\id JAS - Amanab NT [amn] -Papua New Guinea 2001 (DBL 2014) \h Jems \toc1 Mo Jems Ginofena \toc2 Jems \toc3 Jem \mt1 Mo Jems Ginofena \imt1 Hwa buk enaig esog \ip Jems ogna Godna elim enaig ogfuiagim sa ne lahlag nihe pahluhu asa ehe nup lahlag mo ohna buk wa ginofena. Afa ehe og sa ma heafna mom numwehe anuwenafi asa ehe nup waskwas mo sihiagena. \ip Afa ehe enaig kigfutug mo sihina og, “Afa nofeka Sisasim olug onigig behig fena. Amo, sa ne mingnag elim lahlag nihe esenim. Enag lahlag nihe ogfug nembeafgelni olug onigig eba inimfeg. \c 1 \p \v 1 Kamba Jems. Kamba God i Ainiyag Sisas Krais i enagna gafungag feagig el. Amang God sawiegba, enam ka pahlukugum. Israel el autinam ming gugyi gohona enag pufambona, enagna bigel nub lual gohka, ena na mingnagwo Sisasna ati na fesaig, eso mingnagwo na nimbeafena kimbigim hwatigim ahua minifeg mingnag elni kimbigwa gohka. Ka nem ohuna mo enag ginofofen enag koka nem osonum negeli sifakali. \s1 Bigim gihnagba pugunimbi, eba bigim kifutinif \p \v 2-3 Negelmbi na kana nilite, ati na anuana fig, mayi nem amang amangba negelni olningigimba gihnimbi, ena gihnagmba mayi nem fenimbi na kifutye gofohogba, emba God nem osonif “Negelni olningugugba yininewug feg.” Enaig nesegba, eso kifutye gofohonam gihinagba enam enag wambahufi. Enag mayi ahanaig gihnogmba nem pugunimba, emba eso enaig sihi, “Gihnagba enag lahlagba.” \p \v 4 Eso esinim kifutye gofohonam eso kinig enag wambahwi, enaigmba nesimbi emba na kifutinim, kifutininem newug na fif. Amang amang gihnagba nem esenigbi gweyi yikanam awaiegba, emba mas nem awaieni amang amang Godna minag ahuag esel enag mas nem awaieni kifutieg newug na gofwehe fuf. \s1 Aman Godna olningigim etetiagegmba, eso ma Godum sahnai \p \v 5 Negel aman mungwamba Godna olningigim minag kag esel enamba esenam etetiagegmba, enaig elbi ma esenam Godum sahanai eso God enag esenam ogfunagef mungwal elim God ehe numwehe ogfunagef, Godba nalig olningugug enag faiyif, mas esenam nunumuangoi aman esel ehim sahanag enamba. \p \v 6 Enam enag eso ma numwehenam olningnam fanam eso enaig numwehe olningigba Godba emba wa kwegofuf. Wesenam Godum olningnam enag wahiaf enai wa olif, “Godba kam kwegofoime awaime?” Aman enaig sambaga olniba feimba, emba enaig eseiba li lofug feg mayi fufwei boimba eso liyim awiawugum pefuafaka fefak, enaig el wa fef. \p \v 7 Aman enaig sambaga olnimba feimba, amang fegim enaig el enag ogum, “Emba God kam kwegofuf amang amangim enag.” Amanba esenam enai sambaga olnimba feimba, mas yuhwafei God ehim kwegofwagim enag, emba awaief! God ehim enag mas esenam amang amangba faiyi. \p \v 8 Emba el enag sambaga olni wa fenam, asika asika wa fef mas mungwa mina sufugmba yikai, enag ahnaig God elim enam kwegfoahmo? \s1 Aman mambiyig fei afa amang amang amang numbni fei enaig enag esi ma Godum mungo sifakal ahfenai. \p \v 9 Aman nilite esenam amang amang hwanig feimba, eso ma esenam ol lahlafenam Godum, enag sifkalenai. God ehim esel gufifukug, mang yusug elmo, yawamba ati Godna feg eso enam enag ma sifakalenai. \p \v 10 Aman nilite amang amang numbni fenam esegim, Sisasim olingnagba yuwanawo sisiyi alawieg fena ehefum enag, yawawo Godna fegim fahegageg olingigim ehefum enag opigim Godna feg eso ma esenam enam ol lahlafenam sifakalenai. Elimba ati anuanafeg, aman yuwanam amang amang numbni fena enag, enag yikagna awaief, lanaipos sisig lofug fenam eso wa yikagna awaief. \p \v 11 Enaig ati big anuana fig osui pukogum nal bafeg lige ambiging lofug enaig mungwal linkfeng hutiatanig betenai enag eheasafegim kwehlasaig. Sisig enag yuwanawo lahlag fena eso fufegu awaieg. Gwenaig feg el gimba amang amang numbni lahlag fegim ahnaig ahnaig gafungag enag eseagakagim eso eseg wahagim enag enag gweyi awaief. \s1 Elim gihinag mo \p \v 12 Aman kifutig gohonam ahanaig kinig enag wamb fimba, eso ma esenam sifakal nahlum fefi. Ena gihnagim enag flafu aitiagmba, emba esei God ehim wani agagim enag esenaimba hegeg agag fef. Enaig enag wa esef God ese flafukaitig enaihwaba God wa hegeg agag enag faiyif. Aman Godum membe fenagmba, God ehim enag ninimo newugum enag osonag. \p \v 13 Elim enag amang amang gihnaimba pugunaiba enaig gihnagim ena wa fei ka enai olim, “God kam esenagba ena amtakwalig enag keseg.” Eba awai! Ahnaig amtakwalig Godum tukifehmo God ena, afa God enag mas esenam elimbi wambnam amtakwaligwamba esenifi. \p \v 14 Emba el eheafena olugehe enaigmba eseagef. Ehefena olugehe amang amangim enam nangogum eso membena kagim og “Ka fam”, eso ehefena sawiegwa amtakwaliagegim ehim tuki waniki enag amtakwalig esegim. \p \v 15 Enag elni sawieg amtakwalig enag enaig eseagef. Angwafig enugni esohwi esfafef, eso gweyi numbigim lual fukuaf. El enag enaig esef, enaba lual lofug, amang amang amtakwalig ehefena enag eseagef, enag amtakwalig enag gweyi numbigim pugugum eseagakagim gweyi wahag mungo fegim, el enag mas God i hegeg ahagafi. \p \v 16 Kana nilite newug, nofekesinim olningim God kam tukifek wanikigim enag amtakwalig ena keseg. God ehe enaigba mas esei. \p \v 17 Mungwalyi amang amang newug esel esegim yusug faiyig esel, enamba God mungo faiyini. God mungo bigim lahlag enag faiyini. Ena God Humwan mungwal afwambusugbi ehe mungo eseagena. Ena God Humwan enag osuwi gamba eseagena, mas esenam wahigimba fei osuwi sungwag lofug esel eseg yuwanam kwiye fena, enengim tumena. Enaigmba God mas esei. \p \v 18 Emba awai! Emba esegim eheafena sawiegim mungo gweli pahalukug esegim bigelni humwan fenig. Ehena nihemo newug enag esenigeg bigim fukugum Enag esegim bigim enam, God onugum bigim Ainiyag, ehefena lualim enam, eso enengim mingnag elgimba Godna feasainam eso bigel lofug fef. \s1 Na mo higinifinim afa pahaluka ahuag fi \p \v 19 Nilite, ka nem membenemug fenig, numehenim enaig olinginim yikagna esinim mingnag elni mom enag higugifinim, afa eso afa liyaw afwahalanam enengim piske sihiage. Nofeka esinim yikagna ehim nunumoingai fim. \p \v 20 Nunumu olningig mas bigim kwagani Godna minagam ahuagimba. \p \v 21 Enaig agataikug ahnaig ahnaig amtakwalig klambalig esel ahunanam mungwal pugunugwageg, enam enag tatugonam hwatiagi, eso nimbefum wambu apeigonam ambogonam Godna ahanai singag mungo fi, ehefena mom enag numwehe higni. Ena moamba negelni sungwagim kwaganam kifuti gofwahinifeafuf. \p \v 22 Nogofeka ena mom enag yusug hig hwatim pahaluk ahua hwanig. Enaigmba nesimbi emba nimbefena olugum na esigim mwakwaleonug. Numwehinim ena mom enag wambinim pahagiahu. \p \v 23-24 Aman ena mom higna wahianam, ese pahalukwia hwanigmba emba enaig eseg, aman eheafena nohmbosugum enag bunofwa nangogum afa bunofe fakagim, yikagna etetig nohmbosug enag enumwana eyi ahnaig ehe feg. \p \v 25 Godna mulug mo enag bigim wambugum yusug gofohog feg (enaig fegim li we hwanig lofug) ena momba ninem newug fegim yuhwa sufug lahlag newug feg. Afa aman ena mom enag numwehenam fanam nangofimba, eso ena mom enag gwese pahlukwiafim ba ena mom mas eteti wahiaiba aman enaigmba eseimba emba sifakalig wa fef mungwal esel amang amang eseagegim enamwo. \p \v 26 Aman enaig ol nofefemba, “Kamba Godim pahlukuag el ka feg,” emba enaig elbi eseg mas eheafena megigim numehiageg mo, eheafena minag esegim Godim pahlukuag eseg Godna moaba esim eskum fatig, mas nufunam Godna mom pahlukui, emba esegim ehafena olugum enag ehe moakwalenag. \p \v 27 Aban lualim buluagim awagafag hwanigim enam lahla fenuge, afa angwafigim ligagim wahag enam enag yuwiginim lahlafehiagi olkinigni feasaigmba, afa mingwo enaig fegmba eheafena minag ahuag ena yuhwa lahla feagig afa ohuna betenai