\id 2CO - Amarakaeri NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h 2 CORINTIOS \toc1 Pabloa onteʼti bottaʼaʼ Corinto huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanigmadoyaʼuyate. \toc2 2 Corintios \toc3 2 Co \mt1 2 CORINTIOS \mt2 Pabloa onteʼti bottaʼaʼ Corinto huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanigmadoyaʼuyate. \c 1 \s1 Pablo Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanigmadoyaʼuyate. \p \v 1 Do Pablo i̱jje̱y. Jesucristoen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Huamaʼbuy Timoteoere i̱jje̱po onʼnigmadoyaʼne. Corinto huakkaʼ jakyo Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri kenpaʼti Acaya huadaribayo Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱ne. Diosa boktieʼeaʼuyatenok Diosen moʼe̱ne. Opudomeytaj onʼnigmadoyaʼne. \v 2 Dios oroʼen Apag o̱ʼe̱po Jesucristo Huairiere opudomeytaj dakaʼ montihuapokikeʼ kenpaʼti opudtaj daknopoaʼda moʼnopoʼnoeyi̱keʼ. \s1 Pablo paiʼda oʼnopoʼunhuahuaʼuy. \p \v 3 ʼUruaʼda o̱ʼe̱ Dios. Apag Dios oroʼen Huairi Jesucristoen huaoj o̱ʼe̱. Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼtinepahuikaʼpo oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼnoeynoeyikeʼ. \v 4 Menokapiʼ oroʼ paiʼda eʼnopoʼe̱te Diosa moʼnopoʼdurugpakaʼikaʼne. Ken nogomey paiʼda eʼnopoʼe̱nayo nogomeytaj nopoʼdurugpakaʼdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo oroʼ paiʼda eʼnopoʼe̱te Diosa oroʼtaj moʼnopoʼdurugpakikaʼne nogomeytakon konigti manopoʼdurugpakaʼdik o̱ʼi̱kaʼapone. \v 5 Cristo huakkaʼ paiʼda moʼnignopoʼu̱ynok oroʼkon konigti Jesucristotaj oknopo̱i̱kaʼpo paiʼnanada oʼnopoʼunhuahuikaʼne. Jesucristotaj oknopo̱i̱kaʼnok Cristoa moʼnopoʼto̱e̱po huakkaʼ moʼnopoʼdurugpakaʼikaʼne. \v 6 Diosa opudomeytaj kamanopoʼdurugpakaʼikeʼpo kenpaʼti opudomeytaj Diosere kamanoeanhuahuikeʼpo oroʼa paiʼda onʼnignopoʼi̱kaʼne. Oroʼa paiʼda eʼnopoʼe̱te Diosa oroʼtaj moʼnopoʼdurugpakaʼikaʼne. Konige̱po opudomey konigti paiʼda eʼnopoʼe̱nayo konigti Diosa moʼnopoʼdurugpakaʼapone, moʼnoeanhuahuikaʼapone. Diostaj moknopo̱e̱po moʼnigpe̱i̱kaʼpo oknopo̱e̱batikhueʼdik moʼi̱kaʼapone. \v 7 Konig oroʼ paiʼda oʼnopoʼi̱kay opudkon konigti paiʼda moʼnopoʼe̱nok Diosa opudomeytakon dakaʼ moʼnopoʼdurugpakikaʼapone. Oroʼa kenpaʼ dakaʼ oʼnopo̱e̱y. \p \v 8 Asia huadaribayaʼ diga̱ʼ paiʼda oʼnopoʼunhuahuamey. Kenda yanʼnopo̱e̱ʼ, egomey pogomey. Cristotaj oknopo̱e̱nok diga̱ʼda mogkameʼne. Ehueʼda o̱ʼe̱a̱poy oʼnopo̱e̱mey. \v 9 Oroʼtaj boʼarakapet namaʼda oʼnopo̱e̱meʼnigʼa. Diostaj nogi̱ti oknopo̱e̱ʼdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo diga̱da paiʼda oʼnopoʼe̱mey. Diosanayo eʼbueytaj noyhuada̱ʼdik o̱ʼe̱. Oroʼnayo huataʼda noyhuada̱hueʼdik o̱ʼe̱ne. \v 10 Eʼbueyaytada Diosa boʼtiokameʼnok bueyhueʼ o̱ʼemey. Oydation Diosa boʼtiokaʼne kenpaʼti boʼtiokaʼapone. Oroʼtaj boʼtiokadhuahuikaʼapone dakaʼ oʼnopo̱e̱y. \v 11 Pablotaj yabatiokaʼ, Dios, yanʼtionaʼpakikaʼ. Kenda opudomey eʼnigtionaʼpakikaʼnayo Diosa oroʼtaj dakaʼ boʼtiokikaʼapone kenpaʼti ʼuruaʼda mogkikaʼapone. Kenpaʼti huakkaʼada Diostaj dakiti oʼnonaʼapo. \s1 Corintoyo Pablo ehuataʼ eʼpakada huahueʼdik o̱ʼu̱yate. \p \v 12 Nog aratbutere huadakda ijkikaʼmey. Opuderenayo nogi̱ti huadakda oʼkikameʼne. Kenpaʼti sigpiʼ engaña magkahueʼda i̱jje̱po ʼuruaʼda oʼnigkikameʼne. Kenda doʼhuednopoyaʼda ijnopo̱e̱po durugda i̱ji̱kay. Diosen Noki̱re̱ga̱ beʼtihuapokikaʼnok dakaʼ ijkikay. Doʼada ijnopo̱e̱po kahueʼ i̱ji̱kay. Konig Diosa meʼnopo̱a̱ʼnok dakaʼ ijkikay. \v 13-14 Huakkaʼ huadikda opudtaj onʼnigmadoyaʼuyne. Kenda opudomeya̱ ayaʼda huadik tiahuaydik kaʼneʼpo kenpaʼti nopoenkaʼdik kaʼneʼpo opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼnigmadoyaʼuyne suhueʼada moʼnopoenkameʼne. Opuda̱ ayaʼda huadik eʼnopoenkaʼtaʼ do Pabloa onʼtipakne. Ken huameʼnoe oroʼen Huairi Jesús eʼtiakapote Pabloa dakaʼ monmadikikameʼne opuda̱ durugteda moʼnopo̱e̱a̱pet kenpaʼti opud ʼuruaʼda Jesústaj moknopo̱i̱kaʼpo moʼnopoʼyareʼuy, konige̱po do opudomeytaj durugda onʼto̱e̱a̱pone. \p \v 15-16 Kenda dakaʼ ijnopo̱e̱y. Aʼmadurugpakayaʼpo opudtaj bottaʼaʼ eʼbataʼhuade̱ʼtaʼ eʼpakada Macedoniayo ijhuaʼpo Corintoyo ijpokpo opudtaj ijbataʼhuadunapoyaʼ ijnopo̱e̱meʼnigʼa kenpaʼti nogok Macedoniayaʼ ijtiakpo onteʼti opudtaj ijbataʼhuadunapoyaʼ. Onteʼti ijbataʼhuade̱po eʼtaʼhuadundeʼte Judea huadaribayo doʼtaj taʼmonaʼdik o̱ʼneapet. Namaʼda ijnopo̱e̱ʼuy. \v 17 Kenda buttida ijnopo̱e̱ʼuynigʼa. Huahueda̱ded ijnopo̱e̱po namaʼda nopo̱e̱hueʼ a̱ʼe̱yʼ ijnopo̱e̱ʼuynigʼa. Konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria nogpaʼ nogpaʼ o̱daʼikaʼ donayo nogpaʼ nogpaʼ ahueʼdik i̱ji̱kay. \v 18 Diosa doʼtaj dakaʼ oʼnopo̱i̱kaʼ. Do nogpaʼ nogpaʼ ahueʼdik i̱ji̱kay. \v 19 Kenpaʼti Jesucristo Diosen Huasiʼpo nogpaʼ nogpaʼ ahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Buttida oaʼikaʼ. Jesucristoen huadak huaʼa Silvano Timoteoere opudtaj oʼnonmadikikameʼne. \v 20 Ken kenpaʼ Cristoa oʼkaʼapo kahued e̱e̱ʼted Diosa huakkuruda Cristotaj buttida oʼhuaaʼuyate. Konig Diosa buttida oʼhuaaʼuyatenig Cristo oʼtiakdepo oʼkadhuahuikaʼuyate. Ayaʼda Diosen huaʼa buttida o̱ʼi̱kaʼ Cristoa oʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼuyate. Konige̱po “Dios ʼurunanada o̱ʼe̱,” Jesucristotaj oknopo̱e̱po buttida oaʼikay. \v 21-22 Oroʼomeya̱ Diostaj dakaʼ eknopo̱e̱ʼ oknopo̱e̱batikhueʼda kaʼneʼpo Diosa oroʼtaj boʼtihuapokikaʼne. Diosa boʼtihuapokikaʼnok dakaʼ Cristotaj oknopo̱i̱kaʼne. Okbatikhueʼda oknopo̱i̱kaʼne opudomeyere. Opudtaere Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼne. Diosa oroʼtaj moʼbaktieʼeaʼuyne. Kenda Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopo̱e̱a̱ʼne oroʼtaj. Kenpaʼti Diosen o̱ʼe̱y, kenda Diosen Noki̱re̱ga̱kon moʼnopo̱e̱a̱ʼne. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok Diosere Diosensiʼpo oroʼ o̱ʼe̱po durugnanada o̱ʼunhuahuikaʼapone dakaʼ oʼnopo̱i̱kaʼne. \p \v 23 Opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeriere dakhueaʼ huakikaʼeri o̱ʼnepo Diostaj nopoʼkoreahued o̱ʼnikaʼnok i̱ghuaʼnanada eʼmanataʼ pakhueʼ i̱jje̱po opudenbayo huahueʼ i̱jje̱ʼuy. Buttida oʼnonaʼne. Diosapiʼ buttida meknopo̱e̱ne. \v 24 Opuda̱ Diostaj dakaʼ moknopo̱e̱nok konig opud oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne eʼmanataʼ pakhueʼ o̱ʼnene. Diostaj opuda̱ nogi̱ti kamadurugpakeʼpo opudtaj eʼmantihuapokikataʼ oʼpaki. \c 2 \p \v 1 Onteʼti opudtaj eʼtaʼhuadenhuahuaʼtaʼ eʼpakada onteʼti opud paiʼda e̱ʼdik moʼe̱nok onteʼti opudenbayo huahueʼ i̱jje̱a̱poy ijnopo̱e̱ʼuy. \v 2 Doa opudomeytaj eʼhuatiaknayo huiyokada eʼmanaʼnayo paiʼda e̱ʼdik moʼe̱nok. Paiʼda moʼe̱po doʼtaj durugpakahueʼdik o̱ʼnenok. \v 3 Aʼnenda oʼnigmadoyameʼne. Dakhueaʼ huakaʼeritaj yanoro̱kaʼdeʼ onʼnigmadoyameʼnok do ijtiakdepo huiyokada manahueʼdik i̱jje̱a̱pet. Kenpaʼti opud paiʼda ehueʼdik moʼe̱a̱pet. Opuda̱nayo doʼtaj durugda meʼneaʼ. Opud Diostaj eʼnigpe̱e̱ʼnayo durugda i̱jje̱a̱poy. Do durugda e̱e̱ʼnayo opudkon durugda moʼi̱kaʼapone. \v 4 Opudomeytaj paiʼda nopoʼe̱a̱hueʼ aʼmaeyaʼpo onʼnigmadoyameʼne. Opudtaj huakkaʼda diʼda moʼe̱ne eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaj ijpakpo paiʼnanada oʼnoknopoʼe̱po opudtaj onʼnigmadoyameʼne. \s1 Dakhueaʼ huakaʼeritaj yanokkahueatiʼ Pabloa oʼmanaʼuyate. \p \v 5 Opudomey huaknopo̱e̱ʼeria nogtiada dakhueaʼ oʼkaʼuynok opud suhueʼ moke̱ʼuynok. Doʼtakon suhueʼda meʼe̱a̱ʼuyne. Ayaʼtada opudtanayo suhueʼ moʼe̱a̱ʼuyne. Keʼna dakhueaʼ huakaʼeria suigpiʼ paiʼda moʼe̱a̱ʼuyne. \v 6 Ken dakhueaʼ huakaʼeritaj opud huaknopo̱e̱ʼeriomeya̱ castiga mogkaʼdemeʼne. Kenpaʼda monameʼne. Nogi̱ti dakhueaʼ onahueʼ yaneʼ. \v 7 Keʼna oʼnopoʼkoreaʼdenok oy yanokkahueatiʼ kenpaʼti yanʼnoeynoeytiʼ. Kentaj okkahueahueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼda suhueʼda o̱ʼunhuahuikaʼapo. \v 8 Konige̱po “Diʼda o̱ʼe̱ne,” kentaj onteʼti ya̱ʼnonatiʼ. Kenda diga̱ʼda oʼnonaʼne. \v 9 Doʼtaj menpaʼ eʼnigpe̱i̱kataʼ yanpakikaapet aʼnopo̱e̱yaʼpo opudtaj onʼnigmadoyaʼuyne. \v 10 Beʼtapiʼ opudomeya̱ bokkahueaʼde doʼhuakon ijbakkahueay. Beʼapiʼ doʼtaj dakhueaʼ e̱gkaʼnayo kentaj yokkahueay. Opudomey dakaʼ Diostaj kanʼnigpe̱i̱keʼpo kentaj yokkahueay. Cristoen huakpoteda yokkahueay. \v 11 Totoʼ huairia oroʼomeytaj engaña eʼmagkikataʼ diga̱ʼ oʼeretpakikaʼ oʼnopo̱e̱ne. Namaʼda kahueʼ kaʼnikeʼpo ken huabokerektaj yokkahueaʼdemey. \s1 Pablo Troas huakkaʼ jakyo o̱ʼunhuaʼpo oʼmepuʼkudhuaʼuyate. \p \v 12 Cristoen huadak huaʼa aʼmanmadikanhuayaʼpo Troasyo huakkaʼ jakyo yo̱kye̱mey. I̱kye̱depo Cristoen eʼmanbatiaʼpakte huakkaʼada eʼpe̱e̱taʼ onʼpakmeʼ. Huairi Cristoen huadak huaʼa huakkaʼ manbatiaʼpakdik e̱ʼe̱a̱da \v 13 oroʼomeyen huamaʼbuy Titotaj