\id REV ALY Alyawarr Bible Northern Edition 16 Nov 04 (Blackman ATG) \h Revelation \toc2 Revelation \toc1 Revelation \mt1 Revelation \mt2 Jesus-el ileyel, nthakenharl irreyneyenh arrwekel \imt1 Angka nhenhan alakenh aynteyel \ip Artwamp anyentel John-el angka nhenhan ingkwernew pip-warl. Ra anenh kwertengerl Jesus-wenh, Zebedee-wenh alerikwan. \ip John-an alhenh, angka mwerr-angker Jesus-akert ilerl-apenh. Rome-areny-rnem atyetyart-rnem ikwer-wety arlkarerrenh, rernemap renh thwenew apmer akely-warl Patmos-warl, ahern ingwer-warl kwaty alay ampep-warl. Rap anenh tyaylel-apeny. Rarl ikwer-itwew anenh, Jesus ikwer angkew altyerr-angkwarr. John-elap ingkwernew-anem altyerr renh pip-warl. Alakenh-anyem Christian ingwer-rnemel iterl-areyew, alakenh-anyemarl irreyenh ingwer-ingwer. \ip Ikwereng-arey Rome-areny-rnemel Christian-rnem irrwernenh artewentyel inngey, ingwer-rnem-then atwenh ipmew-antey. Apmwarl ayntenheng-arey, Christian-rnem arrkernelhenh-antey, Akngey-wenh-angkwarr apent-aynteyew. Alakenh-wety Akngeyel angka nhenh anthew John-ew, rernemaw rlterrkerreyew-awaty, ater-weny anaynteyew. \ip Angka nhanyem picture-talk-akert. Akngeyel Christian-rnem ilew, angka irrpety-angkwarr renh-rnem akalty-antheyew. \imi Namp 1: Arraylenty-rnem artwa apmwernem-thenan aley aneyel, rernemap Akngey-wetyarl ilperteleyel akngerr. Rernemap ingwer-rnem pwerep-antheyel, Christian-rnem irrwern-aynteyew. Apmwernemel apek renh-rnem ipmew atwem. \imi Namp 2: Jesus Christ-an ilkwarl ingkerr-angkwarr. Ingwer-ingweran ra ipmew atweyenh Akngey-wetyarl arlkarerreyel-rneman. \imi Namp 3: Ahern-thenarl alker-then ywerreyelpeyenh-penhel, Akngeyel ahern ngwampeny-then alker ngwampeny-then arnwarneyenh-anem. Ikwerenh-rnem ahern awankeny-itwewarl anenheng-arey, rernemarl rlterrk ikwerant iterrenh, Akngeyel renh-rnem ineyenh, akngeyneyenh, ikwer-itwel aney-alpeyew intem-antey. Rap ikwerenh-rnem ineyenh, akngeyneyenh, ikwer-itwel aney-alpeyew intem-antey, rernemarl rlterrk iterrenh ikwerant. \c 1 \s1 Angka nhenhelan ileyel, ingwer-ingwer ahern nhenh-itwew aynteyenh \p \v 1 Akngeyel angka anthew Jesus Christ-ew, ra ileyew ikwerenh-rnemew, alerl-antey ingwer-ingwer alakenharl aynteyenh-akert. Rap antyerl ikwerenh thwenew warrkenh ikwerenh-warl atyeng-warl John-warl. Antyerl ra ilek-ilek lwewarrernew atyeng. \v 2 Atha nhenh ingkwerneyel, ilek-ilek atharl arew-penh. Angka nhenhan Akngey-wenh, Jesus-elarl lwewarrernew antyerl ikwer. \v 3 Ingwerentyel angka nhenhan ilerl-anenty, Akngeyel renh arntarnt-arayntem. Ingwerentyan awelhenty mwanty iterremel, Akngeyel renh arntarnt-arayntem arrpemarl. Arlta arrer-anem irreyel. \s1 John-el angka nhenhan ingkwerneyel Akngey-wenh-rnemew \p \v 4 Ya, alakenh atha pip nhenh ingkwerneyel Christian-rnem-warl, apmer Asia-ampeny-warl. Arrantherrarl aneyel apmer 7-itwel, arrantherrap Akngey-warl-athek akarrerrem apmelerr, renh nakeyew. \fig |alt="7 churches map" src="GPS_Seven Churches Plain BW.jpg" size="col" loc="1:4" ref="1:4" \fig* \p Akngey ran arrwekeleny anenh, ahern nhenh arnwarney-angenhel-antey. Iteth ra aneyel, iteth ra anayntem intem-antey. Atha nhanyem katy ayerneyel arrewantherr, ra athamerremel arntarnt-araynteyew. Alakenh-angkwarran arrantherr mwerrant-arey anaynteyew. Inweng-rnem 7 Akngey arrerentyarl aneyel, rarl chair ikwa atyetyart-wenh-itwew. Renh-rnem atha ileyel, arrewantherr katy ayerneyew, Akngey ra athamerremel arrenhantherr arntarnt-araynteyew. \v 5 Ya John-el atha Jesus Christ-then ayerneyel. Rant iley-angker Akngey-wenh-angkwarran. Atha renh ayerneyel arrewantherr, ra athamerremel arntarnt-araynteyew, arrantherraw mwerr-angkwarr anaynteyew. Jesus-tangkwel Akngeyel itethelew ipmepenh. Ahern nhenh-itwewan artwa alkenh-rnem apmer arrpanenh-areny aneyel. Jesus Christ alkenharl ingkerr-angkwarr ahern nhenh-itwew aneyel. \p Anantherr ingkerrenh intwemel-alhenh Akngey-wety. Jesus-anap aletharl ilkelhenh anewantherr. Ra katy ilwew, apmwa akngeyew anantherr-wety. Arrnga ikwerenh thelew, anenhantherrenh angkepeleyew Akngey-warl-ilwengk. \v 6 Aleyan Jesus-el anenhantherrenh arrernew, warrkenh Akngey-wenh-rnem-anem anaynteyew. Nakeyn-aynteyew Jesus renh, rarl alkenh aneyel intem-antey! Ya, arratyarl yanh! \p \v 7 Awelhenh-arey atyeng arrantherran! Ingwer-ingweran Jesus apey-alpeyenh ahern nhenh-warl. Arrantherrap renh areyenh, rarl apey-alpeyenh kwenpay-angkwarr. Ingkerrelan areyenh anngel. Weth-rnemel renharl atwew-rnemel-then areyenh arrpemarl. Ingkerrenh apmer arrpanenhel artnalhelerreyenh ikwer. Ya, arraty wenh! Alakenh-anyemarl aynteyenh! \p \v 8 Akngey alakenh angkeyel, “Ayengan arrwekel anenh. Awank-akerr ayeng anenh, ahern nhenhan arnwarney-angenhel-antey. Aleyan ayeng iteth-anteyarl aneyel. Ahern nhenh-then alker nhenh-then aleth-antey ywerrenheyenharl, ayengan iteth intemarl anerl-aneyenh. Ayengan \em Atyetyart Ilkwa Ingkerrenhew\em* aneyel.” \s1 John-el Jesus areyel altyerr-angkwarr \p \v 9 Ayeng John, Jesus-wenh warrkenh arrantherr-apeny. Ra alkenharl aneyel warrkenh ikwerenh-rnemew. Ingwer-rnemel ayenh irrwerneyel arrenhantherrenh-apeny. Kel mwerrarl alakenh. Anantherr renh apent-ayntem angkeperrey-angenh, rarl anenhantherrenh rlterrkel-ayntem. Ayeng alhenh, angka mwerr-angker Jesus-akert atha ilerl-apenh. Rernem ayenh antwerrkew, thwenew-anem apmer nhenh-warl Patmos-warl. Apmer ahern akelyarlap ran, kwaty alay ampep-itwew, tyayl-apeny. \p \v 10 Weth-antey Akngey-wenh arltel ayeng angkenh ikwer-warl-ilwengk. Ra Inweng ikwerenh thwenew arawerrng rlterrk-akert atyeng-warl. Athap awew ingwerenty-anem, artep-angkwarr angkey-alhenty. Rap atayel inngey angkey-alhew terampet-apeny. \v 11 Rap atyeng angkew, “John-ay! Atha ngkweng ilek-ilek lwewarrerneyew. Pip ina. Ingkwerna ilek-ilek nhaym, atharl ngkweng lwewarrernem. Ntwap thwena Akngey-wenh-rnem-warl, apmer 7-areny-rnem-warl. Rernem Akngey-warl-athek akarrerrem apmelerr. Thwena Ephesus-areny-rnem-warl, Smyrna-areny-rnem-warl, Pergamum-areny-rnem-warl, Thyatira-areny-rnem-warl, Sardis-areny-rnem-warl, Philadelphia-areny-rnem-warl, Laodicea-areny-rnem-warl-akerr. Thwena ingkerrew-antey.” \fig |alt="John writing on a scroll" src="CN02062B.TIF" size="col" loc="1:11" ref="1:11" \fig* \p \v 12 Athap artepang arew-anem. Atha areyew, angwenh atyeng angkeyelan. Athap arew-anem, ampwal-rnem 7 inngarl rtnenh, gold-penharl arnwarnew. Irrwerl-itwewan ikwer-rnem-itwew ayntenh irrkwernem anter olive-angketyarr, lherrmarl ampenh-akert. \v 13 Ampep-itwewan rtnenh Artwa Inngarl Akngey-wenh-apeny, arnkwa arlpenty-akert ingketyew-atety. Arnelty-angkwarran pilt gold-el-apenyarl arrtyernenh. \v 14 Altan arlterel kwenpay-apeny. Annga atherran lherrmel-apenyarl arrtyernenh. \v 15 Ingkety atherran ampenh, ayen rwenp rwethey tyerrenty-apeny. Atayel ra angkenhan kwaty atnyerr anterrenty-apeny. \v 16 Rap antyarr 7 antwerrkenh itep arraty-ampenyel. Arrakert-theyan nayp arlpenty-apeny tyerrelhenharl, arreylp atherr-angkwarrarl. Inngerrelan arrtyernenh ingkeny arlta ampepel-apeny. \fig |alt="7 lampstands" src="BK00154B.TIF" size="col" loc="1:12-13" ref="1:16" \fig* \p \v 17 Atharl artepang aremel renh arew, ayengap kwenerremel aytnew ipmapeny. Itep arraty-ampenyel-anem ayenh arnew, rap angkew, “Atererrey-angenh. Ayengan arrwekel anenh. Awank-akerran ayeng anenh, ahern nhenhan arnwarney-angenhel-antey. Ahern nhenh-then alker nhenh-then ywerrenheyenharl, ayengan iteth intemarl anerl-aneyenh. \v 18 Ayengan iteth aneyel! Ayeng ilwew-tangkwel, aleyan ayeng intem-antey iteth-anemarl. Ingwer-rnem atha itetheleman, ingwer-rneman atha ipmemarl, rernem aynteyew ipmernem-itwelarl. \p \v 19 Ya, John, ingkwerna ingkerrenh ilek-ilek, ntwarl arew altyerr-angkwarr. Ingkwerna, ilek-ilek arlta nhenhelarl ntwa arew. Ingkwerna, ingkerrenh nhanyem atha ngkwengarl lwewarrernew, ingwer-ingwerarl aynteyenh. \v 20 Ntwa areyel ampwal-rnem 7, gold-penharl arnwarnew-rnem? Atha anayntelem ngkweng, ntwa iterl-araynteyew. Rernem Akngey-wenh-rnem ileyel, rernemarl akarrerreyel apmer 7-itwew. Ilekarlap antyarr 7 nhenh-rnem, atharl antwerrkeyel itep arraty-ampenyel? Athap ngkweng anayntelem arrpemarl, ntwa iterl-araynteyew. Rernem ileyel antyerl-rnem 7-arl, rernemarl Akngey-wenh-rnem arntarnt-areyel apmer 7 weth-rnem-itwew.” \c 2 \s1 Jesus-an angkeyel Ephesus-areny-rnemew \p \v 1 Irrkaty ran atyeng angkew, “Angka atyenh ingkwerneyew antyerlew, Christian Ephesus-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. Ileyew renh alakenh: ‘Athan 7 antyarrarl antwerrkeyel itep arraty-ampenyel. Ayengap ampepel alheyel ampwal 7 weth-rnem gold-penh lherrm-angketyarr-angkwarr. Ayengan angkeyel Ephesus-areny-rnemew-anem. Awelhenh-arey atyeng arrantherr! \p \v 2 Athan arrenhantherrenh ingkerrenh iterl-areyel. Atha iterl-areyel, arrantherrarl atyeng warrkerreyel mwerr-angkwarr. Rlterrk ayntemeng-arey, arrantherr angkeperrey-angenharl. Arrantherran amperelemel alhem apmwel-ayetharl aneyel-rnem-wetyan. Ingwer-rneman iterrem-arrpantey, “Akngeyel anenhantherrenh rlwanew, alkenh aneyew Akngey-wenh-rnemew.” Arrangkwarlap ran. Arrantherran awelhew mwanty-antey iterl-aremel, rernemarl irrtywerremel ilenh. \v 3 Ingwer-rnemelan arrenhantherrenh irrwernenh, arrantherrarl ayenh apentenh-wety. Arrantherran angkeperrey-angenharl, ipmelhey-angenharl. Ayengan inkwerelheyel arrantherrew. \p \v 4 Athan arrenhantherrenh iltem-anem alyepel. Awank arrantherr atyeng-warl-ilwengk-tangkwel anthelhew, arrantherrap atyeng ilkelhenh artewenty. Arrantherr ilkelherrenh artewenty arrpemarl. Aleyanap arrangkw-anem. Arrantherr atyeng arwa alyepel-anem ilkelheyel. \p \v 5 Arrantherr artewenty atyeng ilkelhenh-tangkwel. Iylpelerrey-angenh-anem! Arrantherran atyeng iterrey-angenh-anem ingwer-rnemew-then. Angkeperrenh-arey artnemel apmwewety atyeng-warl-ilwengk, ayeng arrewantherr-warl alhewerr, rakerl-alpeyew ampwal arlpenty weth lherrm-akert. Irrkaty-angkwarr anayntenh-arey, arrantherrarl arrwekel-antey anenh-apeny. \v 6 Anyent-inger-anem ayeng angkeyew arrewantherr. Akngerrel apenteyel artwa weth Nicolaus, apmwangkwarr alhemel. Arrantherran ikwerenh-angkwarrew ilkelhey-angenh, ayengarl aneyel-apeny. Alakenh iterremel arrantherr mwerr-angkwarrarl aneyel. \p \v 7 Arrantherran iylpakertarl! Awelhenh-arey mwanty-antey, Inweng Mwerr-angkerelarl ileyel-angkwarr Akngey-wenh-rnemew! Ingwerenty rlterrk apek rtnem arrenty-wenh-angkwarr-wety, rap alhewer alhem apmer atherrkeny-warl irrwerl. Apmer ikwer-itwewan arwerl anyent rtneyel itetheley-angker. Ingwerentyel arlkwem amern mwerr-angker ikwerenh, atharl Jesus anthem, rap iteth-anem anem intem-antey.’” \p Angka nhenhan antyerl ikwer, Christian Ephesus-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. \s1 Jesus-an angkeyel Smyrna-areny-rnemew \p \v 8 Irrkaty ran angkew arrpemarl, “Angka atyenh ingkwerneyew antyerlew, Christian Smyrna-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. Ileyew renh alakenh: ‘Ayengan arrwekel anenh, ahern nhenh arnwarney-angenhel-antey. Ahern-then alker-thenan ywerrenheyenhan, ayengan irrkaty-antey anayntem. Ayeng ilwew-tangkwel, ayengap itetherrew ipmepenh. Aley ayeng angkeyel Smyrna-areny-rnemew. Awelhenh-arey atyeng arrantherr! \p \v 9 Atha iterl-areyel, ingwer-rnemelarl arrenhantherrenh irrwerneyel. Irrepern-rnem arrantherr arrangkw aneyel man-weny-then. Akngeyelan arrenhantherrenh anthew ilek-ilek arawerrng ikwerenh-akertelan, manan mentyarl. Atha iterl-areyel, ingwer-rnemelarl ingkerterremel kwantheyel, apmwel-ayeth tyel-angkemel arrewantherr. Rernem nakelhemel ilelheyel Jew-rnem akwel. Rerneman irrtywerremel ileyel, arrenty Satan-wenh-rnemarl, renharl apenteyel-rnem. \v 10 Alerl ingwer-ingweran rlterrk innganemarl ayntem arrewantherr. Atererrey-angenh. Satan-an iterreyel, arrenhantherrenh arrkerneyew, angkepeleyew Akngey-wenh-angkwarr-wety. Ran ikwerenh-rnem ileyenh, ingwerentyaman arrewantherr antwerrkeyew, tyayl-warl akwernemel arlta 10-ew-atety. Arrenhantherrenhap artewentyel irrwamperl-anthaynteyenh, ipmew apek atwaynteyenh. Artewenty iterrey-angenh. Arrantherr rlterrk-antey anaynteyew, atyengant iterremel, ipmelhey-angenh. Atharl itethelem ipmepenh, arrantherrap atyeng-itwel-anem aney-alpem intem-antey. \p \v 11 Arrantherran iylpakertarl! Awelhenh-arey mwanty-antey, Inweng Mwerr-angkerelarl ileyel-angkwarr Akngey-wenh-rnemew! Ingwerenty rlterrk apek rtnem arrenty-wenh-angkwarr-wety, rap nthekwern ampey-angenh rwa ilkwitwew, intemarl ampeyel-itwew, arrangkw.’” \p Nhenhan angka antyerl ikwer, Christian Smyrna-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. \s1 Jesus-an angkeyel Pergamum-areny-rnemew \p \v 12 Irrkaty ran atyeng angkew arrpemarl, “Angka atyenh ingkwerneyew antyerlew, Christian Pergamum-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. Ileyew renh alakenh: ‘Atha weth nayp arlpenty antwerrkeyel, arreylp atherr-angkwarrarl. Aley ayeng angkeyel Pergamum-areny-rnemew. Awelhenh-arey atyeng arrantherr! \p \v 13 Atha iterl-areyel apmer arrewantherrenh. Arrenty Satan alkenh aneyel apmer yanh-itwelan. Akngerrel yanh-areny-rnemel rernem renh apenteyelan. Arrantherran arrangkwarl, rlterrkarl atyeng aneyel, ipmelhey-angenh. Warrkenh anyent atyenhan anenh ikwer-itwew, itnan Antipas. Ran angka atyenh ilerl-apenh. Weth-anteyan rernem renh awew, rernemap renh atwew ipmew-antey. Ikwereng-arey arrantherran rlterrk-antey anenh, arrantherrap angkeperrey-angenh-antey atyeng-wety, arrangkw. Ayengan arrantherrew inkwerelheyel. \p \v 14 Athan iltem arrenhantherrenh alyepel. Ingwerentyaman arrewantherr apmwel-ayeth-angkwarr aneyel, angka Balaam-wenh awelhemel, rarl awank anenh-angkwarr-apeny. Angka yanhan iterl-areyel apek? Ran irrtywerremel ilew artwa alkenh apmer Moab-arenyew, itna \em Balak\em*. Balak ranem irrtywerremel ilew Israel-wenh-rnemew, rernemaw apmwangkwarr anaynteyew. Rernem arnwarnenh ampwal apmwernem arwerl-penh apwert-penh-then, kwenerremel ikwer-rnemew, Akngeyew iterrey-angenh, arrangkw. Rernemap anthenh aker-rnem-then ampwal ikwer-rnemewan inngew-apeny. Anthewarl-penh rernemap ampernew-anem, arlkwew-anem apmwel-ayeth-angkwarr. Balak rap angka Balaam-wenh ilew Israel-wenh-rnemew, mwerr aynteyew arelh artwa ingwer-wenh-akert iteng-apeny. Arengk-rnem-apeny rernem mpweny ayntenh, Akngeyew awelhey-angenh. Aley irrpetyap ingwerentyaman irrkaty-angkwarrarl alheyel, awelheyel Balaam-wenh angkew. \v 15 Ingwerentyelaman arrewantherr apenteyel artwa Nicolaus, angka apmwa ikwerenhew awelhemel. Balaam-then Nicolaus-then ratherranap irrtywerremelarl angka ileyel atherr. \v 16 Intwemelerrenh-arey apmwewety! Amperrngerremel angkeperrenhey-alpenh-arey atyeng-warl! Akngerran angkeperrey-angenh apmwewety, alerl ayeng arrewantherr-warl alhem, athap renh-rnem atwem angka atyenhel, ayengarl arrakert-angkwarr-they angkeyel. Angka atyenhan nayp-apeny, arreylp atherr-angkwarr-apeny. \p \v 17 Arrantherran iylpakertarl! Awelhenh-arey mwanty-antey, Inweng Mwerr-angkerelarl ileyel-angkwarr Akngey-wenh-rnemew! Ingwerenty rlterrk apek rtnem arrenty-wenh-angkwarr-wety, athap renh anthem amern alker-areny itnan \em manna\em*. Aleyan amern nhenhan nthakenh arey-angenh, athap anthem ingwerentyew, rernemarl ayenh apenteyelew. Athap renh anthem apwert arlter alyelk. Athap apwert ikwer-warl itnanem ingkwernem, itna ingwer-anem. Ingkerrel