin!” Aria amudok 24-poreim debeimi armam habuh hoduk ohrubus atap aria henek lotu um Iruhin nani Nugaen Sipsip. \c 6 \s1 Nugaen Sipsip Nyabrig Kendelis Gris Soweshik Buk Iri \p \v 1 Aria yatigu Nugaen Sipsip nyohur okwudok buk douk shadareshok showeshigok 7-poreis kendelis gris iri nyasuok aria nyabahiguk sarig iri kendelis gris. Aria eik yemnek enen sagomatin um eshudok nubatish dodogowishi douk mishish shoresh iri nyeyagwreh. Aria enyenyih mah heyagwreh um kabi douk utag pogarog um. Aria enyen nyakri, “Nyak yowi.” \v 2 Aria yatigu enen shigorihwinyi hos nyanaki. Aria anudok arman natem enyudok hos iri nasuhw enen kein. Aria shopunek, shakon anat yoputi hat douk eshudok arpesh douk shenek uhwinyum wanohw iri shogur iri. Aria abudok nyutob anan natem hos nanak kabi anan nenek uhwinyum wanogwiruh aria nakri nunek onohw shopunek wanohw nunek uhwinyumoh iri. \v 3 Aria Nugaen Sipsip nyabahiguk sagiguk iri kendelis gris aria eik yemnek enyudok nyagiguk iri dodogowinyi douk mishin nyoren iri nyakri, “Nyak yowi!” \v 4 Aria yatigu enen owishiborinyi nyatrugun iri hos nyanaki. Aria anudok arman natem enyudok hos iri narao dodog um nuhur shape agundok atap iri arpesh esheshiruh aparuh um shurpak aria shubo kupaishi shugok. Aria shakon anat debeiti bainat. \p \v 5 Aria Nugaen Sipsip nyabahiguk binyatinyis kendelis gris aria eik yemnek binyatin-in enyudok dodogowinyi douk mishin nyoren iri nyakri, “Nyak yowi!” Aria eik yatrugunugu aria yatigu enen behrabinyi hos nyanaki. Aria anudok arman natem enyudok hos iri nasuhw enen skel douk shape shenek skelum eshudok eneshenesh um ananis wis. \v 6 Aria yemnek enen enyudok kabi douk enen arpen enyenyih mah um. Enyen nyeyagwrehi agundok eshudok nubatish dodogowishi douk mishish shoresh iri shapemori. Aria enyudok nyeyagwrehi iri nyakri, “Nyak nyunak nyunek nyakin mour aria arpesh ta shugok um nyurub. Wit iri bali ta karowish atish aria ta shutoumesh um debeibori utabor. Douk namudok aria shunek mour atuh nyumnah shurabor iri utabor ta wosik um shutor atup shokupi marup um wit, o bias atup shokusi marus um bali kabi douk rais um. Aria agusudok rowos douk shape shenek wel-agos iri sani agosudok douk shadi wainip shuruwep-agosi nyak mare nyununugos!” \p \v 7 Aria Nugaen Sipsip nyubahiguk nubatis kendelis gris soweshik okwudok buk iri. Aria eik yemnek nyagiguk iri nubatin dodogowinyi enyudok mishin nyoren iri nyakri, “Nyak yowi!” \v 8 Aria eik yatigu enen akitohinyi hos nyanaki. Aria anudok natemori enyudok hos iri ananin nyeigur douk nanahwar Gok. Aria anudok anan douk debeini nasuhw merik um abrudok wabur douk shagok iri shapenyaburi nagimani. Aria arpesh shape agundok atap iri shenesiyao um nubatis awiros. Aria amam harao dodog um hubo anap awiropish eshudok arpesh shugok. Enesh hakwumesh bainatog haesh shagok, aria enesh shagok um nyurub. Aria enesh yoweihi arugeh haesh aria shagok, aria enesh wanohwishi wanarish mahish shaesh shagok. \v 9 Aria Nugaen Sipsip nyabahiguk anas wisish kendelis gris soweshik okwudok Buk iri. Aria eik yatigu eshudok arpesh douk seiwok abom shasuhw Iruhin ananin baraen dodog shakripesh um agundok Jisas nataurumesh um aria kupaishi arpesh shaesh shagok iri esheshish mishish. Eshesh shape shakam enyudok alta douk shape showem eshudok um shenek ofamesh shako Iruhin iri um. \v 10 Aria eshesh shahwar debeg shakri, “Dodogowini Debeini, nyak douk adurinyi yopunyi abom nyasuhw iruhw atap iri! Ta makwunih nyumneh hunak hudiguk aria nyak kadak nyunekumesh kwotog agundok atapishi arpesh um nyuwanamesh yoweishi inahos um agundok shabo apak magok um?” \p \v 11 Aria Iruhin nekesh rouhi shigorihwihi rupeh um atin atin eshudok arpeshish mishish aria nakripesh namudok nakri, “Ipak pupe pishukabar banab nyutob shopunek um arigaha shubo ipakish ashukenyish owashish douk shani ipak panuboum penek atin mour iri shugok kabi douk shabo ipak pagok um ba iyoh. Douk eshesh shesh shugok arigaha shunak shutogurum enyudok namba eik yakriyen iri aria eik ta kadak iwanom-umep ereb.” \p \v 12 Aria yatigu Nugaen Sipsip nyabahiguk anawipis kendelis gris douk soweshik okwudok buk iri aria debeikwi enyik kwatuk agundok atap. Aria nyumnahin aun natogur behrabin kabi anah yoweihi behrabihi rupah um. Aria wabin aun natogur owishiborin kabi owishibor um. \v 13 Aria unib wape iruhw utag iri wanatuk wagruki atap kabi enep watakipi fikip shuruwep douk dodogowinyi uhwin nyasusuep tutukarep pagruk-umori um. \v 14 Aria iruhw utag ganak gawishuk kabi shadaresh anap jarukwip um. Aria ihiruhmorim yodururuh hani unaihos shanak abom shapeik kupaigunum. \p \v 15 Aria amudok hape king um agundok atap iri hani anam debeimi nyeiguhw shatoumami, hani amudok debeimi hasuhw merik um ami iri, hani eshudok douk shanagrem sabaibori utabor bani jah iri, shani eshudok dodogowishi arpesh, shani ihishmorim arpesh douk shape shakamum kupaishi shenekumesh mour meyoh iri, shani eshudok douk shape wosik iri, eshesh ihishmorim shanak shawish shanabeshuk shape hurupiruh hani debeiwori burbudugiyu douk watao yodururuh iri. \v 16 Aria eshesh shahwar yodururuh hani debeibori utabor shakri, “Ipak pubuh pishapomapuk um anudok nape debeinyi wagitur iri um mare nutrup. Aria shopunek um pubeshukapaguk um Nugaen Sipsip juwehosin um mare nyunekumap kwotog aria nyunekap murao debeiri eriger. \v 17 Um maresh? Ahudok debeihi nyumnah um anudok nape debeinyi wagitur iri nini Nugaen Sipsip amam juwehosim um huwanamesh eneshenesh yoweishi inahos eshesh shape shenekesh iri um douk hatogur. Douk namudok aria omi ta dodogowin um nyunek uhwinyumam? Adur atin ta uwok.” \c 7 \s1 Sabaishi Israel 144,000-Poreish Sharao Iruhin Ananin Kak \p \v 1 Douk enyudok nyanakuk aria eik yatrugunugu aria yatigu nubatish enselahos sheyotu anagas um nubatin kona um agundok atap um agudok nahobig. Aria eshesh shasuhuk uhwin douk nyahur nubatin kona iri um mare nyahur agundok atap o nyahur youg o nyahur nyususuhw enen rowog. \v 2 Aria wata yatigu kupainyi ensel nyatowi nyanaki iruhw gani aun nakihumori. Enyen nyasuhwi enen enyudok douk Iruhin nape abom ihih nyumneh iri ananin kak nyapeyenyi. Aria nyahwaresh debeg eshudok nubatish enselahos douk Iruhin nekesh dodog um shununu agundok atap nini youg iri. \v 3 Enyen nyakri, “Ipak mare arigas pununu agundok atap nini youg iri rowos, watak. Apak makri muwem-umesh Iruhin ananin kak nyupe yomogos um eshudok arpesh douk shenek apakin Iruhin ananin mour iri ba iyoh aria ipak kadak pununu eshudok eneshenesh.” \p \v 4 Aria eik yemnek um shadareh eshudok arpesh douk sharao Iruhin ananin kak iri. Eshesh shadarehesh shanak shatogur sabaishi um 144,000-poreish. Eshudok sabaishi arpesh douk shanaki asudok ihismorim 12-poreis debeisi awiros um eshesh Israel. \v 5 Apudok awirop shahwarop um Juda iri, sharao kak aria shatogur 12,000-poreish. Aria apudok anap awirop shahwarop um Ruben iri 12,000, aria apudok shahwarop um Gat iri 12,000. \v 6 Aria apudok shahwarop um Aser iri 12,000, aria apudok shahwarop um Naptali iri 12,000. Aria apudok shahwarop um Manase iri 12,000. \v 7 Aria apudok shahwarop um Simeon iri 12,000, aria apudok shahwarop um Livai iri 12,000. Aria apudok shahwarop um Isakar iri 12,000. \v 8 Aria apudok shahwarop um Sebulun iri 12,000, aria apudok shahwarop um Josep iri 12,000. Aria apudok shahwarop um Benjamin iri 12,000. Asudok awirosish arpesh sharao Iruhin ananin kak. \s1 Sabaishi Arpesh Shenek Lotu Um Iruhin \p \v 9 Douk enyudok nyanakuk aria eik yatrugunugu aria yatigu sabaishi sisigiruh yegeshiweruh-ish arpesh. Eshudok arpesh douk madae wosik um shudarehesh uwe, uwok. Eshesh douk ihismorim debeisi awirosish arpesh douk sheneyagwreh sabainyi kupainyi baraen iri. Eshesh douk shanaki ihigos-morim nahobigos douk sape agundok atap iri shantorum shape. Eshesh shore shigorihwihi rupeh aria shasuhw palmenis shus esheshis wis aria sheyotu hurukatin um enyudok debeinyi wagitur nyani Nugaen Sipsip. \v 10 Aria eshesh shahwar debeg shakri, \q1 “Apakin Iruhin douk nape debeinyi wagitur iri \q1 nani Nugaen Sipsip amam atum abom hanarap \q1 matanamori mape wosik.” \p \v 11 Aria ihishmorim enselahos sheyotu shersharih enyudok debeinyi wagitur nyani amudok 24-poreim debeimi hani eshudok nubatish dodogowishi douk mishish shoresh iri shabuh shaduk ohrubus hurukatinyum enyudok debeinyi wagitur aria shape shenek lotu um Iruhin. \v 12 Shakri, \q1 “Adur atin! Apak manadudareh um apakin Iruhin \q1 aria matuk ananin nyeigur nyato iruhw \q1 aria makri anan yopuyopuni. \q1 Aria apak ta munek tenkyuman ihih nyumneh. \q1 Aria debeinyi nyeigur nyuni yopipi urkwip \q1 puni saki iri dodog ta shupe abom um anan atun ihih nyumneh. Adur atin!” \s1 Arudok Eriger Douk Eshudok Arpesh Shemnegor Iri Douk Ratuh \p \v 13 Aria anan um amudok 24-poreim debeimi narige nakri, “Eshudok arpesh shor rouhi shigorihwihi rupeh iri douk meishi? Eshesh shanaki meigunum iri?” \p \v 14 Aria eik yakripan yakri, “Debeini, nyak kanak douk nyadukemesh, eik uwok.” Aria anan nakripe nakri, “Eshudok arpesh seiwok shape agundok atap aria eshudok douk shakanuk agabus Iruhin iri shenekesh shemnek debeiri eriger. Aria eshesh shakwrup esheshih rupeh Nugaen Sipsip enyenyibor owishibor aria hatogur shigorihwih. \v 15 Douk namudok aria eshesh douk sheyotu hurukatin um Iruhin ananin yopunyi wagitur. Aria nyumneh weibus eshesh shape shenek ananin mour numun ananit debeiti urupat. Aria anudok douk nape enyudok wagitur iri ta nini eshesh nupe aria nutaurumesh. \v 16 Aria nyurub ta mare wata besh atin aria abar shopunek ta mare besh atin, uwok. Aria debeihi wah shopunek ta mare wata hutao hesh shumnek debeiri eriger, uwok. \v 17 Um maresh? Nugaen Sipsip douk nyeyotu orokohun hurukatin um debeinyi wagitur iri ta nyupe nyutaurumesh wosik kabi anudok nataurum sipsip wosik iri um. Aria enyen ta nyuraesh shunak shuwok abrudok abar douk ta shubaroh aria bunekesh shupe wosik abom ihih nyumneh iri. Ababar douk bakih atap meyoh bor iri. Aria Iruhin ta nubatikumesh ihihmorim abih aria eshesh ta mare wata shureh atin, uwok.” \c 8 \s1 Nugaen Sipsip Nyabahigeshuk Namba 7 Kendelis Gris Soweshik Buk Iri \p \v 1 Douk Nugaen Sipsip nyabahigeshuk namba 7 kendelis gris douk soweshik okwudok buk shadareshok iri gani iruhw heven. Aria madae enesh eshudok shiyagwreh o shubirak uwe, uwok. Ihishmorim eshudok shape mukareg banab nyutob hurukatin um tukwanin aua. \v 2 Aria yatigu eshudok 7-poreish enselahos douk sheyotuwi hurukatin um Iruhin iri sharao 7-poreiruh aruruh. \p \v 3 Aria kupainyi ensel nyasuhw anas dis douk shenekas gol iri um shure paura douk shashainyeh nyenek nyugus seisik wosik iri um. Enyen nyasuhw asudok dis aria nyanaki nyeyotu hurukatin um alta douk showem eshudok shenek ofamesh shako Iruhin iri um. Aria sheken sabainyi paura um nyinyanuh um ihishmorim Iruhin ananish arpesh esheshin beten douk shape shenekan iri. Aria nyeshem enyudok alta douk sheneken iri nyatao hurukatin um debeinyi wagitur iri aria nyenek ofamesh um Iruhin. \v 4 Aria nyih hanu enyudok paura douk enyudok ensel nyasuwen enyenyis wis iri aria nyugus sani Iruhin ananish arpesh esheshin beten shakitak shato um agundok Iruhin napeum. \v 5 Aria enyudok ensel nyasuhw asudok dis enyudok paura nyor um aria nyanak hurukatin um enyudok alta aria nyonik nyih nyehur dis shukunis aria nyawasheh hagruki agundok atap. Douk enyen nyawasheh hagruki aria utag brereyarog gatrugun abom aria geyagwreh debeg aria debeikwi enyik kwatuk. \s1 Nubatish Enselahos Shahapurish Aruruh \p \v 6 Aria eshudok 7-poreish enselahos shasuhw 7-poreiruh aruruh iri shenek redi um shahapururuh. \v 7 Aria nyarik iri ensel nyahapurish enyenyihw oruhw aria shigorihwisi ais douk dodogowis kabi utabor-umori sani nyih douk shenenek um owishibor iri shagruki agundok atap. Aria shasiya agundok atap nani rowos um biwotuk outumeb. Aria ehudok nyih hanu onok outuk aria hanu ihigos-morim rowos iri wishap heyateshuk. Aria bio outumeb wapeik, nyih madae hunu uwe. \p \v 8 Aria nyagiguk iri ensel nyahapurish enyenyihw oruhw aria shawashak enen enyudok kabi douk onohw debeihwi nyih hanuhw iri yoduhw hwagrukuk youg. Aria shasiyauk youg um biwotuk outumeb aria onok outuk youg gwanenem um owishibor. \v 9 Aria shasiya ihishmorim eshudok eneshenesh shape youg iri um bibatun lainab aria anan lain shagok shatuh. Aria shopunek, shasiya ihiyumorim kroruhiyor douk wor youg iri um bibatun lainab aria anan lain yoweu abom gririgaro watuh. \p \v 10 Aria binyatin iri ensel nyahapurish enyenyihw oruhw aria onok takweikwi unuk douk hanuk nyih jorarehok kabi hanu arkirub um aria kwakutukuk iruhw aria kwanatuk kwagruki agundok atap. Aria shadareh ihibusmorim worubus um bibatun lainab aria okwudok unuk kwagrukuk kwabo anan lain um worubus sani ihibarmorim abar douk bakih atap meyoh iri. \v 11 Aria anan lain senenem um nubutibari