\id PHP - Mufian NT (Balif dialect) -Papua New Guinea 1988 (web version -2013 bd) \h Filipaii \toc1 Basef Ifimba Pol Nandaꞌef Fagafeꞌma Esis Filipaii \toc2 Fagafeꞌma Esis Filipaii \toc3 Fl \mt1 Basef Ifimba Pol Nandaꞌef Fagafeꞌma Esis Filipaii \iot Basef bandafi Pol nandaꞌef fagafeꞌma esis Filipaii \io1 1:1-11 Pol nandabeten nanifela Goda esis Kristen Filipaii \io1 1:12-30 Pol naꞌipasa akafimi nimanimi anen nogofaꞌami ma nandaꞌ maol Kraisi \io1 2:1-30 Apaꞌ magahapifanai mondafeꞌ lafela anis daias mondaꞌ waf buꞌwafi mihimbaꞌmasaf epes hiasi \io1 3:1-21 Pol nowaꞌ alafugama waf magaila muꞌuli fowaꞌ God nagasoꞌ Mosesani afi. Eaꞌ nahapifa Krais atona nailana siꞌi anona nasagih nandaꞌ maol numaꞌuni ma nigikilaꞌ \io1 4:1-23 Pol naꞌipasa basef akutaifi eaꞌ nanifelisa otamba mais saliꞌ sagasoꞌanasi \c 1 \p \v 1 Aeꞌ Pol aloma Timoti afaꞌ biafa Krais Jisasi atofa wandaꞌ maol ananinii. Wandaꞌ basef ifimba fafeꞌmago ipaꞌ amam nematawa Godi pagape Filipaii. Basef ifimba fafeꞌma ipaꞌ pape sisihipa pagaloma Jisasi paloma agufumi ipeꞌimi maloma amom magatopalopami wapani.\x * \xo 1:1 \xt Ro 1:7; Ga 1:3; Fm 3; Ap 16:12-40\x* \v 2 Afaꞌ biafa waꞌi God Ahamapa apeꞌinai noloma Dembinai Jisas Krais motopalopepa dowaf mowaꞌ banagaepa mondaꞌ opalef ipeꞌilifi fepe awanelef.\x * \xo 1:2 \xt Ro 1:8; 1 Ko 1:4\x* \s1 Pol nanifela God \p \v 3 Nemaf mamahefa aeꞌ okom mandandaꞌ ma ipaꞌ, anifela God aeꞌanai ma ipaꞌ. \v 4 Aeꞌ sonahe ma nemaf mamahefa andabetena ipaꞌ hipai. \p \v 5 Deiꞌ main, ipaꞌ pandaꞌ waf buꞌwafi patopalope awalipasa basef buꞌwafi Godi. Dambadamba ipaꞌ pameꞌ basef ifimba buꞌwafi pahapilif pandalaꞌata atapipa palome pafiꞌi pafiꞌi pataga deiꞌ.\x * \xo 1:5 \xt 1 Ko 1:8; Fl 2:13\x* \v 6 Eaꞌ aeꞌ egawa endilisi, God nagafela maol buꞌwani nomon opalef ipeꞌilifii, atiasi nondaꞌan nefeꞌ nefeꞌ nimbifan afamba Krais Jisas nogotanimai. \p \v 7 Aeꞌ ahapila ipaꞌ okom aeꞌami, egawa God notopalopepa deiꞌ anaf wapani naꞌamba atin. Isimba andeandeꞌ. Deiꞌ main, apaꞌ mandalaꞌatanima atina maol ananini. Nemaf afaꞌe deiꞌ agape kalabus aꞌa nimaguf fafimba aliꞌ agawalapa basef ifimba buꞌwafi epes hiasi atopalopasa sogogawa basef ifimba endilisifi atif, nimaguf ifimba hiafi God natopalopapa dowaf, nowaꞌ banagapa.\x * \xo 1:7 \xt Ro 1:9; 2 Ko 1:23\x* \v 8 Aeꞌ aꞌias endilisi ma naep Godi. Anen nogawa okom uwahipimi Krais Jisasi masaꞌma aeꞌ eaꞌ okom mohafel endilisi maimailipa ma igati ipaꞌ hipai. \p \v 9 Aeꞌ andabetena ipaꞌ aꞌi ipaꞌ ukup pila God pindaima atin peloma sahin owan hiasi ma waf afamba fegataga luꞌufa ipaꞌ feloma gawa hiani neloma nomonas buꞌwasi pegegawa basef Godi andeandeꞌ.\x * \xo 1:9 \xt Hi 5:14; Fl 1:6, 2:16; 1 Te 5:23\x* \v 10 Andabetena atiasi pewaloga waf hiafi andeandeꞌ pegegawa waf mamahefa buꞌwafi aꞌa awafi. Ama nemaf Krais nogafiꞌafii pegape beꞌepa hililiꞌ kofagema akepa ma naep Godi.