itna renh iterl-arey-angenh. Apwert arlter alyelkew-arteyel rant iterl-arayntem.’” \p Nhenhan angka antyerl ikwer, Christian Pergamum-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. \s1 Jesus-an angkeyel Thyatira-areny-rnemew \p \v 18 Irrkaty ran atyeng angkew arrpemarl, “Angka atyenh ingkwerneyew antyerlew, Christian Thyatira-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. Ileyew renh alakenh: ‘Ayengan Akngey-wenh Alerikwarl. Angka atyenh atha ileyel. Anngan atyenh atherran ampeyel rwa lherrm-apeny. Ingkety atyenh atherran ayen rwenp rnter-rnter-apeny, rwethey tyerrenty-apenyarl. Aley ayeng angkeyel Thyatira-areny-rnemew. Awelhenh-arey atyeng arrantherr! \p \v 19 Atha iterl-areyel, arrantherrarl aneyel-angkwarr. Arrantherr artewenty ilkelherremel aneyel, athamerremel ingwer-rnemew-then. Rlterrkel atyeng iterremel warrkerreyel mwerr-angkwarr, angkeperrey-angenh, rlterrkarl ayntemeng-arey. Arrantherrarl atyeng inweng anthelhew-penh, mwerr atyeng warrkerrenh. Aleyan arrantherr warrkerreyel mwerr innganem atyeng. \p \v 20 Athan iltem arren hantherrenh alyepel. Arrantherran arelh weth Jezebel tyarlewew, arrenhantherrenh akalty-antheyew, arrantherrarl Akngey-warl akarrerrem. Ranap irrtywerremelarl ilem. Ra ilelhem angkakert Akngey-wenh-arrpantey. \p Ran ileyel, alhewer mpweny alhaynteyew arengk-apeny. Ran ileyel, alhewer aker arlkwaynteyew, ampwal arwerl-penhew apwert-penhew-then anthew-penharl. \p \v 21 Akngerr-inger atha arelh renh ilew, angkeperreyew apmwangkwarr-wety. Ayengan mpwelhenh ywarn-antey, aley arrangkw-antey. Ran awelhey-angenh-antey alheyel. \v 22 Alakenh-theyan atha renh arntety antheyenh, rap kwarnelherl-aneyenh. Ingwer-rnem ipmelheyew, ikwerenp mpweny aynterl-anewerr, rernem arntety irrewerr irrkaty-angkwarr. \v 23 Rapeny ingkerrenh atha ilwerl-atheneyenh. Akngey-wenh ingkerrelap areyenhan, rernemap iterl-areyenhan, atharl kanper ingkerrenhan iterl-areyel. Atha iterl-areyel, ingkerrenharl iterreyel-angkwarr. Ingwerenty apmwangkwarrarl aneyel, atha renh thwenem, rwa ilkwewarl aleth ampeyel-warlarl. Ingwerentyan atyeng-wety intwemelerremel apmwangkwarr alhem, ayengap ikwer awakelhemarl apmwa ikwer-rnem-penh. Ingwerentyelan ayenh apentemel arraty-angkwarrarl alhem, athap ilek-ilek mwerr-angker ikwer anthem, rarl ilek-ilek mwerr-angker mpwarem-apeny. \p \v 24 Arelh Jezebel-wenh-rneman alakenh angkem: “Anantherr ilek-ilek iterl-areyel arrenty Satan-wenh-then.” Rerneman ilkwarl ilelheyel. Ingwer-rnemanap arrantherr awelhey-angenharl ikwer, rarl akalty-antheyel apmwangkwarr. Ayengap arrantherrew inkwerelheyel. \v 25 Iylpelerrey-angenh-antey! Apent-ayntenh-arey atyenh-angkwarr ipmelhey-angenh-antey, atyeng mpwelhemel, ayengarl apey-alpeyenhew. \p \v 26 Ingwerenty rlterrk apek rtnem arrenty-wenh-angkwarr-wety, atyengarl warrkerreyel ipmelhey-angenh, athap renh-rnem arrernem alkenh apmer arrpanenhew ahern nhenh-itwel. \v 27-28 Akngey atyenhel ayenh-tangkwel alkenh arrernew apmer arrpanenhew. Aleyan athanem renh-rnem alkenh arrernem irrkaty-angkwarr. Ayengan anayntem alkenh ingkerrenhew arawerrng ilkwakert. Ingwerenty atyeng awelhey-angenh, ra renhan atweyenh, apwertelarl pweterl ngkweltyelem-apeny. Arlta ikwerelan atha renh antyarr alkerreylp antheyenh, ra iterl-areyew, atharl renh alkenh-anem ilem. \p \v 29 Arrantherran iylpakertarl! Awelhenh-arey mwanty-antey, Inweng Mwerr-angkerelarl ileyel-angkwarr Akngey-wenh-rnemew!’” \p Nhenhan angka antyerl ikwer, Christian Thyatira-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. \c 3 \s1 Jesus-an angkeyel Sardis-areny-rnemew \p \v 1 Irrkaty ran atyeng angkew arrpemarl, “Angka atyenh ingkwerneyew antyerlew, Christian Sardis-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. Ileyew renh alakenh: ‘Athan inweng 7 weth-rnem Akngey-wenh-rnem atnyeneyel. Athap antyarr 7 weth-rnem atnyeneyel itep atyenhel. Aley ayeng angkeyel Sardis-areny-rnemew. Awelhenh-arey atyeng arrantherr! \p Atha iterl-areyel, arrantherrarl aneyel-angkwarr. Ingwer-rneman iterreyel, arraty arrantherr ayenh apenterl-anenty-arrpantey. Arrantherran aneyel artwa ankwenp-ankwenp-apeny, ipmapeny. Aleyan arrantherr irrwerlap-aneyel, alperrarl kwaty-itwew irrwerlap-aynteyel-apeny. \v 2 Atyekerrenh-arey! Arrantherr warrk mwerr arnwarnenh, arwa alyepel-antey. Kel atha arew. Akngey atyenhanap arrewantherr inkwerelhey-angenh-anem. Arrantherran mwerr anperarl arnwarneyew, warrk arrewantherrenh arrangkw-anem irrewerrarl! \v 3 Arrantherr iterl-areyel, angka renharl awew awank-akerr. Arrantherran awelhew-tangkwel. Aleyan iylpelerrey-angenh-antey. Angkeperrenhey-alpeyew amperrngerremel, Akngey-wenh angkant apentemel. Arrantherr iylpelant awemel anenty, arrantherrap apal arnernkey anerl-aneyenh, ayengarl nhew arrer aremerreyelpeyenh. \p \v 4 Irrpetyap arrantherr awelheyel-antey Akngeyew, iylpelerrey-angenh ikwerenh-angkwarr-antey aneyel. Arrantherr irlwart-anem aneyel. Akngey ran inkwerelheyel arrewantherr, arrantherrap atyeng-itwel alherl-aneyenh arnkwa arlter-akert. \v 5 Ya, ingwerenty rlterrk apek rtnem arrenty-wenh-angkwarr-wety, rap aylpem arnkwa arlterel arrpemarl. Itnernem arnkwa arlter-akert-rneman atha ingkwernew pwek impen atyenh-warl itna Akngey-wenh-rnem-akert-warl. Rernemap atyeng-itwel aney-alpeyenh intem-antey. Nthekwern itnernem iparey-angenh-anem. Arlta ikwerel, Akngeyelarl ingkerrenh ayerneyenheng-arey, ayengan angkeyenh Akngey atyenhew antyerl-rnemew-then alakenh: “Nhenh-rnem atha iterl-areyel!” \p \v 6 Arrantherran iylpakertarl! Awelhenh-arey mwanty-antey, Inweng Mwerr-angkerelarl ileyel-angkwarr Akngey-wenh-rnemew!’” \p Nhenhan angka antyerl ikwer, Christian Sardis-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. \s1 Jesus-an angkeyel Philadelphia-areny-rnemew \p \v 7 Irrkaty ran atyeng angkew arrpemarl, “Angka atyenh ingkwerneyew antyerlew, Christian Philadelphia-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. Ileyew renh alakenh: ‘Ayengant anyent mwerr. Ayengant anyent arraty. Atha anyentel key arrengey David-wenh renhan antwerrkeyel. Key rantap altywereley-angker arriw anyentant. Arriw ikwer-angkwarran iwerr aynteyel Akngey atyenh-warl. Athant altywereleman, nthekwern ingwerentyel akentey-angenharl. Athant akentem, nthekwern ingwerentyel altywereley-angenharl. Aley ayeng angkeyel Philadelphia-areny-rnemew. Awelhenh-arey atyeng arrantherr! \p \v 8 Atha iterl-areyel, arrantherrarl aneyel-angkwarr. Atha iterl-areyel, arrantherrarl alhengkerrerrew-anem aley. Aleyan arrantherrap intem-antey angka atyenhew awelheyel. Arrantherran ingwer-rnem iley-angenharl, “Anantherran Jesus iterl-arey-angenh.” Alakenh-angkwarran atha altywerelew arriw renhan, arrantherraw aylpenheyew. Nthekwern ingwerentyel akentey-angenh arrantherr-wety. \v 9 Atha ingwer-rneman iterl-areyel, Jew-rnem-arrpanteyarl ilelheyel-rnem. Rernem irrtywerremel ileyel, apmwangkwarr akalty-anthemel. Akngey-wenh-rnem-arrpantey, arrangkw, arrenty Satan-wenh-rnemarlap rerneman. Athap renh-rnem ilem, irrtywerremelarl ileyel-rnem, rernem kwenerremel nakeyew arrenhantherrenh. Rernemap angkeyenh, “Jesus-elan arrenhantherrenh arntarnt-areyel mwerr-angkwarr.” \v 10 Arrantherran atyeng rlterrk rtnenh, atyeng mpwelhemel, ayengarl apey-alpeyenhew. Arrantherr atyeng-wety intwemelerrey-angenh-antey. Athan arrenhantherrenh iwerl-alhey-angenh-antey, rlterrkarl aynteyenheng-arey ingkerrenhew ahern nhenh-itwel ingwer-ingwer. \p \v 11 Ya, ayengarl ingwer-ingwer apey-alpeyenh-wety! Arraty-angkwarr-antey ayenh apent-ayntenh-arey, aleyan arrantherr aneyel-angkwarr-apeny. Athap mwerr-angker anthem arrewantherr. Arrantherr apek ayenh apentey-angenh, atha nthekwern mwerr-angker anthey-angenharl. Athan ingwerentyewantarl anthem. \v 12 Ya, ingwerenty rlterrk rtnem arrenty-wenh-angkwarr-wety, athap renh rnkernem apwert rlterrk arlpenty-apeny, warl Akngey atyenh-wenh-warl. Rap aney-alpem irrngerney intem-antey, warl renh iwerl-alhey-angenh. Athap ingkwerneyenh itna Akngey atyenh-wenh ikwer-warl. Irrkaty-angkwarr atha ingkwerneyenh itna \em Jerusalem Ngwampeny\em* ikwer-warl, Akngey-wenh tawen-penh. Ingwer-ingwer Akngeyel atwarrelheleyenh tawen renh Jerusalem alker irrwerl-they. Athap ingkwerneyenh itna ingwer-anem atyenh ikwer-warl. Itna renhan iterl-arey-angenh-antey. \p \v 13 Arrantherran iylpakertarl! Awelhenh-arey mwanty-antey, Inweng Mwerr-angkerelarl ileyel-angkwarr Akngey-wenh-rnemew!’” \p Nhenhan angka antyerl ikwer, Christian Philadelphia-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. \s1 Jesus-an angkeyel Laodicea-areny-rnem-warl \p \v 14 Irrkaty ran atyeng angkew arrpemarl, “Angka atyenh ingkwerneyew antyerlew, Christian Laodicea-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. Ileyew renh alakenh: ‘Atha anyentel angka Akngey-wenh arraty iley-angker. Athan inngarl ileyel. Ayeng alkenh aneyel ingkerrenhew, rarl arnwarnew-rnemew. Aley ayeng angkeyel Laodicea-areny-rnemew. Awelhenh-arey atyeng arrantherr! \p \v 15 Atha iterl-areyel, arrantherrarl aneyel-angkwarr. Arrantherr iterreyel, arrantherr ayenh arraty apenterl-anenty-arrpantey. Arrangkwarlap ran! Arrantherran arwarl irrwerlap-aneyelarl, kwatyel alperr irrwerlap-aneyel-apenyarl. Arrantherr innga ilkelhemel ayenh apentey-angenharl. Nthakenh atha arrenhantherrenh ileman? \v 16 Pwertay mwanty-antey! Nthakenh alakenh arrantherr apenterl-aney-angenh. Atha arrenhantherrenh iwewerr, apelh arrakert-they iweyel-apeny. \v 17 Arrantherr iterreyel, ayenharl arraty apenterl-anenty. Arrangkwarlap ran! Arrantherr ilerreyel, “Mwerr-angkwarr anantherr ingkerrenh anerl-aneyel, ilek-ilek-then man-then atnyenemel.” Arrantherranap apatemel angkeyel. Irrepern-rnem! Inngan arrangkwarl atnyeneyel! Arnkweweny aparrng anerl-anenty-apeny. Nyerrelarlap alakenh! \v 18 Awelhenh-arey atyeng! Angkeperremel ayenh ayernemel, mwerr-angker gold ingwer-lkwer inngethen antheyew, mwerr man ilkwangkwarr-wetyarl. Alakenhaymanap ilek-ilek mwerr-angker atnyenerl-anenty-apenyarl. Ayenh ayernenh-arey, arnkwa arlter antheyew, arrantherr aylpeyew, nyerrerrewerr. Aparrng-wety ayenh ayernenh-arey, anter mwerr-angker antheyew apernelheyew-arelh, arrantherr anaynt areyew-ayteng. \p \v 19 Ayengan ahelerreyel arrewantherr, ayengap ilkelheyel-anteyarl arrewantherr artewentyel atyenh-angkwarr. Alakenh-anyemarlap ran. Ayengarl ilkelheyel-rnem atha iltem athamerremel, rernem akaltyerreyew-awaty, arraty-angkwarr anaynteyew. Alakenhaym atha arrenhantherrenh ileyel, mwanty angkeperreyew apmwewety atyeng-warl. \p \v 20 Awelhenh-arey atyeng! Ayengan rtneyel arriwel rltar-atwemel, alakenh arlkemel, “Altywerelenh-arey atyeng! Ayeng aylpenheyew arrewantherr-warl. Anantherr inkwerelhelemel anaynteyew, amern arlkwemel.” \p \v 21 Ya, ingwerenty rlterrk apek rtnem arrenty-wenh-angkwarr-wety, athap renh alkenh-anem arrernem atyeng-itwel. Ayengarl anenheng-arey ahern nhenh-itwel, arrentyel rlterrk atyeng arnwarnenh. Ayenganap rlterrk-anteyarl ikwer-wety rtnenh. Atharl renh antengelew-penh, ayengap aney-alpew Akngey atyenh-itwel-anem chair mwerr-angker-itwel. Aleyan aylak aneyel alkenh-anem ingkerrew. Ingwerenty rlterrk apek rtnem arrenty-wenh-angkwarr-wety, rap alkenh-anem aney-alpem atyeng-itwel, arntarnt-aremel ingkerrenh. \p \v 22 Arrantherran iylpakertarl! Awelhenh-arey mwanty-antey, Inweng Mwerr-angkerelarl ileyel-angkwarr Akngey-wenh-rnemew!’” \p Nhenhan angka antyerl ikwer, Christian Laodicea-areny-rnemarl arntarnt-areyelew. \c 4 \s1 John-el apatemel altyerr-angkwarr areyel, irrwerl-areny-rnemelarl Akngey nakeyel \p \v 1 Ikwer-they athap altyerr ingwerel-ayeth-anem arew. Arriw altywer-anem irrew alker-itwel. Irrkaty wetharl ahenty terampet-apeny angkenty, atharl arrwekel awew, ranem atyeng angkey-alhew arrpemarl. Rap angkew, “Apetya! Atha ngkweng lwewarrerneyew, nthakenharl aynteyenh ingwer-ingwer.” \v 2 Arwapeny Akngeyelan Inweng ikwerenh thwenew arawerrng rlterrk-akert atyeng-warl, rap ayenh arrer-apeny-anem akngeynew, Akngey rarl aneyel-warl. Athap arew irrwerl-itwew chair ilkwanem. Chair ikwer-itwew ingwerenty anenh. \v 3 Rap arrtyernenh apwert mwerr-angker alkeny-alkenyel-apeny. Mpwelarrel arrtyernemel amperelelhew chair renh. \v 4 Chair 24 ingwer-rnemelan amperelelhenh chair ilkwa renhan. Chair ikwer-rnem-itwelan anenh artwa ampwa alkenh-rnem 24 arnkwa arlter-akert. Akapwert-itwelan rernem ampwal mwekart-apeny atyetyart-wenh atnyenenh, gold-penharl arnwarnew. \v 5 Chair ilkwa ikwer-theyan awely-awelyan arrkenh arwerlk alkenh-akert. Lherrm 7 ampenh arrwekel-ampeny arrtyernemel. Rerneman inweng 7-an Akngey-wenh-rnemarl. \v 6 Kwaty-apeny rtnenh chair ilkwa arrwekel-ampenyel. Ranap glass-apenyarl, kwatyarl arlan rtneyel-apeny, irlwart anaynt arey-angker ikwer-angkwarr. \fig |alt="throne" src="GT Throne.tif" size="col" loc="4:2-6" ref="4:2-6" \fig* \fig |alt="crown" src="bk00158c.tif" size="col" loc="4:4" ref="4:4" \fig* \p 4 ingwer-rneman rtnenh chair ikwer arrerenty, atnwenth iteth-rnemarl. Rernemanap annga akngerr-akert; artep-itwew, arnelty-itwew, akngerr inngey. Anyent ingweran rtnenh arraty-ampeny chair-itwel, ingweran ayleng-ampeny, ingweran ingkern-ampeny, ingweran arrwekelarl. \v 7 Anyent ingweran lion-apeny, ingweran pwelek-apeny, ingweran inngerr artwapeny, ingweran irrety-apenyarl, alkerelerrenh alker-itwel. \v 8 Aympelh-akert-rnemarlap rerneman. Aympelh atherr atnyeney-angenharl rerneman, arrangkw. Aympelh 6-akert rerneman. Aympelh-itwewan annga akngerr rernem atnyenenh, irrwerleng-angkwarr-then kweneng-angkwarr-then, arlka ingkerr-angkwarr. Rernemap aylelherrenh intem-antey arltel-then kwenyel-then alakenh: \b \q1 “Mwerr-angker, mwerr-angker, mwerr-angker! Ingkart Akngey \em Atyetyart Ilkwa Ingkerrenhew\em*! \q1 Ran arrwekel anenh, ingkerrenh arnwarney-angenhel-antey. Aley ra iteth aneyel. Ahern-then alker-then ywerrenheyenharl, ran iteth anayntem intem-antey!” \b \p \v 9-10 Aley rernem aylelherreyel-antey, renh nakemel mwerr-angker antwemel, rarl aneyel chair ilkwa ikwer-itwel. Rernemarl aylelherrem-angkwarr, artwa ampwa alkenh 24 weth-rneman kwenerrem ikwer-warl, rarl iteth aleth-antey aneyel-warl. Rerneman aylwem ampwal mwekart-apeny atyetyart-wenh gold-penh ikwer-rnem-wenh, arrwekel-ampeny chair ilkwa ikwer-itwel arrernemel, alakenh angkemel: \b \q1 \v 11 “Akngey ngan Atyetyart alkenh anewantherrenh! Arrwekel awank-akerr ngantey iterrew, ahern-then alker-then arnwarneyew, ingkerrenh aleyarl ayntem. \q1 Ntwant arawerrng alkenh atnyeneyel. Alakenhaym-they anantherr ngenh nakeyel, alkenh mwerr-angker ngarl aneyel.” \c 5 \s1 Pip ataperrelewarl yep-yep akely-then \p \v 1 Ikwer-penhan atha altyerr-itwew-anem arew, irrkaty wetharl anenh chair ilkwa mwerr-angker ikwer-itwew. Itep arraty-ampeny-itwelan ra atnyenenh pip arlpenty ataperrelewarl. Pip ikwer-itwelan angkarl ayntenh arrwekel-ampeny-itwel ingkern-ampeny-itwel-then. Nthekwern arey-angenh, ankerel-apeny 7-arl akentemel rlterrkelew, nthekwern renh arlpimpeley-angenh. \v 2 Athap antyerl alkenh arew, rarl angkenh atayel alakenh: “Angwenharl ran, Akngeyelarl renh rlwanew, anker-apeny-rnem akeyew, pip nhenh arlpimpelemel akenteweyewan? Artwa mwerrelant akentewey-angker!” \v 3 Ingkerrenh ahern-areny-rnem-then, ahernel kweneng-areny-rnem-then, irrwerl-areny-rnem-then rernem ywarn iterremel ingwerentyew nthwenh, pip