abar. Aria sabaishi arpesh shawok abrudok abar aria baesh shagok shatuh. Nyeigurik um okwudok unuk douk Nubutini Marasin. \p \v 12 Aria nubatin iri ensel nyahapurish enyenyihw oruhw aria shasiya nyumnahin nani wabin aub bani ihiyumorim unib um biwotuk outumeb. Aria eshesh shanunu onok outuk um anudok nyumnahin aun nani onok outuk um wabin aun aria onok outuk um oudok unib aria shatogur arukwutigunish. Aria shatupak nyumnah um bibatin nyutob aria wab um bibatin. Douk namudok aria nyumnah biyab nyutob batrugun um aria anob nyutob arukwutigun. Aria wab shopunek namudok atin, biyab nyutob wanyukeh aria anob nyutob arukwutigun. \p \v 13 Aria yatrugunugu aria yatigu anar debeiri armir kabi douk kumun um rehuru ranak iruhw. Aria yemnek um arar reyagwreh debeg rakri, “Gihaumesh arpesh shape agundok atap iri. Um maresh? Hurukatin um eshudok bishatin enselahos ta shihapurish esheshiruh aruruh aria enenyenen amaen ta nyutogur um eshudok atapishi arpesh aria ta nyunekesh shunamnek debeiri eriger.” \c 9 \s1 Anas Wisin Ensel Nyahapurish Enyenyihw Oruhw \p \v 1 Douk anas wisin ensel nyahapurish enyenyihw oruhw aria yatik onok unuk kwanatuki kwakutukuk iruhw kwagruki jurug agundok atap. Okwudok unuk douk shakok enyudok ki um agudok nuwag douk gagor gabuhuk gani atap aria atapig um madae gubuh giyotu anabik iri uwe. \v 2 Aria abudok nyutob enyen nyejik agudok nuwag obi nyutob, sabaigwusi nyugwus sakih sato abom kabi douk debeihi nyih hanu um. Aria agwusudok nyugwus sato aria sakih seyawiyamuk nyumnahin aun aria aun nani iruhw shopunek arukwutigun abom. \v 3 Aria sabaishi eshudok kabi douk debeishi gormish um iri shakutukuk ogwusudok nyugwus shagruki agundok atap. Eshesh douk sharao dodog aria wanohwish kabi douk pupiyak um. \v 4 Aria Iruhin nakripesh um eshesh mare shubo wishap puni eneshenesh douk shatogur agundok atap aria shuni rowos shugok, uwok. Eshesh ta shubo eshudok arpesh douk madae shurao Iruhin ananin kak nyupe esheshis domaesh iri uwe atish shunekesh shumnek debeiri eriger. \p \v 5 Aria eshudok kabi douk gormish um iri shape shanatuk eshudok arpesh um anas wisib aub. Aria eshesh shape shemnek debeiri eriger kabi douk pupiyagwihiyar wanatukesh shemnek um. Aria eshesh madae shurao dodog um shubo eshudok arpesh shugok uwe, uwok. \v 6 Aria abudok nyutob eshesh ta shurim yeh um shugok um. Aria shopunek, eshesh ta shukri abom um shugok um atin aria ta uwok. Gok ta nyuruwok-umeshuk. \p \v 7 Aria yatik eshudok gormish shape kabi douk hwosahos um shape shenek redi um shunak um wanohw. Esheshigos baragos douk enesh eshudok kabi douk yopugwi hatog shenekog gol iri gwatem um aria esheshigos yamagos sape kabi arpeshigos um. \v 8 Aria esheshigos baragos sape kabi armago-wigos um. Aria esheshiruh naruh hape kabi enen debeinyi wanohwinyi mahin nyeigurin um laion iri enyenyiruh hapeum. \v 9 Aria mishish um, eshesh shor onog siotog douk dodogowig kabi douk ainab um. Aria esheshish kapraigiyohos shenekoh iri mah douk kabi hwosahos shanuk sabaishi wilkarahos shahur shanak um wanohw iri shenekoh iri mah. \v 10 Aria esheshis honus sape kabi douk pupiyagwihiyar um aria sanatuk arpesh. Aria esheshin dodog douk nyape asudok honus um sunatuk eshudok arpesh um abudok anas wisib aub. \v 11 Aria eshesh douk enyudok ensel, douk nyasuhw merik um agudok nuwag douk gagor gabuh gani atap iri nyape debeinyi king um eshesh nyasuhw merikwumesh. Enyudok ensel enyenyin nyeigur douk shahwaren eshesh Hibru esheshin baraen um douk shakri, “Abadon.” Aria eshesh Grik esheshin shakri, “Apollyon.” Aria apak ta mukri “Anudok arman douk nape nanunu ihish eneshenesh iri.” \p \v 12 Eneshenesh sagomatinyish eshudok douk shenek arpesh shemnek debeiri eriger iri douk shatogur shanak shatuh douk. Aria pumnek, biyesh yoweishi abom kabi douk enyudok nyarik iri douk wata shape, aria eshesh ta shugiguk shutogur. \s1 Anawipin Ensel Nyahapurish Enyenyihw Oruhw \p \v 13 Aria anawipin iri ensel nyahapurish enyenyihw oruhw aria eik yemnek anah mah. Enyudok arpen douk nyeyagwrehi gani anagas um nubatin kona um enyudok alta douk sheneken gol iri. Enyudok alta showem eshudok shenek ofa shako Iruhin um, enyen douk nyatao hurukatin um Iruhin napeum. \v 14 Aria enyudok nyeyagwrehi iri nyakrip enyudok anawipin ensel nyasuhw oruhw iri nyakri, “Nyak nyukweshih eshudok nubatish enselahos douk shonoweshik shape abudok debeibi worub nyeiguribum Yufretis iri shunak wosik!” \p \v 15 Aria enyen nyakweshih-esh aria eshesh shasiya ihishmorim arpesh shape agundok atap iri um bisatup awiros. Aria eshesh shabo anap awirop um eshudok arpesh shagok. Eshudok enselahos eshesh douk Iruhin nenekesh shenek garibog abom shapeum abudok atub nyutob, ahudok atuh nyumnah, anudok atun aun aria enyudok atin kwar um eshesh shunek enyudok mour. \v 16 Aria eik yemnek shadareh amudok soldia douk hatem hwosahos aria hanak henek wanohw iri um douk sabaimi abom hatogur 200 milion. \p \v 17 Aria eik kabi douk yabo yomnis um aria yatik amudok soldia hatem hwosahos iri hore siotog douk shenekog ainab iri um amamish mishish. Agwudok siotog onog douk owishiborig kabi douk nyih hanu um. Aria onog behrabig, aria onog akitohig kabi douk amudok utom nyeigurim um salfa iri. Aria hwosahos esheshigos baragos sape kabi enesh debeishi wanohwishi mahish nyeigurish um laion iri esheshigos um. Aria nyugwus sani nyih douk hanuwi amudok akitohimi utom nyeigurim um salfa iri shatograri eshudok hwosahos esheshig nokwatog. \v 18 Aria eshesh shasiya ihishmorim arpesh um bisatin awiros aria eshesh shabo anap awiropish arpesh shagok. Eshesh douk eshudok bishatin yoweishi abom eshudok, nyih, nyugwus aria ehudok juwehosihi nyih douk hanuwi amudok utom salfa iri douk shatograri hwosahos esheshig nokwatog iri shaesh shagok. \v 19 Eshudok hwosahos esheshin dodog douk nyape esheshig nokwatog gwani honus. Esheshis honus douk sape kabi yuguhw um, aria baragos sapenyesh. Aria eshesh shakwu esheshis honus um shabo arpesh shenekesh sharao debeiri eriger. \p \v 20 Aria ihishmorim shapeik iri arpesh douk madae shugok abudok nyutob eshudok yoweishi shatogrumesh abom um obi nyutob, eshesh madae shukutukuk yoweishi inahos uwe, uwok. Eshesh madae shukehuk agabus ehudok aih um shape shenek lotu um sagabehos shani amudok madae adurimi god omi um uwe, uwok. Amudok god omi douk eshesh kanak shenekam esheshis wis iri. Eshesh shenekam shakwu gol rani siliwa iri akitohinyi kapa douk shahwaren um bras iri nyani utabor bani rowos iri. Amam douk madae hutrugun o humnek o hurahaen iri uwe. \v 21 Aria shopunek, eshesh madae shukehuk agabus ehudok yoweihi aih um shabo kupaishi shakwumesh eshudok eneshenesh aria shaesh shagok um uwe, shani ehudok um shenek ouruh um, shani enyudok um shenek enenyenen um subagwiruh um, nyani enyudok um shape shenek wehrur um, nyani enyudok um shakwuaruh um uwe, uwok. Eshesh madae shukutinyukuk aria shatanam shukon aparuh Iruhin uwe. \c 10 \s1 Ensel Nyakon Buk Jon Nakwoh \p \v 1 Enyudok nyanak nyatuhuk aria eik yatigu enen kupainyi dodogowinyi ensel nyakutukuk iruhw heven nyabuhi. Orug gweyor-gwarih enyenyihw yegenyihw. Aria enen renbo nyato iruhw aria enyenyir yamuger rakih rananug, ratem iruhw enyenyig barag. Aria enyenyig yamag gatrugun kabi douk wah hatao hatrugunuk um. Aria enyenyigas aiyas sape kabi douk nyih hanu jurareh iri um. \v 2 Aria enyen nyasuhw onok shokukwi buk douk shadareshok iri enyenyis wis. Okwudok buk douk kwanejik kwape aria enyen nyasuhwok. Enyenyig yopugi aiyag nyagur gor youg, aria anag nyeshishuk amnab. \v 3 Aria enyen nyogao aria nyahwar debeg kabi enen debeinyi wanohwinyi mahin nyeigurinyum laion iri nyahwar um. Enyen nyahwar jurug aria utag pogarog 7-poreih. Aria utag geyagwreh kabi douk arpenyih mah um. \v 4 Douk utag geyagwreh 7-poreih jurug, aria eik yenek redi um yakri iwem enyudok baraen um anap shup. Aria eik yemnek anah mah hanaki iruhw heven. Aria enyudok nyeyagwrehi iri nyakri, “Enyudok baraen douk utag geyagwreh 7-poreih gakriyen iri, nyak mare nyunyem, uwok. Enyudok baraen nyumneken nyupe um nyak atin!” \v 5 Aria enyudok ensel douk yatrin nyeyotu youg gwani amnab iri nyatuk enyenyin yopunyi rogur nyato iruhw. \v 6 Aria enyen nyakri iruhw um anudok douk nape ihih nyumneh iri ananin nyeigur. Anan douk nenek iruhw atap nani ihishmorim eneshenesh eshudok douk shape iruhw atap iri. Aria shopunek, nenek youg gwani eneshenesh shape shakam-igum iri. \p Aria enyen nyakri, “Nyutob batuh, aria Iruhin ta mare nukri nusuhwesh nupe, uwok.” \v 7 Aria enyudok ensel wata shopunek nyakri, “Abudok nyutob douk namba 7 ensel nyahapurish enyenyihw oruhw obi nyutob, eshudok douk seiwok Iruhin nabeshukesh iri ta shunowereh nunekesh shutogur yopugunum. Anan ta nunekesh shutogur yopugunum kabi douk seiwok anan nakripuk amam profet douk henek ananin mour iri um.” \p \v 8 Aria eik wata yemnek ahudok atuh mah. Aria enyudok arpen douk iganigadae yemneken nyeyagwreh iruhw heven iri wata shopunek nyakripe nyakri, “Nyak nyunak nyutrin okwudok buk douk kwanajik kwor enyudok ensel douk nyeshish youg gwani amnab iri enyenyis wis iri.” \p \v 9 Aria eik yanak yarigen um nyuke apudok shokwupi shup shadareshap iri. Aria enyen nyakripe nyakri, “Nyak suwap aria nyupoh. Nyupoh pur nokwat um, apap ta ekehip kabi douk araruh um. Aria pubuh pur apahw um ta nyumnek nubut.” \v 10 Aria eik yatrinyap aria yapoh. Aria yapoh por nokwat um, eik yemnek ekehip kabi douk araruh um. Aria yapoh pabuh por apahw um, apap wata nubutip. \v 11 Aria yemnek enen arpen nyakripe nyakri, “Nyak ta nyukripesh enyudok baraen Iruhin nakripen-enyi shopunek. Enyudok baraen douk nyakrium eshudok douk ta kweipon shutogurum sabaishi arpesh douk shape ihigosmorim nahobigos douk sape agundok atap iri. Eshesh shuni sabaishi sisigiruh yegeshiweruh-ish arpesh shuni sabaishi sheneyagwreh kupainyi baraen iri, shuni sabaimi king-omi.” \c 11 \s1 Biom Armam Hakripesh Yopinyi Baraen Iri \p \v 1 Aria enyudok ensel nyeke enen rowog douk shape shasuhw wigah um eshudok eneshenesh iri aria nyakripe nyakri, “Nyak kakitak suh wigah um Iruhin ananit urupat\f + \fr 11:1 \ft Atudok Iruhin ananit urupat douk takri um Iruhin ananish arpesh.\f* tuni alta douk showem um eshudok shenek ofamesh shako Iruhin iri um. Aria shopunek, nyudareh ihishmorim arpesh douk shape shenek lotu numun ananit urupat iri. \v 2 Aria arbudok narub douk bapeik adukehahitam agundok wit um atudok urupat iri nyak mare nyusuhw wigahumat, uwok. Um maresh? Arbudok narub Iruhin nako eshudok arpesh douk madae shudukem Iruhin iri uwe. Aria eshesh ta shushish Iruhin ananibur yopuburi wabur Jerusalem shupeum um 42-poreib aub. Abudok 42-poreib aub douk shopunek atin um bishatin shuknish aria enen tukwanin kwarahos. \v 3 Aria eik Iruhin ta ishopok eikim biom armam inekam dodogowim atum hunak hukripesh eikin yopinyi baraen. Amam ta hur yoweihi rupeh kabi douk yoweigosi begos\f + \fr 11:3 \ft Amudok biom profet hagipesh esheshih aih hore yoweigosi begos sanahwaram um rupeh um huyabigesh um amam hakri uwok abom um eneshenesh yoweishi inahos eshesh shenekesh iri aria hape hereh.