\x * \xo 1:10 \xt Jo 15:8\x* \v 11 Aeꞌ andabetena waf usiꞌifi Jisas Krais nagawalapafi atiasi fepe siꞌifa ipaꞌ, fegasoꞌana agol luꞌwagili Goda epes hiasi sigati banagami mogogalaꞌi ananimi.\x * \xo 1:11 \xt 2 Ti 2:9\x* \s1 Pol nandaꞌ kalabus. Isimba atis deiꞌ basef buꞌwafi fandasauliꞌ epes hiasi sameꞌef \p \v 12 Alipipai, deiꞌ aꞌi ipaꞌ pendegawa hiahawes isiꞌi sagatagama aeꞌi ma andaꞌ kalabus, ina sasopama basef buꞌwafi Godi, owaꞌatin. Isimba sandaꞌam mafeꞌ luꞌum luꞌum aꞌowaꞌ, ma hiasi sogameꞌam.\x * \xo 1:12 \xt Ap 28:30; Ef 3:1\x* \v 13 Eaꞌ soldia amamba Romumi misiꞌah hiahi mugumafi ipat dembinai gavmani maloma anis epes sagape naꞌai esis wapani sogawe andaꞌ kalabusa agol Kraisi. \v 14 Esis sahin owan hiasi ukup papoma aeꞌ andaꞌ kalabus. Eaꞌ opalef asasilifi banagalefa sagape sisihisa Dembinai, sakwaho ombal magahas deiꞌ salutu banages atapis sikilaꞌ fowaꞌ sape sagawalapa basef Godi. \p \v 15 Endilisi, anis daias kowalasa aeꞌ egefaꞌ agol aposel sondopambema saꞌi sofaꞌ agof luꞌwagufi sogawalapa basef Kraisi. Apaꞌ isimba sagalutu banagasi saꞌi sondaꞌ waf buꞌwafi sotopalope ma sogawalapa basef buꞌwafi. \v 16 Isimba sogawa aeꞌ ape naꞌa ma egewaꞌ banaga basef buꞌwafi Godi. Eaꞌ esis ukup paipaili sawalapa basef buꞌwafi. \v 17 Apaꞌ epes isimba kowagalasa aeꞌi deiꞌ sawalapa basef Kraisi. Esis ina ukup pehafel endilisi ma sandaꞌ maol sogasaꞌma agol Kraisi, owaꞌatin. Esis sandaꞌam naꞌamba ma sogasaꞌma agof asasigufi atogof. Saꞌi sowatani anom nimanimi wapani ma aeꞌ epe atapiwi endaꞌ kalabus.\x * \xo 1:17 \xt 2 Ko 1:11\x* \v 18-19 Owaꞌ diago. Iꞌi esis ukup pipila waf endilisifi ma sogawalipasa basef Kraisi aꞌa iꞌi anis ukup pipila waf owaꞌ endilisifi ma sogawalipasef, andagalamas atin. Deiꞌ main, sawalapa basef Kraisi atif. Eaꞌ atiasi sonehe wapani ma isimba. Ipaꞌ pandabetena aeꞌ eaꞌ Ambal buꞌunai Godi Jisas Kraisi natopalope. Isimba atis deiꞌ egawa atiasi ekwaha kalabus.\x * \xo 1:18-19 \xt 1 Pi 4:16\x* \v 20 Aeꞌ okom mandandaꞌ egawa endilisi atiasi aeꞌ ina ambal aola egakwaha basef Godi, owaꞌ. Deiꞌ wapani aeꞌ okom banagema egawalipasa basef ananifi siꞌi fowaꞌ andaꞌas. Iꞌi epe namowe aꞌa egagaꞌ, aeꞌ okom maꞌi hiahaom andaꞌam alop aeꞌapii atiasi mosaꞌma agol Kraisi luꞌwagol.\x * \xo 1:20 \xt Ga 2:20\x* \v 21 Kofagema ma agape namowe naꞌamba. Epe namowe ma Krais atona. Apaꞌ iꞌi egagaꞌ, epe andeandeꞌ elomana efaꞌ hiahawes God neseꞌe poe buꞌwani ikilaꞌ deiꞌ agape.\x * \xo 1:21 \xt Ro 1:13\x* \v 22 Iꞌi ataꞌ egape namowe atapiwi itap apaꞌema, bola endaꞌ maol buꞌwani Godi. Apaꞌ aeꞌ ataꞌ ila ufiaꞌw mamahoꞌwa? Aeꞌ ina egawaꞌw.