\id COL - Mufian NT (Balif dialect) -Papua New Guinea 1988 (web version -2013 bd) \h Kolosi \toc1 Basef Ifimba Pol Nandaꞌef Fagafeꞌma Esis Kolosi \toc2 Fagafeꞌma Esis Kolosi \toc3 Kl \mt1 Basef Ifimba Pol Nandaꞌef Fagafeꞌma Esis Kolosi \iot Basef bandafi Pol nandaꞌef fagafeꞌma esis Kolosii \io1 1:1-14 Pol nanifela Goda esis eaꞌ nandabetena nogowaꞌ banagas \io1 1:15-2:19 Krais atona banagonai nape nagaliꞌi ma hiahaom hiami maloma epes hiasi hiꞌalas. Naꞌamba deiꞌ anen atona nape nagaliꞌma esis Kristen sios hiasii. \io1 2:20-4:6 Apaꞌ magaꞌ maloma Krais eaꞌ mosafel malomana deiꞌ mondaꞌ waf buꞌwafi hililiꞌi \io1 4:7-18 Pol naꞌipasa basef akutaifi eaꞌ nandaꞌ basef dagalaifi fafeꞌma esis \c 1 \p \v 1 Aeꞌ Pol, okom Godi atom nandandepe aposel andaꞌ maol Krais Jisasi. Aeꞌ aloma owame aeꞌanai Timoti wape naꞌaꞌe.\x * \xo 1:1 \xt Ro 1:7; Ef 1:1\x* \v 2 Eaꞌ andaꞌmepago basef ifimba fafeꞌmago ipaꞌ amam nematawa Godi pegape wambel Kolosii, ipaꞌ alipipai pagape sisihipama Kraisi. Afaꞌ biafa waꞌi God ahamapa apeꞌinai notopalopepa dowaf nowaꞌ banagaepa nondaꞌ opalef ipeꞌilifi fepe saꞌombel.\x * \xo 1:2 \xt Ef 1:15,16\x* \s1 God nawalapa hapif esis Kolosii \p \v 3 Nemaf mamahefa afaꞌ wandabetena ipaꞌ, dondol afaꞌ wanifela God anen Dembinai apeꞌinai Jisas Krais Ahamana. Afaꞌ wanifelona ma pagahapifa Krais andeandeꞌ. \v 4 Deiꞌ main, afaꞌ wameꞌ basef eaꞌ ma ipaꞌ naꞌamba. Ipaꞌ pahapifa Krais Jisas eaꞌ ukup ipeꞌipi paipaila amam nematawa Godi hiasi hiꞌagalas.\x * \xo 1:4 \xt Ef 1:13,15-16; 1 Pi 1:4; Ro 1:13; 1 Ti 3:16; Kl 4:12; Fm 23\x* \v 5 Fowaꞌ basef buꞌwafi Godi ifimba endilisifi fatagamepa pameꞌefa hiahaom buꞌwami ipeꞌimi deiꞌ maꞌoh magasasaepa heveni pape pegehafami. Hiahaom amamba buꞌwami kofagema ma hapif ipeꞌini naloma waf afamba ipeꞌifi ukup pagapagailasafi. \v 6 Ama ganimba itap hiagoma basef buꞌwami amamba mawalapai waf buꞌwafi ma epes hiasi mataga luꞌum atapim mikilaꞌ fowaꞌ. Basef amamba mandaꞌas naꞌamba atin siꞌi dambadamba maliꞌ matagama ipaꞌ pagameꞌam. Nemaf afamba ipaꞌ paliꞌ pegawa endilisi okom Godi nagatopalopepa dowafi, basef amamba mawalapai waf buꞌwafi afamba fataga luꞌufa ipaꞌ. \v 7 Ipaꞌ pelafa basef amamba buꞌwami, Epafras nagawalipipami aꞌ pegawam. Anen epen buꞌunai afaꞌ ukup pagapagailanai nandaꞌ maola Kraisi nalomafa wandaoꞌoma wandaꞌ maol atitini. Anen nahaꞌofafa nogatopalopa ipaꞌ eaꞌ numafi maol Kraisi andeandeꞌ datima. \v 8 Anen naꞌipafa basef ifimba ma Ambal buꞌunai Godi nandaꞌepa ukup pagapagaila amam nematawa Godi hiasi.\x * \xo 1:8 \xt Ef 1:9,16,17; Fl 1:9\x* \s1 Pol nandabetena God nogowaꞌ banaga esis Kolosi \p \v 9 Epafras naꞌipafa Ambal buꞌunai Godi nandaꞌ maol inimba buꞌwani ma opalef ipeꞌilifi. Eaꞌ afaꞌ biafa wapani wameꞌ basef ifimba. Nemaf fagaliꞌi wameꞌef, afamba atef wasafela beten wandaꞌana ipaꞌ wafiꞌi wafiꞌi wataga deiꞌ. Afaꞌ ina wakwahipa, owaꞌ. Wandabetena God notopalopepa nondaꞌepa pegape siꞌipa ma gawa ananini endilisi. Gawa inimba Ambal buꞌunai ananinai nagaseꞌepani.