\id HEB - Filifita NT (Mufian Fulifita -Ilahita Dialect) [aojF] -Papua New Guinea 1998 (DBL 2013) \h HIBRU \toc1 Basef Amama Mafeꞌma Esis Hibru \toc2 Hibru \toc3 Hi \mt1 Basef Amama Mafeꞌma Esis Hibru \imt1 Basef bandami mafeꞌma esis Hibru \io1 1:1-3 Basef Godi mataga mandawalap alihima Jisas Krais, Nogalomana Ananinai atona, Anan nape naꞌama etin siꞌi God \io1 1:4–2:18 Jisas nikilaꞌ amam ensel hiami \io1 3:1–4:13 Jisas nikilaꞌ Moses \io1 4:14–6:20 Jisas Anan Dembinai apeꞌinai nandaꞌ maol nondolalima God \io1 7:1-28 Jisas Anan Dembinai nandaꞌ maol nondolalima God nikilaꞌ Melkisedek \io1 8:1–9:28 Jisas anan Dembinai nandaꞌ maol nondolalima God nape laꞌafena God naloma epes numafi basef dambaimi God naꞌi endilisimi atom. Eaꞌ esimbel Ananimi malo mandaꞌ basef amama mataga laꞌifim. \io1 11:1–12:29 Epes hiesi fowaꞌisi sombaleꞌefa Godi sihiꞌambapa waf buꞌunai ma milana \io1 13:1-25 Waf buꞌunai apeꞌ milana ma mondaꞌ okom Godi boꞌona ma apeꞌ \c 1 \s1 Deiꞌ malogel Nogalomana Godi naꞌipapa basef \p \v 1 Fowaꞌ gani God naꞌipa akusapa bafasapa apeꞌisi naꞌama, naꞌipasa basef ananimi nimeguf atona etin naꞌipa amam profeta eaf hianai mawalipas maꞌipasam. \v 2 Eaꞌ deiꞌ nogota anaeꞌ siꞌi nogota anama anona nemaf nigiꞌ neatagai endilisi, nawalapa basef naꞌipapa malogel Nogalomana Ananinai. God nandandepana ma nemaf akutainai Anan nope Dembinaima amamaga hiami ma etap anaeꞌ moloma esis amam nematawa wapotiꞌ. Anan atona nofaꞌam numafiam. Fowaꞌ gani God naꞌi Nogalomana Ananinai nandaꞌ amamaga hiami ambagof mapaimi maloma ambagof aꞌami mape ilif etapi hiꞌalam mataga mape. \v 3 Nogalomana atona nafifili luꞌunai Godi nafifimapa endilisi. Anan naꞌama etin siꞌi God endilisinai. Anan naꞌi basef Ananimi laꞌifimi atom eaꞌ deiꞌ amamaga amama hiami maloma amam nematawa hiesi sataga laꞌifis. Anan atona nasaꞌopapa ma waf aonai apeꞌ mandaꞌanai mataga boꞌwepa andeande. Nandaꞌam eaꞌ, deiꞌ nape lagel daꞌisinai Godi gani ilif heven God laꞌifinai numafi amamaga hiami. \p \v 4 Amama atom deiꞌ nataga Dembinai endilisi nikilaꞌ amam ensel hiami. Deiꞌ main, agel anama nofaꞌana Ahalomana nikilaꞌ agof amam enseli boꞌona endilisi. \v 5 Deiꞌ main, fowaꞌ God ina naꞌipa anona ensel Ananinai naꞌi, \q1 “Ineꞌ nogalome aeꞌinai, aeꞌ deiꞌ ataga Ahalomena ineꞌiwei endilisi,” owaꞌ. \p Basef amama fowaꞌ God naꞌipa Nogalomana Ananinai atona. \p Eaꞌ God naꞌiam wapotiꞌ naꞌi, \q1 “Aeꞌ nambimb etaga Ahalomana Ananiwei, Anan nope Nogalome Aeꞌanai.” \p God ina naꞌipa anona ensela basef amama, owaꞌ. Naꞌipa Nogalomana Ananinai atona. \p \v 6 God naꞌipa Nogalomana Ananinai nape naliꞌma amamaga hiami. Eaꞌ nemaf anama God naꞌi Nogalomana Ananinai nataga etap anaeꞌ naꞌiam wapotiꞌ naꞌi, \q1 “Amam ensel Aeꞌami hiami mondaꞌ lotu ma Anan atona.” \p \v 7 Eaꞌ basef amama God naꞌipa amam ensel naꞌama naꞌi, \q1 “Anan nandaꞌ amam ensel mataga siꞌi uf, nandaꞌam mandaꞌ maol Ananinai mataga siꞌi nif fandom ilelowa mataga.” \p \v 8 Eaꞌ God naꞌipa Nogalomana Ananinai naꞌipana naꞌi, \q1 “God, ineꞌ nape laꞌifinai Dembinai numafi amamaga hiami, eaꞌ anona nemaf nepe naꞌama etin laꞌelaꞌef hihif. \q1 Waf buꞌunai atotona ineꞌ deiꞌ nape Dembinai ma wambel ineꞌinai. \v 9 Ineꞌ okom naila waf buꞌunai nandafaꞌma waf aonai sosambala basefanai. Eaꞌ deiꞌ God, Anan God ineꞌinai, nandandepena naseꞌena danifel luꞌunai endilisi. Eaꞌ epes hiesi ina sandanifel siꞌi ineꞌ, owaꞌ.” \p \v 10 Eaꞌ God naꞌiam wapotiꞌ naꞌi, \q1 “Dembinai, fowaꞌ dambadamba Ineꞌ etina nandaꞌ etap nataga lagel ineꞌinai atona nandaꞌ ilif otaga wapotiꞌ nataga nape. \v 11 Amama anona nemaf higililam, eaꞌ ineꞌ nepe laꞌelaꞌef. Amama mope mefeꞌ mefeꞌ anona nemaf motaga apim siꞌi luwaguf apimi. \v 12 Anona nemaf ineꞌ nimbomefam siꞌi sumagwia luwaguf, eaꞌ amam mohoꞌofam siꞌi luwaguf. Eaꞌ ineꞌ laꞌelaꞌef nepe naꞌama etin, ina anona nemaf hagena nogota ineꞌinai, owaꞌ.” \p \v 13 God ina naꞌipa anona ensel Anaꞌi, \q1 “Ineꞌ nepe naꞌae lagel daꞌisinai Aeꞌanai waꞌol. \q1 Ineꞌ nepe laꞌelaꞌef nefeꞌ nefeꞌ nemaf anama aeꞌ endaꞌ naumbih ineꞌisi sefeꞌ owina boꞌwagah ineꞌimi.” \p God ina naꞌipa anona ensela basef amama, owaꞌ. Naꞌipa Nogalomana Ananinai atona. \v 14 Deiꞌ amam ensel emi egafum? Amam ambagof buꞌwami Godi. Anan nasapaꞌam mafiꞌi ma migiambama epes isima deiꞌ God nofaꞌas sotanimani ma anona nemaf sofaꞌ pe buꞌunai. \c 2 \s1 God nofaꞌai apeꞌ motanimani mape andeandeꞌ, amama luꞌwami endilisi \p \v 1 Jisas nikilaꞌ amam ensel endilisi. Amama atom deiꞌ apeꞌ mombaleꞌefa basef amama Ananimi mameꞌam boꞌom milam endilisi. Naꞌama apeꞌ motanima mokwahom. \v 2 Fowaꞌ gani God naꞌipa amam ensela basef Ananimi, eaꞌ maꞌipipam mandawalap endilisi mape laꞌifim. Basef amama mape laꞌifima emi egafis sosambala basef owaꞌ silami, esis sofaꞌ nimanimi amama mondahama waf aonai esis sandaꞌanai sosambala basef amama. \v 3 God nagwamasa nimanimi luꞌwami esis sosambala basef Ananimi ensel amama maꞌipasami. Deiꞌ ipeꞌ ukup mape maꞌimama? Iꞌi pewaꞌ alafugaha basef Ananimi deiꞌ nagiambamapa nofaꞌapa mope andeandeꞌ, anona nemaf ipeꞌ pefaꞌ pefeꞌ pindihiꞌama nimanimi amama piꞌimama? Owaꞌ. Pefaꞌ nimanimi pelomas. Deiꞌ main, amama nakwahomapa waf aonai nagiambamapa motanimani, ina soꞌumi, owaꞌ. Luꞌwami endilisi. Dembinai atona naliꞌ nawalapam alihima enis epes. Epes isima sihiꞌambapa ma mogawa basef amama endilisimi atom. \v 4 Eaꞌ God nandaꞌ basef amama laꞌifima eaf hianai naninani. Anona eaf, nihiꞌambasa ikwaf naninani hianai laꞌifinai. Eaꞌ anona eaf nandaꞌ pepel luꞌunai naninani siꞌi Anan atona nandaꞌanai. Eaꞌ anona eaf naꞌama, nihiꞌambapa amamaga buꞌwami Ambal Buꞌunai Ananinai naseꞌapami, naila okom Ananinai atona naseꞌapam atona etin nihiꞌambapa basef amama endilisimi atom. \s1 Jisas nape naliꞌi Dembinai nofaꞌapa motanimani \p \v 5 God ina nandaꞌ amam ensel mape dembemi mumafi amamaga luꞌwami maloma waf hianai dambeinai Jisas nawalapam eaꞌ, deiꞌ aꞌipipami, owaꞌ. \v 6 Eaꞌ anom basef mail Baibeli fowaꞌ anona aman nawalapam naꞌiam naꞌi, \q1 “God, epes esis emi egafis ma Ineꞌ okom nainailas? Esis falafisi etis, eaꞌ ineꞌ etina nimafias. \v 7 Ineꞌ nandaꞌ amam ensel mape dambem laꞌifima esis isima amam nematawa etapasi nogota bandana. Ineꞌ naseꞌasa agof luꞌwami nandaꞌasa sataga dambes. \v 8 Eaꞌ nandaꞌ amamaga hiami mafeꞌ owina esis isima sumafiam.” \p Basef amama mail Baibeli maꞌi, \q1 “God nandaꞌ epes sape etapi sape dambes sumafi amamaga hiami mape etapi.” \p Basef amama maꞌi amamaga hiami mape etapi ofagema maꞌi amamaga hiami. Eaꞌ deiꞌ ina mati epes sape etapi sape dambes sumafi amamaga hiami, ataꞌ owaꞌ. \v 9 Apeꞌ deiꞌ mogawa Jisas! Fowaꞌ nogota bandana God nandaꞌana nafeꞌ owina amam ensel. God nati apeꞌ uwahipipa nagiambamapa naꞌa, deiꞌ Jisas nefaꞌ nimanimi luꞌwami nagaꞌ ma apeꞌ hiapai. Amama atom deiꞌ God naseꞌana agel luꞌunai nandaꞌana nataga Dembinai king nafifili endilisi. \p \v 10 God anan Dembinai fowaꞌ gani nandaꞌ amamaga hiami mataga mape numafiama pepel Ananinai mape andeandeꞌ, Ananimi atom. Eaꞌ andeandeꞌma Anan naꞌi Jisas nefaꞌ nimanimi nandaꞌ eaf ma nokwahomapa waf aonai apeꞌ mandaꞌanai nofaꞌapa motanimani. God nandaꞌam naꞌama ma nokolasa apeꞌ hiapai nofaꞌapa mefeꞌ heven miti nafifili Ananinai. \v 11 Anan atona nandaꞌapa amam nematawa mataga boꞌwepa andeandeꞌ malomana wambota atotona Ahalomapa atotona. Amama atom deiꞌ Anan ina ambal aona nofalapa naꞌi sahin owan Ananipai, owaꞌ. \v 12 Siꞌi Anan fowaꞌ naꞌiam naꞌi, \q1 “God, Aeꞌ anona nemaf ewalapa agel Ineꞌinai ma esis sahin owan aeꞌasi. Aeꞌ endaꞌ awalef efela agel ineꞌinai ma esis hiesi sifiꞌi sondowaꞌanima etifigin.” \p \v 13 Eaꞌ naꞌiam wapotiꞌ naꞌi, \q1 “Aeꞌ embaleꞌefa God laꞌifiwi.” \p Eaꞌ anom basef wapotiꞌ naꞌiam naꞌi, \q1 “Aeꞌ ape aloma awasi Aeꞌasi God nasiꞌiesi.” \s1 Jisas nataga epen endilisi ma nagiambama apeꞌ hiapai \p \v 14 Epes Anan nofalapa awasi ananipai, epes etapasi selapai. Amama atom Jisas wapotiꞌ nataga epen naꞌama etin siꞌi apeꞌ epes etapasi selasi. Anan nataga epen naꞌama ma nagaꞌ nohambombaga aman anama aonai Satan laꞌifina nandaꞌ epes hiesi sagaꞌ. \v 15 Jisas natagaha amam nematawa hiesi laꞌelaꞌef umbamahasa gaꞌ, nahapilas laꞌifis. Eaꞌ Anan natagahisa umbamahas sape andeandeꞌ. \v 16 Deiꞌ main, Anan ina nagaꞌ nagiambama amam ensel, owaꞌ. Anan nagaꞌma nagiambama epes sataga wambota Abrahami. \v 17 Amama atom Anan nataga naꞌama etin endilisi siꞌi owasana ananisi ma nataga pris dembinai nape naliꞌma pris hiami. Anan aman naꞌi uwahipisa apeꞌ nandaꞌ maol Godi andeandeꞌ endilisi. Eaꞌ Anan nataga siꞌi owasana Ananisi ma natofa okom wandafunai Godi napoma amam nematawa hiesi sandaꞌ waf aonai. \v 18 Satan nagwambana nimeguf hiami naꞌi nondaꞌana nondaꞌ waf aonai. Eaꞌ Jisas nofaꞌ nimanimi hiami. Naꞌama Anan laꞌifinai ma nagiambama epes isima Satan nagwambasi. \c 3 \s1 Agel luꞌunai Jisasi nikilaꞌ Moses \p \v 1 Ipeꞌ alupipei epes Godi, Anan nape ilif nofalipei, ipeꞌ pemeꞌ. Ipeꞌ okokoma Jisas, Anan aposel nape pris Dembinai ma waf naloma basef ofagema apeꞌ eaꞌ mombaleꞌef mawalipasami. \v 2 Anan naila okom Godi nandaꞌ maol God nandandepana nandaꞌana andeandeꞌ, siꞌi fowaꞌ gani Moses nandaꞌ maol Godi andeandeꞌ nagiambama epes hiesi Godi. \v 3 Aman anama Jisas, God naseꞌana agel luꞌunai nikilaꞌ agel luꞌunai Mosesi, siꞌi epes saseꞌana agel luꞌunai aman nandaꞌ ipat buꞌunai nalaꞌana etap anaeꞌ. Eaꞌ esis ina safela agela ipat anama luꞌuna, owaꞌ. \v 4 Endilisi, ifagw hiami epes etis salaꞌami. Eaꞌ epen gawainai nandaꞌ amamaga hiami, anan God atona. \v 5 Endilisi, Moses nandaꞌ maola nagiambama epes Godi andeandeꞌ nandaꞌana siꞌi nandaꞌ maol Godi, eaꞌ naꞌi basef nawalapama amamaga hiami anona nemaf owagama Krais nieꞌipasami. \v 6 Eaꞌ Krais nape nogalomana Godi naila basef endilisi nandaꞌ maol andeandeꞌ ma nape Dembinai numafi epes wambota Godi. Iꞌi laꞌelaꞌef apeꞌ mombaleꞌefana laꞌifipa mogawa anona nemaf Krais niefiꞌi nofaꞌapa mefeꞌ heven mope andeandeꞌ, apeꞌ mape wambota Ananinai. \s1 Epes sosambala basef Godi ina suwis sopoma nomaꞌw, owaꞌ \p \v 7 Eaꞌ deiꞌ apeꞌ memeꞌ basef Ambal Buꞌunai Godi naꞌiami andeandeꞌ. Anan naꞌiam naꞌama naꞌi, \q1 “Maina nemaf ipeꞌ pemeꞌ malogel Ananinai, \v 8 ipeꞌ ina pesopama opalef ipeꞌimi laꞌifim endilisi, siꞌi fowaꞌ gani bafasepa sandaꞌam sosambala basef Godi ma sandaꞌ okom Ananinai wandafuna, owaꞌ. Nogota anama esis sape anama wafiguma fatauguma esis sagwambana endilisi sasopama opalef. \v 9 Esis bafasepa ipeꞌisi sati pepel hianai Aeꞌ andaꞌanai anama wafiguma afagof hiami 40-peleim. Owaꞌ. Nimeguf hiami esis sandaꞌ Aeꞌ gwambai gwambae endilisi. \q1 \v 10 Esis sandaꞌe naꞌama, Aeꞌ deiꞌ okom wandafunamas endilisi aꞌi, ‘Laꞌelaꞌef ukup asasimi maseꞌasa eaf buꞌunai sololamana. Esis ina ataꞌ saila waf buꞌunai Aeꞌanai, owaꞌ.’ \v 11 Eaꞌ Aeꞌ okom wandafuna ma esis aꞌi basef endilisimi atom laꞌifimi aꞌi, ‘Anona nemaf esis ina ataꞌ sifiꞌi suwis sopoma nomaꞌw solome, owaꞌ.’ ” \s1 Apeꞌ mundumafuma andeandeꞌ. Naꞌama mosambala basef Godi siꞌi esis Israel sandaꞌam \p \v 12 Alupipei Aeꞌipei, ipeꞌ pindumafuma andeandeꞌ. Naꞌama enin sahin owan ipeꞌisi okom ninila waf aonai nekwaha baleꞌef ananinai newaꞌ alafugama God nape laꞌelaꞌefi. \v 13 Naꞌama owaꞌ. Ipeꞌ pendagigiambanama etin pitu laꞌifipa. Pendaꞌam naꞌama etin nimeguf hiami atona etin nogota anaeꞌ God naꞌi, “Deiꞌ.” Pendaꞌam pilam ama pilam laꞌelaꞌef. Naꞌama enipa opalef ipeꞌimi laꞌifima waf aonai basoꞌomainai. \v 14 Apeꞌ fowaꞌ maliꞌ mombaleꞌefana, eaꞌ deiꞌ mombaleꞌefana laꞌifipa laꞌelaꞌef, mefeꞌ motagama mogaꞌ. Iꞌi apeꞌ mondaꞌam naꞌama laꞌelaꞌef, apeꞌ amam nematawa endilisi Kraisi, mape laꞌifipa malomana. \p \v 15 Siꞌi basef mail Baibeli doꞌok aꞌipipami maꞌiam maꞌi, \q1 “Iꞌi ipeꞌ deiꞌ pemeꞌ basefa malogel Ananinai ipeꞌ ina pesopama opalef ipeꞌimi laꞌifim endilisi siꞌi fowaꞌ pewaꞌ alafugaha Goda pandaꞌ okom Ananinai wandafuna, owaꞌ.” \p \v 16 Fowaꞌ gani emi egafis sameꞌ basef malogel Godi sowaꞌ alafugahana sandaꞌ okom Ananinai wandafuna? Epes amama atom hiesi fowaꞌ Moses nofaꞌasi sakwaha Isip safiꞌi, amama atom. \v 17 Afagof amama hiami 40-peleim God okom wandafuna ma emi? Anan okom wandafuna ma epes isima sandaꞌ waf aonai sagaꞌ hiꞌalas etap anama wafiguma fatauguma, amama atom. \v 18 God naꞌi enis epes naꞌi basef endilisimi atom laꞌifimi ma esis ina sefeꞌ suwis sopoma nomaꞌw solomana. Naꞌi emi egafis? Anan naꞌi amama atom. \v 19 Eaꞌ deiꞌ apeꞌ mogawa esis ina anona nemaf laꞌifisa sefeꞌ suwis sopoma nomaꞌw solomana, owaꞌ. Deiꞌ main, esis ina sembaleꞌefana, owaꞌ. \c 4 \s1 Epes Godi anona nemaf sefeꞌ suwis sopoma nomaꞌw solomana \p \v 1 Basef Godi laꞌifim endilisi deiꞌ ataꞌ mape laꞌelaꞌef. Anan naꞌiam naꞌama naꞌi, “Ipeꞌ pefeꞌ piwis anama pepoma nomaꞌw peloma Aeꞌ.” \p Eaꞌ apeꞌ umbamohapa. Naꞌama God niti enin epen etitin ipeꞌini okom noseꞌan ma basef Godi nefeꞌ higililan, owaꞌ. \v 2 Deiꞌ main, apeꞌ wapotiꞌ mameꞌ basef buꞌwami Godi siꞌi fowaꞌ esis Israel sameꞌam. Eaꞌ esis sameꞌam etin, ina sombaleꞌam sailam, owaꞌ. Eaꞌ basef amama buꞌwami sameꞌami ina magiambamas, owaꞌ. \v 3 Amam nematawa mombaleꞌefa Godi apeꞌ deiꞌ mafeꞌ mawis mapoma nomaꞌw maloma God siꞌi Anan naꞌiam naꞌi, \q1 “Aeꞌ okom wandafuna eaꞌ aꞌi basef endilisimi atom laꞌifimi aꞌi, esis ina suwis sopoma nomaꞌw solome, owaꞌetin endilisi.” \p Fowaꞌ nandaꞌ etap anaeꞌ hiꞌalana eaꞌ napoma nomaꞌw nogota laona nafiꞌi nafiꞌi nataga deiꞌ. Anan napoma nomaꞌw nahafa esis suwis sopoma nomaꞌw solomana. Eaꞌ esis ina sawis, owaꞌ. \v 4 Anom basef God fowaꞌ naꞌiami ma nemaf anama nafeꞌma 7i sapoma nomaꞌwanai, maꞌiam naꞌama maꞌi, \q1 “God nandaꞌ maol hianai hiꞌalana eaꞌ, nemaf anama nafeꞌma 7i nataga, napoma nomaꞌw.” \p \v 5 Basef amama doꞌokimi God naꞌiam wapotiꞌ naꞌi, \q1 “Esis ina sefeꞌ suwis sopoma nomaꞌw solome, owaꞌetin endilisi.” \p \v 6 Esis amam nematawa isima fowaꞌ sameꞌ basef buꞌwami ina safeꞌ sawis, owaꞌ. Deiꞌ main, esis ina sembaleꞌefana endilisi, owaꞌ. Sosombala basef Ananimi. Eaꞌ basef amama ataꞌ mape laꞌelaꞌef maꞌi endilisi enis epes anona nemaf sefeꞌ suwis sopoma nomaꞌw soloma God. \v 7 Amama atom deiꞌ God nandandepa anona nemaf wapotiꞌ. Eaꞌ nofala nemaf anama naꞌi, “Deiꞌ atef”. Eaꞌ afagof hiami mafeꞌma eaꞌ, God nawalapa basefa nemaf anama naꞌi basef Ananimi doꞌokimi ma malogel Deviti naꞌama naꞌi, \q1 “Iꞌi ipeꞌ deiꞌ pemeꞌ basefa malogel Ananinai, ipeꞌ ina pesopama opalef ipeꞌimi laꞌifim endilisi, owaꞌ.” \p \v 8 Iꞌi nemaf anama fowaꞌ Josua nondaꞌas suwis sopoma nomaꞌw, God ina niꞌi anona nemaf wapotiꞌ, owaꞌ. Eaꞌ owaꞌ. Esis ina sawis. \v 9 Amama atom deiꞌ apeꞌ mogawa waf anama mopoma nomaꞌwanai ataꞌ nape laꞌelaꞌefa apeꞌ epes amam nematawa Godi. Waf anama siꞌi God napoma nomaꞌw nemaf anama nafeꞌma 7i. \v 10 Deiꞌ main, emi egafis sefeꞌ suwis sopoma nomaꞌw soloma God, esis sambefa maol asasinai eaꞌ sapoma nomaꞌw siꞌi fowaꞌ God nambefa maol Ananinai napoma nomaꞌw. \v 11 Eaꞌ deiꞌ apeꞌ mondaꞌ maol laꞌifipa endilisi ma mefeꞌ muwis mopoma nomaꞌw molomana. Naꞌama enin epen apeꞌini nesambala basef Godi newa ma waf aonai anona nemaf higililan siꞌi fowaꞌ esis sandaꞌama sowa hegilalas hiꞌalas. \p \v 12 Deiꞌ main, basef God naꞌiami ambal namunai napaim, eaꞌ laꞌifim laꞌelaꞌef mape. Amama hiꞌalim endilisi mikilaꞌ bainat hiꞌalinai waꞌowaꞌol mapisila epes mawis nomon endilisi. Basef amama mawis mafeꞌ laꞌafena ukup maloma ambagof asasimi mondowatanimama mafeꞌ mawala nigis maloma gonat laꞌafen. Eaꞌ mawaloga opalef maloma ukup apeꞌimi nomon. \v 13 Ina anom amamaga God nandaꞌami nambimb mondambahoꞌma Anan, owaꞌ. Amamaga amama hiami hiꞌalam mape mandawalap alihim endilisi ma naep Ananimi. Eaꞌ anona nemaf apeꞌ miꞌipana maina waf apeꞌ mandanai. \s1 Jisas Anon pris Dembinai apeꞌinai nape naliꞌma pris hiami \p \v 14 Apeꞌ anona pris Dembinai apeꞌinai nape naliꞌma pris hiami nafeꞌ nawis heven nape naloma God. Anan Jisas Nogalomana Godi. Eaꞌ deiꞌ apeꞌ mombaleꞌefa basef God nawalapami laꞌifipa. \v 15 Deiꞌ main, pris anama Dembinai anan laꞌifinama niti apeꞌ uwahipipa maina nogota apeꞌ owaꞌ laꞌifipama muliꞌamona waf aonai, eaꞌ alop apeꞌinai owaꞌ laꞌifina ma mondaꞌ maol. Amamaga hiami mataga magwamba apeꞌ, amama maliꞌ mataga magwamba Anan wapotiꞌ. Eaꞌ Anan ina nandaꞌ anona waf aonai, owaꞌ. \v 16 Amama atom apeꞌ deiꞌ ukup laꞌifim mefeꞌ felefeleꞌma God, umbamohapa owaꞌ. Anan nigiambamapa naꞌa ma mape andeandeꞌ. Eaꞌ apeꞌ mefeꞌma Anona niti uwahipipa nigiambamapa maina nemaf mofaꞌ nimanimi luꞌwami. \c 5 \s1 Jisas pris Dembinai apeꞌinai nape naliꞌima pris hiami, Anan laꞌifinai endilisi ma nagiambamapa \p \v 1 Waf anama fowaꞌ sandandepa pris hiami dembemi mape maliꞌma pris hiami naꞌama. Anona nogota sandandepa anona pris sandaꞌana nandaꞌ maol Godi ma nofaꞌ malogof epesi naitu naep Godi. Esis saseꞌana amamaga buꞌwami nasoꞌ God nondolalimanama God nokwaha waf aonai esis sandaꞌnai. \v 2 Anan pris ina laꞌifina ma nondaꞌ waf buꞌunai atona nimeguf hiami, owaꞌ. Amama atom sandaꞌana deiꞌ laꞌifinama nigiambama esis ina sogawa andeandeꞌ sakwaha waf buꞌunai Godi. Pris anama nagiambamas nondaꞌas saꞌosaꞌombemas. \v 3 Anan ina laꞌifina ma nandaꞌ waf buꞌunai atona nimeguf hiami, amama atom deiꞌ nondolali ma God naliꞌ nakwaha waf aonai anan nandaꞌanai eaꞌ nagiꞌ nakwaha waf aonai esis amam nematawa sandaꞌanai wapotiꞌ. \v 4 Maol anama nondolalima Godi nofaꞌ agel luꞌunai. Eaꞌ ina anona aman laꞌifina ma nandaꞌ maol anama naꞌi okom ananinai atona, owaꞌ. God naliꞌ nofalana, eaꞌ nandaꞌ maol anama, siꞌi fowaꞌ nofala Aron. \p \v 5 Krais wapotiꞌ naꞌama etin. Anan ina nafela agel ananinai atona nataga pris dembinai ma pris hiami, owaꞌ. God atona nandandepana nandaꞌ maol anama, eaꞌ naꞌipana naꞌi, \q1 “Ineꞌ Nogalome aeꞌinai. Deiꞌ awalapena alihina afela agel ineꞌinai luꞌuna.” \p \v 6 Eaꞌ God naꞌi anom basef wapotiꞌ mail anona buk naꞌiam naꞌama naꞌi, \q1 “Ineꞌ nepe pris Dembinai laꞌelaꞌef nendolalimei naꞌama etin nendahama Melkisedek.” \p \v 7 Fowaꞌ gani Jisas ataꞌ nape epen endilisinai etap anaeꞌ, nandaꞌ beten nahaliꞌ God laꞌifinai ma nofaꞌana nokwaha gaꞌ ma nope namunai. Nandaꞌ beten nofalana mehip nalef nape nimeguf hiami. \p Anan nandaꞌ lotu ma God, nandaꞌ Anan nafeꞌ owina God. Eaꞌ deiꞌ God nameꞌ beten ananinai. \v 8 Endilisi Jisas Nogalomana Godi, eaꞌ Anan nefaꞌ nimanimi, amama atom mawalipana endilisi ma waf naila okom Godi. \v 9 Anan nataga Nogalomana Godi boꞌona endilisi. Amama atom deiꞌ Anan ofagonama epes saila basef ananimi mofaꞌas sotanimani sofaꞌ ambal namunai sope andeandeꞌ laꞌelaꞌef hihif. \v 10 Eaꞌ God nandandepana naꞌi, \q1 “Ineꞌ nape pris Dembinai nendolalima aeꞌ naꞌama etin nendahama Melkisedek.” \s1 Apeꞌ ina mape siꞌi awasi gawa aꞌasi, owaꞌ \p \v 11 Basef hiami Melkisedeki ataꞌ mape eaꞌ deiꞌ aꞌi iꞌipipam. Deiꞌ ipeꞌ ina pandanifel ma pegawa basef Godi ofagema, owaꞌ. Deiꞌ aeꞌ maol luꞌunai endilisi ma ihiꞌambepa basef amama ofagema. \v 12 Deiꞌ nogota anaeꞌ eaꞌ ma ipeꞌ pepe dembipei tisa piwalipa enis epes. Eaꞌ owaꞌ. Ipeꞌ gawa tuꞌwaninai atona ukup ipeꞌimi, eaꞌ anona aman ataꞌ nowalipipa wapotiꞌ ma basef maliꞌi Godi. Ipeꞌ ina laꞌifipa pegawa basef luꞌwami Godi siꞌi pagwaꞌ gwaꞌaimi laꞌifimi, ataꞌ owaꞌ. Ipeꞌ deiꞌ pegawa basef maliꞌi Godi atom siꞌi pagwaꞌ nomagof atom. \v 13 Apeꞌ mogawa emi egafis saꞌ nomagof atomi, esis sape awasi etis. Epes isima ina deiꞌ laꞌifisa sowaloga waf buꞌunai aonai, ataꞌ owaꞌ. \v 14 Eaꞌ gwaꞌaimi laꞌifimi mapoma epes isima sataga dambes laꞌifis. Epes isima sawalipa ukup maloma nomonas asasimi atom hihif deiꞌ laꞌifisa sowaloga waf buꞌunai aonai. \c 6 \s1 Apeꞌ ukup maꞌi andeandeꞌ ma mombaleꞌefa God laꞌifipa \p \v 1-2 Apeꞌ ina ataꞌ laꞌelaꞌef miꞌi basef amama maliꞌi Kraisi atom timbi tambel, owaꞌ. Apeꞌ ina miꞌi basef amama maliꞌi miꞌi, apeꞌ momboma opalefa God mowaꞌ alafugaha waf hianai aonai mandaꞌ epes higililas eaꞌ mombaleꞌefa Goda basef mamumami sapisiꞌasa embel sandaꞌ beten sawamona lagofa enis epes maloma epes hiesi sagaꞌi sohafel wapotiꞌ maloma anona nemaf God nowaloga epes hiesi ma sope laꞌelaꞌef wambel buꞌunai o aonai. Apeꞌ ina mope mondaꞌ basef amama atom miꞌiam laꞌelaꞌef timbi tambel, owaꞌ. Apeꞌ ataꞌ mofoꞌo eaꞌ mondaꞌ basef amama mondaꞌapa laꞌifipa miꞌam siꞌi epes isima sataga dambes eaꞌ. \v 3 Iꞌi okom Godi niꞌi mondaꞌam naꞌama, mondaꞌam naꞌama etin. \p \v 4 Epes isima sowa ma waf aonai sowaꞌ alafugaha Godi, ina anona eafa esis sotanima sifiꞌi somboma opalef wapotiꞌ, owaꞌ. Esis saliꞌ sofaꞌ nafifili Godi, sofaꞌ presen buꞌunai nafiꞌi heveni eaꞌ sofaꞌ Ambal Buꞌunai Godi napais. \v 5 Eaꞌ sameꞌ basef Godi, sogawam boꞌom sagawa maol laꞌifinai dambainai hianai alupusi Kraisi anona nemaf nigiꞌ neatagai seandaꞌanai. \v 6 Iꞌi esis sowa ma waf aonai sowaꞌ alafugaha God, ina ataꞌ anona eafa esis sotanimani sifiꞌi somboma opalef wapotiꞌ, owaꞌ. Waf anama aonai esis sandaꞌanai atona, deiꞌ saundana nogalomana Godi nail lawag usiꞌinai tuꞌwanainai wapotiꞌ ma sahambombagana. Eaꞌ sandaꞌ epes hiesi sandaꞌana findiwana ma basef awami. \p \v 7 Anona etap asaf nalai laꞌelaꞌef nandaꞌana nandaꞌ gwaꞌaimi mataga malo andeandeꞌma magiambama amam nematawa sandaꞌ maol etap aof anama, etap anama God nandaꞌana nataga boꞌona andeandeꞌ. \v 8 Eaꞌ anona etap nandaꞌ otalef hiami wandafumi atom mataga, etap anama notaga aona endilisi. Eaꞌ felefeleꞌma God nondaꞌ etap anama notaga aona. Nemaf akutainai fendona nif luꞌwami. \p \v 9 Ipeꞌ alupipei aeꞌipei endilisi, deiꞌ aeꞌ aꞌipipa basef amama nimanimi, eaꞌ aeꞌ egawa endilisi anona nemaf ipeꞌ ina awepa higililipa naꞌama, owaꞌ. Aeꞌ egawa anona nemaf God nefaꞌepa pitanimani. \v 10 God ina epen aonai ma nambimb okom noseꞌana ma maol hianai ipeꞌ pandaꞌanai, owaꞌ. Ipeꞌ ukup maimailana. Eaꞌ deiꞌ pandaꞌ maol anama ma pigiambama amam nematawa Ananisi. Eaꞌ deiꞌ ataꞌ pandaꞌana naꞌama laꞌelaꞌef. \v 11 Aeꞌ okom naꞌi ipeꞌ hipei atona etin ukup maꞌi pendaꞌ waf buꞌunai pigiambama epes Godi pefeꞌ pefeꞌ petagama nemaf anama Krais niefiꞌianai. Pendaꞌam naꞌama ma pegawa endilisi anona nemaf Anan nefaꞌepa pitanimani. \v 12 Aeꞌ andaiwaꞌma ipeꞌ alaꞌuta nepa, owaꞌ. Ipeꞌ pila waf epes isima sombaleꞌefa God endilisi ma esis ina ukup mandasosol, owaꞌ. Aeꞌ aꞌi ipeꞌ pefaꞌ amamaga buꞌwami fowaꞌ God naꞌiama basef endilisimi atom naꞌi anona nemaf nosoꞌasam epes Ananisi. \s1 Apeꞌ mombaleꞌefa basef God naꞌi endilisimi atom \p \v 13 Fowaꞌ gani God naloma Abraham maꞌi basef endilisimi atom. Eaꞌ ina anona aman dembinai nikilaꞌ God, ama God nieꞌi basef amama endilisimi atoma aman anama ma agel ananinai, owaꞌ. Eaꞌ deiꞌ God naꞌi basef amama endilisimi atom ma agel ananinai atona. \v 14 Anan naꞌi, “Deiꞌ Aeꞌ aꞌi endilisi, agiambamena endaꞌ wambota bafasena ineꞌisi sigiꞌ seatagai sotaga boꞌwes hiesi endilisi.” \p \v 15 Eaꞌ Abraham nameꞌ basef amama deiꞌ ina alaꞌuta nana, owaꞌ. Nape saꞌombel nohafa amamaga buꞌwami God fowaꞌ naꞌi neasoꞌanami mila basef amama naꞌi endilisimi atom. \p \v 16 Waf epes saꞌi basef endilisimi atom saꞌiam naꞌama. Epes saꞌi basef amama ma agel anona dembinai nikilaꞌ esis. Iꞌi enin epen niꞌi basef amama, enin nasopama malogofa emi egafis saꞌi sosambala basef ananimi. \v 17 Fowaꞌ gani God naꞌi nihiꞌambas okom Ananinai nape laꞌelaꞌef hihif alihima awasi batausana Ananisi anona nemaf sofaꞌ amamaga buꞌwami siꞌi naꞌipasa basef Ananimi endilisimi atom. Naꞌi nihiꞌambasa anona nemaf Anan ina nondaꞌ anom basef dambaimi mohoꞌofa basef amama Ananimi, owaꞌ. Amama atom. Amama atom deiꞌ naꞌiam laꞌifina endilisi gani ilif ma agel Ananinai atona nandaꞌ basef amama mataga laꞌifim. \v 18 Basef amama endilisimi atom naꞌiam endilisi gani ilif. Basef amama biefim maꞌiam naꞌama etin deiꞌ mape laꞌelaꞌef, ina anom amamaga maloma enis epes sohoꞌofam, owaꞌ. Anan naꞌipapa basef biefim amama ma nendaꞌ opalef apeꞌimi laꞌifim endilisi, apeꞌ amam nematawa mafaꞌ mafeꞌ mandambahoꞌ felefeleꞌma Anan. Apeꞌ mombaleꞌefa basef amama laꞌifipa mogawa endilisi Anan anona nemaf nigiambamapa ma mope andeandeꞌ. \p \v 19 Gawa anama ma apeꞌ mogawa endilisi anona nemaf Anan nigiambamapa mope andeandeꞌ nape naꞌama. Gawa anama laꞌifinai buꞌunai nape mohafanai anama nombaloꞌ opalef maloma ambagof apeꞌimi siꞌi anka nembaloꞌ sip luꞌunai nahapilana laꞌelaꞌef nala embel ilif. Gawa buꞌunai anama nawis nowala gani nomon boꞌogoma lowaf anama luꞌunai alafugainama saundana nail siꞌi uta ipat Godi luꞌunai sandaꞌ lotuwanai heven nomon. \v 20 Anama ipat Godi luꞌunai sandaꞌ lotuwanai natawa heveni Jisas naliꞌapa nafeꞌ nawis ipat anama nomon ma nagiambamapa. Anan nataga pris dembinai nape naliꞌ ma pris hiami deiꞌ nape laꞌelaꞌef hihif naꞌama etin siꞌi Melkisedek. \c 7 \s1 Melkisedek anan pris dembinai agel ananinai luꞌunai endilisi \p \v 1 Aman anama Melkisedek anan king dembinai numafi anona wambel Salem, anan pris nondolalima God Dembinai nape ilif endilisi. Fowaꞌ gani Abraham nandaꞌ wandaf naha anom king dembemi naliꞌamonam nafeꞌ ma notanima nafeꞌ wambel, Melkisedek natolona nofaloꞌmana. \v 2 Eaꞌ Abraham nawaloga amamaga nefaꞌam nafeꞌ nandaꞌ wandafami gwaꞌaimi maim ananimi hiꞌalam nawalogam aolef 10-peleimi naseꞌana aof atotona Melkisedek. Apeꞌ deiꞌ mamboma agel anama Melkisedek, basef ofagema biefim. Anom maꞌi king dembinai nandaꞌ waf buꞌunai. Eaꞌ anom maꞌi anan king dembinai noseꞌapa opalef awanem. Deiꞌ main, anan king dembinai numafi wambel anama Salem, deiꞌ mamboma basef amama Salem maꞌi opalef awanem. \v 3 Anan Ahalomanai mamaꞌwana aꞌana. Anan bafasana wambota ananisi aꞌana. Eaꞌ mamaꞌwana kolananai nemaf naloma nemaf nagaꞌanai wapotiꞌ owaꞌ sogawame. Anan nape siꞌi Nogalomana Godi, nape pris dembinai laꞌelaꞌef hihif. \p \v 4 Deiꞌ ipeꞌ okokoma Melkisedek, anan agel luꞌunai endilisi. Dembinai ahalomapa apeꞌinai naliꞌi anan Abraham, anan natembeꞌam amamaga hiami buꞌwami atom nofaꞌama wandafi nawalogam eaꞌ aof atotona nasoꞌ Melkisedek. \v 5 Amam wambota awasi bafapana Livai anom mofaꞌ maol anama pris. Eaꞌ miꞌuli anama God nasoꞌ Mosesanai naꞌipa amam atom mandaꞌ maol anama. Naꞌama naꞌi amam mowaloga amamaga amama hiami esis Israeli mofaꞌam maseꞌana namba ten hap God. Esis Israel sahin owan amamisi endilisi, eaꞌ esis bafasana awasi Abrahami wapotiꞌ. Eaꞌ owaꞌetin, amam Livai mofaꞌ gwaꞌaimi maim hiami namba ten hapa esis sahin owan amamisi etis. \v 6 Melkisedek ina nataga wambota Livai, owaꞌ. Eaꞌ anan nofaꞌ amamaga hiami namba ten hap Abraham nowalogami. Eaꞌ Melkisedek nofaloꞌmana naꞌipana basef buꞌwami aman anama Abraham. Aman anama Abraham basef buꞌwami God naꞌi endilisimi atom mapomana. \v 7 Eaꞌ apeꞌ mogawa, aman nofaloꞌmanai nape ilifa aman anama nofaꞌ amama buꞌwami presen. \v 8 Amam Livai mandaꞌ maol mondolalima Godi mofaꞌ amamaga namba ten hap, amam anona nemaf magaꞌi. Eaꞌ Melkisedek nofaꞌ amamaga sawalogami namba ten hap, anan nape namunai laꞌelaꞌef, siꞌi buk Baibel naꞌi. \v 9-10 Apeꞌ maꞌiam naꞌama. \p Fowaꞌ gani Melkisedek natagama Abraham eaf, Abraham naseꞌana amamaga amama nowalogami namba ten hap mafeꞌma Melkisedek. Eaꞌ Livai bafapana Abraham magiꞌ mataga mandaꞌ maol anama mofaꞌ amamaga amama namba ten hap esis Israel sawalogami. \p Eaꞌ naꞌama etin siꞌi Livai naseꞌana namba ten hap Melkisedeka lagel Abrahami. Deiꞌ main, nemaf anama Abraham naseꞌanam Melkisedek, Livai ataꞌ owaꞌ solanai, ataꞌ nape opalef nomon bafapana Abrahami. \s1 Aman dambainai deiꞌ nahoꞌofa pris fowaꞌimi \p \v 11 Fowaꞌ esis amam nematawa sofaꞌ basefa miꞌuli anama God nasoꞌ Mosesanai. Ofagema miꞌuli anama amam wambota Livai mandaꞌ maol pris. Eaꞌ iꞌi maol anama amam pris mandaꞌanai andeandeꞌ ma mondaꞌ esis amam nematawa sotaga boꞌwesa naep Godi, deiꞌ maina ataꞌ anona pris dambainai nataga wapotiꞌ siꞌi Melkisedek, eaꞌ ina siꞌi Aron? Owaꞌ. \v 12 God nahoꞌofa waf amam pris mandaꞌanai. Eaꞌ miꞌuli Godi wapotiꞌ nahoꞌofana naꞌama etin. \v 13 Dembinai apeꞌinai basef amama maꞌianai, anan anona wambota. Wambota ananinai ina fowaꞌ nandaꞌ maola balata amam pris maofa mafis maim mondolalima God, owaꞌ. \v 14 Eaꞌ amama mataga alihim naꞌama. Apeꞌ mogawa, Dembinai apeꞌinai nataga wambota Judai. Eaꞌ Moses ina naꞌi anom amam wambota anama motaga mondaꞌ maol mope pris, owaꞌ. \s1 Jisas nape pris nataga dembinai laꞌelaꞌef nandahama Melkisedek \p \v 