\id ROM - Roma ALUNE - Tim Juni & Okt 2011 \h Roma \toc1 Roma \mt1 Pauluse eni Sulate ete Jemate Toini me Kota Roma \iot Lepate Menai \ip Kena akmena, kota Romare, tamata bokala esi rekwae le kerajane Romare esi kota inai rebe ekbasae kota maketa bokala. Pauluse lalei kena ileki sulate meije leke atetuke tamata Kristena me kota Romare kena hnaune pentine kena agama Kristene le Pauluse eni petu kena keu atetuke tamata Kristena me kota Romare sae mosa. Hnaune pentine kena sulate meije ite baise me 1:17 rebe ebeteke elere: “Tamata rebe Ihlaleke loko Alla eti inkena me Alla oaIje, isupu hlamate!” Kena sulate meije Pauluse ibeteke be: ite nkena me Alla oaIje bei ite lulu hukume rebe Musa ilekire mo (3:27-28; 4:15). Alla Iampune tamata eni dosaru kena Yesuse Imatare (3:24-25; 5:8). Hoko sepo ite hlaleke loko Yesuse hoko Alla Itie ite bei hukumane bei iteki dosaru kai Ibeteke be ite nkena me oaIje (3:22, 26; 4:24-25; 5:1). \ip Kena sulate meije lekwe, Pauluse ileki Alla saisa rebe Isuka onoe ete tamata Yahudiaru. Tamata Yahudire kotise Israele eni anubu kai tamata Israele (pasale 9-11). Tamata Israelaru esi rulu bei Abrahame, rebe Alla Ibitikesi peneka kena Eni tamata. Po Kena Yesuse Iluake lomei nusare, tamata Yahudia bokala esi sukaI mo. Hoko Alla Ionosi kena Eni tamata moneka. Pauluse ibeteke be tinai kena meije tamata Yahudia bokala esi ono Eni tamata moneka le esi suka kena hlaleke loko Yesuse more (10:1-4). Esi hlaleke loko Yesuse mo hoko ebuka lalane ete tamata Yahudi more kena esi trima Sou Misete (11:11-15, 30-31). Pusue meru, alenake kena Alla Eni lepata rebe lekie akmenare peneka (9:25-29; 10:19-21). Alla Eni sukare, “Pusue tamata Israelaru esi supu hlamate bei hukumane le esi dosaru” (11:26). \ip Pauluse lalei kena ikeu loko tamata Kristena me kota Romare, hoko ibeteke isuka keu lokoise kena sulate meije (1:10-13; 15:22-29). \iot Isi \io1 1. Lepate Menai (1:1-15) \io1 2. Hnaune pentine (1:16-17) \io1 3. Pusue tamata rebe ono dosare supu hukume (1:18-3:20) \io1 4. Cara kena tamata inkena me Alla oaIje (3:21-5:21) \io1 5. Ite supu tie bei dosare esi kbasare le iteki hubungane kai Yesuse (pasale 6); ite supu tie bei agamare esi hukumaru lekwe (pasale 7); kai Ro Misete Iono iteki hidupe belu (pasale 8) \io1 6. Le mula pine tamata Yahudiaru kena meije Alla Eni tamata kenasi monde (pasale 9-11) \io1 7. Ite tamata Kristene ono saisa rebe misere (12:1-15:13) \io1 8. Pauluse Eni makerike lepae Sou Misete ete tamata Yahudi more kai eni rencana kena keu loko tamata ndete kota Romare (15:14-33) \io1 9. Hlamate kai hnaune mulini (pasale 16) \c 1 \s1 Hlamate \sr 1:1-7 \p \v 1 Kwali betaya jemate toini me kota Roma. Au Pauluse, au leki sulate meije ete imi. Aure Kristuse Yesuse Eni tamata makerike. \p Ikoti au kena Eni maka ulake, leke au lepae Sou Misete bei Alla. \v 2 Sou Misete mere, Alla Ibetekele ete nabiaru bei akmena sa. Kai esi lekie me buku rebe leki Alla Eni lepataru kenare. \v 3 Sou Misete mere ebeteke Alla Eni Nanare, iteki Tuhane Yesuse Kristuse. Lulu tamata hoko Irulu bei Dauta. \v 4 Po lulu Tuhane hoko Ile, Alla Eni Nanae. Mere