\id MAT -Matthew NT2088 Alamblak Edmiston 3-Sep-2003 \h Matyu \toc1 Matyur dwandfamo gutnius mrokfot \toc2 Matyu \mt1 Matyur \mt2 dwandfamo gutnius mrokfot \is1 Barkof kfo nuhas mrokfot \ip Ndart Matyur wandfamo gutnius mrokfom yorhwa gonbornget. Gutnius mrokfom yorhwa gonborngm, 4-pela gonborngm gutnius mrokfom korhm. Ndar gonborngm Jisasr ndar bbinysoft nia tohmo yuharoh kfo tndh mrokfom korhm. Ndar Matyur wandfamo gutnius gonborngtn nyingako myorhekwot. Ndar barkof gonborngt yorhwa mrokfom Jisasr Mariat hiyaumo yuhat yo Jisasr nohmo yuhati ee ror tfit sinyahato hefenr muhmo yuhathu kfo nuhas mrokfom korhmt ndar Matyu gonborngt. \ip Bingot Bro Nkifrarhu profetm kfomo mrokfom nkifram yakitohmoa gonborngtn hta bugamomm. Kfo hna memoum, “Kto Isrerroh Bro Nkifrarpno yiyuk yihotat wom yimar nieruharn tfit yak htakhirahrm.” Nd rom kfo htamo mrokfot nhai furarmomt. Yafothett rhumott. Nd rom kfo memo yimar nierahr, to Jisas Kraisr niamor. Nd Jisas Kraisr niahato ror hingrnamo hingrnefm ndar Matyu gonborngtn hti hik bugarahnm. Nd Bro Nkifrarhu profetm kfo pthamo mrokfom, yafothet bugam rhumom. Wahtitwanm nd mrokfom korhm Matyu 1.22-23, yo 2.4-6 yo 2.14-15 yo 2.23 yo 4.13-16 yo 8.16-17 yo 12.15-21 yo 13.34-35 yo 21.2-5 yo 21.16 yo 26.24 yo 26.31 yo 26.54 yo 27.6-10. \ip Yo wom mrokfot Matyur dkfomot, Bro Nkifrarhu kingdomkfot kfo pthamor. Bro Nkifrar kangr, “Ndar bbinysof thof bugam atohukatohkahann tuhan yindar bugam nanrpayanhu dukefrpar hikrahm.” Ndnettn Jisas Kraisr fak marnyamort yimaroh Bro Nkifrarpno yiyuk yihotat. \ip Matyu gonborngt yorhwa mrokfom, Jisasr pthamoam, nmbuha nmbuha rhu hanitm. Barkof mrokfo nmbuhat htirahnt sapta 5 pthaknimortn sapta 7 mptha tmbhomort (5-7). Nd saptaroh mrokfom Jisasr yura wom kminysoft tohhato dkfo pthamo mrokfomn korhm. Bok met yindarim yi wany yakitohmotm yirmoh mrokfom hemorm. Yo wom mrokfo nmbuhat sapta 10 korht. Nd saptakfote, disaiperm yak hta hanyhato rom hingrnayuk hingrnefm, rom yakyuk krhopam, o rom finji finji tohkfot, ndm kfo ptha nuhasmorm. \ip Yo wom mrokfo nmbuhat sapta 13 korht. Nd saptakfot kfo nhombra mrokforpam korhmt. Bro Nkifrarhu kingdomkfot Jisasr kfo pthamohat, mimn, wit yukhamn, yispamn, kipr bebtn, nd ndmn kfo nhombramor. Yo wom mrokfo nmbuhat sapta 18 korht. Nd saptakfot Jisasrhu tu disaiper mif rhunefthu mrokfom tu Jisasr kfomorm. Wuroh mrokfo nmbuhat sapta 24-25 korhm. Nd saptafhu mrokfom wuroh yihar rhuruha nefm Jisasr kfo pthamor. \ip Ndar buk Matyukfot wandfayuk yimarhu yufat nhai htarmomt. Be kfo kangmt “Matyur Wandfayuk Gutnius Mrokfom”. Ka nd sapta 9.9-13 kfo pthamo takis yakmoa yima Matyur dukahato, ror kfo memom, rorn wandfamort. Ndt be wom yimaroh dukefet. Tu nd Matyu gonborngt wandfa mifyuk yimarhu yufat nhai frhikakrmomt. \c 1 \ms1 Jisasr niamo yuhat \mr (Sapta 1.1—4.16) \s1 Jisas Kraisrhu frikef yuhathu nkifraroh yufam \r (Luk 3.23-38) \p \v 1 Ndarm Jisas Kraisrhu nkifraroh yufayem. Jisasr Defit frikef yuhat niamor, tfit Defitrn Abrahamrhu frika yuhat niamor.\f + \fr 1:1 \ft (1.1) Bingot Bro Nkifrar wom bro mrokfot Abrahamrpno fak dbkafmor. Tfit kto wom bro mrokfot fak dbkafmor Defitrpno.\f* \p \v 2 Abrahamrn nasakmorr Aisakr. Tfit Aisakr nasakmorr Jekofr. Jekofr nasakmorm Judari rorhu wom nmemrom. \v 3 Judar nasakmorf Peres Serarof. Rofhu mmemt Tamat. Tfit Peresrn nasakmorr Hesronr. Yo Hesronrn nasakmorr Ramr. \v 4 Yo Ramrn nasakmorr Aminadafr. Aminadafrn nasakmorr Nasonr. Yo Nasonrn nasakmorr Salmonr. \v 5 Salmonr nasakmorr Boasr. Rorhu mmemt Rahaft. Boasrn nasakmorr Obetr. Rorhu mmemt Rutt. Tfit Obetrn nasakmorr Jesir. \v 6 Jesirn nasakmorr King Defitr. \p Yo Defitrn nasakmorr Solomonr. Solomonrhu mmemtn Uriarhu mett rhumot. \v 7 Solomonr nasakmorr Rehoboamr. Rehoboamrn nasakmorr Abiyar. Yo Abiyarn nasakmorr Asar. \v 8 Asarn nasakmorr Jehosafatr. Tfit Jehosafatrn nasakmorr Jehoramr. Jehoramrn nasakmorr Usiar. \v 9 Usiar nasakmorr Jotamr. Jotamr nasakmorr Ahasr. Yo Ahasrn nasakmorr Hesekiar. \v 10 Hesekiar nasakmorr Manaser. Yo Manaser nasakmorr Emonr. Emonrn nasakmorr Josaiar. \v 11 Josaiar nasakmorr Jehoiakinri rorhu nmemrom. Nd yihar Isrerm Babilonko kalabus yi tohmom. \p \v 12 Isrerm Babilonko kalabus bi htanyetmn Jehoiakinr nasakmorr Sealtierr. Yo Sealtierrn nasakmorr Serubaberr. \v 13 Serubaberrn nasakmorr Abiutr. Abiutrn nasakmorr Eliakimr. Eliakimrn nasakmorr Asorr. \v 14 Asorrn nasakmorr Sadokr. Yo Sadokrn nasakmorr Akimr. Akimrn nasakmorr Eliutr. \v 15 Eliutrn nasakmorr Eleasarr. Eleasarrn nasakmorr Matanr. Matanrn nasakmorr Jekofr. \v 16 Jekofr nasakmorr Josefr. \p Josefr tohhato Mariat fakmor. Mariat rotn hiyaumotr Jisasr. Jisasr tor nd yimam yutiwa Kraiser. Tor nd yimar Bro Nkifrar bi kfo htamor turhu met yindariroh minrfa htiyakyukr. \p \v 17 Nd na kfo hawihne nkifraroh yufam Abrahamrpno ritohakmom bi 14-pela nkifram tohmom Defitrpno mthomna tmbhomohat. Tfit Defitrpno thomnakni Babilonko kalabus yinyeftpno mthomna tmbhomohat, tfit wom 14-pela nkifram tohmom. Tfit ndha thomnakni nd hbhakyuk Kraisrpno mthomna tmbhomohat wom 14-pela nkifram tohmom. \s1 Jisasr nurmo yuhathu kfo nuhas mrokfot \r (Luk 2.1-7) \p \v 18 Jisasrhu niayuk yuhathu kfo nuhas mrokfot inji korht. Rorhu mmem Mariat, bi kfo nanf hanymomt Josefrpno. Be yuhre nakfo nanf hanyetfn tfit htimomt Mariat yon fanett rhumot. Nd yon fant Bro Nkifrarhu Yafothat kfomott Mariat yon fanett rhumot. \v 19 Mariathu kfo nanf yima Josefr dborioh yimarn, nd Mariat yon fanet rhumohat ror nhai marimor, “Rikfo akforuhant.” Nhai. Rorhu dukeft duka memor, “Rikfo akfo yiruhant yak yimtnaruhant. Be nann nhowi fnahhato frtrohruhant.” \v 20 Josefrhu yima yuhur inji rhu hanyetrn Bro Nkifrarhu mounmotr twenano niahato kfo memorr, “Josef, Defitrhu tangishofe, mirahn Mariathu yakneft wom bok dukefm ayaka. Wawanyn, nd Mariathu yon fant Bro Nkifrarhu Yafothat kfomott yon fanett korht. \v 21 Nd rot hiyauruha yonrhu yufat wayutatwanr Jisasr. Rorn nrfa rafakrahrm tuhan yindarirm Bro Nkifrar finji naneft. Ndnettn nd Jisas yufat wahmbritwanr.” \p \v 22 Nd nefm namohat bi Bror profetmpno kfo htamo mrokfo yuhatn inji rhu hikmom. Profetr inji kfo memor, \q1 \v 23 “Wom mett tafi ram duhatt yon fanett rhuruhatn wom yon yindarir hiyaurahtrn yufat yutarahmr Emanuerr.” \rq Ais 7.14\rq* \m Nd yufathu yimbu yuhat inji, “Bro Nkifrar nompno tohwor.” \p \v 24 Be Josefr sinyamohat nd Brorhu mounmotr kfoyuk mrokfo yuhatn yak hikhato Mariat fakmiyakmort. \v 25 To nhai rpat rpa rika bukt hwe inji narmof. Be inji nndo tohhany tohhany Mariat hiyaumotr yon yindarir. Yonr nurnimotr Josefr yufat futamor Jisasr. \c 2 \s1 Yima tangiroh gunym hti hiket yimam niamo yuhat \p \v 1 Mariat Jisasr hiyaumohat Judia distrikkorhof taun Betlehemtn hiyaumotr, nd yihar Herotr king tohmor. Jisasr bi nurniyetrn gunym hti hik bohikmoa yimam\f + \fr 2:1 \ft (2.1) Bingot gunym hti hikmoa yimam tohmom. Nd gunym hti hikmoa yimam htimoum, wom bro gunyr dbha ksfut mfnahr, kfo memoum, nd neft rhurahr. Wom gunyr hti tawomr fitohko mfnahr, kfo memoum, nd neft rhurahr. O wom gunyjimr hti tawomr, yak hofhahato wom tkitt hirwor, kfo memoum, nd neft rhurahr. Nd gunym hti hikmoa yimam inji inji gunym hti hikhato rom bi dukefmpno rhumoum.\f* marr yuwa muhwako toh tanyhato Jerusalemr mfnahhato \v 2 mttiwon hambro memom, “Nd nurmo nfri yonr, Judaroh kingr, fitha inji yorhwar? Nom marr yuwa muhwako tohrohat nd rorhu gunyr hti tanyhato nienom, famunom, ‘Htiruhanomrn bangu miyuknahato kfo yindhorrahnomr.’” \v 3 King Herotri Jerusalemthu met yindari bugam nd mrokfot wanymohat rroh yima yuhum nhai rhu marnyarmomm. Be mrokfo kfo duham rhumom. \v 4 Be Herotr naku nhafohmorm prisroh bro yimami boririfhuthu tisam. Nia rifiny bugamotm ttiwon memorm, “Nd yimare, Bro Nkifrar kfo hta memo, rorn yiruharn nd turhu met yindarim minrfa htiyakrahrm, tone fitoh kmitn nia minurruhar?” \v 5 Tfit rom kfo memomr, “Judiakorhof taun Betlehemtn. Profetr wandfamo mrokfot inji kfomot: \q1 \v 6 ‘Judako yorhwa kmi Betleheme, \q2 ni nhai be Judako yorhwa yufet yufet kmiroh mongpako rhutakahn. Nhai mif. \q2 Ni yufet kmiye. Ninhu yonrn nanhu ttha kmi Isrerm tohukatohrahrm.’” \rq Mai 5.2\rq* \p \v 7 Be Herotr nd mrokfot wanyhato gunym hti hik bohiket yimam nhofijo kfakmormn ttiwon hik bohikhato memorm, “Nikone fitoh yiharn nd gunyr mfnahmor?” \v 8 Rom yihato kfo hik bohik nuhas marnyamotmr be kfo memorm, “Betlehemko waikahkomn frhik hanykahkomn bi mhtitawokomr, wania wakfo nuhaskahtkma na yihato bangu myuknahato kfo yindhorruhanr.” \p \v 9 Be rom nd kingr kfoyuk mrokfot wany sanyhato yimom. Yihato buha yihotohatn nd rom barkof marr yuwa muhwako htimo gunyr htiyaknimomr. Be nd gunyr tohakmotr rom be nd gunyr fau hik hanymom. Yi yihato tu nd yonr rhumo kunyshu mingiahuspno mhir nniotamor. \v 10 Rom nd gunyr htihato yima yuhum masat masat yindhormomm. \p \v 11 Be rom kunys rim fnahnimohat rim htimomf Maria nmehf rpat rhu hasetfn. Nd yonr rim htimomrn bangu yuknahato kfo yindhormomr. Kfo yindhornihato nd rom hanymo gorm yo hta yifetyuk sanda mkum yo dborioh mtha yarfonet mrpam hemomr. \v 12 Be tfit yifungnano hweneftpno twenano Bro Nkifrar kfo memorm, “Mirahko Herotrhu kmifa yuhat tfit anjunom. Wom yuhat wahta hhriftwako.” Be rom yimohat manoh yuhat yimomn turoh kmiko yimom. \s1 Josef riphar Ijifko yimo yuhat \p \v 13 Nd marr yuwa muhkorhof yimam bi yiyetmn tfit Brorhu mounmotr niamorn Josefr twenano kfo ptha hany memorr, “Yo ni met nmehf wayaknikahnfn Ijifko wakrmenyitwako. Niko Ijift yi toh thombat nanhu tngtn watoh garitwa. Na bi kfiwa ee tfit wanietwako. Herotr kangr, ‘Yihato yonr was hehur thuruhanr.’” \v 14 Be Josefr wasinyamorn yon tuhan nmehf yaknihato yifungnano fakrmenimom Ijifkorn. \v 15 Josefrom Ijift tohetmn Herotrhu noh mrokfot wanyakmomt. Nd neft rhu hikmot profetmpno Bror pthamo yuhatn. Kfo memor, \q1 “Nanhu yonr Ijift tohetrn tfit kfafrhotanr Ijift htanyhato nierahr.” \rq Hos 11.1\rq* \s1 Herotr kfomotr bok yon yindarim tadborhamo yuhat \p \v 16 Herotr garitihato memor, “Nane ndu yimame yuwi kfo nheh tanymoma.” Be ndnatn rorhu yima yuhur namburhato wom yimam kfo tkrurafmotrm yimom taun Betlehemtn. Yihato tauntpno rhu hanyuk kmim yi habrihato tafi hus gunyjim duhat yon yindariyenm tadborha bugamomm. Herotr nd gunym hti hiket yimam ttiwon memohat, “Nikone fitoh yiharn nd gunyr mfnahmor,” to ror be yuwi ttiwon rhtimorm. Memor, “Awany hik marnyakahann bt nd yihar nur hanyuk yon yindariyenm tadborharuhanm.” \v 17 Nd neft namohat bi Bro Nkifrar profet Jeremaiarhu tngtn kfo htamo yuhatn be inji rhu hik twanhomot. Memor, \q1 \v 18 “Bro nur kimrm korhmm Ramakor. \q2 Resert tuthu yonm noh wita nmbuhatpno nurwot. \q2 Rot nhai wofnkaht womm yihato rothu yima yuhur yak marnya bomarnyaneft.” \rq Jer 31.15\rq* \s1 Josef riphar Ijift htanymo yuhat \p \v 19 Herotr nohmotr tfit Brorhu mounmotr Ijifko yimorn twenano Josefr kfo hany memorr, \v 20 “Wasinyakahnn yon tuhan nmehf yaknihato tfit wanjuko kantri Isrerkorn. Nda yonr waskfot kfomo yimam bi nohmom.” \v 21 Be Josefr sinyahato yon tuhan nmehf yaknihato tfit yimom kantri Isrerkorn. \p \v 22 To tfit wom mrokfot wanymor. Arkelausrn yifem Herotrhu tkitthu yakhato Judiaroh king toh mrokfot, ndt wanyhato duka yanho hanymor ndkor yinyeft. To nhai, Bro Nkifrar twenano yimorn kfomotrr Josefr distrik Galilikor yimom. \v 23 Yimomn wom taunt kutewumt Nasaret, ndha mtohmom. Nd neft namohat to bi profetm pthamo mrokfo yuhatn inji rhu hikmot. Memom, “Yutarahmr Nasaret thofenr.” \c 3 \s1 Jon Baftaisr kfo nuhasmo mrokfot \r (Mak 1.2-8 yo Luk 3.1-18 yo Jon 1.19-28) \p \v 1 Nd yiham Jon Baftaisr Judiathu nungur tik furat toh habrihato met yindarim kfo memourm, \v 2 “Hefenrhu kingdomkfot bi brbohwot. Ndnettn tamoh tamoh nefenm mong troh bugakfot.” \v 3 Nd yima Jonr niahato Bro Nkifrarhu mrokfothu kfo pthaneft to bi Aisaiarn bi kfongotmort rorhu nia mrokfot. Aisaiar kfo memour, \q1 “Wom yimar nungur tik furatn tohhato kfo mirahrko, \q2 ‘Bro Nungothetrhu niayuk yuhat wayak marnyak hanyhekomr.’” \rq Ais 40.3\rq* \p \v 4 Nd yihart Jonr kamer tmb hingrnayet hmbreshat hmbremour yo yemro thaye nyuh dbkafmour yo rit papkumi winepam, ndm yehato tohmour. \v 5-6 Jerusalem thofm yo Judiakorhofm yo brbo tek Jodent toh habrimoam, nd nd yimam Jonrpno yihato nd rroh fasoh fasoh nefm kfo nriyafnimoamm tek Jodentn baftaisimmourm. \p \v 7 Bok Farisimi Sadyusim niamoum baftaisneft Jonrpno. Jonr inji htihato kfo memourm, “Arom nandomrhu yon kunyso, Bro Nkifrar yimam yak tutfa thombat, finji yak hhrifniruhako? \v 8 Nikmoh nefm, tohefm amfrfnah marnyakahtm riruh aruhyukm htiruhamn duka mirahm, ndm bi mong trohmomm fasoh fasoh nefm. Bi mar nukat tohwom. \v 9 To mirahko, ‘Ka nom Abrahamrhu yon kunysn ka yak trohnirahrnom.’ Nhai. Ndt rot niko mirahko bro yima yuhum ahtanomt. Wawanyko. Na kfiwanko, Bro Nkifrar akfor, nda tahim yak krekutrfotrm, Abrahamrhu yonm rhurfom. \v 10 Hudarim bi mispimn bi frhamsisetm korhm. Fitoh mim nhai hifa yukha hir marnyakahm, nd hudariye yohakhany yohakhany, kahrpatn dbuhaf hanyrahm.\f + \fr 3:10 \ft (3.10) Nd kfo nhombra mrokfot Bro Nkifrar nda bbinysofthu fasoh yimam yak thuruha nmbuhathu kfo nhombra kfoyet.\f* \p \v 11 Na bupaye baftaisimwohat niko hatohyuk fasoh fasoh nefm bi mfafhonimokomm, ndnetann baftaisimwanko. Nanhu mongko nia hnewa yimarn, tu bro bbukeft hatohwor. Na nhai ror kanjo bbukeft hatohkaha. Na nhai rorhu senderm yakitohak hekfot.\f + \fr 3:11 \ft (3.11) Wom yimar hatohyuk senderroh ki jbkafyuk mtinf yak nyusak thumoahat, tu yufapa duha yima furapam kanjo womr hatohyuk senderm kak thumoumm.\f* Rorn tu Bro Nkifrarhu Yafothati kahtpno baftaisimrahrko. \v 12 Ror wit yukharoh tawokakhato wutuyakyuk safort kakitohwor. Wutuyakhato yeyukrpam tuha misuhruham, yak rmonruharm wit kunysn htarahrm. Nd krtikt nndo misuhyukt yak rmonruhartn tu tiha yiha nanyjar hatohwa kahtn kandhirahrt.”\f + \fr 3:12 \ft (3.12) Nd kfo nhombra mrokfot hifa yimami fasoh yimaroh kfo nhombra mrokfoyet.\f* \s1 Jonr Jisasr baftaisimmo yuhat \r (Mak 1.9-11 yo Luk 3.21-22) \p \v 13 Be tor nd yiharn Jisasr Galilit htanyhato tek Jodenkor yimor. Memor, “Jon Baftaisrpno aikahann rorhu tire baftaisafrahra.” \v 14 Be wom Jonr inji htiyakhato memor, “Akfo rafoyanr.” Ndnetrn kfo memorr, “Ni tamohmpno nanpno nie? Na ninnpno yirfota ninn baftaisafrfona.” \v 15 Tfit Jisasr kfo wok memorr, “Inji akfo wokwohna. Na nd kfiwa mrokfo yuhatn wayak hikn. Inji narahno be nd Bro Nkifrar duka htayuk dukef yuhatn mikmbrerahno.” Be ndnatn Jonr fak hikmor Jisasr kfoyuk mrokfotn. \p \v 16 Jisasr baftaisneftpno wuyak muhakmorn tfit mfrsohneftpno yura mountko htimortko rim rhu mrhumot. Yiro moun rifhu yuhatn wuhtiyakmort Bro Nkifrarhu Yafothat ganyom mmkrs kanjo yak nhombranehato fawihnamot. Be nd ganyom mmkrs yawihnehato be yimarn mifakmort. \v 17 Tfit yura mountko wom tngt wanymort. “Asor tu nanhu marbit yorhwa yonr yo na tu hifa hti yindhorwa yonr.” \c 4 \s1 Satanr Jisasr kfo nhebehmo yuhat \r (Mak 1.12-13 yo Luk 4.1-13) \p \v 1 Be Jisasr ndhart htanymort. Bi Bro Nkifrarhu Yafothat thu nhombrayetrn, to be nd Yafothatn yak hatoh hanymottr, yimor nungur tik furatn. Bro Nkifrar duka memor, “Jisasr nd tkitt tohhato tndhr yihato rorhu yima yuhur tadborhawonrahrr.” \v 2 40 yiham toh furamor. Nhai nuwa yarmor. Tu wuroh yiharn bi yatinoh namborhohetrn, \v 3 nd yima yuhum tadborhiwa tndhr mfnahhato kfo memorr, “Ni Bro Nkifrarhu yonn rhu thombat, ndar tahim wakfokahtnm, bretpam kekutrahm.” \v 4 Tfit Jisasr kfo wok memorr, “Bro Nkifrarhu gonborngt kfo kangt, \q1 ‘Nhai wom yimar bretparpat yehato tohwonkahr. Nhai. \q1 Bro Nkifrar kfoyuk mrokfo bugam yehato tohwor.’” \rq Lo 8.3\rq* \p \v 5 Inji nna pthanihato tfit nd tndhr yaknimorr, hanymorr Jerusalemko yorhwa temperrhu mingiahurhu bikatitn. Yura mhatohmorrn, kfo memorr, \v 6 “Ni Bro Nkifrarhu yonn rhu thombat, watuhatoknikahnn, bbinysoft wamitohwonn. Bro gonborngt kfo kangt, \q1 ‘Bro Nkifrarhu mounmotm kforuhatrm, \q2 wuyakitohak hanyrahmn. \q1 Rroh tirmn mirhuniruhann, \q2 nhai tahimpno mitawokruhatnm ninhu wuram.’” \rq Sng 91.11-12\rq* \m \v 7 Jisasr tfit kfo wok memorr, “Bro gonborngt kfo kangt, \q1 ‘Mirahn Bror ninhu Bro Nkifrar frnhombrakahann \q2 afo htiruha finji hingrnaruhar.’” \rq Lo 6.16\rq* \p \v 8 Inji kfomotrr, tfit yaknimorr hamuhmorr yura kminysofmn. Yura mhatohhato fak nuhasmorr ndar bbinysofthu bro yufa nanyjaret kmi kmim. \v 9 Kfo memorr, “Kanga akfoyann, nanhu yufat kfo nakuhato kfo tatorahn, be ninn nda bbinysof bugat hiruha.” \v 10 Jisasr sinyahato kfo wok memorr, “Wuri wai! Bro gonborngt kfo kangt, \q1 ‘Bro Nkifrarparhu yufat kfo nakuhato kfo bruttnakfot. \q1 Rorpar kfo bruttnahato hikkfot.’” \rq Lo 6.13\rq* \p \v 11 Be nd tndhr htanymorr Jisasr. Tndhr htanymohat Jisasr bi yati noh namborhoh bugamor. Tfit mounmotm yihato romn toh dbu hmbreyaknimotmr bmteft tfit fakmor. \s1 Jisasr Galiliko rihingrnakmo yuhat \r (Mak 1.14-15 yo Luk 4.14-15) \p \v 12 Jonrhu kalabus hta mrokfot Jisasr wanyhato be tfit Galiliko yimor. \v 13 Taun Nasaret htanyhato taun Kaperneamtn yi mtohmor. Kaperneamt korht Galili bari thmbtn, Sebulun Naftaliroh frikef yuhafhu bbinysoftn. \v 14 Nd neft Jisasr namohat, bi Bro Nkifrar profet Aisaiarhu tngt kfo htamo yuhatn fak hikmort. \v 15 Aisaiar kfo memor, \q1 “Met yindarim Sebulunrhu tkitm tohyukm \q2 yo Naftalirhu tkitm tohyukm, \q2 marombko yita yihota yuhat yorhwa tkitm \q2 yo tek Joden mkuko yorhwa tkitm, \q2 ndm Galili distrikkorhofem. \q1 Nd distrikt yima tangirohet. \q1 \v 16 Nd met yindarim, be tu bro kspt yiro tohwam, \q2 be htirahmt bro nukeft. \q1 Nd met yindarim yifungt rhu hasoyukm nukeft yakrahtm.” \rq Ais 9.1-2\rq* \ms1 Bro Nkifrarhu kingdomkfot Jisasr kfo ptha nuhasmo yuhati tuhan yindariroh dbohnefm yak thumo yuhat \mr (Sapta 4.17—9.34) \s1 Jisasr yakmo barkof husfihus hingrnanho yimam \r (Mak 1.16-20 yo Luk 5.1-11) \p \v 17 Nd yiharn Jisasr turhu mrokfot rikfo pthakmort. Kfo memour, “Hefenrhu kingdomkfot bi brbohwot. Ndnettn tamoh tamoh nefenm mong troh bugakfot.” \p \v 18 Jisasr Galili bari thmbt yau hanyhato Saimon Andru najohf rugit yak yif hasetfn htimorf. Saimonr kto Pita yufat futamomr. Rof nd hingrneft hingrnahato maru kakmouf. \v 19 Jisasr rof htihato kfo memorf, “Nann wania wahikfn. Nann wahikkahtfn yimaroh yakneft yak nuhasruhanfn.” \v 20 Be rof inji wanyhato nd rugi wuskar myak htanihato mhikakni twanhomofr. \p \v 21 Saimon Andru najohf yaknihato yimom. Yau hanyhato tfit buha Sebedirhu yon Jems Jon najohf mhtimorf. Rom tum nitohfit turoh mmbrt tohhato rugim fak nahu dbofta hasomom. Nd Sebedirhu yonf mhtihato kfo naku kangrf, “Wania wahikfna.” \v 22 Be nd yon najohf inji wanymohat be mhikakni twanhomofr. Yifem Sebedir, ror htanymofr mmbrtn. \s1 Jisasr bok yimam yak marnyamo yuhat \r (Luk 6.17-19) \p \v 23 Jisasr distrikt Galilit frhtfas bugamort. Turoh rhu rifinyuk rmonm yihato met yindarim mrokfom hemourm. Hefenrhu kingdomkfothu mrokfomn kfo nuhas bonuhasmourm. Yo met yindarim hatohyuk wonk wonk dbohnefm fak thu bugamorm. \v 24 Rorhu ndkorhof yi nmbuhat Siria profinshu met yindarim wany hanyhato hne hna bugamomm womhtet womhtet dbohnefmpno kkor hasetm yo kmi yarh fknayetm yo yimam noh mumeft yakhato tir wuram mengongaknihato bruktpno bruktpno tohakniyetm yo tir noh wura nohetm, ndhtet ndhtet dbohnetm hne hna bugamotmm Jisasr fak marnya hanymorm. \v 25 Nhai be kuken yima rifhur Jisasr hikrmomr. Kmim sinya buga hanymom. Galilikorhofm, distrik Dekapoliskorhofm, Jerusalem, Judia yo tek Joden mkuko tohyukm sinya bugahato hik hanymomr. \c 5 \s1 Jisasr yura kminysofkor mtohhato mrokfom hemo yuhat \p \v 1 Jisasr yonmari yima rifhur htiyakhato yura kminysofko muhmor. Ndha mrhu hasetrn turhu disaiperm mrifiny hmbremomr. \s1 Yimaroh yindhor nmbuham \r (Luk 6.20-23) \p \v 2 Jisasr turhu disaiperm yak nhafohmormn kfo memorm, \v 3 “Fitoh yimam duka kangm, ‘Nom ndhtet ufaso ruhet yimapanom, Bro Nkifrar hti duka twanhorahrnom,’ ndhtet duket yimam ayindhortwam. Bro Nkifrarhu kingdomkfot tohrahm. \p \v 4 Fitoh yimaroh yima yuhum nur dungunangu hasiwum, ayindhortwam. Bro Nkifrar yak marnyarahrm rroh yima yuhum. \p \v 5 Fitoh yimaroh rhuneft dborioh yima yuhumpno rhuhato ptha marnya bomarnyewum, ayindhortwam. Tkit tkitm romn Bro Nkifrar hirahr. \p \v 6 Fitoh yimam, be nd dborioh nefroh hikneft rroh dukefm korhm, ayindhortwam. Tor Bro Nkifrar, rorn yak hta bohtarahrm. \p \v 7 Fitoh yimam wom yimam hti yuhuwafwomm, ayindhortwam. Tawo Bro Nkifrar hti yuhuwafrahrm. \p \v 8 Fitoh yimam, rroh yima yuhum wutham ruhetm, ayindhortwam. Bro Nkifrar htirahmr. \p \v 9 Wom yimam nnayurwatm o tamoh nefm niwatm, niko womko hifa yima yuhum hanyhato nd rroh nefm kfo marnya bomarnyahato tamoh tamoh nefm kak nohahukkomm, niko ndhtet yimako yindhorkfot. Bro Nkifrarhu yonko rhurahko. \p \v 10 Fitoh yimam, toh marnyahato dborioh nefm hikwatm, wom yimam be krhopam he furewumm, nd yimam ayindhortwam. Bro Nkifrarhu kingdomkfot tohrahm. \p \v 11 Na hikwatko, yimam htihato kfo yukioh boyukiohhato krhopam kahukwomko, yindhorkfot. \v 12 Nikmoh yufathu wuskam tamoh tamohm bi hefenr rhu garitmko. Nd nefm niko yekwam, bi nikmoh nyingako toh hnamo profetm to inji nahnamoumm.” \s1 Niko youpayeko yo nukefthu yak nukayukeko \r (Mak 9.50 yo Luk 14.34-35) \p \v 13 Jisasr tfit wompam kfo memor, “Nikom nda bbinysofthu youpayeko. To nd you gb ye juha youpam finji naruhamn tfit you gb yeruham? Ndhtet youpam bi be, bi fasohem. Be inji bbinysoft truf thuhato yimamn yihom yahotni myahotnineftpno bbpa furam rhunikfot. \p \v 14 Niko bbinysofthu nukefthu hayukeko. To wahtiko. Wom taunt ndu yura kmi bikatit urhuyukt nhai yimam hti hambrokfot. \v 15 To womt wawanyko. Nhai wom yimam lamt hta funakhato tfit rikat o bro baket yakhato lamthu funeft hta tasifkahmt. Nhai. Lamt hta funak thombat yura hegirwatmt nd kunys rhuyuk yimam nukeft kekwotm. \v 16 Ndnatn inji nd niko yakitohyuk kshr yak nuka marnyakfot. Yimam nd niko nayuk nefm htiruhamn Bro Yifemrko kfo yindhorrahmr.” \s1 Bro Nkifrarhu thfa mntwathu boririfhut \p \v 17 Tfit Jisasr kfo memorm, “Niko na mirahko ka Bro Nkifrarhu boririfhuti profetm ptha htayuk mrokforoh yak thuneftn niamoya. Nhai. Nanpno nd rom bi pthayuk mrokfefm mfrfnahne hneruhatm htirahkomm. \v 18 Na kfo mifwanko, mirahko nd boririfhuthu hik yuharoh wom kfo nuhas mrokfefenm o thfa mntwathu kfo tebos o kfo kars nmbuham ka bi riyak htafrahm. Nhai. Afo nd boririfhut kfoyuk mrokfom afo mfrfnah bugarahm. Bi mfrfnah buganime, ee mounti bbinysoft mibatiniruhatf, boririfhut riyak htafraht. \v 19 Ndnettn nd boririfhut yorhwa tefi tefi kfo nuhas mrokfom, kfo tebos mrokfom, kfo kars mrokfom fitoh yimar riyak htafhato wommpno mrhuhato kfo famurm, ‘Ndhtet tefi tefi yirmoh nmbuhenm hik bugak duha,’ yimar inji nayukr, hefenrhu kingdomkfot nia thombat, rorhu yufat nhai mfro mfrfnahruhatt. To fitoh yimar nd boririfhuthu mrokfom hikhato wommpno kfo nuhas bonuhasworm, ndhtet yimar hefenrhu kingdomkfot nia thombat, rorhu yufat mfro mfrfnahraht. \v 20 Na kfo mifwanko, nikmoh toh nmbuham nhai Bro Nkifrarhu dukef yuhat hikrfoko, yo nikmoh dborioh nefm nhai be tu mfrfnah marnyakahm, bi ndu boririfhuthu tisami Farisim namoa kanjo inji nahikwoko. Be nhai hefenrhu kingdomkfot yiruhatrko. Tu be nhai mif.” \s1 Jisasr kfomo mrokforoh nakfo gbhu yuhat \r (Luk 12.57-59) \p \v 21 Jisasr kfo memorm, “Nikmoh nkifram kfo hawihnamo yirmoht bi wany hnamokomt. Inji kfomot, ‘Mirahn wanambur sinyahato yima awas furaya. Yima was furarahn kot tohrahn.’ \v 22 To nann wom kfot kfiwanko, wom yimar turhu yimatrpno nna huttf, nd yimar kot tohrahr. Ufaso faso kfo rindho borindhirr womr, be nd yimar bro kaunser yimampno kot tohkfot. Yo wom yimar tonehato womr kfo famurr, ‘Ar mmo dangnhar,’ inji kfoyuk yimar kaht riyahr. \p \v 23-24 Ndnettn yemrom yaknihato kangn, Bro Nkifrar atarioh mthayanr, nd yemro tarioh mthayuk tkittn wom dukefr niern, nd dukefr kfo famurn, ‘Ni nd yimar inji inji namonr.’ Nd dukefr niern, to be nd tarioh yemrom afo miyak htanyhato afo nd yimarpno yihato mrokfom nakfo gbhu nakfo dbruf nuhasnihato ee tfit yihato Bro Nkifrar tarioh mthakfot. \p \v 25 Womr kangr, ‘Akotimann,’ mrokfot yudbat yak nohkfot. Awi kanga hatohrahn, nd yimar jasrhu tirt htaruhatrn tfit rorn polisroh tirm htarahrn. Tfit polism kalabus htarahmn. \v 26 Kalabus yinyeft to be kalabus tohruhann bi nd kotkfot kfoyuk maruhat bi wiknent ee btn fnahnerahn.” \s1 Ijoh tonayet yimaroh mrokfot \p \v 27 Jisasr tfit wom mrokfot kfomor. Kfo memor, “Bro Nkifrarhu nkifra yirmoht inji kfomot, ‘Yimam mirahm womroh metm arim fnahnom.’ \v 28 To nann wom kfot kfiwanko, wom yimar wom mett hti yuhurhato be yima yuhurpar sinyerr, to be bi yima yuhurn nd mett ners. \p \v 29 Tirmifkorhof nyingarn wom nefm htihato fasoh nefm nenm, be nd nyingar yak rurhakhato be rpa nyingarparpno rhu marnyakfot. Hus nyinga bugaf rpat rhuneft, wom nyingarn fasoh nefm hanyruhatrn rorn yak hatohaforuhatrn hel riyahn. \v 30 Tir miftn fasoh fasoh nefm newut, nd tirt tmbho thuhato be rpa tirrpatpno rhu marnyakfot. Hus tir bugaf rpat rhuneft, wom tirtn fasoh nefm naruhatt rotn yak hatohaforuhattn hel riyahn.” \s1 Metroh yak thuneft \r (Matyu 19.9 yo Mak 10.11-12 yo Luk 16.18) \p \v 31 Jisasr tfit wom mrokfot kfomor. Kfo memor, “Bro Nkifrarhu nkifra yirmoht inji kfomot, ‘Wom yimar kangr, rorhu mett ayak tuhafoyant, afo tuhan yak tuhafoyuk gontwat yakhato nd gontwat hingrnanihato ee mett yak tuhafokfot.’ \v 32 To tfit nann wom kfot kfiwanko, wom yimar turhu mett, ijoh yuhat yi juha, be yak tuhafo furahato mett toh fura hasohato tfit wom yimar yakneft, nd rot yakyuk barkof yindarirn fasoh nmbuhat rihiyafmort. Rorn yak thu furafmotrt rot toh fura hasohato tfit nfri yimar yakneft, nd nfri yindarir ijoh yuhatuher. Yo nd mett, ror yakyukt, ijoh yuhathu metet.” \s1 Tamoh tamohmpno Bro Nkifrarhu yufatpno bmbri myutak duha \p \v 33 Tfit Jisasr wom mrokfot kfo memor, “Nikmoh nkifram kfo hawihnamo yirmoht bi wany hnamokomt. Kfo hna memoum, ‘Bi wom mrokfot Bro Nkifrarhu yufat futent, mirahn tfit mrokfot akfo kekutant. Bro Nkifrar kukatoh hasiwur. Tu bi kfoyuk mrokfo yuhatn hikkfot.’ \v 34 To tfit nann wom kfot kfiwanko, mirahko tamohmpno Bro Nkifrarhu yufat auyutanomtko. Tu be nhai mif. Mirahko hefenr auyutakahnomn wom mrokfot ayak dbkafnomt. Hefenr ndr ror Bro Nkifrarhu tohukatohyuk tkitet. \v 35 Yo mirahko bbinysoft ayutakahnomn wom mrokfot ayak dbkafnomt. Bbinysoft rot Bro Nkifrarhu wuraf wayahotwa tkitet. Yo mirahko Jerusalemr yutahato wom mrokfot ayak dbkafnomt. Jerusalemr tu bro Kingrhu tauner. \v 36 Yo mirahko tukmoh mfham yutahato wom mrokfot ayak dbkafnomt. Nhai nd mfhathu tmars wom tamohm wunahato tmars ganyomtahato tfit wom yiha tfit krtatakfot. \v 37 Tamoh mrokfom kforahko, bi kfo yakio mrokfot kfiko to be injirpa, o bi kfo rafo mrokfot kfiko to be injirpa. Ndwom ndwom mrokfom pthiwam, ndm tndh Satanr mhfnahnewurm.” \s1 Mirahko tawo tawo annayurnom \r (Luk 6.29-30) \p \v 38 Jisasr wom mrokfot kfo memorm, “Bro Nkifrarhu nkifra yirmoht inji kfomot, ‘Womr nyingar frdbfern, tawo rorhu nyingar frdbfakfot. Bsor frwokrn, tawo bsor frwokkfot.’ \v 39 To tfit nann wom kfot kfiwanko, mirahko tawo tawo annayurnom. Yimar wom tamoh nefm nerko, mirahko tawo finji ananomr. Wom yimar tonehato yengongfako ftatrn, tfit kekuthato mano korhof yengongfat yak htahekfot. \v 40 O wom yimar ni womnhu siothat htihato kangr kothato ayakant, to be siothat yakhato rpat wom sakethatpno htahutahato hekfot. \v 41 Wom yimar kfo tkrurworn rorhu kpthu rpa kilomita hanyheneft, tfit ninn hus kilomita hanyhekfot. \v 42 Yo wom yimar niahato kfo ttiwonworn tamohroh hanyeft, yakhato wahiyafokfot. O wom yimar niahato kfo ttiwonworn tamohroh be yifrar yakitohtaneft, mirahn awany marsisayanr.” \s1 Ninhu yahr kmi thofr yak marnya bomarnyakfot \r (Luk 6.27-28 yo 6.32-36) \p \v 43 Jisasr tfit wom mrokfot kfo memor, “Bro Nkifrarhu nkifra yirmoht inji kfomot, ‘Tukmoh yimatm yak marnyakfot. Niko yak bebwa yimamn yak bebkfot.’ \v 44 To tfit nann wom kfot kfiwanko, yimam faso faso kak beb bobebwomko, tfit nikomn nd yimam yak marnya bomarnyahato Bro Nkifrarpno wakfo bruttnatwakomm. \v 45 Inji narahko, hefenr yorhwa Yifemrhu yonko rhurahko. Nd Yifemrhu marrpar kekworm fasoh net yimami dborioh nayet yimam. Yo ror yahuka buriohrpar wihhato kekworm dborioh yimami fasoh net yimam. \v 46 Nd nikompno nayak marnyewa yimarpampno hifa hifa nayak marnyarahko, to mirahko ka Bro Nkifrar htihato ttharahrnom. Nhai. To nd gafmanrhu takis marut yekwa yimam, rom ndhtet yima yak marnyaneft rom kakitohwomt. \v 47 Tukmoh najomromrpam o nmemromrpampno nakfo yongm boyongm marnyarahko, to mirahko ka Bro Nkifrar htihato tu yindhorrahrnom. Nhai. Nd nakfo yongmnefm rom to nd Bro Nkifrar hik duha yimam newumm. \v 48 Nikmoh toh nmbuham, tu Bro Yifemrko tohwa kanjo be yak teh marnyahato toh marnya bomarnyakfot.” \c 6 \s1 Wom yimaroh tamohroh hanyeft \p \v 1 Jisasr wom mrokfot kfo memor, “Niko wadukaf hanyswako. Mirahko tamoh tamoh dborioh nmbuham be yima nyingahato anakahtnomm yimam afo ahtimnom. Inji narahko, to mirahko ka hefenr yorhwa Bro Nkifrar inji htihato ka tawo tamohm hirahrnom. Nhai. \p \v 2-3 Ni womn kangn wuskapa duha yimam tamohm ahiyanm, mirahn fumrr yakitohyuk yimar tohakhato fumrr nriyaf hanyhato yimam tamohm ahi hanyanm. Be yau tebfi hanyhato nhofijo rihti ahtihato wahtanyhekfot. Yimaroh nyingahato womm tamohm hanyeft, ndt be yuwi kangn, womm inji htihato kfo mirahm, ‘Ndr tu yima hayet yimayer.’ Na kfiwanko, bi ndar yima mif thetmn bi inji kfo yindhorwomn to mirahn ka Bro Nkifrar tfit kfo yindhorrahra. Nhai. \v 4 Nd ni nayuk nefm be inji yimam hti duha. Hingrna kafrohkfot. Bro Nkifrarpar htirahr. Rorpar htihato rorn tawo ttharahrn.” \s1 Kfo bruttnanef yuhathu mrokfot \r (Luk 11.2-4) \p \v 5 Jisasr wom mrokfot kfo memor, “Kangko, Bro Nkifrar akfo bruttnanome, mirahko nd mikfo nhehta mkfo nhehtayet yimam niwa yuhat ahiknom. Rom inji newum. Kfo bruttnaneft rroh yima yuhum be myindhornitmm Judaroh rhu rifinyuk rmonm o yihota nadbgm tohhato kfo bruttnaneft. Kangm, ‘Tafont tohhato kfo bruttnakahtnom yimam htirahmnom.’ Na kfiwanko, inji niwa yimam to bi yimamn htihato kfo yindhorwomm. Bro Nkifrar nhai tfit kfo yindhor inji naruhatrm. \v 6 Kangko, Bro Nkifrarpno akfo bruttnanome, tukmoh kunyko yihato rumko fknenihato rumthu yifhatikt frkihnihato nikmoh Bro Yifemrko kfo bruttnakfot. Bro Yifemrpar htirahr. Ndnettn tamoh nefm yiro kamonghato nayukm rorn htihato ttha hanyrahrko. \p \v 7 Yo kfo bruttnaneft be mirahko Bro Nkifrar hik duha yimam kanjo akfo bruttna yukenom. Rom inji kfo bruttna yuke thombat duka kangm, ‘Kfo bruttna yukekahtnom nmoh nkifram wanyrahmnom.’ \v 8 Niko mirahko rom niwa yuhatn ahiknom. Tamohm yibonhato be yima yuhurparn duka htaneft, Bro Nkifrar bi htitworm. \p \v 9 Kfo bruttnaneft inji kfo bruttnakfot: \q1 ‘O hefenr tohwa nmoh Bro Yifeme, \q2 ninhu hnaru yufat nhai yuta rrha borrhakfot. \q1 \v 10 Nom kangnom, ninhu kingdomkfot aniehnat. \q2 Nom ninhu duka yima yuhur ahiktwanom, hefenr tohwam hikwa kanjo. \q1 \v 11 Hrek yihar yeyuk yeshrim wahanynom. \q1 \v 12 Nom nayuk fasoh fasoh nefenm wayafhonm, \q2 nom womroh nefm yafuhiwa kanjo. \q1 \v 13 Tndh Satanr nia toh nhehaknewurnom, mirahn ahti marsisayanm. Nhai. \q2 Waminrfa htiyaktwannom.’ \p \v 14 Wawanyko. Womm wom fasoh fasoh netmko, rom nayuk nefm duka mumafahukomm, tawo nikmoh Bro Yifemr, hefenr tohwar, mumafhirahrko niko nayuk tamoh tamoh nefenm. \v 15 Nhai duka mumafherfokomm rom nayuk nefm, to tawo niko nayuk tamoh tamoh nefenm nhai duka mumafohiruhatrko nikmoh Bro Yifemr.” \s1 Yeshri kurhato kfo bruttnaneft \p \v 16 Jisasr kfo memor, “Nuwa kurhato rhurahko, mirahko mikfo nhehta mkfo nhehtayuk yimam niwa kanjo tafontn nyingatikm wuyak kihhato arhunom. Yuwi inji anakahtnom hti nhta mirahmnom, ‘Nuwa kurhato yorhwamn nyingatikm wuyekwomm.’ Inji na duha. Na kfo mifwanko, niko hingrna kafrohyuk hingrnefm tafontn htahato yimam htihato ptha srhhirahmko, to be. Bro Nkifrar nhai tfit ttharuhatrko. \v 17 Nuwa kurhato rhurahkome, nikmoh nyingatikm yuk marnya yo tmarim komim marnyahato rhukfot. \v 18 Nyingatikm yifatoh marnyarahmko, yimam nhai hti nhtaruhatmko. Nikmoh Bro Yifemr, rorrpar niko hingrna kafrohyuk hingrnefm htirahr. Rorn ttha hanyrahrm niko hingrna kafrohwa hingrnefm.” \s1 Hefenrn wuss wuhta hanykfot \r (Luk 12.33-34) \p \v 19 Jisasr wom mrokfot kfo memor, “Niko mirahko ndar bbinysoftn niko wuss tamoht yak yakhato masat aharhunom. Ndar bbinysoftn wuss tamoht masat harhuneft, dmthu ruheht korht. Womm binef wingrtn kawutm. Yo rikoh yimaroht korht. \v 20 Be ndnettn ndar bbinysofthu wuskar tamohr masat harhu duha. Yura hefenrpar wuthu tibmon bugakfot. Hefenko nhai dmt kabofringkahtm. Nhai binef wingrt yekahtm. Yo nhai rikoh yimam yak tmbranihato yakkahmm. \v 21 Nikmoh yima yuhum be nd wuskam yorhwa kmitn yirahm.” \s1 Nyingaf thatipthu kshef \r (Luk 11.34-36) \p \v 22 Jisasr kfo memor, “Nyingaf thatipthu kshef. Ninhu nyingaf dboriohf rhuneft thatipt yak nukaf hanyrahft. \v 23 Nyinga bebetn rhurahn, yak tato botatohato hingrna fura bofurarahn tamoh tamoh nefm. Nd nukeft ni yakitohyukt bi nohraht, be bro yifungt tohrahn.” \s1 Nhai hus tohak yimafhu slef yima tohkfot \r (Luk 16.13) \p \v 24 Jisasr kfo memor, “Nhai wom yimar hus tohak yimafhu slef yimar tohkfot. Ka womr yindhorrforrn, womr hhrekrforr. Womrhu mrokfom wany yakiorforn womrhu mrokfom nhai wany yakiorfotrm. Niko nhai rpatn Bro Nkifrarhu dukefti maru dukeft rpat yakitohkfot.” \s1 Rhu duka rhu kinyaki duha \r (Luk 12.22-31) \p \v 25 “Ndnatn kfo kanganko, mirahko tukmoh rhu toh nmbuhat htihato duka kinyaki bokinyakihato akfo amanyom, ‘Nome, tamohm yehato rhuruhanom, o tamohm hmbre wondhruhanom?’ Nikmoh dukefm tukmoh toh nmbuham dukewukome, to mirahko be yeshrirpam adukanom. Yo thatipt dukewuko, mirahko hmbresharpam adukanom. Nhai. \v 26 Nungam htitwokomm. Rom nhai wom yewuri fant nuhtakahm. Rom nhai wom wuss wushato yeshrt o tamoht yak tibmonkahm. Rom be inji rhu furewatm tu hefenr tohwa Bro Yifemrn kahukrm yeshrt. Niko finji dukewako? Ka be nd nunga furenrpam hti dukewur? Nhai yimako tur yak yeny nhombrayukko dukakahrko? \v 27 Yimar be turhu rhu marnya nmbuhatn duka hasonefte ka nd dukeftn nd yimarhu bbinysofthu tohyuk yiham tfit yak nhirta hanyrfomt? Nhai ndar bbinysofthu wom yimar noheft yironak hanyhato afo kfo marifort, ‘Awi ar noheft. Na wofnkaha bmbri nohneft. Na kanga afo atoh buhtaka. Tafi ndar bbinysoft toh buhtarroya.’ \p \v 28 Mirahko tukmoh toh nmbuhat htihato akfo amanyom, ‘Nome tamoh hmbresham hmbriruhanom?’ Htitwoko yifako sinyewa plauam nhai tumn hmbreyuk hmbresham hingrnakahmm. \v 29 To na, na kfiwanko, bingot Solomonr tu dborioh dborioh wondht wondhmour. To rorhu wondht nhai be mfro yifa tohrmot. Plauamn tot tu wondht harhuwomt. \v 30 Wur rhu htfaswa kipr furat, yihof yimam pukakhato kaht kandhi thuruhat, ndhtet kipr furat to Bro Nkifrar kfiwatr tfa htahato fnhu nmboretwot. Ndnettn yimako, Bro Nkifrarhu dukefr rim tohni buga duha yitako, to mirahko duka kinyakinom. Bro Nkifrar hirahrko wondhyuk wuskam. \v 31 Ndnatn mirahko tukmoh toh nmbuhat htihato akfo amanyom, ‘Nome tamohm yehato tohruhanom? Hmbreshame tamoh hmbresham hmbriruhanom?’ \v 32 Nd yeshri hmbresha dukefrn rhu hasoneft, ndt Bro Nkifrar hik duha yimaroh dukefer. Niko be ndhtet dukefrn rhu haso duha. Nikmoh Bro Yifemrko bi htitwor niko nd ndm yibonwohat. \v 33 Tamoh tamohm kangko ayaknom, afo Bro Nkifrarhu kingdomkfoti ror tohwa toheft toh hikkfot, ee kto nd niko dukayuk tamoh tamoh dukefm hirahrko. \v 34 Ndnettn niko mirahko yihofrhof yeyuk yeshrim o tamohm dukahato aduka kinyaki hasonom. Yihofrhof krhopam, rom yihofrhofem. Mirahko yihofrhof krhopam tfit ayakkahnom hrefrhof krhopampno ahtanomm.” \c 7 \s1 Mirahko womroh tohefm o nefm htihato akfo nhta ayak nhtanomm \r (Luk 6.37-38 yo 6.41-42) \p \v 1 Jisasr kfo memor, “Mirahn womroh nefm htihato ayak nhtakahann akfo ameya, ‘Nd nd yimam ndhtet ndhtet yimayem.’ Bro Nkifrar inji yak nhtarahrn, yima inji nayetn. \v 2 Womroh nefm o tohefm htihato kfo nhtarahnm o yak nhtarahnm, tawo Bro Nkifrar kfo nhtarahrn o yak nhtarahrn. Womm finji finji kahuknm, tawo inji hirahmn. Womm he hmarsirahnm, tawo Bro Nkifrarko he hmarsirahrn. \v 3 Tamohmpno womroh nyingam rhuyuk krpum yamuka, ayak thuhiyanm? Ka nhai hti dukakahnt tunhu nyingatikt hta rafiwa dohta mkut? \v 4 Nd dohta mkut ninhu nyingatikt yuhre yak thu duha, to tfit tamohmpno yamuka, ‘Yinowe, kanga ninhu nyingar yorhwa krpur ayak thuhanr.’ \v 5 Be tunhu nefm kak wuna bowunewun. Afo tunhu dohta mkut riyak htafhato ee btn rhuhato ninhu yinowemrhu nyingar rhuyuk krpur hti marnyahato yak thurahnr. \v 6 Mirahn bi Bro Nkifrarhu yufatpno htafet shrm yakhato tfit yaumn wahiyafoya. Wahiyaforahnm, to kanga kekuthato tfit wasrahmn. Yo mirahn dborioh dborioh tngany mohm yakhato fohmn wahiyafoya. Wahiyaforahnm, to kanga tfit wuraye yahot tmbho botmbhorahmm.” \s1 Bro Nkifrarpno kfo bruttna ttiwonkfot \r (Luk 11.9-13) \p \v 7 Jisasr kfo memor, “Bro Nkifrarpno kfo bruttnahato kfo ttiwonrahko, hirahrko. Yak hambro hanyrahko, mhtirahko. Mkrohnarahko, yifhatikt tfanyrahrt. \v 8 Froh froh yimam yihato mkfo bruttna kfo ttiwonrahm, ee hirahrm. Yimam yak hambrorahm, ee mhtirahm. Yo yimam mkrohnarahm, ee kekuthato htiruharmn yifhatikt yak tfanyakrahrm. \p \v 9 Wom yonr nuwat tndaurfohat, ka yifemr tahis yakhato tahis wathu nhehaforforr? Nhai inji narfotr. \v 10 O yonr yirar tndaurfohat, ka yifemr nandomt yakhato nandomtn wathu nhehaforforr? Nhai inji narfotr. \v 11 Niko, fasoh fasoh net yimako, yinem yonm tamohm kfo tndauneft yakhato kahukwokomm. Nd yuhatn to nikmoh tu Bro Yifemrko he mifrahrko niko tamohm dukahato kfo bruttnaneft. \v 12 Kangko, womm ayak marnyamnome, barkofpam afo niko sinyahato womm yak marnyakfot. Ndhtet neft Mosesrhu boririfhut yo profetroh mrokfom kak hikwot.” \s1 Habhi yihota yuhatn riwitakfot \r (Luk 13.24) \p \v 13 Jisasr wom mrokfot kfo memor, “Habhi yihotar yiyet yihotarhu riwita yuhat habhiyet. Nd yuhatn riwitakfot. Helko yiyet yihotarhu riwita yuhat bro mifet. Hmbrohnat yorhwatt, bok yimam be nd yuhatn tone dukekwom. \v 14 Mtoh nkifraniyuk kmit yiyet yihotathu riwita yuhat habhitn hti mumiwumt. Rpa rpa yimarpam htitamtn nd yuhat riwitewum.” \s1 Yo! Giaman profetm hti dukak hanykfot \r (Luk 6.43-44 yo 13.25-27) \p \v 15 Jisasr tfit wom mrofkot kfo memor, “Yo! Niko giaman profetm hti dukak hanykfot. Nd giaman profetm yimampno yihato yima yuhum mtadborha nhehwomm. Rom pthayuk tok profet mrokfom mirahko ka kto tfit yafothetm korhm. Nhai. Be niko mfrnhehwom. Rom niewohat briahako sifsifroh that kasinyewum. Yiro yima rifhum yifako tohwa yauroh nefm tohwomm. \v 16 Wom yimar kangn, ahtiyanr ndr tamohtet yimayer, htikfot rorhu nayuk nefmn. Wain yukham nhai hig toftn hirkahtm yimam yakkahmm. Nhai. Yo fik yukham nhaf, nhai mitaku tamentn hirkahtm yakkahmm. Nhai. \v 17 Nd yuhatn htirahnm, dborioh nnariyet nnar siham nhai nnarikahm. Fasoh nnariyet nnar siham rroh yukham nnariwom. \v 18 Dborioh nnar siham nhai fasoh nnariyet nnariham hirkahm. Yo fasoh nnariyet nnar siham nhai ye marnyet nnariham hirkahm. \v 19 Fasoh nnariyet nnariham hiret nnari siham yoh thuhato kaht kandhi thuwomm. \v 20 Ndnettn nd giaman profetroh nefm, nd nnar siham ye nhombra ttiwonwa kanjo rroh nefmn yak nhombra hti nhombrakfot. \p \v 21 To mirahko duka amanyom, ka met yindarim nanhu yufat yutahato kfo yamukam, ‘Bro Nungothet Jisase, Bro Nungothet Jisase,’ ka inji naku kfet yimamn yirahm hefenrhu kingdomkfot. Nhai. Fitoh metm o yindarim nanhu Yifemrhu dukefrko hikmr, tom nd yimarpamn yi tohrahm. \v 22 Bro kotkfot yakitohruha yihart bok yimam kot tohhato kfo mirahma, ‘Bro Nungothet Jisase, Bro Nungothet Jisase, nom ninhu yufat kfo yutahato Bro Nkifrarhu mrokfom ptha nuhasmounom. Yo kmi yarh fknayet yimam ninhu yufat yuta nawohhato kmi yarhm fnahnimoum. Yo mirakerkfom hingrnamoahat to be ninhu yufat yuta nawohhato bok mirakerkfom hingrnamounomm.’ \v 23 Nd yiha inji kfoyuk yimam kfo miruhanm, ‘Na nhai tawisaf-wonkahanko. Wur fasoh fasoh nefm yakitohet yimako, wuri waiko.’” \s1 Hushtet tkitf hingrnayuk kunyf \r (Luk 6.47-49) \p \v 24 Jisasr wom mrokfot kfo memor, “Ndar na kfo pthiwa mrokfom, yimam wany yakiohato yak hikwam, tu dborioh duka tungunet yimam kuny rahu pokm simene simenim dbkaf hmbrita kanjo inji kitt rom mrokfom wany yakiohato hikwa nmbuhat. \v 25 Kto buriohr wih wihhato hnutn nd kunyr hnu hmbrenihato kto tfit wifort tonehato nd kunyr mnhombraneft nhai nd kunyr wohsiskfot. Bi rahu pokm bro bro tahimpno simenim hmbriyetm, to finji kunyrhu wohsiskfot. Ndnettn ndar na kfo pthiwa mrokfom, yimam wany yakiohato yak hikwam, tu dborioh duka tungunetem. \v 26 Yimam na kfo pthiwa mrokfom nhai wany yakiohato hik duha yitam, ndm mumetm kanjo kuny singoneft be inji yura nungurn singiwumm. \v 27 Kto buriohr wih wihhato hnutn hnu hmbrenihato kto tfit wifort tonehato nd kunyr mnhombraneft nhai nd kunyr toh bmtakfot. Nndo fnykt teh tour fnah yohnitt. Nhai be tu yifo suht suhkahr.” \p \v 28 Jisasr nd mrokfom kfo ptha buganihato nd rifinyuk yimam nd ror pthayuk mrokfom wanyhato yak nhtamohat be tuha mrokfo ptha duha rhumom. \v 29 Mrokfom kfo ptha nuhas bonuhasmohat, nhai be Judaroh boririfhuthu tisam kfo ptha nuhaswa kanjo kfo ptha nuhasrmorm. Nhai. Mrokfom kfo ptha nuhasmohat bro duka tungunet yimam kanjo kfo ptha hik bohikmorm. Ndnettn yimam rorhu mrokfom wanymohat nhai marimom, “Kfo ptha inji narahnom.” Nhai. Be tuha mrokfo ptha duha rhumom. \c 8 \s1 Jisasr lepra dbohneft yaket yimar yak marnyamo yuhat \r (Mak 1.40-44 yo Luk 5.12-14) \p \v 1 Jisasr yura kminysoft wuhtanyhato yawihnamohat, yonmari yima rifhur fak hik hawihnamomr. \v 2 Wom lepra dbohneft yaket yimar Jisasrpno bangu mtabokmehato kfo naku memorr, “Broye, ndar na hatohwa dbohneft yak thurahnt, to be thu troh tanyrahta.” \v 3 Jisasr inji wanyhato nd leprayet yimarn tirt rihtahato kfo memor, “Uwa, na yibonwa.” Inji kfoni hanyhato nd dbohneft kfo memort, “Wathu trohnr.” Inji kfomotr, nd dbohneft yudbat thu trohmotr. \v 4 Thu troh tanymottr Jisasr kfo memorr, “Ni nda dbohneft thu troh tanyhat, mirahn tfit womm akfo nuhasanm. Mosesrhu boririfhut yak hikkfot. Yimam lepra dbohneft yaketm marnyanimoahat inji namoum. Nd hun gifam prisrpno myak nuhasnimoamn, tarioh mthamoum. Nd tarioh mtha yiharn prism ndt htihato kfo memoum, ‘Nd yimarhu dbohneft bi thu troh tanymotr.’ Ni nd yuhat yak hikkfot.” \s1 Soldiaroh keptenrhu hingrna yimarhu dbohneft Jisasr yak marnyamo yuhat \r (Luk 7.1-10) \p \v 5 Jisasr taun Kaperneamt yimor. Nd taunt tohetrn Romroh 100 soldiaroh keptenr yihato Jisasrpno be nnhuhato mkfo memor, \v 6 “Nungothet Jisase, nanhu hingrna yimar dbohna bebhato kunys hwitr. Bi minysaf hmbreyetrn nhai sinyahato rhukfot. Thatipt ke shuwotr. Ndnatn be hwe hasiwur.” \v 7 Inji kfo pthamotr Jisasr kfo memorr, “Nhai mrokfom. Yirhoyann dbohneft yak thuhiruhanr.” \v 8 Nd soldiaroh keptenr tfit kfo memorr, “Bro yimaye, mirahn nanhu kunys anea. Na nhai dborioh yimayann nanhu kunys nieruha. Be inji nndo tohhato be wakfokahtn, nanhu hingrna yimar marnyanirahr. \v 9 Na to wom bro tohak ofisar tohekwatr na rorhu yinhitn watohwa. Tfit nann wom tohak yimaya tohwa. Nann kakitohwanm tfit wom ami rifhur. Nd ami rifhur nann yakitohhato wom soldiar kfo kanga, nd soldiar anjur, nd soldiar kitr. Kfo kanga, nd soldiar aniar, nd soldiar niewur. Nanhu hingrna yimar kfiwanr, tamohroh hingrnaneft, nd hingrneft hingrnewurt.” \v 10 Jisasr nd yimarhu mrokfefm wanyhato tuha mrokfo duhatr rhumor. Tfit kekutnihato nd ror hik hanymo yimam kfo memorm, “Barenko, nd yimar nndo wom kmi thofer. Nd mrokfot kfiwatr, nanhu yima yuhur duka kanga, Isrerkort nhai wom yimar htikahanr o wanykahanr kfo mekahra, ‘Be inji nndo tohhato wakfokahtn dbohnet yimar marnyanirahr.’ Nhai. Nhai ndhtet duket yimar htikaha. \p \v 11 Kfiwanko, boknambok kantriroh yimam mano mano sinyarahm. Marr yuwa muhwa kantriroh yimam sinyarahm, yo marr yohnita kantriroh yimam sinyarahm. Sinyaruhamn, Abraham, Aisak, Jekofrompno rpat rhu yerahmt nd hefenrhu kingdomkfot htaruha yemro burwat. \v 12 To nd barkof Bro Nkifrar bi kfo hta memo, ‘Ndar yimamn nanhu kingdomkfot rhurahm,’ to nd bi kfo htayuk yimamn tfit toh kekuthato yak thu wurasohrahr. Nhai rorhu yufat rhuruhatm. Yak tuhafruhatrm bro kspitat tohrahm. Bro kspitat tohhato tau nknekrahm.” \p \v 13 Be nd 100 soldiaroh tohak keptenr, Jisasr kfo memorr, “Wanju kunyko. Wanjukahnn htirahnr ninhu hingrna yimarhu dbohneft ninhu dukef yuhat rhu hikraht.” Be nd hingrna yimarhu dbohneft, be yudbat teh tmbhakmot. \s1 Jisasr Pitarhu matohemt yak marnyamo yuhat \r (Mak 1.29-31 yo Luk 4.38-39) \p \v 14 Be tfit yihato Pitarhu kunysn mfnahmor. Mfnahhato fknenimor. Fknenihato rim htimort Pitarhu matohemt kkah dbohnett hwemot. \v 15 Be rotpno yihom rhuhato tirt fakitohmort. Be inji yakitohmotrt nd dbohneft thu troh tanymott. Be nd mett yudbat marnyani hanyhato sinyamotn yeshrim hta mskahemotm. \s1 Jisasr bok met yindarim yak marnyamo yuhat \r (Mak 1.32-34 yo Luk 4.40-41) \p \v 16 Krifta hanymot, bok yimam hany hanymomm kmi yarh fknayet yimam. Hne hnamoatmm Jisasr mrokfot tumourt nd metm o yindarim hatohmoa kmi yarhm fnahni hanymoum. Yo nd dbohna mifetm, rom nhaf yak marnyaf hanymoatrm marnyani hanymoum. \v 17 Jisasr nd namo neft, to profet Aisaiar kfongotmo mrokfotn ror namo neft fak hikmot. Bingot profet Aisaiar kfo memor, \q1 “Turn nmoh dbohnefm yak thumormn nndo tumorm.” \rq Ais 53.4\rq* \s1 Jisasrhu hik yuhat \r (Luk 9.57-60) \p \v 18 Jisasr yonmari yima rifhur toh dbu hmbremoatmr kekutnihato turhu disaiperm kfo memorm, “Tek bari mkuko ainyom.” \v 19 Nd yima rifinyrn tohmor nkifra boririfhuthu tisar. Yauyaknihato Jisasr rim kfo memorr, “Tisa, ni kmi kmi yi htfas thombat na hikhne hakuruhann.” \v 20 Jisasr kfo memor, “Kmbru fkohm, rom hwe skitetem, rom bbmuhmn tohwom. Nungam, rom miyuhtamn o wusmn hwitm. Nikmoh Bro Najomrpar be tu nhai ror wom hwe rhu mskayuk tkitt.” \v 21 Tfit wom disaiperr sinyahato kfo memorr, “Bro Nungothete, nanhu yifemr yinohtr, afo rorhu yopt yiruha.” \v 22 Inji kfomotr, Jisasr kfo memorr, “Noheh yimam, rom tum anayop hanym. Ni wania wahikna.” \s1 Jisasr kfohato wifort minoh hmbremo yuhat \r (Mak 4.36-41 yo Luk 8.22-25) \p \v 23 Jisasr bot mikmbremor. Turhu disaiperm htiyaf hanyhato rom rpat mikmbremom. \v 24 Mikmbrehato rihir hanymom. Buha bari dany yuhatn rim hir hanyhato Jisasr hwemor. Hweyetrn, bro wifort sinyamot. Wifort sinyahato tek barit fifrtuhato yonmari burifhum sinyamom. Burifhum sinyahato rom yimo bot burifhut bi tas finjaknimott. \v 25 Be yudbat Jisasr frthamomr. Frtha hanyhato kfo hany memomr, “Broye, nome href finji newanom? Nom href yohnitnom!” \v 26 Jisasr sinyahato kfo memorm, “Niko ndar wiforti burifhut kakrmitko? To nikmoh dukefme fitha yitam? Ka nhai mikahko, ‘Tor ror rpat nienom, nhai yakrmiruhatnom?’ Nikmoh dukefm ka nhai be mfro nann niakahmko?” Be inji kfoni hanyhato nd wiforti burifhut sinya hasomof, ror mrokfot tumort be wufakmof. Wifort tone tmbhomot, tekt be minoh hmbremot. \v 27 Nd bot rhuyukm inji htihato tuha mrokfo duhatm rhumom. Memom, “Ndarr tamohtet yimarn wiforti burifhut wany yakiohato minoh hmbrif?” \s1 Hus yimafhu kmi yarhm, Jisasr yak thumo yuhat \r (Mak 5.1-17 yo Luk 8.26-37) \p \v 28 Jisasr Galili mkuko yi tohwa Gadararoh bbinysofko rim dbkafmor. Ndharn kmi yarh fknayet hus yimaf yihato Jisasr mfnahmofr. Nd hus yimaf be yima gum htamoa tahi bakuny mkumn toh htfasmouf. Kmi yarhm tuhagrhamoatmf mfro namburmoatf yimam nhai nd yimaf tohmoa yihota yuhat yirmoam. \v 29 Nd yimaf hatohwa kmi yarhm Jisasr mhtihato kfo tau naku memom, “Bro Nkifrarhu Yone, nome finji newannom? Nmoh huhra krt kanjo frhabtothato krhopa yak yihar tor yuhre riyorhwor. Bi frohm memomn, ‘Asha wanietwa?’” \v 30 Fohm rom wuri kkof ke wussohmoum. \v 31 Nd yimaf hatohwa kmi yarhm Jisasr kfo naku ttiwon memomr, “Jisase, ni kangn ayak tuhafoyanm, wayak hatohafokahtnnom ndar yimaf htany thombat ndur tohwa foh rifhumn tfit fknihato tohrahnom.” \p \v 32 Jisasr nd kmi yarhm kfo memorm, “Wafnahniko.” Be inji kfo tkrurmotrm, rom nd hus yimaf thu troh tanyhato tfit fohmn fknenimom. Be fohmn fknenihato thu hafunanimotmm, nd fohm kmi kihahir yuhat mitarhotnihato tek baritn mitayif wurasoh bugamom. \p \v 33 Nd fohm hatohmoa yimam inji htihato fakrmemom. Yakrmenihato taunko yimom. Yihato taunthu yimam kfo nuhas bugamomm rom htimo nefm. Yo nd kmi yarh fknayet yimarhu mrokfom kfo hik bugamofm. \v 34 Be nd taunthu yimam Jisasrpno yihato kfo tkrurmomr nd taunthu htanyhato tfit womha yinyeft. \c 9 \s1 Jisasr tir wura minysafet yimar yak marnyamo yuhat \r (Mak 2.1-12 yo Luk 5.17-26) \p \v 1 Be Jisasr bot mikmbrenihato tek barit tfit hir hayuknihato yimor Kaperneamko. Tot tur tohmoa taunt. \v 2 Yo wom yimam wom tir wura nohet yimar kroketr hnamomr. Jisasr nd yimar hnayuk yimaroh yima yuhum htimorm. Rroh dukefm Jisasrpar yimom nd yimarhu minysafefthu marnyanineft. Rroh yima yuhum inji htihato nd minysafet yimar kfo memorr, “Ar yone, mirahn adukaya. Ninhu fasoh fasoh nefm bi fak tuhahuyann.” \p \v 3 Nkifra boririfhuthu tisam Jisasr kfomo mrokfot wanyhato tum rinahti nahtihato nakfo ptha memom, “Nd yimare, kangr Bro Nkifrarhu tkitt ayaka.” \p \v 4 Nd yimaroh yima yuhum inji dukamohat Jisasr bi htimorm. Htihato kfo memorm, “Tamohmpno nd fasoh dukefm yekwako? \v 5 Kangko finji akfoyane? Kangko akfo amiyanr, ‘Ninhu fasoh fasoh nefm bi fak tuhahuyann?’ O kangko akfo amiya, ‘Wasinya wayauyakni?’ \v 6 Na, Bro Najoma, yimaroh fasoh fasoh nefroh yak thu yafothat Bro Nkifrar bi hemora. Afo asomif wom neft yak nuhasrhotanko, duka mirahko nd yimar bro yufeter.” Inji kfoni hanyhato nd tir wura minysafetr kfo memorr, “Na kfiwann, wasinyakahnn krokt wayaknikahnt tunhu kunyko wain.” \v 7 Be nd yimar wasinyahato kunyko yimor. \v 8 Tuhan yindarim inji htihato yakrme yima yuhum niahato Bro Nkifrar kfo yindhormomr yimam ndhtet hingrna yafotham yahuka nmbuhat. \s1 Jisasr Matyur naku yakmo yuhat \r (Mak 2.13-17 yo Luk 5.27-32) \p \v 9 Jisasr yau hanyhato Matyur takis marut tuyuk kunyent rhu hasetrn yihom htimorr. Yihom htihato kfo memorr, “Wania wahikna.” Be Matyur sinyahato fak hikakni twanhomorr. \p \v 10 Jisasri turhu disaiperm yihato Matyurhu kunysn nuwa famom. Nd Matyurhu kunys nuwa yamohat wom bok takis marut yakyuk yimam yo wom fasoh nefm nayet yimam yihato rpat nuwa famom. \v 11 Farisim inji htihato rorhu disaipermpno yihato kfo memomm, “Tamohmpno nd takis yekwa yimami nd ufasoh nefm nayet yimam rpat rhuhato nuwa ye mskewar?” \p \v 12 Jisasr wanyhato kfo memorm, “Yima furam nhai be yi furakahm hunkotharpno. Nhai. Dbohnet yimarpam kitwom hunkotharpno. \v 13 Afo tfit Bro Nkifrarhu rfa borngtn afo wamhti dukaktwako. Bro Nkifrarhu rfa borngt kfo yamuka, \q1 ‘Na nhai hti wofnkahanko nd niko tarioh mtha fura bofurewohat. \q1 Yima yuhuwafwa nmbuhatn hti wofnwanko.’ \rq Hos 6.6\rq* \m Nd mrokfot finji kfiwat? Na nhai dborioh yimaroh dukeftn niarmoya. Nhai. Na fasoh fasoh nefm nayet yimaroh dukeftn niamoya. Memoya, fasoh fasoh nefm nayet yimampno yirhoyann, kforhotanm, nd rroh fasoh nefm thu trohrahmm.” \s1 Nuwa kurhato kfo bruttna yuhat \r (Mak 2.18-22 yo Luk 5.33-39) \p \v 14 Nd yiha Jon Baftaisrhu uhik ahik htfasyuk yimam Jisasrpno yihato mkfo memomr, “Nomi Farisim nuwa kurhato rhu hakutahat, to tamohmpno ninhu disaiperm nhai inji na hakukahm?” \p \v 15 Jisasr kfo memorm, “Wom yimar wom mett yakrahr, rorhu yimatm nhai bi hanurkahmr ror afo rompno yuhre rhu mska inji na thombat. Nhai. Kto yak hambrafruhamr, ee bt rorhu yimatm nuwa kurhato rhurahm. \p \v 16 Nhai yimam bingotrhof hmbresham muhetm rhuneft tfit nfri rmontha nmbrm yakhato nahukahmm. Yatk hmbreshathu muht tfit nfri rmonthaye nahuneft nfri rmontha nmbrtn teh hma bugarfott yatk hmbreshat. \v 17 Yo nhai yimam nfri wain bupam yakhato yatk meme tha kpmn tas hmbrikahmm. Nfri wain bupam yakhato yatk meme tha kpmn tas hmbreneft nd nfri wain bupam rikur prhoruhamn nd yatk meme tha kpt frtfohhato wain bupam mitoh bugarahm. Ndnettn nfri wain bupam tu nfri meme tha kpe tas hmbrihato be nhai kpm yoh tfoh inji nakfot.” \s1 Jisasr wom ofisarhu yonti yo dbottet mett yak marnyamo yuhat \r (Mak 5.22-43 yo Luk 8.41-56) \p \v 18 Jisasr yuhre Jonrhu disaipermpno ptha hanyetrn, wom ofisar yauyak-nimorn Jisasrpno mtabokmehato kfo memorr, “Nanhu yont asomif bi fnoht. To ninn wai tir wahtakahtnt yafothat tfit mthu nawohrahtt.” \v 19 Be Jisasr sinyamorn nd ofisar mhikaknimorr. Yo rorhu disaiperm rpat hik hanymomr. \p \v 20 Jisasrom yihotat yau hanyetmn wom mett Jisasrhu mongko yauyak-nimotn ror hmbremo sakethathu psifm tire mtayoutimotm. Nd mett dbotteft 12-pela gunyjimm hatohmoutt. \v 21 Rot nd hmbreshathu psifko tire wutayoutimohat, rothu dukeft duka memot, “Be tirrpaye rorhu hmbreshat wutayoutiruhant, nd na hatoh hnewa dbotteft teh tmbhakraht.” \v 22 Rot inji dukahato mtayoutimohat, Jisasr kekutnihato wahtimort. Wahtihato kfo memort, “Ar yone, ninhu dukeft duka famu, ‘Be tirrpaye rorhu hmbreshat mtayouti thoft, nd dbotteft teh tmbhakraht.’ Ni nd dukeftpno tayoutiwontna ninhu dbotteft teh tmbhekwot.” Be inji kfomotrt, nd dbotteft yudbat teh tmbhakmot. \p \v 23 Be Jisasr yimorn nd ofisarhu kunys mfnahmor. Mfnahhato mhtiyaknitworm yimam nur windohmpno mayi nmbuham mayi hanyhato ptha hofhta inji namoum. Jisasr inji mwanyhato \v 24 memorm, “Niko wafnahniko. Ndar yont nhai nohrfot, tot be hwitt!” Inji kfomotr memom ka be kfo ddiwur. Ndnatn rom tfit haningemomr. \v 25 Nd nur kunys rhuyuk yimam yak tuhafhato fnah buganimotm, Jisasr nd yon gus rhumo tkitt rim tohhato tirt wafakmort, be nd yont tfit mfenyjwomot. \v 26 Nd ofisarhu yont kasinyamo yuhathu mrokfot nhai wom warhu hasormot. Nd distrikt nd mrokfot thu yufur buganimott. \s1 Jisasr yak marnyamo hus nyinga kunyjet yimafhu mrokfoti tng mmkrhu mrokfot \p \v 27 Jisasr ndhar htanyhato tfit yimor. Yau hanyetrn hus nyinga kunyjetf yau hikaknihato naku kangfr, “Defit frikefthu yon Jisase, wayuhuwafnno.”\f + \fr 9:27 \ft (9.27) Judam rom bi mrokfot wanyngotmomt. Nd mrokfot kfo memot, “Judaroh yakyuk yimar, Defit frikef yuhatn nierahr.” Nd mrokfot bi wanyngotetmn ndnettn inji kfomom.\f* \v 28 Jisasr kunys rim fnahniyetrn nd nyinga kunyjet yima husf yau hikaknihato rim htimofr. Rim htihato ttiwon memorf, “Nifnhu dukefm finji dukewafn? Ka duka kangfn, ‘Rorpno yihato rorhu tire kaktitrno nnoh nyingam kukatohwononm.’ Ka inji dukewufn?” Nd yimaf kfo memofr, “Uwa, Broye, no inji dukewuno.” \v 29 Be nd yimafhu nyingam tir htahato kfo memorf, “To be nifnhu dukef yuhatn nifnhu nyingam frdborhewum.” \v 30 Be nyingam tfit myoh dborhahato fukatohmofm. Jisasr kfo hta mrokfom kfo memorf, “Nifn ndar nyingam tfit yukatohwa yuhat mirahfn wom yimampno aptha nuhas mif mifnonm.” \v 31 To nhai, nd yimaf yimohat, nhai hikrmoft nd mrokfot. Tfit yimofn kfo ntramotft distrik bugathu tuhant yindars wany bugamomt. \p \v 32 Nd yimaf fnahni hanyetfn wom tng mmk yimar, kmi yarh fknayetr, hnamomr. \v 33 Jisasrpno hnamotmr fak thumorr kmi yarhr. Yak thumotrr pthamor. Tuhan yindars bok dukefm yakhato kfo memom, “Bingot nmoh kantri Isrert nhai ndhtet nefm rhurmotm htirmomm.” \v 34 Tfit Farisim sinyahato kfo memom, “Nd ror kmi yarhm yak thuwohat, nndo tndhrhu bbukeftpno kak thuworm.” \ms1 Jisasr turhu hingrna yimam hingrnefm hemo yuhat \mr (Sapta 9.35—10.42) \s1 Jisasr bok yimam htihato yuhuwafmo yuhat \p \v 35 Jisasr kmi kmi, taun taun yi htfashato turoh rifinyuk rmonmn yi rhunhohato mrokfom hemorm. Hefenrhu kingdomkfothu mrokfomn kfo nuhasmourm, yo tuhan yindarim tamohtet tamohtet dbohnefm rroh thatipm rhumoam, kak marnyamourm. \v 36 Nd rifinymo tuhan yindarim htimorm tohukatoh duha sifsifm kanjo. Rroh rhu nmbuhat be tu ufasoh rhu beb mifmom. Htihato yuhuwafmorm. \v 37 Ndnatn turhu disaiperm kfo memorm, “Mswirthu yewurit bi kak yibonwot. To tmift nhai bok yimam nd yewuriroh yakyukm. \v 38 Ndnatn tu mswir tikatrpno wakfo bruttnakahtko yimam tkruraforuhatrm yihato yewurit yak wurirahmt.” \c 10 \s1 Jisasr yakmo barkof 12-pela aposerm \r (Mak 3.13-19 yo Luk 6.12-16) \p \v 1 Jisasr turhu disaiperm kfakhato niamotm, hemorm dbohnet yimami kmi yarh fknayet yimaroh yak marnyayuk yafothar. \p \v 2 Jisasr yakmo barkof 12-pela aposerroh yufam inji: barkof yimarhu yufat Saimonr (wom yufat Pitar), yo rorhu nmem Andrur. Yo Sebedirhu yon najohf Jemsri nmem Jonr. \v 3 Yo Filifr, yo Bartolomyur, yo Tomasr, yo takis marut yak htfasmoa yima Matyur. Yo Alfiusrhu yon Jemsr, yo Tadiusr. \v 4 Yo Selot patikfot tohmoa yima Saimonr, ee wurohr Judas Iskariotr, Jisasr hndhnamo yimar. \s1 Jisasr 12-pela aposerroh hingrna yuham kfo hta bohta nuhasmo yuhat \r (Mak 6.7-13 yo Luk 9.1-5) \p \v 5 Jisasr turhu 12-pela aposerm hingrnefm kfo tkrurafmohat, kfo tebos botebos nuhasmorm. Asom ror hemo kfo tebos mrokfom: Kfo memorm, “Niko hingrnafat yaknitahat, mirahko yima tangimpno ainyo yo mirahko Samariaroh taunm ainyom. Nhai. \v 6 Isrerroh sifsifmpno waiswako. Rroh sifsifm bi frfnah wurasohmom. Rom duka duka waiswako. \v 7 Waikahkomm wakfo wamitwakomm, ‘Hefenrhu kingdomkfot bi brbohwot.’ \v 8 Waikah-komm dbohnet yimam wayak marnyatwakomm, noheh yimam wakasinyatwakomm, lepra dbohnefetm wayak wus bowustwakomm, kmi yarhm hatohet yimam kmi yarhm wayak thutwakomm. Nd yima yak marnyayuk yafothar be he furiwanko, ndnatn niko yimam tamoh nefm finji naneft mirahko tfit maruha ayaknomm. \p \v 9 Mirahko gor silva kapa marut ahiyau hiyaunom. \v 10 Yo mirahko gegb yohm afotaknom o wom hmbre wuskenm be ayakitoh furakninomm o su wuram ayakitohakninomm o kio musm. Nhai. Nd niko yiyuk kmiroh yimamn niko tamoh tamohm hti dukakfot. \p \v 11 Wom kmit o taun kitwoko, afo ttiwon hikkfot. Fitoh yimar kak miyekworko, nd yimarpno toh tanyhato yikfot. \v 12 Fitoh kunys kitko, rim tohhato nd kuny shofm kfo yindhor mekfot, ‘Bro Nkifrar ayak marnya bomarnyatwarko.’ \v 13 Nd rim kfo yindhorakniyuk mrokfot nd kuny shofm wanyhato yindhorhato kak miyekwomko, nd niko rim kfo yindhorakni mrokfot hingrnaruhatn nd kunyshu yimam Bro Nkifrar yak marnyarahrm. Nhai yak miyakkahmko, kfo tany mekfot, ‘Bro Nkifraye, mirahn nd kuny shofm ayak marnyanm.’ \v 14 O wom kmit o taunt yihato nhai kunym yakmiyakhato niko hanyuk mrokfom nhai yindhorkahm wanyneft, nd kmit htanykfot fus wuram tuha nd kmitn frdbofta tanyhato htanykfot.\f + \fr 10:14 \ft (10.14) Disaiperm inji naruhatm, kmi thofm ndt htiruhamn, mirahm, ‘O nom yak miyak duha yitanomm inji nem.’\f* \v 15 Na kfo mifwanko, Bro Nkifrar kfomo kotkfot rhuruha yihart, nd taunt mirahko ka tu kuken krhopam yakrahm. Sodom Gomoraf yakruha krhopam be inji yakrahf. To rom be tu bro krhopa mifm yakrahm.” \s1 Nhai rpahtet krhopam nieruhatm \r (Mak 13.9-13 yo Luk 21.12-17) \p \v 16 Jisasr kfo memorm, “Wawanyko, niko bi sisifm kanjo bi yifako tohwa namburet yauroh rifiny buhar kitwoko. Ndnettn niko dukefmpno waiswako. Nandomm kanjo duka hik marnya bomarnyahato tamoh tamoh nefm nakfot. Yo nunga mahum kanjo kmi thofmpno brbo yihato nayak marnyahato tamoh tamoh nefm nakfot. \v 17 Niko tuko duka marnyaf hanykfot. Turoh kaunsermpno mkotimhato tu Judaroh rhu rifinyuk rmonmn hanyhato wife thu smbho bosmbhorahmko. \v 18 Nanhu mrokforoh yimaroh ptha nuhas hanyeftn yakruhamko gafmanmi kingroh tirmn htarahmko. Nd yuhatn nanhu mrokfot nd kot swirtn ptharuhatkomt nd bro yimami yo yima tangim wanyrahmt. \v 19-20 Bi kot hanitmko, mirahko duka yakrmihato akfo amanyom, ‘Amai, nome finji ptharuhanom?’ Mirahko inji aduka yanhonom. Kot swirt, Bro Yifemrhu Yafothatn mrokfo rifhur hi hanyruhatrko, mrokfom be tumn mfrfnah hanyrahm. \p \v 21 Najohfi yagnm tum nahndhna-rahm. Womr sinyahato womr hndhnaruhatrr wasrahmr. Nitohfim nhaf to inji. Yifemr sinyahato yinemr hndhnaruhatrr wasrahmr. Yinemrom nhai yifammampno nayak marnya-ruhatm. Yinemrom sinyahato yifammam hndhnaruhatmm wasrahmm. \v 22 Yimako na hikrahko, riruh aruhyukm nhai hifa nyingar hta hakuruhatmko. Be hti sr thurahmko. Fitoh yimar inji htihato nhai riyoh brurhakhato myafhonirfora, nd yimar Bro Nkifrar yakrahrr. \v 23 Wom taunt yihato nanhu mrokfom kfo ptha hanyhato nd taunthu yimam faso kak bebwomko, yakrman-yihato wom nndoh tauntn yikfot. Na kfiwanko, mirahko ka bi Isrerthu taunm mrokfot yak buganiyetmn nikmoh Bro Najemr ka nierahr. Nhai. \p \v 24 Wom yonr, wandfa kunys yuhre tohetr, ror tisimyuk tisarhu yinhit tohwor. Yo wom hingrna yimar turhu tohak yimarhu yinhit tohwor. \v 25 Nd skurr tohet yonr kangr tukanhu tisar kanjo atoha, to nhai mrokfom. Yo hingrna yimar kangr tukanhu tohak yimar kanjo tohak yimaya atoha, to nhai mrokfom. Na nikmoh tohak yimaya Belsebur yufat hmbremoma. Kfo memom, ‘Belseburer.’ To niko to ndhtet yarhroh yufa bebm hmbrirahmko.”\f + \fr 10:25 \ft (10.25) Yarhroh bro tohak yarhr futamoumr Belsebur. Nmoh akort kutewunomr Tndhr. Tndher nd Belseburr.\f* \s1 Bro Nkifrarpar duka yanhokfot \r (Luk 12.2-7) \p \v 26 “Yimam faso faso kak bebwomko, mirahko ayakrmanyom. Arihat kon kafroh hasiwa nefm kto Bro Nkifrar tafont htaruhatrm yimam htirahmm. \v 27 Nd na nikompno rhuhato nikomrpakompno kfo nuhaswa mrokfom mirahko turpakomn awany hmbritanomm. Yima yima wakfo nuhas buga hanyswakomm. Wakfo nuhas bugakahtkomm wany bugarahm. \v 28 Mirahko ndar yima mif thetm ayanhonomm. Rom thatiprpat waswatmt nohwot. Yafothathu wasneft rom nhai waskfot. To rom finji yafothat waskfot? Tu duka yanhoyuk yimar, Bro Nkifrarpar duka yanhokfot. Ror yafothati thatipt rpat hus bugaf yekwarf kahtn tutrf. \p \v 29 Niko htitwokomm ndar nunga pirayenm yafuna htfaswam. Niko kangko ka Bro Nkifrar ka nhai htihato yakitohkahrm? Nhai. Nd nunga pirayenm rorhu tirtn korhm. Rorhu tirmn rhuyuk nungenm nhai nohkfot. Niko yimako to inji nd nungenm kanjo rorhu tirmn korhwoko. \v 30 Yo womt, nikmoh tmariroh tmarifenm Bro Nkifrar bi htitahato thomna buga htatewurm. \v 31 Ndnettn niko be yakrme furawahko. Bro Nkifrar htihato kakitohworko nd nunga pirayenm yakitohwa kanjo.” \s1 Nom, bi Jisasr hiket yimanom, nom kfo pthahato yimam bi wanykfot \r (Luk 12.8-9) \p \v 32 Jisasr kfo memor, “Fitoh yimar na hikhato womm kfo nuhas kangrm, ‘Na Jisasr hiket yimaya,’ na kfiwanko, inji kfo nriyafet yimar kto nanhu Yifemrpno kfo miruha, ‘Ndar yimar na hikwa yimayer.’ \v 33 To fitoh yimar wommpno rhuhato na mong trohrahra, tawo na hefenr yorhwa Yifemrhu nyingahato mong trohruhanr. \s1 Yimam Jisasr hikneft duka marnyahato hikkfot \r (Luk 12.51-53 yo 14.26-27) \p \v 34 Na niamohat mirahko duka amanyom ka bi gbhur hnamorr. Nhai. Na nhai gbhurn hnarmoya. Nann yahrt hnamoya. \v 35 Na ndar bbinysoft niahato yimam hikwotma, arihat htirahko, yinemr sinyahato yifemr yiho hathurahrr. Yo yinemt sinyahato mmemt yiho hathurahtt. Yimborem tuhant sinyahato yimboremt yiho hathurahtt. \v 36 Tum yima ripha tehfim tum yiho nahathurahm. \p \v 37 Yimar turhu yifammafn bro dukefr yihato tfit na be inji psirnano kakitohwora, nd yimar nhai nanhu yimatr tohruhatr. Yo fitoh yimar turhu yinemri yinemtn rorhu bro dukefr yorhwarn na be psirnano kakitohwora, nd yimar nhai nanhu yimatr tohruhatr. \v 38 Yo yimar nhai rorhu bgre mis titahato yau hik hnekahra, nd yimar nhai nanhu yimatr tohruhatr. \v 39 Fitoh yimar ndar bbinysofthu toh marnya nmbuharpat dukahato ndrpat fakitohr, kto nd toh marnya nmbuhat tfit hti hambrafrahrt. To fitoh yimar na dukahato ndar bbinysofthu toh marnya nmbuhat nhai dukarfort, nd yimar arihat yo kto niayuk yiham, rorhu toheft be toh marnya hany swanho hanyrahr. \s1 Kristenm yak marnyet yimar \r (Mak 9.41) \p \v 40 Niko nanhu disaiperko, frohr kunyko tamoh nakuyekworko, nd yimar nann nakuyekwor. Yo frohr na kunyko nakuyekwora, nd yimar na kfo tkrurafyuk Bro Yifemrn nakuyekwor. \v 41 Wom yimar wom profetr htihato kfo kangr, ‘Nd yimar profet hingrneft tohwa yimayer. Kunyko nakuya-kruhanr.’ Inji dukahato nakuyekrr, nd yimar Bro Nkifrar profetm ttha hany shombat, rom yakyuk tamohm ror rpat yakrahmm. Yo wom yimar wom Bro Nkifrar hiket yimar htihato kangr, ‘Nd yimar Bro Nkifrar hikwor. Kunyko nakuyakruhanr.’ Inji dukahato nakuyekrr, nd yimar Bro Nkifrar rorhu hiket yimam ttha hany shombat, rom yakyuk tamohm ror rpat yakrahmm. \v 42 Yo na kfo mifwanko, fitoh yimar ndar nanhu yufapa duha disaiperm htihato kfo famur, ‘Ndm Jisasrhu disaiper yimayem.’ Inji htihato be gonng bupa furam hiyefirm, nd yimar tawo Bro Nkifrar ttharahrr.” \ms1 Nd yima Jisasr, tamohtet yimayer? \mr (Sapta 11.1—16.20) \c 11 \s1 Jonrhu disaiperm kfo tkrurafhato Jisasrpno yimo yuhat \r (Luk 7.18-35) \p \v 1 Jisasr turhu 12-pela disaiperm mrokfom he buganihato nd tkitt tfit htanyhato yimor. Nd Galili rhuyuk taunm yi htfashato Bro Nkifrarhu mrokfot kfo nuhas bonuhasmorm. \p \v 2 Kraisr hingrnamoa hingrnefroh mrokfom Jon Baftaisr kalabus tohetrn wanyakmor. Wanyakhato tu Jonrhu wom disaiperm kfo tkrur memorm, \v 3 “Brorpno waiko. Waikahkomn wattiwon wamitwako, ‘Ka nd Bro Nkifrar kfo memo, “Wom yimar nierahr.” Ka mif ninn kfomor o ka womr nierahr?’” Be nd ttiwon nmbuhat yaknihato Jisasr mkfo ttiwonmomr. \p \v 4 Jisasr wanyhato kfo memorm, “Waikahkomn, Jonr wakfo nuhas bugatwakomr nd niko wanuka mrokfom yo htita nefm. \v 5 Nyinga kunyjetm tfit yukatohwa yuhat yo wura minysafetm marnyanita yuhat yo lepra yaketm marnyanita yuhat yo yimbhindang kihmniyetm marnyanita yuhat yo noheh yimam tfit sinyewa yuhat yo nd knbokroh rirhutayuk yimenm Bro Nkifrarhu gutnius mrokfot wanuka yuhat. Nd ndm wakfo nuhas bonuhastwakomr. \v 6 Yo wakfo wamitwakomr, yimam na niwa nefm htihato rpa dukefrpar rhuhato duka kangm, ‘Nd ror niwa nefm tu yafothet nefm newur.’ Ndhtet dukefm duket yimam Bro Nkifrar toh hongmb hmbrerahrm.” \p \v 7 Be nd yimam yimom. Yimotm, rroh mongkorn Jonrhu mrokfom yakhato kfo pthamorm. Kfo memorm, “Niko nungur tik furat yihato Jonr htimohate tamoh dukefmn memoko, ai ahtinomr? Ka memoko, nd wifort yihomakni myaknita yuworhur, ai ahtinom? \v 8 O be nd bro marufa kfet hifa hifa wondh wuska hmbreyet yimar memoko, ai ahtinom? Nd hifa hifa wondh wuskam hmbreyet yimar, kingroh kuny kmifam tohwa yimayer. \v 9 To nikome to tamohroh htit yimoko? Profetrhu htit yimoko? Akfoyanko, ror hingrnewa profet hingrneft nndo kitt. \v 10 To nd Bro Nkifrarhu rfa borngt kfiwut, \q1 ‘Ninhu yi mrokfefthu kfo nuhas hanyuk yimar bi kfo tkruraf hanyrhotanr \q2 bi rorn tohak hanyhato mrokfot bi kfo hanyrahrt. \q1 Rorn bi tohak hanyhato yihotar bi yau mngon hanyrahrr.’ \rq Mal 3.1\rq* \m Nd mrokfot kfomo yimar, to Jonr. \v 11 Ndnettn na kfiwanko, Jon Baftaisrhu yufat be tu broye. Nhai wom yima mif thetr Jonrhu yufat kanjo ndar bbinysoft tohrmor. To tfit kfiwanko, fitoh yimarn tu hefenrhu kingdomkfot ftohr, tor nd yimarn tu bro yufa mift yakrahr. \p \v 12-13 Jon Baftaisr tafi mfnah duha, Mosesri profetm hefenrhu kingdo-mkfothu mrokfot ptha nuhas hnamomm. Ptha nuhas hnamomn Jon Baftaisr mfnahmor. Jon Baftaisr mfnahhato yihotar fau mngon hanymorr. Tfit nd yiharn namburet yimam rim toh rafakmomt hefenrhu kingdomkfothu nia yuhat. \v 14 Nd nkifra mrokfot bi nkifra profetm kfo memo Iraijar tfit nierahr, nd mrokfot to Jonrn kfomot. Jonrn bi nia twanhomor. To kangko, nd mrokfot awany yakionomt, nhai mrokfom. \v 15 Yimbhindangeteko, ndar na kfiwa mrokfot wanykfot. \p \v 16 Ar yiharhof yimam niwa nefme tamohm akfo nhombrayanm? Akfoya yon mumenm niwa nefm newum. Maket swirm o wumt swirm yonm htitwokomm. Wom yonm mano rirhuhato womm rikfiwumm, \v 17 ‘Nom tuhan yindariroh niyak tatrut yiha wumtwa musikkfot wumtnomt, niko nhai grharfoko. Nur windohm mayi nmbuhampno rpat windohnomm, niko nhai nurrfoko.’ Inji yon mumenm kanjo nnakfo nnakfiwum. \v 18 Jon Baftaisr nia tohmohat, nhai nuwa yehato kfo bruttnarmoar. Nuwa kurhato Bro Nkifrarpar kfo bruttnamour. Yo nhai spaket drinkfot yarmoar. Yimam inji htihato kfo memoum, ‘Kmi yarhm fknayetrn nuwa kurhato kfo bruttnewur.’ Inji kfomomr. \v 19 Tfit ar yihat na nikmoh tu Bro Najema niamohat, bupa nuwa yewota, tfit yimam ndt htihato tfit kfo kangm, ‘Wahtiko nd yimar nuwa yemungrofoter yo spaket drinkfot masat hmbritarn spakwor. Yo takis yekwa yimami fasoh nefm niwa yimampno nabnot habriwur.’ Inji inji kfiwuma. Bro Nkifrarhu duka tungunefrn tamoh tamoh nefm mhfnahnewatrm, nd tkittn yimam htihato kfo kangm yafotheter nd rorhu dukefr.” \s1 Bro Nkifrar yak hik duha kmim \r (Luk 10.13-15) \p \v 20 Boknambok taunm Jisasr bok mirakerkfom fak nuhas hnamourm. Rom inji htimoahat nhai yima yuhum yak kekutrmoam. Ndnatn nd taunroh yimam Jisasr kfo huttmorm. \v 21 Kfo memor, “O ar Korasin thofenko, finji rhu bebhirhokma? Yo niko Betsaida thofenko, niko inji buga. Finji rhu bebhirhokma? Bro yuhuwaf nmbuhat korhtko. Bi wom yimar Tairti Saidont aikahrn mirakerkfot ahingrnart, na nikompno mirakerkfot hingrnamo kanjo, na kanga ka Tair thofmi Saidon thofm tum nayuk fasoh fasoh nefm hti bebhato bi bek tham tabhutanihato yuhun brasingm rhuhato yima yuhum bi yak kekutrmomm. \v 22 Ndnatn na kfiwanko, kto bro kotkfot tohruha yihart, Tair thofmi Saidon thofmne bro yuhuwafeft htarahr. Nikome be inji. \v 23 Yo niko Kaperneam thofko, kangko, ‘Ka yura mount muhrahnom?’ Nhai. Niko nndo helko riyahkonwe. Wom yimar na nikompno mirakerkfot hingrnamo kanjo Sodomt mirakerkfot ahingrnart, na kanga ka Sodomt nhai batirfott. Nhai. Rhurfot. \v 24 Ndnatn na kfiwanko, kto bro kotkfot tohruha yihart, Sodomtn tu bro yuhuwafeft htarahr. Nikome be inji.” \s1 Krhopam hta kanhitiwa yimako, nanpno wahnekahtkomm yak thuhiruhanko \r (Luk 10.21-22) \p \v 25 Jisasr inji pthanihato Bro Nkifrarpno kfo bruttna memor, “Dajaye, ni nda mounti bbinysoft buriwa Nkifraye. Ni tu hifa dborioh nefm namo. Ni namo nefm hifa nhai nd bro duka tungunet yimampno narmotnm htirmomm. Nhai. Yon mumenmpno namotnm romn htimomm ni namo nefm. Ndnatn na kfo yindhorwann. \v 26 To Bro Nkifraye, nd nefm ni inji namohat ni tunhu duka yima yuhur inji namo.” \v 27 “Nanhu Yifemr bi nanhu tirmn tamoh tamohm bi hta bugamorm. To nhai wom yimar nd Bro Yifemrhu Yonr hti mikahr, ‘Arr ka Bro Yifemrhu Yoner.’ Nhai. Tu Bro Yifemrpar tawisafworr. Yo nhai wom yimar nd Yonrhu Yifemr hti mikahr, ‘Ndr ka rorhu Yifemer.’ Nhai. Tu Yinem yonrpar turhu Yifemr tawisafworr. Yo fitoh yimam bi tu Yinemrn bi kfo nuhas famurm, ‘Ndr nanhu Yifemer,’ tom nd yimarpam tawisafwomr nd Yonrhu Yifemr. \p \v 28 Niko yimako bro krhopam tita hasohato bi minysaf bugiwako, nanpno wania bugakahkomn rhu witarahko. \v 29 Na wayakko. Na yakkahkomn nann nikmoh doh mfhar atohhiyanko. Nann doh mfhar tohhato yak nuhasaf hanyruhanko. Nann htiyaf hanykfot. Tamoh tamoh nefm na noh hmbre yima yuhurpno niwanm. Nanpno yihato nann doh mfhar tohruhanr, niko nhai wom tamoh dukefm yakruhatko. Nhai. \v 30 Na doh mfhar tohneft dohr be yi furarahr. Nhai wom tamohmpno mrhutaruhatr.” \c 12 \s1 Rhu krna Sabat yiharhu mrokfot \r (Mak 2.23-28 yo Luk 6.1-5) \p \v 1 Wom yiha, Judam rhu krnamoa bro Sabat yihar, Jisasr wit swirm htamo yuhamn fau hanymor. Rorhu disaiperm yatinoh hanyhato nd wit swirroh wit dmm yak tmbhakni hanymoamm fi hanymoumm. \v 2 Farisim inji htihato Jisasr kfo memomr, “Tamohmpno inji nem? Bro Nkifrarhu thfa mntwat inji kfiwut, rhu krna Sabat yiha nhai ndpa ndpam tmbhakkfot.”\f + \fr 12:2 \ft (12.2) Judaroh nkifra boririfhut, bi nkifram myakitoh fnahmot, kfo memoum, bro rhu krna Sabat yihar nhai wom tamoh hingrnefenm hingrnakfot. Kfo memoum, nd yihar nhai wom tamoh yeshrim yakkfot. Nhai. Nkifra gonborngt htikfot Kisim Bek 34.21. Farisim memom, nd thfa mntwat kfoyuk mrokfotn hanyjbornamom.\f* \v 3 Jisasr inji wanyhato kfo memorm, “Nikone Defitri wom yimam yatinoht rhu hasohato nkifra temperr rim htayet nuwa rikat rim yakhato yamo nmbuhathu tndhte, ka htitkomt o nhai? \v 4 Defitr to Bro Nkifrarhu temperr fknenihato nuwa rikat bi Bro Nkifrarhu yufatpno rim htayukt rimakmortn, briahako turhu yaunho habriyuk yimampno rim htahato famomt. Nuwa rikat bi Nkifrarhu yufatpno rim htayukt nhai be wom yima furam ye wonakrmomt. Tu prisrpam fiyakmomt. \v 5 Yo niko ka htitkomt prism Sabat yiha boririfhut hikhato Bro Nkifrarhu temperr yihato tu prisroh hingrnefm hingrniwa yuhat? Nd Sabat yiha nd prism yi hingrnawohat, to finji niwam? Mrokfetm rhuwom? Nhai. \v 6 Na kfiwanko, nd niko kfiwa Bro Nkifrarhu temperrhu nkifra hingrneft ndt be yura kak wunanimoumt. To kfiwanko, tor wom yimar, tu Bro Nkifrarhu temperrhu hingrneft yakitohwa yimar, tor tukompno brbo tohwor. \v 7 Bro Nkifrarhu rfa borngt wom mrokfot korht. Nd mrokfot kfo kangt, ‘Na nhai hti wofnkahanko nd niko tarioh mtha fura bofurewohat. Yima yuhuwafwa nmbuhatn hti wofnwanko.’ Nd mrokfothu yimbu yuhat ayakkomt, to nhai fasoh nefm naduhat yimampno ndhtet mrokfom turmotkomm. \v 8 Wawanyko, na nikmoh Bro Najomann nd rhu krna yihar kakitohwanr. Nd yihar kanga finji anaya, nhai tfit wom yima furar kfo htakfot.” Ndnatn nd Jisasrom namo neft nhai fasoh neft narmom. \s1 Rhu krna yiha Jisasr yak marnyamo tir behohet yimar \r (Mak 3.1-6 yo Luk 6.6-11) \p \v 9 Jisasr nd kmit htanyhato tfit Judam rhu rifinyhato kfo bruttnamoa rmontn fknenimor. \v 10 To nd kunysn wom tir gram tip behohet yimar rhumor. Ndhtet dbohnet yimam Jisasr fak marnyamourm. Ndnettn wom yimam rhuhato memom, “Afo was tiwonrahnomr. Sabat yiha yak marnyarahrr o nhai.” Nd dukeftpno kfo ttiwon memomr, “Ka Sabat yiha yimam yak marnyanefte ka hifan o nhai?” \v 11 Jisasr inji wanyhato kfo memorm, “Ni wom yima sifsifetnn ninhu wom sifsifr nd rhu krna Sabat yiha muht yohnerfohat, ka be afo hti marsisa htarfonr? Nhai. Miyakrfonr. \v 12 Yimar tamoh foh yaurn be nyingarpaye hti marsisa hasokfot, yimayer. Nhai wom kfo rafo mrokfot rhukaht yimam Sabat yiha yak marnyaneft.” \v 13 Inji kfonihato nd tir gram tip behohet yimar kfo memorr, “Tir gram tipt wathu susnant.” Thu susnamotrt marnyanimotr. \v 14 Be nd kunys rhuyuk Farisim inji wahti tanymohat nhai wom warhurmom. Be fnahni twanhomom. Fnahnihato Jisasrhu wasyuk mrokfot rim haruhaknimom. \s1 Jisasr tu Bro Nkifrarhu hingrna yima mifer \p \v 15 Jisasrhu was mrokfot Farisim yiro yiro kfo habofknetamohat Jisasr bi htimorm. Jisasr inji htihato nd kmit htanyhato yimor. Ror yimohat bok met yindarim ror yimo yuhat hikaknimomr. Nd yimam dbohnet bugamn rroh dbohnefm fak thu bugamorm. \v 16 Dbohnefm yak thu buganimormn kfo memorm, “Na dbohnefm yak thuhat, mirahko wommpno akfo srhnom.” \v 17 Nd mrokfeft Jisasr kfomohat Bro Nkifrar profet Aisaiarpno kfomo mrokfotn rhu hikmot. Kfo memor, \q1 \v 18 “Ndarr nanhu hingrna yimayer. Na tuka kfo htamoyanr. \q2 Rorn hti yindhorhato nanhu yima yuhur rorpno korhr. \q2 Nanhu Yafothar thu nawohruhattr, \q2 kmi kmim tohwa yima tangim kfo nuhas hany mirahrm, ‘Bro Nkifrar bi kak yibonworko.’ \q1 \v 19 Ror nia thoft nhai yimampno nakfo hamuhruhatr, \q2 nhai thfa yaginyaruhatr. \q2 Nhai kmimn o yihotamn yihom het grhak mhet grhakruhatr. \q1 \v 20 Yimam be suhr suhr yitam nhai be nyingarpaye yukatoh hasoruhatrm. Nhai. \q2 Rorn yak kasinyaruharmn tpi hirahrm. \q1 \v 21 Yima tangiroh dukefm rorrpar yihato \q2 rorrpar yukatoh gari haso hakurahm rroh rhu nmbuhathu yak marnyaneft.” \rq Ais 42.1-4\rq* \s1 Kfo memom, Jisasr fasoh tndhrhu bbukeftpno hingrnewur \r (Mak 3.20-30 yo Luk 11.14-23 yo 12.10) \p \v 22 Nd yiha wom yarhr fknayet yimar Jisasrpno hnamomr. Nd yimar tngt foukihmotr yo nyingam kunyjmomr. Jisasrpno hnamotmr, Jisasr yak marnyamotrr nd yimar tfit fukatohmor yo pthamor. \v 23 Yimam inji htihato tuha mrokfo duhatm rhumom. Tum nattiwon nattiwonmoum, “Ndar yimare kane, nd Defit frikefthu Yoner?”\f + \fr 12:23 \ft (12.23) Judam rom bi mrokfot wanyngotmomt. Nd mrokfot kfo memot, “Judaroh yakyuk yimar, Defit frikef yuhatn nierahr.” Nd mrokfot bi wanyngotetmn ndnettn inji kfomom.\f* \v 24 Farisim inji wanyhato kfo memom, “Nd yimar yarhroh bro tohak Belseburrhu bbukeftpno kak thuworm kmi yarhm.” \p \v 25 Jisasr bi htimorm rom inji dukamohat. Htihato kfo memorm, “Rpa kantrikfot tohyuk yimam buha nayak mkuhato rim toh mtohhato nnaknineft, be nd kantrikfot yohniraht. Nhai wom yimam tohruhatmt. Yo rpa taunt o rpa kunys tohyuk yimam nhaf inji. Tum nayak mkuhato nnayurneft, be nhai wom yimar tohruhatr. Be tum naye dborha nohhato yima duha tkitm rhurahm. \v 26 Tndh yarh Satanr, nhaf to inji buga. Nd tndh yarhr sinyahato wom yarhm yak thuneft, be nhai wom yarhm tohruhatm. \v 27 Nikmoh wom yimam Bro Nkifrarhu yufatpno kmi yarhm yak thu thoft, nhai kfo mekahkomm, ‘Tndhrhu yufatpno kmi yarhm kak thuwomm.’ Nhai. To tamohmpno na Bro Nkifrarhu yufatpno kmi yarhm yak thuwohat, kfo yamukako, ‘Tndhrhu yufatpno kmi yarhm kak thuworm?’ Nikmoh yimatm kfo mirahmko, ‘Kfo furewuko.’ \v 28 Htikfot. Bro Nkifrarhu bbukeftpno kmi yarhm kak thuwanm, waduka wamitwako, Bro Nkifrarhu kingdomkfot bi asot nompno. \p \v 29 Nhai wom yimar wom nanyjar nngrajohet yimarhu kunys fknenihato yimar rhu hany rorhu kunys rhuyuk wuskam myaknihekfot. Afo nd kuny sikatr tir wuram kisahato ee btn rorhu kunyshu rhuyuk wuskam yaknikfot. \p \v 30 Yimar be buha tohhato nanhu tamoh tamoh nefm be nyingarpaye kukatohworm, nd yimar nhai nann tohnho yibonkahr. Womrn tohnho yibonwor. Yimar nhai nann hingrnanhokahr yimaroh yakhato Bro Nkifrarpno hanyneft, tor nd yimarn mis yakhato tabohikworm. \p \v 31 Kfo mifwanko. Bro Nkifrar duka mmorahrm yimam nayuk fasoh fasoh nefm yo tamoh mrokfo bebm tnge pthayukm. To fitoh yimar na Bro Nkifrarhu Yafothathu bbukeftpno hingrneta kfo famur, ‘Fasoh tndhrhu bbukeftpno hingrnewur,’ nd yimar nhai tfit kfo gbhuruhatrt, be Bro Nkifrar nhai duka mmoruhatrm nd yimar kfoyuk tngt. Nhai. \v 32 Fitoh yimar na Bro Najema hingrnayuk hingrneft htihato kangr, ‘Nd yimar nhai fipet hingrneft hingrnakahr,’ inji kfoyuk yimar Bro Nkifrarpno tfit kfo gbhukfot. Ndnatn nhai be kfongt duka hanyruhatrt ror pthayuk tngt. Nhai. Duka mmorahrt. To fitoh yimar na Bro Nkifrarhu Yafothathu bbukeftpno hingrneta kfo famur, ‘Fasoh tndhrhu bbukeftpno hingrnewur,’ nd yimar nhai tfit kfo gbuhruhatrt, be Bro Nkifrar nhai duka mmoruhatrt nd yimar kfoyuk tngt. Duka hatohrahrt.” \s1 Miyuk tihathu mrokfot \r (Luk 6.43-45) \p \v 33 “Hifa sinya warho marnyet mis hifa yukham hirwomt. Fasoh sinya warho marnya duha mis fasoh yukha behohm hirwomt. Yimam yukhamn hti nhtewum. Yukham hifayem, kangm ee nd mis tu hifa dborioh miyet. Yukham fasohem, kangm o nd mis fasoh nnariyet miyet. \v 34 Arom ruhetmo, yima yuhur rhuyuk tamoh tamoh mrokfo rifhur tfit tngtn ptha nriyafwotm. Ndnettn niko, fasoh yima yuhetko, nhai tu hifa dborioh mrokfom mfrfnahkahmko. \v 35 Yimar, tu hifa dborioh yima rifuhetr, tu hifa mrokfo rifhur, tu hifa dborioh nefm mfrfnahnewumr. Fasoh yima yuhetr fasoh fasoh nefm mfrfnahnewumr. \p \v 36 To kfiwanko, nd bro kotkfot yakitohruha yiha, nd yiha nd yimam tubatu fura bofuriwa mrokfom kfo ptha hik bugarahmm. \v 37 Tuko bi kfoyuk mrokfomn Bro Nkifrar tfit yakruharn yak nhta hti kotha inji naruharmn, kfo mirahr, ‘Ni kfomo mrokfot krhonitatt, ni mrokfete. Ni womn kfoyuk mrokfot nhai krhonikaht. Ndnettn ni nhai mrokfo duhate.’” \s1 Womm memom, “Jisasr mirakerkfot ahingrnakahtrt ahtinomt.” \r (Mak 8.11-12 yo Luk 11.29-32) \p \v 38 Boririfhu mrokfothu wom tisam yo Farisim yihato Jisasrpno mkfo memom, “Jisase, wom bro mirakerkfot wanakahtn nom htiruhanomn mirahnom, ‘Awi tu yafotheter.’” \p \v 39 Jisasr inji wanyhato kfo memor, “Ar yihofrhof fasoh net yimam Bro Nkifrar yafhohato to be kfo kangm, ‘Mirakerkfot htihato ee bt kfo mirahnom tu Bro Nkifrarhu bbukeftpno hingrnewur.’ Inji kfiwotma to na finji kanjohot mirakerkfot hingrnarhota ndtn htiruham? Kangm, ‘Mirakerkfot ahtinom,’ profet Jonar hingrnamo mirakerkforpat hingrnarhota ndt htirahm. \v 40 Jonar husfirpa marmi husfirpa yifungm bro kmi tndh yirarhu yatitn rhumor. Bro Najomr to inji narahr. Ndar bbinysofthu rifhutn yohniruharn, husfirpa marmi husfirpa yifungm tohrahr. \v 41 Bro Nkifrar kot yakitohruha yiha Ninifa thofmn mtohruhamn kfo nriyafhirahmm niko ariharhof yimako niwa nefm. Rom bi fasoh nefm mong trohmomm Jonar Ninifat yihato Bro Nkifrarhu mrokfot kfo pthamo yiha. To kfiwanko, tor wom yimar, tu bro mrokfo ptha rifhur harhuwa yimar, tor tukompno brbo tohwor. \v 42 Kto kot tohruha yiharn sautko tohyuk kwint sinyaruhatn tfit rotn tohhato ariharhof yimaroh fasoh nefm kfo nriyafhirahtm. Nd kwint tu bbinysofthu wuroh krayeft tohhato wanymot Solomonrhu hifa hifa riduka aduka yima yuhum. Wanyhato memot, ‘Afo yirhoyann htiruha rorhu duka yima yuhur.’ To kfiwanko, Solomonrhu riduka aduka yima yuhur nhai be mfro rim dukata mdukatarmor. To tor wom yimar asor brbo tohwor. Rorhu dukefrn tu bro mifer. Riduka adukefr tu bro mifer.” \s1 Kmi yarhr wom yimarn hatohmo yuhat \r (Luk 11.24-26) \p \v 43 “Kmi yarhr wom yimarn hatoh haso kto wom yiha yak tuhafo thombat afo nd yarhr kitwor bupa duha tkittn. Yihato rhuyuk nfri tkitt hambro htfaswor. Frhambro hany frhambro hany nhai wom tkitt yakrfor, \v 44 tfit kfo kangr, ‘Nhai nanhu tohyuk tkitm. Tfit tuka toh tanymo yimarn yiruha.’ Yitarn mhtitworr nd yimarhu yima yuhur yak marnya bomarnyahato Bro Nkifrarhu Yafothat rhu duha brioh wutharn, \v 45 to be tfit yitarn wom 7-pelakfot miyekworm. Nd 7-pelakfot tu bro bro nefm hatonitm. Rompno mnathu hmbrenihato nd yimar rompno fknitmr. Rompno fknihato be nd yimar nhai ror tohmoa kanjo be wumtnano yikahr. Nhai. Tu nefm newur. Ndar yihofrhof fasoh net yimam, to be inji tu nefm na hakurahm.” \s1 Jisasrhu tu mmem nmemrom \r (Mak 3.31-35 yo Luk 8.19-21) \p \v 46 Jisasr yuhre ptha hanyetrn turhu mmemti nmem najohfit yi mfnahmom. Mfnahhato memom, “Jisasrpno naptharahnom.” Jisasr ror yiro kunys ruhetrn briahako tohmom. \v 47 Wom yimar fknenihato Jisasr kfo memorr, “Ninhu mmemti nmem najohfit tom niem wom mrokfomn.” \v 48 Jisasr wanyhato kfo memorm, “Frohmn nanhu mmemroyem? Frohmn nanhu nmemroyem?” \v 49 Jisasr turhu disaiperm riyak nuhas hanyhato kfo memor, “Asom, ar yimamn tom nanhu mmemt yo nmemrom. \v 50 Yimam hefenr rhuwa nanhu Yifemrhu dukefr dukahato yak hikwam, tom nanhu mmemrom, mndaremrom, nmemrom.” \c 13 \s1 Yewuri tpim dborhiwa tkitm \r (Mak 4.1-9 yo Luk 8.4-8) \p \v 1 Nd yiharn Jisasr kunys htanyhato tek bari thmbt mirhumor. \v 2 Tek bari thmbt miruhetrn bok met yindars rifinyaknimom. Rifinyakni rifinyaknimotm Jisasr inji hti batihato sinyanimorn tek barit hiryuk mmbrtn mirhumor. Rom met yindars bari thmbt ritohmom. \v 3 Bok mrokfom mmbrt rirhuhato rikfohemoahat, mrokfom be yura fafunamourm. Womt kfo memorm, “Wom yimar mswirt hingrnahato wit tpim yaknihato thu brur htfasmorm. \p \v 4 Yihota tafont misuhyukm nungam yihato tout buganimomm. \v 5 Wom tpim misuh hanymoum tahi siket tkitmn. Bbpam be htfapamn nd yewuri tpim yudbat dborhahato sinyamom. \v 6 Tfit marr tahato tahi sikthu kkah nadbofnefrpno nd yewuri fanroh nembfam fftahato nohmom. \v 7 Womm hig suhmpno misuh hanyukm rpat hig tofmpno sinyahato kihawot hmbriyafmomm. \v 8 Nd tu hifa dborioh bbinysoft misuh hanyukm, romn tu hifa sinya marnyamomn yukha hir trukmom, wom dmm 100 hirmoum, wom dmm 60 hirmoum, wom dmm 30 hirmoum. \v 9 Yimar yimbhindangett, ndar na kfiwa mrokfot wanykfot.” \s1 Jisasr kfomo kfo nhombra mrokforoh yimbu yuham \r (Mak 4.10-12 yo Luk 8.9-10) \p \v 10 Turhu disaiperm niahato ttiwon memomr, “Tamohmpno ni mrokfom yimam yahukohat be yura yafuni-wanm?” \v 11 Jisasr kfo memorm, “Wanukko, yafuna mrokforoh yakyuk dukefr bi nikomn hemor. Hefenrhu kingdomkfothu kafrohet mrokfom be kfo nhombra kanjo ptharahm o mrokfom be yura yafunarahm, nikomn dukefm bi yakrahkomm. Nikomn dukefm bi hemor. Womm nhai. \v 12 Frohr nda yura yafunewa kafrohet mrokfom wanyhato yima yuhum fekr, nd yimar Bro Nkifrar tfit wom dukefm hirahrr. Frohr nd yura yafunayuk mrokfom nhai wom dukefenr yakrfor, nd yimarhu duka yima yuhur yak thurahrr. \v 13 Nd yimam rom nyingam kukatohwomm, to nhai tamohm htikahm. Yo yimbhindangetem, to mrokfom nhai wany hik marnyakahm. Nhai. Ndnetann kanga mrokfom tamoh tamohmn akfo nhombrakahta yima yuhum nhai yakruhatm. \v 14 Nd yimam dukefm yak duha yita nmbuhat to be Aisaiar kfomo mrokfo yuhatn kak hikwom. Aisaiar kfo memor, \q1 ‘Mrokfom, wanyrahko, wanyrahko, wanyrahko, to nhai wom dukefm yakruhatko. \q2 Nyingam yukatoh hakurahko, to nhai wom tamohm htiruhatko. \q1 \v 15 To tamohmpno kfo pthayuk mrokfom nhai wanyhato wom dukefm yakruhatko? \q2 Yo yukatohyuk nyingam nhai htiruhatko wom tamohm? \q2 Ndt nhai be sfno. Yimaroh yima yuhum nhai wom dborioh dukef duhatem. \q2 Wanyuk yimbhindangm bi be, bi kihmnimomm, yo yukatohyuk nyingam bi kunyj kihmomm. \q2 Nyingam akunyj duha yimm awi htirfom, yo yimbhindangm akihmni duha yimm awi wanyrfomn yima yuhum yakhato tfit nanpno niarfotm, yak marnyarfoyanm.’ \rq Ais 6.9-10\rq* \p \v 16 To niko wayindhortwako. Nikmoh nyingam htitwomm tamoh tamohm, yo yimbhindangm mrokfom wanukmm. \v 17 Na kfo mifwanko, bingot boknambok profetmi Bro Nkifrar hiket yimam nd niko htita shrm memoum, ‘Ahtinom,’ to nhai. Nhai nd shrm htirmoamm. Yo nd niko arihat wanuka mrokfeft memoum, ‘Awanynom’, to nhai. Nhai nd mrokfot wanyrmoamt.” \s1 Yewuri tpiroh kfo nhombra mrokfothu yimbu yuhat \r (Mak 4.13-20 yo Luk 8.11-15) \p \v 18 Jisasr kfo memorm, “Nd yewuri tpiroh kfo nhombra mrokfothu yimbu yuhat inji korht. \v 19 Nd yewuri tpim yihota yau yuhatn misuhwam, ndm kfo nhombramoya yimam hefenrhu kingdomkfothu mrokfot wanyhato yima yuhum yak duha yihato tfit Tndhr niahato nd rroh yima yuhumn Bro Nkifrar htayuk mrokfot yak thuwa yuhat. \v 20 Yo nd tahi sikroh yewuri tpim misuhhato dborha dimanditam, ndm kfo nhombramoya yimar afo barkofpam hifa yindhor nmbuhatpno yudbat Bro Nkifrarhu mrokfot mhik tefi yaknihato \v 21 tfit tamoh krhopam kekwomr, to be tfit wuyekwor. Wuyakhato bmbri kafho thuwort Bro Nkifrarhu mrokfot. \v 22 Yo nd yewuri tpim hig suhmn misuhwam, ndm kfomot, yimar afo Bro Nkifrarhu mrokfot kekwort. Mrokfot yekwartn, tfit turhu toh nmbuhat, yo maru dukefrn, nd nd dukefm rim suhnitr, bibe. Nd mrokfot yiro mifrfnahnitt. Nhai sinyahato yukha hirkaht. \v 23 Nd yewuri tpim tu dborioh bbinysoft sinyahato hirwam, ndt kfomot yimam mrokfot wanyhato wany duka tungunewamn, wom dmm hirwom 100, wom dmm hirwom 60, wom dmm hirwom 30.” \s1 Mswirthu kipr bebthu kfo nhombra mrokfot \p \v 24 Jisasr tfit wom kfo nhombra mrokfot kfo memorm, “Hefenrhu kingdomkfot kangme yimar mswirt dborioh wit yukt frtrufmor. \v 25 Tfit yifungnano kmi thofm hweyetmn nd yimarhu yahr kmim yauyaknihato fasoh kipr bebroh tfam frtruf wuna fnahmomm nd dborioh witroh tpim frtrufmo tkitt. \v 26 Wit gadent warho bugani ka yukha hirruha asha hti hanymomm nd fasoh fasoh kipr bebt rpat sinyamom. \v 27 Be nd mswir tikatrhu hingrna yimam inji htihato mswir tikatrpno yihato kfo memomr, ‘Bro yimaye, nom memonom, ka witroh tpirpam frtrufmo. Tone nd nd kipr bebt rpat sinyewate fitoh yuhat niamot?’ \p \v 28 Kfo memorm, ‘Yahr kmim ndhtet neft namom. Romn nd fasoh kipr bebthu tpim tfit frtruf wunamomm.’ Tfit nd hingrna yimam kfo ttiwon memomr, ‘Ni finji dukewa? Nd kipr bebt ka dbifr thurfonomt?’ \v 29 Kfo memorm, ‘Woye, nheno! Mirahko ka kiprrpam dbifrwonom. Yewuri fanm bi hir yibon hanyetm rpat dbifr thurahkomm. \v 30 Be inji rpat afo asinya hanym. Bi nd witroh yak yihayere, ee btn nd witroh yakyuk yimam kforhotanm kiprt dbundoruhamtn marrpno kaunyohato tfit manyruhammn manyet manyetmn hanyhato hta funarahmm. Kto nd witrpat yakhato htarahmt yeshrt htewa kunysn.’” \s1 Mastet tpirhu kfo nhombra mrokfot \r (Mak 4.30-32 yo Luk 13.18-19) \p \v 31 Jisasr tfit wom kfo nhombra mrokfot kfo memorm, “Hefenrhu kingdomkfot kangme tefi mastet tpiyenrn yimar yaknihato turhu mswirtn nuhterr. \v 32 Mastet tpiyenr kangme sayor tpiyener. Nd mastet tpiyenr frdborhahato yonmari bufum korhm. Kto nungam tkit tkiroht ndha niahato wuswomt.” \s1 Yisparoh kfo nhombra mrokfot \r (Luk 13.20-21) \p \v 33 Tfit wom kfo nhombra mrokfot kfo memorm, “Hefenrhu kingdomkfote kangme mettn bretpa hingrnayuk plauapami yispam rpat yaktk botk hmbrihato, kto tfit nd bretpat kur fannahato bropat rhuraht.” \s1 Jisasr kfo pthamoa mrokfom kfo nhombra mrokfompno mrokfom kfo pthamourm \r (Mak 4.33-34) \p \v 34 Jisasrhu mrokfom kfo pthamoam nhai be kfo ptha mifrmoarm. Nhai. Be kfo nhombramourm. \v 35 Ror inji be kfo nhombra kanjo mrokfom kfo pthamoahat, to bingot profetr kfomo mrokfo yuhat hik twanhomot. Profetr bingot kfo memor, “Mrokfot kfo ptha thombat, be inji yura yafuna hakuruhanm mrokfom. Nd kfo yafuna mrokfom yimam nhai wany hnarmoam.” \s1 Kipr bebt kfo nhombramo mrokfothu yimbu yuhat \p \v 36 Jisasr met yindarim htanymormn kunys fknenimor. Turhu disaiperm yihato ttiwonmomr, “Mswirt sinyayuk kipr bebthu mrokfo yimbu yuhate finji yorhwat? Afo wakfo hikkahtnt awanynom.” \p \v 37 Jisasr kfo memorm, “Hifa wit yukham frtrufwa yimar, ndr, Bro Nkifrarhu Yoner. \v 38 Mswirt, nda bbinysofet. Hifa wit yukham, ndm, Bro Nkifrarhu kingdomkfot tohwa met yindariyem. Kipr bebt, ndm, Tndhrhu met yindariyem. \v 39 Nd kipr bebt yak trufwa yimar, ndr Tndher. Yewurit yak wuriruha yihar, ndr ndar bbinysoft bnkaruha yihayer. Mswirthu hingrna yimam, ndm, mounmotem. \v 40 Yimam fasoh kipr bebt yak nhafohhato kaht kandhi thuwa kanjo, inji narahm nda bbinysofthu wuroh kur tupoh yihar. \v 41 Bro Nkifrar kfo tkrurruhatrm turhu mounmotm, romn yihato yak thurahmm nd fasoh fasoh nefm nayet yimam, yo yimam yak kasuhwa fasoh fasoh nefm. Nhai Bro Nkifrarhu kingdomkfot tohruhatm. \v 42 Yakruhamm kaht turahmm. Kaht tohhato tau nknekrahm. \v 43 Nd yihart, dborioh yimam Bro Yifemrhu kingdomkfot tohhato rroh funeft hatoh thombat mirahm nndo marr tewur. Yimbhindangeteko, ndar na kfiwa mrokfot wanykfot.” \s1 Bbinysoft tou yop kafrohmo maru kpthu kfo nhombra mrokfot \p \v 44 Jisasr wompam kfo memor, “Hefenrhu kingdomkfot kangme maru kptn wom yimar mswirtn tou yop kafrohmort. Kto wom yimar mswirt hingrna hanyhato tou yifkasakmort. Rorn nd maru kpt htihato tfit yak wuna marnyahato tou turna marnyamortn yimor. Nd maru kpthu dukefrpno ruhetrn rorhu tamoh tamoht yakmortn yimampno maruhampno yak tuknahato nd wuskaroh marut yakyukt nd maru kpt rhuyuk bbinysoft wiknamor. Be nd bbinysoft wiknamohat nd maru kpt nd bbinysoft ruhettn be ror fakmort.” \s1 Dborioh wunifroh kfo nhombra mrokfot \p \v 45 Jisasr tfit wom kfot kfo memor, “Hefenrhu kingdomkfot kangme wunif wiknayuk yimar yi htfaswarn dborioh dborioh wunifm hambro htfaswor. \v 46 Nd wunif wiknayuk yimar dborioh wunifr mhtineft, be mhti tanyhato nd wunifrhu dukefrn tfit yihato rorhu wuss tamoht maruhampno yak tuknahato nd wuskaroh marut yakyukt hanitartn nd dborioh wunifr wiknewurr.” \s1 Rugithu kfo nhombra mrokfot \p \v 47 Jisasr wom kfo nhombra mrokfot kfomor. “Hefenrhu kingdomkfot kangme rugitn yimam tekt yak yiftm womhtet womhtet yirat mnaimt. \v 48 Rugit bi furkihte, gmnt teh hawitewumt. Gmnt teh hawitahato kak dbothewumm. Dborioh dboriohrpam yakhato rikamn kmbritmm. Nd fasoh fasoht tubatutmt. \v 49 Ndar bbinysofthu wuroh yihar to be inji rhuraht. Mounmotm yawihneruhamn nd fasoh fasoh nefm nayet yimam yak thurahmm. Dborioh dborioh nefm nayet yimarpam rhurahm. \v 50 Nd fasoh fasoh nefm nayet yimam yakruhamm kahtn turahmm. Kaht tohhato tau nknekrahm.” \p \v 51 Jisasr disaiperm kfo ttiwon memorm, “Nd kfo nhombriwa mrokforoh yimbu yuhame kekwokomm?” Kfo memomr, “Uwa, kekwonomm.” \v 52 To be Jisasr tfit kfo memorm, “To be ndnettn boririfhut yakitohwa tisar, ror bi hefenrhu kingdomkfothu kfo nuhas mrokfot bi wany hikhato bi yaketrn, kangme wom bro kunyrhu kuny sikater. Bi wom bro kunyrhu kuny sikatrn turhu kunyrhu rumr rhuyuk dborioh dborioh wuskar kak hfhan bugewurr. Yatket nfriyet kak hfhan bugewurr.” \s1 Nasaret thofm Jisasr mong trohmo yuhat \r (Mak 6.1-6 yo Luk 4.16-30) \p \v 53 Jisasr nd kfo nhombra mrokfom kfo nhombra tanyhato nd kmit htanyhato \v 54 yimor turhu kmitn. Turhu kmitn mfnahhato Judaroh rhu rifinyuk rmontn fknemor. Fknenihato Bro Nkifrarhu mrokfefm kfo nuhas bonuhasmorm. Nd kunys rhuyuk met yindarim rorhu mrokfefm wanyhato tuha mrokfo duhatm rhumom. Wanyhato kfo memom, “Nd yimare ndhtet dukefme fitha yakmorm? Yo nd ror hingrnewa mirakerkfome tamohtet tongr thu kihwatrr mirakerkfom hingrniwarm? \v 55 Nd yimar to wom kamdarhu yoner. Mariat tot rorhu mmemt. Jemsr, Josefr, Saimonr, Judasr, tom rorhu nmemrom. Asha frohm rorhu mmom? \v 56 Rorhu mndaremrom to asom asha nompno tohwom. To nd yimare fitha nd bbukeft yakhato ndhtet nefm niwarm?” \v 57 Ndhtet dukefmpno nhai marimom, “Jisasr rihtirahnomr.” Nhai. Mong troh bugamomr. Jisasr inji htihato kfo memorm, “Bro Nkifrarhu profetrhu yufat bi kmi kmim rhu htfaswot. Turhu kmiti turhu kuny shofm, rompno nhai yufapa duhater.” \v 58 Turhu kmit nhai wany yakiormomm rorhu mrokfom. Ndnetrn nhai bok mirakerkfom turhu kmit hingrnarmotr htirmomm. \c 14 \s1 Jon Baftaisrhu noh yuhat \r (Mak 6.14-19 yo Luk 3.19-20 yo 9.7-9) \p \v 1 Nd yihart Galilikorhof gafanar, rorhu yufat Herotr, wanymor Jisasr namoa nefm.\f + \fr 14:1 \ft (14.1) Nda veskfot kfiwa yima Herotr, ndr Herot Antipaser. Rorn tohmour Galilikorhof gafanar. Jisasr nurmo yiha tohmo king Herotrhu yoner ndar Herot Antipasr. Htikfot Matyu 2.\f* \v 2 Wanyhato rorhu hingrnayuk yimam kfo memorm, “Ndr Jon Baftais mifer. Na wasmohat, to bi tor, bi tfit sinyamor. Nd mirakerkfothu hingrnayuk bbukeft rorn sinyanihato hnamort.” \p \v 3-4 To bingot Herotr wom nmem Filifrhu tuhan Herodias yak hutfamohat, Jonrn kfo memorr, “Ndhtet neft nhai tu dborioh neft narmo. Nkifra thfa mntwat kfo kangt, ‘Mirahn womrhu mett ayak hutfayanr.’” Inji kfomotrr, wom yimam kfo tkrurafmotrm Jon Baftaisr fakmomr. Yakhato kalabus htamomr. \v 5 Bi nd yiha Herotr bi memor Jonr bi awasanr. Kmi thofmn mfakrmiyakmor. Kmi thofm Jonr htimoumr profetr kanjo, ndnettn mfakrmiyakmorm. \p \v 6 Herotrhu bet dekfotn bro yemro burwat htamort. Htamotrt Herodiashu yon mett fnahnihato grhamot. Herotr rothu grheft htihato hti yindhormort. \v 7 Hti yindhorhato kfo memort, “Na kfo mif mifwann, ni tamohm kfo ttiwonrahna na be he mifruhann.” \v 8 Be mmemt kfo kangtt, “Jon Baftaisrhu mfhathu yakneft wakfotwa.” Be inji wanyhato yimotn Herotrpno rim kfo memot, “Na kanga asomif Jon Baftaisrhu mfhat watmbhaknekahnt plettn wakmbrehiyafona.” \v 9-10 Be Herotr inji wanyhato be tuha mrokfo duhatr rhumor. Bi bro mrokfot kfo memort, “Tamoh tamohm ttiwonwona na nhai kfo wokrhotann hanyeft. Be he mif mifruhann.” Bi inji kfetrn to be rot Jonrhu mfhathu tmbhakhato hiyafneft kfomohat, nhai tfit wom kfo wokrmort. Ror nd yontpno napthamohat nd rhuyuk bro yimam bi wanymomr ror nd pthamohat. To be ndnetrn yimar kfo tkrur twanhomorr kalabus yihato soldiaroh yi mkfohato Jonrhu mfhathu tmbhaknaneft. \v 11 Mfhat tmbhohato plettn kmbriyaknehato nd met tmahtn mhemom. Nd met tmaht nd yima mfhat yaknihato mmemtn rim hemot. \v 12 Tu Jonrhu disaiperm kalabus yimomn rorhu tfmbt rimakmomtn hany fopmomt. Yop tanyhato Jisasr yi mkfo nuhasmomr. \s1 Jisasr 5,000 yimam yeshri hemo yuhat \r (Mak 6.31-44 yo Luk 9.10-17 yo Jon 6.1-13) \p \v 13 Jisasr Jon Baftaisrhu mfha tmbho yuhat wanyhato be mmbrt yaknimorn wom turpat tkittn yimor. Turpatm turhu disaiperrpampno yimom. To nhai. Met yindarim rorhu yi nmbuhat wanymomn turoh taunm htanyhato fau hambro hik hanymomr. \v 14 Jisasrom mtadbkafmomn nd yonmari yima rifhur mhtihato yuhuwafmorm. Mhti yuhuwafhato rroh dbohnefm fak thuhemorm. \p \v 15 Jisasrhu disaiperm marr htiyaf hanyhato Jisasr mkfo memomr, “Marr bi yohnitr, ndart yima toh duha wom tkit furayet. Ndar rifinywa yimam wakfo tkrurafkahtnm anatubatunikahmn tumn yeshrim awikna htfaskahmn aye bmtam.” \v 16 Jisasr tfit kfo memorm, “Tamohmpno kfo tkruraforuhanomm? To nikomn yeshri wahekomm.” \v 17 Tfit kfo memomr, “Nom tirfa bret nuwami hus yiraf, injirpa harhuwonom.” \v 18 Kfo memorm, “Wahnakomm nd bretpami yiraf.” \p \v 19 Jisasr nd rifinymo tuhant yindars kfo memorm, “Ndha kipr suhtn warhu hanyko.” Jisasr nd tirfa bret nuwami hus yiraf yakmorn, yura mountko yukatohhato kfo bruttnamor. Kfo bruttnanihato turhu disaiperm yak tifak hany hiyaf hanyhato kfo memorm, “Wahe nhombra htfas hanykomm.” \v 20 Nd he hanymo yeshrt nd yonmari yima rifhur yi hanysi yi hanysi nhai ye bugarmomm. Be nd yesmbhomo yeshrt tfit fak nhafohmomt. Yak nhafohhato hmbremohat, 12-pela kpm hmbremom. \v 21 Nd bret nuwa yamo yimam, 5,000 yimam famomm. Nd thomnafat yindarirparohet. Metmi yonm nhai thomnarmomm. \s1 Jisasr yura tek yuhat yau hanymo yuhat \r (Mak 6.45-52 yo Jon 6.16-21) \p \v 22 Be Jisasr yudbat turhu disaiperm kfo tkrur memorm, “Niko bi mmbrt wayaknikahkomn tek bari mkuko wahir hayukni hanyko. Na afo met yindarim yak kafho tanyruha.” \v 23 Met yindarim yak kafho bugamormn, bi yi bugeme ee turpar kminysoft muhmor kfo bruttnaneft. Marr yohnimohat ror turpar yura kminysoft wutohmor. \v 24 Nd mmbrt yiyukm bi wuringot rim hiretmn, wifortpno bro sikfot sinyahato sikfot yakmottt mmbrt memom nndo forpukhat tohwot. \v 25 Tu wuroh ksfutn Jisasr yimor. Yura tektn fau hanymor. \v 26 Nd mmbrt rhuyuk yimam htiyakmomr yura tekt yau hnamotr tuha yafotha duhatm rhumom. Memom, ka tek yarhr niewur. Yakrmiyakhato tuha fengr fengrt tohmot. \v 27 Jisasr htihato kfo memorm, “Watoh bmtako. Naya. Ayakrmiwahko.” \p \v 28 Pitar Jisasrhu tngt wany nhtahato kfo memor, “Bro Nungothete, ni mifn rhu thombat, wakfokahtna na tekt yau hnehato ninpno nieruha.” \v 29 Jisasr kfo memor, “Wania.” Pitar sinyahato tekt mitohnihato memor, “Tek yuhat yau hanyhato Jisasrpno ka yiruha.” \v 30 To nhai, rorhu nyingam bro wifort hti yakrmihato bi yohni hany sitamor. Ndnetrn naku tti memor, “Bro Nungothete, wayakna.” \p \v 31 Yudbat Jisasr tir tuhato fakmorr. Jisasr kfo memorr, “Na kfo yamuhat wania, kane fak sminena? Kane nhai duka marifo, ‘Ror kfitr kita, tekt yau hanitohat nhai yohnitwota.’” \v 32 Be inji kfonihato mmbrt mikmbremof. Mmbrt mikmbremof nd wifort tone tmbhomot. \v 33 Yimam nd bot rhuyukm Jisasrpno rim tabokme rmonhato kfo memomr, “Ni tu Bro Nkifrarhu Yone.” \s1 Jisasr Genesarethu bok dbohnet yimam yak marnyamo yuhat \r (Mak 6.53-56) \p \v 34 Tek barit hir hayuknimomn Genesaret mkuko rim dbkafmom. \v 35 Nd Genesarethu yimam Jisasr nhai hti mmormomr. Htihato memom, to tawom Jisaser. Htihato mrokfot yudbat frhtfasmott nd brbo rhuyuk kmim. Jisasrhu yi mrokfot brborhof kmim wanyhato nd dbohnet dbohnet yimam hany bugamomm. \v 36 Yihato dbohnetm kfo ttiwonmomr ror hmbreyuk hmbreshathu psifkorn be tayouti hanyhato dbohnefroh thu troh tany hanyneft. Be nd yuhat dbohnet yimam hikhato dbohnefm thu troh tany hanymomm. \c 15 \s1 Nkifra boririfhu yirmoht \r (Mak 7.1-13) \p \v 1 Wom Farisimi boririfhuthu tisam Jerusalemt htanyhato yimom Jisasrpno. Yihato kfo memomr, \v 2 “Tamohmpno ninhu disaiperm nhai hik duha yikahmt nmoh nkifram hayuk boririfhut? Nuwa ye shombat nhai tirm kifsafhato nuwa yekahm.” \p \v 3 Jisasr wanyaf hanyhato kfo memorm, “To tamohmpno tukmoh nkifram kfo yirmoh nuhasmo yirmoht hikwakomn Bro Nkifrar kfoyuk boririfhut nhai hik duha yikahkomt? \v 4 Bro Nkifrar kfo memor, ‘Ni yifammafhu yinhitn rhuhato rofhu mrokfomn hikkfot,’ yo ‘Yimar turhu yifammaf kfo twewurf, nd yimar was hehur thukfot.’ \v 5 Tfit nikomn kfo kangko, ‘Wom yimar turhu yifammafpno wuskam kfo nuhastahihato tfit yifammaf kfo famurf, “Nifn kfo nuhasheyuk wuskam bi Bro Nkifrar htahemoya,” \v 6 to be nd yimar mirahr tfit yifammaf adukakahann ayak marnyayanf.’ Tukmoh nkifram kfo htanihemo mrokfom yak hikwakomn Bro Nkifrarhu boririfhut nhai yak hik marnyakahkomt. Faso tfit kfo kekutwokomt. \p \v 7 Niko mikfo nhehta mkfo nhehtayet yimayeko! Bingot profet Aisaiar to nikmoh nef mifmn kfomor, ror dkfo memohat, \q1 \v 8 ‘Nd yimam be yura tngrpaye kfo yuta yindhorwoma. \q2 Yiro yima yuhum nhai nanhu dukefmpno rhukahm. \q2 Nndo wom dukefmpno korhm. \q1 \v 9 Be nd yima mifm bingot htamo boririfhut kfo nuhas htfaswamn \q2 kfo kangm, “Bro Nkifrarhu boririfuhet.” \q2 Ndnettn rom lotuta lotuyeft yafotha duhatet.’” \rq Ais 29.13\rq* \s1 Yimaroh yima yuhum faso yak bebwa shrm \r (Mak 7.14-23) \p \v 10 Tfit Jisasr nd met yindarim nakuyakhato kfo memorm, “Nanhu mrokfefm wawany hik marnyatwa-komm. \v 11 Tamoh tamoh mur yemrom o hnaru yemrom tng yuhat yiyafoyukm, nhai ndmn Bro Nkifrar htihato kfo mikahr, ‘Ni bi fasoh yimaye.’ Nhai. Nd yiro yima yuhurio sinyahato newa fasoh nefm, ndmn Bro Nkifrar htihato kfo kangr, ‘Ni bi fasoh yimaye.’” \p \v 12 Kto disaiperm yihato Jisasr kfo memomr, “Farisim ni kfoyuk mrokfot wanyhato yima yuhum yikwohate wanukwonm?” \p \v 13 Tfit Jisasrn kfo memor, “Nanhu Yifemr, hefenr tohwar, mswirthu yewurit turhu tire nuhta duhatt, be yuht yimbonetm teh dbifrak hanyrahrm. \v 14 Mirahko to niko Farisiroh mrofkom wanyhato bok dukefm ayaknom. Nd yimam tum nyinga kunyjmn kangm womm ayak hta bohtanom. Nyinga kunyjf nhai tuf nyinga kunyjf yihotat nayak nuhaskfot. Mirahf ka tu yihotat nayak nuhaswono rpat dmehetf muht yohnirahf.” \p \v 15 Pitar kfo memorr, “Tfit afo nd ni kfi mrokfothu yimbu yuhat wakfo hikkahtnt awanynom.” \v 16 Jisasr kfo memor, “Nikome ka yuhre mmoyeko? \v 17 Wawanyko! Nd yiyafoyuk yeshrt nhai yima yuhurn yikahm. Nhai. Nd yiyefiwa yeshrim nyungram yuhat yitamn ript yihom yorhwom. Ript yihom rhuhato kto tfit rikunys kitm. \v 18 Nd yiro yima yuhurio sinyahato newa fasoh nefm, ndmn Bro Nkifrar htihato kfo kangr, ‘Fasoh yimayer.’ \v 19 Nd na kfiwa yima yuhur sinyewa fasoh nefm, ndm inji korhm: nd fasoh fasoh dukefr, yimar nambur sinyahato womr was furaneft, womrhu mettpno rim fnahneft, yaum kanjo met yindarim niwa nefm, rikohneft, wom mrokfom be turoh yima yuhurn wakfo fura bofurakneft, womm faso faso harhu htfasneft. \v 20 Tom nd nd nefmn yiro yima yuhurnio sinyewamn Bro Nkifrar htihato kfo kangr, ‘Fasoh yimayer.’ Nd nuwa yenyihato tir kifsa duha rhuneft nhai Bro Nkifrar htihato kfo mikahr, ‘Fasoh yimayer.’” \s1 Jisasr Kenan efkott yak marnyamo yuhat \r (Mak 7.24-30) \p \v 21 Be Jisasr nd kmit htanyhato tfit kmi Tair yo Saidon inji yimor. \v 22 Nd ror yimoko wom Kenan efkott yihato kfo naku memot, “Bro Nungothete, Defit frikefthu yone! Wayuhuwafna. Fasoh yafotha bebm nanhu yont dbohneft kahukmt.” \v 23 Jisasr be wanymortn nhai wom mrokfom kfo ptharmort. Tfit turhu disaiperm yihato kfo memomr, “Nd mett be mfro naku hik hnewutnom. Wakfafkahtnt wuri ais.” \p \v 24 Jisasr kfo memorm, “Bro Nkifrar na kfo tkrurafmohat, Isrerrparoh dukeftn kfo tkrurafmora. Rom bi sifsifm kanjo frfnah wurasohmom. Rroh yak nhafoht niamoya.” \v 25 Jisasr kfo pthamo mrokfot rot wanymott. To nhai. Rot mfrfnahnehato Jisasrhu nyingatikko bangum myuknamotmn nyingatikt bbinysoft yohnehato kfo memotr, “Bro Nungothete, wahti dukana.” \v 26 Jisasr kfo memort, “Yonroh hayuk yeshrt nhai bi yakhato yaumn afo wahta hekahmn.”\f + \fr 15:26 \ft (15.26) Nd kfo nhombra mrokfothu yimbu yuhat inji: Yonm kfo nhombramor tu Isrermn. Yaum ndm wom yima tangi furam kfomor. Yeshrim, ndm gutnius mrokfot kfomor. Nd mett kfo ttiwonmohat nhai be kfo yiritikfot kformort. Nhai. Jisasrhu dukeft duka memor, “Nhai tu Isrerm hayuk gutniuskfot bi wom yima tangikomn bi yakkfot. Nhai. Afo tu Isrermn tohakhato ee btn niko womko.”\f* \v 27 Tfitn nd mettn kfo memot, “Bro yimaye, ndt rot hifat kfiwun. To nhai. Nd yauyenm, tebor yinhit toh hanyukm, rom to nd yonm ye bruraf hanitam ke tuthatak hanitm.” \v 28 Nd mett kfoyuk mrokfot kfo yakio memort, “Bar mete, na hingrnewa hingrneft, ni nhai hus dukeffpno rhuhato na niahato kfo ttiwonkahna. Ninhu dukeft nann bro dukeft htewun. Ndnettn ninhu yon metthu dbohneft bi be.” Be nd yiha rothu yon metthu dbohneft teh tmbhakmot. \s1 Bok dbohnet yimam Jisasr yak marnyamo yuhat \p \v 29 Be Jisasr ndhar htanymortn Galili thmb yuhat yimor. Yihato wom kmi yorgr muhhato mrhumor. \v 30 Kmi yorgr muh mruhetrn yima rifhur yi rifiny hmbremomr. Dbohnet dbohnet yimam hany hanymom. Womm rikiyem, womm nyinga kunyjetm, tir wura bebetm, womm tng mmkm, ndhtet ndhtet dohnefetm yo womhtet womhtet dbohnefetm rpat hanymomm. Hanymommn Jisasrhu wurampno rim hta rmonmomm. Jisasr htihato fak marnya hanymorm. \v 31 Nd tng mmkm tfit pthamom, yo tir wura bebetm marnyamom, yo rikiyem tfit faumom, yo nyinga kunyjetm tfit fukatohmom. Nd rifinyuk yimam inji htihato tuha yafotha duhatm rhumom. Yafotha duhatm rhuhato Isrerroh Nkifrar kfo grhamomr. \s1 Jisasr 4,000 yimam yeshri hemo yuhat \r (Mak 8.1-10) \p \v 32 Jisasr turhu disaiperm nakuyakhato kfo kangrm, “Nda yima rifhur yuhuwafwanm. Bi husfirpa marm nanpno tohromn bi yeshriyen duhatem. Nhai wofnkaha be yeshriyen yi tany duha sfno yatinohtn turoh kmiko yinyeft. Yatinoh hanyruhamn buha yihotamn mnoh minysafnirahm.” \v 33 Tfit turhu disaiperm kfo memomr, “Ndashart nom yima toh duha tkitt tohwonom. To href fitha bok bretpam yekwanomn ndar yonmari yima rifhur yahukanomm?” \v 34 Jisasr tfit ttiwon memorm, “Nikome finji finji bretpam harhuwako?” Kfo memomr, “7-pela bretpami rpen rpen yirenm.” \p \v 35 Be nd yima rifhur Jisasr kfomotrm tuha bbinysoftn sibosi rmonmom. \v 36 Jisasr nd 7-pela bretpami rpen rpen yirenm yakmormn Bro Nkifrarko kfo bruttnanihato bretpam fak tif botifmorm yo yirenm fak mku bomkumorm. Tfit turhu disaiperm hemotr romn yaknihato nd met yindars hi hanymomm. \v 37 Nd yima rifhur fe furkih bugamom. Nd rom yesmbhoyuk yeshrim Jisasrhu disaiperm tfit yak nhafohhato hmbremohat 7-pela kpm hmbremom. \v 38 Nd yeshrim yamo yimaroh thomnafat, 4,000. Ndt yindarirparoh thomnafayet, metmi yonm nhai thomnarmomm. \v 39 Jisasr nd yima rifhur kfo tkrurafhato yimotm, ror mmbrtn mikmbrenihato Magadan distrikko yimor. \c 16 \s1 Jisasrhu mirakerkfot memom ahtinom \r (Mak 8.11-13 yo Luk 12.54-56) \p \v 1 Farisimi Sadyusim yihato Jisasrpno yuwi mkfo memomr, “Jisase, mirakerkfot wahingrnakahtnt afo ahtinom. Nom htiruhanomn mirahnom, tu Bro Nkifrarhu bbukeftpno hingrnewur.” \v 2 Jisasr kfo memorm, “Krif yiham marr miwondh marnyanitr, kfo kangko, yin yifungr tohwor. \v 3 Dbha yiham mkinykr fnahwot, kfo kangko, hrek toh nyukuhwot. Yihathu rhu yuharpat hti nhtewakomn kfiwuko, to na ndar yiham tohhato niwa nefm nhai htihato yak nhtakahkomm.\f + \fr 16:3 \ft (16.2-3) Nd ves 2 kfoti ves 3 kfot yorhwa Jisasr kfoyuk mrokfom, nhai tu Matyurn wandfarmorm, wommn rihtakmomm.\f* \v 4 Ariharhof yimam, be tu fasohem, nhai Bro Nkifrarhu yima yuhurn rhukahm. Rroh dukefm be kangm, nd Bro Nkifrar kfo tkrurafoyuk yimar mirakerkfot hingrnakahtr ndt htihato duka mirahnom, tor nd yimar. To nhai wom mirakerkfot htiruhatm. Nhai. Jonarpno rhumo kanjohot neft hti nhtarahm.” Be inji kfo tanyhato htanymorm. \s1 Farisimi Sadyusiroh yisparoh kfo nhombra mrokfot \r (Mak 8.14-21) \p \v 5 Jisasri disaiperm tek barit hir hayuknihato mkuko rim dbkafmom. To rom yimohat, disaiperm nhaf nhai dukarmom bretparoh hanyneft. \v 6 Yimomn Jisasr kfo memorm, “Niko Farisimi Sadyusiroh yispam hti marnyaf hanykfot.” \v 7 Tfit tum rinakfo nakfo memom, “Ka nom bretpam yakna duha yitnom, ndnetrn nd mrokfot kfiwurnom.” \v 8 Jisasr bi wanymorm rom inji kfomoahat. Wanyaf hanyhato kfo memorm, “Barenko, tamohmpno kfo yamukako nhai bretpa duhatenom. Nane kak sminewukma tefi yeshriyenroh yak yurhtahato nd yimam hanyeft? \v 9 Niko na hingrnewa hingrneft ka nhai tafi htikahkomt? Ka nhai htirmoko 5-pela bretparpam yak yurhtahato 5,000 yimampno yak nhtahato hemohat? Yo tfit yesmbhehm thomnayet kpmn niko hmbremohat? \v 10 Yo womt ka nhai dukakahkomt 7-pela bretparpam yak yurhtahato 4,000 yimampno yak nhtahato hemohat? Yo nd yesmbhehm thomnet kpmn hmbremohat, nd ndm ka nhai htirmokomm? \v 11 Famuko ka tu bret mifm kfiwurnome? Nhai bret mifmn kforfoyanko. Farisimi Sadyusiroh yisparoh kfo duka mrokfotn kfiyanko. Famuya yo hti marnyaf hanykfot rroh yispam.” \p \v 12 Bi inji kfiwurme, ee dukefm yakhato kfo memom, “Nhai tu bretpa hingrnayuk yispa mifmn kforfornom. Farisimi Sadyusim hatone htfaswa mrokfothu kfo duka mrokfotn kfo famurnom, ‘Yo! Niko, tom ndhtet ndhtet yimam niewum niko dukefmpno rhukfot.’” \s1 Pitar Jisasr kfo nriyafmo yuhat \r (Mak 8.27-30 yo Luk 9.18-21) \p \v 13 Jisasr Sisaria Filipaiko yihato ndharn disaiperm kfo ttiwon memorm, “Kmi thofm na Bro Najomanhu mrokfot wanukohat, kangm frohane?” \v 14 Kfo memomr, “Womm kangm Jon Baftaise. Womm kangm Iraijaye. Womm kangm Jeremaiaye o nkifra thof profete.” \v 15 Inji kfomotm, tfit ttiwon memorm, “To niko tuko finji dukewokma?” \p \v 16 Saimon Pitar kfo memor, “Ni, bbinysof thofroh minrfa htiyakyuk yima Kraise. Ni, tu toh nkifraniruha Nkifrarhu Yone.” \p \v 17 Jisasr kfo memorr, “Jonrhu yon Saimone, wayindhortwa. Nd mrokfot ni kfit, nhai ndar bbinysofthu wom yimar kfo merforn inji wakfotwa. Nhai. Nanhu Yifemr, hefenr tohwar, rorn dukefm yahutrn inji kfi. \v 18 Pita, kfiwann, ni tahiye. Nd tahisn nanhu sioskfot kasinyaruhant. Nd tahisn sioskfot hatohruhatt, noheft nhai niahato yak kasuhruhattt.\f + \fr 16:18 \ft (16.18) Grik mrokfot nd Pita yufathu yimbu yuhat, “tahis.”\f* \v 19 Hefenrhu kingdomkfothu kijibont hiruhann ninn yakitohrahnt. Ndar bbinysofthu tamoh tamoh nefm ni kfo raforahnm, tawo hefenrko Bro Nkifrar nd nefm kfo raforahrm. Ndar bbinysofthu tamoh tamoh nefm ni kfo yakiorahnm, tawo hefenrko Bro Nkifrar nd nefm kfo yakiorahrm.” \v 20 Be Jisasr inji pthahato kfo memorm, “Yo! Mirahko mif mif womm akfo amanyomm, ‘Rorn Bro Nkifrar kfo tkrurafmor nmoh minrfa htiyakyuk yima Kraisr.’” \ms1 Jisasr wuroh noh yibonneftpno turhu disaiperm dkfohemo wuroh mrokfom \mr (Sapta 16.21—20.34) \s1 Jisasr turhu nohhato sinya yuhat kfo nuhasmorm \r (Mak 8.31—9.1 yo Luk 9.22-27) \p \v 21 Nd yiha Jisasr disaiperm rikfo nuhasak memorm, “Nanhu nmbuhat akfo nuhasanko. Nanhu mrokfot inji korhwot. Na Jerusalemko yi shoft, na Judaroh bro yimamn, prisroh bro yimamn, boririfhuthu tisamn, nd nd yimaroh tirmn hirruha. Nohrhoyann tfit husfirpehyuk marrn tfit sinyaruha. Na nhai tfit finji kfo finji kforhota. Na be yi nohnefrpat.” \p \v 22 Pitar inji wanyhato Jisasr yaknihato nndo rim hatohhato kfo hutt memorr, “Bro Nungothete, nhai mif. Na nhai wofnkaha ndhtet mrokfom wanyneft.” \v 23 Tfit Jisasr kekutnihato kfo memorr, “Satane, wuri wain. Ni nanhu yihotat toh rafiwun. Ni nhai Bro Nkifrarhu yima yuhur hikkahn. Nndo yima mifroh dukefm hikwo.” \p \v 24 Be inji kfonihato kfo memorm, “Wom yimar kangr, na ahik hneya, mirahr tur amdukak hanya. Nd dukefr mong trohhato rorhu bgre mis titahato na hikkfot. \v 25 Yimar turhu toh marnya nmbuharpat mdukak hanitr, nd toh nmbuhat ror mdukak hanitat nhai tfit wom htiruhatrt. Yimar na dukahato nhai turhu toh marnya nmbuharpat dukarfort, kto tfit htirahrt rorhu toh marnya nmbuhat. \v 26 Wom yimar ndar bbinysofthu tamoh tamohrpar yakhato kto toh nkifrayuk toh nmbuhat nhai dukarfort, to nd ariha yekwa marut, wuskat, tamoh tamoht kto to finji hifa toh nkifra nmbuhat hiruhamr? Hifa toh nkifra nmbuhat kangr tfit ayakant, to tfit fitoh yuhatn yakruhart? \v 27 Bro Najomr, turhu Yifemrhu bro bbukeftpno yawihnerahr turhu mounmotmpno. Nd yiha met yindarim turoh tohefm, o nefm, o hingrnefm, nd ndm htiyak hanyhato ttha hanyrahrm. \v 28 Na kfo mifwanko, ndasha tohwa womm tafi afo noh duhatmn Bro Najomr king kanjo nia thoft htiyakrahmr.” \c 17 \s1 Jisasrhu thatipt fnhumo yuhat \r (Mak 9.2-13 yo Luk 9.28-36) \p \v 1 Kto 6-pela yiham yinyimotm Jisasr Pitari Jemsre yo Jemsrhu nmem Jonr, nd husfirpa yimam yaknihato turpatm muhmom tu mfro wayakmo kminysoftn. \v 2 Turpatm rhu hasohato asha htiyaf hanymomr fnhuyaknimor. Nyingatikt funamohat memom nndoh marrhu nukeftn kambohritnewut, yo yimar hmbremo hmbresham rpat fnhu bugaknihato memom nndo bruwohmr katiwur. \v 3 Ee tfit htimomf Moses Iraijarof Jisasrpno mtohhato pthaknimohat. \v 4 Pitar inji htihato Jisasr kfo memorr, “Bro yimaye, nmoh asha tohneft hifa. Finji dukiwa? Ka husfirpa kunyenm yimanom nhombrahato singoruha. Ninhu womt, Mosesrhu womt yo Iraijarhu womt.” \p \v 5 Pitar inji ptha hanymor wom gribfat yawihnehato kasi hmbremotm. Nd gribfat fnhu bugamot. Yiro nd gribfatn wom tngt niamot. Nd tngt kfo memot, “Ndarr nanhu Yoner. Be tu marbitn htewanr. Hifa hti yindhorwanr. Ror pthayuk mrokfom wany yakiokfot.” \p \v 6 Disaiperm Bro Nkifrarhu tngt wanyhato tuha mfham danyr frtnehmomm. Yimam wutthakhato tuha suhhato nyingatikm bbinysofko yohnemomm. \v 7 Jisasr rompno brbo yiyaknihato kfo memorm, “Wasinyako. Ayakrmiwahko.” \v 8 Nyingatikm kekuthato yura wufukatohmom. Nhai wom frohm htirmom. Nhai. Jisasrpar htimom. \p \v 9 Be nd kminysofr wuhtanyhato tfit mibrnyimom. Buha yihotatn kfo memorm, “Niko nd yura kminysoft htitawoneft bi mirahko womm akfo nuhasnom. Kto na Bro Najoma bi nohnihato tfit sinyeya, ee btn wakfo nuhastwakomm.” \p \v 10 Tfit disaiperm kfo ttiwon memomr, “Tamohmpno nkifra boririfhuthu tisam kfo yamukam, ‘Afo Iraijarn bi nia gungonrahr. Tfit kto Bro Nkifrar kfo tkrurafrahr nmoh minrfa htiyakyuk yima Kraisr.’” \p \v 11 Jisasr wanyhato kfo memorm, “Ndt tu kfo mif kfoyet. To nkifra kfot kfo memot, afo Iraijar bi nieruharn rorn nd tamoh tamohm bi yak hta bohtarahrm. \v 12 To tfit kfiwanko, Iraijar to bi niamor. Yimam nhai hti nhtarmomr. Bi niamotr yimam turoh dukefm hikhato faso faso fak bebmomr. Bro Najomr to inji narahmr.” \v 13 Jisasr inji kfomotr, disaiperm yima yuhum yakhato kfo memom, “Jon Baftaisrn kfiwur.” \s1 Jisasr yak marnyamo kmi yarhr hatohet yonr \r (Mak 9.14-29 yo Luk 9.37-42) \p \v 14 Jisasri nd husfirpa disaiperm tfit yimomn nd rom kmi tpit wahtanymo yimampno minahtimom. Ndharn wom yimar yihato Jisasrpno bangum rim yuknahato \v 15 kfo memor, “Bro Nungothete, nanhu yonr wayuhu-wafhina. Fasoh noh mmrifeft yekwattr faso korhr. Wom yiham noh mmrifak-hato kahmn kitr tekmpno brbo toh hasonefm tekm kitr. \v 16 Ninhu disai-permpno kfo famuya, ‘Wayak thukomr yarhr.’ To nhai, fak thu titawomr.” \p \v 17 Jisasr nd mrokfot wanyhato kfo memorm, “Arom Bro Nkifrarhu dukefm rhu duha met yindariyenko, nikmoh dukefmi nikmoh nefm nhai be tu yi marnyakahm. Finji tfit nikompno tohrhoya? Finji tfit nikmoh krhopam titahirhoyanko? Wahnakomr nd yonr.” \v 18 Jisasr kfo namburhato kfo hutt hikafmotrr nd yarhr htanymorr nd yonr. Be nd yonrhu noh mmrifeft htanymotr. \p \v 19 Kto disaiperm turpam Jisasrpno mnahtihato kfo ttiwon memomr, “Tamohmpno nd yarhr to nom yak thu duha yirfonomr?” \p \v 20-21 Jisasr kfo memorm, “Nd yonr hatohyuk yarhr yak thukfot kfihat, nikmoh dukefm aduka mif mif ameko, ‘Bro Nkifrar kak thu mifworr nda yonr hatohwa yarhr.’ Dukefm inji yi mifhato akfoko, nd yarhr yak thurfokomr. Na kfo mifwanko, ndhtet dukefm be tu tefi dukefenr sayor tpiyenr kanjo rhuhato kfo mirahn, ‘Ndar kminysofe wasinyani nndo warim tohn.’ Htirahn nd kminysofr nndo rim tohrahr. Nhai wom tamohm duka nhiruhatn finjina finjina nefm.”\f + \fr 17:20-21 \ft (17.20-21) Wom safemanm duka memom, tot wom mrokfo nmbuhat ndar veskfothut. Nd mrokfo nmbuhat inji kfiwut, “Kfo bruttnarahn yo yeshrim yafhohato kfo bruttnarahn, nd yuhatn yak thurahnm ndhtet yarhm. Nhai wom fitoh yuham.”\f* \s1 Jisasr tfit wompam kfo pthamort turhu nohhato sinya nmbuhat \r (Mak 9.30-32 yo Luk 9.43-45) \p \v 22 Be nd kmit htanyhato Galiliko yimom. Nd kmit mfnahhato turhu disaiperm kfo memorm, “Ndar bbinysofthu yimam Bro Najomr yak hndhnarahmr yimampno. Hndhnaru-hatmr \v 23 yimam wasrahmr. Nohruharn husfirpehyuk marrn tfit sinyarahr.” Disaiperm inji wanyhato yima yuhum foh dbhurmomm. \s1 Jisasr Bro Nkifrarhu temperrhu takis maruha hemo yuhat \p \v 24 Jisasri disaiperm bi Kaperneamt yihom fnahetmn, Bro Nkifrarhu temperrhu takis marut yak hnayuk yimam niamomn, Pitar mkfo ttiwon memomr, “Nikmoh tisare temperr hta hakuta takis maruhame hta hakutr?” \v 25 Pitar kfo memor, “Uwa, hta hakutr.” Pitar inji kfo tanyhato kuny yuhat rim fknenimor. Pitar tafi wom mrokfot kfo duha be tu Jisasrn sinyahato kfo ttiwon memor, “Saimon, ni finji dukewa? Ndar bbinysofthu kingm nd takis marut yak htfas thofte froh frohmpno yekwamt? Turoh kantri thofmpno o wom kantri thofmpno?” \v 26 Pitar kfo memorr, “Wom kantri thofmpno takis marut kekwom.” Jisasr tfit kfo memorr. “Wom nndoh kantrikfot niayuk yimampno takis marut yekwamn, ndnettn nhai turoh kantrithu yimam takis marut hekfot. \v 27 Bariko wanjukahnn wathuthu htfasn. Barkof yirar furyakyukr, tngt wayak bhnakahnr, htirahnt maruhat tngt yiro rhuraht. Nd tngt rhuyuk maruhat, ninhu takis wiknayukti nanhu takis wiknayukt rhuraht. Wayaknikahnt ndtn nnoh yufat wahtatwa. Nd yimam htiruhamn rroh yima yuhum nhai faso yak bebruhatmno.” \c 18 \s1 Hefenrhu kingdomkfothu bro yufa yakyuk yimar \r (Mak 9.33-37 yo Luk 9.46-48) \p \v 1 Nd yiha disaiperm yihato kfo ttiwon memomr, “Hefenrhu kingdomkfot mfrpskena thombate, froh mifrn bro yufat yakhato mtohakruhart nd hefenrhu kingdomkfot?” \v 2 Jisasr wom habhi yonenr kfakhato rroh buha rim tohmotr, \v 3 kfo memorm, “Na kfo mifwanko, nikmoh nefm, tohefm tfit ndar yon kukenenrhu dukefmi tohefm yakhato rhukfot. Inji tohrahko, hefenrhu kingdomkfot fknirahko. \v 4 Yimar turhu toh nmbuham o dukefm tfit yohnihato nda yonenr kanjo rhurahr, nd yimar hefenrhu kingdomkfot ror bro yufat yakhato tohrahr. \p \v 5 Fitoh yimar na hikhato na hikwa wom met yindarim yakhato kak marnyewurm, nda yonenr yakhato yak marnyiwa kanjo, nd yimar nann yakhato kak marnyewur.” \s1 Yimam yak kasuhwa fasoh nefm \r (Mak 9.42-48 yo Luk 17.1-2) \p \v 6 “Wom yimar ndar na hikwa yonenm frnhehektrm fasoh nefm fsuhm, nd frnhehakyuk yimar bro tahis yakhato mohtpitn tmbrekhato tek dany yuhat yafhohato miptkokfot. Tohruharn fasoh yihotat hanyrahrm. \p \v 7 Yima yuhum sinyarahmko fasoh nefroh naneft. Be wom yimarn niahato mkfo kangrn, ‘Ndur yuhat warine o ndur shrt warimakn.’ Nd yak tkruryuk yimar dukaf hanykfot. Bro Nkifrar be yak tutfarahrr. \v 8 Tirt fasoh nefm hanittn, nd tirt tmbho thukfot. Rpa tirrpatpno rhuhato toh marnyarahnt ninhu toh nmbuhat. Hus tir bugaf rpat rhurahf, rofn yakruhafn kaht turahfn. Nd kaht nhai wom yiha minoh hmbreni hanykaht. Yo wurat inji newut, nhaf puk thuhato rpa wurarpatpno rhuhato toh marnyarahn. Hus wura bugaf rhurahf, rofn kaht hanyrahfn. Nd kaht nhai wom yiha minoh hmbreni hanykaht. \v 9 Yo nyingarn fasoh nefm hanitrn fasoh nefm ne, nd nyingar yak rurha thuhato be rpa nyingarparpno rhuhato ninhu toheft toh marnyani-rahnt. Hus nyinga bugaf rpat rhuneft wom nyingarn fasoh nefm hanyruhatrn rorn hel rhuyuk kaht hanyrahrn. \p \v 10-11 Niko dukefmpno rhukfot. Mirahko ka nd yonm ka be yima fura-yeme. Nhai.\f + \fr 18:10-11 \ft (18.10-11) Nd ves 6 kfoti ves 14 kfot yorhwa yon mrokfot, Matyu 10.42 kfiwa kanjo inji kfiwut, “ndar nanhu yufapa duha disaiperm.” Nd mrokfot ka Jisasr nhai yonrpam kformor. Turhu wom disaiperm dukahato nd mrokfot inji rpat kfomort.\f* Yura hefenrko rroh mounmotm brbo Bro Nkifrarpno yorhwamn kfo nuhaswomr yimam tamoh fasoh nefm finjina finjina thombat.” \s1 Yimar hambrakmo sifsifrhu kfo nhombra mrokfot \r (Luk 15.3-7) \p \v 12 “Wom 100 sifsifet yimar wan handretyukr hti hambrorfohat ka nhai nd wan handretyukr yak hambrorfotrr? Na kanga ka nhai mumafrfotrr. Ndwom 99 kforpat kipr yeyuk tkitt afo yak htanyrformn afo nd wan handretyukr afo yau hambro htfasrforr. \v 13 Na kfo mifwanko. Ndwom frfnahni duha 99 kfothu yindhoreft rot be inji yindhornirfort. To nd wan handretyukr hambro hanyhato tfit yakrfohat, rorhu yindhoreft mirahko ka be tu kukent rhurfotr. Be tu mfro yima yuhur yindhor mifrforr. \v 14 To inji kanjo nikmoh Yifemr, hefenr tohwar, nhai wofnkahr ndar yonm rpat rhuhato tfit womr frfnahnineft.” \s1 Wom yimar fasoh nefm nern, to finji tfit yakruhanr? \p \v 15 “Ninhu wom Kristen yimatr wom fasoh neft nern, nd fasoh neft nayuk yimarpno yikfot. Yihato nifn turpatfn rhuhato kfo nuhas nriyafhekfot ror nayuk neft. Kfo nuhas nriyafhe-ruhatnr nd ror nayuk nefm yafhorahrm. Yafhoruharm tfit nayak marnyahato rpat toh marnyarahfn. \v 16 Turpatfn rhuhato ror nayuk nefm kfo nriyaftnm, tfit kfo namhir, to be tfit yihato nd yimar nayuk nefm htiyet yimar o yimaf yakhato rompno yihato kfo nuhas hik bohikhekfot ror nayuk nefm. \v 17 Nd yimampno yihato nhai afo tfit kfo namhitr, tfit sioshu tuhan yindarspno nd mrokfot htakfot. Wuroht sioshu tuhan yindarimpno nhombrati be tu kfo namhi mifwor, to be nd yimar yak thuhato mong trohkfot. Rorhu neft bi nhai wom Kristenroh neft hikkahr, bi kspitat tohyuk yimaroh nefti takis marut yak htfaswa yimaroh neft hikwor. \p \v 18 Na tu kfo mifwanko, ndar bbinysofthu tamoh tamoh nefm niko kfo raforahkomm, tawo hefenrko Bro Nkifrar nd nefm kfo raforahrm. Ndar bbinysofthu tamoh tamoh nefm niko kfo yakiorahkomm, tawo hefenrko Bro Nkifrar nd nefm kfo yakiorahrm. \p \v 19 Tfit womt kfiwanko. Nifn hus yimafn, ndar bbinysoft tohhato wom tamoh dukefr rpa yima yuhur rhuhato kfo bruttnarahfn, htirahfn, nanhu Yifemr hefenr yorhwar htiruharn nifnhu kfo bruttnayuk mrokfo yuhatn hikrahr. \v 20 Mrokfot bi ruhetet. Husf o husfirpa yimam rpat rhu rifinyhato tamoh dukefm kfo bruttnarahma, na toya brbo rhuhato wany yakitohruhanm.” \s1 Hingrna yimar nhai yafhormorm womr nayuk nefm \p \v 21 To nd yiha Pitar niahato Jisasr mttiwon memorr, “Bro Nungothete, ninhu wom disaiperr nanpno wom fasoh fasoh nefm nahna nahnewura, ka 7-pela yiharpam yafhohiruhanr ror nayuk nefm?” \p \v 22 Tfit Jisasr kfo memorr, “Nhai kfo mekoha 7-pela yiharpam. Nhai. Kfo kanga 77 yiham womr nayuk nefm yafhohekfot. \p \v 23 Wawanyko. Hefenrhu king-domkfote kangme wom kingrn kangr turhu ofisam yak hanyuk marufam, ndmn ofisampno kingr rhuhato nayak marnya inji newum. \v 24 Nd hingrneftn bi ruhetrn, 10 milion kina yak dinaumo wom ofisar hanymomr. \v 25 Nd yimar nhai wom marufam nd ror yak dinaumo rrfathu htayuk marufam. Kingr be inji htitihato kfomorm rorhu hingrna yimam nd yimari rorhu yon tuhanm, yo wuska kunyr, nd ndm yakhato wom yimampno yak htahato nd yimami wuskaroh marut tfit yakhato nd ror yak dinaumo marufaroh rrfatn htakfot. \v 26 Nd kingr inji kfomotr nd ofisar wanyhato kingrhu wurampno brbo tabokmemor. Tabokmehato kingr mkfo memorr, ‘Wayuhuwafna. Afo yiham wahikahtna nd dinaukfot yak marnyaruhant.’ \v 27 Nd kingr yuhuwafhato kfo memorr, ‘Nhai mrokfom. Yuhuwafwann. Yuhuwafhato nd ni yakmo marufam mirahn tfit wom adukayanm. Na nhai wom dukarhotanm. Ni be wai warhu mmotwa.’ \p \v 28 Be inji kfafmotrr nd ofisar fnahnimor. Fnahnihato rim htimor rorpno rpat hingrnamoa wom ofisar. Rim yakitohhato thu yebitt boyebitthato kfo memorr, ‘Nanhu 10 kinakfot ni yak dinaumot asomif wayakkahnt wahina.’ \p \v 29 Be nd marufa yakmo yimar inji wanyhato womrhu wurampno tabokmehato mkfo nur memorr, ‘Wayuhuwafna. Afo yiham wahikahtna nd 10 kinakfot tfit hambrakhato hiruhann.’ \v 30 To nhai. Womr inji mkfakmohat, womr nhai yuhuwafhato kfo marimorr, ‘Nhai mrokfom. Kto bi hambreknt nd marufat ee btn wahitwona.’ Be yakmorrn kalabus htamorr. Memor, ‘Kalabus toh gnngiruharn hirahra nd 10 kinakfot.’ \p \v 31 Nd ofisar namo neft wom rpat hingrnayukm inji htihato memom, ‘Ndt nhai dborioh neft nakahr.’ Be rom tfit kingrpno yihato kfo nuhasmomr nd ofisar namo neft. \v 32 Kingr nd yimar tfit nakuyakhato kfo memorr, ‘Ni be tu fasoh ofisaye. Garkofpam niamo maruharoh mrokfotpno mkfo nurmotna yuhuwafhato nhai dukarmoyant nanhu yonmar maruhat ni yak dinaumot. \v 33 Na hifa yuhuwaf marnyamoyann. To tamohmpno niko tuko rpat hingrniwako ninpno yak dinaumohat nhai tfit yuhuwafrmonr?’ \v 34 Kingr namburhato tawo nd yimar yakmorrn tfit kalabus htamorr. Memor, ‘Kalabus toh gnngiruharn tawo nanhu marufat tfit hirahra.’” \p \v 35 Jisasr nd kingri rorhu ofisampno namo neft kfonihato kfo memor, “To be rom namo kanjo, wom Kristen yimar o mett ni womnpno nayuk nefm nhai yafhorfonm, tawo nanhu Yifemr hefenr tohwarko rpahtet neft narahrn.” \c 19 \s1 Tuhan yak tuhafo nmbuhathu mrokfot Jisasr kfo pthamor \r (Mak 10.1-12 yo Luk 16.18) \p \v 1 Jisasr nd mrokfom kfonihato nd distrik Galilit htanymortn tfit tek Jodent hayuknimort. Hayuknihato tfit distrik Judiat yimor. \v 2 Ndko yimohat nhaf yonmari yima rifhur hikmotmr, ndharn rroh dbohnefet yimam fak marnya hanyhemorm. \p \v 3 Ndko tohetrn ndkorhof Farisim yuwi yihato ttiwon rhti memomr, “Nmoh boririfhut finji kfiwat, yimar be turhu duka fijo metthu yak tuhafoneft? Hifan o nhai?” \p \v 4 Jisasr kfo memor, “Niko Bro Nkifrarhu rfa borngt kfiwa mrokfom ka nhai htikahkomm? Nd mrokfot inji kfiwut, ‘Bingot Bro Nkifrar ndar bbinysoft hingrnahato yimam hingrnamohat mete yindariye hingrnamor.’ \v 5 Yo wom mrokfot inji kfiwut, ‘Ndnettn yindarir turhu yifammam htanyhato turhu yak tuhantpno frtkafhato be rpa raftn dbkaf hmbrittf.’ \v 6 Bi rpa raftn tou dbkaf hmbrihato tohkfot. Ndnettn Bro Nkifrarn yak nmbtekyukm nhai tfit yima mifmn yak tndohkfot.” \p \v 7 Farisim wanyhato kfo memomr, “To tamohmpno Mosesrhu boririfhut kfo memot, ‘Afo tuhan yak tuhafoyuk kfo yakio gontwat wandfanihato ee mett yak tuhafokfot?’” \p \v 8 Jisasr kfo memorm, “Nd niko wanukwa boririfhut mirahko ka bingot nda bbinysoft trhanimohat ka nd boririfhut ka bi inji rhumot. Nhai. Tukmoh Bro Nkifrarhu mrokfo wany juha nmbuhatn Mosesr nd boririfhut htamort. \v 9 Na kfiwanko, wom yimar turhu yak tuhant nhai rine wunerfott be fak thu furefirtn tfit wom nfri mett fekr, nd nfri mett nhai turhu tuhan mift rhukaht. Be inji ijoh metet.” \p \v 10 Disaiperm nd mrokfot inji wanyhato Jisasr kfo memomr, “To ni kangn, mirahr wom yimar turhu yak tuhant be yak thu furayant. To be ndhtet neft ka nom hhrekwonom tuhan yakneft.” \p \v 11 Tfit Jisasr kfo memor, “Hifa kfiwuko. To mirahko ka yima bugam tuhan yak duha toh furarahm. Nhai. Wom womrpam Bro Nkifrar yak htetm, ndmn tuhan yak duha rhurahm. \v 12 Wawanyko. Nhai rpahtet ruhet yimam rhukahm. Womm frfuha yaktetem be inji sfno tuhan yak duha toh furewum. Womm bi mmemroh yatim rhuhato frfuha duhatm korhm. Womm hefenrhu kingdomkfothu kasinya yuhat dukahato nhai tuhan yakkahm. To nd tuhan yak duha mrokfot yimam kangm yakhato ahiknomt, yakhato hikkfot.” \s1 Jisasr yonroh mrokfot kfo pthamo yuhat \r (Mak 10.13-16 yo Luk 18.15-17) \p \v 13 Nd yiha wom yimam Jisasrpno yonenm hnehato memom, “Jisasr tir htahato kfo bruttnarahrm.” Disaiperm inji htihato tfit kfo huttaknimomm nd yon hnayuk yimam. \v 14 Jisasr inji htihato kfo memorm, “Yonenm wahti marsisafokahtkomm nanpno aniam. Mirahko akfo rafonomm. Yimam yon mumenm kanjo yorhwam hefenrhu kingdomkfot rhurahm.” \v 15 Inji kfonihato nd yonenm yak nhafohmormn tir htahato kfo bruttnamorm. Inji na tanyhato ndhart htanymortn yimor. \s1 Wuska kunyet yima damiagr Jisasrpno yihato napthamo yuhat \r (Mak 10.17-31 yo Luk 18.18-30) \p \v 16 Wom yimar Jisasrpno yau yaknihato mkfo ttiwon memor, “Tisa, nane fitohtet fitohtet dborioh nefm narhoyann Bro Nkifrarpno toh nkifranirhoya?” \p \v 17 Jisasr wanyhato kfo memor, “Tamohmpno tfit nann nd dborioh nefroh na yuham kfo ttiwonwa? Bro Nkifrarpar dborioher. Tu kangn Bro Nkifrarpno amtoh nkifraniya, rorhu boririfhu mrokfom hikkfot.” \p \v 18 Yimar kfo memor, “To fitoh fitoh boririfhu mrokforoh hikkfot ni kfiwa?” Jisasr kfo memor, “Mirahn wanambur sinyahato yima awas furaya, mirahn ramet tuhantpno arim fnaha, mirahn arikoha, mirahn wom yimar wom mrokfom akfo wokanr, \v 19 yifammaroh mrokfom wany yakiohato rroh yinhitn rhukfot, tunn yak marnyewa kanjo inji womm yak marnyakfot.” \p \v 20 Jisasr inji kfonimotr tfit nd damiag yimar sinyahato kfo memor, “Jisase, nd ni kfiwa boririfhu mrokfo bugam na hik bugewanm. To tamohm kangn wahikn?” \p \v 21 Jisasr kfo memorr, “Kangn dborioh yimaya aruhane, inji nakfot: Nd ni harhuwa wuss yak htatahato wommn wiknakfot. Nd wusspno yakyuk marut yakhato tfit nd wuskapa duha yimamn nd marut hekfot. Inji narahn, hefenrko mfro wuss harhu-rahn. Inji nanihato tfit na nia hikkfot.” \v 22 Nd yima damiagr wuss mfro haruhetrn nd mrokfot wanymohat yima yuhur nhai marnyahato yirmor. \p \v 23 Jisasr kekutnihato turhu disaiperm yukatohhato kfo memor, “Wahtiko, yimam wuss mfro haruhetm be tu mduka nhiyekwom hefenrhu kingdomkfothu fknenineft. \v 24 Tfit mkfekwa. Womhtet mong wakuyet fohr kutewumr kamerr. Nd kamerr fknanyirfort nahuyuk nirthu muht. To yimar wuss mfro haruhetr, Bro Nkifrarhu kingdomkfothu fknenineft mduka nhiyakrfor.” \p \v 25 Tfit tu Jisasrhu disaiperm inji wanymohat tfit mifoh rihanimom. Miyoh rihanihato kfo memom, “Barenko, nom kangnom ka ndhtet maru kunyet yimamn hifa rhu nmbuhat miyakrahm. To nhai. Ndhtet yimam mthu nhiyakrahm Bro Nkifrarhu kingdomkfothu fknenineft. To nome ndhtet yima furapanom, to nome finji Bro Nkifrarpno yihato mtoh nkifraniruhanom?” \p \v 26 Jisasr yukatohmormn kfo memorm, “Niko yimakomn tamoh tamoh nefroh finjina finjinaneft mduka nhiyekwoko. Tu Bro Nkifrar nhai duka nhiyakkfot wom tamoh nefroh finji naneft.” \p \v 27 Pitarn sinyahato kfo memorr, “Wahti. Nom ninhu hikneftn nmoh tamoh tamohm mong trohhato ni mhikaknamonom. To Bro Nkifrar tamohm hiruharnom?” \p \v 28 Jisasr sinyahato kfo memorm, “Na kfo mifwanko, tfit nfri bbinysoft mfrfnahnehato Bro Najomr king yufat yaknihato kingrhu gajis yakhato rhu thombat, nd yiha niko nanhu disaiperko 12-pela gajim rhuhato Isrerroh 12-pela frikeft yakitohrahkomt. \v 29 Yimam nann dukahato rroh kunym, yon tuhanm, yifa mndarm, mswirm htanymm, tfit Bro Nkifrar wom 100 kfot thu hutahi hanyhato Bro Nkifrarpno toh nkifranirahm. \v 30 Arihart nyingako tohekwa yimam, kto tfit mongko yihom fnahnirahm. Nd mongko tohyukmn tfit nyingako mfnahnirahm.” \c 20 \s1 Wain swirt hingrnayuk yimaroh kfo nhombra mrokfot \p \v 1 Mongko tohyuk yimam mfrfnahnehato tfit nyingako mtoh yuhathu mrokfo yuhat tfit Jisasrn wain swirt hingrnayuk yimamn kfo nhombramort. Kfo memor, “Hefenrhu kingdomkfot inji korht. Wom yiha wain swiret yimar dbha ksfut yimorn yimam fak habrimor wain swirthu hingrnayukm. Yimam yak habrimorn, \v 2 kfo memorm, ‘Rpa rpa yiham wan kina wan kina wikna hanyruhanko.’ Nd yimam kfo fakiomomt nd marufat. Be inji nnakfonihato nd barkof yakmo yimam yimom wain swirthu hingrnat. \v 3 Yo tfit 9 kilok dbha nd bro yimar mhtimorm wom yimam rifinyuk maket tkittn toh fura hasomom. \v 4 Mhtihato kfo memorm, ‘Nanhu wain swirt wai wahingrnakahtko tukanhu hti fijo wiknaruhanko.’ \v 5 Be nd yimam inji kfomotrm yimom wain swirthu hingrnat. Kto tfit dany marrn womm yakhato hingrneft fak htamorm. Yo tfit 3 kilok tfit womm yakhato hingrneft fak htamorm. \p \v 6 Yo tfit tu wuroh 5 kilok krif marrn yimorn wom yimam rifinyuk maket tkittn toh hasetmn mhtihato kfo memorm, ‘Nikome ndar yonmari marre be inji hingrna duha rhu furewukomr?’ \v 7 Nd yimam tfit kfo memomr, ‘To frohmn hingrnefm harifotmnom hingrnarfonom?’ Inji kfomotm kfo memorm, ‘To ndhtet neft nanhu wain swirtn wai wahingrnako.’ \p \v 8 Bi tu wuroh krif miftn wain swir tikatr kfomorr hingrnefroh tohukatohr. Kfo memorr, ‘Hingrna yimam wanakuyakkahnm rom hingrnehat maruham wahiyaf hanyswanm. Maruham hiruhanme wuroh nia hingrnayuk yimamn warihe gungonaktwa. Hihany hihany, ee nd barkof mhingrnaknayukm wurohm wahitwanm.’ \v 9 Nd yimam tu wuroh krif 5 kilok nia hingrnakniyukm niamotm tohukatohr wan kina wan kina hiyaf hanymorm. \v 10 Nd bi barkof mhingrnakniyuk yimam rom yimom. Rom yimomn memom, ‘Ka nomn bro marufam yakrahnom,’ to nhai. Rom to be inji buga wan kina wan kina fak hanymom. \v 11 Be nd rom yakyuk maruham htihato wain swir tikatr kfo hutt memomr, \v 12 ‘Nd yimam tu wuroh niahato wan auakforpat hingrnayukm tfit nom yakyuk marufat kanjo fekm. Nom famunom ka nom bi dbha ksfut ritohakhato yonmari marr hatoh krifafyuknomn yura yakruhanomn rom yiro wayakrahm.’ \v 13 Wain swir tikatr nd hutt mrokfot wanyhato rroh wom hingrna yimar kfo memorr, ‘Bare, na nhai kfo nheh marifoya be wan kinakforpat yakrahn. Nd niko yakhani wan kinakfot to bi tukomn kfo fakiomokomt nd wan kinakfothu yakneft. Na nd kfo yakio mrokfot hikhato inji wikniyanko. \v 14 Nhai tfit finji kforuhatn. Ninhu marufam wayaknikahnmn wanju. Nd na niko yahu maruham na tukanhu htihato yak nhta nmbuhatn inji fahuyanko. \p \v 15 Na nhai tukanhu maruhampno wom yimar kfo htakfot. Na kanga finji finji anayanm, to ni womn tamohmpno tfit kfo yuhuwehwa?’” \p \v 16 Jisasr kfo memor, “To inji rhuraht. Yimam mongko tohyukm tfit mfnahnirahm. Yimam nyingako tohyukm tfit mongko yihom fnahnirahm.” \s1 Husfirpehyuk mrokfot Jisasr kfo memor, “Nohaforhoyann tfit sinyaruha.” \r (Mak 10.32-34 yo Luk 18.31-33) \p \v 17 Jerusalemko yinyeftpno buha yihotatn Jisasr turhu disaiperm yakhato turpathato kfo memorm, \v 18 “Wawanyko, nom Jerusalemko yitohat, na Bro Najoma hrek kita prisroh bro yimami nkifra boririfhuthu tisaroh tirmn. Kmim rompno nakfo habofkniruhamn, \v 19 yima tangimpno htarhotma, rom sinyahato kfo hutatpno kfo hutatpno yenyohrahma. Tfit wife wife yenyoh gurahma. Wife yenyoh guhato tfit yura bgre misn kihegirrhotma nohruha. Nohrhoyann tfit husfirpehyuk marrpno tfit sinyaruha.” \s1 Jems Jonrof memof, bro yimano arhuno \r (Mak 10.35-45) \p \v 20 Sebedirhu mett yon husf yaknihato Jisasrpno mtabokmehato kfo memotr, “Tisa, nanhu mrokfot kforfohat, wanyrfont?” \v 21 Jisasr sinyahato kfo memort, “To wakfo ptha.” Kfo memot, “Na kanga, ni kingn toh thoft nanhu yon husfn mano mano arhutwaf. Womr wayak htatwanr tirmifkor yo womrne kindonko. Rofn ninpno mano mano rhuhato bro yufat yakhato ninhu hingrneft yakitohnhorahfn.” \p \v 22 Jisasr sinyahato kfo memor, “Nifn nhai duka hik marnyahato ttiwonkahfna. Nd na yeruha krhoparoh kaft ka yenyho twanho mifrahfna?” Kfo memofr, “Uwa, no yenyhorahnonn.” \v 23 Jisasr kfo memorf, “Na yeruha krhoparoh kaft rot nifn yerahfnt. Tmift nann nifnhu rhuyuk tkitroh yak htaneftn, na nhai bi nanhu fijo kfo mekfot ni ndko rhurahn. Yo ni ndko. Nhai. Tu Bro Nkifrarhu duka fijo fak hta nhombra htatamorm tkitm. Kto turhu hti fijo tkitm yak hta nhombra hi hanyrahrm.” \p \v 24 Jon Jems najohf inji ttiwonmotfr tfit wom 10-pela disaiperm kfo hutt memomf, “Tamohmpno ndhtet ttiwon nmbuhat ttiwonwafnr?” \v 25 Jisasr rpat naku nhafoh bugamormn kfo memorm, “Niko bi htiyeteko, kingm yima tangim yakitohwohat. Yimam be nd tohak yimarhu yinhitn tohwom. Nhai womr finji tfit kfo pthakfot. Yimam be rorhu tngrpat hikkfot. \v 26 Niko mirahko nd neft ahiknom. Yimar kangr, tohukatohr atoha, nd yimar afo nikmoh hingrnanho yimar tohkfot. \v 27 O kangr, tohak yimaya atoha, afo toh tario yimar tohkfot. \v 28 To Bro Najomr niamohat, nhai turhu rhu nmbuhat dukahato ndar bbinysoft niarmort. Nhai. Nikmoh rhu beb nmbuhat duka tanyhato niamort ndar bbinysoft. Rorn ndar bbinysof thofroh fasoh fasoh nefm suh nanyorrahrm.” \s1 Jisasr nyinga kunyjf yak marnyamo yuhat \r (Mak 10.46-52 yo Luk 18.35-43) \p \v 29 Jisasri turhu disaiperm kmi Jerikot htanyhato yimohat, yonmari yima rifhur hik hanymomm. \v 30 Buha yihotatn hus nyinga kunyjf yihota thmbko rhu hasohato wanyak hanymof Jisasr yimohat. Wanyak hanyhato kfo nakuyafmof, “Woi! Bro Nungothete, Defit frikefthu Yone, wayuhuwafnno.” \v 31 Inji kfo nakumotf wom yimam kfo thfamomf. Rof nhai wany yakiormof. Tfit wompam masat kfo nakuyafo memof, “Woi! Bro Nungothete, Defit frikefthu Yone, wayuhuwafnno.” \p \v 32 Be Jisasr nd yimafhu naku tngt wanyhato be mtohmor. Mtohhato kfo memorf, “Bar yimafn, tamohm nakutafna?” \v 33 Nd nyinga kunyjf kfo memof, “Broye, kangno nyingam wayak marnyakahtnm ayukatohno.” \v 34 Inji kfomotf Jisasr yuhuwafhato nyingamn tirm htamotrf nyingam be wuthamomf. Nyingam wuthanimotmf be tfit Jisasr mhikakni twanhomof. \ms1 Jisasr Jerusalemt mfnahhato tuhan yindarim kfo nuhas bonuhasmo yuhat \mr (Sapta 21—25) \c 21 \s1 Jisasr king kanjo Jerusalemr yimo yuhat \r (Mak 11.1-11 yo Luk 19.28-40 yo Jon 12.12-19) \p \v 1 Jisasri turhu disaiperm yimomn brbo Jerusalemtpno yorhwa Olifet kmi yihofr yorhwa kmi Betfaget mfnahmom. Ndha mhtahato hus disaiperf kfo tkrur memorf, \v 2 “Watohak hanykahfnn ndar rihtita kmit mfnahrahfn yudbat htirahfnt wom donkit natifett rhuraht rpat yon donkirpno. Nd donkif wayak nyusakaknetwafn. \v 3 Yekwatfnf yimam kfo ttiwonwomfn, wakfo wamitwafnm, ‘Bro Nungothetr hingrnefetrn kfefitrno be yifrar kakni yahukanonr tfit yudbat yarim htanyrahf.’” \p \v 4 Ndhtet tng mrokfom inji rhumohat, to be bingot profetr kfomo tng yuhatn nd mrokfom rhu hik mifmom. \v 5 Bro Nkifrar kfo memorr Aisaiar, \q1 “Taun Saion wakfo wamitwant, \q1 ‘Wahtiyakko, nikmoh kingr bi ndr bi niewar. \q1 Yufapa duha yima furam kanjo yura donkir rhuhato niewur. \q1 Yuhre warho hanyet donkirn rhu hnehato niewur.’” \rq Ais 62.11, Sek 9.9\rq* \p \v 6 Be nd hus disaiperf yimofn hingrna hikmof Jisasr kfomo yuhatn. \v 7 Nd donki husf nyusakaknihato hanyhemofr. Rim htahato tufhu rmontham yakmofmn yima rhuyuk tkitt rmonthaye yak hta marnyahato Jisasr mrhuhato yimor. \v 8 Ror yimohat yonmar yima rifhur ror htiyak hanyhato turoh rmontham yakmomm, rorhu yiyuk yuhatn hta nyingtakmomm. Womm miyuhtam yak wokakhato ror yiyuk yihotatn htakmomm. \v 9 Jisasrhu nyingako tohakmo yimam yo mongko tohyuk yimam, romn kfo naku ptha hany memoum, “Wayindhorakkomr Defit frikefthu Yonr. Bro Nkifrar ayak marnyatwarr Brorhu yufatpno niayuk yimar. Bro Nkifrarhu yufat yura yura kfo yindhor boyindhorkfot.” \p \v 10 Jisasr kmi Jerusalemt yimohat, kmi thofm tfit tum nattiwon hany memom, “Ndar yimar nieware froher?” \v 11 Nd Jisasrpno yau hanymo yimamn kfo nuhas memomm, “Ndarr Jisaser. Galiliko yorhwa taun Nasaretkorhof profetr niewur.” \s1 Bro Nkifrarhu temperr maket htamoa kmim Jisasr yihato yak thumo yuhat \r (Mak 11.15-19 yo Luk 19.45-48 yo Jon 2.13-22) \p \v 12 Jisasr Jerusalemt rim fnahnihato rim htimorm Bro Nkifrarhu temperrn maket htamoum yimam. Rim htihato maket htamoa yimami yeshrim wiknamoa yimam hik tubatumorm. Hik tubatumormn maruha niak tuknamoa teborm yo nunga ganyom mmkrm htamoa gajim nembos tubatu hikafmorm.\f + \fr 21:12 \ft (21.12) Bro Nkifrarhu temperr htamoa ofakfot yimam wiknamoahat nhai gafmanrhu maruhaye wiknarmoamm temperr htayuk tamoh tamoh yeshrim o tamohm. Tu temperrhu maruham yak tuknamoamn tu temperrhu maruhaye wiknamoumm yeshrim o tamohm. Ndnettn yimam temperrhu yeshrim wiknamoahat afo maruham yak tuknakhato ee yeshrim tu temperrhu maruhaye wiknamoumm.\f* \v 13 Yak thunihato kfo memorm, “Bro Nkifrarhu rfa borngt kfo kangt, ‘Nanhu temperr nanhu kfo bruttnayuk kunys rhuraht.’ Tfit nikomn kangko rikoh yimaroh yi kafrohyuk tkitt arhut.” \p \v 14 Jisasr yiro temperr tohetrn nyinga kunyjetm yo wura bebet yimam yimom. Yimotm Jisasr fak marnyamorm. \v 15 Jisasr nd mirakerkfot hingrnamohat yo yonkmim yiro rmon kmifar tohhato kfo yindhor grha memohat, “Defit frikefthu Yonr wakfo hagrhakomr.” Nd kfo yindhor mrokfom prisroh bro yimami boririfhuthu tisam htihato wanymohat rroh yima yuhum nhai marnyarmomm. \v 16 Yima yuhum faso rikihato Jisasr kfo ttiwon memomr, “Nd yonkmim kfo yindhor grhahato kfiwa mrokfom ni wanuknm?” Jisasr kfo memorm, “Uwa, rom wanukanm. Tone, ka nhai wom mrokfot htikahkomt? Rfa borngt kfo kangt, ‘Ninhu yufathu yuta hagrhaneft yonmpno bi inji rinakmotn tu be ninhu yufatn yonm kfo yuta grha hanitm.’” \v 17 Be tfit nd taunt htanyhato tfit kmi Betanit yihato nd yifungr ndha toh nfhamor. \s1 Jisasr kfohato fik tihat nohhato twam yurfmo yuhat \r (Mak 11.12-14 yo 11.20-24) \p \v 18 Dbha ksfut Jisasr memor, tfit taun Jerusalemko aiya, buha myatinohmor. \v 19 Yihota yifembtn tohmot fik tihat. Nd fik tihat nhai yukha hirrmoat. Be twa bomrpam rhumomt. Be inji htitihato nd fik tihat kfo memort, “Ni ndar fik tihaye, mirahn tfit yukha hir mifa. Be tu nhai mif.” Be nd fik tihat inji kfomotrt, be yudbat nohhato twam furfmomt. \p \v 20 Turhu disaiperm inji htihato be tuha mrokfo duhatm rhuhato kfo memom, “Bar yimako, finji netrt nd mis yudbat nohakni twanhit?” \p \v 21 Tfit Jisasrn sinyahato kfo memorm, “Na kfo mifwanko, nikmoh yima yuhum be tu rpa yima yuhur rhuhato kfo mirahko, ‘Nom asomif kfiwohat Bro Nkifrar wanukwarn asomif nd mis nohwot.’ Inji dukahato kforahko, to inji htirahko na asomif fik tihat ne kanjo. To mirahko ka be ndrpatn. Nhai. Ndar kminysoft kfo mirahkomt, ‘Asomif nom kfiwunom marombtn wamitoh witani,’ to be htirahkomt nd kminysoft marombt mitoh witaniraht niko kforuha kanjo. \v 22 Nikmoh yima yuhum rpa dukefrpar rhuhato tamohm kfo bruttna kfo mirahko, ‘Nom asomif kfiwohat Bro Nkifrar wanukwarn nd nom kfo bruttnewa shrm htitnomm.’ Inji dukahato kfo bruttnarahko, to be hti mifrahko.” \s1 Jisasr bro yufat yakmo yuhat kfo ttiwonmomr \r (Mak 11.27-33 yo Luk 20.1-8) \p \v 23 Jisasr Bro Nkifrarhu rmon kmifarn fknenimorn met yindarim kfo ptha nuhasmorm. Kfo nuhas hanyetrn prisroh bro yimam yo Judaroh bro yimam yimomn kfo ttiwon memomr, “Frohmn ndhtet bbuka rifhur hemomn? Frohmn bbuka rifhur hehato kfo memomn inji wanatwa?” \v 24-25 Tfit Jisasr sinyahato kfo memor, “Na to tawo tfit ttiwonwanko. Tone Jonr yimam baftaisimmoahate tu Bro Nkifrarn kfomotrr ndhtet hingrneft hingrnamourt o be yima mifm kfomotmr yimam baftaisimmourm? Nd ttiwon nmbuhat kanga wakfo nuhaskahtkma tawo kfo nuhasruhanko na hingrnewa hingrnefthu bbukeft yakmo yuhat.” \p Rom inji wanyhato tfit tum nnakfo memom, “Nom sinyahato kfo mirahnomr, ‘Bro Nkifrarn kfomotrr hingrnamour,’ to tfit mirahr, ‘To tamohmpno wany yakio duha yirmokomr?’ \v 26 Jonr pthamoa mrokfom profetm kanjo pthamoatrm yimam wanymoumm, tfit nom kfo mirahnom, ‘Yimaroh kfotpno kfo pthamour,’ to be yimam sinyahato tat nohrahmnom.” \v 27 Be myak nhtaktiyaktihato be kfo memomr, “Nom nhai tawisafkahnom.” Rom inji kfomotm tfit Jisasr kfo memorm, “Na to inji. Na nhai kfo nuhaswotanko na hingrnewa hingrnefthu bbukeft yakmo yuhat.” \s1 Wom yimarhu yon husfhu kfo nhombra mrokfot \p \v 28 Jisasr tfit nd prisroh bro yimami Judaroh bro yimam kfo ttiwon memorm, “Tone finji dukewako? Wom yimar hus yonetr tohmor. Wom yiha turhu nkati yonrpno yihato kfo memor, ‘Hrek waikahnn wain mswirt wahingrnatwa.’ \v 29 Tfit yinemr afo kfo kur nheh memorr, ‘Na wofnkaha.’ Yinemr afo inji kfo kur tefinimorn tfit kto sinyanihato yimor. \v 30 Bro yonr kfo ttiwontinihato tfit yimor habhirpno. Yihato rpahtet mrokfot kfomorr. Kfomotrr yinemr kfo fakio nheh memor, ‘Uwa, yiruha.’ yakio nhehafhato nhai yirmor.” \v 31 Jisasr inji kfohato ttiwon memorm, “Nd hus yonfe frohrn yifemrhu mrokfot wany yakiomort?” Rom kfo memom, “Nkatirn yifemrhu mrokfot wany yakiomort.” \p Rom inji kfomotmr tfit Jisasr kfo memorm, “Na kfo mifwanko, takis marut yekwa yimami yo ijoh tonita metm, romn tohekwomt Bro Nkifrarhu kingdomkfot. \v 32 Ndt to nhai be sfno. Nikmoh yihar Jonr tohhato dborioh yihotar fak nuhas hnamorko. To nikomn nhai wany yakiohato yak hikrmokomt. Takis maruha yakyuk yimami ijoh tonayet metm, romn wany yakiohato hikmomt. To niko tfit inji htiyaf hanymohat, to nhai nikmoh fasoh fasoh nefm mong trohhato Jonrhu mrokfom hikrmokomm.” \s1 Wain swirt tohukatohmo yima bebroh kfo nhombra mrokfot \r (Mak 12.1-12 yo Luk 20.9-19) \p \v 33 Jisasr tfit wom kfo nhombra mrokfot yakhato kfo memorm, “Wawanyko. Wom yimar wain swirt htamor. Wain tofm nuhtanihato gnat gna habrimort. Gnanihato muhr toumorr wain yukharoh yahot kembiftyukr. Ndt inji hingrnanihato tfit nd wain swirthu rhu yukatohyuk kumba kunyr hingrnamorr. Be inji hingrna tanymortn wom yimam yakhato nd mswirthu tohukatohhato yukharoh nayak nhta yuham nayak dbkafhato ror be wom kmimn toh habrimor. \v 34 Kto nd wain swirt yukha hirmott yukha yak yiharn nd tu wain swir tikatr turhu hingrna yimam kfo tkrurafmorm, nd wain swirt yakitoh hasoyuk yimampno. Kfo tkruraf memorm, ‘Waikahkomn nanhu yufathu htahayuk yukham wamiyakhikma.’ \v 35 Be nd yimam yimohat be mifahotakmom. Nd mswirt tohukatoh hasoyuk yimam sinyamomn womr tabotmomr, womr tabotmotmr nohmomr, womrne tahiya tahiye febhohmomr. \v 36 Yo tfit kto wom yiha tfit wom yimam kfo tkrurafmor. Nd yiharne tu bokm. Yimom, nhaf be mifahotakmom rpahtet neft namomm. \p \v 37 Wuroh turhu garbn yon mifr. Duka memor, ‘Tukanhu garbn yon mifr yiruhatre wany yakiorahmr.’ \v 38 Be nd yonr tkrurafmotrr yimor. Yimorn wain swirt tohyuk yimam htiyakhato tum rinnakfo nakfo memom, ‘Ndarr turhu yonr nier. Yifemr nohnineft to nd yonrn tkitt yakhato ndar wain swirt rorn yakrahrt. Finji dukewako? Awaskahnomr be nd wain swirt be nmoht rhuraht.’ \v 39 Be mrokfot yak dbkafnihato turhu wain swirt toh hasetrn toh rafaknihato fakmomr. Yakhato tirtir yaknimomr nndo rim htahato wasmomr.” \v 40 Jisasr inji kfo pthanihato kfo memorm, “Niko to finji dukewako? To nd wain swir tikatr nia thofte, to finji naruharm?” \p \v 41 Kfo memomr, “Nd yima bebm faso faso tabot nohrahrm. Tabot nohhato nd wain swirt yakruhartn tfit womm hehato romn yakitohruhamtn wain yukha yak yihar yakruhammn nd wain yukham yak nhtaruhammn turhum hirahmr.” \p \v 42 Jisasr wanyhato kfo memorm, “Wom mrokfot Bro Nkifrarhu rfa borngt yorhwat htitwokomt? Nd mrokfot kfo kangt, \q1 ‘Nd rahur, kamda yimam hti kurhato yak thumor, \q2 be bi tfit nd rahurn bi dany rahur tohwor. \q1 Tu Brorn inji hingrna hta bohtamotrt \q2 nom be inji htihato mrokfo duha korhwonom.’ \rq Sng 118.22, 23\rq* \m \v 43 Ndnettn kfo dukiwanko. Bro Nkifrarhu kingdomkfot niko yakitohwat, yak tuhakruhartn tfit frohm nd kingdomkfothu nefm mhfnahnewum, rom tfit wahirahr. \v 44 Yimam nd dany rahurpno rim frrbigneft o rahus suhnehato frkarnyaneft to be nhai wom rhukfot o nfrikfot.”\f + \fr 21:44 \ft (21.44) Nd ves 44 kfot, ndar gonborngt yorhwa mrokfom hti duka tungunet yimam kfo memom nd sentenskfot nhai tu Matyurn htarmort. Wommn nd sentenskfot rihtakmomt.\f* \p \v 45 Nd nd mrokfom pthamotrm nd prisroh bro yimam yo nd Farisim Jisasrpno toh pthamoam, wanyhato kfo memom, “Nd kfo nhombra kfot nomn niewut.” \v 46 Ndnetmn nambur sinyahato memom, “Ka bi kak twanhiwunomr.” To nhai, kmi thofm mhti fakrmiyakmom. Kmi thofm Jisasr kfo pthamoa mrokfom profetm kfo pthamoa kanjo pthamoatrm rom wany yindhorhato hikmomm. Nd rorhu mrokfom hiket yimam ruhetmn prisroh bro yimaroh namburpam yo Farisroh namburpam romn mhti yakrmiyakhato nhai tafont htarmoamm. Duka memoum, “Finji rinakrahnom, rom sinyaruhamn tabot nohrahmnom.” \c 22 \s1 Yima sawohf nayak tatrutwa yiha htewa yemro burwathu kfo nhombramo mrokfot \r (Luk 14.16-24) \p \v 1 Jisasr tfit wom kfo nhombra mrokfot yakhato kfo memorm, \v 2 “Hefenrhu kingdomkfot kangme wom kingrhu yonr tuhan yekwarn yifem kingr bro yemro burwat htewartn kmi kmi nakutrm. \v 3 Nd yemro burwat yak htatahato bi kfo duka mrokfot bi yak hanyetm, mrokfot frhtfasmot yimaroh yakyukt. Tu kingr kfo tkrurmotrm turhu hingrna yimam yimom yimaroh yak htfass. To nhai, yimam nhai sinyarmom. \v 4 Yo tfit wom hingrna yimam yakhato kfo tkrur memorm, ‘Na mrokfo hta htfasmo yimam wayak htfaskomm. Wakfo wamitwakomm, na bi yemro burwat htatahato bi kfo nakuta. Nanhu bulmakau yiramm warhet warhet yemrot bi washato nde yemro burwat htiwant. Aniekahmn arhu ayamt.’ \p \v 5 Kingrhu hingrna yimam yi kfomomm, nd yimam nhai wanyrmomm. Rom mrokfom wany sany hanyhato rpen rpen natubatumom. Womr ror turhu mswir yuhatn myak tehni hanyswa, womr ror turhu hingrnefmn waiswa. \v 6 To tfit wommn nd kingrhu hingrna yimam yak tkaftamomm tat beb bobebmotmm nohmom. \v 7 Kingr inji wany namburhato turhu soldiam kfo tkrurmotrm rom yihato nd yimam was witahato rroh kmit tandhi wusmomt. \p \v 8 Be kingr turhu hingrna yimam kfo memorm, ‘Yemro burwat bi htayett korhwot. Tmift nd kfo hanyuk yimamn nhai tu dborioh yimamn niakahmn yekahmt. \v 9 Ndnettn wai htfastwakomm yihota nadbgm. Yihota nadbgm tohhato yimam htiyekwoko, wakfakne hnetwakomm ndar yemro burwathu yanyeft.’ \v 10 Be inji kfafmotrm yimom. Yi htfashato nd yihotam toh hasoyukm yak bugahato hanymomm. Dborioh yimam, fasoh yimam fak fura bofurani bugamomm. Nd yemro burwat htayuk kunyr be tng mnderpat tohmor. \p \v 11 Tuhant yindars rhu hasetmn kingr rroh htit yimor. Yimorn wom yimar htimorr nhai tu nd tuhan yak yiharhu wondhyuk wondh tham hmbrermor. \v 12 Kingr inji htihato kfo ttiwon memorr, ‘Barene, tamohmpno nhai tu dborioh hmbresham hmbrenehato niarfo?’ Be nd yimar tuha mrokfo duhatr tohmor. \v 13 Be kingr toh kekutnihato turhu hingrna yimam kfo memorm, ‘Nd yimar wayak tumakkahkomr briahako watuhafokomr. Briyahako kspitat tohrahr. Nd kspitat tohwa yimam tau nknekwom.’” \p \v 14 Nd kfo nhombra mrokfothu yimbu yuhat Jisasr kfo ptha memor, “Bok yimampno nakukfot kitt, to tfit rpen rpenrpam kekwor.” \s1 Sisarhu maruha he yuhat \r (Mak 12.13-17 yo Luk 20.20-26) \p \v 15-16 Be nd Jisasr kfoyuk mrokfot Farisim wanymohat yima yuhum nhai marnyarmomm. Be yihato tfit tu Farisiroh disaipermi Herotrhu politiker patikfot tohyuk yimam mkfo tkruraf memomm, “Nikomn waikahkomn rorhu mrokfo ptha swirmn rhunhohato yuwi ttiwon rhtikfot. Finji finji kfiwur, nd tkittn yakhato kotimrahnomr bro yimampno.” Be inji kfafmotmm yimom. Yihato yuwi kfo memomr, “Tisaye, ni pthewa mrokfom nom hifa wanuknomm. Mrokfom hifa hifa kfo hik bohik marnyewanmn Bro Nkifrar hikwa nefm kfo hik nuhas marnyewunm tuhan yindarim. Mrokfom kfo pthiwohat nhai hti mekahn ndr yufet yimayer o ndr yufa duha yimayer. Nhai. Mrokfom kfo pthaneft be kfo pthewunm. Nhai yimar o yufam htihato kfo pthakahnm.” \v 17 Inji kfonihato wom ttiwon nmbuhat yuwi ttiwon rhtimomr, “To ni finji dukewa? Nome ka Sisarhu takis htahenefte ka htarfonome nhai?” \p \v 18 Jisasr rom yuwi inji ttiwon rhtimohat bi htimorm rroh fasoh yima yuhum. Htihato kfo memorm, “Niko mikfo nhehta mkfo nhehtayet yimayeko! Tamohmpno inji ttiwon rhtitakma? \v 19 Wom takis wiknayuk tahifat wayak nuhaskoma.” Yakhato fak nuhasmomr. \v 20 Nd tahifat yakhato kfo memorm, “To nda tahifat yorhwa nyingatikte frohroh nyingatikti yufat yorhwat?” \v 21 Kfo memomr, “Sisarhu nyingatikt korhwott.” Tfit kfo memorm, “Sisarhu nyingatikt korhwott to be tfit Sisarn hekfot. Bro Nkifrarhum nhaf inji. Tu Bro Nkifrarn hekfot.” \p \v 22 Inji kfo wokafmotrm be mrokfo duhatm yimom. \s1 Sadyusim Jisasr ttiwonmomr yimaroh nohhato sinya yuhat \r (Mak 12.18-27 yo Luk 20.27-40) \p \v 23 Farisim yimotm tfit Sadyusim yimom. Nd Sadyusiroh dukeft duka memoum, “Noh hanita yimam nhai tfit sinyaruhatm.” Rroh dukeft inji rhumout. Nd duketpno Sadyusim Jisasrpno yihato mkfo memomr, \v 24 “Tisaye, Mosesrhu boririfhut kfo kangt, wom yimar tuhan yakhato nhai wom yonm kasinya htanirfor, nd rorhu tuhan dhirt tfit wom nmemrn najom dhirt yakhato rorpno yonm nasakhato tfit najomrhu tkitm romn tohkfot. \v 25 Wom yima najohfitpno to inji rhumot. Nd yima najohfit 7-pelakfot tohmom. Barkof bro najomr tuhan fakmor. Ror tuhan yakmohat nhai yonm nasak htanihato nohrmor. Be nohmotr tuhan dhirt tohmott tfit rorhu wayakrn fakmort tuhan dhirt. \v 26 Rorpno nhaf nhai wom yonm nasak htanihato nohrmor. Tfit rorhu mongko nuryukrn tfit fakmort nd tuhan dhirt. Ror yakhato be rpahtet neft. Be inji nahany nahanysn 7-pela yima najohfit rhunhombra bugamotm. \v 27 Wuroh 7-yukrpnone nohmot. \v 28 Nd 7-pela yima najohfit rpa metrpat rim rhuta mrhutamotm. Kto nd najohfit sinya thoft nd mette fitoh yimarpno tohruhat?” Inji ttiwon rhtimomr. \p \v 29 Jisasr wanyhato kfo memorm, “Bro Nkifrarhu mrokfom yo rorhu bbukeftpno nd noheh yimam sinya thoft ka mumiwuko. \v 30 Wawanyko, nd bi noh hanita yimam kto tfit sinya thoft nhai tfit tuhan yakruhatm. Nhai. Be inji sfno hefenrhu mounmotm kanjo tohrahm. \p \v 31 Nd yimaroh nohhato sinya yuhat Mosesrhu tndht duka hanykfot. Wom yiha Bro Nkifrar yihato Mosesr kfo memorr, \q1 \v 32 ‘Nane Abraham, Aisak, Jekofroh Nkifraya.’ \rq Kis 3.6\rq* \m Bro Nkifrar yima nfri yafothet yimaroh Nkifrayer. Nhai noheh yimaroh Nkifrar rhukahr.” \v 33 Yimam nd ror pthayuk mrokfom wanyhato mrokfo duhatm rhumom. \s1 Nyingako mtohekwa tu bro boririfhut \r (Mak 12.28-31 yo Luk 10.25-28) \p \v 34 Sadyusim kfoyuk tngm Jisasr kfo wokmohat Farisim wanymom. Farisim wanyhato yimom Jisasrpno. \v 35 Farisim yimomn rroh womr, nkifra boririfhuthu tisar, rorn Jisasr yuwi ttiwon rhti memorr, \v 36 “Tisa, ndar nom wanuka boririfhum, fitoh boririfhutn tu nyingako mtohak mifwat?” \p \v 37 Jisasr wanyhato kfo memorr, \q1 “‘Bror ninhu Nkifrayer, ndnatn ninhu yuhuwaf marbi bugam, \q2 ninhu yafothat, yo ninhu yima yuhu bugam \q2 be rorparn htakfot.’ \rq Lo 6.5\rq* \m \v 38 Nd boririfhutn tu bro mifet. Rotn mtohak mifwot. \v 39 Yo tfit rotpno myak tkafekwat inji kfiwut: \q1 ‘Tunn yak marnyewa kanjo inji womm yak marnyakfot.’ \rq Wkp 19.18\rq* \m \v 40 Nd hus boririfhu nmbuhafn tof tu mnako yorhwa boririfhuf. Mosesrhu boririfhuti profetroh mrokfom, nd hus boririfhufn mttaf tanymom.” \s1 Frohr miyak htiyakruharnom? \r (Mak 12.35-37 yo Luk 20.41-44) \p \v 41 Farisim yuhre rifiny hasetmn Jisasr yihato kfo ttiwon memorm, \v 42 “Niko finji dukewakomr nd yimaroh minrfa htiyakyuk yima Kraisr? Fitoh frikef yuhathu yimayer?” Kfo memomr, “Defitrhu frikef yuhathu yimayer.” \p \v 43 Tfit kfo memorm, “Niko tu kfo mif kfot kfo thoft, to tamohmpno bingot Defitr tohmohat Bro Nkifrarhu Yafothat yihato Defitr yima yuhu hemotrr nd yima Kraisr Defitr futa memorr, ‘Bro Nungothetr’? Defitr kfo memor, \q1 \v 44 ‘Bro Yawer kfo memorr nanhu Bro Nungothetr, \q2 “Nanhu bro bbukeft yorhwa tirmifko wamrhun. \q2 Wamrhukahtn nd ni namburwa yahr kmim \q2 afo ninhu tirtn htahato ninhu mofsinhitn yak htaruhanm.” ’ \rq Sng 110.1\rq* \m \v 45 To nd yima Kraisr bi Defitr kfo yuta hna memoa, ‘Nanhu Bro Nungothetr,’ to tfit Defitrhu frikef yuhat nierahr?” \p \v 46 Be inji yak nnariyafomotrm nhai tfit marimom, “Tfit wom kfo ttiwon mrokfot kfo ttiwonrahnomr Jisasr.” \c 23 \s1 Farisimi nkifra boririfhuthu tisaroh fasoh nmbuham \r (Mak 12.38-39 yo Luk 11.43 yo 11.46 yo 20.45-46) \p \v 1 Farisimpno nd kfo ttiwon nmbuhat kfo ttiwonnimormn tfit kekutnimorn turhu disaipermi tuhan yindarim mrokfom hi hanyhato kfo memorm, \v 2 “Boririfhuthu tisami Farisim rom hifa boririfhu mrokfom kfo nuhaswomko Mosesr namoa kanjo. \v 3 Ndnettn nd rom kfo nuhasyuk boririfhu mrokfom niko wanyhato hikkfot. Tmift, rom niwa nefmn niko htihato hik duha. Rom inji newum: Yimaroh mrokfo hanyeft, rom mrokfom kahukmm. To tfit tum nd mrokforoh hikneftn nhai hikkahmm. Ndnettn rom nayuk nefm niko hik duha. \v 4 Rom yimam boririfhu mrokfom kfo nuhaswohat, nhai be Bro Nkifrarhu boririfhurpat kfokahmm. Tfit romn turoh fijo wom wom kfo yirmoh mrokfom yakhato tfit hta hutewumm. Btn yimam hikneft htanhitm hik buganeft. Inji htitahat nhai hti yuhuwaf mikahm. ‘Be kfongot rimak myakhato htewatnom yimam htanhitwom hikneft. Womm ayak thunomm.’ Nhai. Nhai inji nakahm. \v 5 Rom niwa nefm kangm yimako htiruhakomn kfo yindhorrahkomm. Kfo bruttna yiham htirahkomm nhai Baiber fesm ruhet tefi kpenm mfhatn kiskaf hmbrihato nyimbikko rhuruhatm. Nhai. Bro kpenm mfhatn kiskaf hmbrerahmm. Yo saketha psifm hatohet mtin tfuhet saketham nhai kkopen mtin tfuhet mtin tfuhet saketham hmbreruhatm. Nhai. Tu yuke yuke mtin tfuhet saketham hmbrirahm. Kangm yimako htiruhakomn kfo yindhorrahkomm.\f + \fr 23:5 \ft (23.5) Nd tefi kpenm Judam hingrnahato nyimbikko htamoam yo womm kindon tirko htamoam, ndm Baiber fesm wandfa wandfamoamm nd tefi kpenmn hmbremoammn, kfo bruttna yiham ndm htanimoamm yimoum kfo bruttna swirm. Yindarirpam ndhtet kpenm hatohmoum. Ndhtet kpenroh mrokfot htikfot Kisim Bek 13.9 yo 13.16 yo Lo 6.8 ee 11.18. Yo Judam buk Namba 15.37-41 yorhwa mrokfom hikhato rroh kkopen mtin tfuhet saketham hmbremoum.\f* \v 6 Fitoh rhu rifinyhato kfo bruttnayuk rmonm rom nhai mongkorn o kimbko rim rhukfot. Tu be nhai mif. Rom tu be nyingako mruhakkfot. Bro yemro ye burwa tkitm nhaf inji. Rom inji yimaroh nyingako mruhakkfot. \v 7 Yo tamoh maket swirm rom yau hanyneft kangm, ‘Yimam be tisa yufatpno ayuta hambonna yindhor amemnom, “Hifa dbha Rabai.” ’\f + \fr 23:7 \ft (23.7) Nd Rabai yufathu yimbu yuhat, Tisa.\f* \p \v 8 Nhai yimam nikomn kfo yuta mekfote, ‘Rabai.’ Niko najohfi yagnr tohwoko. Tor womr, rorrpar nmoh Tisayer. \v 9 Ndar bbinysoft, niko nhai wom yimar yuta mekfot, ‘Yifemr.’ Tor womr, rorrpar nikmoh Yifemer. Tor yura hefenrn tohwor. \v 10 Yo niko nhai yimam niko kfo yuta mekfote, ‘Tohak Yimam.’ Nhai. Nhai nikomn inji yutakfot. Nikmohr rpa tohak yimayer. Rorn Bro Nkifrar kfo htamorr ndar bbinysof thofroh minrfa htiyakneft. \v 11 Kangn, ‘Bro yimaya atoha,’ afo yimaroh hingrna yima furar kanjo rhukfot. \v 12 Yimar kangr, ‘Tamoh nefm nann bmbri nyingako mtohnihato nann tamoh tamoh nefm atohakkahtanm yimam kfo yindhorrahma,’ nd yimar kto Bro Nkifrar yak dbhurakruharr yiro wahtarahrr. Yimar turhu yufat yiro wahtahato yimam nhai kmi kmim yindhorkahmr, nd yimar Bro Nkifrar tfit yura wuhtarahrr.” \s1 Jisasr Farisimi boririfhuthu tisam kfo huttmo yuhat \r (Mak 12.40 yo Luk 11.39-52 yo 20.47) \p \v 13-14 “Niko boririfhuthu tisako yo niko Farisiko, niko mikfo nhehta mkfo nhehtayet yimayeko! Wadukaf hanyswako! To nikomn hefenrhu kingdomkfothu rim fkneni yuhat toh rafiwukomt. To tuko nhai rim fnahnikahko, tfit wommn kangm arim fnahninom tfit kiyak rafiwukomm. Ndnettn Bro Nkifrar be yak bebrahrko.”\f + \fr 23:13-14 \ft (23.14) Wom yimam wom mrokfot hti nhta yak nhtamomtn duka memom tot wom mrokfo nmbuhat korhwot. Ndnettn romn htamomt ves 14-kfot yorhwa wom mrokfo nmbuhat. Nd mrokfo nmbuhat rom rihtakmot inji kfiwut: Niko boririfhuthu tisako yo niko Farisiko, niko mikfo nhehta mkfo nhehtayet yimayeko! Wadukaf hanyswako! To nikomn met dhirpampno yitakomn yuwi mkfo nheh bonhehaknihato wuskenm myak rhoptaknitwokomm. Yo Bro Nkifrarhu kfo bruttnaneft rikfo bruttna thoft nhai yudbat kfo bruttna tmbhonikahko. Yuwi kangko, “Akfo bruttna yukekahtnom yimam inji htiruhamnom mirahm, ‘Hifa yimayem.’” Ndnettn niko duka marnyaf hanykfot. Kto Bro Nkifrar kotkfot yakitoh thoft niko be tu bro krhopam yakrahko. Htikfot Mak 12.40.\f* \p \v 15 Niko boririfhuthu tisako yo niko Farisiko, niko mikfo nhehta mkfo nhehtayet yimayeko! Wadukaf hanyswako! Niko inji newuko. Niko tukmoh hingrnefthu yaunhoyuk disaiperm kangko ayaknom, yonmari tkit tkitm frnahik bugewukomm, yo marombt frhtfas bugewukomt. To nd yimar yakneft to tfit niko hel yuhat tohhato niwa fasoh fasoh nefmn tfit kak nuhaswokomr. Yak nuhaswatkomr rorn be tu mfro mfro fasoh nefm kitr. \p \v 16 Nyinga kunyjko kangko tfit womm yihotat ayak nuhasnomm, niko duka marnyaf hanykfot! Womm kfo kangkomm, ‘Fitoh yimar Bro Nkifrarhu temperr myutak hanyhato wom mrokfom fak dbkafrmn, to nhai hik duha yirform ror kfoyuk mrokfom, ndt nhai mrokfo duhatet. To nd temperr rim htayuk gorkfotn myutak hanyhato wom mrokfom fak dbkafrm, nd mrokfomn ror hikkfot. Bro Nkifrar kukatoh hasiwur.’ \v 17 Ar mmo hari kpt! Nd niko kfiwa tngt be tu nyinga kunyjkomn kfo ptha mumiwuko. Tamohtn tu yafothetet, gorkfotn o nd gorkfot yorhwa temperr? Nd temperr Bro Nkifraruher. Ndnettn nd temperr rim htayuk gorkfot rpat tu Bro Nkifraruhet. \v 18 Yo kfo kangko, ‘Altar\f + \fr 23:18 \ft (23.18) yemro tarioh mthayuk tkitt\f* myutak hanyhato wom mrokfom fak dbkafrmn, to nhai hik duha yirform ror kfoyuk mrokfom, ndt nhai mrokfo duhatet. Nd yura altarn htayuk yemromn myutak hanyhato wom mrokfom fak dbkafrm, nd mrokfomn ror hikkfot. Bro Nkifrar kukatoh hasiwur.’ \v 19 Niko be tu nyinga kunyjeko! Tamohtn tu yafothetet, nd yemrot o nd yemrot htewa altar? Nd altar Bro Nkifraruhet. Ndnettn nd altarn htayuk yemrot rpat tu Bro Nkifraruhet. \v 20 Na kfo mifwanko, yimar altar myutak hanyhato wom mrokfot fak dbkafrt, to nd altar rhuyuk shrkarpno bi rpat mrokfot fak dbkafrt. \v 21 Yo Bro Nkifrarhu temperr bi yutahato wom mrokfot fak dbkafrt, to nd temperr thu nawohwa Nkifrarpno bi mrokfot kak dbkafwort. \v 22 Yo yimar mrokfom kfo ptha hanyhato hefenr yutahato wom mrokfot fak dbkafrt, nd mrokfot to bi kak dbkafwort. To nd ror yutewa hefenr to fitharet? Ndr to bi Bro Nkifrar yorhwa gajir bi kutewur. Ndnettn hefenr yutahato mrokfot yak dbkafwohat Bro Nkifrarpno rpat yutahato mrokfot kak dbkafwort. \p \v 23 Niko boririfhuthu tisako yo niko Farisiko, niko mikfo nhehta mkfo nhehtayet yimayeko! Wadukaf hanyswako! Tamoh tamoh wuritwenm, youpenm, wajipenm yakneft nhai Bro Nkifrar yak brur wunanikahkomr. Nhai. Bro Nkifrar hifa kesmbho wunewukomr. Ndm rom tu hifa dborioh nefm newuko. To tfit tu boririfhut kfiwa tu bro mrokfothu hik yuhat tfit kak frikatitkomt. Niko yimaroh mrokfom rhuhato yakitoh hanyeft, nhai wany hik bohik marnyahato yak hta bohta marnya hikkahkomm. Yo womm nhai yuhuwafkahkomm. Yo nhai Bro Nkifrarhu dukefrn rhu marnyakahko. Ndm hikhato yakitoh marnyahato tfit wom wom kfo yirmoh mrokfoyenm rpat hikkfot. \v 24 Niko be tu nyinga kunyj mifkomn kangko, ‘Womm yihotat ayak nuhasnomm.’ Niko inji newa yuhat kangko womroh yemro bruyoh roht mitayifwa krkonenrpamn ahtihanyom, to tukmoh yemro roht mitayifyuk yonmari kamerr nhai htikahkomr. \p \v 25 Niko boririfhuthu tisako yo niko Farisiko, niko mikfo nhehta mkfo nhehtayet yimayeko! Wadukaf hanyswako! Kaf pletm briahako kifsewa kanjo inji briahakorrpa kifsewuko. Nikmoh yima rifhumio rikohefti fasoh fasoh nefm furkihwomko. Tukmoh toh nmbuharpat dukahato bi marut wuss tamoh tamoht yak yakhato bi tohwokomt. \v 26 Arom nyinga kunyjet Farisi kpt, afo kaf pletroh yirokko kifsanihato ee briahakort htirahnt fnhuraht rpatn. \p \v 27 Niko boririfhuthu tisako yo niko Farisiko, niko mikfo nhehta mkfo nhehtayet yimayeko! Wadukaf hanyswako! Niko yima yopm kanjo yura briahakorrpa ganyom penpaye yimam penimwa kanjo inji briahakorrpa penimwoko, tfit yiro yoptwe yima gur kfe bdgnihato yima tpi trukti yima gu burioht furkihwot. \v 28 Niko to inji korhko. Ptha wiyauyau marnyewatko yimam hti kangm ka hifa dborioh yimayem, yiro yima rifhumio yimaroh kfo nheh bonhehneft furkihwotko yo fasoh fasoh nefm furkihwomko. \p \v 29 Niko boririfhuthu tisako yo niko Farisiko, niko mikfo nhehta mkfo nhehtayet yimayeko! Wadukaf hanyswako! Bingot noh hanymo profetroh yopm yo Brorhu dukefm yakitohmoa dborioh yimaroh yopm, ndm niko yak marnya bomarnyahato wondh marnya bomarnyewukomm. \v 30 Yo kfo kangko, ‘Nom nd nkifram tohmo yiham bi atohnom, nhai rom namo kanjo profetm wasrmonomm.’ \v 31 To niko inji kfiwohat to bi tukomn tafon htewuko. To nikmohmn ndhtet neft namomt. To niko froheko? To rom frohem? \v 32 To nhai mrokfom. Kangko nfripa tokrpa ayanom, nhai mrokfom. Nkifram yohmo nakur tfit nikomn wayak truftwakomr. \v 33 Niko nandomrhu nandom yoneko. Niko finji yamukako tfit ayakrmanyom, bi kah thmbt bi tohetko? \p \v 34 Ndnettn kfiwanko, profetm, yo dborioh dukefet yimam, yo tisam kfo tkruraforhotanm nierahm nikompno. Nieruhatm womm wasrahkomm, yo womm yura bgre mimn kim hegirrahkomm, yo womm nikmoh rhu rifinyuk rmonmn wife yenyoh guhato hik tubatuyafrahkomm. \v 35 Ndnatn niko nd profetm was hnamo yuhatn krhopam yak hanyrahko. Bingot nikmoh nkifram was hnamo profetm, barkofr dborioh yima Aberr wasmom. Ror wasnihato ee wom womt be yimaroh tirmn hirmom. Wurohenr Berekiarhu yon Sekaraiar yiro temperrn tarioh mthamoa tkitt toh hasetrn rim wasakmomr. \v 36 Na kfo mifwanko, niko bi tukmoh nkiframn katirnamomko. Nhai toh marnyaruhatko. Rroh krhopam tfit nikomn yak hanyrahkomm.” \s1 Jisasr Jerusalemt hanurmo yuhat \r (Luk 13.34-35 yo 19.41-44) \p \v 37 Jisasr tfit kfo memor, “O Jerusalem! Jerusalem! Kfo tkrurafoyuk profetm ninn was hakutwanm, yo womm tahiye tahiye yebhoh noh hakutwanm. Bok yiham memoa nanhu mofsinhitn ahta akafrohneyann mmem kris yonm yak kafrohwa kanjo, to nhai. Nhai kfo yakiormona. \v 38 Be wahti hanyswa, ninhu temperr nhai yima duhatr rhurahr. \v 39 Ariham nhai wom tfit htirhotna. Bi tunn kfo kangn, ‘O Bro Nkifraye, Brorhu yufatpno niayuk yimar wayak marnya bomarnyatwanr.’ Bi tunn inji kfiwune ee tfit htiyakrahna.” \c 24 \s1 Bro Nkifrarhu temperrhu yoh nasoh yuhat Jisasr kfomor \r (Mak 13.1-2 yo Luk 21.5-6) \p \v 1 Jisasr Bro Nkifrarhu rmon kmifar htanyhato yuhre wufau hanymor, asha disaiperm. Jisasr mhtihato rmon kmifar tohyuk kunyroh ruheft hti natthato kfo pthamoumr. \v 2 Jisasr wanyhato kfo memorm, “Na kfo mifwanko, ndar niko htita kunym nhai inji rhuruhatm. Yimam niahato kafring witarahmm.” \s1 Bok krhopam nieruha yuham Jisasr kfo pthamor \r (Mak 13.3-13 yo Luk 21.7-19) \p \v 3 Jisasr yura Olifet kmit muhhato mrhumor. Ndha rhu hasetrn turhu disaiperm niahato turpam ttiwon memomr, “Nd rmon kmifarhu kunyroh kafring yuhate fitoh yihar rhuruhatt htiruhanomt? Ninhu nia yihar yo ndar bbinysofthu bati yihar finji finji htihato yak dukaruhamnom nd yiharhu brboh yihar?” \p \v 4-5 Jisasr kfo memorm, “You niko! Wanyrahko yimam yi htfasruhamn bok yimam kfo nheh bonheh htfasrahmm. Nanhu yufat yutahato kfo mirahmm, ‘Na bi asoya niko gari hasomo minrfa htiyakyuk yima Kraisa.’ Niko inji wanukko, mirahko yudbat wany yakiohato amhikakninomm. \p \v 6 Nna yureft mano mano wanyrahkomt yo fitha fitha rhuyuk nna yurefthu mrokfom wanyakrahkomt. Inji wanuknom, bi mirahko bok dukefm ayaknom. Ndhtet nefm rom nierahm. To mirahko ka bi nd nefmpno bi brbohwor yihar. Nhai. \v 7 Htirahko yo wanyrahko wom kantrikfot sinyaruhatn wom kantrikfotpno nnarahf. Wom kingr sinyaruharn wom kingrpno nnarahf. Wom kmim yatinoh wormr tohrahrm. Wom kmim bro nunes toniraht. \v 8 Nd nefm yironarahkomm yon fanet mett barkof riyak yironekwa kanjo. \p \v 9 Nd yiha htirahko, wom yimam hti namburruhamn yakrahmko. Yakhato was hakurahmko. Niko nanhu mrokfot hiketko be tu hti dbnot thu hakurahmko. \v 10 Nd yiha bok yimam Bro Nkifrarhu yihotat myafhonirahmt. Myafhonihato tum nahndhna nahndhnahato nahti dbnot nahti dbnotrahm. \v 11 Yo nd yiha nhaf bok profet giamanm mfnahhato bok yimam frnheh bonhehrahmm. \v 12 Fasoh fasoh nefrpamn kmi kmim brotaniruhatm yima nayak marnyaneft nhai wom rhuruhatt. \v 13 Fitoh yimar toh bmtahany toh bmtahany bbinysofthu bati yihar mfnahr, nd yimar Bro Nkifrar yakrahrr. \v 14 Kingdomkfothu gutnius mrokfot bi ndar bbinysofthu kmi kmim bi frhtfas bugetm ee btn bbinysofthu bati yihar nierahr.” \s1 Tu bro krhopam nieruharoh mrokfot \r (Mak 13.14-23 yo Luk 21.20-24) \p \v 15 Jisasr kfo memorm, “Wahtitwako, profet Danierr kfomo yak batiyuk shr bebr htirahkomr Bro Nkifrarhu temperrn mtohrahr.” (Yimar Danierr kfoyuk mrokfom htiyukr hti hik marnya hanyhato mrokfo yimbu yuham yakkfot.) \v 16 “Nd yiha Judia distriktpno brbo toh hanyuk yimam yura kminysofko yakrmanyikfot. \v 17 Yimar bi kunyshu wom yura ken tikrko wurhu mska hasir, mirahr tfit yiro mmem kunyko ayohnikahann wuskam amiyaka. \v 18 Yimar bi mswirko yirn ndko tohwor, mirahr tfit kmiko aikahann turhu yuke hmbreshat afo tfit ai ayaka. \v 19 Metm yon fanetm yo tefi yon hamboriyetm finji yakrmiruham nd bro krhopam yakakna thombat? Romn tu bro yuhuwafeft korht. \v 20 Bro Nkifrar kfo bruttnahato mirahr nd bro krhopam bro gonng wormrn o Sabat yiharn arhukahtm yimam nd yiharn ayakrmem. \v 21 Nd neft nia thombat mirahko ka tefi tefi kurhefm rhurahm. Ndar bbinysoft trhanimohat nhai ndhtet krhopam rhurmom. Yo ndar toh hniwa yiham nhai ndhtet kurhefm htikahnom. Yo kto nhai ndhtet kurhefm wompam rhuruhatm. Be tu bro bro krhopam tohrahm. \v 22 Nd kurheft rhuhany Bro Nkifrar nhai bmbri yak nohrfort, be yima bugam nd kurheftn batirahm. To nhaft Bro Nkifrar tfit dukarahr tur bi kfo htayuk yimam. Romn dukahato nd krhoparoh tohyuk yiham tfit yak kkopenrahrm. \p \v 23 Nd yiha wom yimam kfo mirahmko, ‘Barenko, nd Bro Nkifrar kfo htamo minrfa htiyakyuk yima Kraisr bi asor, asha.’ Womm kfo mirahm, ‘Usor, usha.’ Inji wanyrahko, mirahko awany yakionomm. \v 24 Womrne inji narahr. Mirakerkfot hingrnaruharn kfo mirahr, ‘Na asoya niko toh gari hasiwa minrfa htiyakyuk yima Kraisa,’ o kfo mirahr, ‘Na profeta.’ Inji kfohato wonk wonk mirakerkfot hingrnarahm. Yuwi mirahm, ‘Tu Bro Nkifrar kfo htayuk met yindarim frnhehakhato ahikmnom.’ \p \v 25 Wawanyko, kfo duka mrokfom bi kfo duka htiwanko. \v 26 Ndnettn yimam kfo kangmko, ‘Wusor bi wesan tik furatn’. Wany yakiohato yi juha. O kfo kangmko, ‘Asor ndar kunysn.’ Wany yakio duha. \v 27 Htitwokomr toh fnhur yohni thombat. Fnhu trfefm yambohritna thombat nhai rpa tkitt htikahmr. Kmi kmim hti bugewumr. Bro Najomr nia thombat to inji kanjo wur fitoh ritoh atoh kmi kmim htiyakrahmr. \p \v 28 Foh gum kfe bdgwa tkitmn kungorohm yi rifinywom.” \s1 Bro Najomrhu yawihna yihar \r (Mak 13.24-27 yo Luk 21.25-28) \p \v 29 “Nd bro kurheft rhuniruhatt ee htirahko marr rim noh kfirahr, nhai wom taruhatr. Yamt nhaf inji. Rothu nukeft rim fnahniraht, nhai wom taruhatt. Gunym rom nhai mount rhuruhatm. Rom be wuyohninehato misuhrahm. Mount thu habokknamo yifonm mirahm nndo ginunes kekwotm. \v 30 Ndtpno ee btn Bro Najomr htiyakrahmr gribpamn hawihnerahmr. Kmi kmim htiyakhato yonmari nurm nurrahm. Ror yawihna thombat turhu bbuka rifhur yo ror hatoh hneruha nukeft mirahm nndo marrn yifa toh hnewur. Inji htiyakrahmr. \v 31 Ror yawihna thombat fumrr tohrahr. Nd fumrr mounmotroh kasinyayukr tohrahr. Nd fumrrpno mounmotm sinyaniruhamn Bro Nkifrar htayuk yimam yak nhafoh htfasrahmm.” \s1 Kutr hti hikkfot \r (Mak 13.28-31 yo Luk 21.29-33) \p \v 32 Jisas kfo memorm, “Kutr htitwonomr, huktewur kfo kangnom yinr tohrahr. \v 33 To be inji hti nhtakrahkomr Bro Najomrhu nia yihar. Bi nd nd nefm htitwoko, wakfo wamitwako, Bro Najomrhu nia yihar bi brbohwor. Yifhatikt bi tohwor. \v 34 To nd nefm rhu thoft to mirahko arihat tohwa yimam bi nohetmn nd neft rhuraht. Nhai. Arihat tohwa yimam yuhre tohetmn nd neft htirahmt. \v 35 Nd neft rhuneft htirahko mounti bbinysoft mibatinirahf. Nanhu mrokforpat nhai mibatiniruhatt.” \s1 Nd nefroh rhuyuk yihar nhai wom yimar tawisafkahr \r (Mak 13.32-37 yo Luk 17.26-30 yo 17.34-36) \p \v 36 Jisasr kfo memorm, “Nd na kfiwa nefroh rhuyuk yihar nhai wom yimar tawisafkahr. Mounmotmi Bro Najomr rom nhaf nhai tawisafkahm. Tu Bro Yifemrpar tawisafwort. \v 37 Noarhu tndht wanukwokomt. Nd yiharhof yimam namo kanjo Bro Najomr yawihna thombat inji na mmo bammo hasorahm yimam. \v 38-39 Noarhu yiha to inji namom yimam. Rom to be nuwa ye mmo bammohaso, yo tuhan yak, nd nefrpam be na hasomomn, nhai wom tamoh dukefm rhurmomm. Be inji foh nungam kanjo mmo hasetmn Noa riphar sift fknemom. Bi yiro sift tohetmn bro hnut niamot. Nd hnutpno nd wom womt hnutn fak bati witamotm. Bro Najomr yawihna thombat to inji fasoh fasoh nefmpno na mmo bammo hasetmn nierahr. \v 40 Hus yimaf mswirt toh hasorahf, Bro Nkifrar womr yakruharn womr rhurahr. \v 41 Hus metf bretpa hingrnayuk plauapam hingrna hasorahf, Bro Nkifrar womt yakruharn womt rhuraht. \v 42 Ndnettn niko yimbhindangm be tohetoh hasokfot. Nhai tawisafruhatko Brorhu nia yihar. \v 43 Wawanyswako! Wom kunys rikoh yimam kangm ania arikohnomt, bi nd tu kuny sikatr bi fekrt nd rikoh yimaroh nia mrokfot, be nhai ror mhwe gushunikfot. Rorhu yimbhindangm be tohetoh hasorahm. \v 44 Ndnettn nikmoh yimbhindangm be tohetoh hasokfot. Bro Najomr rhu mmo hasetkomn be yak fohtasakrahkomr.” \s1 Fasoh nayet hingrna yimarhu kfo nhombra mrokfot \r (Luk 12.42-46) \p \v 45 “Fitoh yimar hingrna marnyewur, tor nd yimarn turhu tu bro tohukatohr wom tkitm yinyeft, kak htewurr wom hingrna yimaroh tohukatohneft yo kfo nuhasworr hingrna yimaroh yeshr heyuk yiharoh yeshr hanyeft. \v 46 Nd tu bro tohukatohr kfoyuk hingrneft hingrna hik marnya hasirt, nd yimar yindhorkfot. \v 47 Na kfo mifwanko, bro tohukatohr nd yimarn htarahr rorhu tamoh tamohroh tohukatohyuk yimar. \v 48 To nd yimar hingrnahany hingrna hanyhato bi bok yiham toh garitihato nd kfo hta tanyuk hingrneft faso faso rihingrna behohaknihato, \v 49 nd hingrna yimam faso faso ritat bebakhato ror be nuwa bupa ye mmoyet yimarpampno toh hasir, \v 50 inji na mmo hasetrn, nd tohukatohr nia mihti thoft, \v 51 be nhai wom tohruhatrt nd hingrneft. Be tmbho tekrruharr rpapa rpapa htarahrr. Rpapa rpapa htahato tu rpahtet mikfo nhehta mkfo nhehtayet yimampno htarahrr. Ndha tohhato tau nknekrahr.” \c 25 \s1 10-pela met tmahroh kfo nhombra mrokfot \p \v 1 Jisasr tfit kfo memorm, “Hefenrhu kingdomkfot, akfo nhombranomt wom 10-pela met tmahmpno. Wom yima sawohfhu nayak yihar nd 10-pela met tmahm lamm yaknimomn yimom metthu kunys. Memom, ‘Yindarir yifung niahato kangr mett amiyak htiyakane rpat yirahnom.’ Ndnetmn lamm yaknihato yimom. \v 2 Nd 10-pela met tmahm yimohat inji namom, 5-pela metm dborioh dukef duhatm yimom. Wom 5-pelakfotn dborioh dukefetm yimom. \v 3 Nd duka tunga duhat met tmahm yimohat tu lamroh rhuyuk kerosinpam hmbre furkihhato yimom. Nhai wom kerosinpam be yakitoh furakrmomm. \v 4 Nd wom dborioh dukefet 5-pelakfot inji namom, tu lamroh rhuyuk kerosinpam hmbre furkihmommn tfit wompam be botormn hmbre yaknihato fakitoh furakmomm. \v 5 Rom metthu kunys yi rhu gariti garitihato nyingam krkotakmotmm hwemom. \p \v 6 Bi yifung danysn wom yimarhu naku tngt wanymomt. Nd yimar naku memor, ‘Wasinyako. Niko gari hasoyuk yimar tor bi niewur. Wasinyakahkomn watoh htiyaktwakomr.’ \v 7 Nd 10-pela met tmahm rpat sinya bugahato lamm fak nmbritafmomm. \v 8 Yo nd duka tunguna duha met tmahm wasinyahato fak nmbritmomm rroh lamm. To nhai. Rroh lamm bi yifungr toh nfhetmn sfnoh kerosinpa duhatmn nukefm bi yohni hanymom. Inji htihato wom dborioh dukefet metmpno yihato kfo ttiwon memomm, ‘Nome wom kerosinpenme bahukkmnom? Nmoh lamme bi minoh witanitm.’ \v 9 Nd duka tungunayet metm kfo wok memomm, ‘Nome finji kanjohtet kerosinpamn btn niyahukanom? Nhai bro kerosinpam bt nayahukanom. Niko tuko wawiknak htfasko.’ \v 10 Be inji kfafmotmm, nd dborioh dukef duhat 5-pela met tmahm yimom kerosinpa wikna htfass. Ndko yiyetmn nd rom gari hasoyuk yimar mfnahmor. Mfnahmotr nd ror gari hasomo metm be nd rofhu marit patikfot rhuyuk kunyr rpat yihato fknemom. Fkne bugamotm kuny kiyakt frkihmomt. \p \v 11 Kto nd kerosinpa hambro htfasyuk metm mfnahmom. Mfnahhato kfo nakuyakni memom, ‘Bro yimaye, bro yimaye, yifhatikt watfanyaknnom.’ \v 12 Tfit ror kfo wok memorm, ‘Na kfo mifwanko, na nhai tawisafkahanko.’” \p \v 13 Ndnettn Jisasr kfo memor, “Nikmoh yimbhindangm be tohetoh hasokfot. Niko nhai tawisafruhatkomt Bro Najomrhu nia yihari yo auakfot.” \s1 Hingrna yimam maruha yakmo yuhathu kfo nhombra mrokfot \r (Luk 19.11-27) \p \v 14 Jisasr tfit wom kfo nhombra mrokfot kfo memor, “Hefenrhu kingdomkfot mirahme wom bisnis hingrnayuk yimarn wom kmiroh yinyeftpno rorhu marut turhu hingrna yimampno htanyhemotrm romn nd maruham yakhato wom hingrnefm htamomm. \v 15 Womr htanyhemorr 5,000 kinakfot, womr 2,000 kinakfot, womr 1,000 kinakfot. Maruham yimaroh tirm htany hanymohat, yimaroh hingrna dukefm htiyak hanyhato maruham hi hanymorm. Ror maruham htanyhihato yimor. \v 16 Nd maruha yakitohyuk yimam maruham yakmomm wom hingrnefm htamomm. Nd 5,000 kinakfot yakitohyuk yimar, rorhu 5,000 kinakfot wom hingrneft htamohat tfit wom 5,000 kinakfot fakmor. \v 17 Nd 2,000 kinakfot yakitohmo yimar nhaf inji. Rorhu wom hingrneft htamohat, nhaf wom 2,000 kinakfot fakmor. \v 18 Nd 1,000 kinakfot yakmo yimarne nhai wom hingrneft htarmorm nd ror yakmo 1,000 kinakfot. Nd 1,000 kinakfot yakmohat, be yakmortn bbinysoft tou yop kafrohmort. \p \v 19 Be nd maruha tikatr toh htfasmorn tfit niamor. Niahato nd maruha htanymo yimampno rhuhato kfo nuhas bonuhasmomr maruham hingrnamo yuham. \v 20 Nd 5,000 kinakfot yakitohyuk yimar kfo memor, ‘Bro yimaye, ni htanymo 5,000 kinakfot wom hingrnefm hingrnamohat, tfit wom 5,000 kinakfot fakhemoyann. Asom nd maruham.’ \v 21 Bro yimar inji htihato kfo yindhor memorr, ‘O, ni tu hifa hingrna marnyet dborioh yimaye. Tamoh tefi marufenm ninhu tire yakitohhato hingrnaneft marufat hifa buriwut. Ndnettn nanhu tamohm ninn yakitoh hakurahnm. Wania. Na rhuruha yindhor nmbuhat ni warhunhotwona.’ \p \v 22 Yo tfit nd 2,000 kinakfot yakitohet yimar yimor. Ror nhaf yihato rim kfo memor, ‘O Bro yimaye, nd ni hemo 2,000 kinakfot wom hingrnefm hingrnamohat, tfit wom 2,000 kinakfot fakhemoyann. Asom nd marufam.’ \v 23 Bro yimar inji htihato kfo yindhor memorr, ‘O, ni tu hifa hingrna marnyet dborioh yimaye. Tamoh tefi marufenm ninhu tire yakitohhato hingrnaneft marufat hifa buriwut. Ndnettn nanhu tamohm ninn yakitoh hakurahnm. Wania. Na rhuruha yindhor nmbuhat ni warhunhotwona.’ \p \v 24 Yo tfit nd 1,000 kinakfot yakyukr yimor. Ror yihato rim kfo memorr, ‘Bro yimaye, htimoya ni yima kfo huttete. Womm nuhtayuk mswir yeshrim ninn yihato kekwonm. Yo womm nuhtayuk yewurim ninn yihato fotwonm. \v 25 Ndnetann na nd yakrme nmbuhatpno nd ni htanyheyuk 1,000 kinakfot be yakmoyantn bbinysoftn tou kafrohtahemoyann. Asot nd 1,000 kinakfot.’ \v 26 Nd rorhu bro yimar sinyahato kfo memorr, ‘Ni tu fasohtet hhreket hingrna yimaye. Na niwa nmbuham ni bi tunn bi inji htimohat, \v 27 to tamohmpno na nd htanyheyuk maruhat benktn hta duha yirmotnt, benkt rhuhato wom nfri maruham benktn tfit hta hutarmotmt yakrmoyant? \v 28 Na kfiwa nd 1,000 kinakfot wayakkahkomt tfit wariheko nd 10,000 kinakfot yakitohwa yimarn. \v 29 Mrokfot inji korht. Yimar tamohm kakitohworm, nd yimar tfit womm hta hutahiruhanr. Yimar nhai wom tamohm yakitohkahr, nd ror yakitohyuk tefi shrenm, to be tfit yak hutfak twanhoruhanr. \v 30 Nd hingrna yima bebr wayakkahkomr wari tuhafokomr yiro kspita yuhatn. Nd tkittn tohruharn tau nknekrahr.’” \s1 Wuroh kotkfot \p \v 31 Jisasr tfit wompam kfo memor, “Bro Najomr king kanjo turhu mounmotmpno tfit nia thombat, bro bbukayet kingm yorhwa gajirn mirhurahr. \v 32 Mirhuruhatr kmi kmiroh yimat rorhu nyingako yi rifiny bugaraht. Mrifiny bugaruhatm yak nhtarahrm sifsifroh tohukatohr sifsifmi memem yak nhtewa kanjo. \v 33 Sifsifm tirmifko htarahrm yo memem kindonko htarahrm. \v 34 Yak nhtanihato nd tirmifko tohyuk tuhan yindarim kfo mirahrm, ‘Niko nhai mrokfom, nanhu Yifemrko bi fak marnya bomarnya htamort nikmoh rhu nmbuhat. Be wania furako. Waniakahkomn Yifemr kfo htayuk kingdomkfot nikomn tohrahkomt. Ndar bbinysoft trhamo yiha bi nikmoh yufampno kfo htamort. \v 35 Nhai be sfno kfo hta nuhas furakahanko. Na yatinohmohat yeshrim hemokma. Nyungram knamohat bupam hemokma. Yo nikmoh kmit niamohat nikmoh kunym fakmokma. \v 36 Hmbresha duhata rhumohat niko hti dukahato hemokma. Dbohneft yakmohat niko hti dukamokma. Kalabus tohmohat niahato fau hafotmokma.’ \p \v 37 To tfit Bro Nkifrarhu mrokfot wany yakiohato yak hiket tuhan yindarim kfo mirahmr, ‘Bro nungothete, fitoh yiha yatinohmotn yeshrim hemonomn? O nyungram knamotn bupam hemonomn? \v 38 Yo to ni fitoh yiha nmoh kmit niamotn nmoh kunym fakmonomn? O hmbresha duhatn rhumotn hemonomn? \v 39 Fitoh yiha kalabus tohmotn fau hafotmonomn o dbohnamotn rhu yukatohmonomn?’ \p \v 40 Tfit kingr kfo mirahrm, ‘Na kfo mifwanko, tamoh tamoh dborioh nefm nd yufapa duha yimampno nahnamoam, ndm nanpno nahnamokomm. Nd yufapa duha yimam nanhu nmemen mifm kanjo tohmoum. Ndnettn rompno nahnamoa nefm to nann fak nuhas hnamoko.’ \p \v 41 Tirmifko tohyukm inji kfoniruharmn, yo tfit kekutnihato kindonko tohyuk tuhan yindarim kfo mirahrm, ‘Niko Bro Nkifrarhu namburpam hajohwa yimako niko wafnahniko. Bro Nkifrarhu namburpam bi niko hajohwom. Ndnatn ndar tkitt wahtanykahkomt wafnahniko. Ahtiwahanko. Wafnahnikahkomn Bro Nkifrar kfo htamo kahtn waiko. Nd kaht Satanri rorhu hingrneft hingrnayuk mounmotroh yufampno kfo htamo kahtn waiko. Nd kaht nhai wom yiha minoh hmbreni hanykaht. Be inji kur hasiwut. \v 42 Ndt nhai be sfno inji kfokaha. Na yatinohmohat nhai nuwa yeshrim harimokma. Na nyungram knamohat nhai bupam harimokma. \v 43 Na nikmoh kmit niamohat, nhai nikmoh kunym yakmiyakrmokma. Yo wuskapa duhata rhumohat nhai marimoko, hti dukahato rmontha wuskam ahenomr. O dbohnefeta o kalabus tohmohat nhai marimoko, ayau hafotnomr.’ \p \v 44 Rom tfit kfo wok mirahmr, ‘Bro nungothete, nd ni kfi mrokfom fitha rhu yatinohmon o nyungram knamotn nhai hti dukarmonomn? O nmoh kmit niamotn hti marsisamonomn, o wuska duha rhumotn nhai rmontha wuskam harimonomn, o dbohnayetn o kalabus tohmotn nhai yau hafotrmonomn?’ \p \v 45 Ror tfit kfo mirahrm, ‘Kfo mifwanko, nd yufapa duha yimampno nhai wom dborioh nmbuham yak nuhasrmokomm, to nhai romrpamn nd beb nmbuhat yak nuhasrmoko, nann fak nuhasmoko.’ \v 46 Nd net yimam be bro krhopa yakyuk tkit bebt yirahm. Nd krhopa yakyuk tkitt rom yi shombat, nhai tfit fnahniruhatm, be nd tkittn toh nkifranirahm. Nd tuhan yindarim Bro Nkifrarhu mrokfom wany yakiowetm, romn tu dborioh rhu nmbuhat yakhato be nd dborioh rhu nmbuhat toh nkifranirahm.” \ms1 Jisasr krhopam yakhato nohmor. Minohafhato tfit sinyamor. \mr (Sapta 26—28) \c 26 \s1 Jisasrhu was yuhathu mrokfot \r (Mak 14.1-2 yo Luk 22.1-2 yo Jon 11.45-43) \p \v 1 Jisasr nd mrokfom kfo ptha nuhas bonuhasnimormn tfit kekutnihato turhu disaiperm kfo memorm, \v 2 “Yuwonano Pasofa burwat riruhakrahnomt. Nd yiharn Bro Najomr hndhna nhehakhato yakruhamrn yura bgre misn kihegirrahmr.” \p \v 3 Nd yiha prisroh bro yimam, yo Judaroh bro yimam prisroh bro tohak yima Kaiafasrhu kmifarpar yi rifiny bugamom. \v 4 Yi rifinyhato Jisasrhu hndhna nhehakhato was yuhathu mrokfot nafak dbkafmomt. \v 5 Ptha hanyhato kfo memom, “Nd bro Pasofa burwa yihar mirahnom awasnomr, to be you muht kanjo watanhehakrahnom. Bi kmi kmi nia rifinyetmn to be romn wahiyafrahnom.” \s1 Betani efkott Jisasrhu mfhat mfro mtha yahrnyayet welpaye yuk wunamo yuhat \r (Mak 14.3-9 yo Jon 12.1-8) \p \v 6 Jisasr Jerusalemt toh tanyhato Betaniko yimor. Yihato Saimonrhu kunys yi tohmor. Saimonr bingot lepra dbohneft yakmotrn to bi frtrufnimot. \v 7 Nd Saimonrhu kunysn nuwa ye hasetrn Betani efkott tu dborioh mtha yahrnyet wel botort hanymot. Yimotn nd bro maruhaye wiknamo welpaye Jisasrhu mfhat fuk wunamotr. \v 8 Nd Betani efkott Jisasr inji namottr, disaiperm htihato tum nakfo nakfo memom, “Nd mett tamohmpno welpam be wurasoh furetm? \v 9 Nd wel botort yimam bro maruhaye wiknarfotmt nd maruham yakhato tfit maruha duha yimamn nd marufam yirfom.” \p \v 10 Jisasr bi wanymorm rom inji kfo pthamoahat. Inji wanyhato kfo memorm, “Inji akfowahkomt. Rot tu dborioh neft nita. \v 11 Nd wuska duha yimam, rom yiha yiha nikompno toh hasiwum. Na, na nhai wom tohnho-rhotanko. \v 12 Nd mett ka tamohr bi kfo memort, ‘Welpam bi wayuk wunafokahtnr yopt yirahr.’ \v 13 Na kfo mifwanko gutnius mrokfot kfo ptha habrineft, ndar mett nefineft nhaf kmi kmi kfo ptha duka htfasrahmt.” \s1 Judasr kfo fakiomor, Jisasrhu hndhna yuhat \r (Mak 14.10-11 yo Luk 22.3-6) \p \v 14 Nd yiha 12-pela disaiperroh wom disaiperr kutewumr Judas Iskeriotr frtrohmorm wom disaiperm. Frtroh tanyhato yimor prisroh bro yimampno. \v 15 Yihato kfo ttiwon memorm, “Na yihato Jisasr mhndhnakhe thombat na finji ttharhokma?” Inji kfo ttiwonmotr 30 mani silvakfot hemomr. \v 16 Judasr marufat myaknihato be yimor Jisasrhu hndhnakt. Yihato yima yuhur fak nhtamourr Jisasrhu hndhna yuham. \s1 Disaipermpno Jisasr nuwa yamo yuhat \r (Mak 14.12-21 yo Luk 22.7-14 yo 22.21-23 yo Jon 13.21-30) \p \v 17 Yispa hta duha bretpam yeyuk yiharoh barkof yiharn disaiperm Jisasr kfo ttiwon memomr, “Nd Pasofa burwat rhu thombat, nome yeshrim fitha hta mskaruhatnom ni rhuhato ye jukaruhant?” \v 18 Inji kfo ttiwonmotm, Jisasr kfo memorm, “Nd taunt tohwa yimarpno waikahkomn wakfo wamitwakomr, ‘Tisare kfo famure, “Na nhai wom rhurhota. Yihar brbohwatr, kanga nani nanhu disaipermpno ninhu kunysn rhuhato Pasofakfot ayanomt.” ’ Inji wakfotwakomr.” \v 19 Be disaiperm Jisasr kfomo yuhatn fak hikmomn Pasofakfot ror kfomo tkittn hta mskamomt. \p \v 20 Yifungnano Jisasr turhu 12-pela disaipermpno rhuhato nd Pasofakfot rpat rhuhato rpat famomt. \v 21 Ye hanyhato Jisasr kfo memorm, “Na kfo mifwanko, niko ndar disaiperkmoh womrn hndhnarahra.” \v 22 Be inji kfomotr disaiperroh yima yuhum foh tmbhonimomm. Rpa rpa sinyahato kfo ttiwon memoumr, “Ni kfihat frohmn inji naruhamn? Ka nann?” Tfit womr sinyahato kfo memor, “Ka nann?” Womr, “Ka nann?” Womr, “Ka nann?” \v 23 Jisasr kfo memorm, “Tor nikmoh womr. Yimar na yawo rohnges tir htanuhir, rorn hndhnarahra. \v 24 Bro Najomr kangr anoha, ndt mrokfo duhatet. Rorhu noh nmbuhathu mrokfot bi nkiframpno kfo tndh hnettn nhai finji kforuhatt. Tmift nd Bro Najomrhu yak hndhnayuk yimarne kanga fitoh yuhat yiruhar? Mmemt hiyau duha rhurmotr.” \v 25 Nd Jisasr hndhnayuk yima Judasr sinyahato kfo memor, “Tisa ka nann kfiwun?” Tfit Jisasr rirhuhato kfo memorr, “To bi tunn kfo nriyafwo.” \s1 Jisasr disaiperm bretpa, wain bupa hemo yuhat \r (Mak 14.22-26 yo Luk 22.15-20 yo 1 Korin 11.23-25) \p \v 26 Nuwa ye hasohato Jisasr bretpat yakmortn Bro Nkifrar wukfo yindhornimorrn yak tif nhombrahato disaiperm he nhombrahi hanymorm. Kfo memorm, “Nd bretpam wayak wayakomm. Ndm nanhu nmpayem.” \v 27 Wain bu kaft yakmortn nhaf Bro Nkifrarpno kfo yindhornihato kfo memor, “Niko bugako nda wain bu kaft wayak wayakomt. \v 28 Ndm nanhu kkupayem. Yimaroh fasoh fasoh nefroh yak thuyuk nfri yihotar bi tfit yimayanhu kkupaye kak dbkafwanr. \v 29 Na bi kfo mifwanko, na nhai tfit wom wain bupam yerhota. Tukanhu Yifemrhu kingdomkforpatn tohhato ee btn nfri wain bupam nikompno yerahnom.” \v 30 Be wuroht, windoht windoh trufnihato be tfit Olifet kmi yorgko yimom. \s1 Pitar mong trohruha nmbuhat Jisasr kfo pthamor \r (Mak 14.27-31 yo Luk 22.31-34 yo Jon 13.36-38) \p \v 31 Olifet yorgr mfnahhato disaiperm Jisasr kfo memorm, “Bro Nkifrarhu rfa borngt kfo kangt, \q1 ‘Tohukatohr wasaknirhotanr sifsifm natubaturahm.’ \rq Sek 13.7\rq* \m Nd mrokfot bi ruhettn niko bugako hrek yifungr na finji naknewuma, kakrme trohwokma. \v 32 Tfit sinyaruha. Sinyahato na bi Galiliko tohak hanyruha.” \v 33 Pitar wasinyahato kfo memor, “Ndar wommn wakfo. Romn buha msuhtahato mhik htafrahmn. Na nhai mhik htafrhotann.” \v 34 Tfit Jisasr kfo memorr, “Na kfo mifwann, hrek yifungnano krirhu naku tngt tafi wany juha, husfirpa kfo namhit kfo namhi kangnm, ‘Na nhai tawisafkahanr Jisasr.’” \v 35 Pitar sinyahato kfo memor, “Be tu nhai mif. Na kanga, ninpno anoha, to nhai tfit kafrohrhotant ninhu yufat.” Pitar kfomo yuharpat wom wom disaiperm rpa yuharpat kfo ptha hikmom. \s1 Jisasr Getsemanit kfo bruttnamo yuhat \r (Mak 14.32-42 yo Luk 22.39-46) \p \v 36 Jisasri disaiperm afo Olifet kmit tohetmn yimom wom tkitt kutewumt Getsemani. Ndha Getsemanit mfnahhato Jisasr kfo memorm, “Asha afo warhu hasoko. Na afo Bro Nkifrar rim kfo bruttnefiwa.” \v 37 Pitari Sebedirhu hus yonf yaknimorn yimom. Nd yiharn Jisasrhu yima yuhur nhai rimarnyakrmorr. Yima yuhur be nur dungunangu yima yuhurpno rhumour. \v 38 Be yima yuhur yak nhombratihato kfo memorm, “Yima yuhur be nd nur dungunangu yima yuhur mtakihwotra kanga be amyakniya. Asha warhu hasoko. Mirahko ahwanyom.” \v 39 Ror wunye kkofmorn msuhhato nyingatikt bbinysoftn yohnihato kfo bruttana memor, “O Dajaye, ndar bbinysofthu yimaroh fasoh nefm na be hta krhorhotma nann nohruhanm. Bi brbohwatt kanga akfoyann. Nd krho mis na yakruhat kangn ayak tuhant, be hifa, na yindhorwa. E nhai, kangn ayakrt, be nhai mrokfom, yakruhant. Na be ninn yukatohruha. Kangn, finji anaya, nhai mrokfom.” \p \v 40 Inji kfo bruttna tanymorn tfit yimor nd husfirpa yimam rhu hasomo tkittn. Yihato yihom htimorm hwi hasetmn. Rim tohhato kfo memorr Pitar, “Niko tamohmpno hwitako? Nhai rpa auakfot afo ruhakkfot? \v 41 Niko sinya rhuhato kfo bruttna hasokfot. Tamoh tamoh nefm nianeft, fitoh yuhatn tohruhakomn yahot-ruhakomm? Yima yuhur sinyarahr finji na finji naneft, to thatipt, fitha bbukeft yakruhat?” \p \v 42 Be inji yihom kfo tanymorn tfit wom yis yimorn tur kfo bruttnamo mrokfom wompam kfo bruttnamor. Kfo bruttna memor, “O Dajaye, nd krho mis na yakruhat kangn ayakrt, be nhai mrokfom, ayaktwoyant. Na be ninn yukatohruha. Kangn, finji anaya, nhai mrokfom.” \v 43 Tfit wompam nhaf niahato yihom htimorm nyinga krkotakhato hwe hasetmn. \v 44 Be inji yihom hti tanyhato tfit wom yis yimorn tur kfo bruttnamo mrokfom wompam kfo bruttnamor. \p \v 45 Wurohpam mkfo bruttna tanymorn tfit yimorn hwe hasetm yihom htiyaknihato kfo memorm, “Barenko, nikome asoko yuhre hwe tokr hasiwuko? Be tmift nd hwe tokr hasoneft. Wawanyko. Yihar bi asor. Bi na Bro Najomanhu fasoh fasoh net yimaroh tirroh yi yihayer bi. \v 46 Wasi-nyakahtko riyahnom. Wahtiko, nanhu mhndhnakyuk yimar tor bi niewur.” \s1 Judasr yihato Jisasr mhndhnakmo yuhat \r (Mak 14.43-50 yo Luk 22.47-53 yo Jon 18.3-12) \p \v 47 Jisasr yuhre ptha haso hanymor, rorhu yakyuk yimam mhatohmomt bainati mhrs. Tu Jisasrhu disaiper Judasrn hatohakmorm. Prisroh bro yimami Judaroh bro yimam, kfo tkrurmotmm Judasr hasinyamorm. \v 48 Nd Jisasr hndhnakyuk yimarn bi kfo hta bohta memorm, “Wahtiyafo hanyswokma. Na yauyaknihato fitoh yimar mkihendhoraknitwa, wamitwako, tor nd yima Jisasr. Ee inji bi htitwokma, nd yimarn yauyaknihato yakkfot.” \p \v 49 Be nd Jisasr rhumo tkitt mfnahmohat, Judasr yauyaknimorn Jisasr rim kihendhoraknihato kfo kangrr, “Hifa yifunger, Tisa.” \v 50 Inji rim kihendhoraknimotrr Jisasr sinyahato kfo memorr, “Yinowe, ni tamoh dukefm nia thombat, mirahn tfit wom akuknaya. Wadimanditwa.” Be yimam yauyaknihato tirtir fakmomr. \p \v 51 Rom fak hanymomr, Jisasrpno toh hasoyuk disaiperr mhti namburnihato bainat watuhakmortn ka prisroh bro tohak yimarhu hingrna yimar bainate yimbhindangt frbubafmotrr misuhmot. \v 52 Tfit Jisasr kfo memorr, “Bainat tfit wathuntwe. Yimam bainatpno nambur tonehato nniwam, tfit tu bainatn tmbhiwutm. \v 53 Tamohmpno ni tfit namburwa? Kangn na ka yifem duhata? Nanhu Yifemr naku kforuha, yudbat 12-pela mounmot rifhum mitoh dbu rafo hmbrerahma. \v 54 To na nhai inji nakfot. Inji naruha, to be nd Bro Nkifrarhu rfa borngt kfomo nefm, nanpno rhuyukm, be nhai mfnahruhatm.” \p \v 55 Jisasr yakaknimo yimam, Jisasr sinyahato kfo memorm, “Barenko, nane raskor yimam kanjo bainat, mhrs hasinyahato nia kekwokma? Na yiha yiha Bro Nkifrarhu temperr yorhwa kmifat tohhato met yindarim mrokfom hemoahat nhai niko inji yihato hfnahaknirmokma. \v 56 To nhai mrokfom. Ndar niko niwa nmbuhat nhai finji kforuhatnom. Bi profetmn mrokfot bi kfo hnettn to be bi rhu hikwot bi.” \p Disaiperm htimom bi Jisasr kak hasiwumre, rom fakrme troh tanymomr. \s1 Jisasr kaunsermpno kot tohmo yuhat \r (Mak 14.53-65 yo Luk 22.54-55 yo 22.63-71 yo Jon 18.13-14 yo 18.19-24) \p \v 57 Nd Jisasr yakniyuk yimam hanymomrn tu nd prisroh bro tohak yima Kaiafasrhu kunysn hanymomr. Nd kunysn Judaroh bro yimam yo nkifra boririfhuthu tisam bi rifiny hasomom. \v 58 Pitar, ror be nhowi mongkongotn fau ss hik hanymourm. Bi prisroh bro tohak yimarhu kuny kmifarn bi hanitwomre, ror be nhowi yimorn Bro Nkifrarhu temperr tohukatohyuk yimampno mrhuhato memor, “Htiruha finji naruhamr.” \p \v 59 Jisasrhu kotkfot yakitohyuk bro prism yo Judaroh kaunserm fak hambromoum yimam. Memoum, “Wom yimam ayakkahnomn romn wom kfo wok mrokfom htaruhatmm Jisasr wasrahnomr.” \v 60 To bok yimam yihato memoum, “Wom kfo wok mrokfom ahtanom,” to nhai. Rroh mrokfom be inji ptha mmbrafi-nymoumm. Nhai wom mrokfot krhonirmoat. Tu wurohnano wom hus yimaf sinyahato kfo memof, \v 61 “To ndar yimarn kfo memor, ‘Bro Nkifrarhu temperr yak tasohrhoyanrn tfit husfirpa yiharpa tfit kasinyaruhanr.’” \p \v 62 Jisasr nd yimam pthamoa mrokfom wanymoahat nhai kfo wokrmorm. Ndnettn prisroh bro tohak yimar sinyahato Jisasr kfo ttiwon memorr, “Tamohmpno ndar rom kfiwa mrokfefm be rhuhato wanukanm? Waptha!” \v 63 Jisasr nhai ptharmor. Tfit wompam kfo ttiwonmorr, “Bro Nkifrarhu yufatpno na kfiwann, asomif Bro Nkifrarhu yufat wayutant. Ni bbinysof thofroh minrfa htiyakyuk yima Kraisn rhu thombat wakfo nuhas mifnnom. Ni Bro Nkifrarhu Yonen o nhai?” \p \v 64 Jisasr tohhato kfo memor, “Na to tawom nda. Tfit kfiwanko. Kto tfit htirahkoma na, Bro Najoma, tfit bro hta nngrajohet Nkifrarhu tirmifko rhuhato gribpamn hawihnerahmr.” \v 65 Jisasr inji kfomotr prisroh bro tohak yimar inji wanyhato rorhu yarim ruhakyuk hmbreshat teh dborfamort. Teh dborfahato kfo memor, “Wanukomr ror dkfi mrokfot. Ndhtet kfet yimar kangr, ‘Bro Nkifrar kanjo aruha.’ To be nhai tfit wom yimam yakhato ror nayuk nefm nia ptharuhatm. Ror pthiwa mrokfom to bi asomif wom mrokfom bi wanunomr. \v 66 To finji dukewako? Ndar yimare finji naruhanomr?” Tfit nd kot tohyuk yimam kfo memom, “Nd yimar bi mrokfeter anohtwar.” \p \v 67 Be inji kfonihato tuha kuninfar bokuninfar thumomr. Tirm yak yifi-kathato tat beb bobebmomr. Wommn tire frsrfa bosrfamomr. \v 68 Frsrfa hanyhato kfo ttiwon memoumr, “Ni, Kraise, nd ni frsrfiwa yimame frohem?” \s1 Pitar kfo namhimo yuhat \r (Mak 14.66-72 yo Luk 22.56-62 yo Jon 18.15-18 yo 18.25-27) \p \v 69 Pitar kuny kmifarn kah haunyo hasetrn wom hingrnayuk mett mhtimotr. Mhtihato kfo memotr, “Ni to aso womenn Galili thof Jisasrpno tohnho htfasmoa.” \v 70 Pitar sinyahato kfo namhi memor, “Bare, nann yari yutewun. Na nhai tawisafkahanr.” \v 71 Pitar inji kfoni hanyhato kmifathu getkfotn yihom tohmor. Toh hasetrn tfit wom hingrna mett htihato nd getpno toh nafifmoa yimam kfo memotm, “Nd yimar tor womr Nasaret thof Jisasrpno toh htfasmoar.” \v 72 Pitar tfit wompam kfo namhi memor, “Na kfo mif mifwanko, na nhai tu tawisaf mifkahanr nd niko kfiwa yimar.” \v 73 Ndt inji kfo namhi nhehafafomort. Tfit toh hasetrn, wom brbo tohyukm yi kfo memomr, “Ni aso rroh womenn. Mrokfo kfo pthefm to wany nhta twanhiwunomn.” \v 74 Tfit Pitar sinyahato kfo memor, “Na kfo mif mifwanko, na nhai tu tawisaf mifkahanr nd niko kfiwa yimar. Na kfo furewane Bro Nkifrar yak tutfarahra.” Inji kfo hanymor, krir nakumor. \v 75 Krirhu naku tngtpno Pitarhu yimbhindangm ndnatn tuppomomr. Tuppohato yima yuhur tfit niamotrr tfit dukamort Jisasr kfomo mrokfot. Kfo memor, “Hrek yifungnano krirhu naku tngt tafi wany juha, husfirpa kfo namhit kfo namhi kangnm, ‘Na nhai tawisafka-hanr Jisasr.’” Nd mrokfot dukakhato briahako fnahnihato nhai nur ttifarmor. \c 27 \s1 Pailatrpno Jisasr kot tohmo yuhat \r (Mak 15.1 yo Luk 23.1-2 yo Jon 18.28-32) \p \v 1 Dbha ksfutn prisroh bro yimami Judaroh bro yimam rhuhato Jisasrhu was yuhat naptha nhtamom. \v 2 Mrokfot nayak nhtamomtn mti baklain tofe kimomr. Kiyakhato hanymomr Judiaroh gafanar kutewumr Pailatr, rorpno hanymomr.\f + \fr 27:2 \ft (27.2) Nd yima Pailatr Rom thofer. Tu Rom thofmn htamomr Judaroh gafanar. Tu Judaroh kotkfot tohyuk yimam nhai bi wasrmoamm, afo tfit Pailatrpno hanymoumm. Ndnetmn Jisasrhu waskfot kfomohat tu Romm htayuk Pailatrpno hanymomr.\f* \s1 Judasr nohmo yuhat \r (Aposer 1.18-19) \p \v 3 Nd Jisasr hndhnayuk yima Judasr wanymor yimam kfo memomr, “Jisasr nhai rhuruhatr. Wasrahmr.” Judasr inji tfit wanymohat yima yuhur foh tmbhonimorr. Be tfit yudbat nd ror yakmo 30 silva marum hanyhato prisroh bro yimami Judaroh bro yimam tfit mhemor. Mhehato kfo memorm, \v 4 “Nd yimar na be hndhna furahato nikmoh tirmn bi hta furamo-tanr be was furarahkomr. Ror nhai wom tamoh nefm narmor.” Inji kfomotr kfo memomr, “Nom nhai wom finji kforuhatnom. Ninuhem krhopam. Ni tu wayak nhta.” \v 5 Be Judasr inji kfomotmr yima yuhur krhohato nd 30 silva maruham yakhato Bro Nkifrarhu temperrn rithu brur tanyhato fnahnihato yura mis muhhato tur tuhatokhato teh yifuhmor mtitofe. \p \v 6 Be nd maru kpt, Judasr thu brur tanymot, prisroh bro yimam fakmomt. Rom yakhato kfo memom, “Ndar maruham yimar yak hndhnamo maruhayem. Nhai Brorhu temperrhu maruhampno rpat htaruhatnomm.” \v 7 Be nd maruham rhumotm mrokfo napthahato nd maruhaye wiknamomt wom tkit nmbuhat. Roh hingrnamoa yimarhu tkitt wiknahato to be nd tkit nmbuhat yima kopmoumt. Wuri wuri niayuk yimam nohneft ndha hanyhato kopmoumm. \v 8 Jisasr yak hndhnamo maruhaye nd bbinysoft wiknamotmt, ndnettn nd tkitt futamomt, “Yimakkut.” Arihat to be nd yufarpat kuta hanitmt. \v 9-10 Rom inji namohat to be profet Jeremaiar kfomo yuhatn rhu hikmot. Jeremaiar kfo memor, \q1 “Bror kfo memora, ‘Isrerm 30 silva marufenrpaye kfomom, yimarhu wiknaneft. \q1 Nd yimar wiknamo 30 silva marufenm yakmomn \q2 nde tfit kekutnihato wiknamomt roh hingrnayuk yimarhu tkitt.’” \rq Sek 11.12-13\rq* \s1 Pailatrhu kfo ttiwon nmbuham \r (Mak 15.2-5 yo Luk 23.3-5 yo Jon 18.33-38) \p \v 11 Jisasr Judiaroh gafana yima Pailatrpno mtohmotr Pailatr kfo ttiwon memorr, “Nine Judaroh kinge?” Jisasr memor, “Uwa. Mrokfot to bi kfo twanhiwunt.” \v 12 Prisroh bro yimami Judaroh bro yimam kfo wok fura bofuramohat Jisasr nhai ptharmor. \v 13 Pailatr inji htihato Jisasr kfo memorr, “Bare, ni wanuknm nd yimam ninhu yufatpno mhfnahniwa mrokfom?” \v 14 Jisasr nhai wom mrokfom ptharmor. Pailatr inji htitihato duka nhi memor, “Arr tamohtet yimarn nhai kfo wokkahrm?” \s1 Pailatr kfomor Jisasr yura bgre misn anohr \r (Mak 15.6-15 yo Luk 23.13-25 yo Jon 18.39—19.6) \p \v 15 Pasofa burwa yiharn kalabus tohyuk wom yimar Judiaroh gafanar kak thu hnamourr. Tu kmi thofmn fitoh yimar yibonwom yak tuhafoneft, yufat yutamoatm, nd yimar kak thumour. \v 16 Nd yihar fasoh fasoh nefm nayet yimar kalabus tohmor. Nd yimarhu yufat Jisas Barabasr. \v 17 Nd Pasofakfot yi rifinyuk yimam yi rifiny bugamotm Pailatr wom kfo ttiwon mrokfot htamort. “Ar kmiko! Fitoh yima tungunar yangako ndar Pasofa yihar yak hfhanaforhoya? Jisas Barabasr o Jisasr, yimam kfo yamuka nd Kraisr?” \v 18 Jisasr be kfo wok furahato kalabus htamomr. Ndnettn Pailatr ndhtet kfo ttiwon mrokfot htamort. \v 19 Yo Pailatr kotkfot rhuyuk gajis rhu hasetrn Pailatrhu mett wom mrokfot kfaf memot, “Mrokfo duha dborioh yimar finjina finjina duha. Yifung nd yimarn hwe tweh hanyhato yima yuhur mfro kurhira.” \p \v 20 Prisroh bro yimami Judaroh bro yimam kmi thofm kfaf hany memoumm, “Wakfo naku wameko, ‘Pailatr Barabasr ayak hfhanafokahrn Jisasr awasr.’” \v 21 Tfit Pailatr kfo ttiwon memorm, “Froh mifr yamukako ayak hfhanafoya?” Tuhant yindars sinyahato kfo naku memom, “Barabasr.” \v 22 Pailatr ttiwon memorm, “To Jisasr, yimam kfo yamuka nd Kraisr, nd yimare finji narhoyanr?” Kfo memomr, “Bgre misn wakihegirkomr.” \v 23 Pailatr kfo memor, “To tamohmpno? Finji namotr inji narhoyanr?” Tfit mrhuni mrhuni memom, “Bgre misn wakihegirkomr.” \p \v 24 Pailatr inji htitihato duka memor, “Na tamoh mrokfom kfoneft be nhai wanukotma.” Be ndnatn bupam yakmorn turoh nyingampno tirm kifsamormn kfo memor, “Ndar yimar noh thombat, na mrokfo duhata rhuruha. Niko tukomn mrokfetko rhurahko.” \v 25 Pailatr inji kfomotr tuhant yindars sinyahato kfo naku memom, “Nhai mrokfom nd yimarhu krhopam nompno rhuhany tfit nmoh yonmpno nd krhopam yakneft.” \v 26 Be Pailatr yakmorr Barabasr, fak hfhana-fomorr. Ror yak hfhanafohemormn tfit Jisasr yakhato soldiaroh tirm htamorr. Memor, “Romn wife wife tabotakhato bgre misn kihegirrahmr.” \s1 Soldiam Jisasr kfo tfar botfarmo yuhat \r (Mak 15.16-20 yo Jon 19.2-3) \p \v 27 Soldiam Jisasr yaknimomrn hanymomr mrokfo yakitohyuk tkitrn. Nd tkitr hanyhato soldia bugam yi rifiny bugamom. \v 28 Ror hatohmo hmbresham fak rhoh bugamomrn tfit kku kkorpa kanjo fnhuyet rmonthar thu kasimomr. \v 29 Yo soldiam huhra mtitoft yakmomtn kingroh mfham hatohwa yabisoht kanjo yakkemomtn mfhatn wathu hamsismomr. Yo kingm yakitohwa mis nhaf wom miyef mifr yakhemotmr ndr fakitohmorr tirmifkorn. Yo rorhu nyingako bangu myuknamoamn yon mumenm kanjo wukfo tfar botfar memoumr, “Woi, Judaroh kingr.”\f + \fr 27:29 \ft (27.29) Soldiam memom, “Kfo tfar botfarrahnomr.” Ndnetmn kingm kanjo wondhmomr. Nd yiham kingm thu kasimoum kkupitha rmontham yo mfham hatohyuk yabisohm hatohmoum yo miyefr tirmifko kakitohmoumr. Ndnetmn Jisasr inji fak hta nhombramomr.\f* \v 30 Inji kfo tfar botfarmoamr yo kuninfar thumoumr. Yo tirt yakitohyuk mis dhemot, ndt tfit yak hutfakmoamr mfhapako warbigmoumr. \v 31 Kfo tfar botfar thunimomrn yo tfit nd kku kkorpa kanjo fnhuyet rmonthar yakta thumomrn tfit turhu hmbresha mifm hmbremomr. Hmbrenimomrn hanymomr bgre mis tuhegiryuk tkittn. \s1 Jisasr bgre mis kihegirmo yuhat \r (Mak 15.21-32 yo Luk 23.26-43 yo Jon 19.17-27) \p \v 32 Kmi rim fnahnitn soldiam htiyakmomr Sairini thofr. Rorhu yufat Saimonr. Ror yakmomn nd Jisasr tita hanymo bgre mis rorn tfit wathu titafmom. Rorn titanhota hanymorr. \v 33 Be yimomn, mfnahmom wom kmit kutewumt Golgotat. (Kfe sfiohniyet yima mfham kanjo nd tkitt rhumoatt futamoumt yima mfha tpit.) \v 34 Fasoh huthayet wain bupam hnehato hemotmr, huthamotm nhai yarmorm. \v 35 Soldiam Jisasr yura bgre misn kihegirnihato yo tfit rorhu hmbresham yakhato pirai satumomm.\f + \fr 27:35 \ft (27.35) Tahiham tubatu hanymomn htimom, frohrn hifa tahis fturt, nd yimar fakmor Jisasrhu wom hmbresham.\f* \v 36 Pirai satunihato rhu yukatohmoumr. \v 37 Yura mfhatpnonko mimkutn wom mrokfot wandfamomt. Nd mrokfot rom wandfakhato htamot kfo memot, “Ndarr Judaroh King Jisaser.” \p \v 38 Jisasr tuhegirmo tkittn hus rikoh yimaf mano mano tuhegirmomf. Womr tirmifko hirmor, womr kindonko hirmor. \v 39 Jisasr hegirmo bgre mis tu yihota yuhat tohettn rim fnahni mfnahniyuk yimam rim grha wase bowasenihato yihom kfo tfarnyi mkfo tfarnyamoumr. \v 40 Kfo memoumr, “Ni kfo mayete, ‘Bro Nkifrarhu temperr yak tasohhato tfit husfirpa yiharpa tfit kasinyahato hingrnaruhanr.’ Ni inji kfet yimaye. To ni tu Bro Nkifrarhu Yon mifn rhu thombat, to btn wamifnahnekahtn ahtinomn.” \v 41 Nd prisroh bro yimam yo nkifra boririfhuthu tisam yo Judaroh bro yimam, rom rpat inji kfo tfar memomr, \v 42 “Ndar yimar ror toh hingrna hnamohat bok met yindarim rorn fak marnya hnamorm. Asomift to nhai tur mifnahnekahtr htikahnomr. Ror to Isrerroh kinger. To amifnahnekahtr nom htiruhanomn duka mirahnom tu nmoh nrfa htiyakyuk yimayer. \v 43 Bro Nkifrar hikwarn kfo kangr, ‘Na Bro Nkifrarhu Yona.’ To bt Bro Nkifrarhu yima yuhur rorpno rhu thombat, to Bro Nkifrar wom nefm anakahtrr nd bgre mis htanyhato amifnahnekahtr ahtinomr.” \v 44 Nd mano mano hirmo yimaf rof nhaf kfo tfar botfar thumofr. \s1 Jisasr myaknimo yuhat \r (Mak 15.33-41 yo Luk 23.44-49 yo Jon 19.28-30) \p \v 45 Dany marrn marrhu nukeft be rim nohnimot. Kantri bugat be yambontift rhumom. Wuroh 3 kilok krif marr tfit niamor. \v 46 Tri kilok kanjo marr toh hanymor Jisasr tau nakuyafmor, “Eli, Eli, lema sabaktani?” Nd mrokfothu mrokfo yimbu yuhat inji kfiwut, “Nkifraye, Nkifraye, tamohmpno bi frtrohwona?” \v 47 Inji kfo nakumotr brbo tohyuk yimam wanyaf hanyhato kfo memom, “Nd yimar Iraijar nakutr.” \v 48 Yudbat womr toni hanyhato spans yakmorn wainpamn tayifakhato miyeftn htahato memom, Jisasr hikahtnom bupam ndtn tmasakrahr. \v 49 Tfit womm kfo memom, “Awi bi mirahn ndm ahiyanr. Afo htiyaf hanyrahnom, Iraijar naku kfihat Iraijar finji naruharr?” \v 50 Be wuroht tau nakuyafmorn be mfaknimor. \p \v 51 Yimar myakni hanymo fijo nd bro rmonthar temperrhu tu Nngrajoh Hnaru Gnanhehr gna rafomor be buha mifn rmonthar yoh nmbrmorn mano mano rim rhu mrhumor. Yurak wuyoh nmbrakmorn miyoh nmbr witanihato mano mano rim hir mhirmor. Yo nunes rpat tonehato nd tkitkitroh yonmari yonmari tahim foh dbtoha wumtmom. \v 52 Nd yima gum htamoa tahi muhm nd yiha foh bbomom. Yoh bbomotm bok yimam Bro Nkifrar hikhato noh hanymom nd yiha tfit sinya hanyhato \v 53 yopm htany hanymommn Jisasr sinyanimo mongkorn Bro Nkifrarhu taun Jerusalemko yihato wufau faumotm bok yimam htimoumm. \v 54 Jisasr toh yukatohmoa keptenri soldiam nd nunesi tamoh tamoh nefm mfnahmom htihato nhai yimam rhurmom. Tuha mrokfo duhatm rhuhato kfo memom, “To finji tfit kforuhanom? Ndar yimar tu Bro Nkifrarhu Yon mifer.” \v 55-56 Yo tom wom metm be inji wuri kkof tohhato hti hasomoum. Taun Makdala efkot Mariati, Jemsri Josefrofhu mmem Mariat yo Sebedirhu mett, nd nd metm hti hasomoum. Nd metmn Jisasr Galilit tohmohat romn uhik ahik htfasmoamrn tamoh tamohm romn hiyaf hanymoumr. \s1 Jisasrhu thatipt tahi muht rihtamo yuhat \r (Mak 15.42-47 yo Luk 23.50-55 yo Jon 19.38-42) \p \v 57 Krifnano taun Arimateathu wom maru kunyet yimar yimor. Rorhu yufat Josefr. Ror to Jisasrhu disaiperr tohmor. \v 58 Ror yimorn Pailatr mkfo ttiwonmorr Jisasrhu thatipthu yaknineft. Mkfo ttiwonmotr, Pailatr kfomotr soldiar ror tohukatohmotrr fakmort Jisasrhu thatipt. \v 59 Josefr thatipt rim htahato nfri ganyom rmonthaye rir borirmorr. \v 60 Rir borirnihato turhu nfri tahi muh mift hanyhato rihtamorr. Nd tahi muht bi tu Josefrn yimam kfomotrm hingrnamomt. Thatipt rihtamortn tfit bro tahis yakhato tahi muhthu yifhatikt hta titto tanymortn yimor. \v 61 Makdala efkot Mariati wom Mariat brbo yimar rihtamo tahi muhthu nyingatikko rhuhato hti hasomof yimar rihtamohat. \s1 Soldiam yopt tohukatohmo yuhat \p \v 62 Tfit hwe nfha ndwom marrn, ndr tu Sabat yiharn, prisroh bro yimami Farisim yimom Pailatrhu htit. \v 63 Yihato kfo memomr, “Bro yimaye, nom dukewunomt wom mrokfot nd brurmahr yuhre yima nfrir tohhato kfomot. Kfo memor, ‘Na husfirpa marm rhunihato tfit sinyaruha.’ \v 64 Soldiam yihato husfirpa marm toh yukatohkfot. Ka turhu disaiperm yaknihato nndo htaruhamtn tfit kfo nheh mirahm, bi sinyani yifir. Nd nohro yimarn bi wom kfo fura nheh mrokfom kfomorm, yo tfit romn tfit wom kfo fura nmbuhat htarahmt, ndtn be tu krhonano yiraht.” \v 65 Pailatr inji wanyhato kfo memorm, “Soldiam wayaknikahkomn yopt romn atoh yukatohtwamt. Nd tahi muht hta tasifyuk tahis wom makkfot htakfot. Yimam nd tahis yak tuhafhato yimar rimak rikohneft nd makkfotn hti nhtarahko.” \v 66 Be inji wany hik marnya tanyhato yimom. Yihato nd tahi muht tahiye frkih marnyamomtn makkfot htamomtn yopthu toh yukatohyuk soldiam htamomm. \c 28 \s1 Jisasr sinyamo yuhat \r (Mak 16.1-10 yo Luk 24.1-10 yo Jon 20.1-18) \p \v 1 Sabat yihar rhunimomrn tfit wom nfri wikrhu barkof yiharn marr yuhre mwondh hanymor, Makdala efkot Mariati wom Mariat yimof yopthu htit.\f + \fr 28:1 \ft (28.1) Ndar veskfot kfiwa wikrhu barkof yihar mirahko ka fitoh yihar ka kfiwut, ndr Sande yihar kfiwut.\f* \v 2 Nd metf yi hanymof, yudbat nunes tonemot. Nd nunespno Brorhu mounmotr hefenko wutoh tanyhato nd tahi muht frtasifmo tahis rihtafmortn yura tahis mrhumor. \v 3 Nd mounmotrhu nyingatikt hatohmo nukeft yifatohmohat memom nndo binasohtn kak dbratwom, ror hmbremo hmbreshamn memom nndo yindeng nyisofr fnhutwor. \v 4 Soldiam inji wahtimohat nhai yimam rhurmom. Yafotham frbrirakhato tuha wawutthamohat memom nndo ginunes kekwotm. Yimam noheh yimam kanjo rhumom. \p \v 5 Nd yopthu htit yiyuk metf, mounmotr kfo memorf, “Nifn mirahfn ayakrmanyo. Na htitanfn nifn nd bgre mis kihegirmo yima Jisasrhu hti hambrot niefn. \v 6 Mirahfn ka wom asor. Nhai. Be bi sinyanir tur kfomo kanjo. Afo wania wahtifnt ror htamo tkitt. \v 7 Wahti tanykahfnt, tfit bmbri waikahfnn rorhu disaiperm wakfo hany wamitwafnm bi sinyern be bi tfit Galiliko tohak hanitr. Ndko ai ahtitwamr. Inji wakfo nuhastwafnm nanhu kfo nuhas mrokfot.” \p \v 8 Be nd yimar htamo tahi muht yakrmenano htanymoftn yimof. Wom yima yuhur fakrmemof, tfit wom yima yuhur be yindhorhato tonemof disaiperroh kfo nuhass. \v 9 Tone hanyhato buha Jisasrpno mnafurhato kfo memorf, “Hifa dbhayer.” Be rof inji wanyhato yauyaknimofn, rorhu wuram rimakitohhato kfo hbraumofr. \v 10 Jisasr kfo memorf, “To nifn mirahfn ayakrmanyo. Waikahfnn, nanhu nmemrom wakfokahtfnm Galiliko aiswam. Ndko na htirahma.” \s1 Soldiaroh mrokfot \p \v 11 Nd met husf yuhre yihotat yau hanyetfn yima yopt toh yukatohmo wom soldiam taunko bi rim fnahnihato prisroh bro yimam kfo nuhas bonuhasmomm rom htimo nefm. \v 12 Kfo nuhasmotmm prisroh bro yimam yihato Judaroh bro yimampno rpat rifinyhato wom yima yuhum naptha nafak nhtamom. Naptha nayak nhtahato wom bro marufat yakhato nd yima gur htamo tkitt toh yukatohmo soldiam hehato \v 13 kfo memomm, “Nd yima Jisasr sinyanimo yuhat yimam kfo ttiwon hnewum, wakfo wami-twakomm, ‘Nom hweyetnomn turhu disaiperm yifung yihato rim fak rikohmt rorhu thatipt.’ \v 14 Tfit Pailatr nd mrokfot wanyhato finji kfiwur, nom tunomn yihato mrokfot yak marnya bomarnyaruhanomtn niko be mrokfo duhatko rhurahko.” \v 15 Be nd soldiam nd maruham yaknihato nd bro yimam kfomo mrokfo yuhat fak hikmom. To be arihat to be nd mrokforpat Judam kfo ptha hanitm. \s1 Jisasr turhu disaipermpno mfnahmo yuhat \r (Mak 16.14-18 yo Luk 24.36-49 yo Jon 20.19-23) \p \v 16 Jisasrhu 11-pela disaiperm be Galiliko yihato mifnahmom nd Jisasr kfo htafmo kmi yihofrn. \v 17 Ndha Jisasrpno mnahtimohat kfo hbraumomr. Womm nhai kfo hbraurmomr, hus dukefetm rhumom. \v 18 Jisasr nd yimampno brbo rim tohhato kfo memorm, “Ndar mounti bbinysoft yorhwa tamoh tamohm Bro Nkifrar bi nanhu tirtn htamorm. Bi nann kakitohwanm. \v 19 Ndnettn kanganko, kmiyakmim wayau fnahkahkomn nanhu disaiperm wayak hta fnahtwako. Yak hta hanyhato Bro Yifemri yinem Jisasr ee Bro Nkifrarhu Yafotharoh yufampno baftaisim tany hanykfot. \v 20 Yo nd na niko kfo nuhas bonuhasyuk mrokfom waptha nuhas bugatwakomm. Wawanyko, na toya, tohnho hakuruhanko yiha yiham. Be inji tohnhohany tohnhohany tu wuroh yiharne be.”