\f* um. Eik ta ikripam eikin baraen aria amam ta hunak hukripeshen 1,260-poreih nyumneh. Ehudok 1,260-poreih nyumneh douk shopunek atin um bishatin shuknish aria enen tukwanin kwarahos.” \v 4 Amudok biom armam amam douk shakri wobuwobren baraen um eshudok biyesh rowos nyeiguhwish um oliv iri shani biyesh eshudok douk showem lamhos shetem um douk shakus hurukatin um Debeini douk nasuhw ihibmorim amnab iri. \v 5 Aria ta enesh arpesh shukri shom o shuham um, nyih ta hutograri amamig nokwatog aria hunu amamish horim hiyatesh. Douk namudok aria meishi arpesh shukri shom o shunekam mumam iri, eshesh ta mare shuruwok, uwok. Eshesh shopunek ta ehudok nyih hunish aria shugok shutuh. \v 6 Amudok biom douk harao big aria dodog um hunek eshah mare hurauri abudok nyutob amam hukripesh Iruhin ananin baraen obi nyutob um. Aria shopunek, amam douk dodogowim um hunek ihibarmorim abar douk bakih atap meyoh iri buni bor worubus sani youg iri um bunenek um owishibor. Aria amam douk dodogowim um hunek eneshenesh yoweishi abom eshudok shutogurum ihishmorim arpesh shunekesh shurao debeiri eriger. Aria douk meibi nyutob amam hukri hunekesh namudok um, amam ta hugipesh amamip atip urkwip. \p \v 7 Douk kweipon amam ta hukripesh Iruhin ananin baraen hiyaten aria enyudok debeinyi wanohwinyi mahin ta nyukutukuk agudok nuwag douk gagor gabuhuk gani atap iri nyutowi. Enyen ta nyutowi aria nyuto iruhw nyuni amudok biom armam shurpak aria enyen ta dodogowin atin nyom hugok. \v 8 Aria amam ta hukusuk abrudok debeiburi wabur ababih debeihi yah douk seiwok shabo amamin Debeini showeshikan shanaur neir rowog kruse nagok aburi. Abrudok wabur ababish biyesh wobresh nyeiguhw douk Sodom iri Isip. \v 9 Aria bihotih shuknih anah tukwanih nyumneh, sabaishi arpesh shanaki ihismorim awiros douk shape ihigos-morim nahobigos agundok atap iri ta shutrum. Eshesh douk sisigiruh yegeshiweruh-ish douk sheneyagwreh sabainyi kupainyi baraen iri. Aria eshesh ta mare shukri wosik um enesh arpesh shumuhur shunak shurumam, uwok. \v 10 Aria shape agundok atap iri arpesh ta shunadudareh um agundok amudok biom hagok um. Eshesh ta shunadudareh aria shupe shukesh yopinyi presen um esheshish atin atin arpesh. Um maresh? Amudok biom wata hapeum, amam apa henek sabaishi arpesh shape agundok atap iri shemnek debeiri eriger. \v 11 Douk bihotih shuknih anah tukwanih nyumneh hunak hudiguk, aria ta Iruhin ananip yap wata panak pawisham aria amam ta wata hukitak hiyotu. Aria arpesh ta shutrum aria shunogugur abom. \v 12 Aria abudok nyutob, amudok biom ta humnek anah mah. Aria enyudok arpen nyiyagwrehi iruhw heven iri ta nyukripam debeg nyukri, “Ipak putowi agundok iruhw!” Aria amamish horim ta shiyotu shupe shutrum meyoh aria amam ta huwish onog orug aria hupe huto um iruhw heven. \p \v 13 Aria ta abudok atub nyutob abom, takweikwi enyik ta kwutuk aria sabaishi 7,000-poreish arpesh ta shugok. Aria agundok onok outuk abrudok wabur ta buwishuk aria 9-poreiyu outumeb upeik. Aria eshudok douk shupeik iri ta shutik namudok aria eshesh ta shunogugur abom aria ta shupe shutuk Iruhin douk nape iruhw heven iri ananin nyeigur nyuto iruhw. \v 14 Eshudok biyesh yoweishi abom douk shenek arpesh shemnek debeiri eriger iri douk eshudok shatuh. Aria ipak pumnek! Douk ta mare roubi nyutob aria eshudok bishatin yoweishi abom douk ta shunek arpesh shunumnek debeiri eriger iri ta shutogur. \s1 Namba 7 Ensel Nyahapurish Enyenyihw Oruhw \p \v 15 Douk namba 7 ensel nyahapurish enyenyihw oruhw aria enesh arpesh sheyagwrehi debeg iruhw heven iri shakri, \q1 “Amudok douk riguk hape debeimi king um agundok atap iri amamih nyumneh douk hatuh. \q1 Douk abudok nyutob apakin Debeini nani Krais, \q1 anudok douk Iruhin nagraehan neshopokan nanaki iri douk \q1 hatogur dodogowim atum um hupe king um agundok atap. \q1 Aria Krais ta nupe Debeini nupe nusuhw merik um agundok atap ihih nyumneh.” \m \v 16 Aria amudok 24-poreim debeimi douk hetem amamish debeishi wagiturahos hurukatin um Iruhin iri habuh hakus atap aria hape henek lotu um Iruhin. \v 17 Aria hakri, \q1 “Debeini dodogowini Iruhin douk seiwok nyape \q1 aria douk shopunek nyape! \q1 Apak manadudareh-umen aria menek tenkyumen. \q1 Um maresh? Nyak douk nyarao nyakin debeinyi dodog \q1 aria douk nyananubur nyape king um ihishmorim arpesh \q1 shani eneshenesh eshudok. \q1 \v 18 Eshudok douk madae shudukemesh um nyak iri uwe, \q1 eshesh juwehosish aria agundok nyak juwehosin um douk natogur. \q1 Aria ahudok nyumnah douk hatogur um shagok iri \q1 wata shukitaki aria nyak nyusuhw esheshig kwotog um. \q1 Aria shopunek um nyukom yopishi eshudok eneshenesh \q1 um amam profet. \q1 Amam huni ihishmorim nyakish arpesh nyeiguhw shato-umesh iri \q1 shuni nyeiguhw wokeshi douk shanogugur um nyak aria shenek lotumen iri. \q1 Aria um nyununu eshudok arpesh douk \q1 shape shanunu abudok amnab iri!” \p \v 19 Douk amudok 24-poreim debeimi hakriyuk namudok jurug aria Iruhin ananit debeiti urupat tatao iruhw heven iri tanajik. Aria asudok bogis douk dodogowinyi baraen kontrak Iruhin nakrip eshesh Israel enyi nyor um sakusi yopugunum gani numun urupat. Aria utag pogarog geyagwreh aria gatrugun abom. Aria eik yemnek anah debeihi mah. Aria enyik kwatuk aria sabaisi debeisi shigorihwisi ais kabi douk utabor-umori sagruki atap. \c 12 \s1 Armatok Kwani Debeiri Yur \p \v 1 Aria shatik um enen dodogowinyi abom kak um shutrin aria shudukemesh shukri enen dodogowinyi arpen hurukatin um nyutogur. Enyudok kak nyanakwarum nyatogur nyape iruhw heven. Aria nyatograri iri kak douk enyudok. Onok armatok kwape aria okwok kwashok nyumnahin aun kabi douk rupah um. Aria wabin nape shakameruh um okwokwiruh yeriweruh. Aria kowem anat yoputi hat douk 12-poreiyu unib wapenyat iri kabi douk debeiwori otu wogwem iri um okwokwig barag. \v 2 Aria okwok douk kwonarahaen aria kwape kwabirak um kwakri kwubanuh aria kwareh kwahwar debeg. \v 3 Aria wata shopunek, kupainyi dodogowinyi kak nyanakwarum nyatogur nyape iruhw heven. Aria nyatograri douk enyudok. Enen dedebeinyi owishiborinyi mahin kabi douk anar takweiri yur um nyanakwarum nyatogur nyape. Enyen 7-poreigos baragos seiren aria 10-poreiruh shuworuh hakihen barag. Aria 7-poreig yopugwi hatog douk debeimi atum hogwem iri gwatem atug atug um enyenyigos baragos. \v 4 Aria enyen nyakwu enyenyip honup nyogat unib douk wape atugun um onok outuk iri gani iruhw utag aria nyawasho wagrukuki atap. Aria bio outumeb um unib wapeik iruhw utag. Aria enyen nyanak nyeyotu apahwik um okwudok armatok douk hurukatin um kubuki batowin iri um nyakri kadak okwok kwunyubuki atin aria enyen arigas nyunyuhur nyunyoh. \v 5 Aria okwok kwabanuh kwabuki armanin batowin. Anudok arman kweipon ta nupe dodogowin atun aria ta nusuhw ainim butum aria nupe debeini um ihishmorim arpesh douk shape ihigos-morim nahobigos iri. Douk okwok kwanabuki aria eshesh shatrukwan sharan shanak um Iruhin um ananin debeinyi yopunyi wagitur douk anan napenyen iri. \v 6 Aria okwok kwaruwok kwanak um anabik wehigunum arpesh uwok um. Okwok kwanak um agundok douk Iruhin nenekagun-umok um kwunak kwupeum. Aria agundok eshesh ta shupe shutaurumok kwupe 1,260-poreih nyumneh. Ehudok 1,260-poreih nyumneh douk shopunek atin um bishatin shuknish aria enen tukwanin kwarahos. \p \v 7 Aria debeihwi wanohw hwatogur iruhw heven. Enyudok debeini Iruhin ananin ensel douk nyanahwar um Maikel iri nyani enyenyish enselahos shabo arudok debeiri yur. Aria arudok yur shopunek rani ararish yoweishi enselahos wata shatanam shawanam wanohw. \v 8 Douk eshesh sharpak aria yur rani ararish enselahos madae dodogowish uwe. Aria eshesh madae anabik uwe um shupe iruhw heven um. \v 9 Aria Iruhin ananish enselahos shasuhwesh shawashesh shabuhi atap. Arudok yur douk seiwok rape aria douk shopunek rape iri. Arar douk shahwaror um yoweini sagaben o Satan. Anan douk nape nenek rohw um ihishmorim arpesh douk shape agundok atap iri. Anan nani ananish yoweishi enselahos, eshesh douk showashesh shagruki agundok atap. \p \v 10 Aria eik yemnek anah debeihi mah. Aria enyudok arpen nyeyagwrehi debeihi mah gani iruhw heven iri nyakri, \q1 “Douk agundok um Iruhin narap \q1 matanamori mape wosik um douk nanaki. \q1 Aria Iruhin neyabigap um anan douk dodogowini abom \q1 aria ta nupe king um apak ihih nyumneh! \q1 Aria douk Krais, Iruhin nagraehan \q1 aria neshopokan nanakumori nurao arpesh iri douk \q1 neyabigap um anan douk dodogowini \q1 aria ananin big nyatogur deben. \q1 Um maresh? Arudok yur douk reyotu rape renekumesh rohwin baraen eshesh Kristen, \q1 rakrip apakin Iruhin nyumnah wab \q1 rakri eshesh shenek yoweihi aih iri arar douk \q1 Iruhin ananish enselahos shawashor \q1 rakutukuk iruhw heven ragruki agundok atap. \q1 \v 11 Aria apakish ashukenyish owashish douk shagipesh Krais iri \q1 shenek uhwinyumor. \q1 Um maresh? Eshesh shape dodogowish um \q1 enyudok Nugaen Sipsip douk \q1 seiwok shaen nyagok iri enyenyibor owishibor \q1 bani enyenyin adurin baraen douk eshesh shakripeshen iri. \q1 Esheship urkwip douk por abom um shakri \q1 shukripesh enyudok adurin baraen \q1 aria eshesh madae urkwip purum shukri \q1 shupe wosik agundok atap um uwe. \q1 Aria shopunek, eshesh madae shunogugur um kupaishi arpesh douk \q1 shakon agabus Iruhin iri shesh shugok um uwe. \q1 \v 12 Douk namudok aria ipak pape iruhw heven iri puni iruhw utag, ipak ta punadudareh. \q1 Aria ipak pape atap pani youg iri eik yakri giha-umep, \q1 ipak ta pumnek debeiri eriger. \q1 Um maresh? Satan douk nagrukugu um ipak. \q1 Aria anan douk juwehosin abom. Um maresh? \q1 Anan nadukemesh um anan nupe nurahaen obi nyutob douk banab abom meyoh.” \p \v 13 Aria douk arudok debeiri yur ratik um eshesh shawashor ragruki agundok atap um, aria arar rape rahiyah okwudok armatok douk kwabanuh kwabuki nuganin iri. \v 14 Aria eshesh shokok biyesh debeishi kumunish kapraigiyohos um kwehuru. Aria okwok kwanadudareh kwanak gani wehigunum arpesh uwok um. Okwok kwanak agundok um eshesh shupe shutaurumok eshudok bishatin shuknish aria enen tukwanin kwarahos um arudok yur mare rok. \v 15 Aria sabaibari abar batograri ararit nokwat aria batogur banak. Ababar bagipeshok banak kabi douk worub batogur banak um. Um arar rakri kadak abrudok abar bunak aria buraok bunak bok kwugok. \v 16 Aria amnab bataurumok. Aria amnab puwarob banak tukwotukwan aria abrudok abar bagrukuk atap. \v 17-18 Aria arar juwehosir abom um okwudok armatok aria ranak um rakri runi ihishmorim okwokwish batowish aria barheshish shurpak. Eshesh douk eshudok ihishmorim arpesh douk shagipesh Iruhin ananin lo aria shakripesh Jisas ananin adurin atinyi baraen aria shagipeshen iri. \c 13 \pc \v 1 Aria arar ranak reyotu anagas um youg. \s1 Biyesh Debeishi Wanarish Mahish \p Aria eik yatigu enen debeinyi mahin nyape urah iri nyakutukuk youg nyakitak nyape nyatowi. Enyen 10-poreiruh shuworuh hakihen aria 7-poreigos baragos seiren. Aria 10-poreig yopugwi hatog douk debeimi atum hogwem iri gwatem otuhw otuhw um arhudok shuworuh. Aria enen yoweinyi nyeigur nyetem enyudok mahin enyenyigos baragos. Baugenyum baraen um enyudok nyeigur douk shabubunim um Iruhin. \v 2 Enyudok mahin douk nyape kabi enen debeinyi wanohwinyi mahin douk shahwaren um lepat iri. Aria enyenyigas aiyas sape kabi enen debeinyi wanohwinyi mahin shahwaren um bea iri. Aria enyenyit nokwat kabi douk enyudok debeinyi wanohwinyi mahin douk nyanahwar um laion iri enyenyit um. Aria arudok yur reken ararin dodog aria big nyani ararin debeinyi yopunyi wagitur um enyudok debeinyi mahin. \v 3 Aria anag um enyudok mahin enyenyig barag, takweibi arab bapenyag kabi douk shaen nyagok um. Aria enyen douk madae nyugok uwe, uwok. Abab wata banakawis. Douk namudok aria ihishmorim arpesh shape agundok atap iri shakitak yowiyokuk um enyudok mahin aria shagipeshen. \v 4 Aria arudok yur douk reken ararin big um enyudok mahin. Douk namudok aria ihishmorim arpesh shenek lotu um arudok yur. Aria eshesh shenek lotu um enyudok mahin shopunek shakri, “Arpen douk madae enen dodogowin kabi douk enyudok mahin um uwe, uwok. Enyen atin douk dodogowin abom. Aria ta omi dodogowin um nyuni enyen shurpak?” \p \v 5 Aria Iruhin nakri wosik nape natrin meyoh enyudok mahin um enyen nyupe debeinyi um sabaishi arpesh um 42-poreib aub. Abudok 42-poreib aub douk shopunek atin um bishatin shuknish aria enen tukwanin kwarahos. Aria enyen nyape nyeyagwreh enenyenen yoweinyi abom baraen aria nyape nyatuk enyenyin nyeigur nyato iruhw. \v 6 Aria enyen nyanonubur nyape nyabubunim um Iruhin. Enyen nyabubunim um ananin nyeigur nyani ananibur wabur bani eshudok arpesh douk shape iruhw heven iri. \v 7 Aria Iruhin neken dodog aria enyen nyani Iruhin ananish arpesh sharpak aria enyen nyaesh nyahiyahesh. Aria enyen nyarao debeinyi big um nyupe king um ihishmorim arpesh shape ihigos-morim nahobigos iri. Shuni ihismorim debeisi awirosish, shuni ihishmorim sheneyagwreh ihin kupainyi baraen iri, shuni ihishmorim ihiruh sisigiruh yegeshiweruhish arpesh. \v 8 Aria ihishmorim arpesh douk shape agundok atap iri ta shunek lotu um enyudok mahin. Ihishmorim eshudok arpesh douk seiwok Iruhin madae nunek agundok atap uwe, aria anan madae nuwem um esheshish nyeiguhw shutem okwudok buk douk eshudok arpesh ta shupe wosik ihih nyumneh iri esheshish nyeiguhw shutemokwi. Okwudok buk douk enyudok Nugaen Sipsip douk seiwok shaen nyagok iri enyenyik. \v 9 Aria douk ipak arigos sapenyep iri um, ta gamo pumnek enyudok baraen! \q1 \v 10 Eshudok arpesh douk Iruhin nukri wosik um kupaishi \q1 shusuhwesh shuweshikesh shuraesh um shunuweshik iri, \q1 eshesh ta shunuweshik. \q1 Aria eshudok douk Iruhin nukri wosik um kupaishi \q1 shukwumesh bainatog iri, \q1 eshesh ta shukwumesh bainatog aria shesh shugok. \q1 Adur atin, enyudok kweipon ta nyutogur. \m Namudok aria ipak Iruhin ananish arpesh ta pusuhw ananin baraen dodog pugipeshen aria piyotu dodogowip atip abudok nyutob enyudokmori amaen nyutogrumep um. \p \v 11 Aria eik yatigu enen kupainyi debeinyi wanarin mahin shopunek. Enyen douk nyape iri gani atap nuwag iri nyakitak nyapa nyatowi. Enyen bioruh shuworuh kabi douk hatogur nugaen sipsip iri hakih baragenyum. Aria enyen nyeyagwreh kabi douk yuguhw hweyagwreh um. \v 12 Aria enyen nyakwu enyudok nyarik iri mahin enyenyin big aria dodog um nyupe debeinyi um ihishmorim arpesh. Aria shopunek um nyupe dodogowin atin aria nyunek agundok atap nini ihishmorim arpesh shunek lotu um enyudok nyarik iri mahin douk takweiti nyubrut tape anag enyenyig barag kabi douk shaen nyagok iri um. Aria enyen madae nyugok uwe, uwok. Aria abab banakawis. \v 13 Enyudok nyagiguk iri mahin nyenek enen mour douk Iruhin atun neneken iri agundok nabesish um ihishmorim arpesh. Enyen nyeneken iri douk enyudok. Enyen nyenek nyih hakutukuk iruhw heven hagruki agundok atap. \v 14 Aria Iruhin nakri wosik aria enyen nyenek sabainyi Iruhin atun neneken iri mour agundok nabesin um enyudok nyarik iri mahin. Douk enyen nyenekesh namudok aria enyen nyape nyenek rohw um ihishmorim arpesh shape agundok atap iri. Aria enyen nyape dodogowin atin aria nyakripesh um shunek enyudok nyarik iri mahin enyenyir aborir aria shupe shutuk enyenyin nyeigur nyuto iruhw. Enyen douk seiwok shaen shakwumen bainat aria enyen madae nyugok iri uwe. Enyen wata nyape. \v 15 Aria Iruhin nakri wosik aria enyudok nyagiguk iri mahin nyahapurish enyenyip yap pawish enyudok nyarik iri mahin enyenyir aborir douk eshesh shenegor iri aria nyorukar yapis. Enyen nyenekar namudok um riyagwreh aria runek eshudok arpesh douk shakri uwok um shunek lotumar iri shugok. \v 16 Aria enyen dodogowin atin abom um nyakri ihishmorim arpesh, nyeiguhw shato-umesh iri,\f + \fr 13:16 \ft Putik futnot nyape Revelesen 11:18 iri.