elim amtakwal olni enaig mas fehiagigmo, aman enaig esegmba Godna nofwa eheafena minag Godum pahlukug enaig enag gweyi yuhwafeg, ati numweheg gufogbu, olug yini newug feg. \c 2 \s1 Nogofe kesinim amangalimwo lahla fehiagi afa amangalimwo amtakwalehiagi. \p \v 1 Kana nilite, bimbeafena Ainiyag, Sisas Krais ofwanai puko fulok kifutuk lahlag newug feg. Ehim enam na olinginigmba pahaluk ahuagmba enag, nogofeka enaig esinim, aman amang amang numbi esel enamwo lahal fehiagi, afa aman amang amang hwanig esel enamwo amtakwalehiagi. Nogofeka enaig esinim. \p \v 2 Aman lahlag lofug agiagenam enaig esel bonam negilni lotu lalagam sahwagba, afa ming el lofug amtakwalig agiagigna ehe gamba bo sahwagba, \p \v 3 atiame enaig nesfafif? Na esig el esel lofug lahlag agiagembok, enamwo na figim sia lahlagwa washwik, afa ming el esel lofug amtakwalig agiagembok, enamwo na esigim nogog, “Bonam, sohyi gofum ohiyi bonam betewa mong muhwa pegafum.” \p \v 4 Na suenaig eseahugmba, emba enaig na esigim na wambugum fahegehiagig nimbefena olug amtakwaligna. Atiame enaig nes fafif? \p \v 5 Nilite, ka nem membenewug fenig, enag kana mom numwehe higi. Afa el amang amang hwanig wanai feg, afa enag elimba God ati gisfuhwatig of ma kam hogonam olingini fi. Yuwanam God ninimo kifutuk mo newug osona og, amangal esinim ehim membenewug fenimbi emba ehelim enag wambnam ehe agagwa wasanif. \p \v 6 Afa nesigim el amang amang hwanig wanaim enam na ahwanifegonug. Afa ka nem sahnim, amangalwo nem esigim amtakwalehiagini? Afa emba amangal nem wanahugum kotgamba fegonug? Emba gwena elho amang amang numbiniho enaigba nem esegonug. \p \v 7 Godba emba esegim nem wa wambugum Sisasna wunehala lahlagwo nem wasanig. Fegba na Sisasna el feasaig, afa el amang amang numbniwo enawo, emba esigim Sisasna wunehala lahlagim enam figim amtakwal mo sihinagigim kiapase fig. \p \v 8 God nihemo kani mungo fainig, mingnag nihemo enag eseg li mog lofug feg. Enag nihemo enaig mo “Asa na esegim nimbefum na membigim lahlafeagig asa guenaig esei mingnag elim gimba membenim suwaulafehiagi.” Nenaig esinim enag nihe mom pataluk ahfuimba, emba Esinim enaig lahlag na esif. \p \v 9 Afa na enaig esinim mingnag el numbni fena enamwo na embegonu lahlafehiagegba afa mingnag el amang amang hwanig enamwo na kwisigonu amtakwalehiagegba, eseba na fiimbi, emba nimbefum amtakwalig eseagif. Nihemo enag nem ati ogfunug na esigim amtakwalig na feasaig ena nihemom na tutofihiafigim flafug. \p \v 10 Aman esenam mungwal nihemom enag pahalukuanam, afa amang mungo nihemom flafumba, emba ati amtakwaleg, mungwali nihemom enag flafug. \p \v 11 Ati big olinigig God enaig mo osog, “Nofeka angwafig awagwanaim flafatinam fam,” afa “Nofeka esenam el tigeakam.” Afa na esenam angwafig awagwanai flafati hugufa hwanig na fenam, afa na elim mungo tigekag enaig mungo na fenam, emba mungwali nihemom enag gweliehe na flafog. \p \v 12 Enam enag esini olingi enengimba God newa esenam fahegenugug fef, ena nihemom pahaluk ahuagim enag. Enag Godna nihemo enag enaig osog, “Nimbefum na membenagim na lahlafeafag eso gwenaig mingnag elim gimba gweseni.” Autinam osohwi amtakwalig ahnaig ahnaig big eseahufena, we osohwi liyim kikefukog enaig lofugbi big feasaina. Afa enag yawamba Godna nihemo enag bigim wambugum li lofug enaig big we hwanig pitiga feg ambagam gofohog feg. Enaig esinim eso ena nihemom enag pahalukuafimba eso moi minag kagi enag yuhwa gweyi ahuafi. \p \v 13 Afa aman esenam mingnag elim afafeni hwanigba, emba wa God ehim esenam fahegefanam, God enamba mas afafenai. Afa aman esenam mingnag elim enag afafenigba, emba enaig eseg amang amtakwalig esenamoho. Afafug esegim enag, emba God ehem afafenai. \p \v 14 Kana nilite, aman wa sof wa ofei, “Kamba Sisasim olingenag el,” afa ehefena gohnegim