renh akenteweyew, rernem areyew. \v 4 Atharl arew-penhan, ayengap artnew artewentyel-anem. Rerneman nthwew ywarn-antey artwa mwerrew, ra akenteweyew pip renh, rernem areyew. \v 5 Ampwa alkenh anyent atyeng angkew, “Artney-angenh! Nhak araw! Yanharl arawerrng ilkwakertan, ran Layen Judah-wenharl. Arrengikwan ikwerenh David-arl. Ran ingkerrenh antengelew. Rant anyentel akentewey-angker.” \fig |alt="scroll with 7 seals" src="GT00149.tif" size="col" loc="5:1-5" ref="5:1-5" \fig*– \p \v 6 Ikwer-theyan atha arew yep-yep akely, rarl rtnenh chair ilkwa mwerr-angker arrerenty. Atnwenth iteth 4 weth-rnem, 24 alkenh weth-rnem-then rernem rtnenherrenh, amperelemel yep-yep akely renh. Athap arew yep-yep renh, ayengap iterrew, “Kwerrm yanh-rnem-anem ara! Renhan ipmew-antey atwewarl apekarl, rap itetherrenhey-alpew-anem.” Ra atnyenew rewely 7 annga 7-then. Anngernemanap inweng 7 Akngey-wenh-rnemarl, renh-rnemarl thwenew apmer arrpanenh-warl ahern-warl. \v 7 Chair ilkwarenyel pip renh-antey antwerrkenh itep arraty-angkwarrel. Yep-yep akely ran arrer-apeny-anem alhew, pip-anem inemel ikwer-they. \v 8 Atnwenth iteth-rnem 4 ampwa alkenh 24-then rernem kwenerrew yep-yep akely ikwerel, atnertel-ayeth ayntemel. Rernemap antwerrkenh ampwal ketay-apeny, irrkwethen gold-penh. Irrkwernem-they kwert mwerr-angker itntenh Akngey-warl-ilwengk, renh irrngerney-anthaynteyew. Ikwerenh-rnemarl angkem ikwer, ran irrngerney irremarl, kwert mwerr-angker ikwerarl ra irrngerney irrem-apeny. \v 9 Rernemap song ngwampeny aylelherrenh yep-yep akely ikwer-warl-ilwengk, renh nakemel: \fig |alt="harp" src="bk00175c.tif" size="col" ref="5:8" \fig* \b \q1 “Ngant anyent mwerrarl. Ntwant anyentel iney-angker pip renh akentewemel! \q1 Nga katy ilwew, arrnga thelemel ahern-areny-rnemew. \q1 Alakenh-anyem ntwa akngerr payemelemel angkepelew apmer arrpanenh-they, angka ingkerrenhew, irrpwerl-thenew, arlter-thenew, arrkay-rnemew-then. \q1 Ntwap renh-rnem angkepelew Akngey-warl-athek, rernem anaynteyew ikwerenh-angkwarr. \q1 \v 10 Aleyan Akngey alkenh ikwer-rnemew. Rerneman irrngerneyarl aneyel, ikwer warrkerremel. \q1 Rernemap alkenh-anem aneyenh intem-antey, arntarnt-aremel apmer arrpanenhew.” \b \p \v 11 Athap arew chair ilkwa renh arrpemarl. Atnwenth iteth 4 weth-rnem-then alkenh 24 weth-rnem-then rernem rtnenherrenh-antey. Antyerl-rneman rtnenherrenh, renh-rnem amperelelhemel, akngerr inngel. Nthekwern count-emeley-angenh, arrangkw. \v 12 Rerneman atayel aylelherrenh alakenh-anyem: \b \q1 “Yep-yep akely renh nakaynteyew! Renharl ipmew-antey atwew, ranap mwerr-angker inngarl! \q1 Alkenharlap ran, arawerrng ilkwakert, alkenh inngarl aneyel apmer arrpanenhew! \q1 Ran rlterrk, akalty, arraty inngarl iterreyel, ingkerrenh iterl-areyel!” \b \p \v 13 Ikwer-penhan atha awew, ingkerrenharl aylelherrenh. Ingkerrenh ahern-areny-rnem-then, ahernel kweneng-areny-rnem-then, kwaty-areny-rnem-then, alker-areny-rnem-then rernem aylelherrenh atayel alakenh-anyem: \b \q1 “Ingkerrenhelan renh nakeyew, chair mwerr-angker-itwelarl aneyel, yep-yep akely renh-then nakemel! \q1 Ratherranap mwerr, arawerrng ilkwakert. Alkenh inngarl ratherr aneyel apmer arrpanenhew! \q1 Anantherr kwenerr-aynteyew ikwer-atherr-warl-ilwengk, aleth aylelherremel, renh-atherr nakemel, ipmelhey-angenh!” \b \p \v 14 Atnwenth iteth 4 weth-rnem, chair arrerentyarl rtnenherrenh-rnem, rernem angkew, “Ya! Amen!” Alkenh 24 weth-rnem kwenerrew arrpemarl, atnertel-ayeth ayntemel. \c 6 \s1 Anker-apeny-rneman iylweyel-anem anyentarl-anyentarl \p \v 1 Yep-yep akely wethel atnyenenh-antey pip ataperr renhan, anker-apeny 7-elarl antwerrkenh. Atharl altyerr arenh-angkwarr, rap anyent-tangkwel iylwew. Atnwenth iteth weth-rnem 4 anenh-antey. Anamerl-antey anyentan angkew, kwaty awely-awelyarl angkenhey-alpeyel-apeny, “Apetya!” \v 2 Athap arew nantew arlter-anem. Ingwerentyarl anerl-alhenh artep-itwel pewenarr-akert. Ingwerentyel renh anthew ampwal mwekart-apeny atyetyart-wenh gold-penh, akapwert-warl arrerneyew. Artwa army-areny rlterrkarlap ran, rap ahern-warl-ilwengk anperl-alhew arawerrng rlterrk-akert, ingkerrenh atwemel antengeleyew, Akngey-wetyarl arlkarerreyel-rnem. \p \v 3 Yep-yep akelyel iylwew anker-apeny ingwer-anem pip ikwer-they, namp 2-anem. Atha awew, atnwenth iteth namp 2-anem angkenty, “Apetya!” \v 4 Athap arew nantew ingwer-anem, rnter-rnter rwapeny. Ingwerentyan angkew ikwer, rarl artep-itwel anerl-alhenhew, “Ahern yanh-warl alha! Ahern-areny-rnem ahel-antha, rernem atwerr-aynteyew ipmew-antey. Nthekwern rernem aney-angenh-anem mwerrant-arey, arrangkw.” Renhap ingwerentyel anthew nayp arlpenty-anem. \fig |alt="sword" src="LB00201B.TIF" size="col" loc="6:4" ref="6:4" \fig* \p \v 5 Yep-yep akelyel iylwew anker-apeny ingwer-anem pip ikwer-they, namp 3-anem. Atha awew, atnwenth iteth namp 3-anem angkenty, “Apetya!” Athap arew nantew irrpwerl-anem. Ingwerentyarl anerl-alhenh artep-itwel, ampwal ntang weigh-emeleyew-arelh-akert. \v 6 Athap awew, ingwerentyarl angkenty. Nthakenh renh arey-angenh. Ra apek atnwenth iteth 4 weth-rnem-itwew ampepewelew. Rap angkew, “Aleyan aherrety-anem anem, rlterrk inngarl ayntemel. Katen-rneman artwerrety anem. Ntang alyepant-anem aynteyel akngerrew, rernem arlkweyew. Kel ntang-then amern-then dear-anem irrem. Arwerl olive-angketyarr-then arwerl grapes-angketyarr-then mwerr-antey menty anayntem.” \fig |src="LB00124B.TIF" size="col" loc="6:5" ref="6:5" \fig* PLEASE CROP THIS ILLUSTRATION ABOVE THE MAN'S WAISTBAND \p \v 7 Yep-yep akelyel iylwew anker-apeny ingwer-anem pip ikwer-they, namp 4-anem. Atnwenth iteth namp 4-anem angkew, “Apetya!” \v 8 Athap arew nantew arrkay-anem. Ingwerentyarl anerl-alhenh artep-itwel, itnan \em Ipmarl\em*. Ingwerelan renh apentenh, itnan \em Ipmangketyarr-itwel\em*. Ingwerentyan angkew ikwer-atherrew, “Atha arawerrng-anem mpwelewanth antheyel. Ahern-warl alhenh-atherr apmer arrpanenh-warl, atwerl-alpaynteyew ipmew-antey. Ingwer-rnemant atantherl-alpayntenh-atherr nayp arlpenty-akertel. Ingwer-rneman amern arlkwey-angenhel-ayntenh-atherr, rernemaw ilweyew-ayteng. Ingwer-rneman arntetyel-ayntenh-atherr, rernemaw ilweyew arrpemarl. Thwenenh-atherr atnwenth ilek-ilek ahelengkw-rnem ingwer-rnemewan, renh-rnem thnweyew ipmew-antey. Ingkerr-weny, ingwer-rneman mentyarl aneyew.” \p \v 9 Yep-yep akelyel iylwew anker-apeny ingwer-anem pip ikwer-they, namp 5-anem. Altyerr-itwel atha arew inweng-rnem, itetharl anenh ahern-itwel arrwekel. Rernem angka Akngey-akert ilenh, ilek-ilek rarl mpwarew-akert. Ingwer-rnemelanap angka ikwer-wety arlkararrew, renh-rnem-anem atwew ipmew-antey. Rernem kweneng-apert anenh apwert ilperr-ilperr yanhel. Apwert ikwer-itwew rernem arrtyenh atnwenth ilek-ilek Akngey-warl-ilwengk. \v 10 Rernemap arlkenh atayel, “Akngey, Ingkart nga alkenh anewantherr ingkerr-angkwarr! Ngant anyent mwerr, ngant arraty angkey-angker! Ilenger ntwa ingkerrenhan rnkerneyenh ayernemel? Ilenger ntwa atweyenh weth-rnem, anenhantherrenharl atwew-penhan ipmew-antey?” \v 11 Ingwerentyelan renh-rnem anthew arnkwa arlter-rnem, rernem aylpeyew. Ra angkew, “Alerl mpwelhenh-arey. Atha ingwer-rneman rlwanew, ilweyew irrkaty-angkwarr. Rernemanap arrewantherr apelty. Rernem atyengew warrkerreyel arrpemarl. \p Ikwer-penhan atha renh-rnem court-emeleyenh, arrenhantherrenharl atwew-penh ipmew-antey.” \p \v 12 Atha arew, yep-yep akelyel iylwew anker-apeny ingwer-anem pip ikwer-they, namp 6-anem. Ahernan artewentyel-anem akngelhew. Ingkenyan arrtyerney-angenh-anem irrew, atemwengk-anem irrew kwenyel-apeny-anem. Alkentan rnter-rnter-anem irrew arrngapeny. \v 13 Antyarr-rneman aytnew-anem ahern-warl, amern aytnem-apeny arwerl-they rwarr ilkweng-arey. \v 14 Alkeran ywerrerl-alhew-anem, pip ataperrelem-apeny. Apwert ilkwa ingkerrenhan akngelhenh, ingweram-angkwarr-anem aremerrenh apmer arrpanenh-itwew. Apmer ahern kwaty alay ampep-itwew ingkerrenhan rernem akngelhenh arrpemarl. \p \v 15 Akngerran atererrew-anem, rernemap anterrerrenh. Ingkerrenh anterrenh: artwa alkenh-rnem apmer arrpanenh-areny-rnem, artwa ahelengkw alkenh-rnem, man akngerr-akert-rnem, kapment-areny-rnem, ingwer-rnemewarl warrkerreyel-rnem, amentarl warrkerreyel-rnem-akerr. Rernemap anterrerrenh, irrtyert-aylpeyew apwert-itwew intey-angketyarr-warl. \v 16 Rernemap arlkenh apwert-rnemew alakenh: “Aytneyew anantherr-warl, irrtyert-akwerneyew weth-atherr-wety! Yanharl chair mwerr-angker ilkwitwew aneyel-wety irrtyert-akwerneyew, ra arewerr! Yep-yep akely-wety-then irrtyert-akwerneyew, rarl anewantherr ahelerreyel, atwewerr ipmew-antey! \v 17 Arltan rlengk ayntem, Akngeyarl angkew, 'Aylak ingkerrenh court-emeleyenh, rwewarl iwemel.' Anantherr nthakenh arrngert rtney-angenh ikwer-atherr-wety.” \c 7 \s1 Rernem akngerr Akngey-wenh-rnem-warl rlwangkwarr ingkwerneyel, 144,000 \p \v 1 Ikwer-penhan atha arew antyerl-rnem 4 altyerr-itwel, rernemap rtnenherrenh ahern nhenh-itwew. Ingweran rtnenh akngerrakw, ingweran altwerlarl, ingweran ayerrerarl, ingweran antekerrarl. Rernemap arrngert rtnenh awer-wety, awer pwewerr ahern-warl, kwaty alay-warl-then arwerl-rnem-warl-then. \v 2 Akngeyan angkew, “Awelhenh-arey! Atha arrenhingkerrenh ileyel, alheyew ahern-then kwaty-then apmweleyew.” Antyerl ingwer-anem tyerrelhey-alhew akngerrakw-they, rap rwalep antwerrkenh. Rwalep ra Akngey iteth-wenharl. Antyerlan arlkew-anem antyerl 4 ingwer weth-rnemew, \v 3 “Alerl-tangkwel arringkerr mpwelhenh-arey! Rlwetangkwel aningkerr warrkenh Akngey-wenh-rnem-warl ingkwerney. Ikwer-penhant arringkerr apmwelem ahern-then kwaty alay-then arwerl-rnem-thenan.” \v 4 Ingwerentyel atyeng ilew, renh-rnem-warlarl ingkwerneyenh akngerr inngey, 144,000. Rernemanap artwamp Israel-wenh alerikw-rnem 12-penh, awank-akerrarl anenh. \b \q1 \v 5 Judah-wenh-rneman 12,000 anenh, renh-rnem-warlarl ingkwernew rlwangkwarr, \q1 Reuben-wenh-rneman 12,000 anenh, \q1 Gad-wenh-rneman 12,000 anenh, \q1 \v 6 Asher-wenh-rneman 12,000 anenh, \q1 Naphtali-wenh-rneman 12,000 anenh, \q1 Manasseh-wenh-rneman 12,000 anenh, \q1 \v 7 Simeon-wenh-rneman 12,000 anenh, \q1 Levi-wenh-rneman 12,000 anenh, \q1 Issachar-wenh-rneman 12,000 anenh, \q1 \v 8 Zebulun-wenh-rneman 12,000 anenh, \q1 Joseph-wenh-rneman 12,000 anenh, \q1 Benjamin-wenh-rneman 12,000 anenh. \b \p Ya, renh-rnem-warl ingkerrenh alakenh ingkwerneyenh. \s1 Akngerr apmer arrpanenh-areny \p \v 9 Ikwer-penhan athap arew, akngerr rtnenherrerl-alhenty. Akngerr innga. Nthekwern count-emeley-angenh, arrangkw. Apmer arrpanenh-areny; angka ingwerek-ingwer, irrpwerl-then arlter-then arrkay-then. Rernemap rtnenherrenh arrwekel-ampeny chair ilkwa atyetyart-wenh-itwew, arrwekel-ampeny chair yep-yep akely-itwew-then. Rernem arnkwa arlter-akert, waly-rnem antwerrkemel. \v 10 Rernemap aylelherrenh artewentyel alakenh-anyem: \b \q1 “Akngeyay! Ngant anyent aneyel chair ilkwa atyetyart-wenh-itwewan! \q1 Ntwethenant yep-yep akelyel-thenant mpwelak anenhantherrenh itethelem ipmewetyan!” \p \v 11 Ampwa alkenh 24 weth-rnem-then atnwenth iteth 4 weth-rnem rernem rtnenherrenh chair arrerenty. Antyerl ingkerrenhan rtnenherrenh ikwer-itwew arrpemarl, ampwernem-then atnwenth-rnem-then amperelelhemel. Rernemap kwenerrew-anem chair ilkwa atyetyart-wenh arrwekel-ampenyel, atnertel-ayeth ayntemel, nakemel Akngey alakenh: \q1 \v 12 “Ya, Akngey anewantherrenh mwerr-angker! Ingkerrel anantherr renh nakemer! \q1 Ra ingkerrenh iterl-areyel! Ra arawerrng rlterrk-akert! \q1 Ra ilek-ilek mwerr-angker mpwarew anewantherr ingkerrew! \q1 Ingkerrenhel renh mwerr antwerl-anemer intem-antey aleth! Ya, arraty alakenh-anyem!” \p \v 13 Ampwa alkenh anyentel ayenh ayernew, “Arlter-akert yanh-rneman, ntwan apek renh-rnem iterl-areyel? Nthenh-areny-rnem rerneman?” \p \v 14 Atha tyernew, “Atha iterl-arey-angenh. Ntwant iterl-areyel.” \p Ra angkew, “Ingwer-rnemelan rlterrk mpwarenh ikwer-rnem, atwemel renh-rnem, artewentyel pwarrk anthemel. Alakenhaymarl ayntenh-angkwarr, rerneman Akngey-wety angkeperrey-angenh-antey. Rernem iterl-arenh-antey, yep-yep akely Akngey-wenh katy ilwewarl ikwer-rnem, arrnga thelemel. Rernem apmwangkwarr-tangkwel anenh, rernemap awelhew-anem yep-yep akely ikwer. Arrnga ikwerenhel ra apmwa ingkerrenh irrarlkew ikwer-rnem-wety. Arnkwerneman mwerr-angker arlter-rnem ikwer-rnem-wenh, renh-rnemarl irrarlkew arrnga ikwerenhel. \v 15 Alakenhaym-wety: \q1 Rernem rtnenherreyel arrwekel-ampeny chair ilkwa Akngey-wenh-itwel, \q2 warrkerremel ikwer arltel-then kwenyel-then tyaty ilkwa ikwerenh-itwew. \q1 Ya, Akngeyan aneyel chair ilkwa ikwer-itwel, arntarnt-aremel ikwerenh-rnem, iwerl-alhey-angenh. \v 16-17 Akngey-wenh yep-yep akely ra rtneyel chair ilkwa arrerenty. \q2 Artwa yep-yepew-artey-apenyarlap ran. \q1 Ra renh-rnem arntarnt-areyel, \q2 ayteng-akngemel kwaty mwerr-angkerarl anterreyelarl-angketyarr-angkwarr. \q1 Kwaty renharl antywem-penh, itetharlap aleth-antey aneman. \q2 Angayakw irrey-angenh, angkethakw irrey-angenh-anem, arrangkw-anem. \q1 Itwernel ampey-angenh-anem, ampepenyel rwenperrey-angenh. \q1 Akngeyel rantey-anem irrarlkeyenh anngerneman. \q2 Rernem arrangkey-angenhan anaynteyew intem-antey.” \c 8 \s1 Anker-apeny namp 7-anem iylweyel \p \v 1 Yep-yep akely ra antwerrkenh-antey pip ataperr renh. Rap iylwew anker-apeny anyent ingwer-anem pip ikwer-they, namp 7-anem. Akngerr akeleyterrew-anem irrwerl. Alerl rernem angkey-angenh akeleyt anew. \p \v 2 Atha arew antyerl 7 ingwer-rnem-anem. Nhenh-rneman intem rtnenh Akngey-itwel arrwekel-ampeny. Ingwerentyel terampet anthew ikwer-rnem anyentam-anyent. \fig |alt="man blowing trumpet" src="GT00150.tif" size="col" loc="8:2" ref="8:2" \fig* \fig |alt="censer" src="hk00268c.tif" size="col" loc="8:2" ref="8:2" \fig* \p \v 3-4 Apwert ilperr-ilperr gold-elarl artew ayntenh arrwekel-ampeny chair mwerr-angker atyetyart-wenh-itwew. Rernem rwa aperrk-tangkwel arrernew apwert ikwer-warl, rernemap irrkwa gold-penh thalt-apeny mwerr-angker intey-angkerinp aperrk-warl-anem arrernew, rap mwerr-angker intenh kwert-angkwarr. Antyerl ingweran aremerrey-alhew-anem, apwert ikwer-itwew arrwekel-ampeny rtnerl-alhemel. Rap irrkwa gold-penh antwerrkenh. Ingwerentyel anthew thalt-apeny akngerr mwerr-angker inteyelarl, irrkwewarl-anem arrerneyew, aperrk-itwew arrtyemel. Antyerlel irrkwa antwerrkew. Irrkwa ikwer-they-anem kwert itntenh Akngey-warl-athek. \p Kwert mwerr-angker-anem itntew Akngey-warl-athek, raw inkwerelheyew. Akngey-wenh-rnemarl angkem ikwer-warl, irrkaty-angkwarr angkan alpem ikwer-warl ikwer-rnem-they. Alakenh-anyem kwert-apeny angka ikwer-rnem-wenh alpem Akngey-warl. \p \v 5 Antyerl rap inew aperrk rwenp-rnem apwert ilperr-ilperr ikwer-they, arrernemel irrkwa ikwer-warl. Irrkwa renh aperrk-akert iwew kwenel-athek ahern-warl. Arwapeny arwerlk angkew, awely-awely-anem arrkew, ahern arrewemel. \s1 Antyerl-rnemel 4 terampet-rnem angkelh-angkelheleyel \p \v 6 Antyerl 7 rernem mpwelhenh, angkelh-angkelheleyew terampet. \v 7 Antyerl arrwekelenyel-tangkwel angkelh-angkelhelew terampet ikwerenh. Anamerl-antey ingwerentyel iyntwerelhelew aperrkwer, rwa, arrngethen, iwemel ahern-warl. Rwelan ampernew apmer ingwerentyant arwerl ingwerentyant-then. Rap antywer atherrkeny ampernew ingkerr. \p \v 8 Antyerl ingwerel-anem terampet ikwerenh angkelh-angkelhelew. Ingwerentyel