\x * \xo 1:22 \xt 2 Ko 5:8\x* \v 23 Aeꞌ okom biafima isimba. Aeꞌ okom maꞌi efeꞌ epe eloma Krais. Naꞌambai andeandeꞌ aꞌowaꞌ ikilaꞌ poe itapani. \v 24 Apaꞌ iꞌi aeꞌ ataꞌ epe itap apaꞌe, aeꞌ laꞌifiwi ma egatopalopepa. Naꞌambai andeandeꞌ aꞌowaꞌ ma ipaꞌ. \v 25 Aeꞌ egawa isimba endilisi. Eaꞌ egawa atiasi ataꞌ epe atapiwi endaꞌ maol elomepa etopalopepa ma pendagala pihapifa Krais pigikilaꞌ fowaꞌ paliꞌ pagape. \v 26 Ama nemaf afamba efoꞌo etaga epe egalomepa, ipaꞌ pendagala ma Krais Jisas aꞌowaꞌ.\x * \xo 1:26 \xt Ef 4:1; 1 Te 2:12; Fl 4:3\x* \s1 Esis Filipai sondalaꞌambema sondaloma Pola wandaf \p \v 27 Deiꞌ feꞌ ipeꞌini nefeꞌ usiꞌin nindaila basef buꞌwafi Kraisi. Iꞌi aeꞌ egafeꞌmago ipeꞌma, aꞌa iꞌi egameꞌ basef atifa ipaꞌ ma, eaꞌ hapaimi. Aꞌi ataꞌ egawa ipaꞌ palutu banagepa opaf atotof pendatopalopa atina pegasaꞌma esisa sogahapifa basef ifimba buꞌwafi \v 28 ma ipaꞌ ina ombal mehepa ma bousi ipeꞌisi, owaꞌ. Amamba mihimbaꞌmas naꞌamba. Atiasi esis higililas hiꞌigalasi, apaꞌ ipaꞌ owaꞌ. Atiasi God nofaꞌepa pitanimai pegape andeandeꞌi.\x * \xo 1:28 \xt Ap 16:19-40\x* \v 29 Deiꞌ main, God naseꞌepa waf fasifi ma pendaꞌ maol Kraisi. Anen ina naseꞌepa waf pagahapifanafi atef, owaꞌ. Anen naseꞌepa waf afamba pegefaꞌ akafimi wapani ma agol ananigili.\x * \xo 1:29 \xt Fl 1:13\x* \v 30 Fowaꞌ ameꞌ akafimi luꞌwami ma agol Kraisi alutu banagewe siꞌi andaꞌ wandaf. Amamba ipaꞌ patolom pegawam. Eaꞌ deiꞌ pameꞌ aeꞌ ataꞌ andaꞌam atin atapiwi. Ipaꞌ pepe pendaoꞌoma pelome ma maol Kraisi siꞌi wandaf afamba. \c 2 \s1 Apaꞌ mondaꞌ apaꞌ mofeꞌ lafela ukup pigapigaila esis sahin owan \p \v 1 Ipaꞌ pefaꞌ banagami Kraisi aꞌa owaꞌ? Eaꞌ pegawa Krais okom maimailipa nandaꞌ opalef ipeꞌilifi fape awanelef aꞌa owaꞌ? Ipaꞌ pape ukup atifip paloma Ambal buꞌunai Godi aꞌa owaꞌ? Eaꞌ ukup pandaima pandatopalopa atin aꞌa owaꞌ? Endilisi, waf afambai fapomepa naꞌamba. \v 2 Iꞌi naꞌambaiai, daoꞌ pendaꞌ dagala aeꞌani nendataga luꞌwin endilisi ma waf naꞌambaifi. Pepe opalef atifilif ukup atifip, pipila God noloma sahin owan eaꞌ pendape opalef atelef endilisi.\x * \xo 2:2 \xt Ga 5:26; Ro 12:10\x* \v 3 Ipaꞌ ina ukup pepoma ipaꞌ atipa pendaꞌ maola anis epes sagasaꞌma agof ipeꞌigufi luꞌwagof, owaꞌi. Ipaꞌ pendafeꞌ lafela anis daias eaꞌ ina piꞌi pepe ilifa esis, owaꞌ.\x * \xo 2:3 \xt 1 Ko 10:24,33\x* \v 4 Ipaꞌ ina ukup pepoma ipaꞌ atipa, owaꞌ. Ukup pindapindaila anis epes daias wapani soloma hiahawes mais esis ukup pagaꞌiasi. \s1 Krais nandaꞌ anen atona nape lafel. Isimba atis deiꞌ God nasaꞌmana nalota ilif \p \v 5 Ipaꞌ pindahapila nomonas atifis siꞌi Krais Jisas okom mandandaꞌmas.\x * \xo 2:5 \xt Jo 1:1-2, 17:5\x* \p \v 6 Anen nape God endilisinai atapina lifilafi, apaꞌ ina okom mandandaꞌ maꞌi nohapila waf afambai atapina nope siꞌi God, owaꞌatin.\x * \xo 2:6 \xt 2 Ko 8:9; Jo 1:14\x* \p \v 7 Anen nowaꞌ alafugama waf afamba eaꞌ deiꞌ nataga epen endilisinai nofaꞌ alop epesi nandaꞌ waf afamba nataga agol akana nandaꞌ maol nape lafela anis epes.\x * \xo 2:7 \xt Ro 8:3; Jo 10:17; Hi 5:8, 12:2\x* \p \v 8 Esis satolona sati anen nataga epen endilisinai. Eaꞌ nandaꞌ anen nafeꞌ lafela God naloma epes. Naila okom Godi atom nafeꞌ nafeꞌ ma nagagaꞌ lawag usiꞌigai tiꞌwanaegai.