enag lahlafeaka hwanig, elimba Sisasim olningna kag newug enag ehena olyi goho hwanig feg. Enag olningba ehim kwegfoime enag hegeg agafuf? Emba awai newug! \p \v 15 Afa aman nisa, mulual esinim lofug hwanig ninegegba emba wohof hwanig feg \p \v 16 afa esinim negelyinai aman mulwangag enaig mo wosof, “Ma God ne lahla feafai na esei lofug lahlag fati afa mas nem ninegei afa na wohof ne fei.” Afa naman enaig mo osonam elim enag, afa nesenam ohof lofugna lahlafe fa hwanigba enaig elim enag, afa enaig mo bihinigba elim enag emba asenam ena elim enag kwegofuf? Awai! \p \v 17 Enaig elni olungugug bihinig enag emba esegim mom bihinig yusug feg. Olungugug mungo fenam, afa amang amang esel eseagigwo hwanig eseli enag olungugug mom bihinigwo yusug fegim, emba olningig enag wahag feg. \p \v 18 Afa naman enaig mo wa osogof, “Kawo olungugug feg, afa wa nawo lahlag minag kag enaig feg.” Emba kikewa enaig mo nem osonaf, “Ahnaig nesenam, kam ogfunahmo na minagim kag lahlaka feg hwanig afa wankeneg olungugug na feg? Enaig enag ahnaig neseahmo? Kikehmba sa ka esei minag lahlag kag enag ka eseagei, lahlag minag kag enag sa ka esei kikefena olning olungugug newugum enam ogfunagef.” Ka nem enaig mo osonaf. \p \v 19 Ati na enai anuana fig, God ena mungwehe aga. Enai olmbi na feimba, emba yuhwaho feg. Satanba (ming wunehalamba Wuflog), ehena nihiyinai enag ehngamba ati enai anuanafig, God enag mungwehe aga. Enaig anuanafig, esigim afa Godum embefenag enag kukugia faka fig. \p \v 20 Mwetetig elna olningig mungo na fenam, afa enaig gamba na esenam, lahlag minag kag enag na fe hwanigba, emba nyana olningigba yusug feg. Emba enaig ka nem numwehe ogfunaf, enaig na membegho? \p \v 21 Autinam bigelni simbiagag Abraham esena eheafena legim Aisakim fanam ona na tige suwiwa tuhulu lanam Godum faiyim. Enaig mayi ona nawo tigenam, enaig Abraham Godna mom pahlukuk, God enag enam nangonam eso God ehim enag sufug lahlag newug el moaogona. \p \v 22 Ati nolningig ehena minag kag lahlag enag enaig esenam eso ehena olningigwo enag gweyi yuhwa newug feagena. \p \v 23 Ena mo God enag autinam esel esonamba eso mingnag el ginofini. Ena mo enaig osona, “Abraham esenam Godum enaig olningena, enaig olningig enag God nangona osona ogum ‘Abraham ba yuhwa sufug el newug feg’.” God enaig osona eso mingnag el Abrahamum enaig sifafifini, “Godna hiheg newug.” \p \v 24 Enag enaig ka nem ati ogfunig, enag ati nolningig, olningig mungwamba mas Godna nofwa enag yuhwafei, afa aman minag kagim gamba lahlag feimba, enaig elbi, Godna nofwa enag yuhwa newug feg. \p \v 25 Afa Rehap gamba gwenaig minag kagim lahlafena, eso God enaig osona ogum yuhwa newug sufug angwafig. Autinam Rehap enaig esekafena angwafig amtakwalig fena. Afa sumiyimwo enag angwafig enag enaig fena. Mayi Josua el sambagam ningihiaogonamba Jeriko kimbig naligim, bom kukog el sambaga enag, enam fahegagahfekagim, afa eso ahkanam Rehapna lalawa ahpuguna, mayi Jerikonai el ogona, “Nawo patigiagkaogum,” Rehap enaig esenam, olinam ena sambaga elni Godba yinim newug feg, enaig olinam enag Rehap el sambagam enam kwegfwaogona, wamtinam kumwatigina afa ming mina ningihiaogona, eso Jerikonai el mas patigigmo. Rehap enaig esenam, enag God Rehapim lahlag moaogona (ogum ati yuhwafeg). \p \v 26 Ati big olningig enam enag, elig enag sungwag hwanigba emba esegim ati wahag. Afa gwenaig feg aman esegim olningig bihini fegim afa minag kag lahlag eseg hwanigba, emba ehena olningig enag esegim wahag lofug feg. \c 3 \s1 Nimbefena ningalni melegim numohsaf wambufehufum \p \v 1 Nilite, nogofeka etitinim el ogfugonugug el fim, enaig gafungagim enag. Ati bi olingig, enengimba God wa ogfugonugug el tisam enam numwehe newug fahegenugef afa mingnag Kristen elimwo afwahalana fahegenugef. \p \v 2 Big