anamerl-antey iwew apwert-apeny rwakert ilkwa kwaty alay-warl. Kwaty alay ingwer-ampenyan arrnganem irrew. \v 9 Kwaty alay-areny ingwer-rnemant ilwernerrew. Rtnwernem akngerr alhenh kwaty alay ikwer-itwew. Apwert ilkwel ra ngkweltyelew rtnwa ingwer-rneman. \v 10-11 Antyerl ingwerel-anem terampet ikwerenh angkelh-angkelhelew. Anamerl-antey antyarr ilkwa aytnew alker irrwerl-they, itnan \em Tyekerteley-angker\em*. Rwenp innga ra ampenh, rap atwew ilpay ingwer-rnem kwaty apeynt-then. Kwaty ingwer-ampenyan tyekerterrew. Akngerran ilwernerrew kwaty ikwer-penh. \p \v 12 Antyerl ingwerel-anemarl terampet ikwerenh angkelh-angkelhelew. Anamerl-antey atwemengkel artew ingkenyan anyent-ampeny. Alkent anyent-ampeny artew arrpemarl irrkaty-angkwarr. Ingkenyan atemwengk irreyelpew arlta ampepew-atety. Alkentan atemwengk irreyelpew ampepenyew-atety. Antyarr ingwer-rnemelan arrtyerney-angenh irrew. \p \v 13 Athap irrwerl itnywenew, irretyarl alkerelerrenh. Rap arlkenh alakenh artewentyel: “Pwertay! Pwertay! Pwertay! Ayengan amperrngerreyel arrewantherr ahern-areny-rnemay! Antyerl ingwer irrpety yanh-rnem-alew? Rernem-anemarl terampet-rnem angkelh-angkelheleyenh. Irrpety-inger ilek-ilek apmwa aynteyenh ahern-itwew!” \c 9 \s1 Antyerl nampa 5-el terampet angkelh-angkelheleyel \p \v 1 Antyerl ingwerel-anem terampet ikwerenh angkelh-angkelhelew. Antyarr atha arew, alker-they aytnenty ahern-warl. Rap artwapeny rtnew irrka intwer-ampenyel. [Irrka ikwer-itwewan Akngeyel inweng apmwernem akentem. Ingwer-ingweran ra renh-rnem iweyenh rwa ilkwewarl, aletharl ampeyel-warl.] Ampwal ilperr-ilperrel arriwan artew door-el-apeny. Ingwerentyel key anthew antyarr renh, door altywereleyew. \p \v 2 Rarl altywerelewel, kwert ilkwa arlwar anew irrka ikwer-they, rwa ilkwethey-apeny. Kwertel ingkeny artew-anem. Alker atemwengk irreyelpew, nthakenh arey-angenh-anem. \v 3 Intelty akngerr tyerrelhew kwert ikwer-they, ahern-warl-anem atwarrerrew. Ingwerentyel renh-rnem rlterrkelew, akngerr atantheyew, atneth-akertel-apeny. \v 4 Antyerl angkew ikwer-rnem, “Atherrk arlkwey-angenh, arwerl arlkwey-angenh, alperr-akerr arlkwey-angenh! Menty aney! Menty aney Akngey-wenh-rneman, rlwewarlarl ingkwernew-rneman! Ingwer-rnemant atanthenh-arey! \v 5 Nthakenh arrantherr renh-rnem atanthey-angenh ipmew, arrangkw. Arwa pwarrk anthem alkent-rnem 5-ew-atety.” Apmwanem rernem awelhem, atneth-akertel atanthenty-penh. \p \v 6 Ikwereng-arey rernem iterrem alakenh, “Pwarrkerreyel anantherr! Ilweyew-anem anantherr!” Arrangkwaw! Ilwey-angenh-antey. Rernem anerl-aneyenh, kwarnelherl-aneyenhant pwarrk inngey. \p \v 7 Intelty-rneman rtnenherrenh nantew-rnem-apeny. Rernem mpwelhenh, alheyew akngerrarl atwerrenh-warl. Ampwal mwekart-apeny atyetyart-wenh gold-penh-akert akapwert-itwew. Inngerran artwapeny. \v 8 Alta arlpenty arelh-apeny. Arntekan arreylp lion-apeny. \v 9 Arneltyan arlkwertel ayen-penhel artelhew irrtyart-wety. Intelty-rnemarl alkerelerrew, aympelh-rnem arwerlk angkew, nantew pakey-akert akngerr-apeny, atwerrenty-warlarl anterrenty, akngerrarl atwerreyel-warl anterrenty. \v 10 Rernemap atanthenh kantyel, atneth-akertel-apeny. Alakenh rernem akngerr pwarrk anthew alkent 5-ew-atety. \v 11 Antyerl anyent atyetyart ikwer-rnem intelty-rnemew anenh, rap irrka intwer kwert-akertew-artey anenh. Angka Hebrew-they renh itnewem \em Abaddon\em*, angka Greek-theyan itnewem \em Apollyon\em*-arl. Itna yanh-atherrel ileyel, \em Altheney-angker Ingkerr\em*. \p \v 12 Alakenh apmwa arrwekelenyan ayntem. Alerl-antey apmwa ingwer-atherr aynteyenh. \s1 Antyerl namp 6-el terampet angkelh-angkelheleyel \p \v 13 Antyerl ingwerel-anem terampet ikwerenh angkelh-angkelhelew. Anamerl-antey ingwerenty atha awew angkenharl. Ran apwert ilperr-ilperr ikwer-they angkenh, Akngey-itwelarl arrwekel ayntenh. Apwert renhan gold-el artew, rap rewely 4 atnyenew. Rewely ikwer-rnem-they apek ra angkenh. \v 14 Rap angkew antyerl terampet-akert ikwer, “Ilpay yanh-itwew Euphrates-itwew antyerl 4 aneyel, arertnewarl. Renh-rnem tyarlewanem!” \v 15 Antyerl 4 rernem mpwelhenh arlta ikwerew, Akngeyelantarl iterl-areyelew. Ra renh-rnem artwerelenh-tangkwel, rap renh-rnem alakenh ilenh, “Arnwarnelhenh-arey!” Arlta ikwerel, renh-rnemarl tyarlewewel, rernemap alhew, akngerr atweyew ipmew. \p \v 16-17 Athap altyerr-angkwarr-anem arew, artwa army-areny-rnem nantew-akert alhenh, akngerr innga. Nampan atha awew; 200,000,000-arlap ran. Artwa army-areny-rnemel atnyenew alkwert-rnem ayen-penh, arnelty artelheyew. Alkwert rernem rnter-rnter, blue one, yellow one. Nantew-rneman akapwert lion-apenyarl. Lherrm arrakert-they rlwemertnew, ikwakeng itntenh kwert yellow one. \v 18-19 Kanty rtnwem ahelengkw-rnem-apeny, tnhwaynteyew akngerr ipmew. Rtwem-rnemel rernem ingwer-rnem tnhwew ipmew. Nantew-rneman alhew apmer arrpanenh-warl, atweyew akngerr ipmew lherrmel kwertel-then. \p \v 20 Ingwer-rnemanap ilwey-angenharl, arrangkw-antey. Rernemap Akngey-warl angkeperrey-angenh, weth-rnem iteth-anteyarl anew-rneman, arrangkw. Rernem angkenh-antey inweng apmwernemew. Ya, rernemap kwenerrenh-antey ampwal apmwernemew, rernemarl mpwarewew gold-penhew, thilp-penhew, bronze-penhew, apwert-penhew, arwerl-penhew. Ampwal apmwernemel nthakenh arey-angenh, nthakenh awey-angenh, nthakenh alhey-angenh, arrangkw. \v 21 Rerneman apmwel-ayeth-antey anenh; ipmew ingwer-rnem atwenh, ingwer-rnem aylenh arntetyerreyew, mpwenyel alherlewenh, irrtyert-inenh ilek-ilek. Rernemap nyerrerrey-angenh, amperrngerremel angkey-angenh ingwer-rnemew, angkeperrey-angenh Akngey-warl-athek, arrangkw. \c 10 \s1 Antyerl ingwerelan pip ataperr antwerrkeyel \p \v 1 Atha arew antyerl alkenh ingwer-anem altyerr-angkwarr, irrwerl-theyarl atwarrenhey-alhew. Kwenpayel renh artew, arnkwel-apeny. Mpwelarrel akapwert-angkwarr amperelew. Inngerrarl itwern-apeny amparrkenh. Arlaw atherran rwa lherrm-apeny. \v 2 Rap pip ataperr antwerrkenh. Ingwerentyel arrwekel-antey pip renh arlpimpelew. Rarl rtney-alhew ahern-itwew, ingkety arraty-ampeny alay-itwewarl, ayleng-ampeny ahern artwerrety-itwew. \v 3 Rap atayel arlkenty iwew lion-apeny. Rarl arlkenty iwewel atha awew awely-awely angkenty-apeny. 7-inger ra angkew alakenh-anyem. \v 4 Awely-awely angkenty-penh, ayeng arrkernelhew, pip ineyew, angka ikwerenh ingkwerneyew ikwer-warl. Ingwerentyarlap angkewan irrwerl-they, “Menty ayntey! Angka ingkwerney-angenh, awely-awelyarl angkew 7-inger. Ingwerenty iley-angenh!” \fig |alt="scrolls" src="HK00153B.TIF" size="col" loc="10:2-4" ref="10:4" \fig* \p \v 5 Antyerl atyetyart rarl rtnenh alay-itwew ahern-itwew-then, rap irrwerlerrew itep arraty-angkwarr alker-warl-athek. \v 6 Rap angkew, “Awelhenh-arey ingkerrenh-antey! Akngey ran intem-antey aleth aneyel! Rap mpwarew alker, ahern, alay-then ilek-ilek. Innga atha ileyel, rarl aweyel-wety. Nthakenh ra arlengew-alenty mpwelhey-angenh, arrangkw! \v 7 Awank-akerr ra iterrew, “Nthakenh atha ilem ahern nhenhan, atharl mpwarewan?” Ranap akngerr iley-angenharl, rarl iterrenhan. Artwa angkakert-rnemant ilenhan ra. Aleyanap arrantherr ingkerrenhel iterl-areyenh, antyerl namp 7-elarl terampet ikwerenh angkelh-angkelheleyenhel.” \p \v 8 Irrkaty wethan angkew atyeng arrpemarl irrwerl-they, “Alha antyerl atyetyart ikwer-warl, alayelarl rtneyel-warl ahernel-then. Pip weth ineyew, rarl antwerrkeyel, pip arlpimp renh.” \p \v 9 Ayengap alhew antyerl ikwer-warl, pip ikwer ayerneyew. Rap angkew atyeng, “Nhanteyaw! Pip nhenh ina! Arlkwanem renh! Arrakert-itwew antemarn-apeny arwerl ankerr-penh-antey. Atnert akey-angkerarlap ran.” \v 10 Athap pip renh inemel arlkwew-anem, rarl ilanthew-angkwarr. Ya, inngarl antemarn-apeny arrkernew. Atharl arlkwew-penh, atnert ayenh akew. \v 11 Ingwerenty atyeng angkew, “Alha arrpemarl, angka Akngey-akert ileyew ingkerrenhew, rernemaw iterl-areyew, nthakenharl irreyenh ikwer-rnemew. Atyetyart ilkwernemew-then ila. Akngerr apmer arrpanenh-itwew ila; angka ingwerek-ingwer, irrpwerl-then, arlter-then, arrkay-then.” \c 11 \s1 Angkakert atherr Akngey-wenh \p \fig |alt="Measuring rod" src="hk00035E.tif" size="col" loc="Rev 11:1" ref="11:0" \fig* \v 1 Ingwerentyel ayenh anthew arwerl arlpenty arraty ruler-apeny measure-emeleyew-arelh. Rap angkew, “Arwerl nhenh ina. Alha, aylpenha Akngey-wenh tyaty ilkwewarl. Arwerl measure-emeleyew-arelh akngerr-inger arrerna tyaty ikwer-angkwarr, ntwaw iterl-areyew, warl ilek-apenyarlap ran. Arlpenty apek, rtwety apek. Measure-emela irrkaty-angkwarr apwert yanh amperneyew-arelh. Ingwer-rneman rtnenherreyel warl ikwer-itwew, nakemel Akngey-warl aylelherreyel. Arey renh-rnem count-emelemel. Akngerr apek, irrpetyap apek. \v 2 Yard yanhan aketh-ampenyan mentyarl, measure-emeley-angenh. Akngeyelan yard yanh anthew ingwer-rnemew, renh iterl-arey-angenh-rnemew. Ra anthew tawen Jerusalem-then ikwer-rnem, rernem atakeyew. Rernemap lthwemel alhaynterl-aneyenh apmer ikwer-itwew alkent 42-ew-atety. \v 3 Rernemarl apmer ikwerel aremerrey-alhenty, atha angkakert atherr ikwer-rnemew thweneyenh, angka arraty atyenh ilaynteyew. Ratherrap ilerl-aneyenh alkent 42-ew-atety, arnkwa apmwel aylpemel amperrngerremel.” Alakenh-anyem ra angkew atyeng. \v 4 Angkakert Akngey-wenh weth-atherr ratherr intem-antey rtnem Akngey-itwew. Ran atyetyart aneyel ahern ingkerrenh-angkwarr. Ratherran arwerl olive atherr-apeny, ampwal arlpenty weth atherr lherrm-angketyarr-apeny. \v 5 Ingwer-rneman ilkelhey-angenh ikwer-atherr artewenty. Ingwerenty apek iterrem, renh-atherr atweyew-arrpantey, kel rwa lherrm arrakert ikwer-atherr-they tyerrelhem, ywerrelhelemel atwem. Ingwerentyel renh-atherr irrwernem, ratherrap renh-rnem ilwerl-athenemarl. \v 6 Akngeyelan renh-atherr rlterrkelew, kwaty-then rntwey-angenheleyew. Ratherrarl angka Akngey-wenh ilerl-apaynteyenheng-arey, kwatyanap rntwey-angenh, arrangkw arrpemarl. Akngeyel renh-atherr rlterrkelew arrpemarl, kwaty apmweleyew, kwatyan arrnganem irreyew. Ratherr ilkelhentyelan, apmwa ilek-ilek thweneyenh ahern-warl. \v 7 Alkent 42-ew-atety ratherr alherl-aneyenh, ilerl-apaynteyew angka Akngey-wenh. \p Ikwer-penhan arraylenty anyent tyerrelhey-aynteyenh irrka irrkaty intwer ikwer-they, renh-atherr antwerrkeyew. Rap renh-atherr atweyenh ipmew-antey. \v 8 Rap ipma atherr iwerlelpeyenh iwerr ampep-itwew tawen ilkwa Jerusalem-itwew. Apmer ikwer-itwewan Jesus atwemel, arwerl iylpeyl-atherr-warl tywenew. Akngerrel apmer renh itnewem \em Sodom\em*, \em Egypt\em*-then. [Rernem iterl-areyel, artwa apmwernem anenh apmer ikwer-atherr-itwew awank-akerr.] \v 9 Ya, ipma ratherr ayntaynteyenh arlta irrpetyew-atety ingwepenh-ingwerel-anem. Akngerr-anem apetyeyenh apmer arrpanenh-they, angka ingwerek-ingwer angkemel – irrpwerl-then, arlter-then, arrkay-then. Rernemap ipma renh-atherrenh atwew-areyenh, ingwer-rnem-then artwereleyenh, akwernewerr. \v 10 Rernemarl renh-atherr arerl-aneyenhel, rernemap inkwerelhemel angkerrerl-aneyenh alakenh, “Mwerr wenh! Weth-atherr ipmanem! Ratherran pwarrk anthenh anewantherr, aleyan arrangkw-anemarl!” Rernemap akarr-akarrerreyenh, amern kwenty arlkweyew, ilek-ilek-then antherremel inkwerelhemel. \v 11 Rernem alakenh irreyenh arlta irrpetyew-atety ingwepenh-ingwerel-anem, ratherrarl ipmantey aynterl-anerl-aneyenh. \p Ikwer-penh Akngeyel ikwer-atherr rwarr anthew, ratherrap itetherrenhey-alpew-anem anamerl-antey, rtnenhey-alpew-anem. Akngerrel arew, rernemap apateyelpew atererremel. \v 12 Ratherr awew, ingwerenty atayel angkew ikwer-atherr irrwerl-they, “Apetyenh-atherr nhenh-warl!” Renh-atherr arlkarerreyel-rnemelan intwarew, ratherrarl irrwerl alpew kwenpay-angkwarr. \p \v 13 Ahernan artewenty innga arrewew-anem, iltep-iltewelhew ingweram-angkwarr. Warl ingwerentyaman aytnew ngkweltyerremel. Akngerr ilwernerrew, 7,000 innga. Ingwerenty iteth-anteyarl anew, atererrew innga, rernemap Akngey nakew. \p \v 14 Alakenh-anyem apmwa ingwer-anem aynteyenh. Alerl-antey apmwa anyent ingweran aynteyenh. \s1 Antyerl ingwerel-anem terampet namp 7 angkelh-angkelheleyel \p \v 15 Antyerl ingwerel-anem terampet ikwerenh angkelh-angkelhelew. Ingwer-rneman atayel angkerrenh irrwerl alakenh: \b \q1 “Akngeyel Jesus Christ rlwanew. \q2 Rlengkan ratherr atyetyart ilkwanem anem ahern ingkerrew. \q2 Akngey ran atyetyart aneyenh arawerrng rlterrk-akert intem-antey!” \b \p \v 16 Ampwa alkenh weth-rnem 24 rernem anenh-antey Akngey-itwew arrwekel-ampenyel chair ikwerenh-rnem-wenh-itwew. Rernemap kwenerrew-anem, atnertel-ayeth ayntemel, nakemel Akngey alakenh: \b \q1 \v 17 “Akngeyay, \em Atyetyart Ilkwa Ingkerrenhew\em*! Anantherr ngenh nakem! \q2 Nga arrwekeleny anenh, iteth-antey aneyel. \q2 Aleyan nga atyetyart ilkwa aneyel arawerrng rlterrk-akert apmer arrpanenhew! \q1 \v 18 Ingwer-rnem ngkweng awelhey-angenh-rnem rernem ahelerrenh ngkweng. \q2 Ngan ikwer-rnem ahelerrem-anem aley. \q2 Rlengkan arlta ntwa rlwanewarl, ipmernem itetheleyew, \q2 renh-rnem ayerneyew-anem anyentel-anyentel. \q1 Rlengkan ntwa ilek-ilek mwerr-angker anthem angkakert ngkwenh-rnemew, \q2 angka ngkwenharl ilenh awank-akerr. \q2 Rlengkan ntwa ilek-ilek mwerr-angker anthem ngkwenh-rnemew, akely-akelyew ilkwetyilkwew, \q1 rernemarl ngkweng mwanty-antey awelhenh. \q2 Aleyan nga awakelhem ingwer-rnemew, ngkwenh-rnemarl atwenhew ahern nhenh-itwew. \q2 Ntwap inngarl renh-rnem irrarlkemel atweyenh.” \b \p Alakenh-anyem ampwa alkenh weth-rnem 24 angkew. \p \v 19 Ikwer-penhan ingwerentyel arriwan altywerelew Akngey-wenh tyaty ilkwitwew irrwerl. Arriw-angkwarr athap arew box impen Akngey-wenh. [Apwert ilperr-ilperr atherr angka Akngey-wenh angka rlterrk-rnem-akert 10 ayntenharl box ikwer-itwew.] Atharl arew box impen, awely-awelyan arrkemel angkew, ahernan arrewew, aperrkwer aytnew irrwerl-they. \c 12 \s1 Rtnwem ywarn arrkernelheyel, // arelh anyent antwerrkeyew \p \v 1 Ikwer-penhan ilengem ingwer-lkwer aremerrew tyak innga alker-itwew. Arelhanap ra, arelh anyent-anem alkerel anerl-anenty. Arnkwan ikwerenh itwern-apeny. Ra rtnew alkent-itwew. Akapwert-itwew ampwal mwekart-apeny mwerr-angker atyetyart-wenh antyarr 12-akert. \v 2 Arelh irrepern ra arntetyarl awelhewarl artnenh. \v 3 Athap arew, ilengem ingwer-lkwer aremerrew tyak innganem alker-itwew. Rtnwem ahelengkw-apeny rnter-rnter, ilkwa inngarlap ran, akapwert-rnem ampwal mwerr-angker 7 mwekart akely-apeny atyetyart-wenh-rnem-akert, rewely-rnem 10 arrpemarl. \v 4 Rap kanty-anem akngelhenh ingweram-angkwarr, antyarr-rnem iwemel kantyel alker-they ahern-warl. Rap rtney-alhew arrwekel-ampeny arelh-itwew, ampa akely rakemel arlkweyew. \v 5 Arelhel awey akely-anem atnyenew. Rtwemelanap nthakenh awey renh rakey-angenh. Ingwerentyelan renh inew anamerl-antey, akngeynemel Akngey-warl-athek chair ilkwa ikwerenh-warl-then. Renhanap Akngeyelarl rlwanew, aneyew atyetyart ilkwa ahern ingkerrew. Rarl ilkwerreyenhel, rap ingkerr arntarnt-areyenh arawerrng rlterrk-akertel. \v 6 Arelh ran irrtyert-anterrew ahern arlpaw-ampeny-warl. Apmer ikwer-itwew Akngeyel alalewew ikwer arrwekel-antey, ra aynteyew. Akngey ikwer mpwelhenh, renh arntarnt-areyew. Ra arntarnt-arenh alkent 42-ew-atety. \p \fig |src="GT00152c (002).tif" size="col" loc="Rev 12:3-6" ref="12:6" \fig* \v 7 Ikwer-penhan irrwerl-areny-rnem atwerrenh-anem. Antyerl alkenh itnan Michael ra yerl-alhew antyerl ikwerenh-rnem-akert, rtnwem ilkwa renh atweyew antyerl apmwernem-then. \v 8 Michael ikwerenh-rnemelan rtnwem ilkwa antengelemel atwew ikwerenh-rnem-then artewenty, renh-rnem irrwerl-they irrentemel arleng intem-antey. \v 9 Ya, rernem rtnwem renh iwew kwenel-athek ahern-warl. Ran arrwekeleny weth, arrenty alkenh. Itna ingweran \em Satan\em*. Ran irrtywalth, irrtywerl-amperney-angker ingkerr ahern-itwew, rernem apmwel-ayeth anaynteyew. Michael antyerl ikwerenh-rnem-akertel renh iwew kwenel-athek, antyerl apmwernem-then. \p \v 10 Atha awew ingwerenty arlkew atayel irrwerl-they alakenh: \b \q1 “Akngeyan Atyetyart Ilkwa Ingkerrew! \q2 Arawerrng rlterrk-akertel ra anenhantherrenh itethelem ipmewety. \q1 Rap arrernew Alerikw Jesus Christ atyetyart arrpemarl. \q2 Arrenty alkenh Satan rtnenh Akngey-itwel arrwekel-ampeny intem, ingwel itwernew, \q1 ayntarrp-ilemel Akngey-wenh-rnem irrtywerremel. \q2 Michael antyerl ikwerenh-rnem-akertelan \q2 renh irrentew intem-antey arawerrng rlterrk-akertel. \b \q1 \v 11 Akngey-wenh-rnem rernem arrenty Satan antengelew, \q2 Jesus Christ Akngey-wenh yep-yep akely ra katy ilwew ikwer-rnem, \q2 arrnga thelemel arwerl iylpeyl-atherr-itwew. \q1 Alakenh-anyem rernem arrenty Satan antengelew. \q2 Ingwer-rneman ilkelhenh, renh-rnem atweyew ipmew-antey. \q1 Akngey-wenh-rnemelan angka innga ikwerenh ilayntenh, \q2 ingwer-rnem-wety atererrey-angenh, arrangkw. \q1 Alakenh arrpemarl rernem arrenty Satan renh antengelew. \b \q1 \v 12 Alakenh-wety ayengan angkeyel arrewantherr irrwerl-areny, ‘Inkwerelhemel anaynteyew!’ \q2 Arrantherran ahern-areny-rnem alay-areny-rnem, arrewantherr rlterrkarl aynteyenh. \q1 Arrentyan atwarrew, aney-alpeyew arrewantherr-itwel! \q2 Aleyan ra ahelerreyel artewenty innga, rarl iterl-areyel, \q1 arlta ra arrer-anem irreyel, Akngeyelarl ikwer arrngerteweyenh intem-antey.” \b \p \v 13 Rtnwemelarl iterl-arew, Michael-elarl renh iwew ahern-warl, rap iterrew, “Ya, atha arelh weth alwerney-anem awey akely-akert.” \v 14 Ingwerentyelanap arelh renh anthew aympelh atherr irrety ilkwepenh, raw arlkerelerreyew-awaty apmer ikwerenh-warl arlpaw-warl, Akngeyelarl ikwer alalewew arrwekel-antey. Apmer ikwer-itwew rtnwemel nthakenh renh antwerrkey-angenh, arrangkw. Akngeyelap arelh renh arntarnt-arenh alkent 42-ew-atety. \v 15 Rtnweman ikwer arrkernelhenh arrngerteweyew, mwerr-antey alkerelerrewerr. Ra rlkwetherrew kwaty akngerr arrakert-they atnyerr-apeny, arelh renh akngeyew kwatyel. \v 16 Ahernanap altywererrew, renh alpemeleyew. Kwaty rtnwemelarl rlkwetherrew, ra altywer ikwer-angkwarr thelhelew, arelh ra mwerr-antey alkerelerrew-anem. \v 17 Rtnweman ahelerrew arelh ikwer artewenty innga, rap alhew, ampa ikwerenh-rnem atweyew, ampa aperlikw-rnem-then. Rerneman Akngey-wenh angkewarl awelheyel-rnem, intem-antey angka Jesus-akert ileyel-rnem ingwer-rnemew. \p \v 18 Rtnwem ran rtnenh arlwerengel kwaty alay impalth-itwew. \c 13 \s1 Arraylenty anyent aremerreyel // kwaty alay-they \p \v 1 Ikwer-penhan atha arraylenty arew, kwaty alay-theyarl tyerrelhey-ayntew. Ranap ingwer-lkwer-anem, rewely 10-akert akapwert 7-akert. Rewely 10 ikwer-rnem-itwew ampwal mwerr-angker mwekart atyetyart-wenh akely-apeny gold-penh 10 ayntew. Akapwert 7-itwew ingwerentyel ingkwernew angka apmwernem, Akngey arrkentelhelemel. \v 2 Arlka atnwenth lipert-apeny, ingkelthel arlpenty arreylp-akert bear-apeny. Arrakertan lion-apenyarl. Rtnweman angkew, “Atha ngenh rlwanem, atyeng warrkerreyew. Atha arawerrng atyenh ngenh anthem, ngenh rlterrkeleyew, ntwa ilek-ilek mpwareyew. Ngap anem chair ilkwa atyenhel, ngap atyetyart anem ahern-itwew.” \p \v 3 Athap arraylenty renh arenh, akapwert 7-akert. Akapwert anyentan kwerrm-akert, ayengap iterrew, “Ingwerentyelan renh ipmew atwew arrwekel-antey! Rap itetherrenhey-alpew!” Ingkerrel ahern-itwew arew, rernem apaterrew, awelhemel ikwerant-anem, rarl angkenhew. \v 4 Rernemap ingkerrenh kwenerrenh apal rtnwem ikwer, Akngey inngewarl-arrpantey, rtnwemel rarl arawerrng ikwerenh anthew arraylenty ikwer. Rernem ingkerr kwenerrenh arraylenty ikwer-warl, nakemel alakenh, “Arraylenty ran rlterrk inngey ingwer-rnem-angkwarrarl! Nthakenh renh ingwerentyel ipmew atwey-angenh!” \p \v 5 Akngeyelan arraylenty tyarlewew, ra nakelhemel angkeyew, Akngey renh-then arrkentelheleyew. Rap renh tyarlewew, ra aneyew atyetyart alkent 42-ew-atety. \v 6 Arraylenty rap Akngey arrkentelhelew artewenty innga itna ikwerenh-then. Rap Akngey-rnem arrkentelhelew, ikwerel-arleng aneyel-rnem-then. Rap apmer Akngey-wenh arrkentelhelew, rernemarl ingkerr anew-anenh irrwerl. \p \v 7 Ikwer-theyan arraylenty alhew, atwerreyew akngerr Akngey-wenh-rnem-then alkent 42-ew-atety, renh-rnem antengeleyew-atety. Nthakenh ingwerentyel artwereley-angenh. Akngeyel ran artwereley-angenh arrpemarl. Arraylenty ra atyetyart ingkerrenhew anenh; apmer arrpanenh-arenyew, angka arrpanenhew, irrpwerlew, arlterew, arrkayew-then. \v 8 Ingkerr ahern-areny-rnem ikwer kwenerremel nakeyenh. Ingwerentyanap irrpetyap ikwer awelhey-angenh aneyenh, renh nakey-angenh. Itnan ikwer-rnem-wenh Akngey-wenh yep-yep akelyel ingkwernew arrwekel-antey pwek impen ikwerenh-warl, rernemaw intem-antey aneyew. Ra itnernem ingkwernew awank-akerr, rarl alker-then ahern-then mpwarey-angenhel-antey. Artwa ahelengkw-rnemel yep-yep akely atwew ipmew. \b \q1 \v 9 Iylpakert arrantherr! Awelhenh-arey mwanty! \b \q1 \v 10 Akngeyel rlwanew akngerr ikwerenh-rnem, renh-rnem akwerneyew tyayl-warl. \q1 Inngarl ingwer-rnemel renh-rnem antwerrkem, akwernemel tyayl-warl. \b \q1 Akngeyel rlwanew akngerr ikwerenh-rnem, renh-rnem atweyew ipmew nayp arlpentyel. \q1 Inngarl ingwer-rnemel renh-rnem akep-akalthem ipmew. \b \p Alakenh-wety Akngey-wenh-rnem ikwer awelh-aynteyew, ipmelhey-angenh. \b \s1 Arraylenty ingwer-anemarl // tyerrelheyel ahern-they \p \v 11 Ikwer-they atha arraylenty ingwer-anem arew, ahern-theyarl tyerrelhew. Ingwer-lkwerarlap ran, rewely atherr-akert, yep-yep akely apeny. Rap atayel arlkenh rtnwem weth-apeny. \v 12 Ra warrkerrenh arawerrng ilkwakert arraylenty wethew alay-arenyew. Arawerrng ilkwakertel ra ahern-itwew pwerep-anthenh, kwenerr-aynteyew arraylenty alay-arenyew, renh nakemel. Arraylenty alay-areny ranap kwerrm ilkwakert weth akapwert-itwew. \v 13 Rewely atherr-akert wethel tyakel ilek-ilek mpwarenh, akngerrel araynteyew, rernemaw apateyew. Ra ilew, rwa apetyeyew alker-they ahern-warl. Inngarlap alakenh irrewan. \v 14 Akngeyel renh tyarlewew, alakenh irreyew, arraylenty alay-arenyew warrkerreyew. Alakenhap ra ahern-areny akngerr irrtywerl-ampernew, rernemaw iterreyew, alay-arenyan atyetyart ilkwew-arrpantey. Rap renh-rnem ilew, “Arwerl ilkwa arrpeyew-arrpantey, arraylenty weth alay-areny-apeny, kwerrm nayp arlpenty-penh-akert!” Rernemap arwerl mpwarew rapeny. \v 15 Akngeyel ran tyarlewew rewely atherr-akert weth, arwerl renh itetheleyew, ra angkeyew-anem. Rap renh-rnem ilew, “Arwerl ikwer-warl kwenerrenh-arey nakemel!” Ingwerentyanap apek kwenerrey-angenh arwerl ikwer. Kel arwerl ra ingwer-rnem ilanthenh, renh-rnem atweyew ipmew. \v 16 Rewely atherr-akertel warrkenh ikwerenh-rnem ilenh, ingkerrenh-antey amperneyew pwelek-apeny itep arraty-angkwarr, rlwewarl apek. Renh-rneman alakenh ampernem; ilkwernem, akely-rnem, man akngerr-akert-rnem, man-weny-rnem, warrkenh-rnem, atyetyart-rnem-akerr. \v 17 Rernemanap apek anthelhey-angenh, renh-rnem amperneyew. Kel nthakenh rernem ampwal-rnem payemeley-angenh, tharlemeley-angenh anem, arrangkw. Arraylenty arrwekeleny rewely 10-akert weth ra itna anyent-akert anenh. Itna ran namp ikwerenh ileyel. Kwerrm ampernentyan, itna arlkitwew ayntem intem-antey. \v 18 Artwa angwenhelap namp renh iterl-arem? Tyak inngant, iterreyew arraty. Nampa artwewenharlap ran, 666-arl. \c 14 \s1 Akngey-wenh yep-yep 144,000 // ikwerenh-rnem-then \p \v 1 Ikwer-penhan atha arew ingwer-angkwarr-anem altyerr-itwew. Akngey-wenh yep-yep akelyan rtnenh apwert ilkwa irrwerl-itwew. Apwertan itna \em Zion\em*. Akngerr innga rtnenherrenh yep-yep ikwer-itwel, 144,000. Rlwitwew ingwerentyelan ingkwernew yep-yep-wenh itna Akngey ikwerenh-wenh itnethen. \v 2 Athap ingwerenty angkerl-anenty-anem awew irrwerl-they. Atayel inngarlap ra angkewan, kwaty atnyerr-apeny, awely-awely ilkwapeny apek. Ayengan iterrew, “Mwerr-angker! Akngerr arrkenterrenty-apeny ampwal ketay-apeny!” \v 3 144,000 weth-rnem ingkerrenh rtnenherrenh Akngey-wenh chair mwerr-angker atyetyart-wenh arrwekel-ampeny-itwew, atnwenth iteth weth-rnem 4-then ampwa alkenh 24 weth-rnem-akerr. 144,000 rernem aylelherrew arreyn ngwampeny ingwer-lkwer. Nthakenh ingwerentyak arreynew akaltyerrey-angenh. Rernemant iterl-arenh arreyn renh. Akngeyel renh-rnem ingwer-rnem-then ayerrpelew, ahern-they angkep akngey-alpeyew. Ra renh-rnem payemelew arrnga Jesus-wenhel. \v 4-5 144,000 rerneman ingwer-itwew ayntey-angenh anewarterrem-apeny. Rernemap irrtywerrey-angenh, apmwel-ayeth aney-angenh, arrangkw. Nthakenh ingwerentyakel renh-rnem ayntarrpeley-angenh. Rernemap yep-yep akely renh apentenh ingweram-angkwarr. Akngeyel renh-rnem akngakew ahern-areny-rnem-they. Rap payemelemel ayerrpelew ikwer-atherr, Akngeyew yep-yep akelyew-then, rernemap mwerr-angkerarl ikwer-atherr-wenh, intem-antey. \s1 Antyerl-rnem irrpety \p \v 6 Ikwer-penh atha arew antyerl ingwer-anem alkerelerrenharl. Ra angka mwerr-angker ilerl-apenh, angka rarl arraty innga intem-antey aneyel. Rap ahern-areny-rnemew ilerl-apenh, akngerr apmer arrpanenh-arenyew; angka ingwerek-ingwer angkeyel-rnemew, irrpwerlew-then arlterew-then arrkayew-then. \v 7 Rap atayel innga angkenh, “Akngey nakenh-arey arrantherr, kwenerremel, mwanty-antey awelhemel mwerr antwemel! Rlengkan ra apetyeyel, ingkerr rnkerneyew ayernemel. Renh nakenh-arey! Rant anyentel ilek-ilek mpwarew; alker, ahern, alay, kwaty alapeltharr-then!” \p \v 8 Antyerl namp 2-anem atha arew alkerelerrenharl. Rap angkerl-apenh, “Awelhenh-arey! Tawen Babylon-areny-rneman apmwa innga, rernemap ingkerr apmer arrpanenh-areny-rnem ilenh, 'Mwerr arrantherr apmwangkwarr mpweny aynteyew ingwer-rnem-then.' Aleyan rernem arrangkw-anem ywerrelhelew. Ilek-ilek aytnew, apmer ra arlpaw-anem aynteyelpew. Tawen ilkwa weth Babylon arrangkw-anem!” \p \v 9-10 Ikwer-penhan atha antyerl namp 3-anem arew alkerelerrenharl. Atayel ra angkerl-apenh, “Pwertay! Akngeyan aley ahelerreyel-anem weth-rnemew, kwenerreyelarlew arraylenty wethew, arwerl wethew-then rapenyew-then. Akngey ran ahelerreyel ikwer-rnem, rernemarl anthelhew, rlwa amperneyew, itep apek. Ya, ra ahelerreyenh inngarl ikwer-rnem, renh-rnem iwemel rwewarl kwert ikwakeng-warl. Rernemap pwarrkerreyenh artnemel artewenty. Antyerl Akngey-wenh-rnemel yep-yep akelyel-then rernem aytareyenh, rernemarl pwarrk artneyenh. \v 11 Kwertan rwa ikwer-they intemarl arlwar anaynteyenh. Arltel ingwel-then rernem intem-antey artnayntem pwarrk. Nthakenh ltyerrey-angenh, ankwayntey-angenh, arrangkw. Alakenhaym aynteyenh ikwer-rnem, rernemarl kwenerrenh arraylenty ikwer arwerl wethew-then rapenyew-then, rernemarl anthelhew, renh-rnem itna ikwerenh-akert amperneyew.” \p \v 12 Alakenh-wety Akngey-wenh-rneman ipmelhey-angenh anaynteyew, rernemarl ikwer awelh-ayntem, Jesus renh intem apent-ayntemel. \p \v 13 Ingwerenty-anem atha awew, irrwerl-they angkerl-anenty, “Alakenh ingkwerna pip-warl! ‘Ingwer-rnem Jesus-arl apentenh-rnem, rernem iteth-tangkwel anenh ahern-itwew, rernemap ilwew-anem. Aleyanap rernem iteth aneyel inkwerelhemel!’” \p Inweng Akngey-wenhel ran awew, rap tyernew, “Ya innga! Akngeyel iterl-areyel, rernem artewenty ikwer warrkerrenh. Rernem ltyerremel ikwer-itwel aney-alpeyenh intem-antey.” \s1 Akngeyel ingkerrenh-antey // rnkernemel ayerneyel \p \v 14 Ikwer-they atha irrwerl itnywenew. Athap anyent ingweran arew, Artwa Inngarl Akngey-wenh-apeny-anem, anenharl kwenpay arlter-itwew. Akapwert-itwewan ampwal mwekart-apeny atyetyart-wenh gold-penh. Itepelan ra nayp arlpenty amper-amper antwerrkew, arreylp innga. \v 15 Antyerl ingwer-anem tyerrelhenhey-alhew Akngey-wenh tyaty ilkwethey irrwerl. Rap atayel arlkew, wetharl anenhew kwenpayel, “Nayp ngkwenh ina! Amern weytan ampeng-anem ahern-itwew. Alheyew akemel ingkerr akarrelemel.” \v 16 Rap amern akew, antyerlel ilew-angkwarrarl. Nayp ikwerenhel ra anamerl-antey akew, akarrelew amern weyt-rnem. Amern weyt picture talk-arlap ran, akngerr-apeny.\fig |alt="men harvesting wheat" src="lb00098c.tif" size="col" loc="14:15-16" ref="14:15-16" \fig* \fig |alt="wheat ready for harvest" src="lb00102c.tif" size="col" loc="14:15-16" ref="14:15-16" \fig* \p \v 17 Antyerl ingwer-anem tyerrelhenhey-alhew Akngey-wenh tyaty ilkwethey. Rap antwerrkew nayp arreylp arlpenty amper-amper arrpemarl. \p \v 18 Atha antyerl ingwer-anemarl arew, rwarl arntarnt-arenh, apwert ilperr-ilperr-itwewarl ampenh. Apwert ikwer-they ra anperl-alhew, atayel arlkenhew antyerl nayp-akertew, “Nayp ngkwenh ina! Amern grapes-an ampeng-anem ahern-itwew. Alheyew akemel ingkerr akarrelemel.” \v 19 Rap alhew akeyew, antyerlel ilew-angkwarrarl. Nayp ikwerenhel ra anamerl-antey akew, akarrelew amern grapes-rnem. Rap iwew irrka ilkwewarl, ingketyel-anem lthwaynteyew. \p Grapes picture talk-arlap ran. Ran akngerr-apeny, weth Akngeyew awelhey-angenh-rnem-apeny. Ran ahelerreyel innganem ikwer-rnem. \v 20 Irrka ra Jerusalem arrer-apeny. Rernem grapes lthwenh ikwer-itwew. Grapes-penh akarr thelheley-angenharl, arrangkw. Arrngarl raw! Arrnga ran ankalhenh ilpay intwer-itwew-apeny, nantew-wenh akapwertew-atety. Rap ankalhenh arleng-alenty, 300 kilometre-ew-atety. \fig |alt="treading grapes" src="Treading out grape juice (002).tif" size="col" loc="14:19-20" ref="14:19-20" \fig* \c 15 \s1 Antyerl-rnem 7 apmwa anthey-angker-rnem \p \v 1 Ikwer-theyan tyak ilkwa ingwer-lkwer-anem aremerrew alker-itwew. Athap apatemel itnyweneyelpew, antyerl-rnem 7 arew-anem apmwa anthey-angker-rnem. Akngeyan ahelerreyel innga apmwernemew, rap anthew arawerrng 7 antyerl ikwer-rnem, antheyew apmwernem akngerrew. Apmwarl ipmelheyelpeyenh-anem. Akngey ran ahelerrey-angenh-anem, arrangkw-anem. \v 2 Athap arew glass-apeny-anem, ayntenharl arlperrty irlwart innga kwaty-apeny, alay ilkwapeny. Kwaty alay ra amparrkenh rwa amperl-anenty-apeny. Akngerr innga rtnenherrenh alay impalth-itwew, weth-rnem rlterrkarl anew-rnem arraylenty weth-angkwarr, kwaty alay-they tyerrelhewarl. Rernem renh antengelew, kwenerrey-angenh ikwer. Ampwal weth rapeny apwert-penharl mpwarew, ikwer rernem kwenerrey-angenh arrpemarl. Namp ikwerenh atnyeney-angenh rlwitwew itep-itwew-then, arrangkw, 666 wethey. Akngeyelan renh-rnem anthew ampwal ketay-apeny-rnem-anem. \v 3 Rernemap aylelherrenh Moses-wenh arreyn weth, angkakert Akngey-wenh awank-akerrarl anenh. Arreyn ingweran yep-yep akely-wenh rernem aylelherrenh arrpemarl alakenh: \b \q1 “Akngey ngant anyent rlterrk arawerrng ilkwakert. \q1 Ngan \em Atyetyart Ilkwa Ingkerrenhew\em*. \q1 Ilek-ilek mwerr-angker mpwaremel, \q1 intem-antey arraty-angkwarr mpwarem. \q1 Ngan atyetyart ilkwa aneyel apmer arrpanenhew! \q1 \v 4 Ingkerrenhel nakemer mwerr-angkwarr, \q1 itna ngkwenh mwerr antwemel. \q1 Ngant anyent mwerr-angker inngan. \q1 Ngkweng mwanty awelhem, \q1 ngkweng-warl-athek mwanty ilelhemel. \q1 Akngerr apmer arrpanenh-arenyel areyenh, \q1 ntwarl arraty-angkwarr mpwarem