\id LUK -Luke NT2088 Alamblak Edmiston 5-September-2003 \h Luk \toc1 Lukr dwandfamo gutnius mrokfot \toc2 Luk \mt1 Lukr \mt2 dwandfamo gutnius mrokfot \is1 Barkof kfo nuhas mrokfom \ip Lukr Wandfamo Gutniuskfotn hti dukarahn Jisasr niahato Isrermi riruh aruh kmiyakmim nrfa htiyakmo yuhat. Jisasrhu hingrneft rihingrnakmohat met yindars kfo memorm, “Brorhu Yafothatn thu kasinyamotta nd knbok yuham rirhu arhuyuk yima bebpam nann gutniuskfot kfo hi hanyruhanm,” (wahti Luk 4:18). Ndnettn Jisasr nda bbinysof thofm yuhuwafhato rorn nohhato rroh rhu nmbuhat fak marnya bomarnyamort. \ip Lukr tndh hik bohik marnyamorm Mariat Jisasr hiyaumo yuhat yo ror hefenr muhmo yuhat. Tndh hikmotrm yimam htimohat rorhu tndh mrokfom hti yindhormomm. \ip Jisasr tohhato nahnamo wom wom nefm Lukrparhu rfa borngtn htirahnm. Nhai wom rfa borngm htiruhatnm. Lukrhu rfa borngtn wandfa hik bohikmorm Jisasr nurmo yuhathu mrokfom, Samaria thofr yak marnyamo yimarhu tndht, wom yonr yifemr htanyhato nkiranimorhu kfo nhombra mrokfot yo wom wom tndhmi kfo nhombra mrokfom, nd nd mrokfom Lukrhu rfa borngt korhm. \ip Wom mrokfom Lukr mfro dukahato kfo pthamom, kfo pthamor kfo bruttnaneft, Bro Nkifrarhu Yafothathu hingrneft, bbinysof thofroh fasoh fasoh nefm Bro Nkifrar yafho thuhemo yuhat, yo metm Jisasrhu hingrnefm hingrnanhomo yuham. Ndm wom mrokfom ndar gonborngt htamorm. \ip Lukr wandfamo mrokfom nhai ndar gonborngrpat rhukahm. Nhai. Rorhu wom mrokfom Aposer gonborngtn korhm. Rorn nd Aposer gonborngt wandfamort. \c 1 \s1 Lukr Tiofilusrpno gontwat wandfahato nd kfo nuhasmo barkof kfo nuhas mrokfom \p \v 1-2 O Tiofilus, Jisasrpno rhu hawihnamo nefm bok yimam htimomm. Rom htihato pthamomm. Pthamotmm wom yimam rompno wanyak hanyhato wandfa hanymomm nd Jisasrhu tndh mrokfom. \v 3 Ndnatn na to inji kanga ni Tiofilusnpno awandfakahann, akfo nuhas hik bohik marnyann nd Jisasrhu tndht rhumo nefm. Nd mrokfom kanga akfo nuhasann. Bi tuka nd tu hti hiket yimampno rhuhato wany hik marnyamoyanmn ndnatn kanga awandfa nuhasann. \v 4 Tamoh mrokfom ni bingot wanyafmom, nda na wandfayuk mrokfefm htiruhann, mirahn, “Dajohmn, nd na wanyafmo mrokfot tu mrokfot wanyafma.” \ms1 Elisabet Jon Baftaisr hiyaumo yuhathu tndhti Mariat Jisasr hiyaumo yuhathu tndht \mr (Sapta 1.5—2.52) \s1 Sekariar nasakmo yonrhu yuhat mounmotr niahato kfo nuhasmo yuhat \p \v 5 Herotr, Judiaroh kingr tohmo yiharn wom yimar tohmor. Rorhu yufat Sekaraiar. Rorn bro Nkifrarhu temperrhu hingrnefm kakitohmourm. Nd temperr tohyuk yimar kutamoumr prisr. Sekaraiar Abiya kuny shofer. Bingot rorhu nkifra Abiyar nd pris hingrneft mfakitoh fnahmort. Sekariar Abiya kuny shofer. Rorhu metthu yufat Elisabet. Rot nhaf inji buga. Rothu nkifram nd pris hingrneft mfakitoh fnahmomt. Rot Eron frikef yuhatn niamot. \v 6 Sawoh sawohfhu toh nmbuhat hifa tohmoatf, Bro Nkifrar hifa hti yindhormorf. Boririfhu mrokfom rof hifa kak hik marnya-moufm. \v 7 Nd sawohf tohmoahat be inji yon duhatf tohmouf. Mett nhai yon hiyaurmoat. Sawoh sawohf bi tabo buga hanymof. \p \v 8-9 Wom yiha Abiya frikeft tum rhuhato memom, “Wom yimar ayak htanom temperrhu fknihato tarioh mtha inji nayukr.” Ndnatn yimaroh yufa yak nuhasyuk neft namom. Nd neft nahato nd neftn Sekaraiarhu yufat fak nuhasmotm Bro Nkifrarhu temperr yihato tarioh mthayukr. Bingot bi ndhtet neft na hnamoum. To be nd nef yuhatn fak hikmom. Bok yimam nd temperr hingrnamoum. Wommn womhtet hingrnefm hingrnamoum. Tfit wommn womhtet hingrnefm hingrnamoum. \v 10 To be Sekaraiar temperr fknenihato nd miroh fipam tarioh mthamohat bok met yindarim briahako rhuhato Nkifrarpnonko kfo bruttnamoum. \v 11 Nd tarioh mthayuk tkitt toh hasetrn Bro Nkifrarhu mounmotr niamorn, nd tarioh mthayuk tkitt tirmifko mitohmor. \v 12 Be wom Sekaraiar inji htihato yafotha duhatr rhumor. \v 13 Nd mounmotr sinyahato kfo memor, “Sekaraia, ni mirahn aduka yanhoya. Ni kfo bruttnamohat bi wanymoyann. Nd ninhu met Elisabett, be yonr hiyauhirahtn. Yon yindarir hiyauhiruhattn, yo yufat wayutatwanr Jonr. Bro Nkifrar rorn bro yufat htarahr. \v 14 Ni inji htiruhann, ninhu yima yuhur be yifa marnya-ruharn, yindhorrahrn. Bok met yindarim ror htihato be yindhorrahm. \v 15 Rorn Bro Nkifrar bro yufat hirahrr. Nhai wain bupami yima thu hamumet bupam yeruhatr. Yuhre mmemthu yatit ruhetrn, bi nd Bro Nkifrarhu Yafothat thu nawohrahtr. \v 16 Rorn nd Isrer yon kunys tfit yakruharm, tfit turoh Nkifra Yawerpno yak htarahrm. \v 17 Rorn nd Iraijar hatohmo yafothat mthu nhombraraht. Ror bi Brorhu nyinga yuhat bi tohak hanyruhatr, nitohfi nitohfim tfit niak marnya hakurahm. Yifemrom yak marnya hakurahmm yinemrom. Rorn nd hanyjbornetroh yima yuhum tfit yak marnyarahrm hifa duka hik marnyetrohm kanjo. Bi rorn met yindariroh yima yuhum bi yak marnya haso hanyruhatrm, ee btn Bror nierahr.” \p \v 18 Sekaraiar sinyahato mounmotr kfo memorr, “Nd ni kfiwa mrokfot mduka nhiyaktitwant. Sawoh sawohno ndu bi tabou bugayetno, finji wom finji rhuruhano? Wom nefm yak nuhasrahnno, ee duka mirahno awi ndu mrokfot tu kfomif kfot kfomor.” \p \v 19 Tawo mounmotr kfo memor, “Na Gabriera. Na Bro Nkifrarpno brbo tohwa. Rorn kfo tkrurefitra, niya ninhu kfot. Tu hifa dborioh kfo nuhas mrokfot hnahuyann. \v 20 Wawanyn, na kfoyuk mrokfom nhai wany yakiorfonm. Ndnatn be tng mmkn rhurahn. Be nhai ptharuhatn. Nd na kfoyuk yonr bi fnurnire, ee btn tng pthetn rhurahn.” \p \v 21 Nd briahako rhu hasoyuk yimam gariti garitihato duka memoum, “Barenko bingot yiyuk yimare to tamohmn riyak hatohwar?” \v 22 Ktopa kto be tng mmkr fnahnayetrn, hti yak hanymomr. Nhai ptharmor. Be inji tng mmkr fnahnehato be tirrpaye fak nuhasmourm tamoh tamohm. Be yimam inji htiyakhato duka memom, “Ka hwe twehnano Bro Nkifrar hti hanirr. Ndnatn ka mrokfo yafothar fekrr.” \p \v 23 Rorhu nd temperrhu hingrna yiham hingrna hanymorn, hingrna tmbhonihato be tfit turhu kmiko yimor. \v 24 Kto rorhu met Elisabett yon fanett rhumot. Tut inji htihato afo tir yuhut yamm kamongmot. Kfo memot, \v 25 “Nanhu yon hiyau duhathu yimtna nmbuhat Bror hifa wahtihato yuhuwafmora.” \s1 Mounmotr niahato Mariat kfomo yuhat \p \v 26 Elisabetthu yon fanet rhu nmbuhat mounmotr kfo nuhasnimortn, dfik yamm tohnihato 6-yuk yamtpno Bro Nkifrar tfit mounmot Gabrierr kfo tkrurafmorr Galiliko yorhwa taun Nasarethu yinyeft. \v 27 Nd taunt yorhwa wom met tmahthu yufatpno yimor. Nd met tmaht bi Defit frikef yuhat niayuk yima Josefrpno kfo nanf hanymomt. Nd met tmahthu yufat Mariat. \v 28 Nd mounmotr rotpno yihato mkfo yindhoraknihato kfo memort, “O bar mete, nine to? O hifa mete, Brorko hifa hti yindhorworn.” \p \v 29 Mounmotr inji mkfo yindhoraknimotr, tfit Mariat duka kinyaknihato memot, “Nane finji kfiwura? Hrekrpa ndhtet kfo yindhor mrokfot wanuka.” \v 30 Tfit mounmotrn kfo memort, “Maria, ni mirahn finji ariduka adukaya. Bro Nkifrar ninn hifa hti yindhorwor. \v 31 Wanukn, yon fanetn rhuruhann, yonr hiyaurahn. Nd yonrhu yufat wayutatwanr Jisasr. \v 32 Nd yonr sinya thombat be tu bro yufet yonr tohrahr. Yimam yuta hakurahmr ‘Tu yura myorhekwa Nkifrarhu Yonr.’ Turhu nkidom Defitr hatohmo bro yufat kindo tfit nd yonr Bro Nkifrar nd bro yufat hirahr. \v 33 Nd Jekof frikeft yutiwa Isrerm, rorn tohukatohrahrm. Rorn toh yukatoh hanyrahrm yiha yiham.” \p \v 34 Mariat inji wanyaf hanyhato kfo memot, “Na ndhtet ram duhat meta, to finji kanjone yon faneta rhurhoya?” \p \v 35 Tfit mounmotr kfo memort, “Bro Nkifrarhu Yafothar mithu nawohruharn, tu myorhekwarhu bbukeftpno toh hnkokn hmbriruharn, nd yonr thu hmbrirahrr. Bro Nkifrar thu hmbri-ruhatrr, to be ndnatn nd yonr yutarahmr Bro Nkifrarhu Yonr. \v 36 Wawanyn, ninhu tangiyem Elisabett nhai yon hiyaurmoat, futamoumt nmbit. Arihat ar bi tabou bugayett, to nhai, to bi tfit yon fanetet. Bi 6-pela yamm yimom. \v 37 Nhai wom tamoh nefthu finji naneft Bro Nkifrar mduka nhiyakkfot.” \p \v 38 Mariat inji wanyhato tawo kfo memotr, “Wawanyn, na Brorhu hingrnefroh hingrnayuk meta. Kangr nd ror kfiwa tng yuhatn finji anaya, na nhai mrokfom.” Be Mariat inji kfomott, nd mounmotr htanymortn yimor. \s1 Mariat, Elisabett yi htimo yuhat \p \v 39 Mariat mounmotr htiyafohato kto rorhu mongkorn rot bmbri Judako yimot. Kminysofm muh wohne fnahhato mifnahmot nd Sekaraia sawohf rhumo kmitn. \v 40 Mifnahhato yimot Sekaraia sawohf rhumo kunysn. Kunys fkneni-hato Elisabett rhu hasettn rim kfo yindhoraknimott. \v 41 Rim kfo yindhoraknimott, nd Elisabetthu yatit rhuyuk yonr ka nd yindhor mrokfot rim pthaknimott, ror riyindhorhato ridbuhatokmor yiro yatitn. Bro Nkifrarhu Yafothar yawihnamorn, Elisabettn mithu nawohmor. \v 42 Mithu nhombramotrt, yimat bro yindhor yima yuhur yakhato Mariat masat kfo ptha memott, “Metroh mkukort be ni Mariann Bro Nkifrar yak marnya bomarnyarahr. Yo nd yatit rhuyuk yonr, ror inji buga yak marnyarahrr. Rpat nimehetfn yak marnyarahrfn. \v 43 Na ndhtet met furapaya, to tamohmpno ar Brorhu mmemt tfit nanpno wanies? \v 44 Wawanyn, Maria, na ninhu yarim kfo yindhorakna tngt wanyhato nanhu yatit rhuyuk yonr, ror nd kfo yindhor tngt wanyhato ror rpat riyindhorhato yiro yatitn ridbuhatok yindhorrio.” \v 45 Elisabett sinyahato Mariat kfo memott, “Maria, Bror mikfo tanyuk mrokfom ni hifa wany yakiowonm. Ndnatn yak marnya bomarnyarahrn.” \s1 Mariathu yindhor yima yuhur \p \v 46 Mariat wanyhato kfo memot, \q1 “Nanhu yima yuhur Brorparnko yindhorwor. \q1 \v 47 Nanhu yima yuhur na minrfa htiyekwa Nkifrarpar yindhorwor. \q1 \v 48 Na rorhu hingrnefm hingrniwa met furapaya. \q2 Nhai marimor met furayet. Nhai. \q2 Nanhu rhu nmbuhat htihato hti yuhuwafmora. \q2 Arihami kto bok met yindarim na nda Bro Nkifrar yak marnyewa nmbuhat htiruhamn, \q2 kfo yindhorrahmt nanhu yufat. \q1 \v 49 Bro bbuka nanyjaret Nkifrar be tu hifa fak htamora. \q2 Ndnatn nanhu yima yuhurio rorhu yufat be inji tahirhut rhuraht. \q1 \v 50 Arihat tohwa yimami kto tohruha yimam \q2 be rorparhu duka yanhowefrpar tohhato \q2 rorhu yinhit tohruhamn, \q2 rorhu yuhuwafneft be romn rhuraht. \q1 \v 51 Nd yimam turoh yufam yura yura htamoam, \q2 rorhu bbuka nanyjaret tirm thu yukehato \q2 bi fak thumorm. \q1 \v 52 Nd king yufam tohet yimam bi wuyak thurakmotrm, \q2 tfit nd yufapa duha yimam bi mfrfnahnimom. \q1 \v 53 Yatinohetmn nd hifa hifa shrm bi thu rmonhemor, \q2 tfit nd bok wusketm brioh hti marsisafomorm. \q2 Nhai wom tamohm hiyafhato yakitohakrmom. \q1 \v 54 To be ndnettn nd kfo tahi mrokfot bi ruhettn niamor. \q2 Niahato turhu hingrna yimam, kutewumm Isrerm, yuhuwafmorm. \q1 \v 55 Bi bingot Bro Nkifrar Abrahamrpno rikfak memor, \q2 ‘Rorhu mongko sinyahato toh hanyuk yimam yiha yiham yuhuwaf hakuruhanm.’” \p \v 56 Mariat husfirpa yamm Elisabettpno toh tanyhato tfit tuthu kmiko yimot. \s1 Elisabett Jonr hiyaumo yuhat \p \v 57 Elisabetthu yon fant hatoh hanymott, yon hiyau yiharn yon yindarir hiyaumot. \v 58 Rothu yifa mndarm inji htihato kfo yindhorhato kfo memom, “Bro Nkifrar hifa hti yuhuwafmort.” \p \v 59 Nd yonr mharhuhato namba 8 dei kfotn yonrhu tha puk thut niamom. Tha puk thunihato yufat memom, “Yifem Sekaraiarhu yufatn tfit hmbrenomr.” \v 60 Tfit tu yonrhu mmemtn warhuhato kfo memot, “Mirahko wom yufat ayutanomr. Jon yufatn wayutatwakomr.” \v 61 Tfit rom kfo memomt, “Nd ni kfiwa Jon yufat nhai ninhu tangim yuta hnarmomt nd yufat.” \v 62 Be inji nna kfonihato memom, “Ka tu yon yifemrn yonrhu yufat yuta nuhasrahrnom.” Ror tng mmkrn btn tire yak nuhashato memoumr, “Yon yufat wayuta nuhasnnom.” \v 63 Sekariar memorm, “Slet mkut wahne hikma.” Slet mkut hnamotmt, Jon yufat wandfa nuhasmorm. Wom yimam inji htihato memom, “Mamai! Ndart tu be womhtet neft hrekrpa htitwonom.” \v 64 Yufat wandfani hanyhato ee tort rigrhakhato Bro Nkifrar rikfo ptha yindhor boyindhorakmor. \v 65 Sekaraiarhu kmi thofm nd ror namo neft wahtiyafo-mohat nhai wom yafothetm rhurmom. Nd Sekaraiarpno rhumo nefthu mrokfot nhai brbo wom warhu hasormot. Judiakorhof kminysofm rhuyuk kmi bugam wany bugamomt. \v 66 Nd yonrhu mrokfom wany hanyuk yimam wanyhato bok dukefm yakmoamn, duka memoum, “Nd yonre warhoni thofte nko finji kanjohot yimar tohruhar?” Rorhu sinya nmbuhat be Bro Nkifrarhu tirmn fak hta bohtamomr. Ndnatn inji duka nhtamom. \s1 Sekaraiarhu kfo yindhor yuhat \p \v 67 Be tfit nd yonrhu yifem Sekaraiar Bro Nkifrarhu Yafothar mithu nawohmotrr, Bro Nkifrarhu mrokfom pthamorm. Kfo ptha memorm, \v 68 “O Tunga Nkifrar, arnat bi turhu yon kunys yukatohwarn, be arihatn tfit yak marnyarahrnom. \v 69 Turhu hingrna yima Defitrhu frikef yuhathu yimar bi yak htarorn, nom be rorn minrfa htiyakrahrnom. \v 70 Bingot bi turhu dborioh profetmpno pthamo yuhatn yak hikhato kfo tkrurafmotrr, niamor. \v 71 Bi rompno bi kfo hta memor, ‘Nanhu yon kunys yahr kmiroh buha yorhwamn, be hti srhasiwumm. Yirhoyann, miyak htiyakruhanm.’ \v 72 Bingot tohmo nmoh nkifram ror yuhuwafmormn, fakmorm. Bingot ror kfo tahimo mrokfot yuhre duka hanitrt. \v 73 Bi bingot tunmoh nkifra Abrahamrpno kfo tahimo yuhatn hikwarn, kangr, ‘Aminrfa htiyakkahanm, tfit tukianhu hingrneft yak htaruhanm. \v 74 Tukianhu hingrneft tohruhamn be nhai wom yakrmiruhatm. \v 75 Be yiha yiham nanhu yufa yuhat tohruhamn toh marnya bomarnyarahm.’ \v 76 Ni nda yonn, kto yutarahmn yura myorhekwa Nkifrarhu profetn. Ninn Brorhu nyinga yuhat tohak hanyruhann, rorhu nia yuhat bi ninn yak hta bohta hanyrahnt. \v 77 Bi ninn yiruhann, kfo mirahnm, ‘Bro Nkifrar nikmoh fasoh fasoh nefm yak thuhiruharko toh marnyarahko.’ \v 78 Tunmoh Nkifrarhu yuhuwaf nmbuhatn bro nukafat hirahrnom. \v 79 Nd yiro kspitat rirhuyukmio yo nd bro yihotar yauwam, rom nd nukafat nieruhatn, nukeft hirahtm. Nmoh yau nmbuham rorn yak htaf hanyruhatrnom, be hifa nd hifa noh hmbre yima yuhurn yaurahnom.” \p \v 80 Nd yonr warho hanymor, rorhu dukefm rpat yimarpno warho hikmom. Be nd yonr nd yima toh duha bbinysoft toh hanyhato be Isrerko tohyuk yima bugam hti hik bugamomr rorhu nd dborioh dukefr yo rorhu toh nmbuhat. \c 2 \s1 Jisasr nurmo yuhathu kfo nuhas mrokfot \r (Matyu 1.18-25) \p \v 1 Nd yihamn bro toh yukatoh Sisa Ogastasr wom mrokfot hta htfasmort. Kfo memor, “Arihat inji narahnom. Romroh gafmanrhu yinhit tohyuk yimam yufam yak bugarahnomm.” \v 2 To be tot nd yiharn Romroh gafmanrhu yinhit tohyuk yimam yufa rihtakmom. Nd yihart Sairiniasrn Siriaroh gafmanroh mfhako rhuyuk yimar tohmor. \v 3 Ndnatn nd wom wom kmim toh hanyuk yimam tfit turoh kmi mnako yi hanymomn, yufam hta hanymom yufa htayuk bro gonborngtn. \v 4 Josefr Defit frikef yuhat niayetrn, ndnatn Galilikorhof kmi Nasaret tohetrn to be nd kmit htanymortn, tfit yimor Judiako yorhwa kmi Betlehemtn. Nd kmi Betlehemt Josefrhu nkifra Defitrhu kmitn, ndnettn to be turhu nkifra kmi mnako yimor yufa htat. \v 5 Mariat Josefrpno yuhre kfo nanf hanyettn yon fanett rhumot. Yimohat yon fanett rpat yimof. \v 6 Yihato bi Betlehemt mfnahetfn, Mariat fak yironamot. \v 7 Yak yirona-hato yon yindarir hiyaumot. Nd nurmo yonr tor rot hiyaumo barkof yonr. Hiyauwakhato rmon thaye yak rir borirakhato bulmakaum yeshrim yamoa mmbrtn wakmbremotr. Yiro bro kuny yirukkort yimam rhu furkihettn, to be fohroh yeshri hwe rhu nuwa yemskamoako nurmor, to be nd bulmakaum yeshrim yamoa mmbrtn wakmbremotr. \s1 Mounmotm sifsifroh tohukatohm kfo nuhasmo yuhat \p \v 8 Nd kmitn sifsifm hatoh yukatohmoa yimam wom tkittn yifung sifsifm hatoh yukatoh hasetmn, Brorhu mounmotr mifnahmorm. \v 9 Nd mounmotr mifnahhato Brorhu bro nukeft, nd mounmotr hatohmohat memom nndo bruwohmrn katiwur. Nd sifsifroh hatoh yukatohyuk yimam nukeftn yakmottm, memom, “Ayakrmanyom.” \v 10 Tfit mounmotr inji htihato kfo memorm, “Inji ayanhowahko. Na tu hifa dborioh mrokfeft hniya. Nd mrokfot bok met yindarim wanyshoft, wany yindhorrahmt. \v 11 Wawanyko, hrekn nikmoh hbhakyuk yonr wom mett hiyausr Defitrhu kmitn. Ndr Bro Kraiser. \v 12 Wahti hanyswako rmonthaye rir borirakhato bulmakauroh yeshri yeyuk mmbrtn htayeter. Htitawokomre, wamitwako, ‘To tawomr asor nd nom wanu kfo nuhas mrokfothu yonr.’” \p \v 13 Inji yuhre nd rpa mounmotrpno naptha hasoyetmn, asha tfit wom yonmari mounmot rifhur yura moun yuhat fawihnamom. Yawihnehato nd wom mounmotrpno naptha hasomo tkitt mirifiny hmbri yaknamom. Mirifinyaknehato miptha yindhorakna memom, \v 14 “O yura hefenrhu tunga Nkifraye, nda bbinysofthu yimam ni hti yindhorwam wayak marnyakahtnm, yima yuhum noh hmbrerahmm.” \s1 Sifsifroh tohukatohm Betlehemko yihato nd yonr htimo yuhat \p \v 15 Nd mounmot rifhur inji naptha tanyhato tfit wayakhato yura hefenko muhmom. Nd sifsifroh tohukatohm htiyafomomm, bi kitwome, ee rom tfit tum rinakfo nakfo memom, “Barenko, Betlehemko aikahnomn, htirahnom nd Bror kfi yonr.” \v 16 Be inji napthanihato bmbri Betlehemko yimomn, hambro hanyhato mhtimomf Josef Maria sawohf yo nd yonr bulmakauroh yeshri yeyuk tkitt wahtetrn. \v 17 Nd yonr mhtihato mkfo memom, “O, nom nda yonrhu nur nmbuhat Bro Nkifrarhu mounmotm niaromn, kfo meromnom nd yonr bi fnurr. Nom rroh tngt wany sanyhato nienom nda yonrhu htit.” \v 18 Bok yimam nd sifsifroh tohukatohm inji kfomotm, riduka adukamom. \v 19 Mariat nd wanymo mrokfefm wanymotmn, be yima yuhurn wany hmbritamotm. Be memot, “Be afo htiyafo hanyrahnom.” \v 20 Be nd sifsifroh tohukatohm inji hti tanyhato be tfit yindhorefrparpno yimom turohko. Nd rom htihato wanymo mrokfom turoh nyingaye hti yimbu hikmomn, be nhai wom mrokfom ptharmom. Be yindhorefrparpno yimom. \s1 Jisasr yufa hmbremo yuhat \p \v 21 Kto 8-pela marm rhunimomn, yonrhu that puk thunihato ee yufat nd yiharn futamomr Jisasr. Nd Jisas yufat bi mounmotrn Mariatpno niamohat yonrhu yufat bi mikfo nuhas tany memort, “Jisas yufat wayutatwanr.” \s1 Jisasr Bro Nkifrarhu temperr hafknemo yuhat \p \v 22 Josef sawohf, Mosesrhu thfa mntwathu mrokfom yak hiketfn, nd yonr nurnimohat afo yuk trufnimofn, ee tfit kto Jerusalemko hanymofr nd nfri yonr Bro Nkifrarhu henyeft. \v 23 Bi Bro Nkifrarhu thfa mntwatn bi kfo memot, “Barkof nkati yonr nuryukr, nanhu yufatn rhukfot.” To be ndnettn hanymofr Jerusalemkorn, rorhu hekfotn. \v 24 Kandhi mthaneft nhaf inji buga, bi thfa mntwatn mrokfot bi ruhettn, memof, “Hus ganyom mmkrf o nda mtimohet rgumif kandhi mtharahnonrko.” Nd nd hingrneftn nd yonr hanymofr. \p \v 25 Rom riphar yimom, nd yihart Jerusalemt tohmour wom yimar. Nd yimarhu yufat Simionr. Nd yimar be tu hifa dborioh yimar tohmour. Bro Nkifrarhu thfa mntwat kfoyuk mrokfom kak hik bugamourm. Ror tohmoahat gari haso memour, “Nko fitoh yiha nd Isrerroh minrfa htiyakyuk yimar nieruhar?” Bro Nkifrarhu Yafothat toh natwihmoutr Simionr. \v 26 Nd Yafothatn bi kfo memotr, “Ni afo tafi noh duhatnn, htirahnr nd Bror kfomo yimaroh minfra htiyakyukr nia thombat.” \v 27 To Josef Mariarof Mosesrhu thfa mntwat yakitohetfn, nd yon Jisasr bi Bro Nkifrarhu temperrn hany hanymofr, Bro Nkifrarhu henyeftn. Josef riphar bi yau hanyetmn Simionr Bro Nkifrar thu yuhurmorr rmonko yinyeft. \v 28 Simionr be yihato temperr rim fnahnihato nd riphar rhu hasetmn, rim htimorm. Rim htihato nd yon Jisasr fakmorr. Yakitoh hanyhato Bro Nkifrarpno wukfo yindhor memor, \q1 \v 29 “O, Broye, nd ni nanpno kfomo mrokfot asor nd yonr bi tukanhu nyingaye bi htitanr. \q2 Be na arihat nohneft nhai mrokfom. \q1 \v 30 Na bi tukanhu nyingaye bi htitant ni minrfa htiyakruha nmbuhat. \q1 \v 31 Kto nda bbinysof thofm hti bugarahmt. \q1 \v 32 Bro Nkifrar Isrerm minrfa htiyakruha nmbuhat, \q2 nd ror hnaruha nukeftn, \q2 nd wom tangishofm htiruhamn, \q2 nd nukeftn yak dukarahtm. \q2 Ndnatn tfit ninhu yon kunys, rorn nd nukeft hneruhatrt, \q2 rom bro nukeft yakruhattm, \q2 ndnatn bro yindhoreft yakrahmt.” \p \v 33 Jisasrhu yifammaf inji wanyhato rof tfit duka nhtahato kfo memof, “Nda Simionr kfiwa mrokfothu mna yuhate, nko finji rhuruhat?” Tfit rof sawo inji fak nhtamouft. \v 34 Be Simionr Nkifrarhu yufatpno yak wus bowusnimormn, Mariat kfo memort, “Wawanyn, Bro Nkifrar ror htafmor nmoh minrfa htiyakyukr. Bok Isrerm rorhu mrokfefm hanyjbornahato suhrahm. Womm nd rorhu mrokfom yak hikyukm, rom tfit yak kasinyaf hanyrahrm. Nd yima yuhu behohetm o dborioh yima yuhetm ndnatn hti nhtahato mirahmnom, ‘O arr ndhtet yimayer.’ \v 35 Ndnatn bok yimaroh yima yuhum yak duka tungarahrm. Yak duka tungaruhatrm, tafont rhurahm. Nd ni hiyauyuk yonr bok krho nmbuham yakruhatr, ni nd yonrhu hiyau mmemn htiruhann, krhorahn. Mirahme, ‘Kfraye waswomr yima yuhur.’” \p \v 36 Ndharn wom profet mett tohmout. Rothu yufat Anat. Rothu yifemr Fanyuerr. Nd yima Fanyuerr Asa frikef yuhat niamor. Rot tmaht tohmohat ram fakmot. Ram yakmotn, nhai toh buhtarmor ramemr. Be 7-pela gunyjimrpam tohhato nohmor. \v 37 Ramemr noh htanimotrt, to be dhirt tohmout. Rothu gunyjimm bi 84-kfot rhumom. Nd metthu toh nmbuhat tohmoahat, nhai Bro Nkifrarhu temperr thu trohrmoatr. Yifung marm be Bro Nkifrarhu temperrn rhuhato nuwa kurhato kfo bruttna hasomout. \v 38 Maria Josefrof nd yonrhu nmbuhatn Simionrpno naptha hasetmn, Anat nd temperr ruhettn, niahato Bro Nkifrar mkfo yindhormotr. Kfo yindhornihato nd yonrhu mrokfot kfo nuhas hi hanymotm yimam. Kfo hi hany memoutm, “Niko Bro Nkifrarn gari haso memoa Jerusalemrhu minrfa htiyakyuk yimar ahnarr, to bi tor, bi niamor.” Inji kfo nuhas hi hanymoutm. \s1 Josef riphar Nasaretko tfit yimo yuhat \p \v 39 Josef sawohf nd thfa mntwat kfoyuk tamoh tamoh hingrnefenm hingrna truf bugamofmn, tfit yimof Galilikorhof kmi Nasaretko. \v 40 Nasaretn tohhato yima yonr warhonimor. Yima yonr warho hanymo fijo, yima dukefm rpat yimarhu warheftpno fak hikmom. Yo yonrhu toh nmbuham Bro Nkifrar toh natwihmotrr, be hifa hifa toh marnyamor. \s1 Jisasr Bro Nkifrarhu temperr fknemo yuhat \p \v 41 Pasofa burwat Jerusalemrn rifinyhato htamoumt. Jisasrhu yifammaf rpa rpa gunyjimm Jerusalemko yihato hti rhunhomoufm. \v 42 Josef Maria sawohf nd Pasofa yiham nhai rhurmoaf, yiha yiha yimouf. Wom Pasofa yiharn Jisasr bi 12-pela gunyjimetrn, hik hanymorf. \v 43-45 Jerusalemko yimomn, nd Pasofakfothu rhuyuk yiham rhunimomn, be tfit Josef sawohf memof tufhuko ainyo. To be rof sinyani yimof. Rof sinyanimohat, memof yinem yonr ka bi wommpno nyinga yuhat tohak hanitr. To nhai, ror Bro Nkifrarhu temperr rhu hasetrn, yifamma sawohf htanymofr. Rof yimofn, nd Nasaretko yiyuk yimampno myau hikaknihato memoufm, “Nnoh yonre htitawokomr o nhai?” Tfit womm mhtimoufm kfo ttiwon memoufm, “Nnoh yon htitawokomr, o nhai?” Ttiwonhanysi, ttiwonhanysi, be tfit mkekutakhato tfit Jerusalemko yimof, rpa marr hambrotihato. \v 46 Jerusalemko yihato ndha tfit wom marr hambromofr. Hambrohany tfit husfirpehyuk marrpnone rim htimofr Bro Nkifrarhu temperrn thfa mntwathu tisampno rhu hasetrn. Rom nd tisam mrokfom ptha boririfhumoahat, ror rhuhato wany yakitohmourm. Wany yakitohhato wom mrokfom ttiwon inji namourm. \v 47 Nd rhu rifinyuk yimampno ror nd kfo ttiwonmoa mrokfom yo pthamoa mrokfom wanymoamrn, duka memoum, “Barenko, ndar yonr be tu bro yimar kanjo tu bro dukayet yoner.” \v 48 Yifammaf tisampno rhu hasetrn, rim hti fohtasmofr. Rim hti fohtashato mmemt memotr, “Bare, tamohmpno ndhtet neft namo? Ni hambro htfashato nnoh yima yuhum dungunanguwomno. Kangno, ‘Nko fitoko yir?’ Tkit tkitm wusono wusono rim hambrak mhambrakrouno.” \v 49 Tfit yinem Jisasr warhuhato memorf, “Tamohmpno rim hambrak mhambrakrofna? Nhai duka mekahfn, ‘Yifemrhu kunys korhr?’” \v 50 Yinemr inji kfomohat yifammaf nhai yakrmoft yinemr pthamo mrokfothu yimbu yuhat. \p \v 51 Be rim hti yakmofrn, rpat tfit yimom Nasaretko. Yiha yiha yifammafhu kfoyuk mrokfom kak hikmourm. Mmemt nd mrokfom Jisasr pthamom nhai mong trohrmotm. Nd mrokfom rothu yima yuhurn wany hmbritamotm. \v 52 Jisasr bronihato ror yakmo dukefm tu hifa dukefm fakmor. Rorhu toh nmbuham Bro Nkifrari yo bok yimam nda bbinysofthum, hifa hti yindhormomr. \c 3 \ms1 Tamoh tamoh hingrnefm Jon Baftaisr hingrnamom, Jisasrhu hingrna yuham hingrna gari hasomor \mr (Sapta 3.1—4.13) \s1 Jon baftaisr Bro Nkifrarhu mrokfom kfo pthamo yiham \r (Matyu 3.1-12 yo Mak 1.2-8 yo Jon 1.19-28) \p \v 1 Jon baftaisr Bro Nkifrarhu mrokfom yakhato pthamoa yihart, nd yihar Taiberius Sisar, Romroh gafmanr tohmour. Toh yukatoh hanymorn, namba fiftinyuk gunyjimrpno Pontius Pailatr, Judiaroh gafanar tohmor. Herotrn Galilikort, rorhu najom Filifrn Ituriakorti Trakonitiskort, Lisaniasrne Abilenekort. \v 2 Yo Anas Kaiafasrofne prisroh nyingako tohyuk yimaf tohmouf. Tot nd yiharn Sekaraiarhu yon Jonr yima toh duha tkitt tohhato Bro Nkifrarhu mrokfo rifhur mithu nawohmohat. \v 3 Nd mrokfo rifhur mithu nawohmottr, tfit rorn nd mrokfot yaknihato tek Jodenthu mkuyef mkuyeffhu kmi kmim yi habrimoarn, met yindarim kfo memourm, “Nikmoh fasoh fasoh nefm mong wahikahkomm, baftaiskfot. Baftaiskahtko, Bro Nkifrar yak thu-hirahrko nikmoh fasoh fasoh nefm.” \v 4 Jonr mrokfom pthamoahat bingot profet Aisaiar pthamoa mrokfom kanjo inji pthamour. Aisaiar memour, \q1 “Wom yimar nungur tik furatn tohhato kfo mirahrko, \q2 ‘Bro Nungothetrhu niayuk yuhat wayak marnyak hanyhekomr.’ \q1 \v 5 Nd mi bunduha niyet tkitm Bro Nkifrar yak marnyarahrm. \q2 Nd muh wohneni hanyet kminysofm ror nhaf tou gifa marnya hanyrahrm. \q2 Nd tirngnha htani hanyet yihotam rorn touwak hanyruharn be yihotam yak teh marnyarahm. \q2 Tamoh tahi siket tkitm ror yak marnyarahrm. \q2 Yak marnyahato yihotam be wutham rhurahm. \q1 \v 6 Ndhtet ndhtet tkitm yak marnya bomarnyahato \q2 ee nd yimaroh minrfa htiyakyukr Bro Nkifrar kfo tkruraforuhatrr, htiyakrah-komr.” \rq Ais 40.3-5\rq* \p \v 7 Bok met yindarim Jonr baftaisafo hanyhato kfaf hany memourm, “Arom nandomrhu yon kunyso, Bro Nkifrar yimam yak tutfa thombat, finji yak hhrifniruhako? \v 8 Nikmoh nefm, tohefm amfrfnah marnyakahtm riruh aruhyukm htiruhamn duka mirahm, ndm bi mong trohmomm fasoh fasoh nefm. Bi mar nukat tohwom. To mirahko, ‘Ka nom Abrahamrhu yon kunysn ka yak trohnirahrnom.’ Nhai. Ndt rot niko mirahko bro yima yuhum ahtanomt. Wawanyko. Na kfiwanko, Bro Nkifrar akfor, nda tahim yak krekutrfotrm, Abrahamrhu yonm rhurfom. \v 9 Hudarim bi mispimn bi frhamsisetm korhm. Fitoh mim nhai hifa yukha hir marnyakahm, nd hudariye yohakhany yohakhany, kahrpatn dbuhaf hanyrahm.”\f + \fr 3:9 \ft (3.9) Nd kfo nhombra mrokfot Bro Nkifrar nda bbinysofthu fasoh yimam yak thuruha nmbuhathu kfo nhombra kfoyet.\f* \p \v 10 Jonr inji kfomotrm, tfit romn ttiwon memomr, “Tone nome finji naruhanom?” \v 11 Kfo memorm, “Yimar hus hmbreshetre, wom that yakhato wom hmbresha duhatrn hekfot. Yo yimar yeshretr, be nd rpahtet neft nakfot.” \v 12 Takis marum yakmoa yimam nhaf baftais yakneft niahato ttiwon memomr, “Nome finji naruhanom?” \v 13 Kfo memorm, “Niko maruha yakneft mirahko wom maruham be tunmoh duka fijo ayak furanomm. Nd gafmanr kfo htayuk maruharpam yakkfot.” \v 14 Yo wom soldiam nd baftaiskfot nia yak hanyukm nhaf ttiwon memomr, “Nome nhafne finji naruhanom?” Kfo memorm, “Mirahko yimam kfo yakrmehato marum ayak hanynomm, o yimam kotim furahato maruham ayak hanynomm. Tuko hingrnayuk maruharpam yakkfot.” \p \v 15 Bok met yindarim rroh hbhakyuk yima Kraisr gari hasetmn, tfit Jonr inji kfomohat, to be rroh dukeft duka memom, “Ka asor nd nom gari hasiwa yimar.” \v 16 Jonr memorm, “Na be nda bupa furaye baftaiswanko. Tor nanhu mong yuhat niewa yimarn, tor tu yimar. Na nhai ror kanjo bbukeft hatohkaha. Na, na be yima furaya rorhu senderfhu ki jbkafyuk mtinf kak nyusakahukanr.\f + \fr 3:16 \ft (3.16) Wom yimar hatohyuk senderroh ki jbkafyuk mtinf yak nyusak thumoahat, tu yufapa duha yima furapamn womr hatohyuk senderm kak thumoumm.