\x * \xo 2:8 \xt Ap 2:33; Ef 1:20-21; Hi 1:3-4\x* \p \v 9 Eaꞌ waf afamba atef anen nandaꞌafi deiꞌ God nasaꞌmana nalota ilif endilisi aꞌowaꞌ. Eaꞌ nasoꞌana anagol agol atotogol gikilaꞌ agof hiagufi hiꞌalagof.\x * \xo 2:9 \xt Ro 14:11\x* \p \v 10 Anen nasoꞌana agol agalemba Jisasa anaf epes soloma ambagof maim hiasi sagape heveni a itap apaꞌe ilif awini hiꞌilas sindiwa nembawa ma anen sogafela agol ananigili luꞌwagol\x * \xo 2:10 \xt Ro 10:9\x* \v 11 sowalapa basef siꞌif naꞌamba siꞌi, “Jisas Krais anen Dembinai.” Sondaꞌam naꞌamba sosaꞌma agol Ahamana Godi gogalota ilif endilisi.\x * \xo 2:11 \xt Sam 2:11; 1 Pi 1:17\x* \s1 Apaꞌ mope mogalaꞌ laꞌafena epes hiasi ma migihimbaꞌmas waf fasifi \p \v 12 Eaꞌ ipaꞌ alipipai aeꞌipai, aeꞌ okom maimailipa. Fowaꞌ dondol ape agalomepa ipaꞌ paila basef aeꞌafi. Eaꞌ deiꞌ wapani pendaꞌas naꞌamba atin. Deiꞌ ape laogon, ipaꞌ pendaꞌas atapis sondafeꞌ aꞌowaꞌ pikilaꞌ fowaꞌ pandaꞌas. God nandaꞌ maol fasini nakwahomepa waf awafi nofaꞌepa pitanimai. Isimba atis deiꞌ ipaꞌ ombal mondahepa aꞌowaꞌ pendaꞌ maola pigambifa maol inimba anen nandaꞌmepani.\x * \xo 2:12 \xt Jo 15:5; 1 Ko 12:6, 15:10; 2 Ko 3:5; 1 Te 2:13\x* \v 13 Deiꞌ main, anen nandaꞌ maol opalef ipeꞌilifi nomon. Anen atona nafela nomonas ipeꞌisi ma natopalopepa pandaꞌ maol siꞌi anen atona okom magaꞌian. \v 14 Hiahawes ipaꞌ paꞌi pindaꞌasi, pekwaha basef dahihianamaefi feloma waf dowambaꞌifi, daoꞌ pendaꞌam.\x * \xo 2:14 \xt Dan 12:3; Mt 5:14, 10:16; Ap 2:40; Fl 1:10; 1 Te 2:19; Ais 49:4; Ga 2:2\x* \v 15-16 Pendaꞌas naꞌamba ma pegape awasi Godi usiꞌipa ma basefa waf awafi akepa. Deiꞌ pape paloma epes miniꞌap sagape itap apaꞌi, esis sakwaha waf usiꞌifi asandaꞌ waf awafi. Ipaꞌ pape palomas pihimbaꞌmasa basef ambal namilifi siꞌi ondowa ogotawa ilifi ogogalaꞌma epes. Pendaꞌas naꞌamba ma nemaf akutaifi Kraisi aeꞌ sowenegahema ipaꞌ ma egegawa ina andaꞌ maol dowadowaf akwaha pepel aeꞌani dowaf, owaꞌatin.\x * \xo 2:15-16 \xt Ro 15:16; 2 Ti 4:6\x* \v 17 Ipaꞌ pahapifa God pandaꞌ maol ananini, isimba siꞌi anis hiahawes ipaꞌ pindalali pagasoꞌanas anini. Iꞌi atiasi sehe egaꞌ sokoloꞌwa esimbel aeꞌambeli siꞌi anis sondolali sagakoloꞌ ifat saꞌutip, eaꞌ hapaimi, aeꞌ sonehe. Ahoꞌ, eaꞌ atiasi sonehe egaloma ipeꞌi.\x * \xo 2:17 \xt Fl 3:1, 4:4\x* \v 18 Eaꞌ naꞌamba atin ipaꞌ wapani pendagala pelome. \s1 Pol naꞌipasa basefa Timoti atiasi nogafeꞌ Filipai \p \v 19 Iꞌi Dembinai Jisas niꞌi ahoꞌ, aꞌi atiasi ina nogota laota esapaꞌ Timoti nefeꞌmago ipaꞌ. Ma notanima nifiꞌi nigaꞌipi ipaꞌ pagape andeandeꞌma sogowaꞌ banagae. \v 20 Timoti anen opaf atof nalome. Okom ananimi malamafeꞌ aꞌowaꞌ ma nogatopalopepa ma pagahapifana banagepa. Ina anona aman nagape naꞌai siꞌi anen, owaꞌatin. Anen atona.