\id JHN \h Juan \toc1 Ñꞌoom cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesucristo na seiljeii Juan \toc2 Juan \toc3 Jn. \mt1 Ñꞌoom cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesucristo na seiljeii Juan \c 1 \s1 Juu na cwiluiiñe ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom tuiiñê na tsꞌaⁿ jom \p \v 1 Xjeⁿ na to̱ꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na tqueeⁿ chaꞌtso, juu na cwiluiiñe ñꞌoomꞌm maxjeⁿ mꞌaaⁿ ñꞌeⁿñê. Ndoꞌ chaꞌtso na cwiluiiñê mati juu canda̱a̱ꞌñꞌeⁿ cwiluiiñe. \v 2 Juu na cwiluiiñe ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom mꞌaaⁿ ñꞌeⁿñê xjeⁿ na jnaⁿjndyeecheⁿnaꞌ. \v 3 Chaꞌtso na maniom na tqueⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom, ñꞌeeⁿ quia tqueⁿna joonaꞌ. Cwii cwii nnom na maniom, ñequiiꞌcheⁿ na ñꞌeeⁿ na tqueⁿna joꞌ. \v 4 Tseixmaⁿ cheⁿnqueⁿ na ticantycwii na wanoomꞌm. Juu joꞌ na matseixmaaⁿ matseijomnaꞌ chaꞌcwijom chom na matseixueeñenaꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ. \v 5 Juu naxuee na matseixmaaⁿ, matseicano̱o̱ⁿnaꞌ chaꞌtso na cwiꞌoo nacjooꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Sa̱a̱ chaꞌtso joo joꞌ tîcanda̱a̱ nlqueⁿnaꞌ xjeⁿ ꞌnaaⁿnaꞌ jom. \p \v 6 Tyomꞌaaⁿ cwii tsaⁿsꞌa na jñom Tyꞌo̱o̱tsꞌom na mꞌaⁿ nnꞌaⁿ judíos. Juan jndyu tsaⁿꞌñeeⁿ. \v 7 Jñoom na tyꞌiom Tyꞌo̱o̱tsꞌom tsꞌiaaⁿ jom na nncwjiꞌyuuꞌñê cantyja ꞌnaaⁿꞌ Cristo na cwiluiiñe naxueeñe, tyochꞌeeⁿ na ljoꞌ cha chaꞌtsondye nnꞌaⁿ ñꞌeⁿ Cristo nlaꞌyuꞌna. \v 8 Nchii nqueⁿ cwiluiiñê naxueeñe sa̱a̱ jñoom na nncwjiꞌyuuꞌñê cantyja ꞌnaaⁿꞌ juu na cwiluiiñe naxueeñe. \v 9 Cristo cwiluiiñê naxueeñe na mayuuꞌcheⁿ, tuiiñê tsjoomnancue. Jom mañequiaaⁿ naxuee nnom ticwii cwii tsꞌaⁿ. \p \v 10 Nquii na cwiluiiñe ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom, tyomꞌaaⁿñe tsjoomnancue, sa̱a̱ meiiⁿ na jom tqueeⁿ juunaꞌ, maxjeⁿ tîcalaꞌno̱ⁿꞌ nnꞌaⁿ ꞌñeeⁿ cwiluiiñê. \v 11 Tyjeꞌcañoom nnꞌaⁿ judíos na mañecwii ndyuaana ñꞌeⁿñê, sa̱a̱ tîcatoꞌñoomna jom. \v 12 Sa̱a̱ ntꞌomndye joona toꞌñoomna jom, ndoꞌ tyolaꞌyuꞌna ñꞌeⁿñê. Nda̱a̱ joona tquiaaⁿ na cwilaꞌxmaⁿna ntseinda Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \v 13 Nchii cwiluiindyena ntseinaaⁿ chaꞌxjeⁿ na cwiluiindye nda nnꞌaⁿ. Meiⁿ nchii cwiluiindyena ntseinaaⁿ ee na queeⁿya tsꞌom cwii tsꞌaⁿ. Tomti maqueⁿnaꞌ joona ntseinaaⁿ ee nqueⁿ lꞌue tsꞌoom. \p \v 14 Nquii na cwiluiiñe ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom tuiiñe na tsꞌaⁿ, tyomꞌaaⁿñe quiiꞌntaaⁿna. Canda̱a̱ꞌya mꞌaaⁿ na candyaꞌ tsꞌom nnꞌaⁿ, ndoꞌ cwiluiiñe na mayuuꞌ. Ntyꞌiaanda̱a̱yâ quia seitꞌmaaⁿꞌñe Tyꞌo̱o̱tsꞌom juu. Quia tuii na ljoꞌ saaliuuyâ na ñenquii cwiluiiñe Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \v 15 Juanꞌñeeⁿ tyocwjiꞌyuuꞌñê cantyja ꞌnaaⁿꞌ juu quia seiweeⁿ jñeeⁿꞌeⁿ nda̱a̱ nnꞌaⁿ. Tsoom: \p —Nquiuꞌyoꞌ na jnda̱ ñetsjo̱o̱ na ꞌio cha nleitquiooꞌñe cwii tsꞌaⁿ quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ na meiⁿchjoo ticꞌoomꞌnaꞌ ja ñꞌeⁿñê, ee maxjeⁿ mꞌaaⁿ cwii tjo̱o̱cheⁿ na nluiindyo̱. Manquii tsꞌaⁿ na mandyowindyooꞌ luaaꞌ joꞌ. \p \v 16 Jom canda̱a̱ꞌñꞌeⁿ naya matseixmaaⁿ. Cantyja ꞌnaaⁿꞌ joꞌ matioꞌnaaⁿñe Tyꞌo̱o̱tsꞌom chaꞌtsondyo̱. Cwii nnom na jnda̱ toꞌño̱o̱ⁿya na matioꞌnaaⁿñê jaa, jnda̱ mañoomcheⁿ na cwitoꞌño̱o̱ⁿya. \v 17 Lꞌo̱ Moisés tquiaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom ljeii na matsa̱ꞌntjomnaꞌ. Sa̱a̱ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesucristo cwiliuuya na candyaꞌ tsꞌom Tyꞌo̱o̱tsꞌom jaa ndoꞌ na cwiluiiñê ñꞌoom na mayuuꞌ. \v 18 Tjaaꞌnaⁿ cwii tsꞌaⁿ na jnda̱ ntyꞌiaaꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Macanda̱ nquii Jnaaⁿ na ñecwiiñe, juu jnda̱ tꞌmo̱ⁿ nda̱a̱ya chiuu cwiluiiñê. \s1 Ñꞌoom na tjeiꞌyuuꞌñe Juan tsaⁿ na tyotseitsꞌoomñe nnꞌaⁿ \r (Mt. 3:11-12; Mr. 1:7-8; Lc. 3:15-17) \p \v 19 Nnꞌaⁿ judíos na cwiluiitquiendye Jerusalén jñoomna ntyee cwentaana na mꞌaaⁿ Juan ñequio ntꞌom levitas na cwindyeꞌntjom naquiiꞌ watsꞌom. Tyꞌioomna tsꞌiaaⁿ ntyeeꞌñeeⁿ na cataꞌxꞌee naⁿꞌñeeⁿ nnom Juan ꞌñeeⁿ cwiluiiñê. \v 20 Jom ndyeyu tjeiꞌyuuꞌñê, tsoom: \p —Ja nchii Cristo cwiluiindyo̱. \p \v 21 Joꞌ chii taꞌxꞌeetina nnoom: \p —¿Aa profeta Elías ꞌu? \p Jom tꞌo̱o̱ⁿ: \p —Nchii joꞌ ja. \p Taꞌxꞌeenndaꞌna nnoom: \p —Quia joꞌ, ¿aa cwiluiindyuꞌ profetaꞌñeeⁿ na matso Moisés na nñequiaa ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nda̱a̱ya? \p Sa̱a̱ tꞌo̱o̱ⁿ: \p —Nchii joꞌ ja. \p \v 22 Joꞌ chii jluena nnoom: \p —¿Quia joꞌ ꞌñeeⁿ cwiluiindyuꞌ? Catsuꞌ cha ya nntꞌo̱o̱yâ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na jñoom jâ. ¿Chiuu matsuꞌ cheⁿnncuꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsꞌiaaⁿ na matseiꞌxmaⁿꞌ? \p \v 23 Luaa ñꞌoom na seilcweeⁿꞌeⁿ nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ. Matsoom: \p —Ja matsꞌaa chaꞌxjeⁿ na tso profeta Isaías quia tsoom: “Mꞌaaⁿ cwii tsꞌaⁿ na matseiwe jndyeeꞌ jo ndoꞌ ndyuaa yuu tjaa nnꞌaⁿ cꞌoom. Calajndaaꞌndyoꞌ na nquii na tjacantyja na cwiluiitꞌmaⁿñe nntsa̱ꞌntjom ꞌo.” \p \v 24 Nnꞌaⁿ na laꞌxmaⁿ tmaaⁿꞌ fariseos jñoomna naⁿꞌñeeⁿ. \v 25 Ndoꞌ taꞌxꞌeendyeti naⁿꞌñeeⁿ nnoom. Jluena: \p —Matsuꞌ na ꞌu meiⁿ nchii Cristo cwiluiindyuꞌ, meiⁿ Elías, meiⁿ nquii profeta na tso Moisés na nñequiaa ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nda̱a̱ya, quia joꞌ ¿chiuu na matseitsꞌoomndyuꞌ nnꞌaⁿ? \p \v 26 Ndoꞌ tꞌo̱ Juan nda̱a̱na. Tsoom: \p —Ja matseitsꞌoomndyo̱ nnꞌaⁿ ñequio ndaatioo, sa̱a̱ quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ mꞌaaⁿ cwii tsꞌaⁿ na ticalaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ. \v 27 Majom na nntsꞌaaⁿ tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom quia na jnda̱ ꞌndiinaꞌ ja, ee maxjeⁿ mꞌaaⁿ cwii tjo̱o̱cheⁿ na nluiindyo̱. Ja meiⁿ cweꞌ na nndiꞌntjo̱ⁿya nnoom tilꞌuendyo̱. \p \v 28 Luaaꞌ tuii cwii joo na jndyu Betábara, jo ntyja na macaluiꞌ ñeꞌquioomꞌ xndyaaꞌ jndaa Jordán yuu na tyotseitsꞌoomñe Juan nnꞌaⁿ. \s1 Jesús cwiluiiñê catsmaⁿ tsmeiⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom \p \v 29 Xuee na jnda̱ we na tuii na luaaꞌ, ntyꞌiaaꞌ Juan na ndyowindyooꞌ Jesús na mꞌaaⁿ. Matsoom nda̱a̱ jâ na mꞌaaⁿyâ ñꞌeⁿñê joꞌ joꞌ: \p —Queⁿꞌyoꞌ cwenta, luaaꞌ tsꞌaⁿ na cwiluiiñe catsmaⁿ tsmeiⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na juu matseicanduuꞌ jnaaⁿ nnꞌaⁿ. \v 30 Mañejuu tsꞌaⁿ na jnda̱ ñetsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ na ꞌio cha nleitquiooꞌñe cwii tsꞌaⁿ quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ na tꞌmaⁿti cwiluiiñe, nchiiti ja. Ee mꞌaaⁿ cwii tjo̱o̱cheⁿ na nluiindyo̱. \v 31 Xjeⁿ na to̱ꞌa na matseitsꞌoomndyo̱ nnꞌaⁿ ñequio ndaatioo, meiⁿ ticatseiꞌno̱ⁿꞌa na jom tsꞌiaⁿꞌaⁿ na nntseicanoomꞌm jnaaⁿ nnꞌaⁿ. Sa̱a̱ matsꞌaa tsꞌiaaⁿmeiiⁿ cha catseicaꞌmo̱ⁿnaꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ Israel na ljoꞌ cwiluiiñê. \p \v 32 Ndoꞌ Juan tjeiꞌyuuꞌñetyeeⁿ nda̱a̱yâ. Matsoom: \p —Ntyꞌiano̱o̱ⁿ na jnaⁿ Espíritu Santo cañoomꞌluee. Jndyocue chaꞌcwijom catuꞌ, ljooꞌñe ñꞌeⁿñê. \v 33 Xjeⁿꞌñeeⁿ meiⁿ tîcatseiꞌno̱ⁿꞌa ꞌñeeⁿ juu na nluiiñe nquii na nntseicanduuꞌ jnaaⁿ nnꞌaⁿ. Sa̱a̱ tjañjoomꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ quia jñom Tyꞌo̱o̱tsꞌom ja na catseitsꞌoomndyo̱ nnꞌaⁿ, tsoom no̱o̱ⁿ: “Nntyꞌiaꞌnjomꞌ na nndyocue Espíritu nacjooꞌ cwii tsꞌaⁿ, ndoꞌ nljooꞌñe ñꞌeⁿñê. Juu tsaⁿꞌñeeⁿ jnda̱ tyꞌio̱ⁿya tsꞌiaaⁿ jom na nntseitsꞌoomñê nnꞌaⁿ ñꞌeⁿ Espíritu Santo.” \v 34 Ndoꞌ jnda̱ ntyꞌiano̱o̱ⁿya na tuii na ljoꞌ ñꞌeⁿñê. Joꞌ chii macwjiꞌyuuꞌndyo̱ na jom cwiluiiñê Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \s1 Nnꞌaⁿ na tꞌmaⁿjndyee Jesús na calaꞌjomndyena ñꞌeⁿñê \p \v 35 Cwiicheⁿ xuee meintyjeeꞌnndaꞌ Juan ñequio wendyô̱ jâ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌoom na mañequiaaⁿ. \v 36 Ndoꞌ quia ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ Jesús na mawjaawinom joꞌ joꞌ, matsoom nda̱a̱yâ: \p —Cantyꞌiaꞌyoꞌ, luaaꞌ tsꞌaⁿ na cwiluiiñe catsmaⁿ tsmeiⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \p \v 37 Ndoꞌ wendyô̱ jâ na cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌoom na tyoñequiaaⁿ, quia na jndya̱a̱yâ ñꞌoomwaaꞌ, saantyjo̱o̱yâ naxeⁿꞌ Jesús. \v 38 Taqueⁿ Jesús ndoꞌ ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ na cwitsaantyjo̱o̱yâ naxeeⁿꞌeⁿ. Taxꞌeeñê nda̱a̱yâ, tsoom: \p —¿Aa waa na nlꞌaꞌyoꞌ ja? \p Ndoꞌ lꞌuuyâ nnoom: \p —Rabí, ¿cwaaⁿ wꞌaa nncjaꞌmeintyjeꞌ jeꞌ? Ñꞌoom rabí matsonaꞌ tsꞌaⁿ na maꞌmo̱ⁿ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \p \v 39 Matsoom nda̱a̱yâ: \p —Quioꞌyoꞌ mana nntyꞌiaꞌyoꞌ. \p Quia joꞌ saayâ ñꞌeⁿñê wꞌaa na tjameintyjeeⁿꞌeⁿ. Ndoꞌ chaꞌna ñequiee na matmaaⁿ na squia̱a̱yâ ñꞌeⁿñê. Ljooꞌndyô̱ ñꞌeⁿñê hasta na jnda̱ teinco̱o̱ⁿꞌ. \p \v 40 Ja Juan ñequio Andrés, tyjee Simón Pedro, jâ jndya̱a̱yâ ñꞌoom na tso Juanꞌñeeⁿ, ndoꞌ saantyjo̱o̱yâ naxeⁿꞌ Jesús. \v 41 Juu Andrésꞌñeeⁿ tjacalꞌueeⁿ xioom Simón. Matsoom nnom: \p —Jnda̱ jliuuyâ juu na cwiluiiñe Mesías. (Ñꞌoomwaaꞌ matsonaꞌ Cristo, nquii na tqueⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na cwjiꞌnꞌmaaⁿñe nnꞌaⁿ.) \p \v 42 Quia joꞌ tjañꞌoom Andrés xioom na mꞌaaⁿ Jesús. Ntyꞌiaaꞌ Jesús juu, ndoꞌ matsoom: \p —ꞌU re, Simón, jnda Jonás ꞌu. Jeꞌ nntseicajndyuya ꞌu Cefas. (Ñꞌoomwaaꞌ matsonaꞌ Pedro.) \s1 Maꞌmaⁿ Jesús Felipe ñequio Natanael \p \v 43 Cwiicheⁿ xuee seijndaaꞌñe Jesús na nncjaⁿ tsꞌo̱ndaa Galilea. Quia ljoꞌcheⁿ teincwiñê ñꞌeⁿ Felipe. Matsoom nnom: \p —Candyoꞌtseijomndyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ tsꞌiaaⁿ na matsꞌaa. \p \v 44 Juu Felipeꞌñeeⁿ mañeꞌcwii tsjomꞌm ñequio Andrés ñꞌeⁿ Pedro. Joona nnꞌaⁿ tsjoom Betsaida. \v 45 Ndoꞌ tjacalꞌue Felipe Natanael. Matsoom nnom: \p —Jnda̱ jliuuyâ nquii na cantyja ꞌnaaⁿꞌ seiljeii Moisés nacjooꞌ libro na chuunaꞌ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na matsa̱ꞌntjomnaꞌ. Ndoꞌ mati ntꞌomcheⁿ profetas tyolaꞌljeiina cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ. Majuu Jesús joꞌ, tsꞌaⁿ tsjoom Nazaret, na cwilue nnꞌaⁿ na jnda José juu. \p \v 46 Tso Natanael: \p —Ndooꞌ ntyjii na cweꞌ Nazaret xocwitquiooꞌñe cwii tsꞌaⁿ na tꞌmaⁿ nnteijneiⁿ nnꞌaⁿ. \p Tꞌo̱ Felipe nnoom, matso: \p —Candyoꞌ sa. Nntyꞌiaꞌnjomꞌ jom. \p \v 47 Ntyꞌiaaꞌ Jesús na ndyocwjeꞌcañoom Natanael jom. Matsoom: \p —Cantyꞌiaꞌyoꞌ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ tiquinquiuꞌnnꞌaaⁿ nnꞌaⁿ. Jom mayuuꞌcheⁿ cwiluiiñê tsꞌaⁿ Israel. \p \v 48 Taxꞌeeñe Natanael nnoom: \p —¿Chiuu ljeiꞌyuꞌ Ta na ljoꞌ matseixmaⁿya? \p Tꞌo̱ Jesús, matsoom nnom: \p —Cwii tjo̱o̱cheⁿ na nncjaacwaⁿ Felipe ꞌu, ntyꞌiaya ꞌu quia mꞌaaⁿꞌ waꞌ xꞌee tsꞌoom higuera ꞌnaⁿꞌ. \p \v 49 Ndoꞌ tꞌo̱ Natanael, matsoom: \p —ꞌU tsꞌaⁿ na maꞌmo̱o̱ⁿꞌ ñꞌoom naya nda̱a̱ nnꞌaⁿ, ꞌu maxjeⁿ cwiluiindyuꞌ Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom. ꞌU cwiluiindyuꞌ rey cwentaa jâ nnꞌaⁿ Israel. \p \v 50 Tꞌo̱ Jesús: \p —¿Aa cweꞌ ncꞌe na tsjo̱o̱ya na ntyꞌiaya ꞌu xꞌee tsꞌoom higuera ꞌnaⁿꞌ, aa cweꞌ joꞌ na matseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱? Maxjeⁿ maniom na jndati laꞌxmaⁿnaꞌ cantyja ꞌnaⁿya na quia wjaꞌntyꞌiaꞌ. \p \v 51 Ndoꞌ matsotyeeⁿ nnom: \p —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ. ꞌO nntyꞌiaꞌyoꞌ na nnaaⁿ cañoomꞌluee. Ndoꞌ nntyꞌiaꞌyoꞌ na nnquiocue ángeles na mꞌaaⁿ ja na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaaⁿya na mꞌaaⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom, ndoꞌ na nncꞌoowanndaꞌna. \c 2 \s1 Toco tsꞌaⁿ tsjoom Caná tsꞌo̱ndaa Galilea \p \v 1 Xuee jnda̱ ndyee na tuii na luaaꞌ toco cwii tsꞌaⁿ tsjoom Caná, tsꞌo̱ndaa Galilea. Ndoꞌ seijomñe tsondyee Jesús. \v 2 Ndoꞌ joo nnꞌaⁿ na tꞌunco tꞌmaⁿna Jesús ñequio jâ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê na mati calajomndyô̱ ñꞌeⁿndyena na cwiꞌuncona. \v 3 Jnda̱ na ntquieꞌ winom, tsondyee Jesús tso nnoom: \p —Ticwijndeii winom. \p \v 4 Tꞌo̱ Jesús nnom, matsoom: \p —Naⁿ, ¿ljoꞌ nntsaꞌ ja? Tyooweꞌntyjo̱ xjeⁿ na nntsꞌaa cwii nnom na tixocanda̱a̱ nluii na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa. \p \v 5 Matso tsoñeeⁿ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na cwindyeꞌntjom joꞌ joꞌ: \p —Calꞌaꞌyoꞌ chaꞌtso na nntsa̱ꞌntjoom ꞌo. \p \v 6 Maniom ñꞌoom na cwiqua̱a̱ⁿ jaa nnꞌaⁿ judíos na cwinndyuuꞌa ñequio na cwitmaaⁿya ꞌnaⁿ. Wꞌaa yuu na toco tsaⁿꞌñeeⁿ meintyjeeꞌ yom ljoo tꞌmaⁿ na tuiinaꞌ ñꞌeⁿ ljo̱ꞌ, na quiwilꞌueeꞌndyena na cwilaꞌcanda̱a̱ꞌndyena costumbreꞌñeeⁿ. Cwiwijndeii cwii cwii tsjooꞌñeeⁿ chaꞌna ñequiee hasta yom xjo lata ndaa. \v 7 Seineiⁿ Jesús nda̱a̱ nnꞌaⁿ na cwindyeꞌntjom joꞌ joꞌ. Matsoom: \p —Calacatoꞌyoꞌ ljoomeiⁿꞌ ñequio ndaatioo. \p Ndoꞌ jlaꞌcatooꞌ naⁿꞌñeeⁿ joonaꞌ hasta tooꞌ cwijomnaꞌ. \v 8 Jnda̱ joꞌ matsoom nda̱a̱na: \p —Jeꞌ catjeiꞌyoꞌ chjoowiꞌ juunaꞌ. Catsaañꞌomꞌyoꞌ na mꞌaaⁿ tsꞌaⁿ na matsa̱ꞌntjom nnꞌaⁿ na cwilaꞌñꞌoomꞌndye nantquie. \p Joꞌ chii tyꞌeñꞌomna juunaꞌ na mꞌaaⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ. \v 9 Ndoꞌ juu tsꞌaⁿ na matsa̱ꞌntjom naⁿꞌñeeⁿ tꞌuu chjoowiꞌ ndaatioo na jnda̱ seicwaqueⁿ Jesús na winom. Ticaljeii tsaⁿꞌñeeⁿ yuu jnaⁿnaꞌ sa̱a̱ nnꞌaⁿ na cwindyeꞌntjom joꞌ joꞌ nquiucheⁿna yuu tjeiiꞌna juunaꞌ. Quia joꞌ tcwaⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ tsꞌaⁿ na macoco. \v 10 Matsoom nnom: \p —Ticwii cwii joo na ñetjo̱ na tꞌunco nnꞌaⁿ, najndyee tyoñeꞌquia nnꞌaⁿ winom na yaticheⁿ na nncwe ncꞌiaana. Ndoꞌ quia na jnda̱ mawjaacjoo naⁿꞌñeeⁿ na cwiwena, quia joꞌ cwiñeꞌquiana winom na ticueꞌntyjo̱ na yanaꞌ. Sa̱a̱ ꞌu jeꞌ, jnda̱ seiljoꞌ winom na yaticheⁿ na quia jeꞌcheⁿ nleilꞌuenaꞌ. \p \v 11 Mꞌaaⁿ Jesús Caná tsꞌo̱ndaa Galilea quia sꞌaajñeeⁿ tsꞌiaaⁿ na tixocaluii na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa. Ndoꞌ na luaaꞌ sꞌaaⁿ tꞌmo̱o̱ⁿ na tꞌmaⁿ cwiluiiñê. Mancꞌe joꞌ na jâ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê, jnaⁿnaꞌ na cwilayuuꞌâ ñꞌeⁿñê. \p \v 12 Jnda̱ na tuii na luaaꞌ, quia joꞌ jâ nnꞌaⁿ na cwindya̱a̱yâ ñꞌoom na mañequiaaⁿ, saayâ Capernaum ñꞌeⁿñê, ñequio tsoñeeⁿ ñequio ntyjeeⁿ. Ndoꞌ ljooꞌndyô̱ joꞌ joꞌ cwantindyo xuee. \s1 Tjeiꞌ Jesús nnꞌaⁿ quiiꞌ watsꞌom tꞌmaⁿ Jerusalén \r (Mt. 21:12-13; Mr. 11:15-18; Lc. 19:45-46) \p \v 13 Juu xjeⁿꞌñeeⁿ jnda̱ wjaawindyooꞌ nncueeꞌ ncuee pascua quia jaa nnꞌaⁿ judíos cwilacwja̱a̱ canmaⁿ. Joꞌ chii saayâ Jerusalén ñꞌeⁿ Jesús. \v 14 Tachꞌeeⁿꞌ watsꞌom tꞌmaⁿ, joꞌ joꞌ ljeiiⁿ nnꞌaⁿ na cwinda̱a̱ quioondyo ñꞌeⁿ canmaⁿ ñꞌeⁿ cantuꞌ. Ndoꞌ mati meindyuaandye nnꞌaⁿ na cwilaꞌjndyoondye sꞌom ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ na cwiꞌooquieꞌ watsꞌom. \v 15 Ndoꞌ jnda̱ na ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ na luaaꞌ, quia joꞌ sꞌaaⁿ lꞌuaa tsjaꞌjneiⁿ, jnda̱ chii jleintyjo̱o̱ⁿ naⁿꞌñeeⁿ. Tjeiiⁿꞌeⁿ chaꞌtsondye joona chꞌeeⁿꞌ tachꞌeⁿ watsꞌomꞌñeeⁿ. Mati canmaⁿ ñꞌeⁿ quioondyo. Ndoꞌ seicantqueeⁿ meiⁿsa na cwileiꞌcho nnꞌaⁿ na cwilaꞌjndyoondye sꞌom joꞌ joꞌ. Seiquiaⁿ sꞌom ꞌnaaⁿ naⁿꞌñeeⁿ. \v 16 Ndoꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na cwinda̱a̱ cantuꞌ matsoom: \p —Catjeiꞌyoꞌ quiooꞌmꞌaⁿꞌ ñjaaⁿñe. Tacalꞌaꞌyoꞌ na waaꞌ Tsotya̱ya na matseijomnaꞌ chaꞌna tsꞌua. \p \v 17 Quia joꞌ jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaaⁿ na calaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ tjañjoomꞌ nꞌo̱o̱ⁿyâ ñꞌoom na mawaa cjooꞌ libro Salmos. Matsonaꞌ: “Nlaꞌcueeꞌ nnꞌaⁿ ja jnaaⁿꞌ na queeⁿ tsꞌo̱o̱ⁿya na nleilꞌueeꞌndyena waaꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom chaꞌxjeⁿ na matsa̱ꞌntjomnaꞌ.” \p \v 18 Ndoꞌ taꞌxꞌee nnꞌaⁿ judíos nnoom, jluena: \p —¿Cwaaⁿ tsꞌiaaⁿ nntsaꞌ na tixocaluii juunaꞌ na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa na mꞌmo̱ⁿnaꞌ nda̱a̱yâ na waa najndeii na matseixmaⁿꞌ na nmeiiⁿꞌ macheꞌ? \p \v 19 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na, matsoom: \p —Calatyuiꞌyoꞌ watsꞌomwaañe ndoꞌ ñeꞌndyee xuee nntseiwa̱nndaꞌa juunaꞌ. \p \v 20 Ndoꞌ tꞌo̱o̱ nnꞌaⁿ judíosꞌñeeⁿ: \p —Wenꞌaaⁿ nchooꞌ yom ntyu tjacaa na tuii watsꞌomwaañe, ndoꞌ ꞌu jeꞌ ¿aa cweꞌ ñeꞌndyee xuee nntseiweꞌ juunaꞌ? \p \v 21 Sa̱a̱ seijoomꞌñê na juu seiiⁿꞌeⁿ cwiluiiñenaꞌ watsꞌom. \v 22 Joꞌ chii jnda̱ na tquiaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom na tandoꞌxcoom jnda̱ na tueeⁿꞌeⁿ, jâ nnꞌaⁿ na cwindya̱a̱yâ ñꞌoom na mañequiaaⁿ tjañjoomꞌ nꞌo̱o̱ⁿyâ na ljoꞌ tsoom. Ndoꞌ jlayuuꞌâ ñꞌoom na seineiiⁿ ndoꞌ mati ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiyo teiljeii. \s1 Ntyjii Jesús chiuu waa naquiiꞌ tsꞌom tsꞌaⁿ \p \v 23 Yocheⁿ na tyomꞌaaⁿ Jesús Jerusalén na tyowaa xuee Pascua quia jaa nnꞌaⁿ judíos cwilaꞌwja̱a̱ya canmaⁿ, nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ joꞌ joꞌ tyontyꞌiaana jndye nnom tsꞌiaaⁿ na tyochꞌeeⁿ na tixocanda̱a̱ nluii na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa. Joꞌ chii jndyendyena tyolaꞌyuꞌna na cwiluiiñê Cristo. \v 24 Sa̱a̱ tînquiaañê ñꞌeⁿndyena, ee ntyjeeⁿ chiuu nꞌomna. \v 25 Meiⁿ ticaⁿnaꞌ na cwjiꞌyuuꞌñe tsꞌaⁿ nnoom cantyja ljoꞌ laꞌxmaⁿ nnꞌaⁿ, ee maxjeⁿ mantyjeeⁿ chiuu nꞌomna. \c 3 \s1 Tyjeeꞌcañoom Nicodemo Jesús \p \v 1 Tyomꞌaaⁿ cwii tsꞌaⁿ na tyoluiitquieñe quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ judíos. Tsaⁿꞌñeeⁿ tyotseijomñê ñꞌoom na quitꞌmaⁿ nꞌom nnꞌaⁿ tmaaⁿꞌ fariseos. Jom jñoom Nicodemo. \v 2 Jñoom na mꞌaaⁿ Jesús cwii teijaaⁿ. Matsoom nnom: \p —Maestro, manquiuuyâ na ꞌu cwiluiindyuꞌ tsꞌaⁿ na jñom Tyꞌo̱o̱tsꞌom na caꞌmo̱ⁿꞌ ñꞌoom naya ꞌnaaⁿꞌaⁿ nda̱a̱yâ. Ee xocanda̱a̱ nntsaꞌ tsꞌiaaⁿmeiⁿꞌ xeⁿ nchii Tyꞌo̱o̱tsꞌom mꞌaaⁿ ñꞌeⁿndyuꞌ. \p \v 3 Jesús tꞌo̱o̱ⁿ, matsoom nnom: \p —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ njomꞌ, xeⁿ ticaluiixcoñe tsꞌaⁿ tixocanda̱a̱ nntseijomñe cantyja na matsa̱ꞌntjom Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \p \v 4 Ndoꞌ taxꞌeeñe Nicodemo nnoom, matso: \p —¿Chiuu nntsꞌaa tsꞌaⁿ na nluiiñennaaⁿꞌaⁿ na jnda̱ tquieñê? Ee tixocanda̱a̱ nncjaaquieeꞌnnaaⁿꞌaⁿ tsiatsjaaⁿꞌ tsoñeeⁿ ndoꞌ na nluiiñennaaⁿꞌaⁿ. \p \v 5 Jesús tꞌo̱o̱ⁿ, matsoom nnom: \p —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ya njomꞌ. Xeⁿ ticaluiiñe tsꞌaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ ndaatioo ndoꞌ ñequio Espíritu, tixocanda̱a̱ nncjaquieeꞌñê cantyja na matsa̱ꞌntjom Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \v 6 Ncꞌe na nnꞌaⁿ jaa, joꞌ chii mati ndaaya mannꞌaⁿ joona. Maluaaꞌ matseijomnaꞌ tsꞌaⁿ na tuiiñe cantyja ꞌnaaⁿꞌ Espíritu Santo. Tseixmaⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \v 7 Tinntseiñꞌeeⁿꞌñenaꞌ tsꞌomꞌ juu ñꞌoom na matsjo̱o̱ya: “Maxjeⁿ jndeiꞌnaꞌ na caluiindyoꞌxcoꞌyoꞌ.” \v 8 Ndiꞌ na cꞌuaa camꞌaaⁿ jndye, sa̱a̱ tileicantyjo̱ꞌ yuu jnaⁿnaꞌ, meiⁿ yuu wjaanaꞌ. Malaaꞌtiꞌ matseijomnaꞌ na tileicalaꞌno̱ⁿꞌ nnꞌaⁿ chiuu waa na tuiiñe tsꞌaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Espíritu. \p \v 9 Tꞌo̱ Nicodemo, tsonnaaⁿꞌaⁿ: \p —Maxjeⁿ ticatseiꞌno̱ⁿꞌa. \p \v 10 Matso Jesús: \p —Aa ljoꞌ, ndoꞌ ꞌu tꞌmaⁿ cwiluiindyuꞌ na maꞌmo̱o̱ⁿꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ Israel. Joꞌ chii ticatseitiuuya na tileicatseiꞌno̱ⁿꞌ ñꞌoommeiiⁿ. \v 11 Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ya njomꞌ. Matseina̱ⁿya cantyja na mantyjiiya, ndoꞌ macwjiꞌyuuꞌndyo̱ ljoꞌ na jnda̱ ntyꞌiano̱o̱ⁿ, sa̱a̱ ꞌo tiñeꞌcalayuꞌyoꞌ ñꞌoomꞌñeeⁿ. \v 12 Jnda̱ mamatseina̱ⁿya nda̱a̱ nnꞌaⁿ cantyja ꞌnaaⁿ ꞌnaⁿ na niom tsjoomnancue cha calaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ, sa̱a̱ tiñeꞌcalayuꞌyoꞌ ñꞌoomꞌñeeⁿ. Quia joꞌ, ¿chiuu ya nntsꞌaa cha na nlayuꞌyoꞌ ñꞌoom na mañequia cantyja ꞌnaaⁿꞌ cañoomꞌluee? \p \v 13 ’Ee tjaaꞌnaⁿ tsꞌaⁿ na jnda̱ tjawa cañoomꞌluee cha nnda̱a̱ nntseicandii nnꞌaⁿ chiuu macaⁿnaꞌ na calꞌana na nlcoꞌxcwenaꞌ ntyjii Tyꞌo̱o̱tsꞌom ñꞌeⁿndyena. Macanda̱ ja na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaaⁿya cañoomꞌluee ntyjiiya. \v 14 Quia ñetꞌom nnꞌaⁿ judíos jo ndoꞌ ndyuaa yuu na tjaa nnꞌaⁿ cꞌom, quia joꞌ tyꞌiom Moisés cwii xjo na tuiinaꞌ chaꞌna catsuu cjooꞌ cwii tsꞌoom. Maluaaꞌ matseijomnaꞌ na nntyꞌioom nnꞌaⁿ ja tsꞌoomꞌnaaⁿ na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaaⁿya cañoomꞌluee. \v 15 Luaaꞌ nluii cha meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na matseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ nntseixmaⁿ na ticantycwii na nncwandoꞌ. \s1 Tyꞌo̱o̱tsꞌom mꞌaaⁿ na candyaꞌ tsꞌoom nnꞌaⁿ \p \v 16 ’Ncꞌe Tyꞌo̱o̱tsꞌom tꞌmaⁿ waa na mꞌaaⁿ na candyaꞌ tsꞌoom nnꞌaⁿ tsjoomnancue, joꞌ chii Ja na ñennco̱ na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ tquiaaⁿ na tuiindyo̱ cha ticwii cwii tsꞌaⁿ na nntseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ tixocatsuuñe. Mꞌaaⁿ na ticantycwii na wandoꞌ. \v 17 Ja na cwiluiindyo̱ Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom nchii jñoom ja quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ cha na catꞌuiiya joona cantyja jnaaⁿna. Jom jñoom ja cha nnda̱a̱ nluiꞌnꞌmaaⁿndyena. \p \v 18 ’Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na nntseiyuꞌ ñequio ja, ticatꞌuii Tyꞌo̱o̱tsꞌom juu cantyja ꞌnaaⁿꞌ jnaaⁿꞌ. Sa̱a̱ meiⁿquia tsꞌaⁿ na tiñeꞌcatseiyuꞌ, jeꞌ mamatꞌuiinaꞌ juu cantyja jnaaⁿꞌ, ee na tiñeꞌcatseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ na macanda̱ ja cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ. \v 19 Jnda̱ mamatꞌuiinaꞌ nnꞌaⁿ na tyoolayuꞌ ee ja na cwiluiindyo̱ naxuee jnda̱ tyja̱cano̱o̱ⁿya joona, sa̱a̱ neiiⁿtinaꞌ na cwilaꞌjomndyena cantyja ꞌnaaⁿꞌ na jo̱o̱ⁿñe, ee cwilꞌana yuu na ticatsa̱ntjomnaꞌ. \v 20 Ee ticwii cwii tsꞌaⁿ na machꞌee natia, jeeⁿ jnoomꞌm ja na cwiluiindyo̱ naxueeñe. Tsaⁿꞌñeeⁿ tiñeꞌcatseijomñê ñꞌeⁿndyo̱ ja, ee jeeⁿ nquiaⁿꞌaⁿ na nntseicano̱o̱ⁿya natia na machꞌeeⁿ. \v 21 Sa̱a̱ juu tsꞌaⁿ na machꞌee yuu na matyꞌiomyanaꞌ, tsaⁿꞌñeeⁿ matseijomñê ñꞌeⁿndyo̱ ja na cwiluiindyo̱ naxueeñe. Ndoꞌ na ljoꞌ cwiwitquiooꞌya na chaꞌtso na machꞌeeⁿ, machꞌeeⁿ ncꞌe Tyꞌo̱o̱tsꞌom mꞌaaⁿ ñꞌeⁿñê. \s1 Matseineiⁿti Juan cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesús \p \v 22 Jnda̱ joꞌ jluiꞌ Jesús Jerusalén ndoꞌ jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaaⁿ na calaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿ tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ, mati jluiiꞌâ ñꞌeⁿñê. Tyomaꞌno̱o̱ⁿyâ ñꞌeⁿñê tsꞌo̱ndaa Judea. Tyomꞌaaⁿyâ joꞌ joꞌ cwantindyo xuee. Ndoꞌ jndye nnꞌaⁿ tquieꞌcañom jom na nleitsꞌoomndye. \v 23 Mati Juan tyotseitsꞌoomñê nnꞌaⁿ cwii joo na jndyu Enón, manndyooꞌ Salim, ee majndye ndaatioo mꞌaaⁿ joꞌ. Ndoꞌ tyoꞌoo nnꞌaⁿ na tyotseitsꞌoomñê joona. \v 24 Ee xjeⁿꞌñeeⁿ tyoojuꞌ Herodes jom wꞌaancjo. \p \v 25 Quia joꞌ ntꞌom nnꞌaⁿ judíos na cwilaꞌjomndye ñꞌoom na mañequiaa jom, jlaꞌñꞌeeⁿꞌ ndyueena ñequio ncꞌiaana nnꞌaⁿ judíos na cweꞌ tquieya. Ee cwilaꞌntjaꞌndye naⁿꞌñeeⁿ ñꞌeⁿndyena cwaaⁿ cwii nnom na jndati tseixmaⁿ na cwiwitsꞌoomndye nnꞌaⁿ. ¿Aa cantyja ꞌnaaⁿꞌ ñꞌoom na mañequiaa Juan, oo, aa cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesús? \v 26 Quia joꞌ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌoom na mañequiaa Juan tyꞌentyjaaꞌna jom. Jluena nnoom: \p —ꞌU ta na maꞌmo̱o̱ⁿꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nda̱a̱yâ, juu tsꞌaⁿ na tyocañꞌeⁿ ñꞌeⁿndyuꞌ xndyaaꞌ jndaa Jordán, nquii na tjeiꞌyuuꞌndyuꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ nda̱a̱yâ, cantyꞌiaꞌ, cwiwitsꞌoomndye nnꞌaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ, ndoꞌ chaꞌtsondye nnꞌaⁿ cwiꞌoontyjo̱ naxeeⁿꞌeⁿ. \p \v 27 Juan tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱na, matsoom: \p —Tjaa