\f* shuni nyeiguhw wokeshi, shuni shanagrem sabaishi eshudok eneshenesh iri, shuni yaruhish iri, shuni shape shakamum kupaishi shenekumesh mour meyoh iri, shuni shape wosik iri um shurao enen kak nyupe esheshish domaesh o esheshish yopishi roguhw. \v 17 Enyen nyenekesh namudok um meinyi arpen douk mare nyurao enyudok kak o enyudok namba iri, enyen ta mare nyutor eshudok eneshenesh o nyunek salimesh um kupaishi shutorish, uwok. Enyudok namba o kak douk nyakri wobuwobren baraen um enyudok mahin enyenyin nyeigur. \p \v 18 Apak ta murao saki um mudukemesh um baugenyum baraen um enyudok namba. Enyudok arpen douk nyudukemesh abom iri enyen ta nyudukemesh um baugenyum baraen um enyudok namba. Um maresh? Enyudok namba douk nyakrium anan arman ananin nyeigur. Aria enyudok namba douk 666. \c 14 \s1 Sabaishi 144,000-poreish Arpesh Sheyarub Onohw Namuhwi Awehw \p \v 1 Aria eik Jon wata yatrugunugu aria yatigu nugaen Sipsip nyeyotu ahwudok yoduhw douk shahwarohw um Saion iri. Enyen nyani sabaishi 144,000-poreish armam armago douk enyudok Nugaen Sipsip nyani enyenyin Yain amamish nyeiguhw shetem esheshish domaesh iri sheyotu. \v 2 Aria eik yemnek anah mah hanaki iruhw heven kabi douk debeibi worub batogur debeg um. Aria shopunek, ahah kabi douk utag pogarog debeg um. Ahudok mah eik yemnekah iri ahah douk kabi yopuhi mah douk shabirak eshudok kabi gitahas um iri shabirakesh shenekah iri. \v 3 Aria eshudok sabaishi 144,000-poreish arpesh sheyotu hurukatin um Iruhin ananin debeinyi wagitur nyani amam debeimi hani eshudok nubatish dodogowishi douk mishish shoresh iri shapeum. Aria eshesh sheyarub onohw namuhwi awehw douk eshesh Jisas Krais nagraehesh aria naraesh shakutukuk agundok atap iri atish shadukemohw iri. \v 4 Anam armam um eshudok arpesh douk henek yopinyi atin iri. Enesh douk armam henek yopishi inahos atin iri. Amam madae hunek yoweihi aih um huni armago shenek wehrur atin uwe, uwok. Amam hape yopumi armam. Aria hagipesh Nugaen Sipsip hanak ihigunum enyen nyanak um. Aria orokohun um eshudok arpesh shape agundok atap iri, Iruhin nator amudok harik iri armam naram hanakum anan nani Nugaen Sipsip kabi douk ofa um. \v 5 Amam madae enen baraen nyupenyam um henek eneh yoweihi aih um uwe. Aria shopunek, amam madae hunek rohw atin uwe, uwok. \s1 Iruhin Ananish Bishatin Enselahos Sheneyagwreh Shakri Enen Baraen \p \v 6 Aria eik yatik enen ensel nyehwuru nyanak gani iruhw iri nyasuhw Iruhin ananin yopinyi baraen douk ta nyupe ihih nyumneh iri um nyukrip ihishmorim arpesh shape agundok atap iri. Enyen ta nyukrip ihiruhmorim sisigiruh yegeshiweruhish arpesh, shuni ihismorim sisigis awirosish arpesh, shuni ihishmorim sheneyagwreh kupainyi baraen iri, shuni ihishmorim arpesh douk shape ihigosmorim nahobigos iri. \v 7 Aria enyen nyahwar debeg nyakri, “Nyutob banaki um Iruhin anudok debeini jas um nunek skelimum ihishmorim arpesh um. Namudok aria ipak punogugur um anan aria putuk ananin nyeigur nyuto iruhw! Ipak punek lotu um Iruhin douk nenek iruhw heven nani agundok atap nani youg gwani ihibarmorim abar douk batogur atap meyoh iri.” \v 8 Aria nyagiguk iri nyehwuru nyanaki aria nyakri, “Abrudok debeiburi wabur nyeigur nyato iruhw aburi Babilon bananukuk jurug! Adur ababur bananukuk iyoh! Arpesh shape Babilon iri riguk shenek ihishmorim arpesh shape ihigos-morim nahobigos iri shenek wehrur um aria shenek eneheneh yoweihi aih. Eshesh shenek ehudok yoweihi aih kabi douk eshesh shape Babilon iri shekesh dodogowibari wainibar abar shaboroh shagugak aria shenekeh iri um.” \v 9-10 Aria enyudok binyatin iri ensel douk nyagipesh eshudok biyesh sharik iri enselahos iri nyahwar debeg nyakri, “Ihishmorim arpesh douk shenek lotu um enyudok debeinyi mahin nyani enyenyir aborir aria sharao enyenyin kak nyape esheshish domaesh o esheshish roguhw iri ta shuwok anan kupaini wain. Anudok wain douk nakri wobuwobren baraen um agundok Iruhin anan juwehosin um douk ta nunekesh shumnek debeiri eriger iri. Aria anan ta mare nukri nenek gihaumesh, uwok. Anan ta juwehosin-umesh abom aria nunekesh shumnek debeiri eriger um nuwanamesh eneshenesh yoweishi inahos eshesh shape shenekesh iri. Aria Iruhin ananish enselahos shuni Nugaen Sipsip ta shiyotu shutrish aria eshesh ta debeihi nyih hunish. Ehudok nyih douk hanuwi anab akitohibi amnab nyeigurib um salfa iri. \v 11 Aria nyugus douk sakih ehudok nyih douk hanu eshudok arpesh shemnek debeiri eriger iri ta sukih suto ihih nyumneh. Aria eshudok arpesh douk shenek lotu um enyudok debeinyi mahin nyani enyenyir aborir aria sharao enyenyin kak douk nyakrium enyenyin nyeigur iri, nyumneh weibus eshesh ta mare shupe um shurao uhwin, uwok. Eshesh ta shupe um shumnek debeiri eriger namudok atin.” \p \v 12 Namudok aria Iruhin ananishi arpesh douk shagipesh ananin lo aria shenek bilip dodogowish atish um Jisas iri, eshesh ta shiyotu dodogowish atish abudok nyutob eshesh shumnek debeiri eriger obi nyutob um. \p \v 13 Aria yemneku anah mah. Aria enyudok arpen nyeyagwrehi iruhw heven iri nyakri, “Nyak wem enyudok baraen anap shup um eshudok douk shasuhwen dodog Debeini ananin baraen shagipeshen iri. Baraen enyudok, ‘Eshudok douk shatukur Debeini aria shugok shunak iri shuni eshudok douk ta kweipon shugok iri, eshesh ta shupe wosik aria ta shunududareh!’” \p Aria Iruhin ananin Mishin shopunek nyakri, “Adur, eshesh ta shukutukuk ihinyumorim debeinyi mour eshesh shape sheneken iri aria ta wata shupe um shurao uhwin shupe meyoh. Um maresh? Eshesh ta mare shunak meyoh, uwok. Ehudok yopihi aih aria mour eshesh shape sheneken iri ta nyunamesh nyunak. Aria Iruhin ta nukesh enesh yopishi eshudok eneshenesh um ehudok aih aria mour eshesh sheneken iri.” \s1 Shaurimori Worigun Agundok Atap Um \p \v 14 Aria wata shopunek yatrugunugu aria yatik onog shigorihwigwi orug. Aria enen arpen nyetemori ogwudok orug. Enyen nyape kabi “Anudok Arman douk natogur adurinyi arpen iri.” Anan nowem anat yoputi hat shenekat um gol iri douk debeimi atum hogwem iri amamigos baragos. Aria nasuhw anap wanohwip atupi ponodaresh iri nogwotep ananis wis. \v 15 Aria kupainyi ensel nyatograri atudok Iruhin ananit debeiti urupat aria nyahwaran debeg anudok natem ogwudok orug iri nyakri, “Nyak nyukwu nopudok nogwotep nyurimori worigun. Um maresh? Ahudok nyumnah um worigun nunourimori um agundok atap um douk hatogur.” \p \v 16 Aria anudok arman natem ogwudok orug iri nawashak ananip nogwotep pabuhi agundok atap aria nabre ihigunmorim worigun. \p \v 17 Aria kupainyi ensel nyatograri atudok Iruhin ananit debeiti urupat gani iruhw heven. Aria enyen shopunek nyasuhw anap wanohwip atupi ponodaresh iri nogwotep. \v 18 Aria enen kupainyi ensel shopunek douk nyape nyasuhw merik um nyih iri nyatograri gani enyudok alta douk showem eshudok shako Iruhin iri um nyakus um. Aria enyen nyahwaren debeg enyudok douk nyasuhw wanohwipi nogwotep iri nyakri, “Nyak nyukwu nyakip nogwotep nyubre epudok wainip shuruwep douk peir anaruh madururuh douk hanahwar um wain iri um agundok atap. Um maresh? Epep douk buwarep!” \v 19 Aria enyudok ensel nyawashak enyenyip nogwotep pabuhi um agundok atap aria nyabre epudok ihipmorim shuruwep. Aria nyepuhur nyanak nyowashep pabuhuk anag debeigi tenk douk shenekag utabor iri um shumakwiyeshep aria shunek wainibar abar. Enyudok wobuwobren baraen douk nyakrium agundok Iruhin anan juwehosin um eshudok arpesh douk shape shenek yoweihi aih iri. \v 20 Aria anudok wain eshesh shanak shamakwiyeshan agudok tenk adukehahibur um abrudok debeiburi wabur. Aria sabaibori owishibor douk batograri adukehahig um agudok tenk iri bawori banak rougun wosik um 300 kilomita. Aria abrudok sabaibori owishibor hurigasarubor bato um douk wosik hurukatin um 2 mita. Enyudok wobuwobren baraen douk nyakrium agundok Iruhin anan juwehosin um eshudok arpesh douk shape shenek yoweihi aih iri. \c 15 \s1 Iruhin Ananish 7-poreish Enselahos Shasuhw Eshudok Douk Shenek Arpesh Shemnek Debeiri Eriger Um \p \v 1 Aria eik wata shopunek yatik kupainyi debeinyi kak nyatogur iruhw heven. Enyen douk nyatogur um nyiyabig arpesh um agundok douk Iruhin dodogowin um nini agundok anan juwehosin um eshudok yoweishi inahos arpesh shenekesh iri um. Aria eik yape yanasorik um enyudok kak. Kak douk enyudok. Eik yatik 7-poreish Iruhin ananish enselahos douk shasuhw 7-poreish shagiguk abom iri eshudok eneshenesh um shunek arpesh shumnek debeiri eriger iri. Eshudok yoweishi eneshenesh, eshesh douk shagiguk abom iri. Um maresh? Abudok nyutob ta shubo eshudok arpesh douk shape agundok atap iri ba iyoh, aria agundok Iruhin anan juwehosin abom um ta nutuh. \v 2 Aria eik yatik enen enyudok douk nyape kabi youg-mori um. Enyen nyape kabi wenyir, douk shenegor rani nyih iri. Aria shopunek, eik yatik enesh arpesh sheyotu anagas um youg. Eshudok arpesh eshesh douk sheyotu dodogowish shenek uhwinyum wanohw shabo enyudok debeinyi mahin iri. Aria shopunek, eshesh shenek uhwinyum enyenyir aborir rani namba douk nyakri wobuwobren baraen um enyenyin nyeigur iri. Aria eshesh shasuhw eshudok kabi gitahas um douk Iruhin nekeshesh iri. \v 3 Aria eshesh shape sheyarub ahwudok awehw douk nenek Iruhin ananin mour iri Moses nani Nugaen Sipsip amamihw. Ahwudok awehw douk sheyarub shakri namudok, \q1 “Debeini Iruhin, nyak douk dodogowinyi abom \q1 aria nyabo ihishmorim eneshenesh shabuhuk iri. \q1 Nyakih aih douk yopiyopihi abom. \q1 Aria nyakin mour douk dodogowinyi abom \q1 aria arpesh shatrin aria mishish shakitak yowiyokuk! \q1 Nyak nyape King um ihigos-morim nahobigos douk \q1 sape agundok atap iri. \q1 Aria nyak nyenekeh iri aih aria mour douk adurin atin abom! \q1 \v 4 Debeini, ta omi mare nyunogugur um nyunek lotumen? \q1 Aria ta omi nyukri uwok um \q1 nyutuk nyakin debeinyi nyeigur nyuto iruhw? \q1 Nyak atin yopunyi abom. \q1 Aria ihishmorim arpesh shape ihigos-morim nahobigos iri \q1 ta shunaki shunek lotu um nyak atin. \q1 Um maresh? Nyakin ihinyumorim yopinyi mour iri aih douk shatogur yopugunum.” \p \v 5 Douk enyudok nyanakuk aria yatigu atudok Iruhin ananit debeiti urupat gani iruhw heven tanajik. Aria eik yatigu numunitum atudok selit urupat douk Iruhin napenyot iri. \v 6 Aria Iruhin ananish 7-poreish enselahos douk shasuhw 7-poreish yoweishi eshudok eneshenesh iri shakitak shatograri atudok urupat. Eshudok yoweishi douk ta shunek arpesh shumnek debeiri eriger iri. Eshesh shorari yopihi atih hatrugun iri shigorihwihi rupeh. Aria shawashak iri letog douk shenekog gol iri um esheshish mishish. \v 7 Aria enen um eshudok nubatish dodogowishi douk mishish shoresh iri nyekesh 7-poreis dis douk shenekas gol iri um eshudok enselahos. Asudok dis douk shishuknis um Iruhin douk nape ihih nyumneh iri um anan juwehosin um. \v 8 Aria atudok Iruhin ananit debeiti urupat shuknit um ogwusudok yopugwusi nyugwus douk satograri agundok douk Iruhin dodogowin aria natrugun abom um. Aria abudok nyutob, madae enen arpen ta dodogowin um nyunak nyuwish um uwe, uwok. Enyen ta nyupe arigaha eshudok 7-poreish enselahos shiyatak enyudok mour um eshudok 7-poreish yoweishi douk shenek arpesh shemnek debeiri eriger iri ba iyoh, aria enyen wosik ta kadak nyunak nyuwish. \c 16 \s1 7-poreis Dis Douk Shukunis Um Eshudok Douk Iruhin Juwehosin-umesh Abom Um \p \v 1 Aria eik yemnek anah mah. Aria enen arpen nyeyagwrehi atudok Iruhin ananit debeiti urupat. Aria enyudok nyeyagwrehi iri nyakrip eshudok 7-poreish enselahos debeg nyakri, “Ipak punak purak Iruhin anan juwehosin um nyor ipakis dis iri nyubuhukuk atap!” \p \v 2 Aria nyarik iri ensel nyanak nyourak eshudok shor enyenyis dis iri shabuhukuk atap. Aria takwetakweibi yoweibi ereb batogur um enesh arpesh. Ebeb