\x * \xo 2:20 \xt 2 Ti 4:10\x* \v 21 Amom hiami mape magaloma aeꞌi mundumafi hiahaom amamumi atom eaꞌ ina ukup paipaila mugumafi maol Jisas Kraisi, owaꞌ. \v 22 Apaꞌ Timoti ina siꞌi amom, owaꞌ. Ipaꞌ pegawa anen aman buꞌunai, okom maꞌi notopalopepa. Anen natopalope ma wagawalipasa basef buꞌwafi Godi siꞌi awani nagatopalopa ahaman. \v 23 Iꞌi afamba egegawa hiahaom hiami motagame miꞌimama, daoꞌ esapaꞌana nefeꞌmago ipaꞌ kwafalis. \v 24 Aeꞌ ape sisihiwi ma Dembinai aꞌi anen atiasi nondaꞌme ufiaꞌw ekwaha kalabus egafeꞌmago ipaꞌ.\x * \xo 2:24 \xt Fl 4:18\x* \s1 Pol naꞌipasa basefa Epafroditus atiasi nogafeꞌ Filipai \p \v 25 Aeꞌ okom maꞌi esapaꞌ Epafroditus nofoꞌmago ipaꞌ. Anen owame aeꞌanai. Anen afaꞌ wandaoꞌoma wandaꞌ maol Godi atini walutu banagefama akafimi siꞌi soldia. Fowaꞌ ipaꞌ pasapaꞌana nafiꞌi natopalope. \v 26 Nembel ananimbili balef aꞌowaꞌ ma naꞌi nogatilipa. Eaꞌ anen okom nimanima ipaꞌ pagameꞌ basefa aowas nandaꞌana. \v 27 Endilisi fowaꞌ anen awasina naꞌi nogaꞌ. Owaꞌ God nati anen uwahipina. Apaꞌ ina nati anen atotona uwahipina, owaꞌatin. Nati aeꞌ uwahipiwi wapani. Anen nandaiwaꞌ aꞌowaꞌ ma opaf nimanifi fosoꞌalowe ma Epafroditus nogagaꞌ. \v 28 Eaꞌ aeꞌ okom maꞌi aꞌowaꞌ ma esapaꞌana nogafeꞌmago ipaꞌ maꞌ petolona pendagala ma opaf aeꞌafi awanef.\x * \xo 2:28 \xt 1 Ko 16:16,18; 1 Ti 5:17\x* \v 29 Eaꞌ ipaꞌ pendagala endilisi pegefaꞌana ma agol Dembinaii. Pendasaꞌma agofa amam naꞌambaimi. \v 30 Deiꞌ main, anen ina okom mandandaꞌ ma nogape namona, owaꞌatin. Anen okom mohafela maol Kraisi eaꞌ felefeleꞌ nogaꞌ ma nogatopalope. Anen okom mapome. Deiꞌ main, ipaꞌ papani laogon anen nahaꞌofepa nandaꞌ isimba. \c 3 \s1 Epen nagahapifa Kraisi, usiꞌin endilisi \p \v 1 Ipaꞌ alipipai, aeꞌ aꞌi iꞌi basef aeꞌafi hiꞌilif naꞌamba. Ipaꞌ sonendahepa ma Dembinai. Aeꞌ ina okom nimanima endaꞌ basef ifimba atif dokoꞌ aliꞌ agaꞌipasafi, owaꞌ. Ifimba fegalaꞌambemepa ma amam awami.\x * \xo 3:1 \xt Sam 22:16,20; Re 22:15; Fl 2:18\x* \p \v 2 Ipaꞌ solawaipa ma amam amamba mandaꞌ waf awafii siꞌi nombagw alupumii. Amom maꞌi miꞌipipa dindinipa mohondoꞌ ukup ipeꞌipi pegatopaꞌ alop ipeꞌipi ma pigaila muꞌuli fowaꞌ God nagasoꞌ Mosesani.\x * \xo 3:2 \xt Ro 2:29\x* \v 3 God atona nandandepapa mape ananipai. Ambal buꞌunai Godi atona deiꞌ mandaꞌ lotumana mafela agol Jisas Kraisi atogol. Apaꞌ ina mahapifa waf sagatopaꞌ alopafi fegatopalopapa, owaꞌatin.\x * \xo 3:3 \xt 2 Ko 11:18,21\x* \v 4 Anis epes Juda ukup paꞌi, “Apaꞌ Juda epes buꞌupai mandaꞌ waf apeꞌifi hiafi andeandeꞌ datima siꞌi magatopaꞌ alopafi.” Apaꞌ owaꞌ, aeꞌ ikilaꞌasa waf afambai. Aeꞌ Judaiwai endilisi.\x * \xo 3:4 \xt Lu 1:59; Ro 11:1; 2 Ko 11:22; Ap 23:6\x* \v 5 Deiꞌ main, nemaf afamba ataꞌ saꞌowe agape nimaguf 8-pelaif fagaleꞌe amom matopaꞌ alop aeꞌapi. Aeꞌ epen Israeliwai. Aeꞌ wambota Benjamini. Aeꞌ esimbel atembel esis Hibrui. Aeꞌ Farisi, epen agaila muꞌuli Godi fowaꞌ nagasoꞌ Mosesani. Aeꞌ aila muꞌuli inimba datima ikilaꞌ hiasi.