\id GAL - Mufian NT (Balif dialect) -Papua New Guinea 1988 (web version -2013 bd) \h Galesiai \toc1 Basef Ifimba Pol Nandaꞌef Fagafeꞌma Galesiai \toc2 Fagafeꞌma Esis Galesiai \toc3 Ga \mt1 Basef Ifimba Pol Nandaꞌef Fagafeꞌma Galesiai \iot Basef bandafi Pol nandaꞌef fagafeꞌma esis Galesiai \io1 1:1-5 Pol naꞌipasa basef buꞌwafi ma God nagatopalopas dowaf \io1 1:6-2:21 Pol naꞌipa esis Galesia basef buꞌwafi Godi atifif, Kofagefa faꞌi apaꞌ mogahapifa Krais atona \io1 3:1-4:31 Apaꞌ mahapifa Krais atona deiꞌ God nofalapa epes beꞌepa hililiꞌi. Muꞌuli inimba fowaꞌ nagasoꞌ Mosesani owaꞌ. \io1 5:1-6:10 Krais nandaꞌapa mataga wahifipa eaꞌ Ambal buꞌunai Godi natopalopapa mandaꞌ waf buꞌwafi atef \io1 6:11-18 Pol naꞌipas solawais sogapoma anis epes siꞌiꞌipasa sogatopaꞌ alop asasipi eaꞌ naꞌipasa basef akutaifi wapani \c 1 \p \v 1 Aeꞌ Pol aposel Jisas Kraisii andaꞌ basef ifimba. Ina anona aman nandandepe ma endaꞌ maol aposel, owaꞌatin. Ahamapa God nasaꞌma Jisas Krais nogosafel wandof sagagaꞌii amom atom mandandepe ma epe aposel igawalipasa basef Godi.\x * \xo 1:1 \xt Ga 1:11-12\x* \v 2 Esis Kristen sahin owan hiasi sagape naꞌai salome, wandaꞌmepago dagala ipaꞌ Kristen hipai pagape walemb hiagoma itap luꞌupa Galesiai.\x * \xo 1:2 \xt Ro 1:7; Fl 1:2\x* \p \v 3 Aeꞌ aꞌi ahamapa God noloma Jisas Krais Dembinai apeꞌinai mowaꞌ banagaepa motopalopepa dowafa opalef ipeꞌilifi fegape awanelef.\x * \xo 1:3 \xt Ga 2:20; 1 Ti 2:6; Ta 2:14; 1 Jo 5:19\x* \v 4 Jisas Krais nagiꞌma okom ahamapa Godi nalamona ambal ananinai nakwaha waf awafi apaꞌ mandaꞌafi. Anen nandaꞌas naꞌamba natagwahepa ma waf awafi hiafi deiꞌ fagape itap apaꞌii. \p \v 5 Aeꞌ aꞌi amam nematawa hiasi sosaꞌma agol Godi luꞌwagol ma mogogalaꞌi ananimi atom lifilafi dondol. Endilisi. \s1 Basef buꞌwafi Godi atifif fape, anif daif owaꞌatin \p \v 6 Aeꞌ gogolalasowe ma ipaꞌ pagakwaha waf buꞌwafi God nogofalepa, faloma Jisas Krais nagatopalopepa dowafafi. Deiꞌ owaꞌ pakwahef kwafalis atis eaꞌ paila anif basef daif dambaifi.\x * \xo 1:6 \xt Ap 15:1,24\x* \v 7 Basef buꞌwami Godi eaꞌ amamba atom. Ina anif daif wapani, owaꞌatin. Deiꞌ maina agaꞌipipa basef ifimba? Aeꞌ egawa anis epes daias salamona basef buꞌwami Kraisi ma ukup ipeꞌipi deiꞌ pando pelaepa.\x * \xo 1:7 \xt 1 Ko 16:22\x* \v 8 Apaꞌ iꞌi aeꞌ aꞌa, anin epen aꞌa, anona ensel nifiꞌi heven niꞌipipa anif basef daif, owaꞌ dondoꞌ ma basef amamba afaꞌ wagaꞌipipamia, epen inimbai pegameꞌan owaꞌ, hapaini. Aeꞌ aꞌi atiasi God nowaloga epen inimba awani niliꞌamonan newala wambel awambili hel. \v 9 Basef amamba waliꞌ waꞌipipam eaꞌ, deiꞌ aꞌipipam wapani. Iꞌi epen mamahina niꞌipipa anif basef daifa owaꞌ fefeꞌ dondoꞌ siꞌi basef amamba buꞌwami Godi pagagiꞌmamia, aeꞌ aꞌi epen inimbai God nowalogon nefeꞌ wambel awambili hel.\x * \xo 1:9 \xt 1 Te 2:4\x* \p \v 10 Ipaꞌ ukup pandameꞌ paꞌimama ma basef ifimba? Paꞌi aeꞌ aꞌifa anis sinifelowe sogasaꞌma agol aeꞌagili? Owaꞌatin. Aeꞌ aꞌi God atotona opaf boꞌofa aeꞌ. Ipaꞌ paꞌias paꞌi aꞌifa anis epes soganifelowe? Owaꞌ. Iꞌi endaꞌ maola igambimifai anis epesa opalef boꞌwalefa aeꞌma, aeꞌ ina aman andaꞌ maola Kraisi, owaꞌatin. Aeꞌ agambasoꞌami. Apaꞌ owaꞌ, owaꞌatin. Andaꞌ maola Krais atonai endilisi.\x * \xo 1:10 \xt Mt 16:17\x* \s1 Fowaꞌ God nofala Pola nandaꞌ maol aposel nagawalapa basef Godi \p \v 11 Sahin owan alipipai aeꞌipai, aeꞌ aꞌi ipaꞌ pegawa basef ifimba aeꞌafi. Basef buꞌwami Godi agawalipasami, amamba ina mataga okom anin epeni, owaꞌatin.\x * \xo 1:11 \xt Ga 1:1\x* \v 12 Aeꞌ ina efaꞌama anin epen, owaꞌ. Ina anin epen nawalipi basef amamba kofagema, owaꞌatin. Jisas Krais atona nawalipi basef amamba buꞌwami.\x * \xo 1:12 \xt Ap 8:3\x* \p \v 13 Waf fowaꞌ andaꞌafi, esis saꞌipipaf pegawaf eaꞌ. Fowaꞌ andaꞌ lotu ma God aila waf esis Juda sandaꞌafi. Aeꞌ agahambombaga esis Kristen epes Godi banagambili. Aeꞌ ina atilis uwahipis, owaꞌatin. Andaꞌ maol dindinipa ilamonas hiꞌigalas.\x * \xo 1:13 \xt Ap 22:3\x* \p \v 14 Aeꞌ ikilaꞌ epes hiasi Juda agalomas aol atol wagataga atifi, ikilaꞌasa agaila waf esis Juda sandaꞌ lotuma Godafi. Anis sailaf kwasakwasala apaꞌ aeꞌ ailaf dindinip hiꞌalaf. Eaꞌ banagewe aꞌowaꞌ ma agaila waf fowaꞌifi amom akupapa mandaꞌafi. Aeꞌ ailaf andeandeꞌ aꞌowaꞌ ikilaꞌas.\x * \xo 1:14 \xt Ais 49:1; Jer 1:5; Ro 1:1; Ap 9:3-6; Ga 2:7\x* \p \v 15-16 Apaꞌ fowaꞌ gani maꞌme ataꞌ owaꞌ kolaea, God natopalope dowaf nosaheꞌe nofale ma endaꞌmana maol. Ama main, nemaf afamba anen naꞌi nihimbaꞌme Nogamana ananinai ma igawalipasa basef buꞌwami ananimi isimba sogololama Godi, nemaf afamba aeꞌ ina afeꞌ ahaliꞌ anin epena maol inimba, owaꞌatin. \v 17 Aeꞌ ina afeꞌ wambel Jerusalem ati amom God naliꞌ nandandepama mandaꞌ maol aposeli, owaꞌatin. Nemaf afamba atef afeꞌ itap luꞌupa Arebia. Ama main, itanima afeꞌ Damaskus.