douk batogur um ihishmorim douk sharao enyudok debeinyi mahin enyenyin kak nyape esheshish roguhw shani domaesh aria shenek lotu um enyenyir aborir iri. \v 3 Aria nyagiguk iri ensel nyaurak eshudok shor enyenyis dis iri shabuhukuk youg aria youg gwatanam gwanenem um owishibor kabi douk shagok iri arpesh esheshibor um. Aria ihishmorim eshudok shape youg iri shagok. \v 4 Aria binyatin iri ensel nyaurak eshudok shor enyenyis dis iri shabuhukuk worubus aria ihibarmorim abar douk batogur atap meyoh iri batanam banenem um owishibor atubor. \v 5 Aria eik yemnek enyudok ensel douk nyasuhw merik um ihibarmorim abar iri nyakri, \q1 “Nyak adurinyi. Seiwok baugos abom um nyak nyape, \q1 aria douk shopunek nyape. \q1 Baraen nyak nyeneken um eshudok arpesh douk \q1 shenek yoweishi inahos iri douk yopin abom. \q1 Eshesh shemnek debeiri eriger wosik um \q1 yoweishi inahos eshesh shenekesh iri. \q1 \v 6 Um maresh? Eshesh shabo nyakish arpesh shani amam profet \q1 douk Iruhin nakripam baraen hakrip arpesh iri shagok \q1 aria esheshibor owishibor batourak. \q1 Aria ahudok nyumnah douk nyak nyuwanam-umesh \q1 eshudok shenek yoweishi inahos iri shaboroh. \q1 Abrudok owishibor douk bakri wobuwobren baraen um \q1 arudok debeiri eriger douk Iruhin nenekesh shemnegor iri. \q1 Aria arar douk renekesh-umesh wosik um \q1 eshudok yoweishi inahos eshesh shape shenekesh iri.” \m \v 7 Aria eik yemneku enen arpen nyeyagwrehi enyudok alta douk shape showem eshudok shenek ofamesh shako Iruhin iri nyataoum. Aria enyudok arpen nyeyagwrehi iri nyakri, \q1 “Debeini, nyak douk Dodogowini abom Iruhin. \q1 Nyak nyeneken um arpesh iri baraen douk yopin abom!” \p \v 8 Aria enyudok nubatin iri ensel nyaurak eshudok shor enyenyis dis iri um nyumnahin aun. Aria Iruhin nakri wosik aria wah hatao juwehosih atuh habo arpesh aria nyih hanish. \v 9 Aria ahudok wah hatao juwehosih atuh abom aria habo enesh arpesh aria shanomnek abom um debeihi nyih hanishuk. Aria eshesh shape shahao Iruhin shabubuniman anan douk nasuhw merik um eshudok yoweishi douk shenek arpesh shemnek debeiri eriger iri. Aria eshesh shakri uwok abom um shatanam shukon aparuh Iruhin aria shutuk ananin nyeigur nyuto iruhw um. \v 10 Aria enyudok anas wisin iri ensel nyaurak eshudok shor enyenyis dis iri shanak um enyudok debeinyi mahin nyapenyen iri wagitur nyakus um. Aria wab babuh beyawiyamuk agundok ihishmorim arpesh douk enyen nyasuhw merikw-umesh iri shapeum. Eshesh shapeum arukwutigun abom. Aria eshesh shemnek debeiri eriger aria sabaibi ereb bapenyesh aria shape shanatuk esheship yehep. \v 11 Aria shape shabubunim Iruhin douk nape iruhw heven iri. Aria eshesh madae shukehuk agabus ehudok yoweihi aih eshesh shape shenekeh iri uwe, aria shatanam shukon aparuh Iruhin uwe, uwok. \p \v 12 Aria enyudok anawipin iri ensel nyaurak eshudok shor enyenyis dis iri um abudok debeibi worub nyeiguribum Yufretis iri. Aria abar bogerukuk abom um shugabemam yah amam king-omi douk ta hunaki gani aun nakihumori. \v 13 Aria eik yatigu bishatin shanabosusih iri yoweishi sagabehos douk shape kabi makihos um. Eshesh shatograri arudok debeiri yur rani enyudok debeinyi mahin shani anudok nenek rohwumesh iri profet esheshig nokwatog. \v 14 Eshesh douk bishatin eshudok yoweishi abom sagabehos douk shape shenek enenyenen mour kabi douk Iruhin atun nape neneken iri. Aria eshudok bishatin iri yoweishi sagabehos ta shunak shurauri ihim-morim king douk hape ihigunum um agundok atap iri um hunaki hupe atugun aria huni dodogowini Iruhin douk nasuhw ihinyumorim dodog iri hurpak ahudok ananih debeihi nyumnah. \p \v 15 Aria Jisas Krais nakri, “Ipak mnek, eik ta wata inaku itogrumep kabi douk nakwuaruh iri nanakumogu. Douk namudok aria eshudok arpesh douk mare shishuh aria shugabe shunabuk esheshih rupeh wosik iri, eshesh ta shunadudareh shupe wosik. Um maresh? Eshesh ta mare shugar shupe shurahaen shunak yopugunum aria abraen nyesh, uwok!” \p \v 16 Aria eshudok yoweishi sagabehos sharauri amudok debeimi king hanaki hape agundok douk baraen Hibru shahwaragun um Amagedon iri. \p \v 17 Aria namba 7 ensel nyaurak eshudok shor enyenyis dis iri shanak um utag. Aria eik yemnek anah mah. Enyudok arpen nyeyagwrehi numun Iruhin ananit debeiti urupat douk Iruhin ananin yopunyi wagitur nyakus um. Aria enyudok arpen nyeyagwrehi iri nyahwar debeg nyakri, “Douk eshudok shatuh!” \v 18 Aria utag pogarog geyagwreh debeg aria gatrugun abom. Aria debeikwi enyik kwatuk. Douk seiwok agundok atap arpesh shape shanaki arigaha douk aria madae onok okudokmori debeikwi enyik kwutuk uwe! \v 19 Aria abrudok debeiburi wabur banasiya um bihatuh-igunum. Aria ihirubmorim debeirubi warub bape ihigos-morim nahobigos agundok atap iri bananukuk. Aria Iruhin urkum morum eshesh shape abrudok debeiburi wabur Babilon iri aria nekesh anudok wain douk shakri wobuwobren baraen um anan juwehosin abom um aria shanoh. \v 20 Aria ihishmorim unaihos shani ihiruhmorim yodururuh burukwaresh-ukuk aria shanak shawishuk abom. \v 21 Aria shigorihwisi ais kabi douk utabor um sagruki iruhw utag kabi douk eshah harari um aria sabuhi saesh. Abrudok aisibor utabor douk amaenyibor abom. Ababor atum atum douk 50 kilogram. Aria douk enyudok yoweinyi abom um abrudok aisibor utabor babuhi baesh shemnek debeiri eriger um nyenekesh aria shape shabubunim um Iruhin. Um maresh? Enyen douk yoweinyi abom. \c 17 \s1 Debeikwi Armatok Douk Kwani Kupaimi Shenek Wehrur Iri Kwomnek Debeiri Eriger \p \v 1 Aria enen um eshudok 7-poreish enselahos douk shasuhw asudok 7-poreis dis douk shuknis um Iruhin anan juwehosin-umesh abom um nyanakumori eik aria nyakripe nyakri, “Nyak yowi aria iyabigen um agundok ta okwudok debeikwi armatok douk kwani kupaimi shenek wehrur iri kwumnek debeiri eriger um okwokwih yoweihi aih um. Okwok douk kwape hurukatin um sabaibusi debeibusi worubus. \v 2 Aria king omi\f + \fr 17:2 \ft Enyudok baraen um king-omi hani okwudok armatok shenek yowesh inahos um douk nyakrium agundok arpesh shakutukuk Iruhin shanak shenek lotu um madae adurimi god omi um uwe.\f* douk hape agundok atap iri hani okwok shenek wehrur um. Aria sabaishi arpesh shape agundok atap iri shawok okwokwin wain aria shagugak. Anudok wain douk shakri wobuwobren baraen um okwokwih yoweihi aih.” \p \v 3 Aria Iruhin ananin mishin nyatogrume dodogowin atin. Aria enyudok ensel nyarae nyanak anagun wehigunum arpesh uwok um. Aria agundok eik yatik onok armatok kwatem iruhw um enen debeinyi owishiborinyi wanarin mahin. Enyudok mahin 7-poreigos baragos seiren aria 10-poreiruh shuworuh hakihen. Aria sabaishi nyeiguhw shatem ihihwmorim enyenyihw yegenyihw. Eshudok nyeiguhw douk shabubunim um Iruhin. \v 4 Aria okwudok armatok kwenek biyeh yomogih owishiborihi rupeh. Okwok kwanaginohw okwokwihw yegenyihw um sabaibi yamayamagib batrugun iri weiyoub douk shenekab gol iri. Aria shopunek, anab douk shenekab anabor yopubori utabor bani anab weiyoub douk shatorub debeibori utabor iri. Aria kwasuhw anap kap shenekap gol iri okwokwis wis. Aria eneheneh yoweihi aih douk Iruhin nakri wokumeh abom iri hani eneheneh yoweihi aih um shani okwudok armatok shenek wehrur um hor apudok kap shuknip. \v 5 Aria okwokwin domaen enen nyeigur nyetem. Baugenyum baraen um enyudok nyeigur douk nyanabeshuk. Enyudok baraen douk nyakri namudok, \qc “Nyeigur nyuto-umaburi wabur Babilon baugos abom um ihiyumorim armago douk wape wani kupaimi shenek wehrur um wani ihihmorim yoweihi abraenyihi aih douk agundok atapishi arpesh shape shenekeh iri.” \m \v 6 Aria eik yatik okwudok armatok kwape kwabo sabaishi Iruhin ananish arpesh douk shenek bilip dodogowish atish um Jisas aria shakripesh ananin baraen kupaishi iri. Okwok kwaesh shagok aria kwogugak abom kabi douk kwawok esheshibor sabaibori owishibor aria kwogugak um. Aria douk yatiguk namudok aria eik mishin nyakitak yowiyokuk. \v 7 Aria enyudok ensel nyarige nyakri, “Nyak mishin nyakitak yowiyokuk um maresh? Eik ta ikripen um baugenyum baraen um enyudok nyanabeshuk iri baraen um okwudok armatok kwuni enyudok debeinyi wanarin mahin douk okwok kwatemen kurahenyen iri. Enyen douk 7-poreigos baragos seiren aria 10-poreiruh shuworuh hakihen iri. \v 8 Enyudok nyatrin iri mahin douk seiwok nyape aria douk madae nyugok. Aria enyen ta nyukutukuk agudok nuwag douk gagor gabuhuk gani atap abom iri nyuto iruhw aria ta nyunak nyuwishuk. \p Aria onok buk kwakus. Okwok douk eshudok arpesh douk ta shupe wosik atin ihih nyumneh iri esheshish nyeiguhw shetemokwi. Aria enesh arpesh douk seiwok Iruhin wata nunek agundok atap uwe, aria madae nuwem esheshish nyeiguhw okwudok buk iri uwe ta shutik enyudok mahin aria ta shukitak yowiyokuk. Um maresh? Seiwok enyen nyape aria douk uwok, enyen nyagok. Aria anah nyumnah enyen ta wata nyukitak nyupe. \p \v 9 Aria meinyi arpen douk nyadukemesh abom iri enyen wosik ta nyudukemesh um baugenyum baraen um okwudok armatok kwani enyudok debeinyi mahin. Agusudok 7-poreigos baragos sape enyudok mahin iri douk shakri wobuwobren baraen um 7-poreiruh yodururuh douk okwudok armatok kwatemaruh iri. Aria shopunek, agagos douk shakri wobuwobren baraen um 7-poreim king-omi. \v 10 Amam 5-poreim douk hagok, aria anan douk wata nape dodogowini king. Aria anan wata nutogur nupe king uwe. Aria anan ta nutogur aria ta nupe banab meyoh nyutob. \v 11 Aria enyudok debeinyi mahin douk seiwok nyape aria douk madae enen nyupe iri uwe, enyen douk shakri wobuwobren baraen um anan king douk natogur nape nani amudok anam 7-poreim aria hatogur 8-poreim iri. Aria anan ta wata nunak nuwishuk abom. \p \v 12 Aria aruhudok 10-poreiruh shuworuh nyak nyatruruh iri douk shakri wobuwobren baraen um 10-poreim king-omi douk wata hutogur hupe debeimi iri uwe. Amam ta hurao debeinyi big um hupe king-omi huni enyudok mahin. Aria eshesh ta shupe debeishi banab nyutob, atin aua meyoh. \v 13 Aria amudok 10-poreim king ihim-morim hasuhw atin baraen. Amam hakri hupe dodogowim aria huken amamin debeinyi big nyuni dodog enyudok debeinyi mahin um ihishmorim arpesh shumnek enyenyin baraen shugipeshen. \v 14 Aria amam king-omi huni enyudok mahin ta shuni Nugaen Sipsip nyuni enyenyish armam armago shurpak. Aria Nugaen Sipsip nyuni enyenyishi douk enyen nyagraehesh aria nyahwaresh shasuhw enyenyin baraen sheyotu dodogowish atish iri ta shubo amudok king huni enyudok mahin shihiyahesh. Um maresh? Enyudok Nugaen Sipsip douk Debeinyi abom um ihim-morim debeimi aria nyape king abom um ihim-morim king. \v 15 Aria enyudok ensel wata shopunek nyakripe nyakri, “Abusdok worubus nyak nyatik okwudok yoweikwi armatok kwapenyabus iri douk shakri wobuwobren baraen um sabaishi arpesh. Eshudok arpesh douk shape sabaigosi nahobigos iri. Eshesh douk sisigiruh yegeshiweruh aria sheneyagwreh sabainyi kupainyi baraen iri. \v 16 Aria aruhudok 10-poreiruh shuworuh nyak nyatruruh iri huni enyudok debeinyi mahin ta juwehosin um okwudok yoweikwi armatok. Aria eshesh ta shok kwugok aria shutruk shuwaruk owokwih rupeh aria okwok ta kwugor kwupe aria kwukus. Aria eshesh ta shupe shutah eibug-ikwum shugwoh aria okwok ta shukuhur shukweh nyih aria hunuk hiyatokuk. \v 17 Um maresh? Eshesh douk Iruhin neshuhur um shugipesh ananim atum urkum. Namudok aria anan nakri wosik um amam husuhw atin baraen aria enyudok amamin dodog douk amam haraen um hupe king iri um ta wata huko enyudok mahin. Aria enyen ta nyupe dodogowini king arigaha abudok nyutob Iruhin ananin baraen nyutogur adurin abom obi nyutob butogur. \v 18 Aria okwudok armatok nyak nyatruk iri douk shakri wobuwobren baraen um abrudok debeiburi wabur. Ababur douk bape kabi anan debeini nyeigur nyato iruh-uman iri arman douk nape debeini um ihim-morim king hape agundok atap iri um. \c 18 \s1 Debeiburi Wabur Babilon Bananukuk Jurug \p \v 1 Douk enyudok nyanakuk aria eik yatigu kupainyi ensel nyakutukuk iruhw heven nyabuhi. Enyen douk nyarao debeinyi big aria enyenyih rupeh hatrugun abom aria ihigunum agundok atap gor nakusuk. \v 2 Aria enyen nyahwar debeg nyakri, \q1 “Abrudok wabur Babilon nyeigur nyato iruhw aburi douk \q1 bananukuk jurug! Ababur bananukuk! \q1 Aria douk ababur batogur yoweiburi wabur um \q1 eshudok ihishmorim sagabehos shuni warehos shuni ogwuhudok \q1 yoweiguhwi hwanabosusih abom iri armiguhw hwupeum. \q1 \v 3 Um maresh? Sabaishi arpesh shape ihigos-morim nahobigos iri shawok okwokwibar wainibar abar. \q1 Abrudok abar douk shakri wobuwobren baraen um \q1 okwokwih yoweihi aih um shani okwok shenek wehrur um. \q1 Eshesh douk shatik arpesh shape Babilon iri esheshih yoweihi aih aria shagipeshesh shenekeh. \q1 Aria amudok ihim-morim king hape agundok atap iri \q1 hani abrudok waburishi arpesh shenek wehrur um. \q1 Aria eshudok douk shenek bisnis agundok atap iri \q1 sharao debeibori utabor um ehudok yoweihi aih douk \q1 eshudok shape abrudok wabur iri shape shenekeh iri.” \p \v 4 Aria eik yemnek kupaihi mah gani iruhw heven. Aria enyudok nyeyagwrehi iri nyakri, \q1 “Ipak eikishi arpesh, ipak pukutukuk abrudok wabur \q1 aria putogrukuk um mare puni \q1 abrudok waburishi arpesh punek eshudok yoweishi inahos eshesh shape shenekesh iri. \q1 Ipak pukutubur-ukuk um ipak mare pumnek debeiri eriger douk ta eshesh shumnekar iri. \q1 \v 5 Um maresh? Eneshenesh yoweishi inahos \q1 eshesh shape shenekesh iri douk \q1 sabaishi abom shape kabi waripak kwagit nyubuhas kwoshem um. \q1 Aria eshesh shakus shato gani iruhw heven \q1 aria Iruhin natrish aria anan urkum moromesh. \q1 \v 6 Ipak padukemesh eshudok eneshenesh yoweishi inahos \q1 okwok kwape kwenekesh iri douk sabaishi abom. \q1 Douk namudok aria ipak ta pushanom-umok wosik atin \q1 okwokwish yoweishi inahos aria peshopokesh shutoumok. \q1 Okwok kwabadig nubutibari abar bor kap aria ipak pabarah. \q1 Douk namudok aria ipak wata pubodig nubutibari abar \q1 namudok atin aria pukok kwubarah um \q1 kwumnek arudokmori atin debeiri eriger \q1 okwok kwenek ipak pemnekar iri. \q1 Aria pushopokor rutoumok shopunek. \q1 \v 7 Okwok douk kwatuk okwokwin nyeigur nyato iruhw \q1 aria kwenek eneshenesh yoweishi inahos douk \q1 okwok mishin nyakitak um kwunekesh iri. \q1 Aria okwok nyeigur nyato iruhw kworao debeinyi amaen wosikumok um eshudok yoweishi inahos douk \q1 riguk okwok kwape kwenekesh iri. \q1 Aria okwok numun nanagunukuk aria kwakri, \q1 ‘Eik yape debeikwi kwin! \q1 Eik kabi douk raminen madae nugokuk uwe um. \q1 Aria eik ta mare enen amaen nyutogrume aria nyuneke ireh. \q1 Adur atin ta uwok!’ \q1 \v 8 Douk namudok aria atuh nyumnah meyoh \q1 sabaishi yoweishi abom eshudok ta shutogurum abrudok wabur. Eshudok yoweishi inahos douk eshudok. \q1 Eneheneh yoweihi arugeh ta hutogrumesh aria ta shureh debeg. \q1 Aria debeirubi nyurub ta besh aria nyih shopunek ta hunish. \q1 Um maresh? Debeini Iruhin apa nenek skelumesh \q1 aria nawanamesh eneshenesh yoweishi inahos \q1 eshesh shenekesh iri douk dodogowini abom. \p \v 9 “Aria amudok king hape agundok atap iri hani okwudok armatok shenek wehrur um aria shenek sabaishi eneshenesh yoweishi shopunek. Aria amam ta hutiku nyih hunuk aria nyugus supe sukih aria amam ta hurepok yowiyokuk. \v 10 Amam ta hunogugur abom um arudok debeiri eriger douk okwok kwemnekor iri aria ta hiyotu rougun aria hupe hukri, \q1 ‘O giha-mobur abrudok nyeigur nyato iruhw maburi wabur Babilon! \q1 Giha-umep ipak arpesh pape abrudok dodogowiburi wabur iri! Douk banab nyutob, atin aua meyoh \q1 aria ipak pemnek debeiri eriger jurug um \q1 eneshenesh yoweishi inahos ipak pape penekesh iri!’” \p \v 11 “Aria eshudok arpesh douk shape shenek bisnis agundok atap iri ta urkwip purum abrudok wabur aria esheshiruh aparuh ta yoweruh aria shupe shureh. Um maresh? Ta mare wata enesh kupaishi arpesh shutor anah esheshih jah, uwok. \v 12 Ta mare enesh arpesh shutor ahudokmori jah. Gol iri siliwa, shuni yopubori utabor, buni yopubi abom weiyoub douk shatarub debeibori utabor iri. Shuni yopihi abom shigorihwihi rupeh huni eneh biyag yomogih owishiborihi rupeh, huni eneh yopihi abom wogeruhihi rupeh. Huni ihigosmorim rowos douk seisik yopuri unar wosik iri, suni ihishmorim eshudok douk shenekesh enen mahin douk shahwaren um elefan iri enyenyiruh naruh iri. Shuni eshudok douk shenekesh agusudok rowos douk shatoragos debeibori utabor iri, shuni eshudok douk shenekesh enen akitohinyi kapa nyeigurinum bras iri. Shuni eshudok douk shenekesh ainab iri, shuni eshudok yopishi abom douk shenekesh anabor yopubori utabor iri. \v 13 Eshudok shuni ahudokmori jah shopunek. Enyudok shanyoh iri rowog sinamon, nyuni enesh eshudok kabi douk yabro um, shuni enesh eshudok douk shesheh sheisik wosik iri. Shuni enyudok yopinyi sanda douk shahwaren um mer iri, shuni anas gris douk shahwaras um frankinsens iri. Eshudok shuni wain iri arudok sharah iri wel, shuni sabainyi abom plaua, shuni wit douk kabi douk rais um. Shuni bulmakauhos iri sipsip iri hwosahos shuni wilkarahos, shuni arpesh douk wata shape sharahaen iri. Eshudok douk shape shakamum kupaishi shenekumesh mour meyoh iri. Eshudok ihishmorim shuni arpesh\f + \fr 18:13 \ft Enesh arpesh shape shakamum kupaishi shenekumesh mour meyoh iri. Kupaishi arpesh apa shatorish utabor kabi douk apak mator enesh eshudok shakus stuahas iri um.\f* ta mare wata shutorish atin, uwok. \p \v 14 “Aria eshudok douk shenek bisnis iri ta shukripok namudok shukri, ‘Eshudok eneshenesh ihishmorim douk nyak mishin nyakitakumesh um nyuraesh iri douk shanak shawishuk. Aria nyakish yopishi eshudok douk shatorish debeibori utabor iri shani eneshenesh yopishi eshudok douk shatrugun abom iri shopunek douk shanak shawishuk. Aria nyak ta mare wata nyutrish atin!’ \v 15 Aria eshudok douk shenek bisnis um shonakam um eneshenesh eshudok aria shatorish sabaibori utabor eshudok arpesh shape abrudok wabur Babilon iri ta shunogugur abom um arudok debeiri eriger douk ta abrudok waburishi arpesh shumnekar iri. Aria eshesh ta shunak shiyotuwi rougun aria ta shupe shurepobur. \v 16 Aria ta shukri, \q1 ‘O giha mobur atubur abrudok nyeigur \q1 nyato iruhw mobur iri wabur! \q1 Seiwok ababur bananek yopihi abom shigorihwihi rupeh hani sabaihi owishiborihi rupeh shopunek. \q1 Aria banaginohw gol rani yopubori abom utabor \q1 bani weiyoub douk shatorish debeibori utabor iri! \q1 Eshudok eshesh douk shatrugun abom iri. \q1 \v 17 Aria wata shopunek banab meyoh nyutob, atin aua meyoh \q1 aria ihishmorim eneshenesh eshudok douk \q1 shatorish debeibori utabor iri wata shanak shawishuk.’” \p “Aria sabaimi hasuhw bodaeg kroruhiyor douk wahur youg iri hani sabaishi pasindia douk shator kroruhiyor aria sharahaen shanak kupairubi warub iri, hani amudok henek mour kroruhiyor iri, shani ihishmorim arpesh douk apa shenek esheshin mour youg iri eshesh ihishmorim ta shiyotuwi rougun um abrudok wabur Babilon. \v 18 Aria abudok nyutob ta shiyotu shutik wabur nyih hunubur aria nyugwus sukitak suto obi nyutob, eshesh ta shukri, ‘Douk madae anabur wabur bape agundok atap iri bupe kabi abrudok nyeigur nyato iruhw aburi wabur um uwe, uwok meyoh!’ \v 19 Aria eshesh ta shuhur nyupruk\f + \fr 18:19 \ft Enyudok baraen um shunuwatom nyupruk barag um douk sheneken um shakri shiyabigesh um esheshiruh aparuh yoweruh abom um agundok abrudok wabur bananukuk um.\f* shunuwatom baragos aria ta shupe shureh debeg shukri, \q1 ‘O giha-mobur atubur abrudok wabur! \q1 Eshudok ihishmorim arpesh douk shogrem kroruhiyor iri \q1 sharao sabaibori utabor abrudok wabur. \q1 Ipak pakri giha mobur abrudok wabur. Um maresh? \q1 Douk banab nyutob, atin aua meyoh abrudok waburish \q1 ihishmorim eneshenesh yopishi eshudok shanak shawishuk! \q1 \v 20 Aria ipak enselahos pape iruhw heven iri \q1 puni ipak Iruhin ananish arpesh, \q1 puni ipak aposel douk Iruhin nagraehep um \q1 punak pukripesh ananin baraen iri, \q1 puni ipak profet douk pakripesh \q1 Iruhin nakripep-enyi baraen iri, \q1 ipak ihishmorim ta punadudareh. \q1 Um maresh? Iruhin nenek kwotimabur \q1 aria nawanamobur yoweishi inahos abrudok wabur \q1 aria bemnek debeiri eriger um agundok \q1 seiwok ababur barik benek ipak pemnek debeiri eriger um.’” \p \v 21 Douk enyudok baraen nyanak nyatuhuk aria eik yatik enen dodogowinyi abom ensel nyohur onok debeikwi burbuduk\f + \fr 18:21 \ft Enyudok baraen douk nyakrium okwudok debeikwi burbuduk iri douk nyakrium anam takweimi utom douk eshesh shape shemakwiyesh urubit wit um shaworishat um.\f* nyawashok kwagrukuk youg aria nyakri, \q1 “Ta shuwashak abrudok debeiburi wabur Babilon bugrukuk debeg atin gani atap \q1 kabi eik yawashok okwudok burbuduk kwagrukuk um. \q1 Aria arpesh ta mare wata shutrubur atin, uwok. \q1 \v 22 Aria eshudok kabi douk gitahas-umori esheshih meh \q1 huni eneshenesh douk shabirakesh shenek yopugi musik iri, \q1 shuni buwaen iri aruruh esheshih meh \q1 ta mare wata shumnekeh atin abrudok wabur, uwok! \q1 Aria shopunek, eshudok douk shadukemesh um \q1 shunek enenyenen mour iri ta mare wata shutrish atin. \q1 Aria amudok utom douk arpesh shape shakwum shaworish urubit wit iri shopunek \q1 ta mare wata shumnekam miyagwreh atin abrudok wabur, uwok. \q1 \v 23 Aria nyih lamhosih ta mare wata shutrish atin. \q1 Aria eshudok arpesh douk shakri shunaraum iri esheshih meh shopunek ta mare shumnekeh atin. \q1 Aria riguk arpesh shape shenek bisnis abrudok wabur \q1 aria sharao sabaibori utabor \q1 aria shatogur debeishi nyeiguhw abom shato-umeshi. \q1 Aria douk uwok. Aria eshudok arpesh shape abrudok wabur iri \q1 shenek anaruh subagwiruh aria shenek rohw um \q1 ihishmorim arpesh douk shape ihigos-morim nahobigos iri. \q1 \v 24 Aria Iruhin natik um abrudok wabur benek yoweishi inahos \q1 babo amam profet hani sabaishi Iruhin ananish arpesh shagok. \q1 Douk namudok aria baraen abrudok wabur banasuwen. \q1 Aria ihishmorim arpesh douk \q1 kupaishi shaesh shagok iri shopunek, \q1 baraen douk nyanak um abrudok atubur wabur banasuwen.” \c 19 \s1 Iruhin Ananish Arpesh Shanadudareh Um Agundok Babilon Bananukuk Um \p \v 1 Douk enyudok nyanakuk aria yemnek enen arpen nyeyagwrehi debeihi mah kabi douk sabaishi arpesh shape sheneyagwreh iruhw heven iri um nyakri, \q1 “Apak mutuk Iruhin ananin nyeigur nyuto iruhw! \q1 Apakin Iruhin anan atun narap matanamori mape wosik. \q1 Aria agundok anan dodogowin natrugun abom um douk \q1 nape abom um anan atun. \q1 \v 2 Anan neneken um arpesh iri baraen um \q1 nasuhw esheshig durdurig kwotog um douk yopug wosik abom aria adurig atug! \q1 Aria okwudok armatok douk kwani kupaimi shenek wehrur um \q1 kwenek sabaishi arpesh shape agundok atap iri \q1 shakutukuk yopihi aih aria shagipesh okwokwih yoweihi aih. \q1 Douk namudok aria Iruhin nenek kwotumok nakri okwok yoweikwi. \q1 Aria shopunek, okwok kwabo eshudok arpesh douk \q1 shenek ananin mour iri shagok aria douk \q1 anan douk nawanamok enyudok yoweinyi poe. \q1 Okwudok armatok douk shakri wobuwobren baraen um \q1 abrudok wabur Babilon.” \p \v 3 Aria sabaishi shape iruhw heven iri shape shahwar debeg shakri, \q1 “Apak mutuk Iruhin ananin nyeigur nyuto iruhw! \q1 Aria ogwusudok nyugwus douk sakih ehudok nyih douk hanu \q1 abrudok debeiburi wabur iri ta sukih suto ihih nyumneh!” \p \v 4 Aria amudok 24-poreim debeimi armam hani eshudok nubatish dodogowishi douk mishish shoresh iri shabuh shoduk ohrubus aria shenek lotu um Iruhin douk nape ananin debeinyi wagitur iri aria shahwar shakri, \q1 “Adur atin, apak mutuk Iruhin ananin nyeigur nyuto iruhw!” \p \v 5 Aria eik yemnek anah mah agundok enyudok debeinyi wagitur nyakus um. Aria enyudok arpen nyeyagwrehi iri nyakri, \q1 “Ipak ihishmorim penek Iruhin ananin mour iri puni \q1 ipak nyeiguhw shatoumep iri,\f + \fr 19:5 \ft Putik futnot nyape Revelesen 11:18 iri.\f* \q1 puni nyeiguhw wokepari douk punogugur um Iruhin penek lotuman \q1 aria pusuhw ananin baraen pugipeshen iri \q1 putuk ananin nyeigur nyuto iruhw!” \s1 Nugaen Sipsip Ta Nyurao Enyenyik Irohukwik Aria Ta Shunek Debeguni Worigun \p \v 6 Aria eik yemnek enen arpen nyeyagwrehi debeihi mah kabi douk sabaishi arpesh shape sheyagwrehi um. Ahah douk kabi worub batogur beyagwreh um aria kabi utag pogarog debeg um. Aria eik yemnek hakri, \q1 “Apak mutuk Iruhin ananin nyeigur nyuto iruhw! \q1 Apakin Debeini douk anan atun Dodogowini Iruhin abom. \q1 Anan douk nape debeini um ihishmorim arpesh shani \q1 eneshenesh eshudok! \q1 \v 7 Anan douk dodogowini arman abom. \q1 Aria douk apak ta aparuh yopuruh \q1 aria munadudareh-uman aria mutuk ananin nyeigur nyuto iruhw! \q1 Nyumnah douk hanaki um Nugaen Sipsip nyurao enyenyik irohukwik.\f + \fr 19:7 \ft Putik futnot nyape Revelesen 11:18 iri.\f* \q1 Baugenyum baraen um Nugaen Sipsip enyenyik irohukwik douk nyakrium Krais ananish arpesh.’ \q1 Okwok douk kwenek garibog kwape um eshesh biyesh shunaraum um. \q1 \v 8 Okwok douk shokok anah yopihi hatrugun abom iri \q1 shigorihwihi rupah kwohur.” \m Ehudok rupeh ihih douk shakri wobuwobren baraen um ehudok yopihi abom aih douk Iruhin ananish arpesh shape shenekeh iri. \v 9 Aria enyudok ensel nyakripe nyakri, “Nyak wem enyudok baraen. Baraen enyudok. \q1 ‘Eshudok arpesh douk Iruhin nahwaresh um shunaki um \q1 agundok debeguni worigun douk shenekagun um \q1 Nugaen Sipsip nyurao okwok iri um, \q1 douk eshesh wosik shanadudareh.’” \p Aria enyudok ensel wata shopunek nyakripe nyakri, “Enyudok Iruhin ananin baraen douk adurin abom atin.” \p \v 10 Aria eik yabuh yoduk ohrubus hurukatin um enyenyiruh yeriweruh um yakri inek lotuman. Aria enyen nyakripe nyakri, \q1 “Nyak mare nyunek lotu um eik, uwok. \q1 Nyak nyunek lotu um Iruhin atun. \q1 Eik yani nyak wani eshesh Kristen, \q1 apak ihishmorim douk munek Iruhin ananin mour iri atup. \q1 Ipak douk pasuhw enyudok baraen Jisas nakripepen pagipeshen iri. \q1 Enyen douk enyudok atin baraen nyohur \q1 amam profet amamiruh aparuh \q1 aria hakripesh Iruhin nakripam-enyi baraen.” \s1 Arman Netem Shigorihwinyi Hos Iri Anan Douk Krais \p \v 11 Aria ogwudok orug douk gweshiguk iruhw heven iri tukarog gwanak gweyatuk tukwotukwan aria eik yatigu enen shigorihwinyi hos nyeyotu numun heven. Aria anudok arman netem enyudok hos iri douk nanahwar namudok. Anan neyotu dodogowin atun nagipesh ananin baraen wosik aria neyagwreh adurin atinyi baraen iri. Aria douk anan nasuhw arpeshig kwotog nenekog wosik atin. Aria anan nenek wanohw um, anan apa nagipesh ananih yopihi abom aih atin. \v 12 Ananis nabes sape kabi nyih hanu jurareh iri um. Aria anan nowem um sabaigwi yopugwi hatog douk king-omi atum hogwem iri um ananig barag. Aria shopunek, enen nyeigur nyetem ananihw yegenyihw. Kupaishi mare shudukem um baugenyum baraen um enyudok nyeigur uwe, uwok. Anan atun nadukemen. \v 13 Aria ahudok rouhi rupah anan nohur iri douk shosegruh owishibor aria owishibor atubor bakrupoh. Aria eshesh shahwaran enyudok nyeigur shakri, “Iruhin Ananin Baraen.” \v 14 Aria eshudok ami douk shape iruhw heven iri shenek yopihi abom shigorihwihi rupeh aria shetem esheshish shigorihwishi hwosahos aria shape shagipeshan. \v 15 Aria anat wanohwit bainat tatograri anudok arman ananit nokwat. Aria anan ta nukwu atudok bainat um nubo sabaishi arpesh douk shape sabaigosi nahobigos iri. Aria anan ta nusuhw anam butum douk shenekam ain iri aria nupe debeini um ihishmorim arpesh. Aria anan ta nushish wainip shurkwip agudok debeigari tenk douk shenekag utabor iri. Enyudok douk shakri wobuwobren baraen um agundok Dodogowini abom Iruhin nabo ihishmorim eshudok shabuhuk iri juwehosin abom um. \v 16 Aria enen baraen nyetem anudok arman ananin mib nyani ananih rupah. Enyudok baraen douk nyakri namudok, \qc “Debeini um ihim-morim king aria shopunek Debeini um ihim-morim debeimi.” \p \v 17 Aria eik yatigu enen ensel nyeyotuwi nyumnahin aun aria nyahwarugu debeg ogwuhudok ihiguhw-umorim armiguhw douk hwanadudareh hwanak iruhw iri nyakri, “Ipak ihiguhw-morim punakumori Iruhin nenekagun iri debeguni worigun! \v 18 Ipak punaki puwok amudok king-omi huni amudok douk hape debeimi um amam soldia iri huni amudok dodogowimi armam amamiruh yegeshiweruh. Aria shopunek, puwok hwosahos shuni amudok douk hetem hwosahos iri, huni ihishmorim arpesh. Eshudok douk shape shakamum kupaishi shenekumesh mour meyoh iri, shuni eshudok douk shape wosik iri, shuni ihishmorim nyeiguhw shato-umesh iri,\f + \fr 19:18 \ft Putik futnot nyape Revelesen 11:18 iri.\f* shuni nyeiguhw wokeshi esheshiruh yegeshiweruh!” \p \v 19 Aria eik yatik um enyudok debeinyi mahin nyani amudok agundok atapim king hani esheshim soldia shanak sheyotu atugun. Eshesh shanak sheyotu um shuni anudok arman douk netem enyudok hos iri nini ananim soldia shurpak. \v 20 Aria eshesh shasuhw enyudok debeinyi mahin nyani anudok nenek rohwumesh iri profet showeshikesh. Anudok profet douk nenek enenyenen Iruhin atun neneken iri mour agundok enyudok mahin nyape um. Riguk anudok profet douk nenek sabainyi mour kabi Iruhin atun neneken iri um aria nenek rohw um eshudok arpesh douk sharao enyudok mahin enyenyin kak aria shenek lotu um enyenyir aborir iri. Aria enyudok mahin nyani anudok profet eshesh mishish wata shoresh aria showashesh shagrukuk agudok nuwag douk nyih hanuwi amudok utom douk shahwaram salfa iri hanu um. \v 21 Aria anudok arman douk netem hos iri nabo enyudok mahin nyani anudok profet esheshim soldia hagok hatuh. Anan makwumam atudok bainat douk tatograri ananit nokwat iri. Douk amam hagok aria ihiguhw-umorim armiguhw hwanaki hwape hwawok amamiruh yegeshiweruh aria ogwoguh dugaroguh abom wosik atin. \c 20 \s1 Satan Nanaweshik Nape Sabaishi Um 1,000-poreish Kwarahos \p \v 1 Aria wata shopunek yatigu kupainyi ensel nyakutukuk iruhw heven nyabuhi. Enyen nyasuhwi anan debeini sen nani ki um agudok nuwag douk gagor gabuhuk gani atap aria atapig um madae gubuh giyotu anabik iri uwe. \v 2 Aria enyudok ensel nyasuwor dodog arudok debeiri yur aria nyoweshikor anudok sen um nyuweshikor rupe um 1,000-poreish kwarahos. Arudok yur douk shahwaror um seiwokiri yur iri. Aria shopunek, arar douk shahwaror um renek rohw um arpesh rakri eshesh shenek yoweishi inahos atish iri o Satan. \v 3 Aria enyudok ensel nyawashak arudok debeiri yur Satan rabuhukuk agudok nuwag douk gagor gabuhuk gani atap iri aria nyawarukuk wit dodog. Enyen nyawarukuk wit um arudok yur mare wata runak runek rohw um arpesh douk shape ihigos-morim nahobigos iri. Arar ta rupe arigaha 1,000-poreish kwarahos shunak shudiguk aria ensel ta wata nyijikumar wit aria arar ta wata rutogur rupe meyoh rupe runarahaen banab meyoh nyutob. \p \v 4 Aria eik yatigu enesh debeishi wagiturahos douk king-omi atum hapenyesh iri shakus. Aria enesh arpesh shatem eshudok wagiturahos. Eshesh douk Iruhin nekesh debeinyi big um shusuhw arpesh esheshig kwotog. Aria shopunek, yatik sabaishi arpesh douk shasuhw Iruhin ananin baraen dodog shagipeshen iri esheshish mishish. Eshesh douk eshudok shakripesh baraen kupaishi um Jisas, aria horim shatupok esheshigos baragos aria shaesh shagok iri. Eshesh douk madae shurao enyudok debeinyi mahin enyenyin kak nyupe esheshish domaesh aria esheshish roguhw aria shunek lotu um enyen nyuni enyenyir aborir iri uwe. Eshesh wata mishish shawishesh aria shakitak shani Krais shape debeishi um eshudok 1,000-poreish kwarahos. \v 5 Aria abudok nyutob eshesh shakitaki um, ahah douk sagomih nyumnah abom um shagok iri shakitaki wonugwegwiruh um. Ihishmorim shagok iri arpesh yapis madae suwishesh abudok nyutob uwe, watak. Eshesh ta eshudok 1,000-poreish kwarahos shunak shudiguk aria eshesh ta kadak yapis suwishesh aria shukitaki. \v 6 Aria eshudok arpesh douk shukitaki wonugwegwiruh ahudok sagomih nyumnah iri, eshesh ta shunadudareh aria shupe Iruhin ananish yopishi abom arpesh. Aria Iruhin nunek yopishi abom um eshesh. Aria agundok um shugiguk shugok um ta mare dodogowigun um nesh shugok anah shopunek, uwok. Eshesh ta shupe kabi pris douk hape henek ofa um eneshenesh eshudok hako Iruhin nani Krais iri um. Aria eshesh ta shuni Krais shupe debeishi shusuhw merik um sabaishi arpesh um eshudok sabaishi 1,000-poreish kwarahos. \s1 Satan Nemnek Debeiri Abom Eriger \p \v 7 Douk eshudok 1,000-poreish kwarahos shunak shudiguk aria Satan ta wata jurug um shunuweshik um aria ta shijikuman wit agudok nuwag aria nutograri aduk. \v 8 Anan ta nutograri um nunak nupe nunek rohw um sabaishi arpesh douk shape ihigosmorim nahobigos douk sape ihigunum agundok atap iri. Eshesh douk shape Gok nani Magok iri. Aria Satan ta nuraesh shunak shupe atugun um shupe shurpak. Eshesh douk sabaishi abom kabi douk sabaiti arukot douk takus anagas um youg iri um. \v 9 Eshesh shanak ihigunum agundok atap aria sheyotu shersharih Iruhin ananish arpesh shapeum. Eshesh douk shape abrudok wabur douk Iruhin urkum manawasham-abur abom iri. Aria nyih hagruki iruhw heven aria habuhi hanu eshudok Satan ananish soldia heyatesh. \v 10 Aria eshesh shawashak Satan douk nape nenek rohwumesh iri nagrukuk kupaigi debeigi nuwag douk juwehosihi nyih hanuwi amudok utom douk shahwaram um salfa iri hape hanumi um. Enyudok debeinyi mahin nyani anudok nenek rohwumesh iri profet douk sharik showashesh shabuh shor agudok nuwag. Aria agundok eshesh bishatin ta shupe shunomnek debeiri eriger nyumneh weibus ihih nyumneh. \s1 Debeiti Kwot Tatogur \p \v 11 Aria eik yatigu enen debeinyi shigorihwinyi wagitur king-omi atum hapenyen iri nyakus. Aria anan debeini netem enyudok wagitur. Aria agundok atap nani iruhw heven sharuwokuk shanak shawishuk. \v 12 Aria eik yatik eshudok ihishmorim shagok iri. Eshudok douk nyeiguhw shato-umesh iri\f + \fr 20:12 \ft Putik futnot nyape Revelesen 11:18 iri. \f* shani nyeiguhw wokeshi sheyotu hurukatin um enyudok debeinyi wagitur nyakus um. Aria ono bumeb wanajik. Aria okwudok onok buk douk eshudok arpesh douk ta shupe wosik ihih nyumneh iri esheshish nyeiguhw shatemokwi shopunek kwanajik. Aria anudok netem enyudok debeinyi wagitur iri natik eneheneh aih hatem oudok bumeb iri douk eshudok arpesh shape shenekeh iri. Aria anan nenekumesh baraen wosik-umesh um ihihmorim eneheneh aih douk eshesh shape shenekeh iri. \v 13 Aria ihishmorim shagok iri douk seiwok shagok youg aria esheshiruh yegeshiweruh horukuk youg iri wata shakutukuk youg shakitak shatowi. Aria ihishmorim shagok iri douk shagok shanak shape agundok shagok iri shanak shapeum iri wata shakitak shatowi. Eshesh shakitaki shape aria anudok netem wagitur iri nenekumesh baraen ihishmorim atin atin wosik-umesh abom um eneheneh aih iri mour eshesh shape sheneken iri. \v 14 Aria gok nyani agundok shagok iri shapeum nanawashak nagrukuk agudok nuwag douk nyih hape hanug iri. Agudok nuwag agag atug douk shakri nyagiguk iri gok ta arpesh shubuh aria mare shugok anah shopunek um. \v 15 Aria ta enesh arpesh esheshish nyeiguhw madae shutem okwudok buk douk eshudok arpesh douk ta shupe ihih nyumneh iri esheshish nyeiguhw shetemok iri um, eshesh ta shunawashak shugrukuk agudok nuwag douk nyih hanug iri. \c 21 \s1 Namuburi Wabur Heven Aria Namubi Amnab \p \v 1 Douk enyudok nyanakuk aria eik yatigu namuburi wabur heven bani namubi amnab shape. Barik iri wabur heven bani barik iri amnab shani youg shanak shawishuk abom aria madae enesh shupe uwe. \v 2 Aria eik yatigu abrudok yopuburi wabur Jerusalem. Ababur douk bape iri agundok Iruhin napeum aria bakutukuk iruhw heven bape babuhi. Abrudok wabur douk shaginohwobur kabi douk onok armatok douk kwanaginohw kwenek yopihi atih rupeh aria kwape um kwuni okwokwin raminen shunaraum iri. \v 3 Aria eik yemnek anah mah agundok enyudok debeinyi wagitur nyakus um. Aria enyudok arpen nyeyagwrehi iri nyakri debeg, “Ipak pumnek! Douk Iruhin nani arpesh shape atugun! Aria anan ta nini eshesh shupe aria eshesh ta shupe ananish atish arpesh. Aria anan ta nupe esheshin debeini Iruhin. \v 4 Aria anan ta nubatikumesh abih esheshis nabes aria eshesh ta mare wata shugok atin, uwok. Aria esheshiruh aparuh ta mare wata yoweruh aria shumnek anar eriger aria shureh, uwok. Ihinyumorim enenyenen douk seiwok nyape nyatogur um arpesh iri douk nyanak nyawishuk abom.” \p \v 5 Aria anudok nape enyudok debeinyi wagitur iri nakri, “Ipak pumnek! Douk eik yenek ihishmorim eneshenesh eshudok shape iruhw atap iri shatogur namushi!” Aria anan wata shopunek nakripe nakri, “Nyak nyuwem um enyudok baraen douk iganigadae nyemneken iri anap shup. Um maresh? Enyudok baraen douk adurin abom aria wosik um arpesh shumneken aria shusuhwen dodog shugipeshen.” \v 6 Aria anan nakripe shopunek nakri, “Eshudok eneshenesh douk shatogur shatuh! Seiwok baugos um ihishmorim eneshenesh eshudok watak enesh shutogur shupe uwe aria eik yape. Aria kweipon shopunek ta ipe arigaha hugiguk iri nyumnah hutogur. Aria meinyi arpen abar baen iri, eik ta iken anabar abar nyubroh meyoh. Enyen mare nyutorabar, uwok. Abrudok abar douk bakih atap meyoh iri. Ababar douk ta arpesh shubroh aria shupe wosik abom ihih nyumneh iri. \v 7 Aria meinyi arpen douk nyiyotu dodogowin atin nyunek wanohw nyubo yoweishi inahos shubuhuk iri, enyen ta nyugrem ihishmorim eikish yopishi eshudok eneshenesh. Aria eik ta ipe enyen nyenek lotume iri Iruhin, aria enyen ta nyupe eikin batowin. \v 8 Aria eshudok douk shanogugur aria wata shatanam shenek yoweishi inahos iri, shuni eshudok douk madae shusuhw eikin baraen dodog shugipeshen iri uwe, shuni eshudok douk shenek eneshenesh yoweishi inahos iri, shuni eshudok douk shabo kupaishi arpesh shagok iri, shuni eshudok douk shenek wehrur um iri, shuni eshudok douk shenek ouruh iri, shuni eshudok douk shenek enenyenen um yoweiruhi subagwiruhi iri, shuni eshudok douk shenek lotu um eshudok douk madae adurimi god omi iri uwe, shuni eshudok douk shenek rohwumesh iri, eshesh ihishmorim ta shunak shupe agudok nuwag douk juwehosihi nyih hape hanu agari. Agudok nuwag agag douk ta arpesh shubuh aria mare shugok anah shopunek um.” \s1 Namuburi Wabur Jerusalem \p \v 9 Aria enen ensel um eshudok 7-poreish enselahos douk shasuhw shagiguk abom iri 7-poreish yoweishi abom eshudok eneshenesh iri nyanaki aria nyakripe nyakri, “Nyak yowi aria iyabigen nugaen Sipsip enyenyik irohukwik.” \v 10 Aria Iruhin ananin Mishin nyatogrume dodogowin atin aria agundok eik kabi douk yabo yomnis um. Aria enyudok ensel nyare wanak wato onohw debeihwi rouhwi yoduhw. Aria enyen nyeyabige abrudok Iruhin ananibur yopuburi wabur Jerusalem. Ababur douk baperi agundok Iruhin napeum aria bakutukuk iruhw heven bape babuhi. \v 11 Aria agundok douk Iruhin dodogowin abom aria natrugun abom um natrugun numun abrudok wabur. Aria ababur babuhi anabik