\x * \xo 3:5 \xt Ap 8:3\x* \v 6 Aeꞌ okom mohafel banagem aꞌowaꞌ ma andaꞌ maol Godi. Fowaꞌ andaꞌ maola agaha esis sios amam nematawa Kristen. Iꞌi epes sowaloge ma waf agaila muꞌuli inimbafi, aeꞌ kofagema ake.\x * \xo 3:6 \xt Mt 13:44,46\x* \v 7 Apaꞌ aeꞌ okom mandandaꞌma Krais atona eaꞌ aꞌi hiahaom amamba hiami aliꞌ andaꞌami, amamba falafumi atom.\x * \xo 3:7 \xt Ro 3:21-22\x* \v 8-9 Aeꞌ ina aꞌi hiahaom amamba atom, owaꞌatin. Aeꞌ okom mandandaꞌ ma Jisas Krais atona Dembinai aeꞌanai ma hiahaom hiami aliꞌ andaꞌami. Gawa inimba endilisini nikilaꞌ. Eaꞌ ewaꞌ alafugama hiahaom amamba hiꞌalam aꞌi falafumi atom siꞌi alapita. Ahapila Krais atona tatalaꞌina, ape sisihiwi ma anen. Aeꞌ andaiwaꞌma egefaꞌ agol agalemba aman boꞌowe hililiꞌi ma muꞌuli esis Juda sagailani, owaꞌ. Aꞌi efaꞌ agol usiꞌigili ma waf naꞌambaifi. Aeꞌ ahapifa Krais deiꞌ God naꞌi aeꞌ aman buꞌuwai hililiꞌi.\x * \xo 3:8-9 \xt Ro 6:3-5; Ro 8:17; Ga 6:17\x* \v 10 Aeꞌ aꞌi egawa Krais endilisi noloma banagami God nasaꞌmana nogosafelami. Aeꞌ aꞌi elomana ondaoꞌoma ma waf afamba ogofaꞌ akafimi ma igahapila nomonas atifis isimba siꞌi anen okom magapomas nemaf afamba nagagaꞌafi.\x * \xo 3:10 \xt Ap 4:2; Re 20:5-6\x* \v 11 Aeꞌ aꞌi endaꞌas naꞌamba ma anaf God nogosaꞌme wapani wandof.\x * \xo 3:11 \xt 1 Ti 6:12,19; Ap 9:5-6\x* \s1 Pol nasagih totol mehip nafeꞌ nataga alol \p \v 12 Aeꞌ ina okom mandandaꞌ aꞌi aꞌ efaꞌ waf afamba Kraisi hiꞌalaf ape boꞌowe hililiꞌ, ataꞌ owaꞌ. Deiꞌ ape sisihiwi ahapila waf afambai tatalaꞌif. Deiꞌ main? Anen nofale nandandepe ma egape ananiwai siꞌiwi. \v 13 Ipaꞌ alipipai, aeꞌ ina aꞌ okom mandandaꞌ aꞌi efaꞌ waf afambai eaꞌ, ataꞌ owaꞌ. Ahapila okom atotom naꞌamba. Okom maseꞌe hiahaom hiami fowaꞌimi maloma hiahawes fowaꞌ sagatagamai eaꞌ deiꞌ andaꞌ maol banagambela egefaꞌ hiahaom anafimi siꞌi epen nasagih mehipa nigikilaꞌ.\x * \xo 3:13 \xt 1 Ko 9:24\x* \v 14 Aeꞌ asagih mehip totol etaga alola egefaꞌ agola waf buꞌwafi. Isimba naꞌamba. Krais Jisas nandaꞌ maol buꞌwani natopalope ape sisihiwima anen. Deiꞌ God nofale ma efeꞌ egape lifilafi heven.\x * \xo 3:14 \xt 1 Ko 2:6\x* \v 15 Apaꞌ hiapai mahapila ukup pagataga siꞌi epes eaꞌ dambesi ma waf buꞌwafi, apaꞌ aꞌ ukup pendafeꞌ atifipa basef ifiꞌi aliꞌ andaꞌafi. Ama iꞌi ipaꞌ anis nomonas daiasa, bola God nisindiꞌamona ukup ipeꞌipi wapani.\x * \xo 3:15 \xt Ga 6:16\x* \v 16 Apaꞌ mondape naꞌamba. Waf buꞌwafi mogofaꞌaf eaꞌi, afamba mondahapilaf sisihif.\x * \xo 3:16 \xt 1 Ko 4:16; 1 Te 1:7; 1 Pi 5:3\x* \p \v 17 Alipipai, ipaꞌ hipai pindaila waf aeꞌafi. Eaꞌ pendandepas andeandeꞌ epes sagaila waf afaꞌifii ma pigailas.\x * \xo 3:17 \xt 1 Ko 1:23; Ga 6:12\x* \v 18 Nimaguf hiafi aꞌipipa basef ifimba ma bousi Kraisi eaꞌ. Deiꞌ naꞌamba atin aꞌipipaef wapani aloma embif fetah naep aeꞌapi. Epes hiasi saila waf awafi eaꞌ sataga bousi ma basef buꞌwafi Krais nagagaꞌ lawag usiꞌigai tiꞌwanaegai.