na nnda̱a̱ nntsꞌaa tsꞌaⁿ xeⁿ nchii Tyꞌo̱o̱tsꞌom matseijndaaꞌñê ljoꞌ nntseixmaⁿ tsꞌaⁿ. \v 28 Mancjoꞌyoꞌ nquiuꞌyoꞌ na ñetsjo̱o̱ cantyja ꞌnaⁿya, ja nchii Cristo cwiluiindyo̱. Tyꞌo̱o̱tsꞌom tyꞌioom tsꞌiaaⁿ ja na catseijndo̱ꞌa nꞌom nnꞌaⁿ na calaꞌjndaaꞌndyena naquiiꞌ nꞌomna na calaꞌljona Cristo. \v 29 ꞌO cwilaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ ñꞌoom na tjañoomꞌ na juu tsaⁿsꞌa na macoꞌñom yuscu na macoco ñꞌeⁿñê, masaaꞌ yuscuꞌñeeⁿ jom. Sa̱a̱ juu tsꞌaⁿ na matseijomñe ñꞌeⁿ tsaⁿsꞌaꞌñeeⁿ, nchii mꞌaaⁿ na liooꞌ na macoꞌñom xꞌiaaꞌ yuscuꞌñeeⁿ. Nchii joꞌ. Cwiquioo na neiiⁿꞌ na mandiiñe ñꞌoom na matseineiⁿ xꞌiaaꞌ. Maluaaꞌ matseijomnaꞌ na matseicanda̱a̱ꞌñenaꞌ na neiⁿya cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesús. \v 30 Joꞌ chii jeeⁿ xcwe na jom cjaaluiitꞌmaⁿñetyeeⁿ sa̱a̱ ja catseicjetinaꞌ. \s1 Luaa nquii na jnaⁿ cañoomꞌluee \p \v 31 Tsoti Juan: \p —Ncꞌe tsaⁿmꞌaaⁿꞌ jnaaⁿ cañoomꞌluee, tꞌmaⁿti cwiluiiñê, nchiiti chaꞌtsondye nnꞌaⁿ. Ja na cweꞌ tsꞌaⁿ ja, matseixmaⁿya cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjoomnancue ndoꞌ matseina̱ⁿya cantyja ꞌnaaⁿꞌnaꞌ. Sa̱a̱ nquii tsaⁿmꞌaaⁿꞌ na jnaaⁿ cañoomꞌluee, cwiluiitꞌmaⁿñetyeeⁿ na chaꞌtso. \v 32 Ndoꞌ macwjiꞌyuuꞌñê cantyja na jnda̱ ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ ñequio na jnda̱ jñeeⁿ, sa̱a̱ tjaaꞌnaⁿ ꞌñeeⁿ juu ñeꞌcoꞌñom ñꞌoom na macwjiꞌyuuꞌñê. \v 33 Juu tsꞌaⁿ na macoꞌñom ñꞌoom na macwjiꞌyuuꞌñê, matseijomñe tsaⁿꞌñeeⁿ na Tyꞌo̱o̱tsꞌom cwiluiiñe na mayuuꞌ. \v 34 Ee nquii na jñom Tyꞌo̱o̱tsꞌom jo nda̱a̱ nnꞌaⁿ, ñꞌoomꞌm matseineiⁿ, ee canda̱a̱ꞌya mañequiaaⁿ Espíritu na cwiluiiñê naquiiꞌ tsꞌom. \v 35 Nquii Tyꞌo̱o̱tsꞌom na cwiluiiñê Tsotya̱a̱ya mꞌaaⁿ na candyaꞌ tsꞌoom Jnaaⁿ. Ndoꞌ naquiiꞌ lꞌo̱ jnda̱ tqueeⁿ chaꞌtsoti na maniom. \v 36 Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na matseiyuꞌ ñequio Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom, matseixmaⁿ na ticantycwii na wandoꞌ añmaaⁿꞌ. Sa̱a̱ ꞌñeeⁿ juu na ticatseiñꞌoomꞌñe na nntseiyuꞌ ñequio Jnaaⁿ, tsaⁿꞌñeeⁿ xocandaaꞌ na nncwandoꞌ añmaaⁿꞌ. Tyeⁿ waa na matseiwꞌii Tyꞌo̱o̱tsꞌom juu. \c 4 \s1 Jesús ñequio yuscu tsꞌo̱ndaa Samaria \p \v 1 Nnꞌaⁿ na cwiluiindye tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ fariseos tyondyena na majndyendyeti nnꞌaⁿ teitsꞌoomndye cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesús, nchiiti cantyja ꞌnaaⁿꞌ Juan. \v 2 Sa̱a̱ na mayuuꞌcheⁿ nquii Jesús tîcatseitsꞌoomñê nnꞌaⁿ. Macanda̱ jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaaⁿ na calaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê, jâ lꞌaayâ tsꞌiaaⁿꞌñeeⁿ. \v 3 Joꞌ chii quia na jñeeⁿ na luaaꞌ cwilue fariseosꞌñeeⁿ, jlueeⁿꞌeⁿ tsꞌo̱ndaa Judea ñꞌeⁿndyô̱ na nntsaayâ Galilea. \p \v 4 Ndoꞌ na cwitsaayâ joꞌ joꞌ majndaaꞌ na nncwino̱o̱ⁿyâ tsꞌo̱ndaa Samaria. \v 5 Joꞌ chii squia̱a̱yâ cwii tsjoom na jndyu Sicar tsꞌo̱ndaa Samaria. Tsjoomꞌñeeⁿ manndyooꞌ mꞌaaⁿnaꞌ yuu waa tyuaa na jndaaꞌ José nnom tsotyeeⁿ Jacob. \v 6 Joꞌ joꞌ tyowaa tsuiꞌ na sꞌaa Jacob. Ndoꞌ Jesús, na teijñaⁿꞌaⁿ na jñoom nato, tjacjom nacañoomꞌ tsuiꞌñeeⁿ. Ndoꞌ jnda̱ tueeꞌ quiajmeiⁿꞌ. \v 7 Xjeⁿꞌñeeⁿ tyjeꞌcañoom cwii yuscu Samaria joꞌ joꞌ na nncwjiꞌ ndaatioo. Matsoom nnom: \p —Quiaaꞌ ndaatioo nncꞌua. \p \v 8 Ndoꞌ jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaaⁿ na calaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê, xjeⁿꞌñeeⁿ jnda̱ saayâ quiiꞌ tsjoom. Saalajndaayâ na nlcwaaꞌâ ñꞌeⁿñê. \p \v 9 Matso yuscu Samaria nnoom: \p —¿Chiuu na macaⁿꞌ ndaatioo no̱o̱ⁿ, ee ꞌu cwiluiindyuꞌ tsꞌaⁿ judío ndoꞌ ja cwiluiindyo̱ samaritana? \p Luaaꞌ tso yuscuꞌñeeⁿ ncꞌe nnꞌaⁿ judíos tiquilaꞌtjoomꞌndyena ñequio nnꞌaⁿ samaritanos. \v 10 Tꞌo̱ Jesús nnom, tsoom: \p —Xeⁿ cweꞌ matseiꞌno̱ⁿꞌ na jeeⁿ jnda tseixmaⁿ naya na ñeꞌcatsꞌaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom ꞌu, ndoꞌ xeⁿ matseiꞌno̱ⁿꞌ ꞌñeeⁿ cwiluiindyo̱ na macaⁿꞌa ndaatioo njomꞌ, nntseityꞌoondyuꞌ no̱o̱ⁿ na cateijndeiya ꞌu, ndoꞌ ja jnda̱ tquiaya cwii na matseijomnaꞌ ndaatioo na nñequiaanaꞌ na ticantycwii na wandoꞌ. \p \v 11 Matso yuscuꞌñeeⁿ nnoom: \p —Ta, tjaaꞌnaⁿ ꞌnaⁿ cꞌoomꞌ na nncwjiꞌ ndaatioo, ndoꞌ tsuiꞌwaa, jeeⁿ njoomnaꞌ. Quia joꞌ ¿yuu nncꞌoomꞌyuꞌ ndaatiooꞌñeeⁿ na nntseixmaⁿya na ticantycwii na wando̱ꞌa? \v 12 ¿Aa nntsꞌaacheⁿnaꞌ na macheꞌ na ꞌu cwiluiitꞌmaⁿndyuꞌtiꞌ nchiiti weloo welooya Jacob? Ee jom tyoꞌom ndaa tsuiꞌwaa, mati ntseinaaⁿ ñequio quiooꞌ ntsmeiiⁿꞌeⁿ, ndoꞌ tquiaaⁿ juunaꞌ nda̱a̱ jâ. \p \v 13 Tꞌo̱ Jesús nnom, matsoom: \p —Chaꞌtso nnꞌaⁿ na cwiwe ndaatioomeiiⁿ nndyo na ñeꞌcwenndaꞌna. \v 14 Sa̱a̱ nnꞌaⁿ na cwiwena ndaa na mañequia tixocatsꞌaanaꞌ na ñecwetina ee nntsꞌaanaꞌ naquiiꞌ nꞌomna chaꞌcwijom ndaa na cwileiꞌwo̱o̱naꞌ tsꞌom xo̱ꞌ na ticantquieeꞌnaꞌ na nntsꞌaanaꞌ na tijoom cantycwii na nntaꞌndoꞌna. \p \v 15 Ndoꞌ yuscuꞌñeeⁿ matso: \p —Jeeⁿ ꞌu Ta quiaaꞌ ndaatioowaaꞌ cha na tacandyo na ñeꞌcꞌuatya̱, meiⁿ tantseicachjuundyo̱ na ñequiiꞌcheⁿ na candyo̱cwjiiꞌa juunaꞌ. \p \v 16 Matso Jesús nnom: \p —Cjaꞌ, cwaaⁿꞌ saꞌ, ndoꞌ jnda̱ joꞌ quioꞌyoꞌ ñjaaⁿ. \p \v 17 Tꞌo̱ yuscuꞌñeeⁿ nnoom: \p —Ja tjaaꞌnaⁿ sꞌaya. \p Matso Jesús nnom: \p —Majoꞌndyo ñꞌoom na matsuꞌ na ꞌu tjaaꞌnaⁿ saꞌ. \v 18 Ee jnda̱ ñetꞌoom ꞌom saꞌ ndoꞌ juu tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ ñꞌeⁿndyuꞌ jeꞌ, nchii saꞌ jom. Cantyja na luaaꞌ waa, mayuuꞌ ñꞌoom tsuꞌ. \p \v 19 Jnda̱ na jndii yuscuꞌñeeⁿ ñꞌoomwaaꞌ, tsoom: \p —Jeeⁿ ꞌu Ta, matseiꞌno̱ⁿꞌa na ꞌu cwiluiindyuꞌ profeta. \v 20 Weloo weloo jâ nnꞌaⁿ samaritanos tyolaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena Tyꞌo̱o̱tsꞌom sjo̱waa. Sa̱a̱ ꞌo nnꞌaⁿ judíos cwinduꞌyoꞌ watsꞌom tꞌmaⁿ ꞌnaⁿꞌyoꞌ Jerusalén joꞌ joꞌ calaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ jom. \p \v 21 Matso Jesús nnom yuscuꞌñeeⁿ: \p —ꞌU yuscu, catseiyuꞌ ñꞌoom na matsjo̱o̱ njomꞌ na manncueꞌntyjo̱ xjeⁿ na nlaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ Tsotya̱ya meiⁿquiayuucheⁿ, nchii cweꞌ sjo̱waa oo Jerusalén. \v 22 ꞌO nnꞌaⁿ Samaria jeeⁿ cachjoo cwilaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom, ndoꞌ cweꞌ cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyoꞌtoꞌyoꞌ jom. Sa̱a̱ jâ nnꞌaⁿ judíos cwilaꞌno̱o̱ⁿꞌyayâ ꞌñeeⁿ cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyô̱. Ee cantyja ꞌnaaⁿyâ joꞌ na macwjiꞌnꞌmaaⁿñê nnꞌaⁿ. \v 23 Sa̱a̱ manncueꞌntyjo̱ xjeⁿ, ndoꞌ jeꞌ mamaweꞌntyjo̱ na joo nnꞌaⁿ na mayuuꞌcheⁿ na cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndye Tsotya̱ya, macaⁿnaꞌ na calaꞌtmaaⁿꞌndyena jom cantyja ꞌnaaⁿꞌ Espíritu na cwiluiiñê ndoꞌ ñequio na mayoona. Ee lꞌue tsꞌom Tsotya̱ya na luaaꞌ calaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ jom. \v 24 Tyꞌo̱o̱tsꞌom cwiluiiñê Espíritu. Joꞌ chii joo nnꞌaⁿ na ñeꞌcalaꞌtꞌmaaⁿꞌndye jom, macaⁿnaꞌ na cꞌomna nacje ꞌnaaⁿꞌ Espíritu Santo, ndoꞌ ñequio na mayoona. \p \v 25 Matso yuscuꞌñeeⁿ nnoom: \p —Ja ntyjii na nncwjeꞌcañoom Mesías, manqueⁿ na cwiluiiñê Cristo. Jom quia na nncwjeeⁿꞌeⁿ, nntseinchoomꞌm chaꞌtso ñꞌoommeiⁿꞌ nda̱a̱ya. \p \v 26 Matso Jesús nnom: \p —Mannco̱ na matseina̱ⁿya ñꞌeⁿndyuꞌ cwiluiindyo̱ nqueⁿ. \p \v 27 Majuu xjeⁿꞌñeeⁿ jâ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê squieꞌcaño̱o̱ⁿyâ joona. Ticjaweeꞌ nꞌo̱o̱ⁿyâ na matseineiiⁿ ñꞌeⁿ cwii yuscu, sa̱a̱ meiiⁿ na ljoꞌ tjaaꞌnaⁿ na taꞌxꞌa̱a̱yâ ꞌndyoo yuscuꞌñeeⁿ: “¿Ljoꞌ lꞌue tsꞌomꞌ?” oo na lꞌuuyâ nnom Ta Jesús: “¿Cwaaⁿ ñꞌoom matseineiⁿꞌ ñequio yuscumꞌaaⁿꞌ?” \v 28 Ndoꞌ ꞌndii yuscuꞌñeeⁿ tsjoo ꞌnaaⁿꞌaⁿ, tjalcweeⁿꞌeⁿ tsjoom. Tjacatsoom nda̱a̱ nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ joꞌ joꞌ: \p \v 29 —Quioꞌyoꞌ na nntsaacantyꞌiaꞌyoꞌ cwii tsaⁿsꞌa na jnda̱ tso no̱o̱ⁿ chaꞌtso na tijoꞌndyo na jnda̱ ñesꞌaa. Mꞌaaⁿꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ na juu cwiluiiñe Mesías. \p \v 30 Ndoꞌ jluiꞌ naⁿꞌñeeⁿ tsjoomna, tyꞌena yuu na mꞌaaⁿyâ ñꞌeⁿ Jesús. \v 31 Yocheⁿ na tyooquiena, jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaaⁿ na calaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê lꞌuuyâ nnoom: \p —ꞌU Maestro, cwa sa, cwaꞌ. \p \v 32 Sa̱a̱ matsoom nda̱a̱yâ: \p —Ja mañꞌo̱ⁿ cwii na nlcwaaꞌa na ꞌo ticaliuꞌyoꞌ. \p \v 33 Quia joꞌ jâ na cwindya̱a̱yâ ñꞌoom na mañequiaaⁿ jlana̱a̱ⁿ cheⁿncjo̱o̱yâ nda̱a̱ ncꞌiaayâ. Lꞌuuyâ: \p —¿Aa nntsꞌaacheⁿnaꞌ na jndyoñꞌoom cwii tsꞌaⁿ na nlcwaaⁿꞌaⁿ? \p \v 34 Sa̱a̱ matso Jesús nda̱a̱yâ: \p —Luaa waa na matseijomnaꞌ nantquie ꞌnaⁿya, na catsꞌaaya yuu na lꞌue tsꞌom nqueⁿ na jñoom ja, hasta na jnda̱ jnda̱a̱ꞌ tsꞌiaaⁿ na tyꞌioom ja. \v 35 ꞌO waa ñꞌoom tjañoomꞌ na cwinduꞌyoꞌ na ñequiee chiꞌ cwii tjo̱o̱ ndoꞌ nntyjeendye nnꞌaⁿ. Sa̱a̱ ja matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ: Caleityꞌiom nda̱a̱ꞌyoꞌ, ndoꞌ cantyꞌiaꞌyoꞌ ndiocheⁿ na mꞌaⁿ nnꞌaⁿ chaꞌcwijom ntjom na jnda̱ tmaⁿ na nncwantjom tsꞌaⁿ cwentaaꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Matseijomnaꞌ joona na jnda̱ tueꞌntyjo̱ xjeⁿ na ntyjeeñe tsꞌaⁿ. \v 36 Juu tsꞌaⁿ na matyjee ntjom na jnda̱ tueꞌ waa na mawantjoom ee matseitjoom nnꞌaⁿ na nndaana na ticantycwii na cwitaꞌndoꞌna. Ndoꞌ na luaaꞌ waa, juu tsꞌaⁿ na manomꞌ ntjom ñecwiixjeⁿ na nñequiaanaꞌ na neiiⁿꞌeⁿ chaꞌxjeⁿ juu tsꞌaⁿ na matyjee ntjom. \v 37 Ee juu ñꞌoom na cwilue nnꞌaⁿ na cwii tsꞌaⁿ manomꞌ sa̱a̱ cwiicheⁿ tsꞌaⁿ matyjeeñe, ñꞌoom na mayuuꞌ joꞌ. \v 38 Na majño̱o̱ⁿya ꞌo naquiiꞌ tsꞌiaaⁿ ꞌnaⁿya matseijomnaꞌ chaꞌcwijom na cwitsacatyjeendyoꞌ yuu na nchii ncjoꞌyoꞌ jlaꞌcato̱ꞌyoꞌ tsꞌiaaⁿ. Ntꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ jnda̱ jlaꞌnchuꞌna na nncuaa tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom naquiiꞌ nꞌom nnꞌaⁿ ndoꞌ ꞌo jnda̱ macwitsaquieꞌyoꞌ tsꞌiaaⁿꞌñeeⁿ. \p \v 39 Ndoꞌ jndyendye nnꞌaⁿ samaritanos tsjoomꞌñeeⁿ tyolaꞌyuꞌna ñꞌeⁿ Jesús, cweꞌ ncꞌe ñꞌoom ꞌndyoo yuscuꞌñeeⁿ na tjeiꞌyuuꞌñe nda̱a̱na na matso: “Jnda̱ tꞌmo̱o̱ⁿ no̱o̱ⁿ chaꞌtso na tijoꞌndyo na jnda̱ ñesꞌaa.” \v 40 Jnda̱ na tquieꞌcañom nnꞌaⁿ samaritanosꞌñeeⁿ yuu na mꞌaaⁿ Jesús, tyotaⁿna nnoom na caljooꞌñê ñꞌeⁿndyena, ndoꞌ ljooꞌñê tsjoomna we xuee. \v 41 Ndoꞌ quia tyondyena ñꞌoom na tyoñequiaaⁿ, jndyendyetina tyolaꞌyuꞌna. \v 42 Ndoꞌ tyoluena nnom yuscuꞌñeeⁿ: \p —Jeꞌ tachii macanda̱ cweꞌ ñꞌoom na tsuꞌ, joꞌ chii cwilayuuꞌâ. Ee mancjo̱o̱tya̱a̱yâ jnda̱ jndya̱a̱yâ ñꞌoom ꞌñom. Jeꞌ cwilaꞌno̱o̱ⁿꞌâ na jom mayuuꞌcheⁿ cwiluiiñê Cristo na macwjiꞌnꞌmaaⁿñê nnꞌaⁿ tsjoomnancue. \s1 Seinꞌmaⁿ Jesús jnda tsꞌaⁿ na cwiluiitꞌmaⁿñe \p \v 43 Ndoꞌ quia na jnda̱ teinom we xueeꞌñeeⁿ jluiꞌ Jesús joꞌ joꞌ. Saalcwa̱a̱ꞌâ ñꞌeⁿñê Galilea. \v 44 Ee manquiityeeⁿ tjeiꞌyuuꞌñê na ticalaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ cwii profeta na mañeꞌcwii ndyuaaⁿꞌaⁿ ñꞌeⁿndyena. \v 45 Ndoꞌ quia na squia̱a̱yâ Galilea ñꞌeⁿñê nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ joꞌ joꞌ jeeⁿ neiiⁿna jom, jlaꞌljona jom. Ee mati joona tyꞌena Jerusalén quia tueeꞌ ncuee Pascua, ndoꞌ ntyꞌiaana chaꞌtso ꞌnaaⁿ tꞌmaⁿ na tyochꞌeeⁿ joꞌ joꞌ. \p \v 46 Jnda̱ joꞌ saanndaaꞌâ ñꞌeⁿñê Caná tsꞌo̱ndaa Galilea, yuu na seicwaqueeⁿ ndaa na sꞌaanaꞌ winom. Ndoꞌ tsjoom Capernaum tyomꞌaaⁿ cwii tsꞌaⁿ na cwiluiitꞌmaⁿñe cantyja ꞌnaaⁿꞌ gobiernom. Tyochjoo, jnda tsaⁿꞌñeeⁿ, mꞌaaⁿ na wiiꞌ. \v 47 Quia na jndii tsaⁿꞌñeeⁿ na jnda̱ squia̱a̱yâ Galilea ñꞌeⁿ Jesús na jnaaⁿyâ Judea, tja tsaⁿꞌñeeⁿ na mꞌaaⁿyâ. Sꞌaa tyꞌoo nnoom na cjaⁿ waaꞌ, na catseinꞌmaaⁿ tyochjoo jnda, ee juu mañeꞌcueꞌ. \v 48 Ndoꞌ matso Jesús nnom: \p —ꞌO maxjeⁿ tixocalaꞌyuꞌyoꞌ na waa najndo̱ xeⁿ ticantyꞌiaꞌnda̱a̱ꞌyoꞌ na nntsꞌaa yuu na xocanda̱a̱ na nluii na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa. \p \v 49 Nquii tsꞌaⁿ na cwiluiitꞌmaⁿñe ñꞌeⁿ gobiernom tꞌo̱ ꞌndyoo Jesús. Tso: \p —Jeeⁿ ꞌu Ta, majeꞌndyo cjaꞌ wꞌaya, cwii tyooweꞌ tiꞌjndaaya. \p \v 50 Tso Jesús nnom tsaⁿꞌñeeⁿ: \p —Cjaꞌ ee maxjeⁿ nlcoꞌyanaꞌ tyochjoo jndaꞌ. \p Ndoꞌ juu tsaⁿsꞌaꞌñeeⁿ seiyoomꞌm ñꞌoom na tso Jesús. Tjalcweeⁿꞌeⁿ waⁿꞌaⁿ. \v 51 Ndoꞌ yocheⁿ na mawjaaweⁿꞌeⁿ Capernaum, tquiocatjomndye mosoomꞌm. Jlaꞌcandiina jom, jluena: \p —Jnda̱ wjaacoꞌyanaꞌ tyochjoo jndaꞌ. \p \v 52 Taxꞌeeⁿ nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ ljoꞌ xjeⁿ jnaⁿnaꞌ na tjacoꞌyanaꞌ jnaaⁿ. Ndoꞌ tꞌo̱o̱ naⁿꞌñeeⁿ nnoom: \p —Wjacheⁿ chjooti na teinom na quiajmeiⁿꞌ ꞌndii tycu na matseiconaꞌ jom. \p \v 53 Quia joꞌ tsotye tyochjooꞌñeeⁿ seiꞌno̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ na mañejuu xjeⁿꞌñeeⁿ tso Jesús nnoom na nlcoꞌyanaꞌ tyochjoo jnaaⁿ. Ndoꞌ seiyoomꞌm ñꞌeⁿ Jesús, mati chaꞌtsondye nnꞌaⁿ waⁿꞌaⁿ. \p \v 54 Luaaꞌ tsꞌiaaⁿ na jnda̱ we na sꞌaa Jesús na tueⁿꞌeⁿ Galilea na jnaaⁿ Judea, na juu tsꞌiaaⁿꞌñeeⁿ tixocaluii na cweꞌ meiⁿnquia tsꞌaⁿ nntsꞌaa. \c 5 \s1 Seinꞌmaⁿ Jesús tsꞌaⁿ yuu waa peila \p \v 1 Jnda̱ na tuii nmeiⁿꞌ, saayâ Jerusalén ñꞌeⁿ Jesús ee tyowaa xuee na jaa nnꞌaⁿ judíos cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyo̱. \v 2 Nnom tsjoom Jerusalén tyowaa cwii ꞌndyootsꞌa tꞌmaⁿ na jlaꞌcajndyuna ꞌNdyootsꞌa Canmaⁿ. Manndyooꞌ juunaꞌ tyowaa cwii peila tꞌmaⁿ na ñequio ñꞌoom hebreo jndyunaꞌ Betesda. Ndiocheⁿ peilaꞌñeeⁿ niom ꞌom lꞌaa na cweꞌ wanaaⁿto. \v 3 Naquiiꞌ lꞌaaꞌñeeⁿ tyomaⁿꞌ cwii tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿwii, ñꞌeⁿ nnꞌaⁿ na nchjaaⁿ, ñꞌeⁿ nnꞌaⁿ na tileicꞌoocaꞌ, ñequio nnꞌaⁿ na jnda̱ teintjeiⁿ luee, ncꞌeeꞌ. Tyomeindooꞌna na nleiwo̱o̱ ndaatioo na ñjom peilaꞌñeeⁿ. \v 4 Ee tquiacheⁿ tquia mandyocue cwii ángel na matseitsja̱ ndaatiooꞌñeeⁿ. Ndoꞌ quia na jnda̱ tuii na ljoꞌ, juu tsꞌaⁿ najndyee na nncuo̱ joꞌ joꞌ, nnꞌmaⁿ meiⁿquia tycu na matjom. \v 5 Joꞌ joꞌ tyomꞌaaⁿ cwii tsaⁿsꞌa na jnda̱ ntquiuu nchooꞌ quii nchooꞌ ñeeⁿ chu na wiiꞌ. \v 6 Ntyꞌiaaꞌ Jesús juu na waa. Ndoꞌ ncꞌe na ntyjeeⁿ na jnda̱ teijndye xuee na matjom na luaaꞌ, matsoom nnom: \p —¿Aa ñeꞌcanꞌmaⁿꞌ? \p \v 7 Ndoꞌ tꞌo̱ tsꞌaⁿ na wiiꞌ nnoom. Matso: \p —Ta, tjaa ꞌñeeⁿ nnchjeeñe ja quiiꞌ ndaa quia na cwitsja̱naꞌ, ee yocheⁿ na matseijndo̱, cwiicheⁿ tsꞌaⁿ jnda̱ teinomꞌ ja. \p \v 8 Ndoꞌ matso Jesús nnom: \p —Quicantyjaꞌ, catseilcwiindyuꞌ tsueꞌ ndoꞌ cjaꞌcaꞌ. \p \v 9 Mañoomꞌ tcoꞌyanaꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ, nꞌmaaⁿ. Jnda̱ joꞌ seilcwiiñê tsuee ꞌnaaⁿꞌaⁿ, to̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ na tjacaⁿ. Ndoꞌ xueeꞌñeeⁿ xuee na jaa nnꞌaⁿ judíos cwitaꞌjndya̱a̱ya. \v 10 Cweꞌ joꞌ ntꞌom nnꞌaⁿ judíos tyoluena nnom juu tsꞌaⁿ na jnda̱ nꞌmaⁿ: \p —Jeꞌ xuee na cwitaꞌjndya̱a̱ya. Ljeii na matsa̱ꞌntjomnaꞌ tinquiaanaꞌ na wanaaⁿ na nncjaꞌñꞌoomꞌ tsueꞌ. \p \v 11 Tꞌo̱ tsaⁿꞌñeeⁿ nda̱a̱na: \p —Nquii tsꞌaⁿ na seinꞌmaⁿ ja matso no̱o̱ⁿ na catseilcwiindyo̱ tsuee ꞌnaⁿya ndoꞌ cjo̱ñꞌo̱ⁿya juunaꞌ. \p \v 12 Taꞌxꞌee naⁿꞌñeeⁿ nnoom, jluena: \p —¿ꞌÑeeⁿ juu tsaⁿꞌñeeⁿ na matso njomꞌ na catseilcwiindyuꞌ tsueꞌ ndoꞌ cjaꞌcaꞌ? \p \v 13 Sa̱a̱ juu tsꞌaⁿ na jnda̱ nꞌmaⁿ ticaljeiiⁿ ꞌñeeⁿ seinꞌmaⁿ jom. Ee ncꞌe jndye nnꞌaⁿ tyomꞌaⁿ joꞌ joꞌ, joꞌ chii teindyo̱o̱ Jesús. \v 14 Jnda̱nquia ljeii Jesús tsaⁿꞌñeeⁿ naquiiꞌ watsꞌom tꞌmaⁿ ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ judíos. Matsoom nnom: \p —Jeꞌ queⁿꞌ cwenta, jnda̱ nꞌmaⁿꞌ, cjaꞌmeintyjeꞌ na matseiꞌtjo̱o̱ndyuꞌ nnom Tyꞌo̱o̱tsꞌom cha tintjomꞌ cwii na cwajndiiticheⁿ. \p \v 15 Ndoꞌ tsaⁿsꞌaꞌñeeⁿ tjacatsoom nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos na nquii Jesús seinꞌmaⁿ jom. \v 16 Cweꞌ ncꞌe joꞌ tyolꞌuee nnꞌaⁿ judíosꞌñeeⁿ na catꞌuiinaꞌ Jesús. Tyojooꞌ nꞌomna na nlaꞌcueeꞌna jom, ee tyochꞌeeⁿ tsꞌiaaⁿmeiⁿꞌ meiiⁿ xuee na cwitaꞌjndyeena. \v 17 Sa̱a̱ Jesús tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱na, tsoom: \p —Tsotya̱ya ñequiiꞌcheⁿ machꞌeeⁿ tsꞌiaaⁿ, ndoꞌ mati ja. \p \v 18 Jnaaⁿꞌ ñꞌoomwaaꞌ nnꞌaⁿ judíosꞌñeeⁿ tyojooꞌti nꞌomna na nlaꞌcueeꞌna jom. Ee cantyja na cwitjeiiꞌna cwenta nchii macanda̱ na seitjo̱o̱ñê cantyja ꞌnaaⁿꞌ xuee na cwitaꞌjndyeena, sa̱a̱ mati nquiuna na seitjo̱o̱ñê na tsoom na Tyꞌo̱o̱tsꞌom cwiluiiñe Tsotyeeⁿ, ee na laaꞌtiꞌ machꞌeeⁿ na ñeꞌcwii cwiluiiñê ñꞌeⁿñe. \s1 Waa najndeii na matseixmaⁿ Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom \p \v 19 Quia joꞌ matso Jesús nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ: \p —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matseina̱ⁿya nda̱a̱ꞌyoꞌ. Ja na cwiluiindyo̱ Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom, ticalatiuuꞌyoꞌ na ñequiiꞌ cantyja na lꞌue tsꞌo̱o̱ⁿ nntsꞌaa. Ja ñequiiꞌcheⁿ cantyja na mantyꞌia na machꞌee Tsotya̱, joꞌ na matsꞌaa. Ee ja na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ, ñequiiꞌcheⁿ matsꞌaa chaꞌxjeⁿ na mantyꞌiaya na machꞌeeⁿ. \v 20 Ee Tsotya̱ya mꞌaaⁿ na candyaꞌ tsꞌoom ja na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ. Maꞌmo̱o̱ⁿ no̱o̱ⁿ chaꞌtso na machꞌeeⁿ. Ndoꞌ mꞌmo̱ⁿtyeeⁿcheⁿ tsꞌiaaⁿ na tꞌmaⁿti na catsꞌaa cha catsꞌaanaꞌ na cjaaweeꞌticheⁿ nꞌomꞌyoꞌ. \v 21 Ee chaꞌxjeⁿ nquii Tsotya̱ya mañequiaaⁿ na cwitandoꞌ lꞌoo, mati ja na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ meiⁿquia tsꞌaⁿ na lꞌue tsꞌo̱o̱ⁿ mañequia na tseixmaⁿ na ticantycwii na wandoꞌ. \v 22 Tsotya̱ya meiⁿcwii tsꞌaⁿ ticuꞌxeeⁿ. Sa̱a̱ lꞌo̱o̱ ja na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ jnda̱ tquiaaⁿ chaꞌwaati na nntuꞌxeⁿndye nnꞌaⁿ. \v 23 Ee lꞌue tsꞌoom na ñecwii xjeⁿ calaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ ja na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ, chaꞌxjeⁿ cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena jom. Sa̱a̱ meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na tiñeꞌcatseitꞌmaaⁿꞌñe ja na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ meiⁿ Tsotya̱ya ticatseitꞌmaaⁿꞌñe tsaⁿꞌñeeⁿ. \p \v 24 ’Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ. ꞌÑeeⁿ juu na mandii ñꞌoom ꞌndyo̱ ndoꞌ matseiyuꞌ ñequio nqueⁿ na jñoom ja, juu tsaⁿꞌñeeⁿ matseixmaⁿ na ticantycwii na wandoꞌ, meiⁿ ticatuꞌxeⁿñe cantyja jnaaⁿꞌ. Ñeseixmaⁿ na tsꞌoo juu sa̱a̱ jeꞌ matseixmaⁿ na ticantycwii na wandoꞌ. \v 25 Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ. Nncueꞌntyjo̱ xjeⁿ ndoꞌ jeꞌ maweꞌntyjo̱naꞌ quia na nndye nnꞌaⁿ na jnda̱ tja̱ jndye ja na cwiluiindyo̱ Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Ndoꞌ nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ nñequia na nntaꞌndoꞌna. \v 26 Ee chaꞌxjeⁿ nquii Tsotya̱ya matseixmaaⁿ na wanoomꞌm cantyja ꞌnaaⁿꞌ nqueⁿ, malaaꞌtiꞌ jnda̱ tquiaaⁿ no̱o̱ⁿ na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ, na matseixmaⁿya na wando̱ꞌa cantyja ꞌnaⁿ nnco̱. \v 27 Ndoꞌ jnda̱ tquiaaⁿ najndeii na matseixmaaⁿ na ja nncuꞌxa̱ⁿ nnꞌaⁿ cantyja jnaaⁿna, ncꞌe cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee. \v 28 Tacalꞌaꞌyoꞌ na jeeⁿ cwijaaweeꞌ nꞌomꞌyoꞌ na luaaꞌ tsjo̱o̱ ee nncueꞌntyjo̱ xjeⁿ na chaꞌtso lꞌoo na tooꞌndye ndeiꞌluaa, nndyena jndyeya. \v 29 Joo nnꞌaⁿ na jnda̱ ñelꞌa na matyꞌiomyanaꞌ, nntandoꞌxcona na ticantycwii na cwitaꞌndoꞌna. Sa̱a̱ joo nnꞌaⁿ na tyoolaxmaⁿ na matyꞌiomyanaꞌ, nntandoꞌnndaꞌna na nntꞌuiityeⁿnaꞌ joona. \s1 Waa najndeii na matseixmaⁿ Jesús \p \v 30 ’Tjaa na nnda̱a̱ nntsꞌaa cantyja na matseixmaⁿ nnco̱. Chaꞌxjeⁿ na matseijndo̱ꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom tsꞌo̱o̱ⁿya, joꞌ na macuꞌxa̱ⁿ. Ndoꞌ macuꞌxa̱ⁿya chaꞌxjeⁿ na matyꞌiomyanaꞌ. Ee nchii malꞌueeꞌndyo̱ na nluii yuu na lꞌue tsꞌo̱o̱ⁿ nnco̱. Malꞌueeꞌndyo̱ na nntsꞌaa yuu na lꞌue tsꞌom Tsotya̱ na jñom ja quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ. \v 31 Xeⁿ macwjiꞌyuuꞌndyo̱ cantyja ꞌnaⁿya, ticajnda ñꞌoomꞌñeeⁿ. \v 32 Sa̱a̱ mꞌaaⁿ cwiicheⁿ na macwjiꞌyuuꞌñe cantyja ꞌnaⁿya, majuu Juan. Ndoꞌ ntyjiiyaya na juu ñꞌoomꞌñeeⁿ tseixmaⁿnaꞌ na mayuuꞌ. \v 33 Mancjoꞌyoꞌ jñomꞌyoꞌ nnꞌaⁿ na mꞌaaⁿ ndoꞌ ñꞌoom na tjeiꞌyuuꞌñê cantyja ꞌnaⁿya, ñꞌoom na mayuuꞌ juunaꞌ. \v 34 Sa̱a̱ ja ticantyjaaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ ñꞌoom na cwitjeiꞌyuuꞌndye nnꞌaⁿ cantyja ꞌnaⁿya. Luaaꞌ matsjo̱o̱ cha nnda̱a̱ nncwjiꞌnꞌmaaⁿndyo̱ ꞌo. \v 35 Juanꞌñeeⁿ tyoseixmaaⁿ chaꞌcwijom lámpara na matseixueenaꞌ jo nda̱a̱ nnꞌaⁿ. Ndoꞌ ꞌo xjeⁿ na ñetꞌoom tꞌomꞌyoꞌ na neiⁿꞌyoꞌ ee nquiuꞌyoꞌ ñꞌoom na tyoñequiaaⁿ chaꞌcwijom seixueeñenaꞌ naquiiꞌ nꞌomꞌyoꞌ. \v 36 Sa̱a̱ waa ñꞌoom na macwjiꞌyuuꞌñenaꞌ cantyja ꞌnaⁿya na tꞌmaⁿti cwiluiiñenaꞌ, nchiiti ñꞌoom na tjeiꞌyuuꞌñe Juan. Joo tsꞌiaaⁿ na tquiaa Tsotya̱ya na catseicanda̱a̱ꞌndyo̱ na matsꞌaa, joonaꞌ cwitjeiꞌyuuꞌndyenaꞌ cantyja ꞌnaⁿya na nqueⁿ jñoom ja. \v 37 Ndoꞌ nqueⁿ na jñoom ja quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ macwjiꞌyuuꞌñê cantyja ꞌnaⁿya naquiiꞌ ñꞌoomꞌm. ꞌO meiⁿjom ndiiꞌ tyoondyeꞌyoꞌ jñeeⁿꞌeⁿ, meiⁿ na nntyꞌiaꞌyoꞌ chiuu waaⁿ. \v 38 Meiⁿ ñꞌoomꞌm ticꞌoomnaꞌ naquiiꞌ nꞌomꞌyoꞌ, ee ꞌo tiñeꞌcalaꞌyuꞌyoꞌ ñequio ja na jñoom. \v 39 Tcuu tcuu cwilaꞌnaⁿꞌyoꞌ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiljeii teiyo ee cwilaꞌtiuuꞌyoꞌ cweꞌ na cwilꞌaꞌyoꞌ na ljoꞌ, joꞌ na nndaꞌyoꞌ na ticantycwii na cwitandoꞌyoꞌ jo nnoom. Ndoꞌ joonaꞌ cwitjeiꞌyuuꞌndyenaꞌ cantyja ꞌnaⁿya. \v 40 Sa̱a̱ tiñeꞌcalaꞌjomndyoꞌ cantyja ꞌnaⁿya cha nnda̱a̱ nlaxmaⁿꞌyoꞌ na ticantycwii na cwitandoꞌyoꞌ. \p \v 41 ’Ja ticantyjaaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ na nlaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ ja. \v 42 Ee matseiꞌno̱ⁿꞌa cantyja ꞌnaⁿꞌyoꞌ na juu na mꞌaaⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na candyaꞌ tsꞌoom nnꞌaⁿ, ticalaꞌxmaⁿꞌyoꞌ joꞌ. \v 43 Mꞌaaⁿya quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ ñequio xueeꞌ Tsotya̱ya, sa̱a̱ ꞌo ticalaꞌljoꞌyoꞌ ja. Sa̱a̱ xeⁿ cwiicheⁿ tsꞌaⁿ nncwjeeꞌ ñequio xueeꞌ nquii, maxjeⁿ nlaꞌljoꞌyoꞌ juu. \v 44 ꞌO cwilꞌueꞌyoꞌ na nlaꞌtꞌmaaⁿꞌndye ncꞌiaꞌyoꞌ ꞌo, sa̱a̱ ticalꞌueꞌyoꞌ na ntseitꞌmaaⁿꞌñe nquii Tyꞌo̱o̱tsꞌom ꞌo. Ndoꞌ na luaaꞌ cwilꞌaꞌyoꞌ, tixocanda̱a̱ nlaꞌyuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱. \v 45 Sa̱a̱ ticalaꞌtiuuꞌyoꞌ na mannco̱tya̱ nntsjo̱o̱ jnaⁿꞌyoꞌ nnom Tsotya̱. Mꞌaaⁿ cwiicheⁿ na mañequiaa jnaⁿꞌyoꞌ, manquiiti Moisés, tsaⁿ na jeeⁿ cwicantyjaaꞌ nꞌomꞌyoꞌ. \v 46 Xeⁿ cwilaꞌyuꞌyoꞌ ñequio Moisés, quia joꞌ mati nlaꞌyuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱, ee seiljeiⁿ cantyja ꞌnaⁿya. \v 47 Sa̱a̱ xeⁿ ꞌo tiñeꞌcalaꞌyuꞌyoꞌ ñꞌoom na seiljeiⁿ, quia joꞌ ¿chiuu ya nlꞌaꞌyoꞌ na nlaꞌyuꞌyoꞌ ñꞌoom na matseina̱ⁿ? \c 6 \s1 Tquiaa Jesús na tcwaꞌ ꞌom meiⁿ nnꞌaⁿ \r (Mt. 14:13-21; Mr. 6:30-44; Lc. 9:10-17) \p \v 1 Jnda̱ teinom na nmeiiⁿꞌ, teityꞌio̱o̱ꞌâ ndaaluee Galilea ñꞌeⁿ Jesús na mati jndyu juunaꞌ Tiberias. \v 2 Ndoꞌ cwii tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ na jndyendye tyꞌentyjo̱na naxeeⁿꞌeⁿ ee jnda̱ ntyꞌiaanda̱a̱na tsꞌiaaⁿ tꞌmaⁿ na tyochꞌeeⁿ na tyotseinꞌmaaⁿ nnꞌaⁿwii. \v 3 Quia joꞌ jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaaⁿ na calaꞌjomndyô̱ tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ, saawaayâ cwii sjo̱ ñꞌeⁿñê. Joꞌ joꞌ saawindyuaandyô̱. \v 4 Ndoꞌ quia ljoꞌ manndyooꞌ nncueeꞌ xuee pascua na jaa nnꞌaⁿ judíos cwilacwja̱a̱ya canmaⁿ. \v 5 Ndoꞌ Jesús jleityꞌiom nnoom, mantyꞌiaaⁿꞌaⁿ jnda̱ manquioquie cwii tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ na jndyendye. Quia joꞌ matsoom nnom Felipe: \p —¿Yuu nlaꞌjndaaya nantquie cha nnda̱a̱ nlcwaꞌ chaꞌtsondye naⁿmꞌaⁿꞌ? \p \v 6 Luaaꞌ matsoom cha nleitquiooꞌ chiuu mꞌaaⁿꞌ tsꞌom Felipe. Ee nqueⁿ mantyjiicheeⁿ ljoꞌ nntsꞌaaⁿ. \v 7 Tꞌo̱ Felipe nnoom, matso: \p —Meiⁿ xeⁿ we siaⁿnto sꞌom denarios na nlacatsuuya na nlaꞌjndaaya ntyooꞌ, sa̱a̱ maxjeⁿ xocwijndeii juunaꞌ na nlcwaꞌ cwii cwii joona meiiⁿ ñeꞌchjoowiꞌ. \p \v 8 Cwii ncjo̱o̱ndyô̱ nnꞌaⁿ na cwindya̱a̱yâ ñꞌoom na mañequiaaⁿ, tsaⁿ na jndyu Andrés, tyjee Simón Pedro, matso nnom Jesús: \p \v 9 —Ñjaaⁿ mꞌaaⁿ cwii tyochjoo na maleiñꞌoom ꞌom taⁿꞌ tyooꞌ na tuiinaꞌ ñequio jnda̱a̱tyooꞌ lqueeⁿ cebada ñꞌeⁿ we catscaa chjoo na jnda̱ jneiiⁿ sa̱a̱ ¿cwaaⁿ nnda̱a̱ꞌ nmeiⁿꞌ na jndyendye nnꞌaⁿ? \p \v 10 Tꞌo̱ Jesús, matsoom nda̱a̱yâ: \p —Canduꞌyoꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na cwindyuaandyena. \p Ndoꞌ joꞌ joꞌ jndye jnda̱ nchꞌu niom. Quia joꞌ teindyuaandye nnꞌaⁿ, ndoꞌ tueeꞌ chaꞌna ꞌom meiⁿndye naⁿnom. \v 11 Quia joꞌ toꞌñom Jesús ntyooꞌñeeⁿ. Tquiaaⁿ na quianlꞌuaaꞌ Tsotyeeⁿ cantyja ꞌnaaⁿ joonaꞌ. Jnda̱ joꞌ tyocꞌoom joonaꞌ nda̱a̱ jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaaⁿ na calaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê. Ndoꞌ jâ tꞌo̱o̱ⁿyâ joonaꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na meindyuaandye. Ndoꞌ malaaꞌtiꞌ sꞌaaⁿ ñequio calcaa nchꞌu, cwanti na ñeꞌcatquiina na cwii cwiindyena. \v 12 Jnda̱ na tjacjoona, quia joꞌ nda̱a̱ jâ na cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê tsoom: \p —Calaꞌtjomꞌyoꞌ ntaⁿꞌ cajnda̱a̱ na ꞌndiinaꞌ cha tintsꞌaanaꞌ na cweꞌ nleiꞌndaaꞌnaꞌ. \p \v 13 Ndoꞌ jlatjo̱o̱ⁿyâ ntaⁿꞌ ntyooꞌ na ꞌndiinaꞌ na tcwaꞌ naⁿꞌñeeⁿ na tuiinaꞌ ñꞌeⁿ jnda̱a̱tyooꞌ cebada. Jlaꞌcato̱o̱ꞌâ canchooꞌwe tsquiee ñꞌeⁿ joonaꞌ. \v 14 Ndoꞌ naⁿꞌñeeⁿ, jnda̱ na ntyꞌiaana tsꞌiaaⁿꞌñeeⁿ na sꞌaaⁿ na maꞌmo̱ⁿnaꞌ na waa najndeii na cwiluiiñê, tyoluena: \p —Mayuuꞌcheⁿ tsaⁿsꞌamꞌaaⁿꞌ cwiluiiñê nquii profeta na mawaa ljeii na matsonaꞌ na nncwjeꞌcañoom tsjoomnancue na nñequiaa ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \p \v 15 Ndoꞌ seiꞌno̱ⁿꞌ Jesús na mawaa xjeⁿ na nnquiocꞌom naⁿꞌñeeⁿ jom ndoꞌ ñequio najndeiꞌnaꞌ na nlqueⁿna jom na nluiiñê rey. Cweꞌ joꞌ cwiicheⁿ cwii ndiiꞌ tjannaaⁿꞌaⁿ na ñenqueⁿ jo sjo̱. \s1 Tjacaa Jesús nnom ndaaluee \r (Mt. 14:22-27; Mr. 6:45-52) \p \v 16 Ndoꞌ quia na tueeꞌ na jnda̱ tmaaⁿ, jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaⁿ Jesús na calaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê, saacua̱a̱yâ, squia̱a̱yâ ꞌndyoo ndaaluee. \v 17 Joꞌ joꞌ tuo̱o̱yâ cwii wꞌaandaa, na nncwityꞌio̱o̱ꞌâ ndaaluee na nntsquia̱a̱yâ Capernaum. Ndoꞌ quia tueeꞌ na teijaaⁿ, ticandoꞌ na nncwjeꞌcañoom jâ. \v 18 Ndoꞌ ncꞌe na jndeii tioo jndye tyotseiwenaꞌ ndaalueeꞌñeeⁿ. \v 19 Joꞌ chii ñeꞌom oo yom kilómetros jnda̱ tjacaa wꞌaandaaꞌñeeⁿ na cwicantyjaandyô̱ nꞌoom palaꞌ. Xjeⁿꞌñeeⁿ ntyꞌiaayâ na mandyocaa Jesús nnom ndaaluee na matseicandyooꞌñê na mꞌaaⁿyâ. Jeeⁿ ndyaꞌ jlaꞌcatyuendyô̱. \v 20 Tsoom nda̱a̱yâ: \p —Mannco̱ luaañe, tilacatyuendyoꞌ. \p \v 21 Jeeⁿ ndyaꞌ neiiⁿyâ sꞌaanaꞌ na toꞌño̱o̱ⁿyâ jom tsꞌom wꞌaandaa. Ndoꞌ mantyjacheⁿ tueꞌcañoom juunaꞌ yuu na cwitsaayâ. \s1 Cwilꞌuee nnꞌaⁿ Jesús \p \v 22 Ndoꞌ teincoo cwiicheⁿ xuee, nnꞌaⁿ na jndyendye na ljooꞌndye xndyaaꞌ ndaaluee yuu na tquiaa Jesús na tcwaꞌna, tyoqueⁿna cwenta na ñeꞌcwii wꞌaandaa chjoo ñetuaa. Tjañjoomꞌ nꞌomna na tîcuo̱o̱ⁿ juunaꞌ ñequiondyô̱ jâ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndyô̱ tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ. \v 23 Sa̱a̱ ntꞌomcheⁿ lꞌaandaa nchꞌu na jnaⁿ Tiberias, tquieꞌcañomnaꞌ yuu na tcwaꞌ naⁿꞌñeeⁿ ntyooꞌñeeⁿ na jnda̱ tquiaa Ta Jesús na quianlꞌuaaꞌ Tsotyeeⁿ. \v 24 Quia joꞌ tuo̱ naⁿꞌñeeⁿ lꞌaandaa nchꞌuꞌñeeⁿ. Tyꞌena tquiena Capernaum na tyꞌecalꞌueena Jesús. Ee jlaꞌno̱ⁿꞌna na tacꞌoomñê yuu na tquiaaⁿ na tcwaꞌna, meiⁿ jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaaⁿ na calaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ. \s1 Jesús cwiluiiñê tyooꞌ na cwitaꞌndoꞌ nnꞌaⁿ \p \v 25 Ndoꞌ quia na jnda̱ jliuna Jesús cwiicheⁿ xndyaaꞌ ndaaluee, tyoluena nnoom: \p —Maestro, ¿ljoꞌ xjeⁿ jndyoꞌ luaa? \p \v 26 Tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱na, matsoom: \p —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ na matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ. ꞌO cwilꞌueꞌyaꞌyoꞌ ja nchii ncꞌe na ntyꞌiaꞌyoꞌ tsꞌiaaⁿ na sꞌaa na tixocanda̱a̱ ntsꞌaa cweꞌ meiⁿquia tsꞌaⁿ sa̱a̱ cweꞌ ncꞌe na tcwaꞌyoꞌ tyooꞌ na tquiaanaꞌ na tjacjoꞌyoꞌ. \v 27 ꞌO cwijooꞌ nꞌomꞌyoꞌ na nleijndaaꞌ nantquie, ndoꞌ joonaꞌ ꞌnaⁿ na cwileiꞌndaaꞌ. Sa̱a̱ ticatyꞌiomnaꞌ na cwilꞌaꞌyoꞌ na ljoꞌ. Calajnda̱ꞌyoꞌ na nliuꞌyoꞌ cwii na chaꞌcwijom nantquie na cantyja ꞌnaaⁿꞌ juu joꞌ nlaꞌxmaⁿꞌyoꞌ na ticantycwii na cwitandoꞌyoꞌ. Ja na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee nñequia juu na matseijomnaꞌ nantquie naquiiꞌ nꞌomꞌyoꞌ ee Tsotya̱ya Tyꞌo̱o̱tsꞌom maꞌmo̱o̱ⁿ na jnda̱ tqueeⁿ ja tsꞌiaaⁿmeiiⁿ. \p \v 28 Quia joꞌ ntꞌomndyena jluena nnoom: \p —¿Ljoꞌ macaⁿnaꞌ na calꞌaayâ cha na nncjaaweeꞌ ntyjii Tyꞌo̱o̱tsꞌom jâ? \p \v 29 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na, matsoom: \p —Luaa waa na lꞌue tsꞌoom ñꞌeⁿndyoꞌ na calaꞌyuꞌyoꞌ ñequio ja na jñoom. \p \v 30 Joꞌ chii tꞌo̱o̱na nnoom: \p —¿Cwaaⁿ cwii nnom na nntsaꞌ nntyꞌiaayâ na tixocaluii na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa cha mꞌmo̱ⁿnaꞌ nda̱a̱yâ na waa na cwiluiindyuꞌ ndoꞌ cha na nlaꞌyuuꞌâ ñꞌeⁿndyuꞌ? \v 31 Nquiee weloo welooya tyocwaꞌna maná quia tyomꞌaⁿna ndyuaa yuu na tjaa nnꞌaⁿ cꞌom, chaꞌxjeⁿ na matso ljeii ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiyo teiljeii: “Tquiaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom tyooꞌ na jnaⁿ cañoomꞌluee na tcwaꞌna.” \p \v 32 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na, matsoom: \p —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ. Juu maná na tquiaa Moisés nchii cwiluiiñenaꞌ tyooꞌ na jnaⁿ na mꞌaaⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Sa̱a̱ nquii Tsotya̱ya mañequiaaⁿ juu na mayuuꞌ na jnaⁿ na mꞌaaⁿ cañoomꞌluee na matseijomnaꞌ juu chaꞌna tyooꞌ. \v 33 Juu na cwiluiiñe tyooꞌ na mañequiaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom, cañoomꞌluee jnaⁿ jndyocue. Juu mañequiaa na laꞌxmaⁿ nnꞌaⁿ na ticantycwii na cwitaꞌndoꞌna. \p \v 34 Quia joꞌ tyoluena nnoom: \p —Jeeⁿ ꞌu Ta, ñenquiiꞌcheⁿ quiaaꞌ tyooꞌmeiⁿꞌ nda̱a̱yâ. \p \v 35 Ndoꞌ tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na, matsoom: \p —Ja cwiluiindyo̱ tyooꞌ na mañequiaya na laꞌxmaⁿ nnꞌaⁿ na ticantycwii na cwitaꞌndoꞌna. ꞌÑeeⁿ juu tsꞌaⁿ na nntioñe lꞌo̱o̱, matseijomnaꞌ juu chaꞌcwijom tsꞌaⁿ na jnda̱ tjacjooꞌ na macwaꞌ. Ndoꞌ ꞌñeeⁿ tsꞌaⁿ na matseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ nquioo na teiiⁿ naquiiꞌ tsꞌom chaꞌna quia maꞌuu tsꞌaⁿ ndaa. \v 36 Sa̱a̱ chaꞌna ñꞌoom na jnda̱ tsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ, meiiⁿ na jnda̱ ntyꞌiaꞌnda̱a̱ꞌyoꞌ tsꞌiaaⁿ na matsꞌaa, maxjeⁿ tîcalaꞌyuꞌyoꞌ. \v 37 Chaꞌtso nnꞌaⁿ na mañequiaa Tsotya̱ya lꞌo̱o̱, nntioondyena lꞌo̱o̱. Ndoꞌ ꞌñeeⁿ juu tsꞌaⁿ na nntioñe lꞌo̱o̱ya tijoom nntsꞌaa na ticoꞌño̱ⁿ juu. \v 38 Ee ja na jnaaⁿya caáoomꞌluee nchii na jndyo̱o̱ na catsꞌaa ljoꞌ na lꞌue tsꞌo̱o̱ⁿ. Sa̱a̱ jndyo̱o̱ na catsꞌaaya yuu na lꞌue tsꞌom nqueⁿ na jñoom ja. \v 39 Ndoꞌ Tsotya̱ya na jñoom ja luaa waa na lꞌue tsꞌoom na catsꞌaa, na chaꞌtsondye nnꞌaⁿ na jnda̱ tquiaaⁿ lꞌo̱o̱ya, meiⁿcwiindye joona ticatsuuñe añmaaⁿꞌ. Ndoꞌ xuee na macanda̱ nñequia na nntaꞌndoꞌxco chaꞌtsondye joona. \v 40 Ee Tsotya̱ya lꞌue tsꞌoom na chaꞌtsondye nnꞌaⁿ na cwintyꞌiaa ja na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ na cwilaꞌyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ nntoꞌñoomna na ticantycwii na cwitaꞌndoꞌna. Ndoꞌ xuee na macanda̱ ja nñequia na nntaꞌndoꞌxco joo nnꞌaⁿ na jnda̱ tja̱. \p \v 41 Jnda̱ na tso Jesús ñꞌoomwaaꞌ, tyolaꞌncjooꞌndye nnꞌaⁿ judíosꞌñeeⁿ ñꞌoom na tsoom: “Ja cwiluiindyo̱ tyooꞌ na jnaaⁿya cañoomꞌluee.” \p \v 42 Ee tyoluena: \p —Jesúsmꞌaaⁿꞌ ¿aa nchii jnda José jom? Cwitaꞌjnaaⁿꞌa tsotyeeⁿ, tsoñeeⁿ. ¿Chiuu na tsoom na jnaaⁿ cañoomꞌluee, jndyocueeⁿ? \p \v 43 Tꞌo̱ Jesús, matsoom nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ: \p —Talaꞌncjooꞌndyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ ñꞌoomwaaꞌ. \v 44 Ee tjaaꞌnaⁿ cwii tsꞌaⁿ na nnda̱a̱ nntioñe lꞌo̱o̱ xeⁿ nchii Tsotya̱ na jñoom ja nntsꞌaaⁿ na catsꞌaa tsaⁿꞌñeeⁿ na ljoꞌ. Ndoꞌ xuee na macanda̱ ja nntsꞌaa na nncwandoꞌxco tsaⁿꞌñeeⁿ. \v 45 Ee profetas, waa ñꞌoom na jlaꞌljeiina na matsonaꞌ: “Mꞌmo̱ⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nda̱a̱ chaꞌtso nnꞌaⁿ.” Luaaꞌ ñeꞌcatsonaꞌ na ticwii cwii tsꞌaⁿ na jnda̱ jndii ñꞌoom na maꞌmo̱ⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom ndoꞌ jnda̱ seiꞌno̱ⁿꞌ juunaꞌ, tsaⁿꞌñeeⁿ nntioñe lꞌo̱o̱ya. \p \v 46 ’Ñꞌoomwaaꞌ ticaꞌmo̱ⁿnaꞌ na jnda̱ ntyꞌiaaꞌ tsꞌaⁿ Tsotya̱ya Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Macanda̱ ja na jñoom quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ, ja jnda̱ ntyꞌiano̱o̱ⁿya jom. \v 47 Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ, ñeeⁿ juu na matseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ juu matseixmaⁿ na ticantycwii na wandoꞌ añmaaⁿꞌ. \v 48 Ja cwiluiindyo̱ tyooꞌ na mañequiaya na cwitaꞌndoꞌ nnꞌaⁿ. \v 49 Weloo welooꞌyoꞌ tcwaꞌna maná jo ndyuaa yuu na tjaa nnꞌaⁿ cꞌom, ndoꞌ tja̱na. \v 50 Ja cwiluiindyo̱ tyooꞌ na jnaaⁿya cañoomꞌluee. Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na nlcwaꞌ, tixocatsuuñe. \v 51 Ja na jnaaⁿya cañoomꞌluee cwiluiindyo̱ tyooꞌ na mañequiaya na cwitaꞌndoꞌ nnꞌaⁿ. Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na nlcwaꞌ tyooꞌwaa mamatseixmaⁿ na ticantycwii na wandoꞌ. Ndoꞌ juu tyooꞌ na mañequiaya cha na nntaꞌndoꞌna jo nnom Tyꞌo̱o̱tsꞌom, seiiꞌa cwiluiiñe Joꞌ. \p \v 52 Ñꞌoomwaaꞌ sꞌaanaꞌ na jlaꞌncjooꞌndye nnꞌaⁿ judíosꞌñeeⁿ ñequio ncꞌiaana. Tyoluena: \p —Manquiuuya na xocanda̱a̱ nñequiaa tsaⁿmꞌaaⁿꞌ seiiⁿꞌeⁿ na nntquia̱a̱. \p \v 53 Quia joꞌ tsoticheⁿ Jesús nda̱a̱na: \p —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ, xeⁿ ticatquieꞌyoꞌ seiiꞌ ja na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee ndoꞌ na cweꞌyoꞌ nioomꞌa, ticalaꞌxmaⁿꞌyoꞌ nnꞌaⁿ na tandoꞌ añmaaⁿ. \v 54 Nquii tsꞌaⁿ na jnda̱ tquii seiiꞌa ndoꞌ jnda̱ tꞌuu nioomꞌa tseixmaⁿ na ticantycwii na wandoꞌ. Ndoꞌ xuee na macanda̱ nntsꞌaaya na nncwandoꞌxcoom. \v 55 Ee seiiꞌa matseixmaⁿnaꞌ nantquie na tjacantyja naya ndoꞌ nioomꞌa matseixmaⁿnaꞌ juu na nncꞌuu tsꞌaⁿ na tjacantyja naya. \v 56 Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na maquii seiiꞌa ndoꞌ maꞌuu nioomꞌa, tyeⁿ matseitjoomꞌnaꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ ñꞌeⁿndyo̱, ndoꞌ tyeⁿ matseitjoomꞌnaꞌ ja ñꞌeⁿñê. \v 57 Nquii Tsotya̱ya na jñoom ja quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ, jom wanoomꞌm ndoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ mati wando̱ꞌa. Maluaaꞌ matseijomnaꞌ ñꞌeⁿ tsꞌaⁿ na maquii seiiꞌa, nncwandoꞌ añmaaⁿꞌ cantyja ꞌnaⁿya. \v 58 Matseina̱ⁿya cantyja ꞌnaaⁿꞌ nquii na cwiluiiñe tyooꞌ na jnaⁿ cañoomꞌluee. Tyooꞌwaa titseixmaⁿnaꞌ chaꞌna maná na tcwaꞌ weloo weloꞌyoꞌ ndoꞌ tja̱na. Sa̱a̱ ticatseijomnaꞌ cantyja ꞌnaⁿya chaꞌna manáꞌñeeⁿ. Ee meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na nlcwaꞌ tyooꞌ na matseixmaⁿya, tijoom nncueꞌ, mꞌaaⁿ ndoꞌ mꞌaaⁿ na wandoꞌ. \p \v 59 Ñꞌoommeiⁿꞌ seineiⁿ Jesús yocheⁿ na tyoꞌmo̱o̱ⁿ nda̱a̱ nnꞌaⁿ quiiꞌ watsꞌom ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ judíos tsjoom Capernaum. \s1 Ñꞌoom na ticantycwii na wandoꞌ añmaaⁿꞌ tsꞌaⁿ. \p \v 60 Majndye nnꞌaⁿ na tyolaꞌjomndye ñꞌoom na tyoñequiaaⁿ, quia jndyena ñꞌoomwaaꞌ jluena: \p —Jeeⁿ jndeiꞌnaꞌ ñꞌoom na matseineiiⁿ, tixocanda̱a̱ nlajomndyo̱ juunaꞌ. \p \v 61 Ntyjii Jesús naquiiꞌ tsꞌoom na cwilaꞌncjooꞌndye naⁿꞌñeeⁿ cantyja ñꞌoom na seineiiⁿ nda̱a̱na. Joꞌ chii tsoom nda̱a̱na: \p —¿Aa cwilaꞌlcweꞌ ñꞌoommeiⁿꞌ ꞌo? \v 62 Quia joꞌ cꞌoomꞌyaya nꞌomꞌyoꞌ chiuu nntsꞌaanaꞌ ꞌo quia nntyꞌiaꞌnda̱a̱ꞌyoꞌ ja na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee na nncjo̱waanndaꞌa nandye yuu na ñetꞌo̱o̱ⁿjndya̱a̱. \v 63 Macanda̱ nquii Espíritu mañequiaaⁿ na cwitaꞌndoꞌ nnꞌaⁿ jo nnom Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Nchii cantyja ꞌnaaⁿ seiina na laꞌxmaⁿna na ljoꞌ. Ñꞌoom na mañequiaya cwiluiiñenaꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Espíritu ndoꞌ ncꞌe juunaꞌ joꞌ na wandoꞌ tsꞌaⁿ. \v 64 Sa̱a̱ ndicwaⁿ ñꞌeeⁿꞌndyoꞌ na ticalayuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱. \p Luaaꞌ matsoom nda̱a̱na ee cantyjati na to̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ na mañequiaaⁿ ñꞌoom, mantyjeeⁿ ꞌñeeⁿ joo na ticalaꞌyuꞌ ñꞌeⁿñê, ndoꞌ ꞌñeeⁿ juu na nñequiaa cwenta jom. \v 65 Matsotyeeⁿcheⁿ: \p —Cweꞌ ncꞌe joꞌ na jnda̱ tsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ macanda̱ nnda̱a̱ ntseijomñe tsꞌaⁿ ñꞌeⁿndyo̱ quia mañequiaa Tsotya̱ya na caluii na ljoꞌ. \p \v 66 Ndoꞌ ncꞌe ñꞌoomwaaꞌ, majndye nnꞌaⁿ na tyondyejndyeena ñꞌoom na tyoñequiaaⁿ, tyꞌelcweeꞌna. Taticalaꞌjomndyetina ñꞌeⁿñê. \v 67 Joꞌ na taxꞌeeñê nda̱a̱ jâ nnꞌaⁿ na canchooꞌwe na tꞌmaaⁿ na calaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê, matsoom: \p —Ndoꞌ ꞌo jeꞌ ¿aa mati nnto̱ⁿꞌndyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱? \p \v 68 Simón Pedro tꞌo̱o̱ⁿ, matsoom: \p —Jeeⁿ ꞌu Ta, ticatsonaꞌ na nlaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿ cwiicheⁿ tsꞌaⁿ, ee ñꞌoom na matseineiⁿꞌ mañequiaanaꞌ na ticantycwii na cwitando̱o̱ꞌâ. \v 69 Ndoꞌ jâ jnda̱ macwilaꞌyuuꞌâ ndoꞌ jnda̱ macwilaꞌno̱o̱ⁿꞌâ na ꞌu cwiluiindyuꞌ Cristo, Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom na wandoꞌ. \p \v 70 Tꞌo̱ Jesús, matsoom nda̱a̱yâ: \p —Ja tjeiiꞌa ꞌo na canchooꞌwendyoꞌ. Ndoꞌ cwii ꞌo mꞌaaⁿñe cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsaⁿjndii. \p \v 71 Luaaꞌ matsoom na maꞌmo̱o̱ⁿ Judas Iscariote, jnda Simón. Ee tsaⁿꞌñeeⁿ nñequiaa cwenta jom. Mati juu cwii jâ na canchooꞌwendyô̱. \c 7 \s1 Tiñecalaꞌyuꞌ ntyjee Jesús ñꞌeⁿñê \p \v 1 Jnda̱ tuii na nmeiiⁿꞌ tyomaꞌno̱o̱ⁿyâ tsꞌo̱ndaa Galilea ñꞌeⁿ Jesús. Ee jnaaⁿꞌ na tyoqueⁿndye nnꞌaⁿ na cwiluiitquiendye nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos na ñeꞌcalaꞌcueeꞌna jom, joꞌ chii tiñeꞌcjaⁿ Judea. \v 2 Ndoꞌ jaawindyooꞌ na nncueeꞌ ncuee na cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ judíos quia na quilꞌana xeⁿnquieꞌ ncwaⁿꞌ na cwijaañjoomꞌ nꞌomna chiuu ñetꞌom weloo weloona ndyuꞌñeeⁿcheⁿ. \v 3 Ndoꞌ na manncueeꞌ xueeꞌñeeⁿ tyolue ntyjeeⁿ nnoom: \p —Cwa sa, caluiꞌ ñjaaⁿñe. Cjaꞌ Judea cha nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ laꞌñeⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌoom na mañequiaaꞌ mati nntyꞌiaana tsꞌiaaⁿ na macheꞌ. \v 4 Ee tsꞌaⁿ na matseicantyjaaꞌ tsꞌom na calaꞌyuꞌ nnꞌaⁿ ñꞌeⁿñe, ticatsonaꞌ na nljooꞌñe jo jnda̱a̱. Quiaandyuꞌ na caliu chaꞌtso nnꞌaⁿ tsꞌiaaⁿ na macheꞌ. \p \v 5 Nmeiiⁿꞌ jluena nnoom ee meiⁿ joona tîcalaꞌyuꞌna ñꞌeⁿñê. \v 6 Quia joꞌ matsoom nda̱a̱na: \p —Tyooweꞌntyjo̱ xjeⁿ na caꞌmo̱o̱ⁿya nda̱a̱ nnꞌaⁿ na cwiluiitquiendye na cwiluiindyo̱ nquii na macwjiꞌnꞌmaaⁿñe nnꞌaⁿ. Sa̱a̱ ꞌo meiⁿquia xjeⁿ na ñeꞌconomꞌyoꞌ, tjaaꞌnaⁿ na teincuuꞌ. \v 7 Joo nnꞌaⁿ tsjoomnancue tijndoona ꞌo. Sa̱a̱ cantyja ꞌnaⁿ ja luaañe, ñequiiꞌcheⁿ mꞌaⁿna na jndoona ja, cweꞌ ncꞌe na macwjiꞌyuuꞌndyo̱ cantyja ꞌnaaⁿ natia na cwilꞌana. \v 8 Tsaꞌyoꞌ na ñencjoꞌyoꞌ xueewaaꞌ, ja tjo̱o̱cheⁿ na nncjo̱ xuee. Ee tjo̱o̱cheⁿ na nntseicaꞌmo̱ⁿndyo̱ na cwiluiindyo̱ nquii na macwjiꞌnꞌmaaⁿñe nnꞌaⁿ. \p \v 9 Ndoꞌ jnda̱ na tsoom na luaaꞌ nda̱a̱na, ljooꞌñetyeeⁿ we ndyee xuee Galilea. \s1 Tja Jesús na tueeꞌ xuee xeⁿnquieꞌ ncwaⁿꞌ \p \v 10 Ndoꞌ jnda̱ na tyꞌe ntyjeeⁿ na tueeꞌ xuee, quia joꞌ mati jom tjantyjo̱o̱ⁿ, sa̱a̱ tîtseicaꞌmo̱ⁿñê nda̱a̱ nnꞌaⁿ. Tjaaⁿ chaꞌcwijom tsꞌaⁿ na ticalꞌue tsꞌom na caliu nnꞌaⁿ na mꞌaaⁿ. \v 11 Ndoꞌ nnꞌaⁿ judíos na ticueeꞌ nꞌomna jom jeeⁿ tyolꞌueena jom quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ na tquio ncuee. Tyotaꞌxꞌeena, tyoluena: \p —¿Yuu mꞌaaⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ? \p \v 12 Ndoꞌ tꞌmaⁿ waa na ticatjoomꞌ na jlaꞌneiⁿ nnꞌaⁿ na jndyendye cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Ee cwantindye joona tyolue: “Ya tsꞌaⁿñe tsaⁿmꞌaaⁿꞌ.” Sa̱a̱ ntꞌomcheⁿ tyolue: “Tiyuuꞌ, ee manquiuꞌnnꞌaaⁿ nnꞌaⁿ.” \p \v 13 Sa̱a̱ cweꞌ ncꞌe na nquiaana nnꞌaⁿ judíos na cwiluiitquiendye nda̱a̱na, joꞌ na tîcalaꞌneiⁿndyeyuna cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ. \p \v 14 Jnda̱ na tueeꞌ xcwe ncuee, tjaqueⁿꞌeⁿ naquiiꞌ watsꞌom tꞌmaⁿ ndoꞌ joꞌ joꞌ tyoꞌmo̱o̱ⁿ nda̱a̱ nnꞌaⁿ. \v 15 Sa̱a̱ tileicalaꞌno̱ⁿꞌ nnꞌaⁿ judíos na cwiluiitquiendye. Tyoluena: \p —Nchaaꞌ lꞌuu na tja tsaⁿmꞌaaⁿꞌ scwela. Quia joꞌ ¿chiuu na jeeⁿ ya matseitjoomꞌm ñꞌoom? \p \v 16 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na, matsoom: \p —Nchii nnco̱ matseijndaaꞌndyo̱ ñꞌoom na maꞌmo̱o̱ⁿya. Nqueⁿ na jñoom ja seijndaaꞌñê chiuu catsjo̱o̱ya. \v 17 Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na ñeꞌcatsꞌaa cantyja na matsa̱ꞌntjom Tyꞌo̱o̱tsꞌom, juu nntseiꞌno̱ⁿꞌ aa Tyꞌo̱o̱tsꞌom seijndaaꞌñe ñꞌoom na maꞌmo̱o̱ⁿya, oo aa cweꞌ ñꞌoom na seitiuu nnco̱ na mañequiaya. \v 18 Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na macwjiꞌ ñꞌoom cantyja ꞌnaaⁿꞌ nquii, matseijndeii tsaⁿꞌñeeⁿ na caluiitꞌmaⁿñê nda̱a̱ ncꞌiaaⁿꞌaⁿ. Sa̱a̱ tsꞌaⁿ na matseijndeii na catseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ nquii na jñom jom, tsaⁿꞌñeeⁿ cwiluiiñê na mayomꞌm. Tiquinquiuꞌnnꞌaaⁿ. \p \v 19 ’Moisés seiljeiⁿ ñꞌoom na tqueⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nda̱a̱ꞌyoꞌ na matsa̱ꞌntjomnaꞌ. Sa̱a̱ meiiⁿ na ljoꞌ, meiⁿcwiindyoꞌ ꞌo tyoolaꞌcanda̱a̱ꞌndyoꞌ juunaꞌ. Ee xeⁿ cwilaꞌcanda̱ꞌyoꞌ juunaꞌ xoqueⁿndyoꞌ na nlacueꞌyoꞌ ja. \p \v 20 Nnꞌaⁿ na jndyendye tꞌo̱o̱na nnoom, jluena: \p —ꞌU tsaⁿjndii matseixmaⁿꞌ. ¿ꞌÑeeⁿ tsꞌaⁿ maqueⁿñe na nntseicueeꞌ ꞌu? \p \v 21 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na, matsoom: \p —Xuee na cwitaꞌjndya̱a̱ya seinꞌmaⁿya tsꞌaⁿ na leicjacaa, ndoꞌ sꞌaanaꞌ na tjoomꞌ ticalaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ. \v 22 Sa̱a̱ calaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ ñꞌoom na nntsjo̱o̱. Tso Moisés na calꞌaꞌyoꞌ costumbre yonom ndaꞌyoꞌ na ꞌndaandye. Ndoꞌ cwilaꞌcanda̱a̱ꞌndyoꞌ ñꞌoomꞌñeeⁿ meiiⁿ xuee na cwitaꞌjndya̱a̱ya. Sa̱a̱ nchii jom seicato̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ costumbreꞌñeeⁿ. Nquiee weloo welooya jlaꞌcato̱o̱ꞌna juunaꞌ. \v 23 Nquiuꞌyoꞌ na mañequiaa ljeii na tqueeⁿ na wanaaⁿ na cwilꞌaꞌyoꞌ costumbreꞌñeeⁿ meiⁿ xuee na cwitaꞌjndya̱a̱ya. Ndoꞌ na luaaꞌ waa, chiuu na cwilaꞌwjeeꞌyoꞌ ja ncꞌe na juu xuee na cwitaꞌjndya̱a̱ya seinꞌmaⁿya cwii tsꞌaⁿ na wiiꞌ. \v 24 Joꞌ chii tintjeiꞌyoꞌ cwenta na cweꞌ tomti cantyja na cwiwitquiooꞌ. Catjeiꞌyoꞌ cwenta cantyja na matyꞌiomyanaꞌ. \s1 Jesús ¿aa Cristo cwiluiiñê? \p \v 25 Quia joꞌ ntꞌom nnꞌaⁿ Jerusalén tyotaꞌxꞌeena nda̱a̱ ncꞌiaana: \p —¿Aa nchii tsaⁿsꞌamꞌaaⁿꞌ tsꞌaⁿ na cwilꞌuee naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ na nlaꞌcueeꞌna? \v 26 Sa̱a̱ cantyꞌiaꞌyoꞌ ñequio na jndooꞌ jndye nnꞌaⁿ matseineiiⁿ, meiⁿ tjaa ljoꞌ coluena nnoom. ¿Aa nntsꞌaacheⁿnaꞌ na cwilaꞌtiuu naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ cwentaaya na tsaⁿmꞌaaⁿꞌ mayuuꞌcheⁿ cwiluiiñê Cristo? \v 27 Sa̱a̱ nqueⁿ quia nncwjeeⁿꞌeⁿ tjaa ꞌñeeⁿ juu nntseiꞌno̱ⁿꞌ yuu jnaⁿyom. Sa̱a̱ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ manquiuuyaaya yuu jnaaⁿ. \p \v 28 Jnda̱ jndii Jesús na jluena ñꞌoomwaaꞌ, seiweeⁿ jñeeⁿꞌeⁿ. Matsoom: \p —Machꞌeenaꞌ na cwitaꞌjnaⁿꞌyoꞌ ja ndoꞌ manquiuꞌyaꞌyoꞌ yuu tsꞌaⁿ ja. Sa̱a̱ nchii na jndyo̱o̱ cantyja ꞌnaⁿ nnco̱. Nqueⁿ na jñoom ja quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ cwiluiiñê na mayomꞌm, sa̱a̱ jom ticataꞌnaⁿꞌyoꞌ. \v 29 Sa̱a̱ ja mawajnaⁿꞌa jom, ee jnaaⁿya jo nnoom, ndoꞌ manquiityeeⁿ jñoom ja quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ. \p \v 30 Cweꞌ ncꞌe na tsoom ñꞌoomwaaꞌ, tyoqueⁿndye naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ na nntꞌuena jom. Sa̱a̱ ncꞌe na tyooweꞌntyjo̱ na ntyjii Tyꞌo̱o̱tsꞌom na nncwinoom nawiꞌ tꞌmaⁿ, joꞌ chii meiⁿcwiindyena tîcatꞌuii jom. \v 31 Ndoꞌ jndyendye nnꞌaⁿ na tyomꞌaⁿna joꞌ joꞌ, jlaꞌyuꞌna ñꞌeⁿñê. Ndoꞌ tyoluena nda̱a̱ ncꞌiaana: \p —Quia nncwjeeꞌ nquii Cristo, ¿aa nntsꞌaacheⁿnaꞌ jndyeti tsꞌiaaⁿ nntsꞌaaⁿ na tixocanda̱a̱ na nluii na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa nchiiti na machꞌee tsaⁿmꞌaaⁿꞌ? \s1 Tyꞌecatꞌuena Jesús \p \v 32 Nnꞌaⁿ tmaaⁿꞌ fariseos tyondyena na nmeiiⁿꞌ ñꞌoom tyolaꞌneiⁿ nnꞌaⁿ na jndyendye cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesús. Joꞌ chii jlaꞌjomndyena ñequio ntyee na cwiluiitquiendye nda̱a̱ ncꞌiaana nnꞌaⁿ judíos. Jñoomna nnꞌaⁿ na cwilꞌa cwenta watsꞌom na cꞌoocatꞌue naⁿꞌñeeⁿ jom. \v 33 Matso Jesús nda̱a̱ nnꞌaⁿ na jndyendye: \p —Chjootindyo cwii mꞌaaⁿtya̱ ñꞌeⁿndyoꞌ. Ndoꞌ nda̱nquia nncjo̱lcwa̱ꞌnndaꞌa na mꞌaaⁿ nqueⁿ na jñoom ja na mꞌaⁿꞌyoꞌ. \v 34 Quia ljoꞌcheⁿ nlꞌueꞌyoꞌ ja sa̱a̱ taxocaliuꞌyoꞌ ja. Ndoꞌ yuu na nncꞌo̱o̱ⁿya, ꞌo xocanda̱a̱ nntsquieꞌcañomꞌyoꞌ. \p \v 35 Quia joꞌ ntꞌom nnꞌaaⁿya nnꞌaⁿ judíos tyoluena nda̱a̱ ncꞌiaana: \p —¿Yuu nncjaayuu tsaⁿmꞌaaⁿꞌ na xocanda̱a̱ nliuuya jom? ¿Aa nncꞌoomñê quiiꞌntaaⁿ ncꞌiaaya nnꞌaⁿ judíos na jnda̱ tꞌoomꞌndye quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ griegos, cha nnda̱a̱ mꞌmo̱o̱ⁿ nda̱a̱na? \v 36 ¿Ljoꞌ ñeꞌcatso ñꞌoom na matseineiiⁿ luaaꞌ na nlꞌua̱a̱ya jom sa̱a̱ xocaliuuya jom? Ndoꞌ na matsoom yuu na wjaⁿ jaa xocanda̱a̱ nntsquia̱caño̱o̱ⁿya jom. \s1 Candaa na cwiñeꞌquianaꞌ na cwitaꞌndoꞌ nnꞌaⁿ \p \v 37 Xuee na cwintycwii ncuee cwilꞌana na tꞌmaⁿti xuee juunaꞌ na cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena. Juu xueeꞌñeeⁿ tjameintyjeeꞌ Jesús, seiweeⁿ jñeeⁿꞌeⁿ. Tsoom: \p —ꞌÑeeⁿ juu na matseiqueeⁿnaꞌ tsꞌom na ñecꞌoomñe nacje ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom, candyontyjo̱ naxa̱ⁿꞌa, ndoꞌ catseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱. \v 38 Nntsꞌaanaꞌ ñꞌeⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ chaꞌxjeⁿ matso ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na jnda̱ teiljeii. Juu tsꞌaⁿ na matseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱, nnaaⁿꞌ quiiꞌ tsꞌoom chaꞌcwijom candaa na cwiñeꞌquia na ticantycwii na wandoꞌ tsꞌaⁿ. \p \v 39 Luaaꞌ matsoom na maꞌmo̱o̱ⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Espíritu Santo na juu nntoꞌñoom nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌ ñꞌeⁿñê. Ee xjeⁿꞌñeeⁿ tjo̱o̱cheⁿ na nñequiaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom juu naquiiꞌ nꞌom nnꞌaⁿ, ee tyooweꞌntyjo̱ xjeⁿ na nntseitꞌmaaⁿꞌñê Jesús. \s1 Tiñecwii na cwilue nnꞌaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesús \p \v 40 Ndoꞌ quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ na jndyendye quia tyondyena ñꞌoommeiⁿꞌ, tyoluena: \p —Mayuuꞌcheⁿ tsaⁿsꞌamꞌaaⁿꞌ cwiluiiñê nquii tsꞌaⁿ na waa ñꞌoom na nncwjeꞌcañoom tsjoomnancue na nñequiaa ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nda̱a̱ya. \p \v 41 Ndoꞌ jlue ntꞌomcheⁿ: \p —Tsaⁿmꞌaaⁿꞌ cwiluiiñê Cristo. \p Ndoꞌ ntꞌom jlue: \p —Chiuu sa ꞌo, juu Cristo ticatsonaꞌ na nnaaⁿ Galilea. \v 42 Ee ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiljeii matsonaꞌ na juu Cristo cwiluiiñê tsjaaⁿ David na jndyowicantyjooꞌ. Ndoꞌ mati jom tsꞌaⁿ tsjoom chjoo Belén yuu na jnaⁿ David. \p \v 43 Ñꞌoomwaaꞌ to̱ⁿꞌnaꞌ nnꞌaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesús. \v 44 Ee cwantindye joona ñeꞌcatꞌuena jom, sa̱a̱ meiⁿcwii tsꞌaⁿ tîcatꞌuii jom. \s1 Naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ ticalaꞌyuꞌna na Jesús cwiluiiñê Cristo \p \v 45 Quia joꞌ nquiee nnꞌaⁿ na cwilꞌa cwenta watsꞌom tyꞌelcweeꞌna na mꞌaⁿ ntyee na cwiluiitquiendye ñequio nnꞌaⁿ tmaaⁿꞌ fariseos. Taxꞌee naⁿꞌñeeⁿ nda̱a̱ nnꞌa na cwilꞌa cwenta watsꞌom: \p —¿Chiuu na tînquioꞌñꞌomꞌyoꞌ jom? \p \v 46 Tꞌo̱o̱ naⁿꞌñeeⁿ na cwilꞌa cwenta watsꞌom, jluena: \p —Meiⁿjom ndiiꞌ tyoondya̱a̱yâ na nntseineiⁿ cwii tsꞌaⁿ chaꞌna na matseineiⁿ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ. \p \v 47 Quia joꞌ fariseosꞌñeeⁿ tꞌo̱o̱na nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ, jluena: \p —¿Aa chaꞌ mati ꞌo manquiuꞌnnꞌaⁿnaꞌ? \v 48 Tjaaꞌnaⁿ cwii tsꞌaⁿ na matseixmaⁿ nꞌiaaⁿ oo cwii fariseo na matseiyuꞌ ñꞌeⁿñê. \v 49 Sa̱a̱ naⁿmꞌaⁿꞌ na cje cwilꞌa, ticalaꞌno̱ⁿꞌna ljeii na matsa̱ꞌntjom Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Joona laꞌxmaⁿna na catsuundyena. \p \v 50 Tꞌo̱ Nicodemo, tsaⁿ na tyjeꞌcañoom na mꞌaaⁿ Jesús cwii teijaaⁿ. Jom macañꞌeeⁿ ñꞌeⁿ naⁿmaⁿnꞌiaaⁿꞌñeeⁿ. \v 51 Tsoom: \p —Ñꞌoom na matsa̱ꞌntjom Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiljeiinaꞌ na cwileiñꞌo̱o̱ⁿya, manquiuuya na matsonaꞌ na ticatyꞌiomyanaꞌ na nntuꞌxa̱a̱ⁿya cwii tsꞌaⁿ cwii tjo̱o̱cheⁿ na nndya̱a̱ya jnaaⁿꞌ, ndoꞌ na nliuuya ljoꞌ sꞌaa. \p \v 52 Tꞌo̱o̱ naⁿꞌñeeⁿ nnoom, jluena: \p —¿Aa maxjeⁿ mati ꞌu tsꞌaⁿ na jnaⁿꞌ Galilea? Tcuu tcuu catseiꞌnaⁿꞌ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiljeii, quia joꞌ nljeiꞌ tjaaꞌnaⁿ cwii profeta na nnaⁿ Galilea. \s1 Jno̱o̱ⁿ na seitjo̱o̱ñe cwii yuscu \p \v 53 Ndoꞌ cwii ndoꞌ cwiindyena tyꞌena wꞌaana. \c 8 \p \v 1 Sa̱a̱ Jesús tjaaⁿ ta na jndyu Olivos. \v 2 Ndoꞌ teincoo cwiicheⁿ xuee, lcweeⁿꞌeⁿ, tjaquieeꞌnnaaⁿꞌaⁿ watsꞌom tꞌmaⁿ. Ndoꞌ jndyendye nnꞌaⁿ tquieꞌcañomna jom. Quia na jnda̱ tjacjom, tyoꞌmo̱o̱ⁿ nda̱a̱na. \v 3 Ndoꞌ juu xjeⁿꞌñeeⁿ joo nnꞌaⁿ na cwitꞌmo̱o̱ⁿ ljeii na tqueⁿ Moisés na matsa̱ꞌntjomnaꞌ ñequio nnꞌaⁿ tmaaⁿꞌ fariseos tquioñꞌomna cwii yuscu na mꞌaaⁿ. Yuscuꞌñeeⁿ jliuna juu xcwe na matseitjo̱o̱ñe na mꞌaaⁿ ñꞌeⁿ cwii tsaⁿsꞌa. Tquioqueⁿna juu xcwe quiiꞌntaaⁿna. \v 4 Ndoꞌ jluena nnom Jesús: \p —ꞌU na maꞌmo̱o̱ⁿꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom, jliuuyâ yuscumꞌaaⁿꞌ xcwe na matseitjo̱o̱ñê ñꞌeⁿ cwii tsaⁿsꞌa. \v 5 Ndoꞌ naquiiꞌ ljeii na tqueⁿ Moisés matsa̱ꞌntjomnaꞌ na catua̱a̱ꞌa ljo̱ꞌ cjoo yolcu na cwilꞌa na luaaꞌ. Sa̱a̱ ꞌu jeꞌ, ¿chiuu matsuꞌ? \p \v 6 Luaaꞌ jluena nnoom cweꞌ ee cwilꞌueena na catꞌuiinaꞌ jom. Sa̱a̱ jom jeꞌ, seintquieꞌñê, seiljeiⁿ nomtyuaa ñequio nomtsꞌo̱o̱ⁿ. \v 7 Ndoꞌ cweꞌ ncꞌe na ticꞌoowintyjeeꞌna na cwitaꞌxꞌeena ñꞌoomwaaꞌ nnoom, teintyjeeꞌyuñê. Matsoom nda̱a̱na: \p —ꞌÑeeⁿ cwiindyoꞌ ꞌo na tjaa jnaⁿ tseixmaⁿ, juu cjuꞌjndyee tsjo̱ꞌ nacjooꞌ yuscumꞌaaⁿꞌ. \p \v 8 Jnda̱ joꞌ seintquieꞌñennaaⁿꞌaⁿ nomtyuaa, seiljeiityeeⁿ. \v 9 Sa̱a̱ quia jndye naⁿꞌñeeⁿ ñꞌoomwaaꞌ, jnaⁿnaꞌ na macoꞌtianaꞌ nquiuna. Quia joꞌ to̱ꞌna na cwii ndoꞌ cwiindyena jluiꞌna joꞌ joꞌ. Nnꞌaⁿ na tquiendye jluiꞌjndyeena, jnda̱ joꞌ nnꞌaⁿ na cjeti mꞌaⁿ. Na macanda̱ ꞌndiinaꞌ nquii Jesús ñequio yuscuꞌñeeⁿ na meintyjeeꞌ jo nnoom. \v 10 Jnda̱ joꞌ teintyjeeꞌyuu Jesús, ndoꞌ cweꞌ ncꞌe meiⁿcwiindye naⁿꞌñeeⁿ tacꞌoomndyena, macanda̱ juu yuscuꞌñeeⁿ cwii mꞌaaⁿ, joꞌ chii tsoom nnom: \p —ꞌU yuscu, ¿yuu mꞌaⁿ nnꞌaⁿ na tquiocalue jnaⁿꞌ? ¿Aa meiⁿncwii tsꞌaⁿ ticatseijndaaꞌñe jnaⁿꞌ? \p \v 11 Tꞌo̱ nnoom, matso: \p —Mayuuꞌ Ta, meiⁿcwii tsꞌaⁿ tjaljoꞌ sꞌaa. \p Matso Jesús nnom: \p —Meiⁿ ja ticatsꞌaaya na catꞌuiinaꞌ ꞌu. Cjaꞌtoꞌ, tantsaꞌnndaꞌ jnaⁿ. \s1 Jesús cwiluiiñê naxuee quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ \p \v 12 Ndoꞌ seineiⁿnndaꞌ Jesús nda̱a̱ nnꞌaⁿ. Matsoom: \p —Ja cwiluiindyo̱ naxueeñe na mañequia naxuee jo nda̱a̱ nnꞌaⁿ tsjoomnancue. Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na matseijomñe ñꞌeⁿndyo̱, nntseixmaⁿ naxuee na mañequia na ticantycwii na wandoꞌ tsꞌaⁿ. Tijoom nntseixmaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ najaaⁿ. \p \v 13 Quia joꞌ nnꞌaⁿ fariseos jluena nnoom: \p —ꞌU macwjiꞌyuuꞌndyuꞌ cheꞌnncuꞌ cantyja ꞌnaⁿꞌ. Ndoꞌ ñꞌoomꞌñeeⁿ meiⁿ tiyuuꞌ joonaꞌ. \p \v 14 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na: \p —Meiiⁿ na macwjiꞌyuuꞌndyo̱ cantyja ꞌnaⁿya, sa̱a̱ ñꞌoom na mayuuꞌ juunaꞌ, ncꞌe ntyjiiya yuu jnaaⁿya, ndoꞌ ntyjiiya yuu jo̱yo̱. Sa̱a̱ ꞌo ticaliuꞌyoꞌ yuu jnaaⁿya, meiⁿ yuu na jo̱. \v 15 ꞌO cwilajndaaꞌndyoꞌ jnaaⁿ nnꞌaⁿ cantyjati na jndo̱ꞌ nꞌom nnꞌaⁿ sa̱a̱ ja meiⁿcwii tsꞌaⁿ ticatꞌuiya juu cantyja jnaaⁿꞌ. \v 16 Sa̱a̱ quia nncueꞌntyjo̱ xjeⁿ na nncuꞌxa̱ⁿ, nncuꞌxa̱ⁿ chaꞌxjeⁿ na matyꞌiomyanaꞌ. Ee nchii mꞌaaⁿya na ñenco̱ na nntsꞌaa tsꞌiaaⁿꞌñeeⁿ. Nquii Tsotya̱ na jñoom ja, mꞌaaⁿñê ñꞌeⁿndyo̱. \v 17 Naquiiꞌ ñꞌoom na sa̱ꞌntjom Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiljeiinaꞌ na cwileiñꞌomꞌyoꞌ, waa ñꞌoom na matsonaꞌ: “Quia na cwitjoomꞌ ñꞌoom na cwitjeiꞌyuuꞌndye we nnꞌaⁿ, maxjeⁿ cwicaluiꞌyuuꞌ ñꞌoomꞌñeeⁿ.” \v 18 Joꞌ chii ncꞌe na luaaꞌ matsonaꞌ, ja cwiluiindyo̱ cwii tsꞌaⁿ na macwjiꞌyuuꞌndyo̱ cantyja ꞌnaⁿya, ndoꞌ Tsotya̱ya cwiluiiñê cwiicheⁿ na jnda̱ we. \p \v 19 Quia joꞌ taxꞌeena nnoom: \p —¿Yuu mꞌaaⁿ Tsotyeꞌ? \p Tꞌo̱ Jesús matsoom: \p —ꞌO ticalaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaⁿya meiⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tsotya̱ya. Ee xeⁿ cwilaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaⁿya mati nlaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ jom. \p \v 20 Ñꞌoommeiiⁿ seineiⁿ Jesús yocheⁿ na tyoꞌmo̱o̱ⁿ naquiiꞌ watsꞌom tꞌmaⁿ ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ judíos, yuu cwitueeꞌ nnꞌaⁿ sꞌom cwentaaꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Ndoꞌ meiⁿcwii tsꞌaⁿ tîcatꞌuii jom, ee tyooweꞌntyjo̱ xjeⁿ na nntjoom nawiꞌ tꞌmaⁿ. \s1 “Yuu na jo̱ xonda̱a̱ nntsquieꞌyoꞌ” \p \v 21 Cwiicheⁿ cwii ndiiꞌ matso Jesús nda̱a̱na: \p —Ja majo̱, ndoꞌ ꞌo nlꞌueꞌyoꞌ ja, sa̱a̱ ndicwaⁿ choꞌnqueⁿꞌyoꞌ jnaⁿ ndoꞌ nncwjeꞌyoꞌ. Ndoꞌ yuu na jo̱ ꞌo xocanda̱a̱ nntsquieꞌcañomꞌyoꞌ. \p \v 22 Cweꞌ ncꞌe ñꞌoomwaaꞌ, jlue nnꞌaⁿ judíos: \p —¿Aa nntsꞌaacheⁿnaꞌ na nntseicueeꞌñe cheⁿnqueⁿ, na matsoom yuu na mawjaⁿ jaa xocanda̱a̱ nntsquieꞌcaño̱o̱ⁿya? \p \v 23 Joꞌ chii tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱na, tsoom: \p —ꞌO ticalaxmaⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ cañoomꞌluee sa̱a̱ ja tseixmaⁿya joꞌ. ꞌO laxmaⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjoomnancuewaañe, sa̱a̱ ja nchii joꞌ tseixmaⁿya. \v 24 Cweꞌ ncꞌe ñꞌoomwaaꞌ joꞌ na tsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ na ndicwaⁿ choꞌnqueⁿꞌyoꞌ jnaⁿꞌyoꞌ ndoꞌ nncwjeꞌyoꞌ. Ee xeⁿ ticalayuꞌyoꞌ na ja cwiluiindyo̱ nquii na jñom Tyꞌo̱o̱tsꞌom, quia joꞌ meiⁿchiuucheⁿ ndicwaⁿ choꞌnqueⁿꞌyoꞌ jnaⁿꞌyoꞌ quia na nncwjeꞌyoꞌ. \p \v 25 Quia joꞌ taxꞌeenndaꞌna nnoom, jluena: \p —ꞌU jeꞌ, ¿ꞌñeeⁿ cwiluiindyuꞌ? \p Matso Jesús nda̱a̱na: \p —Majoꞌ chaꞌxjeⁿ na jnda̱ ñetsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ xjeⁿ na to̱ꞌa na mañequiaya ñꞌoom naya. \v 26 Nqueⁿ na jñoom ja cwiluiiñê na mayomꞌm. Jndye ñꞌoom tsoom no̱o̱ⁿ na catsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ. Ndoꞌ ñequiiꞌcheⁿ matseiteinco̱o̱ꞌa joo ñꞌoomꞌñeeⁿ nda̱a̱ nnꞌaⁿ. Sa̱a̱ jndye niom na ntyjeeⁿ ñꞌeⁿndyoꞌ na macaⁿnaꞌ na cuꞌxa̱ⁿya. \p \v 27 Sa̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ tîcalaꞌno̱ⁿꞌna na maꞌmo̱o̱ⁿ nda̱a̱na na Tyꞌo̱o̱tsꞌom cwiluiiñe Tsotyeeⁿ. \v 28 Quia joꞌ matsoom nda̱a̱na: \p —Ja cwiluiindyo̱ nquii tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee. Quia na jnda̱ jlaꞌweꞌyoꞌ ja na nlacueꞌyoꞌ, quia ljoꞌcheⁿ nlaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ na joꞌ cwiluiindyo̱, ndoꞌ nncjaantyjo̱o̱ꞌ nꞌomꞌyoꞌ na tjaaꞌnaⁿ cwii na matsꞌaa cantyja na matseixmaⁿ nnco̱. Cantyjati na tꞌmo̱ⁿ Tsotya̱ no̱o̱ⁿ, ntyjati joꞌndyo na matsꞌaa. \v 29 Ndoꞌ Tsotya̱ na jñoom ja mꞌaaⁿñê ñꞌeⁿndyo̱. Ticaꞌñeeⁿ ja na ñenco̱, ee ñequiiꞌcheⁿ matsꞌaa yuu na cjaweeꞌ ntyjeeⁿ ñꞌeⁿndyo̱. \p \v 30 Jnda̱ na seineiiⁿ ñꞌoommeiⁿꞌ, jndye nnꞌaⁿ jlaꞌyuꞌ ñꞌeⁿñê. \s1 Ñꞌoom na mayuuꞌ nntseicandyaañenaꞌ ꞌo \p \v 31 Ndoꞌ matso Jesús nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos na jnda̱ macwilaꞌyuꞌ ñꞌeⁿñê: \p —Xeⁿ cwiljooꞌndyoꞌtyeⁿꞌyoꞌ ñequio ñꞌoom naya quia joꞌ mayuuꞌcheⁿ na cwiluiindyoꞌ nnꞌaⁿ na cwilajomndyoꞌ ñꞌoom na mañequiaya. \v 32 Ndoꞌ nlaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ cwaaⁿ ñꞌoom tseixmaⁿnaꞌ ñꞌoom na mayuuꞌ, ndoꞌ juu ñꞌoom na mayuuꞌñeeⁿ nntseicandyaañenaꞌ ꞌo. \p \v 33 Joo naⁿꞌñeeⁿ tꞌo̱o̱na nnoom, jluena: \p —Jâ cwiluiindyô̱ tsjaaⁿ Abraham na jndyowicantyjooꞌ. Meiⁿjom ndiiꞌ tyoomꞌaaⁿyâ moso nda̱a̱ ntꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ. ¿Chiuu na matsuꞌ na nncꞌo̱o̱ⁿcandyaaꞌndyô̱ na mꞌaaⁿyâ nacje ꞌnaaⁿꞌ cwiicheⁿ? \p \v 34 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ, matsoom: \p —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ. Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na matseitjo̱o̱ñe nnom Tyꞌo̱o̱tsꞌom mꞌaaⁿ xjeⁿ ꞌnaaⁿꞌ jnaⁿ. \v 35 Ndoꞌ tsꞌaⁿ na cweꞌ moso mꞌaaⁿ nnda̱a̱ nntsꞌaanaꞌ na tixocaljooꞌñetyeⁿ na mꞌaaⁿ patrom ꞌnaaⁿꞌ, sa̱a̱ nquii jnda patrom ñenquiicheⁿ mꞌaaⁿ. \v 36 Ja na cwiluiindyo̱ Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom, ja nntseicandyaandyo̱ ꞌo. Macweꞌ ncꞌe joꞌ nncꞌomꞌyoꞌ na canda̱a̱ꞌya na jnda̱ jndyaandyoꞌ. \v 37 Mantyjiiya na ꞌo cwiluiindyoꞌ tsjaaⁿ Abraham na jndyowicantyjooꞌ, sa̱a̱ cwiqueⁿndyoꞌ na nlacueꞌyoꞌ ja jnaaⁿꞌ na tileicjo̱ ñꞌoom ꞌnaⁿya naquiiꞌ nꞌomꞌyoꞌ. \v 38 Ljoꞌ na jnda̱ ñentyꞌiaya na ñetꞌo̱o̱ⁿya ñequio Tsotya̱, joꞌ matseina̱ⁿya nda̱a̱ꞌyoꞌ. Sa̱a̱ ꞌo jeꞌ, cantyja na jnda̱ ñejndyeꞌyoꞌ ñꞌoom ꞌndyoo tsotyeꞌyoꞌ, joꞌ cwilꞌaꞌyoꞌ. \p \v 39 Tꞌo̱o̱ naⁿꞌñeeⁿ nnoom, jluena: \p —Abraham cwiluiiñê tsotya̱a̱ya. \p Matso Jesús nda̱a̱na: \p —Xeⁿ ꞌo na mayuuꞌcheⁿ cwiluiindyoꞌ ntseinda Abraham na jndyowicantyjooꞌ, quia joꞌ nlꞌaꞌyoꞌ chaꞌxjeⁿ sꞌaaⁿ. \v 40 Sa̱a̱ jeꞌ cwijooꞌ nꞌomꞌyoꞌ na ñeꞌcalacueꞌyoꞌ ja na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na matseina̱ⁿya ñꞌoom na mayuuꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ. Ndoꞌ joo ñꞌoomꞌñeeⁿ ñequiiꞌcheⁿ ñꞌoom na jndiiya ꞌndyoo Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Nquii Abraham tîcatsꞌaaⁿ chaꞌna ñeꞌcalꞌaꞌ oꞌ ñꞌeⁿndyo̱. \v 41 ꞌO cwilꞌaꞌyoꞌ chaꞌxjeⁿ na machꞌee nquii tsotyeꞌyoꞌ. \p Jluena nnoom: \p —Jâ nchii na tuiindyô̱ na tijndaaꞌ tsotya̱a̱yâ. Jâ laꞌxmaaⁿyâ na ñecwii tsotya̱a̱yâ, nquii Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \p \v 42 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na, matsoom: \p —Xeⁿ na mayuuꞌcheⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom cwiluiiñê tsotyeꞌyoꞌ, quia joꞌ mati nncꞌomꞌyoꞌ na jnda nquiuꞌyoꞌ ja ee jnaaⁿya na mꞌaaⁿ ndoꞌ jndyo̱o̱ya na mꞌaⁿꞌyoꞌ. Nchii jndyo̱o̱ cantyja ꞌnaⁿ nnco̱, nqueⁿ jñoom ja. \v 43 ¿Chiuu na tileicalaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ ñꞌoom na matseina̱ⁿ? Maxjeⁿ cwitjomꞌyoꞌ na nmeiiⁿꞌ ncꞌe na tiñeꞌcalañꞌoomꞌndyoꞌ ja. \v 44 ꞌO laxmaⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsotyeꞌyoꞌ, juu tsaⁿjndii. Yuu na lꞌue tsꞌom jom, joꞌ ñeꞌcalacanda̱a̱ꞌndyoꞌ. Jom cwiluiiñê na matseicwjeⁿ nnꞌaⁿ cantyjati xjeⁿ na tuii tsjoomnancue. Jom tjaaꞌnaⁿ ñꞌoom na mayuuꞌ catseixmaaⁿ, ee tjaaꞌnaⁿ ñꞌoom na mayuuꞌ naquiiꞌ tsꞌoom. Quia matseineiiⁿ cantu, matseineiiⁿ cantyjati na matseixmaaⁿ, cweꞌ ncꞌe tsaⁿcantu jom, ndoꞌ cwiluiiñê tsotye chaꞌtso ñꞌoom na cantu. \v 45 Sa̱a̱ ja meiiⁿ na matseina̱ⁿya ñꞌoom na mayuuꞌ maxjeⁿ tiñeꞌcalayuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱. \v 46 Tjaa ꞌñeeⁿ cwiindyoꞌ ꞌo nnda̱a̱ nncjuꞌ jnaⁿ nacjoya. Ñꞌoom na matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ cwiluiiñenaꞌ ñꞌoom na mayuuꞌ, quia joꞌ ¿chiuu na tiñeꞌcalayuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱? \v 47 Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿñe cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom mandii ñꞌoom ꞌñom. Sa̱a̱ cweꞌ ncꞌe na ticaluiindyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ, joꞌ chii tiñeꞌcandyeꞌyoꞌ. \s1 Mamꞌaaⁿ Jesús cwii tjo̱o̱cheⁿ na nncꞌoom Abraham \p \v 48 Quia joꞌ tꞌo̱o̱ nnꞌaⁿ judíos nnoom. Jluena: \p —Jeeⁿ xcwe cwilꞌuuyâ na ꞌu cwiluiindyuꞌ tsꞌaⁿ Samaria. Mati mꞌaaⁿ tsaⁿjndii quiiꞌ tsꞌomꞌ joꞌ na matseintjeiⁿnaꞌ ꞌu. \p \v 49 Jesús tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱na. Matsoom: \p —Ja ticꞌoom tsaⁿjndii quiiꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ. Ja Tsotya̱ya matseitꞌmaaⁿꞌndyo̱, sa̱a̱ ꞌo cwilajnaⁿꞌyoꞌ ja. \v 50 Sa̱a̱ nchii malꞌueeꞌndyo̱ na calatꞌmaaⁿꞌndyoꞌ ja. Mꞌaaⁿ cwiicheⁿ na machꞌee na nluiitꞌmaaⁿꞌndyo̱, ndoꞌ manquii nncuꞌxeⁿ aa cwiluii na ljoꞌ. \v 51 Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ na matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ. Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na matseiñꞌoomꞌñe ñꞌoom ꞌnaⁿya, tijoom nntsuuñe. \p \v 52 Tꞌo̱o̱ nnꞌaⁿ judíos, jluena: \p —Jeꞌ manquiujndaaꞌndyo̱ na matseiꞌxmaⁿꞌ tsaⁿjndii quiiꞌ tsꞌomꞌ. Tueꞌ Abraham, ndoꞌ mati profetas. Sa̱a̱ ꞌu matsuꞌ: “Xeeⁿ mꞌaaⁿ ꞌñeeⁿ juu na matseiñꞌoomꞌñe ñꞌoom ꞌnaⁿꞌ, tijoom cueꞌ.” \v 53 Chaa lꞌuu na cwiluiitꞌmaⁿndyuꞌtiꞌ, nchiiti weloo welooya Abraham tsaⁿ na teiyo tueꞌ ndoꞌ mati jnda̱ tja̱ profetas. ¿ꞌÑeeⁿ juu macheꞌ cheⁿnncuꞌ na cwiluiindyuꞌ? \p \v 54 Tꞌo̱ Jesús, matsoom: \p —Xeⁿ ñequiiꞌcheⁿ na matseitꞌmaaⁿꞌndyo̱ cheⁿnnco̱, maxjeⁿ cweꞌ tsꞌiaaⁿꞌndyo. Juu Tsotya̱ya cwiluiiñê na matseitꞌmaaⁿꞌñê ja, nqueⁿ na cwiluiiñê Tyꞌo̱o̱tsꞌom na cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyoꞌ. \v 55 Meiⁿ ticataꞌjnaaⁿꞌyoꞌ jom. Ja mayuuꞌ mawajnaⁿꞌa jom, ndoꞌ xeⁿ nntsjo̱o̱ na ticwajnaⁿꞌa jom, quia joꞌ nntsꞌaa cheⁿnnco̱ na cantundyo̱ chaꞌxjeⁿ ꞌo. Sa̱a̱ mayuuꞌcheⁿ mawajnaⁿꞌa jom, ndoꞌ matseicanda̱a̱ꞌndyo̱ ñꞌoomꞌm. \v 56 Tioo na neiiⁿꞌ tsꞌom welooꞌyoꞌ Abraham tsaⁿ na ñetꞌoom teiyo na seiꞌno̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ na nncueeꞌ xjeⁿ na nluiindyo̱ na tsꞌaⁿ ja. Ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ joꞌ, ndoꞌ tquiaanaꞌ na jeeⁿ neiiⁿꞌeⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ na ljoꞌ. \p \v 57 Ndoꞌ jlue nnꞌaⁿ judíos nnoom: \p —Nchaa lꞌuu mayuuꞌ na jnda̱ ntyꞌiaꞌ Abraham ee ꞌu meiⁿ cweꞌ wenꞌaaⁿ nchooꞌ nqui chuꞌ tyooweeꞌ. \p \v 58 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ, matsoom: \p —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ, cwii tjo̱o̱cheⁿ na nluiiñe Abraham, sa̱a̱ ja maxjeⁿ mamꞌaaⁿya. \p \v 59 Quia joꞌ jlaꞌxcwiina ljo̱ꞌ na njñomna jom. Meiⁿ tiqueⁿna cwenta teiño̱o̱ⁿ xcwe quiiꞌntaaⁿna. Mana jlueeⁿꞌeⁿ watsꞌom tꞌmaⁿ ꞌnaaⁿna. \c 9 \s1 Seinꞌmaⁿ Jesús tsaⁿnchjaaⁿꞌ \p \v 1 Jâ nnꞌaⁿ na canchooꞌwe na tꞌmaⁿ Jesús na calajomndyô̱ ñꞌeⁿñê tyomaꞌno̱o̱ⁿyâ ñꞌeⁿñê. Yocheⁿ na saawiꞌno̱o̱ⁿyâ cwii joo, ntyꞌiaayâ cwii tsaⁿsꞌa xjeⁿ na tuiiñe na nchjaaⁿꞌ. \v 2 Ndoꞌ taxꞌa̱a̱yâ nnoom, lꞌuuyâ: \p —ꞌU Maestro, ¿ꞌñeeⁿ juu seitjo̱o̱ñe nnom Tyꞌo̱o̱tsꞌom, joꞌ na tuiiñe tsaⁿmꞌaaⁿꞌ na nchjaaⁿꞌaⁿ? ¿Aa nqueⁿ oo aa nnꞌaⁿ na nda jom? \p \v 3 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱yâ, matsoom: \p —Meiⁿ nchii jnaaⁿꞌ nquii na tuiiñe na nchjaaⁿꞌ, meiⁿ nchii jnaaⁿ nnꞌaⁿ na nda juu. Luaaꞌ tjom cha cantyja ꞌnaaⁿꞌ caꞌmo̱ⁿnaꞌ na nquii Tyꞌo̱o̱tsꞌom waa najndeii na matseixmaaⁿ. \v 4 Tseixmaⁿya na catsꞌaaya tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ nqueⁿ na jñoom ja yocheⁿ na ndicwaⁿ wando̱ꞌa. Ee quia nncueꞌntyjo̱ xjeⁿ na nncwja̱a̱ya, quia joꞌ xonda̱a̱ nlꞌaatya̱a̱ya tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌaⁿ. \v 5 Yocheⁿ na mꞌaaⁿya quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ, cwiluiindyo̱ chom na mañequiaa naxuee jo nda̱a̱na. \p \v 6 Jnda̱ na tsoom na luaaꞌ, tjoomꞌm ndaajnaⁿꞌ nomtyuaa. Sꞌaaⁿ tsooꞌ ñequio juunaꞌ, jnda̱ joꞌ tyꞌoomñê tsooꞌñeeⁿ luaꞌnnom tsaⁿnchjaaⁿꞌ. \v 7 Ndoꞌ tsoom nnom: \p —Cjaꞌ peila na jndyu Siloé, camaⁿꞌ nꞌomnjomꞌ. Ñꞌoom Siloé matsonaꞌ jñom tsꞌaⁿ xꞌiaaⁿꞌaⁿ. \p Ndoꞌ tja tsaⁿꞌñeeⁿ, tmaaⁿ nnoom. Ndoꞌ quia jndyolcweeⁿꞌeⁿ xuee mantyꞌiaaⁿꞌaⁿ. \v 8 Ndoꞌ nnꞌaⁿ na nndyooꞌ mꞌaⁿ yuu na macꞌeeⁿ ñequio nnꞌaⁿ na ñentyꞌiaana jom na ñetcaaⁿ ljoꞌ tjo̱o̱ñê, taꞌxꞌeena nda̱a̱ ntyjeena: \p —¿Aa nchii luaaꞌ tsaⁿnchjaaⁿꞌ na tacatyeeⁿ na tcaⁿ ljoꞌ tjo̱o̱ñe? \p \v 9 Ntꞌomndye joona jluena: \p —Majom luaaꞌ. \p Sa̱a̱ ntꞌomcheⁿ jlue: \p —Nchii jom, cweꞌ na jeeⁿ tseijomnaꞌ. \p Sa̱a̱ nqueⁿ matsoom: \p —Maja luaa. \p \v 10 Joꞌ na taꞌxꞌeena nnoom, jluena: \p —¿Chiuu tuiiyuu na ya teitquioꞌ jeꞌ? \p \v 11 Tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱na, tsoom: \p —Juu tsꞌaⁿ na jndyu Jesús sꞌaaⁿ tsooꞌ, tyꞌoomñê juunaꞌ luaꞌno̱o̱ⁿ. Jnda̱ joꞌ matso na cjo̱ya Siloé na cjo̱camaaⁿ no̱o̱ⁿ. Ndoꞌ tjo̱ joꞌ, tmaaⁿ no̱o̱ⁿ, ndoꞌ jeꞌ xuee mantyꞌiaya. \p \v 12 Quia joꞌ taꞌxꞌeetina nnoom, jluena: \p —¿Ndoꞌ juu tsaⁿꞌñeeⁿ, yuu mꞌaaⁿ? \p Tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱na: \p —Ticaljeiiya. \s1 Fariseos ñeꞌcaliuna chiuu tuii na nꞌmaⁿ tsaⁿnchjaaⁿꞌ \p \v 13 Quia joꞌ tyꞌeñꞌomna juu tsꞌaⁿ na ñetꞌoom na nchjaaⁿꞌ jo nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos na laꞌxmaⁿ tmaaⁿꞌ fariseos. \v 14 Ee xuee na cwitaꞌjndyee nnꞌaⁿ quia sꞌaa Jesús tsooꞌ na sꞌaaⁿ na ya mantyꞌiaaꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ. \v 15 Ndoꞌ mati nnꞌaⁿ fariseosꞌñeeⁿ tyotaꞌxꞌeena nnoom. Tyoluena: \p —¿Chiuu tuiiyuu na ya mantyꞌiaꞌ? \p Tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ, tsoom: \p —Juu tsaⁿꞌñeeⁿ tyꞌoomñê tsooꞌ luaꞌno̱o̱ⁿ, jnda̱ chii tmaaⁿya luaꞌno̱o̱ⁿ, ndoꞌ jeꞌ ya mantyꞌiaya. \p \v 16 Sa̱a̱ ntꞌom fariseosꞌñeeⁿ tyoluena: \p —Tsaⁿsꞌamꞌaaⁿꞌ nchii mꞌaaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom, ee ticatseitꞌmaaⁿꞌñê xuee na cwitaꞌjndya̱a̱ya. \p Ndoꞌ ntꞌom ncꞌiaana jlue: \p —Tsꞌaⁿ na tseixmaⁿ jnaⁿ tixocanda̱a̱ nntsꞌaaⁿ cwii tsꞌiaaⁿ tꞌmaⁿ chaꞌna luaaꞌ. \p Ndoꞌ laaꞌtiꞌ tîcwijom ñꞌoom na jlaꞌneiⁿna. \v 17 Joꞌ chii taꞌxꞌeenndaꞌna nnom tsꞌaⁿ na ñetꞌoom na nchjaaⁿꞌ. Jluena nnoom: \p —Ndoꞌ ꞌu jeꞌ, ¿ljoꞌ matsuꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ na sꞌaaⁿ na ya mantyꞌiaꞌ? \p Tꞌo̱o̱ⁿ, matsoom: \p —Tsaⁿꞌñeeⁿ cwiluiiñê profeta. \p \v 18 Sa̱a̱ nnꞌaⁿ judíosꞌñeeⁿ maxjeⁿ tiñeꞌcalaꞌyuꞌna na ñetꞌoom na nchjaaⁿꞌaⁿ ndoꞌ jeꞌ jnda̱ ljoya mantyꞌiaaⁿꞌaⁿ. Joꞌ chii tqueeⁿꞌndyena nnꞌaⁿ na nda jom. \v 19 Ndoꞌ taꞌxꞌeena nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ, jluena: \p —Tsaⁿmꞌaaⁿꞌ, ¿aa ndaꞌyoꞌ jom? Chiuu cwinduꞌyoꞌ, ¿aa mayuuꞌ na tuiiñê na nchjaaⁿꞌaⁿ? \p \v 20 Ndoꞌ tꞌo̱o̱ nnꞌaⁿ na nda jom. Jluena: \p —Manquiuuyâ na ndaayâ jom, ndoꞌ manquiuuyâ na tuiiñê na nchjaaⁿꞌaⁿ. \v 21 Sa̱a̱ cantyja chiuu tuiiyuu na ya mantyꞌiaaⁿꞌaⁿ jeꞌ, joꞌ ticaliuuyâ. Meiⁿ ticaliuuyâ ꞌñeeⁿ sꞌaa na ya mantyꞌiaaⁿꞌaⁿ. Sa̱a̱ jnda̱ tueꞌntyjo̱ choomꞌm. Joꞌ chii cataꞌxꞌeeꞌyoꞌ ꞌñom chiuu waa. Manquiityeeⁿ nntsoom chiuu tuii. \p \v 22 Luaaꞌ ñꞌoom tꞌo̱o̱ joo nnꞌaⁿ na nda jom, ee nquiaana nnꞌaⁿ na cwiluiitquiendye nda̱a̱ nnꞌaaⁿna. Ee jnda̱ jlaꞌjomndyena xeⁿ na nncwjiꞌyuuꞌñe meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na Jesús cwiluiiñê Cristo, tixonquiana na wanaaⁿ na nntseijomñe tsaⁿꞌñeeⁿ xjeⁿ na cwitjomndye nnꞌaⁿ na nlaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \v 23 Cweꞌ na luaaꞌ waa, joꞌ na jlue nnꞌaⁿ na nda jom: “Jnda̱ tueꞌntyjo̱ ñoomꞌm. Cataꞌxꞌeeꞌyoꞌ ꞌñom.” \p \v 24 Quia joꞌ jnda̱ we ndiiꞌ tqueeⁿꞌ nnꞌaⁿ judíos juu tsaⁿ na ñetꞌoom na nchjaaⁿꞌ. Tyoluena nnoom: \p —Ñequio na ndoꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom catseineiⁿꞌ ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ. Jâ cwilaꞌno̱o̱ⁿꞌâ na juu tsaⁿsꞌamꞌaaⁿꞌ matseixmaaⁿ jnaⁿ. \p \v 25 Ndoꞌ tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱na, matsoom: \p —Ticaljeiiya, aa jom tsꞌaⁿ na matseixmaⁿ jnaⁿ. Ñeꞌcwii waa na matseiꞌno̱ⁿꞌa, meiiⁿ na ñetꞌo̱o̱ⁿ na nchjaⁿya, sa̱a̱ jeꞌ ya mantyꞌiaya. \p \v 26 Quia joꞌ taꞌxꞌeenndaꞌna nnoom. Jluena: \p —¿Ljoꞌ sꞌaaⁿ ꞌu? ¿Chiuu sꞌaayom na ya mantyꞌiaꞌ? \p \v 27 Tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ, matsoom: \p —Majnda̱ tsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ, sa̱a̱ ticalañꞌoomꞌndyoꞌ. Ndoꞌ jeꞌ ¿chiuu na ñeꞌcandyeꞌnndaꞌyoꞌ? ¿Aa mati ꞌo ñeꞌcalajomndyoꞌ ñꞌoom na mañequiaaⁿ? \p \v 28 Ndoꞌ jlaꞌjnaaⁿꞌ naⁿꞌñeeⁿ tsꞌaⁿ na ñetꞌoom na nchjaaⁿꞌ. Jluena: \p —ꞌU cwiluiindyuꞌ tsꞌaⁿ na matseijomñe ñꞌoomꞌm, sa̱a̱ jâ cwilajomndyô̱ ñꞌoom na tyoñequiaa Moisés. \v 29 Jâ manquiuuyayâ na seineiⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nnom Moisés, sa̱a̱ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ meiⁿ cweꞌ ticaliuuyâ yuu jnaⁿyom. \p \v 30 Tꞌo̱ tsaⁿꞌñeeⁿ nda̱a̱na, matsoom: \p —Jeeⁿcheⁿ ndyaꞌ cjaaweeꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ na luaaꞌ, na ꞌo ticaliuꞌyoꞌ yuu jnaⁿyom, ndoꞌ jnda̱ tquiaaⁿ na ya mantyꞌiaya. \v 31 Chaꞌtsondyo̱ manquiuuya na Tyꞌo̱o̱tsꞌom xocañeeⁿ ñꞌoom ndyuee nnꞌaⁿ na laxmaⁿ jnaⁿ. Sa̱a̱ meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na matseitꞌmaaⁿꞌñe jom ndoꞌ na machꞌee yuu na lꞌue tsꞌoom, tsaⁿꞌñeeⁿ nñeeⁿ ñꞌoom ꞌndyoo. \v 32 Cantyjati xuee na jnaⁿ tsjoomnancue, meiⁿjom ndiiꞌ tyoondye nnꞌaⁿ na ñetꞌoom cwii tsꞌaⁿ na sꞌaa na ya mantyꞌiaaꞌ cwii tsꞌaⁿ na tuiiñe na nchjaaⁿꞌ. \v 33 Xeⁿ nchii Tyꞌo̱o̱tsꞌom mꞌaaⁿ ñꞌeⁿ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ, tjaa na nnda̱a̱ nntsꞌaaⁿ. \p \v 34 Tꞌo̱o̱na nnoom, jluena: \p —ꞌU chaꞌtso na chaꞌtso cantyja na tuiindyuꞌ matseiꞌxmaⁿꞌ jnaⁿ. Ndoꞌ ¿aa matseijnduꞌ na mꞌmo̱ⁿꞌ nda̱a̱ jâ? \p Quia joꞌ tjeiiꞌna jom watsꞌom chjoo ꞌnaaⁿna yuu cwitjomndyena. \s1 Laꞌxmaⁿna chaꞌna nnꞌaⁿ nchjaaⁿ jo nnom Tyꞌo̱o̱tsꞌom \p \v 35 Jndii Jesús na tjeiiꞌna tsaⁿꞌñeeⁿ quiiꞌntaaⁿna. Quia ljeiiⁿ juu, matsoom nnom: \p —¿Aa matseiyuꞌ ñequio Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom? \p \v 36 Tꞌo̱ tsaⁿꞌñeeⁿ, matsoom: \p —Jeeⁿ ꞌu Ta, ¿cwaaⁿ tsꞌaⁿ jom cha ya nntseiyuꞌa ñꞌeⁿñê? \p \v 37 Matso Jesús nnoom: \p —Majnda̱ ntyꞌiaꞌ jom. Mannco̱ na matseina̱ⁿya njomꞌ cwiluiindyo̱ nqueⁿ. \p \v 38 Quia joꞌcheⁿ matsoom: \p —ꞌU Ta, matseiyuꞌa ñꞌeⁿndyuꞌ. \p Ndoꞌ seitꞌmaaⁿꞌñê Jesús. \p \v 39 Ndoꞌ Jesús matsotyeeⁿcheⁿ: \p —Ja jndyo̱o̱ tsjoomnancuewaañe na nnto̱ⁿꞌa nnꞌaⁿ. Nquiee nnꞌaⁿ na ndooꞌ nquiuna na cwilaꞌno̱ⁿꞌna chiuu waa cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nntsꞌaa na nncꞌomna chaꞌcwijom tsꞌaⁿ na nchjaaⁿꞌ. Ndoꞌ joo nnꞌaⁿ na ndooꞌ nquiuna na mꞌaⁿna na nchjaaⁿna cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom, joona nñequiaya na canda̱a̱ꞌya nlaꞌno̱ⁿꞌna cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ. \p \v 40 Nndyooꞌ meintyjeeꞌ cwantindye nnꞌaⁿ tmaaⁿꞌ fariseos, ndoꞌ jndyena na luaaꞌ tso Jesús. Quia joꞌ taꞌxꞌeena nnoom, jluena: \p —¿Aa mati jâ machꞌeenaꞌ na nchjaaⁿyâ? \p \v 41 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na, matsoom: \p —Xeⁿ na jeꞌ laxmaⁿꞌyoꞌ chaꞌna nnꞌaⁿ na ticalaꞌno̱ⁿꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom quia joꞌ tjaaꞌnaⁿ jnaⁿ na cwilaxmaⁿꞌyoꞌ. Sa̱a̱ ncꞌe na cwinduꞌyoꞌ na ꞌo laxmaⁿꞌyoꞌ nnꞌaⁿ na canda̱a̱ꞌya cwilaꞌno̱ⁿꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom, joꞌ chii cwilaxmaⁿꞌyoꞌ na choꞌnqueⁿꞌyoꞌ jnaⁿꞌyoꞌ. \c 10 \s1 Ñꞌoom na tjañoomꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tiom canmaⁿ \p \v 1 ’Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ na matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ, juu tsꞌaⁿ na nchii ꞌndyootsꞌa tiom wjaaquieeꞌ yuu na ñjomndye canmaⁿ, sa̱a̱ cwiicheⁿ joo wjaawaaⁿ juu tiomꞌñeeⁿ na nncwincjeeⁿꞌeⁿ juunaꞌ, tsaⁿꞌñeeⁿ cwiluiiñê tsaⁿcanchꞌue ndoꞌ tsaⁿ na mawincjeꞌ tiom. \v 2 Sa̱a̱ nquii tsꞌaⁿ na cwiluiiñe na mateixꞌee canmaⁿ, xcwe ꞌndyootsꞌa tiom nncjaaqueⁿꞌeⁿ. \v 3 Tsꞌaⁿ na machꞌee cwenta ꞌndyootsꞌa tiomꞌñeeⁿ, matseicanaaⁿñe na nncwinoom. Ndoꞌ joo canmaⁿꞌñeeⁿ na mateixꞌeeⁿ cwitaꞌjnaaⁿꞌyoꞌ jñeeⁿꞌeⁿ. Macwjeeⁿꞌeⁿ ncueeyoꞌ, wjaachom jooyoꞌ. \v 4 Ndoꞌ quia na jnda̱ tjeiiⁿꞌeⁿ chaꞌtso canmaⁿ na machꞌeeⁿ cwenta, wjaajñeeⁿ jo nda̱a̱yoꞌ, ꞌoontyjo̱yoꞌ naxeeⁿꞌeⁿ ee cwitaꞌjnaaⁿꞌyoꞌ jñeeⁿꞌeⁿ. \v 5 Cwii tsꞌaⁿ na ticataꞌjnaaⁿꞌyoꞌ na nchii tyꞌoyoꞌ, xocꞌoontyjo̱yoꞌ naxeⁿꞌ, hasta nleiꞌnomyoꞌ juu. Ee ticataꞌjnaaⁿꞌyoꞌ jndyeeꞌ cwiicheⁿ tsꞌaⁿ na nchii tyꞌoyoꞌ. \p \v 6 Luaaꞌ ñꞌoom na cweꞌ tjañoomꞌ na seineiⁿ Jesús nda̱a̱na. Sa̱a̱ tîcalaꞌno̱ⁿꞌna ljoꞌ ñeꞌcatsonaꞌ. \s1 Jesús cwiluiiñê tsꞌaⁿ na canda̱a̱ꞌya mateixꞌee canmaⁿ \p \v 7 Ndoꞌ seineiⁿticheⁿ Jesús nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ. Tsoom: \p —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ, ja cwiluiindyo̱ ꞌndyootsꞌa tiom na cwiꞌooquieꞌ canmaⁿ. \v 8 Chaꞌtso ntꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ na jnda̱ tquiocalue na cwiluiindye na nnteiꞌxꞌee canmaⁿ cwii tjo̱o̱cheⁿ na jndyo̱o̱, joo naⁿꞌñeeⁿ laꞌxmaⁿna naⁿcantyꞌue ndoꞌ nnꞌaⁿ na cwiwincjeꞌ tiom. Sa̱a̱ joo canmaⁿ na mayuuꞌcheⁿ cwiluiindye cwentaya tînquiandyena cantyja ꞌnaaⁿ naⁿꞌñeeⁿ. \v 9 Ja ꞌndyootsꞌa tiom cwiluiindyo̱. Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na nncjaaquieeꞌ cantyja ꞌnaⁿya, tsaⁿꞌñeeⁿ nluiꞌnꞌmaaⁿñê. Nntseijomnaꞌ jom chaꞌcwijom cwii catsmaⁿ na maljeiiyoꞌ na nlcwaꞌ na macaluiꞌyoꞌ tiomꞌñeeⁿ ndoꞌ na macwjeeꞌnndaꞌyoꞌ. \p \v 10 ’Tsaⁿcanchꞌue ñequiiꞌcheⁿ na macwjeeⁿꞌeⁿ na nnchꞌueeⁿ nntseicueⁿꞌeⁿ ndoꞌ na nntseiꞌnaⁿꞌaⁿ. Ja jndyo̱o̱ na nñequia na ticantycwii na cwitaꞌndoꞌ nnꞌaⁿ, ndoꞌ cha na canda̱a̱ꞌya na nlaꞌxmaⁿna juu joꞌ. \v 11 Ja cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na canda̱a̱ꞌya mateixꞌee canmaⁿ. Juu tsꞌaⁿ na canda̱a̱ꞌya na mateixꞌee canmaⁿ ntsmeiⁿꞌ, mañequiaañe na cueꞌ cwentaayoꞌ. \v 12 Sa̱a̱ juu tsaⁿntjom na nchii cwiluiiñê tyꞌoyoꞌ ee cweꞌ machꞌeeⁿ cwenta jooyoꞌ, noomꞌm na ndyocwjeeꞌcañoom lobo. Quia joꞌ maꞌñeeⁿ canmaⁿꞌñeeⁿ, maleinoom. Ndoꞌ juu loboꞌñeeⁿ mantyjo̱ ndoꞌ matꞌuii jooyoꞌ. \v 13 Maleinom tsaⁿꞌñeeⁿ ee cweꞌ tsaⁿntjom jom, joꞌ chii ticajnda ntyjeeⁿ canmaⁿꞌñeeⁿ. \p \v 14-15 ’Ja cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na canda̱a̱ꞌya mateixꞌa̱ya canmaⁿ. Ndoꞌ chaꞌxjeⁿ wajnaaⁿꞌ Tsotya̱ ja, mati ja mawajnaⁿꞌa jom. Maluaaꞌ matseijomnaꞌ na wajnaⁿꞌa canmaⁿ ntsma̱a̱ⁿꞌa, ndoꞌ quiooꞌ ntsma̱a̱ⁿꞌa cwitajnaaⁿꞌyoꞌ ja. Ndoꞌ mañequiaandyo̱ na cꞌio̱ cwentaa canmaⁿ ntsma̱a̱ⁿꞌa. \v 16 Mati mamꞌaⁿ ntꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ na cwiluiindyena canmaⁿ ntsma̱a̱ⁿꞌa na ticꞌomna tmaaⁿꞌwaa. Mati joona cwiluiindyo̱ na cjo̱cacho̱o̱ya, ndoꞌ nnquiontyjo̱na na nncwaⁿya joona. Ndoꞌ nncuaa na ñeꞌcwii tmaaⁿꞌ, ndoꞌ ñeꞌcwii tsꞌaⁿ na nnteixꞌee joona. \p \v 17 ’Nquii Tsotya̱ jeeⁿ candyaꞌ tsꞌoom ja, ee mañequiaandyo̱ na cꞌio̱ cwentaa nnꞌaⁿ na cwiluiindye canmaⁿ ntsma̱a̱ⁿꞌa cha nñequiaaⁿ na nncwando̱ꞌnndaꞌa. \v 18 Tjaaꞌnaⁿ ꞌñeeⁿ juu na nnda̱a̱ nntseicueeꞌ ja na nchii ñꞌoomya. Mannco̱tya̱ mañequiaandyo̱ na ljoꞌ catjo̱ⁿ. Waa najndo̱ na cwiluiindyo̱ na catsꞌaa na ljoꞌ, ndoꞌ mati waa na jndo̱ na nncwando̱ꞌxco̱. Luaaꞌ ñꞌoom na sa̱ꞌntjom Tsotya̱ya na catseixmaⁿya. \p \v 19 Jnda̱ na jndye nnꞌaⁿ judíos ñꞌoommeiⁿꞌ sꞌaanaꞌ na tîcatjoomꞌnndaꞌ na jlaꞌneiⁿna cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ. \v 20 Ee jndyendye joona jluena: \p —Tsaⁿjndii matseixmaaⁿ, ndoꞌ jnda̱ teintjeiⁿñê. ¿Chiuu na cwindyeꞌyoꞌ ñꞌoom na matseineiiⁿ? \p \v 21 Sa̱a̱ ntꞌomndye joona jlue: \p —Nchaa lꞌuu ñꞌoommeiⁿꞌ laꞌxmaⁿnaꞌ ñꞌoom na nntseineiⁿ tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ nacje ꞌnaaⁿꞌ tsaⁿjndii. ¿Aa nntsꞌaacheⁿnaꞌ cwii tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ nacje ꞌnaaⁿꞌ tsaⁿjndii nnda̱a̱ nntsꞌaa na nntyꞌiaaꞌ tsꞌaⁿ na nchjaaⁿꞌ? \s1 Tînquiandye nnꞌaⁿ judíos cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesús \p \v 22 Tsjoom Jerusalén tueeꞌ xuee quia cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ judíos na cwijaañjoomꞌ nꞌomna xjeⁿ na tiooxconndaꞌ weloo weloona cwenta watsꞌom tꞌmaⁿ lꞌo̱ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \v 23 Ndoꞌ xcwe ncueesuaꞌ quia tueeꞌ xueeꞌñeeⁿ. Jesús mꞌaaⁿ watsꞌom tꞌmaⁿ ꞌnaaⁿna. Manoom naquiiꞌ cwii wꞌaa cwentaaꞌ watsꞌomꞌñeeⁿ na cweꞌ wanaaⁿ ndiocheⁿ na sꞌaa Salomón. \v 24 Quia joꞌ nnꞌaⁿ na cwiluiitquiendye nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos tjaaꞌndyena tsei Jesús. Taꞌxꞌeena nnoom jluena: \p —¿Cwanti yo na maleichuꞌ jâ na matseiñꞌeeⁿꞌndyuꞌ jâ? Xeⁿ na mayuuꞌ cwiluiindyuꞌ Cristo, ntyjayu catsuꞌ nda̱a̱yâ. \p \v 25 Matso Jesús nda̱a̱na: \p —Jnda̱ tsjo̱o̱ na ljoꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ, sa̱a̱ maxjeⁿ tîcalayuꞌyoꞌ. Majoo tsꞌiaaⁿ na matsꞌaa ñequio najndeii na matseixmaⁿ Tsotya̱, joonaꞌ cwitjeiꞌyuuꞌndyenaꞌ cantyja ꞌnaⁿya. \v 26 Sa̱a̱ ꞌo tiñeꞌcalayuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱ cweꞌ ncꞌe nchii cwiluiindyoꞌ canmaⁿ ntsma̱a̱ⁿꞌa. \v 27 Ee nnꞌaⁿ na cwiluiindye canmaⁿ ntsma̱a̱ⁿꞌa cwindyena jndyeya, ndoꞌ ja mawajnaⁿꞌa joona, ndoꞌ joona cwinquiontyjo̱na naxa̱ⁿꞌa. \v 28 Ja mañequia na ticantycwii na cwitaꞌndoꞌna, meiⁿ tajom catsuundyena. Ndoꞌ tjaa meiⁿcwii tsꞌaⁿ na nnda̱a̱ nncwjiꞌ joona lꞌo̱o̱. \v 29 Ee nquii Tsotya̱ na tquiaaⁿ joona lꞌo̱o̱, jom cwiluiitꞌmaⁿñetyeeⁿ na chaꞌtso, ndoꞌ meiⁿcwii tjaa ꞌñeeⁿ juu nnda̱a̱ nncwjiꞌ joona lꞌo̱o̱ⁿ. \v 30 Ja ñequio Tsotya̱ ñeꞌcwii cwiluiindyo̱ ñꞌeⁿñê. \p \v 31 Jnda̱ na jndye nnꞌaⁿ judíosꞌñeeⁿ na luaaꞌ ñꞌoom tso Jesús, jlaꞌxcwiinndaꞌna ljo̱ꞌ na nntueeꞌna nacjoomꞌm. \v 32 Quia joꞌ tsoom nda̱a̱na: \p —Majndye tsꞌiaaⁿ na ya jnda̱ sꞌaaya jo nda̱a̱ꞌyoꞌ ñequio najndeii na matseixmaⁿ Tsotya̱ya. ¿Cwaaⁿ cwii juunaꞌ na machꞌeenaꞌ na ñeꞌcajñomꞌyoꞌ ljo̱ꞌ ja? \p \v 33 Ndoꞌ tꞌo̱o̱ judíosꞌñeeⁿ nnoom, jluena: \p —Nchii ñeꞌcajño̱o̱ⁿyâ ljo̱ꞌ ꞌu cweꞌ cwii tsꞌiaaⁿ na ya macheꞌ. Nlꞌaayâ na luaaꞌ ꞌu ee matseiꞌjnaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Ee ꞌu cweꞌ tsꞌaⁿ ꞌu, sa̱a̱ macheꞌ na cwiluiindyuꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \p \v 34 Jesús tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱na, tsoom: \p —Naquiiꞌ ljeii ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na cwileiñꞌomꞌyoꞌ, manquiuꞌyoꞌ na nquii Tyꞌo̱o̱tsꞌom matsoom: “Nda̱a̱ꞌ ꞌo na cwiluiitquiendyoꞌ jo nda̱a̱ nnꞌaⁿ matsjo̱o̱ na matseijomnaꞌ ꞌo chaꞌna nnco̱.” \p \v 35 Matsoticheⁿ Jesús: \p —Tso Tyꞌo̱o̱tsꞌom nda̱a̱ nnꞌaⁿ na cwiluiitquiendye nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos na matseijomnaꞌ joona chaꞌna nqueⁿ. Ndoꞌ manquiuuya na tixocatsꞌaanaꞌ na cweꞌ cantu ñꞌoom na tsoom. \v 36 Joꞌ chii tixcwe na cwinduꞌyoꞌ na matseijnaaⁿꞌa jom ncꞌe na tsjo̱o̱ na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ. Ee nqueⁿ tyꞌioom tsꞌiaaⁿ ja, ndoꞌ sa̱ꞌntjoom ja na candyocꞌo̱o̱ⁿndyo̱ quiiꞌntaaⁿꞌ ꞌo nnꞌaⁿ tsjoomnancue. \v 37 Joꞌ chii xeⁿ nchii tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ Tsotya̱ matsꞌaa, ticalayuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱. \v 38 Sa̱a̱ ncꞌe na matsꞌaa tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌaⁿ, joꞌ chii calayuꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿ mañejoo tsꞌiaaⁿꞌñeeⁿ meiiⁿ na tiñeꞌcalayuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱ ja. Ee cantyja ꞌnaaⁿ joonaꞌ nliuꞌyoꞌ ndoꞌ nlaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ na nquii Tsotya̱ ñeꞌcwii cwiluiiñê ñꞌeⁿndyo̱, ndoꞌ ja ñeꞌcwii cwiluiindyo̱ ñꞌeⁿñê. \p \v 39 Quia joꞌ cwiicheⁿ cwii ndiiꞌ jlaꞌjndaaꞌndyena na nntꞌuena jom, sa̱a̱ tîcanda̱a̱ lꞌana, tjaaⁿ. \p \v 40 Quia joꞌ teiꞌtyꞌio̱o̱nndaaꞌâ jndaa Jordán ñꞌeⁿ Jesús yuu ñetꞌoomjndyee Juan na tyotseitsꞌoomñê nnꞌaⁿ. Ndoꞌ majndye xuee ñetꞌo̱o̱ⁿyâ joꞌ joꞌ ñꞌeⁿ Jesús. \v 41 Ndoꞌ jndye nnꞌaⁿ tquieꞌcañom na mꞌaaⁿyâ na ñeꞌcandyena ñꞌoom na tyoñequiaaⁿ. Tyoluena nda̱a̱ ncꞌiaana: \p —Juan meiⁿcwii tsꞌiaaⁿ tyoochꞌeeⁿ na xocanda̱a̱ nluiinaꞌ na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa. Sa̱a̱ chaꞌtso ñꞌoom na tyoñequiaaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ, ñequiiꞌcheⁿ na mayuuꞌ joonaꞌ. \p \v 42 Ndoꞌ majndye nnꞌaⁿ tyolaꞌyuꞌ ñꞌeⁿ Jesús joꞌ joꞌ. \c 11 \s1 Na tueꞌ Lázaro \p \v 1 Tyomꞌaaⁿ cwii tsꞌaⁿ wiiꞌ na jndyu Lázaro. Juu tsaⁿꞌñeeⁿ tyomꞌaaⁿ tsjoom Betania ñequio María ñequio xjoom Marta. \v 2 Majuu María, xjo Lázaroꞌñeeⁿ, tsaⁿ na tuꞌnquio ncheⁿꞌ ncꞌee Jesús, ndoꞌ ñequio sooxqueeⁿ tyueeꞌñê ncꞌee. \v 3 Ndoꞌ joo yolcuꞌñeeⁿ jlaꞌcwanomna ñꞌoom na mꞌaaⁿ Jesús. Jluena: \p —ꞌU Ta, juu tsꞌaⁿ na jeeⁿ candyaꞌ tsꞌomꞌ, weeⁿꞌeⁿ. \p \v 4 Jnda̱ na jndii Jesús ñꞌoomwaaꞌ, matsoom: \p —Tycuwaaꞌ nchii macanda̱ na cweꞌ nntseicueeꞌnaꞌ jom. Matjoom na luaaꞌ cha caluiitꞌmaaⁿꞌñe Tyꞌo̱o̱tsꞌom cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Ndoꞌ mati nntseitꞌmaaⁿꞌñê ja na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ. \p \v 5 Jeeⁿ wiꞌ tsꞌom Jesús Marta ñequio tyjee tsaⁿꞌñeeⁿ ñequio nquii Lázaro. \v 6 Jnda̱ na jñeeⁿ na wiiꞌ Lázaroꞌñeeⁿ, ljooꞌñetyeeⁿ we xuee joꞌ joꞌ yuu na mꞌaaⁿ. \v 7 Jnda̱ teinom we xueeꞌñeeⁿ, jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaaⁿ na calajomndyô̱ ñꞌeⁿñê tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ, matsoom nda̱a̱yâ: \p —Tsaanndaaꞌa Judea. \p \v 8 Joꞌ chii lꞌuuyâ nnoom: \p —ꞌU ta na maꞌmo̱o̱ⁿꞌ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nda̱a̱yâ, tyoowijndye xuee na jlaꞌjndaaꞌndye nnꞌaⁿ judíos na njñomna ljo̱ꞌ ꞌu, ndoꞌ ¿aa joꞌ wjaꞌnndaꞌ? \p \v 9 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱yâ, matsoom: \p —Ndicwaⁿ waa xjeⁿ na nntsꞌaatya̱ tsꞌiaaⁿ cwii tjo̱o̱cheⁿ na nntꞌue nnꞌaⁿ judíos ja. Ndoꞌ na luaaꞌ waa matseijomnaꞌ chaꞌcwijom na cwii xuee na canda̱a̱ꞌya canchooꞌwe horas na nntsꞌaa tsꞌaⁿ tsꞌiaaⁿ. Quia naxuee manom tsꞌaⁿ, xocwityꞌueeⁿ, ee ya tquioomꞌm ncꞌe na mantyꞌiaaꞌ ñeꞌquioomꞌ tsjoomnancuewaañe. \v 10 Sa̱a̱ tixocanda̱a̱ nntsꞌaa tsꞌaⁿ tsꞌiaaⁿ natsjom. Xeⁿ nntsꞌaaⁿ na ljoꞌ nncwityꞌueeⁿ, ee tjaaꞌnaⁿ naxuee cꞌoom ñꞌeⁿñê. \p \v 11 Jnda̱ tsoom na luaaꞌ nda̱a̱yâ, tsotyeeⁿcheⁿ: \p —Juu tiꞌxꞌiaaya Lázaro watsom, sa̱a̱ jo̱ na nntseilcwiya jom. \p \v 12 Quia joꞌ tꞌo̱o̱yâ, lꞌuuyâ: \p —Jeeⁿ ꞌu Ta, xeⁿ na cweꞌ watsom, maxjeⁿ nlcoꞌyanaꞌ jom. \p \v 13 Seineiⁿ Jesús ñꞌoomwaaꞌ ee na mꞌaaⁿ tsꞌooñe Lázaro, sa̱a̱ jâ jlatiuuyâ na maꞌmo̱o̱ⁿ na watsoo tsaⁿꞌñeeⁿ. \v 14 Quia joꞌ tsondyeyoom nda̱a̱yâ: \p —Jnda̱ tueꞌ Lázaro. \v 15 Ndoꞌ neiⁿya na ticꞌo̱o̱ⁿya joꞌ joꞌ quia na tueeⁿꞌeⁿ cha na nlayuꞌyoꞌ. Jeꞌ cjaaya na mꞌaaⁿ. \p \v 16 Tomás, tsaⁿ na cwilacajndyuuyâ catyeⁿnquiee, juu cwii jâ nnꞌaⁿ na canchooꞌwendyô̱ na tꞌmaⁿ Jesús na calajomndyô̱ ñꞌeⁿñê, matso tiꞌñeeⁿ nda̱a̱yâ: \p —Mati cjaaya cha mañejom cwja̱a̱ya ñꞌeⁿñê. \s1 Tseixmaⁿ Jesús na cwitaꞌndoꞌnndaꞌ nnꞌaⁿ na jnda̱ tja̱ \p \v 17 Quia joꞌ saayâ, squia̱a̱yâ Betania. Jnda̱ na squia̱a̱yâ joꞌ joꞌ tyolue nnꞌaⁿ nnom Jesús na jnda̱ ñequiee xuee na ndiiꞌ Lázaro tseiꞌtsuaa. \v 18 Tsjoomꞌñeeⁿ chaꞌna we kilómetros waljooꞌ xcwe na tquia mꞌaaⁿnaꞌ ñꞌeⁿ Jerusalén. \v 19 Ndoꞌ majndye nnꞌaⁿ judíos jnda̱ tquieꞌcañom Marta ñequio María. Tquiolaꞌjomndyena na cwiñeꞌquiana na tꞌmaⁿ nꞌom naⁿꞌñeeⁿ na tueꞌ Lázaro. \v 20 Jnda̱ na jndii Marta na jnda̱ wjaawindyo̱o̱ꞌâ ñꞌeⁿ Jesús, jlueeⁿꞌeⁿ na jndyocatjomñê juu yuu na mꞌaaⁿyâ. Sa̱a̱ María ljooꞌñê na waa wꞌaa. \v 21 Matso Marta nnom Jesús: \p —ꞌU Ta, toom cweꞌ mꞌaaⁿꞌ ñjaaⁿ, tîcueꞌ ñetyjo̱. \v 22 Sa̱a̱ meiiⁿ na jnda̱ tueeⁿꞌeⁿ ntyjiiyaya na meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ ñꞌoom na nlcaⁿꞌ nnom Tyꞌo̱o̱tsꞌom, nñequiaaⁿ. \p \v 23 Tꞌo̱ Jesús, matsoom nnom: \p —Ncwandoꞌnndaꞌ tiꞌtyꞌiuꞌ meiiⁿ na jnda̱ tueeⁿꞌeⁿ. \p \v 24 Tꞌo̱ Marta nnoom, matso: \p —Ntyjiiya na nncwandoꞌnndaꞌ ñetyjo̱ xuee na macanda̱ quia na nntseinlcwi Tyꞌo̱o̱tsꞌom nnꞌaⁿ na jnda̱ tja̱. \p \v 25 Matso Jesús nnom: \p —Ja cwiluiindyo̱ na mañequia na cwitaꞌndoꞌxco nnꞌaⁿ, ndoꞌ ja mañequia na ticantycwii na mawandoꞌ tsꞌaⁿ. ꞌÑeeⁿ juu na matseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱, meiiⁿ na cueꞌ, maxjeⁿ nncwandoꞌxco. \v 26 Ndoꞌ ticwii cwii tsꞌaⁿ na matseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱, ticantycwii na nncwandoꞌ, ndoꞌ meiⁿ tijoom nntsuuñe. ¿Aa matseiyuꞌ na ljoꞌ? \p \v 27 Matsoom nnom Jesús: \p —Mayuuꞌ Ta, matseiyuꞌa na ꞌu cwiluiindyuꞌ Cristo, Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Maꞌu joꞌ na tseixmaⁿꞌ na nncwjeꞌcañoomꞌ tsjoomnancue. \s1 Seichjooꞌnaꞌ tsꞌom Jesús, tyꞌioom \p \v 28 Jnda̱ na tso Marta na luaaꞌ, quia joꞌ tjaaⁿ, tjacwaaⁿ tyjeeⁿ María. Ñemaaⁿꞌ matsoom nnom tsaⁿꞌñeeⁿ: \p —Jnda̱ tyjeeꞌ nquii Maestro ndoꞌ maqueeⁿꞌñê ꞌu. \p \v 29 Quia na jndii María na ljoꞌ, seityuaaⁿꞌaⁿ, jndyocatjomñê Jesús yuu na mꞌaaⁿyâ. \v 30 Ee xjeⁿꞌñeeⁿ tyootsaaquia̱a̱ꞌâ quiiꞌ tsjoom ñꞌeⁿ Jesús. Ndi mꞌaaⁿyâ ñꞌeⁿñê yuu na tjacatjomñe Marta jâ. \v 31 Ndoꞌ joo nnꞌaⁿ judíos na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿ María na cwiñeꞌquia na tꞌmaⁿ tsꞌoom, quia ntyꞌiaana na seityuaaⁿꞌaⁿ, teicantyjaaⁿ, jlueeⁿꞌeⁿ quiiꞌ wꞌaa, tyꞌentyjo̱na naxeeⁿꞌeⁿ. Ee jlaꞌtiuuna na wjaacatyꞌioom yuu waa tseiꞌtsuaa. \p \v 32 Quia na tueⁿꞌeⁿ na mꞌaaⁿyâ ñꞌeⁿ Jesús, tcoomꞌm xtyeeⁿ jo ncꞌee. Matsoom nnom: \p —Jeeⁿ ꞌu Ta, toom cweꞌ mꞌaaⁿꞌ ñjaaⁿñe, quia joꞌ tîcueꞌ ñetyjo̱. \p \v 33 Ntyꞌiaaꞌ Jesús na jeeⁿ matyꞌioo María, ndoꞌ jeeⁿ cwityuee nnꞌaⁿ judíos na tquiontyjo̱ naxeeⁿꞌeⁿ. Quia joꞌ jeeⁿ seichjooꞌnaꞌ tsꞌom Jesús, ndoꞌ seiꞌndaaꞌna ntyjeeⁿ. \v 34 Taxꞌeeⁿ nda̱a̱na, matsoom: \p —¿Yuu cwijom tyꞌiuꞌyoꞌ jom? \p Jluena nnoom: \p —Ta, candyoꞌ cantyꞌiaꞌ. \p \v 35 Ndoꞌ Jesús tyꞌioom. \v 36 Quia joꞌ joo nnꞌaⁿ judíos jlue: \p —Queⁿꞌyoꞌ cwenta na jeeⁿ wiꞌ tsꞌoom tiꞌtsꞌoo. \p \v 37 Sa̱a̱ cwantindye joona jluena: \p —Tsaⁿsꞌamꞌaaⁿꞌ sꞌaaⁿ na ya ntyꞌiaaꞌ tsaⁿnchjaaⁿꞌ. ¿Aa nchii mati nnda̱a̱ nntsꞌaaⁿ na tîcueꞌ Lázaro? \s1 Tquiaa Jesús na taꞌndoꞌxco Lázaro \p \v 38 Seiꞌndaaꞌnndaꞌnaꞌ ntyjii Jesús. Saayâ ñꞌeⁿñê yuu na waa tsueꞌtsjo̱ꞌ na tuii tseiꞌtsuaa juunaꞌ. Cwita̱ꞌ tsjo̱ꞌ ꞌndyootsꞌaaꞌnaꞌ. \v 39 Tso Jesús nda̱a̱na: \p —Quindyo̱ꞌyoꞌ tsjo̱ꞌwaa. \p Juu Marta, xjo tsꞌoo, matsoom: \p —Jeeⁿ ꞌu Ta, jeꞌ jnda̱ teicꞌeeñê ee jnda̱ jnda̱a̱ꞌ ñequiee xuee na tueeⁿꞌeⁿ. \p \v 40 Matso Jesús nnom: \p —¿Aa nchii jnda̱ tsjo̱o̱ njomꞌ, xeⁿ nntseiyuꞌ nntyꞌiaꞌnjomꞌ na nntseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom? \p \v 41 Quia ljoꞌcheⁿ teiꞌndyo̱o̱na tsjo̱ꞌ yuu na tjaaꞌndyena tsꞌoo. Ndoꞌ jlunda̱a̱ñê, matsoom: \p —Jeeⁿ quianlꞌuaꞌ ꞌu Tsotya̱ya na mandiꞌ ñꞌoom ꞌndyo̱ya. \v 42 Ee mantyjiiya na ñequiiꞌcheⁿ mandiꞌ ñꞌoom na matseina̱ⁿya njomꞌ. Sa̱a̱ cweꞌ ncꞌe nnꞌaⁿ na jndyendye na mꞌaⁿna na cañomya joꞌ chii tsjo̱o̱ya ñꞌoomwaaꞌ cha calaꞌyuꞌna na ꞌu jñomꞌ ja. \p \v 43 Ndoꞌ quia na jnda̱ tsoom na luaaꞌ, seiweeⁿ jñeeⁿꞌeⁿ, tsoom: \p —Lázaro, caluiꞌ. \p \v 44 Ndoꞌ juu tsꞌoo Lázaro, jlueeⁿꞌeⁿ na chuꞌtyjoo liaa na tintmeiⁿ ncꞌeeⁿ ndoꞌ lꞌo̱o̱ⁿ. Ndoꞌ ta̱ꞌ nnoom payom. Matso Jesús nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ: \p —Calacano̱ⁿꞌyoꞌ liaameiⁿꞌ cha nnda̱a̱ nncjaⁿ. \s1 Jlaꞌjndaaꞌndye nnꞌaⁿ judíos na nntꞌuena Jesús \r (Mt. 26:1-5; Mr. 14:1-2; Lc. 22:1-2) \p \v 45 Ndoꞌ majndye nnꞌaⁿ judíosꞌñeeⁿ quia na ntyꞌiaana na luaaꞌ sꞌaa Jesús, jlaꞌyuꞌna ñꞌeⁿñê. \v 46 Sa̱a̱ ntꞌomndye joona tyꞌentyjaaꞌna nnꞌaⁿ fariseos. Tyoluena chiuu ntyꞌiaana na sꞌaa Jesús. \v 47 Joꞌ chii tjomndye nquiee ntyee na cwiluiitquiendye ñequio nnꞌaⁿ fariseos ñequio ntꞌomcheⁿ ncꞌiaana na mꞌaⁿ nꞌiaaⁿ. Tyoluena nda̱a̱ ncꞌiaana: \p —¿Chiuu nlꞌaayo̱o̱? Ee teijndye tsꞌiaaⁿ tꞌmaⁿ machꞌee tsaⁿmꞌaaⁿꞌ na tixocaluii na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa. \v 48 Ndoꞌ xeⁿ cweꞌ nꞌndya̱a̱to̱o̱ na ncjaachꞌeetyeeⁿ na luaaꞌ, quia joꞌ chaꞌtso nnꞌaⁿ nlaꞌyuꞌ ñꞌeⁿñê. Ndoꞌ na ljoꞌ nquiee naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ nnꞌaⁿ romanos nlaꞌtyuiiꞌna watsꞌom ꞌnaaⁿ jaa nnꞌaⁿ judíos ñequio ndaandyuaa ꞌnaaⁿya. \p \v 49 Caifás jndyu cwiindye joo naⁿꞌñeeⁿ na luaaꞌ tso. Juu cwiluiitquieñê chuꞌñeeⁿ nda̱a̱ ntyee cwentaa jaa nnꞌaⁿ judíos. Matsoom nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ: \p —ꞌO meiⁿchjoo ticalaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ. \v 50 Meiⁿ ticaliuꞌyoꞌ na yati xeⁿ na cueꞌ cwii tsaⁿsꞌa cwentaa chaꞌtsondye nnꞌaⁿ ndyuaaya, cha tintsꞌaa gobiernom na cwja̱a̱ya na chaꞌtsondyo̱. \p \v 51 Sa̱a̱ nchii cantyja na jndo̱ꞌ tsꞌom nqueⁿ na luaaꞌ ñꞌoom tjeiiⁿꞌeⁿ. Jom ncꞌe na cwiluiiñê tyee na cwiluiitꞌmaⁿñê nda̱a̱ jaa nnꞌaⁿ judíos chuꞌñeeⁿ, joꞌ chii seijndo̱ꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom tsꞌoom na nncueꞌ Jesús cwentaa nnꞌaⁿ judíos. \v 52 Ndoꞌ nchii macanda̱ cweꞌ cantyja ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ judíos, mati nntjoom na ljoꞌ cha chaꞌtsondye nnꞌaⁿ na meiⁿquiayuucheⁿ na mꞌaⁿ na quitꞌmaⁿ nꞌom jom nntseitjom Tyꞌo̱o̱tsꞌom joona cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ. \v 53 Joꞌ chii ncꞌe na luaaꞌ tso Caifás, cantyjati xueeꞌñeeⁿ jnaⁿnaꞌ na jlaꞌjomndye naⁿmaⁿnꞌiaaⁿꞌñeeⁿ na nlaꞌcueeꞌna Jesús. \p \v 54 Cweꞌ ncꞌe joꞌ, tîconom xcweyaaⁿ quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ judíos. Joꞌ chii jluiiꞌâ tsꞌo̱ndaa Judea ñꞌeⁿñê, saayâ cwii tsjoom chjoo na jndyu Efraín. Tsjoomꞌñeeⁿ candyooꞌ mꞌaaⁿnaꞌ ñequio ndyuaa na tjaa nnꞌaⁿ cꞌoom. Tꞌo̱o̱ⁿyâ ñꞌeⁿñê joꞌ joꞌ cwantindyo xuee. \p \v 55 Ndoꞌ jnda̱ jaawindyooꞌ na nncueeꞌ xuee pascua na jaa nnꞌaⁿ judíos cwilacwja̱a̱ya canmaⁿ. Cwii tjo̱o̱cheⁿ na nncueeꞌ xuee pascuaꞌñeeⁿ, jndyendye nnꞌaⁿ jluiꞌna njoomna, tyꞌena Jerusalén cha nnda̱a̱ nntjeiꞌljuuꞌndyena cantyja ꞌnaaⁿꞌ ñꞌoom na cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyo̱ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \v 56 Joo nnꞌaⁿ na tyꞌe xuee tyolꞌueena Jesús. Yocheⁿ na tyomꞌaⁿna watsꞌom, tyoluena nda̱a̱ ncꞌiaana: \p —¿Chiuu mꞌaaⁿꞌ nꞌomꞌyoꞌ, aa nntsꞌaacheⁿnaꞌ na ticañoom ncuee? \p \v 57 Ntyee na cwiluiitquiendye nda̱a̱ jaa nnꞌaⁿ judíos ñequio nnꞌaⁿ tmaaⁿꞌ fariseos tqueⁿna ñꞌoom na jndeiꞌnaꞌ. Sa̱ꞌntjomna xeⁿ mꞌaaⁿ meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na ntyjii yuu mꞌaaⁿ Jesús, catseicandii tsaⁿꞌñeeⁿ joona, cha na nnda̱a̱ nntꞌuena jom. \c 12 \s1 Tuꞌnquio María ncheⁿꞌ cjooꞌ ncꞌee Jesús \r (Mt. 26:6-13; Mr. 14:3-9) \p \v 1 Yom xuee cwii tjo̱o̱ na nlaꞌtyeⁿ nnꞌaⁿ judíos xuee pascua quia cwilaꞌcwjeena canmaⁿ, ndoꞌ squia̱a̱yâ tsjoom Betania ñꞌeⁿ Jesús. Squia̱a̱yâ na mꞌaaⁿ Lázaro, tsaⁿ na tquiaaⁿ na wandoꞌ xco jnda̱ na tueꞌ. \v 2 Tyolaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena Jesús joꞌ joꞌ. Jlaꞌjndaaꞌndyena cwii nantquie na tcwaaꞌâ. Marta tyondiꞌntjoom nda̱a̱yâ ndoꞌ juu Lázaroꞌñeeⁿ tacatyeeⁿ ñꞌeⁿndyô̱ na meindyuaandyô̱ nacañoomꞌ meiⁿsa ñꞌeⁿ Jesús. \v 3 Ndoꞌ juu María maleiñꞌoom cwii tsuaꞌ xjo ncheⁿꞌ na ñequiiꞌcheⁿ nardo. Juunaꞌ jeeⁿ jndanaꞌ. Tuꞌnquioom ncheⁿꞌñeeⁿ ncꞌee Jesús, jnda̱ joꞌ tyoweeꞌñê ncꞌee ñequio sooxqueeⁿ. Na sꞌaaⁿ na ljoꞌ tjuꞌnaꞌ jndye cachi chaꞌwaa quiiꞌ wꞌaa. \v 4 Mañꞌeⁿ Judas Iscariote, jnda Simón, juu mawaa xjeⁿ na nñequiaa cwenta Jesús. Tsaⁿꞌñeeⁿ cwii jâ na tꞌmaⁿ Jesús na calajomndyô̱ ñꞌeⁿñê. \v 5 Matso: \p —Cwa nchii na teilꞌua ncheⁿꞌwaaꞌ na cwii ndyee siaⁿnto sꞌom denario. Ñequio sꞌomꞌñeeⁿ nnda̱a̱ nnteijndeii tsꞌaⁿ ndyeñeeⁿꞌ. \p \v 6 Sa̱a̱ nchii tsoom na luaaꞌ ncꞌe na jeeⁿ wiꞌ tsꞌoom ndyeñeeⁿꞌ sa̱a̱ ee na jeeⁿ canchꞌueñe ndoꞌ ncꞌe na jom maleiñꞌoom tjaⁿche na ñjom sꞌom na cwileilꞌueeꞌndyô̱ na chaꞌtsondyô̱, ndoꞌ xjeⁿto jom macwjeeⁿꞌeⁿ sꞌom joꞌ joꞌ. \v 7 Sa̱a̱ matso Jesús: \p —Caꞌndiiꞌ yuscumꞌaaⁿꞌ na luaaꞌ machꞌeeⁿ. Matseijndaaꞌñê cantyja ꞌnaaⁿꞌ xuee na nncjaantyꞌiuuꞌndyo̱. \v 8 Ee ndyeñeeⁿꞌ ñequiiꞌcheⁿ na mꞌaⁿna ñꞌeⁿndyoꞌ, sa̱a̱ ja nchii ñequiiꞌcheⁿ na nncꞌo̱o̱ⁿya ñꞌeⁿndyoꞌ. \s1 Jlaꞌjndaaꞌndye ntyee na nlaꞌcueeꞌna Lázaro \p \v 9 Joꞌ chii quia na jndye nnꞌaⁿ na jndyendye na joꞌ joꞌ mꞌaaⁿ Jesús, tquieꞌcañomna na mꞌaaⁿyâ. Ee nchii macanda̱ ncꞌe na ñeꞌcantyꞌiaana Jesús, sa̱a̱ mati ñeꞌcantyꞌiaana Lázaro, tsꞌaⁿ na tueꞌ na tquiaa Jesús na tandoꞌxco. \v 10 Cweꞌ ncꞌe joꞌ, ntyee na cwiluiitquiendye nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos, mati jlaꞌjndaaꞌndyena na nlaꞌcueeꞌna Lázaro. \v 11 Ee cweꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ jom majndye nnꞌaⁿ judíosꞌñeeⁿ to̱ⁿꞌndye cantyja ꞌnaaⁿ ntyee, jlaꞌyuꞌna ñꞌeⁿ Jesús. \s1 Jlaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ Jesús quia squia̱a̱yâ Jerusalén \r (Mt. 21:1-11; Mr. 11:1-11; Lc. 19:28-40) \p \v 12 Teincoo cwiicheⁿ xuee nnꞌaⁿ na jndyendye na tquio ncuee, jndyena na manndyooꞌ na nntsquia̱a̱yâ Jerusalén ñꞌeⁿ Jesús. \v 13 Joꞌ chii tyꞌechona njom, tyꞌecatjomndyena jâ ñꞌeⁿñê. Tyolaꞌxuaana tyoluena: \p —Caluiitꞌmaⁿñe Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Catioꞌnaaⁿñê nquii tsꞌaⁿ na mandyo ñequio xueeꞌ nquii na cwiluiiñe Rey cwentaa jaa nnꞌaⁿ Israel. \p \v 14 Ndoꞌ ljeii Jesús cwii snom chjoo. Tjaljoom juuyoꞌ. Ndoꞌ na ljoꞌ sꞌaaⁿ seicanda̱a̱ꞌñenaꞌ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiyo teiljeii. \v 15 Matsonaꞌ: \q1 ꞌO nnꞌaⁿ tsjoom Jerusalén, tilaꞌcatyuendyoꞌ. \q1 Cantyꞌiaꞌyoꞌ macwjeeꞌcañoom nqueⁿ na cwiluiiñê \q1 Rey cwentaꞌ ꞌo, na waljoom snom. \p \v 16 Jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaⁿ Jesús na calaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê tîcalaꞌno̱o̱ⁿꞌâ ñꞌoommeiⁿꞌ najndyee. Sa̱a̱ nda̱nquia quia na jnda̱ seitꞌmaaⁿꞌñe Tyꞌo̱o̱tsꞌom jom, tjañjoomꞌ nꞌo̱o̱ⁿyâ na teiljeii ñꞌoommeiⁿꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ, ndoꞌ maxjeⁿ tuii na ljoꞌ. \p \v 17 Mꞌaⁿ cwii tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ judíos quia tꞌmaⁿ Jesús Lázaro na ñejndiiꞌ quiiꞌ tseiꞌtsuaa. Jnda̱ na tquiaaⁿ na wandoꞌxco Lázaroꞌñeeⁿ, quia joꞌ tyotjeiiꞌyuuꞌndye naⁿꞌñeeⁿ chiuu ntyꞌiaana na tuii. \v 18 Macweꞌ juu tsꞌiaaⁿꞌñeeⁿ na sꞌaa Jesús na tixocanda̱a̱ nluii na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa, joꞌ na tyꞌecatjomndye nnꞌaⁿ na jndyendye jom quia jnda̱ jndyena na ljoꞌ sꞌaaⁿ. \v 19 Sa̱a̱ joo fariseosꞌñeeⁿ tyoluena nda̱a̱ ncꞌiaana: \p —¿Aa jndoꞌyoꞌ jeꞌ? Maxjeⁿ tjaa na nnda̱a̱ nlꞌaaya. Chaꞌtsondye nnꞌaⁿ cwilajomndye ñꞌeⁿñê. \s1 Nnꞌaⁿ na cwilaꞌneiⁿ ñꞌoom griego cwilꞌueena Jesús \p \v 20 Ndoꞌ tyomꞌaⁿ cwantindye nnꞌaⁿ na cwilaꞌneiⁿ ñꞌoom griego quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ na tyꞌe ncuee quia cwilaꞌcwjee nnꞌaⁿ judíos canmaⁿ. \v 21 Tquieꞌcañom naⁿꞌñeeⁿ Felipe. Jom tsꞌaⁿ tsjoom Betsaida, tsꞌo̱ndaa Galilea. Nnꞌaⁿ griegosꞌñeeⁿ tyꞌecataⁿna cwii nayaꞌñeeⁿ nnoom, jluena: \p —Aa re sa, lꞌue nꞌo̱o̱ⁿyâ na nlana̱a̱ⁿyâ ñꞌeⁿ Jesús. \p \v 22 Quia joꞌ tja Felipe, matsoom na ljoꞌ nnom Andrés, ndoꞌ wendye joona tyꞌecaluena na ljoꞌ nnom Jesús. \v 23 Tso Jesús nda̱a̱na: \p —Ja cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee. Jnda̱ tueꞌntyjo̱ xjeⁿ na tꞌmaⁿ nlcoꞌwiꞌnaꞌ ja, ndoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ joꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nntseitꞌmaaⁿꞌñê ja. \v 24 Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ, cwii lqueeⁿ na cwiquioo, xeⁿ ticjaaquieeꞌnaꞌ quiiꞌ tsꞌo yuu na nntseijomnaꞌ chaꞌcwijom na nncueꞌnaꞌ, cwiljonaꞌ na ñenquiinaꞌ. Sa̱a̱ xeⁿ nnomꞌ tsꞌaⁿ juunaꞌ quiiꞌ tsꞌo yuu na matseijomnaꞌ na nncueꞌnaꞌ, quia joꞌ majndye nncueꞌ nntsꞌaanaꞌ. \v 25 ꞌÑeeⁿ juu na matseicandyaꞌ tsꞌom cantyja na matseijndaaꞌñe nquii na nncwandoꞌ, jnaaⁿꞌ joꞌ nntsuuñe. Sa̱a̱ juu tsꞌaⁿ na machꞌee na jndooꞌ cantyja na wjaamꞌaaⁿ, nndaaꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ na ticantycwii na nncwanoomꞌm. \v 26 ꞌÑeeⁿ juu tsꞌaⁿ na ñeꞌcandiꞌntjom no̱o̱ⁿ, candyontyjo̱o̱ⁿ naxa̱ⁿꞌa. Ndoꞌ yuu na nncꞌo̱o̱ⁿya majoꞌ joꞌ nncꞌoom tsꞌaⁿ na mandiꞌntjom no̱o̱ⁿ. Ndoꞌ ꞌñeeⁿ juu tsꞌaⁿ na nndiꞌntjom no̱o̱ⁿ nntseitꞌmaaⁿꞌñe Tsotya̱ya tsaⁿꞌñeeⁿ. \s1 Matseineiⁿ Jesús na nlaꞌcueeꞌ nnꞌaⁿ jom \p \v 27 ’Jeꞌ mamatseiꞌndaaꞌnaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ, ndoꞌ ¿chiuu nntsjo̱o̱ cantyja ꞌnaaⁿꞌ joꞌ? ¿Aa nntsjo̱o̱: “Tsotya̱ya, cwjiꞌnꞌmaaⁿndyuꞌ ja juu xjeⁿ na nntjo̱ⁿya nawiꞌwaañe”? Sa̱a̱ xocatsjo̱o̱ na ljoꞌ ee jnda̱ jndyo̱o̱ cha na nncꞌio̱ cwentaa nnꞌaⁿ. \v 28 ꞌU Tsotya̱ya, quiaaꞌ na catseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ ꞌu. \p Xjeⁿꞌñeeⁿ teicꞌuaa jndyeeꞌ Tsotyeeⁿ cañoomꞌluee. Tꞌo̱: \p —Jnda̱ tquia na matseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ ja ndoꞌ wjaatseitꞌmaaⁿꞌñetinaꞌ ja. \p \v 29 Nnꞌaⁿ na jndyendye na meintyjeeꞌ nacañoomyâ joꞌ joꞌ, jndyena na ljoꞌ. Jluena nda̱a̱ ntyjeena na seixuaa tsuee. Sa̱a̱ ntꞌom nnꞌaⁿ jlue: \p —Cwii ángel seineiⁿ nnoom. \p \v 30 Tso Jesús nda̱a̱na: \p —Jndyeꞌyoꞌ na teicꞌuaa na seineiiⁿ cha cateijndeiinaꞌ ꞌo, nchii cha cateijndeiinaꞌ ja. \v 31 Ee jnda̱ tueꞌntyjo̱ xjeⁿ na nncuꞌxeⁿnaꞌ nnꞌaⁿ tsjoomnancue. Ndoꞌ mati nntyuiiꞌ na matseixmaⁿ tsaⁿjndii na matsa̱ꞌntjom quiiꞌ nꞌom nnꞌaⁿ. \v 32 Ndoꞌ quia na jnda̱ jlaꞌwe nnꞌaⁿ ja na nlaꞌcueeꞌna ja, quia joꞌ nntsꞌaa na nntseitjomnaꞌ nnꞌaⁿ cantyja ꞌnaⁿya. \p \v 33 Ñꞌoomwaaꞌ matsoom cha caꞌmo̱ⁿnaꞌ cwaaⁿ cwii nnom na nntjoom na nncueeⁿꞌeⁿ. \v 34 Tꞌo̱o̱ nnꞌaⁿ na jndyendye, jluena: \p —Majnda̱ macwindya̱a̱ya na matso ñꞌoom na sa̱ꞌntjom Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiljeiinaꞌ na juu Cristo xocantycwii na mꞌaaⁿñê. Quia joꞌ ¿chiuu na matsuꞌ na matsonaꞌ na nlaꞌwe nnꞌaⁿ juu na cwiluiiñe tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee na nlaꞌcueeꞌna juu? ¿ꞌÑeeⁿ juu luaaꞌ na matsuꞌ na cwiluiiñe tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee? \p \v 35 Quia joꞌ matso Jesús nda̱a̱na: \p —Ja na cwiluiindyo̱ naxuee quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ ndicwaⁿ mꞌaaⁿtya̱ya quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ. Joꞌ chii ñequiiꞌcheⁿ cꞌomꞌyoꞌ cantyja ꞌnaⁿya yocheⁿ na cwii mꞌaaⁿtya̱ya ñꞌeⁿndyoꞌ, cha tincwinomꞌ natia ꞌo. Ee tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿñe nacje ꞌnaaⁿꞌ natia, ticaljeii yuu wjaañꞌoomnaꞌ juu. \v 36 Yocheⁿ na mꞌaaⁿya na mañequia naxuee quiiꞌ nꞌomꞌyoꞌ, calayuꞌyoꞌ ñequiondyo̱ ja na cwiluiindyo̱ naxueeñe. Ee na nlꞌaꞌyoꞌ na ljoꞌ nlaxmaⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na nqueⁿ cwiluiiñê naxueeñe. \p Jnda̱ na seineiⁿ Jesús ñꞌoommeiⁿꞌ, tjaaⁿ yuu na xocaliu naⁿꞌñeeⁿ jom. \s1 Tiñeꞌcalayuꞌ nnꞌaⁿ jndíos ñꞌeⁿ Jesús \p \v 37 Meiiⁿ jndye tsꞌiaaⁿ na tyochꞌeeⁿ jo nda̱a̱na na tixocaluii na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa, sa̱a̱ tiñeꞌcalaꞌyuꞌna ñꞌeⁿñê. \v 38 Luaaꞌ tuii cha catseicanda̱a̱ꞌñenaꞌ ñꞌoom na tyotseiljeii profeta Isaías, matso: \q1 Ta, ¿ꞌñeeⁿ juu na matseiyuꞌ ñꞌoom na cwiñeꞌquiaayâ? \m Ndoꞌ tsotyeeⁿ cwiicheⁿ ñꞌoom: \q1 ¿ꞌÑeeⁿ juu na jnda̱ tꞌmo̱ⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nnom najndeii na matseixmaaⁿ? \m \v 39 Tꞌmo̱ⁿ Isaías chiuu waa na tileicanda̱a̱ nlaꞌyuꞌ nnꞌaⁿ judíos, ee waa cwiicheⁿ ñꞌoom na matsoom: \q1 \v 40 Chaꞌxjeⁿ tileicantyꞌiaaꞌ tsꞌaⁿ na nchjaaⁿꞌ, maluaaꞌ sꞌaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom quiiꞌ nꞌomna, ndoꞌ tquiaaⁿ na jlaꞌquieꞌ nꞌomna jo nnoom. \q1 Nmeiiⁿꞌ tuii cha tixocaliuna chiuu lꞌue tsꞌoom ñꞌeⁿndyena, \q1 meiⁿ na nlaꞌno̱ⁿꞌna quiiꞌ nꞌomna. \q1 Ee xeⁿ nncꞌooliuna chiuu lꞌue tsꞌoom ndoꞌ nlaꞌno̱ⁿꞌna, maxjeⁿ nlcweꞌ nꞌomna ndoꞌ nncwjiꞌnꞌmaaⁿñê joona. \m \v 41 Seineiⁿ Isaías ñꞌoommeiⁿꞌ quia na tcoꞌnaꞌ nnoom na seitꞌmaaⁿꞌñe Tyꞌo̱o̱tsꞌom Jesús, ndoꞌ seineiiⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ juu. \p \v 42 Sa̱a̱ meiiⁿ na luaaꞌ tso Isaías, majndyendye nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ nꞌiaaⁿ jo nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos, tyolaꞌyuꞌna ñꞌeⁿ Jesús. Sa̱a̱ jnaaⁿꞌ na nquiaana nnꞌaⁿ tmaaⁿꞌ fariseos, joꞌ chii ticatjeiꞌyuuꞌndyena na ljoꞌ. Ee xeⁿ nlꞌana na ljoꞌ tixonquia fariseosꞌñeeⁿ na wanaaⁿ na nlaꞌjomndyena xjeⁿ na cwiꞌoona watsꞌom. \v 43 Ee joona neiiⁿtina na calue ncꞌiaana na ya cwilꞌana, nchiiti na ntyjaaꞌ nꞌomna na catso Tyꞌo̱o̱tsꞌom na ya ntyjeeⁿ ñꞌeⁿndyena. \s1 Ñꞌoom na mañequiaa Jesús macuꞌxeⁿnaꞌ nnꞌaⁿ \p \v 44 Jndeii seineiⁿ Jesús. Matsoom: \p —ꞌÑeeⁿ juu na matseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱, nchii macanda̱ ñequio ja matseiyuꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ. Mati matseiyuꞌ ñequio nquii Tsotya̱ na jñom ja quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ. \v 45 Ndoꞌ ꞌñeeⁿ juu na mantyꞌiaaꞌ ja, mati mantyꞌiaaꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ nquii na jñom ja quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ. \v 46 Ja na cwiluiindyo̱ naxuee, jndyo̱o̱ tsjoomnancue, cha meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na matseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ nncwjiꞌnaꞌ juu naquiiꞌ natia. \v 47 Sa̱a̱ xeⁿ cweꞌ na mandii tsꞌaⁿ ñꞌoom na mañequiaya, meiⁿ ticatseinda̱ joonaꞌ, nchii ja tseixmaⁿya na nncuꞌxa̱ⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ. Ee nchii tyꞌiom Tsotya̱ tsꞌiaaⁿ ja na nncuꞌxa̱ⁿya nnꞌaⁿ, tyꞌioom tsꞌiaaⁿ ja na cwjiꞌnꞌmaaⁿndyo̱ joona. \v 48 ꞌÑeeⁿ juu na ticueeꞌ tsꞌom ja, meiⁿ ticoꞌñom ñꞌoom na mañequiaya, waa cwii na nncuꞌxeⁿnaꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ. Ee xuee na macanda̱ majooti ñꞌoom na jnda̱ seina̱ⁿya, joonaꞌ nntuꞌxeⁿnaꞌ jom. \v 49 Ticalatiuuꞌyoꞌ na cweꞌ na jndeiiꞌ ꞌndyo̱ nnco̱ ñꞌoommeiⁿꞌ na matseina̱ⁿ. Nquii Tsotya̱ na jñom ja, nqueⁿ sa̱ꞌntjoom na nmeiiⁿꞌ catseina̱ⁿya ndoꞌ na caꞌmo̱o̱ⁿya joonaꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ. \v 50 Ndoꞌ ntyjiiya ñꞌoom na matsa̱ꞌntjoom mañequiaanaꞌ na nntseixmaⁿ tsꞌaⁿ na ticantycwii na wandoꞌ. Joꞌ chii matseina̱ⁿya chaꞌxjeⁿ ñꞌoom na jnda̱ tsoom no̱o̱ⁿ. \c 13 \s1 Tmaⁿ Jesús ncꞌeeꞌ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê \p \v 1 Cantyjati na jnaⁿnaꞌ na tꞌmaⁿ Jesús jâ na cwilajomndyô̱ ñꞌeⁿñê, tꞌmo̱o̱ⁿ na jeeⁿ candyaꞌ tsꞌoom jâ. Ntyjeeⁿ na jnda̱ jaaweꞌntyjo̱ xjeⁿ na nlueeⁿꞌeⁿ tsjoomnancuewaañe na nncjaalcweꞌnnaaⁿꞌaⁿ na mꞌaaⁿ Tsotyeeⁿ. Joꞌ chii quia majaaweꞌntyjo̱ xjeⁿ na nlatya̱a̱ⁿ jaa nnꞌaⁿ judíos xuee pascua quia cwilacwja̱a̱ya canmaⁿ, tꞌmo̱ⁿtyeeⁿ na jeeⁿ tꞌmaⁿ waa na candyaꞌ tsꞌoom jâ. \p \v 2 Cwicwaaꞌâ ñꞌeⁿ Jesús natmaaⁿ. Xjeⁿꞌñeeⁿ jnda̱ seijndo̱ꞌ tsaⁿjndii tsꞌom xꞌiaayâ Judas Iscariote, jnda Simón, na quiaa tsaⁿꞌñeeⁿ cwenta jom. \v 3 Ndoꞌ jom majndaaꞌya ntyjeeⁿ na lꞌo̱o̱ⁿ jnda̱ tquiaa Tsotyeeⁿ na meiⁿcwii tintjoom na nchii ñꞌoomꞌ nquii. Mantyjeeⁿ na jnaaⁿ na mꞌaaⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom, ndoꞌ na majoꞌ wjaalcweeⁿꞌeⁿ. \v 4 Teicantyjaaⁿ yocheⁿ na cwicwaaꞌâ natmaaⁿ. Tjeiiⁿꞌeⁿ liaatco na cweⁿ, toꞌñoom cwii liaa na cwityueeꞌ lua̱a̱yâ, seityeeⁿ juunaꞌ tsiaⁿꞌaⁿ. \v 5 Jnda̱ joꞌ tioom ndaatioo tsꞌom ꞌnaⁿ na cwicandyuuꞌâ. To̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ na mamaaⁿ ncꞌa̱a̱ꞌâ na tꞌmaaⁿ na calajomndyô̱ ñꞌeⁿñê, jnda̱ chii maweeꞌñê ncꞌa̱a̱ꞌâ ñequio liaaꞌñeeⁿ. \p \v 6 Ndoꞌ quia na tueꞌcañoom yuu na wacatyeeⁿ Simón Pedro, matso tsaⁿꞌñeeⁿ nnoom: \p —Ta, ¿aa mmaⁿꞌ ncꞌa̱ya? \p \v 7 Tꞌo̱o̱ⁿ nnom, matsoom: \p —Tsꞌiaaⁿ na matsꞌaa tileicatseiꞌno̱ⁿꞌ na majeꞌndyo, sa̱a̱ nda̱quiacheⁿ nntseiꞌno̱ⁿꞌ. \p \v 8 Matso Pedro nnoom: \p —Xoya na mmaⁿꞌ ncꞌa̱ya. \p Tꞌo̱ Jesús, matsoom nnom: \p —Xeⁿ ticamaaⁿya ncꞌeꞌ ticatseixmaⁿꞌ cantyja ꞌnaⁿya. \p \v 9 Matso Simón Pedro nnoom: \p —Xeⁿ luaaꞌwaa Ta, nchii macanda̱ ncꞌa̱. Mati camaⁿꞌ lꞌo̱o̱ya ñequio xqua̱a̱ⁿya. \p \v 10 Matso Jesús nnom: \p —Cwii tsꞌaⁿ na jnda̱ jnda̱a̱ꞌ, ticaⁿnaꞌ na nntmaⁿñe na chaꞌwaañe ee jnda̱ ljuꞌñe, manda̱ ncꞌee macaⁿnaꞌ na nntmaⁿ. ꞌO laxmaⁿꞌyoꞌ na ljuꞌ nꞌomꞌyoꞌ sa̱a̱ tichaꞌtsondyoꞌ. \p \v 11 Ee ntyjeeⁿ ꞌñeeⁿ juu nñequiaa cwenta jom luee ntyee. Macweꞌ joꞌ na matsoom: “Sa̱a̱ tichaꞌtsondyoꞌ laxmaⁿꞌyoꞌ na ljuꞌ nꞌomꞌyoꞌ.” \p \v 12 Quia na jnda̱ tmaaⁿ ncꞌa̱a̱ꞌâ, ndoꞌ tcweennaaⁿꞌaⁿ liaatco ꞌnaaⁿꞌaⁿ, jnda̱ joꞌ tjacjoonnaaⁿꞌaⁿ nacañoomꞌ meiⁿsa. Matsoom nda̱a̱yâ: \p —¿Aa cwilaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ cantyja na sꞌaaya ꞌo? \v 13 ꞌO cwilacajndyuꞌyoꞌ ja Maestro ndoꞌ na cwiluiindyo̱ na matsa̱ꞌntjo̱ⁿya ꞌo. Ndoꞌ matyꞌiomyanaꞌ na ljoꞌ cwinduꞌyoꞌ, ee maxjeⁿ joꞌ ja. \v 14 Ndoꞌ na jnda̱ tmaaⁿya ncꞌeeꞌyoꞌ na cwiluiindyo̱ na matsa̱ꞌntjo̱ⁿya ꞌo ndoꞌ na maꞌmo̱o̱ⁿya ñꞌoom naya ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nda̱a̱ꞌyoꞌ, mati ꞌo matsonaꞌ na nntueꞌndyoꞌcjeꞌyoꞌ na nndyeꞌntjomꞌyoꞌ nda̱a̱ ncꞌiaaꞌyoꞌ. \v 15 Ee jnda̱ sꞌaaya cwii nnom na maꞌmo̱ⁿnaꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ cha mati calꞌaꞌyoꞌ ñequio ntꞌomcheⁿ chaꞌxjeⁿ jnda̱ sꞌaaya ꞌo. \v 16 Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ, juu tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ moso ticaluiitꞌmaⁿñe chaꞌna nquii tsꞌaⁿ na matsa̱ꞌntjom juu. Mati tsꞌaⁿ na mawjaa tsꞌiaaⁿ na jñom tsꞌaⁿ juu, ticaluiitꞌmaⁿñeti chaꞌxjeⁿ nquii tsꞌaⁿ na jñom juu. \v 17 Xeⁿ cwilaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ ñꞌoommeiⁿꞌ ndoꞌ cwilꞌaꞌyoꞌ na ljoꞌ, nntioꞌnaaⁿñe Tyꞌo̱o̱tsꞌom ꞌo. \p \v 18 ’Nchii matsjo̱o̱ ñꞌoomwaaꞌ cantyja ꞌnaⁿꞌyoꞌ na chaꞌtsondyoꞌ. Mantyjiiya chiuu nꞌomꞌ ꞌo na jnda̱ tjeiiꞌndyo̱. Ee maxjeⁿ macaⁿnaꞌ na catseicanda̱a̱ꞌñenaꞌ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiljeii. Matsonaꞌ: “Manquii na macwaꞌ ñꞌeⁿndyo̱ malcweꞌ nacjoya.” \v 19 Jeꞌ matsjo̱o̱ya ñꞌoomwaaꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ cwii tjo̱o̱cheⁿ na nluii na ljoꞌ, cha quia na nntseicanda̱a̱ꞌñenaꞌ nlayuꞌyoꞌ na ja cwiluiindyo̱ manquiiti na jnda̱ tsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ. \v 20 Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ. ꞌÑeeⁿ juu na matseiljo tsꞌaⁿ na majño̱o̱ⁿya, ja matseiljo tsaⁿꞌñeeⁿ. Ndoꞌ ꞌñeeⁿ juu na matseiljo ja, matseiljo tsaⁿꞌñeeⁿ nqueⁿ na jñoom ja. \s1 Matso Jesús na nñequiaa Judas cwenta jom \r (Mt. 26:20-25; Mr. 14:17-21; Lc. 22:21-23) \p \v 21 Jnda̱ na tso Jesús ñꞌoomwaaꞌ, seiꞌndaaꞌnaꞌ ntyjeeⁿ, ndoꞌ ndyeyu tjeiꞌyuuꞌñê nda̱a̱yâ. Tsoom: \p —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ, cwiindyoꞌ ꞌo nñequiaa cwenta ja. \p \v 22 Quia joꞌ jâ nnꞌaⁿ na cwilajomndyô̱ ñꞌeⁿñê tyontyꞌiaa ntyja̱a̱yâ nda̱a̱yâ. Ee ticalaꞌno̱o̱ⁿꞌâ ꞌñeeⁿ cwiindyo̱ jâ na matsoom na luaaꞌ nntsꞌaa. \v 23 Xjeⁿꞌñeeⁿ ja Juan na jeeⁿ candyaꞌ tsꞌom Jesús, mawacatya̱ⁿ nacañomꞌm na cwicwaaꞌâ. \v 24 Ndoꞌ Simón Pedro sꞌo̱o̱ lꞌo̱o̱ⁿ no̱o̱ⁿ na cwaxꞌa̱ ꞌndyoo Jesús cwaaⁿ cwiindyo̱ jâ na nñequiaa cwenta jom. \v 25 Joꞌ chii seintyjo̱ndyo̱ jo ndoꞌ jndya Jesús, taxꞌa̱ya nnoom, tsjo̱o̱: \p —Aa ndiꞌ Ta, ¿ꞌñeeⁿ cwii jâ na nntsꞌaa na ljoꞌ? \p \v 26 Tꞌo̱o̱ⁿ no̱o̱ⁿ, tsoom: \p —Majuu tsꞌaⁿ na nnom nñequiaya cwii taⁿꞌ tyooꞌ xjeⁿ na jnda̱ seicandaꞌa juunaꞌ. \p Ndoꞌ quia na jnda̱ seicanaⁿꞌaⁿ tyooꞌñeeⁿ tquiaaⁿ juunaꞌ nnom Judas Iscariote, jnda Simón. \v 27 Ndoꞌ Judas, jnda̱ na toꞌñoom taⁿꞌ tyooꞌñeeⁿ, mana tuo̱ Satanás quiiꞌ tsꞌoom. Ndoꞌ tso Jesús nnoom: \p —Queⁿndyuꞌ tsꞌiaaⁿ na nntsaꞌ. \p \v 28 Sa̱a̱ meiⁿcwiindyo̱ jâ na meindyuaandyô̱ nacañoomꞌ meiⁿsa ñꞌeⁿñê tîcalaꞌno̱o̱ⁿꞌâ chiuu na luaaꞌ ñꞌoom tsoom. \v 29 Ndoꞌ ee na manquiuuyâ na Judas maleiñꞌoom tjaⁿche na ñjom sꞌom na cwiwilꞌueeꞌndyô̱, joꞌ chii ntꞌomndyo̱ jâ jlaꞌtiuuyâ na ñeꞌcatso Jesús nnoom na catseijnaaⁿ ljoꞌtindyo na macaⁿnaꞌ na nleilꞌueeꞌndyô̱ na waa xuee, oo quiaaⁿ cwantindyo nda̱a̱ ndyeñeeⁿꞌ. \v 30 Ndoꞌ jnda̱ na tcwaꞌ Judas tyooꞌñeeⁿ, mañoomꞌ jlueeⁿꞌeⁿ. Juu xjeⁿꞌñeeⁿ jnda̱ teijaaⁿ. \s1 Ñꞌoom xco na matsa̱ꞌntjomnaꞌ \p \v 31 Jnda̱ na jluiꞌ Judas quiiꞌntaaⁿyâ, matso Jesús nda̱a̱yâ: \p —Jeꞌ ja na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee, manntseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ ja. Ndoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ ljoꞌ na manntjo̱ⁿya nntseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \v 32 Ndoꞌ xeⁿ nntseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ jom cantyja na manntjo̱ⁿ, quia joꞌ mati cantyja ꞌnaaⁿꞌ joꞌ nntseitꞌmaaⁿꞌñê ja na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee, ndoꞌ tyuaaꞌ nntsꞌaaⁿ na ljoꞌ. \v 33 ꞌO ntseindaaya na jeeⁿ wiꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya, chjootindyo cwii mꞌaaⁿya ñꞌeⁿndyoꞌ. Nlꞌueꞌyoꞌ ja, ndoꞌ chaꞌxjeⁿ tsjo̱o̱ya nda̱a̱ ncꞌiaaꞌyoꞌ nnꞌaⁿ judíos, jeꞌ mati matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌ ꞌo: ꞌO xocanda̱a̱ nntsquieꞌcañomꞌyoꞌ yuu na nncjo̱. \v 34 Cwii ñꞌoom xco na matsa̱ꞌntjomnaꞌ mañequiaya nda̱a̱ꞌyoꞌ, na cꞌomꞌyoꞌ na wiꞌ nꞌomꞌyoꞌ ncꞌiaaꞌyoꞌ. Chaꞌxjeⁿ na mꞌaaⁿya na candyaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya ꞌo, malaaꞌtiꞌ cꞌomꞌ ꞌo na wiꞌ nꞌomꞌ ncꞌiaaꞌyoꞌ. \v 35 Na nlꞌaꞌyoꞌ na ljoꞌ nlaꞌno̱ⁿꞌ chaꞌtsondye nnꞌaⁿ na ꞌo cwiluiindyoꞌ nnꞌaⁿ na cwilajomndyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱, xeⁿ mꞌaⁿꞌyoꞌ na wiꞌ nꞌomꞌ ncꞌiaaꞌyoꞌ. \s1 Matso Jesús na nncwjiꞌñe Pedro \r (Mt. 26:31-35; Mr. 14:27-31; Lc. 22:31-34) \p \v 36 Taxꞌeeñe Simón Pedro nnoom. Matso: \p —Ta, ¿yuu wjaꞌyuꞌ? \p Tꞌo̱ Jesús, matsoom nnom: \p —Cantyja na nntjo̱ⁿ jeꞌ ꞌu xocanda̱a̱ nntseijomndyuꞌ, sa̱a̱ mati ꞌu nncueꞌntyjo̱ nntjomꞌ na ljoꞌ. \p \v 37 Matso Pedro nnoom: \p —Ta, ¿chiuu na xocanda̱a̱ nntseijomndyo̱ jeꞌ ljoꞌ na nntjomꞌ? Tintsꞌaa meiiⁿ quio joꞌ cꞌio̱. \p \v 38 Tꞌo̱ Jesús, matsoom nnom: ꞌU matseiꞌtiuuꞌ na nñequiaandyuꞌ na nncꞌioꞌ cantyja ꞌnaⁿya. Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ njomꞌ, cwii tjo̱o̱cheⁿ na nntseixuaa caxtijndyo na jaawixuee, sa̱a̱ ꞌu jnda̱ ndyee ndiiꞌ macwjiꞌndyuꞌ cantyja ꞌnaⁿya. \c 14 \s1 Jesús cwiluiiñê nato \p \v 1 Tiñeꞌquiandyoꞌ na nntseiñꞌeeⁿꞌñenaꞌ nꞌomꞌyoꞌ. Calaꞌyuꞌyoꞌ ñꞌeⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom ndoꞌ mati calaꞌyuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱ ja. \v 2 Naquiiꞌ waaꞌ Tsotya̱ya jndye joo niom yuu na ya nncꞌom nnꞌaⁿ. Xeⁿ nchii na luaaꞌ waa, jnda̱ tsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ. Manncjo̱ na nntseijndaaꞌndyo̱ joonaꞌ na nleilꞌueeꞌndyoꞌ. \v 3 Ndoꞌ na jo̱ na nntseijndaaꞌndyo̱ yuu na nncꞌomꞌyoꞌ, nndyo̱lcwa̱ꞌnndaꞌa na nncjo̱cho̱ ꞌo yuu na mꞌaaⁿya, cha yuu na macꞌa̱ⁿya, majoꞌ nncꞌomꞌyoꞌ. \v 4 Ndoꞌ ꞌo manquiuꞌyoꞌ yuu na majo̱ ndoꞌ mati cwitaꞌjnaⁿꞌyoꞌ nato. \p \v 5 Matso Tomás nnoom: \p —ꞌU Ta, ticaliuuyâ yuu wjaꞌ, joꞌ chii ¿chiuu ya na nlaꞌno̱o̱ⁿꞌâ yuu waa natoꞌñeeⁿ? \p \v 6 Tꞌo̱ Jesús, matsoom nnom: \p —Ja cwiluiindyo̱ nato, ndoꞌ ñꞌoom na mayuuꞌ, ndoꞌ na tijoom cwintycwii na wandoꞌ tsꞌaⁿ. Ñequiiꞌcheⁿ cantyja ꞌnaⁿ ja joꞌ na nnda̱a̱ nncueeꞌ tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ Tsotya̱ya. \v 7 Xeⁿ na cwilaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ ꞌñeeⁿ cwiluiindyo̱, quia joꞌ mati nlaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tsotya̱. Na jeꞌ na cwii wjaatinaꞌ ncꞌe na cwitaꞌjnaⁿꞌyoꞌ ja, mati cwitaꞌjnaⁿꞌyoꞌ jom, ndoꞌ jnda̱ ntyꞌiaꞌnda̱a̱ꞌyoꞌ jom. \p \v 8 Matso Felipe nnoom: \p —Ta, quiaaꞌ na nntyꞌiaanda̱a̱yâ Tsotyeꞌ, quialjoꞌcheⁿ nljoya nꞌo̱o̱ⁿyâ. \p \v 9 Tꞌo̱ Jesús nnom: \p —Chiuu sa ꞌu Felipe, jaachꞌee xuee mꞌaaⁿya ñꞌeⁿndyoꞌ, ¿aa maxjeⁿ ticwajnaⁿꞌ ja? Tsꞌaⁿ na jnda̱ ntyꞌiaaꞌ ja, mati jnda̱ ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ Tsotya̱. ¿Chiuu na matsuꞌ: “Quiaaꞌ na nntyꞌiaanda̱a̱yâ Tsotyeꞌ”? \v 10 ¿Aa ticatseiyuꞌ na ljoꞌyu cwiluiindyo̱ ñequio Tsotya̱ya, ndoꞌ jom ljoꞌyu cwiluiiñê ñꞌeⁿndyo̱ ja? Ñꞌoom na matseina̱ⁿya nda̱a̱ꞌyoꞌ, nchii matseina̱ⁿya joonaꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ na jndo̱ꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ nnco̱. Nquii Tsotya̱ na ñequiiꞌcheⁿ mꞌaaⁿñê ñꞌeⁿndyo̱, nqueⁿ machꞌeeⁿ tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌaⁿ cantyja ꞌnaⁿya. \v 11 Calaꞌyuꞌyoꞌ na ljoꞌyu cwiluiindyo̱ ñequio Tsotya̱, ndoꞌ Tsotya̱ya ljoꞌyu cwiluiiñê ñꞌeⁿndyo̱ ja. Xeⁿ tileicalaꞌyuꞌyoꞌ na ljoꞌ, sa̱a̱ quiandyoꞌ na nlaꞌyuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱ cantyja ꞌnaaⁿ mañejoo tsꞌiaaⁿmeiiⁿ na matsꞌaa. \v 12 Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ, ꞌñeeⁿ juu tsꞌaⁿ na matseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱, mañejoo tsꞌiaaⁿ na matsꞌaa nntsꞌaaⁿ. Hasta jndaticheⁿ tsꞌiaaⁿ nntsꞌaaⁿ, ncꞌe na majo̱ na mꞌaaⁿ Tsotya̱ya. \v 13 Ndoꞌ meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ ñꞌoom na nntaⁿꞌyoꞌ nnom Tsotya̱ ñequio xueya, joꞌ joꞌ nñequia cha na catseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ jom cantyja ꞌnaⁿ ja na cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ. \v 14 Chaꞌtso na cwitaⁿꞌyoꞌ ñequio xueya, joꞌ joꞌ nntsꞌaa. \s1 Njñom Jesús Espíritu Santo \p \v 15 ’Xeⁿ mꞌaⁿꞌyoꞌ na jnda nquiuꞌyoꞌ ja, quia joꞌ calaꞌcanda̱ꞌyoꞌ ñꞌoom na matsa̱ꞌntjo̱ⁿ. \v 16 Ndoꞌ ja nlcaaⁿꞌa nnom Tsotya̱ya na nñequiaaⁿ cwiicheⁿ na nnteijndeii ꞌo, nquii Espíritu na cwiluiiñe na mayuuꞌ na ñequiiꞌcheⁿ nncꞌoomñe ñꞌeⁿndyoꞌ. \v 17 Nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjoomnancue xocanda̱a̱ nntoꞌñoomna jom, ee tyoontyꞌiaana jom, meiⁿ ticataꞌjnaaⁿꞌna jom. Sa̱a̱ ꞌo cwitaꞌjnaⁿꞌyoꞌ jom, ee mꞌaaⁿñê naquiiꞌ nꞌomꞌyoꞌ, ndoꞌ ñequiiꞌcheⁿ nncꞌoomñê ñꞌeⁿndyoꞌ. \v 18 Tixocaꞌndiya ꞌo na macanda̱, maxjeⁿ nncwja̱nndaꞌa na mꞌaⁿꞌyoꞌ. \v 19 Mawaa xjeⁿ na nlaꞌcueeꞌ nnꞌaⁿ ja, ndoꞌ jnda̱ joꞌ taxocantyꞌiaana ja. Sa̱a̱ ñꞌeⁿndyoꞌ ꞌo ñequiiꞌcheⁿ na nncꞌo̱o̱ⁿya, ee ncꞌe na nncwando̱ꞌxco̱, joꞌ chii mati ꞌo nlaxmaⁿꞌyoꞌ na ticantycwii na nntandoꞌyoꞌ. \v 20 Quia na jnda̱ tueꞌntyjo̱ xjeⁿꞌñeeⁿ nlaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ na mꞌaaⁿya ñꞌeⁿ Tsotya̱, ndoꞌ ꞌo mꞌaⁿꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱, ndoꞌ ja mꞌaaⁿya ñꞌeⁿndyoꞌ. \v 21 ꞌÑeeⁿ juu na matseiljo ñꞌoom na matsa̱ꞌntjo̱ⁿ ndoꞌ matseicanda̱ joonaꞌ, tsaⁿꞌñeeⁿ jnda ntyjeeⁿ ja. Ndoꞌ ꞌñeeⁿ juu na jnda ntyjii ja, nquii Tsotya̱ya candyaꞌ tsꞌoom juu. Ndoꞌ mati ja candyaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya juu, ndoꞌ mꞌmo̱o̱ⁿya cantyja ꞌnaⁿya nnom. \p \v 22 Tsaⁿ na jndyu Judas, sa̱a̱ nchii Judas Iscariote, matso: \p —Ta, ¿chiuu na cweꞌ nda̱a̱ jâ mꞌmo̱ⁿꞌ cantyja ꞌnaⁿꞌ sa̱a̱ nda̱a̱ nnꞌaⁿ tsjoomnancue xocatsaꞌ na ljoꞌ? \p \v 23 Tꞌo̱ Jesús nnom, matsoom: \p —ꞌÑeeⁿ juu na jnda ntyjii ja maxjeⁿ nntseiñꞌoomꞌñe ñꞌoom na maqua̱ⁿ. Nncꞌoom Tsotya̱ na candyaꞌ tsꞌoom tsaⁿꞌñeeⁿ, ndoꞌ nntsquia̱caño̱o̱ⁿyâ juu. Nncꞌo̱o̱ⁿyâ ñꞌeⁿñe. \v 24 ꞌÑeeⁿ juu na ticajnda ntyjii ja, tsaⁿꞌñeeⁿ tiñeꞌcatseicana̱a̱ⁿ ñꞌoom na mañequiaya. Ndoꞌ ñꞌoom na matseina̱ⁿ nda̱a̱ꞌyoꞌ nchii ñꞌoom ꞌndyo̱ nnco̱ya. Matseixmaⁿnaꞌ ñꞌoom ꞌndyoo Tsotya̱ya ee jom jñoom ja quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ. \p \v 25 ’Ñꞌoommeiⁿꞌ matseina̱ⁿ nda̱a̱ꞌyoꞌ yocheⁿ na ndicwaⁿ mꞌaaⁿndyo̱ ñꞌeⁿndyoꞌ. \v 26 Sa̱a̱ ja nlcaaⁿꞌa nnom Tsotya̱ya na njñoom Espíritu Santo na nnteijndeii ꞌo. Juu mꞌmo̱ⁿti ñꞌoom nda̱a̱ꞌyoꞌ na macaⁿnaꞌ na nliuꞌyoꞌ. Ndoꞌ nntsꞌaa na nncjaañjoomꞌ nꞌomꞌyoꞌ chaꞌtso ñꞌoom na jnda̱ ñetsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ. \p \v 27 ’Ja tjaaꞌnaⁿ ñomtiuu tseixmaⁿya. Mañequiaya na calaꞌxmaⁿꞌyoꞌ juunaꞌ naquiiꞌ nꞌomꞌyoꞌ. Juu na mañequia na cwicandaꞌyoꞌ tꞌmaⁿti tseixmaⁿnaꞌ, nchiiti juu na tjaa ñomtiuu cꞌom nnꞌaⁿ na mañequiaa tsjoomnancue. Tiñeꞌquiandyoꞌ na nntseiñꞌeeⁿꞌñenaꞌ nꞌomꞌyoꞌ ljoꞌ cwii nntjomꞌyoꞌ meiⁿ tilaꞌcatyuendyoꞌ. \v 28 Jnda̱ jndyeꞌyoꞌ na tsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ, majo̱, sa̱a̱ nndyo̱nndaꞌa na mꞌaⁿꞌyoꞌ. Xeⁿ na mayuuꞌ jnda nqiuꞌyoꞌ ja, quia joꞌ nñequiaanaꞌ na neiⁿꞌyoꞌ meiiⁿ na tsjo̱o̱ na majo̱ ee na mꞌaaⁿ Tsotya̱ya jo̱. Jom tꞌmaⁿti cwiluiiñê, nchiiti ja. \v 29 Ndoꞌ jeꞌ cwitjo̱o̱cheⁿ na nluii na ljoꞌ matsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ, cha quia na jnda̱ tueꞌntyjo̱ juunaꞌ quia joꞌ nlaꞌyuꞌyoꞌ. \p \v 30 ’Tajndye cwimatseina̱ⁿtya̱ya ñꞌeⁿndyoꞌ, ee mandyo nquii na cwiluiitquieñe quiiꞌ nꞌom nnꞌaⁿ tsjoomnancuewaañe. Sa̱a̱ tjaa meiⁿcwii na matseixmaⁿya na juu joꞌ nnda̱a̱ nleilꞌueeꞌñe na catꞌuiinaꞌ ja. \v 31 Sa̱a̱ cha nncꞌooliu nnꞌaⁿ tsjoomnancue na mꞌaaⁿya na candyaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya Tsotya̱, ndoꞌ na matseicanda̱a̱ꞌndyo̱ chaꞌtso na matsa̱ꞌntjoom ja, mañequiaandyo̱ na nncꞌio̱. Quicantyjaꞌyoꞌ, cjaaya, caluiiꞌa ñjaaⁿñe. \c 15 \s1 Jesús cwiluiiñê tsꞌo̱o̱ ntjom na mayuuꞌcheⁿ \p \v 1 ’Ja cwiluiindyo̱ tsꞌo̱o̱ ntjom na mayuuꞌ ndoꞌ Tsotya̱ya cwiluiiñê tsꞌaⁿ na mateixꞌee juunaꞌ. \v 2 Matyjeeⁿ meiⁿnquia lꞌo̱ tsꞌo̱o̱ꞌñeeⁿ na tyoolꞌanaꞌ ta̱. Sa̱a̱ ticwii lꞌo̱ tsꞌo̱o̱ꞌñeeⁿ na cwilꞌanaꞌ ta̱, matyjeeⁿ nqueⁿnaꞌ cha majndyeti ta̱ calꞌanaꞌ. \v 3 Mati joo ñꞌoom na maꞌmo̱o̱ⁿ nda̱a̱ꞌyoꞌ maqueⁿljuꞌnaꞌ nꞌomꞌyoꞌ cha ya nlꞌaꞌyoꞌ tsꞌiaaⁿ ꞌnaⁿya. \v 4 Joꞌ chii caljooꞌndyoꞌtyeⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaⁿya, chaꞌxjeⁿ macwiljooꞌndyo̱tya̱ⁿya ñꞌeⁿndyoꞌ. Ee chaꞌxjeⁿ tsꞌo̱ tsꞌo̱o̱ xonda̱a̱ nntsꞌaa cheⁿnquiinaꞌ ta̱ xeⁿ ticatꞌuiinaꞌ nquii tsꞌo̱o̱, majoꞌti cantyja ꞌnaⁿꞌyoꞌ, meiⁿ xocatsꞌaanaꞌ na nncueꞌ ta̱ nlꞌaꞌyoꞌ xeⁿ ticaljooꞌndyoꞌ cantyja ꞌnaⁿya. \p \v 5 ’Ja cwiluiindyo̱ xꞌee tsꞌo̱o̱, ndoꞌ ꞌo cwiluiindyoꞌ lꞌo̱ tsꞌo̱o̱. ꞌÑeeⁿ cwii ꞌo na tyeⁿ matseijomñe cantyja ꞌnaⁿya, ndoꞌ na cwiljooꞌndyo̱ ñꞌeⁿñe, tsaⁿꞌñeeⁿ jndye chaꞌcwijom ta̱ nncueꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Sa̱a̱ xeⁿ na nnto̱ⁿꞌñe cantyja ꞌnaⁿya, tjaaꞌnaⁿ ljoꞌ cwii nnda̱a̱ nntsꞌaa. \v 6 ꞌÑeeⁿ juu na ticaljooꞌñe cantyja ꞌnaⁿya, nntquieꞌnaꞌ juu chaꞌxjeⁿ cwityeⁿnquieꞌ lꞌo̱ tsꞌo̱o̱, ndoꞌ joꞌ joꞌ cwicaaⁿnaꞌ. Jnda̱ chii cwicajñeeⁿꞌ nnꞌaⁿ lꞌo̱o̱ꞌñeeⁿ, cwitioomna joonaꞌ quiiꞌ chom. \p \v 7 ’Xeⁿ cwilaꞌjomndyoꞌtyeⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaⁿya, meiⁿ ticatsuuꞌ nꞌomꞌyoꞌ ñꞌoom na mañequiaya, quia joꞌ cataⁿꞌyoꞌ nnom Tyꞌo̱o̱tsꞌom chaꞌtso na lꞌue nꞌomꞌyoꞌ, ndoꞌ nñequiaaⁿ. \v 8 Luaa waa na matseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ Tsotya̱ya, na cantyja ꞌnaⁿꞌyoꞌ jndye ta̱ nncueꞌ. Ee laaꞌtiꞌ mꞌmo̱ⁿnaꞌ na mayuuꞌcheⁿ cwilaꞌxmaⁿꞌyoꞌ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndyoꞌ ñequio ñꞌoom na mañequia. \v 9 Chaꞌxjeⁿ juu Tsotya̱ya candyaꞌ tsꞌoom ja, mati ja candyaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya ꞌo. Joꞌ chii caljooꞌndyoꞌtyeⁿꞌyoꞌ cantyja na mꞌaaⁿya na candyaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya ꞌo. \v 10 Ja matseicanda̱a̱ꞌndyo̱ ñꞌoom na matsa̱ꞌntjom Tsotya̱, ndoꞌ cwiljooꞌndyo̱ cantyja na candyaꞌ tsꞌoom ja. Ñequiiꞌcheⁿ calaꞌcanda̱ꞌyoꞌ ñꞌoom na matsa̱ꞌntjo̱ⁿya ꞌo, ee na nlꞌaꞌyoꞌ na ljoꞌ, nljooꞌndyoꞌtyeⁿꞌyoꞌ cantyja na candyaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya ꞌo. \p \v 11 ’Ñꞌoommeiiⁿ matseina̱ⁿya nda̱a̱ꞌyoꞌ cha nlaꞌxmaⁿꞌyoꞌ na neiⁿꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱ ndoꞌ cha canda̱a̱ꞌya nncꞌomꞌyoꞌ na neiⁿꞌyoꞌ. Hasta quiaanaꞌ na waljooꞌcheⁿ na neiⁿꞌyoꞌ na cwilaꞌcanda̱a̱ꞌndyoꞌ yuu na matsa̱ꞌntjo̱ⁿya. \v 12 Luaa waa ñꞌoom na matsa̱ꞌntjo̱ⁿ: Cꞌomꞌyoꞌ na wiꞌ nꞌomꞌyoꞌ ncꞌiaaꞌyoꞌ, chaꞌxjeⁿ mꞌaaⁿya na candyaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya ꞌo. \v 13 Tjaaꞌnaⁿ cwii na tꞌmaⁿti na maꞌmo̱ⁿnaꞌ na wiꞌ tsꞌom tsꞌaⁿ ncꞌiaaꞌ chaꞌna juu tsꞌaⁿ na nñequiaañe na cueꞌ cwentaa ncꞌiaaꞌ. \v 14 ꞌO cwiluiindyoꞌ ncꞌiaya xeⁿ cwilaꞌcanda̱a̱ꞌndyoꞌ na matsa̱ꞌntjo̱ⁿya ꞌo. \v 15 Jeꞌ tacatsjo̱o̱tya̱ya na ꞌo cwiluiindyoꞌ moso. Ee tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ moso ticaljeiiⁿ ljoꞌ matseijndaaꞌñe patrom ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Jeꞌ matsjo̱o̱ya na ꞌo cwiluiindyoꞌ nnꞌaⁿ na ya ñꞌoom ñꞌeⁿndyo̱ ee jnda̱ tquiaya na caliuꞌyoꞌ chaꞌtso ñꞌoom na jnda̱ jndiiya ꞌndyoo Tsotya̱ya. \v 16 ꞌO nchii tjeiiꞌndyoꞌ na nlaꞌxmaⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaⁿya, nnco̱ tjeiiꞌndyo̱ ꞌo, ndoꞌ jnda̱ tyꞌio̱ⁿya tsꞌiaaⁿ ꞌo na catsaꞌyoꞌ ndoꞌ calꞌaꞌyoꞌ yuu na ñenquiiꞌcheⁿ nntseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Ee na ljoꞌ nlꞌaꞌyoꞌ meiⁿquia ñꞌoom na ntaⁿꞌyoꞌ nnom Tsotya̱ ñequio xueya, jom nñequiaaⁿ. \v 17 Luaa ñꞌoom na matsa̱ꞌntjo̱ⁿya ꞌo: Cꞌomꞌyoꞌ na wiꞌ nꞌomꞌyoꞌ ncꞌiaaꞌyoꞌ. \s1 Ticueeꞌ nꞌom nnꞌaⁿ Jesús \p \v 18 ’Quia ticueeꞌ nꞌom nnꞌaⁿ tsjoomnancue ꞌo, calaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ na ja tyuaaꞌti tꞌomna na ticueeꞌ nꞌomna. \v 19 Xeⁿ cwilaꞌxmaⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjoomnancue, nnꞌaⁿ cwentaaꞌnaꞌ nncꞌomna na neiiⁿna ꞌo chaꞌxjeⁿ na neiiⁿna ncꞌiaana, sa̱a̱ ncꞌe jnda̱ tjeiiꞌa ꞌo quiiꞌntaaⁿna, joꞌ chii ticalaꞌxmaⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjoomnancue, ndoꞌ joꞌ na jndoo nnꞌaⁿ ꞌo. \v 20 Cjaañjoomꞌ nꞌomꞌyoꞌ ñꞌoom na jnda̱ ñetsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ, na juu tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ moso ticaluiitꞌmaⁿñê chaꞌxjeⁿ nquii tsꞌaⁿ na matsa̱ꞌntjom jom. Ncꞌe na cwitaꞌwiꞌ nnꞌaⁿ ja, mati nntaꞌwiꞌna ꞌo. Ndoꞌ xeⁿ cwilaꞌcanda̱a̱ꞌndyena ñꞌoom na mañequiaya, quia joꞌ mati nlaꞌcanda̱a̱ꞌndyena ñꞌoom na nñeꞌquiaꞌyoꞌ. \v 21 Chaꞌtso nmeiⁿꞌ nlꞌana ꞌo cweꞌ ncꞌe na laꞌxmaⁿꞌyoꞌ cwentaya ee ticataꞌjnaaⁿꞌna nqueⁿ na jñoom ja quiiꞌntaaⁿna. \p \v 22 ’Xeⁿ nchii na jndyotseina̱ⁿya nda̱a̱na, quia joꞌ tixocwijndaaꞌ na laꞌxmaⁿna jnaⁿ. Sa̱a̱ jeꞌ tixocanda̱a̱ nluena na ticaliuna na cwilaꞌtjo̱o̱ndyena nnoom. \v 23 Ee ꞌñeeⁿ juu na jndooꞌ ja, mati jndooꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ nqueⁿ na cwiluiiñê Tsotya̱. \v 24 Tijoom ñesꞌaa cwiicheⁿ tsꞌaⁿ tsꞌiaaⁿ quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ chaꞌxjeⁿ tsꞌiaaⁿ na matsꞌaa. Xeⁿ na nchii tsꞌiaaⁿmeiⁿꞌ matsꞌaa, quia joꞌ tixocwijndaaꞌ na cwilaꞌtjo̱o̱ndyena nnoom, sa̱a̱ jeꞌ meiiⁿ na jnda̱ ñentyꞌiaana tsꞌiaaⁿ na matsꞌaa cantyjati xjeⁿ na to̱ꞌa, mꞌaⁿna na jndoona ja ndoꞌ mati nqueⁿ na cwiluiiñê Tsotya̱. \v 25 Sa̱a̱ luaaꞌ waa cha catseicanda̱a̱ꞌñenaꞌ ñꞌoom na teiljeii naquiiꞌ ljeii na cwileiꞌñꞌomna na matsa̱ꞌntjomnaꞌ, na matsonaꞌ: “Jndoona ja meiiⁿ tjaaꞌnaⁿ cwii nnom cantyja ꞌnaⁿya na matseijndaaꞌñenaꞌ na nlꞌana na ljoꞌ.” \p \v 26 ’Ja nlcaaⁿꞌa nnom Tsotya̱ na cajñoom Espíritu na cwiluiiñe na mayuuꞌ naquiiꞌ nꞌomꞌyoꞌ. Quia na jnda̱ tyjeeⁿꞌeⁿ nncwjiꞌyuuꞌñê cantyja ꞌnaⁿya. \v 27 Ndoꞌ mati ꞌo nntjeiꞌyuuꞌndyoꞌ cantyja ꞌnaⁿya, ee mꞌaⁿꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱ xjeⁿ na to̱ꞌjndya̱a̱ tsꞌiaaⁿmeiiⁿ. \c 16 \p \v 1 Matso Jesús: \p —Ñꞌoommeiⁿꞌ jnda̱ seina̱ⁿ cantyja ꞌnaⁿya nda̱a̱ꞌyoꞌ cha tintseiquiaanaꞌ ꞌo. \v 2 Ee nntjeiiꞌ nnꞌaⁿ judíos ꞌo naquiiꞌ lanꞌom ꞌnaaⁿna. Ndoꞌ manncueꞌntyjo̱ xjeⁿ na meiⁿquiandyo tsꞌaⁿ na nntseicueeꞌ cwii ꞌo nntseitiuutoom na mandiꞌntjoom nnom Tyꞌo̱o̱tsꞌom na ljoꞌ nntsꞌaaⁿ. \v 3 Nmeiiⁿꞌ nlꞌana cweꞌ ncꞌe tîcalaꞌno̱ⁿꞌna cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tsotya̱, meiⁿ cantyja ꞌnaⁿ ja. \v 4 Sa̱a̱ jnda̱ tsjo̱o̱ya ñꞌoommeiⁿꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ cha quia na nncueꞌntyjo̱ xjeⁿꞌñeeⁿ nncjaañjoomꞌ nꞌomꞌyoꞌ ñꞌoom na jnda̱ tsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ. \s1 Tsꞌiaaⁿ na nntsꞌaa Espíritu Santo \p ’Tîcatsjo̱o̱ ñꞌoommeiⁿꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ quia na to̱ꞌjndya̱a̱ tsꞌiaaⁿ na maleiñꞌo̱ⁿya ncꞌe mꞌaaⁿya ñꞌeⁿndyoꞌ. \v 5 Sa̱a̱ jeꞌ majo̱lcwa̱ꞌa na mꞌaaⁿ nqueⁿ na jñoom ja quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ, ndoꞌ meiⁿcwii ꞌo tyoowaxeꞌ no̱o̱ⁿ yuu jo̱. \v 6 Sa̱a̱ cweꞌ ee na tsjo̱o̱ ñꞌoommeiⁿꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ, joꞌ na jeeⁿ ndyaꞌ chjooꞌ nꞌomꞌyoꞌ. \v 7 Sa̱a̱ ñꞌoom na mayuuꞌ matsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ, maxjeⁿ nnteijndeiitinaꞌ ꞌo xeⁿ jo̱ya. Ee xeⁿ ticjo̱, nqueⁿ na nnteijneiⁿ ꞌo ndoꞌ na nñequiaaⁿ na tꞌmaⁿ nꞌomꞌyoꞌ tixocwjeeꞌcañoom ꞌo. Ndoꞌ na nncjo̱, njño̱o̱ⁿya jom na nñoom na mꞌaⁿꞌyoꞌ. \v 8 Ee quia na jnda̱ tyjeeꞌcañoom, nntsꞌaaⁿ na nlcoꞌtianaꞌ nquiu nnꞌaⁿ na laꞌxmaⁿna jnaⁿ ndoꞌ na calaꞌno̱ⁿꞌna na cꞌomna cantyja na matyꞌiomyanaꞌ ndoꞌ na nncuꞌxeⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom joona. \v 9 Mꞌmo̱o̱ⁿ na laꞌxmaⁿ nnꞌaⁿ jnaⁿ cweꞌ ncꞌe na tiñeꞌcalaꞌyuꞌna ñꞌeⁿndyo̱. \v 10 Ndoꞌ mꞌmo̱o̱ⁿ chiuu waa na matyꞌiomyanaꞌ na cꞌomna ncꞌe jo̱ na mꞌaaⁿ Tsotya̱ ndoꞌ taxocantyꞌiaatina ja. \v 11 Mꞌmo̱o̱ⁿ chiuu na nncuꞌxeⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nnꞌaⁿ ee na jnda̱ tuꞌxeⁿñe nquii na cwiluiitquieñe tsjoomnancuewaañe. \p \v 12 ’Ndoꞌ niom jndye ntꞌomcheⁿ ñꞌoom na macaⁿnaꞌ na catsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ, sa̱a̱ tileicalaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ joo ñꞌoomꞌñeeⁿ jeꞌ. \v 13 Sa̱a̱ quia na nncwjeeꞌcañoom juu Espíritu na cwiluiiñe na mayuuꞌ, juu nncjaaꞌmo̱ⁿ nda̱a̱ꞌyoꞌ chaꞌtso ñꞌoom na mayuuꞌ ee nchii nntseineiⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ nquii, nntseineiⁿ ticwii cwii ñꞌoom na mandii na matseineiⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Ndoꞌ mꞌmo̱ⁿ nda̱a̱ꞌyoꞌ ꞌnaⁿ na quia nluii. \v 14 Juu nntseitꞌmaaⁿꞌñe ja, ee nncoꞌñom chaꞌtso ñꞌoom na ñeꞌcatseicandiiya ꞌo, ndoꞌ mꞌmo̱ⁿ joonaꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ. \v 15 Chaꞌtso na matseixmaⁿ cwentaaꞌ Tsotya̱ya macwentaya joonaꞌ. Cweꞌ ncꞌe joꞌ na tsjo̱o̱ na nncoꞌñom juu Espíritu chaꞌtso ñꞌoom na ñeꞌcatseicandiiya ꞌo ndoꞌ mꞌmo̱ⁿ joonaꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ. \s1 Juu na chjooꞌ nꞌomꞌyoꞌ nntseicwaqueⁿnaꞌ na neiⁿꞌyoꞌ \p \v 16 ’Chjootindyo cwii ñꞌa̱ⁿtya̱ ñꞌeⁿndyoꞌ, ndoꞌ jnda̱ joꞌ taxocantyꞌiaꞌyoꞌ ja. Ndoꞌ nda̱nquia chjootindyo cwii nntyꞌiaꞌtiꞌyoꞌ ja, cweꞌ ncꞌe nncjo̱ na mꞌaaⁿ Tsotya̱. \p \v 17 Jnda̱ tsoom ñꞌoommeiⁿꞌ cwantindyô̱ jâ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ lꞌuuyâ nda̱a̱ ntyja̱a̱yâ: \p —¿Chiuu ñecaꞌmo̱ⁿ ñꞌoomwaaꞌ na matseineiiⁿ nda̱a̱yâ, na chjootindyo cwii ñꞌeⁿtyeeⁿ ñꞌeⁿndyo̱, ndoꞌ xeⁿ jnda̱cheⁿ taxocantyꞌiaaꞌya jom, ndoꞌ nda̱nquia joꞌ chjootindyo cwii nntyꞌianndaꞌa jom? Ndoꞌ na tsoom cweꞌ ncꞌe na wjaⁿ na mꞌaaⁿ Tsotyeeⁿ. \p \v 18 Lꞌuutya̱a̱yâ: \p —Juu ñꞌoomwaaꞌ na chjootindyo na tsoom, ¿ljoꞌ ñeꞌcaꞌmo̱ⁿnaꞌ? Ticalaꞌno̱o̱ⁿꞌâ ñꞌoom na matseineiiⁿ. \p \v 19 Ndoꞌ seiꞌno̱ⁿꞌ Jesús na ñeꞌcataꞌxꞌeendyo̱tya̱a̱yâ ñꞌoomwaaꞌ nnoom. Quia joꞌ matsoom nda̱a̱yâ: \p —¿Aa cwitaꞌxeꞌyoꞌ nda̱a̱ ntyjeeꞌyoꞌ cantyja ñꞌoommeiⁿꞌ na matsjo̱o̱ na chjootindyo meiⁿ taxocantyꞌiaꞌyoꞌ ja, ndoꞌ nda̱nquiacheⁿ na chjootindyo quia joꞌ nntyꞌiaꞌnndaꞌyoꞌ ja? \v 20 Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ya nda̱a̱ꞌyoꞌ, joo nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjoomnancue, ñequio na neiiⁿna nntyꞌiaana ljoꞌ nntjo̱ⁿ. ꞌNaⁿ na nntjo̱ⁿ nntsꞌaanaꞌ na ꞌo nntyueeꞌyoꞌ na matseichjooꞌnaꞌ nꞌomꞌyoꞌ, sa̱a̱ juu na chjooꞌ nꞌomꞌyoꞌ, xeⁿ jnda̱cheⁿ nntseicwaqueⁿnaꞌ na nncꞌoomꞌyoꞌ na neiⁿꞌyoꞌ. \v 21 Manquiuꞌyoꞌ cwii yuscu quia manntseincuii, maquiinaꞌ juu, cweꞌ ee jnda̱ tueꞌntyjo̱ xjeⁿ na nntseincuii. Sa̱a̱ quia na jnda̱ tuiiñe yuꞌndaa, cwitsuuꞌ tsꞌoom na tquiinaꞌ jom, ee mꞌaaⁿ na neiiⁿꞌeⁿ na jnda̱ tuiiñe yuꞌndaa. \v 22 Maluaaꞌ matseijomnaꞌ ꞌo. Jeꞌ mꞌaⁿꞌyoꞌ na chjooꞌ nꞌomꞌyoꞌ, sa̱a̱ quia na nntyꞌianndaꞌa ꞌo, quia ljoꞌcheⁿ nñequiaanaꞌ na neiⁿꞌyoꞌ. Ndoꞌ xjeⁿꞌñeeⁿ meiⁿcwii tsꞌaⁿ xocanda̱a̱ nncwjiꞌ na neiⁿꞌyoꞌ. \p \v 23 ’Juu xueeꞌñeeⁿ, taxocaⁿnaꞌ na nntaꞌxeꞌtiꞌyoꞌ ñꞌoom no̱o̱ⁿ. Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱ nda̱a̱ꞌyoꞌ, chaꞌtso na ntaⁿꞌyoꞌ nnom Tsotya̱ya cha catseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ ja, joꞌ nñequiaaⁿ na nndaꞌyoꞌ. \v 24 Hasta xjeⁿ jeꞌcheⁿ tyoocaⁿnaꞌ na canduꞌyoꞌ na catseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ ja joo ñꞌoom na nntaⁿꞌyoꞌ nnoom. Sa̱a̱ jeꞌ calꞌaꞌyoꞌ na ljoꞌ quia joꞌ nntoꞌñoomꞌyoꞌ ñꞌoom na cwilatyꞌoondyoꞌ, cha nñequiaanaꞌ na canda̱a̱ꞌya na neiⁿꞌyoꞌ. \s1 Jnda̱ jnaⁿndyo̱ ñequio na matseixmaⁿ tsjoomnancue \p \v 25 ’Jnda̱ seina̱ⁿ ñꞌoommeiⁿꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ na cweꞌ tjañoomꞌ. Sa̱a̱ manncueꞌntyjo̱ xjeⁿ na taxocatseina̱ⁿ nda̱a̱ꞌyoꞌ ñꞌoom na cweꞌ wjaañoomꞌ, ee nntseina̱ⁿ nda̱a̱ꞌyoꞌ ñꞌoom na ndyeyu cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tsotya̱. \v 26 Ndoꞌ juu xjeⁿꞌñeeⁿ, nntaⁿꞌyoꞌ nnoom ñequio xueya cha catseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ ja. Ndoꞌ quia ljoꞌcheⁿ meiⁿ taxocaⁿnaꞌ na nntseityꞌoondyo̱ nnom jom na nñequiaaⁿ ñꞌoom na cwitaⁿꞌyoꞌ, \v 27 ee manquiiti Tsotya̱ya mꞌaaⁿ na candyaꞌ tsꞌoom ꞌo, ncꞌe na jnda nquiuꞌyoꞌ ja ndoꞌ jnda̱ macwilayuꞌyoꞌ na jnaaⁿya na mꞌaaⁿ. \v 28 Ja jnaaⁿya na mꞌaaⁿ, tyja̱ꞌcaño̱o̱ⁿya tsjoomnancuewaa. Ndoꞌ jeꞌ jeꞌ maꞌndiya juunaꞌ na manncjo̱lcwa̱ꞌa na mꞌaaⁿ. \p \v 29 Quia joꞌ jâ nnꞌaⁿ na cwilajomndyô̱ ñꞌeⁿñê lꞌuuyâ: \p —Jeꞌ ndyeyu matseiꞌneiⁿꞌ, nchii cweꞌ ñꞌoom na wjaañoomꞌ. \v 30 Jeꞌ macwilaꞌno̱o̱ⁿꞌâ na ꞌu chaꞌtso ntyjiꞌ meiⁿ ticaⁿnaꞌ na nntaꞌxꞌa̱a̱tya̱a̱yâ njomꞌ. Joꞌ chii cwilayuuꞌâ na mayuuꞌ na jnaⁿꞌ na mꞌaaⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \p \v 31 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱yâ, matsoom: \p —Jeꞌ cwilaꞌtiuuꞌyoꞌ na cwilayuꞌyoꞌ. \v 32 Sa̱a̱ manncueꞌntyjo̱ xjeⁿ, ndoꞌ jeꞌ cwiweꞌntyjo̱naꞌ na nntꞌoomꞌndyoꞌ. Cwii ndoꞌ cwiindyoꞌ nntsaꞌyoꞌ na waa wꞌaꞌyoꞌ ndoꞌ nꞌndyeꞌyoꞌ ja na ñenco̱. Sa̱a̱ tiñenco̱ mꞌaaⁿya, ee nquii Tsotya̱ya mꞌaaⁿñê ñꞌeⁿndyo̱. \v 33 Jnda̱ seina̱ⁿya ñꞌoommeiⁿꞌ nda̱a̱ꞌyoꞌ cha cantyja na cwilajomndyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱ meiⁿcwii ñomtiuu tancꞌoom. Ñequiiꞌ nawiꞌ nntjomꞌyoꞌ na mꞌaⁿꞌyoꞌ tsjoomnancue, sa̱a̱ cꞌomꞌtꞌmaaⁿꞌndyoꞌ nꞌomꞌyoꞌ, ee jnda̱ jnaⁿndyo̱ ñequio juu na matseixmaⁿ tsjoomnancue. \c 17 \s1 Mateijndeii Tyꞌo̱o̱tsꞌom nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿ Jesús \p \v 1 Jnda̱ na seineiⁿ Jesús ñꞌoommeiⁿꞌ, jlunda̱a̱ñê cañoomꞌluee. Matsoom: \p —Tsotya̱ya, jnda̱ tueꞌntyjo̱ na nluii chaꞌtso na teijndaaꞌ cantyja ꞌnaⁿya. Jeꞌ catseitꞌmaaⁿꞌndyuꞌ ja na cwiluiindyo̱ Jndaꞌ, cha mati ja nntseitꞌmaaⁿꞌndyo̱ ꞌu. \v 2 Ee ꞌu jnda̱ tqueⁿꞌ na waa na jndo̱ na matseixmaⁿya jo nda̱a̱ chaꞌtso nnꞌaⁿ tsjoomnancue na ticwii cwii tsꞌaⁿ na mañequiaaꞌ lꞌo̱o̱ya na nñequiaya na tseixmaⁿ na ticantycwii na wandoꞌ. \v 3 Luaa waa na nntseixmaⁿ tsꞌaⁿ na ticantycwii na wandoꞌ añmaaⁿꞌaⁿ, na catseiꞌno̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ na ñenncuꞌcheⁿꞌ cwiluiindyuꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na mayuuꞌ ndoꞌ mati na ja Jesús cwiluiindyo̱ Cristo na jñomꞌ ja quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ tsjoomnancue. \p \v 4 ’Ja jnda̱ seitꞌmaaⁿꞌndyo̱ ꞌu quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ tsjoomnancue. Ndoꞌ majnda̱ mamañequiaandyo̱ na cꞌio̱ cwentaa nnꞌaⁿ, mañejuu tsꞌiaaⁿꞌñeeⁿ na tquiaaꞌ no̱o̱ⁿ na catsꞌaa. \v 5 Ndoꞌ jeꞌ jeꞌ ꞌu Tsotya̱ya, catseitꞌmaaⁿꞌndyuꞌ ja chaꞌxjeⁿ na cwiluiitꞌmaⁿndyuꞌ yuu na mꞌaaⁿꞌ, na juu joꞌ matseixmaⁿya ñꞌeⁿndyuꞌ cwii tjo̱o̱cheⁿ na nncuaa tsjoomnancue. \p \v 6 ’Nda̱a̱ nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ tsjoomnancue na tquiaaꞌ joona lꞌo̱o̱, jnda̱ tꞌmo̱o̱ⁿya chiuu cwiluiindyuꞌ. Tyomꞌaⁿna cwentaꞌ, ndoꞌ tquiaaꞌ na cwilaꞌxmaⁿna cwentaya. Joona cwilaꞌwena ñꞌoom naya ꞌnaⁿꞌ ndoꞌ cwilaꞌcanda̱na juunaꞌ. \v 7 Ndoꞌ macwilaꞌno̱ⁿꞌna na chaꞌtso na cwicanda̱a̱ matsꞌaa, ñenncuꞌ tquiaaꞌ na matseixmaⁿya na ljoꞌ. \v 8 Ee ñꞌoom na tsuꞌ no̱o̱ⁿya, jnda̱ tquia joonaꞌ nda̱a̱na. Ndoꞌ joona jnda̱ toꞌñoomna ñꞌoomꞌñeeⁿ. Cwilaꞌno̱ⁿꞌna na mayuuꞌcheⁿ jnaaⁿya na mꞌaaⁿꞌ, ndoꞌ cwilaꞌyuꞌna na ꞌu jñomꞌ ja quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ. \p \v 9 ’Macaⁿꞌa naya njomꞌ cantyja ꞌnaaⁿna, nchii cantyja ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ tsjoomnancue. Ja macaⁿꞌa na cateijndeiꞌ joo na jnda̱ tquiaaꞌ lꞌo̱o̱ya, ee cwilaꞌxmaⁿna cwentaꞌ. \v 10 Chaꞌtsondye joona na laꞌxmaⁿna cwentaya, mati laꞌxmaⁿna cwentaꞌ. Ndoꞌ joona na laꞌxmaⁿna cwentaꞌ, mati laꞌxmaⁿna cwentaya, ndoꞌ matseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ ja cantyja ꞌnaaⁿna. \p \v 11 ’Jeꞌ taxocꞌo̱o̱ⁿtya̱ tsjoomnancue, sa̱a̱ joo naⁿmꞌaⁿꞌ cwiljooꞌndyena juunaꞌ, ee ja jo̱nlcwa̱ꞌa na mꞌaaⁿꞌ. ꞌU Tsotya̱ya na ljuꞌ cwiluiindyuꞌ, catsaꞌ cwenta naⁿmꞌaⁿ na jnda̱ tquiaaꞌ lꞌo̱o̱ ñequio juu najndeii na matseiꞌxmaⁿꞌ cha nntsꞌaanaꞌ ñeꞌcwii nlaꞌxmaⁿna chaꞌxjeⁿ jaa ñeꞌcwii cwilaxmaaⁿya. \v 12 Yocheⁿ na tyomꞌaaⁿya naquiiꞌntaaⁿ naⁿmꞌaⁿ na jnda̱ tquiaaꞌ lꞌo̱o̱, tyotsꞌaa cwenta joona ñequio najndeii na matseiꞌxmaⁿꞌ nncuꞌ. Ndoꞌ meiⁿcwiindyena tîcatsuuñe, macanda̱ tsuuñe juu tsꞌaⁿ na matseixmaⁿ na catsuuñe, cha na catseicanda̱a̱ꞌñenaꞌ ñꞌomꞌ na teiljeii. \p \v 13 ’Sa̱a̱ jeꞌ na nncjo̱lcwa̱ꞌa na mꞌaaⁿꞌ. Ndoꞌ matseina̱ⁿya ñꞌoommeiiⁿ yocheⁿ na ndi mꞌaaⁿya tsjoomnancuewaañe, cha juu na mꞌaaⁿya na neiⁿya, canda̱a̱ꞌ nlaꞌxmaⁿna juunaꞌ. \v 14 Jnda̱ tquiaya ñꞌoom naya ꞌnaⁿꞌ nda̱a̱na, sa̱a̱ nnꞌaⁿ tsjoomnancue ticueeꞌ nꞌom joona ee ticalaꞌxmaⁿna cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjoomnancue, chaꞌxjeⁿ ja meiⁿ ticatseixmaⁿya cantyja ꞌnaaⁿꞌnaꞌ. \v 15 Nchii macaⁿꞌa na cwjiꞌ joona tsjoomnancue, sa̱a̱ na cwañomꞌ joona ljoꞌ na ñeꞌcatsꞌaa tsaⁿjndii ñꞌeⁿndyena. \v 16 Joona ticalaxmaⁿna cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjoomnancue chaꞌxjeⁿ ja meiⁿ ticatseixmaⁿya cantyja ꞌnaaⁿꞌnaꞌ. \v 17 Queⁿꞌ joona na cwiluiindyena na ljuꞌ nꞌomna ncꞌe ñꞌoom na mayuuꞌ. Juunaꞌ cwiluiiñenaꞌ na mayuuꞌ. \v 18 Chaꞌxjeⁿ na jñomꞌ ja na jndyo̱o̱ tsjoomnancue, mati majño̱o̱ⁿya joona na cꞌoocatjeiꞌyuuꞌndyena nda̱a̱ nnꞌaⁿ tsjoomnancue. \v 19 Ee ncꞌe joona maqua̱ⁿ cheⁿnnco̱ na ljuꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ jo njomꞌ cha mati nlqueⁿljuꞌnaꞌ nꞌomna ncꞌe ñꞌoom na mayuuꞌ. \p \v 20 ’Ndoꞌ nchii macanda̱ macaⁿꞌa cantyja ꞌnaaⁿ joo naⁿmꞌaⁿꞌ. Mati macaⁿꞌa na cateijndeiꞌ joo nnꞌaⁿ na quia nlaꞌyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ ncꞌe ñꞌoom na quia nntjeiꞌyuuꞌndyena \v 21 cha ñeꞌcwii nlaꞌxmaⁿna, chaꞌxjeⁿ ꞌu Tsotya̱ya ñeꞌcwii cwiluiindyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱, ndoꞌ ja ñeꞌcwii cwiluiindyo̱ ñꞌeⁿndyuꞌ. Ee na ljoꞌ mati joona nnda̱a̱ nlaꞌxmaⁿna na ñeꞌcwii cwiluiindyena ñequiondyo̱ jaa. Quia joꞌ nlaꞌyuꞌ nnꞌaⁿ tsjoomnancue na ꞌu jñomꞌ ja. \v 22 Juu na tquiaaꞌ na matseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ ja, mati tquiaya joꞌ na calaꞌxmaⁿna, cha na ñeꞌcwii calaꞌxmaⁿna chaꞌxjeⁿ jaa ñeꞌcwii cwilaꞌxmaaⁿya. \v 23 Ja mꞌaaⁿya ñꞌeⁿndye joona, ndoꞌ ꞌu mꞌaaⁿꞌ ñꞌeⁿndyo̱ ja cha nntsꞌaanaꞌ na ñeꞌcwii cwilaꞌxmaⁿna. Ndoꞌ na ljoꞌ nlaꞌno̱ⁿꞌ nnꞌaⁿ na ꞌu jñomꞌ ja, ndoꞌ na candyaꞌ tsꞌomꞌ joona chaꞌxjeⁿ na candyaꞌ tsꞌomꞌ ja. \p \v 24 ’ꞌU Tsotya̱ya mꞌaaⁿꞌ na candyaꞌ tsꞌomꞌ ja cwii tjo̱o̱cheⁿ na tqueⁿꞌ tsjoomnancue. Lꞌue tsꞌo̱o̱ⁿ na naⁿmꞌaⁿꞌ na jnda̱ tquiaaꞌ lꞌo̱o̱ya, cꞌomna yuu na mꞌaaⁿya ñꞌeⁿndyuꞌ. Ee quia ljoꞌcheⁿ nnda̱a̱ juu na matseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ ja na tquiaaꞌ na matseixmaⁿya. \v 25 Tsotya̱ya ꞌu na cwiluiindyuꞌ na matyꞌiomyanaꞌ, nnꞌaⁿ na laꞌxmaⁿna cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjoomnancue ticalaꞌno̱ⁿꞌna cantyja ꞌnaⁿꞌ, sa̱a̱ ja mawajnaⁿꞌa ꞌu ndoꞌ naⁿmꞌaⁿꞌ cwilaꞌno̱ⁿꞌna na ꞌu jñomꞌ ja. \v 26 Jnda̱ tꞌmo̱o̱ⁿya cantyja ꞌnaⁿꞌ nda̱a̱na, ndoꞌ mꞌmo̱o̱ⁿtya̱ya joꞌ nda̱a̱na. Luaaꞌ nntsꞌaa cha juu na mꞌaaⁿꞌ na candyaꞌ tsꞌomꞌ ja, mati nlaxmaⁿna juunaꞌ. Ndoꞌ mati nncꞌo̱o̱ⁿya ñꞌeⁿndye joona. \c 18 \s1 ꞌOoñꞌomna Jesús na pra̱so \r (Mt. 26:47-56; Mr. 14:43-50; Lc. 22:47-53) \p \v 1 Jnda̱ na seineiⁿ Jesús ñꞌoommeiⁿꞌ nnom Tyꞌo̱o̱tsꞌom, mana jlueeⁿꞌeⁿ joꞌ joꞌ ñꞌeⁿndyô̱ jâ na cwilajomndyô̱ ñꞌeⁿñê. Teiꞌtyꞌio̱o̱ꞌâ tsjoꞌ Cedrón. Squia̱a̱yâ cwii joo yuu waa cwii ntjom, joꞌ joꞌ santyjo̱o̱yâ na tjaqueⁿꞌeⁿ. \v 2 Ndoꞌ Judas, juu xꞌiaayâ na tquiaa cwenta jom, mati mantyjii joꞌ joꞌ, ee majndye ndiiꞌ ñesaayâ joꞌ joꞌ ñꞌeⁿ Jesús. \v 3 Quia joꞌ Judasꞌñeeⁿ, toꞌñoom cwii tmaaⁿꞌ sondaro ñꞌeⁿ ntꞌom nnꞌaⁿ na cwindyeꞌntjom nda̱a̱ ntyee na cwiluiitquiendye, ndoꞌ mañꞌeeⁿ ntꞌom nnꞌaⁿ tmaaⁿꞌ fariseos. Tjachom naⁿꞌñeeⁿ joꞌ joꞌ. Tyꞌechona lioochom ndoꞌ chom nlca ñꞌeⁿ lꞌo̱ tsꞌiaaⁿ ntiaꞌ. \v 4 Ndoꞌ Jesús, ncꞌe na mantyjeeⁿ chaꞌtso na mawaa xjeⁿ na nntjoom, tjacatjomñê naⁿꞌñeeⁿ. Taxꞌeeⁿ nda̱a̱na, matsoom: \p —¿ꞌÑeeⁿ juu cwilꞌueꞌyoꞌ? \p \v 5 Tꞌo̱o̱na, jluena: \p —Cwilꞌua̱a̱yâ Jesús na jnaⁿ Nazaret. \p Matsoom: \p —Maja luaa joꞌ. \p Ndoꞌ mati Judas na tquiaa cwenta jom, mañꞌeⁿ ñequio naⁿꞌñeeⁿ. \v 6 Ndoꞌ quia tso Jesús: “Maja luaa joꞌ”, seilcweꞌntyaꞌnaꞌ joona hasta xjeⁿ nomtyuaacheⁿ tquiaandyena. \v 7 Quia joꞌ taxꞌeeñenndaꞌ Jesús nda̱a̱na: \p —¿ꞌÑeeⁿ juu cwilꞌueꞌyoꞌ? \p Ndoꞌ joona tꞌo̱o̱nndaꞌna nnoom: \p —Jesús tsaⁿ na jnaⁿ Nazaret. \p \v 8 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na: \p —Jnda̱ tsjo̱o̱ya, maja luaa joꞌ. Joꞌ chii xeⁿ ja cwilꞌueꞌyoꞌ, caꞌndyeꞌyoꞌ naⁿmꞌaⁿ na nncꞌoona. \p \v 9 Luaaꞌ tuii cha catseicanda̱a̱ꞌñenaꞌ ñꞌoom na tsoom quia seineiiⁿ nnom Tsotyeeⁿ. Tsoom: “Nnꞌaⁿ na jnda̱ tquiaaꞌ lꞌo̱o̱ya, meiⁿcwiindye joona tîtseicatsuuya.” \v 10 Quia joꞌ Simón Pedro tjeiꞌñoomñê xjo na maleiñꞌoom. Seiquieeꞌñê tsꞌaⁿ na jndyu Malco. Tyjeeⁿ tsuaꞌqui tsaⁿꞌñeeⁿ ntyjaya. Juu tsaⁿꞌñeeⁿ mosooꞌ tyee na cwiluiitquieñe. \v 11 Matso Jesús nnom Pedro: \p —Cwjaꞌndyuꞌnndaꞌ xjoꞌ quiiꞌ tjaⁿwaaꞌnaꞌ. ¿Aa matseitiuuꞌ na ticatyꞌiomyanaꞌ na catjo̱ⁿya nawiꞌ tꞌmaⁿ na seijndaaꞌñe Tsotya̱ya na nntjo̱ⁿ? \s1 Tyꞌeñꞌomna Jesús na mꞌaaⁿ tyee na cwiluiitquieñe \r (Mt. 26:57-58; Mr. 14:53-54; Lc. 22:54) \p \v 12 Quia joꞌ sondaroꞌñeeⁿ ñequio capeitaⁿ na cwiluiitquieñe nda̱a̱na ñequio naⁿꞌñeeⁿ na cwindyeꞌntjom nda̱a̱ ntyee na cwiluiitquiendye nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos, tꞌuena Jesús, jlaꞌtyeⁿna jom. \v 13 Tyꞌeñꞌomjndyeena jom na mꞌaaⁿ Anás, xeeⁿꞌ tyee na jndyu Caifás na cwiluiitquieñe chuꞌñeeⁿ. \v 14 Majuu Caifásꞌñeeⁿ jnda̱ seijno̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ nꞌom ncꞌiaaⁿꞌaⁿ nnꞌaⁿ judíosꞌñeeⁿ na yaticheⁿ na cwii tsꞌaⁿ cueꞌ cwentaa chaꞌtsondye joona. \s1 Macwjiꞌñe Pedro cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesús \r (Mt. 26:69-70; Mr. 14:66-68; Lc. 22:55-57) \p \v 15 Wendyô̱ jâ, nquii Simón Pedro ñꞌeⁿ ja Juan saantyjo̱o̱yâ nanqueⁿꞌ naⁿꞌñeeⁿ. Juu tyee na cwiluiitquieñe mawajnaⁿꞌaⁿ ja. Macweꞌ joꞌ tjo̱quia̱ꞌa tachꞌeⁿ waaꞌ tyeeꞌñeeⁿ xjeⁿ na tyꞌeñꞌomna Jesús joꞌ joꞌ. \v 16 Sa̱a̱ Pedro tjawintyjeeⁿꞌeⁿ ꞌndyootsꞌa tatiom. Joꞌ chii ja na mawajnaaⁿꞌ tyee na cwiluiitquieñe, jluiiꞌa chꞌeⁿ, seina̱ⁿ nnom yuscu na machꞌee cwenta ꞌndyootsꞌaꞌñeeⁿ. Ndoꞌ juu tquiaa ñꞌoomꞌ na jndyoquieeꞌ Pedro tachꞌeⁿ wꞌaa. \v 17 Ndoꞌ taxꞌee yuscuꞌñeeⁿ nnom Pedro: \p —¿Aa nchii ꞌu cwii joona na matseijomñe ñꞌoom na mañequiaa tsaⁿmꞌaaⁿꞌ? \p Tꞌo̱ Pedro matsoom: \p —Nchii joꞌ ja. \p \v 18 Ndoꞌ nnꞌaⁿ na cwindyeꞌntjom wꞌaaꞌñeeⁿ, ñequio ntꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ na cwilꞌa cwenta watsꞌom, jnda̱ jlaꞌcwꞌaana ñoom. Meintyjeeꞌna na cwilaꞌwindyena, ee jeeⁿ teiⁿ. Ndoꞌ mati meintyjeeꞌ Pedro quiiꞌntaaⁿna, matseiwiñê ñꞌeⁿndyena. \s1 Mawaxꞌee tyee na cwiluiitquieñe ñꞌoom nnom Jesús \r (Mt. 26:59-66; Mr. 14:55-64; Lc. 22:66-71) \p \v 19 Ndoꞌ nquii tyee na cwiluiitquieñe nda̱a̱ ntyee, taxꞌeeñe nnom Jesús ꞌñeeⁿ jâ nnꞌaⁿ na cwilajomndyô̱ ñꞌeⁿñê tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ, ndoꞌ mati chiuu waa ñꞌoom na tyoñequiaaⁿ. \v 20 Tꞌo̱ Jesús matsoom: \p —Ñequiiꞌcheⁿ ñequio na jndooꞌ nnꞌaⁿ tyotseina̱ⁿya. Ndoꞌ na tyoꞌmo̱o̱ⁿya nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos naquiiꞌ lanꞌom ꞌnaaⁿna ñequio watsꞌom tꞌmaⁿ yuu na cwitjomndyena. Meiⁿcwii ñꞌoom tyootseina̱ⁿ na cweꞌ ñeꞌwe ndyee tsꞌaⁿ ndii. \v 21 Na mawaxeꞌ no̱o̱ⁿ, ¿chiuu na ticwaxeꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na jnda̱ ñejndyena ñꞌoom na mañequiaya ljoꞌ ñetsjo̱o̱? Naⁿꞌñeeⁿ nquiujndaaꞌndyena ñꞌoom na ñetꞌmo̱o̱ⁿ. \p \v 22 Ndoꞌ quia na jnda̱ tso Jesús ñꞌoomwaaꞌ, cwii naⁿꞌñeeⁿ na cwilꞌa cwenta watsꞌom na tyomꞌaⁿ joꞌ joꞌ tquiaa tsaⁿꞌñeeⁿ ndaꞌ watmeiⁿ jom. Tso tsaⁿꞌñeeⁿ nnoom: \p —¿Aa laaꞌtiꞌ mawꞌo̱ꞌ ꞌndyoo nquii tsꞌaⁿ na cwiluiitquieñe nda̱a̱ ntyee cwentaaya? \p \v 23 Tꞌo̱ Jesús, matsoom: \p —Xeⁿ tia ñꞌoom na matsjo̱o̱, cwjiꞌyuuꞌndyuꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ ñꞌomtiaꞌñeeⁿ, sa̱a̱ xeⁿ ñꞌoom na matyꞌiomyanaꞌ matseina̱ⁿ, tisꞌa na macwjaꞌ ja. \p \v 24 Quia joꞌ seicwanom Anás Jesús na ndi chuꞌtyeⁿñê lꞌo̱ Caifás, tyee na cwiluiitquieñe nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos. \s1 Macwjiꞌñenndaꞌ Pedro cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesús \r (Mt. 26:71-75; Mr. 14:69-72; Lc. 22:58-62) \p \v 25 Yocheⁿ na meintyjeeꞌ Pedro ꞌndyoo chom na matseiwiñê, taꞌxꞌeena nnoom: \p —Ndoꞌ ꞌu jeꞌ, ¿aa nchii macwii nquiee naⁿꞌñeeⁿ na cwilajomndyoꞌ ñꞌeⁿñê? \p Sa̱a̱ jom tjeiꞌñê, tsoom: \p —Nchii joꞌ ja. \p \v 26 Ndoꞌ joꞌ joꞌ mꞌaaⁿ cwii tsꞌaⁿ na machꞌee tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ tyee na cwiluiitquieñe nda̱a̱ ntyee. Juu tsaⁿꞌñeeⁿ mannꞌaaⁿꞌaⁿ tsꞌaⁿ na tyjee Pedro tsuaꞌqui. Matso tsaⁿꞌñeeⁿ nnom Pedro: \p —¿Aa nchii ntyꞌiaya ꞌu na ñꞌeⁿꞌ ñꞌeⁿñê yuu waa ntjom? \p \v 27 Sa̱a̱ Pedro tjeiꞌñennaaⁿꞌaⁿ. Ndoꞌ mañoomꞌ seixuaa caxtijndyo. \s1 Nnꞌaⁿ judíos tioona cwenta Jesús lꞌo̱ Pilato \r (Mt. 27:1-2, 11-14; Mr. 15:1-5; Lc. 23:1-5) \p \v 28 Quia joꞌ tyꞌeñꞌom nnꞌaⁿ judíos Jesús, jnaⁿna waaꞌ Caifás, tquiena wꞌaa yuu na macꞌeⁿ gobiernom. Ndoꞌ ndicwaⁿ cwitsjoom xjeⁿꞌñeeⁿ. Sa̱a̱ ticꞌooquieꞌ nnꞌaⁿ judíos naquiiꞌ watsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ gobiernom cha tintsꞌaanaꞌ na tiljuꞌ laxmaⁿna, ee xeⁿ na ljoꞌ tixonquiaanaꞌ na wanaaⁿ na nlaꞌjomndyena xuee na cwitquiina catsmaⁿ chjoo. \v 29 Joꞌ chii jluiꞌ Pilato quiiꞌ wꞌaaꞌñeeⁿ tjatseineiiⁿ nda̱a̱ nnꞌaⁿ. Tsoom: \p —¿Ljoꞌ ñꞌoom cwiqueⁿꞌyoꞌ nacjooꞌ tsaⁿsꞌamꞌaaⁿ? \p \v 30 Joona tꞌo̱o̱na nnoom: \p —Xeⁿ nchii tsꞌaⁿ na tia tsꞌaⁿñe jom, xonquio̱o̱ñꞌo̱o̱ⁿyâ jom na mꞌaaⁿꞌ. \p \v 31 Ndoꞌ tso Pilato nda̱a̱ judíosꞌñeeⁿ: \p —Ncjoꞌyoꞌ catsaañꞌomꞌyoꞌ jom. Catuꞌxeⁿꞌyoꞌ jom cantyja ꞌnaaⁿꞌ ljeii ꞌnaⁿꞌyoꞌ na waa. \p Tꞌo̱o̱ naⁿꞌñeeⁿ nnoom: \p —Tjaaꞌnaⁿ najnda̱a̱ya na nlacua̱a̱ꞌâ tsꞌaⁿ. \p \v 32 Luaaꞌ tuii cha catseicanda̱a̱ꞌñenaꞌ ñꞌoom na seineiⁿ Jesús na tꞌmo̱o̱ⁿ cwaaⁿ cwii nnom na nntseicueeꞌnaꞌ jom. \v 33 Ndoꞌ tjaquieeꞌnndaꞌ Pilato quiiꞌ watsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Taxꞌeeñê nnom Jesús: \p —¿Aa ꞌu cwiluiindyuꞌ Rey cwentaa nnꞌaⁿ judíos? \p \v 34 Tꞌo̱ Jesús, matsoom nnom: \p —¿Aa luaaꞌ matsuꞌ ee na matseiꞌno̱ⁿꞌ cheⁿnncuꞌ? Oo, ¿aa mꞌaⁿ ntꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ na cwilue na ljoꞌ cantyja ꞌnaⁿya njomꞌ? \p \v 35 Tꞌo̱ Pilato, matsoom: \p —Ja nchii tsꞌaⁿ judío ja. Manquiee nnꞌaⁿ ndyuaꞌ ñequio nnꞌaⁿ na cwiluiitquiendye nda̱a̱ ntyee