\x * \xo 1:9 \xt Fl 1:27; Ef 2:10\x* \v 10 Wandaꞌas naꞌamba ma atiasi ipaꞌ laꞌifipama feꞌ poe ipeꞌini negataga boꞌwen endilisi dondoꞌma waf Dembinaii. Wandaꞌmepa betena Anen negati waf ipeꞌifi fendaꞌ okom ananimi boꞌoma ipaꞌ nondagalaepa. Ama pendaꞌ maol naninani hiani buꞌwani hiꞌigalana pegegawana andeandeꞌ pigikilaꞌ fowaꞌ paliꞌ pegegawana.\x * \xo 1:10 \xt Ef 1:19, 3:16\x* \v 11 Afaꞌ wandaꞌmepa beten wapani naꞌamba. Waꞌi God nowaꞌ banagaepa ma banagami ananimi fasimi mogogalaꞌ aꞌowaꞌi. Ama ipaꞌ atiasi pigalutu banagepama pegefaꞌ nimanimi mamahoma mogatagamepai ma sonogahepa eaꞌ opalef ipeꞌilifi ina fesafel aꞌowaꞌ, fepe saꞌombel.\x * \xo 1:11 \xt Ef 1:11,18\x* \v 12 Eaꞌ ondabetena ipaꞌ ma piganifela Ahamapa. Anen nandaꞌepa laꞌifipa ma pegefaꞌ hiahaom amamba fasimi anen nagandondombama ipeꞌi. Amamba anaf pefaꞌam peloma esis amam nematawa ananisi hiasi anamba anen nagalaꞌambemagon nogogalaꞌma.\x * \xo 1:12 \xt Lu 22:53; Ef 2:2\x* \v 13 Anen natagwahepa eaꞌ ma banagami awami magape owamb akoti eaꞌ nahaponapa mafeꞌ mawis nomona maol Nogamanai nope Dembinai nugumafiapa. Nogamana anamba anen okom magaꞌiana aꞌowaꞌi.\x * \xo 1:13 \xt Ef 1:6,7\x* \v 14 Nogamana ananinai atona natagwahepa ma banagami amamba ma deiꞌ makwaha waf awafi apaꞌ mandaꞌafi magape wahifipa.\x * \xo 1:14 \xt 2 Ko 4:4; Jo 1:18\x* \s1 Wafi maol Kraisi \p \v 15 Krais anen eaꞌ naꞌamba atin endilisi siꞌi God anamba apaꞌ owaꞌ mogatolonaia. Anen balaga endilisi naomb nagaliꞌma hiahaom hiami God nandaꞌami magape ilif itapi hiꞌalam maloma hiahaom ambagof fagapaumi maloma epes hiasi hiꞌalas.\x * \xo 1:15 \xt Jo 1:3,10\x* \v 16 God nandaꞌ hiahawes isimba hiasi hiꞌalas sagape ilif itapi sataga sape lagol nogamanai atogol. Anen atona nandaꞌ amom banagami hiami mape magaliꞌi magape laꞌafena itapi otagai a agufumi dembami maloma amom dembami enseli maloma amom dembami banagami mugumafi ambagufi. Anen nandaꞌ hiahaom amamba maloma epes hiasi deiꞌ apaꞌ magatolomi maloma hiahaom amamba apaꞌ owaꞌ mogatolom naepia. God nandaꞌ hiahaom hiami mataga mape ma lagol nogamanai atogol eaꞌ hiahaom amamba maloma epes hiasi ananimi atom.\x * \xo 1:16 \xt Jo 1:1, 8:58\x* \v 17 Anen nape naliꞌma hiahaom amamba hiami eaꞌ hiahaom amamba mataga banagami ananimi atom nahapilam banagem mape atapim.\x * \xo 1:17 \xt Ef 1:22-23; Ap 26:23; Re 1:5\x* \v 18 Anen Dembinai nape naliꞌma esis sios amam nematawa Godi eaꞌ siꞌi alop siꞌip ananipi. Anen atona kofagonama sios sagape namis atapisi. Anen naliꞌ dambadamba nogosafel wandofi. Eaꞌ deiꞌ anen atona nape naliꞌma hiahaom amamba hiami numafiam.\x * \xo 1:18 \xt Jo 1:16; Kl 2:9\x* \v 19 Deiꞌ main, okom Godi naꞌi waf faloma gawai banagami ananimi hiꞌalam mape nogamana atona. Deiꞌ nasoꞌana amamba hiꞌalam anen mapomana atapim.\x * \xo 1:19 \xt Ef 1:10, 2:16; Ro 5:1; Ef 1:7, 2:13; 1 Jo 2:2\x* \v 20 God nandaꞌ hiahaom amamba hiami magape ilif itapi hiꞌalam maloma epes hiasi hiꞌalas wapani sataga beꞌes sapoma anen. God nandaꞌas naꞌamba ma esimbel Kraisi atembel balo nemaf afamba nagagaꞌ lawag usiꞌigai tiꞌwanaegai.