\x * \xo 3:18 \xt Ro 16:18; Ro 8:5-6\x* \v 19 Ukup asasipi pagapoma alop atona asasinai amamba siꞌi god asasinai. Esis saꞌi esis atis agufisi sandagala ma waf naninani aunai ambagof awagufunai. Eaꞌ ukup pandapoma hiahaom itapami atom. Epes isimba anaf higililas wambel awambili hel.\x * \xo 3:19 \xt Ef 2:6,19\x* \v 20 Apaꞌ mape amam nematawa ilifapai, wambel apeꞌimbili heven. Eaꞌ mape mohafa Dembinai Jisas Krais anaf nokwaha heven nisilaꞌi ma nofaꞌapa mogatambel.\x * \xo 3:20 \xt Ro 8:29; 1 Ko 15:28; 1 Ko 15:43-53\x* \v 21 Anaf nondomba alop anaꞌe apeꞌinai aꞌ notaga boꞌona nogalaꞌ gambigambis aꞌowaꞌ siꞌi alop ananipi. Anen nondaꞌama banagami ananimi atom. Banagami amamba nondaꞌ hiahaom hiami mofeꞌ mogape lafela anen atona. \c 4 \s1 Esis sope opalef atifilif sonohas sondofaꞌ nomonas buꞌwasi \p \v 1 Deiꞌ ipaꞌ alipipai aeꞌipai, aeꞌ okom maimailipa aꞌi itilipa apaꞌ owaꞌ, pape laogona aeꞌ. Kofagesa ma andagala, andagalama ipaꞌ atipa siꞌi agol luꞌwagili hiahawes fasisi anaf egefaꞌasi. Ipaꞌ pindalutu banagepa ma Dembinai siꞌi basef aliꞌ agaꞌipipafi.\x * \xo 4:1 \xt 1 Te 2:19-20\x* \p \v 2 Ipaꞌ nematawa bipa, Yuodia neloma Sintike, ipaꞌ pemeꞌ. Ipaꞌ pendataga opalef atelefa Dembinai.\x * \xo 4:2 \xt Sam 69:28; Lu 10:20; Re 20:12\x* \v 3 Eaꞌ deiꞌ ahaliꞌ inaꞌ aman alipunai endilisi nandaꞌ maol Godi datimai, aꞌipinago nendatopalopago nematawa awamba biawa. Awo atapiwa wandalaꞌata walome wandaꞌ maol banagambela basef buꞌwafi Godi. Eaꞌ Klemen naloma anis daias aeꞌasi wandaꞌ maol atin Godi, esis wapani sandaꞌ maol salomafa. Agof asasigufi fape nomona buk ambal namiliꞌwi agof epes sogape andeandeꞌ lifilafii fagailaꞌwi.\x * \xo 4:3 \xt Fl 3:1\x* \p \v 4 Dondol ipaꞌ sonendahepa ma Dembinai. Aeꞌ aꞌias wapani, ipaꞌ sonendahepamana.\x * \xo 4:4 \xt Hi 10:25,37; Je 5:8-9\x* \v 5 Pendandaꞌ waf saꞌumbilifi ma epes hiasi sitilipa sogogawa ipaꞌ paila waf buꞌwafi afambai. Deiꞌ main, Dembinai felefeleꞌ nifiꞌi.\x * \xo 4:5 \xt Mt 6:25-34; Kl 4:2\x* \v 6 Ipaꞌ ina aꞌ nomonas solasefeꞌma hiahaom hiami mogatagamipai, owaꞌi. Ipaꞌ piꞌipanam Goda hiahaom amamba. Pendandabetena anen pinifelona pihaliꞌana ma hiahaom ipaꞌ ukup pagaꞌiami.\x * \xo 4:6 \xt Ais 26:3; Jo 14:27; Kl 3:15\x* \v 7 Ipaꞌ pape sisihipama Krais Jisas, deiꞌ opaf awanifi God nagasoꞌapafi afikilaꞌ gawa hiani epesi hiꞌagalani fope folomepa folaꞌambema opalefi ukup ipeꞌisi andeandeꞌ.\x * \xo 4:7 \xt Ro 12:17\x* \p \v 8 Alipipai, deiꞌ aeꞌ aꞌi endaꞌ basef akutaifi ma ipaꞌ. Aꞌi ipaꞌ ukup pendandaꞌma anef waf naꞌamba. Hiahaom mamahoma endilisimi, usiꞌimi buꞌwami moloma hiahaom buꞌwami dondoꞌ ma epes siganifelomi, ipaꞌ ukup pendandaꞌma amamba.