\x * \xo 1:17 \xt Jo 1:42, Ap 9:26\x* \p \v 18 Afagof wanogof fafeꞌma eaꞌ, afeꞌ Jerusalem ati Pita ape alomana wikifah biagah.\x * \xo 1:18 \xt Mt 13:55\x* \v 19 Apaꞌ aeꞌ ina ati anom aposel daiam, owaꞌ. Ati Jems atotona, Dembinai Jisas owamana. \p \v 20 Aeꞌ aꞌipipa endilisi ma naep Godi nogawa basef ifimba andaꞌafi, ifimba endilisifi atif. Aeꞌ ina ambasoꞌmepa, owaꞌatin.\x * \xo 1:20 \xt Ap 9:30\x* \v 21 Aꞌi owaꞌ main, afeꞌ analemb walemb bagape itap biafip luꞌupa Siriai Silisia. \v 22 Nemaf afamba esis Kristen sagape itap luꞌupa Judiai ina sogawa aeꞌ andeandeꞌ, ataꞌ owaꞌ. \v 23 Esis sameꞌ basef atifa anis daias sagaꞌi, “Aman anamba fowaꞌ nagahambombagapa maloma basef Kraisi, nandaiwaꞌma hapif apeꞌini apaꞌ deiꞌ owaꞌatin. Anamba nawalapa basef amamba atom fowaꞌ nagahambombagami.” \p \v 24 Eaꞌ God natopalope ahapifana. Isimba atis deiꞌ sasaꞌma agol Godi luꞌwagol. \c 2 \s1 Amom aposel daiam opalef atelef maloma Pol \p \v 1 Ama afagof hiagufi 14-pelaiguf fafeꞌma eaꞌ, aeꞌ afeꞌ Jerusalem wapani. Aloma Barnabas wafeꞌ atin. Aeꞌ aoꞌwa Taitus wapani nafeꞌ nalomafa.\x * \xo 2:1 \xt Ap 15:2\x* \v 2 God nihimbaꞌme naꞌamba eaꞌ afeꞌ. Basef ifimba buꞌwafi agawalapefa esis anep miniꞌap owaꞌ Judaisia ihimbaꞌmasef esis Kristen sagape Jerusalemi wapani. Eaꞌ aloma amom agufumi atom mape, ihimbaꞌmamef. Aeꞌ andaiwaꞌma maol fowaꞌ andaꞌani neloma deiꞌ andaꞌani netaga falafin negenalo dowaf, owaꞌatin.\x * \xo 2:2 \xt Ap 16:3\x* \v 3 Taitus, anen alipunai aeꞌanai, amom mogawa anen aman Grikinai. Apaꞌ amom ina matopaꞌmana alop siꞌi amom Juda mandaꞌam, owaꞌ. Maꞌi ahoꞌmana.\x * \xo 2:3 \xt Ga 1:7; Ga 5:1,13\x* \v 4 Basef ifimba Taitus nogatopaꞌ alop aꞌa owaꞌ fagataga naꞌamba. Fowaꞌ amam magambasoꞌami maꞌi amom Kristen sahin owan endilisimi aꞌ motopaꞌ alop amamipi. Eaꞌ mandambahoꞌ mawisi nomona apaꞌ Kristen maꞌi monandona waf usiꞌifi Jisas Krais nasoꞌapaf apaꞌ magape sisihipa ma anini. Eaꞌ deiꞌ natagwahepa ma waf awafi mape wahifipa. Amom maꞌi mogawa waf afamba magape wahifipa eaꞌ maꞌi miliꞌamapa mogape lafela basef amamifi fowaꞌifi. \v 5 Apaꞌ ina maꞌi ahoꞌma mogaila basef amamifi kwasakwasala, owaꞌatin. Deiꞌ main, apaꞌ maꞌi mumafi basef buꞌwami endilisimi mondape usiꞌima ipaꞌ pigahapifam andeandeꞌ.\x * \xo 2:5 \xt Ap 10:34\x* \p \v 6 Amom agufumi esis Kristen sagaꞌi agufumi asasimi, aeꞌ andaiwaꞌma egasaꞌma agofa anis epes, owaꞌ. Aꞌi agof mamahagofa falafugufi atogof. God ina nati alop andoꞌ nowalogas, owaꞌatin. Anen nati ukupi nomonas nomon nawalogas. Amom ina maꞌipi anif basef daif wapani ma igawalipasef, owaꞌatin.\x * \xo 2:6 \xt Ap 22:21\x* \v 7 Apaꞌ amom mogawa God naseꞌe maol inimba ma igawalipasa basef buꞌwami owaꞌ Judaisia, siꞌi nagasoꞌanan Pita nagawalipa esis Juda. \v 8 God nandandepa Pita nowaꞌ banagona ma nondaꞌ maol aposel nogawalapa basef ananifi ma esis Juda. Eaꞌ naꞌamba atina God nandandepe nowaꞌ banagae ma endaꞌ maol aposel igawalipasa basef ananimi isimba owaꞌ Judaisia.\x * \xo 2:8 \xt Jo 1:42\x* \v 9 Esis Kristen saꞌi agufumi asasimi Jemsi Jon, maloma Pita. Amom mogawa God natopalope dowaf naseꞌe maol inimba. Eaꞌ mandaꞌafa alipufai ondaꞌ maol atitin Godi. Eaꞌ amom wanom maꞌi masoꞌafa lagof aeꞌi Barnabas mihimbaꞌma esis, afaꞌ waloma amom wape opalef atelef wandaꞌ maol atin Godi. Eaꞌ amom wanom maꞌi ahoꞌma ondawalagatanima ma afaꞌ biafa ogafeꞌ ma esis owaꞌ Judaisia, amom mefeꞌma esis Juda.\x * \xo 2:9 \xt Ap 11:29-30\x* \v 10 Amom maꞌipafa basef ifimba atifif maꞌi afaꞌ biafa ope otopalopa esis Kristen sagape Jerusalami kwahusi, otamba mais akasi. Maol inimba aeꞌ okom maꞌian aꞌowaꞌ. \s1 Pol naꞌipa Pita ma waf awafi ma nogohnaep hiasii \p \v 11 Nemaf afamba Pita nafiꞌi wambel Antiok, aeꞌ esambala basef ananifi ma nogohnaep esis Kristen hiasii. Deiꞌ main, anen nandaꞌ waf awafi.