\x * \xo 1:20 \xt Ro 5:10; Ef 2:12, 4:18\x* \p \v 21 Fowaꞌ ipaꞌ wapani ataꞌ pape laogona God pewaꞌ alafugahana. Ukup ipeꞌipi ataꞌ pefalana bounai ma pandaꞌ waf awafi.\x * \xo 1:21 \xt Ef 2:14-16; Ef 5:27\x* \v 22 Apaꞌ Krais nataga epen nofaꞌ alop epesi sahana nagaꞌ, amamba atom God nandaꞌepa pataga alipipai opaf atof palomana ma gaꞌ Nogamanai atin. Nandaꞌas naꞌamba ma nofaꞌepa pifiꞌmai anen pegape beꞌepa hililiꞌ, kofagema akepa ma naep ananipi.\x * \xo 1:22 \xt Ef 3:17; Hi 3:14; Mk 16:15; 1 Ti 3:16\x* \v 23 Apaꞌ ipaꞌ pindahapifa basef buꞌwafi Godi tatalaꞌif atapipa ma pigalutu banagepa endilisi siꞌi olaf fagaliꞌi fogowaꞌ banaga ipati. Naꞌamba ukup peseꞌepama pegegawa endilisi anaf pegefaꞌ hiahaom amamba fasimi basef buꞌwafi fagaꞌiami. Basef ifimba pagameꞌef eaꞌi sawalipasafa epes hiasi sagape itapi hiꞌalas. Basef ifimba aeꞌ Pol ataga aman andaꞌ maola agawalipasafi.\x * \xo 1:23 \xt Ef 3:13\x* \s1 Pol natopalopa esis Kolosi \p \v 24 Deiꞌ aeꞌ andagala ma efaꞌ akafimi egatopalopa ipaꞌ Kristen amam nematawa sios Kraisi, ipaꞌ siꞌi alop siꞌip ananipi. Anom akafimi apaꞌ mandaꞌ maol Kraisi mogofaꞌami, amamba ataꞌ mape atapim. Deiꞌ aꞌi imbifa amamba agameꞌam alop aeꞌapi andaꞌ maol Kraisi. Aeꞌ aꞌi ewapanimana akafimi amamba ma andaꞌ maol Kraisi.\x * \xo 1:24 \xt Ef 3:2,7-8\x* \v 25 Aeꞌ ataga aman andaꞌ maol agatopalopa sios amam nematawa Godi naꞌamba. God nandandepe deiꞌ ataga aman andaꞌ maol agaꞌipipa basef hiafi ananifi hiꞌagalafi.\x * \xo 1:25 \xt Ro 16:25-26; Ef 3:3-5,9-10\x* \p \v 26 Fowaꞌ nimaguf hiafi basef ifimba fape fandambahoꞌma ukup esis misiꞌah amam nematawa hiasii. Apaꞌ deiꞌ afataga fandawalap alihifa ukup esis amam nematawa Godi.\x * \xo 1:26 \xt Ef 1:18; 1 Ti 1:1\x* \v 27 Okom ananimi magape naꞌamba. Anen naꞌi nihimbaꞌmapa basef ifimba fasif aꞌowaꞌ agol luꞌwagilifi, fandawalap fatopalopa esis amam nematawa hiasi hiꞌagalas. Basef ifimba naꞌamba. Krais nape opalef ipeꞌilifi nomona deiꞌ pape pegehafa anaf pefaꞌ mogogalaꞌi ananimi pegalomana.\x * \xo 1:27 \xt Ef 4:13\x* \v 28 Eaꞌ afaꞌ wawalapa basefa Krais wawalipasef epes hiasi hiꞌalasa wasindiꞌamonasa gawa hiani naninani buꞌwani. Afaꞌ waꞌi umbehagumai epes hiasi atona atin hiꞌilas sogafeꞌma Kraisa sogape epes ananisi endilisi sogape sisihisa anen.\x * \xo 1:28 \xt Ef 3:7,20; Fl 4:13\x* \v 29 Eaꞌ deiꞌ maol aeꞌani andaꞌan numaꞌwin aꞌowaꞌ ma banagami hiami Kraisi mandaꞌ maol banagambel atapim nomon opaf aeꞌafii. \c 2 \s1 Esis aꞌ sondahapifa Krais banagesa sogahagasa basef basoꞌafi \p \v 1 Aeꞌ aꞌi ipaꞌ pegawa naꞌamba. Aeꞌ andaꞌ numaꞌumi aꞌowaꞌ ma atopalopepa paloma Laodisia saloma epes isimba hiasi ataꞌ owaꞌ sigati amaga aeꞌagaia.\x * \xo 2:1 \xt Ef 3:4,18; Kl 1:26\x* \v 2 Aeꞌ andaꞌam ahifima opalef ipeꞌilifi fegataga banagalef pegape ukup pindaima atina sahin owan ipeꞌisi. Ama ipaꞌ pegefaꞌ gawa fasini endilisi negewaꞌ banaga hapif ipeꞌini ma pegegawa basef Godi endilisifi atif. Aeꞌ andaꞌ maol inimba ma ipaꞌ pegegawa basef ifimba Godi kofagefa fowaꞌ fandambahiꞌi faꞌi Krais atona.