wahig mungwalyi ahnaig ahnaig wesigimba big esig fapegof afa esenam aman el mungoga amtakwalig mo e nag ehena mengwo pugua hwanigba emba esegim lahlag el newug feg. Emba esenam ehefena eligim mungwalyi gamba enag numohsafefuku. \p \v 3 Ati big anuana fig big esigim ain tofagna hos sisim enag memtowa angangim kaga tigegim weana huhugeagegim esegim enag enanayi kikehalagim fag oghuhnife. Big esfafif amang enag ahnaig ahnaig big osofifimbi emba sis hos ehe enaig esef, enaig big ehim enag esinim eligim nalig enam big we wesigna wahigi fehiagif. \p \v 4 Afa big siplalam gamba olingig siplala enag nalig ehe fegim, afa fufwei nalig fagim asim famba ogna okum siplalam enam afa ena siplala naligyi stia amta wesig ati enanayi oghuag sip kepten asim kagim mwaogogum eso fag enanayi okuk. Afa gwenaig feg li nalig fegim eso we wesig na pifuakug eso ahana minagam og ma kai enamba we wesigni pifuagim fsafakug. \p \v 5 Meleg gamba gwenaig fegim eseg, meleg enag wesig newug fegim afa enaig esegim motonugegim mo pagpagiahiagi. Ati na anuanafig suwi gamba yuwanam amtawesig newug fegim emba esef pugunam naliagenam eso pos nalig lagef sangwal nahalum, enaig feg. \p \v 6 Bigna meleg gamba enaig fig, enag suwelofug leageg. Elig mewa wesigehe fegim, eso esegim ena numbiageg ahanaig amtakwalig etini enag, esegim eso eligim wo mungwal kagef elig ena gweyi pugugum amtagwalig fef. Ena meleg enag esegim suwe lofug enaig wesig meyig pugugum lakagim. Enaig Satan enag amang amang amtakwalig esena, afa eso suwi lofug enaig esena enag ehe suwi enag wehlana. \p \v 7 El enag esigim mungwal sis sangwalyinai enag, ahanaig sis, tuafig, sombine, sawug enam wambugum yuwigigbi numo sahfefaf elni ningagawa nihiyi gofohogum yuhwa esig elni mom ang higugig pahlukahuf. Autinam enaig esini afa enam enag yawangamba gwenaig esig. \p \v 8 Afa as aman melegim numosafefagim yuhwafegmo gwenaig sisim esegonug, ahnaig esigim m elegim enag numosafefahmo? Emba awai! Emba esigim wahig memtog enag wahigi wahigifig ahanaig mo amtakwalig. Wahig esigim ahanaig mo amtakwalig eseagig, mo gwenag agisuwi lofug fegim. Mo amtakwalig enag gwenaig feg. \p \v 9 Mengigwo big lahlag mwaogogog Ainiyag mi bimbeafena Humwan mi enag. Afa God enag big elim enag mungwal eseagenam wasana ehef lofug enaig esel, afa big mengigna enag mingnag el, enam gamba God eseagena, elim enam big amtakwalehiagig. \p \v 10 Mungwa mengigwa mo sabaga ahfeg, yuwanam Godum lahlag mwaogonag afa enengim mingnag elim amtakwalig mo feg. Nilite, big nofei enaig esim. \p \v 11 Mas ahana bu bete meg mungo yinai esegim enaig pugugmo? Yuwanam bu lahlag pugug afa enegim bu nuhwefni amtak pugug. Ahnaig bu enag pugug? Emba awai newug! \p \v 12 Nilite, hwatamba enaig eseime, hwatamof lenam wahigifenam, ming lifugum sigeime? Afa baf li gimba enaig eseime fug ena lenam wahigifenam hwatamofugum sigeime? Emba awai newug! Afa gwenaig feg bu nuhwefni enag pugunam mas lahlag bumba pugui. Afa ahnaig big elni meleg gwenaig esihmo? \p \v 13 Negelyinai aman mugo lahlag olug anuana olugnigug fegba, asa mesenam minag ka lahlag enag gohminifei yuhwa lahlag. Afwahalana so enaig esenam Godna singag fenam, enaig esegba, eso ehefena minag kag lahlag enag esena mingnag elim enaigim ogfuni ehefena olungugugwo enag lahlag newug feg. \p \v 14 Afa atiame mingnag negelyinai amtakwalig olug enaig esig na fegonugig mingnag elim afa ne enaig eseime nimbefena wunehalamwo hognam nalig newug fukwalagom sisiyigam, nenaig esigim nofeka enam sifakalinim. Enaigba nesigbi na Godna nihemom enag na yafiflag, na mwakwal lofug ga na feg. \p \v 15 Enaig olungugugba enam God mas faigmo, elimba ohuna betenai, enai olungugugba Godna Sungwagna, Holi Spirit, enam mas faigmo emba awai newug, emba enaig ol ungugug enag Satan Wuflogna nihiyinai feg. \p \v 16 Mayi mingnag elmbi ahanaig amtakwalig esinim mingnag elim amtakwalig esegonugimbi, esinim ehefena wunehalam gufyi fukwalagonam sisiyi hugnam amtakwalehiagigmbi, enaig elni nihiyi enaig gohonugum eseagahugba, eba esigim, mungwal enaig enag amtakwale sungofig, yuhwa fe hwanig ahanaig amtakwalig esigim gweyi pugugum amtakwalig newug feageg. \p \v 17 Aman lahlag olungugugna enag God faini, emba enaig esfafef lahlag olug enag eseagegim ahnaig ahnaig amtakwalig olungugug sahkenig, afa ming gwenaig feg mungo olugna lahlag fehiagig (afwahalana lahlag fehiagig) afa ming gamba enaig feg mingnag elim enag enana olningnim afwahlana fahegiahiageg, afa ming gwenaig feg afwahalana lahlag olug mingnag elni mom higinigim afwahalana ena mom enag pahalukwiag afa ming gwenaig feg mingnag elim nangwagegim afa wahanig nemog fenageg kwaganyeg feg afa ming gwenaig feg mungo kafolug moakulug mungo enaig feg mungwal elim enag afa ming gwenaig feg mas mwakwalenagegba fei, emba inim mo fegim. Godna mo lahlag nemo feg. \p \v 18 Aman afwahalana olug eseagegba mungolug mungwalim enag enaig lofug. Afwahlana olug enag nog lofug. El enag ena nog yihignam eso fug gweyi pugugum lahlag feakef mungwal gohminefef. Ena fug enag enaig feg, emba elni minag enag enaig lahlag newug wa fef, eso ming el gimba gwenaig pahalukahuaminife. \c 4 \p \v 1 Bagageahug nunumu enag ahana minagam fa puguf negelniyi enag? Ati enai olningig na fig nogof, “Ka kifutuk esenam amang amang ena kikefum wambugim lahlag olug sifakalig ka fim.” Enaig olug enag mungo mungog elni olyi enag enaig fenig enaig olnigig ol mewa enag eseagig enaig goh. Olningig enag olyi nugwagegim enai bagagig fig. \p \v 2 Amang amang enag nog kawo nog ka esinim wambugim, afa na wambugig hwanig mas figmo eso nesigim elim enag nog ka kukwag sungofena. Na hognam esigim memb nalig newug feagigim, afa na wambu hwanig figim mayi awaiegba eso na hognam olug kakagegim na nunumuingayi fig. Godum na esi sahnimo amang amang wambugum enag, enag nesigim wambu hwanig gik amang amang enag. \p \v 3 Enanayi na amtakwalig olug enaig feg, yuhwa feasaig hwanig. Enaig na ahananam esigim Godum sahinigbi amang amang enag nog “Ka wambum enam,” afa so na wambug hwanig figim. Nogog ka esi wambunim eso nimbefum mungo lahla feagim, enana enag. \p \v 4 God ati nem esegim wambuk, afa nesigim biskigim ohuna betenaigam ahug, Godum na enaig wahiagba, agataikuna gofwamineg lofug enaig na fig. Amangal enaig esigim ohuna betenaim na membigim enaig eseahugba, emba Godum ehe na amtakwalefigim kwisinig. \p \v 5 Baibel enag enaig mo esog, “God ehefena Sungwagim esel big elni olyi washog. Ena Sungwag kifutuk newug enag bigim memb nalig newug fenig bigim enag og, ‘Kana mungo ma fi.’” Afa enag Baibel mo ba, amang nogog, yusug mom bihinigho? \p \v 6 Enaig nesigbi amtakwalig, afa God enag enaig eseg emba bigim kusguni nalig nemug fenugegim afa fegim bigim kwaganig feg ehefena mom pahlukahuagim. Baibel mo enaig osona; \q1 God kalambalig elimbi pega wambupefef, afa aman el ehefum pegaugug opeigba Godna singa fegba enag enaig elimbi, God kisigu nalig fenigim kwaganig feg. \rq Snd 3:34\rq* \p \v 7 Nimbefum nimbehe enaig esi epikunam Godna singag finim gofwehe, ehefena mom pahlugafum. Enaig esi, Satan Uflogumo plauwofati emba sa esenam Satan ehenag embem ikai. \p \v 8 Enaig esinim ahunam Godna muhwa apukugoimba, afa God gamba gwenaig esefe bonam negelni muhla fenif nem wangafuf. Amangam amtakwalig esahugba eso nimbeafngalni olugum enag gigiafeaginim lahlag feagi, gwenaig big ningagagim buwa suflagim lahlag feagig enaig olugum ma fei. Amangal esinim sambaga olni figbi, emba asa ming amtakwalig olugummo enamo hwatigoi. \p \v 9 Nimbefum fahegaginim olningugi amtakwalig newug esel na fegig enam, enam