\x * \xo 2:11 \xt Ap 11:3\x* \v 12 Naliꞌ nafiꞌi nape naloma esis Kristen owaꞌ Judaisi naꞌ gwaꞌaisi nalomas. Aꞌi owaꞌ main, nati amam amamba Jems nasapaꞌam magafiꞌii, Pita ombal bahana ma amom Juda dindinapima mugaila waf afamba magatopaꞌ alopafi. Eaꞌ nandahagas nakwaha esis Kristen owaꞌ Judaisia, ina ataꞌ naꞌ gwaꞌaisi nalomas wapani, aꞌ owaꞌatin. \v 13 Anis Kristen Juda wapani ombal mahas sakwaha esis owaꞌ Judaisia sagiꞌma Pita. Barnabas wapani ombal mahana nandaꞌas naꞌamba atin siꞌi esis. \p \v 14 Nogota atamba aeꞌ ati waf epes isimbai, ina saila ufiaꞌw waf usiꞌifi dondoꞌma basef buꞌwafi Godi endilisifi, owaꞌatin. Eaꞌ aꞌipana nogohnaep esis hiasii aꞌi, “Inaꞌ Judainai. Apaꞌ owaꞌ deiꞌ inaꞌ naila waf anep miniꞌap sogololama Godi. Waf apaꞌ Judai, aꞌ nakwahef eaꞌ. Deiꞌ maina inaꞌ banagena aꞌowaꞌ ma nelaepa esis miniꞌap apamba sogaila waf apaꞌ Judai? Naꞌambai ina andeandeꞌ, owaꞌ. Awasim. \s1 Epen ami nagahapifa Jisasi nataga boꞌwen hililiꞌ ma naep Godi \p \v 15 “Apaꞌ mataga mamasapa apeꞌisi Juda, apaꞌ ina mataga epes isimba owaꞌ Judaia sandaꞌ waf awafii, owaꞌatin.\x * \xo 2:15 \xt Ap 15:10-11; Ro 3:20-28; Ro 4:5, 11:6; Ga 3:11\x* \v 16 Apaꞌ mogawa God ina okom mapoma epen inimba nagahapifa muꞌuli ananini eaꞌ nandaꞌ epen inimba boꞌwen hililiꞌ, owaꞌatin. Epen nagahapifa Jisas Kraisi atin, daoꞌ God nofalan naꞌi boꞌwen hililiꞌi. Eaꞌ apaꞌ wapani magahapifa Jisas Krais eaꞌi, God naꞌi apaꞌ epes buꞌupai hililiꞌi ma magahapifa Krais. Apaꞌ muꞌuli owaꞌatin. Deiꞌ main, ina anin epen naila muꞌuli inimba God nagasoꞌ Mosesani, deiꞌ God nofalan naꞌi anin boꞌwen hililiꞌi, owaꞌatin. \v 17 Apaꞌ mape sisihipama Krais deiꞌ God nofalapa epes beꞌepa hililiꞌi. Iꞌi basef ifimba endilisiai, deiꞌ mape maꞌimama? Epes sigati apaꞌ owaꞌ mila muꞌuli inimba fowaꞌ God nagasoꞌ Mosesania, atiasi sofalapa siꞌi apaꞌ epes aupai siꞌi isimba owaꞌ Judaisia. Iꞌi esis siꞌipapa naꞌamba, apaꞌ ina aꞌ miꞌi Krais nasaꞌma apaꞌ mandaꞌ waf afamba awafi, owaꞌatin. \v 18 Iꞌi aeꞌ egalata anota ipata itanimai esaꞌmata wapani, daoꞌ isimba sawalapa aeꞌ aman agatopaꞌ muꞌuli inimbai.\x * \xo 2:18 \xt Ro 7:6\x* \p \v 19 “Deiꞌ main, muꞌuli inimba nahe agaꞌ eaꞌ. Ina laꞌifina negalaꞌata aeꞌ wapani, owaꞌ. Deiꞌ nahe agaꞌ ma etaga egape namowe efaꞌ ambal namili igaila okom Godi. Aeꞌ eaꞌ ape sisihiwima Krais agaꞌ ail alomana lawag usiꞌigai tiꞌwanaegai.\x * \xo 2:19 \xt Jo 13:1; Ga 1:4\x* \v 20 Aeꞌ ina ape namowe ma ambal aeꞌali atol, owaꞌ. Krais atona nape namona opaf aeꞌafi. Deiꞌ agape itap apaꞌe, ape aila banagami Nogamana Godi ahapifa anen atona. Anen okom maimaili aꞌowaꞌ, nalamona ambal ananinai ma nagatopalope dowaf. \v 21 Aeꞌ ina ewaꞌ alafugama waf God nagatopalope dowafafi, owaꞌatin. Iꞌi muꞌuli fowaꞌ God nagasoꞌ Mosesani nendaꞌ epes sotaga boꞌwes hililiꞌ ma naep Godiai, deiꞌ waf Krais nagagaꞌmafi falafifi atef kofagefa akaf.” \c 3 \s1 Waf biafif, sagaila muꞌuli fowaꞌ God nagasoꞌ Mosesi faloma sagahapifa Kraisi \p \v 1 Ipaꞌ Galesia ukup pagahipai. Afaꞌ wawalipipa basef alihifa Jisas Krais nagagaꞌma ipaꞌ lawag usiꞌigai tiꞌwanaegai, wawalipipaef alihif endilisi siꞌi pagatolom naep ipeꞌipi. Deiꞌ ataꞌ ami nalamona ukup ipeꞌipi paseꞌepa? Naꞌambai owaꞌ. \v 2 Aeꞌ aꞌi ihaliꞌipa ma basef atifif. Fowaꞌ ipaꞌ pefaꞌ Ambal buꞌunai Godi nape opalef ipeꞌilifi. Ipaꞌ paila waf siꞌi muꞌuli God nagasoꞌ Mosesani nagaꞌias pefaꞌana aꞌa pameꞌ basef buꞌwami Godi atom pahapifam pefaꞌana? \v 3 Endilisi, aeꞌ ati ipaꞌ ukup pagahipai. Ipaꞌ pasefela maol pandaꞌan banagena Ambal buꞌunai Godi, apaꞌ deiꞌ owaꞌ paꞌi pendaꞌan pimbifana pepel ipeꞌini atin. Naꞌambai awasim. \v 4 Deiꞌ hiahaom amamba akafimi fowaꞌ ipaꞌ pegefaꞌama maol buꞌwani Godi pefaꞌam dowaf? Owaꞌ. Aeꞌ aꞌi amamba ina matagamepa dowaf, owaꞌatin. \v 5 Deiꞌ God naseꞌepa Ambal buꞌunai ananinai nandaꞌ maol banagani laꞌafena ipaꞌ ma main? Anen okom mandandaꞌma ipaꞌ paila muꞌuli fowaꞌ nagasoꞌ Mosesani aꞌa pameꞌ basef buꞌwami ananimi pahapilam pailam?\x * \xo 3:5 \xt Ro 4:3\x* \p \v 6 Ipaꞌ ataꞌ ukup pendandaꞌma Abraham. Anen siꞌi ikwafa waf usiꞌifi pagahapifa Godafi. Basef Baibelifi faꞌias alihif faꞌi, “Abraham nahapifa God. Isimba atis deiꞌ God naꞌi anen aman buꞌunai hililiꞌi.” \p \v 7 Eaꞌ deiꞌ ipaꞌ pendegawa, epes isimba mamahisa sogahapifa Godi ma basef buꞌwafi ananifi, epes isimba eaꞌ bafasana awasi endilisi Abrahami.\x * \xo 3:7 \xt Ap 3:5; Ro 4:16\x* \p \v 8 Fowaꞌ basef Baibelifi faꞌias alihifa nogota owagama God nondaꞌ esis owaꞌ Judaisia sogahapifa anen, sogataga boꞌwes hililiꞌ ma naep ananipi. Fowaꞌ basef Baibelifi faꞌipa Abrahama basef buꞌwami Godi. Fihimbaꞌmana faꞌi, “Anaf owagama God nondaꞌ inaꞌ ma negatopalopa epes hiasi sagape itapi sogape boꞌwes.” \p \v 9 Abraham nahapifa God eaꞌ God nafaloꞌmana naꞌipana basef buꞌwami ananimi. Deiꞌ God aꞌ nofaloꞌma epes mamahisa sogahapifa anini niꞌipasa basef buꞌwami ananimi naꞌamba atin siꞌi fowaꞌ nagatopalopa Abraham.