\x * \xo 2:2 \xt Ais 45:3; 1 Ko 1:24,30; Ef 3:19\x* \v 3 Anen atona nandaꞌ gawa buꞌwani naloma nomonas fasisi Godi hiasi hiꞌalas mataga mandawalap alihim. Amamba fowaꞌ maliꞌ mape mandambahoꞌ siꞌi epes sambeꞌam maꞌoh mandambahiꞌi sagatalom otamba hiambai, deiꞌ mandawalap alihima lagol Kraisi atogol.\x * \xo 2:3 \xt Ro 16:18; Ef 5:6; Kl 2:8\x* \v 4 Aeꞌ aꞌipipa basef ifimba. Ipaꞌ solawaipa andeandeꞌ. Naꞌamba anin epen nembasoꞌmepa ma basef kikipaifi usiusihifi.\x * \xo 2:4 \xt 1 Ko 5:3\x* \v 5 Endilisi aeꞌ deiꞌ ina ape alomepa, apaꞌ nomonas aeꞌasi a siꞌi ape agalomepa andagalama sati ipaꞌ pagalutu banagepa ma pagahapifa Krais andeandeꞌ. \s1 Apaꞌ sisihipa dog maloma Krais mofaꞌ ambal namili \p \v 6 Ipaꞌ pahapifa Krais Jisas eaꞌ paꞌi anen Dembinai ipeꞌinai. Naꞌamba deiꞌ aꞌ pefeꞌ pendape sisihipama anen.\x * \xo 2:6 \xt Ef 3:17; Ef 2:20-22\x* \v 7 Ipaꞌ pindalutu banagepama anen siꞌi lawag gogotawa banagoga itap eaꞌ siꞌi ipat tagatoma ilifa olaf banagafi. Ipaꞌ pindahapifif banagepa basef amamba buꞌwami pegelafami pikilaꞌ fowaꞌ paliꞌ pagahapifam eaꞌ pindanifela God dondol.\x * \xo 2:7 \xt Kl 2:3\x* \p \v 8 Ipaꞌ solawaipa andeandeꞌ. Naꞌamba anin epen aꞌ neseꞌepa basef wafifi a basef gawaifi epes sagaꞌiefi nembasoꞌmepa nehekelepa ma basef ifimba siꞌi sola mafis sogafeꞌma isalef. Basef ifimba ina fataga Krais, owaꞌ. Ifimba bafasapa ihasapa apeꞌisi sagaꞌipapafi fataga waf itapafi atef.\x * \xo 2:8 \xt Jo 1:14,16\x* \p \v 9 Ipaꞌ solawaipa andeandeꞌ. Deiꞌ main, ipaꞌ apegawa waf Godi faloma gawai banagami ananimi hiami hiꞌalam mape Krais atona atapim, fowaꞌ gani nafiꞌi nafiꞌi nataga afamba nagape itap apaꞌe mopaona atapim.\x * \xo 2:9 \xt Ef 1:21-22\x* \v 10 God naseꞌepa ambal namili endilisili lapaipa pape sisihipama Krais. Anen dembinai nape nagaliꞌma ambagof hiami banagami maloma ensel dembami magape laꞌafena itapi otaga hiꞌalam.\x * \xo 2:10 \xt Ro 2:29\x* \v 11 Ipaꞌ pandaloma dog palomana. A pape sisihipama anen, pape siꞌi pandaꞌ waf afamba amom Juda magatopaꞌmama alopafi. Afamba ina waf epes sandaꞌafa alop atop dowadowaf wafifi, owaꞌ. Krais atona nandaꞌmepaf natofa waf apifi ma nembel apinai.\x * \xo 2:11 \xt Ro 6:4; Ef 1:19-20; Kl 3:1\x* \v 12 Ipaꞌ pefaꞌ saꞌof eaꞌ pandaloma paloma Krais sawepa palomana. Ipaꞌ pahapifa banagami Godi nagasaꞌma Krais matmati, isimba atis deiꞌ anen nasaꞌmipai wapani paloma Krais.\x * \xo 2:12 \xt Ef 2:1,4-5\x* \v 13 Fowaꞌ ipaꞌ pagaꞌ eaꞌ. Deiꞌ main, ipaꞌ pandaꞌ waf naninani aunai eaꞌ ipaꞌ owaꞌ Judaipaia pegelalama muꞌuli God nagasoꞌ Mosesani. Apaꞌ deiꞌ God nandaꞌepa pataga namipa paloma Krais eaꞌ makwahomapa waf awafi apaꞌ mandaꞌafi hiafi hiꞌalaf.\x * \xo 2:13 \xt Ef 2:14-16; 1 Pi 2:24\x* \v 14 Basef ifimba ma muꞌuli God nagasoꞌ Mosesani fagail buki faꞌi akafimi apaꞌ mogofaꞌama waf apeꞌifi faloma anif basef ahififa mogailafi, basef amamba hiami God aꞌ naliꞌamonam siꞌi nandolam magail lawag usiꞌigai tiꞌwanaegai nalamonam hiꞌalam.