15 Apeꞌ mati anona pris dembinai nataga, nahoꞌofa amam pris maliꞌi, Anan siꞌi Melkisedek. Basef amama ma miꞌuli anama mataga mahoꞌofa miꞌuli anama naliꞌi deiꞌ mandawalap alihim naꞌama. \v 16 Anan ina nataga prisa anona miꞌuli naꞌi amam pris mataga wambota Livai, owaꞌ. Anan nataga prisa pepel ambal namunai napainai laꞌelaꞌef hihif. \v 17 Deiꞌ main, basef mail Baibeli maꞌiana maꞌi, \q1 “Ineꞌ nape pris dembinai laꞌelaꞌef siꞌi Melkisedek.” \p \v 18 God nahoꞌofa miꞌuli anama nasoꞌ Mosesanai eaꞌ. Deiꞌ main, miꞌuli anama owaꞌ laꞌifina nigiambama apeꞌ, owaꞌ. \v 19 Deiꞌ main, miꞌuli anama ina nandaꞌ epes sataga boꞌwes andeandeꞌ ma naep Godi, owaꞌ. Eaꞌ deiꞌ God nandoga anona eaf, anama buꞌunai nikilaꞌ miꞌuli anama, deiꞌ eaf anama atona apeꞌ mogawa endilisi God nagiambamapa eaꞌ mefeꞌ felefeleꞌma Anan. \p \v 20 Nemaf anama God nandandepa Jisasa nataga pris Dembinai, ina nandaꞌana nosaheꞌana etin, owaꞌ. Anan naꞌi basef laꞌifimi naꞌi endilisi gani ilif eaꞌ nandandepana. Amam pris fowaꞌimi ina nandandepam naꞌama siꞌi Anan, owaꞌ. \v 21 Eaꞌ God naꞌi basef amama laꞌifimi naꞌi endilisi gani ilif eaꞌ nandaꞌ Jisas nataga Dembinai pris. Anan nataga pris nemaf anama God naꞌipana naꞌi, \q1 “Dembinai naꞌi basef laꞌifimi naꞌi endilisi gani ilif ma anona nemaf Anan ina nohoꞌofa okom Ananinai wapotiꞌ, owaꞌ. Ineꞌ nape Dembinai pris laꞌelaꞌef hihif.” \p \v 22 God naꞌi basef amama naꞌiam laꞌifim. Amama atom deiꞌ Jisas nataga Dembinai ofagonama basef buꞌwami dambaimi God naꞌiam endilisimi atom mikilaꞌ basef fowaꞌ naliꞌ naꞌiami. \v 23 Fowaꞌ amam pris amam hiami. Deiꞌ main, amam anona nemaf mogaꞌ ina laꞌifima mope laꞌelaꞌef mondaꞌ maol, owaꞌ. \v 24 Eaꞌ Jisas deiꞌ nape namona laꞌelaꞌef. Amama atom deiꞌ nape pris Dembinai laꞌelaꞌef endilisi. \v 25 Amama atom deiꞌ Anan laꞌifinai ma nefaꞌ esis amam nematawa sotanimani sofeꞌ felefeleꞌma Goda agel Ananinai eaꞌ sope andeandeꞌ laꞌelaꞌef. Deiꞌ main, Anan nape ambal napaina laꞌelaꞌef nandaꞌ betena God nigiambamas. \s1 Jisas Dembinai pris laꞌifinai endilisi ma nagiambamapa \p \v 26 Dembinai pris anama laꞌifinai endilisi ma nagiambamapa. Anan naila waf Godi boꞌona andeandeꞌ, waf aonai aꞌana. Anan okom buꞌunai deiꞌ nape laogona epes sandaꞌ waf aonai. God naseꞌana agel luꞌunai nikilaꞌ ilif endilisi. \v 27 Amam dembemi pris fowaꞌimi mape maliꞌ ma pris hiami mondolalima God nimeguf hiami laꞌelaꞌef. Maliꞌ ataꞌ mondolalimana ma nakwaha waf aonai amam mandaꞌanai. Eaꞌ magiꞌ mondolalimana ma nakwaha waf aonai esis amam nematawa sandaꞌanai. Eaꞌ Jisas ina nandaꞌam siꞌi amam, owaꞌ. Anan nondolali ma God nemaf atotona nakwahomasa waf aonai epes hiesi sandaꞌanai eaꞌ maꞌum. Nasoꞌ Anan atona nafeꞌma God. \v 28 Miꞌuli anama God fowaꞌ nasoꞌ Mosesanai nesahoꞌ amam amama ina laꞌifima mondaꞌ waf buꞌunai nimeguf hiami eaꞌ mape dembemi pris. Eaꞌ basef amama laꞌifimi God naꞌi endilisi gani ilif, amama mataga magiꞌma miꞌuli anama mandandepa Nogalomana Ananinai, Anan nataga boꞌona andeandeꞌ laꞌelaꞌef hihif. \c 8 \s1 Jisas nape Dembinai pris ipat Godi luꞌunai sandaꞌ lotuwanai endilisi gani ilif heven \p \v 1 Basef amama andaꞌami mape maliꞌi, ofagema naꞌama. Apeꞌ anona Dembinai pris nape naliꞌma pris hiami naꞌama etin siꞌi basef maliꞌi maꞌiam. Anan nape sia buꞌunai Dembinai lagel daꞌisinai gani heven ilif. \v 2 Anan nandaꞌ maol anama nondolali ma God ipat luꞌunai Ananinai. Ipat anama sandaꞌ lotu endilisinai. Anona aman ina nalaꞌ ipat anama, owaꞌ. Dembinai atona nalaꞌana notawa. \p \v 3 Fowaꞌ gani God nandandepa amam dembemi pris mofaꞌ amamaga buꞌwami gwaꞌaimi mafis mamumami ma mondolalimana. Eaꞌ Dembinai apeꞌinai wapotiꞌ God nandandepana ma nofaꞌai anom amamaga nondolalimanami. \v 4 Iꞌi Anan etapanai, Anan ina deiꞌ nope dembinai pris, owaꞌ. Deiꞌ main, amam hiami mape pris etap anaeꞌ mandaꞌ maola mofaꞌai amamaga amama hiami mondolalima God, siꞌi miꞌuli God fowaꞌ nasoꞌ Mosesanai naꞌiam. Anan ina nape nandaꞌ maol anama etap anaeꞌ, owaꞌ. \v 5 Amam pris hiami mandaꞌ maol anama mondolalima God mandaꞌ maol ipat Ananinai fowaꞌ sandaꞌ lotuwanai nandaꞌ ikwaf atona ma ipat endilisinai buꞌunai nape heveni. Amama atom nemaf anama Moses naꞌi nolaꞌ ipat anama sowaloꞌ selanai, God naꞌipana naꞌi, “Ineꞌ nindumafuma umbamehena andeandeꞌma nambimb nendaꞌ amamaga hiami hiꞌilam migiꞌmam mondahamam endilisi siꞌi ikwaf anama Aeꞌ ihiꞌambenana eaꞌ halaf Sainai.” \p \v 6 Eaꞌ Jisas nandaꞌ maol anama nondolalima God eaꞌ maol anama nikilaꞌ endilisi maol amam pris fowaꞌimi mandaꞌanai siꞌi basef amama dambaimi mikilaꞌ basef fowaꞌimi God naꞌi endilisimi atom naloma Moses. Basef amama dambaimi, Jisas Anan nape laꞌafena God naloma epes Ananisi ma basef amama mikilaꞌ basef amama fowaꞌimi. Amama atom deiꞌ basef amama dambaimi mataga mawalapai basef buꞌwami endilisimi mikilaꞌ fowaꞌimi. \s1 Basef dambaimi God naꞌi endilisimi atom nalomapa mikilaꞌ basef endilisimi fowaꞌimi \p \v 7 Basef amama fowaꞌ God naꞌi endilisimi atom naloma Moses ina mape boꞌom laꞌelaꞌef, owaꞌ. Iꞌi mope boꞌom laꞌelaꞌef, deiꞌ basef amama God naꞌi endilisimi magiꞌi maol aꞌam. \v 8 Eaꞌ God nawalapa waf aonai epesi naꞌi, \q1 “Aeꞌ Dembiwei aꞌi, peme! Anona nemaf endaꞌ anom basef dambaimi iꞌi endilisimi atom eloma esis epes hiesi wambota Israeli ma epes hiesi Judai wapotiꞌ. \v 9 Basef amama dambaimi ina mandahama amama anom fowaꞌimi aꞌiam aloma esis, owaꞌ. Fowaꞌ aꞌi basef amama alomas, nemaf anama ahapila lagof asasimi efaꞌas sakwaha etap hiagoma Isip safeꞌ. Eaꞌ esis ina saila basef amama aꞌiam endilisimi atom, owaꞌetin. Eaꞌ deiꞌ ewaꞌ alafuga ma esis. Aeꞌ Dembiwei aꞌiam naꞌama. \v 10 Nimeguf amama hiꞌilam anona nemaf, Aeꞌ iꞌi anom basef endilisimi atom eloma epes hiesi wambota Israel. Aeꞌ dembiwei aꞌiam naꞌama. Basef amama ofagema naꞌama. Anona nemaf endaꞌ miꞌuli aeꞌanai nepe opalef asasimi nomon, eaꞌ endaꞌana nepe ukup asasimi nomon. Eaꞌ epe God asasiwei, esis sope amam nematawa aeꞌasi. \v 11 Nemaf anama esis amam nematawa hiesi atona etin maol aꞌasa sowalipa esis alupusi asasisi soloma sahin owan asasisi siꞌi, ‘Ipeꞌ pegawa Dembinai’, owaꞌ. Deiꞌ main, nogota anama epes hiesi sogawa Aeꞌ andeandeꞌ, awasi dambesi wapotiꞌ. \v 12 Anona nemaf Aeꞌ iti esis uwahipis igiambamas naꞌa sotanimani sope andeandeꞌ, ekwahomasa waf aonai esis sandaꞌanai. Waf anama aonai esis sandaꞌanai Aeꞌ ina ataꞌ okom naꞌiana wapotiꞌ, owaꞌ.” \p \v 13 Basef amama deiꞌ naꞌi endilisimi atom God nofalam naꞌi basef amama dambaimi, mandaꞌ amama fowaꞌ naꞌiam endilisimi atom deiꞌ mataga apim eaꞌ. Amamaga mataga apimi amama mope nogota bandana ma higililam hiꞌilam. \c 9 \s1 Amam pris dembemi fowaꞌimi maha mafis mofaꞌam maloma esimbel mondolali masoꞌ God \p \v 1 Basef maliꞌi God naꞌi endilisimi atom Anan nandaꞌ anom basefa miꞌuli naꞌipasana anona ipat boꞌona andeandeꞌ notawa etap anaeꞌ ma sondaꞌ lotuwanai. \v 2 Ipat anama sandaꞌ sel sandaꞌanai. Sawalogon biefigin waꞌol nape naliꞌi sofalagon saꞌi, “Boꞌwagoma andeandeꞌ”. Amamaga maꞌoh anama nomoni, amama biefim. Anom ilelowa mataganai sandaꞌ gol sandaꞌanai naloma anona balata mawamona bret mondolali masoꞌ Godanai. \v 3-4 Eaꞌ waꞌol lowaf alafugeinama sowaolana nataol nawalogon naliꞌa ganima waꞌol momoꞌw nomon, anama sofalagon saꞌi, “Boꞌwagoma andeandeꞌ endilisi.” Amamaga maꞌoh naꞌama nomon amama. Balata sandaꞌ gol sandaꞌanai, pris mondolalima Goda amamaga nogoh alogw buꞌwami maꞌami maloma anom bokis atom basef God naꞌi endilisimi atom malami. Bokis amama sandaꞌ gol sandaꞌami eaꞌ andeꞌam siꞌima gol atona. Bokis amama nomon sala anona botol siꞌi malep sandaꞌ gol sandaꞌanai. \p Anom gwaꞌaimi esis Juda fowaꞌ saꞌam anama wafiguma fatauguma sofalam saꞌi mana mala botol anama nomon. Botol anama nala bokis amama naloma bandan Aroni fowaꞌ dahanamb soh mataganai maloma otamba biam batapumi ma God fowaꞌ gani nandaꞌ basef amama naꞌi endilisimi atom naloma esis Juda mailami. Amama mala bokis amama nomon. \v 5 Eaꞌ amamaga matoma ilifa bokis amama andiꞌi amama. Anom biam siꞌi ensel sandaꞌ gol nafifili sandaꞌam mondolaꞌwifa God nape nalomas. Amama matoma ilifa bokis amama. Bihinagof mandom ensel amama naꞌama laꞌafen mondolali makoloꞌ esimbel maliꞌamona okom wandafunai Godi. Eaꞌ deiꞌ aeꞌ ina laꞌifiwi ma iꞌi basefa amamaga amama ofagema iꞌipipam hiꞌilam, owaꞌ. \p \v 6 Esis sandaꞌ amamaga mape alihima nimeguf hiami amam pris mawis ipat anama nomon rum waꞌana mondolalima God. \v 7 Eaꞌ gani nomon waꞌol nape etina saꞌi, “Boꞌwagoma andeandeꞌ endilisi,” owaꞌ. Rum anama, pris dembinai atona nape naliꞌma pris hiami nafeꞌ nawis nemaf atotona afagof hiami. Eaꞌ ina nafeꞌ nawis naꞌa, owaꞌ. Anan nofaꞌ esimbel atom mafisim nafeꞌ nawis gani nomon nape etina. Esimbel amama nofaꞌam nondolalima Goda nokwaha waf aonai anan nandaꞌanai ataꞌ naliꞌ, eaꞌ waf aonai esis amam nematawa sandaꞌanai wapotiꞌ. Waf anama esis owaꞌ sogawa andeandeꞌ sandaꞌanai. \v 8 Pris anama nawis nandaꞌ maol anama ma Ambal Buꞌunai Godi nihiꞌambapa naꞌama. Ipat anama rum waꞌana mondolalima God nimeguf hiami maol ataꞌ nape ma mondaꞌana. Eaf anama ma apeꞌ mofeꞌ muwis gani saꞌi, “Boꞌwagoma andeandeꞌ endilisi”, anama ina nataga nandawalap alihina, ataꞌ owaꞌ. \v 9 Ipat anama nihiꞌambapa nogota anaeꞌ deiꞌinai nihiꞌambapa basef naꞌama. Laꞌelaꞌef epes hiesi sandaꞌ lotuma God sofaꞌai amamaga amama buꞌwami gwaꞌaimi mafis mamumami sondolali sasoꞌ Goda nakwaha waf aonai esis sandaꞌanai. Eaꞌ amama ina laꞌifima sondaꞌ malogof mape opalef esis nomoni andeandeꞌma miꞌiam miꞌi esis buꞌwasi endilisi, owaꞌ. \v 10 Waf anama sondolalimana ofagema amama. Waf saꞌ gwaꞌaimi embel naloma waf sasaꞌof ma sotofa alogw awami sotaga boꞌwesa naep Godi. Amamaga amama alop andoꞌ atona, God naseꞌas miꞌuli anama ma silam laꞌelaꞌef sefeꞌ sotagama nogota anama nohoꞌofa amamaga dambaimi. \s1 Krais nagaꞌ nondolali naseꞌana esimbel ananimi God \p \v 11 Deiꞌ Krais nafiꞌi nataga pris Dembinai nape naliꞌma pris fowaꞌimi hiami. Eaꞌ numafi amamaga amama buꞌwami mataga mape eaꞌ.