ahwanif fenim, eso enam kinig finim wewu fei, titige hwatinim wahigifinim afa esinim weawu numwehenim nalig ogoi, yawo esel na sifakalig afa enam enag wahigifinim olkinig nalig newug fegi. \p \v 10 Nimbefum enag pegaugupinam, ahwanifinim, enaig apeigonam Ainiyagna singag fe, enaig nesiimbi, emba Ainiyag nyana wunehalam gufiyi wembufukuf. \p \v 11 Kristen nilite, nogofei ka sumigim amtakwal mo wagonuf mingnag Kristen nilitem. Aban enaig nilitem esenaimba, elimba Godna nihemom enag og amtakwalig feg. Afa na Godna nihemom fahigagenam oi amtakwalig, enag elimba nesegba mas na Godna nihemom pahlukugmo. Awali nemug. Jas amtak lofug na feg. \p \v 12 Afa amang fegim na jas lofug enaig feg? Mungwehe enaigba feg nihemo lahlag faiyigi afa ahnaig ahnaig fahegehianugeg jas yininewug enag esel feg, enamba God mungwehe feg. Ehe mungwehe yuhwa newugba fegim mingnag elim enag wankeneg hegeg augwiagim fafaiyif afa mingnag elimwo enamwo amtakwalehiagef. Ehe mungwehe enaig kifutukba feg. Afa naman enai olimbi na feageg, na enai ol unguguegim mingnag elim fahegehianigigmba enaigba? Enaigba amtakwalig! \p \v 13 Amangal na enaig mo osogoimba, “Yuwai me big ahuf, sini me big ahuf ming kimbig naligim enam nesinim stua gafungag lofug enaig feagigim mungo krismas ga enaig. Neso esinim mani nalig gi enag numwehenim wambum.” Amangal na enaig mo osogoimba, elimba ka nem enaig mo osonug, \p \v 14 amang na enai olig, Godim na etetinig, negelbi anuanamo amang ehe amangwo pugunufe sinimba. Negelni augagba ahnaig maia? Nemba leango lofug enaig feasaig, yikagna pebogum asa fukukag gweyi awaieg. \p \v 15 Enaigba ohunaig mo ehe osogoi, “Ainiyag na membugba, siini i esinag i enag yisehe big augwiafuf, anuanamo amansihe bigim pigif. Afa ehe membegba, emba sa big ahnaig ahnaig gafungag ga enag eseagi.” Enaig mo ga ehe osogoi, emba yuhwa feg. \p \v 16 Afa enaig nimbefum enag nesig, nimbefna olyi kalambalig enag nesegigim mingawo nimbefena wunehalamwo gufigim fukwalgog. Enaig kalambalig enag elimba enaho amtakwalig newugba feg. \p \v 17 Aman enam enag kag suwealagim enam ati anuana fegim afa enam enag pahlukuag hwanigba, elimba gweliehe amtakwalig enag eseageg. \c 5 \p \v 1 Yawo hig nimbehe el amang amang numpni enag, numwehe olningugi, emba olkinig nalig nem pugunuf, enag ati esinim, nimbefena kinig naligim enag afafenim wewat nalig ogufum. \p \v 2 Negelni amang amang gawig enag, wahegageg na nuwageg mungwalyi nongiagefe negelni lofug mungwal enag kinkenig ahagag ofi. \p \v 3 Nimbefngalni golum silvam enag nyana bwambugugenugofe. Ena bwambugug enag emba esenam amang amang amtakwalig esel na eseagehufena enag esinim wambuk apekgof nimbeafngalni eligim enawa nem eseasaif suwi lag lofeasaif. Bete awaiegim ati muhwa ofe, enana wa kanam awaief, afa enag negel enag gwesigim mahiyim mungwal gawig enag na wambugigim mungowa nuwagahu. \p \v 4 Numwehe nangwinim higugi! Nibeafngalni aso gafungag wanai elim enag ehelni mani enag na yuhwa faiyigog hwanig. Ehengelni mani nalig enag na nimbefum wambuk, ena man enag wunonuk amtakwalig esel na esegonug. Afa eso gafungag wanai el enag wewat ogog. Ena ehelni wewat enag yikagim Ainiyagna ang megam sahog. Enag Ainiyag enag ofwanaini betenaini, enag mungwalni Ainiyag. \p \v 5 Na wahig ohuna bete wa enag ogwieahba, na lahlag ogugum, amang amang mungwal enag na wambugigim nimbefum mungo na lahlafeagig. Nimbefum esigim elig numbiageasaig, enaig nesigim nimbefum enag meini feasaig sis lofug kuwagim ahagag lofug na feasaig. Nimbefum enag nesigim sis nalig osohwi fa tata lofug na fig wohof nalig ahagagim eso muhwa tigigim ofe, enaig lofug na fig. \p \v 6 Nesig wanigim tigekigim sufug elim enag ahnaig ahnaig esihwanig elim enag, afa nem mungwag tige hwanig esmunagim na kugwagsungog fig. \p \v 7 