\f* Rorn Bro Nkifrarhu Yafothati kahe baftaisimrahrko. \v 17 Ror witthu hoftha kr nd ndroh thu krhayuk safort tirtn kakitohwort. Tu hifa witham yak nhafohruharm, turhu naku dany kunysn htarahrm. Nd hoftha kr tikmn tu yiha yiha nanyjar hatohet kahtn kandhi thurahrm.”\f + \fr 3:17 \ft (3.17) Nd kfo nhombra mrokfot hifa yimami fasoh yimaroh kfo nhombra kfoyet.\f* \p \v 18 Jonr mrokfom pthamohat nhai be nd mrokforpam kformor. Hifa hifa dborioh mrokfom kfo yingmarimorm. \s1 Herotr Jonr kalabusn yak htamo yuhat \p \v 19-20 Jonr pthamo mrokfom rom hifa pthamorm tfit turn nd Judaroh gafmanr kutewumr Herotr, ror nahnamo fasoh fasoh nefmi yo najom tuhan Herodias yakmo yuhat, nd ndmpno Jonr kfo nyingo fnahmotrr, be wom Herotr namburhato Jonr yakhato kalabusn htamorr. Herotr nd Jonr kalabus htamo yuhatpno tot tu wom bro fasoh neft ror namot. \s1 Jonr Jisasr baftaisimmo yuhat \r (Matyu 3.13-17 yo Mak 1.9-11) \p \v 21 Yima bugam baftaishany baftaishany, ee Jisasr baftaismor. Ror baftaisnihato kfo bruttna hanymor, ee yura mountko htimortko yoh tnehmohat. \v 22 Mount yoh tnehhato nd yoh tnehmo yuhatn wuhtiyakmort Bro Nkifrarhu Yafothat ganyom mmkrs kanjo yak nhombranehato fawihnamot. Be nd ganyom mmkrs yawihnamotn yimar mirhumot. Tfit yura mountko wom tngt wanymort. Nd tngt kfo hany memot, “Ni nanhu yone. Nanhu marbit korhwot ninn. Hifa hti yindhorwann.” \s1 Jisasrhu nkifram toh hnamo yimaroh yufam \r (Matyu 1.1-17) \p \v 23 Jisas Bro Nkifrarhu hingrneft rihingrnakmohat bi 30 gunyjimetrn, Bro Nkifrarhu hingrneft rihingrnakmort. Nd yonr niamo yuhat myak hikakmohat wom yimam duka memom, “Ka Josefrn yifemmorr nd yon Jisasr.” Asot nd duge katfonyuk yifemrhu nkifra yuhat inji: Josefrhu yifemr Helir. \v 24 Helirhu yifemr Matatr. Matatrhu yifemr Lifair. Lifairhu yifemr Melkir. Melkirhu yifemr Janair. Janairhu yifemr Josefr. \v 25 Tfit Josefrhu yifemr Matatiasr. Matatiasrhu yifemr Amosr. Amosrhu yifemr Nahumr. Nahumrhu yifemr Eslir. Eslirhu yifemr Nagair. \v 26 Nagairhu yifemr Meatr. Meatrhu yifemr Matatias. Matatiasrhu yifemr Semenr. Semenrhu yifemr Josekr. Josekrhu yifemr Jodar. \v 27 Jodarhu yifemr Joananr. Joananrhu yifemr Resar. Resarhu yifemr Serubaberr. Serubaberrhu yifemr Sealtierr. Sealtierrhu yifemr Nerir. \v 28 Nerirhu yifemr Melkir. Melkirhu yifemr Adir. Adirhu yifemr Kosamr. Kosamrhu yifemr Elmadamr. Elmadamrhu yifemr Err. \v 29 Errhu yifemr Josuar. Josuarhu yifemr Elieser. Elieserhu yifemr Jorimr. Jorimrhu yifemr Matatr. Matatrhu yifemr Lifair. \v 30 Lifairhu yifemr Simeonr. Simeonrhu yifemr Judar. Judarhu yifemr Josefr. Josefrhu yifemr Jonamr. Jonamrhu yifemr Eliakimr. \v 31 Eliakimrhu yifemr Melear. Melearhu yifemr Menar. Menarhu yifemr Matatar. Matatarhu yifemr Netanr. Netanrhu yifemr Defitr. \v 32 Defitrhu yifemr Jesir. Jesirhu yifemr Obetr. Obetrhu yifemr Boasr. Boasrhu yifemr Salmonr. Salmonrhu yifemr Nasonr. \v 33 Nasonrhu yifemr Aminadafr. Aminadafrhu yifemr Atminr. Atminrhu yifemr Arnir. Arnirhu yifemr Hesronr. Hesronrhu yifemr Peresr. Peresrhu yifemr Judar. \v 34 Judarhu yifemr Jekofr. Jekofrhu yifemr Aisakr. Aisakrhu yifemr Abrahamr. Abrahamrhu yifemr Terar. Terarhu yifemr Nahorr. \v 35 Nahorrhu yifemr Serukr. Serukrhu yifemr Reur. Reurhu yifemr Pelekr. Pelekrhu yifemr Eber. Eberrhu yifemr Selar. \v 36 Selarhu yifemr Kenanr. Kenanrhu yifemr Apaksatr. Apaksatrhu yifemr Semr. Semrhu yifemr Noar. Noarhu yifemr Lamekr. \v 37 Lamekrhu yifemr Metuselar. Metuselarhu yifemr Enokr. Enokrhu yifemr Jaretr. Jaretrhu yifemr Mahalalerr. Mahalalerrhu yifemr Kenanr. \v 38 Kenanrhu yifemr Inosr. Inosrhu yifemr Setr. Setrhu yifemr Adamr. Adamrhu yifemr Bro Nkifrar. Tom inji Jisasrhu nkifraroh yufam. \c 4 \s1 Satanr Jisas kfo nhebehmo yuhat \r (Matyu 4.1-11 yo Mak 1.12-13) \p \v 1 Jisasr tek Jodent htanymohat, bi Bro Nkifrarhu Yafothat thu nhombrayetrn, to be nd Yafothatn yak hatoh hanymottr, yimor yima toh duha tkit furatn. \v 2 Jisasr 40 yiham nd tkitt tohhato Satanr niahato kfo nhebehmourr. \p Nd ror tohmo yiham nhai nuwa yarmor. \v 3 Tu wuroh yiharn bi yatinoh namborhohetrn, nd Satanr tfit mfnahhato kfo memorr, “Ni Bro Nkifrarhu yonn rhu thombat, ndar tahis wakfokahtnt, bret nuwat kekutraht.” \p \v 4 Tfit Jisasr kfo memorr, “Bro NKifrarhu gonborngt kfo kangt, ‘Nhai wom yimar nuwarpat yehato toh wonakrmor.’” \p \v 5 Inji kfomotrr, tfit yaknimorr hamuhmorr yura kminysofmn. Yura mhatohhato fak nuhasmorr ndar bbinysofthu kmi kmim. \v 6 Kfo memorr, “Nda bbinysoft nann tohukatohwant. Fitoh yimar he yibonkfot kfiwa, nd yimarn kahuka. \v 7 Ndnatn kanga akfoyann, ni hikrahna, be ninn nda bbinysoft tohukatohrahnt.” \v 8 Jisasr sinyahato kfo wok memorr, “Bro gonborngt kfo kangt, ‘Bro Nkifrarpar hikkfot. Rorrpar tor tu Nkifra mifr. Rorrparhu hingrneft yakitohkfot.’” \p \v 9 Inji nna pthanihato tfit nd Satanr yaknimorr, hanymorr Jerusalemko yorhwa temperrhu mingiahurhu bikatitn. Yura mhatohmorrn, kfo memorr, “Ni Bro Nkifrarhu yonn rhu thombat, watuhatoknikahnn, bbinysoft wamitohwonn. \v 10 Bro gonborngt kfo kangt, ‘Ni tuhatokni thombat Bro Nkifrarhu mounmotm kforuhatrm, wuyakitohak hanyrahmn. \v 11 Rroh tirmn mirhuniruhann, nhai tahimpno mita wokruhatnm ninhu wuram.’” \v 12 Jisasr tfit kfo wok memorr, “Bro gonborngt kfo kangt, ‘Mirahn Bro Nkifrar be yuwi awastiwonanr.’” \p \v 13 Be nd Satanr womhtet womhtet nefm nhombra nhombratihato be afo htanymorr. \ms1 Jisasr Galiliko yihato rihingrnakmohat Bro Nkifrarhu Yafothathu bbukeftpno rihingrnakmor \mr (Sapta 4.14—9.50) \s1 Jisasr Galilit rihingrnakmo yuhat \r (Matyu 4.12-17 yo Mak 1.14-15) \p \v 14 Be Jisasr tfit yimor Galiliko. Bro Nkifrarhu Yafothathu bbukeft be hatoh twanho hanymort. Jisasrhu mrokfot Galilikorhof kmi kmim ptha habrimotrm, yimam wany bugamomt. \v 15 Judaroh rhu rifinyuk rmontn yihato mrokfom pthamoatrm, bok met yindarim ror pthayuk mrokfom wany yindhormoumm. \s1 Nasaret thofm Jisasr mong trohmo yuhat \r (Matyu 13.55-58 yo Mak 6.1-6) \p \v 16 Jisasr tur toh warhomo kmi Nasarethu rifinyuk rmont rhu krna Sabat yihar fknenimohat yiha yiha fkneni hakumoa yuhatn hikmorn fknenimor. Fknenimorn, Bro Nkifrarhu mrokfom ptha yibonetrn, be yau yaknihato rim tohmor mrokfo pthayuk tkittn. \v 17 Rim tohmotr, profet Aisaiar wandfamo mrokfom hemomr. Mrokfefm yakrir hmbreyetmn, to be yak nyimbusakak hanyhato wom mrokfom mihtimorm. Nd mrokfom inji kfomom: \v 18 “Nann Bro Nkifrar bi fak htamora wuska duha yimami maruha duha yimaroh hifa dborioh mrokfothu kfo nuhasneft. Ndnatn Bro Nkifrarhu Yafothat nann thu nawohmot. Bi kfo memora, ‘Waikahnn, mrokfot waptha wamitwa, “Niko kalabus tohyukko tmifko wafnahniko. Niko nyinga kunyjetko tfit wayukatohko. Niko yimam yak bebhato yima yuhenm gumuha muhthunitwako, yima yuhum amirhutwamko.” \v 19 Yo Bror kfo tkruraf memora, “Wakfo nuhas wamitwanm, asor bi rroh yak marnya yihar bi.” ’” \p \v 20 Jisasr nd gonborngthu mrokfom ptha buganimormn, tfit yakrirakmortn, tu kunys tohyuk yimarn rihihato warhumor. Btn nd kunys rhuyuk yimaroh nyingam be rorparn kukatohmoum. \p \v 21 Jisasr rhuhato nd kunys rhuyuk yimam kfo memorm, “Nda niko wanu mrokfot to bi asot bi arihatn nd neft htitwokom bi mfrfnah hanitt.” \v 22 Jisasr inji kfomotr, nd yimam wanyhato duka memom, “Ndar yimarhu mrokfom hifa hifa ptha hik bohik marnyewurm mrokfom. Ka nhai Josefrhu yonr rhukahr?” \p \v 23 Jisasr memorm, “Na kfo mifwanko, mirahkma, ‘Ni doktaye ninhu dbohneft tunn wayak thunt. Ni Kaperneamt tohhato namo nefm kanjo nda tunhu kmi mnat tohwohat inji wana.’” \v 24 Kfo memorm, “Na kfo mifwanko, nhai wom profetr turhu kmi mna thofm yak miyakhato ror pthayuk mrokfom wany yakio wonakrmomr. Nhai. \v 25 Iraijarhu tndht wadukakomt. Iraijar tohmo yiha Isrerko husfirpa gunyjimmi 6-pela yamm bro yinr tohmor. Bro yinr tohmotr, yewurit noh witamot. Noh witamott, yatinoht tohmoum. \v 26 Nd yiharn bok met dhirm Isrerko yatinoht tohhato nakumoum, ‘Iraijaye, wania, wahti dukannom, nom yorhwa krho nmbuhat.’ To nhai, Bro Nkifrar nhai marimorr, ‘Rompno waiswa.’ Nhai. Tfit nndoh wom Saidonkorhof kmi Sarefathu met dhirtpno yak hatohafo-motrr, rotpno yihato htimort rothu krhopam. \v 27 Yo womt dukakfot. Siriakorhof yima Nemanrhu hun mimbrt yak marnyamo nmbuhat, ndt nhaf inji rhumot. Iraisar profet hingrneft tohmohat nd tuha Isrerthu hun mimbretm nhai marimor, ‘Yak marnyaruhanm.’ Nhai. Tfit nndo wom kmi Siriakorhof yima Nemanrn Iraijar yimorn, fak marnyamorr.” \p \v 28 Nd kunys rhuyuk yimam Jisasr pthamo mrokfom wanyhato namburmom. \v 29 Namburhato Jisasr yaknihato nd taun Nasaret tahiye gna habriyettn, to be briahako fak hfnahnimomr. Briahako hfnahnihato nd taun Nasarett yura wom kmi mfhat ruhettn, to be Jisasr yaknimomr, kmi yengongko mihatohhato memom, “Atashotafkahtnomr, amisuhr.” \v 30 To nhai, nd yimaroh rifiny buharn yau inyar fnahhato yimor. \s1 Jisasr kmi yarh fknayet yimar yak marnyamo yuhat \r (Mak 1.21-28) \p \v 31 Jisasr yimorn, tfit Galiliko yorhwa kmi Kaperneamtn tfi mifnahmor. Ndha mifnahhato ndkorhof rhu rifinyuk rmontn rhu krna Sabat yiham fknemoarn, Bro Nkifrarhu mrokfom kfo nuhas bonuhasmourm. \v 32 Jisasr pthamoa mrokfom tu hifa ptha yembindtmoatrm, yimam nd ror pthayuk mrokfom wanyhato bok dukefm yakhato duka memom, “Barenko, ndar yimar pthiwa mrokfom hifa ptha yembindt marnyewurm.” \v 33 Nd Judaroh rhu rifinyuk rmontn rhumor kmi yarh fknayet yimar. Nd yimar sinyahato tau nakuyafhato kfo hutt memor, \v 34 “Nasaret thof Jisase! Ni asha niaronn, nome finji naruhannom? Nmoh yak batit niaro? Hti nhtiwann ni Bro Nkifrar yak htamo yimaye.” \p \v 35 Jisasr sinyahato nd kmi yarhr kfo hutt memorr, “Ni nd kmi yarhe, tmifn tngt wayoukihkahnt, nd yimar wathu troh tanynr.” Be thu troh tanymotrr, nd yimar suh hasomor. \v 36 Yimam nd Jisasr namo neft htihato wutthamom. Memom, “Bar yimako, nd yimar pthe mrokfote tamoh bbukettn nd kmi yarhr wanyhato nd yimar thu troh tanyrr?” \v 37 Be nd Jisasr nayuk nefm yimam htihato kmi kmi nnakfo nuhashi hanymom. \s1 Jisasr Pitarhu matohemt yak marnyamo yuhat \r (Matyu 8.14-15 yo Mak 1.29-31) \p \v 38 Jisasr Judaroh rhu rifinyuk rmont htanyhato tfit yimor Saimonrhu kunysn. Saimonrhu matohemt kkah dbohnettn, nd kunys rhumot. Jisasr nd kunys yimotr, kfo memomr, “Nd mett wayak marnyant.” \v 39 Jisasr nd mett hwemo tiktpno rim tohhato nd metthu dbohneft htihato kfo nambur-motr, nd dbohneft thu troh tanymott. Be nd mett yudbat marnyani hanyhato yeshrim hta mskahemotm. \s1 Jisasr bok met yindarim yak marnyamo yuhat \r (Matyu 8.16-17 yo Mak 1.32-34) \p \v 40 Marr bi yohni hanyetrn, fitoh yimaroh yimatm womhtet womhtet dbohnefm yak hanyetm hne hna hanymomm Jisasrpno. Jisasrpno hnamoatmm, tir htaf hanymoatrm, marnyani hanymoum. \v 41 Nd kmi yarhm fknayetm marnyani hanymoum. Nd yimam fknemoa kmi yarhm tau yakhany, tau yakhany, thu troh tany hanymoumm. Thu troh tanymoahat kfo tany hany memoum, “Ni tu Bro Nkifrarhu yone!” Nd kmi yarhm bi hti nhta memom, “Ndr yimaroh hbhakyuk yima Kraiser.” Ndnatn Jisasr inji wanyhato nd kmi yarhm kfo gadiyaf hanymoatrm, nhai tfit pthani hanyrmoam. \s1 Judiaroh rifinyuk rmonm Jisasr yihato mrokfom kfo ptha htfasmo yuhat \r (Mak 1.35-39) \p \v 42 Tfit dbha ksfutn nd kmit htanymortn, yimor wom yima toh duha tkittn. Yimotr, yimam hambro hambro be wuroh natn mhtimomrn, kfo memomr, “Tamohmpno htanywannom? Nom wofnkahnom ninhu nmoh htanyneft.” \v 43 Jisasr inji wanyhato kfo memorm, “Nann Bro Nkifrarhu kingdomkfothu gutnius mrokfot kmi kmim yi htfashato kfo nuhas htfaskfot. Nd hingrnefthu hingrna neftn Bro Nkifrar kfo tkrurafmora.” \v 44 To be ndnettn Jisasr nhai tuharpa ptha hasormoar. Judiaroh kmi kmiroh rhu rifinyuk rmonm yihato Bro Nkifrarhu mrokfot ptha htfasmoatrt, wanymoumt. \c 5 \s1 Jisasr yakmo barkof hingrnanho yimam \r (Matyu 4.18-22 yo Mak 1.16-20) \p \v 1 Wom yihar Jisasr Genesaret bari thmbt tohhato Bro Nkifrarhu mrokfefm ptha hasomotr, bok yimam brbo brbo hany yukukaknihato memoum, “Awanynom ror pthiwa mrokfom.” \v 2 Jisasr tohhato htimorf wom hus mmbrf yura nungutn teh hatonatamomfn, yimam nd mmbr tikatm rugim, ndm thu kibofsamoum. \v 3 Jisasr nd mmbrf htihato wom mmbrt mikmbremor. Nd ror mikmbremot Saimonrhut mikmbremor. Mikmbrehato Saimonr memorr, “Watakiowafokahnn, mmbrt wuri kkof arim hirt.” Be nd mmbrt wuri kkof rim hahirmottr, Jisasr nd mmbrtn rhuhato Bro Nkifrarhu mrokfefm kfo ptha nuhasmourm nd yima rifhur. \p \v 4 Ptha buganimorn, Jisasr kfo memorr Saimonr, “Wayangonikahnn, mmbrt tek dany yuhat arim hirkahtt, nini ninpno yira yak htfasyuk yimako rugim wayafhokahkomn, yiram watuhaktwako.” \v 5 Saimonr watohhato kfo memorr, “Bro yimaye, hrek yifungr nhombra nhombra nfha titawonom, nhai wom yirenr yakrfonom. Nhai mrokfom, ninhu tngtpno tfit afo rugim yafho thuwonrahnomm.” \v 6 Rugim yafho thuhato tfit memom, “Wayaknomm,” rugim be tu yoh tmbrakfot inji namom. Yirat nhai be ffhirmhato yakrmom. \v 7 Be wayak nhombratihato tfit nd wom mmbrt hiryukm tire hungasakhato memomm, “Waniako.” Be niamotm, rpat nd hus mmbrfn mano mano tohhato wateh sohakmomm nd yira rugim. Btn nd rugiroh yiram yakhany, yakhany, nd hus mmbrf be yoh yifkfot inji namof. \v 8 Saimon Pitar inji htihato Jisasrhu wurampno yihom suhhato kfo memorr, “O Broye! Be tmifn wahtanykahna, wanju. Na fasoh nef nayet yimaya.” \v 9 Rori nd mmbrf rhuyuk yimam nd yonmari yirat htihato memom, “Barenko! Nome ndar yirate finji yurhtes?” \v 10 Saimonrhu yarmotemrof Sebedirhu yonf, Jems Jonrof, rof to inji nhaf nd yirat htihato mrokfo kfo duhatf rhumof. Jisasr Saimonr kfo memorr, “Ayanhowahn. Kto ni to inji nd yiram yek kanjo yimam inji yakrahnm.” \v 11 Be nd mmbrf rim tatrnahato nd tamoh tamoh wuskar htanymomrn, Jisasr tfit mhikakni twanhomom. \s1 Jisasr yak marnyamo lepra dbohneft yaket yimar \r (Matyu 8.1-4 yo Mak 1.40-45) \p \v 12 Jisasr wom kmit tohetrn, wom lepra dbohneft yaket yimar niahato Jisasrhu wurampno msuhhato mkfo memorr, “Broye, ndar na hatohwa dbohneft yak thurahnt, to be thu troh tanyrahta.” \v 13 Jisasr inji wanyhato nd leprayet yimarn tirt rihtahato kfo memor, “Uwa, na yibonwa.” Inji kfoni hanyhato nd dbohneft kfo memort, “Wathu trohnr.” Inji kfomotr, nd dbohneft yudbat thu trohmotr. \v 14 Thu troh tanymottr, Jisasr nnhuhato kfo memorr, “Ni nda dbohneft thu troh tanyhat, mirahn tfit womm akfo nuhasanm. Mosesrhu boririfhut yak hikkfot. Yimam lepra dbohneft yaketm marnyanimoahat inji namoum. Nd hun gifam prisrpno myak nuhasnimoamn, tarioh mthamoum. Nd tarioh mtha yiharn prism ndt htihato kfo memoum, ‘Nd yimarhu dbohneft bi thu troh tanymotr.’ Ni nd yuhat yak hikkfot.” \v 15 To nhai, nd Jisasr hingrnamo hingrnefthu mrokfot nhai tfit wom kafrohrmot. Bok tng rihar rhu fnahmott, bok yimam wanyhato niamom, memom, “Yiruhanomn, ror pthayuk mrokfefm wanyhato dbohnefm yak thurahrnom.” \v 16 To nhai, yima duha tkitt yimoarn, kfo bruttnamour. \s1 Jisasr tir wura minysafet yimar yak marnyamo yuhat \r (Matyu 9.1-8 yo Mak 2.1-12) \p \v 17 Wom yiha Jisasr wom kunysn rhumor. Nd kunys rhumotr, yimam nd kunysn rifinymotm, Bro Nkifrarhu mrokfom kfo nuhas bonuhasmorm. Nd yima rifiny buharn wom Farisimi boririfhuthu tisam rpat nia rifinymom. Bok kmi kmim rhuyuk Farisimi boririfhuthu tisam niamom, womm Galilikorhofm, womm Judiakorhofm, yo womm Jerusalemkorhofm. Nd yihart yimaroh yak marnyayuk bbukeft Jisasr thu nhombramotr. \v 18 Wom yimar tir wura behohetr to bi wom yimamn kroketr hne hnamomr. Nd yimarhu wuram bi noh minysaf bugamomr. Memom, “Hiyau hafkne-nikahnomr, Jisasrpno brbo rim htarahnomr.” \v 19 To nhai, hanyuk yihotat bok yimam rifinyhato toh dbu hmbriyafmotmt, be nhombratihato tfit yura kuny mingiahuko yak tmbrafomomt, nd yimar yura mingiahu yuhat hamuhmomrn, yura mingiahu yuhatn yuht kroketr mano mano mtitofm ttafhato thu nyusakaf hanymomrn, tfit yiro kuny yurukko tohyukmn yakmomrn, Jisasrpno rim htamomr. \v 20 Nd yimar hany rim htamohat rroh dukefm duka memom, “Jisasr yima yak marnyetr. Nda minysafet yimar ror kforahr be marnyanirahr. Nhai tfit nd minysaf rifhut rhuruhattr.” Be Jisasr rroh yima yuhum inji htihato kfo memorr nd yimar, “Yinowe, ninhu fasoh nefm bi fak tuhahuyann.” \v 21 Nkifra boririfhuthu tisami Farisim Jisasr pthamo tngt wanyhato tum rinahti nahtihato kfo memom, “Nd yimare, kangr Bro Nkifrarhu tkitt ayaka. Nhai wom yima furarn yimaroh fasoh nefm yak thukfot. Bro Nkifrarpar yimaroh fasoh nefm kak thuworm.” \v 22 Nd yimaroh yima yuhum inji dukamohat Jisasr bi htimorm. Htihato kfo memorm, “Tamohmpno inji riduka adukiwako? \v 23 Kangko finji akfoyane? Kangko akfo amiyanr, ‘Ninhu fasoh fasoh nefm bi fak tuhahuyann?’ O kangko akfo amiya, ‘Wasinya wayauyakni?’ \v 24 Na, Bro Najoma, yimaroh fasoh fasoh nefroh yak thu yafothat Bro Nkifrar bi hemora. Afo asomif wom neft yak nuhasrhotanko, duka mirahko nd yimar bro yufeter.” Inji kfoni hanyhato nd tir wura minysafetr kfo memorr, “Na kfiwann, wasinyakahnn krokt wayaknikahnt tunhu kunyko wain.” \v 25 Be inji kfomotrr, tuha nd yima rifinyrhu nyingahato wasinya-morn, nd tur hwemo krokt yakmortn, be Bro Nkifrarhu yindhorefrparpno yimor kunyko. \v 26 Nd yima rifhur nd kunys tohmor, Jisasr namo neft htihato be tuha tir pinyafm youtahato tohmom. Kfo memom, “Hrek be tu womhtet neft htitawonom.” Inji dukahato tuha Bro Nkifrar kfo yindhor boyindhormomr. \s1 Jisasr Lifair naku yakmo yuhat \r (Matyu 9.9-13 yo Mak 2.13-17) \p \v 27 Nd neft htinimomt, tfit kto Jisasr fnahnihato takis maruharoh yakyuk yimar turhu takis marut tuyuk kunyent rhu hasetrn yihom htimorr. Nd yimarhu yufat Lifair. Ror yihom htihato kfo memorr, “Wania wahikna.” \v 28 Lifair wanyhato be nd tamoh tamoh wuskam htanymormn, hikakni twanhomorr. \p \v 29 Kto Lifair turhu kunysn yemro burwat yak htatamortn, Jisasr naku yakmorr. Jisasr yihato nd yemro burwat rhu famoft. Nd wom wom yimam yo tu nd rpahtet hingrnafat tohyukm rpat fenyhomomf nd yemro burwat. \v 30 Farisimi boririfhuthu tisam htihato Jisasrhu disaiperm kfo nambur memomm, “Tamohmpno nd takis yekwa yimami nd ufasoh nefm nayet yimam rpat rhuhato nuwa ye mskewako?” \v 31 Jisasr inji wanyhato kfo memorm, “Yima furam nhai be yi furakahm hunkotharpno. Nhai. Dbohnet yimarpam kitwom hunkotharpno. \v 32 Na nhai dborioh yimaroh dukeftn niarmoya. Nhai. Na fasoh fasoh nefm nayet yimaroh dukeftn niamoya. Memoya, fasoh fasoh nefm nayet yimampno yirhoyann, kforhotanm, nd rroh fasoh nefm yafhorahmm.” \s1 Nuwa kur nefthu ttiwon nmbuhat \r (Matyu 9.14-17 yo Mak 2.18-22) \p \v 33 Wom yimam Jisasr kfo memomr, “Jon Baftaisrhu uhik ahik htfasyuk yimam Bro Nkifrarhu kfo bruttna yihar brio nuwa kurhato kfo bruttnewum. Yo Farisiroh uhik ahik htfasyuk yimam, rom nhaf inji na bugewum. To ninhu disaipermne tamohmpno nuwa ye hanitam nd kfo bruttna yihar?” \v 34 Jisasr kfo memorm, “Wom yimar wom mett yakrahr, rorhu yimatm nhai bi nuwa ye kafhokahmr ror afo rompno yuhre rhu mska inji na thombat. Nhai. \v 35 To tfit kto yak hambrafruhamr, ee bt rorhu yimatm nuwa kurhato rhurahm. \p \v 36 Nhai wom yimam muhet yatk hmbreshat tfit wom nfri hmbresharhu mkum yakhato nahu hmbrikahmt. Nhai. Nd yatk hmbreshat tfit wom nfri hmbresharhu puk mku yak hanyhato yakhato nahu hmbrirahnt, nd yatk hmbreshat nhai hifa htiruhatnt. Faso hti bebrahnt. Yo nhaf nd dborioh nfri hmbreshar nd puk tmbho botmbho neftpno muh bomuh tiketr rhurahr. Nhai hifa hti yindhorruhatnr. \v 37 Yo nhai yimam nfri wain bupam yakhato yatk meme tha kpmn tas hmbrikahmm. Nfri wain bupam yakhato yatk meme tha kpmn tas hmbreneft nd nfri wain bupam rikur prhoruhamn nd yatk meme tha kpt frtfohhato wain bupam mitoh bugarahm. \v 38 Ndnettn nfri wain bupam tu nfri meme tha kpe tas hmbrihato be nhai kpm yoh tfoh inji nakfot. \v 39 Yo yimar yatk wain bupa fut wofnetr nhai tfit wofnkahr nfri wain bupa futneft. Yatk wain bupa fut wofnetr kangr, ‘Yatk wain bupam hifa.’” \c 6 \s1 Rhu krna Sabat yiharhu mrokfot \r (Matyu 12.1-8 yo Mak 2.23-28) \p \v 1 Wom rhu krna Sabat yihar Jisasri turhu disaipermpno wit swirr yihato yau nanyor hanyhato nd wit shuroh wit dmm yak tmbhak hanymoamm, tire tire yak rir tfka botfkamoamm, krm misuhmoatm, ki hanymoumm. \v 2 Farisim inji htihato kfo memom, “Tamohmpno inji neko? Bro Nkifrarhu thfa mntwat inji kfiwut, rhu krna Sabat yiha nhai ndpa ndpam yak tmbhakkfot.”\f + \fr 6:2 \ft (6.2) Judaroh nkifra boririfhut, bi nkifram myakitoh fnahmot, kfo memoum, bro rhu krna Sabat yihar nhai wom tamoh hingrnefenm hingrnakfot. Kfo memoum, nd yihar nhai wom tamoh yeshrim yakkfot. Nhai. Nkifra gonborngt htikfot Kisim Bek 34.21. Farisim memom, nd thfa mntwat kfoyuk mrokfotn hanyjbornamom.\f* \v 3 Jisasr inji wanyhato kfo memorm, “Nikone Defitri wom yimam yatinoht rhu hasohato nkifra temperr rim htayet nuwa rikat rim yakhato yamo nmbuhathu tndhte, ka htitkomt o nhai? \v 4 Defitr to Bro Nkifrarhu temperr fknenihato nuwa rikat bi Bro Nkifrarhu yufatpno rim htayukt rimakmortn, briahako turhu yaunho habriyuk yimampno rim htahato famomt. Nuwa rikat bi Nkifrarhu yufatpno rim htayukt nhai be wom yima furam ye wonakrmomt. Tu prisrpam fiyakmomt. \v 5 Wawanyko, na nikmoh Bro Najomann nd rhu krna yihar kakitohwanr. Nd yihar kanga finji anaya, nhai tfit wom yima furar kfo htakfot.” Ndnatn nd Jisasrom namo neft nhai fasoh neft narmom. \s1 Rhu krna Sabat yiha yak marnyamo tir gram tip behohetrhu mrokfot \r (Matyu 12.9-14 yo Mak 3.1-6) \p \v 6 Tfit wom rhu krna Sabat yiharn Jisasr Judaroh wom rhu rifinyuk rmont yihato Bro Nkifrarhu mrokfom ptha nuhasmorm. Nd rifinymo kunysn wom tir gram tip behohetr rhumor. Mano tir mifkorhof tir gram tipt yak wok tkittn mnoh minysafakmotr. Tir pinyafm kfe mngomotmr, be nhai thu susnarmoarm, be inji hoketm rhumoum. \v 7 Rom nd Farisimi boririfhuthu tisam, rom bi niamom. Niamomn, nd yima rifinyrn bi mfknemomn, tohhato memoum, “Jisasr nayuk tamoh nefm na thombat afo hti hikrahnomr. Hti hikhato kfo hndhnarahnomr.” Ndnetmn rhuhato memom, “Afo htirahnom dbohnet yimam rhu krna Sabat yiha yak marnyarahrme nhai.” \v 8 Nd yimaroh yima yuhum inji dukamohat, Jisasr bi htingotmorm. Htihato nd tir gram tip behohetr kfo memorr, “Buha yima rifiny buharn wasinya watohetohn.” \v 9 Be nd yimar sinya tohmotr, Jisasr kfo ttiwon memorm, “Niko finji dukiwako? Rhu krna Sabat yiha yimaroh yak marnyanefte, Bro Nkifrarhu boririfhut finji kfiwat? Rhu krna Sabat yihare hifa nefm nakfot o fasoh nefm nakfot? Yimam yak marnyakfot o yimam waskfot?” \v 10 Nd rifinymo yimam yukatoh nhombra buganimormn, nd yimar kfo memorr, “Tirt wathu susnant.” Be nd yimar tirt thu susnamort. Tirt thu susnahato marnyanimotr. \p \v 11 Inji htihato masat namburhato tum rinakfo nakfo memom, “Nda yimare finji naruhanomr?” \s1 Jisasr yakmo barkof 12-pela aposerm \r (Matyu 10.1-4 yo Mak 3.13-19) \p \v 12 Kto wom yifungr Jisasr kfo bruttna nfhamor yura kminysoftn. \v 13 Kfo bruttna nfhahato dbharn nd rorhu disaiperm naku yakmorm. Naku yakhato niamotm, 12-pela kforpat fakmor. Yakhato kfo memorm, “Niko bi nanhu sioskfothu kasinya htfas-yukeko, bi nanhu aposereko.” \p \v 14 Rroh womr Saimonr, (kto tu Jisasrn nfri Pita yufat hmbremorr), yo womr Saimonrhu nmem Andrur \v 15 yo womm Jemsr, Jonr, Filifr, Bartolomyur, Matyur, Tomasr, yo Alfiusrhu yon Jemsr, yo Saimonr, wom yufat Selotr, \v 16 yo womr Jemsrhu yon Judasr, yo wurohr Judas Iskariotr. Tor nd Judas Iskariotrn hndhnamorr Jisasr. \s1 Jisasr bok yimam yak marnyamo yuhat \r (Matyu 4.24-25 yo Mak 3.7-12) \p \v 17 Jisasr yimam yaknimorn, tfit rpat fawihnamom. Yawihnehato tuha kmi kurhtn tfit nd wom yak troh tanymo yimampno tfit afo mirifinymom. Rifiny hasetmn bok yimam nd Judia-korhofm, Jerusalemkorhofm, Saidonti Tairkorhof tek afsor thmbm toh hanyukm, rpat met yindariyett nia mirifinyaknamom. \v 18 Memom, “Ai arifinykahnomn, Jisasrhu mrokfefm wanyhato yo nmoh tamoh tamoh dbohnefenm yak thu hirahrnom.” Ndhtet dukefetmn yimom. Nd kmi yarh fknayetm, rom yudbat marnyani hanymoum. \v 19 Nd yima yak marnyayuk yafothat tu Jisasrn hatohmourt. Ndnettn yimam ndt htihato memom, “Amyaktikahtnomr, rorhu yafothatn nieruhatn, yak marnyarahtnom.” \s1 Yindhor yihari nur yihar \r (Matyu 5.1-12) \p \v 20 Jisasr turhu disaiperm yukatoh hanyhato kfo memor, \q1 “Niko fitoh yimako tamoh tamohm yak nafwako, toh beb nmbuhat yi tohwako Bro Nkifrar hti hasiwurt niko tohwa toh nmbuhat. Rorhu kingdomkfot tohwoko. \q1 \v 21 Niko fitoh yimako arihat yatinoht tohwako Bro Nkifrar hti hasiwurt niko tohwa toh nmbuhat, kto ye furkihrahko. \q1 Niko yimako nur hasiwako, Bro Nkifrar hti hasiwurt niko tohwa toh nmbuhat, kto tfit ningirahko. \q1 \v 22 Kto tfit htirahmko Bro Najoma hikruhatko, hti sr thurahmko, kfo yiritirahmko, kfo tfar-rahmko, kfo mirahmko, ‘Ar nthonroh yonm.’ Inji inji kforahmko. \q2 To niko mirahko inji wanyhato tfit anambur kekutnom. Niko be yindhorkfot. Bro Nkifrar hti hasiwurt niko tohwa toh nmbuhat. \q1 \v 23 Nd neft nhai be nikomrpakompno rhuruhatt. Nhai. Nd neft bingot bi profetmpno riruhakmot. Kto nikmoh hifa rhu nmbuhat Bro Nkifrar hirahrkonko yura hefenrn. \q1 \v 24 To niko boknabok maruhetko tfit kfiwa. Wayeye! Hifa dborioh rhu nmbuhat bi arihatn htitwokomt. \q1 \v 25 Niko arihat ye furkihwako, duka yanuhaf hanykfot. Kto be yatinoht tfit tohrahko. \q1 Niko frohko arihat ninge yifa marnya bomarnyawako afo inji wanako. Kto tfit bu nyingam yoh dbottrahmko. \q1 \v 26 Yo womt duka yanuhaf hanykfot bingotrhof kfo hnu bohnuyet profetm namoa nefm. Rom namoa neft yimam hti-moammn, memoum ka tu neftn newum. Ndnatn kfo yindhor furamoumm. Ndnatn niko yimam kfo yindhor-womkone, mirahko ka dborioh yimanomn kfo yindhorwomnom.” \s1 Niyak marnya yuhat \r (Matyu 5.38-48) \p \v 27 “Niko frohko nanhu mrokfot wanukako kfiwanko. Wom yimar huttworn, ni tawo hifa yima yuhur hmbrekfot nd yimar. Yimar hti srthuworn, ni tawo yak marnya bomarnyakfot nd yimar. \v 28 Ni kfo beb bobebyuk yimar tfit ninn hifa kfo yima boyima marnyakfot. Nd yimam niko fasoh fasoh nefm nayukm niko tawo Bro Nkifrarpno kfo bruttna mekfot, ‘Nd na fasoh nefm newa yimam wayak marnyanm.’ Inji kfokfot. \v 29 Wom yimar nambur hnehato yengongfat frtatrn, tfit manoko mkukorhoft yak hta hekfot. O sakethat fak hrurekrn, to mirahn yirok hmbreyuk honathat ahakkrant. Rpat yak hrurak-hato hiyafkfot. \v 30 O wom yimar tamoh tamohm tndauworn, yakhato hekfot. O wom yimar tamohm fahunr, ni tfit me juha, ‘O na nd yiha nd yimar fahuyanr nd shrm. Tawo ahira.’ Inji kfo duha. \v 31 Kangn, womm ayak marnyamane, barkofpam afo ninn sinyahato womr yak marnyakfot. \p \v 32 Tawo tawo hifa yima yuhum nahmbritarpako niyak marnyiwakomn, to tfit tamohmpno yamukako, ‘Bro Nkifrar akfo yindhorrnom?’ Nhai. Nd niyak marnya nmbuham nd fasoh nefm nayet yimam, rom nhaf newumm. \v 33 Yo nd nikompno niyak marnyiwarpam yamukako, ‘Tawo ayak marnyanom.’ Tamohmpno yamukako, ‘Bro Nkifrar akfo yindhorrnom?’ Fasoh nefm net yimam nd nefm rom nhaf newum. \v 34 Wom maruham hiyafhato dbima tndauneft, ndt nhai tu dborioh neft. To inji naruhakomn, frohm hti yindhorruhamko? Nd fasoh nefm net yimam inji newum. Yimam tamohm hiyafhato tfit kto kangm, ‘Nom niko yahuhat nd shrm tawo wahekmnom ndm.’ \v 35 Nikompno nakfo huttyuk yimam hifa yima yuhur htakfot. Hifa hifa yak marnya bomarnyakfot. Womm tamohm fahukomm, tfit kfo me juha, ‘Na ni yahuhat nd shrm tawo wahina.’ Nd na kfiwa tu hifa dborioh nef yuhat yak hikrahko. Kto be Bro Nkifrar hirahrko hifa rhu nmbuhat. Tu yura myorhekwa Nkifrarhu yonko rhurahko. To mirahko ka Bro Nkifrar nhai yuhuwafkahrm nd kfo yindhor duhatm yo nd fasoh nefetm. Nhai. Ror yuhuwafworm. \v 36 Nikmoh Bro Yifemr yima yuhuwafwa kanjo inji wayuhuwafkomm womm.” \s1 Mirahko wom akfo amanyomm, “O ni ndhtet yimaye.” \r (Matyu 7.1-5) \p \v 37 Jisasr tfit wom mrokfot kfo memor, “Mirahko womroh nefm hti nhta yak nhtahato rroh nefm frhik bohikhenomm. Inji narahko, tngo Bro Nkifrar inji narahrko. Mirahko womm nayuk nefm htihato ayuta amenomm, ndr nder, o ndr nd nayet yimayer. Inji narahko, tngo Bro Nkifrar inji narahrko. Mirahko wom womroh nefm ayakitoh hanynomm. Yafhorahkomm, tngo Bro Nkifrar niko nayuk nefm yafhorahrm. \v 38 Womm tamoh tamoh hirahkomm, tngo Bro Nkifrar mikahtr tawo ahiyanko htirahko wuss tamoht mano mano nieraht. Yimam mfro mfro thu brurrahkomm, tngo to inji Bro Nkifrar mfro mfro thu brurrahrko.” \p \v 39 Inji kfonihato wom mrokfot kfo nhombra memor, “Wom yimar nyinga kunyjetr nhai tfit yihato wom nyinga kunyjetr yak nuhas hanykfot yiyuk yuhat. Inji naneft ka be hus bugaf yau mmo hanyhato bandrongfa muhmn myahot bani rpat dmetf yohnirahf. \v 40 Nhai wom yonr yuhre wandfa kunys toh hanyetr rorhu dukefm bmbri wandfafarhum kanjo rhukahmr. Nhai. Ror nd yonr afo skur hany bi skur bugahato fekrt safekfot, ee btn rorhu safekfot tisarhut kanjo korht. \p \v 41-42 Tamohmpno ni womnhu nyingatikt thu kasi rafoyuk yonmari doh mkut yaktafo duha tfit yamuka womrhu nyingam rhuyuk krpum ayak thuhiyanr? Be tunhu nefm kak wuna bowunewun. Afo ninhu nyingatikt thu rafoyuk doh mkut yak rihtafhato ee yukatoh marnya hanyruhann, btn womrhu nyingam rhuyuk krpum yak thuhirahnr.” \s1 Miyukmthu mrokfot \r (Matyu 7.16-20 yo 12.33-35) \p \v 43 “Hifa sinya warho marnyet mis nhai tfit fasoh yukha behohm hirkahmt. Fasoh sinya warho marnya duha mis nhaf inji buga, nhai tfit hifa yukham hirkahmt. \v 44 Yimam yukhamn hti nhtewum. Yukham hifayem kangm ee nd mis tu hifa dborioh miyet. Yukham fasohem, kangm o nd mis fasohet. Yimam fik yukha yakneft nhai yiro higef bufuyet tkitrohm yakkahm. Yo wain mtithu yukha yakneft nhaf nhai nd higef bufuyet tkitrohm yakkahm. \v 45 Yimar, tu hifa dborioh yima rifuhetr, tu hifa mrokfo rifhur, tu hifa dborioh nefm mfrfnahnewumr. Fasoh yima yuhetr fasoh fasoh nefm mfrfnahnewumr. Yima yuhur rhuyuk tamoh tamoh mrokfo rifhur tfit tngtn ptha nriyafwotm.” \s1 Hus kanjohot kunyf \r (Matyu 7.24-27) \p \v 46 “Tamohmpno naku kfo yamukako Broye! Broye! Na inji nakutahat to btn wakhikkomt nanhu mrokfot. To tamohmpno yak hik duha yitakomt. \v 47 Fitoh yimar nanhu mrokfom wanyhato yak hikwa nmbuhat, afo kfo nhombraruhanko. \v 48 Nd nanhu mrokfom wany yakiowet yimar, tu hifa duka tungunet yimam kanjo rorhu kuny hingrneft, muhm tou hauhnihato yiro tahi siktpno rahu pokm simene simenim hmbriyafhato be nd simen tahimn hatohkfot rahum. Nhai ninor ba inji nakfot. Hnut wuhnu sinyaneft nhai nd kunyr tadboutakhato suhkfot. Bi nd yonmari simen tahi sikt hatohet kunyr to finji kanjo suhkfot. \v 49 Tfit nd wom yimar, nanhu mrokfom wanyhato yak hik duhatr, nd yimar akfonom yima dukef duhat yimam kanjo rorhu kunys be inji yak brurtahato, hnut nianeft nhai nd kunys toh bmtakfot. Be yudbat hnu buyeft yihom tadboutaknehato tadbombra tubatunikfot.” \c 7 \s1 Amiroh keptenrhu hingrna yimar dbohnamotr Jisasr yak marnyamo yuhat \r (Matyu 8.5-13) \p \v 1 Jisasr ndharhof met yindarim mrokfom kfo ptha dbruf tany buga hehato tfit yimor Kaperneamko. \v 2 Ndharhof amiroh keptenrhu hingrna yimar dbohneft yakhato be tu bi brboht rhumot nohneft. Nd amiroh keptenr be tu marbitn htamourr nd rorhu hingrna yimar. \v 3 Ndnatn Jisasrhu nia mrokfot wanyhato wom Judaroh bro yufet yimam kutewumm “eldam,” rom tkrurafmor Jisasrhu mihtiyakhato rorhu hingrna yimarhu yak marnyaneft. \v 4-5 Nd yimam yimomn, Jisasr mkfo naku memomr, “Nd yimar tu dborioh yimayer. Nom Judanom hifa kak marnyewurnom. Rorn nd nmoh rhu rifinyuk rmont hingrnamort. Ndnatn waniakahnn, rorhu hingrna yimar wayak marnyatwanr.” \p \v 6 Be yihom kfakmotmr yimor. Jisasr bi brbo toh hanyetrn, nd amiroh keptenr turhu wom yimatm tkruraf memorm, “Wakfo rafotwakomr, mirahr nanhu kunys aneya. Na nhai dborioh yimayann nanhu kunys nieruhar. \v 7 Yo nhaf na rorpno yinyeft na nhai tu hifa dborioh yimayann yirhoya brbo rorpno. Be inji nndo tohhato be akfokahtr, nanhu hingrna yimar marnyanirahr. \v 8 Nanhu toh nmbuhat to inji buga. Na to wom bro yufetrhu yinhitn tohwa. Rorn tamoh tamoh hingrnefm kahukra. Soldiam nanhu yinhit tohwom fitoh yimar kfo kanganr, ‘Wania,’ nd yimar niewur. Kfo kanganr, ‘Wanju,’ nd yimar kitr. O nanhu hingrna yimar tamoh hingrnefm kfiwanr, nd hingrnefm hingrnewurm. Ndnatn na kanga be inji nndo tohhato akfokahtr, nanhu hingrna yimar marnyanirahr.” \p \v 9 Jisasr nd yimarhu mrokfefm wanyhato tuha mrokfo duhatr rhumor. Tfit kekutnihato nd ror hik hanymo yimam kfo memorm, “Barenko, nd yimar nndo wom kmi thofer. Rorhu nkifrar nndohr. Nd mrokfot kfiwatr, nanhu yima yuhur duka kanga, Isrerkort nhai wom yimar htikahanr o wanykahanr kfo mekahra, ‘Be inji nndo tohhato wakfokahtn dbohnet yimar marnyanirahr.’ Nhai. Nhai ndhtet duket yimar htikaha.” \v 10 Be nd yimam nd amiroh keptenr kfo tkrurafmom tfit kunyko yihato mhtimomr nd keptenrhu hingrna yimar bi marnyaniyetrn. \s1 Kmi Nenthu noheh yimar Jisasr yak kasinyamo yuhat \p \v 11 Tfit hwe nfha nd wom yiharn wom kmit kutewumt Naint ndko yimor. Nhaf nd rorhu disaipermi nd wom womt rpat yimom. \v 12 Yimomn, yuhre memom, “Ka kmi yifhatikt yau hafknenirahnomt”, asha htiyak hanymomm yima gur hanur hnamohat. Nd nohmo yimar wom met dhirthu rpa mif yonr nohemort. Be nd met dhirthu yonr nohmotr, nd kmithu met yindarim hanynhohato memom, “Yopnhorahnomt.” \v 13 Bror nd met dhirt htihato yuhuwafmort. Hti yuhuwafhato kfo memort, “Inji anurwahn.” \v 14 Inji kfonitart, yau yaknihato nd yima gu krokt rim tayoutitrt. Be tfit nd yima gu krokt tita hanyukm afo yihom tohtewum. Yihom toh tewatm, Jisasr kfo kangr, “Na kfiwann nda yima damiage wasinya.” \v 15 Inji kfomotr, be nd bi nohet yima damiagr myenyjwohato mrokfo pthamor. Be Jisasr yaknimorrn, nd yonr mmemtpno rim kfo memor, “Asor bi tfit ninhu yonr.” \v 16 Be yimam nd noheh yimar yak kasinyamo yuhat htihato nhai yima yuhetm rhurmom. Bro yanuheft fakmotm. Yanuheft yakmottm, tfit Bro Nkifrar naku kfo yindhormomko. Kfo memom, “Bro profetr bi niaror. Bro Nkifrar turhu yon kunys miyak htiyakneft bi niaror.” \v 17 Be nd Jisasr noheh yimar yak kasinyamo yuhathu mrokfot nhai wom brbo warhu hasormot. Ur Juda tkit tkitm ur fitoh fitoh tkitm, wany bugamomt Jisasrhu noheh yimarhu kasinya nmbuhat. \s1 Jonr turhu uhik ahik htfasyuk yimaf kfo tkrurafhato Jisasrpno yimo yuhat \r (Matyu 11.2-19) \p \v 18 Jonrhu uhik ahik htfasyukm nd Jisasr namo neft wanyhato Jonr kfo nuhas bonuhasmomr. \v 19 Jonr wanyhato turhu uhik ahik htfasyuk hus yimaf naku yakhato kfaf memorf, “Brorpno waifn. Waikahfnn, wattiwon wamitwafnr, ‘Ni aso nd nom toh gari hasiwa yima o tor yuhre niewur?’” \v 20 Be nd hus yimaf yimofn, Jisasrpno mfnahhato mkfo memofr, “Jonr famurno, ‘Wattiwon wamitwafnre, “Ni aso nd nom gari hasiwa yima o tor yuhre niewur?” ’” \p \v 21 Nd yihart rof mifnahmohat bok met yindarim womhtet dbohnefetm Jisasr fak marnya hasomor. Bok yimam kmi yarh fknayetm fak marnyamourm, yo nyinga kunyjetm fak marnyamourm. \v 22 To be ndnettn rof mikfo ttiwonmohat tfit kfaf memorf, “Tfit waikahfnn, Jonr wakfo nuhastwafnr nd nifn hrek htitawo nefm yo wanuka mrokfom. Wakfo nuhastwafnr nd nyinga kunyjetm marnyani yuhat yo wura bebetm marnyani yuhat nd mimbr yaketm marnyani yuhat yo yimbhindang kihmniyetm marnyani yuhat, noheh yimam myenyjwo yuhat yo nd fasoh knbokroh rirhuyuk yimam Bro Nkifrarhu tu mrokfo mifm wanuka yuhat. Nd ndm wakfo nuhas bonuhastwafnr. \v 23 Yo wakfo wamitwafnr, yimam Bro Nkifrar hik hanyhato tfit na niwa nefm mhti yakhato nhai suhkahm, nd yimam ayindhortwam.” \p \v 24 Be nd yimaf yimof. Yimotf, rofhu mongkorn met yindarim Jonrhu hingrnafathu mrokfom kfo ttiwonmorm. Kfo memorm, “Niko Jonrhu htit yimohat yima toh duha tkitt, tamohm memoko ai ahtinom? Ka memoko yimar mrokfom rim kfota mkfotetr ai ahtinom? \v 25 O be nd hifa hifa wondh wuska hmbreyet yimar memoko ai ahtinom? Nd yimam hifa hifa wondh wuskam hmbreyetm, ndhtet yimam kingroh kuny kmifam tohwa yimayem. \v 26 To nikome tamohroh htit yimoko? Profetrhu htit yimoko? Akfoyanko. Ror tu profeter. Bingotroh profetroh hingrneft nhai rorhu hingrneft kanjo rhukaht. Nhai. \v 27 Tor nd yima Jonrn Bro Nkifrarhu rfa borngt kfo memot, ‘Wawanyko Bro Nkifrarhu mrokfefthu kfo nuhas hanyuk yimar tohak hanyrahrko. Rorn yihotar mngon hanyrahrr.’ \v 28 Na kfiwanko, Jonrhu yufat be tu broyet, nhai wom yimar Jonrhu yufat kanjo rhukaht. To tfit kfiwanko, fitoh yimarn tu Bro Nkifrarhu kingdomkfotn ftohr, tor nd yimarn tu bro yufa mift yakrahr.” \p \v 29 Nd met yindarimi takis marut yakyuk yimam bi Jonrpno baftais yaketmn tfit Jisasr nd mrokfom kfo pthamohat rom sinyahato kfo memom, “Bro Nkifrarhu mrokfot tu fipayetet.” \v 30 To tfit Farisimi boririfhuthu tisamn nhai wany yindhorrmomt. Hany jbornamomt Jonr pthamo mrokfot yo nhai wofnrmom Jonrhu rroh baftaisneft. \p \v 31 Jisasr tfit pthahato kfo memor, “Ar yiharhof yimam tamoh shrmn akfo nhombrayanm? Finji kanjo yorhwam? \v 32 Yon mumenm maket swirm o wumt swirm rhuhato nnakfo nnakfiwa kanjo nnakfiwuko. Womm rirhuhato womm rikfo mirahmm, ‘Nom tuhan yindarif niyak tatrutwa yiha wumtwa musikkfot wumtnomt, niko nhai grharfoko. Nur windohm mayi nmbuhampno rpat windohnomm, niko nhai nurrfoko.’ Inji yon mumenm kanjo nnakfo nnakfiwuko. \v 33 Jon baftaisr niamohat, ror nhai nuwa ya bupa yarmor. Ndtn niko hti kfo memoko, ‘O Jonr fasoh kmi yarhm fknemomr. Nhai nuwa bupa yekahr.’ Inji kfomokomr. \v 34 Tfit ar yihat na nikmoh tu Bro Najema niamohat, bupa nuwa yewota, tfit ndt htihato tfit kfo kangko, ‘Wahtiko nd yimar nuwa yemungrofoter yo spaket drinkfot masat hmbritarn spakwor. Yo takis yekwa yimami fasoh nefm niwa yimampno nabnot habriwor.’ Inji inji kfiwukma. \v 35 Bro Nkifrarhu duka tungunefrn tamoh tamoh nefm mhfnahnewatrm, nd tkittn yimam htihato kfo kangm yafotheter nd rorhu dukefr.” \s1 Fasoh nefm nayet mett niahato Jisasrhu wuram kahpaye yuk kifsamo yuhat \p \v 36 Farisir yihato Jisasr kfo memorr, “Krif waniakahnn nanhu kunysn nuwa yerahno.” To be Jisasr nd Farisirhu kunys yihato nuwa famor. \v 37 To nd kmitn wom fasoh nefm nayet mett tohmout. Ndha tohettn, wanymot Jisasr nd Farisirhu kunyshu nia nuwa ye nmbuhat. Rot inji wanyhato fakmot tahiye hingrnayet wel knt. Yakhato yimot nd Jisasr rhumo kunysn. \v 38 Rot nd mett yimotn, Jisasrpno mtohmot. Mtohhato nurmout. Nurhato nd rothu nur nyingaroh bupam yima Jisasrhu wuramn mitohmoum. Mitohmotm, tfit yimathu tmarifaye trk domtmoutm. Inji na hanymotn, yimarhu wurat rithu kiyakmotrn, frhaddohato nd rot hanymo welpaye wuram fuk wunamotr. \p \v 39 Nd Jisasr naku yakmo Farisir inji htihato be yima yuhurn duka memor, “Ndar yimar tu profet mifr arhur, to bi hti nhtarfort nd mett ror tir htewat. Ndt nhai tu dborioh mett tir htakahtr, fasoh fasoh nefm nayet metet.” \p \v 40 Jisasr inji wanyhato kfo memorr, “Saimon, na wom mrokfeft ninpno afo kforhota wawanyswa.” Saimon memor, “Yinowe injuwe, waptha.” \p \v 41 Jisasr kfo memorr, “Wom hus yimaf wom yimarpno maruha fakmof. Memof, ‘Kto tfit maruhetenone hirahnomn.’ Wom yimarn 100 kinakfot fakmor. Womrn 10 kinakfot fakmor. \v 42 Be tfit kto nhai womr niahato nd rof yaknimo maruham tfit hermofr. Be nd maru tikat yimar garitihato nhai tfit marimor, ‘Tfit wompam naku tndau hatohruha.’ Be duka mumafmorf. To ni Saimonn waduka nd hus yimaf. Frohrn yirforn nd yimar namo dborioh neft kfo yindorrforr? Nd bro marufa yakmorn o habhi marufa yakmo yimarn?” \p \v 43 Saimonr memor, “Na kanga nd bro marufa yakmo yimarn yihato kfo yindhorrforr.” Jisasr memorr, “Uwa hifa kfiwun.” \p \v 44 Jisasr kekutnihato mett htihato Saimonr kfo memorr, “Htitwont ndar mett? Na ninhu kunys niehat, nhai bupam yakrfonn, wuram yuk kifsarfona. Nhai. Wahti ndar mettn, niesn rothu nur bu nyingaye fuk kifsetm nanhu wuram, yo rothu tmarshu tmarifaye trk domttm. \v 45 Yo na ninhu kunys nia yarim rhuhat ni nhai rithu kiyakhato frhaddorfona. Nhai. Ndar mett niahato nanhu wuram yakhato frhadditm. \v 46 Ni nhai welpaye yukrfont nanhu mfhat. Ndar mettn niahato nanhu wuram welpaye fuk wunita. \v 47 Ndnatn na kifwann, nd mett namo boknabok fasoh fasoh nefm bi fak thu ahuyant bi. Ndnatn na masat yuhu mongisa. Nd yimar habhi nefenm yak thu hayetr, be inji tefinano yuhu mongiwora.” \v 48 Be nd mett Jisasr kfo memort, “Ninhu fasoh fasoh nefm bi fak tuhahuyann.” \v 49 Be nd rpa tebort rhu hasoyuk yimam tum rinakfo nakfo memom, “Ndre tamohtet yimarn, yimaroh fasoh fasoh nefm yak tuhahukarm?” \v 50 Nd mett Jisasr kfo memort, “Ni Bro Nkifrar yak hikwa nmbuhatn fak marnyern. Hifa yindhor yima yuhurpno wanju.” \c 8 \s1 Jisasr yaunhomo metm \p \v 1 Kto tfit nd wom yiharn Jisasr sinyanihato yi htfasmor kmi kmi. Yi habrihato kfo nuhas bonuhas habrimorm Bro Nkifrarhu kingdomkfot. Nd 12-pela yimam rorpno yau habrimoam rpat yimom. \v 2 Yo nd metm bi barkof Jisasr tohhato rroh dbohnefmi rroh kmi yarhm yak thu hemom, rom rpat Jisasr hik hanymom. Nd metmpno yimo wom metthu yufat, Mariat, Makdala efkfott. Nd mett rot tohmohat 7-pela kmi yarhm fknemotmt, Jisasr fak thumorm. \v 3 Yo Herotrhu kuny kmifat tohukatohyuk yima Susarhu met Joanati Susanat yo wom metm rpat hik hanymomr. Nd metmn hik hanyhato tamoh tamohm romn hti duka hanymoumm. Yeshri nd ndm rroh maruhaye wiknahato he bmta hanymoumm. Yo hweyuk tkitm nhaf romn wiknamoatm hwemoum. \s1 Yewuri tpim dborhiwa tkitm \r (Matyu 13.1-9 yo Mak 4.1-9) \p \v 4 Wom yiha kmi kmirhof yimam mano mano rifiny hmbri yaknamomr Jisasr. Rifiny hmbri yak namotmr, wom kfo nhombra mrokfot kfomorm. Memorm, \v 5 “Wom yimar mswirt hingrnahato wit tpim yaknihato thu brur htfasmorm. Wom tpim yihota yau yuhat misuhmom. Kto yimam wiyau yauhato yahot turnamotmm, nungam niahato tout buganimomm. \v 6 Wom tpim misuh hanymoum tahi siket tkitmn. Kto dborhanihato memom ka nembfa thuhato sinyarahnom, to nhai, bbinysoft yiro bupa duhattn, be fftahato nohmom. \v 7 Womm hig suhmpno misuh hanyyukm rpat hig tofmpno sinyahato kihawot hmbriyaf-momm. \v 8 Wom tpim tu hifa dborioh bbinysoft misuh hanyukm, romn tu hifa sinya marnyahato 100 dmet 100 dmet hir hanymom rpa rpa yewuri fanm.” Nd kfo nhombra mrokfot kfonihato kfo memorm, “Yimbhin-dangeteko, ndar na kfiwa mrokfot wanykfot.” \s1 Jisasr kfomo kfo nhombra mrokforoh yimbu yuham \r (Matyu 13.10-17 yo Mak 4.10-12) \p \v 9 Nd kfo nhombra mrokfom turhu disaiperm wanyhato ttiwon memomr, “Nd kfo nhombra mrokforoh yimbu yuhame finji yorhwam?” \v 10 Jisasr kfo memorm, “Wanukko, yafuna mrokforoh yakyuk dukefr bi nikomn hemor. Bro Nkifrarhu kingdomkfothu kafrohet mrokfom be kfo nhombra kanjo ptharahm o mrokfom be yura yafunarahm, nikomn dukefm bi yakrahkomm. Wom yimam be kfo nhombra mrokforpam wanukm. Ndnettn tamohroh htineft nhai hti hikruhatmm. Mrokfo wanyneft rot nhaf inji wanyeft rot wanyrahm, tawo mrokfo yimbu yuhamn nhai wany hik marnyaruhatmm.” \s1 Yewuri tpiroh kfo nhombra mrokfothu yimbu yuhat \r (Matyu 13.18-23 yo Mak 4.13-20) \p \v 11 Jisasr kfo memorm, “Nd kfo nhombramo mrokfo yimbu yuhat inji korht: Nd yewuri tpim, Bro Nkifrarhu mrokfot kfo nhombramoya. \v 12 Nd na kfo nhombra memo yewuri tpim yima yau yuhat misuh hanyukm, nungam niahato toutnimom, ndm Satanr nunga hafise niahato yimaroh yima yuhum rhuyuk hifa dborioh mrokfom nia yak thuwa nmbuhat kfo nhombramoya. Satanr kangr Bro Nkifrar hikruhamn, hbhakrahrm. Ndnetrn kak thuworm tu hifa dborioh mrokfom. \v 13 Yo nd tahi sikm misuhhato sinya duha yewuri tpim, ndm kfo nhombramoya yimar Bro Nkifrarhu mrokfot yakitoh bmta duha yita nmbuhatn. Yimam afo barkofpam hifa yindhor nmbuhatpno Bro Nkifrarhu mrokfot mhik tefi yaknitmt, tfit tamoh nefm rinhebeh-efiwumm, to be ndha msuhhato myafho thunitmt dborioh mrokfot. \v 14 Yo nd yewuri tpim hig suhmn misuhwam, ndm kfo nhombramoya yimam Bro Nkifrarhu mrokfom wanyhato tfit myafho tuhefiwa nmbuhamn. Yimam mrokfom wanukamn, tfit ndar bbinysofthu dukefm kak wunefiwumt Bro Nkifrarhu mrokfeft. Womm tum hatohyuk krho nmbuhamn, ndmn be duka kinyaki hasiwum. Womm maruharoh dukefrpampno korh hasiwum. Womm hifa rhu nmbuharhu yaknefrpatn duka hasiwum. Nd nd dukefmn thu nhombranitatmm, Bro Nkifrarhu mrokfeft myafho thunitmt. \v 15 Nd hifa bbinysoft misuhhato sinya marnyamo yewuri tpim, kfo nhombramoya nd yimam mrokfom wany yakiohato yakitoh dbkafwa yimamn. Nd yimam tu hifa yima yuhet yimamn, rroh wiyauyau nmbuham hifa kau marnyewum.” \s1 Lamt yak nukayuket \r (Mak 4.21-25) \p \v 16 “Nhai wom yimar lamt yakhato yiro rohtn kafko hmbriyafkahrt o nhai wom yimar lamt yakhato yiro tik rfashitn hta hamongafkahrt. Nhai. Be inji dany yuhat htewatrt, rorhu kunys yarim fkninayuk yimam lamthu nukeft htitwomt. \v 17 Nd kfo nhombra mrokfothu yimbu yuhat inji kfiwut. Bro Nkifrar, rorhu kfo kafrohet mrokfeft kto be tafontn yak htarahrt. Nd tamoh tamohm Bro Nkifrar yak wuna bowuna hasiwam, kto be tafontn yak htaruhatrm yimam htirahmm. \p \v 18 Ndnettn wany marnyakfot. Frohr mrokfom wanyhato yima yuhurn hmbri hterm, nd yimar Bro Nkifrar tfit thu hmbrihirahrr. Nd yimar mrokfom wanyhato nhai yima yuhur htarform, nd tefi dukefenr rorhu yima yuhur rhuyukr tfit tu Bro Nkifrarn yak thurahrr.” \s1 Jisasrhu tu mmem nmemrom \r (Matyu 12.46-50 yo Mak 3.31-35) \p \v 19 Nd yiha Jisasrhu mmemti nmem najohfit niahato memom, “Jisasr ania ahtinom.” Niamomn, to be bok met yindarim rifinymotm nhai brbo yirmom Jisasrpno. \v 20 Wom yimar yihato Jisasr kfo memorr, “Ninhu mmemti nmem najohfit tom niem. Niemn, kangm ahtinomn.” \v 21 Jisasr inji wanyhato kfo memor, “Fitoh yimam Bro Nkifrarhu mrokfefm wanyhato yak hikwam, nd yimam nanhu mmemroyem yo nanhu nmemroyem.” \s1 Jisasr kfohato wifort minoh hmbremo yuhat \r (Matyu 8.23-27 na Mak 4.35-41) \p \v 22 Wom yiha Jisasri turhu disaipermpno mmbrtn mirhuhato Jisasr kfo memorm, “Barenko, na kanga tek barit ahir tmbhonikahnomn, mkuko ainyom.” Be inji kfohato yimom. \v 23 Tek yuhat hir hanyhato Jisasr hwemor. Ror hweyetrn, bro wifort sinyahato fryif hany titamotm. \v 24 Be nd disaiperm yihato Jisasr naku thuhato kfo memomr, “Broye, Broye nom bi wifort fryif boyifwotnom!” Be ror sinyahato nd wiforti nd bu rifhum sinyamom kfomotr, minoh hmbremom. \v 25 Nd wiforti bu rifhum yak nohnihato kfo memorm, “Tamohmpno yakrmitako? Nhai duka mekahko, ‘Rorpno kitwonom. Aduka yanho-wahnom?’” Rom inji wany yanhohato kfo memom, “Arre tamohtet yimarn be tnge pthitr wiforti bu rifhu sinyayukm wany yakiohato minoh hmbrenim?” \s1 Jisasr kmi yarh fknayet yimar yak marnyamo yuhat \r (Matyu 8.28-34 yo Mak 5.1-20) \p \v 26 Be rom hir hany hir hanymomn, Gerasat rifnahmom. \v 27 Nd kmit rifnahhato nd kmithu wom kmi yarh thu hamumet yimar niamor. Nd kmi yarhr thu hammomoatrr, to be sfnoh bubombrohr tohmour. Ror tohmoahat nhai yima kunym tohrmoar, be inji nd yima gum htamoa tahi bakuny mkumn toh htfasmour. \v 28 Be nd yimar Jisasr htiyakhato rorhu wurampno rim suhhato mtau ssiyakni memor, “Jisas yura myorhekwa Nkifrarhu Yone, ni finji newona? Mirahn krho nmbuhat ahiyanr.” \v 29 Jisasr bi kfo twanhomor nd yimar thu hammomoa kmi yarhrhu htanyeft nd yimar. Yiha yiha nd kmi yarhr tuhagrha mmomour nd yimar. Tuhagrhamoatrr, yimam to be rorn dukahato kukatoh hasomoum. Womnam sene ttaftamoumr, womnam tasomukr hanyhato kimoumr. To nhai, frtebikrnihato yimour. Womnam nd kmi yarhrn tuhafunanimoarr hanymourr wuri yima toh duha tkitmn. \p \v 30 Jisas kfo memorr, “Ninhu yufat wayutant.” Nd yimar bok kmi yarh rifhur fknemotmr to be kfo memor, “Rifuhetenom.” \v 31 Nd yimar fknehato tohmo kmi yarhm Jisasr kfo nakuhato kfo memoum, “Nom nhai wofnkahnom kmi yarhm mihmbrita muhrhu yinyeft. Nd muhr yiruhanomn, to finji tfit nieruhanom? Mirahn ndko akfo tkrurafanm. \p \v 32 Wahti, wusomio kmi yorgenrn foh rifhum. Be wakfafkahtnnom, nd fohmn fkneni hanyrahnom.” \v 33 Be Jisasr kfomotr nd kmi yarhm nd yimar thu troh tanyhato fohmn fkneni hanymom. Be fohmn fknenihato thu hafunanimotmm, nd fohm kmi kihahir yuhat mitarhotnihato tek baritn mitayif wurasoh bugamom. \p \v 34 Nd fohm hatohmo yimam inji htihato be tonayefrpar yakhato taunthu yimam kfo nuhas bonuhashato kmi kmi kfo nuhas fnahmomm rom htimo nefm. \v 35 Kmi kmim wanyhato yi hanyhato memom ahtinom. Rom yimomn, nd yimar kmi yarh htanyetr htimomr rmonthat tabhutahato tu hifa yima yuhu dukefrpno Jisasrhu wurampno rhu hasetrn. Rom be inji mhtihato be duka yanuhefrpno tohmom. \v 36 Jisasr nd kmi yarh fknayet yimar yak marnyamohat tuha tohyuk yimam hti hikmomr romn tfit kfo nuhas bonuhas hikmomm nd niamo yimam. \v 37 Be nd Gerasa thofm Jisasr namo nefm hti yakrmihato kfo memomr, “Ni be tmifn ndar kmit wahtanykahnt, wainy.” Be Jisasr mmbrtn mikmbrenihato tfit yimor. \v 38 Nd Jisasr kmi yarh yak thumo yimar tfit Jisasrpno yihato kfo ttiwon memorr, “Ahikann?” To nhai, Jisasr wanyhato kfo rafo tany memorr, \v 39 “Tuha kmitn warhu hasokahnn kmi thofm wakfo nuhas bonuhastwanm ni Bro Nkifrar yak marnyamo nmbuhat.” Be nd yimar wany yakiohato tuha turhu kmitn rhu hasohato turhu kmi thofm kfo nuhas bonuhasmorm Jisasr yak marnyamo nmbuhat. \s1 Jisasr Jairusrhu yonti yo dbottet mett yak marnyamo yuhat \r (Matyu 9.18-26 yo Mak 5.21-43) \p \v 40 Jisasr tfit manoh tek barithu kmi mkuko hir hayuknimohat nd tek bari mkukorhof yimam bi rhu gari hasetmn, to be Jisasr hti yakmohat be tir tir fakmomr. \v 41 Be yuhre mtoh tefi hanymor, wom yimar kutewumr Jairusr niamor. Nd yima Jairusr Judaroh rhu rifinyuk rmont tohukatohmour. Ror niahato Jisasrhu wurampno msuhhato mkfo memor, “Jisase, wania. Ainyo nanhu kunyko.” \v 42 Ror inji mkfomohat, rorhu 12 gunyjimet yont noh wururifhut yakmott inji mkfomor. Ror nhai bok yonm. Rorhut nd yon metrpat. \p Jisasr yimohat be bok met yindari rifhur hik hanymomrn be nahuta yaborr hanymom. \v 43 Nd yima rifiny buharn wom dbottet mett fau hanymot. Nd dbotteft 12-pela gunyjimm hatohmott. Bro hunkothampno yimout, to nhai yak marnyarmoamt. Be rroh wiknaneftpno yonmari marut tamoh tamoh shrt tubatu witamott. \v 44 Be Jisasrhu mongko yauyaknimotn, ror hmbreyuk hmbreshathu psift mfak tiwonafmot. Be inji namott, yudbat nd dbotteft teh tmbhakmott. \v 45 Jisasr yironafhato ttiwon memor, “Na frohr tayoutitawora?” Pitar memorr, “Ka yimam yau hanyhato mtayoutinimn.” \v 46 Jisasr memor, “Tu yima mifr tayoutira. Na tuka yironefiya yima yak marnyayuk yafothat yimar yak marnyehat.” \v 47 Tu nd mett duka memot, “To finji wom finji kafrohrhoya? Bi htitawora.” Be tuha mrokfo duha Jisasrhu wurampno rim suhmot. Rim suhhato tuha yima rifiny buharn kfo ptha nuhas bonuhas nriyafmotm nd rot Jisasr rim tayoutihato rothu dbotteft teh tmbhakmo yuhat. \v 48 Jisasr kfo memort, “O ar yone, nd ninhu dbotteft, nd hatoh hnamot, duka famu, ‘Ror rimaktirhota, be nd dbotteft teh tmbhakraht.’ Ndnettn ninhu dukef yuhatn nd dbotteft teh tmbhektn. Be hifa yindhor yima yuhurpno waikahnn, watohtwa.” \p \v 49 Jisasr yuhre nd mettpno nakfo nuhas hasiwume, asha nd Jairusrhu kuny shofr toni hnehato Jairusr yihom kfo kangrr, “Mirahn Bror ahany furayanr kunykort. Ninhu yont bi mfaknit.” \v 50 Jisasr nd mrokfot wanyhato, Jairusr kfo kangrr, “Ni bi mirahn ariduka yanuhaka. Ninhu bro dukeft waduka wame, ‘Nanhu yont tfit myenyjworaht.’ Be nd dukefrpat arhukahtn, be tfit marnyaniraht.” \v 51 Jisasr yimorn, Jairusrhu kunys mfnahhato fknenimohat nd wom womt kfo rafo tanymorm kunyrhu fknenineft. Pita, Jon, Jemsromrpampno, nd nohyuk yonthu yifammampno rhumomt nd yima gus rhumo rumt. \v 52 Yimam nd yima gus hanurmoatm Jisasr kfo memorm, “Anurwahko. Nd yont nhai nohrfot, be hwitwot!” \v 53 Jisasr inji kfomotr, nd met yindarim haningemomr. Rroh dukeft duka memom, “Bi nohett to finji wom finji sinyaruhat?” Ndnatn haningemomr. \v 54 Jisasr nd yonthu tirt yakitohhato yufat yutahato kfo naku memor, “Ar yone wasinya.” \v 55 Inji kfo nakumotr nd yonthu yafothat tfit mthu nawohhato sinyamot. Nd yont tfit myenyjwomott, kfo memorm, “Yeshrim wayak wahefnt.” \v 56 Yonthu yifammaf inji htihato be tuha yafotha duhatf tohmof. Jisasr kfo memorf, “You! Mirahfn akfo nuhas mif mifnomm nda nifnhu yont myenyjwi yuhat.” \s1 Jisasr 12-pela aposerroh hingrna yuham kfo hta bohta nuhasmo yuhat \r (Matyu 10.5-15 yo Mak 6.7-13) \c 9 \p \v 1 Jisasr turhu disaiperm kfakhato niamotm, tek yarh kmi yarh yak thuyuk yafothar hiyaf hanymorm. \v 2 Nd yafothar henyihato kfo memorm, “Wanjukahkomn, yimam wakfo wamitwakomm, ‘Bro Nkifrarhu kingdomkfotn tfit ndar bbinysoft rhuraht.’ Nd mrokfot kfo nuhas hi hanyhato yo tamoh dbohnet yimam htitwokomm, wayak marnya hanyswakomm.” \v 3 Rom sinyani yimohat memorm, “Yinyeft mirahko kio musm, hmbre wus yohm, nuwa nakupam, maruham, hmbresham ayakitohaknom. Be inji sfno yikfot. \v 4 Yihato wom kmit yak miyakhato, kunys fahumko, be nd kunyrpat toh tanyhato tfit sinyani yikfot. \v 5 O wom kmit o taunt yihato nhai kunym yak miyakhato niko hanyuk mrokfom nhai yindhorkahm wanyneft, nd kmit htanyhato fus wuram tuha nd kmitn frdbofta tanyhato htanykfot. Inji naruhatko, ndt htiruhamn, mirahm, ‘O nom yak miyak duha yitnomm inji nem.’” \v 6 Be inji kfo hta bohtafmotrm, yimom. Kmi kmi yihato Bro Nkifrarhu mrokfeft kfo nuhas hanyhato dbohnet yimam, kmi yarh fknayetm fak marnya habrimomm. \s1 Herotr Jisasr namoa nefm wanyhato bok dukefm fakmor \r (Matyu 14.1-2 yo Mak 6.14-16) \p \v 7 Galilikorhof kmim tohukatohmoa yima Herotr Jisasr namo nefm wany-hato bok dukefm fakmor. Womm yihato kfo memomr, “Nohmo Jon Baftaisr tfit mfnahmor.” \v 8 Womm yihato kfo memomr, “Ka Iraijayer.” Tfit womm yihato kfo memomr, “Ka bingot nkiframpno nohyuk profetr sinyamor.” \v 9 Inji mikfota mkfotamoatm, Herotr kfo memor, “Niko kfiwa Jonr to bi mfhat puk tmbhomoyanr. To nd yimar frohrn ndhtet ndhtet nefm newatrm mrokfefm wanukanomr. Afo yi htiruhanr.” \s1 5,000 yimam Jisasr yeshri hemo yuhat \r (Matyu 14.13-21 yo Mak 6.30-44 yo Jon 6.1-13) \p \v 10 Nd Jisasrhu yon kunyshu kasinya htfasyuk aposerm yi habrimomn, tfit niahato Jisasrpno mptha nuhas bonuhasmomr rom nahabrimo nefm. Be tfit romrpam Jisasr yaknimorn tfit wom kmit yimom. Nd rom yimo kmithu yufat Betsaidat. \v 11 Met yindarim wanymom Jisasrhu Betsaidathu yi nmbuhat. Wanyhato fau hik hanymomr. Jisasr hti yakhato memor, “O hifa nieko.” Yo Bro Nkifrarhu kingdom-kfothu mrokfot yakhato kfo nuhas bonuhasmorm. Ndm kfo nuhasni, yo nd yi hanyuk dbohnet yimam, dbohnefm fak thu hany hemorm. \v 12 Tu krifnanorn, disaiperm niahato Jisasr mkfo memomr, “Nom kangnom nd met yindarim be tmifm wakfo tkrurafkahtnm, natubatunim. Natubatunikahmn, hweyuk tkitm hambrokahmn, nuwa yemska rhurahm. To asha yorhwamn, fitoh yimam nuwami hweyuk tkitm yahukamm? Asha yima duha tkitt korhnom.” \v 13 Jisasr inji wanyhato kfo memorm, “To nikomn wahekomm yeshrim.” Tfit rom memom, “To nom href fitha yeshrim yakhato yahukanomm? Nome tirfa bret nuwami hus yiraf, injirpa kakitohwonom. E, be kangn maruhaye yeshrt wiknahato ndar yonmari yima rifhur ahenomm?” \v 14 Nd yihar 5,000 yimam rifinymom. \p Jisasr turhu disaiperm kfo memorm, “Nd yimam wakfokahtkomm fifti fifti inji arhu nhombra hanym. Wom tkittn wom fiftikfot rhukfot, tfit wom tkittn wom fiftikfot rhukfot. To be inji rhu nhombra hanykfot.” \v 15 Nd Jisasr kfomo yuhatn fak hta nhombramomm. \v 16 Rhu nhombramotm, Jisasr nd tirfa bret nuwami hus yiraf yakmorn, yura mountko yukatohhato kfo bruttnamor. Kfo bruttnanihato turhu disaiperm yak tifakhany hiyaf hanyhato kfo memorm, “Wahe nhombra htfas hanykomm.” \v 17 Nd he hanymo yeshrt nd yonmari yima rifhur yihany yi hanymomn, yatim furkihmomm. Yatim furkihmotmm, be nd yesmbhehm yak nhafohhato tfit 12-pela kpmn hmbre nhafohmomm. \s1 Pitar kfo nriyaf memor, “Jisasr nmoh minrfa hti yakyuker.” \r (Matyu 16.13-19 yo Mak 8.27-29) \p \v 18 Wom yiha Jisasr turpar Bro Nkifrarpno kfo bruttnamohat turhu disaiperm rom tom rhumom. Ruhetmn, kfo ttiwon memorm, “Nane, met yindarim finji dukewuma?” \v 19 Kfo memomr, “Womm kangmn Jon Baftaise. Womm kangmn Iraijaye. Womm kangmn wom nkifra profetr tfit sinyamor.” \v 20 Inji kfomotm, tfit ttiwon memorm, “To niko tuko finji yutewukma?” Pitar kfo memor, “Ni kangnomn nmoh hbhayeme, Bro Nkifrar kfo tkrurafmorn nmoh minrfa htiyakyukn.” \s1 Jisasr turhu nohhato sinya yuhat kfo nuhasmorm \r (Matyu 16.20-28 yo Mak 8.30—9.1) \p \v 21 Pitar inji kfomotr, Jisasr kfo nnhu memorm, “You! Mirahko wom yimampno nd ni kfi mrokfot akfo nuhas mifnomm. Be nikomrpakompno nd mrokfot ayohnes.” \v 22 Kfo memorm, “Na, Bro Najema, boknabok krhopam yakruha. Na Judaroh bro yimamn, prisroh bro yimamn, boririfhuthu tisamn, nd nd yimaroh tirmn hirruha. Nohrhoyann tfit husfirpehyuk marrn tfit sinyaruha. Na nhai tfit finji kfo finji kforhota. Na be yi nohnefrpat.” \p \v 23 Ndm kfonihato kfo memorm, “Wom yimar kangr, nann ahika, nd yimar mirahr tamoh tamoh nefm turhu duka fijo anaya. Ror be na yakitoh dbkafhato nd mano mano niayuk krho nmbuham rpa rpa yihar titahato toh bmtakfot. \v 24 Fitoh yimar turhu toh nmbuharpat dukahato nhai wofnkahr na hikhato krhopa yakneft, kto nd yimar be nhai hifa rhu nmbuhat yakruhatr. Fitoh yimar na dukahato bro krhopam yakhato ftohr, kto nd yimar hifa rhu nmbuhat yakrahr. \v 25 Wom yimar ndar bbinysofthu tamoh tamohrpar yakhato kto toh nkifrayuk toh nmbuhat nhai dukarfort, to nd ariha yekwa marut, wuskat, tamoh tamoht kto to finji hifa toh nkifra nmbuhat hiruhamr? \v 26 Frohr yak rihtefiwura yo nanhu mrokfeft yak rihtefiwurt, be nd yimar tawo na Bro Najema yak rihtafruhanr. Na nia thombat nani Bro Yifemre tu dborioh mounmotm, nmoh nukeftpno yawih-nehato yak rihtafruhanr. \v 27 Kfo mifwanko, nikmoh womm tafi noh duhatmn, htirahmt Bro Nkifrarhu kingdomkfot rhu thombat.” \s1 Jisasrhu thatipt fnhumo yuhat \r (Matyu 17.1-13 yo Mak 9.2-13) \p \v 28 Nd ror kfomo mrokfom kto 8-pela marm tohnihato ee Pitari Jonre yo Jemsr nd husfirpa yimam yaknihato kminysofko kfo bruttnat muhmom. \v 29 Muhhato Jisasr kfo bruttna hanymor, yimarhu nyingatikt fnhuyaknihato memom nndo yindeng nyisofr fnhutwor. Yimar hmbremo hmbresham rpat fnhu bugaknihato memom nndo bruwohmr katiwur. \v 30 Nd fnhuyeftpno asha Moses Iraijarof niahato Jisasrpno mitohhato napthamom. \v 31 Kfo nuhas bonuhas memofr, “Ni Jerusalemrn nohrahn. Bro Nkifrar bingot kfo htamo mrokfot ndha Jerusalemrn rhuraht.” \v 32 Pitari nd wom yimaf nyingam krkotakmotmm, memom, “Ahwinom.” To nhai, be nd Jisasr hatohmo funefti nd mitoh hmbremo yimaf htihato nhai marimom hwirahnom. \v 33 Nd yimaf Jisasrpno mitohmof, memof, ka Jisasr htanyhato ainyo. Pitar memorr, “Broye, nmoh asha tohneft hifa. Ka husfirpa kunyenm yimanom nhombra-hato singorahnom. Ninhu womt, Mosesrhu womt, yo Iraijarhu womt.” (Pitar inji kfomohat nhai tu hifa yima dukefrpno ptharmor. Be tngrpatn furamott nd mrokfot.) \p \v 34 Inji ptha hanyetrn, yudbat gribt wuyohninamotn thu kasi hmbriyafmotm. Gribt thu kasi hmbriyafmottm, disaiperm fakrmemom. \v 35 Nd gribpamn wom tngt wanymomt, kfo memot, “Nd yonr nanhu yoner. Nanhu yufatn tohwor. Ror pthayuk mrokfom wawany yakiotwakomm.” \v 36 Nd tngt inji pthanimott, kto htimomr Jisasr turpar toh hasomor. Be rom inji htihato nhai tfit wommpno yihato kfo nuhasrmomm nd rom htimo nefm. \s1 Jisasr yak marnyamo kmi yarhr hatohet yonr \r (Matyu 17.14-21 yo Mak 9.14-29) \p \v 37 Tfit nd wom yiharn Jisasrom yura kminysoft wuhtanyhato yohnemom. Rom yohnemohat yonmari yima rifhur Jisasrpno mnafuryakmom buha yihotatn. \v 38 Nd Jisasrpno mnafuryakmo yimaroh womr sinyahato Jisasr naku kfo memorr, “Broye, na kanga nanhu yonr wania wahtihina. Na nhai bok yonm. Nanhu yonr ndarrpar. \v 39 Mumoyeft kekwotr. Nd yarhr fkniyaknehato mmo rifhut yakakne thombat, yima yonr masat tau naku bonaku yaknitr. Tau naku yaknihato suhwor. Suhhato yebittaknihato tir wuram tubatuhato brukt brukt hatoh thombat kangm nndo foher. Nd mumeft hatoh hasiwartn, tfit thu troh tany shombat, be yimar kak tehtewur. \v 40 Ninhu disaipermpno kfo famuyanm, ‘Wayak thukomr yarhr.’ To nhai, fak thu titawomr.” \p \v 41 Jisasr nd mrokfot wanyhato kfo memorm, “Ye, aromenkono! Niko be tu nhai Bro Nkifrarpno nikmoh dukefm htakahkomm. Ar nohof nikompno ritohakhato nikmoh krhopam titahnamoyanm? Wahnanr nd ninhu yonr.” \v 42 Nd yimarhu yonr yuhre yau hnetrn, ka nd yarhrn thu mumak-nimotrr, nd yonenr suhhato yebittak-nimor. Jisasr inji htihato nd yarhr kfo nambur hikafmotrr nd yonr thu troh tanymorr. Thu troh tanymotrr, Jisas nd yonr yak marnyakhato tfit tu yifemrn hemor. \v 43 Met yindarim nd Jisasr nd mumet yonr yak marnyamo nmbuhat htiyafhato tu be mrokfo duhatm tohmom. \s1 Jisasr tfit wompam kfo pthamort turhu nohhato sinya yuhat \r (Matyu 17.22-23 yo Mak 9.30-32) \p Nd yimam Jisasr namo nefm htihato duka mmo hasetmn, Jisasr turhu disaiperm \v 44 kfo memorm, “Na kfoyuk mrokfot duka hanykfot. Ndar bbinysofthu yimam Bro Najomr yak hndhnarahmr yimampno.” \v 45 Jisasr inji kfomohat disaiperm nhai nd mrokfothu yimbu yuhat yakrmomt. Nd mrokfothu yimbu yuhat Bro Nkifrar rompno kafrohmort. Ndnettn rom nhai tawisafrmomt. Rom fanho-mom Jisasrhu tfit ttiwon hikneft. \s1 Frohr broyer? \r (Matyu 18.1-5 yo Mak 9.33-37) \p \v 46 Wom yiha Jisasrhu disaiperm tum rhuhato rinnakfo nakfomoum. Womr warhuhato memour, “Nann broruhanko.” Tfit womrn, “We, we nann broruhanko.” Tfit womr warhuhato memourr, “We, rorn.” Tfit womr warhuhato kfo memour, “We, we ror nhai, ndarrn brorahrnom.” Inji inji rinnakfo nakfomoum. \v 47 Jisasr bi htimorm rom inji rinnakfo nakfomoahat. Inji htihato wom yonenr yaknehato yarim hatohmorr. \v 48 Yarim hatohhato kfo memorm, “Fitoh yimar na hikhato na hikwa wom met yindarim yakhato kak marnyewurm, nda yonenr yakhato yak marnyiwa kanjo, nd yimar nann yakhato kak marnyewur. Na Bro Nkifrar kfo tkrurafmotra, niamoya. Ndnatn frohr na kak miyekwor, nd yimar Bro Nkifrar kak miyekwor. Fitoh yimar turhu yufat nhai yura htakahrt, nd yimarn bro yufat yakrahr.” \s1 Nompno nahti dbnot duha yimar nmoh yimater \r (Mak 9.38-40) \p \v 49 Jonr kfo memor, “Bro yimaye, wom yimar htimonomr ninhu yufat yuta nawohhato kmi yarhm yak thumoatrm kfo rafomonomr. Nd yimar nhai nom ni hik habriwa kanjo nd yimar inji hiknho habrikahrn. Ndnatn nd yimar ninhu yufat yuta nawohhato yarh fknayet yimam yak marnyamoahat, nom nhai yindhor-rmonom.” \v 50 Jisasr inji wanyhato kfo memorm, “Mirahko akfo rafonomr. Yimar nikompno nhai nahti dbnotkahr, nd yimar nikmoh yimater.” \ms1 Jisasr Jerusalemko yimohat turhu disaipermpno rpat yimom \mr (Sapta 9.51—19.28) \s1 Samaria thofm kfo kurmom Jisasrhu rroh kmithu yinyeft \p \v 51 Jisasrhu hefenrhu muh yihar bi brbohrn ndnatn Jisasr memor, “Jerusalemko yiruha.” \v 52 Inji dukahato wom yimam bi kfaf hanymotrm, bi mrokfot hany hanymomt. Nd yimam yimomn, Samariaroh kmitn yi memom, “Jisasr nierahr. Tkitt rorhu nia mhwenayukt wayak htata hitwakomr.” \v 53 Samaria thofmpno mpthamotm, Samaria thofm wanyhato kfo memom, “Nomi Judam nhai niyak marnyakahnom.” Ndnatn Samaria thofm nhai yak htata hermomr rorhu hweyuk tkitt. \v 54 Jisasrhu hus disaiper Jonri Pitar nd rom kfo rafomo mrokfot wanyhato kfo memofr, “Bro yimaye, no kangno akfokahtnom, kaht yura hefen yuhat yawihnekahtn, akandhitm ndar kmi thofm.” \v 55 Inji kfomotf, Jisasr kfo memorf, “Nifn inji kfo duha. Na Bro Najema nhai be yimaroh yafotharoh fasoh yak bebt niarmoya. Yafotharoh yak marnyat niamoya.” \v 56 Be inji kfonihato tfit wom kmit yimom. \s1 Jisasr hik yibonmo yimar \r (Matyu 8.19-22) \p \v 57 Yau hanyetmn, Jisasr wom yimar kfo memorr, “Ni fitoh fitoh tkitm yiyukm na hik htfasruhann.” \v 58 Jisasr inji wanyhato kfo memor, “Yifakor tohwa yaum tahi muhm hwitm, yo yafuna nungam wusm hwitm. Na Bro Najomrpaya nhai nanhu wom hweyuk tkitt.” \v 59 Jisasr kekutnihato wom yimar kfo memorr, “Ni wania nann wahikn.” Nd yimar memor, “Nanhu yifemr yinohtr, afo rorhu yopt yiruha.” \v 60 Inji kfomotr, Jisasr kfo memorr, “Noheh yimam, rom tum anayopm. Ni wania nann wahikkahnn, Bro Nkifrarhu kingdom-kfothu kfo nuhas mrokfot wania wakfo nuhas habriswanm kmi kmim.” \p \v 61 Tfit wom yimar ritohhato kfo memor, “Bro yimaye, na hik yibonwann. To kanga ka kfo yakiorfotn, afo yirfoyann, nanhu yimatm kfo wobuh tanyrfoyanm.” \v 62 Jisasr memorr, “Yimar Bro Nkifrarhu kingdomkfot toh yibonetr, nhai tfit mongkorhof tamoh tamoh nefm hti thu tany hanykfot o tfit dukakfot.” \s1 Jisasr kfo tkrurafmo wom 72 yimam \c 10 \p \v 1 Nd ror hik yibonmo yimampno napthanihato ee tfit Bror wom 72 yimam fakmor. Yakhato hus hus fak nhtamorm. Yak nhtahato hus hus nd ror yibonyuk kmim yi hanymomm. \v 2 Kfo memorm, “Boknabok rais suhm bi huktewamn, nhai bok yimam nd rais yukharoh yakyukm. Ndnatn nd mswir tikatr wakfo bruttnakahtko, wom yimam thu yuhurruhatrm, yi yakhirahmr nd rorhu rais swirthu rais hukham. \p \v 3 Nhai mrokfom, wanjuko! Yima dukefmpno waiswako. Sifsifm yifakorhof namburet yauroh rifiny buhar yita kanjo inji nd namburet yauroh rifiny buhar kitwoko. \v 4 Mirahko maru gegb yohenm, hmbre wus yohm o wom hona wuram ayakitohaknom. Be inji sfno yima furako yikfot. Mirahko wom yimampno aptha yifahta hanynomm. \v 5 Wom kmithu wom kunys kitwoko, barkofpam afo nd kuny shofm rim kfo yindhoraknikfot. Kfo yindhoraknihato kfo mekfot, ‘Bro Nkifrar nda kuny shofko ayak marnyarko!’ \v 6 Inji rim kfo yindhorak-niruhatko, hifa yima yuhet yimar nd kunys rhuneft, nd niko rim kfo yindhorak niyuk tngt to be nd yimarn riyaht. Nhai ndhtet yima yuhet yimar rhukahr, to be tfit tukompno nieraht nd niko tuyuk kfo yindhor tngt. \v 7 Wom kmit yifiko, mirahko kuny kuny awita fnahnom. Bi rpa kunys fekko, be nd kunyrpat tohhato tamoh tamoh yeshrim kahukmko, be yakhato yakfot. Niko Bro Nkifrarhu mrokfeft kfo nuhas habriwohat tawo ndmn yak yakfot. \p \v 8 Wom kmit yikomn, kunymn fak htemko, hifa, nhai mrokfom. Tamoh yeshrim nd kuny shofm hayukm, yak yakfot. \v 9 Tamoh tamoh dbohnefm nd kmi thofm korhwomm, yak marnyakfot. Kfo nuhas mekfot, ‘Bro Nkifrarhu kingdomkfot bi brbo hnewutko.’ \v 10 Wom kmit yikomn, nhai nd kmi thofm kunym yakrfomko, yihotat rim tohhato kfo mekfot, \v 11 ‘Ndar nikmoh kmithu bdrt nmoh wuram yarim yenym, tukmoh kmitn tfit kahot trk tanywonomm. To niko dukaf hanykfot. Bro Nkifrarhu kingdomkfot bi brbohwot. Rorhu yinhitn ndar bbinysoft tfit rhuraht. Ndnettn dukaf hanykfot.’ \v 12 Na kfo mifwanko, ndar kmit yakruha krho nmbuhat mirahko ka kuken krho nmbuhat yakraht. Sodomt yakmo krho nmbuhat be inji habhi krho nmbuhat fakmom. Tawo ndar kmitn be tu bro krho nmbuha mift yakrahm.” \s1 Bro Nkifrar yak hik duha kmi kmirhof yimam \r (Matyu 11.20-24) \p \v 13 “O ar Korasin thofenko, finji rhu bebhirhokma? Yo niko Betsaida thofenko, niko inji buga. Finji rhu bebhirhokma? Bro yuhuwaf nmbuhat korhtko. Bi wom yimar Tairti Saidont aikahrn mirakerkfot ahingrnart, na nikompno mirakerkfot hingrnamo kanjo, na kanga ka Tair thofmi Saidon thofm tum nayuk fasoh fasoh nefm hti bebhato bi bek tham nyuhunihato yuhun brasingt rhuhato yima yuhum bi yak kekutrmomm. \v 14 Kto ndar bbinysoft tohwa yimam newa nefm yak nhtaruha yiha, nd yiha nikmoh krho nmbuhat nhai Tairti Saidonthut kanjo yakruhattko. Nhai. Niko yakruha krho nmbuhat be tu bro krho nmbuha mift yakrahtko. \v 15 Yo niko Kaperneam thofko, kangko, ‘Ka yura mountko riyahnom?’ Nhai. Niko nndo helko riyahkonwe.” \p \v 16 Turhu disaiperm kfo memorm, “Niko pthayuk mrokfom yimam wanukwomme, nd yimam nanhu mrokfom wanukwom. Nikmoh pthayuk mrokfom nhai wanykahmme, nd yimam nann mong trohwom. Yimar na mong trohyukr, na kfo tkrurafyuk yimar mong trohwor.” \s1 Nd 72 yimam niamo yuhat \p \v 17 Nd 72 yimam yimom tfit bro yindhor nmbuhatpno tfit niamom. Niahato Jisasrpno mkfo memom, “Broye, nom ninhu yufat yuta nawoh-hato tek yarh kmi yarhm wany yakiomomm nmoh tngm.” \v 18 Jisasr wanyhato kfo memorm, “Na htimoyanr Satanr toh fnhur kanjo wufohninamor. \v 19 Wawanyko. Bro bbukeft bi he-moyanko. Nd bbinysofthu karoh-tknami yima waset nandomenm yahotrahkomm. Satanrhu nanyjar rifhut yiho hathurahkomt. Be nhai wom tamohm finji naruhatmko. \v 20 Inji bi htimokomn, to mirahko akfo amanyom, ‘Kmi yarhmi tek yarhm nmoh tngm fak hikm.’ Mirahko inji akfo yindhornom. Be Bro Nkifrar nikmoh yufam wandfamo nmbuhatn wakfo yindhortwako.” \s1 Jisasr Bro Nkifrar kfo yindhormo yuhat \r (Matyu 11.25-27 yo 13.16-17) \p \v 21 Jisasr nd 72 yimaroh mrokfom kfo yakio hanyetrn, Bro Nkifrarhu Yafothat bro yindhor nmbuhat hemotr. Nd Yafothathu yindhor nmbuhatpno Jisasr kfo memor, “Dajaye, ni nda mounti bbinysoft buriwa Nkifraye. Ni tu hifa dborioh neft namo. Nd nefm hifa nd bro duka tungunet yimampno yak kafrohmonmn, tfit habhi yonenmpno fak nriyafmonm. Ndnatn na kfo yindhorwann.” \v 22 “Nanhu Yifemr nanhu tirmn tamoh tamohm hta bugamorm. Nhai wom yimam nd rorhu Yonr hti nhtakahmr. Tu Yifem-rpar hti nhtewurr. Yo nhai wom yimam nd rorhu Yifemr hti nhtakahmr. Tu Yinemrpar hti nhtewurr. Yimam tu Yinem yonrn sinyahato turhu Yifemr yak nuhaswatrm, ndnatn hti nhtewumr rorhu Yifemr.” \p \v 23 Turhu disaiperrpampno rhu hasetrn, nhowi kfo memorm, “Yimam nd niko htiyuk tamoh tamohm bi htiyetmn, ayindhortwam. \v 24 Na kfo mifwanko, boknabok profetmi kingm nd niko htita shrm memoum, ‘Ahtinom,’ to nhai. Nhai nd shrm htirmoamm. Yo nd niko arihat wanuka mrokfeft memoum, ‘Awanynom’, to nhai. Nhai nd mrokfot wanyrmoamt.” \s1 Samaria thofr namo dborioh neft \p \v 25 Nkifra boririfhuthu tisar memor, “Jisasr afo attiwon wona.” Inji duketrn, ttiwon memorr, “Broye, na finji narhoyann, toh nkifrarhoya?” \v 26 Jisasr wanyhato ttiwon memorr, “To boririfhut finji kfiwat? To ni wanyshoft finji wanukwanm boririfhu mrokfom?” \v 27 Tfit rorn kfo memor, “‘Bror ninhu Nkifrayer, ndnatn ninhu yuhuwaf marbi bugam, ninhu yafothat, yo ninhu yima yuhu bugam be rorparn htakfot.’ yo, ‘Tunn yak marnyewa kanjo inji womm yak marnyakfot.’” \v 28 Jisasr inji wanyhato kfo memorr, “Nd ni pthi mrokfom be tu kfo mifn. Inji nahato toh nkifrarahn.” \p \v 29 Nd yimar memor, “Be tukanhu yufat ayak marnyaya.” Ndnatn inji ttiwonmorr Jisasr. Ttiwon memorr, “To nanhu yimatr froher?” \v 30 Jisasr wom tndh mrokfot kfo nuhas memorr, “Wom yimar Jerusalemt htanyhato memor, ‘Aiya Jerikoko.’ Yihotat yau hanyetrn, rikoh yimam toh rafakmomrn, tat noh bonohhato wuskam fak rhoptakni buga hemomr. Ror be tu gur yihotatn hwemor. \v 31 Be ror yihotat hwe hasetrn, wom prisr yau hnehato nd yimar yihom htihato manoh yuhat fau hhrifakmor. \v 32 Be nd prisr inji yihom hti marsisanehato yimor. Rorhu mongkorn Lifai frikefthu wom yimar niamor. Ror nhaf inji. Ror be nd yimar yihom htihato fau hhrifakmor. \p \v 33 Tfit rorhu mongkorn Samaria thofr niamor. Rorne nd yimar yihom hti yuhuwafmorr. \v 34 Yihom hti yuhuwafhato brbo nd yimarpno yihato nd yimarhu fhu yuruft wain bupami welpaye kifsamorrn, tawonmorr. Tawonnihato, you, yura nd ror yiyuk donkitn htahato hanymorr yimam yihom hwina mhwenewa kunysn. \v 35 Ndha hwe nfhahato nd wom dbharn nd kunys tohukatohyuk yimar hus kinakfot hehato kfo memorr, ‘Ndar yimar ninhu tirmn htanywanr. Ninn hatoh hasokahnr, tamoh tamohm yaknaftr fahunr, kto na nia thombat maruha hiruhann.’” \p \v 36 Nd yimarhu mrokfot kfonihato kfo ttiwon memorr, “Nd yihotat hwe hasoyuk yimar frohr rorhu yimat mifrn tohmor?” \v 37 Nd yimar kfo memor, “Yimar nd wom yihotat noh hasomo yimar yuhuwafhato yak marnyamo yimar.” Jisasr kfo memorr, “Ni waikahnn, nd yimar namo kanjo inji wanatwa.” \s1 Matati Mariat \p \v 38 Yau hanymomn, buha wom kmitn Jisasr ndha riwitamor. Wom mett, rothu yufat Matat, rotn yaknimotr, hanymotr rothu kunysn. \v 39 Nd Matathu kunysn mrokfom pthamoatr, Matathu nmem Mariat Jisasrhu wurampno rhuhato wany yakitohmoutr Jisasr pthamoahat. \v 40 Rot, Matat turpett yeshrim hta mskamout. Ndnatn Jisasrpno yimotn, kfo memotr, “Broye, nanhu nmemt httanysa turpata yeshrim hta mskiwa. Nhai duka mekahn turpatt hta mskewut? Wakfafkahtnt, ania ahingrnanhota.” \v 41 Inji mkfomott, Jisasr memort, “Mataye, ni bok dukefm yekwatmn, ninhu yima yuhur kangm bi kminysofem. \v 42 Ndhtet bok dukefm arhum. Rpa dborioh dukefrpar wayakn. Mariat ndhtet dborioh dukefrpar kangt ayaka. Nhai tfit womm kfo rafokfot. Nhai.” \s1 Kfo bruttnanef yuhat \r (Matyu 6.9-15 yo 7.7-11) \c 11 \p \v 1 Wom yiha Jisasr wom tkitt yihato kfo bruttna hasomor. Kfo bruttnani bugamotr, turhu disaiperr kfo memorr, “Yinowe, kfo nuhasrfonnom ni kfo bruttnewa kfo bruttneft? Bingot Jonr tohmohat rorhu disaiperm kfo nuhas bonuhasmourm ror kfo bruttnamoa kfo bruttneft. Kfo memourm, ‘Inji inji wakfo bruttnako.’ Nom to inji wakfo bruttna nuhasnnom.” \p \v 2 Jisasr inji wanyhato kfo memorm, “Kfo bruttnaneft inji kfo bruttnakfot: \q1 ‘O nmoh Bro Yifeme. Ninhu yufat tu hnaru yufayet. Nhai yimam yuta rrha borrhakfot. \q2 Nom kangnom ninhu kingdomkfot aniehnat. \q1 \v 3 Nmoh yihof href ye hasoyuk yeshrs wahe hasotwannom. \q1 \v 4 Nom niwa fasoh fasoh nefm wayafhonm, \q2 nom womrohm yafuhiwa kanjo. \q2 Nom niwa kanjo nmoh fasoh nefm waduka mumafonm. Mirahn waduka thu waduka thu hatohanm. \q2 Satanr nia toh nhehaknewurnom, mirahn ahti marsisayanm.’” \p \v 5 Nd kfo bruttna mrokfefm inji kfo nuhasnihato wom kfo nhombra mrokfot yakhato kfo memorm, “Niko nda na ttiwonwa yimako, nikmoh yimatm kunym bi darmbnihato bi hweyetm tfit ni womn yifung dany yihato ninhu yimatr mfrthohato mkfo merfohat, \v 6 ‘Bare, na niya bretpa tndausn nanhu wom nanyma kmi thofr nanhu kunys nietr, na nhai wom yeshrim rorhu hayukm. Ndnatn nia ninpno. Famuya husfirpa bretpam hiyafrahna.’ \v 7 Inji mttiwonrfotn tfit ninhu yimatr yiro kunys rirhuhato kfo merfohat, ‘Tamohmpno ndar yonmari yifung danys bi kunym darmb kihnihato bi yon tuhanmpno hwe guna tuhetnom myak thewarnom? Frohm hrek sinyahato hiyefiwamr?’ Kto ni tuha afo toh kinyakihato tfit ror wany batihato sinyani, yak hiyaforfohat, niko ka finji dukewako? \v 8 Tamoh dukeftpno sinyahato yak hiyaforforr ror mttiwonyukr? Ka be rorhu yimatrn yak hiyaforforr? Na kfiwanko, nhai be rorhu yimatrn yak hiyafrforr. Nhai. Turhu toh kinyakihato wattiwonthu wattiwonthu hatohtn yak hiyafrforr. \v 9 Ndnatn na kfiwanko, tamohm yak yibonrahko, Bro Nkifrar kfo tatokfot. Kfo tatorahko ee hirahrko. Yimam yak hambrohany yak hambro hanyrahm ee mhtirahm. Yimam brbo yihato mkfo tndaurahm ee htiruharmn yakhato hiyafrahrm. \v 10 Yimam yihato mkfo tatewumr ee kahukrm tamoh tamohm. Yimam hambro hanitwom ee mhtitwom. Yimam brbo yihato mkfo tndauwom ee htitwarm yakhato hiyefiwurm. \p \v 11 Niko wom yiha ka bi htimoko wom yimar turhu yonr yirar mtndaumotr tfit nandomr yakhato ndr wathu nhehafmorr? Nhai. Nhai wom yimar turhu yonr inji narmorr. \v 12 O wom yonr yifemrpno yihato ginafm mtndauneft ka yifemr pkinaft yakhato ndt wathu nhehefiwurr? Ka nhai htirmokomr wom yimar yinem yonr inji narmorr. \v 13 Niko nda bbinysofthu fasoh net yimakmoh yonm hifa yak marnya bomarnyewa kanjo inji yura mounthu yifemr mfro kak marnyewurko. Turhu Yafothathu hanyeft nakutwokomr, nhai wany marsisakahrko. Nhai. Kahukworko.” \s1 Yimam kfo memom, “Jisasr tndhrhu bbukeftpno yarhm kak thuworm.” \r (Matyu 12.22-30 yo Mak 3.20-27) \p \v 14 Wom yimar yima mrokfo yafothar tukihwa kmi yarhr fknemotrr nd yimar be mrokfo ptha duha be inji tng mmkr rhumour. Jisasr yihato nd yimar fknenimo yarhr fak thumorr. Yak thumotrr, yima yuhur niamotrr mrokfo pthamor. Bok yimam Jisasr namo neft htihato be tuha mrokfo duhatm rhumom. Memom, “Bar yimako, Jisasr be tu tamohtet bbukeftpno kfitr, nd yimar tfit bi pthiwar?” \v 15 Womm wanyhato kfo memom, “Nd yimar yarhroh bro tohak Belseburrhu bbukeftpno kak thuworm kmi yarhm.” \v 16 Tfit wommn duka memom, “Mirahnomr yura waukfokahtn, wom neft ayawihnekahtt mirahnom awi tu Bro Nkifrarhu Yafothatpno hingrnewur.” \v 17 Jisasr bi htimorm rom inji duka-mohat. Htihato kfo memorm, “Rpa kantrikfot tohyuk yimam buha nayak mkuhato rimtoh mtohhato nnaknineft, be nd kantrikfot yohniraht. Nhai wom yimam tohruhatmt. Yo rpa kunys tohyuk yimam nhaf inji. Tum nayak mkuhato nnayurneft, be nhai wom yimar tohruhatr. Be tum naye dborha nohhato yima duha tkitm rhurahm. \v 18 Satanr nhaf to inji buga. Na Satanrhu bbukeftpno nd rorhu tuhagrhayuk kmi yarhm yak thuneft, be nhai tfit Satanr toh bmtakfot. To fitom rorhu wom thu hamuhyukm? Bi be. Tuko kfo yamukatko Tndhrhu bbukeftpno kak thuwanm yarhm. Ndnatn inji kfiwanko. \v 19 Nikmoh wom yimam Bro Nkifrarhu yufatpno kmi yarhm yak thu thoft nhai kfo mekahkomm, ‘Tndhrhu yufatpno kmi yarhm kak thuwomm.’ Nhai. To tamohmpno na Bro Nkifrarhu yufatpno kmi yarhm yak thuwohat, kfo yamukako, ‘Tndhrhu yufatpno kmi yarhm kak thuworm?’ Nikmoh yimatm kfo mirahmko, ‘Kfo furewuko.’ \v 20 Htikfot. Bro Nkifrarhu bbukeftpno kmi yarhm kak thuwanme kfo mekfot, ‘Nom bi Bro Nkifrarn kakitohwornom. Bi rorhu kingdomkfot korhnom.’ \p \v 21 Wom namburet yimar turhu kuny kmifar kfra inyarut yakhato rhu hasiwur, rorhu kmifar hifa rhu marnyewur. \v 22 Tfit womr tu masat nambur nanyjaretr inji htihato kfo mirahr, ‘Barenko, rorrpar nambureter. Na afo nhombrawonanr.’ Tfit rorn hafnahaknitrr, womrhu kfra inyaruti rorhu tamoh tamoht mtuhafnitatrt, womrn myak rhoptekwort. Myak rhoptakhato wommpno nayak nhtewumm nd wuss. \v 23 Yimar be buha tohhato nanhu tamoh tamoh nefm be nyingarpaye kukatohworm nd yimar nhai nann tohnho yibonkahr. Womrn tohnho yibonwor. Na wom tamohm yuhre yak nhafoh hanyhato womr tohhato be nyingarpaye yukatohhato nhai yak nhafohnhokahra, tor ndhtet yimarn tohhato krmah hikworm na yuhre yak nhafoh hanyuk shrm.” \s1 Kmi yarhr tfit mkekutekwa yuhat \r (Matyu 12.43-45) \p \v 24 “Wom yimar nd kmi yarhr thu troh tanyshombat afo kitwor rhuyuk tkitroh hambrot. Hambro habri hambro habri, nhai wom rhuyuk tkitt htirfort, tfit mkekutakhato kitwor tur toh tanyuk tkittn. \v 25 Yitarn htitwor tkitt be wuthat, nhai wom wusswenm. \v 26 Be nd kmi yarhr inji mhti tanysihato tfit wuyekwor. Wuyakhato tfit kitwor womroh yakt. Yitarn 7-pelakfot myekwor. Tom nd 7-pelakfotn tu bro nefm aruhwom. Rompno niahato be nd kunyr kakaknitmr. Yakaknitmr be kspita bugewur. Yimar tefi nefenm afo na hasoyukr tfit nd 7-pela kmi yarhm yak hatoh hanitatmr tu bro nefm newur.” \s1 Tu yindhorwa yimam \p \v 27 Jisasr nd mrokfot pthamohat bro rifiny buharn tohhato nd mrokfot pthamort. Nd ror pthamo mrokfot ptha buganimotrt, wom mett nd yima rifiny buharn wasinyahato Jisasr kfo memotr, “Jisase, ninhu hiyau mmemt ninhu hingrneft hti thoft ka be tu bro yindhoreftpno korht.” \v 28 Jisasr wanyhato kfo memort, “Uwa, to yimam Bro Nkifrarhu mrokfom wanyhato yak hikwam, tom romn yindhorwom.” \s1 Yimam memom, mirakerkfot ahtinom \r (Matyu 12.38-42 yo Mak 8.12) \p \v 29 Yimam rifinyaknamotm Jisasr kfo memor, “Ndar yiharhof yimako be tu fasoh yimayeko. Kfo kangkma, ‘Wom neft wanakahtn, afo htirahnom.’ Inji kfiwotkma to na fitoh neft hingrnarhota ndtn htiruhako? Profet Jonar pthamo mrokfef yuharpatn ptharhota ndtn wany duka tungarahko. \v 30 Bingot Jonar taun Ninifat inji namor. Bro Nkifrar bi kfomor taun Ninifathu yak batineft. Jonar yihato Bro Nkifrar nd kmithu yak bati nmbuhat kfo nuhasmotrm, nd kmi bugathu yima bugaroh fasoh nefm mong trohmomm. Nd Jonar pthamo yuhatn na Bro Najema inji ptha hikrhota mhti dukarahko. \v 31 Kto yimaroh yak nhta yiharn sautko tohyuk kwint sinyaruhatn tfit rotn tohhato nikmoh fasoh nefm kfo nriyafhirahtm. Rot kwint tu bbinysofthu wuroh krayeft tohhato wanymot Solomonrhu hifa hifa hingrna dukefm. Wanyhato memot, ‘Afo yirhoyann htiruha ror hingrnewa hingrneft.’ To nhai. Nda ariharhof hingrnayet yimar to broyer. Solomonr nhai. Nhai htihato tukmoh fasoh nefm mong trohrmokomm. \v 32 Bro Nkifrar yimam yak nhtaruha yiharn nikmoh fasoh nefm Ninifa thofmn mtohruhamn kfo nriyaf-hirahmko. Jonar Ninifat yihato Bro Nkifrarhu mrokfot kfo pthamohat Ninifa thofm Bro Nkifrarhu mrokfom wany yakrmihato mong trohmomm rroh fasoh fasoh nefm. Rot nd bingotrhof mrokfom Ninifa thofm wany yakrmihato rroh fasoh nefm mong trohmot, nd mrokfot be inji. Ariharhof mrokfot rot tu bro tpiyet mrokfoyet.” \s1 Dborioh yima yuhur yihota yak nukayuk lamet \r (Matyu 5.15 yo 6.22-23) \p \v 33 “Nhai wom yimar lamt hta funakhato tfit rikat o wom bro baket yakhato lam funeft hta tasifafkahrt. Nhai. Lamt dany yuha tafontn htewatrt yimam witaniyukm htitwomt. \v 34 Yimar tu hifa dborioh yima dukefetr, nd dborioh dukefm kshm kanjo yak nuka hanitatmr, hifa dborioh dborioh nefm newurm. Yimar nd hifa yima rifhur bi fnahniyetr to be nyinga kunyjetm kanjo yak tato botatohato na fura bofurewurm tamoh tamoh nefm. \v 35 Ndnatn be tu duka marnyaf hanykfot. Mirahko nd yiro yima rifhur rirhuyuk ksh nukefr atatpohnomr. \v 36 Ninhu yima rifhur be hifa dborioh yima rifhurpno rhu marnyarahr, nd dborioh yima rifhurn lamr kanjo yak nuka hanyruhatrn, yau marnyarahn.” \s1 Farisimi nkifra boririfhuthu tisaroh fasoh nmbuham \r (Matyu 23.1-36 yo Mak 12.38-40 yo Luk 20.45-47) \p \v 37 Jisasr nd mrokfot pthanimotr, wom Farisir niahato Jisasr mkfo memorr, “Jisase, wania nanhu kunys nuwa yerahno.” Be Jisasr wanyhato yimor rorhu kunysn. Yihato nuwa yeyuk tkitt rim rhumor. Rim rhumotr, yeshrim yakhato be fe furakni twanhomorm. Nhai yukhato tir kifsa inji nahato nuwa yi yaknirmor. \v 38 Nd Farisir inji htihato duka memor, “Tamohmpno Jisasr nhai yuk duha be bmbri nuwa yi yaknir?” \v 39 Jisasr kfo memorr, “Niko Farisiko kaf pletm briahako yuk kifsewa kanjo be inji briahakorrpa yuk kifsahato kak marnya bomarnyewuko. Nikmoh yima rifhumio rikohnefmi wom wom fasoh nefm furkihwomko. Tukmoh toh nmbuharpat dukahato bi marut wuss tamoh tamoht yak yakhato bi tohwokomt. \v 40 Yon mumenm kanjo ptha mumiwuko. Bro Nkifrar nhai briahako nayuk nefrpam htikahr. Nhai. Yiro yima rifhurio wagrha sinyahato nayuk dborioh nefm ndm rpat htitworm. \v 41 Wom yima bebr o met bebt wuskapa duhattn hti yuhuwafhato hirahnt, ee btn Bro Nkifrar hti yindhorrahrn. \p \v 42 Tamoh tamoh wuritwenm, youpenm, wajipenm yakneft nhai Bro Nkifrar yak brur wunanikahkomr. Nhai. Bro Nkifrar hifa mhtahukkomr. Ndm rom tu hifa dborioh nefm newuko. To nhai. Tu bro neft myak htanitwokomt. Nhai Bro Nkifrarpno rpat niyakitohhato rpat tohkahko. Yo nhai wom dborioh nefm nakahko. Ndnettn wadukaf hanyswako! Bro Nkifrar be yak bebrahrko. \p \v 43 Judaroh rhu rifinyuk rmonm rhuneft be kangko bro yufet yimam mruhekwa barkof gajim arhukahtnom yimam htirahmnom. Yo tamoh maket swirm kangko yimam be nomn akfo yindhor boyindhorm. Ndnettn wadukaf hanyswako! Bro Nkifrar be yak bebrahrko. \p \v 44 Aromenkono! Yima yopt htitwokomt? Yura bbrmontn hifa hti fughewukomt. Hti fughahato yura wiyauyauwoko. Nd bbrmonthu yirokn torwe yima gur bi kfe bdgniyetr korhr. Yimako to inji rhu nhombrewuko nd yima yopt kanjo. Yimam htitamko kangm ka hifa dborioh yimayem. To nhai. Nikmoh yima rifhum fasoh nefm furkihwom. Ndnettn wadukaf hanyswako! Bro Nkifrar be yak bebrahrko.” \p \v 45 Wom boririfhuthu tisar sinyahato Jisasr kfo memorr, “Tamohmpno nd mrokfot nom rpat yekwatnom? Nom nhai ndhtet nefm nakahnom.” \v 46 Jisasr nd boririfhuthu tisam memorm, “Niko to inji buga. Nikmoh neft to inji newuko. Nhai be hifa hifa mrokfefm yakhato kfo hta bohta marnyakahkomm yimam. Nhai. Niko htewa boririfhum be tu kminysofm kanjo tohwamn yimam mnhiyekwom hikneft. \p \v 47 Niko dukaf hanykfot! Nikmoh nkifram inji na hnamom. Profetmpno nhai hifa nyingar htarmoamm. Yimoamn, faso faso was beb bobeb thumoumm. Tfit niko yonkomn arihat yitakomn nd profetroh yopm yak marnya bomarnyewakommn wondh-wokomm. \v 48 Be tu yuwi furewuko. Nd profetm arihat atohkahmn mrokfom aptham, to nhai wany yakiorfotkomm. Tukmoh nkifram namo kanjo nhaf inji wasrfokomm. \p \v 49 Bro Nkifrar tu hifa dukefetrn kfo kangr, ‘Profetmi aposerm rompno kfo tkrurafrhotanm, nhaf be yimamn hirrahm.’ \v 50 Ndnatn ariharhof yimam nd profetm was hnamo yuhatn krhopam yak hanyrahm. \v 51 Bingot nikmoh nkifram was hnamo profetm, barkofr Aberr wasmom. Ror wasnihato ee wom womt be yimaroh tirmn hirmom. Wurohenr Sekaraiar yiro temperrn, tarioh mthamoa tkitt toh hasetrn rim wasakmomr. Ndnatn niko bi tukmoh nkiframn katirnamomko. Nhai toh marnyaruhatko, rroh krhopam tfit nikomn yak hanyrahkomm. \p \v 52 Niko dukaf hanykfot! Niko kfiwa boririfhut nhai tu yak hik marnyakahkomt. Bok nefmn frhammo bohamumiwatkomm yimam rom buha mmo bomumiwum. Tu nd Bro Nkifrar hayuk boririfhutn akfo hta marnyakomm yimam, awi, rom hik marnyarfomt.” \p \v 53 Jisasr nd kunys htanyhato tfit fnahnimor. Farisimi nd boririfhuthu tisam, duka memom, “Barenko, nom nd yimarn kangr amfrfnahniya. Niko finji dukewako? Nd yimar ayak thunomr.” Ndnetmn yuwi ttiwon tebfi botebfi htfasmoumr. \v 54 Nd yimaroh dukeft duka memom, “Yuwi inji ttiwon rhti tebfi hanyruhanomr, bi finji kfiwur, ee nd wukier nd yiha tathurrahrr.” \s1 Farisiroh fasoh nefm hti hik marnya hanykfot \r (Matyu 10.26-27) \c 12 \p \v 1 Bok yimam rifinynimotm, nhai wom tefi rrfenr htikfot. Rim toh mtohneft to be yimamn muhkfot. Nd yihar Jisasr wom mrokfom kfomorm. Barkofpam afo turhu disaipermn kfo memor, “Niko mirahko ahiknom nd Farisiroh nefm. Kfo fura bofurarahmko. \v 2 Nd kfo fura bofura mrokfom yiro yima yuhur kafroh hasiwam, Bro Nkifrar tafont htarahrm. Tamoh tamoh mrokfom kon kafroh hasiwam kto tfit Bro Nkifrarn nd kon kafrohet mrokfom tafontn htarahrm. \v 3 Ndnatn nd niko yifung kfoyuk mrokfom Bro Nkifrarn tfit mar tafontn htaruhatrm tfit wanyrahmm. Yiro rumtn turpethato kfo kafrohyuk mrokfom tfit kto yima rifiny buharn Bro Nkifrar ptha nriyafruhatrm wanyrahmm.” \s1 Bro Nkifrarpar yakrmekfot \r (Matyu 10.28-31) \p \v 4 “Barenko niko, nanhu yimatkomn, kfiwanko. Ndar nom hatohwa thatipt waswa yimam ayakrme furawahkomm. Thatipt wasniruhamt nhai tfit wom finji naruhatm. \v 5 Rot yakrmanyefte, Bro Nkifrarpar yakrmekfot. Ror yimam yak nohnihato tfit kangr kaht aim, kaht kitwom. Uwa! Rorpar yakrmekfot. \p \v 6 Yimam kipr nungam wikna thoft tefi hus toyarpaye wiknewumm tirfa nungam. Nikmoh nyingaye hti thoft kangko, ‘Ndm tefi nunga pirayenem.’ Bro Nkifrar nhai inji hti sminakahrm. Rorhu tirmn korhm. Niko yimako to inji nd nungenm kanjo rorhu tirmn korhwoko. \v 7 Niko yimako be ayakrme furawahko. Bro Nkifrar hti dukewurko. Yimaroh tmariroh tmarifam ror thomna bugewurm. Nhai womfenr rim tohtakahr.” \s1 Jisasrhu yufat kfo kafroh duha \r (Matyu 10.32-33 yo 12.32 yo 10.19-20) \p \v 8 “Kfiwanko, fitoh yimar na hikhato yimampno kfo habri kangr, ‘Na bi Jisasr kak hikwa,’ na kfiwanko, kto nd yimar tawo na Bro Najoma mounmotroh nyingahato kfo miruha, ‘Ndar yimar nanhu nanyma yimayer.’ \v 9 Frohrn na hikhato wom yimampno kfo habri kangr, ‘Na nhai Jisasr hikkaha,’ kfiwanko, nda bbinysoft batiruha yihar tawo na Bro Najema mounmotm kfo miruhanm, ‘Nd yimar nhai nanhu nanyma yimar rhukahr.’ \p \v 10 Fitoh yimar na Bro Najema hingrnayuk hingrneft htihato kangr, ‘Nd yimar nhai fipet hingrneft hingrnakahr,’ inji kfoyuk yimar Bro Nkifrarpno tfit kfo gbuhkfot. Ndnatn nhai be kfongot duka hanyruhatrt ror pthayuk tngt. Nhai. Duka mmorahrt. To fitoh yimar na Bro Nkifrarhu Yafothathu bbukeftpno hingrneta kfo famur, ‘Fasoh tndhrhu bbukeftpno hingrnewur,’ nd yimar nhai tfit kfo gbuhruhatrt, be Bro Nkifrar nhai duka mmoruhatrt nd yimar kfoyuk tngt. \p \v 11 Yimam na Bro Najema hikwamn kangm, ‘Judaroh rhu rifinyuk rmonkorhof bro tohukatohmi mejistretm, rompno ahanykahnommn htirahnom toh bmtarahm pthaneft?’ Inji duka-hato hanitwomko. Na kfiwanko, mirahko duka amanyom, ‘Na hrek finji kfiwoya ttiwon thoft.’ \v 12 Mrokfo pthayuk tkittn Bro Nkifrarhu Yafothatn mrokfo ptha rifhur hirahrko.” \s1 Wom maru kunyet yimarhu kfo nhombra mrokfot \p \v 13 Nd Jisas pthamoa yima rifinyrn wom yimar sinyahato Jisasr kfo memorr, “Tisaye, nnoh yifemr bi nohmor. Nanhu najemr wakfokahtnr nnoh yifemrhu wuskam ror harhuwam ayak nhtakahrm nanhum bi ahira.” \v 14 Jisasr wanyhato kfo memorr, “Bare, frohm kfo yamum, na womann yak nhtahato yak nhombra hirhoyanfn?” \v 15 Inji kfonihato kfo memorm, “Yo niko, wuskam hti wuttha duha. Womr bok wusketr htiruhann mirahn, ‘Na kanga inji bok wusketa aruha ndu yimar kindo.’ Mirahn wuskam adukaya. Tunhu tohneftn dukakfot. Yimar wusketr nhai nd wuskamn rorhu yafothat thu bmta hatohruhattr toh hatohruhar. Nhai.” \p \v 16 Inji kfonihato wom maru kunyet yimarhu kfo nhombra mrokfot yak-hato kfo memorm, “Wom bro maru kunyet yimar mswirt htamortn nd mswirthu yeshrt hifa sinyahato hirmot. \p \v 17 Nd maru kunyet yimar nd yeshrt htimortn duka memor, ‘To ndar yeshrt yakrhoyante, to fitoh bro kunymn yak htarhoyant? Nhai wom bro kunym nd yeshrthu htayukm.’ \v 18 Be inji mduka nhtahato duka memor, ‘Nhai mrokfom. Nd habhi kunypam tfit yak tmbrarhoyanm tfit bro bro kunyrpam hingrnaruha. Bro kunym hingrnanirhoyann btn nd mswirthu yeshrt yak thoft yo wom wuskam be nd bro kunyrpamn hta tibmonruhant. \v 19 Btn nd yeshrt nd tamoh tamoht bro kunyrpamn hta tibmonrhoyanm be nhai mrokfom. Nhai wom tamohm tfit wom dukarhota. Tkitt to bi fekant. Bok gunyjimm be nd yeshr kunym dukahato tohruha. Be ye mmo rhu mmo nefrpat dukaruha.’ \v 20 Tfit Bro Nkifrarn kfo memorr, ‘Bare ni faso kfo hamumiwun. Ni asomif nohneft. To frohmn yakruhamm nd ni hta tibmonyuk wuskam?’ \v 21 Nd kfo nhombra mrokfot kanjo bok yimam inji newum. Asha bbinysoftn wuss yak yakhato hifa rhu nmbuhat kekwom. Nhai yima yafothat mrhuyuk tkitt dukahato yak hta bohta marnyakahm.” \s1 Bok dukefm yak duha \r (Matyu 6.25-34) \p \v 22 Jisasr nd mrokfot kfonihato kfo memorm, “Nd dukeftpno kfo kanganko, mirahko tukmoh toh nmbuhat htihato akfo amanyom, ‘Nome tamohm yehato tohruhanom? Hmbreshame tamoh hmbresham hmbriruhanom?’ Ndhtet dukefm yak duha. \v 23 Bro dukeft dukakfot tukmoh yafothathu tohyuk tkittn. Mirahko thatipt tohyuk tkitrpat adukanom. \v 24 Nunga kusm htitwokomm. Rom nhai wom yewuri fant nuhtakahm. Rom nhai wom kunys singohato yeshrt o tamoht hta tibmonkahm. Rom be inji rhu furewatm tu Bro Nkifrarn kahukrm yeshrt. Niko finji dukewako? Ka be nd nunga furenrpam hti dukewur? Nhai yimako tur yak yeny nhombrayukko dukakahr? \v 25 Nhai ndar bbinysofthu wom yimar noheft yironak hanyhato afo kfo marifort, ‘Awi ar noheft. Na wofnkaha bmbri nohneft. Na kanga afo atohaka. Tafi toh buhtarroya ndar bbinysoft.’ \v 26 Ndnatpno to tamohmpno wom tamoh tamohm dukewakomm? \p \v 27 Htitwoko plauam sinya thoft nhai tum mtinm mtinhato tum rmontham nahukahm. Kfiwanko, bingot Solomonr wondhmohat nhai nd plauathu wondht kanjo rorhu wondht rhurmot. \v 28 Htitwokomm plaua tfam Bro Nkifrarn htamorm nd wondht. Nd plaua tfam rhu thoft nhai rhu buhtakahm. Href rhuhato tfit nohof hafit tmbhohato tuhefiwumm kahtn. Ndhtet mifan furenm Bro Nkifrar nhai hti marsisakahrm. Nhai. Rroh wondht kahukrm. To ndar yimanom kangko, ‘Bro Nkifrar nd plauam kanjo nhai wondht heruhatrnom?’ Bar met yindariko, Bro Nkifrar ka be psirnano kakitohwokomr? \v 29 Ndnatn yeshrt be mfro adukawahkomt. \v 30 Yimam Bro Nkifrarhu mrokfeft yak hik duham, nd yimam be yeshrimi tamoh tamoh dukefm, be nd dukefmn korh hasiwum. Niko be ndhtet dukefmn duka haso duha. Bro Nkifrar bi htitworm niko dukiwa dukefm. \v 31 Afo nikmoh bro dukefm afo Bro Nkifrarn yak htakfot. Rorhu yinhit rhuhato tamoh tamohm nakurahkomr be hirahrko.” \s1 Yura hefenrn tamoh tamohm yak htakfot \r (Matyu 6.19-21) \p \v 32 “Sifsifenko, aduka yanhowahko. Nikmoh Yifemr, yura hefenr yorhwarko, bi duka hta memor, ‘Ndar bbinysoft nanhu yinhit rhu thoft, nikomn tohukatohnhorahkma.’ \v 33 Niko harhuyuk tamoh tamoh wuskenm yimam awiknakahtmm, tfit nd wuskaye yakyuk maruham tfit hekfot wuskapa duha yimamn. Hiyafruhakomm niko tu burifhut kanjo tone haset maru yihotat htiyakrahkomt. Htiyakhato yura hefenrn nikmoh hifa dborioh wuss rhuraht. Yura hefenrn tamoh tamohm yak htarahkomm, be nhai hti hambroruhatkomm. Nhai wom rikoh yimam yak rikohhiruhatmko. Yo bfongt o dmt nhai yeruhattm. \v 34 Hifa hifa dborioh wuss yura yak htakahkomm be nikmoh dukefm be nd wuss rhuyuk tkitt duka duka rhurahm.” \s1 Yiha yiha rhu gari hasokfot \r (Matyu 6.19-21) \p \v 35 “Yo niko! Hti yukatoh hasokfot! Hmbresham nyuh dbkaf marnyahato lamm hta funahato hti yukatoh difron hasokfot! \v 36 Hingrna yimam turoh tohukatohr kuny grhat yihato rhu yukatoh hasiwa kanjo inji warhu yukatoh hasotwakomr. Hti haso, bi kuny kimbko bi myak nmbarwor, ‘O bi tor,’ yudbat toni yaknihato yifhatikt rim yak tfanyakkfot. \v 37 Yimam rorhu nia yihar mhtitaworm rhu gari hasimrn, nhai hwerfom, nd yimam yindhorkfot. Na kfiwanko nd tohukatohr niaruharn hmbresham nyuh dbkaf marnyahato nd ror rhu gari hasoyuk yimam turn yak hta-ruharm yeshrim yak nhtahirahrm. \v 38 Yifung danys o dbha ksfut barkof krimpno niahato mhtitaworm rhu gari hasimr, nd rhu gari hasoyuk yimam, rroh yima yuhum yindhorkfot.” \p \v 39 Ndt inji kfonimortn tfit womtne kfo memor, “Wom kunys rikoh yimam kangm ania arikohnomt, bi nd tu kuny sikatr bi fekrt nd rikoh yimaroh nia mrokfot, be nhai ror mhwe gushu-nikfot. Rorhu yimbhindangm be tohetoh hasorahm. \v 40 Ndnettn nikmoh yimbhindangm be tohetoh hasokfot. Bro Najomr rhu mmo hasetkomn be yak fohtasakrahkomr.” \s1 Fasoh nayet hingrna yimarhu kfo nhombra mrokfot \r (Matyu 24.45-51) \p \v 41 Pitar tohhato kfo memor, “Bro Najeme, nd ni kfo pthiwa kfo nhombra mrokfefte nom rpanom kfo nhombra nuhaswone ndar tohwa met yindar bugam rpatn?” \v 42 Bro Najemr sinya-hato tfit kfo memor, “Fitoh yimar hingrna marnyewur, tor nd yimarn turhu tu bro tohukatohr wom tkitm yinyeft, kak htewurr wom hingrna yimaroh tohukatohneft yo kfo nuhasworr hingrna yimaroh yeshr heyuk yiharoh yeshr hanyeft. \v 43 Nd tu bro tohukatohr kfoyuk hingrneft hingrna hik marnya hasirt, nd yimar yindhorkfot. \v 44 Na kfo mifwanko, bro tohukatohr nd yimarn htarahr rorhu tamoh tamohroh tohukatohyuk yimar. \v 45-46 To nd yimar hingrna hany hingrna hanyhato bi bok yiham toh garitihato nd kfo hta tanyuk hingrneft faso faso rihingrna behohaknihato nd hingrna yimam faso faso ritat bebakhato ror be nuwa bupa ye mmo nefrpat duka hasir, inji na mmo hasetrn, nd tohukatohr nia mihti thoft, be nhai wom tohruhatrt nd hingrneft. Be nia yak tuhafrahrr. Yak tuhafhato tu rpahtet net yimampno tohrahr. \p \v 47 Nd hingrna yimar, turhu bro tohukatohr kfo tanyuk mrokfo yuhat nhai hingrna hik marnyarfort, be nhai htiruhatrr. Mfro namburrahrr. \v 48 Yo wom hingrnamo yimar turhu bro tohukatohr nhai wom hingrna mrokfefm kfo tanyhariforr hingrna mmo hasetrn, be nhai mfro namburruhatrr. Ndnatn yimar Bro Nkifrarhu mrokfot mwany warho fnahetr, nd Bro Nkifrarhu mrokfo pthaneft mna yuham tou hikak bugakfot. To yimar Bro Nkifrarhu mrokfot mwany warho fnah duhatr, rorn be yura ptha mmbrafinyineft, nhai mrokfom.” \s1 Jisasr yimaroh yak yibnarneft niamo yuhat \r (Matyu 10.34-36) \p \v 49 “Na nia bbinysofthu kahthu mihtanyneftn. Kanga bmbri mihtanyant. \v 50 Barkoft kanga krhopam ayaka. Tfit na tuka nd krhoparoh yak nmbuhat riduka thoft yima yuhur nhai marnya-kahr. Ndnatn kanga yudbat ayaka. \v 51 Na niamohat ka kangko yimaroh nnayur nmbuharoh yak tkafhato yak nohneft niar. Nhai. Na niamota htihato nnakfoni nnanyihato nafrtndohmom. \v 52 Arihat be afo wahtiyaf hanyswako. Tirfa yimam rpa kunys tohyukm htirahkomm tfit nafrtndohrahm. Wom husfirpat rom inji tohrahm wom husf rof inji. \v 53 Nafrtndohruhamn, yifemr toni-ruharn yinemrpno tuf tawo tawo nnarahf. Mmemt sinyaruhatn yinemt-pno tuf tawo tawo nnarahf. Met yimborehfim nhaf inji buga tum tawo tawo nna hakurahm.” \s1 Tamohmpno Bro Nkifrar niwa nefm hti nhta duha yitakomm? \r (Matyu 16.2-3) \p \v 54 Wom mrokfot kfomorm nd tohmo met yindarim. Kfo memorm, “Dbha yiham marr nhai mwondh fnah marnyakahr kfo kangko, ‘O hrek yihat ka toh nyukuhwot.’ Be nhai kfo fura-kahko. Nd yihar nhai toh marnyakaht. Toh nyukuhwot. \v 55 Htitwoko marr hifa mwondh marnya fnahwor, kfo kangko, ‘O href hifa yihar tohwor.’ \v 56 Ar mmo hari kpt! Yihathu rhu yuharpat hti nhtewakomn to nhai hti nhtakahkma nanhu nianeft.” \s1 kot mrokfot bmbritn nakfo nohkfot \r (Matyu 5.25-26) \p \v 57 “Yau foh mmom kanjo tamoh tamoh nefm yudbat naknitwokomm. Nhai yak hti nhtahato hifa hifa nefrpam nakahko. \v 58 Womrpno kot kitwofn, yudbat yihotatn bmbritn ni tufn nakfo nohkfot nd kot mrokfot. Kot yiruhafnn, womr kotimruhatrn kalabus yirahn. \v 59 To kalabus yinyeft to nhai bmbri fnahneruhatn. Kot kfoyuk wuroh wiknayuk wuroh marufat bi wiknanint ee btn fnahnerahn.” \s1 Yimam fasoh nefm mong troh duhatm nohrahm \c 13 \p \v 1 Nd yihart ndha tohmo wom yimam tohhato Jisasr wom mrokfot kfo nuhas memomr, “Jisase, Galili thofm Bro Nkifrarko tarioh mthamoatm Pailatr htihato wom yimam yak tkrurafmotr rom yihato nd yimam tarioh mtha hasoyukm wasmomm.” \v 2 Jisasr wanyhato kfo memorm, “Nd Pailatr yimam yak tkrurhato wasmo yimarpam htihato ptha duha. Niko ka duka kangko rroh toh nmbuharpam fasohmn ndnettn Bro Nkifrar Pailatrn mrhuhato inji namorm? Nhai. Ndt fasoh dukeft kekwoko. \v 3 Yima bugam, yonent burent, fasoh nefrpam thu nhombra buganimomm. Ndhtet yimam Bro Nkifrar yak batirahrm. Ndnettn nd fasoh nefm mong troh bugakfot. Nhai womenr rim tohtakfot. \v 4 Yo nd Siloamthu 18-pela yimam kunys suhakhato tatmom, to ka kangko ka Jerusalemt tohwa yimam ka nd Siloamthu kunys tatmo yimarparoh toh nmbuham be tu fasoh mifmn kunys tatmotm? Nhai. \v 5 Na kfiwanko be tu nhai. Niko to inji buga. Rpa-hteteko. Niko buga nikmoh fasoh nefm mong trohkfot.” \s1 Yukha hir duha mishu kfo nhombra mrokfot \p \v 6 Fasoh nefm mong troh duha yimarhu wom kfo nhombra mrokfot kfo memor, “Wom yimar turhu mswirt nuhtamort fik fant. Kto yimorn memor, ‘Afo htiruha bi hirwote nhai.’ Yimorn htimort nd fikt nhai yukha hirrmot. \v 7 Ndnettn nd mswirt tohukatohyuk yimar kfo memorr, ‘Wawanyn. Bi husfirpa gunyjimm nia hatohmoyann htimoyant ndar mis nhai yukha hirwonrmot. Hifa hifa bbhat be ndar misn kak furewut. Wayoh hehur thutwant.’ \v 8 Tfit nd mswirt tohukatohyuk yimar inji wanyhato kfo memor, ‘Bro yimaye, kanga afo wurohpenm wom gunyjimr afo tohwonrfot. Tfit afo mishu tpiko bbpam tou yibufr boyibufrrhoyanmn bulmakauroh rim yakhato afo mishu tpiko tou yeny boyenywonraht. \v 9 Inji natiwonhato nhai hirkaht ee btn yoh thuraht. Hirwote be tohraht.’” \s1 Jisasr Sabat yiharn mett yak marnyamo yuhat \p \v 10 Wom rhu krna Sabat yiharn wom rhu rifinyuk rmontn Jisasr yihato Bro Nkifrarhu mrokfom kfo pthamorm met yindarim. \v 11 Nd kunysn rhumot wom mett wom yarhr fknenimotrt, nd yarhrn kak dbohnamourt. Dbohneft nhai yihom tohaf hanyrmoat. 18-pela gunyjimm nd dbohneft hatohmott. Mungranjbimpno inji dbohnamout. Nhai toh susna rhu susna inji narmoat. Benji waswoktahato rhumout. \v 12 Jisasr nd mett htihato nakuyakmort. Nakuyakhato kfo memort, “Bar mete, nd dbohnef bebt asomif thu trohwotn.” \v 13 Inji kfoni hanyhato tirt htamort. Tirt htamorte be yudbat nd dbohneft thu troh tanymott. Nd rhu waswok hasoyuk mett be tfit rhu susnamot. Rhu susnahato Bro Nkifrarko kfo yindhor boyindhormotr. \v 14 Tfit nd rhu rifinyuk rmonthu bro yimar namburmor. Memor, “Tamohmpno rhu krna yihar dbohnet yimam yak marnyewarm Jisasr?” Ndnetrn namburmor. Tuhant yindars kfo memorm, “Hingrnayuk yiham 6-pela kfoyet. Dbohnefetko, nd hingrna yihamn niahato yimam htirahmko. Rhu krna yiha dbohnefm hna duha.” \v 15 Jisasr wanyhato kfo memorr, “Ar brumharpam pthayet kpt! Ka niko rhu krna yiham nhai nikmoh bulmakaum bupa yat hanykahkomm? \v 16 Ndar na yak marnye mett yima Abrahamrhu yonet. Satanr 18-pela gunyjimm yimatn hatohmotr. Nd rot hatohyuk yarhr na rhu krna yihar yak thuneft fasoh neft neya?” \v 17 Be inji kfomotr nd ror kfomo yimam tfit yimtnamom. Jisasr nayuk nefm nd met yindarim htihato kfo yindhormom. \s1 Mastet tpiyenrhu kfo nhombra mrokfot \r (Matyu 13.31-32 yo Mak 4.30-32) \p \v 18 Jisasr tfit ttiwon memorm, “Bro Nkifrarhu kingdomkfot finji akfo nhombrayant? Tamohmn akfo nhombraya? \v 19 Bro Nkifrarhu kingdomkfot kangme tefi mastet tpiyenrn yimar yaknihato turhu mswirtn nuhterr. Nd mastet tpiyenr frdborhahato yonmari bufum korhm. Kto nungam tkit tkiroht ndha niahato wuswomt.” \s1 Yisparoh kfo nhombra mrokfot \r (Matyu 13.33) \p \v 20 Nd rpa mrokfot tfit wom kfo memorm, “Bro Nkifrarhu kingdomkfot finji akfo nhombrayant? \v 21 Bro Nkifrarhu kingdomkfot broni thoft 3-pela bek plauaroh plauapam tefi yispen mifm rihtafhato kur yikopwa kanjo inji broniraht.” \s1 Tefi yifhatik yuhat \r (Matyu 7.13-14 yo 7.21-23) \p \v 22 Jisasr Jerusalemko yinyeftpno bok kmim toh fnahhato Bro Nkifrarhu mrokfot kfo nuhas fnahmorm. \v 23 Wom kmithu wom yimar Jisasr yihato ttiwon memorr, “Jisase, nda bbinysofthu wuroh bati yihare, rpa rpa yimarpam yakrahr?” Jisasr wanyhato kfo memorm, \v 24-25 “Na kfiwanko, yihota rim fnahni yuhate kukentamot. Ndnatn bi arihatn bbukahato bi rim fnahnikfot. Kto tu kuny sikatr nd kuny yifhatikt frkihaf thombat be finji fkneniruhako? Bok yimam briahako tohhato kfo mirahm, ‘Wayak tfanyakna.’ Kfo mirahrr, ‘Ni fitha thofe? Na nhai wom tkit ninhu nyingatikt htirmoyann.’ \v 26 Tfit romn kfo mirahmr, ‘Nom to ninpno rpat nuwa famonom. Yo nmoh kmiroh bro yihotamn Bro Nkifrarhu mrokfefm kfo nuhas bonuhasmonnom.’ \v 27 Tfit rorn kfo mirahrm, ‘Na nhai wom tkitt htirmoyanko. Ka fitha thofeko? Wur fasoh yima bebko. Wuri waikma.’ \v 28 Htirahko Abraham, Aisak Jekofromi yo wom profetm, romrpam Bro Nkifrarhu kingdomkfot rhuruhatm htirahkomm. Niko wuri briahako tohhato tau nknekrahko. \v 29 Nd bbinysof bugathu yimam yiruhamn Bro Nkifrarhu kingdomkfot mrhuhato nd bro yemro burwat yerahmt. \v 30 Ndar yihar yimam mongko niayukm mfrfnahnirahm. Yimam nyingako tohakyukm tfit mongko yihom frfnahnirahm.” \s1 Jisasr Jerusalemt yuhuwafmo yuhat \r (Matyu 23.37-39) \p \v 31 Inji yuhre ptha haso hanyetrn wom Farisim niahato mkfo memom, “Ndashart be tmifn wahtanykahntn wom tkitm wain. Herotr kangr awasann.” \v 32 Inji mkfomotmr, Jisasr tfit kfo memorm, “Nd rim kfota mkfotahato kfo nheh bonhehet yimar wamitwakomr, ‘Href yuwonanohmbam afo nd yarh fknayet yimami dbohnet yimam htiruha. Ka yuwonanohmbamn nd hingrnefenm hingrna bugaruhanm.’ \v 33 Afo bi mirahm, ‘Nd profetr awas-nomr.’ Bingot Jerusalemko profetm wasmoum. Ndnettn na yirhwota Jerusalemtn wasrahma.” \p \v 34 Jisasr tfit kfo memor, “O Jerusalem! Jerusalem! Kfo tkrurafoyuk profetm ninn was hakutwanm, yo womm tahiye tahiye yebhoh noh hakutwanm. Bok yiham memoua nanhu mofsinhitn ahta akafrohneyann mmem kris yonm yak kafrohwa kanjo, to nhai. Nhai wofnrmouna. \v 35 Be wahti hanyswa, ninhu temperr brio yima duhatr rhurahr. Ariham nhai wom tfit htirhotna. Bi tunn kfo kangn, ‘O Bro Nkifraye, Brorhu yufatpno niayuk yimar wayak marnya bomarnyatwanr.’ Bi tunn inji kfiwune ee tfit htiyakrahna.” \s1 Jisasr wom yubtet yimar yak marnyamo yuhat \c 14 \p \v 1 Wom rhu krna Sabat yihar Jisasr nuwa yat yimor Farisiroh bro yimarhu kunys. Nd Farisiroh nyingam be Jisasrn yimoum. Memoum, “Afo htirahnom ndar rhu krna yihar nhaf tamoh nefm naruhar.” \v 2 Wom yubtet yimar niamorn Jisasrpno mtohmor. \v 3 Jisasr nd yimar htihato tfit ttiwonmorm Farisimi boririfhuthu tisam, “Niko finji dukiwako? Boririfhut finji kfiwat? Rhu krna yiha dbohnet yimam yak marnyarfohate ka hifa?” \v 4 Jisasr inji kfo ttiwonmohat nhai wom Farisir ptharmor. Be Jisasr nd yubtet yimar yakmorr nd yubteft yak marnyafmotrr tfit yimor. \v 5 Nd yubtet yimar yak marnyafohato tfit toh kekutnimorn Farisim kfo ttiwon memorm, “Nd rhu krna yiharn nikmoh yonm o bulmakaum yau hanyhato tekmn yohnifohat ka nhai bmbri yuk hambrakrfotkomm? O be hti marsisa merfoko, ‘Rhu krna yihayer, to finji yukhato yakruhanomm?’” \v 6 Nd Farisim nd ttiwonkfot ttiwonmotrm be tuha mrokfo duhatm tohmom. \s1 Yimar turhu yufat yiro wahtakfot \p \v 7 Jisasr tohhato hti hasomourm nd nuwa yat niayuk yimam. Yihato mruhaknimoahat be memoum, “Barkof mruhakyuk gajimn amrhunom.” Inji hti hasohato mrokfot be yura fafunamort. \v 8 Kfo memor, “Wom yimar turhu tuhan yak yihar yemro burwat htahato kfo kangrn, ‘Ni wanietwa nanhu tuhan yak yihar. Nd yiha bro yemro burwat htaruha. Wania wayenyhotwannom.’ Inji kfitrn yifi, ni frohann yihato yudbat tu nyingako amruhakniya. Nd nyingako htayuk gajim miruhatn bro yufetmn ahta hanyom. \v 9 Bi mruhetnn kto tu nd burwat htayuk yimar yauyaknehato kfo mirahrn, ‘Na nhai merfoya ninn yudbat nyingako mrhurahn. Na famuya ndu bro yufetr rhurahrt nd tkitt. Ndar tkitt wahtanyns. Ni mongko warhutwa.’ Be bro yimtneft yakrahtn, tfit sinyani mongko yihom rhuneft. \v 10 Ndnettn tuhan yak tatrut yihar yemro burwat htahato nakumn, frohann bi yihato nyingako amruhakniya. Yinyeft afo yihato afo mtohkfot womroh mongkorn. Bi nd tu burwat htayuk yimarn yihom htihato kfo kangrn, ‘Asha wamrhun,’ ee nd tur kfoyuk tkittn mrhuneft hifa. Nd burwat rhuyuk met yindarim hti yindhorrahmn. \v 11 Ndt tu bro mrokfot. Yimar kangr, ‘Tamoh nefm nann bmbri nyingako mtohnihato nann tamoh tamoh nefm atohakkahtanm yimam kfo yindhorrahma,’ nd yimar kto Bro Nkifrar yak dbhurakruharr yiro wahtarahrr. Yimar turhu yufat yiro wahtahato yimam nhai kmi kmim yindhorkahmr, nd yimar Bro Nkifrar tfit yura wuhtarahrr.” \s1 Fasoh yima bebpam nom yak marnyakfot \p \v 12 Jisasr nd nuwam nakuyakmo Farisir kfo memorr, “Kangn yenyhoyuk yimam ayaka, frohann akfo amiya be yimatrpami tunhu kmithu bro maruyet yimarpam anaku tutuhaya. Rom kfakrahn, to be ni hayuk yeshrt bi turoh tire tawo hirahmn. Frohann nd yihotat ahika. \v 13 Ninhu nuwa nngrit, tamoh tamoh yeshrt yaneft fasoh yima bebpam, yimam nd wura bebetm, nyinga kunyjetm, ndmn nakuyakkfot. \v 14 Rom nakurahn duka kinyaknirahm, to finji yeshrim yakruhanomn tngo nakuruhanomm. Ndhtet yima bebm Bro Nkifrar kukatohworm. Rom nakurahn tawo Bro Nkifrar wany yakiohato nohnita yimam sinyaruha yiha tawo Bro Nkifrar htiruharn yak marnya bomarnyarahrn.” \s1 Yemro burwathu kfo nhombra mrokfot \r (Matyu 22.1-10) \p \v 15 Nd rpat nuwa ye hasoyukroh womr nd Jisasr kfomo mrokfot wanyhato Jisasr kfomorr, memorr, “Yimar Bro Nkifrarhu kingdomkfotn tohhato nuwa yanyeft ka nd yimar yindhorkfot.” \v 16 Jisasr wanyhato kfo memorr, “Wom yimar bro yemro burwat hta yibonetrn kmi kmiroh yimam kfo duka hanymorm nd yemro burwathu nianeft. \v 17 Nd yemro burwat yak htatamortn tu ye yiharn nd tu yemro burwat htayuk yimar kfo tkrurmorr turhu hingrna yimar. Memorr, ‘Waikahnn nd na kfo hanymo yimam wakfo wamitwanm, “Hrek korht nd yemro burwathu ye yihar. Wania hnetwako.” ’ \v 18 Nd hingrna yimar inji wany sanyhato yimor. Yihato kfo hanymoatrm nhai rroh womr kfo yibonrmor. Womr yi kfomorr, kfo memor, ‘Na wom bbinysof nmbuhat wikneyantn afo ndthu htit yiruha. Ndnatn na nhai nierhota.’ \v 19 Womr yi ttiwonmorr, kfo memor, ‘Na hingrna-yuk 10-pela nfri bulmakaum wiknaroyann afo hanyrhoyanmn htiruha rroh hingrneft.’ \v 20 Tfit womr yi ttiwonmor, kfo memor, ‘O na hrek tuhan yekann nhai niewota.’ \p \v 21 Be inji kfo kur bugamotm be tfit yimor. Yihato turhu bro yimar mkfo memorr, ‘Nd ni kfomo yimam yi ttiwontanm nianeft, nhai womr kfo yibonrfor nianeft. Ndnatn tfit nia.’ Be nd bro yimar inji wanyhato namburmor. Namburhato tfit turhu hingrna yimar kfo memorr, ‘Tfit wai habrikahnn fasoh yima bebm wayak habrin. Wuskapa duha yimam, yimam nyinga kunyjetm, wura bebetm, tir bebetm, ndhtet ndhtet yimam wayak habrin. Wayak habrikahnmn nanhu kunys aniam.’ \p \v 22 Nd bro yimar kfomo yuhatn yak hikhato nd yimam ror kfoyukm yak habrihato mkfo memorr, ‘Nd ni kfoyuk yimam bi fak habriyanm. Nd yimarpampno kunys tafi furkihkaht. Tom yuhre wom rrfam korh furewum.’ \v 23 Be nd bro yimar tfit kfo memor, ‘Na wofnkaha wom rrfam rhu furaneft. Kanga kunys afurkiht. Tfit waikahnn nd bro yihota naff yuham yo mswirroh gna nanyor yuhamn tohwa yimam ndm wakfak habri hanynm. Rompno kunys furkihraht. \v 24 Na kfiwann, na nd barkof kfo titamo yimam be nhai nd na htayuk yemro burwat nia yeruhatm.’” \s1 Yimam Jisasr hikneft duka marnyahato hikkfot \r (Matyu 10.37-38) \p \v 25 Jisasr bok yimam yau hik hanymotmr kekutnihato kfo memorm, \v 26 “Yimar nanpno niahato kangr, nanhu disaiper yimaya aruha, nd yimar turhu yifa mndarm, turhu yon tuhanm yo turhu yima yuhurhu dukefm be mondt hta duha. Nann afo mondt htakfot. Yifammam, yon tuhanm be inji rom dukani hanykfot. \v 27 Yo yimar kangr, nanhu disaiper yimaya aruha, nd yimar nhai yakrme-kfot krhoparoh titaneft. Na krhopam yakmo kanjo nd yimar krhopam yakkfot. Nhai yakrmekfot. \p \v 28 Wom yimar kunys hingrnaneft, nhai be yudbat sinyanihato singaknikahrt. Barkofpam afo yorhwarn kunyshu hingrna yuham afo dukahato kak nhtewur. Kunys hingrna thoft finji finji hingrnarhoyant? Finji finji marum htaruha nd kunyshu hingrna wuskaroh wiknaneft? Nd ndm afo rhuhato kak nhtewurm. \v 29 Be asomif waduka sinyahato singa furaknineft htirahnr rahurpam kasinyahato mtuhafnirahrt. Womm htihato haningerahmr nd yimar. \v 30 Kfo dadidoh mirahmr, ‘Kiwayeye! Kunyr kasinya hasomorr memor, “Ka hingrna bugaruhanr.” ’ \p \v 31 Ten tausen amiyet kantrikfot merfotm wom twenti tausen amiyet kantrikfot ai hfnahnomm nhai be bmbri wahta brurakhato yiyaknikahm. Barkofpam afo nd ten tausen amiyet kantrikfot afo tum yak nhtahato hti nhtewum. Tum yak nhombra hifa hifa ee kitm nnat. Nhai, tum hti nhombra-titme, \v 32 be wom kantrikfot wuri afo tohetmn bmbri wom yimam yitamn kfo rafiwumm. \p \v 33 To be nd rpahtet yuhatn wom yimarhu dukefr nhai nanhu dukefrn rhu bronikahrr nhai nanhu disaiperr tohruhatr.” \s1 Youparoh kfo nhombra mrokfeft \r (Matyu 5.13 yo Mak 9.50) \p \v 34 “Youpam tamoh tamoh roh nrhayukem. Nd youpam nhai wom you gb ye juha, to tfit finji kanjo naruhatnm tfit you gb yeruham? Bi be, bi fasohem. \v 35 Ndhtet youpam be nhai tfit mswirmn trufkfot. Nhai tfit bulmakau rispno tatkbotk hmbrihato mswirm truf habrikfot. Fasohmn tubatuyefiwum. Yimbhindangeteko, ndar na kfiwa mrokfot wanykfot.” \s1 Yimar hambrakmo sifsifrhu kfo nhombra mrokfeft \r (Matyu 18.12-14) \c 15 \p \v 1 Jisasr takis marut yak htfasyuk yimami fasoh fasoh nefm nayet yimampno brbo yimom mrokfo wanyneft, \v 2 Farisimi Bro Nkifrarhu boririfhuthu tisam htihato kfo hutt memom, “Nd yima Jisasr fasoh yima bebmpno rpat nabnothato nuwa kawum.” \p \v 3 Inji kfomotm Jisasr wanyhato kfo memor, \v 4 “Bro Nkifrarhu yindhorneft inji. Wom yimar 100 sifsifetr rhuhato nd wan handretyukr hti hambrorfohat ka be mumafrforr? Na kanga ka nhai mumafrfotrr. Ndwom 99 kforpat kipr yeyuk tkitt htanyrform afo nd wan handretyukr afo yau hambrak habrirforr. Bi mhambrekrre ee yima yuhur mirhurforr. \v 5 Yima yuhur mirhuhato be yindhorefrparpno tita hatoh hanyrforr kmiko. \v 6 Kmifat mhtahato kfo merform, ‘Na hti hambromoa sifsifr bi tfit hambrekanr, wayindhornhokma.’ To inji narfor. \v 7 Na kfiwanko nd kfo nhombrakfot kfiwa 99 yimam, bi dboriohrhut rhuhato nhai tfit rroh yima yuhum wom yak kekutkfot. Nd yimam nhai be mfro dukakahrm. Bro Nkifrarhu tu bro dukeft kitt ndwom rpa yimar bi fasoh nefm yihato tfit mtoh kekuthato niamor. Nd yimarn Bro Nkifrar be tu mfro yindhorworr.” \s1 Mett hambrakmo marufathu kfo nhombra mrokfeft \p \v 8 “Wom mett ten kina yak brurfam yakitohhato wom fat hti hambroneft. Htirahnt lam hta funanihato kunyshu wuss hfhan bugarahtt nd rpa marufathu hambroneftn. \v 9 Hambro hany hambro hany, bi fektt, htirahnt tuthu yimatm nakuyak bugaruhatm, kfo mirahtm, ‘Wayindhornhokma. Na hambromoa marufat bi fekant.’ \v 10 To nd mrokfot kanjo Bro Nkifrar yindhor-worr wom yimar fasoh nefm tohhato tfit nd fasoh nefm mong trohneft.” \s1 Hus yonet yimarhu kfo nhombra mrokfeft \p \v 11 Tfit wom kfo nhombra mrokfot kfo memor, “Wom yimarhu yon husf tohmouf. \v 12 Wom nmemr yihato yifemr mkfo memorr, ‘Dajaya, nani nanhu najomr, nmoh wuskam bi wayak nhtahikahtnno nanhum kanga bi ayakanm.’ Be yifemr wany yakio-hato fak nhtahemorf. \v 13 Be wom nmemrhu wuskam yakhato tuha kmi thofmpno maruhampno nayak tuknaknihato maruharpam myaknihato nhai wom warhu hasormor. Nndo wom wuri kmimn yihato turhu nd fasoh fasoh nefmpno nd ror hanyuk maruhenm tubatu wita bugamorm. \v 14 Tubatu witahato kto nd ror tohyuk kmit bro yatinoh wormr tohmor. Be nd yihar nd yimar memor, ‘Be na nohruha yeshrimn. To fitha marufam yakrhoyanm yeshriyenm wiknarhoya? Na hnayuk marufenm to bi tubatu bugamoyanm.’ \v 15 Be mdukatihato wom yimarpno yihato wom hingrneft fakmor. Fohm tohukatoh inji nahemourr. \v 16 Nd fohm tohukatohhato memour, ‘Nd fohroh heyuk binharoh bin krm ndm ayeya.’ Nhai wom yimarn wom tu yeshriyen mifm hermoarr. \p \v 17 Be toh nhombra hanysihato tfit tur dukamor, ‘Nanhu yifemrhu hingrna yimam nhai be inji yatinoh dbfakahm. Na asha tohwoyann masat yatinoh dbfiwa. Tamohmpno asha na yatinoh dbfa hasiwoya? \v 18 Tfit tukanhuko yiruha. Yirhoyann tukanhu yifemr mkfo yongmaknihato mkfo miruhanr, “Dajaya, Bro Nkifrari ni be tu fasoh neft namoyanfn. Nhai tu hifa dborioh neft narmoyanfn. \v 19 Na tu be bi fasoh yon beba. Na nhai tu dborioh yonann kfo mirhona, ‘Nanhu yoner.’ Nhai. Na ninhu hingrna yima furaya arhutwaya.” ’ \v 20 Be nd dukeft yakmorn sinyamor. Sinyanihato yimor turhu yifemrpno. \p Yi yimorn kmit mfnahmor. Yuhre wuri yau hanyetrn yifemr htiyakmorr. Htiyakhato tfit yifemrhu yima yuhur yinem yonr inji tfit htiyakmohat nhai bmtarmorr. Be yinem yonrpno toni-yaknihato rim kihato hanurmorr. \v 21 Yinem yonr sinyahato yifemr kfo memorr, ‘Dajaya, Bro Nkifrari ni be tu fasoh neft namoyanfn. Na nhai tu dborioh yonann kfo miruha, “Nanhu yoner.” Nhai.’ \v 22 To Yifemr nd yonr kfomo tngt wany marsisahato turhu hingrna yimam kfo memorm, ‘Nanhu wondht wayaknekahkomn wawondh-komr. Tor yuke hmbreshar, yo tirpinyaft hatohyuk ringr yo su wuram. Nd ndm wayaknekahkomn wawondhkomr. \v 23 Yo tor bulmakau yogr. Ndr wawaskahkomrn roh tfnhato rpat rhu rifinyhato yerahnom. Nuwa yetahato btn ptha yindhor boyindhorrahnom. \v 24 Nanhu yonr bi nohniyetrn bi tfit bi tor bi nier. Bi wom kmimn nkiranimor. To nhai, bi asor bi nier.’ Ndnatn nd bro yemro burwat hta yehato grha yindhormom. \p \v 25 Bro najomr mswirko toh tanyhato mwanyaknimor. ‘Arme tamohtpno grha yindhorwam?’ \v 26 Wom hingrna yimar nakuyakhato ttiwonmorr, ‘Ndm tamohmn grha yindhorwam?’ \v 27 Kfo kangrr, ‘Ninhu nmemr href tfit mfnahtr, yifemr ror htiyakhato rorhu yindhor nmbuhatn bulmakaur washato ndr yehato grha yindhorwom.’ \v 28 Be najomr inji wanymohat nhai ror yihato grha yindhornho inji narmorm. Nambur yima yuhetrn be rhumor. Yifemr hti hasotihato yimorn yinemr mkfo memorr, ‘Tamohmpno ni nia duha yita?’ \v 29 Yinemr sinyahato yifemr kfo memorr, ‘Wawanyn! Na bok gunyjimm hingrna yima furam kanjo ninhu hingrneft fakitoh hnahemoyann. Nhai ninhu wom tngt hanjbornarmoyant. Nhai. Hingrna marnya hnamoya. Ni nhai ndt htihato wom fohenr washato marimor, “Asor fohr. Ndr watasokahnn ninhu yimatm nakukahnm warhu wayako.” Be tu nhai mif inji narmo. \v 30 Nd kmi kmi yaum kanjo tahuta htfaset yonrn ninhu fohr wasahuknr. Nhai mrokfom.’ \p \v 31 Yifemr tfit sinyahato yinemr kfo memorr, ‘Ni toh hnamohat nanpno brbo toh hnamo. To mirahn ka nanhu tamoh tamohm ka womrohem. Nhai. Ninuhem. \v 32 Ndnettn ninhu nmemr bi nohetr bi tor bi sinyer. Bi wom tkitm bi nkiraniyetr bi tor bi nier. Ndnettn ni niahato nom rpat rhuhato yindhorkfot.’” \s1 Hifa yima dukefrpno hingrnamo yuhat \c 16 \p \v 1 Jisasr turhu disaiperm wom mrokfot yakhato kfo ptha nuhas memorm, “Wom yimar nhai be kukenhato harhurmoar yeshri wuska maru kunym. Nd yeshri wuska maru kunym wom yimar yakmorn rorn nd rorhu tamoh tamoht tohukatoh hemourr. Wom yiha wom yimam nd yimarpno yihato mkfo memomr, ‘Nd ninhu wuskam tohukatohwa yimar wom wuskam he fura bofura hanitrm yimam, womnam turn kak nfhotiyaf hanitr wom wuskam.’ \v 2 Nd yimar inji wanyhato nakuyakmorr nd wuska tohukatohmoa yimar. Nakuyakhato niamotr ttiwon memorr, ‘Na nd wanymo mrokfot ka tu mrokfot wanymoya? Nd wuskaroh yak nfhoti nmbuhat yo yak he furafhany nmbuhat? Inji wanymoyann ni be nhai wom tohukatohruhatnm nanhu tamoh tamohm. Be yak tuhaforuhann. Wuroht afo waikahnn tamoh tamohm yak hta kars bokars tanykahnm yirahn. Ni nd namo neft gontwatn wahta buga tanykahnm yirahn.’ \p \v 3 Be nd tohukatohr yimorn kfo memor, ‘Na nd yimar yak tuhaf thombat be finji narhoya kmiko rhu fura thombat? Na nhai wofnkaha sfno marufapa duha rhuhato womm rim tndauneft. Nhai. Be tu bro yimtnaneft yakrahta na inji naneft. Yo nhaft na tu be narho bnhaya. Womm kfo mirahma, “Wania nmoh mswirthu bbpam watou kekuthennom,” na nhai hingrnarhota.’ \v 4 Duka hanysihato kfo memor, ‘Nhai mrokfom. Tot wom dukeft. Inji naruha, be yimam nanhu neft hti yindhorhato kfakrahma yimarhu hingrneft yak tuhaf thombat.’ \v 5 Be nd dukefetrn naku yak hanymorm yimam nd wuskam tamoh tamohm afo yak furani hanymom. Barkof yimar niamotr ttiwon memorr, ‘Nine tamoht yakmo?’ \v 6 Nd yimar memor, ‘Na 100 dram welkfot fakmoya.’ Kfo memorr, ‘Nd ni be afo yak furanimo wel dramthu kfo nuhas gontwat mirahn akfo amiya 100 dram welkfot, be wawandfatwa 50 dram welkforpat.’ \v 7 Tfit womr niamotr ttiwonmorr, ‘Ni tamoh tamohm afo yak furanimo?’ Memor, ‘Nane 100 wit bekm afo fak furanimoya.’ Tohukatohr memorr, ‘Asot ni yak furanimo wit bekroh kfo nuhas gontwat Nd gontwatn wawandfa wamitwa, “Na 80 bek witkforpat fakmoya.” Mirahn awandfaya 100 wit bekm.’ \p \v 8 Wandfa buganimotmm nd tohukatohr nd gontwam nd yimarpno hanyhato yimar htihato kfo yindhor memorr, ‘Be tu hifa yima dukefrpno hingrnamo. Duka tunga yima yuhurpno inji hingrnamo. Nhai mrokfom.’ Nd yimar be inji kfo yindhormorr tohukatohr. Wahtiko. Ndar bbinysofthu yimam bi tum hti dukamomt dborioh rhu nmbuhathu yakyuk yihota yuhat. Niko nukeft tohwa yimako rpahtet neft wanatwako. Waduka marnyatwakomt dborioh ruheft yakyuk yihota yuhat.” \p \v 9 Jisasr tfit nd mrokfot kfo hik buga memor, “Niko nd bbinysofthu tamoh tamoh wuskam yakneft wom yimam nd wuskam kkopentiwam hti dukahato hekfot. Hirahkomm kfo yindhorrahmko. Inji narahko nd nikmoh noh yihar Bro Nkifrar yakmiyakruharkomn hendhorrahrko. \p \v 10 Frohr tefi wuskenm yahutkomr fakitoh marnyerm, bro wuskam ror yakitohneft yakitoh marnyarahrm. Nhai yakitoh marnyarform tefi shrm nd yimar nhai yakitoh marnyaruhatr bro shrm. \v 11 Nda bbinysofthu tamoh tamoh wuskam nhai yakitoh marnya-rfokomm, to tfit frohm hefenr yorhwa wuskam hiruhatmko yakitoh-ruhakomm? \v 12 Womroh tamoh tamoh wuskam nhai hti duka marnyaf hanyhekahkomm, to tfit frohm tawo ninhu yufathu wuskam yakhiruhamn? \p \v 13 Nhai wom yimar najomrofhu yinhitn rhurfotr. Nhai. Womrpar yuhurrfour, womr yati yejborharforr. Womrhu mrokforpam wany yakiorfour, womrhum nhai. Niko nhai Bro Nkifrarhu dukefti maruharoh dukeft rpat yakitohkfot.” \s1 Mosesr yakmo boririfhuti Bro Nkifrarhu kingdomkfot \p \v 14 Farisim rom be maru hingrneftn rroh dukefm frtkafmoum. Ndnetmn Jisasr inji kfomohat nd yimam yurak krtit karikomomr. \v 15 Jisasr sinyahato kfo memorm, “Niko newa nefm yimam htitamko kfo kangm, ‘Ka hifa dborioh nefm newuko.’ Nheno. Bro Nkifrarhu nyingaye htitworko nikmoh fasoh nefm yirok yima toh rawofm yorhwam. Nikmoh yima rifhumio Bro Nkifrar faso hti bebworm. Tngtn be yuwi furewut. Yimam kfo yamukam, ‘Ndm hifa nefem,’ Bro Nkifrar htihato kfo kangr, ‘Ndm fasoh nefem.’ \p \v 16 Bingotrhof nkifra boririfhut, Mosesr yakmot, yo profetm kfo pthamoa mrokfom, afo nd mrokfomn yimam yak hik hna yak hik hnamommn wuroht Jon Baftaisrpnone be mfafho-nimomt. Jon Baftaisrn hnamort Bro Nkifrarhu kingdomkfothu mrokfot. Be nd mrokfotn bi bronittm kmi kmim. Bronitatt kmi kmiroh yimam nd kingdomkfothu yinyeftn yima yuhum bi mfro sinyewum. \p \v 17 To wom mrokfot. Ndar mounti bbinysoft rof rim batinirahf. Nhai Bro Nkifrarhu wom tefi tefi mrokfo nmbuhat be inji naruhatt.” \s1 Tuhan yak thu nmbuhat \r (Matyu 5.31-32 yo 19.9 yo Mak 10.11-12) \p \v 18 Tuhan yak thu nmbuhat ndt Jisasr kfo memor, “Fitoh yimar turhu yak tuhant yak tuhafhato tfit wom nfri mett fekr, nd nfri mett be ijoh yuhathu metet. Yo wom yimar yak tuhafet mett tfit womrn fekrt, ndt to ijoh yuhathu metet.” \s1 Maru kunyet yimarhu mrokfot yo Lasarusrhu mrokfot \p \v 19 Jisasr tfit wom mrokfot riyakhato kfo ptha memor, “Wom yiha wom maru kunyet yimar tohmor. Rorhu wondh tha, yeshri, tamoh tamoht be bro bro maru kfetrpam fakmour. \v 20-21 Yo tor tohmor wom yima bebr. Rorhu yufat Lasarusr. Nd maru kunyet yimarhu kuny yifhatikt ndha rhutamour. Duka memour, ‘Nd maru kunyet yimar ye bruraf hanyuk dborioh dborioh yeshrthu krpupenm tebor rfashit misuhyukm nann ye tuthatak hanyruhanm.’ Inji dukahato rim rhuta hasomour. Lasarusenr nd yonmari, yonmari fhutpno kku bebt harhutamoahat memoum, ‘Nndo yau kuteter.’ Nd fhu tikroh kku bunyangrt tonemoatt tfit yaum yimoamn tepen dbrorhamoumr. \p \v 22 Lasarusenr tohhany toh hanymorne nohmor. Nohmotr rorhu yafothat mounmotm yaknimomt, Abrahamrpno brbo mhtanymomt yura hefenrn. Tfit rorhu mongkorn nd maru kunyet yimar nohmotr fopmomr. \v 23 Nd maru kunyet yimar nohnihato rorhu yafothat Maringour yimot. Maringour yihato be mitasismor kahtn. Memor, ‘Kekutak auhtiya,’ Abrahamr yurak wuhtimorr. Abrahamrhu kkrekorn Lasarusr rhumor. \v 24 Nd maru kunyet yimar nd kah nyunguramt tohhato naku tuhaf memor, ‘Daja Abrahame, wayuhuwafkahna Lasarusr wakfokahtnr bupenm tirpinyafe tayifaknekahrn nanhu tort bupaye ahta gonngafort. Na tu be bro kaht tohwa.’ \p \v 25 Abrahamr kekutak wahtihato kfo memorr, ‘Wawanyn bar yone, ni yima nfri tohmohat ninhu hifa yihar tohmour, Lasarusr nd yihat fasoh tkit bebt warhutamor. Tfit arihat ror bi hifa tkitt yorhwarn ni bi tfit fasoh tkitt korhn. \v 26 To ror nakutatnr finji nieruhar? Nhai yihotam. Niko watohngotwoko nom ako yura yuwa tohngotwonom. Nikomi nom buha Bro Nkifrar frtmbhafmort yihotat.’ \p \v 27 Be wom maru kunyet yimar inji wanysihato kfo memor, ‘Dajaya, be ndnatn tfit wom mrokfot kfiwann. Kangane, Lasarusre wakfo tkrurafkahtnr nanhu yifemroh kunyko air. \v 28 Nanhu nmemrom tom 5-pelakfot tohwom. Aikahrn akfotwarm, rroh tohneft mirahm na tohmo toheft atoh hiknom. Rroh tohneft hifa hifa atohtwam. Na finji wofnkaha na tohwa tkitt rom niahato kaht yihom tohneft.’ \v 29 Abrahamr kfo memorr, ‘Lasarusr nhai tfit yihato kfokfot ninhu nmemrom. Tom Mosesrhu boririfhum yo profetroh mrokfom, rom nd mrokfom htihato kfoyuk yuhatn toh hikkfot.’ \v 30 Tfit nd maru kunyet yimar kfo wok memorr, ‘Daja Abrahame, nd nkifra mrokfom be nhai wany yakio-ruhatmm. Womr nohhato tfit sinyahato ptharahrm ee btn wany yakiorahmr.’ \p \v 31 Tfit Abrahamr memor, ‘Nhai Mosesrhu boririfhum o profetm pthayuk mrokfom nhai wany yakiokahmm. To nhai tfit womr nohhato tfit sinyahto pthahekfot mrokfot. Ror nohhato tfit sinya pthayuk mrokfom be nhai wany yakioruhatmm.’” \s1 Yimam yak kasuhwa fasoh nefm \r (Matyu 18.6-7 yo 18.21-22 yo Mak 9.42) \c 17 \p \v 1 Jisasr turhu disaiperm kfo memorm, “Yima yuhum sinyarahmko fasoh nefroh naneft. Be wom yimarn niahato mkfo kangrn, ‘Ndur yuhat warine o ndur shrt warimakn.’ Nd yak tkruryuk yimar dukaf hanykfot. Bro Nkifrar be yak tutfarahrr. \v 2 Wom yimar ndar na hikwa yonenm frnhehektrm fasoh nefm fsuhm, nd frnhehakyuk yimar bro tahis yakhato mohtpitn tmbrekhato tek dany yuhat yafhohato miptkokfot. Tohruharn fasoh yihotat hanyrahrm. \p \v 3 Wom Kristen yimar niahato ni wom Kristenn fasoh nefm nern, ni be tohhato kfo mekfot, ‘Wurena mirahn inji anaya.’ Inji kfitn nd yimar tohhato kfo kangr, ‘O, wurene na be tu fasoh neft neyann. Nhai tu dborioh neft narfoyann.’ Bi inji kfiwurn, to be mirahn nd ror nayuk neft tfit wom adukayant. Be duka mumafokfot. \v 4 O 7-pela taimkfot fak nhehrn o finji nern o tamoh nefm nahato tfit 7-pela taim niahato nnakfo nuhashato nnakfo gbhufnm, to mirahn tfit adukayanm ror nayuk nefm. Be duka mumafokfot.” \s1 Bro Nkifrarhu dukefrparn rhuneft \p \v 5 Jisasrhu disaiperm Jisasr kfo memomr, “Wathu bmtatwannom. Be Bro Nkifrarhu dukefrpam arhu-twamnom nmoh yima yuhum.” \v 6 Jisasr wanyhato kfo memorm, “Bro Nkifrarhu dukefenr be ndar sayor tpiyenr kanjo rhuhato kfo mirahn, ‘Ndar miye wayoh tundonikahnn tfit wusha tektn wamitohkahnn wasinya.’ Inji kforahn be htirahnt nd mis ninhu tng yuhatn hikraht.” \s1 Jisasr hingrna yimarhu hingrneft pthamo yuhat \p \v 7 Nd mrokfot inji kfonihato tfit wom mrokfot kfo memorm, “Niko hingrna yimetko rhurfohat ka tfit nikomn hta mska garirfokomm? Na kanga ka nhai. \v 8 Hingrna yimamn mihingrnakhato tfit mhta romn yeshrim hta mskaherfotmko niko be yenyefrpat yarfoko. Nikmoh hta mskafhehato kto wuroh mongko rrohm. \v 9 To ka finji dukewako? Nd hingrna yimam niko tohukatohkmoh mrokfom hingrna yimam hikneft ka kfo yindhorrfokomm? Na kanga ka nhai. \v 10 To be rpahtet neft niko Bro Nkifrar kfoyuk hingrneft hingrna buga hanyeft. Be kfo mekfot, ‘Nom hingrna fura yimayenom. Ni kfoyuk hingrneft bi hingrnamonomt.’” \s1 10-pela lepra dbohnet yimaroh mrokfot \p \v 11 Jerusalemko yimoa yihotat buha Galili Sameriafhu kmi nanyor yuhatn yihotat ruhettn nd nanyor yuhatn faumoumt. Jisasr nd yihotatn yimor. \v 12 Yi yihato be yuhre kmit mifau fnah hanymort, ka nd 10-pela lepra dbohnet yimam Jisasrhu nia mrokfot wanyhato fau tebfi hnamom. Yau hnehato Jisasr htiyakmomr. \v 13 Be wuri yau hnehato Jisasrhu yufat naku hnehato kfo memom, “Bro yima Jisase! Wahti yuhuwafnnom.” \v 14 Jisasr nd yimam htihato kfo memorm, “Temperr tohyuk prismpno waikahkomn romn hti kotharahmko nikmoh dbohnefm.” Inji kfafmotrm yimom. Buha yihotatn nd lepra dbohneft thu truf tanymotm. \v 15 Be nd yimam lepra dbohneft thu truf tanymohat nhai marimom, “Jisasr tfit miyak nuhasrahnomr tham.” Nhai. Rpa Sameria thofrpar lepra dbohneft thu truf tanymohat Bro Nkifrarhu bro yindhoreft yakmottr be yindhoref-rparpno tfit yihato \v 16 Jisasrhu wuram-pno msuhmor. Msuhhato mkfo yindhor boyindhormorr. \v 17 Jisasr nd rpa yimarpar htiyakhato kfo memor, “Na famuya ka 10-pela yima bugako dbohneft thu truf tanysisko. Ndwom 9-pelakfot to fitom? \v 18 Tamohmpno ndar womha kmi thofrpar tfit niahato Bro Nkifrar mkfo yindhorwarr?” \v 19 Be nd yimar Jisasr yak kasinyahato kfo memorr, “Nhai mrokfom, wanju. Ni ndar dbohneft thu truf tanyhato tunn duka famu, ‘Na hrek Jisasrpno yitahat ndar dbohneft kak thuwort.’ Inji dukahato niesn Bro nkifrar bi fak marnyern.” \s1 Bro Najomr yawihna thombat kmi kmim htiyakrahmr \r (Matyu 24.23-28 yo 24.37-41) \p \v 20 Wom Farisim yihato Jisasr mttiwon memomr, “Fitoh yiha Bro Nkifrarhu kingdomkfot htiruhanomt?” Jisasr kfo memorm, “Bro Nkifrarhu kingdomkfot nhai be tamohtet neftn nyingaye htiyuket. Nhai. \v 21 Nhai turn kingr tohruhatr kfo miruham, ‘Asor nmoh kingr. Asor asha bi tohukatohwor nomn.’ O nhai miruhatm, ‘Bi wusor wusharhof yimamn tohukatohwor.’ Nhai inji htihato kforuhatm. Niko ttiwon ttiwoneft Bro Nkifrar nhai wom fitha king tohkahr. Tor bi nikmoh yima yuhumn Bro Nkifrarhu kingdomkfot tohhato kak hta bohtewurko.” \p \v 22 Jisasr kekutnihato turhu disaiperm kfo memorm, “Niko kto Bro Najomr hti hambraf thoft to inji kfo mirahko, ‘To finji tfit htiyakruhanomr yawihna thombat?’ To nhai. Nhai htiyakruhatkomr. \v 23 Mirahko yimam kfoyuk mrokfom awany yakionom. Yimam kangmko, ‘O nd nom gari hasomo Jisasr tor bi ndha nd kmit mifnahr, o tor bi nd kmitn, o wusor ndur kmitn.’ Mirahko wany yakionihato amenyom, ‘E, uwa, afo nd kmit yihato htirahnomr. Bi nia mifr.’ \v 24 Htitwokomr toh fnhur yohni thombat. Fnhu trfefm yambohritna thombat nhai rpa tkitt htikahmr. Kmi kmim hti bugewumr. Na Bro Najoma tfit yawihna thombat to inji kmi kmim htiyakrahma. \v 25 Nhai be bmbri, afo barkofpam na Bro Najoma afo tukanhu kmi thofmn wom wom krhopam hihato hanyjbor-narahmm na kfoyuk mrokfom. Nhai wany yakiorhotma. \p \v 26 Noarhu tndht wanukwokomt. Nd yiharhof yimam namo kanjo Bro Najomr yawihna thombat inji na mmo bammo hasorahm yimam. \v 27 Noarhu yiha to inji namom yimam. Rom to be nuwa ye mmo bammo haso, yo tuhan yak, nd nefrpam be na hasomommn, nhai wom tamoh dukefm rhurmomm. Be inji foh nungam kanjo mmo hasetm Noa riphar sift fknemom. Bi yiro sift tohetmn bro hnut niamot. Nd wom womt nd bro hnutn noh ptko witamom. \v 28 Lotrhu tndht nhaft to inji. Lotrhu yiha tohmo yimam nhaf to be nd turoh nuwa ye mmoneft yo wommpno wuskam yak tuknanefm, yo mswir hingrna, kuny hingrna, nd nd nefm duka hasomomn nhai wom dukefm dukarmom. \v 29 Lotr nd kmi Sodomt htanymort, bi be kah rifhumi kah rifuhet tahim mountko wuyohninamohat nd kmi Sodomthu met yindari bugam nhai rhurmom. Be tuha kmi Sodomtn mikur batinihato be tounpam rhumom. \v 30 Na yawihna yihar to be nd rpahtet neft rhuraht. \p \v 31 To inji mmo bommo hasorahm. Yimar briahako toh mmo hasohato mirahr ka kunyko toneni wuskam ayaka. Nhai. Yimar mswir toh hasoyukr to inji narahr. Mirahr, ‘Tfit kunyko toni hany wuskam yakruha.’ To nhai. \v 32 Niko waduka hiktwakomt nd Lotrhu mett yakmo neft. \v 33 Fitoh yimar turhu yima yuhurhu dukefm mondt htewurm kto nd yimarhu yafothat fasoh tkitt yiraht. Fitoh yimar Bro Nkifrarhu dukefm mondt htewurm nd yimarhu yafothat kto rhu marnyaraht. \p \v 34 Na kfiwanko, mikohta, ‘Na Bro Najoma yifung aneya,’ be htirahko hus sawohf tikt hwi hasetf, Bro Nkifrar rofhu womr o womt yaknirahr. Mett faknir, yindarir tuha sfnoh tikt frhambro hasorahr. Yindarir faknir, mett tuha sfnoh tikt frhambro hasoraht. \v 35 Hus metf bretpa hingrnayuk plaua-pam hingrna hasorahf, Bro Nkifrar womt yakruharn womt rhuraht. \v 36 Hus yimaf mswirt toh hasorahf, Bro Nkifrar womr yakruharn womr rhurahr.” \v 37 Jisasr inji kfo nuhas buganimotrm tur hik htfasmoa yimar sinyahato ttiwon memorr, “Bro Yimaye, nd nefm ni kfiwam fitha rhuruhatm htiruhanomm?” Jisasr kfo memorr, “Foh gum kfe bdgwa tkitmn kungorohm yi rifinywom.” \s1 Jasrpno mkfo hatohmoa metthu kfo nhombra mrokfot \c 18 \p \v 1 Jisasr kfomorm yiha yiha Bro Nkifrarpno kfo bruttna hatohneft. Ndnetrn memor, “Wom kfo nhombra mrokfot akfokahta yima yuhum yakrahm. Yakruhamn nhai ffhirmtaruhatm kfo bruttnaneft.” \v 2 Nd kfo nhombra mrokfot kfo memor, “Wom bro tauntn wom jasr tohmour. Nd jasr nhai Bror duka yanhafo hanyrmoar. Yo yimam tamoh mrokfetm nianeft nhai yudbat wanyhermoarm. Nhai marimoar, ‘Afo rhuhato wany yakitohhiruhanm.’ \v 3 Wom met dhirt yiha yiha niamoatn nd jasrpno mkfo hatoh memoutr, ‘Nane, yiha yiha yimam niewamn tone dbombho hatohwoma. Na kanga kotkahnomn kotkfotn frhikakrahtt rom niwa nefthu yimbu yuhat.’ \v 4 Jasr nd mrokfom wanymohat afo be wany marsisafmort. Nhai marimor, ‘Wanyhiruhant mrokfot.’ Tfit kto dukamor, ‘Na Bro Nkifrar nhai duka yanho hanykohanr. Yo yimaroh mrokfom hnayukm nhai wany yakitohhekohanm. \v 5 Nd mett nia mptha hatohwat afo wanyafhiruhant rothu mrokfot afo. Hhrekwa be nd rpa mrokfotn mptha hatohneft.’” \p \v 6 Jisasr memor, “To tfit afo wawanyko. Nd jasr namoneft rot inji namor. \v 7 To finji dukewa Bro Nkifrar? Bro Nkifrar nd turhu yonm yifung marm yiha yiha mnaku hatohneft ka nd jas bebr namo kanjo be wany marsisa hatohrform? Bro Nkifrar nhai inji wany mariffi hasokfot turhu yonroh naku tngm. \v 8 To kanga Bro Najomrhu yawihnaruha yiha krhopam rhu thombat, nd yiha Bro Nkifrar kfo bruttna hasetm, ka toh bmtaruhamn Bro Nkifrar kfo bruttna yakitoh hanyrahme, ka nd krhopampno Bro Nkifrar myafho thunirahmr?” \s1 Hus yimaf kfo bruttnamo yuhathu kfo nhombra mrokfeft \p \v 9 Wom yimam kangm, “Nom tu dborioh yimayenom. Nom nhai ndur ndar yimam kanjo fasoh fasoh nefm nakahnom.” Ndhtet kfoyet yimam Jisasr wom kfo nhombra mrokfot kfo memor, \v 10 “Wom hus yimaf memof, ‘Akfo bruttnano.’ Womr Farisir, womr takis marut yakmoa yimar. \v 11 Bro Nkifrarhu temperr yimofn wom Farisir turpar rim tohhato kfo bruttna memor, ‘Bro Nkifraye wahtina. Na nhai ndu ndar yimam newa nefm kanjo na fasoh nefm nakaha. Rom be tu fasoh nefm newum. Rikohwom, kfo nhehwom, ramet tuhanmpno kitwom.’ Tfit takis marut yakyuk yimarn tfit rikfo memor, ‘Na nhai nd takis marut yekwa yimar newa nefm kanjo fasoh nefm nakaha. \v 12 Rpa rpa wikm hus marf nuwa kurhato be kfo bruttna-nefrpat korhwa. Tamoh tamohm rpa wikr yakyukm, 10-pela rmonetm htewoyanm tenyuk rmonett Bro Nkifrarhu yufatn htafahuka.’ Nd Farisir inji inji kfo bruttanamor. \v 13 Ror kfo bruttnanimotr tfit ndwom takis marut yakmoa yimarne ror be nndo tohhato nhai mfhat yura kasinyahato kfo bruttnarmor. Tur duka memor, ‘Na nhai dborioh yimayann yura yukatoh yindhorhato kfo bruttnarhoya.’ Ndnetrn be tariobttahato turhu mondt fur hanyhato kfo bruttna memor, ‘O Bro Nkifraye, na be tu fasoh yimaya. Wahti yuhuwafna.’ Takis marut yakmoa yimar ror be injirpa kfo bruttnamor.” \p \v 14 Jisasr nd hus yimafhu mrokfom kfo pthanihato kfo memor, “Na kfiwanko, nd takis marut yakmoa yimar turhu kunyko yimohat rorpamifr hifa yufayetr tohmor. Ndt wawanykomt. Yimar kangr, ‘Tamoh nefm nann bmbri nyingako mtohnihato nann tamoh tamoh nefm atohakahtanm yimam kfo yindhorrahma,’ nd yimar kto Bro Nkifrar yak dbhurakruharr yiro wahtarahrr. Yimar turhu yufat yiro wahtahato yimam nhai kmi kmim yindhorkahmr, nd yimar Bro Nkifrar tfit yura wuhtarahrr.” \s1 Jisasr yonroh nmbuhat kfo pthamor \r (Matyu 19.13-15 yo Mak 10.13-16) \p \v 15 Wom yimam Jisasrpno yonenm hnehato memom, “Jisasr tir htahato kfo bruttnarahrm.” Disaiperm inji htihato tfit kfo huttaknimomm nd yon hnayuk yimam. \v 16 Jisasr wanyaf hanyhato kfo memorm, “Yonenm wahti marsisafokahtkomm nanpno aniam. Mirahko akfo rafonomm. Yimam yon mumenm kanjo yorhwam Bro Nkifrarhu kingdomkfot rhurahm. \v 17 To afo wawanyko. Yimam nhai yon mumenm kanjo Bro Nkifrarhu kingdom-kfot rhukahm be nhai yiruhatm Bro Nkifrarhu kingdomkfot.” Yonroh mrokfot rot inji kfomort. \s1 Wuska kunyet yimar Jisasrpno yihato napthamo yuhat \r (Matyu 19.16-30 yo Mak 10.17-31) \p \v 18 Wom yiha Judaroh bro yimar Jisasrpno yimorn mttiwon memorr, “Hifa tisaye, nane finji narhoyann Bro Nkifrarpno toh nkifranirhoya?” \v 19 Nd Judaroh bro yimar hifa tisa yufat Jisasr yutamotrr Jisasr wanyhato kfo memorr, “Tamohmpno kfo yamukona, hifa tisa? Nhai wom hifa yimar tohkahr. Bro Nkifrarpar dborioher. \v 20 Nkifra thfa mntwat ni bi wanyete. Kfo kangt, ‘Mirahn ramet tuhantpno arim fnaha, mirahn wanambur sinyahato yima awas furaya, mirahn arikoha, mirahn wom yimar wom mrokfom akfo wokanr, yifammaroh mrokfo wany yakiohato rroh yinhitn rhukfot.’” \v 21 Inji kfo htamotrr tfit nd Judaroh bro yimar sinyahato kfo memor, “Jisase, na yuhre yonenann nd thfa mntwat kfoyuk mrokfom bi rihikakmoyanm. Nhai riyak htaformo-yanm.” \v 22 Nd yimar inji kfomotr tfit Jisasr kfo memorr, “Rot hifa nkifra thfa mntwathu mrokfom kakitohwont. Tmift wom nefrpat nhai nakahnt. Nd ni harhuwa wuss yak htatahato wommn wiknakfot. Nd wusspno yakyuk marut yakhato tfit nd wuskapa duha yimamn nd marut hekfot. Inji narahn, hefenrko mfro wuss harhu-rahn. Inji nanihato tfit na nia hikkfot.” \v 23 Nd Judaroh bro yimar boknabok wusketrn nd mrokfot wanymohat yima yuhur nhai marnyahato yirmor. \p \v 24 Nd yimar inji duka kinyakimohat Jisasr bi htimorr. Htihato kfo memor, “Wahtiko, yimam boknambok wusketm be tu mduka nhiyekwom Bro Nkifrarhu kingdomkfothu fknenineft. \v 25 Womhtet mong wakuyet fohr kutewumr kamerr. Nd kamerr fkna-nyirfort nahuyuk nirthu muht. To yimar wuss mfro haruhetr, Bro Nkifrarhu kingdomkfothu fknanyineft mduka nhiyakrfor.” \v 26 Nd yimam, Jisasr pthayuk mrokfom wany yakitoh-moam, inji wanyhato tfit kfo memom, “Barenko, nom kangnom ka ndhtet maru kunyet yimamn hifa rhu nmbuhat miyakrahm. To nhai. Ndhtet yimam mthu nhiyakrahm Bro Nkifrarhu kingdomkfothu fknenineft. To nome ndhtet yima furapanom, to nome finji Bro Nkifrarpno yihato mtoh nkifra-niruhanom?” \v 27 Jisasr kfo memorm, “Niko yimakomn tamoh tamoh nefroh finjinaneft mduka nhiyekwoko. Tu Bro Nkifrar nhai duka nhikfot wom tamoh nefroh finji naneft.” \p \v 28 Tfit Pitar mtohnihato kfo memor, “Wahtinnom. Nom ninhu hikneft nmoh tamoh tamohm mong trohhato ni mhikaknamonom.” \v 29 Jisasr memor, “Na kfo mif mifwanko, yimam Bro Nkifrarhu kingdomkfot rhuneft dukahato rroh kunym, yon tuhanm, yifa mndarm htanymm, \v 30 nd yimam ndar bbinysoft toh thombat Bro Nkifrar wuskam hta hmbrirahrm. Bro Najomrhu niayuk yiharn Bro Nkifrarpno toh nkifranirahm.” \s1 Husfirpehyuk mrokfot Jisasr kfo memor, “Nohaforhoyann tfit sinyaruha.” \r (Matyu 20.17-19 yo Mak 10.32-34) \p \v 31 Jisasr turhu 12-pela disaiperm yakhato turpathato kfo memorm, “Niko bi wawanyko. Nom Jerusalemko yitohat niko mirahko ka nhai wom nefm rhuruhatm. Nhai. Na Bro Najoma ndko nohruha. Bingot bi profetmn Bro Najomrhu noh yuhat kfo httamotmt ndnettn fipett rhuraht. \v 32 Turhu kmi thofmn hndhnaruhatmr wom yima tangimn kuninfar wuna kfo hutatpno kfo hutatpno yenyohrahmr. Tfit wifm miyaknihato nde nde ye gurahmr. \v 33 Nohhato hus marf rhunihato husfirpehyukrpno tfit sinyarahr.” \v 34 Jisasr nd mrokfot inji kfomohat turhu disaiperm fak mmomomt ror inji kfomohat. Nhai yakrmomt ror kfomo mrokfothu yimbu yuhat. Rom memom ka frohmn kfiwur? \s1 Jisasr yak marnyamo nyinga kunyjetr \r (Matyu 20.29-34 yo Mak 10.46-52) \p \v 35 Jisasr nd Jerusalemko yiyet yihotat yi yimorn Jerikot mfnahmor. Nd kmit wom nyinga kunyjet yimar yihota yifembtn rhumoarn yihotat yihom yauni myauniyukm maruham tndaumourm. \v 36 Jisasrpno yau hanyhato ptha kimr hofhta hnamo yimaroh ptha kimr hofhta tngm wanyak hanyhato ttiwonmor, “Ndm tamohtpno ptha kimr hnewam?” \v 37 Kfo memomr, “Nasaret thof Jisasrpno ptha kimr hnewum.” \v 38 Nd nyinga kunyjet yimar inji wanyhato naku memor, “Defitrhu tangishof Jisase, wayuhuwafna!”\f + \fr 18:38 \ft (18.38) Judam rroh hbhar futamomr “Defitrhu tangishofr.”