\f + \fr 9:11 \ft Basef amama diga Griki anona okwatip naꞌi amamaga buꞌwami anona nemaf migiꞌ meatagai. Eaꞌ anona okwatip naꞌi amamaga buꞌwami deiꞌ mataga eaꞌ.\f* Anan nafeꞌ nawis nomon endilisi ipat anama agel luꞌunai buꞌunai endilisi nikilaꞌ ipat anama selinai fowaꞌinai notawa etap anaeꞌ. Eaꞌ ipat anama deiꞌinai ina notawa etap anaeꞌ, epes sandaꞌana salaꞌana lagof asasimi, owaꞌ. \v 12 Krais nawis nomon ipat anama nafeꞌ gani nomon nape etina saꞌi, “Boꞌwagoma andeandeꞌ endilisi.” Anan nandaꞌam naꞌama nemaf atotona eaꞌ maꞌum. Anan ina nofaꞌ esimbel meme maloma bulmakau nogami nawis ipat anama, owaꞌ. Anan nawis nondolalima Goda esimbel maloma alop ananinai atona siꞌina, eaꞌ maꞌum amama atom. Anan nandaꞌam naꞌama natala apeꞌ natagahepa ma waf aonai nawaꞌapai ma mope andeandeꞌ laꞌelaꞌef. \v 13 Maina nemaf amam nematawa alogw mailasa naep Godi, amam pris maha bulmakau suwafumi maofam mofaꞌ esimbel amamumi maloma agamb bulmakau numaiꞌinai. Eaꞌ mealiꞌamasam epes isima. Mandaꞌam naꞌama epes isima sataga boꞌwesa alop atona andeꞌ ma naep Godi. \v 14 Eaꞌ esimbel Kraisi mikilaꞌ amama endilisi. Krais ina nandaꞌ anona waf aonai, owaꞌ. Ambal Buꞌunai Godi nape namunai laꞌelaꞌef nagiambamana ma nondolalima God naseꞌana Anan atona hiꞌalana. Amama atom deiꞌ esimbel ananimi ina mandombasa alop atona apeꞌinai andeꞌ, owaꞌ. Amama mandombasa ukup apeꞌimi ma basef maꞌi opalef nomoni boꞌom andeandeꞌ endilisi eaꞌ makwaha waf naninani esis sandaꞌanai owaꞌ seape boꞌwesa naep Godi ma apeꞌ deiꞌ mandaꞌ maol God nape namunai. \s1 Esimbel Kraisi mandaꞌ basef dambaimi God naꞌi endilisimi atom mataga laꞌifim \p \v 15 Amama atom deiꞌ Krais nape laꞌafen numafi basef amama dambaimi God naꞌi endilisimi atom. Anan nagaꞌ ma natala esis amam nematawa notagahis ma waf aonai esis sandaꞌanai nogota anama sape owina basef God naliꞌ naꞌi endilisimi atom. Eaꞌ deiꞌ emi egafis God nofalasa sigiꞌmana, esis sofaꞌ ambal anama namunai sope andeandeꞌ laꞌelaꞌef. Amama ambal namunai siꞌi fowaꞌ gani God naꞌi endilisimi atoma sofaꞌami. \p \v 16 Emi egalina okom naꞌi basef amama laꞌifimi ma emi egafis anona nemaf sofaꞌ amamaga ananimi nemaf anama enin neagaꞌanai, nandaꞌ basef amama laꞌifimi mail anona okwatip. Ama nogalomana ananinai niꞌi nila basef amama ma nofaꞌ amamaga ahalomanai, anan niliꞌ nihiꞌambas endilisi ma ahalomana ananinai nagaꞌ eaꞌ. \v 17 Deiꞌ main, iꞌi ahalomana nogaꞌ, basef ananimi laꞌifimi nandaꞌam mail okwatip mape laꞌifim mandawalap. Eaꞌ iꞌi anan ataꞌ nope namunai, basef amama ina deiꞌ laꞌifim, owaꞌ. \v 18 Amama atom basef maliꞌi fowaꞌ God naꞌi endilisimi atom ina mataga mandawap etin, owaꞌ. Amam maha mafis makoloꞌ esimbel amamumi mandaꞌ basef amama mataga laꞌifim, eaꞌ mape laꞌifim mandawalap alihim. \v 19 Moses fowaꞌ gani naliꞌ naꞌipa esis amam nematawa Juda hiesi basef hiami miꞌuli Godi hiꞌalam, eaꞌ nofaꞌ esimbel bulmakau nogami maloma meme maloma embel maloma auf sipsipum akwahimi maloma lawag saꞌunai saꞌi hisop agof nalam dis esimbel amama malami nealiꞌam embela amam nematawa isima hiesi saloma buk anama miꞌuli anama Godi napeinai wapotiꞌ. \v 20 Eaꞌ naꞌi, “Esimbel amama basef amama God naꞌi endilisimi atom, amama naꞌipipama pilam.” \p \v 21 Moses nealiꞌam esimbel naꞌama etin mail ipat anama sandaꞌ lotuwanai naloma amamaga amama hiami hiꞌalam sandaꞌam sandaꞌ lotumanam God ipat anama nomon. \v 22 Basef amama ma miꞌuli anama naꞌi felefeleꞌma amamaga amama hiami mosaꞌopam esimbel atoma motaga boꞌom andeandeꞌ. Iꞌi esimbel ina molo, God ina nekwaha waf aonai epes sandaꞌanai, owaꞌ. \s1 Krais nondolalima Anan atona naliꞌamona waf aonai epes sandaꞌanai \p \v 23 Ipat anama naloma amamaga amama sondolali sandaꞌ lotuma God, amama mondolaꞌwifa amamaga amama endilisimi mape heveni. Miꞌuli Godi naꞌi amamaga amama etapami motaga boꞌom andeandeꞌma esimbel amama atom. Eaꞌ amamaga amama endilisimi mape ilifi mikilaꞌ amama etapami. Amama atom deiꞌ God naꞌi amamaga amama endilisimi mape ilifi motaga boꞌom andeandeꞌ ma esimbel dambaimi mikilaꞌ esimbel fowaꞌimi. \v 24 Eaꞌ Krais ina nawis ipat anama Godi epes salaꞌana lagufi, nondolaꞌwifa ipat anama endilisinai nape heveni, owaꞌ. Anan nafeꞌ nawis heven atogon, anama deiꞌ nataga alihina nape laꞌelaꞌefa naep Godi nandaꞌ beten nagiambamapa. \p \v 25 Nemaf atotona afagof hiami pris dembinai nape naliꞌma pris hiami etap anaeꞌ nofaꞌ esimbel mafisim nawis nomon nondolali ma God. Nawis nomon waꞌol nape etina saꞌi “Boꞌwagoma andeandeꞌ endilisi.” Esimbel amama ina Ananimi ma alop ananinai, owaꞌ. Eaꞌ Jisas ina nawis nomon nasoꞌ Anan atona nondolalima God afagof hiami siꞌi amam pris mandaꞌam, owaꞌ. \v 26 Iꞌi Anan nondaꞌam naꞌama, Anan nefaꞌ nimanimi nimeguf hiami timbi tambel fowaꞌ dambadamba God nandaꞌ etap anaeꞌ nafiꞌi nafiꞌi notaga deiꞌ. Owaꞌ. Deiꞌ felefeleꞌma nogota hiꞌilana Krais nataga etap anaeꞌ ma naseꞌana Anan hiꞌalana nondolalima Goda nakwaha waf aonai apeꞌ mandaꞌanai. Nandaꞌam nemaf atotona eaꞌ maꞌum. \v 27 Epes hiesi anona nemaf sogaꞌ nemaf atotona owagama situma basef luꞌwami God nondaꞌ kotimasami. \v 28 Eaꞌ naꞌama etin siꞌi Krais naseꞌana Anan hiꞌalana nondolalima Goda nemaf atotona nakwaha waf aonai epes hiesi sandaꞌanai. Anona nemaf wapotiꞌ nigiꞌ notanima nifiꞌi. Eaꞌ Anan ina nifiꞌi ma nokwaha waf aonai epes sandaꞌanai, owaꞌ. Nifiꞌi ma nofaꞌ epes isima sape sohafanai. \c 10 \s1 Amamaga gwaꞌaimi mafis maim apimi mondolalima God maseꞌanami, amama ina laꞌifima mokwaha waf aonai, owaꞌ \p \v 1 Apeꞌ mati miꞌuli fowaꞌ God nasoꞌ Mosesanai nondolaꞌwif etina amamaga buꞌwami maꞌi anona nemaf migiꞌ meatagai. Amamaga amama apimi ina endilisimi, owaꞌ. Amama mondolaꞌwif etin. Eaꞌ deiꞌ miꞌuli anama naꞌi esis ataꞌ sondolalima God afagof hiami, ina laꞌifina nondaꞌas sifiꞌi felefeleꞌma God sondolalimana ma sotaga boꞌwes endilisi, owaꞌ. \v 2 Iꞌi miꞌuli anama nendaꞌas boꞌwes endilisi, deiꞌ ina ataꞌ sondolalima God wapotiꞌ, owaꞌ. Eaꞌ owaꞌetin. Iꞌi esis sifiꞌi sondaꞌ lotumana sotaga boꞌwes sondolalimana etin, basef mape opalef nomoni ina mihiꞌambasa waf aonai esis sandaꞌanai, owaꞌ. Eaꞌ owaꞌetin. \v 3 Afagof hiami amamaga mafis maim sondolalima Godami mafela ukup asasimi ma sogawa waf aonai esis sandaꞌanai laꞌelaꞌef napomas. \v 4 Esimbel bulmakau noganai maloma meme ina laꞌifima mokwaha waf aonai esis sandaꞌanai, owaꞌ. \v 5 Eaꞌ nemaf anama Krais nafiꞌi etap anaeꞌ Anan naꞌipa God naꞌi, \q1 “Ineꞌ nandaiwaꞌma esis soha mafis sofaꞌai amamaga maim sifiꞌi sondolalima ineꞌ, owaꞌ. Eaꞌ ineꞌ nandondomba anona alopa neseꞌeana Aeꞌ. \v 6 Mafis saham afum sondolalima ineꞌ maloma amamaga mafis maim sondolalima ineꞌami ma nokwaha waf aonai epes sondaꞌanai, amama ineꞌ nandaiwaꞌmam. \v 7 Anom nemeguf mafeꞌma eaꞌ, Aeꞌ aꞌi, ‘God, ineꞌ deiꞌ netolowe. Siꞌi fowaꞌ amam profet mandaꞌ basef mail buk maꞌiama Aeꞌ, deiꞌ afiꞌi ma ila okom ineꞌinai atona.’ ” \p \v 8 Krais naliꞌ ataꞌ naꞌipa God naꞌi, “Ineꞌ nandaiwaꞌma mafis maim saham sandaꞌam sandolalima ineꞌ balata sondolalima ineꞌanai. Mafis maim amama sondolalima ineꞌ, ineꞌ nandaiwaꞌmam.” \p Eaꞌ miꞌuli God fowaꞌ nasoꞌ Mosesanai naꞌi esis sondolalimana etin sope laꞌelaꞌef. \v 9 Eaꞌ Krais nagiꞌ naꞌipa God naꞌi, “Ineꞌ netolowe. Aeꞌ afiꞌi ma ila okom ineꞌinai atona.” \p Eaꞌ deiꞌ God natofa mafis maim fowaꞌimi maliꞌi sondolalima Ananami. Eaꞌ deiꞌ nahapona waf anama Krais naila okom Godi atona nape laꞌifina nahoꞌofa amama fowaꞌimi. \v 10 Jisas Krais naila okom Godi atona andeandeꞌ naseꞌana alop ananinai nondolalimana nemaf atotona eaꞌ maꞌum. Amama atom deiꞌ nandaꞌapa mataga buꞌupai Ananipai atepa. \p \v 11 Amam pris hiami maitu mandaꞌ maol mondolali ma God mandaꞌana nimeguf hiami. Eaꞌ ofa anama amam mandaꞌanai ina laꞌifina nakwaha waf aonai epes sandaꞌanai, owaꞌ. \v 12 Eaꞌ aman anama nondaꞌ ofa nemaf atotona, naseꞌana Anan atona nondolalima Goda nakwaha waf aonai epes sandaꞌanai, amama mape laꞌelaꞌef. Anan nandaꞌam naꞌama ma eaꞌ, deiꞌ nape naloma God lagel daꞌisinai Ananinai. \v 13 Anan nape naꞌama laꞌelaꞌef nape nohafa nemaf anama God nondaꞌ naumbih Ananisi sope owina boꞌwagah ananimi. \v 14 Deiꞌ main, Krais naseꞌana alop ananinai atona God nondolalimana nemaf atotona, eaꞌ amama atom nandaꞌ epes sataga boꞌwes andeandeꞌ sope laꞌelaꞌef. Epes isima Anan deiꞌ nape laꞌelaꞌef nandaꞌas anona nemaf sotaga boꞌwes andeandeꞌ. \v 15 Eaꞌ Ambal Buꞌunai Godi wapotiꞌ nawalapa basefa apeꞌ naꞌama naliꞌ naꞌi, \q1 \v 16 “Dembinai naꞌi, nogota anama ataꞌ hiꞌilana niliꞌ, \q1 aeꞌ iꞌi anom basef endilisimi. Basef amama naꞌama. Anona nemaf aeꞌ endaꞌ miꞌuli Aeꞌanai hianai nepe opalef asasimi eaꞌ endaꞌana nil ukup asasimi.” \p \v 17 Eaꞌ nagiꞌ nowatani basef amama naꞌi, “Aeꞌ ina anona nemaf okokoma waf aonai esis sandaꞌanai, owaꞌ.” \p \v 18 God nakwaha waf aonai