\x * \xo 3:9 \xt Diu 27:26\x* \p \v 10 Epes mamahisa hiasi ukup pagapoma waf sagaila muꞌuli esis Juda sagailani deiꞌ sape lafela okom aunai Godi. Deiꞌ main, basef fagail Baibeli fagaꞌi naꞌamba faꞌi, “Epen ami dondol owaꞌ nigaila basef hiafi fagail muꞌuli Godi hiꞌilifa, isimba sape lafela okom aunai Godi.”\x * \xo 3:10 \xt Ro 1:17; Ga 2:16\x* \p \v 11 Deiꞌ basef ifimba fataga fandawalap alihif. Ina anin epen atitin naila muꞌuli Godi nataga beꞌena naep Godi, owaꞌatin. Deiꞌ main, basef fagail Baibeli fagaꞌias naꞌamba faꞌi, “Epen mamahina nigahapifa Godi atin netaga boꞌwen hililiꞌ ma naep ananipi ma negape andeandeꞌ lifilafi.”\x * \xo 3:11 \xt Ro 10:5\x* \p \v 12 Apaꞌ waf kofagefa sagaila muꞌuli inimba Godii ina fape atogon kwasakwasala siꞌi waf sagahapifa Godafi, owaꞌatin endilisi. Basef fagail buk Baibeli faꞌi anif basef banagafi ma muꞌuli inimba faꞌi, “Epen ami nagaila basef hiafi fagail muꞌuli inimbai hiꞌagalafi, epen inimba nape namina nagaila basef ifimba hiafi hiꞌagalef.”\x * \xo 3:12 \xt Ro 8:3; 2 Ko 5:21; Ga 4:5; Diu 21:23\x* \p \v 13 Apaꞌ owaꞌ Krais natagwahepa ma okom wandafunai Godi nagape muꞌuli ananinii. God nandaꞌ nimanimi ma awami apeꞌimi hiami hiꞌalam nakolasom mafeꞌma anen atona, eaꞌ kofagema amamba mapoma anen atona nofaꞌam. Deiꞌ main, basef fagail Baibeli faꞌi, “Epes mamahisa sandolas sahas sagail lawah usiꞌigahi tiꞌwanaegahi, isimba atis sape lafela okom aunai Godi.” \p \v 14 Krais Jisas nandaꞌas naꞌamba ma nondaꞌ hiahawes fasifi God nagaꞌipanas Abrahami sogatagama anis epes daias sogolalama Godi. Nandaꞌas naꞌamba ma apaꞌ mogohapifa basef buꞌwami ma mogofaꞌ Ambal buꞌunai Ananinai siꞌi fowaꞌ nalaꞌ lap nagaꞌias. \s1 Muꞌuli esis Juda sagailani ina laꞌifina negelefata basef banagafi God nalaꞌ lap nagaꞌiefi, owaꞌ \p \v 15 Ipaꞌ Kristen sahin owan, aꞌi iꞌipipa anif basef waminif atina waf apeꞌifi. Iꞌi anom amam mandaꞌ lapa anif banagafi, ina atiasi anin epen laꞌifina nehapeꞌef aꞌa negewatanif, owaꞌatin endilisi. Fepe banagef atapif.\x * \xo 3:15 \xt Ap 7:5\x* \v 16 Fowaꞌ Godi Abraham malaꞌ lap papoma bafamana ananinai anaf nogataga, siꞌi waf apaꞌ epes magalaꞌ lapafi. Basef fagail Baibeli ina faꞌi, “Inaꞌ neloma bafasena ineꞌisi.” Owaꞌatin. Ifimba faꞌi epes hiasi. Apaꞌ basef fagail Baibeli faꞌi, “Neloma anona bafamena ineꞌinai.” Ifimba faꞌi epen atotona anen Krais.\x * \xo 3:16 \xt Eks 12:40\x* \v 17 Basef aeꞌ agaꞌipipafi kofagefa naꞌamba. Fowaꞌ gani God naꞌi basef nalaꞌ lap naꞌi endilisi owagama fela gwaꞌaisi. Eaꞌ afagof hiagufi 430-pelaiguf fafeꞌ fafeꞌma eaꞌ, God nasoꞌas muꞌuli ananini nagasoꞌ Mosesani. Muꞌuli inimba ina laꞌifina negahapeꞌ basef ifimba fagaliꞌi God nalaꞌ lap nandaꞌafi, owaꞌatin endilisi.\x * \xo 3:17 \xt Ro 4:14, 11:6\x* \v 18 Deiꞌ main, God nandaꞌ waf buꞌwafima apaꞌ nofaꞌapa makwaha waf awafi mutanimai. Iꞌi muꞌuli inimba newalapai waf afamba buꞌwafiai, deiꞌ basef God nagalaꞌ lapafi owaꞌ. Apaꞌ owaꞌ, owaꞌatin. Fowaꞌ God nalaꞌ lapa waf afamba buꞌwafi natopalopa Abraham dowaf nofaꞌana notanimai.\x * \xo 3:18 \xt Ro 5:20; Ap 7:38\x* \p \v 19 Deiꞌ God nasoꞌapa muꞌuli inimba ma main? Fowaꞌ gani God naliꞌ nasoꞌapa lap apamba ananipi. Nagiꞌ nowatani muꞌuli inimba nigihimbaꞌmapa kofagema ma waf awafi fagataga alihif. Eaꞌ God naꞌi muꞌuli inimba nepe nifiꞌi netambel nogota atamba Abraham bafamana nogataga atai. Fowaꞌ God naꞌi basef ifimba nalaꞌ lapa bafamana anamba. God naꞌipam muꞌuli inimba amom ensel eaꞌ maꞌipa epesa aman nagape laꞌafeni, anen Moses. \v 20 Iꞌi epen atitin nepe, aman nagape laꞌafeni owaꞌ maol akana. Apaꞌ iꞌi epes hiasi sogape, daoꞌ anen nope laꞌafena esis. Apaꞌ God ina anona aman nape laꞌafen natopalopana, owaꞌ. Eaꞌ anen atona nandape.\x * \xo 3:20 \xt Ro 8:2-4\x* \s1 Muꞌuli fowaꞌ God nagasoꞌ Mosesani naliꞌapa ma mogafeꞌ ma Krais \p \v 21 Ipaꞌ paꞌi basef ifimba fagail muꞌuli esis Juda sagailani faꞌi fepaꞌaga basef God nalaꞌ lap nagaꞌiefi aꞌa owaꞌ? Owaꞌatin endilisi. Deiꞌ main, apaꞌ hiapai magape itapi mandaꞌ waf awafii. Iꞌi God nosoꞌapa anin muꞌuli ma mogofaꞌ ambal namiliai, daoꞌ aꞌ motaga epes buꞌupai hililiꞌi ma mugaila muꞌuli inimba. Owaꞌ, owaꞌatin.\x * \xo 3:21 \xt Ro 3:9-19; Ro 11:32\x* \v 22 Apaꞌ basef fagail Baibeli faꞌias naꞌamba faꞌi, “Epes hiasi sagape itapi sape lafela banagami ma waf awafi hiꞌalas.” \p God nandaꞌas naꞌamba ma epes mamahisa sagahapifa Jisas Kraisi fowaꞌ nalaꞌ lap naꞌi basef pagapomasi.\x * \xo 3:22 \xt Ga 4:3\x* \p \v 23 Fowaꞌ gani waf afamba sagahapifa Jisas Kraisafi ina deiꞌ fataga, ataꞌ owaꞌ. Nemaf afamba muꞌuli esis Juda sagailani nalaꞌatapa sisihipa mape siꞌi kalabus mape mape ma deiꞌ nemaf afamba God nihimbaꞌmapas alihisa apaꞌ magahapifa Jisas Krais.