\x * \xo 2:14 \xt Kl 1:13\x* \v 15 Lawag agamba anen natalogofa ambagof awami banagami maloma agufumi amamumi dembami magape laꞌafena itapi otagai mape lafela anen aꞌ owaꞌ banagema. Anen nikilaꞌam eaꞌ nowaꞌam sisihim nafeꞌ naliꞌam nafeꞌ amom mafeꞌ magiꞌmana eaꞌ epes hiasi sakola naep satolom saꞌi epes falafumi.\x * \xo 2:15 \xt Ro 14:1-12\x* \s1 Apaꞌ magaꞌ maloma Krais eaꞌ \p \v 16 Naꞌamba deiꞌ ipaꞌ ina piꞌi ahoꞌma anona aman nosapaga ipaꞌ niꞌipipa anin muꞌuli ma waf sagaꞌ gwaꞌaisi embelafi ma anef nemaf luꞌwafi sandaꞌ lotuwafi aꞌa sondaꞌ anis gwaꞌaisi ma awin dambaini negataga aꞌa nemaf Sabat sagapoma nomaꞌwafi, owaꞌi.\x * \xo 2:16 \xt Hi 8:5, 10:1\x* \v 17 Hiahaom amamba fowaꞌ esis sagailami mondolaꞌwaifa hiahaom anaf migiꞌ mogatagai, amamba deiꞌ mataga eaꞌ. Apaꞌ hiahaom endilisimi atom, amamba Krais atona. \v 18 Iꞌi epen mamahina nepe ninifa koh dahembeꞌ ananini ma hiahawes anen nagatilisi aꞌa nembasoꞌmas niꞌi anin saꞌumbelini nagape lafela anis daiasi aꞌa nendaꞌ lotu ma amom ensel, ipaꞌ ina piꞌi ahoꞌma epen inimba nepaꞌagaipa ma pegefaꞌ hiahaom fasimi ipeꞌimi magasasa ipaꞌ ilifi, owaꞌi. Epes naꞌambaisi sasaꞌma agof asasigufi luꞌwagofa hiahawes saꞌoh sandondoꞌah sagatilisi eaꞌ ukup papoma esis atis saila waf afamba itapafi.\x * \xo 2:18 \xt Ef 2:21; Ef 4:15-16\x* \v 19 Esis ina sahapila Krais sisihina anen nape nagaliꞌ endilisima ma apeꞌi, owaꞌ. Anen balaga numafi gwaꞌaisi nalaga alop siꞌip eaꞌ nandaꞌ gigisilimb mais soꞌmatagw sandahapima atin alop siꞌip. Eaꞌ deiꞌ God nandaꞌ alop pataga luꞌup banagep.\x * \xo 2:19 \xt Ga 4:3-5,9; 1 Ti 4:3\x* \p \v 20 Ipaꞌ pagaꞌ eaꞌ paloma Krais ma pagakwaha waf awafi hiafi wafifi itapafi. Deiꞌ maina ipaꞌ ataꞌ pailaf pagafeꞌ siꞌi ipaꞌ epes itapipai? Deiꞌ maina ipaꞌ ataꞌ pagafeꞌ lafela muꞌuli naꞌambaini? Hapaimi. \v 21 Muꞌuli inimba nagaꞌi naꞌamba naꞌi, “Inaꞌ owaꞌi nihapilan, neaꞌan, newaꞌan nepe lagofa, hapaini.”\x * \xo 2:21 \xt Ais 29:13; Mt 15:9\x* \p \v 22 Muꞌuli inimba naꞌi hiahawes embel gwaꞌaisi mais apaꞌ magaꞌasi. Hiahawes isimba apaꞌ maꞌas eaꞌ higilalas. Deiꞌ main, muꞌuli inimba epes atis ukup pandandaꞌman sawalapan sawalipa anis. \v 23 Endilisi, muꞌuli inimba nataga siꞌi muꞌuli gawa buꞌwani nagapaini eaꞌ naꞌipapa nasaꞌmapa naꞌipapa banagambel mondaꞌ lotu ma amom ensel a moha alop apeꞌipi. Apaꞌ owaꞌ, muꞌuli inimba ina banagena netopalopapa mogatofa waf awafi alopi ma nembel apinai, owaꞌatin. \c 3 \s1 God nasaꞌma apaꞌ eaꞌ maloma Krais \p \v 1 God nasaꞌma ipaꞌ eaꞌ pape sisihipama Krais. Isimba atis ipaꞌ ukup pendapoma hiahawes sagape otaga ilifi, anamba Krais nape agilinai felefeleꞌma lagol kwahisigili Godi.\x * \xo 3:1 \xt Mt 6:33; Kl 2:12; Mk 12:36, 16:19; Ef 1:20\x* \v 2 Ipaꞌ ukup pendandaꞌma hiahawes sagape ilifi atapipa. Hiahawes sagape itapi owaꞌ, hapaisi.\x * \xo 3:2 \xt Ro 6:2; 2 Ko 5:14\x* \v 3 Deiꞌ main, ipaꞌ pagaꞌ eaꞌ. Ipaꞌ pape sisihipama God, deiꞌ ambal namili ipeꞌili lape landabahoꞌ siꞌi Krais deiꞌ nape nandambahoꞌ.