epes sandaꞌanai nakwahona eaꞌ. Deiꞌ maol anama sofaꞌai mafis maim sondolali ma Goda waf aonai epes sandaꞌanai owaꞌ endilisi. \s1 Apeꞌ mombaleꞌefa God endilisi mofeꞌ felefeleꞌma Anan \p \v 19 Eaꞌ deiꞌ ipeꞌ alupipei, esimbel Jisasi atom deiꞌ apeꞌ ukup laꞌifim. Eaꞌ owaꞌ umbamehepa ma mofeꞌ muwis nomon anama God napoma boꞌwagoma andeandeꞌ endilisi. \v 20 Eaꞌ deiꞌ mofeꞌ muwis anama eaf anama dambainai ambal namunai napoma. Eaf anama Jisas atona nawala lowaf anama luꞌunai notaol siꞌi uta nandoga eaf nogal nawis nomon. Lowaf anama alop Ananinai atona. \v 21 Deiꞌ apeꞌ anona dembinai pris numafi amam nematawa Godi. Anama Jisas atona. \v 22 Amama atom deiꞌ apeꞌ mofeꞌ felefeleꞌma Goda waf anama. Apeꞌ mokwaha waf hianai basoꞌmainai ma opalef apeꞌimi eaꞌ mombaleꞌefana endilisi. Ukup mopoma Krais atona, Anan nakoloꞌ esimbel Ananimi nasaꞌopa opalef apeꞌimi mataga boꞌom. Basef mape opalef nomoni ina maꞌiam maꞌipapa basef mihiꞌambapa waf aonai apeꞌ mandaꞌanai, owaꞌ. Eaꞌ apeꞌ ukup mopoma Anan nasaꞌopa alop apeꞌinai embel galagami. \v 23 Apeꞌ mombaleꞌefana laꞌifipa muwalipas alihima amamaga buꞌwami apeꞌ mape mohafami. Amama apeꞌ mohapilam laꞌifipa, ina motanima, owaꞌ. Deiꞌ main, apeꞌ mogawa maim amamaga God naꞌi basef endilisimi atom nambimb nigiꞌmam nondaꞌam andeandeꞌ. \v 24 Apeꞌ mefela ukup esis sahin owan ma ukup mimila esis amam nematawa eaꞌ sondaꞌ waf buꞌunai. \v 25 Apeꞌ ina ukup moseꞌapama waf mandakolas maloma esis alupusi siꞌi enis epes sandaꞌam, owaꞌ. Apeꞌ mondaꞌ apeꞌ laꞌifipa mondaꞌam laꞌelaꞌef mikilaꞌ fowaꞌ mandaꞌam. Deiꞌ main, ipeꞌ pegawa nemaf Dembinai niefiꞌianai nafiꞌi felefeleꞌ. \s1 Apeꞌ ina mowaꞌ alafugaha nogalomana Godi, owaꞌ \p \v 26 Iꞌi apeꞌ mogawa basef endilisimi ma deiꞌ apeꞌ mila ukup apeꞌimi atoma mofeꞌ mondaꞌ waf aonai laꞌelaꞌef, iꞌi mondaꞌam naꞌama, ina anona nemaf anona ofa nokwaha waf aonai apeꞌ mandaꞌanai, owaꞌ. \v 27 Iꞌi apeꞌ mondaꞌam naꞌama, nambimb apeꞌ umbamohapa endilisi mope mohafa nemaf anama God nowaloga apeꞌ ma nosapaꞌapa mofeꞌ nif luꞌwami fandumi. Nif amama anona nemaf fendo naumbih Godi. \v 28 Eaꞌ apeꞌ mogawa, emi egafis simbisilaꞌ miꞌuli anama God fowaꞌ nasoꞌ Mosesanai, ma epes bias o wenis sitilis sowalapa waf aonai esis sandaꞌanai, esis ina nambimb siti esis uwahipis, owaꞌ. Esis solaꞌapas sohas sogaꞌ. \v 29 Deiꞌ ipeꞌ ukup mape maꞌimama ma emi egafis sowaꞌ alafugaha Nogalomana Godi? Epes isima anona nemaf sofaꞌ nimanimi luꞌwami endilisi mikilaꞌ epes isima sambisilaꞌ miꞌuli anama God fowaꞌ nasoꞌ Mosesanai. Esimbel Kraisi anona ikwafa basef God naꞌi endilisimi atom mandaꞌ epes isima Ananisi etis boꞌwes. Eaꞌ epes isima sandaꞌam naꞌama saꞌi esimbel amama Kraisi falafumi atom, saꞌi gaꞌ Kraisi falafunai atona. Eaꞌ sandaꞌ basef findiwama Ambal Buꞌunai Godi nagiambapa naꞌa numafiapa. \v 30 Deiꞌ main, apeꞌ mogawa aman anama naꞌi, “Waf pegwa waf aonai, maol aeꞌanai. Aeꞌ atowe anona nemaf egwamasam.” Eaꞌ naꞌiam wapotiꞌ naꞌi, “Aeꞌ atowe Dembiwei anona nemaf ewaloga esis amam nematawa aeꞌasi ma basef luꞌwami.” \p \v 31 Iꞌi God laꞌifina nape namunai laꞌelaꞌef nohapila apeꞌ laꞌifina ma nogwamapa waf aonai apeꞌ mandaꞌanai, amama deiꞌ umbamahepa endilisi. \s1 Apeꞌ mitu laꞌifipa mombaleꞌefa God \p \v 32 Eaꞌ ipeꞌ ukup mopoma nemaf anama fowaꞌ, ipeꞌ pati nafifili Godi. Nemaf anama ipeꞌ pefaꞌ nimanimi luꞌwami endilisi. Owaꞌetin. Paitu laꞌifipa ma paliꞌamona wandafa waf aonai. \v 33 Anom nimeguf sandaꞌepa paitu laꞌafena naep amam nematawa hiesi sandaꞌ basef awami findiwama ipeꞌ, saseꞌepa nimanimi luꞌwami naep asasimi. Eaꞌ anom nimeguf sandaꞌam naꞌama etina enis amam nematawa, ipeꞌ paitu palomas pagiambamas. \v 34 Nemaf anama ipeꞌ pati esis amam nematawa sape kalabusi uwahipis pefaꞌ nimanimi palomas. Eaꞌ nemaf anama esis saloꞌ lagofepa sefaꞌ amamaga ipeꞌimi, ipeꞌ pandanifel ma fasoꞌmepa pape patilis. Deiꞌ main, ipeꞌ pegawa amamaga ipeꞌimi buꞌwami endilisi ataꞌ maꞌomepa, amama anona nemaf mupe laꞌelaꞌef. Amama mikilaꞌ endilisi amamaga amama saliꞌ sandaꞌmepami. \p \v 35 Eaꞌ deiꞌ ipeꞌ ina pekwaha waf buꞌunai paitu laꞌifipa, owaꞌ. Waf buꞌunai anama atona, God anona nemaf nogwamepa amamaga buꞌwami ma ipeꞌ. \v 36 Ipeꞌ pitu laꞌifipa ma pila okom Godi ma pefaꞌ amamaga buꞌwami fowaꞌ Anan naꞌiam endilisi ma niesiꞌipami. \q1 \v 37 Ina ataꞌ nogota laona. Nogota bandana eaꞌ, “Ama aman anama naꞌi niefiꞌi, anan nambimb nifiꞌi. Anan ina ataꞌ nupani, owaꞌ. \v 38 Eaꞌ epes buꞌwasi Aeꞌasi ofagema ma sope namis laꞌelaꞌef naꞌama. Esis sombaleꞌefa aeꞌ. Emi epen netanima nekwaha nembaleꞌefa Aeꞌ, okom Aeꞌanai ina boꞌona ma enin, owaꞌ.” \p \v 39 Apeꞌ ina epes umbamahapa matanima mefeꞌ makwaha mombaleꞌefa God ama owagama higililapa, owaꞌ. Apeꞌ epes mombaleꞌefana mofaꞌ ambal namunai mope andeandeꞌ laꞌelaꞌef. \c 11 \s1 Waf ofagena ma mombaleꞌefa God \p \v 1 Waf ofagena ma apeꞌ mombaleꞌefa God naꞌama. Opalef apeꞌimi mahapila amamaga amama apeꞌ mombaleꞌefana mape mohafama anona nemaf nigiꞌ neatagai noloma anom amamaga anona nemaf God nieseꞌapami. Amamaga amama naep apeꞌimi owaꞌ meatilumi, opalef apeꞌimi mogawa endilisi amamaga amama mape. \v 2 Amam fowaꞌimi mombaleꞌefa God naꞌama, amama atom deiꞌ Anan naꞌiam naꞌi, “Waf amamunai boꞌona.” \p \v 3 Apeꞌ mombaleꞌefa God, amama atom deiꞌ mogawa Anan nandaꞌ amamaga mape ilif etapi matagama basef Ananimi atom. Eaꞌ apeꞌ mogawa amamaga hiami apeꞌ matulumi, amama God nandaꞌama amamaga amama apeꞌ owaꞌ meatoloma naep apeꞌimi. \s1 Abel naloma Enok naloma Noa mombaleꞌefa God \p \v 4 Abel nembaleꞌefa God. Amama atom deiꞌ nefaꞌai anom amamaga nondolalima Godami boꞌom endilisi mikilaꞌ amama Kein nondolalima Godami. Abel nembaleꞌefa God, amama atom God naꞌi anan epen buꞌunai. God naꞌi ahoꞌma amamaga Abel nondolalimanami naꞌi amamaga amama boꞌom. Abel nagaꞌ eaꞌ, waf anan nembaleꞌefa Godanai siꞌi malogel ataꞌ nihiꞌambapa waf buꞌunai laꞌelaꞌef nape. \p \v 5 Enok nembaleꞌefa God deiꞌ God nefaꞌana nafeꞌ nalata ilif heven. Anan ina nagaꞌ, owaꞌ. Epes sagolopana saꞌi siti anan, eaꞌ ina satolona, owaꞌ. Deiꞌ main, God nefaꞌana. Amama naꞌama etin siꞌi buk Baibel naꞌiam naꞌi, \p “Fowaꞌ God ataꞌ owaꞌ nefaꞌana, nemaf anama Enok naliꞌ naila okom Godi.” \p \v 6 Epes owaꞌ sembaleꞌefa God, esis ina nambimb sila okom Ananinai, owaꞌ. Deiꞌ main, emi egafis siꞌi sefeꞌ felefeleꞌma God, esis sombaleꞌefana sogawa endilisi Anan nape namunai laꞌelaꞌef. Eaꞌ sembaleꞌefana ma God noseꞌas amamaga buꞌwami epes isima sagolopana endilisi. \p \v 7 Noa nembaleꞌefa God deiꞌ nihiꞌambana basefa amamaga anona nemaf migiꞌ meatagai, amamaga amama Anan owaꞌ ataꞌ notolom nogowami. Anan naila basef Godi nandaꞌ anona sip luꞌunai. Sip anama Noa naoꞌwa akwaꞌw kwaloma awasi ananisi safeꞌ sawis sapaina sape andeandeꞌ. Ina sagaꞌ, owaꞌ. Sapan. Anan nembaleꞌefa God. Amama atom siꞌi nandaꞌmasa basefa esis amam nematawa sape etapi hiꞌalas. Anan nembaleꞌefa God. Amama atom God nofalana naꞌi aman buꞌunai andeandeꞌ, siꞌi nandaꞌmasam emi egafis sembaleꞌefana. \s1 Abraham \p \v 8 Nemaf anama God nofala Abraham nakwaha wambel ananinai nafeꞌ etap God naꞌi neaseꞌanagoma eaꞌ anan nembaleꞌefana. Amama atom naila basef Godi nafeꞌ. Anan ina nagawa anama neafeꞌma, owaꞌ. Eaꞌ anan nembaleꞌefana deiꞌ nafeꞌ. \v 9 Anan nembaleꞌefa God eaꞌ nafeꞌ nape etap anama fowaꞌ gani God naꞌi basef endilisimi atom naꞌi neaseꞌanagoma. Anan nape etap anama siꞌi anan anona wambota. Nape ifagw selimi naloma Aisak naloma Jekop, amam biam anona nemaf mofaꞌ etap anama molomanai, siꞌi fowaꞌ God naliꞌ naꞌi basef amama naꞌi endilisimi atom. \v 10 Laꞌelaꞌef Abraham okom naꞌi ataꞌ niti wambel taun anama gani ilif olalef maim laꞌifimi motawa. God atona gawainai Anan okom naꞌi nondaꞌ wambel anama, eaꞌ nandaꞌana. \p \v 11 Sara akwaꞌw asaꞌw eaꞌ ina kola awasi, owaꞌ. Nemaf kola awasianai nafeꞌ hiꞌalana. Eaꞌ akwaꞌw kombaleꞌefa God. Amama atom deiꞌ God nandaꞌakw laꞌifikwa kola awani. Deiꞌ main, akwaꞌw kombaleꞌefana endilisi ma basef amama anan naꞌi endilisimi atom, kwaꞌi anan nambimb nigiꞌmam nondaꞌam andeandeꞌ siꞌi naꞌiam. \v 12 Eaꞌ deiꞌ aman anama atotona, anan hagona eaꞌ felefeleꞌma neagaꞌ nataga ahalomas awasi ananisi hiesi endilisi anona nemaf sigiꞌ seatagai. Esis sataga hiesi endilisi, sondahama ondowa motawa ilifi, maloma wesan naꞌoh naoh akata. Epes ina laꞌifisa seambam, owaꞌ. \p \v 13 Epes isima sembaleꞌefa God laꞌelaꞌef sape safeꞌma sagaꞌ. Ina saliꞌ sofaꞌ amamaga buꞌwami amama God naꞌi endilisi nieseꞌasami nemaf anama sape, ataꞌ owaꞌ. Esis sembaleꞌefana endilisi saitu laogon sandanifel siꞌi satolom. Eaꞌ sawalapa basef saꞌiam saꞌi, “Apeꞌ mape etap anaeꞌ siꞌi epes anona wambelipai. Apeꞌ mafiꞌi mape nogota bandana etap anaeꞌ anona wambelipai.” \p \v 14 Epes saꞌi basef amama, apeꞌ mogawas saꞌi sogolopa etap asasinai endilisinai. \v 15 Iꞌi ukup asasimi ataꞌ mape maꞌi wambel anama fowaꞌ sakwahona safiꞌi, deiꞌ esis ataꞌ eaf nafeꞌ sotanima sefeꞌagon. Owaꞌ, sandaiwaꞌ. \v 16 Eaꞌ deiꞌ esis ina sandaꞌam naꞌama, owaꞌ. Opalef asasimi mohafa anona etap buꞌunai endilisi nikilaꞌ anama fowaꞌiguma. Anama heven atogon. Amama atom deiꞌ God ina ambal aona ma epes isima saꞌi, “Ineꞌ God apeꞌ mandaꞌ lotumanai, owaꞌ.” \p Anan nandomba anona wambel taun ma epes isima sembaleꞌefanai sofeꞌ seapoma. \p \v 17 Abraham nembaleꞌefa God endilisi ma basef amama naꞌi endilisimi atom nalomanomi. Eaꞌ deiꞌ God nagwamba Abrahama