\x * \xo 4:8 \xt Ro 16:20; 1 Ko 14:33; 1 Te 5:23\x* \v 9 Waf hiafi ipaꞌ patelef pameꞌaf agawalipipafi, afamba ipaꞌ pendandaꞌaf lifilafi. Eaꞌ God nagasoꞌapa opaf awanefii nope nolomepa. \s1 Pol nanifela esis Filipai sagasoꞌana anis hiahawes dowaf \p \v 10 Endilisi, fowaꞌ ipaꞌ ukup pandandaꞌma aeꞌ, apaꞌ ipaꞌ ufiaꞌw akepa ma pegatopalope. Apaꞌ deiꞌ pati ufiaꞌwa patopalope pigihimbaꞌme ukup ipeꞌipi pagaila aeꞌ. Eaꞌ andagalama Dembinai aꞌowaꞌ.\x * \xo 4:10 \xt 1 Ti 6:6\x* \v 11 Aeꞌ ina aꞌias naꞌamba aꞌi aeꞌ hiahawes ake, owaꞌatin. Deiꞌ main, aeꞌ egawa eaꞌ naꞌamba. Iꞌi hiahaom mamahoma motagame, hapaimi. Opaf aeꞌafi awanefa hiahaom amamba. \v 12 Fowaꞌ agape naꞌamba. Anef nimaguf ape wafiwi, hiahawes ake. Anif nimaguf ahapila hiahawes hiasi. Aeꞌ egawa eaꞌ waf sagaꞌ gwaꞌaisi hiasafi faloma waf nolom magahasafi wapani. Aeꞌ egawa waf afamba biafif sagahapila hiahaom hiami a hiahawes akasafi wapani. Ama nimaguf hiafi anamba hiagoma ape opaf fape awanefa hiahaom hiami naꞌambaimi.\x * \xo 4:12 \xt 2 Ko 12:10; 2 Ti 4:17\x* \v 13 Krais nowaꞌ banagae naseꞌe pepel. Isimba atis deiꞌ laꞌifiwi ma endaꞌ hiahaom hiami hiꞌigalam. \p \v 14 Apaꞌ ipaꞌ pandaꞌ waf buꞌwafi palome pandaoꞌoma ma pegefaꞌ nimanimi aeꞌami.\x * \xo 4:14 \xt 2 Ko 11:9\x* \v 15 Eaꞌ ipaꞌ amam nematawa Filipai, ipaꞌ aꞌ pegawa naꞌamba. Nemaf afamba aeꞌ asefela maol agawalipipa basef buꞌwafi Godi ma agakwaha anambel wambel bagape itap luꞌupa ipeꞌipi Masedonia, ina deiꞌ anis Kristen sios satopalope. Ina anis Kristen sandaoꞌoma salome ma waf afamba sagasoꞌasa hiahawes dowafi, ataꞌ owaꞌ. Ipaꞌ atipa pandaꞌaf naꞌamba. \v 16 Aeꞌ aliꞌ agape Tesalonaika, ipaꞌ patopalope nimaguf hiafi. \v 17 Apaꞌ deiꞌ aeꞌ ina ahaliꞌipa ma hiahawes gwaꞌaisi mais, owaꞌ. Aeꞌ okom maꞌi atiasi God nogwa waf buꞌwafi ipaꞌ pagatopalope afi noseꞌepa hiahaom fasimi.\x * \xo 4:17 \xt Fl 2:25; Esi 20:41; Ef 5:2\x* \v 18 Uga hiahaom maim ipaꞌ pagasiꞌiami hiami mikilaꞌ aeꞌ okom magaꞌiami. Hiahaom ipaꞌ pandaꞌam pasoꞌ Epafroditus nogofaꞌami efaꞌam eaꞌ. Amamba siꞌi ofa pindalalima God pagasoꞌanami alogw gwagami. Eaꞌ ipaꞌ pasoꞌanam God, nofaꞌam opaf ananifi amboꞌof. \v 19 God hiahaom hiamunai atiasi nuwatanimipa hiahaom amamba ipaꞌ akepamami ma lagol Jisas Kraisi atogol. \v 20 God anen Ahamapa apeꞌinai. Eaꞌ apaꞌ minifelona mondasaꞌma agol ananigili luꞌwagol dondol lifilafi. Endilisi. \s1 Anif basef akutaifi danifalifi \p \v 21 Aeꞌ andaꞌmepago nemaf buꞌwafi ipaꞌ hipai amam nematawa Godi pagape sisihipama Krais Jisasi. Amom owape magaloma aeꞌi mandagala mandaꞌmepago nemaf buꞌwafi ipaꞌ.\x * \xo 4:21 \xt Fl 1:13\x* \v 22 Eaꞌ amam nematawa hiasi Godi sandagala sandaꞌ nemaf buꞌwafi ma ipaꞌ. Esis isimba sandaꞌ maol ipat Sisar gavman dembinai esis Romi, esis wapani sandagala ma sandaꞌmepago nemaf buꞌwafi ipaꞌ. \p \v 23 Aeꞌ aꞌi okom Dembinai Jisas Kraisi naganagaila apeꞌi ma nagatopalopapa dowafi nope nondalomago ipaꞌ lifilafi. Eaꞌ maꞌuf.