sik kabi douk anam yopumi utom douk shatorum debeibori utabor iri mabuhi um. Aria shopunek, ababur babuhi kabi douk anam utom jaspa mani wenyir shabuhi um. \v 12 Aria arbudok narub douk sharukarubi narub um abrudok debeiburi wabur iri douk debeirubi abom aria rourourubi bato gani iruhw. Aria 12-poreish duahas shape arbudok narub. Aria shopunek, 12-poreish enselahos sheyotu sheyoh um eshudok 12-poreish duahas. Aria asudok 12-poreis awirosish arpesh douk shakitaki Israel iri esheshish nyeiguhw shetem eshudok 12-poreish duahas. \v 13 Aria bishatin duahas shape gani wobrehah-irub um narub douk bape batik aun nakihumori um. Aria bishatin shape shatik saut, bishatin shape shatik not, aria bishatin shape shatik aun nabuh um. \v 14 Abrudok debeiburi waburirub narub agundok atapirub um douk betem um 12-poreibor utabor um busuwobur batao dodog iri. Aria enyudok Nugaen Sipsip enyenyim 12-poreim aposel douk riguk enyen nyograeham um hunak hukripesh Iruhin ananin baraen iri amamish nyeiguhw shatem abrudok 12-poreibor utabor. \p \v 15 Aria enyudok ensel douk nyani eik weyagwreh iri nyasuhw anam butum douk shenekam gol iri um shape shasuhw wigah um eshudok eneshenesh-am iri. Enyen nyakri nyusuhw wigah um abrudok debeiburi wabur buni arbudok debeirubi narub buni eshudok duahas douk shape narub iri. \v 16 Abrudok debeiburi wabur roubur um bani agundok debebur um douk arag atin abom. Aria enyudok ensel nyakwu enyenyim butum aria nyasuhw wigah um abrudok wabur. Aria douk enyen nyasuhw wigah aria ihiburmorim agundok roubur um bani debebur um bani agundok atap bato iruhw um douk aragum atin abom. Aria shasuhw wigah um, ababur douk rourouburi abom hurukatin um 2,200 kilomita. \v 17 Aria enyen nyasuhw wigah um narub shopunek. Aria agundok atap bato iruhw um douk hurukatin um 144 mita. Amudok butum enyen nyasuhw wigah um arbudok narub iri douk amudokmori um douk arpesh apa shasuhw wigah um eshudok eneshenesh iri um. \v 18 Aria arbudok narub douk shenekarub abrudok utabor atubor douk shahwarabor um jaspa iri. Aria wabur ababur kanak shenekabur shakwu yopuri gol douk rabuhi aria ratrugun kabi wenyirumori. \v 19 Atapirub um arbudok narub douk shenekarub um shunek narub um abrudok wabur iri douk shenekarub dodog. Aria shaginohwarub sabaibori sisigibor yopubori utabor douk shatorabor debeibori utabor iri. \qm1 Marik iri utom douk \qm1 makus atap um masuhw arbudok narub iri douk jaspa. \qm1 Aria magiguk iri douk bluporeimi douk shahwaram um sapaia iri. \qm1 Aria biobor atum iri douk shigorihwimi douk shahwaram um aget iri, \qm1 aria nubatibor iri douk grinporeim douk shahwaram um emeral iri. \qm1 \v 20 Aria anas wisi-ibor iri douk anabigim um owishiborim \qm1 aria anabigim um shagarihwim. \qm1 Amam douk shahwaram um sadonikis iri. \qm1 Aria anas wisi-ibor iri douk owishiborimi douk \qm1 shahwaram um konilian iri. \qm1 Aria namba 7-im douk akitohimi douk \qm1 shahwaram um krisolait iri, \qm1 aria namba 8-im douk sikim grinporeim douk \qm1 shahwaram um beril iri. \qm1 Aria namba 9-im douk anam sikim akitohimi douk \qm1 shahwaram um topas iri, \qm1 aria namba 10-im douk anabigim um grinporeim \qm1 aria anabigim um akitohimi iri. \qm1 Aria amam douk shahwaram um krisopres iri. \qm1 Aria namba 11-im douk anam sikim bluporeimi douk \qm1 shahwaram um haiyasin iri, \qm1 aria namba 12-im douk anam sikim owishiborimi utom \qm1 shahwaram um ametis iri. \p \v 21 Aria eshudok 12-poreish duahas douk shenekesh shakwu 12-poreib shigorihwibi debeibi weiyoub douk shatarub debeibori utabor iri. Aria eshudok duahas atin atin shenekesh shakwu atut atut um debeigwi weiyoubig natog douk shahwarog um pel iri. Aria ahudok debeihi yah douk hape abrudok debeiburi wabur iri douk shenekah yopiri gol aria ahah hape kabi wenyir\f + \fr 21:21 \ft Arudok gol arar douk anar sikir. Arpesh shutrur um, esheshis nabes ta sunak dukwotis sunakuk kabi shape numun urupat shenek narubumat glas iri shatik glas nabes arukwutis shatik aduk um.\f* um. \p \v 22 Aria eik madae itik Iruhin ananit debeiti urupat tutao abrudok wabur uwe, uwok. Um maresh? Debeini Iruhin anan douk Dodogowin abom nabo ihishmorim eshudok shabuhuk iri nani Nugaen Sipsip amam kanak hape kabi Iruhin ananit urupat um. \v 23 Aria abrudok wabur mour ta mare enen um wah hutao hobur um o wabin aun wanyukehin aria nutrugun um, uwok. Um maresh? Agundok douk Iruhin dodogowin aria natrugum abom um, agagun kanak ta nunek ihigunmorim um abrudok wabur butrugun aria bogaragun. Aria shopunek, enyudok Nugaen Sipsip enyen kanak nyabuhi kabi douk lam um aria nyenekagun bogaragun abrudok wabur. \v 24 Aria ihishmorim arpesh shape sabaigosi nahobigos iri ta abrudok wabur butrugun-umesh aria eshesh ta shunatrugun aria shurahaen. Aria amam king douk hape agundok atap iri ta hurao amamibor utabor buni ihishmorim eneshenesh amamish yopishi eshudok hunak huwish abrudok wabur um hakri hutuk Iruhin ananin nyeigur nyuto iruhw. \v 25 Aria nyumneh, abrudok waburish duahas ta shunejik shupe namudok atin. Um maresh? Agundok weibus ta mare anabus, uwok. \v 26 Aria ihishmorim arpesh shape ihigos-morim nahobigos iri ta shurao esheshibor utabor buni yopihi jah shuwish abrudok wabur um shutuk Iruhin ananin nyeigur nyuto iruhw. \v 27 Aria ihishmorim eneshenesh shabosusih iri yoweishi eshudok shuni eshudok arpesh douk shenek eneshenesh yoweishi inahos iri, shuni eshudok douk shenek abraenyih aih iri, shuni eshudok douk shenek rohw um kupaishi iri ta mare shuwish abrudok wabur, uwok. Aria eshudok arpesh douk esheshish nyeiguhw shetem Nugaen Sipsip enyenyik buk iri eshesh atish ta shuwish abrudok wabur. Okwudok buk okwok douk eshudok arpesh douk ta shupe wosik abom ihih nyumneh iri esheshish nyeiguhw shetemokwi. \c 22 \s1 Worubibar Abar Bani Shurkwip Peir Rowog Iri Douk Ta Arpesh Shishoh Aria Shupe Wosik Abom Iri Ihih Nyumneh \p \v 1 Aria enyudok ensel wata shopunek nyeyabige anab debeibi worub. Abudok worub shopunek douk bogarab abom kabi douk wenyir ratrugun um. Aria arpesh shuwok abar abudok worub iri ta shupe wosik abom ihih nyumneh. Abudok worub douk batobe iri agundok enyudok debeinyi wagitur douk Iruhin nani Nugaen Sipsip hatemenyi nyakus um. \v 2 Aria abab bau banak orokohunih um ahudok debeihi yah douk hape abrudok wabur iri. Aria enesh rowos shatao wobuwobur abudok worub. Aria eshudok arpesh douk shuwok shurkwip peir eshudok rowos iri ta shupe wosik abom ihih nyumneh. Aria shurkwip apa peir ihibmorim aub enen kwar. Aria esheshis shus ta sunek ihihmorim eneheneh arugeh henekesh iri arpesh douk shape ihigosmorim nahobigos iri shutogur yopish. \v 3 Aria ihishmorim eneshenesh yoweishi inahos eshudok shuni arpesh douk Iruhin nakri adur iruhw abom um nakri wokumesh iri ta mare enesh shukus abrudok debeiburi wabur, uwok. \p Aria Iruhin nini Nugaen Sipsip amamin debeinyi wagitur ta nyukus abrudok wabur. Aria eshudok douk shenek Iruhin ananin mour iri ta shupe shunek lotuman. \v 4 Eshesh ta shutik ananig yamag aria ananin nyeigur ta nyutem esheshish domaesh. \v 5 Aria agundok weibus ta mare anabus aria eshesh ta mare shuhem enesh lamhos, uwok. Aria mour ta mare enen um wah hutao um hunekagun juwehos-igun um, uwok. Um maresh? Agundok douk Debeini Iruhin natrugun abom um ta nutrugun-umesh. Aria eshudok douk shenek ananin mour iri ta shupe debeimi king-omi ihih nyumneh. \s1 Jisas Hurukatin Um Nunaki \p \v 6 Aria enyudok ensel nyakripe nyakri, “Enyudok ihinyumorim baraen douk nyak nyenyem okwudok buk iri douk adurin atin abom. Aria enyen douk wosik abom um ihishmorim arpesh shumneken aria shusuhwen dodog shugipeshen. Aria debeini, anan douk Iruhin douk apa nohur amam profet um hunak hukripesh ananin baraen iri. Anan neshopok ananin ensel nyanaki um nyiyabig ihishmorim shenek ananin mour iri um ihishmorim eshudok eneshenesh douk hurukatin um shutogur iri.” \p \v 7 Aria Jisas nakri, “Mnek, eik douk hurukatin um inaku itogrumep! Aria eshudok arpesh douk shugipesh Iruhin ananin baraen nyetem okwudok Buk iri douk nyakrium eshudok douk ta shutogur iri, eshesh ta shunadudareh.” \p \v 8 Aria eik Jon, eik kanak yemnek ihinyumorim baraen aria yatik ihishmorim eshudok douk yeshem okwudok Buk iri. Aria douk yemnek enyudok baraen aria shopunek yatik eshudok ihishmorim eneshenesh iyoh aria yabuh yoduk ohrubus hurukatin um enyudok ensel douk iganigadae nyape nyeyabige ihishmorim eshudok iri enyenyiruh yeriweruh aria yakri inek lotuman. \v 9 Aria enyen nyakripe nyakri, “Nyak mare nyunek lotu um eik, uwok! Eik yani nyak wani nyakim ashukenyim amam profet, mani ihishmorim arpesh douk apa shagipesh enyudok baraen douk nyetem okwudok Buk iri, apak ihishmorim douk munek atin mour iri. Douk namudok aria nyak nyunek lotu um Iruhin atun!” \p \v 10 Aria enyen nyakripe nyakri, “Nyak mare nyubeshuk enyudok Iruhin ananin baraen douk nyetem okwudok buk iri, uwok. Um maresh? Abudok nyutob douk Iruhin nakri nunek eshudok douk shetem okwudok buk iri shutogurum douk banaki hurukatin. \v 11 Douk namudok aria eshudok arpesh douk shenek yoweishi inahos iri ta shupe um shunek yoweishi inahos namudok atin. Aria eshudok douk shenek eneshenesh shanabosusih abom iri yoweishi inahos iri ta shupe um shunek yoweishi inahos namudok atin. Aria eshudok arpesh douk shenek yopihi aih iri ta shupe um shunek yopihi aih namudok atin. Aria eshudok arpesh douk shape Iruhin ananish atish iri ta shupe ananish atish abom.” \p \v 12 Aria Jisas nakri, “Mnek! Eik douk hurukatin um inaku. Aria eik ta iraougu eshudok um iko ihishmorim arpesh atin atin um iwanamesh ihihmorim eneheneh yopihi o yoweihi aih eshesh riguk shape shenekeh iri. \v 13 Douk seiwok baugos um ihishmorim eneshenesh eshudok madae enesh shupe uwe, aria eik yape. Aria kweipon shopunek eik ta ipe arigaha hugiguk iri nyumnah hutogur. \p \v 14 Aria eshudok arpesh douk apa shanokwrup esheshih rupeh hatogur yopih iri, eshesh wosik ta shunadudareh. Um maresh? Eshesh ta shurao big um shuwok epudok shurkwip douk peir enyudok rowog douk ta shupoh aria shupe wosik abom ihih nyumneh iri. Aria shopunek, eshesh wosik ta shunak shuwish abrudok waburish duahas aria shuwish shupe numun. \v 15 Aria eshudok douk shenek yoweihi abraenyih aih iri shuni eshudok douk shenek ouruh aturuh iri, shuni eshudok douk shenek enenyenen um sabagwiruh iri, shuni eshudok douk apa shenek wehrur um iri, shuni eshudok douk shabo kupaishi shagok iri, shuni eshudok douk shenek lotu um madae adurimi god omi iri uwe, shuni ihishmorim arpesh douk esheship urkwip panawasham um ehudok aih um shunek rohw um kupaishi arpesh um aria shagipesheh shenekeh iri, eshesh ta mare shuwish abrudok wabur, uwok. Eshesh ta shupeik aduk. \p \v 16 Aria douk eik Jisas yeshopoku enyudok eikin ensel nyanakumogu ipak aria nyakripep um enyudok enenyenen douk nyetem okwudok buk iri um ipak Iruhin ananish arpesh. Eik douk Devit ananin barhonin douk yakitaki ananip awirop iri. Aria eik douk okwudok unuk douk kwanahwar um shuduwi kwatrugun abom iri.” \p \v 17 Aria Iruhin ananin Mishin nyani Nugaen Sipsip enyenyik irohukwik\f + \fr 22:17 \ft Enyudok baraen um Nugaen Sipsip enyenyik irohukwik douk nyakri wobuwobren baraen um Iruhin ananish arpesh.\f* shakri, “Yowi!” Aria eshudok arpesh douk shumnek enyudok baraen iri shopunek ta shukri, “Yowi!” Aria eshudok arpesh douk abar baesh iri ta shunaki aria shuwok abrudok abar douk ta arpesh shubroh aria shupe wosik abom ihih nyumneh iri. Ababar Iruhin ta nukeshabar meyoh. Eshesh ta mare shutorabar, uwok. \s1 Nyagiguk Iri Baraen \p \v 18 Aria eik Jon yakri ikripesh enyudok dodogowinyi baraen ihishmorim arpesh douk shemnek Iruhin ananin baraen douk nyetem okwudok buk iri. Enyudok baraen douk nyakrium eneshenesh eshudok douk ta shutogur iri. Baraen enyudok. Ta enen arpen nyuwem enen kupainyi baraen shopunek um enyudok baraen douk eik yenyem nyetem okwudok buk iri um, Iruhin ta nunek yoweishi abom eshudok shutogrumen namudok. Eneshenesh yoweishi eshudok douk okwudok buk kwakriyesh iri ta shunek arpesh shumnek debeiri eriger iri, Iruhin ta wata nenekesh um enyudok arpen enyenyin yoweinyi poe aria ta shutogurum enyen atin. \v 19 Aria shopunek, ta enen arpen nyukri nyukutukuk enen Iruhin ananin baraen douk eik yenyem nyetem okwudok buk iri um, Iruhin ta mare nukri wosik um enyen nyunak nyuwish nyunadi anep shuruwep douk peir enyudok rowog douk ta arpesh shupoh aria shupe wosik abom ihih nyumneh iri, uwok. Aria enyen ta mare nyuwish nyupe abrudok ananibur yopuburi wabur douk baraen nyetem okwudok buk iri nyakriabur iri. \p \v 20 Aria anudok arman douk nakripap um ihishmorim eneshenesh eshudok douk shetem okwudok buk iri nakri, “Adur atin, eik douk hurukatin um inaku!” \p Adur, Debeini Jisas, nyak nyunaki! \p \v 21 Aria eik yakri Debeini Jisas nini ipak ihishmorim Iruhin ananish arpesh pupe aria nutaurumep meyoh. Adur.