Enaig fenamba, nilite, esinim olug kifutiaginim afwahalana kwisieg augwiag finim, nisanafafum Ainiyagba emba wa bof. Enam elingi aso yihugug el esel esig, esigim afwahalana kwisieg agagim nanguwog ogum enag aso enag ma afwahalana ehe pugunam lahlag fug lei. Aso yihugug el enag enaig esfafif afwahalana nanguwogum osu bu enag ehe eseagei ehe ma eseagenam eso ago enag ma numwehe pugwi. \p \v 8 Afa neangamba eso gwenaig nisanawog ehe fei, kwisieg mwahalai augwiag. Gwenaig feg Ainiyag bogum meini feaka, enag emba ese mwahalai kwisieg ol lahlag augwiafum. \p \v 9 Nilite, nofeka esinim nimbefum mo bagagig esim ahnaig ahnaig mo amtakwalig, afa mingnag elim sumigim amtakwalig migig wagoni haig haig mo. Enaigba nasibi, emba esinim negelimba munguag wambinim kotgam wanahuf. Jas newug, God, mengig muhwa go. \p \v 10 Nilite, negel enag piske olingi autinam God mo faini ona sihiage ahu enag profet elim enag. Ena profet elim enag mingnag el wambinim amtakwalehiagahufena. Enaig mayi esegonufinimba afa ehelwo es mwahalai gweyi kwisieg esegonu ahufena. Ehel enag enaig esinimba, enag enag nem ogfugonug, negel enag eso gwenaig esi. \p \v 11 Ati big olningig amangalbi kifitinim kinig amtakwalig (nalig) wambahugba, enamba yuhwa mesinim sifakalahufi. Ati na higni Jopna mom, Jopba olkifuti gohnam kinig nalig wamp kafena, es mayi fenamba eso Ainiyag kwegofonam mungwal amang amang etini enag wambwaina. Ati big olningig, Ainiyag na afafug enag esegim numwageg bigelim kisigonug. \p \v 12 Ai! Nilite! Yuwanam esinim enaig olungugi kifuti, nogofeka kifutig mo osogonam agi kweogonam esinim ofum betem amang amang esel enam enam amtakwalig nahalum mwalampni uhugigim kifutig mo enaig. Enaig nogofeka esim. Ei, mwaogogogmba, eso gwese wahiyi afa na esinim awai mwaogogogmba emba eso gwenaig gwesmungogonam wahiyi. Na enaig kifutuk mo kweogoimba, emba God nem yuhwahonam wambinim waginim amtakwalehiagef. \p \v 13 Atiame na esigim mingnag ahnaig ahnaig amtakwalig kinigni gohka? Aman el enaigna fegmba, eso mesanam Godum sahanai. Afa aman esenam wankeneg lahlag sifakaligna fegmba, eso ma esenam sangikuagei Godna wunehalam sisigam gufyi fukui sifakaligna. \p \v 14 Afa aman nilite esenam gihnanga fegmba eso ma esenam sios wanai anuana el nangwagiahiagigim ese wunonimbi, eso ena anuana el enag ma esinim Godum sahini ehna gihim enag, afa esinim wel bug susulanagi eligim enag Ainiyagna wunehalawa. \p \v 15 Enaigim olningi ogoi emba God esenam ehim enag kwegfuf. Enai elbi figbi, enai olinim esinim Godum enag sahihiniimbi, emba Ainiyag esenam ena gihnam enag lahlafenagenem gifiohluf, ena gihna el enag ahnaig ahnaig amtakwaligesegmba ena gamba God wa wambihianagef. \p \v 16 Enaig fenamba, enag esinim ahnaig ahnaig amtakwalig nimbefena enag ambawa mingnag nilitem ambawa sihigonugimbi, eso enag nilete enag mesinim nem sahini. Feimba God esenam negelim enag lahlafehianigef. Aman el Godna fenam yuhwa sufug fegmba, afa Godum sahanaimba, emba ehna sahig enag kifutuk yuhwa feg. \p \v 17 Elijah gamba el bigel mungwa lofug. Enag enaig esena Godum kifutinam sahana buum ogum masa fef, afa eso bu enag fe hwanig 3 yia fenam afa ming yiawo olugi fena. \p \v 18 Enaig esenam afa enengim piskenam mayi Godum sahanamba, eso piskenam bu fenamba afa wohof asonai lahlag puguakana piskenam. \p \v 19 Kana nilite, afa aman negelyinai nilite mungo esena etetiagakagba Godna ninimom enag, eso ming nilite kwegfonam piske wanimbui. Enaig ming nilitem enag esenagba, eso ma esenam enai olig \p \v 20 aman esel amtakwalig elim kwegfogum mina amtak wanai sulufa God nangum wanimbuk. Aman enaig esegmba, emba ena el piskenam enaig elim enag ehefena sungwag faf, mas esenam wahai. Enaig enag eseimba emba God esenam ahnaig ahnaig amtakwalig wahigageg enag God wambihiagef.