neseꞌana Aisak nondolalimana ma God. Endilisi, Abraham nape nohafa noha nogalomana ananinai nondolalimana. \v 18 Eaꞌ God naliꞌ naꞌipana naꞌi, “Esis wambota Aisaki etis anona nemaf sofaꞌ agel wambota ineꞌinai.” \p \v 19 Abraham okom naꞌi naꞌama naꞌi, “Iꞌi aeꞌ ehana afuna, eaꞌ hapainai, nambimb God nefelona wapotiꞌ.” \p Eaꞌ deiꞌ apeꞌ miꞌiam miꞌi amama siꞌi God nafela Aisak netanima nohafel hiꞌagif wapotiꞌ ma Abraham notanima nofaꞌana. \s1 Aisak naloma Jekop naloma Josep \p \v 20 Aisak nembaleꞌefa God. Amama atom deiꞌ nefaloꞌma Jekop naloma Iso naꞌi God nondaꞌam laꞌifima amamaga buꞌwami naꞌi anona nemaf migiꞌ meatagai. \p \v 21 Jekop nembaleꞌefa God, deiꞌ nemaf anama felefeleꞌma naꞌi neagaꞌ, nefaloꞌma nogamana Josepi biam nandaꞌam mataga laꞌifim. Anan nahapila bandan nandahaꞌamon naitu nandanifel ma God nandaꞌ lotumana. \p \v 22 Josep nembaleꞌefa God. Amama atom deiꞌ felefeleꞌma naꞌi neagaꞌ anan naꞌi basefa anona nemaf esis Israel sokwaha etap hiagoma Isip sefeꞌ. Eaꞌ naꞌipasa sowa bihiguf alop ananimi hiꞌagif gani anona etap esis Israel sefeꞌ seapoma. \s1 Moses \p \v 23 Mamasana Mosesi sembaleꞌefa God. Amama atom deiꞌ mamaꞌwana kolana sambaheꞌana nape aomb wanom. Deiꞌ main, esis bias satolona boꞌona endilisi. Esis ina umbamahasa King dembinai Fero ma miꞌuli ananinai, owaꞌ. \p \v 24 Nemaf anama Moses nataga dembena, nembaleꞌefa God. Amama atom deiꞌ okom naꞌi nandaiwaꞌma esis sofalana siꞌi nemataꞌw akwama King Fero nogalomaꞌw, owaꞌ. \v 25 Naꞌi nefaꞌ nimanimi naꞌama etin neloma esis wambota atona Godi. Nandaiwaꞌma nila waf aonai ma nope nondanifel nogota anama bandana. \v 26 Anan okom naꞌi, iꞌi anan nofaꞌ ambal aonai ma agel Kraisi, amama buꞌwami endilisi mikilaꞌ otamba hiami maloma sosaf buꞌunai hianai naninani esis Isipi. Deiꞌ main, anan okom napoma amamaga amama buꞌwami endilisi anona nemaf God naꞌi endilisi nieseꞌanami. \p \v 27 Moses nembaleꞌefa God. Amama atom deiꞌ nohafel nakwaha etap hiagoma Isip. Anan ina umbamahana ma okom wandafunai King Feroi, owaꞌ. Anan siꞌi nati aman anama esis owaꞌ laꞌifisa seatolona naep asasimi. Eaꞌ deiꞌ nape laꞌifina. \v 28 Anan nembaleꞌefa God deiꞌ naila basef Ananimi ma gwaꞌaimi amama luꞌwami Pasova, naha sipsip nandaꞌ lotuma God. Eaꞌ nandaꞌ esimbel nandisam utagw ilif waꞌowaꞌol nemaf anama ensel anama noha awasi amam esis Isipi ina atuwasi noha esis Israel, owaꞌ. \s1 Esis Israel hiesi endilisi sombaleꞌefa God laꞌifis \p \v 29 Esis Israel sombaleꞌefa God. Amama atom deiꞌ satopaꞌ naoh agilima Embel Akwahimi matopaꞌ embel mambo safeꞌ akata siꞌi etap fatauguma. Eaꞌ esis Isip sati esis saitu laꞌafen, sagiꞌmas safeꞌ eaꞌ embel motanima mowambuꞌas mahas sagaꞌ hiꞌalas. \p \v 30 Esis Israel sombaleꞌefa God, amama atom deiꞌ safeꞌ tulif sandanogamom endalelemb sandaꞌ otamba sandaꞌami wambel Jeriko sape wik siꞌinai, nimeguf 7-peleim, eaꞌ endalelemb amama mandatal mowa etap. \p \v 31 Nemataꞌw akwama kwandaꞌ soꞌa waola amami Rahap, akwaꞌw kombaleꞌefa God. Amama atom deiꞌ amam biam mandambahoꞌ mafiꞌi matologini kumafiam andeandeꞌ. Eaꞌ deiꞌ akwaꞌw ina afuꞌw kwaloma epes isima wambelisi sosambala basef Godi, owaꞌ. \p \v 32 Eaꞌ deiꞌ aeꞌ ataꞌ iwatani maim basef wapotiꞌ? Owaꞌ. Nogota ina laona ma ataꞌ iꞌi basefa Gideon, Barak, Samson, Jepta, Devit naloma Samuel maloma amam profet, owaꞌ. \v 33 Amam amama membaleꞌefa God. Amama atom deiꞌ maitu laꞌifim mikilaꞌ wandaf mahagofa soldia amam king dembemi hiami. Mape dembemi mumafiasa waf buꞌunai eaꞌ mofaꞌ amamaga buꞌwami God naꞌi nieseꞌamami. Eaꞌ masopama malogofa mafis amama laion wandafumi luꞌwami. \v 34 Eaꞌ mahefa nif luꞌwami fandumi. Amam mafaꞌ mafeꞌma mindihiꞌama bainah eaꞌ ina mapisilam, owaꞌ. Amam ina mape laꞌifim, eaꞌ nambimb mofaꞌ pepel Godi. Eaꞌ mataga laꞌifim endilisi ma wandaf mahagofa amam soldia hiami epes esis anona wambota. \v 35 Anom amam magaꞌi motanima mohafel wapotiꞌ, mamasas amamuwai watolom waoꞌwam. Enis epes sandaꞌ kalabus eaꞌ esis naumbih sahambombaga alop asasinai endilisi, felefeleꞌma seagaꞌ. Iꞌi esis sila basef asasimi, nambimb sokwahis sefeꞌ wafifis. Owaꞌ, esis ina saila basef asasimi, owaꞌ. Esis ukup mapoma anona nemaf sotanima sohafel hiꞌagif sofaꞌ ambal namunai, naꞌama andeandeꞌ endilisi. \v 36 Enis sofaꞌ nimanimi ma esis naumbih saꞌi basef findiwaimi ma esis, sahas endilisi. Eaꞌ enis sowaꞌas sen sandaꞌas sape sandaꞌ kalabus. \v 37 Enis, naumbih sakwaha otamba sahas afis. Eaꞌ enis, sandaꞌas awes endilisi. Enis sofaꞌ so satopaꞌas alop asasinai biefis etis. Eaꞌ enis, sahas bainah sagaꞌ. \p Eaꞌ enis sembaleꞌefa Godi sowahoꞌ alop mafis sipsipi meme siꞌi luwaguf safeꞌ. Esis amamaga hiami aꞌasa alop asasinai. Eaꞌ naumbih sandaꞌmas waf aonai endilisi saseꞌas nimanimi. \v 38 Eaꞌ deiꞌ safaꞌ safeꞌ ganigani sandambahoꞌ etap wafiguma epes aꞌagoma. Enis sandambahoꞌ etap magali, halafutagw, enis sandambahoꞌ otamba luꞌwami magal mawis nomoni, eaꞌ etap fetauguma. Esis amam nematawa boꞌwes endilisi. Amama atom deiꞌ epes etapasi ina boꞌwesa sope solomas, owaꞌ. \p \v 39 Epes isima hiesi sembaleꞌefa God. Amama atom deiꞌ sefaꞌ agof buꞌwami ma naep ananimi. Eaꞌ esis ina deiꞌ sofaꞌ amamaga amama buꞌwami fowaꞌ God naꞌiam endilisi nieseꞌasami, ataꞌ owaꞌ. \v 40 Deiꞌ main, fowaꞌ gani God okom naꞌi nandondomba anom amamaga buꞌwami endilisi ma apeꞌ. Amamaga amama mikilaꞌ amamaga esis fowaꞌisi sembaleꞌefanai saꞌi sofaꞌami. God nandaꞌam naꞌama ma anona nemaf esis sotaga boꞌwes endilisi sofaꞌam solomapa. \c 12 \s1 Apeꞌ naep miti Jisas milana mombaleꞌefana \p \v 1 Deiꞌ apeꞌ mondaꞌ main? Epes fowaꞌisi sembaleꞌefa Godi saitu salipapa siꞌi elagw luꞌwami maseꞌalepa mindiwapapa sihiꞌambapa waf sembaleꞌefanai. Amama atom apeꞌ deiꞌ mokwaha amamaga amama mandaꞌ apeꞌ nimanipai maloma waf aonai nowaꞌapai. Eaꞌ mondaꞌ opalef apeꞌimi laꞌifima mosagih mehip ma sagih buꞌunai anama God nandandepana musagihanai meataga ikwaf. \v 2 Naep apeꞌimi miti Jisas atona anan ofagonama baleꞌef apeꞌinai, nowataniana netaga andeandeꞌma mombaleꞌefana laꞌifipa laꞌelaꞌef mope. Fowaꞌ Anan okom napoma danifela anona nemaf naꞌi nofaꞌanai, deiꞌ naitu laꞌifina. Eaꞌ nefaꞌ lawag usiꞌinai tuꞌwanainai nagaꞌ. Anan okom napoma nambimb nofaꞌ nimanimi luꞌwami nogaꞌ lawag anama, amama falafumi atom. Anan ina umbamahana ma gaꞌ anama, owaꞌ. Eaꞌ deiꞌ nape felefeleꞌma sia buꞌunai Godi lagel daꞌisinai. \s1 God naseꞌapa nimanimi apeꞌ ma nondaꞌapa mila basef ananimi \p \v 3 Ipeꞌ ukup miꞌi andeandeꞌma nimanimi amama fowaꞌ nofaꞌami. Epes isima sandaꞌ waf aonai sowaꞌana alafugah Jisas endilisi sandaꞌana kwapeteꞌana. Eaꞌ Anan naitu laꞌifina endilisi. Ipeꞌ ukup mopoma amama ma ina alaꞌuta nepa, owaꞌ. Pepe laꞌifipa. \v 4 Ipeꞌ papaꞌ paloma waf aonai ma pahagofana, eaꞌ ipeꞌ ina deiꞌ papaꞌ pafeꞌ patagama wandaf luꞌunai sahepa esimbel malipa pagaꞌ, ataꞌ owaꞌ. \v 5 Aꞌi ipeꞌ ukup maseꞌepa ma basef amama God nandaꞌama ipeꞌ ma nefela ukup ipeꞌimi nendaꞌepa petaga laꞌifipa? Anan deiꞌ nofalepa batausana Ananipei naꞌi, \q1 “Awasi aeꞌipei, maina nemaf Dembinai neseꞌepa nimanimi ma nondaꞌepa pila basef ananimi, ipeꞌ ina piꞌi nimanimi amama anan naseꞌepami falafumi, owaꞌ. Maina nemaf niꞌi neseꞌepa nimanimi amama, ukup ipeꞌimi ina aom, owaꞌ. \v 6 Deiꞌ main, emi egafis Dembinai okom nainailas endilisi Anan nandaꞌas naꞌama etina sondaꞌ waf Ananinai buꞌunai. Eaꞌ emi egafis Dembinai numafias niꞌi awasi ananisi, nahas nondaꞌas sila waf buꞌunai wapotiꞌ ma sogawana andeandeꞌ silana.” \p \v 7 Maina nemaf nimanimi luꞌwami meatagamepa, ipeꞌ pitu laꞌifipa piꞌi ahoꞌma God nondaꞌepa pila basef ananimi. Anan nandaꞌmepa waf anama siꞌi awasi Ananisi. Deiꞌ main, ahapas amamusi ina mape matilis sandaꞌ waf aonai, owaꞌ. \v 8 Ahapas hiesi mahas mandaꞌasa someꞌ basef silam sope andeandeꞌ. Iꞌi ahapepa owaꞌ mondaꞌepa pila basef amamumi, ipeꞌ ina awasi amamupei endilisi, owaꞌ. Ipeꞌ siꞌi pataga etina amam hiami. \v 9 Ipeꞌ ukup mopoma anom basef wapotiꞌ amama. Apeꞌ etapipai hiapai ahapapa apeꞌimi mandaꞌapa mila basef amamumi eaꞌ manifelom mefela agof amamumi. Amama atom deiꞌ apeꞌ andeandeꞌma mofeꞌ owina Ahalomapa nape ilifi numafi ambagof apeꞌimi ma mofaꞌ ambal namunai. \v 10 Amam ahapapa apeꞌimi etapami mandaꞌapa maila basef amamumi nogota bandana atona, mandahama ukup amamumi. Eaꞌ God nandaꞌapa mail basef ananimi ma nagiambamapa endilisi ma mofaꞌ waf buꞌunai Ananinai atona andeandeꞌ. \v 11 Ahalomapa naseꞌapa nimanimi ma nandaꞌapa mail basef ananimi, nemaf anama apeꞌ ina mandanifel, owaꞌ. Ukup apeꞌimi aom endilisi. Nahapa ma mondaꞌ waf buꞌunai. Atuwasi mondaꞌ waf buꞌunai atona, opalef apeꞌimi mope awanem. \s1 Apeꞌ mitu laꞌifipa endilisi \p \v 12 Ipeꞌ dowa lagof ipeꞌimi ama nigis laꞌifima pendaꞌ maol Godi. Iꞌi nembawa boꞌwagah ipeꞌimi ekep pehepa, boꞌwagah mokwaepa, ipeꞌ dowam mehip pitu laꞌifipa endilisi. \v 13 Ipeꞌ pendaꞌ eaf ipeꞌinai boꞌona nefeꞌ. Ama nambimb epes boꞌwagah awomisi ina awes hiꞌilas, owaꞌ. Nambimb sotaga boꞌwes wapotiꞌ. \p \v 14 Ipeꞌ deiꞌ pendaꞌ maol laꞌifipa ma pila waf opalef mope awanem peloma epes hiesi. Eaꞌ pila waf anama buꞌunai andeandeꞌ, pepe Dembinai ananipei etipa endilisi. Epen waf anama aꞌani, anona nemaf enin ina niti Dembinai, owaꞌ. \v 15 Ipeꞌ pindumafuma andeandeꞌ. Naꞌama enin alupini ipeꞌini newa ma waf aonai nelolama God nigiambaman etina nefaꞌan netanimani nepe andeandeꞌ. Naꞌama enin alupini ipeꞌini nendaꞌ waf aonai siꞌi lawag aonai nail nola gwaꞌaimi awami, eaꞌ neseꞌepa nimanimi ipeꞌ nendaꞌ ipeꞌ hipei petaga awepa ma naep Godi. \v 16 Naꞌama enin epen atitin nila waf aonai soꞌa waulanai. Ipeꞌ pindumafuma andeandeꞌ. Naꞌama enin epen atitin neseꞌana alafuga God siꞌi fowaꞌ Iso nandaꞌama natala gwaꞌaimi nogota bandana eaꞌ nakwaha amamaga buꞌwami ahalomana nandondombam maꞌomanai. \v 17 Ipeꞌ pegawa, Iso naꞌi notambel nefeꞌma nofaꞌ amamaga amama buꞌwami eaꞌ God naꞌi owaꞌ. Iso napoma lef atona nofaꞌai amamaga amama, eaꞌ owaꞌ. Eaf aꞌana ma notanima nomboma okom nowaꞌ alafugama waf aonai wapotiꞌ. \s1 Apeꞌ mataga ma halaf buꞌunai Saion \p \v 18 Deiꞌ ipeꞌ ina pataga pape felefeleꞌma anom amamaga patolom pahapilam lagof ipeꞌimi, siꞌi halaf anama Sainai,\f + \fr 12:18 \ft Niti Kisim Bek 19:16-22, 20:18-21, Lo 4:11-12, 5:22-27.