intem, \q1 rernemap arleng-they apeyarr-alheyenh, \q1 ngkweng-warl-athek kwenerreyew.” \b \p \v 5 Ikwer-they atha irrwerl itnywenew arrpemarl. Akngey-wenh tyaty ilkwa rtnenh, arriwan altywerarl. Kwenan rtnenh kalikw impen Ingkart-wenh, Akngey rarl ikwer-itwew aneyel. \v 6 Tyaty ilkwa ikwer-they antyerl weth-rnem 7 tyerrelhew, apmwa anthey-angker-rnem. Rernem arnkwa arlpenty-akert arlter innga. Arnelty-angkwarr ikwer-rnem-itwew pilt gold-penh amparrkew. \v 7 Atnwenth 4 iteth weth-rnem rtnenh-antey. Anyentelan irrkwa akely-rnem 7 gold-penh anthew antyerl 7 weth-rnemew apmwa anthey-angker-rnemew. Akngeyelan ngkwarl wayn-apeny-anem thelew irrkwa 7 ikwer-rnem-warl. Alakenh ra ahel inngarl irrewan. Rarlap ran, intemarl aneyel, rap ahelerrem innga akngerr apmwernemew. \v 8 Kwert ilkwa tyerrelhew tyaty ilkwa ikwer-they, Akngey rarl anenh arawerrng ilkwakert. Nthakenh ingwerentyan aylpey-angenh tyaty-warl kwert-wety, arrangkw-antey. Alerl-antey ingwer-ingwerant rernem aylpayntem. Antyerl 7 weth-rnem-tangkwel ipmelhem, apmwarl anthem-penh. \c 16 \s1 Antyerl-rnem 7-el apmwa // antheyneyel anyentel-anyentel \p \v 1 Ikwer-theyan atha awew, ingwerenty arlkenharl atayel innga tyaty ilkwitwew. Rap angkew antyerl 7 weth-rnemew, “Alhenh-arey arrantherr! Irrkwa 7 akngenh-arey wayn-apeny-akert. Thelenh-arey-anem ahern-warl! Alakenhan akngerr ahern-areny-rnemel iterl-arem, ayengarl ahelerrem innganem ikwer-rnem!” \p \fig |alt="pouring liquid from a bowl" src="gt00153.jpg" size="col" loc="16:1" ref="16:1-21" \fig* \v 2 Antyerl namp 1-tangkwel alhew, theleyew irrkwa ikwerenh-they ahern-warl. Anamerl-antey akngerr-anem arntetyerreyelpew, tywen apmwa akngerr-akert pwarrkerremel. Rerneman akngerr weth-rnem namp arraylenty weth-wenh-akert. Kwerrman rernem atnyenew arlkitwew namp-akert. Rernemap kwenerrem ampwal rapeny-warl apwert-penh-warl. \p \v 3 Antyerl namp 2-anemarl alhew, theleyew irrkwa ikwerenh-they kwaty alay-warl. Anamerl-antey alay arrnganem irreyelpew, rap ikwakeng inngarl intenharl, arrnga ra ipmewenh. Ilek-ilek kwaty alayel anenharl ilwernerrew. \p \v 4 Antyerl namp 3-anemarl alhew, theleyew irrkwa ikwerenh-they ilpay-rnem-warl ngenty-rnem-warl-then. Anamerl-antey kwaty arrnganem irreyelpew. \v 5 Antyerl ingweran angkew-anem. Ran kwaty ingkerrenh ahern-itwew arntarnt-arey-angker anenh. Atha renh awew, Akngeyew alakenh angkenty, \b \q1 “Akngeyay, ngan arrwekeleny anenh, ahern nhenharl arnwarney-angenhel-antey. \q1 Iteth nga aneyel, iteth nga anayntem intem-antey. \q1 Ntwa anyentel mwerr-angker mpwarem, arraty ingkerrew mpwarem. \q1 Apmwernemewan nga awakelhew. \v 6 Apmwa weth-rnemelan Akngey-wenh-rnem atwew ipmew artwa angkakert ikwerenh-rnem-then arrngew-antey. \q1 Alakenhan ntwa renh-rnem arrnganem anthew, rernem antyweyew. \q1 Arraty-angkwarr ntwarl alakenh mpwarew!” \b \p \v 7 Athan ingwerenty-anem awew arlkewarl. Ra rtnenh apwert ilperr-ilperr-itwew, kwert mwerr-angkerarl arlwar anem-itwew. Apwert ra ayntenh arrwekel-ampeny chair mwerr-angker Akngey-wenh-itwew. \b \q1 “Ya, Ingkart Akngey! Ngan \em Atyetyart Ilkwa Ingkerrenhew\em*! \q1 Ntwa apmwerneman atwem! \q1 Alakenh-anyem ntwa apmelerr mwerr-angkwarr mpwarem, \q1 intem-antey arraty-angkwarr iterremel!” \b \p \v 8 Antyerl namp 4-anemarl alhew, theleyew irrkwa ikwerenh-they itwern-warl. Anamerl-antey itwern rwenp innganem irreyelpew. Akngeyel ilew, ingkerrenh amperneyew, renh-rnemap ipmew atwey-angenh. \v 9 Rerneman ahelerrew innga, rwitwew ampemel. Rernemap Akngey apmwarl antwenh arrarletyel iltemel, rarl ilek-ilek apmwa tyarlewenh. Rernemanap angkeperrey-angenh ikwer-warl, renh mwerr antwey-angenh, renh nakey-angenh, arrangkw. \p \v 10 Antyerl namp 5-anemarl alhew, theleyew irrkwa ikwerenh-they chair arraylenty weth-wenh-warl. Chair ikwer-itwew arraylenty ra anem atyetyart ilkwa akngerrew. Apmeranap ikwerenh atemwengk-anem irreyelpew. Akngerran ikwerenh-rnem pwarrkerrenh artewentyel. Aleny rernem akwarlkelhenh pwarrk. \v 11 Rernem ahelerremel Akngeyan apmwa antwenh-antey, tywen-rnemarl pwarrkerrenh-antey. Rernemap angkeperrey-angenh-antey ikwer-warl-athek, apmwarl mpwarenh-penh, arrangkw. \p \v 12 Antyerl namp 6-anemarl alhew, theleyew irrkwa ikwerenh-they ilpay ilkwewarl itna \em Euphrates\em*. Anamerl-antey kwaty ankalhey-angenh irreyelpew, arlwereng-anem artwerrety irreyelpew. Akngeyelan alakenh mpwarew, artwa atyetyart ilkwernemaw ahern artwerrety-angkwarran alheyew artwa army-areny-rnem-akert ikwer-angkwarr akngerrakw-they. \v 13 Atha inweng apmwernem irrpety-anem arew, perak-rnem-apeny rerneman. Ingweran tyerrelhew rtnwem weth-wenh arrakert-they, ingweran arraylenty weth-wenh arrakert-they, ingweran artwa angkakert-wenh arrakert-theyarl, wetharl irrtywerremel ilenh. \v 14 Inweng apmwernemel ilek-ilek mpwarenh arawerrng rlterrk-akertel. Rernemap alhew apmer arrpanenh-warl ahern-itwew, atyetyart-rnem arlweleyew, rernemaw atwerreyew Akngey-then. Akngey ranap renh-rnem antengeleyenh ingkerr. \p \v 15 Jesus rantey angkew-anem, “Awelhenh-arey arrantherr! Ayengan apetyeyenh anyelkelan, artwa irrtyert-awarr-apeny kwenyel! Ingwerenty apek atyek mpwelhem, arntarnt-arelhemel atyeng, rap inkwerelhem. Ra arnkwakert-apenyan mpwelhem, nyerrerrey-angenhel. Ingwerentyanap arnkweweny-apenyarl anerl-aneyenh, ingwer-rnemel renh-rnem arerl-aneyenh.” \p \v 16 Ikwer-penhan inweng apmwerneman irrpety perak-apeny rernem arlkew atyetyart-rnemew army-areny-rnemew-then. Rernem renh-rnem ilanthew, akarr-akarrerreyew apmer anyent-itwew. Angka Hebrew-el apmer itna \em Armageddon\em*. \p \v 17 Antyerl namp 7-anemarl alhew, theleyew irrkwa ikwerenh-they alker-warl. Anamerl-antey ingwerentyan atayel arlkew Akngey-wenh chair ilkwa mwerr-angker-they tyaty ilkwitwew alakenh, “Kel-antey! Ipmelhew-anem!” \v 18 Awely-awely-anem arrkew, atayel angkemel. Ahern arrewew artewenty innga, iltewelhew-anem. Ranap aleyant arrewew alakenh, ingwerentyelarl alakenh arey-angenh-antey. \v 19 Tawen ilkwa Babylon atakelhew, apwert-rneman arlperrty ayntew. Tawen-rnem irrpety-anem ikwer-itwew aynteyelpew. Tawen ingwer-rnem-then apmer arrpanenh-itwew rerneman atakelhew arrpemarl. Akngeyel iterl-arew, akngerr apmer ikwer-areny-rneman apmwangkwarr anenh, rap ahelerrew artewenty innga ikwer-rnem, renh-rnem ilwerl-athenew ipmew. \v 20 Ahernan arrewenharl, akwerlp akely-rnem ampep-itwew alay-itwew rernem ingkerrenh aylperl-alhew-anem kwaty-warl ywerremel. Apwert ingkerr ywerrerl-alhew. \v 21 Aperrkwer-rnem-anem aytnew alker irrwerl-they, awerr innga ayen-apeny. Ingkerrenhel atwew artwethen arelh-then, pwarrk ilkwa anthemel. Rernem ywarn iterrew, nthakenh irrem. Akngeyan rernem apmwa antwenh-antey, rarl renh-rnem alakenh atwew. \c 17 \s1 Arelh apmwethen arraylenty-then-akert \p \v 1 Antyerl 7 weth-rnem rernem rtnenh-antey, irrkwa arltwernem antwerrkenh. Ingweran apetyew atyeng-warl, rap angkew, “Apetya atyeng-angkwarr! Atha ngkweng lwewarrerneyew arelh apmwa innga. Akngeyel renh ipmew atweyenh. Ran ilem tawen ilkwa Babylon, wetharl rtneyel ilpay kwaty-akert akngerr-itwew. Arelh ra ayntem apmwangkwarr artwa akngerr-itwew apmer arrpanenh-itwew, man ineyew. \v 2 Atyetyart ilkwernem apmer arrpanenh-they apetyenh, ayntaynteyew ikwer-itwew, rernemap apmwerrew rapeny-anem. Rernem apmwa anthelp-anthew arntety-apeny, akngerr ingkerr apmer arrpanenhel apmwerrew-anem. Rernemap ilkelhew, alakenh irreyew intem-antey, wetharl ngkwarl antywenty-apeny.” \p \v 3 Ikwer-penhan Inweng Akngey-wenh-anem atyeng-warl aylpenhey-alhew. Antyerl irrkaty ra ayenh akngew apmer artwerrety-ampeny-warl-anem. Apmer ikwer-itwew atha arelh arey-alhew, irrwerl anerl-anenty arraylenty rnter-rnter-itwew. Ranap akapwert 7-akert, rewely 10-akert. Arlkitwew angka apmwernem arlperrty ingkwernew, Akngey arrkentelhelemel. \v 4 Arelh ra arnkwa mwerr-angker rnter-rnter-akert. Rap atnyenew apwert ilek-ilek mwerr-angker, nikeleth iylpew-arelh-then gold-penh. Irrkwa ra antwerrkenh, gold-penh. Irrkwa ikwer-itwew ilek-ilek apmwa ingkerr, rarl mpwarenh. Artwa akngerr-itwew ra aynterl-apenh. \v 5 Ingwerentyel itna ingkwernew rlwewarl. Itna arlpentyarlap ran, alakenhap aynteyel: \b \pc “Ayengan tawen ilkwa Babylon. \pc Weth-rnemel akngerr-itwelarl aynterl-apem, \pc rernemap ayenh \em amey\em* antwem. \pc Ilek-ilek apmwel-then ayenh \em amey\em* antwem arrpemarl.” \b \p Itna ranap arrngertelengkw-tangkwel aynteyel, nthakenh iterl-arey-angenh-anem. \p \pn \p \v 6 Atha arew, arelh ran ngkwarl antywenty-penh-apeny anenh, terangk. Ran Akngey-wenh-rnem intem-antey ipmew atwenh, angka Jesus-akertarl ilerl-apenh-rnem. Renh-rnem ipmew atwenty-penh rap inkwerelhenh-anem, terangk-apeny. Atharl renh arew, ayengap apateyelpew. \b \p \v 7 Antyerl angkew atyeng, “Ilekew nga apateyelpew? Ntwa arelh weth iterl-areyel arraylenty-then, akapwert 7-akert-itwew rewely 10-akert? Arelhan ikwer-itwel aneyel. Atha ngenh ilem, ntwa arraty-angkwarr iterl-areyew-awaty. Atha ngkweng anayntelem-anem arrngertelengkw renh. \v 8 Arraylenty ntwarl ngwamp arew, ra iteth-tangkwel anenh, rap ilwew-anem. Ntwa iterl-areyel, Akngeyel itnernem ikwerenh-rnem-wenh ingkwernew pwek ikwerenh-warl awank-akerr, ahern-then alker-thenarl arnwarney-angenhel-antey. Itna ingwer-rneman arrangkwarl. Rernemarl arem arraylenty renh, rernemap apateyelpeyenh. Rernem angkerreyenh, ‘Pwertay! Arraylenty yanhan iteth-tangkwel anenh, rap ilwew-anem. Iteth-anemarl irreyenh!’ Alakenh rernem angkerreyenh. Ingwer-ingweran ra irrka intwer ikwer-they tyerrelheyenh arrpemarl angkep-antey. Akngeyelanap arraylenty renh ywerrelheleyenh intem-antey-anemarl.” Alakenhan antyerl angkew atyeng. \p \v 9 Antyerl ra atyeng ilew arrpemarl arraylenty renh. “Nga apek tyak innga, ntwap iterl-arem angka nhenh? Akapwert 7-el ilem apwert 7, arelh rarl aneyelel. \v 10 Akapwert-rnemel ilem atyetyart 7 arrpemarl. Atyetyart 5-an kel-antey ahaperrew, ingweran atyetyart aneyel-antey apmer ikwerenh-itwew, ingweran alerl-anteyarl apetyem. Rarl atyetyart irreyenhel, ranap arleng-alenty aney-angenh, arrangkw. \v 11 Atyetyart ingwer-anem aremerreyenh, atyetyart 7 ingwer weth-rnem-apeny, atyetyart namp 8. Ran arraylenty weth, rarl iteth-tangkwel anenh, ilwew-anem ra. Akngeyelan renh ywerrelheleyenh.” Alakenhan antyerl angkew atyeng. \p \v 12 Antyerl ra ilenh-antey atyeng arraylenty renh. “Rewely 10, ntwarl ngwamp arew, rernem ilem artwa ilkwa 10 ingwer-rnem. Rerneman atyetyart aney-angenh-antey, alerl-antey. Ingwer-ingweran rernem anerl-aneyenh arraylenty weth-itwew, atyetyart anerl-aneyenh ingkerrew. Rernemap atyetyart arleng-alenty aney-angenh, arrangkw. Atyetyart rernem aneyenh arwa arrer-antey angath-antey, arlta anyentelant apek. \v 13 Rernem iterreyenh, anyenterreyew, arraylenty renh rlterrkeleyew alakenh angkemel, ‘Ngant anyent atyetyart ilkwanem aneyew ingkerrew. Anantherran ngkwengant awelhemarl.’ \v 14 Atyetyart 10-then arraylenty weth-then rernem alheyenh, yep-yep akely-then atwerreyew. Nthakenh yep-yep akely renh atwey-angenh ipmew, arrangkw. Rant anyent Ingkart, \em Atyetyart Ilkwa Ingkerrenhew\em* aneyel. Rap renh-rnem ywerrelheleyenh. Ikwerenh-rneman ikwer-itwel anerl-aneyenh. Ra renh-rnem rlwanew arrwekel-antey, rernemap renh apentem arraty-angkwarr.” Alakenhan antyerl angkew atyeng. \p \v 15 Antyerlel atyeng ilew arelh apmwa renh. “Altyerr-angkwarr ntwa arew apmer ilkwa, wetharl rtneyel ilpay kwaty-akert arrpanenh-itwew. Ilpay rernem ilem apmer arrpanenh-areny-rnem, angka ingwerek-ingwerarl angkemel. \v 16-17 Ntwa iterl-areyel rewely 10 weth-rnem, atyetyart ilkwa 10 weth-rnem ilemarl? Kel Akngey ran atyetyart 10 weth-rnem arnew, rernem pweyterreyew, arraylenty rlterrkeleyew arawerrng ilkwakertel. Arrwekel Akngey iterrew arrpemarl, alakenharl aynteyenh. Arraylenty ran atyetyart aneyenh arlta ikwerew-atety, Akngeyelarl renh ywerrelheleyenhel. Alakenhan inngarl aynteyenh, Akngeyelarl ilew arrwekel-antey. Rernem pweyterreyenh arraylenty ikwer-warl, rernemap ilkelhey-angenh irreyenh arelh apmwa wethew, rernemap arlekerremel renh atweyenh. Ilek-ilek mwerr-angker ineyenh ikwer-they, arnkwa lhelp-lhelemel. Nyerr-anthenty-penh rernem tyelk arlkweyenh, arlka iwemel rwewarl. \p \v 18 Arelh apmwa, ntwarl arew, ra ilem apmer ilkwa weth. Apmer ikwerew-artey ra atyetyart aneyenh atyetyart ingkerrew ahern-itwew.” Alakenhan antyerl atyeng angkew. \c 18 \s1 Tawen ilkwa Babylon arrangkw-anemarl \p \v 1 Ikwer-theyan atha antyerl ingwer-anem arew altyerr-angkwarr, irrwerl-theyarl atwarrenhey-alpenh arawerrng rlterrk-akert. Ran artewenty amparrkenh, lyenenty arrtyernew apmer arrpanenh-itwew ahern-itwew. \v 2 Ra atayel arlkenh alakenh: \b \q1 “Arrangkw-anem! Tawen ilkwa Babylon atakelhew! \q1 Apmwamwan-rnemant aneyel-anem yanh-itwew: \q1 inweng apmwerneman, arrenty-rnem, \q1 antyiper-rnem, thip irrpwerl-rnem-then. \q1 Moses-an angkew, ‘Yanh-lkwer arlkwey-angenh!’ \q1 \v 3 Apmer yanh-areny-rnemel intem apmwel-ayeth mpwarenh. \q1 Rernemap ayntenh ingwer-rnem-itwew apmwangkwarr. \q1 Akngerr apmer arrpanenh-areny alhenh apmer yanh-warl, \q1 renh-rnem iwarrerneyew, apentemel apmwangkwarr. \q1 Atyetyart apmer arrpanenh-areny alhenh apmer yanh-warl, \q1 ilek-ilek apmwel-ayeth mpwareyew irrkaty-angkwarr. \q1 Ingwer-rneman apmer arrpanenh-areny tharlemeley-angker rernem alhenh apmer yanh-warl, \q1 ilek-ilek mwerr-angker tharlemeleyew ankety-rnemew, \q1 man akngerr inaynteyew ikwer-rnem-they. \q1 Ingkerrenh arwengk-arwengk irrenh ngkwarl antywenty-penh-apeny.” \b \p \v 4 Atha awew ingwerentyak-anem, irrwerl-theyarl arlkenty alakenh: \b \q1 “Atyenh-rnemay! Awelhenh-arey atyeng! \q1 Iwerl-alhenh-arey apmer apmwa yanh! \q1 Anerl-aney-angenh apmwernem-itwew yanh. \q1 Apmwangkwarr iwarrerney-angenh, \q1 athan arrenhantherrenh atwewerr arrpemarl, \q1 irrkaty-angkwarr atha renh-rnem atweyenh-apeny artewenty. \q1 \v 5 Rernem intem-antey apmwel-ayeth mpwarem, \q1 apmwa weth mpwer tywenem-apeny alkerew-atety. \q1 Akngeyelan renh-rnem iterl-areyel kanper, \q1 rernemarl apmwel-ayeth mpwarem. \q1 \v 6 Rerneman arrenhantherrenh intem-antey irrwernenh. \q1 Atwenh rerneman arrenhantherrenh artewenty, \q1 artewenty inngarl renh-rnem-anemarl angkep-antey atweyew! \q1 Angkep atweyneyew artewenty innga apmwa yanh-rnem! \q1 \v 7 Rerneman ankety anenh, nakelhemel intem-antey. \q1 Apwert akngerr-akert, arnkwa akngerr-akert, \q1 ilek-ilek mwerr-angker-akert. \q1 Rernem angkenh, ‘Anantherr atyetyart aneyel akngerrew apmer arrpanenhel. \q1 Anantherr artnemel aney-angenh akertemwengk, arrangkw.’ \q1 Kel arrantherran renh-rnem-anem awakelhemel akertemwengk amperrgeleyew! \q1 \v 8 Tangkemel rernem angkenty-penh Akngeyel renh-rnem anamerl-antey court-em-elemel artewenty atweyenh arawerrng ilkwa ikwerenh-akertel. \q1 Rernemap angayakwarl anerl-aneyenh akertemwengk, \q1 pwarrkerreyenh arntety ilkwakert, \q1 Rernemap ilwernerreyenh-anem. \q1 Akngeyelan rwa thweneyenh apmer Babylon-warl, \q1 rap amperl-aneyenh ywerreyew-atety.” \p Alakenhan antyerl ingwerentyak atyeng angkew. \b \p \v 9 Tawen yanhan amperl-aneyenhel, kwert akngerr arlwa anerl-aneyenh ikwer-they. Ingkerrenhelan areyenh. Atyetyart apmer arrpanenh-areny-rnem rerneman apmer yanh-warl alhenh, ilek-ilek apmwa mpwareyew. Rernemap apmwangkwarr ayntenh ingwer-rnem-then apmer ikwer-areny-rnem-itwew – apwert akngerr-akert, arnkwa akngerr-akert, ilek-ilek mwerr-angker-akert. Rernemap kwert areyenh, artnemel artewenty arrangkeyenh apmer ikwerew, atyetyart yanh-rnem. \v 10 Arleng-they rernem apmwa yanh arerl-aneyenh. Rernemap atererreyenh, nthakenh arrer-apeny alhey-angenh, Akngeyelarl renh-rnem arrtyewerr arrpemarl. Artewenty inngey rernem artneyenh alakenh angkemel: \b \q1 “Atyewey pwertay! Irrepern-rnem Babylon-areny-rnemay! Ywerrelheleyenh ingkerrenh-antey! \q1 Rernem anenh atyetyart-tangkwel, aleyan arrangkw-anemarl! \q1 Tawen ikwer-rnem-wenh ilkwa rlterrk anenh! \q1 Artwa army-areny akngerrelan tawen renh arntarnt-arenh! \q1 Aleyan Akngeyel anamerl-antey tawen renh ywerrelheleyenh-anem!” \b \p \v 11 “Tharlemeley-angker-rnem rernem-then arrangkeyenh tawen ikwerew arrpemarl, iney-angker-rneman ingkerr-anemarl ipma aneyel. Nthakenh man iney-angenh-anem, arrangkw-anem. \v 12 Rernemap apateyelpeyenh, ayernerr-aynteyenh-anem, ‘Angwenhel-aneman anewantherr-itwew gold, thilp, man ilek-ilek mwerr-angker-then ineyenh? Angwenhel-anem anewantherr-itwew ineyenhan arnkwa mwerr-angker, arwerl mwerr-angker intenty-then? Angwenhel-anem anewantherr-itwew ineyenhan ilek-ilek arwerl-penh, apwert-penh, ayen-penh-akerr? \v 13 Angwenhel-anem anewantherr-itwew ineyenhan ilek-ilek mwerr intenty alyerremwey-then, ngkwarl wayn, anter olive, pelaw-akerr? Angwenhel-anem anewantherr-itwew ineyenhan pwelek-rnem, yep-yep-rnem, nantew-rnem, pakey-akerr? Angwenhel-anem anewantherr-itwew ineyenhan irrepern-rnem, anantherrarl pwerep-anthenh, arwa arrangkwew warrkerreyew? Nthakenh ingwerentyel ilek-ilek iney-angenh-anem anewantherr-itwew, arrangkw-anem!’ Alakenh iterr-aynteyenh tharlemeley-angker yanh-rnem. \p \fig |alt="Jewels and precious things" src="hk00144.jpg" size="col" loc="18:13" ref="18:13" \fig* \v 14 Rernemap angkeyenh alakenh, ‘Tawen Babylon-ay! Arrangkw-anem! Ngan apmer ilkwetangkwel anenh. Aleyanap ilek-ilek mwerr-angker ngkwenh-rnem arrangkw-anem. Nga ilek-ilekek ahenty anenh, rernemap arrangkw-arem. Man ngkwenh arrangkw-anem irrew. Nthakenh inenhey-alpey-angenh, arrangkw.’ Alakenh-anyem rernem angkerl-aneyenh. \v 15 Rernemap man akngerr innga inenh, apmer ikwer-warlarl alhenh, ilek-ilek tharlemel-aynteyew. Arleng-they rernem arerl-aneyenh. Rernemap atererreyenh, nthakenh arrer-apeny alhey-angenh, Akngeyel renh-rnem arrtyewerr arrpemarl. Rernemap artneyenh artewenty inngey, \v 16 alakenh angkemel: \q1 “‘Pwertay! Irrepern Babylon areny-rnem! Arrangkw-anem ingkerrenh-antey! \q1 Tawen ikwer-rnem-wenh ilkwa inngarl anenh! \q1 Arnkwa arlkeny-arlkeny-warl rernem aylpenh! \q1 Arlkitwew ilek-ilek gold-penh arrernew apwert mwerr-angker-rnem-then! \q1 \v 17 Akngeyelanap ilek-ilek mwerr-angker anamerl-antey ywerrelhelew-anemarl!’ \p “Akngerr ingwer-rneman kwaty alayel artarnpenhew rtnwangkwarr, man ineyew apmer arrpanenhel. Rernemap arleng-they arerl-aneyenh warrkenh ikwer-rnem-wenh-thenel. \v 18 Kwert rernem arerl-aneyenh, arlwar anerl-aneyenh rwa ilkwa inngethey apmer ikwer-itwew. Rernemap angkerrerl-aneyenh alakenh, ‘Tawen ingwer-rneman tawen nhanyem-weny. Tawen nhenhan ilkwa ingwer-rnem-angkwarrarl.’ \v 19 Rernemap akapwert-warl ahern arrerneyenh, rernemarl amperrngerreyenh apmer yanh-areny-rnemew, artewenty inngey artneyenh alakenh angkemel: \b \p \fig |alt="ships in harbour" src="hk00374.jpg" size="col" loc="18:17" ref="18:17" \fig* \q1 “‘Pwertay! Irrepern Babylon areny-rnem! Arrangkw-anem ingkerrenh-antey! \q1 Akngerr ingwer-rneman apmer ikwer-warl alhenh, kwaty alayel artarnpenhemel rtnwangkwarr, \q1 ilek-ilek tharlemeleyew, man inaynteyew tawen ikwer-areny-rnem-they. \q1 Aleyan Akngeyel tawen renh ywerrelheleyelpew-anemarl!’ \q1 \v 20 Irrwerl-areny-rnem arrantherran inkwerelhenh-arey-anem! Apmer apmwa yanh arrangkw-anem! \q1 Inkwerelhenh-arey-anem Akngey-wenh-rnemay! Inkwerelhenh-arey-anem kwertengerl Jesus-wenh-rnemay! Inkwerelhenh-arey-anem artwa angkakert Akngey-wenh-rnemay! \q1 Babylon areny-rnemelan arrenhantherrenh atwenh, pwarrk ilkwa anthemel. \q1 Aleyanap Akngeyel renh-rnem angkep atwew irrkaty-angkwarr.” \b \p \v 21 Ikwer-penhan antyerl ilkwel apwert ilkwa irrwerlelew, kwaty alay-warl-anem iwew. Rap angkew: \b \q1 “Athap apwert ilkwa iwew kwaty alay-warl, raw ywerrey-alhewarl. \q1 Kel alakenh Akngeyel tawen renh Babylon ahern-warl iweyenh, \q1 ran arrangkwerreyelpeyenh. Nthakenh arey-angenh-anem. \q1 \v 22 Angwenhel arreyn mwerr-angker aylelhey-angenh-anem apmer ikwer-itwew, arrangkw-anem. \q1 Angwenhel ketay-apeny inkwerelhemel pelayerrey-angenh-anemarl. \q1 Angwenhel terampet inkwerelhemel pelayerrey-angenh-anemarl. \q1 Arrangkw-anem, akeleyt-anem. \q1 Angwenhel ampwal mwerr-angker-rnem nthakenh mpwarey-angenh-anem ikwer-itwew. \q1 Angwenhel-anem ntang athey-angenh amernew, arrangkw-anem. \q1 \v 23 Tawen ikwer-itwew angwenhel-anem lyenenty arrtyey-angenh-anem. \q1 Artwernem-then arelh-rnem-then nthakenh itengerrey-angenh-anem. \q1 Apmer ikwer-areny-rnem tharlemeley-angker-rnem rernem tyak innga anenh. \q1 Ingwer-rnem apmer arrpanenh-areny-rnem renh-rnem nakenh. \q1 Ngangker-akert-rnemel ingwer-rnem irrtywerl-ampernenh apmer yanh-itwew. \q1 Akngerr ingwer-rneman apmer arrpanenh-areny-rnem awelhenh ikwer-rnemew. \q1 \v 24 Tawen Babylon-areny-rnemel ipmew renh-rnem atwenh artwa angkakert Akngey-wenh-rnem. \q1 Akngey-wenh-rnem ingkerrenh, akngerr ingwer-rnem-then rernem ipmew atwenh. \q1 Alakenh-anyem Akngeyel tawen Babylon ywerrelhelew-anem ikwer-areny-rnem-then.” \b \c 19 \s1 Akngeyel tawen Babylon ywerrelhelenty-penh, // irrwerl-areny-rnemel renh nakerl-aneyenh \p \v 1 Antyerl ilkwan angkenty-penh, atha akngerr innga awew irrwerl-itwew, ingkerrenh atayel arlkenty alakenh: \b \q1 “Aleleweya! Akngey nakey anantherr! \q1 Rant anyentel anenhantherrenh itethelem ipmewety! \q1 Ranap mwerr-angker, ingwer-rnem-apeny-weny, \q1 itwern-apeny arrtyernemel! \q1 Rant anyent arawerrng ilkwakert! \q1 \v 2 Rant arraty-angkwarr ingkerrenhew apmelerr mpwarem, \q1 lipwel-antey ingkerrenh rnkernem ayernemel. \q1 Rap arelh apmwa renh arew, \q1 rarl ingwer-rnem ilanthenh apmwangkwarr, \q1 akngerr ahern-areny-rnem apmwelemel, \q1 ingwer-rnem-itwew ayntaynteyew apmer arrpanenhel. \q1 Arelh yanhel Akngey-wenh-rnem ipmew-antey atwew. \q1 Akngeyelanap renh awakelhemel atwew-anemarl.” \b \p \v 3 Irrwerl-areny-rnem arlkew arrpemarl alakenh: \b \q1 “Aleleweya! Akngey nakey anantherr! \q1 Rarl tawen yanh rwa ilkwel arrtyew. \q1 Kwert-rnem arlwar anayntem intem-antey.” \b \p \v 4 Ampwa alkenh weth-rnem 24 atnwenh iteth weth-rnem 4-then rernem ingkerrenh kwenerrew atnertel-ayeth, Akngey renh nakemel. Ran aleth anenh chair mwerr-angker ikwer-itwew. Rernemap arlkew alakenh: \b \q1 “Amen! Akngey nakey anantherr! Aleleweya!” \b \p \v 5 Ikwer-penhan atha awew, ingwerentyarl arlkenty, rarl rtnenh chair mwerr-angker arrerenty. Ra alakenh arlkew: \b \q1 “Akngey anewantherrenh nakey anantherr! \q1 Warrkenh ikwerenh-rnemel renh nakem, rernem ikwerarl mwanty awelhem, ikwer-warl-athek mwanty ilelhemel. \q1 Ilkwernem, akely-rnem, rlterrk-rnem, rlterrk-weny-rnem-akerr; \q1 Ikwerenh-rnemel ingkerrenhel renh nakeyew!” \s1 Akngey-wenh yep-yep akely // itengerreyel-anem \p \v 6 Atha akngerr-anem awew, akngerr innga arlkalhelerrenh atayel innga. Awely-awely-apeny angkenh, kwaty anyerr anterreyel-apeny alyarnp inngey. Rernemap arlkalhelerrenh alakenh-anyem: \b \q1 “Aleleweya! Akngey nakey anantherr! \q1 Ingkart Akngey \em Atyetyart Ilkwa Ingkerrenhew\em* \q1 ran alkenh aneyel ingkerrew! \q1 \v 7 Renh inkwerelhemel nakey anantherr! \q1 Anantherr angkem ikwer, ‘Ngan ilkwarl, ingwer-rneman akelyarl!’ \q1 Akngey-wenh yep-yep akely itengerreyel-anem. \q1 Anewikw ikwerenh kel arnwarnelhew, mpwelheyel-anem ikwer. \q1 \v 8 Akngeyel arnkwa mwerr-angker ngwampeny anthew, ra aylpeyew.” \q1 (Anantherr iterl-areyel, arnkwa yanh-rnemel warrk mwerr-angker anaynteleyel, Akngey-wenh-rnemelarl ikwer mpwarew.) \b \p \v 9 Antyerlan angkew atyeng, “Pip ngkwenh-warl angka nhenhan ingkwerna. ‘Akngey-wenh yep-yep akelyarl itengerreyenhel, akngerr ingwer-rneman akarrerreyenh, amern akngerr inkwerelhemel kwenty arlkweyew. Akngeyan ikwerenh-rnem yangkelhew, akarrerreyew ingkerrenh-antey. Rernemap inkwerelhem ikwerew.’” Antyerl angkew arrpemarl atyeng, “Angka yanhan inngarl, Akngeyel ikwerenh-rnemew ileyel.” \p \v 10 Athan awew, ayengap atnertel-ayeth kwenerrew arrwekel-ampeny antyerl-itwew. Ranap ayenh artwerelew, “Mentyaw! Alakenh kwenerrey-angenh! Ayenh nakey-angenh! Ayengan warrkenh Akngey-wenh ngapeny, ingwer-rnem angka Jesus-akertarl ileyel-rnem-apeny-then. Renhant nakaynteyew arrantherr!” Ingwerentyel angka Jesus-akert ilem, ra katy angkeyel Akngeyew arawerrng ilkwakert Inweng Mwerr-angker-wenh. \s1 Artwa anyent nantew ntwarlker-akert \p \v 11 Ikwer-penhan atha altyerr-angkwarr arew alker altywererrenty. Nantew ntwarlker-anem anamerl-antey aremerrey-alhew. Artwa anyent anerl-anenh ikwer-itwew. Akngerrel renh itnewem \em Akngey-wenh Inngarl Arraty Ikwer Iterreyel\em*. Ranap ingkerrenh areyel. Rernem mwerranty aneyel apek, arrangkw apek. Aheng-arey rap apmwernemant atwem. \v 12 Annga atherran lherrm-apenyarl ampenh, akapwert-itwew mwekart mwerr-angker atyetyart-wenh akngerr. Arlkitwew ingkwernew itna ingwer-lkwer. Ingwer-rnemel itna iterl-arey-angenh; rant anyentel iterl-areyel. \v 13 Artwa nantew-arenyel arnkwa arlpenty-akert. Ingwerentyel arnkwa renh arrkngewarl-tangkwel pwerlp-arrernew. Itna ingweran \em Angka Akngey-wenh\em*arl. \v 14 Artwa army irrwerl-areny-rnem akngerrel renh apentenh. Rerneman arnkwa ngwampeny arlter-akert-rnem. \v 15 Arrakert ikwerenh-they tyerrelhew nayp arplenty arreylp. Nayp ikwer-akertelan rap apmwernem athenemel atwem apmer arrpanenh-areny-rnem. Ra atyetyart ikwer-rnem anerl-aneyenh. Awelhey-angenh-rneman ra atwem kerwep-akertelarl. Rap renh-rnem ipelipeleyenh, lthwenhemel grapes-apeny. Alakenh-anyem ra ingkerrenh ileyenh, “Akngey \em Atyetyart Ilkwa Ingkerrenhew\em* ra ahelerreyel inngarl arrewantherr.” \v 16 Itna ingweran iyleper anyent-itwew ingkwernew arnkwitwew-then. Itna ra \b \q1 \em Atyetyart Ilkwa Ingkerrenhew\em*. \b \p \fig |alt="treading out grapes" src="GT00199.tiff" size="col" loc="19:16" ref="19:16" \fig* \v 17 Atha antyerl arew-anem, irrwerleng rtnenh ingkeny-itwew. Rap atayel arlkew thip-rnemew, alkererrenharl alker-itwew. “Apetyenh-arey arrantherr! Akarrerrenh-arey, aker-rnem arlkweyew, Akngeyelarl antheyel! \v 18 Apetyenh-arey, arlka ipmernem-wenh arlkweyew. Artwa nantew ntwarlker-arenyel renh-rnem ipmew-antey atweyenh; atyetyart-rnem, artwa ilkwernem army-areny-rnem, artwa ilkwa ingwer-rnem, nantew-rnem, nantew-artey-rnem-akerr. Rap ingkerr ingwer-rnem-then ipmew atweyenh arrpemarl; ingwer-rnem apmer arrpanenh-areny-rnem, atyetyart-rnem, warrkenh-rnem, ilkwernem, akely-rnem-akerr. Arrantherrap renh-rnem arlkwem!” Alakenh antyerl angkew thip-rnemew, rarl irrwerleng rtnenh ingkeny-itwew. \p \v 19 Ikwer-penhan atha arraylenty renh arew arrpemarl. Rarl rtnenh atyetyart apmer arrpanenh-areny-rnem-itwew. Artwa army-areny ikwer-rnem-wenh rernem rtnenherrenh arrpemarl. Rernemap artwa nantew ntwarlker-areny ikwer mpwelhenh ikwerenh-rnemew-then, ikwer-rnem-itwew atwerreyew. \p \v 20 Artwa nantew ntwarlker-areny ra arraylenty renh antwerrkew. Artwa angkakert wethan, rarl irrtywerremel ilenh, renhap antwerrkew arrpemarl. Rap ilek-ilek tyak katy arnwarnenh arraylenty ikwer arawerrng apmwakert. Alakenh-anyem ra akngerr irrtywerremel ilenh, renh-rnemarl ampernew rlwangkwarr. Rernemap kwenerrenh ampwal apwert-penhew arraylenty-apeny. Artwa nantew ntwarlker-arenyel ra arraylenty artwa angkakert-then iwew iteth-anteyarl rwa ilkwewarl, kwert ikwakengarl intenh-warl. \v 21 Rap army-areny ikwer-rnem-wenh ipmew atwew nayp arlpenty-akertel, arrakert-they tyerrelheyelel. Thip weth-rnemel kwenty arlkwenh, tyelk arlkwemel. \c 20 \s1 Arrenty ilkwa renhap arertneyel // aherrety 1,000-ew-atety \p \v 1 Ikwer-penhan atha altyerr-angkwarr arew antyerl anyent, irrwerl-theyarl kwenel-athek atwarrenty. Rap key antwerrkew irrka intwer ikwer. Itep ingwerel ra tyeyn awerr arlpenty antwerrkew. \v 2 Athap arew-anem rtnwem arrwekeleny weth. Ran arrenty atyetyart itnan Satan. Antyerlel renh antwerrkew, renhap arrertnew tyeyn wethel. Antyerlel Satan renh arerteyenh arlengew-alenty, aherrety 1,000-ew-atety. \v 3 Antyerl rap rtnwem-anem iwew irrka intwer ikwer-warl, akentemel key-akertel artewenty inngey. Akententy nthakenh ingwerentyel altywereley-angenh aherrety 1,000-ew-atety, rtnwem ra tyerrelhewerr, ra apmer arrpanenh-areny-rnem irrtywerremel ilayntewerr arrpemarl. Irrkitwew renh antwerrkenty-penh aherrety 1,000-ew-atety, antyerlel ra renh tyarleweyenh-anem alerl-antey. \p \fig |alt="keys" src="lb00147.jpg" size="col" loc="20:1" ref="20:1" \fig* \v 4 Ikwer-penhan atha chair ilkwa mwerr-angker-rnem akngerr arew. Chair ikwer-rnem-itwew akngerr anew-anenh. Akngeyel arrwekel-antey ikwer-rnem anthew arawerrng ilkwa, ingwer-rnem court-emelemel ayerneyew. Rernemarl iteth anenhel ahern-itwew, rernemap alhewer alhenh, angka Jesus-akert ilerl-apemel, angka Akngey-wenh-then awelhemel. Rernemap nthakenh kwenerrey-angenh arraylenty ikwer. Rernem kwenerrey-angenh ampwal ikwer-apeny mpwarewewarl. Nthakenh renh-rnem amperney-angenh rlwangkwarr itep-angkwarr-then. Ingwer-rneman arlkarerrenh ikwer-rnem-wety, angka ikwer-rnem-wenh awelhey-angenh, rernemap renh-rnem atwew ipmew-antey, akapwert akerl-alhemel. Akngeyelanap renh-rnem itetheleynew, rernemap ilkwa aney-alpew Jesus Christ-itwel aherrety 1,000-ew-atety. \v 5 Nhenh-rnem-mernt itetherrew. Ingwer-rneman awenng-itwewarl aynterl-aneyenh-antey aherrety 1,000-ew-atety. Akngeyelap renh-rnem itetheleyenh-anem. \v 6 Arrwekeleny weth-rneman ilwewarl-penh-rneman rernem arraty inngarl aneyel, iteth-anem, rernemap irrngerney innga. Nthakenh rernem ilwey-angenh arrpemarl. Nthakenh ingwer-rnemel renh-rnem iwey-angenh rwa ilkwewarl, arrangkw. Rernemap warrkerrerl-aneyenh Akngeyew Jesus Christ-ew-then aherrety 1,000-ew-atety, atyetyart-rnem anemel Jesus-itwel. \s1 Arrenty Satan renhap iweyel rwa ilkwewarl \p \v 7 Jesus Christ ra atyetyart anerl-anenty-penh aherrety 1,000-ew-atety, antyerl rap arrenty Satan renh irrka intwer ikwer-they tyarleweyenh. \v 8 Rap irrkethey tyerrelheyenh, apmer arrpanenh-warl ingwer-rnem-anem irrtywerremel ilerlap-aynteyew ahern nhenh-itwew. Apmer yanh-rnemel itna atherr-akert, Gog-then Magog-akert-then. Arrenty Satan-el renh-rnem akarreleyenh ingkerrenh-antey artewenty atwerreyew, artwa army-areny akngerr inngey, alperr-apeny. \v 9 Rernemap alhew iwerr arrpanenh-angkwarr ahern nhenh-itwew, apmer Akngey-wenh-rnem-itwew aremerrey-alhemel, tawen ikwer-rnem-wenh-itwew-then. Apmer yanhewan Akngey artewenty ilkelheyel. Artwa army-areny-rnemap amperelew Akngey-wenh-rnem, rernemap tawen ikwer-rnem-wenh-then amperelew, atwerreyew ikwer-rnem-itwew. Akngeyelanap renh-rnem artwerelew, rap rwa thwenew irrwerl-they, renh-rnem ywerrelheleyew. \v 10 Antyerlel arrenty Satan iwew rwa ilkwewarl, kwert ikwangarl intenh-warl. Rwa irrkaty-warl arraylenty-thenarl artwa angkakert-then renh-atherrenhan iwew arrwekel-antey. Artwa angkakert wetharl irrtywerremel ilenh. Rernemap artewenty inngey kwarnelh-aynteyenh, arrangk-aynteyenh