\x * \xo 3:3 \xt Fl 1:21; 1 Ko 15:43; 1 Jo 3:2\x* \v 4 Krais kofagonama ambal namili apeꞌilii anaf notaga nondawalap alihigima, eaꞌ ipaꞌ wapani petaga pefaꞌ mogogalaꞌi ananimi pelomana.\x * \xo 3:4 \xt Ro 6:6,11, 8:13; Ef 4:19, 5:3-6\x* \s1 Apaꞌ mataga epes dambaipai eaꞌ \p \v 5 Ipaꞌ pendaha waf anamba awasinai hianai itapanai nelelemb apimi nogaꞌ, waf anamba naꞌamba. Waf soꞌa waulafi a waf alugufi awafi a waf afamba awafi ukup pigahafemafi a ukup pigapigaꞌi anis maefah anis epesi, waf afambai siꞌi waf sagaila god basoꞌamunai. \v 6 Epes sandaꞌ waf afambai hiafi isimba atis deiꞌ okom wandafunai Godi anaf notaga nogwamaf. \v 7 Fowaꞌ ipaꞌ atipa paila waf awafi afambai hiafi pape lafela waf afambai ukup pigahafemafi.\x * \xo 3:7 \xt Ef 4:25-31, 5:4\x* \p \v 8 Apaꞌ deiꞌ ipaꞌ pendakwaha anef waf awasifi hiafi naꞌambaifi. Waf migimigahifi a ukup wandafipi a opalef awalifi ma pigaha anis, a waf basef awafi findiwaifi a basef awasifi alugufi.\x * \xo 3:8 \xt Ef 4:22,25\x* \v 9 Ipaꞌ ina pembasoꞌma esis sahin owan, owaꞌi. Deiꞌ main, ipaꞌ apakwaha waf hiafi awafi ma opaf apinai eaꞌ, apataga dambaipa. God nandaꞌepa pataga dambaipa ma opaf namufi.\x * \xo 3:9 \xt Ef 4:24\x* \v 10 Eaꞌ dondol anen nandaꞌepa pataga dambaipa atapipa ma pegataga naꞌamba atin siꞌi anen nagape, anen nandaꞌ opaf afamba namufii. Anen nandaꞌas naꞌamba ma ipaꞌ pegegawana endilisi.\x * \xo 3:10 \xt Ga 3:28\x* \v 11 Eaꞌ deiꞌ Krais atona Dembinai nape nagaliꞌma epes hiasi hiꞌalas. Esis Griki Juda a anis owaꞌ Judaisia, esis anoga diga, isimba sagail alupi sogololama waf buꞌwafi, agufisi aꞌ agof akasi, waf sagaꞌiafa epes naꞌambaisi falafifi atef. Krais atona Dembinai nape naliꞌma epes isimba hiasi hiꞌalas, nape nomona epes sasisasi hiꞌalas.\x * \xo 3:11 \xt 1 Pi 2:9; Ef 4:2,32\x* \s1 Apaꞌ mondofaꞌ waf mugati anis uwahipisafi \p \v 12 God anen nandandepepa eaꞌ pape amam nematawa ananipai okom maimailipa aꞌowaꞌ. Eaꞌ ipaꞌ pendandaꞌ waf buꞌwafi naꞌamba. Ipaꞌ pindaꞌi epes hiasi uwahipis atapipa petopalopas pendaꞌas andeandeꞌ. Ipaꞌ petalogofa ipaꞌ pepe lafela anis daias, pendaꞌ waf saꞌumbilifi ma esis eaꞌ pepe pititi esis sondaꞌmepa waf fafifafi awafi ipaꞌ ma tol pegape opalef awanelef.\x * \xo 3:12 \xt Ef 4:32, 5:2\x* \v 13 Iꞌi anin epen ipeꞌini sahoman nendaꞌman waf awafi, ina aꞌ negwamanaf waf awafi anen nandaꞌmanafi, owaꞌi. Nendaꞌan saꞌombeman nekwahomana waf awafi ananifi okom meseꞌenaf. Dembinai aꞌ nakwaha waf awafi ipeꞌifi eaꞌ. Eaꞌ ipaꞌ wapani pendaꞌas naꞌamba atin.\x * \xo 3:13 \xt Ro 13:8-10; 1 Ko 13:13; Ef 4:3\x* \v 14 Ipaꞌ pendaꞌ waf afambai buꞌwafi hiafi aliꞌ agaꞌipipafi pindailaf. Eaꞌ pendaꞌ anef waf buꞌwafi wapani. Ipaꞌ ukup pindaila sahin owan ipeꞌisi ma waf afamba fakolasepa fandaꞌepa pagataga atifipai.\x * \xo 3:14 \xt Fl 4:7; 1 Ko 12:13,27; Ef 4:4\x* \p \v 15 Krais nasoꞌapa opaf awanafi apaꞌ eaꞌ opaf afamba atof fondomafia nelelemb ipeꞌilimbi endilisi. God nofalepa pataga alop atifipa pegape opalef awanelef. Ipaꞌ pindanifelona dondol.