huahuayhueʼ i̱jje̱po ijmepuʼkudhuaʼpo, “ijhuaʼapoy,” ijmananpo ijbakhuaʼmey. Macedonia huadaribayo ijhuaʼmey. \s1 Cristotaj oknopo̱i̱kaʼpo totoʼ huairitaj sigpiʼ pe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼne. \p \v 14 ʼUruaʼda Cristoa moʼnigkikaʼuyate oknopo̱e̱po kenpaʼti oʼnigpe̱i̱kaʼnok Diosa boʼtihuapokikaʼnok totoʼ huairitaj sigpiʼ pe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Jesucristotaj oknopo̱e̱po kenpaʼti oʼnigpe̱i̱kaʼpo meyo̱piʼ ohuaʼikaʼpo Jesucristo ʼuruda o̱ʼe̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼikay. Konig eʼhui̱ri̱ko̱nig o̱ʼnepo huabada Cristo ʼuruda o̱ʼe̱ onʼnopo̱i̱kaʼ. ʼUruʼhui̱e̱da Diosa boʼtihuapokikaʼnok konige̱po “Dakiti Dios” onaʼikay. \v 15-16 Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerinayo kenpaʼda onʼmabueyapo. Diosere noeonhuahuikahueʼ o̱ʼneapo. Diosa oʼpaknok ayaʼtada Cristo Diosen ʼurunanada huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱nig oroʼ eʼmanbatiaʼpakikaʼtada sueʼda huakkaʼ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo kenpaʼda onʼmabueyapo. Diosere noeonhuahuikahueʼ o̱ʼneapo. \v 17 Huakkaʼ huakupetaʼ onʼpakpo huakkaʼ nogyo̱ nogyo̱ onʼhuaʼepo Jesucristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakikaʼ. Oroʼnayo ken konig kahueʼ o̱ʼi̱kay. Diosa oroʼtaj moʼtaʼmonaʼuynok Jesucristotaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo daknopoada Jesucristoen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakikay. \c 3 \s1 Oʼmatinepahuiʼpo Jesucristoa Diostaj oʼnigpe̱e̱po oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo moʼnigbueyʼuyate. Kenda Diosa huaboaʼda oʼmanopo̱e̱a̱ʼdeʼuy. \p \v 1 Kenda oʼnonaʼdenig donayo huadakda i̱jje̱y onahueʼ o̱ʼnene. Kenpaʼti “Pablo huadakda o̱ʼe̱. Buttida oʼmanmadikikaʼ.” Beʼapiʼ eʼnigmadoyabaʼ opudtaj nigtaʼmonahueʼdik moʼe̱ne. Kenpaʼti “Pablo huadakda o̱ʼe̱. Buttida oʼmanmadikikaʼ.” Opuda̱ menʼnigmadoyaʼ doʼa onahueʼdik o̱ʼnene. Sueʼada ken konig eʼnigmadoyabaʼ berobaʼ onʼpakikaʼ. \v 2 Do dakaʼ Jesucristoen huadak huaʼa opudomeytaj oʼnonbatiaʼpakonhuahuaʼuynok opudomeya̱ Diostaj moʼnopoʼkoreaʼdepo huaboaʼda Jesucristotaj moʼnigpe̱i̱kaʼpo ʼuruaʼda boʼkikaʼuy. Ayaʼada nogya̱ʼ nogya̱ʼ opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj boʼtiahuaydepo Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne moʼtinopo̱e̱po Pabloa buttida oʼmanmadikikaʼ onʼnopo̱e̱a̱po. \v 3 Oroʼa Cristoen huadak huaʼa oʼmanmadikaʼuynok opuda̱ Cristotaj moʼnopoʼkoreaʼuyne. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok ʼuruaʼnada Cristoen boʼkikaʼnig ayaʼada tiahuaydik o̱ʼnikaʼapo. \p \v 4 Opudtaj dakaʼ ijmanmadikikaʼmey aʼdik ijnopo̱e̱y. Jesucristoa doʼtaj beʼtihuapokikaʼnok Diostaj dakaʼ yoknopo̱i̱kay. \v 5 Katepiʼ doada ijnopo̱e̱po kahueʼdik e̱ʼe̱a̱da Diosa beʼteypakaʼnok aratbuttaj Jesucristoen huadak huaʼa manmadikaʼdik i̱jje̱po Diostaj manopoʼkoreaʼdik i̱jje̱y. \v 6 Oʼmatinepahuiʼpo Jesucristoa Diostaj oʼnigpe̱e̱po oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo moʼnigbueyʼuyate. Kenda Diosa huaboaʼda oʼmanopo̱e̱a̱ʼdeʼuy. Ken Diosa boʼtihuapokikaʼnok kenda manbatiaʼpakikaʼdik i̱ji̱kay. Diosere aʼnounhuahuikayaʼpo Moisésenbaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼada moʼe̱po kenpaʼda bueydik o̱ʼe̱a̱pone. Diosere aʼnounhuahuikayaʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱po boʼtihuapokikaʼapone. Moisésenbaʼ noeanhuahuikahueʼdik moʼe̱ne. Diosen Noki̱re̱ga̱nayo moʼnoeanhuahuikaʼapone. \p \v 7 Moisésenbaʼ huakkuruda huidpentate Diosa oʼmanigmadoyaʼuyate. Moiséstaj Diosa huaʼa eʼyokdeʼte Dios senognanada ʼurunanada o̱ʼe̱nok Moisés oteyaʼ oʼbahuahuarakpo keʼnenkok senognanada o̱ʼe̱po israel aratbuta Moisésenkoktaj okpodejhueʼdik o̱ʼnuyate. Koksenognanada e̱ʼe̱a̱da sig sig oktaʼbitonyakuyate. Ken Moisésenbaʼ huidpentate Diosa oʼmadoyaʼuyatenig ʼurunanada e̱ʼe̱a̱da kenpaʼda moʼmabueyaʼikaʼne. \v 8 Kenda Diosen Noki̱re̱ga̱nayo monaʼikaʼnig ʼuruaʼnananada o̱ʼe̱. Noeanhuahuikaʼdik moʼi̱kaʼapone. \v 9 Ken Moisésenbaʼ ʼurunanada o̱ʼe̱po oroʼ eʼpe̱e̱deada dakhueaʼ oʼkikaʼnig oʼnopo̱e̱depo kenpaʼda bueydik o̱ʼe̱a̱poy oʼnopo̱e̱ne. Diosa moʼtinepahuiʼpo oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼpo, huadakda moʼe̱ne, Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopo̱e̱a̱ʼne. Diosen Noki̱re̱g huaʼa ʼurunananada o̱ʼe̱. \v 10 Konigti Moisésenbaʼ ʼuruda o̱ʼu̱ynigʼa oynayo konig ʼuruda ehueʼ o̱ʼe̱. Oynayo Diosen Noki̱re̱ga̱ ʼuruaʼnananada huanopoʼ moʼe̱a̱ʼne. \v 11 Moisésenbaʼ huamameʼpukaʼ senogda onʼbaʼeʼuyatenigʼa i̱da Moisésenbaʼ ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. Diosen Noki̱re̱ga̱nayo ʼuruaʼda Jesucristoen huadak huaʼa moʼnopo̱e̱a̱ʼne kenpaʼda o̱ʼeonhuahuikaʼapone. \p \v 12 Diosen Noki̱re̱ga̱ Diosere moʼnoeanhuahuikaʼapone dakaʼ oknopo̱e̱y. Jesucristoen huadak huaʼa buttida o̱ʼe̱ dakaʼ oknopo̱e̱po meʼpukhueʼda oʼmanmadikikay. \v 13 Konig Moisésa oʼkaʼuyatenig konigti kahueʼ o̱ʼi̱kay. Moisésenkok senogda o̱ʼe̱po dakaʼda okbatitikpo israel aratbuta okpodejhueʼdik o̱ʼnenok Moisésa huataʼ oʼkoktidokaʼuyate. \v 14 Kenpaʼti israel aratbut Moiséstaj eʼpe̱e̱a̱da nopoenkahueʼda o̱ʼnuyate. Oyda kenpaʼti Moisésenbaʼ eʼpe̱e̱a̱da israel aratbut nopoenkahueʼdik o̱ʼnikaʼ. Cristotaj oʼnoknopo̱e̱depo Moisésenbaʼ nopoenkaʼdik o̱ʼnikaʼapo. \v 15 Kenpaʼti oy Moisésenbaʼ eʼpe̱e̱a̱da israel aratbut nopoenkahueʼ o̱ʼnepo konig eʼkoktidokaʼnig o̱ʼnepo nopoenkahueʼ o̱ʼne. \v 16 Jesucristo Huairitaj onʼnopoʼkoreaʼdepo konig eʼkoktidokaʼnig e̱ʼe̱a̱da oktikujdepo huaboaʼda Diosen huaʼa nopoenkaʼdik o̱ʼne. \v 17 Huairi Jesucristoen Noki̱re̱g o̱ʼe̱po Diosere moʼnoeanhuahuikaʼpone. Jesucristoen Noki̱re̱ga̱ oroʼomeytaj moʼnopoʼto̱e̱nok huanopoada Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ oʼpakikaʼne kenpaʼti Diostaj eʼdurugpakaʼtaʼ oʼpakikaʼne. Diostaj dakhueaʼ eʼnigkikataʼ pakhueʼ o̱ʼe̱ne. \v 18 Konige̱po oroʼomey Cristoen huaknopo̱e̱ʼerinayo koktidokahueʼ o̱ʼe̱po Jesucristotaj nogi̱ti nogi̱ti oknopoenkaʼpo, nogi̱ti nogi̱ti oʼnigpe̱e̱po nogi̱ti nogi̱ti konig Cristonig ʼurunanada o̱ʼe̱a̱pone. Jesucristo Huairi Noki̱re̱g o̱ʼe̱po oroʼomeytaj ʼuruaʼnanada mogkikaʼne. Diosa oroʼtaj Cristonigti ʼuruaʼnanada mogkikaʼapone. \c 4 \p \v 1 Konige̱po Diosa meʼtinepahuiʼpo meʼtaʼmonaʼuynok Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼpo batikhueʼda i̱ji̱kay. \v 2 Kanʼmanopoʼkoreʼpo namaʼda huadik manbatiaʼpakhueʼ i̱jje̱a̱poy ijjaʼuy. Namaʼda Jesucristoen huadak huaʼa manmadikahueʼ i̱jje̱po Diostaj kenpaʼti aratbuttaj birahueʼ i̱jje̱po buttida Jesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikikay. \v 3 Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomey kenpaʼda Diosbayoaʼ onʼmabueyapo. Kenomeynayo Jesucristoen huadak huaʼa nopoenkahueʼdik o̱ʼnikaʼ. \v 4 Jesucristo Diosonigtion o̱ʼi̱kaʼ. Jesucristoen huadak huaʼa konig huakjeytoneʼ ʼurunanada e̱e̱ʼtada oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri tiahuayhueʼ kaʼneʼpo nopoenkahueʼ kaʼneʼpo totoʼa namaʼda oʼmanaʼikaʼ. \v 5 Ijmanbatiaʼpakpo huataʼda huaahueʼ i̱ji̱kay. Jesucristo Dios Huairi o̱ʼe̱ ijmanmadikikay. Jesús oʼpaknok donayo opudomeyen huanabaʼnig i̱ji̱kay. \v 6 Sikki̱re̱gya̱ʼ “Huakjey kataʼteʼ,” Dios oaʼuyate. Kenpaʼti oroʼen huanopoyaʼ konig jeyda Diosa nopoʼeyda moʼe̱a̱ʼne. Dios ʼurunanada o̱ʼe̱ aʼnopo̱e̱a̱yaʼpo Diosa huanopoyaʼ jeyda moʼe̱a̱ʼne. Jesucristo ʼuruaʼnananada o̱ʼe̱nok Dios ʼurunanada o̱ʼe̱ oroʼomey oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼi̱kaʼne. \s1 Jesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikikaʼpo paiʼda ijnopoʼi̱kaʼpo Jesucristo ʼurunanada o̱ʼe̱ ijmanopo̱e̱a̱ʼikay. Pabloa oʼmanigmadoyaʼuyate. \p \v 7 Diosensiʼpo Jesucristo ʼurunanada o̱ʼe̱ huanopoʼada dakaʼ ijnopo̱i̱kay. Jesucristo Huairi o̱ʼe̱po oroʼomeytaj moʼnigbueyʼuyate huanopoʼada ijnopo̱i̱kay. Oroʼenso̱ʼnayo konig sorokkosonig i̱da sakdik o̱ʼe̱a̱ponok Dios teyda o̱ʼe̱, donayo teyhueʼda i̱jje̱y aratbuta nopo̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼ. \v 8 Aratbuta doʼtaj dakhueaʼda meʼnogkadhuahuikaʼne. Nogpaʼ nogpaʼ dakhueaʼda meʼnogkadhuahuikaʼnigʼa Cristotaj oknopo̱e̱batikhueʼ i̱ji̱kay. Katiaʼta ijkaʼapet eʼnopo̱i̱kada oknopo̱e̱batikhueʼ i̱ji̱kay. \v 9 Dakhueaʼda meʼnogkadhuahuikaʼnigʼa Diosanayo doʼtaj ʼenhueʼ meʼi̱kaʼne. Sorokte doʼtaj beʼapiʼ e̱ʼenpiʼ huabueyaʼda ehueʼdik i̱ji̱kay. \v 10 Konig aratbut Cristotaj dakhueaʼda oʼnogkaʼpo oʼdarakuy. Konigti doʼtakon dakhueaʼda meʼnogkikaʼne. Aratbuta kanʼtiahuaypo kanʼnopoenkeʼpo meyo̱piʼ ijhuaʼikaʼnig Jesúsa meʼnopoʼto̱i̱kaʼne. \v 11 Jesús donopoyo o̱ʼe̱po meʼto̱i̱kaʼnok aratbuta kenda kanʼtiahuayikeʼpo do Jesucristoen huadak