arlta arrpanenhel itwernew ankwarengel-then aleth-antey. \s1 Akngeyelarl ingkerrenh-antey // ayernerl-aneyenh-akert \p \v 11 Ikwer-penhan atha altyerr-angkwarr arew chair mwerr-angker ilkwa atyetyart-wenh, ntwarlkerarlap ran. Akngey rarl anenh chair ikwer-itwew. Ikwer-wety ahern-then alker-then anterrew, ywerrenhemel aleth-antey. \v 12-13 Athap ingkerrenh-antey arew-anem, arrwekel-antey ilwewarl ahern-itwew; ilkwernem-then, akely-rnem-then, atyetyart-rnem-then warrkenh-rnem-then-akert. Rernemap itetherrenhey-alpew-anem. Ingwer-rneman ilwew kwaty alay-itwew arrwekel-antey, ingwer-rneman awenng-itwewarl ayntenharl, ingwer-rneman ayntenh apmer itnan \em Ipmernem-angketyarr\em*-itwewarl. Rernemap rtnenherrenh arrwekel-ampeny-itwew chair ilkwitwew. \p Pwek akngerr ayntenh ikwer-itwew. Pwek ingwer-rneman akentewarlarl, rernemanap angka akngerr-akertarl ilew, rernemarl anenh-akertarl, ahern nhenh-itwew. Akngeyelap pwek ingwer-anemarl akentewew. Pwek ranap impen ikwerenh, itna ikwerenh-rnem-wenh-akertantarl. Rerneman iteth intemarl anerl-aneyenh. Pwek-rnem arenty-penh Akngeyel ingkerrenh ayernew court-emelemel. Rernemap ingkerrenh-antey arrwekel-itwew rtney-alhew chair ilkwitwew. Akngeyel renh-rnem-anem ayernew anyentarl-anyentarl, “Nthakenh ngan anenh ahern nhenh-itwew?” \v 14-15 Akngeyelap itna akngerr ingwer-rneman arey-angenh pwek impen ikwerenh-itwew. Renh-rnem ra iwew rwa ilkwewarl-anem. Alakenh-anyem rernem atherr-inger ilwew. Arrkwekel-antey rernem kel ilwew ahern-itwew. \p Ra apmer itna \em Ipmernem-angketyarr\em* iwew rwa ilkwewarl. Rap apmer ikwerew-artey-then iwew rwewarl, ranap itna \em Ipma\em*. \c 21 \s1 Alker-then ahern-then rlengkeny-anem aneyel \p \v 1 Ikwer-penhan atha arew altyerr-angkwarr alker-then ahern-then rlengkeny. Alker awankeny-then ahern awankeny-then ywerrew-anem. Kwaty alayan ywerrew arrpemarl. \v 2 Athap Akngey-wenh tawen arew, Jerusalem, rlengkeny-anem, amparrkenty-anem. Tawen ran irrwerl-they atwarrenhey-alpenh, mwerr-angkerarlap ran. Ranap arelh-malangk-apeny, yep-yep akely-itwewarl itengerrenh-apeny. \v 3 Ingwerenty-anem arlkew artewentyel inngey chair ilkwa ikwer-they, \b \q1 “Rlengkan Akngey aneyel artwernem-then arelh-rnem-then-akert aleth-antey. \q1 Rernemanap ikwerenh-rnem aneyel. Ran Akngey ikwer-rnem-wenh, rap renh-rnem arntarnt-areyel intem-antey. \q1 \v 4 Rap anngwelty iparem annga ikwer-rnem-wenh-they. Nthakenh rernem ilwey-angenh-anem, arrangkw-anem. \q1 Nthakenh rernem alpwely arrangkemel aney-angenh-anem, arrangkw-anem. Arlka kwarnelhey-angenh arntetyerrey-angenh, arrangkw-anem. \q1 Ingkerrenhan ingwer-lkwer-anem, mwerr-angker innga. Ilek-ilek apmwa arrangkw-anem irreyenh.” \b \p \v 5 Akngey ra anenh-antey chair arlter ilkwa ikwer-itwew, rap angkew, \b \q1 “Awelhenh-arey atyeng! Rlengkan atha ilek-ilek ngwampeny mpwarem, mwerr-angker-anem!” \b \p Rap angkew atyeng arrpemarl, “Angka nhenh ingkwerna pip-warl, arraty inngeyarlap ran. Ingkerrenh angka ikwer awelheyew.” \v 6 Ra atyeng angkew arrpemarl, \b \q1 “Kel-antey! Irreyel-anem, ayengarl angkew-angkwarr. Ayengan arrwekel anenh, ayengap iteth intemarl anaynteyenh. Ingwerenty angkethakw apek, athap alhewer antheyenh kwaty mwerr-angker atyenh, kwaty ngenty atyenh. Kwaty ranap itetheley-angker, athap alhewer antheman. \v 7 Ingwerenty rlterrk apek rtnem arrenty-wenh-angkwarr-wety, rap inem kwaty mwerr-angker renh atyenh. Ayengan Akngey ikwerenh aneyenh, ranap aleraty atyenharl aneyenh. Alakenh.” \p \v 8 Ingwer-rnemanap arrangkwarl. Rernemap rwa ilkwel anerl-aneyenh, aletharl ampaynteyenh-itwew, ikwakel kwert itntaynteyenh. Ingwer-rneman atererremelarl anenh. Rlterrkarl ayntenheng-arey rernem nyerrerrenh, ayenh apentewerr. Ingwer-rneman awelhey-angenharl angka atyenhew, ingwer-rneman apmwangkwarrarl anenh, ingwer-rnemelan akngerr ipmewarl atwenh. Ingwer-rneman apmwangkwarr ayntenh akngerr ingwer-rnem-itwel. Ingwer-rnemelan pwentyel aylenh, arntety mpwarenh. Ingwer-rneman kwenerrenharl ampwal apwert-penh-rnemew arwerl-penh-rnemew-then. Ingwer-rneman irrtywerl-amperney-angker-rnemarl. Athan ikwer-rnem-wenh-angkwarr irrwareyel. Nhenh-rnem ingkerrenh ilweyenh atherr-inger. Ahern-itwew-tangkwel rernem ilwew, rwa ilkwitwew-anem ilweyenh. \p \v 9 Ntwa apek antyerl weth-rnem 7 iterl-areyel irrkwernem 7-akert? Rernem thelew ilek-ilek apmwa ahern-warl. Antyerl anyentan angkew atyeng, “Mpa! Atha ngenh arelh anyent lwewarrerneyew. Ran Akngey-wenh yep-yep akely-itwew itengerreyenh.” \v 10 Inweng Akngey-wenhan atyeng-warl aylpenhey-alhew-anem. Antyerl rap ayenh akngew irrwerl apwert ilkwewarl. Rap ayenh tawen Akngey-wenh-antey Jerusalem lwewarrernew. Tawen rap atwarrenhey-alpenh Akngey-they irrwerl-they. \v 11 Tawen ra artewenty amparrkenh lyenenty Akngey-wenh-akert, glass-arl rlkeyel-apeny itwernel, alakenh. \v 12-13 Wall ilkwa irrwerl innga arlpenty apwert-penhel tawen renh amperelew, keyt-rnem 12-akert. Ingwerentyel itna ingwerek-ingwer ingkwernew keyt ingkerrenh-itwew. Itnerneman 12-akertarl, amentew-ament rernemanap artwamp anyent-wenh alerikw-rnem, ikwer-renh-wenh altyernem-then. Artwamp itnan ikwerenh Israel, awank-akerrarl anenh. Keyt ikwer-rnem-itwew anyentarl-anyentarl antyerl-rnem arntarnt-aremel rtnenh. Keyt-rneman alakenh rtnenh: akngerrakw-ampeny irrpety, antekerr-ampeny irrpety arrpemarl, ayerrerr-ampeny irrpety arrpemarl, altwerl-ampeny irrpety arrpemarl. Alakenh. \v 14 Rernem wall renh artew apwert ilperr-ilperr ilkwernem 12-itwew. Apwert-rnemel wall antwerrkenh, ra aytnewerr. Apwert-rnem-itwew itnernem 12 ingkwernew, kwertengerl Jesus-wenh-rnem-then. \fig |alt="Man using a measuring rod" src="GT Man with Measuring Rod.tif" size="col" loc="21:15-17" ref="21:14" \fig* \p \v 15 Antyerl irrkaty weth rarl atyeng angkenh, ra ampwal arlpenty antwerrkenh gold-penh ruler-apeny, arraty measure-emeleyew-arelh. Rap iterl-areyew, nthakenh tawen ra rtnenh-angkwarrarl – ilkwa apek, akely apek. Keyt-rnem 12, wall arlpenty-then, ingkerrenh-antey ra measure-emeleyew. \v 16 Tawen ran square-apeny rtnenh, box ilkwapenyarlap ran. Antyerl ra ampwal measure-emeleyew-arelh akngerr-inger arrernew tawen ikwer-angkwarr. Alakenh ra akngerrakw-ampeny-tangkwel measure-emelew. Arlpentyarlap ran, 2,400 kilometres. Irrkaty-angkwarr ra antekerr-ampeny measure-emelew. Arlpentyarlap ran, 2,400 kilometres arrpemarl. Ayererr-ampeny arlpenty arrpemarl, 2,400 kilometres. Altwerl-ampeny arlpenty arrpemarl, 2,400 kilometres. Irrwerl-warl-athek-anem ra measure-emelew ahern-they irrkaty-angkwarr, 2,400 kilometres, irrwerl inngey. \v 17 Wall-anem ra ampep-itwew measure-emelew, arlpaw apek, tyet apekarl. 65 metres-arlap ran, arlpaw inngey. \v 18 Wall-an apwert mwerr-angker jasper-theyarl mpwarew. Tawen ranap mwerr-angker arrpemarl, gold-penh mpwarew, glass-apeny arrtyernenh. \v 19-20 Apwert ilperr-ilperr ilkwa 12 weth-rnem-itwew apwert akely ilek-ilek alkeny-alkeny ayntew, rainbow-apeny arrtyerneyel; atherrk-atherrk, alker-alker, arlter, rnter-rnter, arrkeyt-arrkeyt, irrpwerl-anem. \v 21 Keyt 12 weth-rneman rernem mwerr-angker arrpemarl, apwert arlwa ntwarlker-penh mpwarew. Apwert ranap kwart-apeny itnan pearl. Keyt ingkerrenh mpwarew apwert arlter arlwa ingwerek-ingwer-penh, ilkwarlap rerneman. Keyt-angkwarran atha arew kwen-warl iwerr arlpaw-anem. Mwerr-angker arrpemarlap ran, gold-penh mpwarew, glass-apeny arrtyernenh. \fig |src="lb00249.jpg" size="col" loc="21:15-18" ref="21:21" \fig* \p \v 22 Apmer Akngey nakaynteyew-arelh atha arey-angenh-antey tawen ikwer-itwew, arrangkw. Ingkart Akngey, Atyetyart Ilkwa Ingkerrenhew rantey tawen ikwer-itwew aneyel, yep-yep akely ikwerenh-then. Ratherrap ikwer-itwew aneyel aleth-antey, ingwer-rnemel renh-atherr alhewer-they nakaynteyew. \v 23 Ingkeny-then alkent-then arrtyerney-angenh yanh-itwew. Akngey rantelap arrtyerneyelan, yep-yep akelyel-then arrtyerneyel rwel-apeny. \v 24 Alakenh-anyem akngerrel apmer arrpanenh-areny-rnemel areyenh anaynt inngey, arraty-angkwarr alheyew. Atyetyart apmer arrpanenh-areny-rnemel man akngetyeyenh, ilek-ilek mwerr-angker-rnem-then apmer ikwer-warl. \v 25 Itwernew-apeny aletharlap ran. Keyt 12 weth-rneman altywer aletharl ayntaynteyenh. Ingwer-rnemel nthakenh akentey-angenh. Apmer iIkwer-itwew nthakenh atemwengkerrey-angenh-anem. \v 26 Akngerr inngel apmer arrpanenh-arenyel ilek-ilek mwerr-angker akngetyeyenh apmer ikwer-warl, man-then arnkwethen. \v 27 Ampwal apmwerneman nthakenh akngetyey-angenh, arrangkw. Ilengem arrentyew perayerreyew-arelh nthakenh akngetyey-angenh, arrangkw. Apmwangkwarr aneyel-rnem-then irrtywerremel iley-angker-rnem-then rerneman nthakenh apmer ikwer-warl alhey-angenh, arrangkw. Akngey-wenh-rnemant alheyenh. Yep-yep akely ikwerenhel itnernem ingkwernew pwek ikwerenh-warl, itna ikwerenh-rnem-wenh-akertant. Rerneman iteth intemarl anerl-aneyenh. \c 22 \s1 Ilpay itetheley-angker-akert \p \v 1 Antyerlelan atyeng lwewarrernew-penh tawen rlengkeny Jerusalem, rap ilpay-anem lwewarrernew. Kwaty irlwartarlap ran, glass-apeny arrtyernenh. Kwaty ranap chair mwerr-angker Akngey-wenh-they anterrenh, yep-yep akely ikwerenh-they-then. Kwaty nhelan itethelem intem-antey. \v 2 Iwerr arlpaw ayntenh tawen ampep-itwew. Iwerr ampep-itwewan kwaty anterrenh. Arwerl amern-akert-rnem lyapenh impalth atherr-itwew. Arwerl rerneman itetheley-angker arrpemarl. Alkent arrpanenhel amern mwerr-angker-rnem ampengerrem arwerl ikwer-rnem-itwew, akngerrel arlkwaynteyew. Alperr arntety-penh mwerreleyew-arelh. Apmer arrpanenh-areny-rnem apetyew, alperr renh-rnem ineyew. \v 3 Apmwangkwarr aneyel-rneman nthakenh apmer ikwerel aney-angenh, arrangkw. Akngeyelan renh-rnem artwereleyenh, rernem ikwer-itwew aney-alpewerr. Akngey-wenh-rnemant aney-alpeyenh, ikwer kwenerremel mwerr antwemel. Chair mwerr-angker weth, Akngey-wenh-then yep-yep akely-wenh-then, ra rtnaynteyenh ikwer-itwew. \v 4 Akngey-wenh-rnemel renh areyenh-anem arrer-they. Itna ikwerenh rlwitwew ingkwerneyenh. \v 5 Nthakenh atemwengkerrey-angenh tawen ikwer-itwew, arrangkw. Ikwer-areny-rnemel nthakenh ayernerrey-angenh alakenh, “Ay! Ilenger ingkeny tyerrelheyenh? Rwa mpwarey, anantherr areyew-awaty.” Arrangkw, rernem alakenh ayernerrey-angenh. Akngey rant amentel arrtyerney-angker, lyenenty antheyenh aleth inngey. Ikwerenh-rneman ilkwa anerl-aneyenh ikwer-itwew intem-antey. \s1 Jesus ranem apetyeyel \p \v 6 Antyerl ran angkew-anem atyeng, “Angka nhenhan ntwarl ngwangkant awew, arraty inngarlap ran. Angka ikwer awelh-aynteyew! Akngeyel awank-akerr artwa angkakert-rnem ilenh-apeny inweng ikwerenh-angkwarr, rernemaw arraty ingwer-rnem ilaynteyew-awaty. Kel alakenh-angkwarran atha ngenh-anem ileyel, ntwaw ikwerenh-rnem ileyew, nthakenharl arrwekelan aynteyenh.” Alakenh-anyem antyerl atyeng angkew. \p \v 7 Jesus ran angkew-anem, “Awelhenh-arey atyeng! Ayengan ahern-warl alerl-antey atwarrerneyenh. Angka pwek nhenh-arenyew iylpareth awelheyel-rnem rerneman irrngerneyarl anerl-aynteyenh. Angka Akngey-wenharlap ran!” \p \v 8 Ayengaw, John. Athap ingkerrenh ingkwernew, altyerr-angkwarrarl atha arew, angkernem-then atha awew. Ayeng atnertel-ayeth kwenerrew-anem, antyerl renh nakeyew, rarl ilek-ilek atyeng lwewarrernew. \v 9 Antyerl ranap angkew atyeng, “Mentyaw! Alakenh irrey-angenh! Nthakenh atyeng kwenerrey-angenh, arrangkw. Ayengan arwa warrkenh Akngey-wenh, ngapeny, artwa angkakert ikwerenh-rnem-apeny. Ayeng ikwerenh-rnem-apeny aneyel, angka pwek nhenh-arenyew awelheyelarl-apeny. Renhant nakaynteyew!” \p \v 10 Antyerlel ayenh ilew-anem alakenh, “Angka pwek nhenh-itwew Akngey-wenhan. Alakenh-anyem ra aynteyenh. Nthakenh angka renh irrtyert-akwerney-angenh, arrangkw. Angka alhewer ilerl-apaynteyew, ingwer-rnemel awaynteyew anaynt-antey. Arlta arrer-anemerreyel. \v 11 Akngerran apmwangkwarr-antey anayntem. Kel menty renh-rnem tyarleweyew, apmwangkwarr-antey anayntem. Akngerran apmwangkwarr ayntayntem ingwer-rnem-itwew, nyerrerrey-angenharl. Kel menty renh-rnem tyarleweyew, alakenh irraynteyew arrpemarl. Ingwer-rneman mwerr-rnemarl anayntemarl. Kel mwerr, menty rernem anayntey alakenh. Ingwer-rnemelan Akngey apent-ayntem arraty-angkwarrarl. Kel menty rernem anayntey alakenh arrpemarl.” \p \v 12 Jesus ranem angkew, “Ayenh aweyew! Ayengarl atwarreyneyenharl ahern-warl alerl-anteyarl. Atha ingkerrenh-antey rnkerneyew, renh-rnem ayerneyew-anem. Athap mwanty-antey ayerneyew, nthakenharl rernem anenh ahern-itwew. Ingwer-rnemelan ayenh arraty-angkwarr apentenh, mwerr-angker mpwaremel. Kel ikwer-rnem atha mwerr-angker antheyew. Ingwer-rnemanap atyeng awelhey-angenharl, apmwangkwarrarl anenh. Kel ikwer-rnem atha apmwa antheyew. \v 13 Ayengan arrwekel anenh. Awank ayeng anenh, ahern nhenhan arnwarney-angenhel-antey. Ahern nhenh-then alker nhenh-then aleth-antey ywerrenheyenharl, ayengan iteth intemarl anaynteyenh.” Alakenh Jesus-an atyeng angkew. \p \v 14 Arnkwa mwerr-angker ikwer-rnem-wenh lhewenty-penh-apeny, Jesus-ewarl awelheyel-rneman irrngerney aneyel. Rernemap arraty-anem aneyel ikwer-angkwarr. Ra renh-rnem tyarleweyenh, keyt-angkwarr tawen Jerusalem-warl aylpenheyew, intem-antey ikwer-itwew aney-alpeyew. Rernemap alhewer alhem arwerl itetheley-angker-warl, amern ikwer-they arlkwaynteyew. \v 15 Ingwer-rnemanap arrangkwarl, arengk-rnem-apenyarl. Ingwer-rnemelan pwentyel aylenh, arntety mpwarenharl. Ingwer-rneman apmwangkwarr ayntenh akngerr-itwewarl. Ingwer-rnemelan atwenh ipmew-anteyarl. Ingwer-rneman kwenerrenharl ilengem apmwamwam-rnemew apwert-penhew arwerl-penhew. Ingwer-rneman irrtywerl-amperney-angker-rnemarl. Apmwa yanh-rneman nthakenh aylpenhey-angenh tawen ikwer-warl. Rernemap aketh-itwew anerl-aneyenh intem-antey. \p \v 16 “Ayengan Jesus, athap antyerl atyenh thwenew Christian arrewantherr-warl, angka nhenhan ilaynteyew. Arrantherr apmer 7 weth-rnem-itwew aneyel. Ayengan atyetyart David-wenh-anteyarl. Ayengap arenpeng, antyarr ilkwapeny, ingwepenharl tyerrelhem.” \p \v 17 Inweng Mwerr-angker-then yep-yep akely-wenh anewikw-then ratherr angkem-anem, “Apetyenh-arey!” Angka nhenh aweyel-rneman angkem, “Apetyenh-arey!” Ingwerenty apek angkethakwerrem, ra alhewer apetyeyew, kwaty itetheley-angker antyweyew. \p \v 18 Mwanty-antey awelhenh-arey! Angka nhenhan Akngey-wenharl. Ran angka ingwer-wenh-wenyarl, arrangkw. Impenarlap ran. Nthakenh ingwerentyel angka nhenh ingwer-lkwereley-angenh. Nthakenh ingwerentyel angka ingwer-anem ikwer-itwew pweyteley-angenh, arrangkw. Ingwerentyel apek arrkernem, angka nhenhan ingwer-lkwereleyew, Akngeyelanap arntety anthem, pwek nhenh-itwewarl atha ingkwernew-apeny. \v 19 Nthakenh ingwerentyel angkernem iparey-angenh, arrangkw. Angka ingkerr-antey ilaynteyew. Ingwerentyel apek angkernem iparem, Akngeyelanap renh artwerelem, ra tawen mwerr-angker ikwer-warl alhewerr. Athan angka tawen ikwer-akert ilew pwek nhenh-angkwarr. Nthakenh ra alhey-angenh arwerl itetheley-angker-warl, amern arlkweyew, arrangkw. \p \v 20 Jesus ranem angkew, “Angka nhenhan inngarl.” Rap angkew arrpemarl, “Ya, inngarl ayeng atwarrerneyenh ahern-warl alerl-antey.” \p Atharl John-el renh awew, alakenh angkenty, ayengap angkew, “Ya wenh, arratyarlap ran! Atyetyart Jesus-ay! Alerl apetya!” \p \v 21 Atha Atyetyart Jesus Christ ayern-ayntem, Akngey-wenh-rnem arntarnt-araynteyew intem-antey mwanty. \p Kel-antey.