\x * \xo 3:23 \xt Ro 10:4\x* \v 24 Muꞌuli inimba siꞌi anin epen nigimafiapa nefaꞌapa magafeꞌma Kraisa mogohapifana ma God nogofalapa epes beꞌepa hililiꞌi. \v 25 Deiꞌ nemaf afamba afataga eaꞌ ma mogohapifa Krais. Eaꞌ muꞌuli inimba ina ataꞌ nimafiapa wapani, aꞌ owaꞌatin.\x * \xo 3:25 \xt Jo 1:12\x* \s1 Apaꞌ mahapifa Krais, isimba atis deiꞌ mataga awasi Godi \p \v 26 Ipaꞌ pahapifa Krais Jisas. Isimba atis deiꞌ ipaꞌ hipai pataga awasi Godi, pape sisihipama Krais Jisas.\x * \xo 3:26 \xt Ro 6:3, 13:14\x* \v 27 Ipaꞌ hipai pandaꞌ baptais hiꞌalepa ma pagape sisihipama Krais. Eaꞌ deiꞌ pefaꞌ waf ananifi siꞌi pegowahoꞌ lowagwif.\x * \xo 3:27 \xt Ro 10:12; 1 Ko 12:13\x* \v 28 Deiꞌ ina anis epes sape dambesi ma anis daiasa naep Godi, owaꞌatin. Esis Juda ina sape dambesa isimba owaꞌ Judaisia, epes mamahisa agof akasi ina sape lafela epes agufisi, amam ina mape dambema awo nematawa, owaꞌatin. Ipaꞌ hipai pape sisihipama Krais hiꞌalepa pataga atifipa.\x * \xo 3:28 \xt Ro 4:13\x* \v 29 Iꞌi ipaꞌ Kraisi siꞌipa, andeandeꞌ ipaꞌ awasi Abrahami pagahapifa Kraisi ma anaf God nofaꞌepa pitanimai pegape andeandeꞌ siꞌi basef ifimba fowa nalaꞌ lap nagaloma Abrahamafi. \c 4 \s1 Apaꞌ fowaꞌ magape lafela waf awafii deiꞌ Krais atona nandaꞌapa mataga awasi Godi \p \v 1 Basef aeꞌafi fagape naꞌamba. Awani nogamana nagaliꞌi anamba owagama nogofaꞌ hiahawes ahamanai. Apaꞌ anen ataꞌ saꞌona sandaꞌana nape lafela anona aman dembinai. Apaꞌ endilisi hiahawes hiasi ahamanai, aꞌ ananisi siꞌis. \v 2 Nemaf afamba nogamana ataꞌ saꞌona, nape lafela agufumi mumafianama gwaꞌaisi otamba mais nafeꞌ nafeꞌma nemaf ahamana nandandepafi fagataga. Afamba amom ina ataꞌ mumafiana wapani, aꞌ owaꞌatin.\x * \xo 4:2 \xt Ga 3:23; Kl 2:20\x* \v 3 Apaꞌ wapani mape naꞌamba atin siꞌi nogamana anamba. Fowaꞌ apaꞌ ataꞌ owaꞌ mohapifa basef Godi andeandeꞌa, nogota atamba ataꞌ mandaꞌ maol mape lafela ambagof awami dembami mugumafi hiahaom hiami magape ilif itapi.\x * \xo 4:3 \xt Ef 1:10; Jo 1:14; Ro 1:3\x* \v 4 Owaꞌ nogota atamba God nagaꞌiatai tataga, anen nasapaꞌ Nogamana ananinai nafiꞌi itap apaꞌe. Anoꞌw nemataꞌw kolana nataga epen nape lafela muꞌuli esis Juda sagailani.\x * \xo 4:4 \xt Ga 3:13\x* \v 5 Ama nogatagwahepa ma muꞌuli inimba negewaꞌapa eaꞌ natalepa ma mogape wahifipa. Nandaꞌam naꞌamba ma God deiꞌ notowandefapa mogape siꞌi awasi ananipai endilisi siꞌipa.\x * \xo 4:5 \xt Ro 8:15-16\x* \p \v 6 Apaꞌ mape awasi ananipai. Isimba atis deiꞌ God nasoꞌapa Ambal buꞌunai Nogamanai nawis ukup apeꞌipi. Ambal anamba nalef nofalana naꞌi, “Ahame, Ahame!”\x * \xo 4:6 \xt Ro 8:17; Ga 3:29\x* \v 7 Deiꞌ ipaꞌ ina pape pandaꞌ maol lafela ambagof amamba awami, owaꞌatin endilisi. Ipaꞌ batawis ananipai. Anaf God nogaseꞌepa hiahawes fasisi hiasi nandondombas sapoma nogasoꞌapas apaꞌ awasi ananipai wapani.\x * \xo 4:7 \xt 1 Ko 8:4-6\x* \s1 Pol okom maimaila esis Kristen sagape Galesiai aꞌowaꞌ \p \v 8 Fowaꞌ ipaꞌ owaꞌ ataꞌ pegawa Goda, pape pandaꞌ maol aunai pape sisihipa lafela ambagof awami. Amom ina endilisimi, owaꞌatin. \v 9 Deiꞌ ipaꞌ pegawa God. Apaꞌ endilisi, anen nogawa ipaꞌ. Apaꞌ deiꞌ ami ataꞌ nandaꞌepa pitanima pandahagas pafeꞌ pagaila ambagof amamba awami? Amamba ina banagami, owaꞌ. Deiꞌ maina ipaꞌ paꞌi pegape lafelam wapani? Hapaimi.\x * \xo 4:9 \xt Ro 14:5; Kl 2:16\x* \v 10-11 Aeꞌ okom mapoma ipaꞌ, ombal mahe. Deiꞌ maina ukup ipeꞌipi pandandaꞌ beꞌebeꞌep pagapoma afagol dambaigili galoma awin dambaini saloma nogota asaf owaf sogatagatai saloma anif nimaguf pagaꞌi luꞌwafi pandaꞌ lotuma Godafi ma pagasafam? Naꞌambai hapaimi. Naꞌamba maol aeꞌ andaꞌana agatopalopipani nenalo dowaf. \v 12 Deiꞌ aꞌipipa dindinip aꞌi ipaꞌ pekwaha nomonas isimba pagape lafela muꞌuli inimba. Aeꞌ ina ape lafela muꞌuli Godi, owaꞌ. Ape wahifiwi. Eaꞌ pepe wahifipa siꞌi aeꞌ. Deiꞌ main, aeꞌ ahapifa Krais siꞌi ipaꞌ. Fowaꞌ ipaꞌ ina pandaꞌme anef waf awafi, owaꞌatin.\x * \xo 4:12 \xt 1 Ko 2:3\x* \v 13 Ipaꞌ pegawa fowaꞌ dambadamba agafeꞌmago ipaꞌ, alop aeꞌapi ina banagep, owaꞌ. Ape alomepa anif nimaguf, awalapa basef buꞌwami Godi aꞌipipa. \v 14 Aowas luꞌwani nandaꞌe eaꞌ alop aeꞌapi aop. Isimba sandaꞌepa nimanipa. Apaꞌ ipaꞌ ina patolowe pandafafaꞌme pewaꞌ alafugahe, owaꞌatin. Ipaꞌ pandagalame siꞌi pandagalama anona ensel Godi, aꞌa siꞌi Krais Jisas atona. \v 15 Fowaꞌ ape agalomepa ipaꞌ pandagala aꞌowaꞌ. Apaꞌ deiꞌ dagala ipeꞌini ahiꞌalan. Aeꞌ atowe aꞌi endilisi iꞌi ipaꞌ laꞌifipa ai, pigi naep ipeꞌipi peseꞌep.\x * \xo 4:15 \xt Emo 5:10\x* \v 16 Apaꞌ deiꞌ mama? Aeꞌ siꞌi bouwai ma agaꞌipipa basef ifimba endilisifi aꞌa owaꞌ? Aeꞌ ina egawa, owaꞌ. \p \v 17 Endilisi, anis epes daias sagambasoꞌami ukup pehafel dindinip saꞌi sombemefa ukup ipeꞌipi ma pigaila basef asasifi. Apaꞌ ukup asasipi ina beꞌep, owaꞌ. Esis ina satopalopepa ma basef Godi, owaꞌatin. Sandaiwaꞌma ipaꞌ pegameꞌ basef aeꞌafi. Sandaꞌam naꞌamba ma ipaꞌ ukup pehafel dindinipa pigaila esis atis. \v 18 Iꞌi esis ukup pehafel dindinipa waf buꞌwafi ma sogatopalopepa lifilafi, daoꞌ naꞌambai aꞌ andeandeꞌ. Apaꞌ iꞌi sondaꞌas naꞌamba nimaguf ifimba atif aeꞌ ape agalomepa, ina andeandeꞌ, owaꞌ. Apaꞌ sondaꞌas nimaguf ifimba ikwahipa igafeꞌai, daoꞌ andeandeꞌ. \v 19 Ipaꞌ awasi alipipai aeꞌipai, aeꞌ ameꞌ akafimi amamba atom siꞌi nematawa wameꞌ akafimi ogola awasi. Ameꞌ akafimi amamba ma ipaꞌ efeꞌ efeꞌ etaga ma nogota atamba Krais notaga nondawalap opalef ipeꞌilifi nomon. \v 20 Aeꞌ ati uwahipipa! Deiꞌ okom malamafeꞌma ipaꞌ aꞌowaꞌ. Aeꞌ ina egawa etopalopepa iꞌimama? Eaꞌ okom maimailipa aꞌi deiꞌ epe elomepa iꞌipipa anif basef buꞌwafi nogohnaep ipeꞌisi. Apaꞌ owaꞌatin. \s1 Pol naꞌi anif basef waminif atina nematawa biawa Hegai Sera \p \v 21 Ipaꞌ paꞌi pepe lafela muꞌuli inimba God nagasoꞌ Mosesani. Deiꞌ aꞌi ihaliꞌipa ma anif basef. Ipaꞌ pegawa basef kofagefa ma muꞌuli inimba aꞌa owa? Deiꞌ aꞌipipa\x * \xo 4:21 \xt Jen 16:15, 21:2\x* \v 22 siꞌi basef fagail Baibeli fagaꞌi, atiasi Abraham nola awasi amam biam. Anona, kwandaꞌ maola anen dowafi Hega kogolanai. Apaꞌ anona, wauluꞌmana endilisi Sera kogolanai.\x * \xo 4:22 \xt Ro 9:7-9\x* \v 23 Nogamana kwandaꞌ maol dowafi nemataꞌw akwamba Hega kogolanai siꞌi apaꞌ epes sandasoꞌama sogola awasi. Apaꞌ nogamana Sera kogolanai natagama basef lap God nagaꞌiefi.\x * \xo 4:23 \xt Ro 8:15; Ga 5:1\x* \p \v 24 Nematawa awamba biawa ondolaꞌwaifa basef luꞌwafi ma lap biafip. Nemataꞌw akwamba Hega kondolaꞌwaifa basef fagataga halafuta Sainai. Awasi akoꞌusi anaf agof akas sondaꞌ maol dowaf sope lafela anis daias. \v 25 Akoꞌw kondolaꞌwaifa halafuta Sainai, tagape anep itap luꞌupa Arebiai, eaꞌ akoꞌw basef waminif atina wambel ambalemba Jerusalem deiꞌ nagape itap apaꞌi. Deiꞌ main, akoꞌw kwape kwandaꞌ maol banagambel kwaloma awasi akwaꞌusi sape lafela banagami siꞌi esis Juda sagape Jerusalami sagape lafela muꞌuli God nagasoꞌ Mosesani.\x * \xo 4:25 \xt Hi 12:22; Re 3:12; Re 21:2,10\x* \p \v 26 Apaꞌ wambel mamambel apeꞌimbili Jerusalem nagape heveni. Epes mamahisa sagape wambel ambalembai ina sape lafela muꞌuli inimba, owaꞌatin. Sandatagwah sape wahifis.\x * \xo 4:26 \xt Ais 54:1\x* \p \v 27 Deiꞌ main, Baibel nagaꞌias naꞌamba naꞌi, \q1 “Nemataꞌw, inaꞌ nembel bagasiꞌinai ma owaꞌ negela awasia, inaꞌ awi deiꞌ nindanifal niꞌi mehip. Inaꞌ ataꞌ owaꞌ negameꞌ akafimi siꞌi sola awasi sagameꞌamia, inaꞌ awi nekwalefa malogol nega niꞌi mehip! Nemataꞌw asaꞌwi, atiasi kola batawis hiasi kwikilaꞌ nemataꞌw kwagasoꞌ amani kogolasi.”\x * \xo 4:27 \xt Ro 9:7; Ga 3:29\x* \p \v 28 Deiꞌ ipaꞌ sahin owan aeꞌipai, ipaꞌ awasi Godi pataga siꞌi basefa lap God nagaꞌiefi naꞌamba atin siꞌi Aisak. \v 29 Fowaꞌ nogota atamba awani aman nagataga waf afamba amam nematawa sandasoꞌamafi nasoꞌana nimanimi awani aman inimba God atona nandaꞌan nagataga banagami Ambal buꞌunai ananinai. Isimba eaꞌ naꞌamba atin deiꞌ wapani. Esis sagape lafela muꞌuli fowaꞌ God nagasoꞌ Mosesani sasoꞌapa akafimi apaꞌ awasi Godi.\x * \xo 4:29 \xt Jen 21:10; Jo 8:35\x* \v 30 Apaꞌ deiꞌ buk Baibel naꞌias naꞌimama? Naꞌias naꞌi, \q1 “Liꞌamonago nemataꞌw akwamba agol akaꞌwi kwandaꞌ maol dowaf kwagape lafela anis daiasi kolomago nogamaꞌw akwaꞌunai. Awani inimba atiasi ina nefaꞌ hiahawes ahamanai noloma awani nagataga nemataꞌw kwagape wahifiꞌwi, owaꞌatin.”\x * \xo 4:30 \xt Ga 3:29\x* \p \v 31 Eaꞌ deiꞌ apaꞌ Kristen alipipai, ina siꞌi awasi magataga nemataꞌw akwamba kwagape lafela anis daiasi, owaꞌatin. Apaꞌ siꞌi awasi magataga nemataꞌw akwamba wahifiꞌwii. \c 5 \s1 Apaꞌ wahifipai, aꞌ mondape wahifipa endilisi \p \v 1 Krais atona natagwahepa magape epes wahifipai. Isimba atis deiꞌ ipaꞌ dalutu banagepa. Ina ataꞌ piꞌi awi ma anis epes sehekelepa pepe lafela muꞌuli esis Juda sagailani wapani, owaꞌi.