\f* \v 39 Inji kfo nakumotr nyingako tohak hanymo yimam kfo thfamomr. Ror, nd nyinga kunyjetr, nhai rroh mrokfom wany yakiohato naku tmbhormor. Tfit wompam mfro memor, “Defitrhu tangishofe, wayuhuwafna!” \v 40 Jisasr be wanyhato mtohmor. Mtohhato kfo memor, “Wahnakomr nd na nakuta yimar.” Hnamotmr Jisasr ttiwonmorr, \v 41 “Wurene, tamohmn nakuna?” Nd nyinga kunyjet yimar kfo memor, “Broye, kanga nyingam wayak marnyakahtna ayukatoha.” \v 42 Inji kfomotr Jisasr memorr, “Wayukatohn. Nanhu nia mrokfot ni wanuhat ninhu bro dukeft nann htahato nakuna. Ndnettn ninhu nyingam marnyarahmn.” \v 43 Be nd yimarhu nyingam nhai wom kuknarmomr. Yudbat fukatoh dbtaku-morm. Nd nyingam marnyamotmr yindhoreftpno Jisasr fau hikakni twanhomor. Yimam ndt htihato rom Bro Nkifrar kfo yindhormomr. \s1 Jisasr Sakiusrhu kunys yimor \c 19 \p \v 1 Jisasr yau hanyhato Jerikot mfnahmor. \v 2 Nd kmitn tohmor takis yakyuk yimaroh bro yimar. Rorhu yufat Sakiusr. Nd yimar be tu masat marut harhumor. \v 3 Jisasr nd kmi Jeriko taun yihotat yau hanyetrn nd yima Sakiusr memour, “Afo htiyafoya Jisasrhu ruheft.” Nd dukefetrn memour, “Ahtiyanr,” to nhai, kkopenparn nhai htirmoarr. Bok yimam toh dbu hmbrimoatmr nhimour htineft. \v 4 Ndnetrn nyinga yuhako bi tonemorn mis muhmor. Memor, “Mis muhhato be Jisasr yau hna thoft htiruhanr.” \v 5 Be Sakiusr, ror mis muhhato fukatoh hasomor. Jisasr nd yima rifhurpno nia niamomn nd Sakiusr rhumo tkittn Jisasr mtohhato wuhtimorr Sakiusr. Wuhtihato kfo memor, “Sakius, yudbat wamifnahna. Na href ninhu kunys niewa.” \v 6 Sakiusr yudbat wayoh tfha thumorn Jisasr mikfo yindhoraknehato kunyko hanymorr. \v 7 Jisasr nd Sakiusrhu kunys yimotr womm tum rinakfo nakfo memom, “Jisasr tamohmpno nd fasoh net yimarhu kunys yitar?” \p \v 8 Sakius Jisasrof kunys rhuhato wom Sakiusr wasinyahato kfo memor, “Nanhu Broye afo wawanyn. Na arihat yakyuk wuskam yak nhta hakuruhanm. Yak nhtahato wom wuskam nd sfnoh wuska duhat yimamn he hakuruha. Wom yimaroh wuskam o tamohm yuwi kfo nhehhato yak hanymom be tfit husfihus has hi hanyruhanm.” \v 9 Jisasr memorr, “Nda yimar Abrahamrhu wany yakioneft kanjo inji netrn, Bro Nkifrar fak miyekrm nda kuny shofm. \v 10 Bro Najomr niamohat bi nd nkiranimo yimaroh yak hambrakneftn niamor.” \s1 10-pela hingrna yimam maruha yakmo yuhathu mrokfeft \r (Matyu 25.14-30) \p \v 11 Jisasr pthamohat yimam wany yakitohmoum. Bi brbo brbo Jerusa-lemrpno toh hanyetmn Jisasrpno yiyuk yimam be duka memoum, “Nom href finji htitwanom Bro Nkifrarhu kingdomkfot?” Ndnetrn wom kfo nhombra mrokfot kfomort. \v 12 Kfo memor, “Wom bro yimar tohmor. Memor, ‘Wom kmit yirhoyann king yufat hiyafrhotma tfit tukanhuko nierhoyann tohukatohruhant.’ \v 13 Yi yibonneftpno afo turhu 10-pela hingrna yimam nakuyakmormn 20 kina 20 kina htany hany hemorm. Memorm, ‘Nd 20 kinakfot rpa rpa yimako yakitohhato nd 20 kinakfot wom yihotamn htahato yak huta maruhat yakkfot. Mirahko arhu furat. Na tfit nierhoyann htiruha.’ \p \v 14 Be inji yak hta tany hehato yimor. Rorhu mongkorn wom yimam tohmom. Memom, ‘Wom kmi thofm mkfo mirahnomm, “Mirahko king yufat ahenomr. Nom nhai wofnkahnomr ror nmoh king tohneft.” ’ \v 15 To nhai, nd yimar king yufat miyakmorn tfit niamor. Niahato nd maruham htany hemo yimam nakumorm. \p \v 16 Barkof yimar niamorn mkfo memorr, ‘Bro yimaye, ni nd htanymo 20 kinakfothu yak huta maruhat asot 200 kinakfoyet.’ \v 17 Nd bro yimar inji htihato kfo memorr, ‘Ni tu hifa hingrna yimaye, hingrna marnyamo. Ndnatn 10-pela taunkfot ninn toh-yukatohrahnm.’ \p \v 18 Yo tfit wom hingrna yimar niamor. Ror niahato mkfo memor, ‘Bro yimaye, nd ni htanyhemo 20 kinakfothu 100 kinakfot asot.’ \v 19 Kingr inji htihato kfo memorr, ‘Ni tirfa kmim watoh yukatohtwa.’ \v 20 Tfit wom hingrna yimar niamorn mkfo memor, ‘Bro yimaye, ni htanyhemo 20 kinakfot asot, tfit hnahukann. Be hopttn rmontha nmbuhaye kitawonmoyanmn htatamoyanm. \v 21 Namburet yimann fakrmemoya memoya, “Tubaturuhanm niahato kforahna.” Htitwann womm htatayuk wuskam ni be myaknitwonm. Womm nuhtayuk yewurim ni be tunhu fijo myakni furewunm. Nd nefm bi htiyetann fakrmemoyann.’ \p \v 22 Kingr kfo memorr, ‘Ni tu be fasoh hingrna yimaye. Ni to inji hti nhombramohat \v 23 to mermo, “Be benktn ahtakahtant nd 20 kinakfot,” tfit tuka mfnahhato yak huta maru-hampno yakrfoyanm.’ \v 24 Nd toh rifinymo yimam kfo memorm, ‘Nd 20 kinakfot wayak hutfakkahkomr, nd 200 kinayet yimarn wariheko.’ \v 25 Kfo memom, ‘To bro yimaye, nd ni kfiwa yimar, ror bi 200 kinayeter. Tamohmpno tfit yamuka wom fam wahekomr?’ \p \v 26 Nd bro yimar inji wanyhato kfo memor, ‘Wawanyko. Yimar wom wuskam o tamohm kakitohwor, nd yimar tfit wom nfri wuskam hehutaruhanr. Yimar be tu sfnoh mifr korhr, nd yimar nhai hehutarhotanr. Nd ror yakitohyuk wuskenm tfit yakhutfakruhanr. \v 27 Nd yimam na tone hikhato kfo memo, “Nom wofnkahnom ror king tohneft,” nd yimam na kfiwa asha wahnekah-komm nanhu nyingahato watmb-hokomm.’” \p \v 28 Jisasr nd kfo nhombra mrokfot kfo ptha buganihato be tfit Jerusalemko yimor. Turn nyinga yuhat. \ms1 Jisasr Jerusalemr mfnahhato Bro Nkifrarhu temperrn rifinyhato Bro Nkifrarhu mrokfom kfo ptha nuhasmo yuhat \mr (Sapta 19.29—21.38) \s1 Jisasr kingr kanjo Jerusalemt mfnahmo yuhat \r (Matyu 21.1-11 yo Mak 11.1-11 yo Jon 12.12-19) \p \v 29 Yihato Olifet kmi yihofr yorhwa kmi Betfageti Betanit mfnahmom. Ndha mhtahato hus disaiperf kfo tkrur memorf, \v 30 “Ndu riyorhwa kmitio wai hanykahfn htirahfnr wom donkiyenr mispno natifatayetr. Nd donkiyenr nhai yimam tafi rhuhato hatonermomr. Nd donkiyenr wayak nyusakaknetwafn. \v 31 Yekwatfnr yimam ttiwon kangmfn, ‘Tamohmpno yaknitafnr?’ wakfo wamitwafnm, ‘Bro Nungothetr hingrnefetrn kfefitrno kakni yahukanonr.’” \p \v 32-34 Be nd hus yimaf yimof. Yihato be nd Jisasr kfomo mrokfom hti nhombra bugamofm. Donkiyenr htimofr mispno natifatayetrn. Memof, “Anyusakak hanynonr,” donki tikatm ttiwon memomf, “Tamohmpno nd donkiyenr thu nyusakaknitafnr?” Memofm, “Bror kfefitrno kakni yahukanonr.” \p \v 35 Be nd donkir nyusakaknihato hanyhemofr. Jisasrpno mhtahato tufhu rmontham yakmofmn donkirhu mongtn rhuyuk tkitt htamofm. Htani-hato fak tkaftamofr Jisasr mrhumor. \v 36 Be mrhuhato yimor. Yimam Jisasr htiyakhato yuke hmbresham yakmoamn ror yiyuk yihotatn htak hanymoatm be nd hmbreshamn yura fau fnahmor. \v 37 Be yimorn bi brbo toh hanymor Jerusalemtpno Olifet kmi yuhat yau htafmort Jerusalem yuhat riwitamor. Nd Jerusalem yuhatn turhu disaiperm wakfo yindhorak kimrmom. Tum be hti hnamo mirakerm dukahato kfo yindhor memom, \v 38 “Bro Nkifrar ayak marnyatwarr ndar kingr Brorhu yufatpno yitar. Bro Nkifrarhu yufat yura yura amhtamift. Nom ndar bbinysofthu met yindarinom rorn yima yuhum yak marnyaruhatrm yima yuhum mirhurahmnom.” \p \v 39 Jisasrhu disaiperm inji kfo hnamoatm wom Farisim nd rifinymo yimam tohhato kfo memomr, “Tisa, nd ninhu disaiperm wakfonm inji akfo yindhorwahm. Be tmifm akfo ptha tmbhakm.” \v 40 Jisasr memorm nd Farisim, “Tamohmpno yamukako aptha tmbhom? Tahimn tngetm rhuruhamn Bro Nkifrar kfo yindhorrahmr.” \s1 Jisasr Jerusalemt hanurmo yuhat \p \v 41 Jisasr Jerusalemrpno brbo mtoh htihato hanurmorr kmir. \v 42 Nur hanyhato kfo memor, “Jerusalem thofko, hifa rhu marnya nmbuhat bi rhu hnamoko, tukomn kfo kurmoko nd hifa rhu nmbuhathu rhuneft. Arihat nhai. Hifa rhu marnya nmbuhathu yak yuhat bi rinnfakmot. Nhai tfit hifa rhuruhatko. \v 43-44 Yahr kmim nieruhamn ye batirahmko. Nd Jerusalemr gna habrimo tahi gnam, yahr kmim nianeft nhai happukruhatm nd kmi gnat mtohnihato kmit mitoh-nineft. Rom yahr yinyeft bbpam yakhato tou yeny hamuhhato nd yuhatn mitohnihato kmit wifor hmbrenihato kmi Jerusalem thofm ye bati witarahmm. Jerusalem thofm Bro Nkifrar mong htamo yuhatn ye bati witarahmm.” \s1 Jisasr nd temperr maket htayuk yimam yak thumo yuhat \r (Matyu 21.12-17 yo Mak 11.15-19 yo Jon 2.13-22) \p \v 45 Jisasr yimorn Bro Nkifrarhu temperr gna habrimo gnathu yifhatikt rim fnahnimor. Rim fnahnihato rim htimorm wom yimam nungam, sisifm, bulmakaum, nd ndm maketmoumm yiro Bro Nkifrarhu temperrn. Jisasr rim htihato hik tubatuhato nd maket htayuk tikm nembos tubatumorm. \v 46 Yak thunihato kfo memorm, “Bro Nkifrarhu rfa borngt kfo kangt, ‘Nanhu temperr nanhu kfo bruttnayuk kunyr rhurahr.’ Tfit nikomn kangko rikoh yimaroh yi kafrohyuk kunyr arhur.” \p \v 47 Yiha yiha Jisasr nd temperrn met yindarim kfo nuhas bonuhasmourm mrokfom. Prisroh bro yimam yo boririfhuthu tisam yo Judaroh bro yimam Jisasr hingrnamoa hingrneft htihato rpat rhuhato memom, “Wom yiha yuwi kfo nhehakhato was-rahnomr.” \v 48 Inji dukahato memoum, “Kfo nhehakhato awasnomr,” to nhai, met yindarim, rom nhai rroh yima yuhurn rhurmom. Rom Jisasr pthamoa mrokfom wany wofnhato yiha yiha yihato wany yakitohmoumr ror pthamoahat. \s1 Jisasr bro yufat yakmo yuhat kfo ttiwonmomr \r (Matyu 21.23-27 yo Mak 11.27-33) \c 20 \p \v 1 Wom yiha rmon kmifarn met yindarim rifinymotm Jisasr Bro Nkifrarhu gutnius mrokfot kfo ptha nuhasmorm. Kfo nuhas hasetrn pris hingrneft tohyuk yimaroh bro yimam yo boririfhuthu tisam yo wom bro yimam fau yukatohaknimomr. \v 2 Brbo yihato Jisasr mkfo ttiwon memomr, “Frohmn ndhtet bbuka rifhur hemomn? Frohmn bbuka rifhur hehato kfo memomn inji wanatwa?” \v 3 Tfit Jisasr sinyahato kfo memorm, “To tawo wakfo nuhaskoma. \v 4 Jonr yimam baftaisimmoahate tu Bro Nkifrarn kfomotrr ndhtet hingrneft hingrnamourt o be yima mifm kfomotmr yimam baftaisimmourm?” \v 5 Rom inji wanyhato tfit tum nnakfo memom, “Nom sinyahato kfo mirahnomr, ‘Bro Nkifrarn kfomotrr hingrnamour,’ to tfit mirahr, ‘To tamohmpno wany yakio duha yirmokomr?’ \v 6 Jonr pthamoa mrokfom profetm kanjo pthamoatrm yimam wanymoumm, tfit nom kfo mirahnom, ‘Yimaroh kfotpno kfo pthamour,’ to be yimam tahiye tahiye yenyoh-rahmnom.” \v 7 Be myak nhtaktiyakhato be kfo memomr, “Nom nhai tawisaf-kahnom.” \v 8 Rom inji kfomotm tfit Jisasr kfo memorm, “Na to inji. Na nhai kfo nuhaswotanko na hingrnewa hingrnefthu bbukeft yakmo yuhat.” \s1 Wain swirt tohukatohmo yima bebroh kfo nhombra mrokfot \r (Matyu 21.33-46 yo Mak 12.1-12) \p \v 9 Jisasr tfit wom kfo nhombra mrokfot yakhato nd met yindarim kfo memorm, “Wom yimar wain swirt htamor. Nd wain swirt be htahato tfit womroh tirmn htanyhato ror yimor wom kmitn. Wom kmit yihato ndha tohngotmor. \v 10 Kto nd wain swirt yukha hirmott yukha yak yiharn nd tu wain swir tikatr turhu hingrna yimar kfo tkrurafmorr nd wain swirt yakitoh hasoyuk yimampno. Kfo tkruraf memorr, ‘Waikahnn nanhu yufathu htahayuk yukham wamiyakhina.’ Nd yimar inji kfo tkrurafmotrr yimor. Yihato nd mswirt tohukatoh hasoyuk yimam tabotafmotmr be sfnopa tfit yimor. \v 11 Nd wain swir tikatr htiyaktihato tfit wom yimar kfo tkrurafmor. Yihato nd wain swir yakitohyuk yimam fasoh fasoh kfo huta bohutahato tabotafmotmr be sfnopa tfit yimor. \v 12 Tfit womr kfo tkrurafmor. Ror nhaf inji buga. Tat beb bobeb thuhakhato memomr, ‘Wuri wain.’ \v 13 Be nd wuroh yimar inji nafmotmr memor, ‘Be tfit finji narhoya? To frohmn tfit yiruham?’ Be dukatihato memor, ‘Nhai mrokfom, tukanhu mondtpno mfurwa yonrn yirahr. Ror yiruhatr afo htiruha wany yakiorahmre nhai?’ \v 14 Be nd yonr tkrurafmotrr yimor. Yimorn wain swirt tohyuk yimam htiyakhato tum rinnakfo nakfo memom, ‘Ndarr turhu yonr nier. Yifemr nohnineft to nd yonrn tkitt yakhato ndar wain swirt rorn yakrahrt. Finji dukewako? Awaskahnomr be nd wain swirt be nmoht rhuraht.’ \v 15 Be mrokfot yak dbkafnihato turhu wain swirt toh hasetrn toh rafaknihato fakmomr. Yakhato tirtir yaknimomr nndo rim htahato wasmomr.” \p Jisasr inji kfo pthanihato kfo memorm, “Niko to finji dukewako? To nd wain swir tikatr, turhu yonrhu was mrokfot wanynefte to finji naruharm? \v 16 Na kfiwanko wain swir tikatr nieruharn nd yimam was hehur thuruharm tfit wom nndoh tkitthu yimam yakhato yak htarahrm nd swirtn.” Inji kfomotr nd yimam wanyhato kfo memom, “O, mirahr inji anaya.” \p \v 17 Jisasr yukatohmormn kfo memorm, “To tamoh dukeftpno Bro Nkifrarhu rfa borngtn kfo memom, \q1 ‘Nd rahur, kamda yimam hti kurhato yak thumor, \q2 be bi tfit nd rahurn bi dany rahur tohwor.’ \rq Sng 118.22\rq* \p \v 18 Yimam nd dany rahurpno rim frrbigneft o rahus suhnehato frkar-nyaneft to be nhai wom rhukfot o nfrikfot.” \p \v 19 Nd nd mrokfom pthamotrm nd prisroh bro yimam yo nd boririfhuthu tisam Jisasrpno toh pthamoam, wanyhato kfo memom, “Nd kfo nhombra kfot nomn niewut.” Jisasr pthamo mrokfom rom wanymohat yima yuhumio bi nambur kih bugamomm. Memom, “Ka bi kak twanhiwunomr.” To nhai, yimam htihato afo fakrmemom yakneft. \s1 Sisarhu maruha he yuhat \r (Matyu 22.15-22 yo Mak 12.13-17) \p \v 20 Be nd yima yuhurpno yimom. Yihato tfit wom yimam mkfo tkruraf memomm, “Nikomn waikahkomn rorhu mrokfo ptha swirmn yuwi rhu tebfi botebfi htfaskfot. Yuwi inji rhu tebfi hanyhato yuwi ttiwon rhtikfot. Finji finji kfiwur nd tkittn yakhato kotimrahnomr bro yimampno. Bro lokfot afo htirahtr.” \v 21 Be inji kfafmotmm yimom. Yihato fau hik htfasmoumr. Yau hik htfas hanyhato wom tkitt mrhumotr be rom ndha mrhumom. Yuwi rhu tebfi hanyhato ttiwon rhti memomr, “Tisaye, ni pthewa mrokfom nom hifa wanuk-nomm. Mrokfom hifa hifa kfo hik bohik marnyewanmn Bro Nkifrar hikwa nefm kfo hik nuhas marnyewunm tuhan yindarim. Mrokfom kfo pthi-wohat nhai hti mekahn ndr yufet yimayer o ndr yufa duha yimayer. Nhai. Mrokfom kfo pthaneft be kfo pthewunm. Nhai yimar o yufam htihato kfo pthakahnm.” \v 22 Inji kfonihato wom ttiwon nmbuhat yuwi ttiwon rhtimomr, “Nome ka Sisarhu takis htahenefte ka htarfonome nhai?” \v 23 Jisasr rom yuwi inji ttiwon rhtimohat bi fakmorm rroh yima yuhum. \v 24 Jisasr sinyahato kfo memorm, “Wom tahifat wayak nuhaskoma.” Yakhato fak nuhasmomr. Tfit ttiwonmorm, “To nd tahifat yorhwa nyingatikte frohroh nyingatikti yufat yorhwaf?” Kfo memomr, “Sisarhu nyingatikt korhwott.” \v 25 Tfit kfo memorm, “Sisarhu nyingatikt korhwott to be tfit Sisarn hekfot. Bro Nkifrarhum nhaf inji. Tu Bro Nkifrarn hekfot.” \v 26 Rom memom, “Inji attiwonkahtnomr finji kfiwure yakrahnomr.” To nhai, inji kfo wokafmotrm be tuha mrokfo duhatm tohmom. \s1 Sadyusim yimaroh nohnefti sinyaneft Jisasr ttiwonmo yuhat \r (Matyu 22.23-33 yo Mak 12.18-27) \p \v 27 Farisim yimotm tfit Sadyusim yimom. Nd Sadyusiroh dukeft duka memoum, “Noh hanita yimam nhai tfit sinyaruhatm.” Rroh dukeft inji rhumout. Nd duketpno Sadyusim Jisasrpno yihato mkfo memomr, \v 28 “Tisaye, Mosesrhu boririfhut kfo kangt, wom yimar tuhan yakhato nhai wom yonm kasinya htanirfor, nd rorhu tuhan dhirt tfit wom nmemrn najom dhirt yakhato rorpno yonm nasakhato tfit najomrhu tkitm romn tohkfot. \v 29 Wom yima najohfitpno to inji rhumot. Nd yima najohfit 7-pela kfot tohmom. Barkof bro najomr tuhan fakmor. Ror tuhan yakmohat nhai yonm nasak htanihato nohrmor. \v 30-31 Be nohmotr tuhan dhirt tohmott tfit rorhu wayakrn fakmort tuhan dhirt. Rorpno nhaf to be rpahtet neft. Nhaf nhai wom yonm nasak htanihato nohrmor. Tfit rorhu wayakr fakmort nd tuhan dhirt. Ror yakhato be rpahtet neft. Be inji nahany nahanysn 7-pela yima najohfit rhu nhombra bugamotm. \v 32 Wuroh 7-yukrpnone nohmot. Nhai wom yufat kasinyahermotm. \v 33 Nd 7-pela yima najohfit rpa metrpat rim rhuta mrhutamotm. Kto nd najohfit sinya thoft nd mette fitoh yimarpno tohruhat?” Inji ttiwon rhtimomr. \p \v 34 Nd Sadyusim inji kfo pthamotm Jisasr memorm, “Ariharhof yimam nhai rhu furakahm. Tuhanet tuhanet bugam korhm. Metm ramet bugam korhm. \v 35 Kto tfit Bro Nkifrar kasinya thombat noheh yimam nhai tfit sawohet sawohet toh hanyruhatm. Nd tuhan yakneft arihat ndhtet neft korhwot. Kto nhai. \v 36 Kto ndar thatipt minoh nhehafhato Bro Nkifrar tfit afo thu kasinya thoft be rorhu yonm tohrahm. Be mounmotroh ruheft kanjo rhurahm. Nhai tfit nohruhatm. \v 37 Nd thu kasinyaneft Mosesrhu tndht duka hanykfot. Wom yiha Mosesr Bro Nkifrar kahm kanjo mi bufupatn funamotr hti hanymorr. Mosesr kfo nuhas hany memor, ‘Yawer, Abraham, Aisak, Jekofroh Nkifrayer.’ Nhai kfo marimor, ‘Yawer Abraham, Aisak, Jekofrom kfo tatomo Nkifrayer.’ Nhai. Nd mrokfot htihato kfo kangnom, yimam nohnitam nhai noh mifkahm. Thatiprpat nohruhatn tfit sinyaraht. \v 38 Bro Nkifrarhu nyingaye htitworm yimam nohwam nhai noh mifkahm. Thatiprpat nohwatn mrokfo rifhur korhr. Ndnettn Bro Nkifrar yima nfri yafothet yimaroh Nkifrayer. Nhai noheh yimaroh Nkifrar rhukahr.” \p \v 39 Bro Nkifrarhu boririfhuthu tisam inji wanyhato kfo memom, “Ni kfiwa mrokfot tu kfo mifwo. Nhai yuwi furakahn.” Be inji yak wokmotrm, \v 40 be ndnat fakrmemom tfit wom ttiwonnefm ttiwonneft. \s1 Frohr miyak htiyakruharnom? \r (Matyu 22.41-46 yo Mak 12.35-37) \p \v 41 Jisasr wom ttiwonkfot ttiwon-morm, memorm, “To tamohmpno kfo yamukam, ‘Yimaroh minrfa htiyakyuk yima Kraisr, Defitrhu frikef yuhathu yimayer?’ \v 42 To windohmo windoh gonborngtn Defitr kfo memor, \q1 ‘Bro Yawer kfo memorr nanhu Bro Nungothetr, \q2 “Nanhu bro bbukeft yorhwa tirmifko wamrhun. \q1 \v 43 Wamrhukahtn nd ni namburwa yahr kmim afo ninhu tirtn htahato ninhu mofsinhitn yak htaruhanm.” ’ \rq Sng 110.1\rq* \m \v 44 To nd yima Kraisr bi Defitr kfo yuta hna memoa, ‘Nanhu Bro Nungothetr,’ to tfit Defitrhu frikef yuhat nierahr?” \s1 Boririfhuthu tisam fasoh nefm namo yuhat \r (Matyu 23.1-36 yo Mak 12.38-40 yo Luk 11.37-54) \p \v 45 Yimam toh wany yakitoh hany-mom turhu disaiperm kfo memorm, \v 46 “You, niko! Boririfhuthu tisam nia kusmm frsrfarahmko. Turoh yuke yuke yok tham hmbrehato maket swirm rhuyuk yimam yihotam toh hasoyuk yimam kangm, ‘Be nom-rpanom akfo yindhorm.’ Nhai be nyingarpaye htikfot. Fitoh rhu rifiny-hato kfo bruttnayuk rmonm rom nhai mongkorn o kimbohn rhukfot. Tu be nhai mif. Rom tu be nyingako mruhakkfot. Bro yemro ye burwa tkittn nhaf inji. Rom inji yimaroh nyingako mrhu gngonkfot. \v 47 Met dhirpampno yitamn mkfo nheh bonhehhato wuskenm kak rhoptakni yahukmm. Bro Nkifrarhu kfo bruttna-neft htirahnm. Nhai be yudbat kfo tmbhonikahm. Afo kfiwum kfiwum kfiwum wurohna wurohnamne ptha tmbhekwom. Kangm, ‘Yimam htiru-hamnom mirahm, “Hifa yimayem.” ’ Kto Bro Nkifrar finji naneft nd yimamn be tu bro krhopam yakrahm.” \s1 Maruha duha mett Bro Nkifrar maruham hemo yuhat \r (Mak 12.41-44) \c 21 \p \v 1 Jisasr yukatoh hasohato htiyakmorm maruha maruhet yimam yi hanymomn Bro Nkifrar maruha htahemoa tkittn marufam mhtanihemoumr. \v 2 Rroh mongkorn wom met dhirpat niamot. Rothu ramemr nohmotr rot turpatt tohmout. Rot nhai tamoh wuskam o tamohm. Rot yimotn wuroh tuthu yohript rhuyuk wuroh fsohot marufenf yakmotfn Bro Nkifrar maruha htahemoa tkittn nd marufenf htanihemotr. \v 3 Jisasr nd mett htanimo marufaf htihato kfo memor, “Na kfo mifwanko, yimam nd htani hany marufam nd metrpat hte marufenfn be tu bro marufaf htes. \v 4 Wom womm htahani marufam, rom maruhetm yak nhtemmn wom fam Bro Nkifrarn hnahehato htahumr. Nd metpatn be tu nhai wom maruhenm. Tu wuroh yohript rhuyuk fsohot marufenf Bro Nkifrarn htahut. Rot nhai wom yeshri wiknayuk maruham wom rhukahmt.” \s1 Bro Nkifrarhu temperrhu yoh nasoh yuhat Jisasr kfomor \r (Matyu 24.1-2 yo Mak 13.1-2) \p \v 5 Jisasrhu wom disaiperm nd Bro Nkifrarhu temperrhu wondhet tahi gnam yo wom wondh wuskam yimam hi hanyhato temperr wondh nhtamom, nd ndm Jisasrhu wom disaiperm htihato kfo ptha srhmoum. Jisasr wanyhato kfo ptha memorm, \v 6 “Ndar niko htita wondhet tahi gnat to mirahko ka rhuraht. Wom yiha yimam niahato kafring witarahmm.” \s1 Jisasr kfomor bok kurhefm mfnahrahm \r (Matyu 24.3-14 yo Mak 13.3-13) \p \v 7 Jisasr inji kfomotr turhu disaiperm tfit ttiwon memomr, “Tisaye, nd ni kfi mrokfot fitoh yihar rhuruhatt hti-ruhanomt? Tamoh neftn yak duka-ruhattnom mirahnom nd yihar bi brbohwor?” \v 8 Jisasr memor, “You niko! Bok yimam niahato mkfo nheh bonhehrahmko. Nanhu yufat yutahato kfo mirahmko, ‘Bbinysofthu bati yihar bi asor bi. Na bi asoya niko gari hasomo yimaya.’ Niko inji wanukko, mirahko yudbat wany yakiohato amhikakninomm. \v 9 Mrokfom wanukwoko kamukm, ‘Bi ndha nnayureft korht,’ mirahko ayakrme difronnom. Ndhtet nefm rom nierahm. To mirahko ka bi nd nefmpno bi brbohwor yihar. Nhai.” \p \v 10 Wom mrokfom kfo ptha memor, “Htirahko yo wanyrahko wom kantri-kfot sinyaruhatn wom kantrikfotpno nnarahf. Wom kingr sinyaruharn wom kingrpno nnarahf. \v 11 Yo htirahko yonmari yonmari nunem tonirahm. Wom tkitm wanyrahko kfo mirahm nd kmit o kantrikfot yeshri duhatm tohwom. Wom kmimn o kantrikfotn kfo mirahm bro dbohneft korht. Yura mountko htirahko nndo nndo rhuraht. Nhai ndar rot yorhwa kanjo hti-ruhatkomt. Yimako nhai bmtaruhatko. Yonmari yonmari yima brom, nanyjaret yimam tfit mikukentarahm. \p \v 12 Nd yutahnenefm mongko rhurahm. Barkoft afo Bro Nkifrar hikwa yimako yak tkaftaruhamko faso faso yak beb bobebrahmko. Judaroh rhu rifinyuk rmontn hanyruhamko nkifra boririfhut ttiwon hebosuknarahmko. Inji nahato nhai kfo marnyarfoko, kalabus htarahmko. Yo womt, nanhu mrokfot ptharahkomt be kantrikfothu bro yimampno kotim hakuruhatmko kot toh hakurahko. \v 13 Nd tkittn nanhu mrokfot nd bro yimam kfo nuhasrahkomm. \v 14 Mirahko aduka yanhokahnomn akfo amenyom, ‘Amai, na finji kforhoya?’ Inji duka duha. \v 15 Mrokfo rifhur nann thu hmbriruhann. Nd kotimyuk yimam nd heyuk mrokfo rifhur kfo hirahnm, be nhai wom finji ptharuhatm. \p \v 16 Tukmoh garbn yifa mndarm tangiyemrom, nhai miruhatm, ‘Arm nmoh yinemroyem o tangiyemroyem.’ Nhai. Tumn hndhnaruhatmko wasrahmko. \v 17 Nann hikruhatko yimam be hti sr thurahmko. Nhai hifa nyingar hta hakuruhatmko. \v 18 Nd nd nefm nhombrarahm. To mirahko ka nikmoh womr finji narahr. Nhai. Toh marnyarahko. Nhai wom tmarifenr yoh rashato misuhruhatr. \v 19 Nd yiha toh bmtekomn fakitoh bmtekoma, be Bro Nkifrar yakrahrko.” \s1 Jerusalemthu bati yuhat Jisasr kfomor \r (Matyu 24.15-21 yo Mak 13.14-19) \p \v 20 “Be afo wahtiyafo hanyswako. Bi htitwoko yahr kmim niahato Jerusalemr bi wohn hmbrimr, ee wakfo wamitwako, ‘Be ndar kmit be batiraht.’ \v 21 Nd yiha bi inji htitwokomt, brbo Judia distrikt toh hanyuk yimam yura kminysofko ayakrmanyitwam. Yo yiro kmi Jerusalemt tohyuk yimam afnahkahmn ayakrmanyitwam. Kmi Jerusalemthu briahako tohyukm mirahm tfit kmiko arim fnaninom. \v 22 Nd yiha wukierhu tathur yihayer. Nd nakur yihna yihnamomrn inyar tathurhato wukierhu fkni yihayer. Bro Nkifrarhu mrokfot bro rfa borngtn kfomot, be fipett rhuraht. \v 23 Metm yon fanetm yo tefi yon hamboriyetm finji yakrmiruham nd bro krhopam yakakna thombat? Romn tu bro yuhuwafeft korht. Be nd yiha Bro Nkifrarhu namburpam mirahr, finji anayanm yimam, be finji naruham? Be htirahko yahr kmim nieruhamn was frekonirahmm. \v 24 Wom tangishofm be yakni hanyhato kalabusn htarahmm. Be wom kmimn niahato rroh wuram yahotrahmt Jerusalem bbinysoft. Be rom nd bbinysoft romn yakitoh hanimtn kto bi Bro Nkifrar kfiwur yak tuhafonefte ee btn thu troh tanyrahmt.” \s1 Bro Najomrhu yawihna yihar \r (Matyu 24.29-31 yo Mak 13.24-27) \p \v 25 Jisasr tfit wom mrokfot kfo memorm, “Nd wonk wonk nefm rhuruha yihar be htirahkomm yamt, marr, gunym be nndo htirahkomm. Nndo rhuruhatm mano bro marombt wanyrahmt kur thbi thombat. Bbinysofthu yimam inji wanyshoft nhai bmtaruhatm. Mirahm nndo tamohmn wuttho yibuknewum? \v 26 Ndar mounti bbinysoft rhuruha neftn met yindarim htiruhamn nyingam mmrifrahmm. Mount thu habokknamo yifonm mirahm nndo ginunes kekwotm. \v 27 Ndtpno ee btn Bro Najomr htiyakrahmr gribpamn hawihnerahmr. Ror yawihna thombat turhu bbuka rifhur yo ror hatoh hneruha nukeft mirahm nndo marrn yifa toh hnewur. Inji htiyakrahmr. \v 28 Bi barkof nefm htitwokomm mekfot bi brbohwot Brorhu yimaroh miyak htiyak yihar. Yimbhindangm bi tohetohaf hanykfot.” \s1 Kutr hti hikkfot \r (Matyu 24.32-35 yo Mak 13.28-31) \p \v 29 Jisasr hnu wormrhu kfo nhombra mrokfot kfomorm, memorm, “Kutr htitwonomr, \v 30 twam huktewum kfo kangnom kut yinr tohrahr. \v 31 Be tfit rpahtet dukeft dukakfot. Bi nd na kfiwa nefm mountn o bbinysoftn htitwonomm, kfo mekfot, yimam Bro Nkifrarhu kingdomkfot rhuneft bi brbohwot. \p \v 32 To nd nefm rhu thoft to mirahko arihat tohwa yimam bi nohetmn nd neft rhuraht. Nhai. Arihat tohwa yimam yuhre tohetmn nd neft htirahmt. \v 33 Nd neft rhuneft htirahko mounti bbinysoft mibatinirahf. Nanhu mrokforpat nhai mibatiniruhatt.” \s1 Jisasrhu disaiperm yimbhindangm tohetohaf hanyswamm \p \v 34 Tfit Jisasr memorm, “Niko yimbhindangm tohetohaf hanykfot. Mirahko bia bupam yewa yimam kanjo ye mmokahnomn fohm kanjo yatiyefm dukahato mfhat bbinysoftn tariobttakfot. Ndrpat duka hasoruha-komn Brorhu nia yihar be sinya fohtasrahko. \v 35 Wukier kanjo fohm nakur ye mmo hany ye mmo hanyhato wuroh inyar yihom tathurafhato wukier yohnita kanjo be inji sinya fohtashato yiro wukiern fkne bugarahko ndar bbinysofthu yima bugako. \v 36 Yiha yiha yimbhindangm tohetohaf hanyhato be kfo bruttnanefrpat yakitohkfot. Yiha yiha kfo bruttnakfot. Kfo bruttnahato toh bmtaruhakomn Bro Najomr kotkfot yakitoh thoft be mrokfo duhatko rhurahko.” \p \v 37 Mar yiham Jisasr Bro Nkifrarhu temperr yimoarn met yindarim kfo nuhas bonuhasmourm Bro Nkifrarhu mrokfot. Yifung yiham yura Olifet kminysofthu kunys muhmoarn hwemour. \v 38 Met yindari bugam turoh kmim hwe tanymoamn dbha Bro Nkifrarhu temperr yimoamn Jisasr pthayuk mrokfom wany yakitohmoumm. \c 22 \ms1 Jisasr krhopam yakhato nohmor. Minohafhato tfit sinyamor. \mr (Sapta 22—24) \s1 Judasr dukamor Jisasrhu hndhnayuk yuhat \r (Matyu 26.1-5 yo 26.14-16 yo Mak 14.1-2 yo 14.10-11 yo Jon 11.45-53) \p \v 1 Yispa hta duha bretparoh ye yihar, kutewumr Pasofa burwat,\f + \fr 22:1 \ft (22.1) Isrerm Ijift tohhato Bro Nkifrar miyak htiyakmo yihar kutamoumr Pasofa burwat, nd yihar rhu rifinyhato tfit kedukamoumr Isrerm Ijift htanymohat.\f* nd yihar bi yibon hanymor. \v 2 Prisroh bro yimam yo nkifra boririfhuthu tisam kmi thofm yakrmihato memom, “Jisasr be was kafrohrahnomr.” \p \v 3 Tu Jisasrhu disaiper Judas Iskariotrn Satanr fknemorr. \v 4 Satanr fknemotrr yimor prisroh bro yimami temperr tohukatohyuk hingrna yimampno. Yihato memorm, “Inji inji hndhnaruhanr.” \v 5-6 Inji kfomotr maru gondt hemomr. Hemotmr Judasr yihato dukamor hndhnayuk yuham. \s1 Jisasrhu hus disaiperf yeshrim hta mskamo yuhat \r (Matyu 26.17-25 yo Mak 14.12-21 yo Jon 13.21-30) \p \v 7 Be rhumomn nd yispa hta duha bretpam yeyuk yiharoh barkof yihar niamor. Nd yispa hta duha bretpam yamoa barkof yiharn Pasofa sifsifr washato ndr tarioh mthamoum. \v 8 Pita Jonrof Jisasr kfo tkruraf memorf, “Nifn bi wai hanykahfn ndar bro yihar rhuyuk yiha yeyuk yeshrim wamhta mska hanyswafnm.” \v 9 Tfit rof ttiwon memofr, “Nd Pasofa burwat rhu thombat, nome yeshrim fitha hta mskaruhatnom ni rhuhato ye juka-ruhant?” \v 10 Inji ttiwonmotfr kfo memorf, “Waikahfnn kmi yifhatiktn wom yimar burioh roht titetrpno mnafurrahko. To be mirahfn finji ainyo. Rorn wayau hikaknitwafn. Ror fitoh kunys kitwor, nifn nd kunys yikfot. \v 11 Fknenihato nd kuny sikatr wakfo wamitwafnr, ‘Tisar kfo famur, “Waikahfnn nd kuny shofr ayak nuhastwarfn nani nanhu disaipermpno Pasofa burwa yeyuk tkitt.” ’ \v 12 Inji wakfo ttiwonkahtfn yurakorhof rumt yak nuhasrahrfn. Nd rumtn mhtirahfnm tebor gaj nd ndm. Ndharn wahta mskatwafn. Nom nierahnom.” \v 13 Be rof yimofn nd Jisasr kfomo yimar kmi yifhatiktn mhtimofr. Ror yimo kunys yimof. Nd nd nefm be Jisasr kfomo tng yuhatn hti bugamofm. Be ndharn rhuhato hta mskamofm nd bro yiha yeyuk yeshrim. \s1 Jisasr disaiperm bretpa, wain bupa hemo yuhat \r (Matyu 26.26-30 yo Mak 14.22-26 yo 1 Korin 11.23-25) \p \v 14 Pasofa burwa ye yiharn Jisasri aposerm yihato rpa tebort rpat mrhumom. \v 15 Mrhu bugamotm Jisasr memorm, “Na wofn mifwa nda wuroh bro yihar nikompno rhuhato wuroh yeshrim yehato krhopam yakneft. \v 16 Wuroht yenyhokahanko kto be nhai. Afo toh hanyrhoyann htiruha bi Bro Nkifrar king tohneft bi rorn king tohhato rorhu kingdomkfot toh-yukatohwort ee btn Pasofa burwa mift rpatn yerahnom.” \p \v 17 Jisasr inji kfonihato bu kaft yakmortn Bro Nkifrarko wukfo yindhornihato kfo memor, “Nda wain bu kaft wayakkahkomtn wanahe habriko. \v 18 Na kfo mifwanko, na nhai tfit wom wain bupam yerhota. Bro Nkifrarhu kingdomkforpatn tohhato ee btn nfri wain bupam tfit yeruha.” \v 19 Tfit bretpat yakmortn nhaf Bro Nkifrar wukfo yindhornimorr yak tif botifhato he nhombramorm tifen tifen. He nhombranihato kfo memorm, “Nd bret tifm wayakkomm. Ndm nanhu nmpayem. Nanhu thatipt niko duka-hato Bro Nkifrarn heshombat inji yoh nembosingoraht. Yekahkomm duka hanyrahkma.” \v 20 Nd nuwa yesrufnihato tfit nfri wain bupa tas hmbrihato barkof namo kanjo inji namor. Nanihato kfo memor, “Ndar wain bu kaft tfit niko yekwat nd nfri dfa tik yuhar hingrnaruha hingrnefet. Kto na nohhato nanhu kkut yohni thombat nd kkupamn nd nfri hingrneft be yak dbkafrahtt. Be tawo nd nfri hingrneft wahiktwako. \v 21 Wawanyko. Wom yimar tor nhowi nompno kawor. Rorn hndhnarahra. \v 22 Bro Nkifrar kfomo yuhatn Bro Najomr kangr, inji nadborneft nhai mrokfom. To be Bro Nkifrar tutfarahrr nd hndhnayuk yimar.” \v 23 Tu Jisasrhu disaiperm inji wanyhato tum rinahti nahtihato nattiwon nattiwonmom, “Barenko niko wakfoko, frohrn kfiwar? Frohm inji naruhamr?” \s1 Jisasrhu disaiperm bro yufat yakneft rinakfo nakfomo yuhat \p \v 24 Jisasrhu disaiperm tum rinakfo nakfomoum bro yufathu yakneft. Womr sinyahato memour, “Nann bro yufat hatohruha.” Tfit womrn, “Weye, nann hatohruhant.” Tfit womr memour, “We, rorn.” Inji rinatu natumoum. \v 25 Jisasr wanyafhato kfo memor, “Niko ndar rinatu natutako afo wawanyko. Wom wom yima tangi furaroh kingm nhai tohukatoh marnyakahm. Rroh womr king tohneft, nhai ror wom yima furarhu mrokfeft o dukeft wanyhato hikkfot. Rorpar finji finji kfiwur o dukewur, kmi thofm be rorhu dukef yuhat hikkfot. Nhai finji kfokfot. Ror tur inji nahato kfo kangr, ‘O na tu hifa kinga.’ Tot inji korhwot wom yima tangiroh hingrneft. \v 26 Niko nd yuhat hik duha. Bro yonr tfit nmemenr kanjo rhukfot. Bro yimar tfit afo hingrna yima furam kanjo rhukfot. \v 27 To afo wawanyko wom mrokfot. Frohrn broyer? Nd be gajis kmit rhu hasohato be wommn mthuhona hasiwa yimar o nd yemro yak habriwa yimar? Finji dukewako? Frohrn broyer? To na nhai inji nakaha. Na nikmoh buha tohnuhiwa yimaya, na be nikmoh hingrnanhoyuk hingrna yimaya. \p \v 28 Tamoh nefm memoum, ‘Ayak kasuh inji nanomr,’ niko nia tohnho-moukma. \v 29 Na nd Bro Nkifrar nd hemo tohukatohyuk gajim, niko wom gajim yak rhurahkomm. \v 30 Na kinga toh thoft nanhu nuwa yayuk tebortn niko nanpno rpat rhuhato rpat nuwa yerahnom. Na yakruha gajis niko to inji buga wom gajim rhuhato nikomn wom 12-pela tangim tohukatohrah-komm.” \s1 Pitar mong trohruha nmbuhat Jisasr kfo pthamor \r (Matyu 26.31-35 yo Mak 14.27-31 yo Jon 13.36-38) \p \v 31 Jisasr sinyahato Saimonr kfo memorr, “Saimon, Saimon! Wawanyn. Satanr niahato ninhu yima yuhur wastiwonrahrn. Tu Bro Nkifrarhu dukefrparpno rhurahrne nhai? Bro Nkifrar bi kfo fakiowafmorr ninhu nia wastiwonneft. \v 32 To ni Saimone mirahn duka yanhoya. Na kfo tatiwanr Bro Nkifrarko. Ni buha wom nefmn misuh thombat nhai be wundiat suhniruhatn tfit mkekutrahn. Tfit bi mkekutekn tfit yihato wom yimatm kfo bmta mrokfom wahitwanm.” \p \v 33 Pitar tfit sinyahato Jisasr memorr, “Broye, na yibonwa ninpno kalabus yinyeft yo ni nohneft na yibonwa ninpno rpat nohneft.” \v 34 Tfit Jisasr sinyahato kfo memorr, “Pita afo wawanyn. Hrek yifungt yimam ttiwonrahmn ninhu nanpno rpat tohneft afo kfo namhirahn. Kfo namhitwonm kangnm, ‘Na nhai nd yimar tawisafkahanr.’ Inji kfo namhihany, kfo namhi hanyruhann husfirpehyuk kfo namhi tngtpno wanyrahnr krir nakurahr.” \s1 Jisasr kfomorm maru kpmi bainatroh yakitohneft \p \v 35 Jisasr kfo memorm, “Wom yiha niko nanhu hingrnefthu hingrnat yimohat kfo rafomoyanko su wuram hmbreni duha yo nhai kpm o maruhenm yakitohakkfot. To nd yihart be inji sfno tirrpat yimohat wom shrm faknafmokone nhai?” Kfo memomr, “Nhai. Nhai wom shrm yaknafrmonom.” \v 36 Inji kfomotm tfit Jisasr kfo memorm, “Tfit arihat yinyeft nhai sfno yaukfot. Arihat maruhete maruham yaknikfot, kpete kpt yaknikfot. Bainat duhayeko yimakmoh saket tham maruhampno yak tuknahato nd maruhaye bainat wiknaknikfot. \v 37 Ndt nhai be kfo furakaha. Bi Bro Nkifrarhu rfa borngthu mrokfotn na kfo memota, ‘Nd yimar htimomr fasoh nefm nayet yimam kanjo. Nhai hifa nyingar htarmoamr.’ Nd mrokfot bi kfo htamot bi tot bi mfrfnah hanitt.” \v 38 Tfit turhu disaiperm kfo memomr, “Wahti. Asof bainat husf.” Jisasr memor, “Nhai mrokfom, tmift.” \s1 Jisasr Olifet kmitnko kfo bruttnamo yuhat \r (Matyu 26.36-46 yo Mak 14.32-42) \p \v 39 Be inji naptha hasomomn nhaf turhu neft. Turhu disaiperm yaknihato muhmom Olifet kmitnko. \v 40 Muhhato mfnahmom. Mfnahhato turhu disaiperm kfo memorm, “Niko kfo bruttnaneft yakitoh kihtakfot. Inji narahko be nhai suhruhatko Satanr nia nhehneft.” \v 41 Be inji kfo tanymormn yimor. Be wunye kkofmorn mtabokmehato kfo bruttnamor. Kfo bruttna memor, \v 42 “O Dajaye, ndar bbinysofthu yimaroh fasoh nefm na be hta krhorhotma nann nohruhanm. Bi brbohwatt kanga akfoyann. Nd krho mis na yakruhat kangn ayak tuhant, be hifa, na yindhorwa. E nhai, kangn ayakrt, be nhai mrokfom, yakruhant. Na be ninn yukatohruha. Kangn, finji anaya, nhai mrokfom.” \v 43 Be wom mounmotr yawihnehato mithu bmtamorr. \v 44 Jisasrhu yima yuhur nhai marnyarmorr. Ndhtet ndhtet dukefmpno yima yuhurio rikrho hmbritamorrne be. Nd yima yuhurpno kfo bruttnamor. Kfo bruttnahato yikiatpno yikiatpno tohmor. Nd yikiat tfit kkut kanjo rhuhato bbinysoftn mitohmom. \v 45 Be injirpa kfo bruttna tanyhato tfit yihato yihom htimorm turhu disaiperm hwe hasetmn. Rom to inji nhaf krho yima yuhumpno hwemom. \v 46 Yihom tohhato naku thomorm, “Barenko, nikone be hwitwoko? Sinya rhuhato kfo bruttnanefte nhai? Inji be hweta hasoneft to be tamoh wifor yiham be suhaknirahko.” \s1 Judasr yihato Jisasr mhndhnakmo yuhat \r (Matyu 26.47-56 yo Mak 14.43-50 yo Jon 18.3-11) \p \v 47 Yuhre inji ptha hasomor, asha Judasr mhatone fnahmorm Jisasrhu yakyuk yimam. Nd Judasr mirahko ka wom nndoh yimar. Nhai. Ror tu Jisasrhu disaiperr, rorn nd Jisasr yakyuk yimam hatohakmorm. Judasr yau yaknihato mkihendhoraknimorr Jisasr. Judasr mkihendhoraknimohat nhai be sfno. Bi tum rpat rhuhato memom, “Bi Judasr mkihendhor tebfiyaknitrr ee ndnatn yudbat wayur sinyahato yakaknikfot yimar.” Bi inji kfo htamomt mrokfot. \v 48 Be Judasr mkihendhoraknimotrr Jisasr memorr, “Judas kangn, ‘Yuwi inji amki yindhor tebfiyaknikahtanr yudbat yimam mrhunehato yakrahmr.’ Ndhtet dukefetnn inji naknewuna?” \p \v 49 Turhu disaiperm inji htiyaf hanyhato ttiwonmomr, “Broye, nome finji naruhanom? Ndar nom hnayuk bainate nd ni yakaknayuk yimam tawo hik tubatuyafrahnomm?” \v 50 Be inji yuhre nnakfo ptha hanymom Jisasr fakakni twanhomomr. Be wom disaiperr inji htihato sinyamorn prisroh bro tohak yimarhu hingrna yimar bainate tirmifkorhof yimbhindangt frbubafmotrr misuhmot. \v 51 Be Jisasr nd yimarhu yimbhindangt inji htihato turhu disaiperm fak dbohfamorm. Be nd yimbhindang duha yimar Jisasr rim tohnihato tir htamort nd yimbhindangt tfit nathu nanyjhomot. \p \v 52 Jisasr tohhato prisroh bro yimam, Bro Nkifrarhu temperr tohukatohyuk yimam yo wom bro yimam tohhato kfo memorm, “Barenko, nane raskor yimam kanjo bainat, mhrs hasinyahato nia kekwokma? \v 53 Na yiha yiha Bro Nkifrarhu temperr yorhwa kmifat tohhato met yindarim mrokfom hemoahat nhai niko inji yihato hfnahaknirmokma. Hrefn nd Satanr thu rifhutrko nieko.” \s1 Pitar kfo namhimo yuhat \r (Matyu 26.57-58 yo 26.69-75 yo Mak 14.53-54 yo 14.66-72 yo Jon 18.12-18 yo 18.25-27) \p \v 54 Jisasr pthanimotr fakmomr. Yakhato be hanymomr. Hany hanymoumr Pitar, ror be nhowi mongkongotn fau ss hik hanymourm. Jisasr hanyhato hanymomr prisroh bro tohak yimarhu kunysn. \v 55 Nd prisroh bro tohak yimarhu kmifarn kaht yimam tenghato haunyo hasomom. Pitar nhowi yimorn rompno mruhaknimor. \v 56 Kaht haunyo hanyetrn kahthu nukeftpno nd bro yimarhu wom hingrnayuk mett htimotr. Hti hasohato kfo memot, “Barenko, asor wom yimar Jisasrpno nd wiyauyau htfasmoar.” \v 57 Pitar kfo namhi memor, “Bare, nann yari yutewun. Na nhai tawisafkahanr.” \v 58 Kto tfit womr yihato mhtimorr. Mhtihato kfo memorr, “Bare, ni aso womenn Jisasrpno wiyauyau htfasmoa.” Tfit wompam kfo namhi memor, “Bare, na nhai tawisafkahanr.” \v 59 Kto rhungotafhato wom yimar tu mfro kfo memor, “Na kfo mif mifwa ndar yimar rpat tohhato rpat ufaufaumoum. Ndar yimar Galili thofer.” \v 60 Pitar wompam kfo namhi memor, “Bare, nd ni pthiwa mrokfot na nhai tawisafkahant.” Inji ptha hanymor asha krir nakumohat. \v 61 Jisasr kekutnihato fukatohmorr Pitar. Pitar ndnatn dukamor Bror kfo memohat, “Hrek yifungnano krirhu naku tngt tafi wany juha, husfirpa kfo namhit kfo namhi kangnm, ‘Na nhai tawisafkahanr Jisasr.’” \v 62 Nd mrokfot dukakhato briahako fnahnihato nhai nur ttifarmor. \s1 Yimam Jisasr kfo tfar botfarhato ritatakmo yuhat \r (Matyu 26.67-68 yo Mak 14.65) \p \v 63 Jisasr toh hti yukatohaf hanymoa yimam kfo tfar botfar kfo yukioh boyukioh thuhato ritatakmomr. \v 64 Nyingatikt kitasiftahato tatmoumr. Tat hanyhato kfo memoumr, “Wakfo ni frohm tatwamn. Wayutanm ni tatwa yimaroh yufam.” \v 65 Be womhtet womhtet fasoh fasohtet mrokfom rorpar yi bugamom. Be inji na nfhamomr yonmari yifungr. \s1 Jisasr kaunseroh nyingahato kotimmo yuhat \r (Matyu 26.59-66 yo Mak 14.55-64 yo Jon 18.19-24) \p \v 66 Dbharn bro yimam, prisroh bro yimam, boririfhuthu tisam rifiny bugamom. Rifiny bugamotm Judaroh mrokfo wanyuk kaunsermpno yimom. Jisasr hanymomr rroh mrokfo wanyuk bro yimampno. \v 67 Mhtatahato ttiwonmomr, “Ni ndar yimann Bro Nkifrar kfomor yimaroh minrfa htiyakneft?” Jisasr sinyahato kfo memorm, “To na kfo miruhanko, na nd yimaya be nhai wany yakioruhatko. \v 68 Yo wom ttiwonkfom kfo ttiwon-ruhanko be nhai ptharuhatko. \v 69 Wom mrokforpat akfoyanko. Ndar yiham be Bro Najomrn Tu Nngrajohet Nkifrarhu tirmifko be tohnirahr.” \p \v 70 Inji kfomotr tfit kaunser bugam sinyahato ttiwonmomr, “Ni inji kfiwohat ka Bro Nkifrarhu Yonn inji kfiwun?” Kfo memorm, “To finji tfit kfo nuhasrhoyanko? To bi kfo twanhiwuko. Bro Nkifrarhu Yonr to naya.” \v 71 Be wany hikmomn kfo memom, “Bi wany hik twanhinomr. Be nd mrokforpat memonom awany hikkahnomn nd tkittn yakrahnomr. To nhai tfit womm yakruhatnom rorhu toh nmbuhathu kfo hikyukm.” \c 23 \s1 Pailatrpno Jisasr kot tohmo yuhat \r (Matyu 27.1-2 yo 27.11-14 yo Mak 15.1-5 yo Jon 18.28-38) \p \v 1 Juda kaunserkfothu kaunser yimam sinyahato Jisasr yaknimomr hanymomr Pailatrpno. \v 2 Pailatrpno mhatohmomrn Pailatr kfo memomr, “Nda yima Jisasr buha nia mtohwarn kmi thofm faso kfo hta kangrm, ‘Mirahko nda kmithu bro yima Sisar takis ahenomr. Nanrpaya Bro Nkifrar kfomo yimaroh minrfa htiyakyuk kinga.’” \v 3 Pailatr sinyahato Jisasr kfo ttiwonmorr, “Nine Judaroh kinge?” Jisasr memor, “Uwa. Mrokfot to bi kfo twanhiwunt.” \v 4 Pailatr kekutnihato nd Jisasr kotimmo yimam kfo memorm, “Nd yimar nhai wom fasoh neft narmor. Nhai kfo mirhotanko, ‘Wayaknikomr.’” \v 5 Pailatrpno mpthayuk yimam kfo memom, “Ndr kfo furewur. Mirahn awany yakiowanr. Rorn tfit buha mitohwarn nda Judathu kmi kmiroh yimam faso faso kfo hta bohta hnewurm. Bi Galiliko bi inji rihingrnakmorn to bi tfit bi asor Judako niewur.” \s1 Jisasr Herotrhu nyingahato kotimmo yuhat \p \v 6 Pailatr inji wanyhato ttiwonmorm, “Ndar yimare fitha thofer? Galili thofere fitha thofer?” \v 7 Jisasrhu toh yuhat Pailatr frhikakhato kfo memor, “Nd yimar Herotr tohukatohwa Galili profins tohwa yimayer.” To be inji mhti hikakhato Pailatr kfomotr Jisasr hanymomr Herotrpno. To nd yihart bi Pasofa burwathu rhu yiharn Herotr Jerusalemko bi tohetrn to be ndko hanymomr. \p \v 8 Herotr htiyakhato memor, “O hifa hnekomr. Nd ror hingrnewa hingrneft afo hingrnaruhatrt htirahnomt. Be wanys wanuknom ror hingrnewa bbukeft.” \v 9 Herotr sinyahato Jisasr ttiwon nhta bonhtamourr. Jisasr nhai ptharmor. \v 10 Prisroh bro yimami boririfhuthu tisamm mtohnihato mfro mfro nd kotkfot kfo nnuhaknimomt. \v 11 To be Herotri turhu soldiakfom faso faso kfo kuken bokuken kfo tfar botfar thumomr. Inji nanihato tu hifa dborioh rmonthar yakhato nd rmon-thaye tu Judaroh rmontha nyuh yuhatn nyuhafmomr. Nyuhafhato kfo memomr, “Tfit Pailatrpno wain.” Be inji kfafmotmr tfit yimor. \v 12 Be Jisasrhu kotkfot rpat rpat wany hnamoftn be nd hus yimaf rinfak marnyakmof. Barkofpam afo nna hutt nna inji namouf. \s1 Pailatr kfomor Jisasr yura bgre misn anohr \r (Matyu 27.15-26 yo Mak 15.6-15 yo Jon 18.38—19.16) \p \v 13 Pailatr Jisasr htiyakhato nakumorm prisroh bro yimam yo kmithu bro yimam yo nd yima fura bofurat nakuyak bugamorm. \v 14 Nia mrifiny bugamotm kfo memorm, “Niko nda yimar tfit hnekomrn kfo kamukko, ‘Ndar yimarn kmi thofm faso faso kfo hta kangrm, “Mirahko Sisar maruham ahenom. Asoya na kinga.” ’ Inji kfiwatko na duka mumiwa. Nda yimar nhai niko kfiwa fasoh nefm narmor.” \v 15 Pailatr kfo memorm, “Barkofpam Herotrpno kotkfot hanikomr. Herotr wanurm ndar yimarhu mrokfom nhai kfo marifor, ‘Nd yimar fasoh nefm ner.’ Wanyhato tfit nanpno nianeft kfefitrr nanpno nier. Ndar yimare be wakfo furakhato was furarahnomr? \v 16-17 Ndhtet neft be soldiam kforhota romn tat noh bonohafhato fnahnirahr.” \p \v 18 Nd tohyuk met yindariroh tng rihar wanfak nfakmom. “Wawaskomr! Wawaskomr! Rorn wawaskahtko tawo Barabasr afnahnahernom.” \v 19 Nd yima Barabasr kalabusmo nmbuhat to nnakfo hamuh nnakfo hamuhhato wom yimar wasmorr. Nd nmbuhampno kalabus htamomr. \v 20 Tfit wompam Pailatr kfo memorm, “Jisasr fnahni kitwor. Nhai yorhwatr.” Be inji kfo hanymor. \v 21 Be watabrurhakmorm. Waniak waniakhato kfo memom, “Bgre misn wakihegirkomr! Bgre misn wakihegirkomr!” Nd yimaroh tngm be nndo grmim yakitohmoamn memoum, “Be yudbat atayifuhakninomr.” \v 22 Tfit husfirpehyuk ttiwonkfot kfomorm. Kfo memorm, “Nda yimar nhai wom fasoh nefm narmor. Be kotim furahato was furarahnomr? Nhai ror wom tng bebt htakahr. Ndnetrn be tabotneft tabotrahmr. Tabothato fnahnerahr.” \v 23 To nhai, rorhu mrokfot yiro yimot. Fitha ttifarmotm btn finji yima mrokfom wanykfot. Rom be Jisasrhu noh mrokfot ritohakmohat to be nd tkitrpat tohmom. \v 24 Be Pailatr wany batihato be memor, “Jisasr nohrahr.” \v 25 Be nd Romroh gafman yimam yakhato kalabus htamo yima Barabasr rorn fnahnimotr tfit Jisasrn tkitt yakhato be soldiaroh tirmn yimor. \s1 Jisasr bgre mis tu hegirmo yuhat \r (Matyu 27.32-44 yo Mak 15.21-32 yo Jon 19.17-27) \p \v 26 Be soldiam yakmomr hanymomr. Kmi rim fnahnitn htiyakmomr wom yimar. Nd yimarhu yufat Saimonr, Sairini thofr. Ror yakmomn nd Jisasr tita hanymo mnohyuk bgre mis rorn tfit wathu titafmom. Rorn titanhota hanymorr. \p \v 27 Bok met yindarim fau hik hanymomr. Met kmimn nurefr hatoh hanymomr. \v 28 Nurefr hatoh hany-motmr Jisasr kekutnihato kfo memorm, “Jerusalem efkotko, anur hik hnewohkma. Be inji wahti marsisako. Niko nurneft tuko dukahato nurkfot. Yoneneteko yonm yakhato bi hanur hanykfot. \v 29 Nhai be sfno inji kfokaha. Kto wom yiha bro kurheft nia thoft metm yon hiyau duham, rom hifa, nhai be mfro duka kinyakiruhatm. Yon kkukenetm be tu mfro duka kinyakirahm. \v 30 Womm nd kurheft htihato kmbru fkohm kanjo tatti bottirahm. Kminysofm kfo mirahmm, ‘Nda kminysofe wawuyoh nafurnekahnn wamithu kasikahtnnom anohnom.’ Wom womt kfo mirahm, ‘Nda kminysofe watoh rafonnom. Nom wofnkahnom krhopam yakneft.’ Inji narahm. \v 31 Yimar dborioh neft nayet yimar faso faso kak bebwomr yimam nfri nyume kah tengwa kanjo. Tfit kto nd fasoh nayetm tawo yak bebrahmm yimam inji ffnyume kah tengwa kanjo.” \p \v 32 Jisasr yak htamomrn you tfit soldiam yihato fakmomf wom hus yimaf kalabus kunys tohetfn. Nd yimaf rikoh yo fasoh fasoh nefm namoatf fak htamomf kalabus kunysn. Yakhato memom, “Jisasr nohruha yiha rof rpat nohrahf.” \v 33 Be nd husfirpa yima bugam hanymomm yima mfha tpitn. (Kfe sfiohniyet yima mfham kanjo nd tkitt rhumoatt futamoumt yima mfha tpit.) Ndha nd husfirpa yimam bgre mimn nire tir wuram frdbkafhato yuht bgre miyetm kasinyamomm. Nd fasoh nefm nayetf mano mano tohmof. Womr tirmifko, womr kindonko. \v 34 Jisasr yura bgre misn hegir hanyhato Bro Nkifrar wukfo memorr, “Bro Yifeme, ndar na nda yimamwe newa nefm mirahn ni htihato anambur inji naya. Nhai yima dukefrpno inji nakahm. Rom newa nefm waduka mumafotwanm. Mirahn adukayanm.” Yo nd Jisasrhu hmbre-sham yak taborhotamom soldiam tahiham tubatu hanymomn htimom, frohrn tahis hifa fturt, nd yimar fakmorm. \p \v 35 Yima rifinyroh nyingahato Judaroh tangi tangiroh bro yimam mtohnimoamn wukfo ddo memoumr, “Ndar yimar ror toh hingrna hnamohat bok met yindarim rorn fak marnya hnamorm. Nd yimarn Bro Nkifrar kfo tkruraf thombat nda bbinysofthu yimaroh nrfa htiyakneft, afo tur amifnahnekahtr ahtinomr.” \v 36 Soldiam rom nhaf niahato nd fipa ye juha faso wain bupam hnehato mthu nhehmomr. \v 37 Mthu nhehtahato wukfo memomr, “Ni Judaroh kingn rhu thombat asomif tu wamifnahnekahtn ahtinomn.” \v 38 Wom mrokfo nmbuhat plan mkutn wandfakmomtn yura mfhatpno frdbkafmomt. Nd mrokfot rom wandfamot kfo memot, “Judaroh kingr.” \p \v 39 Tfit nd rorpno kasinyamo yima husfn womr rirhuhato kfo ddo hany memorr, “Ni yimaroh nrfa htiyakyuke? Ndhtet yima rhu thoft btn ninn wamifnahnikahnn no ninn nyusakak-rahnno.” \v 40 Inji kfo ddo hanymotr tfit manoko hiryukrn kfo memorr, “Bare inji akfowahn. Nom rpahtet krhopam kekwonom. Bro Nkifrar ka nhai yakrmikahnr? \v 41 No yekwa krho nmbuhat nhai be sfno no tunnoh nefmpno krhopam kekwono. Ror nhai. Ror be sfno nd krhopam kak furewur.” \v 42 Inji kfonihato Jisasr kfo memorr, “Jisase, ni kto kingn toh thombat na wadukatwona. Mirahn ammoniyanr. Nanhu rhu nmbuhat wayak htatwona.” \v 43 Jisasr memorr, “Na kfo mifwann, hrek na yita kmi paradais ni rpat yi myorhwono.” \s1 Jisasr nohmo yuhat \r (Matyu 27.45-56 yo Mak 15.33-41 yo Jon 19.28-30) \p \v 44 Jisasr afo yura hirmour yura bgre misn. Dany marrn marrhu nukeft be rim nohnimot. Kantri bugat be yambontift rhumom. Wuroh 3 kilok krif marr tfit niamor. \v 45-46 Be inji yarmbon tiftn rhu hanymotn marr tri kilok yihom toh hanymor Jisasr mfaknimor. Wuroh myakni yibonruha turhu yifem Bro Nkifrarko naku tau ttinimorr, “Bro Yifeme, na bi toya bi niewa wamiyakna.” Nd Bro Nkifrarhu temperrhu tu Nngrajoh Hnaru Gnanhehr gna rafomoa rmonthat yimar mfakni hanymor, nd rmonthat rpat buha foh tnehmot. Buha yoh tnehhato nmbuhaf mano mano rim rhu mrhumof. \p \v 47 Amiroh keptenr inji htimohat mfhat danyr foh tnehmotr. Bro Nkifrar kfo yindhorhato kfo memor, “Dajohmn! Nda yimar be tu nhai wom tamoh nefmpno nohrfor. Dborioh yimar be noh furer.” \p \v 48 Nd met yindarim toh hti hasomom rom nhaf inji hti tanyhato natubatunimohat bro dungunangu yima yuhumpno yi hanymom. Masat yuhuwafmomr Jisasr. \p \v 49 Jisasrhu yimatm yo ndwom met kmit Jisasr Galilit hik htfasmoam rom be inji nndoh tohmoamn htimoumm Jisasr tamoh tamoh nefm namoahat. \s1 Jisasrhu thatipt tahi muht rihtamo yuhat \r (Matyu 27.57-61 yo Mak 15.42-47 yo Jon 19.38-42) \p \v 50 Judaroh taun Arimateathu wom yimar tohmour. Rorhu yufat Josefr. Ror be dborioh yimar, ror nhai wom tamoh tamoh nefm. Juda kaunserkfot rorn nd kaunserkfot hingrna tohnho-mourm. \v 51 Rom wom kaunser ptha-moahat Jisasrhu finji naneft ror nhai rhunhohato ptha nuhaknirmoarm. Rorhu dukeft duka memour, “Bro Nkifrarhu kingdomkfot afo nanhu nyingaye afo htiruha!” \v 52 Jisasrhu thatipt yakhato yopafneft rorn Pailatrpno yimorn Pailatr mkfo memorr, “Nann Jisasrhu thatipt yaknirhoyantn yopruhant.” Mkfomotr Pailatr memorr, “Nhai mrokfom, ninn wayoptwanr.” \v 53 Be inji kfafmotrr yimorn Jisasr yura bgre misn hiretrn yuht bgre miyetr fak kasuhakmorr. Yak kasuhhato yimar yak tundakmorr nndo rim htamorr. Rim htahato ganyom rmonthaye rir hmbremorr. Rir hmbrenihato hanymorr. Hanyhato wom tahi muhtn rihtamorr. Nd Jisasr htamo tahi muht be tu nfri mift htamorr. Tafi wom yima gu hta duha tahi muht htamorr. \v 54 Jisasr muht rihtamohat Fraide rihtamorr. Nd Fraide yihar bi tu Judaroh rhu krna Sabat yihar bi rhu yibon hanymomr. Sarere yihar nd rhu krna yihar rhumoumr. \p \v 55 Nd Jisasr Galiliko htiyaknamo metm rpat Josefrpno yimomn hti hikmom Jisasr rihtamo tahi muht. \v 56 Hti hik tanyhato tfit turohko yihato Jisasrhu thatipt gbrornayuk welpam yi fak mska inji namom. Memom, “Ka yirahnom thatipthu gbrornaneft,” to nhai, rhu krna yiharn nhai yirmom. \c 24 \s1 Jisasr sinyamo yuhat \r (Matyu 28.1-10 yo Mak 16.1-8 yo Jon 20.1-10) \p \v 1 Sande yiha bi dbha ksfutn met kmim Jisasrhu thatipthu gbrorna wunayukm sinyani yimom. Nd rom yak mska htatamo welpam yaknihato yimom. \v 2 Yihato nd Jisasr rihtamo tahi muht frkihafmo tahis mtohhato mhti hambraknimomt. Nhai wom rhurmot. “Barenko, to fitot tahis? Frohm yak tuhefimt?” \v 3 Be mhti hambrohato fknenimom yiro tahi muhtn. Fknenihato asha tfit yima gu tfkhat rim hti hambriwumt. \v 4 Be tuha mrokfo duhatm tohmoum. “Barenko, barenko, ndu yimare tamohr yaknirorr?” Be tuha inji yuhre kfo ptha haso hanymom asha hus yimaf ganyom hmbreshetf mtohmof. Hmbresham wafnhumohat memom nndo binasoht yak dbratwatm fnhutwot. \v 5 Be tfit fanhomom nd yimaf htihato. Nhai marimo kukatohwonomf. Yanho rifuhetmn nyingatikm nndo bbinysoftn wafukatohmom. Nd mtohyuk yima husf kfo memofm, “Barenko, nikone mumiwuko? Tamohmpno tfit yamukako, ‘Yopko anianom?’ \v 6 Nd noheh yimar bi tfit sinyani yifir. Niko ka nhai duka hanykahko ror Galilit hingrnanehato kfomoa mrokfom. \v 7 Kfo hna memour, ‘Bro Najomr fasoh nefm nayet yimamn tat noh bonohakruhamr yura bgre misn mnohrahr. Nohhato hus marf rhunihato husfirpehrpno tfit sinyarahr.’ Nd mrokfom nhai wany hnarmokomm?” \p \v 8 Be inji kfomotfm tfit dukakmomm Jisasr pthayuk mrokfom. \v 9 Be tfit yimom. Yihato nd Jisasr hik habrimoa 11-pela yimam yo wom met yindarim kfo nuhas hanymomm. \v 10 Makdala efkot Mariat, Joanat, Jemsrhu mmem Mariat yo wom wom metm rompno tohyukm, romn yi hti tanyhato kfo nuhas bonuhasmomm nd Jisasrhu disaiperm. \v 11 Nd Jisasrhu disaiperm met kmim inji kfo nuhasmohat nhai wany yakiormomm. Memom, “Ka be kfo ddiwum.” \v 12 Pitar sinyahato memor “Na tukann afo yi hti tungunaruha.” Inji kfo tanyhato toniyefrpar fakmor. Yimorn tahi muht mtohmorn yewirnahato rihtimor yima gurr htamo tkitt. Nhai wom tamohm rihtirmor. Sfnoh, rmontharpam rim htimor. Inji htimohat tuha mfhat hifa mmbrahato mrokfo ptha duha kekutni tfit yimor. Yihota yuhat be duka hany memour, “Ndu yimare sinyani mifr o yimam yekmr nndo htemr?” Boknabok dukefm fakmoumr. \s1 Hus yimaf htimofr Jisasr Emeusko yiyet yihota yuhatn \r (Mak 16.12-13) \p \v 13 Nd yiha Jisasrhu hus disaiperf Jerusalemt sinya tanyhato memof, “Emeusko anyo.” Jerusalemti nd kmi Emeus 11-pela kilomita yaukfot. \v 14 Nd hus yimaf yihotat yau hanyhato nd Jerusalemtpno rhumo nefmn ndm tuf naptha srh hanymof yau hanyhato. \v 15 Inji naptha hanymof Jisasr ror yimorn rpat mnathu kmbrenihato rpat fau hanymom. \v 16 Rof nd hus yimaf nhai hti nhtahato marimorf, “Arr Jisaser.” Rof memouf, “Ka wom yima furar kaunho hnewurno.” \p \v 17 Yau hanyhato buharn ttiwon memorf, “Nifne tamohmn naptha hanitafn?” Inji ttiwonmotrf rof tfit mtohhato yima yuhum nhai marnyarmomf. \v 18 Nd yau hanymo yimafhu yufam womr Kliopasr. Rorn kfo memor, “Jerusalemr kmi kmiroh yimam nia tohwom. Ka ninrpa mifn nhai wanykahnm nda Jerusalemt yorhwa nefm?” \v 19 Inji kfomotr tfit Jisasr ttiwonmorf, “Tamoh nefm Jerusalemt yorhwam?” \p Kfo memofr, “Nasaret thof Jisasrpno rhumo nefm kfiwuno. Nd yimar profetr tohmor. Nd yimar Bro Nkifrar yo yima mifm rorhu hingrnefm yo mrokfom htimomr be tu yafothet hingrneft hingrnamour. \v 20 Tunmoh prismi tunmoh bro yimamn Romroh tirmn htahato bgre misn hegirmotmr nohmor. \v 21 Nmoh dukefm duka memounom, nd yima Jisasrn Bro Nkifrar tkrurafmor Isrerroh minrfa htiyakneft. \p To wom mrokfot wawanyns. Nd yimar wasni rhuro yiham bi asor href korhwonomr husfirpehyuk yihar. \v 22 Nompno tohyuk wom metmn dbha yopko mhti tanyhato nia pthitm nom be sinya fohtasnom. \v 23 Rom yihat nhai htirfomr Jisasrhu thatipt. Tfit kmifako niahato mkfo famum, ‘Mounmotrpam htitawonom.’ Romn kfo nuhas famumnom, ‘Jisasr bi sinyani yifir.’ \v 24 Nompno tohyuk womm nhaf nd met kmim kfoyuk mrokfom wany sanyhato rom tumn yihato famum turoh nyingaye, ‘Amhti yimbu tanynom.’ Yihato rom nhaf sfnoh tkitt mhtitawom.” \p \v 25 Nd hus yimafhu mrokfom kfo ptha buganimotfm Jisasr kfo memorf, “Nifne ka nhai yima yuhu duhatefn yon mumenm kanjo mumiwuko? Bingot profetm pthayuk mrokfom ayakitohkomm, nhai ndhtet bok dukefm yakrfotko. Href inji htitawohat to be nikmoh dukefm yirfom nd profetm pthayuk mrokfomn. \v 26 Bro Nkifrar kfo memor, ‘Nd yimarn nieruharn nda bbinysofthu yimam minrfa htiyakrahrm.’ Nd mrokfot Bro Nkifrar kfoyukt ka nhai wanyrmokomt? Nd yimar niahato yimaroh minrfa htiyakneft afo yahrt tohhato kku yaknihato ee tfit kto nd yahrt tohyuk yimar Bro Nkifrarpno bro yufat yakkfot.” \v 27 Inji kfonihato tfit Kraisrpno rhuyuk nefm Mosesri profetme wom womm bi kfomom, ndm rom mkfo htfasakhato kfo hik bohik nuhasmorf. \p \v 28 Be inji nakfo ptha hany be rof yimo kmit mfnahmom. Ror Jisasr memor, “Yau fnahruha.” \v 29 Tfit ndwom yimafn memofr, “Marr bi yohnitr, asha nonpno wahwe.” Be inji kfomotf be rofpno rhumor. \v 30 Nuwa yenyeftpno tebort mrhumomn bretpat yakhato Bro Nkifrar wukfo bruttnanihato yaktifmortn hemorf. \v 31 Inji namotr ee ndnatn hti dukamofr. To be rpa htit nhai tfit wom htirmofr. Yudbat be tuha mifrtnehnimor. \v 32 Hti hambrafhato tfit tuf nna ptha memof, “Barenko, Bro Nkifrarhu mrokfot ptha nuhas hanyetrn yima yuhum sinyem.” \p \v 33 Be inji nakfo ptha hasohato tfit yudbat sinyanihato Jerusalemko tfit yimof. Tfit yihato Jerusalemrn Jisasrhu 11-pela disaiperm mhtiyaknimofm wommpno rhu hasomom. \v 34 Romn kfak memomf, “Barefn, Bror sinya mifmor. Saimonr bi hti mifmorr.” \v 35 Tfit rof sinyahato tawo rof htiyuk nefm kfo srh nuhas bonuhasmofm. Kfo memofm, “Ror pthanihat nhai merfono, ‘Arr Jisaser.’ Nhai. Bretpat yaktifhato hanyeftpno ndnat hti dukenonr.” \s1 Jisasrhu disaiperm htimomr \r (Matyu 28.16-20 yo Mak 16.14-18 yo Jon 20.19-23) \p \v 36 Disaiperm inji naptha hasetmn Jisasr yihato mfnahmorm. Mfnahhato kfo memorm, “Yima yuhum ami-rhumko.” \v 37 Rom Jisasr htihato memom, “Ka nthoner.” Memom, “Amyakrmiyakninom.” \v 38 Kfo memorm, “Ayakrmiwahko. Nikmoh yima yuhum tamohmpno boknabok dukefm yekwako? \v 39 Naya. Wahti-komm nanhu tir wuram. Nanhu thatipt wahti kothakomt. Nthonm nhai nann kanjo tha tpitiketm rhukahm.” \v 40 Inji kfonihato tir wuram fak nuhasmorm. \v 41 Rom inji htihato yindhorwom. Tfit wom yima yuhumn duka memom, “Nom mirahnom ka Jisas mifr sinyer. Rorhu yafothatn nia mkfo nhehrahtnom.” Tfit ttiwonmorm, “Niko tom wom yeshrim?” \v 42 Tandhiyet yiraparpat rhumott ndt yakhato hemomr. \v 43 Ror nd yirapat yakhato rroh nyingahato famort. \p \v 44 Yenyihato kfo memorm, “Na nikompno toh hnamohat bi kfo memoyanko, ‘Bingot Mosesrhu boririfhut yo profetroh mrokfomn yo windohmn hta hnamom nhai be hta fura hnarmomm. Nd mrokfom fipetm rhukfot.’” \v 45 Rroh yima yuhum fak wutha inji namorm memor, “Yak wuthakahtanm rfa borngt rhuyuk mrokfom dukarahmm.” \v 46 Kfo memorm, “Bro Nkifrarhu rfa borngt kfo kangt, ‘Yimaroh minrfa htiyakyuk yimar, Bro Nkifrar kfo tkrurafyukr, afo bro yahrt tohhato nohkfot. Nohhato tfit hus marf tohnihato husfirpehyukrpno sinyakfot. \v 47 Kto ndar bbinysofthu yimaroh mrokforoh kfo nuhas htfasneft rorhu yufatpno kfo nuhas htfashato yimaroh fasoh nefm mong trohkfot. Inji narahm Bro Nkifrar yak thurahrm ndar bbinysof thofroh fasoh nefm. Nd hingrneft tuha Jerusalemtn rihingrnakhato hingrna hanykfot.’ \v 48 Niko ndar Jerusalemt rhuro nefm kfo ptha srh htfaskfot kmi kmim. \v 49 Wanukko, Bro Nkifrar kfomor turhu Yafothathu niko hanyeft. Ndnettn bi brbohwa nd Bro Nkifrarhu Yafothathu niko hanyeft. Tuha Jerusalemtn nd Yafothat rhu garikfot.” \s1 Bro Nkifrar Jisasr wayakhato yura kmi hefenr muhmo yuhat \r (Mak 16.19-20 yo Aposer 1.9-12) \p \v 50 Jisasr turhu disaiperm yaknihato rpat yimomn Betanitn tirm hamuhhato Bro Nkifrar kfo memorr, “O Bro Nkifraye, ndar disaiperm wayak marnya bomarnyatwanm.” \v 51 Inji kfo ptha hanymor be wafakmorn yura hefenr muhmor. \v 52 Kfo tato tanyhato be yindhorefrparpno tfit Jerusalemko yimom. \v 53 Yihato Bro Nkifrarhu temperr rhuhato yiha yiha kfo yindhormoumr.