huaʼa huamanmadikaʼeri ijnoepo bueyhued e̱e̱ʼted doʼtaj nogok nogok eʼaraktaʼ menʼtipakikaʼne. \v 12 Donayo paiʼda ijnopoʼe̱po ijbueyayikay. Opud Jesucristotaj moknopo̱e̱nok Diosa dakaʼda moʼnoeanhuahuikaʼne. \p \v 13 “Diostaj yoknopo̱e̱po Diosen huadik ijbatiaʼpakmey.” Apagbaʼte kenpaʼ oʼmanigmadoyaʼuyate. Do kenpaʼti Diostaj yoknopo̱e̱po Jesucristoen huaʼa ijmanbatiaʼpakikay. \v 14 Jesús eʼbueytada Jesús Huairitaj Diosa oʼnoyhuada̱ʼuyate. Kenda oroʼomey oʼnopo̱i̱kaʼnok Diosa oroʼtakon Jesúseretaj moʼnoyhuada̱ʼapone. Oroʼtaj opudomeytere Diosyo boʼtohuaʼapone. Kenpaʼda Jesúsere oʼnoeonhuahuikaʼapone. Kenda dakaʼ oʼnopo̱i̱kaʼne. \v 15 Opudomey Cristotaj dakaʼ kanoknopo̱e̱ʼ kenpaʼti Diostaj dakaʼ kanʼnigpe̱i̱keʼ huakkaʼ paiʼda ijnopoʼenhuahuikay. Kenpaʼti Diosa moʼmatinepahuiʼnok opudomeyere huakkaʼada dakaʼ oʼnoknopo̱e̱po “Dakiti Dios” huakkaʼada oʼnonaʼikaʼapo. Kenpaʼti Dios ʼurunanada o̱ʼe̱ oʼnoknopo̱e̱po oʼnonaʼikaʼapo. \p \v 16 Konige̱po Diosen huaʼataj ijmanbatiaʼpakpo batikhueʼdik i̱ji̱kay. Doʼhuedso̱ʼ nogok nogokaʼ ijtoneʼpakpo eʼa̱ro̱gpiʼ ayaʼmeʼnoeda Diosa beʼteypakaʼikaʼne. Doʼhued noki̱re̱ga̱ nogi̱ti nogi̱ti Diostaj yoknopo̱i̱kay. \v 17 Oknopo̱e̱hue hua̱e̱ʼeria Cristotaj onʼhuadiaypo oroʼtaj dakhueaʼda mogkadhuahuikaʼnigʼa oroʼ konig sigda huakkaʼ paiʼda oʼnopoʼe̱po aʼti onteʼti paiʼda nopoʼi̱kahueʼdik o̱ʼe̱a̱poy. Jesucristoere Diosere ʼuruaʼnanada oʼnoeonhuahuikaʼapone. Durugnanada oʼnoeonhuahuikaʼapone. \v 18 Katetapiʼ oyda oʼtiahuayikaʼnignayo onaʼti tiahuayhueʼ o̱ʼi̱kaʼapone. Kennayo oʼtiahuayikaʼnig o̱ʼe̱a̱po. Katetapiʼ oyda oʼtiahuayikaʼnig pakhueʼ o̱ʼi̱kaʼapone. Katepiʼ Diosen kurudyo̱ tiahuayhueʼ o̱ʼunhuahuikaʼnignayo kenpaʼda o̱ʼnunhuahuikaʼapo. \c 5 \p \v 1 Oroʼomey eʼbueydeʼte huaboso̱ʼ oroʼen o̱ʼe̱a̱po. Huabokerekada kahueʼ e̱e̱ʼtada Diosa oʼkaʼdepo kurudyo̱ Diosere o̱ʼunhuahuikaʼapone. \v 2 Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri oroʼen hua̱so̱ʼtaj oʼtinosikdepo kurudyo̱ Diosere ehuaʼtaʼ oʼpakikaʼne. Diosa huaboso̱ʼ e̱gkaʼdetaʼ oʼpakikaʼne. \v 3 Oʼbueydepo hua̱so̱ʼ ehueʼda e̱ʼe̱a̱da huaboso̱ʼ oroʼomeyen o̱ʼe̱a̱po. \v 4 Oroʼenso̱ʼ oʼnoepo paiʼda oʼnopoʼunhuahuikaʼpo eʼbueytaʼ pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da Diosa huaboso̱a̱ʼ e̱gkaʼdetaʼ oʼpakpoe̱yo̱po Diosere eʼnoeonhuahuikaʼtaʼ oʼpakikaʼne. \v 5 Diosa huaboso̱ʼ dakaʼ monigkaʼdenok nogok Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapone. Kenda oroʼ dakaʼ kanʼnopo̱i̱keʼpo Diosa keʼnen Noki̱re̱g boʼyokuyne. \p \v 6 Konige̱po Diostaj dakaʼ oknopo̱e̱po kiriga̱yo̱ʼ durugda o̱ʼi̱kay. Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri kenigapiʼ huabayok in huadariyo oʼnoikaʼpo Jesús Huairiyo huahued o̱ʼe̱po kurudyo̱ Jesús Huairiere ehued o̱ʼe̱ne. \v 7 Kurudyo̱ Diosere monig o̱ʼe̱a̱pet nopo̱e̱hued o̱ʼe̱po Jesucristotaj oknopo̱e̱po oʼnigpe̱i̱kaʼpo oʼnoikaʼne. \v 8 Dakaʼ Diostaj oknopo̱e̱po oroʼen hua̱so̱ʼ e̱ʼendetaʼ oʼpakpo Jesús Huairiere e̱ʼi̱kaʼtaʼ oʼpakne. Kenerenayo huadaknanada o̱ʼi̱kaʼapone oʼnopo̱e̱ne. \v 9 Oroʼ eʼnoepiʼ eʼbueypiʼ Jesús Huairitaj eʼdurugpakaʼtaʼ oʼpakikaʼne. \v 10 Ayaʼada huaknopo̱e̱ʼeria Cristotaj kurudyo̱ huahuaʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Cristote eʼkokaʼ nigmabodik o̱ʼe̱a̱pone. Ayaʼda katepiʼ oroʼomey oʼkadhuahuaʼuy huadak eʼkaʼ dakhueaʼ eʼkapiʼ. Kenda Cristoa moʼtinopo̱e̱a̱pone. In oʼnoikaʼnigʼa oroʼ huadak eʼkikaʼuynayo Diosa katepiʼ huadak e̱e̱ʼ moʼnigkadhuahuikaʼapone. Oroʼtaj moʼdurugpakikaʼapone. In oʼnoikaʼnigʼa oroʼ dakaʼ kahueʼ eʼkikaʼuynayo Diosa katepiʼ huadak e̱e̱ʼ nigkahueʼdik moʼi̱kaʼapone. Oroʼtaj durugpakahueʼ moʼi̱kaʼpone. Konige̱po oy Jesús Huairitaj monʼdurugpakaʼikaʼ. \s1 Diosa oroʼ huaknopo̱e̱ʼeriomeytaj moʼnopoʼnoeya̱ʼuyate. Pabloa oʼmanbatiaʼpakuyate. \p \v 11 Do Diostaj yokmeʼpukpo nigpe̱i̱kaʼdik i̱ji̱kaʼpo Diostaj nopoʼkoreaʼdik yaneʼ aratbuttaj ijmanikay. Kenpaʼti Diostaj ijmaknopo̱e̱a̱y. Konig daknopoʼda i̱ji̱kay. Buttida ijmanikay. Diosa meʼtinopo̱e̱ne. Daknopoʼda i̱ji̱kaʼpo buttida oʼnonikaʼpo opudtaj eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpakikay. \v 12 Doʼhuada ijpakpo huataʼ doda huadak i̱ji̱kay. Ahueʼ e̱ʼi̱kaʼtada doʼtaj dakaʼ mentinopo̱e̱ʼ oʼnonaʼnok huamanmadikaʼeri opudere “Judío i̱jje̱y.” “Bokerekensiʼdak ekteg i̱jje̱y.” “ʼUruaʼda ijtionaʼpakikay.” “Hua̱i̱takeʼ jakyo ijkudikay,” onʼbatiaʼpakikaʼnigʼa huanopoyaʼ dakhueaʼda onʼnopo̱i̱kaʼnig kenomeytaj Pabloa buttida oʼbatiaʼpakikaʼ huaaʼdik moʼe̱a̱pet. \v 13 Do ijjeretpakpo Diostaj ijnigpe̱i̱kaʼnok “Pablo huasegda o̱ʼi̱kaʼ,” aratbuta huaaʼdik meʼnene. Opudomeytaj aʼbatihuapokyaʼpo Diostaj ijjeretpakpo ijnigpe̱i̱kay. \v 14 Cristoa oroʼtaj diʼda moʼe̱nok oknopo̱e̱po kenpaʼda Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ pakikaʼdik o̱ʼe̱ne. Ayaʼada oknopo̱i̱kaʼdik meʼnikeʼpo Jesucristoa moʼnigbueyʼuyate. Oroʼen dakhueaʼ eʼkikaʼte Jesucristoa moʼnigbueyʼuyate. \v 15 Ayaʼada onʼnoepo Cristotaj oʼnoknopo̱e̱po kenomey kenpaʼda ontehuapaʼda nignoikahueʼ kaʼnikeʼpo Cristotayoʼda nignoikaʼdik kaʼnikeʼpo ayaʼtada Cristoa moʼnigbueyʼuyate. Huaknopo̱e̱ʼerien dakhueaʼ eʼkaʼtaj aʼbakkahueayaʼpo Cristoa moʼnigbueyʼuyate kenpaʼti oroʼtaj ʼurunopoʼda aʼmagkayaʼpo Diosa huakudakaʼda eʼbueytada moʼnignoyhuada̱ʼuyate. \v 16 Oroʼmey aratbuttaj oʼbatiahuaypo konig o̱ʼne, konig huadakpiʼ dakhueʼpiʼ oynayo matinopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. ¿Beʼa keʼnen huaoj? ¿Kate aratbut ya̱ʼe̱? ¿Kate yakiket? Ken konig oyda matinopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Aʼnennayo be ya̱ʼe̱t Cristotaj oʼtinopo̱e̱ʼikaʼuynigʼa, ¿Beʼa keʼnen huaoj? ¿Kate aratbut ya̱ʼe̱? ¿Kate yakikaʼ? Ken konig oʼtinopo̱e̱ʼuynigʼa oynayo kenda konig Cristotaj tinopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ oʼnopo̱i̱kaʼne. \v 17 Oroʼomey Cristotaj oknopo̱e̱po Diostaj oʼnopoʼkoreaʼdepo Cristoenyoʼda o̱ʼe̱depo huabonopoʼdakon o̱ʼe̱ne. Konig aʼnenda oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kameʼne onaʼti nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. Konig aʼnenda katetapiʼ diga̱ʼda oʼeretpakikameʼnigʼa onaʼti pakhueʼ o̱ʼe̱po aʼnenda namaʼda oʼkikameʼnigʼa onteʼti kikahueʼ o̱ʼe̱ne. Konig Diosa oʼpaknok huaboaʼda oʼnopo̱e̱po, oʼpakpo, oʼkikaʼpo. Oynayo huabonopoʼda o̱ʼe̱po oʼnoikaʼne. \p \v 18-19 Kenda ayaʼda Diosa moʼnigkaʼpo Cristoa Diosensiʼpo hue̱ypa cruzte moʼnigbueyʼuyatenok oroʼtaj moʼnoeya̱ʼne, oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueameʼne. Dios Cristoere o̱ʼe̱po aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo onteʼti “dakhueaʼ bokaʼne,” onahueʼ moʼe̱a̱pone. Kenpaʼda bokkahueaʼuyne. Kenda Cristo moʼnigkaʼuynok, Diosa aratbuttaj oʼmanoeya̱ʼ kenpaʼti oʼbakkahueaʼ kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne. \v 20 Konige̱po Cristoa beʼtaʼmonaʼnok nogbayo nogbayo ijhuaudhuahuikaʼpo Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikay. Diostaj nopoʼkoreahued e̱e̱ʼnayopiʼ Diosen eretpakhueʼ e̱e̱ʼnayopiʼ, “yanʼnopoʼkoreaʼ Diostaj yanʼnoeya̱ʼ.” Jesucristoere i̱ghuaʼda oʼnonikaʼne. \v 21 Jesucristoa ayaʼ Diosa eʼhuapak oʼnigpe̱e̱po oʼkikaʼuyate. Dakhueaʼ kahueʼda o̱ʼi̱kaʼuyate. Cristotaj konig dakhueaʼ huakaʼerinigtaj Diosa paiʼda moʼnignopoʼe̱a̱ʼpo moʼnigbueyaʼuyate. Cristo oroʼtaj moʼnigbueyʼuynok Diosa oroʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj konig ʼurunopoʼda kaʼnikeʼ tinopo̱e̱ʼdik moʼi̱kaʼne. \c 6 \p \v 1 Ken Timoteo doere Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo Jesucristoen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakikaʼpo kenpaʼti oʼmanmadikikaʼpo opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj i̱ghuaʼda oʼnonaʼne. Konig Dios opudtaj diʼ oʼmaepo opuden dakhueaʼ eʼkaʼtaj aʼbakkahueayaʼpo Jesucristoa moʼnigbueyʼuyate. Kenda okkahuehueʼ yanikaʼ. Dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. I̱ghuaʼda oʼnonaʼne. \q1 \v 2 Kenokaʼ opudtaj doa onʼtinepahuiʼpo “Dakhueaʼ eʼkaʼ menopoʼyareaʼ.” Opuda̱ eʼnonaʼte onʼnigpe̱e̱ʼuy. Enadeʼte onʼtihuapokpo dakhueaʼ eʼkaʼ onʼnopoʼyareaʼuyne. Kenda Diosa oaʼuyate. \m Yanʼpe̱e̱ʼ. Oyda yanʼnopoʼkoreaʼ. Diosa moʼtinepahuiʼpo opudtaj eʼmanopoʼyareaʼtaʼ oʼpak. \v 3 “Pablomey huadak kikahueʼ o̱ʼnenok Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ i̱jje̱a̱poy.” Aratbuta kenda ahueʼ kaʼneʼpo sigpiʼ dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼi̱kay. \v 4 Oroʼ paiʼda oʼnopoʼunhuahuikay oroʼtaj aratbut dakhueaʼda mogkikaʼpone, paiʼda o̱ʼi̱kaʼpone, oknopo̱e̱batikhueʼ o̱ʼe̱po. Diosen dakaʼ oʼkikaʼnok opudomeytakon moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼne. \v 5 Huabokereka menhuadiaypo keʼpoda doʼtaj menbitbituyne, huabakuda̱ʼ jakyo nogok nogok megkudi̱kaʼne, huakkaʼ aratbut o̱gkupopakpo huiyokda menʼhuadiaypo menʼboyʼuyne, huakkaʼ ijbaikaʼpo, sikyoereda ijbaaʼbedikaʼpo sueʼda ijtayʼikay. Nogok nogok bapehueʼ i̱ji̱kaʼpo sigda ijbapikay. \v 6 Diosen huadak huaʼa huamanbatiaʼpakeri i̱jje̱y. Kenda opudtaj aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo huadakyoʼ ijkikay. Dakhueaʼ kahueʼ i̱ji̱kaʼpo. Diosen buttida huaʼa huakkaʼda ijnopo̱i̱kay. Jesucristo oʼmanigbueyʼuyate kenpaʼti oʼnoyhuaduyate dakaʼda ijnopo̱i̱kay. Aratbuta beʼapiʼ doʼtaj dakhueaʼda e̱gkaʼtada diayhueʼ i̱ji̱kay. Huadaknopoʼda diʼda i̱jje̱po huadakda ijkikay. Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱po beʼtihuapokikaʼne. Dakaʼda diʼda ijmaikay. \v 7 Buttida huadik ijmanikay. Kenpaʼti Dios teyda o̱ʼe̱po beʼtihuapokikaʼnok Diosen ijkikay. Diostaj dakaʼ ijnigpe̱i̱kaʼpo totoʼ huairitaj yo̱gkikay. Kenpaʼti Diosa beʼtihuapokikaʼpo totoʼtaj beʼtiokikaʼne. \v 8 “Pablo ʼuruda oʼkikaʼ.” Aratbuta onʼdaʼikaʼ. Nogok “Pablo dakhueaʼda oʼkaʼ.” Nog aratbuta onʼbatiaʼpakikaʼ. “Namaʼda huaaʼeri i̱ʼe̱ne,” meʼnonikaʼne. Kenpaʼti nogomeya̱ “buttida huaaʼeri i̱ʼe̱ne,” meʼnonikaʼne. \v 9 “Pablotaj nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱y.” Sueʼada doʼtaj menʼtinopo̱i̱kaʼne. “Pablotaj nigpe̱e̱dik o̱ʼe̱y.” Nogomeya̱ menʼtinopo̱i̱kaʼne. “Pablo oʼbueydeapo.” Nogomeya̱ namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼ. Doʼtaj dakhueaʼ huakaʼeria castiga e̱gkikaʼada huabueyyaʼda arakhueʼ meʼnemeʼne. \v 10 Huakkaʼmon Jesústaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnenok suhueʼda e̱ʼe̱a̱da Diostaj yoknopo̱e̱po durugda i̱ji̱kay. Paiʼda ijmanige̱po katepiʼ to̱e̱hueʼ i̱jje̱po Diostaj kanoknopo̱e̱ʼpo huakkaʼtada ijbatihuapokikay. Katepiʼ sigpiʼ to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼpiʼ Diosa ayaʼda beyokikaʼne. Ken konig i̱ji̱kaʼpo Diosen huadakda huakikaʼeri i̱ji̱kaʼnig kenda ayaʼada nopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. \p \v 11 Opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ eʼmanbatiaʼpaktaʼ ijpakpo dakaʼ oʼnonaʼikaʼne. Opudomeytaj diʼnanada o̱ʼnene, egomey pogomey. \v 12 Doʼtaj sigda diʼ o̱ʼnikaʼnigʼa opudtanayo diʼnanada o̱ʼnikaʼne. \v 13 Opudtaj konig doʼhuedsiʼpotanig ʼuruaʼda oʼnonikaʼne. “Konig opudtaj diʼnanada o̱ʼnikaʼne. Doʼtaj konigti diʼda menikaʼ.” Dakaʼ oʼnonaʼne. \s1 Dios oʼnoeonhuahuikaʼ. Oroʼenso̱ʼ konig Diosen jakonig o̱ʼe̱nok Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼne. \p \v 14 Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriere ehueʼ yanikaʼ. Huadak huakaʼeriere dakhueaʼ huakaʼeriere ehueʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj to̱e̱pakhueʼ yanikaʼ. Kenere eʼto̱e̱paknayo oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri huadak huakaʼeriere ehueʼdik o̱ʼnepo nogpaʼda eʼkikaʼtaʼ onʼpakikaʼ. Huakjeyere sikki̱re̱g ehueʼdik o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱ne. \v 15 Konigti Cristoere totoʼ huairiere onyoʼ nopo̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼ. Oroʼomey oʼnopo̱e̱ne. Kenpaʼti huaknopo̱e̱ʼeriere oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri konigti pakhueʼ o̱ʼnikaʼapo. \v 16 Eʼketkaʼ dios hueretda Dios ehueʼ o̱ʼe̱. Diosen jakyo eʼketkaʼ dios ehueʼdik o̱ʼi̱kaʼ oʼnopo̱e̱ne. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼpo oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri konig Diosen jakonig o̱ʼi̱kaʼne. \q1 “Kenomeyere i̱ji̱kaʼapoy. Kenomeyere ijhuaʼikaʼapoy. Kenomeyen Dios ijmanigi̱kaʼapoy. Kenomey doʼhued aratbut o̱ʼnikaʼapo.” Diosa oaʼuyate. \v 17 Kenpaʼti Diosa inpaʼ oaʼuyate: “Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriere moʼi̱kaʼuyne. Kenomeytaj yanʼbakhuaʼpo kenomeyere i̱kahueʼ yanikaʼ. Kenomeytaj to̱e̱pakhueʼ yanikaʼ. Konig dakhueaʼ o̱gkikaʼ konigti sigpiʼ kahueʼ yanikaʼ. Kenda e̱gkikaʼte opudtaj durugteda e̱ʼdik o̱ʼneapone. \v 18 Opuden huaoj i̱jje̱a̱poy. Opud doʼhuedsiʼpo moʼe̱a̱pone.” Diosa oʼmanaʼuyate. Dios Huairi teynanada o̱ʼe̱po oʼmanaʼuyate. \c 7 \p \v 1 Kenda Diosa onʼnigkaʼapone oʼmanaʼuyate, huadiʼda egomey pogomey. Konige̱po oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼkoreaʼpo onteʼti ʼuruaʼda mogkikaʼ. Kenpaʼti Diostaj moʼnokmeʼpukpo Diosen huaʼayoʼda monʼpakpo Diostayoʼda monʼnigpe̱i̱kaʼ. \s1 Corinto huaknopo̱e̱ʼeriomeya̱ namaʼda dakhueaʼ oʼkikay onʼnopo̱e̱depo onʼnopoʼkoreaʼuyate. \p \v 2 Doʼtaj Pablotaj diʼ menikaʼ. Opudomeytaj doʼhua beʼtapiʼ dakhueaʼ o̱gkahueʼ o̱ʼneʼuyne. Opudomeytapiʼ doʼhua nogtatipiʼ namaʼda onahueʼ o̱ʼneʼuyne. \v 3 “Dakhueaʼ bokameʼne,” onahueʼ o̱ʼnene. Kenda konig oʼnonaʼdepo, “diʼda o̱ʼnene.” Oy diʼda o̱ʼnene. Nogoktion diʼda o̱ʼnikaʼapone. \v 4 Huadak boʼkikaʼnok dakaʼ oʼnoknopo̱e̱ne. Opudomey Jesucristotaj dakaʼ moknopo̱e̱po Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼnok durugda i̱jje̱y. Do paiʼda eʼnopoʼi̱kaʼpiʼ opudomeytaj huakkaʼ ijdurugpaki. Opudomey Diostaj dakaʼ moknopo̱e̱nok huakkaʼ ijdurugpaki. \p \v 5 Macedonia huadaribayo ijtiakdemeʼpo do paiʼda ijnopoʼeunhuahuikaʼpo batikhueʼda paiʼda ijnopoʼeunhuahuikay Meyo̱piʼ ijhuaʼikaʼmey doʼtaj keʼpoda diga̱ʼda oʼnogkikameʼne. Huaknopo̱e̱ʼeritaj kenpaʼti Cristoen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakte dakhueaʼ onʼbahuaʼaikaʼpo kenpaʼti huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼmagkikaʼnok huaknopo̱e̱ʼeri dakaʼ yanoknopo̱i̱kapet onteʼti oknopo̱e̱batikhueʼ ya̱ʼneapet ijnopo̱e̱po ijmeʼpukeʼikaʼuy. \v 6 Suhueʼda o̱ʼnepo paiʼda eneʼte Diosa oʼmadurugpakaʼikaʼ. Diosada doʼtakon meʼdurugpakameʼne. Doʼtaj Titotaj Diosa meʼnigtotiakpo doʼtaj meʼdurugpakanmeʼne. \v 7 Titoa beʼhuatiakmeʼnok ijdurugpakmey kenpaʼti opudomeya̱ Titotaj moʼdurugpakameʼnok doakon onʼtipe̱e̱po durugnanada i̱jje̱mey. Doʼtaj huakkaʼ etaʼhuade̱taʼ boʼpakikaʼne. Doʼtaj suhueʼda moʼi̱kaʼpo kenpaʼti doʼtaj moʼmepuʼkudhuahuameʼte Titoa kenda menameʼnok nogi̱tinada huakkaʼda ijdurugpakmey. \p \v 8 Berobaʼ onʼnigmadoyaʼuyne. Boʼtiahuaydepo sueʼmeʼnoeda suhueʼ e̱ʼu̱ypiʼ nogpaʼda ijmanigmadoyaʼuy nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱ʼuy. \v 9 Oyda durugda i̱jje̱y. Suhueʼ moeʼu̱ynok do kenpaʼti durugda ehueʼ i̱jje̱ʼuy. Suhueʼ moʼe̱po Diostaj moʼnopoʼkoreaʼuyne. Diosa oʼpakpo moʼnopoʼkoreaʼuyne. Konige̱po ijdurugpaki onʼnigmadoyaʼuyne dakhueaʼda nigkahueʼ o̱ʼneʼuyne. \v 10 Suhueʼ moʼe̱po dakhueaʼ eʼkikaʼ Diostaj moʼnopoʼkoreaʼpo onteʼti Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼnok Dios durugda o̱ʼe̱po dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareaʼpo Diosere moʼnoeanhuahuikaʼapone. Onteʼti suhueʼ i̱kahueʼ moʼe̱a̱pone. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerinayo suhueʼ e̱ʼe̱a̱da nopoʼkoreahueʼ o̱ʼnikaʼpo kenpaʼde onʼmabueyapo. \v 11 Opud suhueʼ moʼunhuaʼuyne. Suhueʼ moʼi̱kaʼdepo Diostaj diga̱ʼda eʼnigpe̱e̱taʼ boʼpakuynok. Kenbokerektaj castiga o̱gkahued Diostaj boʼeretpakpo moʼenʼuy. Onteʼti dakyoʼda eʼkikataʼ beʼpakikaʼuy. Nogok doʼtaj etaʼhuade̱taʼ boʼpakuyne. Castiga mogkaʼuynok dakhueaʼ o̱gkaʼuy opudtaj beʼapiʼ huaahueʼdik moʼe̱ne. \v 12 Aʼnenda opudtaj onʼnigmadoyaʼpo kenbokerek dakhueaʼ huakikaʼeritaj kenpaʼti keʼna oʼbiraeʼuynigtaj kenomeytaj sueʼpiʼ ijmepuʼkepo onʼnigmadoyaʼne. Diosa boʼtiahuayikaʼpo oroʼtaj huakkaʼ diʼ moʼe̱ne kenpaʼti oroʼtaj huakkaʼ moʼtimepuʼkepo opuda̱da kenda kanʼnopo̱e̱ʼpo onʼnigmadoyaʼuyne. \v 13 Oroʼtaj huakkaʼ diʼ moʼe̱nok onteʼti mepuʼkehueʼ o̱ʼe̱depo durugda o̱ʼe̱y. \p Durugda o̱ʼe̱depo Tito opudenbayaʼ behuatiakdepo durugnanada o̱ʼe̱nok oroʼomeykon nogi̱ti durugnanada o̱ʼe̱y. Tito opudere e̱e̱ʼte dakaʼ boʼkikaʼnok durugda o̱ʼi̱kaʼuy. \v 14 Opud Corinto hua̱e̱ʼerienbayo Tito huahued e̱e̱ʼted “huadakda huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnepo Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼ.” Titotaj buttida yonaʼmey. Namaʼda onahueʼ i̱jje̱po birahueʼdik i̱jje̱y. Tito opudere o̱ʼe̱depo ayaʼda opudtaj onhuaaʼpo buttida onhuaaʼuynok kenda boʼtiahuayʼuy. \v 15 Titotaj konig huairitanig boʼe̱meʼpo mokmeʼpukmeʼne kenpaʼti kentaj moʼnigpe̱i̱kameʼne. Kenda oy Tito okkahuehueʼ o̱ʼi̱kaʼpo nogi̱ti nogi̱ti diʼ moʼi̱kaʼne. \v 16 Diostaj kenpaʼti doʼtaj moʼnigpe̱i̱kaʼnok do Pabloa dakaʼda onʼtinopo̱e̱po durugnada i̱ji̱kay. \c 8 \s1 Huaknopo̱e̱ʼeri paiʼda hua̱e̱ʼeritaj huakkaʼda onʼbayokuyate. \p \v 1 Macedonia huadaribayo huaknopo̱e̱ʼeritaj ʼuruʼnopoaʼda oʼmagkameʼte Diosa. Oy kenda opudtaj eʼmanbatiaʼpaktaʼ ijpaki, doʼhued egomey pogomey. \v 2 Macedonia huaknopo̱e̱ʼeri paiʼnanada enʼnopoʼeonhuahuapiʼ oknopo̱e̱batikhueʼada huanopoʼada durugda o̱ʼnikaʼpo. Kenpaʼti paiʼda e̱e̱ʼpiʼ sonnopoʼda Jerusalén paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj huakkaʼmon onʼbayokuyate. \v 3 Huakkaʼ eʼyoktaʼ onʼpakpo onʼbayokikaʼuy. Kenda bahuaaʼdik i̱jje̱y. Konigda bayokdik o̱ʼnikaʼpo huakupe onʼbayokikaʼuy. Kenpaʼti onʼpakpo nogi̱tida huakkaʼda onʼbayokikaʼuy. \v 4 Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj durugteda eʼbayoktaʼ onʼpakpo, “Jerusalényo̱ huaknopo̱e̱ʼeritaj oroʼen huakupe yanʼmanigtohuaʼ.” Oroʼtaj i̱ghuaʼda monaʼuyne. \v 5 Huakupeyoʼda onʼmanigtaʼmonaʼapo ijnopo̱e̱ʼuynigʼa huakkuru Diostaj aʼnigpe̱i̱kayaʼpo keʼnen hua̱so̱ʼkon onʼyokuy, nogok Diosa oʼpaknok oroʼtakon nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnuy. \v 6 Aʼnenda eʼmanigeʼikaʼuyada Titotaj opuden huakupe katetehueʼ boʼyokikaʼuy kenda eʼmanigeʼikaʼda ayaʼ manigeʼhued o̱ʼe̱po. Konige̱po “Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj onteʼti yabahuahuatiʼ. Jerusalényo̱ huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhuapa huakupe aʼmanigbaeyaʼpo yahuatiʼ.” Titotaj yonaʼuy. \v 7 Ken opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeri Diostehuapaʼ katepiʼ huakkaʼda nogda nogda ʼurudayoʼ boʼkikaʼne. Jesucristotaj dakaʼ diga̱ʼ moknopo̱i̱kaʼne. Diosen eknopo̱e̱ʼ dakaʼ moʼmanmadikikaʼne. Diosen huakkaʼ moʼnopo̱e̱ne. Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ huakkaʼ boʼpakikaʼne. Kenpaʼti oroʼtaj huakkaʼ diʼda moʼi̱kaʼne. Konige̱po kenpaʼti huakkaʼda boʼpakpo paiʼda huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj yanʼbayokikatiʼ. \p \v 8 Yanʼbayokikaʼ onahueʼ o̱ʼnene. Nog huaknopo̱e̱ʼeria huakkaʼda onʼpakpo onʼbayokikameʼtenig opudomeytaj eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpaknok opudomeya̱ diʼnada onʼmaikaʼ nogomeya̱ kanʼnopo̱e̱ʼpo dakaʼ yanʼbayokikatiʼ. \v 9 Huairi Jesucristoa huakkaʼ moʼtinepahuiʼpo diʼda moʼe̱ne. Moʼnopo̱e̱ne. Diosere Jesucristo o̱ʼi̱kaʼpo ayaʼtada oʼmato̱e̱ʼikaʼuyate. Opudomeytaj huakkaʼ diʼ moʼe̱po kurudyo̱ ayaʼda oʼmaeandepo paiʼda oʼmanigyahueʼuyate. Opudomey Diosere durugnanada kanʼmanoeonhuahuikeʼpo Jesúsa paiʼda oʼmanigyahueʼuyate. Konige̱po Jesucristonig diʼda yanʼmaepo nogomeytaj yanʼbayokikaʼ. \p \v 10 Opudtehuapaʼ dakda kaʼnikeʼpo onʼboroayne. Doʼtaj dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ. Aʼnen nogbayok paiʼda huaknopo̱e̱ʼeri Jerusalényo̱ huakupe aʼtaʼmonayaʼpo opudomey huaboaʼda boʼyokikaʼuy. Kenda huakkaʼ boʼpakpo boʼyokikaʼuy. \v 11 Oydakon huakupe nogda yanʼbayokonhuahuaʼpo kenpaʼti ayaʼda yanʼdakeatiʼ. Konig aʼnen huakkaʼ eʼbayoktaʼ boʼpakuy oydakon konigti huakkaʼ yanʼpakpo yanʼbayokikatiʼ. Huakkaʼ e̱ʼta̱hua̱e̱a̱ huakkaʼ yanʼbayokikatiʼ Sueʼda e̱ʼta̱hua̱e̱a̱ sueʼda yanʼbayokikatiʼ. \v 12 Beʼapiʼ eʼyoktaʼ eʼpaknayo suepiʼ e̱ʼta̱hua̱e̱a̱ sueʼda eʼyoknayo Diosa durugda o̱ʼe̱a̱po. Huakkaʼmon e̱ʼta̱hua̱e̱a̱ huakkaʼmon eʼyoknayo Diosa durugda o̱ʼe̱a̱po. Sueʼda e̱ʼta̱hua̱e̱a̱ huakkaʼ yanʼbayoktiʼ. Diosa ahueʼdik o̱ʼe̱. \p \v 13 Ken Jerusalén huaknopo̱e̱ʼeri huakkaʼda huakupe kanʼmato̱e̱ʼ opudomeynayo paiʼda e̱ʼdik kaʼneʼ kenda doa pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da \v 14 opud kenomeyere onigoniga̱yo̱ʼ huakupe yanʼto̱i̱katiʼ. Oyda Jerusalénya̱ʼ huaknopo̱e̱ʼeri paiʼda o̱ʼnenok opudomey Corinto huaknopo̱e̱ʼeria bayokdik moʼi̱kaʼne. Nogok Jerusalén huaknopo̱e̱ʼeri huakkaʼ huakupe enʼto̱e̱ʼnayo opud paiʼda e̱e̱ʼnayo opudtaj huakupe bayokikaʼdik moʼe̱a̱pone. Ken konigti opudomey kenpaʼti kenomey keʼniga̱ti to̱i̱kaʼdik moʼe̱ne. \v 15 “Keʼna huakkaʼ aypo eʼto̱i̱kaʼada huakkiti to̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Keʼna sueʼda eʼto̱i̱kaʼada paiʼda ehueʼ o̱ʼi̱kaʼ.” Diosenbaʼa oaʼ. Huayahuaya onʼbayokikaʼpo ayaʼada dakhuapa aypo onʼto̱i̱kaʼapo. \s1 Titoere bottaʼ nog huaknopo̱e̱ʼeriere huakupe kanʼbaeʼpo Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj Pabloa oʼmataʼmonaʼapo. \p \v 16 Doa opudtaj huakkaʼ diʼda o̱ʼnepo huakkaʼ ijmepuʼkikay. Diosa Titotaj oʼnopoʼto̱e̱nok konigti Tito opudtaj huakkaʼ diʼnada moʼe̱po oʼmepuʼkikaʼ. Opudtaj huakkaʼnada eʼtihuapoktaʼ oʼpakikaʼ. Konige̱po dakiti Dios, yonikay. \v 17 “Corinto huaknopo̱e̱ʼerite yahuatiʼ,” Titotaj enaʼte “Doada ijpakpo ijhuaʼapoy,” doʼtaj menaʼpo opudtaj huakkaʼda oʼpak kenpaʼti eʼbatihuapoktaʼ oʼpakikaʼ Titoa. \p \v 18 Titoere nog huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuyere ijmataʼmonaʼapoy. “Keʼna Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po Cristoen huadak huaʼa ʼuruaʼda oʼmanbatiaʼpakikaʼ.” Nogya̱ʼ nogya̱ʼ Jesucristoen huabaktieʼeaʼeria onʼhuaaʼikaʼ. \v 19 Kenpaʼti keʼna oroʼere kahuaʼikeʼ oroʼomeyere Jerusalényo̱ paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj huakupe oʼbaeʼikaʼpo keʼna boktihuapokikeʼpo Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri kentaj boktieʼeaʼuyate. Huairi Jesús huadakda o̱ʼe̱ aratbuta kanʼnopo̱e̱ʼpo kenpaʼti paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeri eʼbayoktaʼ huakkaʼ boʼeretpaknig oroʼa aratbuttaj oʼmaknopo̱e̱a̱ʼikay. \v 20 Jerusalényo̱ huaknopo̱e̱ʼeritaj huakupe aʼbayokyaʼpo huakkaʼ huakupe oʼbaeʼikay. Onokteteyoʼ oʼhuaʼikaʼpo dakaʼ oʼmanigto̱i̱kaʼnok Pablomeya̱ onʼberikaʼ aratbuta huaahueʼdikda moʼe̱ne. \v 21 Diosa aratbutereada eʼtiahuayte daknopoʼda ʼuruaʼdayoʼ eʼkikaʼtaʼ oʼpakikay. \p \v 22 Titomeyere nog huamaʼbuytaj oʼtaʼmonaʼapoy. Keʼna Diostaj huakkaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ oʼpakikaʼpo kenpaʼti nog aratbuttaj eʼbatihuapoktaʼ oʼeretpakikaʼ. Oʼtiahuaymey. Oynayo opud Jerusalényo̱ paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj eʼbayoktaʼ boʼpaknok kenda dakaʼ oʼnopo̱e̱po Titoere opudtaj eʼhuaʼtaʼ huakkaʼ oʼeretpak. \v 23 Titonayo doere hua̱e̱ʼeri o̱ʼi̱kaʼ doere opudtaj oʼbatihuapokikay. Nog bottaʼakon opudte onʼhuaʼapo. Nog Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeriomeya̱ opudtaj moʼnigtaʼmonameʼte. Huadakda o̱gkikaʼnok kenomeytaj aratbuta onʼbatiahuaydepo “Dios ʼurunanada o̱ʼe̱,” onʼbatiaʼpakikaʼapo. \v 24 Diʼnanada moʼnikaʼne kenpaʼti huadaknanada o̱gkikaʼnig ijbahuaaʼikaʼnok konige̱po huaknopo̱e̱ʼeri huakupopakeria tinopo̱i̱kaʼdik kaʼneʼpo Titomaytaj dakaʼ yanʼbaepo diʼnanada yanʼmaikaʼ. \c 9 \s1 Jerusalényo̱ paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj huakupe bayokdik o̱ʼneapo. \p \v 1-2 Jerusalényo̱ paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj huakupe eʼbayoktaʼ huakkaʼ boʼpakikaʼnig kenda ijnopo̱e̱po Macedonia huaknopo̱e̱ʼeritaj durugteda ijmanbatiaʼpakmey. Huabayok oʼpokmeʼnig kenokaʼda opud Acaya huaknopo̱e̱ʼeria huakupe enʼbayoktaʼ onʼpakuynig ijmanbatiaʼpakmeʼnok, “oroʼomeykon eʼbayoktaʼ oʼpaki.” Macedonia huaknopo̱e̱ʼeria monaʼuyne. \v 3 Opuda̱ huakkaʼ huakupe eʼyoktaʼ onʼpakikaʼ kenda ijmanbatiaʼpakmeʼnok opuden huakupe yanʼtounhuahuaʼpo Titomeytaj aʼbayokyaʼpo opudte nog huamaʼbuy Titomeytere ijtaʼmonaʼapoy. Huakupe enʼyokdeʼte Pabloa namaʼda oaʼikaʼ beʼapiʼ ahueʼdik kaʼnikeʼ. \v 4 Sueʼda Macedonia huabokerek doere opudenbayo nogok eʼtiakdeʼte opuda̱ huakupe Jerusalén huaknopo̱e̱ʼeritehuapaʼ bayokhueʼdik e̱e̱ʼnayo oroʼ huakkaʼda biraeʼdik o̱ʼe̱a̱poy. Huakkaʼ huakupe onʼbayokapo aʼnen dakaʼ ijnopo̱e̱mey. Yokhueʼ e̱e̱ʼnayo huakkaʼda biraeʼdik i̱jje̱a̱poy. Opuda̱kon biraeʼdik moʼe̱ne. \v 5 Konige̱po huakkuruda Titoere nog bottaʼ huamaʼbuyere opudte mataʼmonaʼdik i̱jje̱a̱poy ijnopo̱e̱y. Aʼnenda “Huakkaʼ huakupe oʼbayokikaʼapoy.” Boaʼuyne. Titomeya̱ huakupe eʼbaeʼ opudomeytaj boʼtihuapokapone. Ken opuden huakupe opuda̱da eʼbayoktaʼ boʼpaknok onʼmanigbaeʼapo. Doa yanʼbayoktiʼ enakda bayokhueʼdik moʼe̱ne. \p \v 6 Konig taʼba huabatukeʼeri sueʼda huakid eʼbatukeʼnayo sueʼda oʼkerekpo. Sueʼda aypo o̱ʼe̱a̱po. Noga̱ taʼba o̱gkaʼdepo huakkaʼ eʼbatukeʼnayo huakkaʼda oʼkerekpo huakkaʼda aypo o̱ʼe̱a̱po. Konigti sueʼda huakupepiʼ paiʼda aratbuttaj eʼbayoknayo sueʼdation moʼmato̱e̱a̱po. Huakkaʼ eʼbayoknayo huakkaʼnada moʼmato̱e̱a̱po. \v 7 Durugteda huabayokeritaj Diosa diʼ moʼmaikaʼne. Huanopoyaʼda eʼbayoktaʼ yanʼeretpakpo yanʼbayokikatiʼ. Pakhueʼ e̱e̱ʼnayo yokhueʼ yanʼmaikaʼ. Beʼapiʼ yayok enapiʼ yokhueʼdik yanikaʼ. \v 8 Opudtaj katepiʼ huakkaʼda bayokikaʼdik moʼe̱ne Diosa. Nogda nogda huakkaʼda bayokikaʼdik moʼe̱ne. Ayaʼda boʼpakikaʼnig bayokdik moʼe̱ne. Ken ayaʼda boʼpakikaʼnig to̱e̱dik moʼe̱ne kenpaʼti opud nogomeytaj batihuapokikaʼdik moʼe̱po kenpaʼti bayokikaʼdik moʼi̱kaʼapo. \v 9 Apagbaʼte \q1 Paiʼda hua̱e̱ʼeri aratbuttaj beʼapiʼ huakkaʼ eʼbayokikaʼnayo aratbuta kentaj okkahuehueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Apagbaʼa kenpaʼ oaʼ. \m Opudomey sonnopoʼda moʼe̱po eʼbayokikaʼnayo Diosa okkahuehueʼ moʼe̱a̱po. \v 10 Batukeʼdik kaʼnikeʼpo Diosa