\x * \xo 5:1 \xt Jo 8:32,36; Ga 2:4, 5:13; Ap 15:10\x* \p \v 2 Pemeꞌ, aeꞌ Pol aꞌipipa isimba. Iꞌi ipaꞌ pigaꞌi awi ma amom mogatopaꞌmepa alopa, Krais ina atiasi notopalopepa kwasakwasala, owaꞌatin endilisi. \v 3 Aꞌi iꞌipa ipaꞌ amam hipai wapani. Aman ami niꞌi awi ma mogatopaꞌmana alop ananipi, anen nila muꞌuli inimba hiani hiꞌindalan. \v 4 Iꞌi ipaꞌ paꞌi pila muꞌuli inimba ma atiasi God nigaꞌi ipaꞌ epes beꞌepa hililiꞌima, ipaꞌ pandahapeꞌ pakwaha Krais pefalana bounai, eaꞌ pelelama waf God nagatopalopapa dowafafi pakwahef. \v 5 Apaꞌ owaꞌ atin. Apaꞌ mahapifa Kraisa banagami Ambal buꞌunai Godi. Eaꞌ mogawa endilisi mope mohafa anaf God nigaꞌi apaꞌ beꞌepa hililiꞌi ma okom ananimi.\x * \xo 5:5 \xt 1 Ko 7:19; Ga 6:15\x* \v 6 Epen ami nepe sisihina Krais Jisas, waf afamba magatopaꞌ alopafi o owaꞌ mogatopaꞌ alopia afamba falafifi atef owaꞌ banagefa. Apaꞌ waf sagahapifa Kraisafi atef fawalapai waf ukup pagapagailasafi. Isimbai atis fasisi endilisi sikilaꞌ.\x * \xo 5:6 \xt Ga 1:6\x* \v 7 Fowaꞌ ipaꞌ pape pandaꞌ waf fasifi pailaf andeandeꞌ. Apaꞌ deiꞌ ataꞌ ami nasopama ufiaꞌwa ipaꞌ ma owaꞌ pigaila basef endilisifi wapania? Ami nahondoꞌ ukup ipeꞌipi pakwaha basef ifimba? \v 8 God ina nandaꞌepa naꞌamba, owaꞌatin. Anen nofalepa pafiꞌmai anen.\x * \xo 5:8 \xt 1 Ko 5:6\x* \v 9 Anom gawaimi magaꞌi naꞌamba maꞌi, “Anis yis sandaꞌasa bret tagatefi, isimba atiasi sondaꞌ bret tetef hiꞌilata.”\x * \xo 5:9 \xt Ga 1:7; 2 Ko 11:15\x* \p \v 10 Aeꞌ alomepa ukup atifip mape sisihipama Dembinai. Eaꞌ egawepa ipaꞌ atiasi ina pila anis nomonas daias, owaꞌ. Pigaila okom aeꞌami atumi. Aeꞌ ina egawa aman anamba nagalamona ukup ipeꞌipi, owaꞌ. Eaꞌ diamanago, anen nandaꞌ waf awafii atiasi nofaꞌ akafimi ma God.\x * \xo 5:10 \xt 1 Ko 1:23\x* \v 11 Ipaꞌ sahin owan aeꞌipai, iꞌi endilisi aeꞌ awalipipa ma basef ifimba pagatopaꞌ alopafiai, deiꞌ maina esis saꞌi sogaseꞌe akef? Iꞌi aeꞌ iꞌipipa basef ifimbaiai, esis ina siꞌi seheꞌ, owaꞌatin. Apaꞌ aeꞌ aꞌipipa basef buꞌwami ma Krais nagagaꞌ lowag usiꞌigai tiꞌwanaegai. Eaꞌ esis ukup awep saꞌi seseꞌe akafimi. \v 12 Amom amamba magalalamona ukup ipeꞌipii, eaꞌ andeandeꞌma mogatopaꞌmama alop apamba duꞌwanip amamipi atop hiꞌigalap!\x * \xo 5:12 \xt 1 Pi 2:16\x* \v 13 Endilisi ipaꞌ sahin owan, God nofalipai ma pegape wahifipa hililiꞌ. Naꞌamba ipaꞌ ukup pendandaꞌ piꞌi, apaꞌ eaꞌ mape hililiꞌ wahifipa, deiꞌ andeandeꞌma mondaꞌ waf alop atopafi. Ukup pendandaꞌ naꞌamba owaꞌ. Ipaꞌ ukup pindapindaila sahin owan ipeꞌisi pendaꞌ maol naninani pendatopalopa atin.\x * \xo 5:13 \xt Mt 5:43; Ro 13:9\x* \v 14 Deiꞌ main, muꞌuli God nagasoꞌ Mosesani hiani nape nomona basef ifimba atif faꞌi, “Ipaꞌ ukup pipila epes isimba hiasi hiꞌindalas siꞌi ukup pagaila ipaꞌ atipa.” \p \v 15 Apaꞌ iꞌi ipaꞌ migimigah pendaꞌ lopaꞌ fitap nepe laꞌafena ipaꞌ atipa, ipaꞌ solawaipa andeandeꞌ. Naꞌamba ipaꞌ hipai pendakolef pesa pewala atin hiꞌilipa!\x * \xo 5:15 \xt Ro 8:4; Ga 5:25\x* \s1 Waf dambaifi ma Ambal buꞌunai Godi faloma wafa opalef apimi \p \v 16 Basef aeꞌ agaꞌiefi ifimba. Ipaꞌ pihapifa Ambal buꞌunai Godi pendafeꞌ. Iꞌi ipaꞌ pilas pendaꞌas naꞌamba, ina atiasi pila waf nembel apinai, owaꞌatin.\x * \xo 5:16 \xt Ro 7:15-23; 1 Pi 2:11\x* \v 17 Apaꞌ mogawa, waf nembel apinai naꞌi niliꞌamona Ambal buꞌunai Godi, eaꞌ Ambal Godi naꞌi niliꞌamona opaf apinai. Amom biam mondopambema mafitap mape. Eaꞌ hiahawes ipaꞌ paꞌi pindaꞌasi ina banagepama pendaꞌas, owaꞌ.\x * \xo 5:17 \xt Ro 6:14, 8:14\x* \v 18 Ipaꞌ iꞌi pigaila Ambal buꞌunai Godi atona ipaꞌ ina ataꞌ pape lafela muꞌuli esis Juda sagailani, owaꞌ.\x * \xo 5:18 \xt 1 Ko 6:9-10\x* \p \v 19 Waf opaf apinai epes hiasi sogawaf eaꞌ fape alihif. Afamba naꞌamba. Soꞌa waol, waf alogufi, ukup pegehafema waf awafi, \v 20 sandagala saganifela god basoꞌamunai, sandaꞌ aupi ufial maꞌakwi, waf negefala anis bousi, ukup papoma esis atis, migimigah, waf kowagalasafi, ukup wandafip, basef wandafifi ma sondawal biafis sogawala wambotagw, \v 21 ukup awepa waf kowagalasafi, sandaꞌ spak sohaga sogagaol, sagaꞌ gwaꞌaisii embel banagambeli hiasii ma sandaꞌ awalef awalifi, eaꞌ waf naninani aunai naꞌambai. Fowaꞌ aꞌipipa deiꞌ aꞌi iꞌipipa wapani. Epes mamahisa sandaꞌ waf afambai, anaf ina sefeꞌ suwis anamba God nagalaꞌambemagoma, owaꞌatin.\x * \xo 5:21 \xt Ef 5:9\x* \p \v 22 Apaꞌ Ambal buꞌunai Godi nawalapai waf buꞌwafi naꞌamba. Waf ukup pigapigaila anis daias, dagala, opalef awanilifi, waf nepe nititilisa sondaꞌmena waf awafii, waf sigati uwahipisafi waf ukup beꞌebeꞌepa anis daias negatopalopas, nendaꞌ hiahawes datima ma naep Godi epesi wapani,\x * \xo 5:22 \xt 1 Ti 1:9\x* \v 23 waf saꞌumbilifi, faloma waf nomonas sopaisa sugumafi alop andeandeꞌi. Owaꞌ anif basefa muꞌuli atitin nepe luꞌwin negapaꞌaga waf afamba buꞌwafia, owaꞌatin.