ꞌnaⁿꞌyoꞌ, joona tquiana cwenta ꞌu lꞌo̱o̱ya. ¿Ljoꞌ saꞌ? \p \v 36 Tꞌo̱ Jesús nnoom: \p —Juu na cwiluiindyo̱ na catsa̱ꞌntjo̱ⁿya, nchii cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjoomnancuewaañe na matseixmaⁿnaꞌ. Ee xeⁿ cwiluiiñenaꞌ na ljoꞌ, quia joꞌ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿndyo̱ nlꞌana tiaꞌ cha na tiñequiaa tsꞌaⁿ cwenta ja luee nnꞌaⁿya nnꞌaⁿ judíos, sa̱a̱ nchii cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjoomnancue tseixmaⁿya na catsa̱ꞌntjo̱ⁿ. \p \v 37 Ndoꞌ taxꞌee Pilato nnoom: \p —Quia joꞌ, ¿Aa cwiluiindyuꞌ rey? \p Tꞌo̱ Jesús, matsoom nnom: \p —Maxjeⁿ joꞌ cwiluiindyo̱. Macweꞌ joꞌ na tuiindyo̱ na jndyo̱o̱ tsjoomnancue, cha cwjiꞌyuuꞌndyo̱ ñꞌoom na mayuuꞌ. Ticwii cwii tsꞌaⁿ na matseijomñe ñꞌoom na mayuuꞌñeeⁿ, tsaⁿꞌñeeⁿ mandii ñꞌoom na mañequiaya. \p \v 38 Taxꞌeeñe Pilato nnom Jesús: \p —¿Ljoꞌ joꞌ na cwiluiiñenaꞌ na mayuuꞌ? \s1 Teijndaaꞌtyeⁿ na cueꞌ Jesús \r (Mt. 27:15-31; Mr. 15:6-20; Lc. 23:13-25) \p Ndoꞌ jnda̱ na tso Pilato na luaaꞌ, jluiꞌnnaaⁿꞌaⁿ jo nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos. Tsoom nda̱a̱na: \p —Tjaa jnaⁿ tseixmaⁿ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ. \v 39 Sa̱a̱ mawaa costumbre quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ na catseicandyaandyo̱ cwii pra̱so na nntio̱o̱ juu lueeꞌyoꞌ xuee na cwitquieꞌyoꞌ catsmaⁿ chjoo. Quia joꞌ ¿aa lꞌue nꞌomꞌyoꞌ na nntseicandyaandyo̱ juu rey na matseixmaⁿ na catsa̱ꞌntjom ꞌo? \p \v 40 Ndoꞌ jlaꞌxuaana, jluena: \p —Nchii tsaⁿmꞌaaⁿꞌ. Catseicandyaandyuꞌ Barrabás. \p Luaaꞌ ñꞌoom taⁿ naⁿꞌñeeⁿ. Ndoꞌ juu Barrabásꞌñeeⁿ, tsaⁿcanchꞌue joꞌ. \c 19 \p \v 1 Quia joꞌ sa̱ꞌntjom Pilato na catjaaꞌ sondaro Jesús. \v 2 Ndoꞌ sondaroꞌñeeⁿ lꞌana tsei nioom, jnda̱ chii tioomna juunaꞌ xqueⁿ Jesús, ndoꞌ jlaꞌcweena jom cwii liaatco colo catsiooꞌ. \v 3 Ndoꞌ tyꞌentyjaaꞌ ntꞌom sondaroꞌñeeⁿ jom. Cweꞌ tyoncona, jluena: \p —Caluitꞌmaⁿndyuꞌ ꞌu Rey na cwiluiindyuꞌ na catsa̱ꞌntjomꞌ nnꞌaⁿ judíos. \p Ndoꞌ tyotmeiiⁿꞌna ndaꞌ watmeiⁿ nnoom. \p \v 4 Jnda̱ joꞌ jluiꞌnndaꞌ Pilato jo nda̱a̱na. Matsoom: \p —Cantyꞌiaꞌyoꞌ, macwjiiꞌa jom jo nda̱a̱ꞌyoꞌ cha queⁿꞌyoꞌ cwenta meiⁿcwii jnaⁿ ticatseixmaaⁿ. \p \v 5 Xjeⁿꞌñeeⁿ jluiꞌ Jesús jo nda̱a̱na na ñjom tsei nioom xqueeⁿ, ndoꞌ cweⁿ liaatco colo catsiooꞌ. Tso Pilato nda̱a̱na: \p —Luaañe tsaⁿsꞌamꞌaaⁿ. \p \v 6 Ndoꞌ ntyee na cwiluiitquiendye ñequio nnꞌaⁿ na cwilꞌa cwenta watsꞌom, quia ntyꞌiaana Jesús, jlaꞌxuaana: \p —Catyꞌiomꞌ jom tsꞌoomꞌnaaⁿ. Catyꞌiomꞌ jom tsꞌoomꞌnaaⁿ. \p Tꞌo̱ Pilato nda̱a̱na, matsoom: \p —Ncjoꞌyoꞌ catoꞌñoomꞌyoꞌ jom ndoꞌ catyꞌiomꞌyoꞌ jom tsꞌoomꞌnaaⁿ ee jnda̱ ljeiya na meiⁿcwii jnaⁿ ticatseixmaaⁿ. \p \v 7 Tꞌo̱o̱nndaꞌ nnꞌaⁿ judíos nnoom, jluena: \p —Mawaa ljeii na cwileiñꞌo̱o̱ⁿyâ, ndoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ juunaꞌ matsa̱ꞌntjomnaꞌ na cueeⁿꞌeⁿ ee na tsoom na Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom cwiluiiñê. \p \v 8 Jnda̱ na jndii Pilato ñꞌoommeiⁿꞌ, seicatyꞌuetinaꞌ jom. \v 9 Ndoꞌ tjaquieeꞌnnaaⁿꞌaⁿ watsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Taxꞌeeñê ꞌndyoo Jesús: \p —¿ꞌU yuu jnaⁿꞌyuꞌ? \p Sa̱a̱ Jesús meiⁿcwii ñꞌoom tîcꞌo̱o̱ⁿ. \p \v 10 Joꞌ chii matso Pilato nnoom: \p —¿Chiuu na ticꞌo̱ꞌ ꞌndyo̱? Ja waa na jndo̱ na nntseicandyaandyo̱ ꞌu, oo na nntyꞌio̱ⁿya ꞌu tsꞌoomꞌnaaⁿ. \p \v 11 Tꞌo̱ Jesús, matsoom: \p —Xeⁿ nchii Tyꞌo̱o̱tsꞌom tquiaa na jnduꞌ tjaa meiⁿcwii na nnda̱a̱ nntsaꞌ ñꞌeⁿndyo̱. Macweꞌ joꞌ juu tsꞌaⁿ na tio ja lꞌo̱ꞌ matꞌmaⁿti jnaaⁿꞌ mawaa. \p \v 12 Quia na jndii Pilato ñꞌoomwaaꞌ, seijneiⁿ na nntseicandyaañê Jesús. Sa̱a̱ nnꞌaⁿ na cwiluiitquiendye nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos jlaꞌxuaana: \p —Xeⁿ nntseicandyaandyuꞌ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ, tiñeꞌcatseixꞌiaaꞌndyuꞌ ñequio César, tsaⁿmaⁿtsꞌiaaⁿ tꞌmaⁿ, ee meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na ñeꞌcaluiiñe rey chaꞌna tsaⁿmꞌaaⁿꞌ, mawjaa nacjooꞌ César. \p \v 13 Ndoꞌ jnda̱ na jndii Pilato ñꞌoommeiⁿꞌ, tjeiiⁿꞌeⁿ Jesús jo nda̱a̱na. Tjacjom ntio ꞌnaaⁿꞌaⁿ cwii joo na jndyu Nataa Ljo̱ꞌ yuu quicuꞌxeeⁿ ñꞌoom. Ñequio ñꞌoom na cwilaꞌneiⁿ nnꞌaⁿ judíos jndyunaꞌ Gabata. \v 14 Ndoꞌ juu xueeꞌñeeⁿ, xuee na cwilajndaaꞌndyo̱ jaa nnꞌaⁿ judíos na nntquia̱a̱ya catsmaⁿ chjoo. Tuii na luaaꞌ chaꞌna quiajmeiⁿꞌ. Quia joꞌ matso Pilato nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíosꞌñeeⁿ: \p —Cantyꞌiaꞌyoꞌ, luaañe rey na tseixmaⁿ na nntsa̱ꞌntjom ꞌo. \p \v 15 Sa̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ jlaꞌxuaana: \p —Catseicueꞌ jom. Catseicueꞌ jom. Catyꞌiomꞌ jom tsꞌoomꞌnaaⁿ. \p Matso Pilato nda̱a̱na: \p —Nquii rey na nntsa̱ꞌntjom ꞌo, ¿aa maxjeⁿ catyꞌio̱ⁿya jom tsꞌoomꞌnaaⁿ? \p Ntyee na cwiluiitquiendye tꞌo̱o̱na, jluena: \p —Jâ tjaaꞌnaⁿ cwiicheⁿ rey na catsa̱ꞌntjom jâ, macanda̱ nquii César. \p \v 16 Quia joꞌcheⁿ tquiaa Pilato Jesús nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ na catyꞌioomna jom tsꞌoomꞌnaaⁿ. Ndoꞌ mana tyꞌeñꞌomna jom. \s1 Tyꞌioom sondaro Jesús tsꞌoomꞌnaaⁿ \r (Mt. 27:32-44; Mr. 15:21-32; Lc. 23:26-43) \p \v 17 Quia joꞌ tjachuu Jesús tsꞌoomꞌnaaⁿ cwentaaⁿꞌaⁿ cwii joo na jndyunaꞌ Tseiꞌxqueⁿ Tsꞌoo. Ñequio ñꞌoom na cwilaꞌneiⁿ nnꞌaⁿ judíos jndyunaꞌ Gólgota. \v 18 Ndoꞌ joꞌ joꞌ tyꞌioomna jom tsꞌoomꞌnaaⁿ. Ndoꞌ mati tyꞌioomna cwiicheⁿ we tsꞌaⁿ noomꞌnaaⁿ. Cwii cwii tsꞌaⁿ ñoom tsꞌoomꞌnaaⁿ na cwii ntyjaaⁿꞌaⁿ, ndoꞌ mꞌaaⁿñê xcwe. \v 19 Ndoꞌ sa̱ꞌntjom Pilato na teiljeii cwii ñꞌoom na tyꞌiom sondaro xqueⁿ tsꞌoomꞌnaaⁿ. Ñꞌoomꞌñeeⁿ matsonaꞌ: “Luaa Jesús, tsꞌaⁿ Nazaret na cwiluiiñe rey na matsa̱ꞌntjom nnꞌaⁿ judíos.” \v 20 Jndye nnꞌaⁿ judíos jlaꞌnaaⁿna ljeiiwaaꞌ, ee yuu na tyꞌioomna Jesús tsꞌoomꞌnaaⁿ manndyooꞌ nnom tsjoom. Juu ñꞌoomꞌñeeⁿ teiljeiinaꞌ ñequio ñꞌoom na cwilaꞌneiⁿ nnꞌaⁿ judíos, nnꞌaⁿ romanos, ndoꞌ nnꞌaⁿ griegos. \v 21 Quia joꞌ jlaꞌneiⁿ ntyee na cwiluiitquiendye cwentaa nnꞌaⁿ judíos nnom Pilato. Jluena: \p —Tintseiljeiꞌ na tsaⁿmꞌaaⁿꞌ cwiluiiñê rey na nntsa̱ꞌntjoom jâ. Luaa catseiljeiꞌ: “Tsaⁿmꞌaaⁿꞌ matsoom: Ja cwiluiindyo̱ Rey na catsa̱ꞌntjo̱ⁿya nnꞌaⁿ judíos.” \p \v 22 Tꞌo̱ Pilato nda̱a̱na, matsoom: \p —Cantyja na jnda̱ seiljeiya, mantyjati joꞌndyo. \p \v 23 Jnda̱ na tyꞌioom sondaro Jesús tsꞌoomꞌnaaⁿ, quia joꞌ ñequieendye joona toꞌñoomna cwii cwii liaⁿꞌaⁿ. Mati toꞌñoomna liaatco ꞌnaaⁿꞌaⁿ na tuiinaꞌ na tjaa yuu ñjoomꞌnaꞌ. \v 24 Jluena nda̱a̱ ncꞌiaana: \p —Ticajndiiꞌndyo̱ juunaꞌ, xꞌiaa nncjaaya na nntyꞌiaaya ꞌñeeⁿ cwii jaa nncwantjom juunaꞌ. \p Luaaꞌ lꞌana cha catseicanda̱a̱ꞌñenaꞌ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiyo teiljeii nacjooꞌ libro Salmos. Matsonaꞌ: “Tquiana cwii cwii liaya nda̱a̱ ncꞌiaana, ndoꞌ tyꞌena xꞌiaa na taꞌntjomna liaya.” Ncꞌe na luaaꞌ matso ljeiiꞌñee, joꞌ chii lꞌa sondaro na ljoꞌ. \p \v 25 Ndoꞌ macañoomꞌ tsꞌoomꞌnaaⁿ na ñoom Jesús meintyjeeꞌ tsoñeeⁿ. Mati joꞌ joꞌ mꞌaaⁿ María tyjee tsoñeeⁿ, scuuꞌ Cleofas, ñequio María Magdalena. \v 26 Jnda̱ na ntyꞌiaaꞌ Jesús na joꞌ joꞌ meintyjeeꞌ tsoñeeⁿ na cañom ja na jeeⁿ candyaꞌ tsꞌoom, tsoom nnom: \p —ꞌU naⁿ, tsaⁿmꞌaaⁿꞌ nntseixmaaⁿ tiꞌjndaꞌ. \p \v 27 Jnda̱ joꞌ matso Jesús no̱o̱ⁿ: \p —Luaañe tsoꞌndyoꞌ. \p Ndoꞌ majuu xjeⁿꞌñeeⁿ toꞌño̱ⁿya tsoñeeⁿ. Teixꞌa̱ya juu chaꞌcwijom cwii tsꞌaⁿ wꞌaya. \s1 Na tueꞌ Jesús \r (Mt. 27:45-56; Mr. 15:33-41; Lc. 23:44-49) \p \v 28 Jnda̱ tuii na luaaꞌ, ntyjii Jesús na jnda̱ jnda̱a̱ꞌ chaꞌtso cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Joꞌ chii cha na nntseicanda̱a̱ꞌñenaꞌ chaꞌtso ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiljeii, matsoom: \p —Ñeꞌcꞌua ndaa. \p \v 29 Ndoꞌ joꞌ joꞌ waa cwii xuaa na cwicañjom winom na ta̱. Quia joꞌ nchjeendye sondaroꞌñeeⁿ cwii ꞌnaⁿ na ya mawꞌanaꞌ winomꞌñeeⁿ. Chii tioona juunaꞌ nnom cwii tsꞌoom hisopo, jnda̱ chii tyꞌioomna juunaꞌ ꞌndyoo Jesús. \v 30 Ndoꞌ jnda̱ na tjaweꞌnaꞌ ꞌñom, matsoom: \p —Jnda̱ seicanda̱a̱ꞌñenaꞌ chaꞌtso cantyja ꞌnaⁿya. Jnda̱ chii seintyjanquiooñê xqueeⁿ. \p Tioom cantyja na wanoomꞌm lꞌo̱ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. \s1 Seicjooñe cwii sondaro tseiꞌntsquieeꞌ Jesús \p \v 31 Xuee na cwilaꞌtyeⁿ nnꞌaⁿ judíos xuee pascua quia tyꞌioomna Jesús tsꞌoomꞌnaaⁿ. Nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ nꞌiaaⁿ quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ judíos, ticalꞌue nꞌomna na nñom ndyee naⁿꞌñeeⁿ noomꞌnaaⁿ xuee na cwitaꞌjndyeena. Ee juu xueeꞌñeeⁿ jeeⁿ tꞌmaⁿ xuee tseixmaⁿnaꞌ quia cwilaꞌcueeꞌna catsmaⁿ chjoo. Joꞌ chii tyꞌecataⁿna nnom Pilato na catsa̱ꞌntjoom na catom ndeiꞌncꞌeeꞌ naⁿꞌñeeⁿ cha catseityuaaꞌnaꞌ na nncwjena, ndoꞌ cha tyuaaꞌ nntaaꞌndyena naⁿꞌñeeⁿ noomꞌnaaⁿ. \v 32 Joꞌ chii sondaroꞌñeeⁿ tyꞌecatomna ndeiꞌncꞌee tsꞌaⁿ najndyee, ndoꞌ majoꞌti lꞌana cwiicheⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ na tyꞌioomna jom tsꞌoomꞌnaaⁿ cwiicheⁿ ntyjaaꞌ Jesús. \v 33 Sa̱a̱ quia na tyꞌentyjaaꞌna Jesús, jliuna na jnda̱ tueeⁿꞌeⁿ. Tatîcatomna ndeiꞌncꞌeeⁿ. \p \v 34 Sa̱a̱ meiiⁿ na ljoꞌ cwii sondaroꞌñeeⁿ tjaaꞌñe lantsa tseiꞌntsqueeⁿꞌeⁿ. Mañoomꞌ jluiꞌ niomꞌ ñequio ndaa. \v 35 Ja ntyꞌia na ljoꞌ tuii, ndoꞌ macwjiꞌyuuꞌndyo̱. Calaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ na mayuꞌa ñꞌoom matseina̱ⁿ cha mati nnda̱a̱ nlaꞌyuꞌyoꞌ. \v 36 Ee nmeiiⁿꞌ tuii cha na catseicanda̱a̱ꞌñenaꞌ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiyo teiljeiinaꞌ nacjooꞌ libro Salmos. Matsonaꞌ: “Meiⁿcwii tseiiⁿꞌeⁿ tîcatom.” \v 37 Ndoꞌ mati waa cwiicheⁿ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiljeiinaꞌ na matsonaꞌ: “Nntyꞌiaana nquii tsꞌaⁿ na jlaꞌcjoondyena tseiꞌntsquieeꞌ.” \s1 Tjacantyꞌiuuꞌñe Jesús \r (Mt. 27:57-61; Mr. 15:42-47; Lc. 23:50-56) \p \v 38 Jnda̱ teinom nmeiⁿꞌ, José tsꞌaⁿ na jnaⁿ Arimatea, tjacaaⁿ nnom Pilato na nñequiaa tsaⁿꞌñeeⁿ seiꞌtsꞌo ꞌnaaⁿꞌ Jesús. Joséꞌñeeⁿ matseijomñê ñꞌoom na mañequiaa Jesús sa̱a̱ cweꞌ ntyꞌiu ee nquiaⁿꞌaⁿ nnꞌaⁿ judíos. Pilato tquiaaⁿ ñꞌoomꞌm. Joꞌ chii José tjaaⁿ, tjacꞌoom seiꞌtsꞌo ꞌnaaⁿꞌ Jesús. \v 39 Ñꞌeⁿ Nicodemo, tsaⁿ na tja na mꞌaaⁿ Jesús cwii teijaaⁿ. Jom tjañꞌoom chaꞌna ntquiuu nchooꞌ nqui kilos ncheⁿꞌ na tjoomꞌnaꞌ mirra ñequio áloes na nntyꞌoomndyena juunaꞌ seiꞌtsꞌo ꞌnaaⁿꞌ Jesús. \v 40 Quia joꞌ toꞌñoomna tsꞌoo Jesús, tyꞌoomndyena ncheⁿꞌ cachiꞌñeeⁿ liaa na jndyunaꞌ lino. Jnda̱ chii jlaꞌtyjoondyena liaaꞌñeeⁿ jom. Ee luaaꞌ waa costumbre ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ judíos na cwityꞌiuuna lꞌoo. \v 41 Yuu na tyꞌioom nnꞌaⁿ Jesús tsꞌoomꞌnaaⁿ waa cwii ntjom. Naquiiꞌ ntjomꞌñeeⁿ waa cwii tseiꞌtsuaa xco, na meiⁿjom ndiiꞌ tyoojaantyꞌiuuꞌñe tsꞌoo. \v 42 Ndoꞌ ncꞌe na mawaa xjeⁿ na nncꞌooquieꞌ nnꞌaⁿ judíos xuee sauroꞌ, joꞌ chii joꞌ joꞌ tyꞌecatjaaꞌndyena tsꞌoo Jesús. Ee tseiꞌtsuaaꞌñeeⁿ nndyooꞌ waanaꞌ yuu na tyꞌioom nnꞌaⁿ Jesús tsꞌoomꞌnaaⁿ. \c 20 \s1 Tquiaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom na wandoꞌxco Jesús \r (Mt. 28:1-10; Mr. 16:1-8; Lc. 24:1-12) \p \v 1 Jaancoo xuee neiⁿncoꞌ, xuee najndyee smaⁿna, tyjeeꞌcañoom María Magdalena tseiꞌtsuaaꞌñeeⁿ, ndicwaⁿ jaaⁿcheⁿ. Ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ na jnda̱ teindyo̱ tsjo̱ꞌ na ñejñoom ꞌndyoo juunaꞌ. \v 2 Quia joꞌ jleinoom, tjaaⁿ yuu na mꞌaaⁿ ja na jeeⁿ candyaꞌ tsꞌom Jesús ñꞌeⁿ Simón Pedro. Matsoom nda̱a̱yâ: \p —Jnda̱ tjeiiꞌna seiꞌtsꞌo ꞌnaaⁿꞌ Ta Jesús tseiꞌtsuaa, meiⁿ ticaliuuyâ yuu tqueⁿna juunaꞌ. \p \v 3 Quia joꞌ ja ñequio Pedro saayâ, squia̱a̱yâ yuu waa tseiꞌtsuaa. \v 4 Ñeꞌcwi saayâ, jleino̱o̱ⁿyâ, sa̱a̱ jndeiiti jleino̱o̱ⁿ, nchiiti Pedro. Joꞌ chii ja tua̱jndya̱a̱ya yuu waa tseiꞌtsuaa. \v 5 Seintyjanquiondyo̱, ntyꞌiaya liaa na ñechuꞌtyjooñe Jesús meindyuaanaꞌ naquiiꞌ tseiꞌtsuaa, sa̱a̱ tîcjo̱quia̱ꞌa. \v 6 Ndoꞌ quia na tueeꞌcañoom Simón Pedro joꞌ joꞌ, na cwijndyontyjo̱o̱ⁿ naxa̱ⁿꞌa, jom tjaqueⁿꞌeⁿ hasta naquiiꞌcheⁿ tseiꞌtsuaa. Mati ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ joo liaaꞌñeeⁿ na ñechuꞌtyjooñe Jesús meindyuaanaꞌ joꞌ joꞌ. \v 7 Ndoꞌ juu liaa na ñeta̱ꞌ xqueⁿ Jesús ljeiiⁿ na ticwacatyeeⁿnaꞌ ñequio ntꞌomcheⁿ liaa na ñechuꞌtyjooñê. Wacatyeeⁿnaꞌ na ñenquiinaꞌ, chiꞌlcwiinaꞌ. \v 8 Quia joꞌ mati ja na matseijomndyo̱ ñꞌeⁿ Jesús, tjo̱quia̱ꞌa naquiiꞌcheⁿ tseiꞌtsuaa. Ntyꞌiaya na ljoꞌ waa, ndoꞌ quia ljoꞌcheⁿ seiyuꞌa. Ee meiiⁿ na ja tua̱jndya̱a̱ joꞌ joꞌ, sa̱a̱ tîcjo̱quia̱ꞌa na mandiñoomꞌ. \v 9 Ee xjeⁿꞌñeeⁿ ndicwaⁿ tjo̱o̱cheⁿ nlaꞌno̱o̱ⁿꞌâ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom na teiljeii na matsonaꞌ maxjeⁿ nñequiaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom na nncwandoꞌxco Jesús xeⁿ jnda̱ tueꞌ. \v 10 Quia joꞌ wendyô̱ jâ na cwilajomndyô̱ ñꞌeⁿñê jluiiꞌâ tseiꞌtsuaa. Saalcwa̱a̱ꞌâ na waa wꞌaayâ. \s1 Teitquiooꞌñe Jesús nnom María Magdalena \r (Mr. 16:9-11) \p \v 11 Sa̱a̱ María meintyjeeꞌcheeⁿ nacañoomꞌ tseiꞌtsuaa, matyꞌioom. Yocheⁿ na matyꞌioom joꞌ joꞌ, seintyjanquioñê na ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ naquiiꞌcheⁿ tseiꞌtsuaa. \v 12 Joꞌ joꞌ ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ we ángeles, jeeⁿ canchiiꞌ liaa cweeꞌna. Cwii tsaⁿꞌñeeⁿ wacatyeeⁿ jo yuu na ñetꞌoom xqueⁿ Jesús, ndoꞌ xꞌiaaⁿꞌaⁿ wacatyeeⁿ jo yuu ñetꞌom ncꞌee Jesús. \v 13 Ndoꞌ taꞌxꞌeena nnoom: \p —¿Chiuu ꞌu tsꞌaⁿ na matyꞌiooꞌ? \p Tsoom nda̱a̱na: \p —Jnda̱ tyꞌeñꞌomna nqueⁿ na cwiluiiñê na matsa̱ꞌntjoom ja, meiⁿ ticaljeiiya yuu tyꞌequeⁿna jom. \p \v 14 Jnda̱ ncue na tsoom na luaaꞌ, quia joꞌ teiqueeⁿ, ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ na meintyjeeꞌ Jesús joꞌ joꞌ, sa̱a̱ ticwajnaⁿꞌaⁿ na nquii Jesús joꞌ. \v 15 Tso Jesús nnoom: \p —ꞌU yuscu, ¿chiuu na jeeⁿ matyꞌiooꞌ? ¿ꞌÑeeⁿ juu malꞌueꞌ? \p Ndooꞌ ntyjeeⁿ tsꞌaⁿ na machꞌee cwenta ntjomꞌñeeⁿ juu Jesús. Joꞌ chii matsoom nnom: \p —Aa ndiꞌ ta, xeⁿ ꞌu tjañꞌoomꞌ jom, catsuꞌ no̱o̱ⁿ yuu tjaꞌqueⁿꞌ jom, quia joꞌ nncjo̱cꞌo̱ⁿya jom. \p \v 16 Quia joꞌ matso Jesús: \p —María. \p Jnda̱ na jñeeⁿ na tjeiꞌ Jesús xueⁿꞌeⁿ, quia joꞌ teiqueeⁿ. Tꞌo̱o̱ⁿ ñequio ñꞌoom na cwilaꞌneiⁿ nnꞌaⁿ judíos. Matsoom: \p —Raboni. \p Ñꞌoomꞌñeeⁿ matsonaꞌ tsꞌaⁿ na maꞌmo̱ⁿ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom nda̱a̱ ncꞌiaaꞌ. \p \v 17 Matso Jesús nnoom: \p —Tintꞌuiiꞌtyeⁿꞌ ja, ee tyoocjo̱waa na mꞌaaⁿ Tsotya̱ya. Sa̱a̱ cjaꞌ na mꞌaⁿ tiꞌncꞌiaya na cwiteijndeiina ja, catseicandiiꞌ na majo̱waa na mꞌaaⁿ Tsotya̱ya na mati cwiluiiñê Tsotyeꞌyoꞌ, na mꞌaaⁿ Tyꞌo̱o̱tsꞌomya ndoꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom cwentaꞌyoꞌ. \p \v 18 Quia joꞌ tja María Magdalena, tjatseicañeeⁿ jâ na cwilajomndyô̱ ñꞌeⁿ Jesús. Juu María tꞌmo̱o̱ⁿ nda̱a̱yâ ñꞌoom na jnda̱ seineiⁿ Jesús nnoom, ndoꞌ na jnda̱ ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ juu. \s1 Teitquiooꞌñe Jesús nda̱a̱ jâ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê \r (Mt. 28:16-20; Mr. 16:14-18; Lc. 24:36-49) \p \v 19 Ndoꞌ mañejuu tmaaⁿ xuee neiⁿncoꞌñeeⁿ, jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaⁿ Jesús tjomndyô̱ na ñeꞌnaaⁿꞌ. Jlaꞌcata̱ꞌtya̱a̱ⁿyâ ndyueelꞌa ncꞌe na nquiaayâ ncꞌiaaya nnꞌaⁿ judíos. Xjeⁿꞌñeeⁿ tyjeeꞌcañoom na mꞌaaⁿyâ, teintyjeeⁿꞌeⁿ xcwe quiiꞌntaaⁿyâ. Matsoom: \p —Cꞌoomꞌyoꞌ na tjaa ñomtiuu. \p \v 20 Ndoꞌ jnda̱ tsoom na luaaꞌ, tꞌmo̱o̱ⁿ lꞌo̱o̱ⁿ ñequio tseiꞌntsqueeⁿꞌeⁿ nda̱a̱yâ. Ndoꞌ tquiaanaꞌ na jeeⁿ neiiⁿyâ na ntyꞌiaanndaaꞌâ jom. \v 21 Ndoꞌ tsoom nda̱a̱yâ: \p —Quiaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom na tjaa ñomtiuu laxmaⁿꞌyoꞌ. Chaꞌxjeⁿ jnda̱ jñoom ja ñequio ñꞌoom naya ꞌnaaⁿꞌaⁿ malaaꞌtiꞌ majño̱o̱ⁿya ꞌo. \p \v 22 Ndoꞌ quia na jnda̱ tsoom na luaaꞌ, tjoomꞌm jndye nda̱a̱yâ. Tsoom: \p —Catoꞌñoomꞌyoꞌ Espíritu Santo. \v 23 ꞌÑeeⁿ joo na cwilatꞌmaⁿ nꞌomꞌyoꞌ jnaaⁿ, mati Tyꞌo̱o̱tsꞌom matseitꞌmaⁿ tsꞌoom jnaaⁿna. Sa̱a̱ ꞌñeeⁿ joo na ticalacandyaandyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿ jnaaⁿ, maxjeⁿ tyeⁿ jnda̱ tꞌuii jnaaⁿna joona. \s1 Ntyꞌiaaꞌ Tomás na mawandoꞌxco Jesús \p \v 24 Xjeⁿ na jndyojndyee Jesús, juu Tomás, cwii jâ na cwilajomndyô̱ tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ ticꞌoomñê, jom tsaⁿ na cwilꞌuuyâ catyeⁿnquiee. \v 25 Joꞌ chii ntꞌomndyô̱ jâ lꞌuuyâ nnom Tomás: \p —Jnda̱ ntyꞌiaayâ nquii Jesús. \p Sa̱a̱ tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱yâ: \p —Ja xeⁿ ticantyꞌiano̱o̱ⁿ ꞌnaaⁿ yuu na tjaa clavos nꞌomlꞌo̱o̱ⁿ, ndoꞌ na nncwjaaꞌndyo̱ nnomtsꞌo̱o̱ yuu na jlaꞌcjoondye clavos, ndoꞌ xeⁿ ticantquieendyo̱ jndaꞌtsꞌo̱o̱ tseiꞌntsqueeⁿꞌeⁿ maxjeⁿ xocatseiyuꞌa na wandoꞌxcoom. \p \v 26 Jnda̱ ñeeⁿ xuee na tuii na luaaꞌ quia joꞌ jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaⁿ Jesús na calajomndyô̱ ñꞌeⁿñê tyomꞌaaⁿnndaaꞌâ wꞌaaꞌñeeⁿ, ndoꞌ quia ljoꞌcheⁿ mati ñꞌeⁿ Tomás. Ndoꞌ tyjeeꞌcañoom Jesús naquiiꞌ ntaaⁿyâ na ndi ta̱ꞌ ndyueelꞌa. Tsonnaaⁿꞌaⁿ nda̱a̱yâ: \p —Cꞌomꞌyoꞌ na tjaa ñomtiuu. \p \v 27 Mañoomꞌ matsoom nnom Tomás: \p —Catyꞌiomꞌ nnomtsꞌo̱ꞌ tsꞌom tsꞌo̱o̱ya, ndoꞌ cantyꞌiaꞌ lꞌo̱o̱ya. Ndoꞌ cwjaaꞌndyuꞌ jndaꞌtsꞌo̱ꞌ tseiꞌntsquieeya. Tantsaꞌ na tiñeꞌcatseiyuꞌ. \p \v 28 Tꞌo̱ Tomás nnoom, tso: \p —Jeeⁿ ꞌu Ta, ꞌu cwiluiindyuꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌomya ndoꞌ nquii na matsa̱ꞌntjom ja. \p \v 29 Matso Jesús nnoom: \p —ꞌU Tomás, cweꞌ na jeꞌ jnda̱ ntyꞌiaꞌnjomꞌ ja, joꞌ na matseiꞌyuꞌ. Matioꞌnaaⁿñe Tyꞌo̱o̱tsꞌom nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ meiiⁿ tyoontyꞌiaanda̱a̱na ja. \s1 Jndaaꞌ tsꞌiaaⁿ na teiljeii librowaañe \p \v 30 Jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaⁿ Jesús na calajomndyô̱ ñꞌeⁿñê jndo̱o̱ꞌnda̱a̱yâ na jndye ntꞌomcheⁿ tsꞌiaaⁿ sꞌaaⁿ na tixocaluii na cweꞌ meiⁿquia tsꞌaⁿ nntsꞌaa. Joonaꞌ tîcwiljeii nacjooꞌ librowaa. \v 31 Sa̱a̱ nmeiiⁿ matseiljeiya cha na calayuꞌyoꞌ na juu Jesús cwiluiiñê Cristo, ndoꞌ Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Matseiljeiya nmeiiⁿ cha cantyja na cwilayuꞌyoꞌ ñꞌeⁿñê nntoꞌñoomꞌyoꞌ na ticantycwii na cwitandoꞌyoꞌ. \c 21 \s1 Teitquiooꞌñe Jesús nda̱a̱ ntquieeꞌndyô̱ jâ \p \v 1 Jnda̱ tuii nmeiⁿꞌ, Jesús seicaꞌmo̱ⁿñennaaⁿꞌaⁿ nda̱a̱ jâ nnꞌaⁿ na cwilajomndyô̱ ñꞌeⁿñê. Sꞌaaⁿ na ljoꞌ yocheⁿ na mꞌaaⁿyâ xndyaaꞌ ndaaluee Tiberias. Luaa waa na seicaꞌmo̱ⁿñê nda̱a̱yâ. \v 2 Ñeꞌnaaⁿꞌ mꞌaaⁿ Simón Pedro ñequio Tomás tsaⁿ na cwilꞌuuyâ catyeⁿnquiee, ñequio Natanael na jnaⁿ Caná tsꞌo̱ndaa Galilea, ñequio wendyô̱ jâ ntseinda Zebedeo ñequio ntꞌomcheⁿ ncꞌiaayâ na tꞌmaⁿ Jesús na calaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê. \v 3 Tso Simón Pedro nda̱a̱yâ: \p Jo̱cwjiiꞌa catscaa. \p Lꞌuuyâ nnoom: \p —Cwitsaayâ ñꞌeⁿndyuꞌ. \p Quia joꞌ saayâ, tuo̱o̱yâ tsꞌom wꞌaandaa. Sa̱a̱ juu tsjomꞌñeeⁿ meiⁿcwii catscaa tîcatjeiiꞌâ. \v 4 Ndoꞌ jnda̱ wjaawixuee, quia joꞌ tyjeeꞌcañoom Jesús jâ. Meintyjeeⁿꞌeⁿ ꞌndyoo ndaaluee, sa̱a̱ tîcalaꞌno̱o̱ⁿꞌâ na manqueⁿ joꞌ. \v 5 Quia joꞌ taxꞌeeñê nda̱a̱yâ: \p —ꞌO tyja̱no̱ⁿ, ¿aa jnda̱ tjeiꞌyoꞌ calcaa? \p Tꞌo̱o̱yâ nnoom: \p —Tjaaꞌnaⁿ. \p \v 6 Matsoom nda̱a̱yâ: \p —Catueꞌyoꞌ tsquiꞌ ꞌnaⁿꞌyoꞌ ntyjaaꞌ wꞌaandaa ntyjaya, quia ljoꞌcheⁿ nliuꞌyoꞌ calcaa. \p Ndoꞌ tua̱a̱ꞌâ juunaꞌ joꞌ joꞌ, jnda̱ joꞌ tileicanda̱a̱ nntjeiiꞌâ juunaꞌ cweꞌ ee jeeⁿcheⁿ ndyaꞌ jndye calcaa chuunaꞌ. \v 7 Quia joꞌ ja na jeeⁿ wiꞌ tsꞌom Jesús, tsjo̱o̱ya nnom Pedro: \p —Juu Ta Jesús luaaꞌ. \p Quia jñeeⁿ na ljoꞌ tsjo̱o̱, tcweeⁿ liaa maseta, ee jnda̱ tjeiiⁿꞌeⁿ juunaꞌ na machꞌeeⁿ tsꞌiaaⁿ. Jnda̱ joꞌ tjuꞌñê tsꞌom ndaaluee, mana tueⁿꞌeⁿ tyuaatcwii. \v 8 Ndoꞌ ntꞌomndyô̱ jâ tquio̱ntyjo̱o̱yâ chaꞌna wenꞌaaⁿ nchooꞌ nqui ncꞌaa ñꞌeⁿ wꞌaandaa chjoo, chii squia̱a̱yâ tyuaatcwii. Ndoꞌ saantyjaandyô̱ tsquiꞌ na tooꞌ ñjom calcaa. \v 9 Quia na jnda̱ squia̱a̱yâ tyuaatcwii, ntyꞌiaayâ ñoom na cwico, ndoꞌ ljo catscaa ñꞌeⁿ tyooꞌ cjoo ñoomꞌñeeⁿ, cwineiiⁿnaꞌ. \v 10 Matso Jesús nda̱a̱yâ: \p —Quiochoꞌyoꞌ ntꞌom calcaa na jnda̱ tjeiꞌyoꞌ jeꞌ. \p \v 11 Quia joꞌ tuo̱ Simón Pedro tsꞌom wꞌaandaa chjoo. Jndyoñꞌoom tsquiꞌ tyuaatcwii na tooꞌnaꞌ ñjom calcaa ntꞌmaⁿ. Tueꞌntyjo̱ jooyooꞌ cwii siaⁿnto waljooꞌ wenꞌaaⁿ nchooꞌ nqui nchooꞌ ndyeeyoꞌ. Ndoꞌ meiiⁿ na jeeⁿ ndyaꞌ jndye calcaaꞌñeeⁿ, sa̱a̱ tîcatyꞌiooꞌ tsquiꞌ. \v 12 Matso Jesús nda̱a̱yâ: \p —Quioꞌyoꞌ nlcwaꞌyoꞌ. \p Sa̱a̱ meiⁿcwiindyô̱ jâ na cwilajomndyô̱ ñꞌeⁿñê, ticꞌoom na tꞌmaⁿ tsꞌom na nncwaxꞌee nnoom, ¿ꞌÑeeⁿ ꞌu? Ee manquiuuyaayâ na manquii Ta Jesús joꞌ. \v 13 Quia joꞌ seicandyooꞌñe Jesús nacañoomyâ. Toꞌñoom tyooꞌ ñꞌeⁿ catscaa. Tquiaaⁿ joonaꞌ nda̱a̱yâ. \p \v 14 Cantyjati na tquiaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom na tandoꞌxcoom na tueeⁿꞌeⁿ, luaaꞌ jnda̱ ndyee ndiiꞌ na seicaꞌmo̱ⁿñê nda̱a̱ jâ na cwilajomndyô̱ ñꞌeⁿñê tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ. \s1 Ñꞌoom na sa̱ꞌntjom Jesús Simón Pedro \p \v 15 Ndoꞌ quia na jnda̱ tcwaaꞌâ taxꞌee Jesús ꞌndyoo Simón Pedro. Tsoom: \p —ꞌU Simón jnda Jonás, ¿aa ja jndati ntyjiꞌ nchiiti tsꞌiaaⁿmeiⁿꞌ na macheꞌ? \p Tꞌo̱o̱ⁿ, matsoom: \p —Mayuuꞌ Ta, ntyjiꞌ na ꞌu wiꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya. \p Matso Jesús nnoom ñꞌoom na wjaañoomꞌ: \p —Quiaaꞌ na nlcwaꞌ canmaⁿ nchꞌu cwentaya. \p \v 16 Jnda̱ we ndiiꞌ taxꞌeennaaⁿꞌaⁿ nnom Pedro: \p —ꞌU Simón, jnda Jonás, ¿aa mayuuꞌ na jndati ntyjiꞌ ja? \p Tꞌo̱ Pedro: \p —Mayuuꞌ Ta, ntyjiꞌ na wiꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya ꞌu. \p Tsonndaꞌ Jesús ñꞌoom na wjaañoomꞌ: \p —Cateixeꞌ canmaⁿ cwentaya. \p \v 17 Na jnda̱ ndyee ndiiꞌ taxꞌeeñê nnom Pedro. Tsoom: \p —ꞌU Simón, jnda Jonás, ¿aa wiꞌ tsꞌomꞌ ja? \p Seichjooꞌnaꞌ tsꞌom Pedro na jnda̱ ndyee ndiiꞌ mawaxꞌeeñe Jesús: “¿Aa wiꞌ tsꞌomꞌ ja?” Quia joꞌ tꞌo̱o̱ⁿ, tsoom: \p —Ta, chaꞌtso matseiꞌno̱ⁿꞌ. Ndoꞌ mantyꞌiaꞌnchaaꞌndyuꞌ na wiꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya ꞌu. \p Matso Jesús nnoom: \p —Cateixeꞌ canmaⁿ cwentaya. \v 18 Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matseicandiiya ꞌu. Quia ñetꞌoomꞌ na xcwe tsꞌaⁿndyuꞌ, seijndaaꞌndyuꞌ na nntsaꞌ meiⁿljoꞌcheⁿ na lꞌue tsꞌomꞌ, ndoꞌ tjaa ꞌñeeⁿ juu na nntseitsaaⁿꞌñe ꞌu yuu na ñeꞌcjaꞌ. Sa̱a̱ quia na jnda̱ teincꞌuaaꞌndyuꞌ nntseiliuuꞌ lꞌo̱ꞌ ndoꞌ nntseityeⁿ cwiicheⁿ tsꞌaⁿ ꞌu na nncjaañꞌoom ꞌu yuu na tiñeꞌcjaꞌ. \p \v 19 Luaaꞌ ñꞌoom na tso Jesús na maꞌmo̱o̱ⁿ ljoꞌ cwii nnom na nntsꞌaanaꞌ na nncueꞌ Pedro, na cantyja ꞌnaaⁿꞌ joꞌ nntseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Quia na jnda̱ seineiiⁿ ñꞌoommeiⁿꞌ, matsoom: \p —ꞌU candyoꞌntyjo̱ꞌ naxa̱ⁿꞌa. \s1 Ñꞌoom na seineiⁿ Jesús cantyja ꞌnaaⁿꞌ Juan \p \v 20 Teiqueⁿ Pedro ndoꞌ ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ na jo̱ntyjo̱ ja na candyaꞌ tsꞌom Jesús ja, ndoꞌ maja na seintyjo̱ndyo̱ jo ndoꞌ jñaaⁿ quia na tcwaaꞌâ teijaaⁿꞌñeeⁿ ñꞌeⁿñê juu xjeⁿ na taxꞌa̱ya ꞌñom: “Ta, ¿ꞌñeeⁿ juu tsꞌaⁿ na nñequiaa cwenta ꞌu?” \v 21 Ndoꞌ quia ntyꞌiaaꞌ Pedro na jo̱ntyjo̱, taxꞌeeñê ꞌndyoo Jesús. Tsoom: \p —Ta, ndoꞌ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ jeꞌ, ¿ljoꞌ cwii nnom na nntjoom? \p \v 22 Tꞌo̱ Jesús nnoom: \p —Xeⁿ lꞌue tsꞌo̱o̱ⁿ na ñecꞌoom hasta quia nndyo̱o̱nndaꞌa, ¿ljoꞌ machꞌeenaꞌ ꞌu? ꞌU candyoꞌntyjo̱ꞌ naxa̱ⁿꞌa. \p \v 23 Quia joꞌ tꞌom ñꞌoom quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌ na tso Jesús na xocꞌio̱ya. Sa̱a̱ nchii matsoom na xocꞌio̱. Tomti tsoom: “Xeⁿ lꞌue tsꞌo̱o̱ⁿ na ñecꞌoom hasta quia nndyo̱o̱nndaꞌa, ¿ljoꞌ machꞌeenaꞌ ꞌu, Pedro?” \p \v 24 Maja luaa joꞌ. Maja matseiljeiya ñꞌoommeiⁿꞌ. Ndoꞌ joo ñꞌoom na macwjiꞌyuuꞌndyo̱, ñꞌoom na mayuuꞌ joꞌ, nchii cweꞌ na maquiuꞌnnꞌaⁿya. \p \v 25 Ndoꞌ jndye ntꞌomcheⁿ tsꞌiaaⁿ maniom na sꞌaa Jesús. Mꞌaaⁿꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ xeⁿ nleiljeii cwii ndoꞌ cwii joonaꞌ, machꞌeenaꞌ ntyjii na xocwijndeii tsjoomnancue libros na nluii na nleiljeii joo joꞌ. Mantyjati luaaꞌndyo.