\f* owaꞌ. Halaf anama nif luꞌwami maloma owamb luꞌunai endilisi naloma uf luꞌunai laꞌifinai \v 19 naloma alof nalef naloma anona malogel naꞌi basef. Esis amam nematawa Juda sameꞌ malogel anama nandaꞌ basef, esis umbamahas saꞌipa Moses basef laꞌifimi naꞌama saꞌi, “Apeꞌ mandaiwaꞌ ma memeꞌana wapotiꞌ.” \p \v 20 Deiꞌ main, esis umbamahas endilisi ma basef amama God naꞌipasami. Anan naꞌi naꞌama naꞌi, “Iꞌi enin epen o anona mafin nefeꞌ felefeleꞌma halaf anama, ipeꞌ pehan otamba ma nogaꞌ.” \p \v 21 Esis umbamahas kwapeteꞌ endilisi ma amamaga amama satolomi. Amamaga amama luꞌwami endilisi mandaꞌ Moses umbamahana kwapeteꞌana ma natolom. Eaꞌ naꞌi, “Aeꞌ umbamahe kwapeteꞌe ma atolom.” \p \v 22 Ipeꞌ ina pataga ma amamaga amama, owaꞌ. Ipeꞌ pataga halaf Saion, wambel luꞌunai taun God nape namunai laꞌelaꞌef. Anama Jerusalem dambaiguma nape heven. Ipeꞌ patagama ensel hiami endilisi mandatama mape mandanifel. \v 23 Ipeꞌ pafiꞌi pandakolas paloma epes Godi, awasi ananisi saliꞌi. God nandaꞌ agof asasimi mape wambel anama ilif. Ipeꞌ pafiꞌi felefeleꞌma God, anan jas nowaloga epes hiesi saloma ambagof epes fowaꞌ God naꞌi boꞌwes andeandeꞌ. \v 24 Eaꞌ pafiꞌi felefeleꞌma Jisas, Anan nape laꞌafen numafi basef dambaimi God naꞌi endilisimi atom. Eaꞌ pafiꞌi esimbel ananimi fowaꞌ nealiꞌama ipeꞌ, nandaꞌ basef amama mataga laꞌifim. Esimbel amama mawalapa anona eaf buꞌunai endilisi. Basefa eaf anama nikilaꞌ endilisi basef Abeli. Deiꞌ main, basefa esimbel Abeli mofala Goda nogwa waf aonai. Eaꞌ esimbel Jisasi atom God nakwaha waf aonai epes sandaꞌanai. \s1 Apeꞌ mundumafuma andeandeꞌ \p \v 25 Ipeꞌ pindumafuma andeandeꞌ. Naꞌama pewaꞌ alafugaha aman anama deiꞌ naꞌi. Fowaꞌ gani etap anaeꞌ God naꞌipasa basef laꞌifimi endilisi esis amam nematawa, eaꞌ sesambala basef ananimi. Nogota anama fowaꞌ sesambalom, esis ina laꞌifisa sofaꞌ sefeꞌ sindihiꞌama okom wandafunai Godi, owaꞌ. Fowaꞌ God naꞌiam etap anaeꞌ eaꞌ deiꞌ nape heven naꞌi basef laꞌifimi endilisi ma apeꞌ. Iꞌi apeꞌ mowaꞌ alafugaha Anan, anona nemaf apeꞌ wapotiꞌ ina laꞌifipa ma mofaꞌ mefeꞌ mindihiꞌama okom wandafunai Ananinai, owaꞌ. \v 26 Fowaꞌ God naseꞌana miꞌuli ananinai Moses, malogel ananinai nakotoꞌma etap anaeꞌ. Eaꞌ deiꞌ naꞌipapa naꞌi, “Owagama anona nemaf aeꞌ ekotoꞌma etap wapotiꞌ. Ina ekotoꞌma etap atona, owaꞌ. Ekotoꞌma etap noloma heven ilif wapotiꞌ.” \p \v 27 Basef amama maꞌi, “Anona nemaf wapotiꞌ,” mihiꞌambapa naꞌama. Amamaga fowaꞌ God nandaꞌami anona nemaf nokotoꞌmam mefeꞌ hegililam hiꞌilam. Eaꞌ anom amamaga buꞌwami ma pe buꞌunai ina mokotoꞌami, amama laꞌifim mope laꞌelaꞌef. \p \v 28 Amama atom apeꞌ minifela God. Deiꞌ main, deiꞌ apeꞌ felefeleꞌ muwis numafiapa wambel Godi, anama epes ina laꞌifisa sokotoꞌmagon, owaꞌ. Apeꞌ mondaꞌ lotumana mefela agel ananinai umbamohapa ma mila okom ananinai atona. \v 29 Deiꞌ main, God apeꞌ mandaꞌ lotumanai, Anan siꞌi nif luꞌwami fando amamaga awami hiꞌalam. \c 13 \s1 Apeꞌ ukup mimila alupusi endilisi \p \v 1 Ipeꞌ Kristen, ukup mimila sahin owan ipeꞌisi laꞌelaꞌef. \v 2 Ipeꞌ ina ukup moseꞌepama pigiambama epes anona wambelisi sifiꞌi ifagw ipeꞌimi, owaꞌ. Ipeꞌ pegawa, fowaꞌ gani enis epes sandaꞌ waf anama ma sagiambama enis epes, esis sofaꞌ anom ensel safeꞌ sumafiam ifagw asasimi. Esis ina sogawa saꞌi amam ensel mafiꞌi, owaꞌ. Saꞌi enis epes etapasi. \v 3 Ipeꞌ ukup mopoma esis alupusi sape sandaꞌ kalabusi siꞌi ipeꞌ pandaꞌ kalabus palomas. Eaꞌ ukup mopoma epes isima sofaꞌ nimanimi alop asasinai, pigiambamas siꞌi ipeꞌ etipa pefaꞌ nimanimi alop ipeꞌinai pelomas. \p \v 4 Ipeꞌ amam nematawa pandaseꞌama eaꞌi, pendaꞌ waf anama notaga nope andeandeꞌ. Ipeꞌ ina pendaꞌ waf aonai, owaꞌ. Deiꞌ main, ipeꞌ pegawa anona nemaf God nogwamipei waf aonai ma amam nematawa sandaꞌ waf soꞌa waulanai saloma amam nematawa isima sahambombaga waf sandasoꞌamainai. \v 5 Ipeꞌ ina pila waf aonai anama ukup mohafel endilisi ma otamba, owaꞌ. Amamaga ipeꞌ pahapilami, amama ipeꞌ ukup mopomam naꞌama miꞌi, “Amama andeandeꞌ. Amama nambimb dendeꞌma apeꞌ.” \p Deiꞌ main, God naꞌiam naꞌi, “Aeꞌ ina anona nemaf okom noseꞌe ipeꞌ ewaꞌepa alafuga, owaꞌ.” \p \v 6 Eaꞌ deiꞌ apeꞌ mondaꞌapa motaga laꞌifipa opalef apeꞌimi miꞌiam naꞌama miꞌi, \q1 “Dembinai nagiambama apeꞌ. Eaꞌ apeꞌ ina umbamahapa, owaꞌ. Nambimb epes laꞌifisa sondaꞌ maina apeꞌ? Owaꞌ!” \s1 Apeꞌ mila waf amam agufumi mumafi esis Kristeni \p \v 7 Ipeꞌ ukup mopoma amam agufumi ipeꞌimi fowaꞌ mawalapa basef Godi ma ipeꞌ. Ipeꞌ ukup mopoma feꞌ buꞌunai amamunai eaꞌ pefeꞌ pila waf amam membaleꞌefa God. \v 8 Jisas Krais nape naꞌama etin siꞌi nambatiꞌ, deiꞌ wapotiꞌ, eaꞌ nope anona nemaf laꞌelaꞌef hihif. \v 9 Ipeꞌ pindumafuma andeandeꞌ. Naꞌama anom basef hiami mamumami mufiꞌi momboma opalef ipeꞌimi eaꞌ pekwaha eaf Godi. Iꞌi ukup apeꞌimi laꞌelaꞌef mopoma God nagiambamapa naꞌa, naꞌama andeandeꞌ. Opalef apeꞌimi ina motaga laꞌifima mila miꞌuli epesi ma meaꞌ gwaꞌaimi mamumami, owaꞌ. Waf anama saila miꞌuli anama ina nagiambama amam nematawa sailanai, owaꞌ. \s1 Amamaga God okom naꞌiami buꞌwami apeꞌ mondolalimanami \p \v 10 Apeꞌ anona balata nape sondolalima Goda, anama Krais atona naseꞌana alop ananinai siꞌina nondolalimana naseꞌanana God. Eaꞌ amam pris mondolalima God ipat anama selinai sandaꞌ lotuwanai, amam ina laꞌifima ma gwaꞌaimi ma balata anama, owaꞌ. \v 11 Pris anama dembinai nape naliꞌ ma pris hiami anan atona nofaꞌ esimbel amama nawis ipat nomon waꞌol, nape etina boꞌwagon andeandeꞌ endilisi, nondolalima Goda nokwaha waf aonai epes sandaꞌanai. Eaꞌ mafis alop siꞌina mefaꞌana mawisi mandaꞌ nif maofam andeꞌma anama esis Israel sapoma. \v 12 Amama atom Jisas wapotiꞌ nofaꞌ nimanimi nagaꞌ wambel endambel uta andeꞌma nasaꞌopas nandaꞌas boꞌwes andeandeꞌ ma esimbel ananimi. \v 13 Eaꞌ deiꞌ apeꞌ wapotiꞌ mefeꞌma Anan endalelemb andeꞌ, ma mondaꞌ ambagof apeꞌimi aom siꞌi anan fowaꞌ ambal aona. \v 14 Deiꞌ main, apeꞌ mogawa etap anaeꞌ apeꞌ ina anona wambel taun nape laꞌelaꞌef, owaꞌ. Apeꞌ deiꞌ mape mandaꞌam magolopa wambel taun anama anona nemaf naꞌi neatagai. \p \v 15 Amama atom deiꞌ ape mefela agel Godi luꞌuna moseꞌana danifela laꞌelaꞌefa agel Jisasi, mondaꞌam naꞌama siꞌi amamaga buꞌwami mondolalimanami. Apeꞌ mondolalimana naꞌama. Moseꞌana malogof apeꞌimi Anan eaꞌ mowalapa basefa agel ananinai. \v 16 Ipeꞌ ina ukup moseꞌepama pendaꞌ waf buꞌunai esis amam nematawa, owaꞌ. Eaꞌ amamaga maꞌoma ipeꞌ pewalogam peseꞌama tuꞌwanim epes isima amamaga aꞌasi. Deiꞌ main, God okom naꞌiam endilisi waf anama siꞌi amamaga buꞌwami ipeꞌ pasoꞌanama pindolalimanami. \p \v 17 Amam agufumi ipeꞌimi maꞌi migiambamepa eaꞌ mumafi ipeꞌ laꞌelaꞌef. Ama anona nemaf amam mowalapa basefa Goda maol hianai mandaꞌana mumafi ipeꞌ. Amama atom deiꞌ ipeꞌ pila basef amamumi eaꞌ pepe owina amam. Iꞌi pendaꞌam naꞌama ma amam mondanifela mondaꞌ maol anama ma ukup amamumi ina aom mupan. Iꞌi amam mondaꞌana moloma ukup awami, amama nambimb ina migiambamepa, owaꞌ. \s1 Beten buꞌunai ma migiambamapa atona etin \p \v 18 Ipeꞌ pendaꞌ betena God nigiambama afaꞌ. Afaꞌ ogawa basef mape opalef nomoni maꞌiami maꞌipasa basef mihiꞌambafa waf afaꞌinai ina aona, owaꞌ. Eaꞌ deiꞌ waꞌi wila waf buꞌunai andeandeꞌ nimeguf hiami laꞌelaꞌef. \v 19 Aeꞌ okom naꞌi endilisi ma ipeꞌ pendaꞌ betena God nigiambame ma nambimb etanima efeꞌmago ipeꞌ mehip. \p \v 20 God Anan ofagonama okom awanena. Anan nafela Dembinai apeꞌinai Jisas nohafel hiꞌagif wapotiꞌ. Esimbel Jisasi malo mandaꞌ basef naꞌi endilisimi atom mape laꞌelaꞌef motaga laꞌifim. Esimbel anama atom Jisas nataga Dembinai numafi esis Kristen siꞌi amam mumafi sipsip. \v 21 Aeꞌ aꞌi God nondaꞌepa laꞌifipa neseꞌepa waf buꞌunai hianai ipeꞌ ma pila okom Ananinai atona. Eaꞌ aꞌi Anan nondaꞌ opalef apeꞌimi nomon ama mowalapa waf hianai buꞌunai Anan okom naꞌinai ma pepel Jisas Kraisi atona. Eaꞌ aꞌi epes hiesi sefela agel ananinai luꞌuna laꞌelaꞌef hihif. Endilisi. \s1 Anom basef tuꞌwanim \p \v 22 Ipeꞌ alupipei, aeꞌ aꞌipipa basef laꞌifimi, pemeꞌ basef andaꞌami ma efela ukup ipeꞌimi endaꞌepa petaga laꞌifipa. Deiꞌ main, basef amama aeꞌ andaꞌama ipeꞌ, amama basef bandami atom. \v 23 Aeꞌ aꞌi ipeꞌ pegawa esis sakwaha owalomapa apeꞌinai Timoti, eaꞌ ina ataꞌ nandaꞌ kalabus, owaꞌ. Iꞌi anan nifiꞌi netagama aeꞌ ulal, nambimb afaꞌ biafa ofoꞌo etin utilipa. \p \v 24 Ipeꞌ pendaꞌmago nemaf buꞌunai afaꞌinai ma amam agufumi hiami ipeꞌimi molomago esis amam nematawa Godi hiesi. Esis Kristen alupusi sape Itali sandaꞌmepago nemaf buꞌunai ipeꞌ. \p \v 25 Aeꞌ aꞌi God nigiambamepa naꞌa eaꞌ nope nolomago ipeꞌ hipei nondaꞌepa laꞌifipa.