\x * \xo 5:23 \xt Ro 6:6; Kl 3:5; 1 Pi 2:11\x* \v 24 Epes mamahisa Krais Jisasi sandola opalef apimi mail lawag usiꞌigai tiꞌwanaegai maloma waf fafifafi ukup pigahafemafi faloma waf hiafi kowagalasafi.\x * \xo 5:24 \xt Ro 8:4\x* \v 25 Ambal buꞌunai Godi atona nasoꞌapa ambal namili lapaepa. Eaꞌ deiꞌ apaꞌ mila waf ananifi mondafeꞌ.\x * \xo 5:25 \xt Fl 2:3\x* \v 26 Apaꞌ ina mondaꞌ duꞌwaniga mefela agof apeꞌigufi dowadowaf, miꞌi basef moloma alipisi apeꞌisi mondahihianamaefa anef waf, owaꞌi. Apaꞌ ina kowolapa ma anis epes daias soloma hiahaom asasimi, owaꞌi. \c 6 \s1 Apaꞌ mondotopalopa esis alipisi ma mogofaꞌ nimanimi mogatagamasi \p \v 1 Sahin owan, ipaꞌ iꞌi pigati anin epen ipeꞌini nendaꞌ anef waf awafi, ipaꞌ anipa pagape banagepama Ambal buꞌunai Godi petopalopan pisindiꞌamonan saꞌosaꞌombel. Ipaꞌ hipai atona atin solawaipa ma waf ipeꞌifi. Naꞌamba Satan nogwamba ipaꞌ wapani.\x * \xo 6:1 \xt Ro 15:1; Mt 18:15; Je 5:19\x* \v 2 Ipaꞌ petopalopa sahin owan ipeꞌisi ma pegefaꞌ nimanimi asasimi. Pendaꞌ waf afambai fefeꞌ fendahama muꞌuli Kraisi endilisi. \v 3 Iꞌi anin epen okom mondandaꞌ nembasoꞌam niꞌi anin agol luꞌwagilini, ma anin agol akan, epen inimba nandambasoꞌma nembel ananimbili atembel.\x * \xo 6:3 \xt 1 Ko 11:28\x* \v 4 Epes hiasi atona atin ataꞌ sihihiꞌ maol asasini daindai, boꞌwen aꞌa owaꞌ. Iꞌi boꞌwena, epen inimba sonehana maol inimba ananini. Eaꞌ anin maol akana negawaloga maol anin daiani.\x * \xo 6:4 \xt Ro 14:12\x* \v 5 Amam nematawa hiasi atona atin anaf sofaꞌ nimanimi asasimi daindai.\x * \xo 6:5 \xt 1 Ko 9:11,14\x* \v 6 Epes mamahisa sogolafa basef Godii, esis ukup pendandaꞌ sowaloga hiahawes fasisi asasisi sosoꞌana duꞌwanis sondafeꞌma epen gawaini nagawalipasi.\x * \xo 6:6 \xt Jo 3:6, 6:63; Ro 8:13\x* \v 7 Ipaꞌ ina pembasoꞌma nelelemb ipeꞌilimbi piꞌi God okom magahanai gawa akanai, owaꞌi. Iꞌi anin epen newa anis maefah aof ananifi, anaf hiahawes isimba atis nitanima nelaꞌas wapani. \v 8 Iꞌi epen inimba nendaꞌ maol neloma wafa opaf apinai ananinai, bola waf anamba atona nondaꞌ epen inimba awen negaꞌ higililan. Apaꞌ epen mamahina nendaꞌ maol negaloma waf Ambal buꞌunai Godi, atiasi Ambal anamba nowalapai ambal namili ma epen inimba nepe andeandeꞌ lifilafi.\x * \xo 6:8 \xt 1 Te 3:13\x* \v 9 Isimba atis deiꞌ apaꞌ ina alaꞌuta tahapa ma mondaꞌ waf fasifi, owaꞌatin. Mondaꞌas dindinip. Iꞌi bihitagof apeꞌigufi fondaꞌ maol banagambel, anaf molaꞌas mofaꞌ gwaꞌaisi buꞌwasi endilisi. \v 10 Iꞌi apaꞌ muti ufiaꞌw fasiꞌuma, mondaꞌ waf fasifi ma epes hiasi mondatopalopas. Apaꞌ mondandaꞌam naꞌamba atin banagambel esis sahin owan sogahapifa Dembinaii mikilaꞌ mandaꞌasa anis daias. \s1 Pol nandagalama lawag usiꞌigai tiꞌwanaegai Jisas Kraisi \p \v 11 Ipaꞌ piti amef ifimba luꞌwafi deiꞌ ahapila pen lagol aeꞌagili andaꞌmepafi.\x * \xo 6:11 \xt Ga 5:11; Fl 3:18\x* \v 12 Anom amam dindinapim aꞌowaꞌ ma maꞌi mogatopaꞌmepa alop ipeꞌipi. Deiꞌ maina amom mandaꞌas naꞌamba? Maꞌi mogofaꞌ agof luꞌwagufi ma naep epesi. \p Amom ukup pandandaꞌ naꞌamba maꞌi, “Naꞌamba anis epes sogawa afaꞌ siꞌi afaꞌ wagahapifa lawag Kraisi eaꞌ sohafa ogaꞌ.” \p \v 13 Ina anis epes saila muꞌuli inimba God nagasoꞌ Mosesani andeandeꞌ datima, owaꞌ. Amom magatopaꞌ alop amamipii wapani, ina mailan andeandeꞌ, owaꞌ. Maꞌi motopaꞌ alop ipeꞌipi ma mogofaꞌ agof luꞌwagufi ma miꞌipa epes hiasi mogaꞌi, “Amom Galesia mofaꞌ ametal inimba mogatopaꞌ alop amamipi.”\x * \xo 6:13 \xt 1 Ko 1:31, 2:2\x* \p \v 14 Apaꞌ aeꞌ owaꞌatin. Andaiwaꞌ ma egefela agol aeꞌagili luꞌwagola anis hiahawes daias, owaꞌatin. Aeꞌ andagala ma egefela agola dembinai apeꞌinai Jisas Krais atona, anen nagaꞌ lawag usiꞌigai tiꞌwanaegai. Lawag agamba Kraisi atoga, deiꞌ waf itapafi eaꞌ fagaꞌ nomon okom aeꞌami, deiꞌ aeꞌ siꞌi epen nagagaꞌ lawag usiꞌigai tiꞌwanaegai ma naep epes sagape itapi.\x * \xo 6:14 \xt Ga 5:6; 2 Ko 5:17\x* \v 15 Waf afamba magatopaꞌ alop o owaꞌ mogatopaꞌ alopia, afamba falafifi atef. Apaꞌ God nandaꞌapa mataga dambaipai, waf afambai atef daoꞌ endilisifi. \v 16 Epes mamahisa sogahapila ukup ipimbai sogailapi, aeꞌ aꞌi opalef asasilifi fendape saꞌombela, God niti uwahipis notopalopas sogoloma epes Israel hiasi Godi.\x * \xo 6:16 \xt 2 Ko 4:10\x* \p \v 17 Basef akutaifi ifimba. Aeꞌ andaiwaꞌ ma anona aman nogaseꞌe anom nimanimi wapani, owaꞌ. Deiꞌ main, amam amamba magahai melet atamba Jisasi tape alop aeꞌapi eaꞌ. \p \v 18 Ipaꞌ alipipai, aeꞌ aꞌi dembinai apeꞌinai Jisas Krais notopalopepa dowafa pegape andeandeꞌ. Deiꞌ okom ananimi mope mondalomago ambagof ipeꞌigufi. Endilisi.