\x * \xo 3:15 \xt Ef 5:19\x* \v 16 Basef Kraisi fasif aꞌowaꞌ fendape endilisi opalef ipeꞌilifi nomon. Ipaꞌ pendaꞌas naꞌamba piwalipa esis sahin owan ipeꞌisi pisindiꞌamonasa gawa hiani naninani. Ipaꞌ pendanifela Goda opalef ipeꞌilifi pendagalamana. Eaꞌ pendaꞌ awalef fagail sami eaꞌ pendaꞌ awalef lotuwilifi a awalef fegewaꞌ banaga ambagof ipeꞌigufii.\x * \xo 3:16 \xt 1 Ko 10:31; Ef 5:20\x* \v 17 Hiahawes mamahisa ipaꞌ atiasi pigaꞌiasa basefi o pendaꞌ maolasi, isimba ipaꞌ pendandaꞌasa agol Jisasi. Ama agol ananigil ipaꞌ pendanifela God ahamapa.\x * \xo 3:17 \xt Ef 5:22\x* \s1 Amam nematawa sandasoꞌamai saloma batawisas asasisi \p \v 18 Ipaꞌ nematawa, ipaꞌ pefeꞌ lafela wauhupipa ipeꞌimi. Waf afambai dondoꞌma ipaꞌ Kristen pindaꞌafi.\x * \xo 3:18 \xt Ef 5:25\x* \v 19 Ipaꞌ amam wapani, ipaꞌ ukup pindapindaila wauhiamepa ipeꞌiwai. Ipaꞌ owaꞌi pendaꞌ opalef awaulifi nimanilifa.\x * \xo 3:19 \xt Ef 6:1\x* \p \v 20 Ipaꞌ batawisas wapani, pendameꞌ basef mamasipai andeandeꞌma waf a basef asasifi hiafi hiꞌindalaf. Waf afambai fendaꞌ okom Dembinai boꞌom.\x * \xo 3:20 \xt Ef 6:4\x* \v 21 Ipaꞌ ahapas, owaꞌi pendaꞌ opalef batawisipai nimanilif ukup numbutipa. Naꞌamba ukup asasipi iwanip.\x * \xo 3:21 \xt Ef 6:5-8\x* \s1 Basef esis agof akasi sandaꞌ maol dowafi saloma esis agufisi \p \v 22 Ipaꞌ agof akipai pagape lafela anis epes pandaꞌ maolasi, pindaila basef ifimba hiafi agufisii. Naꞌamba pendaꞌ maola naep asasipi atip pigaꞌiꞌipas, owaꞌ. Ipaꞌ ombal mehepa ma Dembinai, deiꞌ opalef ipeꞌilifi fendape usiꞌilifa maol inimba pendaꞌan andeandeꞌ. \v 23 Eaꞌ hiahaom mamahoma ipaꞌ pindaꞌami, amamba pendandaꞌam banagambel siꞌi pandaꞌ maola Dembinai atona. Ipaꞌ ina pandaꞌ maola epes atis, owaꞌ. \v 24 Deiꞌ main, ipaꞌ pegawa eaꞌ, anaf Dembinai nofaloꞌmepa neseꞌepa hiahaom fasimi ipaꞌ. Amamba anen nandandepam eaꞌ maꞌoh masasa ipaꞌ epes ananipai. Ipaꞌ pape pandaꞌ maola Krais, Dembinai apeꞌinai.\x * \xo 3:24 \xt Ro 2:11\x* \v 25 Epen mamahina nandaꞌ waf awafii anin anaf nefaꞌ akafimi awami mondahama waf anin nandaꞌafi. Deiꞌ main, God nawawaloga epes hiasi agufisi agof akasi hiꞌalasa ikwaf usiꞌifi atetef. \c 4 \p \v 1 Ipaꞌ agufipai ma esis agof akasi sandaꞌ maolipai, ipaꞌ pendandaꞌ waf buꞌwafi hililiꞌma esis. Ipaꞌ pegawa Dembinai ipeꞌinai nape otaga ilif.\x * \xo 4:1 \xt Ef 6:18, Fl 4:6; Lev 25:43,53; Ef 6:9\x* \s1 Waf sandabeten banagambel sagafeꞌ usiꞌis hililiꞌ \p \v 2 Ipaꞌ pendabeten atapipa. Beten ipeꞌini, ipaꞌ ukup kilikalaꞌ pendape andeandeꞌ pendanifela God.\x * \xo 4:2 \xt Ro 15:30; Ef 6:19; 1 Ko 16:9\x* \v 3 Ipaꞌ pendabeten pihaliꞌ Goda nogatopalopafa wapani naꞌamba. Anen nusiꞌmafa uta afaꞌ ma ogowalapa basef ananifi. Ama ogawalapa basef ifimba Kraisi fowaꞌ fape fandambahiꞌi. Isimba atis deiꞌ aeꞌ ape kalabus.\x * \xo 4:3 \xt Ef 6:20\x* \v 4 Ipaꞌ pendandabetena atiasi aeꞌ egawalapa basef ifimba fandambahiꞌi fegataga alihif siꞌi okom Godi naꞌi aeꞌ endaꞌam.\x * \xo 4:4 \xt Ef 5:15-16; 1 Te 4:11-12\x* \p \v 5 Esis sagape andoꞌa Kraisi, ipaꞌ nomonas sondape andeandeꞌma feꞌ ipeꞌini. Nimaguf mamahifa ufiaꞌw kwogala ipaꞌ pigaꞌipasa basef Kraisi, daoꞌ pindaꞌipasef.