huakid oʼbayokikaʼ. Kenpaʼti aypo oʼbakerekaʼikaʼpo oʼbayokikaʼ. Huakkaʼ oʼbayokikaʼnok ken nogtaj nogtaj bayokikaʼdik moʼe̱po kenpaʼti nogtehuapaʼ huadakaʼda manigkikaʼdik moʼe̱ne. Paiʼda hua̱e̱ʼeri aratbuttaj huakkaʼ bayokikaʼdik moʼi̱kaʼne. \v 11 Huakkaʼ aʼbayokikayaʼpo huakkaʼda moʼmato̱i̱kaʼapone. Huakkaʼ huakupe moʼbayokaponok paiʼda Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeria o̱ʼnen huakupe onʼbaedepo durugda o̱ʼnepo Diostaj dakiti oʼnonaʼapo. \v 12 Konige̱po Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj huakupe eʼbayokdeʼte aypobayoʼ o̱ʼnepopiʼ baeʼdik o̱ʼneapo kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti nogda nogda Diostaj dakitiaʼ oʼnonaʼonhuahuaʼapo. \v 13 Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti nogomeytaj opudomey huakkaʼ eʼbayokdeʼte ayaʼada onʼtiahuaydepo Jesucristoen huadak huaʼa opuda̱ moknopo̱e̱po Diostaj dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼnig moʼtinopo̱e̱a̱pone. Dios huaboroʼda o̱ʼe̱po ayaʼda kaʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Dios ʼurunanada o̱ʼe̱. Kenomeya̱ huakkaʼada onʼbatiaʼpakapo. \v 14 Kenpaʼti opudomeytaj Diosa diʼnanada moʼe̱po ʼuruaʼnanada mogkikaʼne, kenpaʼti Diosa moʼtinepahuiʼpo huadak eʼkikaʼ boʼtihuapokikaʼne. Jerusalén huaknopo̱e̱ʼeria kenda onʼnopo̱e̱depo opudtaj diʼnanada moʼe̱a̱pone. Opudtaj kenpaʼti moʼtionaʼpakikaʼapone. \v 15 Diosa keʼnen diʼnanada e̱ʼta̱e̱ʼtada nogsiʼpotida boʼyokuyate. ʼUrunanada boʼyokuyate. Konige̱po “dakiti Dios,” moʼnonaʼikaʼ. \c 10 \s1 Pablo Jesúsen huataʼmoneri o̱ʼe̱po Diosen huaʼa dakaʼ oʼmanmadikikaʼnok huaknopo̱e̱ʼeria nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼ. \p \v 1 Cristoa aratbuttaj dakaʼ oʼmanaʼikaʼuyate. Kenpaʼti huiyoka manahueʼ o̱ʼi̱kaʼuyate. Cristo oʼmatinepahuiʼpo oʼmanaʼikaʼuy. Do konig Cristonig i̱jje̱po oʼnonaʼne. Huakkaʼ opudtaj ijpakpo oʼnonaʼne. Do Pablo opudere i̱ji̱kaʼpo huiyokaʼ onahueʼ o̱ʼnikaʼne. Bidteda o̱ʼe̱poaʼta Pablo huiyokaʼ berobaʼte oaʼikaʼ. Sueʼada kenpaʼ onʼhuaaʼikaʼ. \v 2 Do huabokerekyoʼda i̱jje̱po Diosen Noki̱re̱g to̱e̱hueʼ i̱jje̱po ijkikaʼnig ijmanaʼikaʼnig sueʼada huabokereka doʼtaj namaʼda menhuaaʼpo. Opudte eʼtiakdeʼte doʼtaj dakhueaʼ huahuaaʼeritaj huiyokada manahueʼdik ka̱e̱ʼpo huiokda onenhueʼdik meʼneʼpo doʼtaj mentihuapok. \v 3 Huabokerektion i̱jje̱po indariyo nogbokerekere i̱ji̱kaʼpo doʼtaj namaʼda huaaʼeritaj makmeʼpukhueʼ i̱ji̱kaʼpo totoʼtaj kenpaʼti totoʼen huanabaʼtaj yo̱gkaʼikay. \v 4 Aratbut pi̱ya̱ʼa̱ kumejte takaʼtaj onʼbarakikaʼ ken konig donayo kahueʼ i̱ji̱kay. Diosen teyda huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼpo huakkaʼtada Diostehuapaʼ ijmanopoʼkoreaʼikay. \v 5 Ken beʼapiʼ huabokereka namaʼda eʼbatiaʼpaknayo “Diostaj oknopo̱e̱hueʼdik yanikaʼ. Cristotaj oknopo̱e̱hueʼdik yanikaʼ.” Kenpaʼ eʼmanaʼnayo Diosa beʼtihuapokne namaʼda onʼmanaʼikaʼnig ayaʼtada ijmanopo̱e̱a̱ʼapoy. Aratbuta namaʼda Diostaj oʼnoknopo̱e̱po kanʼnopoʼkoreʼpo onteʼti Diostaj ʼuruaʼda kanoknopo̱e̱ʼpo kenpaʼti Cristotaj dakaʼ kanʼnigpe̱i̱keʼpo Diosa beʼtihuapokikaʼnok ijmanaʼikaʼapoy. \v 6 Noga̱ Cristotaj dakaʼ boʼpakpo dakhuapada moʼnigpe̱i̱kaʼ opudomey noga̱ nopoʼkorehueʼ e̱e̱ʼnayopiʼ kanʼnopoʼkoreʼpo castiga ijmagkaʼapoy. \p \v 7 Dakaʼ yanʼtiahuaypo kenpaʼti dakaʼ yanʼnopo̱e̱po. Cristoen huamanbatiaʼpakeri i̱jje̱y huakkaʼmona moʼnopo̱i̱kaʼ. Dokon Cristoen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱ yanʼnopo̱i̱kaʼ. \v 8 Opudomey nogi̱ti nogi̱ti Diostaj yanoknopo̱i̱kaʼ nogi̱ti dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ kamanmadikikeʼpo Cristoa meʼtaʼmonaʼuyne. Diosen huaʼa oʼnonikaʼne. Doʼtaj nigpe̱e̱dik meʼnikaʼ nogi̱ti nogi̱ti diga̱ʼda oʼnonikaʼne. Kenda kiriga̱yo̱ʼ oʼnonikaʼpo birahueʼ i̱ji̱kay. \v 9 Huiyokda huadik doʼhua opudtaj onʼnigmadoyaʼnok opudtaj eʼmamepuʼkeadtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. \v 10 “Pabloa nogya̱ʼ oʼmadoyaʼpoaʼta huakkaʼdikda oʼmadoyaʼikaʼ. Huiyokaʼ oʼmadoyaʼikaʼnigʼa i̱yo̱ oroʼere o̱ʼe̱po huiyokda ehueʼ o̱ʼe̱po kenpaʼti oroʼere o̱ʼe̱po sueʼda huadak monaʼikaʼne.” Sueʼada opudomeya̱ doʼtaj onʼhuaaʼikaʼne. \v 11 Bidteda oʼnoke̱po konigda ijnigmadoyaʼikaʼpo opudte ijtiakdepo konigti ijmanmadikikay. Kenpaʼ huaaʼeritaj yanʼmanopo̱e̱a̱ʼ. \p \v 12 Opudomeya̱ noga̱ huataʼda huadak i̱hue̱y onʼtinopo̱i̱kaʼ. Kenomey huadak o̱ʼne do konigti huadak ahueʼ i̱ji̱kay. Kenomeya̱ nogta nogta onʼbatiahuayikaʼpo, “Ken sueʼda huadak o̱ʼe̱, donayo huadaknada i̱jje̱y.” Kenda namaʼda onʼbatiaʼpakikaʼ. Konig huasegda o̱ʼnepo sigpiʼ nopo̱e̱hueʼda o̱ʼnepo oʼdikaʼ. \v 13 Nogda nogda huadakda ijkikamey namaʼda ahueʼ i̱jje̱a̱poy. Kenyoʼda kenda menigkikaʼ Diosa menaʼuynig ijkikay. Opudte Corintoyo yahuatiʼ Diosa menaʼuyne. \v 14 Ke̱yo̱ yahuatiʼ Diosa menaʼuynok ijhuaʼikaʼuy. Jesucristoen huadak huaʼa aʼmanbatiaʼpakyaʼpo ijhuaʼikaʼuy. Opudte Corintoyo Jesucristoen huadak huaʼa opudtaj huakkuruda oʼnonʼbatiaʼpakuyne. Do tiakhued e̱e̱ʼted noga̱ onbatiaʼpakhueʼ moʼu̱y. \v 15 Ke̱yo̱ Diosa taʼmonahueʼ meʼu̱yne kenpaʼti ke̱yo̱ nogbokerekomey onʼmanmadikikaʼdemeʼte. Ke̱yo̱ti huadakda ijkikaʼmey. Donayo ahueʼ i̱ji̱kay. Opud nogi̱ti dakaʼ Jesucristotaj kanoknopo̱i̱keʼpo opudtaj nogi̱ti nogi̱ti eʼmanmadikaʼtaʼ ijpaki. \v 16 Opudtaj nogi̱ti nogi̱ti oʼnonmadikanhuahuaʼdepo nogbayo opudenba adpen bahuahuaʼdik i̱jje̱a̱poy. Kenteda nogomeya̱ Cristoen huadak huaʼa manbatiaʼpakhued eʼnahue̱ʼyo̱ ke̱yo̱ eʼhuaʼtaʼ ijpaki. Ke̱ya̱ʼ noga̱ onʼmanmadikameʼte doakon eʼhuaʼnayo ke̱ya̱ʼ doyoʼda Cristoen huadak huaʼa ijmanmadikaʼmey ahueʼdik i̱hue̱y. \p \v 17 “Huadakda i̱jje̱y.” Kenpaʼti “Huadak ijkikay.” Huataʼda tinopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. “Dios Huairiyoʼda huadakda o̱ʼi̱kaʼ.” Kenpaʼti “Dios Huairi huadakda oʼkikaʼ.” Yanʼnopo̱i̱kaʼpo yadaʼikatiʼ. \v 18 “Huadakda i̱jje̱y.” Kenpaʼti “Huadakda ijkikay,” beʼapiʼ huataʼda eʼhuaikaʼnayo eʼtinopo̱i̱kaʼnayopiʼ. Kennayo Diostehuapaʼ dakhueʼda o̱ʼe̱piʼ. “Huadakda o̱ʼe̱.” “Huadakda oʼkikaʼ.” Beʼtapiʼ Diosada eʼhuaaʼnayo kennayo huadak o̱ʼe̱. \c 11 \s1 Corinto huaknopo̱e̱ʼeria namaʼda huamanmadikaʼeritaj onʼbaeʼpo onʼpe̱i̱kaʼnigʼa Pabloa Corinto huaknopo̱e̱ʼeriere ʼuruaʼnanada oʼkikaʼnok keʼnen eʼmamadikaʼteyoʼda nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼapo. \p \v 1 Sueʼda konig huaseg eapaʼ eʼnonbatiaʼpakpiʼ doʼtaj dakaʼ menʼpe̱e̱ʼ. \v 2 Diosa oʼpaknok opudomeytaj huakkaʼnada ijpakikay. Huakkaʼda diʼda o̱ʼnikaʼne. Opudomeytaj Cristotaj onʼyokapone. Konig muneʼyo̱ to̱e̱pakhued dakhueaʼ kikahuedo̱nig nogbokerektida eʼto̱e̱pako̱nig opudomey Corinto huaknopo̱e̱ʼeri Cristotaj eʼyoktaʼ ijpakikay. Opudomeya̱ dakhueaʼ kikahueʼ moʼe̱po kenpaʼti Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼnok Cristotaj eʼyoktaʼ ijpaki. \v 3 Konig bihuia Evataj namaʼda onaʼuyatenok Eva Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼu̱yate. Konigti opudomeya̱ namaʼda huamanmadikaʼeritaj moʼnigpe̱e̱a̱petpiʼ onteʼti Cristotaj dakaʼ diʼ ehueʼ moʼe̱a̱pet kenpaʼti ʼurunopohueʼada nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱a̱pet. Kenda onʼtimeʼpukene. \v 4 Opud huaknopo̱e̱ʼerite namaʼda huamanmadikaʼeriomeya̱ enhuatiakdeʼte Jesucristoen huadak huaʼa nogpaʼda onʼnopo̱e̱po namaʼda monmadikapet. Jesucristoen huadak huaʼa oroʼomeynayo buttida oʼmanmadikikay konig oroʼ kenomeya̱ buttida manmadikahueʼ o̱ʼnepo. Kenomeya̱ enʼtiakdeʼte opuda̱ boʼpakpo moʼmanigpe̱e̱a̱petpiʼ ijnopo̱e̱po ijmeʼpukey. Kenpaʼti nog noki̱re̱g Diosen Noki̱re̱g ehueʼtaʼ boʼpakapet ijnopo̱e̱po ijmeʼpukey. Konig dakhueaʼ eʼkaʼ kanʼmanopoʼyareʼpo oʼnonmadikikameʼne onʼpe̱e̱nede nogpaʼda eʼmanmadikaʼ eʼnigpe̱e̱taʼ boʼpakapet ijnopo̱e̱po onʼtomeʼpukne. \v 5 Kenomey huabokerek Jesucristoen huataʼmonaʼeri o̱ʼe̱y namaʼda onʼnopo̱e̱po ʼurunanada o̱ʼe̱y huataʼda onʼtinopo̱e̱po. Huadakda o̱ʼnepiʼ. Dokonpiʼ huadak i̱jje̱y. \v 6 Do sueʼda huadak huamanbatiaʼpakeri i̱jje̱nigʼa kenda ijmanmadikikay dakaʼ ijnopo̱e̱y. Diosen huaʼa dakaʼ ijnopo̱e̱y. Kenda opudnayo dakaʼda moʼnopo̱e̱ne. Onteʼti onteʼti kenda opudtaj onʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. \p \v 7 Jesucristoa oroʼtaj aʼmanopoʼyareayaʼpo moʼnigbueyʼuyne. Kenda ijhueʼda oʼnonbatiaʼpakonhuahuaʼuyne kenpaʼti oʼnonmadikaʼonhuahuaʼuyne. Katetehueʼ opudtaj oʼnonmadikaʼonhuahuaʼuyne. Kenda o̱gkikaʼpo namaʼda nigkahueʼ o̱ʼnuyne. Opudomey Diostaj dakaʼ eknopo̱i̱kataʼ onʼtipakuyne. Opudte huadakda moʼe̱ onʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. Do sueʼda i̱jje̱po onʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼuyne. \v 8 Opudomeytaj katetehueʼ aʼmanmadikikayaʼpo nog huaknopo̱e̱ʼeria huakupe menyokikaʼuyne. Opudtehuapaʼ kenomeytaj konig eʼbaktiparatpaʼ oʼnokikaʼuyne. \v 9 Do opudere o̱ʼi̱kameʼne kenpaʼti menokapiʼ aypobayoʼ huakupebayoʼ i̱jje̱depo “Beyok,” opudomeytaj onahueʼ o̱ʼnikameʼne. Macedonia huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy eʼtiakdeʼte aypoere huakupeere doʼtaj beyokikaʼuynok. Aypopiʼ huakupepiʼ opudomeytaj beyok onahueʼ o̱ʼnikameʼne. Kenpaʼti beyok onahueʼ o̱ʼnikaʼapone. \v 10 Jesucristoen huaʼa buttida o̱ʼe̱ ijnopo̱e̱po Cristoen huadak huaʼa opudtaj oʼnonbatiaʼpakikaʼpo huakupepiʼ aypopiʼ beyok onahueʼ o̱ʼnikaʼne. Ayaʼda huabada Acaya huadaribayo aypo huakupepiʼ beyok onahueʼdik o̱ʼnikaʼapone. Konige̱po durugda i̱ji̱kay. \v 11 Opudtaj huakkaʼ diʼ o̱ʼnepo opuden huakupe bakbaehueʼ o̱ʼnikameʼpo “Pabloa oroʼtaj diʼ ehueʼ moʼe̱ne,” ahueʼ yaneʼ. Huakkaʼda doʼa diʼ o̱ʼnene. Diospiʼ oʼnopo̱e̱. \p \v 12 “Konig Pabloa oʼkikaʼ oroʼ konigti oʼkikay.” Kenomeya̱ namaʼda huamanbatiaʼpakeria namaʼda onʼbatiaʼpaknigʼa kenpaʼtion kahueʼdik o̱ʼnikaʼ. Onteʼti namaʼda manbatiaʼpakhueʼdik kaʼneʼpo huakupe menyok ahueʼ i̱ji̱kaʼapoy. \v 13 “Jesucristoen huamataʼmonaʼeri o̱ʼe̱y.” Kenomeya̱ huabokerek namaʼda o̱daʼnigʼa Jesucristoen huamataʼmonaʼeri ehueʼ o̱ʼne. Namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼnikaʼpo “Oroʼ Jesucristoen huamataʼmonaʼeri o̱ʼe̱y,” namaʼda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ onʼpakikaʼ. \v 14 Kenomeya̱ namaʼda huamanmadikaʼeria namaʼda onʼmanikaʼnigtaj doʼtaj okmeʼpukehueʼ meʼnene. Konigti totoʼ huairi huadaknanada i̱jje̱y namaʼda oʼmanaʼikaʼ. Konig Diosen jeyda huataʼmonaʼeri i̱jje̱y totoʼa namaʼda oʼmanaʼikaʼ. \v 15 Konige̱po oroʼ huadakda o̱ʼe̱y kenpaʼti huadakda oʼkikay. Namaʼda huamanmadikaʼeriomeya̱ totoʼ huairien huanabaʼ o̱ʼnepo namaʼda eʼmanopo̱e̱a̱ʼikataʼ onʼpakikaʼ. Namaʼda huamanopo̱e̱a̱ʼeri o̱ʼnenok Diosa castiga oʼmagkaʼapo. \s1 Pablo Jesucristoen huataʼmonaʼeri o̱ʼe̱po paiʼda oʼnopoʼunhuahuaʼuyate. \p \v 16 Onteʼti oʼnonaʼpone. Pablo huasegda o̱ʼe̱ opuda̱ oknopo̱e̱hueʼ meneʼ. Huaseg o̱ʼe̱piʼ eknopo̱e̱piʼ huataʼda ijtiaʼpakapoy kenda doʼtaj meʼnigpe̱e̱ʼ. Konig huasego̱nig i̱jje̱po do huataʼda ijtiaʼpakapoy. Huadakda i̱jje̱po huadakaʼ ijkikay huataʼ ijtiaʼpakapoy. Opudomeya̱ meʼnoknopo̱e̱ʼpo kenpaʼ sueʼpiʼ huataʼ ijtiaʼpakapoy. \v 17 Cristoa onahueʼtada ijjay. Konig huaseg e̱ʼe̱a̱dapiʼ huadakda i̱jje̱po huadakaʼ ijkikay huataʼda ijtiaʼpaki. \v 18 Huakkaʼ nogomey huadakda i̱jje̱po huadakaʼ ijkikay opudtaj boʼhuaaʼikaʼ. Dokon konigti huadak i̱jje̱y huataʼ ijtiaʼpakapoy. Huadakda i̱jje̱po huadakaʼ ijkikay huataʼ ijtiaʼpakapoy. \v 19 Oroʼ huakkaʼda oʼnopo̱e̱y opud huataʼda moʼtinopo̱e̱po huasegtataj durugteda moʼmape̱i̱kaʼ. \v 20 “Doʼtaj mentihuapokikaʼ.” Namaʼda huamanmadikaʼeria opudtaj monaʼikaʼ. Beyok huakupe namaʼda huamanmadikaʼeria monaʼikaʼ. Opudtaj namaʼda o̱gkikaʼ. Dakhueʼda moʼe̱. Opudtaj monaʼikaʼne. Opudtaj boʼpebasikaʼ. “O̱gkikaʼnig kenpaʼda yanʼbatik.” Namaʼda huamanmadikaʼeritaj opuda̱ manahueʼ moʼe̱. \v 21 Ijmeʼpukpo ken konig opudtaj o̱gkahueʼ i̱ji̱kamey. Ijbiraʼpo opudtaj oʼnonaʼne. \p Huadakda i̱jje̱y kenomey namaʼda huamanmadikaʼeria huataʼda onʼtiaʼpakikaʼ. Dokon konigti huadak i̱jje̱y aʼdik i̱jje̱nigʼa konig huasego̱nig i̱jje̱po oʼnonaʼapone. \v 22 Kenomey namaʼda huamanmadikaʼeri hebreo huaʼate huaaʼpakeri ya̱ʼnepiʼ. Do kenpaʼti hebreo huaʼate huaaʼpakeri i̱jje̱y. Israel aratbut ya̱ʼnepiʼ. Do kenpaʼti Israel aratbut i̱jje̱y. Abrahamen huayayo ya̱ʼnepiʼ. Dokon Abrahamen huayayo i̱jje̱y. \v 23 Kenomey Cristoen huanabaʼ ya̱ʼnepiʼ. Sueʼda huadak huanabaʼ o̱ʼnenigʼa donayo Cristoen huanabaʼ i̱jje̱po huadakda i̱jje̱y. In ijjaʼpo konig huaseg eapaʼ ijjay. Namaʼda huamanmadikaʼerinayo sueʼda o̱gkadhuahuameʼ, donayo huakkaʼda ijkadhuahuaʼmey. Kenomeytaj suhuigdapiʼ eʼpidbianig onʼmabitbitonhuameʼte. Doʼtaj huakkaʼda eʼpidbianig moʼbitbitonhuameʼne. Huabakuda̱ʼ jakyo sueʼda onʼbakuda̱meʼ. Doʼtanayo huakkaʼda megkudi̱kameʼne. Nogok nogok donayo huakkaʼda huabueydikte i̱ji̱kaʼuy. \v 24 Nogok nogok huabaniga̱a̱ʼ judío aratbuta meʼbitbitmeʼne. Treinta y nueveaʼ meʼbitbitmeʼne. \v 25 Bapaaʼ hue̱ypaʼa menbitbitmeʼne. Nogmeʼnoetida huida̱ menpaeaʼuyne. E̱ʼpo̱gte kusiʼpetoneʼte ehuaʼte kusiʼpetoneʼa̱ mentaʼkotuyne. Bapaaʼ mentaʼkotuyne. E̱ʼpo̱gtoneʼyo̱ ijtaʼkotaymey. Nogtiaʼ eksik nogtiaʼ huameʼnoe kusiʼpe eʼtaʼkotdeʼte kusiʼpeente ijbetonhuamey. Ijkubodhuamey. \v 26 Cristotaj ijnigpeonhuahuaʼikaʼpo nogda nogda huakkaʼ jakyo ijhuaʼudhuahuikamey. Ke̱ya̱ʼ taʼkotdikda nogda nogda huiyokhue̱da hua̱hue̱ yoktegonhuamey. Dagte ke̱yo̱ huabereeri e̱ʼnikaʼyo doʼtaj okberediktada ijhuaʼudhuahuikamey. Nogyo̱ nogyo̱ huiyokda judío aratbutyo doʼhued aratbutyo i̱jjunhuahuikamey. Ke̱yo̱kon nog aratbut huiyokda e̱ʼneʼtada i̱jjunhuahuikamey. Huakkaʼ jakyo aratbutpiʼ doʼtaj dakhueaʼ o̱gkaʼdikpiʼ e̱ʼneʼtada i̱jjunhuahuikamey, kenteda jakbahueʼyo doʼtaj huiyokda o̱gkaʼdikpiʼ e̱ʼneʼtada i̱jjunhuahuikamey, huiyokda e̱ʼpo̱g taʼkotdik e̱e̱ʼtada yoktegikamey, kenpaʼti huamaʼbuy hueretda ehueʼ doʼtaj o̱gkaʼdikpiʼ e̱ʼneʼtada i̱jjunhuahuikaʼmey. \v 27 Cristotaj ijnigpe̱i̱kaʼpo huakkaʼaʼda ijnigbaadhuahuamey. Kenpaʼti sikyotion ijkadhuahuikamey. Sueʼpiʼ ijtayʼikamey. Nogya̱ʼ nogya̱ʼ ijkusitokonhuahuamey kenpaʼti maymaytaʼ ijjadhuahuamey. Nogok nogok aʼtionaʼpakyaʼpo bapehueʼ i̱ji̱kamey. Nogok nogok ijjujuʼpakonhuahuamey. Sueʼda yudtaj ijto̱i̱kamey. \p \v 28 Kenda kenpaʼti nogda nogda paiʼda ijnopoʼunhuahuaʼpo kenpaʼti ayaʼda Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj ijmatimepuʼkikay. Menpaʼti dakaʼ Jesucristotaj yanʼnigpe̱i̱kapet ayaʼmeʼnoeteda ijnopo̱e̱po ijmatimepuʼkikay. \v 29 Opud beʼapiʼ sueʼda eknopo̱e̱ʼnayo namaʼda ekaʼnayopiʼ kenomeytaj ijmatinepahuiʼpo. Kenokaʼ beʼapiʼ opud huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼ eʼtokaʼnayo ijhuadiaypo kenpaʼti ijtibiraʼapoy. \v 30 Do huadakda i̱jje̱y huataʼda tinopo̱e̱ʼdik e̱e̱ʼnayo tey ehueʼ i̱jje̱po, Diostaj paiʼda ijnignopoʼe̱po ijtiaʼpakapoy. \v 31 Dios Huairi Jesucristoen huaoj huadakda o̱ʼe̱po kenpaʼda huadakda oʼkikaʼ. Aratbuta kenpaʼ tiaʼpakikaʼdik o̱ʼne. Diosa buttida oaʼ meʼtinopo̱e̱ne. \v 32 Damasco huakkaʼ jakyo do e̱ʼu̱yte sorotataj doʼtaj huabakuda̱ʼ jakyo aʼtohuayaʼpo huairi Aretasen gobernador huairia sorotatataj doʼtaj Pablotaj kaʼdukeʼpo oʼmataʼmonaʼuyate. Huakkaʼ jak kuru huid jekbirik huakbogpete Pablotaj kaʼdukeʼpo oʼmataʼmonaʼuyate. Pablo aʼmonyaʼpo jekbirik huakbogpete eʼo̱ro̱knayo sorotataa tohuaʼdik o̱ʼnenigʼa \v 33 huakkaʼ jakyaʼ jekbirik ventanayaʼ kusogtoneʼte doʼtaj jekbirik kurupen meʼnonhuarakaʼuyne. Huakkaʼ jak jekbirik kurupen eʼnonhuarakaʼdeʼte ijmakmonʼuy. \c 12 \s1 Kurudyo̱ Diosenbayo Pabloa oʼtiahuayʼuyate. Diosa Pablotaj ʼurunanada oʼnopo̱e̱a̱ʼuyate. \p \v 1 Huadakda i̱jje̱y beʼapiʼ huataʼda eʼtiaʼpaknayo huadak ehueʼ e̱ʼe̱a̱da huadakda i̱jje̱y donayo huataʼda tiaʼpakdik i̱jje̱y. Kurudyo̱ Dios o̱ʼi̱kaʼpo beʼtiahuayaʼuyne kenpaʼti Dios Huairia ʼurunanada meʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. \v 2-3 Aʼnenda catorce huabayok kurudyo̱ kente Dios o̱ʼi̱kaʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ beʼtobehuikuyne. Cristotaj yoknopo̱i̱kaʼuynok beʼtobehuikuyne. Hua̱so̱ʼdapiʼ noki̱re̱gpiʼ kurudyo̱ beʼtobehuikuyet nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. Diosanayo oʼnopo̱e̱. \v 4 Paraíso ʼurubayo kurudyo̱ kenteda Diosere ayaʼda Diosen huabaktieʼeaʼeria durugnanada o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Ke̱yo̱ Diosa beʼtobehuikuyne. Ke̱ya̱ʼda Diosen huaʼa ijmape̱e̱ʼuy. Kendikti nogomeytaj manahueʼ yanikatiʼ. \v 5 Paraíso ijhuaʼuypo huadakda i̱jje̱y tiaʼpakdik e̱ʼe̱a̱da huadakda i̱jje̱y tiaʼpakhueʼ i̱jje̱po tey ehueʼ i̱jje̱nigtaj ijtiaʼpakapoy. \v 6 Huadakda i̱jje̱y kenpaʼti dakaʼ ijkikay huataʼda eʼtiaʼpaktaʼ eʼpaknayo huataʼ tiaʼpakdik i̱jje̱y. Namaʼda tiaʼpakhueʼ i̱jje̱po huataʼda buttida ijtiaʼpakikay. Huadakda i̱jje̱y. Dakaʼ ijkikay tiaʼpakdik e̱ʼe̱a̱da kenpaʼ tiaʼpakhueʼ i̱jje̱y. Huadakda i̱jje̱y. Huadakda ijkikay. Aratbuta tinopo̱e̱hueʼ meʼneʼpo manahueʼ i̱jje̱y. Kenyoʼda kenda doʼtaj menʼtiahuaypo kenpaʼti menʼpe̱e̱po kenda menʼtinopo̱e̱ʼ. \p \v 7 Kurudyo̱ kenda ijtiahuayʼuynigtaj kenpaʼti ijpe̱e̱ʼuynigtaj ʼurunanada o̱ʼu̱ynok huadakda do i̱jje̱y do huataʼda tinopo̱e̱hueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo paiʼda nopo̱e̱ʼdik i̱ji̱kay. Konig eʼpida eʼtiokhuedpaʼ huanopoyaʼ i̱ji̱kay. Kenda kakeʼpo Diosa oʼpakmeʼnok totoʼen huataʼmonaʼeria behuatiakmeʼne. \v 8 “Huakkaʼ paiʼda ijnopoʼunhuahuikaʼpo doʼtaj beʼyareʼpo totoʼen huataʼmonaʼeritaj mekmaenaʼ.” Jesús Huairitaj bapaaʼ huataʼda ijnigtionaʼpakmeʼnigʼa \v 9 “Ontaj diʼ o̱ʼi̱keʼne. Kenpaʼda diʼ o̱ʼe̱po nog pakhueʼdik o̱ʼe̱nok aratbut tey ehueʼ e̱e̱ʼnayo doa teyda i̱jje̱po batiahuayaʼdik i̱ji̱kay.” Jesús Huairia menaʼuynok ken tey ehueʼ i̱jje̱po durugda i̱jje̱po Dios teynanada o̱ʼi̱kaʼ batiahuayaʼdik i̱ji̱kay. \v 10 Konige̱po tey ehueʼ i̱jje̱po durugda i̱jje̱y. Aratbuta dakhueaʼ doʼtaj enʼtidikeʼte durugda i̱jje̱y. Sueʼda aypo ijto̱e̱po eʼkusitokpiʼ durugda i̱jje̱y. Jesucristotaj ijnigpe̱i̱kaʼnok aratbuta dakhueaʼda menogkaʼnok durugda i̱jje̱y. Jesucristotaj yoknopo̱e̱po paiʼda ijnignopoʼe̱po durugda i̱jje̱y. Konige̱po kenokaʼ tey ehueʼ i̱jje̱nok Diosa beʼteypakaʼne kenpaʼti beʼtihuapokne. \s1 Corinto Jesucristoen huabaktieʼeaʼeritaj Pabloa oʼmatimepuʼkeʼuy \p \v 11 Doʼtaj huadakda tiaʼpakdik e̱ʼneʼtada konig tiaʼpakhueʼ o̱ʼnemeʼnok konig opudere huadakda ijkikaʼuy huasego̱nig huataʼda opudtaj madoyaʼdik i̱jje̱y. Dopiʼ sigda huadak e̱e̱ʼpiʼ inomey ʼurunanada huamanmadikaʼeri huadak o̱ʼne moʼtinopo̱e̱piʼ dokon huadak i̱jje̱y yanʼnopo̱e̱ʼ. \v 12 Diosa beʼteyaʼnok opudere ʼuruaʼda onʼnigkadhuahuikaʼuyne. Konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱nok ijkikaʼuy. Ijbayareaʼuy. Konig aratbuta tiahuayhued o̱ʼnikaʼnig doa onʼnigkaʼuyne. Eʼkaʼte, “kaʼtihuay” opudomeya̱ onʼdaʼuy. Do Jesucristoen huamataʼmonaʼeri i̱jje̱y. Kenda opudomey kanʼnopo̱e̱ʼpo konig Dios eʼkaʼpaʼ ʼuruaʼda oʼnigkikaʼuyne. Opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeriere i̱jje̱po kenda onʼnigkadhuahuikaʼuyne. \v 13 Nog huakkaʼ jakyo nog Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj Jesucristoen huadak huaʼa dakaʼ ijmanmadikikaʼuy. Opudtakon konigti dakaʼ onʼmanmadikikaʼuyne. Kenomeya̱ huakupe boʼyokikaʼuy. Opudtanayo “Huakupe yokhueʼ meneʼ,” oʼnonaʼuyne. Opudomeytaj namaʼda enaʼnayo doʼtaj bekkahueaʼ. \p \v 14 Onteʼti opudtaj aʼbataʼhuadunhuahuayaʼpo ijhuahuaʼapoy. Bapaaʼ ijhuahuaʼapoy. Enʼmandikayoʼda huakupepiʼ beyok onahueʼada oʼnoke̱a̱pone. Opuden huakupe pakhueʼ i̱jje̱po Jesucristotaj opuda̱ dakaʼ eknopo̱e̱ʼ kenpaʼti doʼtaj dakaʼ eʼpe̱e̱taʼ kenyoʼda ijpaki. Doa huakkuruda Jesucristoen huadak huaʼa oʼnonbatiaʼpakpo oʼnoknopo̱e̱a̱ʼuyne. Konige̱po do konig opud huaknopo̱e̱ʼerien huaojonig onʼta̱e̱ne. “Huakupe beyok, doʼhuedsiʼpo,” onahueʼ o̱ʼnikaʼne konige̱po huaojomeyapiʼ huasiʼpotaj onʼbayokikaʼ. Huasiʼpoanayo huaojomeytaj bayokhueʼdik o̱ʼnikaʼ. \v 15 Do konig opudomeyen huaojonig i̱jje̱po opudomeytaj huakkaʼnanada onʼpakne. Ijpakpo opudtaj katetehueʼ onʼmanmadikanhuahuaʼapone kenpaʼti onʼtihuapokonhuahuaʼapone. Nogi̱ti nogi̱ti Jesucristotaj kanoknopo̱e̱ʼpo Diosere kanʼnoeonhuahuikeʼpo onʼtihuapokonhuahuaʼapone. Opudtaj nogi̱ti nogi̱ti diʼ o̱ʼnikaʼnigʼa doʼtaj diʼ o̱ʼnenok nogi̱ti nogi̱ti diʼ ehueʼ menikaʼ, ijnopo̱e̱po. \p \v 16 “Pabloa oroʼen huakupe okbaehueʼ moʼu̱yne.” Opudomey beʼapiʼ yanʼbatiaʼpakapetnigʼa “Pabloa nogpaʼda oroʼtaj dakhueaʼ mogkaʼpo konig namaʼda mogkaʼuyne.” Yanʼbatiaʼpakapetpiʼ. \v 17 Kanʼmanmadikeʼpo huabokerektaj opudte ijnigmataʼmonaʼuy. Opudomeytaj namaʼda kamagkeʼpo bataʼmonahueʼ o̱ʼnuyne. Opuden huakupe pakhueʼ o̱ʼnepo okbaehueʼ o̱ʼnuy. \v 18 “Corintoyo huaknopo̱e̱ʼeritaj yanʼbahuahuatiʼ.” Titotaj nog huaknopo̱e̱ʼerieretaj ijmanaʼuy. Titoa namaʼda magkahueʼ moʼmaeʼuy. Tito doere konigti oʼnopo̱i̱kay kenpaʼti konigti oʼkikay. \p \v 19 “Pablo huadakda o̱ʼe̱.” Opudomeya̱ doʼtaj kanʼtiaʼpakeʼpo huataʼda dakaʼ oʼbatiaʼpak opudomeya̱ namaʼda onʼtinopo̱e̱tpiʼ. Kenpaʼ tinopo̱e̱hueʼ meneʼ. Diosa beʼtiahuayikaʼne Jesucristotaj yoknopo̱e̱po opudtaj onʼnigmadoyaʼne kenpaʼtiʼ konige̱po opudomey Diostaj nogi̱ti nogi̱ti kanoknopo̱e̱ʼpo Jesucristotaj yoknopo̱e̱po onʼnigmadoyaʼne, huadiʼda egomey pogomey. \v 20 Opudtaj ijhuahuaʼapoy. Onʼhuatiakdepo kenda opudomeya̱ boʼkikaʼnok doʼhua pakhueʼdikpiʼ o̱ʼneapet ijmeʼpuki. Kenpaʼti doʼhua onʼhuatiakdepo kenda doʼhua oʼnogkaʼapetnig opudomeykon kenda pakhueʼ moʼe̱a̱pet. Kenda onʼtomepuʼkene Doʼhua enʼhuatiakatodeʼte opuda̱ nogtaj nogtaj i̱ghuaʼda moʼmanaʼpakapetnok onʼtomepuʼkene. Doʼhua enʼhuatiakatodeʼte opuda̱ nogtaj nogtaj dig moʼbahuahuayapetnok onʼtomepuʼkene. Enʼhuatiakatodeʼte opuda̱ dig moʼmahuanopo̱e̱a̱petnok onʼtomepuʼkene. Enʼhuatiakatodeʼte huataʼda huakkaʼ boʼeretpakikapetnok onʼtomepuʼkene. Doʼhua enʼhuatiakatodeʼte ayaʼda onʼpe̱e̱po huayahuaya dakhueaʼda moʼbahuaaʼapetnokpiʼ onʼtomepuʼkene. Enʼhuatiakatodeʼte nogtaj nogtaj moʼmanmahui̱ʼi̱apetnok onʼtomepuʼkene. Doʼhua enʼhuatiakatodeʼte opudomeya̱ huataʼda huakkaʼ diʼnanada i̱jje̱y moʼnopo̱e̱a̱pet onʼtomepuʼkene. Enʼhuatiakatodeʼte aratbuta onteteyoʼ dakhueaʼda yanʼmagkaʼapet ijnopo̱e̱po opudtaj onʼtomepuʼkene. \v 21 Kenpaʼti opudomeyte onteʼti enʼhuatiakatodeʼte opuda̱ sueʼda aʼnen dakhueaʼda boʼkikaʼdepo nopoʼkoreahued moʼe̱po kenpaʼti nogomeya̱ eʼbokerekbo o̱gkaʼpo eʼmuneʼboʼ o̱gkaʼpo nogtaj nogtaj onʼbakdejpo Diostaj dakhueaʼda o̱gkikaʼpo do enʼhuatiakdeʼte opudomeytaj diga̱ʼda okbiraʼdik i̱jje̱a̱petpiʼ, huakkaʼda huikdik i̱jje̱a̱petpiʼ. Kenda ijmeʼpuki. \c 13 \s1 Dakaʼ ya̱gʼkikatiʼ Pabloa oʼmaboroaypo kenpaʼti saludos oʼmanigdiktaʼmonaʼuyate. \p \v 1 Onteʼti opudtaj ijhuahuaʼapoy. Bapaaʼ ijbahuahuaʼapoy. Aʼbataʼhuadunhuayapo ijbahuahuaʼapoy. Huaknopo̱e̱ʼeri dakhueaʼ ekaʼnayo castiga ijmagkaʼapoy. Huaknopo̱e̱ʼeri dakhueaʼ eʼkaʼdeʼte kentaj castiga ka̱gkeʼpo dakhueaʼ oʼkaʼ bapapiʼ bottapiʼ bahuaaʼdik o̱ʼne. \v 2 Opudomeya̱ nogte dakhueaʼda bokaʼuy. Diostaj nigpe̱e̱hueʼada dakhueaʼda bokaʼuy. “Yanʼnopoʼkoreaʼ, dakhueaʼ eʼkaʼ yanʼbatik,” oʼnonaʼuy. Bottaaʼ opudtaj onʼtaʼhuadunhuahuaʼpo “Yanʼnopoʼkoreaʼ dakhueaʼ eʼkaʼ yanʼbatik,” oʼnonaʼuyne. Oy opudtaj taʼhuade̱hued i̱jje̱po onteʼti konigti oʼnonaʼne. Do onteʼti enʼhuatiakdeʼte kenomeyerea nogomeyerea nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti dakhueaʼ eʼkaʼ batikhueʼ e̱e̱ʼnayo castiga oʼnogkaʼapone. \v 3 Cristoa menaʼnok ijmaboroayikay kenda eʼnopo̱e̱ʼtaʼ boʼpaknok dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa castiga e̱gkadeʼte moʼnopo̱e̱a̱po. Cristoa opudtaj e̱gkaʼte teynanada o̱ʼe̱po moʼnopoʼto̱i̱kaʼ. \v 4 Huabokereka Cristotaj hue̱ypa cruzte eʼarakte konig teyhueʼ e̱e̱ʼtada oynayo Dios teynanada o̱ʼe̱po Cristotaj oʼnoeanhuahuikaʼ. Konig Cristo teyhueʼ o̱ʼu̱yate. Oroʼ kenpaʼti teyhueʼda o̱ʼi̱kay. Opudtaj aʼtihuapokyaʼpo kenpaʼti aʼmanmadikayaʼpo Cristotaj dakaʼ oknopo̱e̱nok Diosa moʼnopoʼto̱e̱po moʼnopoʼteypakaʼnok ʼurunanada oʼnoikay. \p \v 5 “¿Menpaʼ do dakaʼ Jesucristotaj yoknopo̱e̱?” Dakaʼ o̱ʼnada yanʼnopo̱e̱ʼ. “¿Menpaʼ Cristotaʼ dakaʼ ijnigpe̱i̱kaʼ?” Dakaʼ onda yanʼnopo̱e̱ʼ. “¿Menpaʼ hueretda Diosen huabaktieʼeaʼeri i̱jje̱?” Dakaʼ onda yanʼnopo̱e̱ʼ. Dakaʼ eknopo̱e̱ʼnayo Cristoa opudennopoʼ oʼnopoʼto̱e̱po hueretda Cristoen o̱ʼe̱y nopo̱e̱ʼdik moʼe̱. \v 6 Cristotaj yoknopo̱i̱kay kenpaʼti Cristoa meʼnopoʼto̱i̱kaʼne. Buttida ijjay. Kenda opudomeya̱ eknokottaʼ ijpaki. \v 7 Opudomey dakhueaʼ kahueʼ kaʼnikeʼpo ijmanigtionaʼpakikay. Cristotaj yoknopo̱e̱po buttida ijjay kanʼnopo̱e̱ʼpo konige̱po kenpaʼ nigtionaʼpakhueʼ i̱jje̱y. Opud dakhueaʼ kahueʼ e̱ʼnikaʼtaʼ ijpaki. Pabloa ʼuruda oknopo̱i̱kaʼpo kenpaʼti huadakda o̱ʼi̱kaʼ doʼtaj kanʼbatiaʼpakeʼpo manigtionaʼpakikahueʼ i̱jje̱y. \v 8 Cristotaj moʼnigpe̱i̱kaʼpo buttida eʼhuaaʼnayo castiga o̱gkahueʼdik i̱jje̱y. Cristotaj nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱po buttida eʼhuaaʼnayo castiga o̱gkaʼdik i̱jje̱y. \v 9 Castiga o̱gkahueʼdiko̱nig i̱jje̱po konig huiyok ehueʼ i̱jje̱y kenpaʼti opudomey Diostaj dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼpo konig Diostaj teyda moʼe̱nok menokiti durugda i̱ji̱kaʼapoy. Opudomey nogi̱ti nogi̱ti ʼuruaʼnanada kaʼnigpe̱i̱keʼpo ijmanigtionaʼpakikay. \v 10 Dakhueaʼ huakaʼeritaj huiyokaʼ maboroaydik i̱ʼe̱, castiga o̱gkaʼdik i̱ʼe̱ Jesús Huairia menaʼuyne. Do yo̱kye̱depo huiyokaʼ maboroayhueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo huahued i̱jje̱poed dakaʼ ijmanigmadoyay. Opuda̱ nogi̱ti nogi̱ti kanoknopo̱e̱ʼpo kenpaʼti okbatikhueʼ kaʼneʼpo Jesús Huairia menaʼuyne. \p \v 11 Kenyoʼda onʼnigmadoyaʼne, egomey, pogomey. Yanʼdurugpak, dakhueaʼ ekaʼnayo yanʼnopoʼkoreaʼ, nogi̱ti nogi̱ti Jesucristotaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Doʼtakon mennigpe̱i̱kaʼ. Nogtaj nogtaj bahuadiayhueʼ yanikaʼ. Nogtaj nogtaj yanʼmanopoʼnoeya̱ʼ. Dios diʼ oʼmaikaʼpo huamanoeya̱ʼikaʼeri o̱ʼe̱po opudere kaʼnikeʼ. \v 12 Nogtaj nogtaj diʼda yanʼmaepo huayahuaya yanʼmabajbaj. \v 13 Ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuya saludos onʼmanigdiktaʼmonaʼ. \p \v 14 Jesucristo Huairia opudtaj dakaʼ boʼtihuapokikeʼ. Diosa diʼ moʼmaikeʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ opudtaj kamanopoʼto̱i̱keʼ.