\x * \xo 4:5 \xt Ef 4:29; 1 Pi 3:15\x* \v 6 Basef ipeꞌifi dondol fendataga usihif fasifa pegagwa basefa epes hiasi hiꞌigalas dondoꞌma hiahawes mais ukup asasipi pandandaꞌmasi.\x * \xo 4:6 \xt Ef 6:21\x* \s1 Pol nasapaꞌ Tikikus naloma Onesimus mafeꞌma esis \p \v 7 Tikikus anen sahomapa apeꞌinai endilisi aeꞌ okom magamagailanai nandaꞌ maol Dembinai datimai aeꞌ alomana wandaoꞌoma wandaꞌani. Anen atiasi nefeꞌmago ipaꞌ nowalapa basef niꞌipipaefa aeꞌ deiꞌ ape aꞌimama.\x * \xo 4:7 \xt Ef 6:22\x* \v 8 Aeꞌ asapaꞌana nafeꞌmago ipaꞌ ma pegegawa afaꞌ wape waꞌimama ma nogowaꞌ banaga opalef ipeꞌilifi.\x * \xo 4:8 \xt Fm 10-12\x* \v 9 Anen noꞌwa Onesimus mefeꞌmago ipaꞌ, anen owamapa nagahapifanai afaꞌ ukup pagapagailanai nandaꞌ maol Godi datimai. Anen nape miniꞌap ipeꞌipi. Atiasi amom biam miꞌipipago hiahawes hiasi sagataga naꞌai.\x * \xo 4:9 \xt Ap 19:29, 12:12; Ap 13:13; Fm 24\x* \s1 Pol nasapaꞌi dagala ma nemaf buꞌwafi ma esis Kolosi \p \v 10 Aristarkus anen nandaꞌ kalabus nalome, anen wapani naꞌiago nemaf fasifi ma ipaꞌ. Eaꞌ Mak wapani, nandataga Barnabasi, nandaꞌmepago nemaf fasifi ma ipaꞌ wapani. Iꞌi nogatagama ipaꞌ ma, daoꞌ ipaꞌ okwanago siꞌi aeꞌ agaꞌipipago eaꞌ. \v 11 Eaꞌ Jisas agol waꞌagol Justus, anen wapani nandaꞌmepago nemaf buꞌwafi ipaꞌ. Ama miniꞌap Judai, amom atom mandaꞌ maol malome ma wigihimbaꞌma hiasi sogawis nomona maol Godi nope Dembinai nugumafias. Amom matopalope ma maol inimba.\x * \xo 4:11 \xt Kl 1:7; 2 Ti 4:10-11; Fm 24\x* \p \v 12 Epafras anen nandagala nandaꞌmepago nemaf buꞌwafi ipaꞌ. Anen wapani miniꞌap ipeꞌipi, nandaꞌ maol Krais Jisasi nogape lafelanai. Dondol nandabeten banagambela ipaꞌ. Anen nandabetena God nondaꞌ ipaꞌ pigalutu banagepa siꞌi epes dembipai pegegawa God andeandeꞌi ma pihapifif tatalaꞌif pegaila okom Godi atapipa. \v 13 Aeꞌ atowe egawa anen, naꞌamba deiꞌ awalapana aꞌi anen nandaꞌ maol numaꞌuni endilisi ma nagatopalopa ipaꞌ paloma esis amam nematawa walemb ambalemba bialemb Laodisiai Hierapolis. \v 14 Luk dokta epen apeꞌinai ukup pagapagailanai, anen naloma Demas amom mandaꞌago nemaf buꞌwafi ma ipaꞌ. \p \v 15 Ipaꞌ peseꞌaso dagala ma nemaf buꞌwafi aeꞌafi ma esis alipisi sagape Laodisiai. Eaꞌ pendaꞌmasago nemaf buꞌwafi ma Nimfa kolomago esis Kristen sios sandakolas ipat akoꞌutai. \v 16 Ipaꞌ pitalifa basef ifiꞌi ma eaꞌ pesapaꞌef fefeꞌmago esis Kristen sios sagape Laodisiai, ma esis wapani sitilif sogaꞌif. Eaꞌ basef ifimba aeꞌ asapaꞌef fagafeꞌ ma esis Laodisiai, wapani, ifimba ipaꞌ pitilif piꞌif.\x * \xo 4:16 \xt Fm 2\x* \p \v 17 Eaꞌ ipaꞌ piꞌipago Arkipus naꞌamba piꞌi, “Inaꞌ nimafi maol inimba negefaꞌan eaꞌ ma Dembinai andeandeꞌ nimbifan.”\x * \xo 4:17 \xt 1 Ko 16:21\x* \p \v 18 Deiꞌ aeꞌ Pol ahapila pen lagol aeꞌagili atogol andaꞌmepago basef ifimba bandafi atif. Deiꞌ andaꞌmepago nemaf buꞌwafi ipaꞌ hipai. Ipaꞌ ukup pendandaꞌ pendapoma aeꞌ amom mowaꞌe sen ataꞌ ape kalabus atapiwi. Aeꞌ aꞌi okom luꞌunai Godi notopalopago ipaꞌ dowaf numafipago nope nolomago ipaꞌ. Eaꞌ maꞌuf.