selu kena Ikwana suike. Mere be Ile Alla Eni Nanae rebe Ikbasa, iteki Tuhane Yesuse Kristuse. \v 5 Kai beiNi pine Alla Iriluke misete ete au kena ono Tuhane Eni maka ulake. Leke au atetuke tamata boka bei pusue nusa kena Eni lepataru leke esi hlalekeNi kai esi lene lokoI. \v 6 Kai imi tamata Roma lekwe Alla Ikoti imi kena ono Yesuse Kristuse Eni tamata peneka. \v 7 Ele mere eti au leki sulate meije ete imire. \p Iteki Alla Amate kai Tuhane Yesuse Kristuse Iriluke misete ete imi kai Iono imi rue mise noma. \s1 Pauluse lalei kena keu loko jemate toini me kota Roma \sr 1:8-15 \p \v 8 Kwali betaya, memenaije au beteke ete imi be bei saisa rebe Yesuse Kristuse Ionoe ete imire, au kotie trima kasi bei Alla le tamata esi alenake papela otoi be imi hlaleke ktili loko Yesuse Kristuse rame. \v 9 Kena au kotie loko Allare, au nete loko imi rame. Alla ruaI sasike be au beteke meije tinai. Ile, Alla rebe au layaniNi kena laleku titinai kena lepae Sou Misete kena Eni Nanare. \v 10 Au kotie loko Alla, leke sepo Isuka hoko takwali moneka Ibuka lalane ete au kena keu loko imi. \v 11 Le laleku titinai kena tetue imi leke au riluke misete bei Alla Eni Rore ete imi kena aktilie imi maka hlaleke. \v 12 Au noake be sepo yele, auku maka hlaleke eono imi maka hlaleke ktili kai imi maka hlaleke eono lalekue ndina leke ite akbere lomai. \p \v 13 Kwali betaya, au suka imi rekwa be rebai boka peneka lalekue kena luake loko imi po au supu lalane mo. Au suka keu loko imi leke au akbere imi maka hlaleke saka auku makerike rebe eono tamata Yahudi mo rebe esi me oto maketaru esi maka hlalake etapa ktilire. \v 14 Le Alla Iulake au kena keu lepae Sou Misete ete pusue tamata mei nusa: Ete bangsa Yunani pise bangsa makete, ete tamata hkola pise hkola more. \v 15 Ele mere eti lalekue titinai kena keu leke au lepae Sou Misete ete imi rebe rue me kota Romare. \s1 Alla Iono ite nkena le ite hlaleke loko Yesuse Kristuse \sr 1:16-17 \p \v 16 Au asomi kena lepae Sou Misete meije mo. Au persaye titinai be, Sou Misete mere Alla Eni ktiline rebe eono pusue tamata rebe esi hlaleke lokoIje esi supu hlamate. Sou Misete mere, memenaije betekele ete tamata Yahudiaru akmena mina pine ete tamata Yahudi more. \v 17 Le Sou Misete mere etiluke ete ite be Alla Iono ite nkena me oaIje elia. Mere kena hlaleke loko Alla bei memenai eti pela. Mere saka kena Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke be, “Tamata rebe ihlaleke loko Alla eti inkena me Alla oaIje, isupu hlamate!”\f + \fr 1:17 \ft Hab. 2:4\f* \s1 Alla Ileuke sala ete tamata le masike esi rekwaI // po esi lene lokoI mo \sr 1:18-32 \p \v 18 Alla ndete surgare Inasuke tamata rebe esi ono dosa kai neune. Le esi ono neune eono esi rekwa hnaune nkenale bei Allare mo. \v 19 Tamata esi rekwa Alla Eni sifate le ruaI beteke etesi peneka. \v 20 Bei kena Alla Itola nusa meije, Eni sifate rebe sae iselu more lupe Ile Alla kai Ikbasa eti pelare tamata iselue kena yelu rebe Itolaule. Hoko tamata esi lepa be esi rekwa Alla more saisa moneka. \v 21 Tamata esi rekwa be Alla Ime po esi holmateI mo kai esi kotie trima kasi beNi mo. Batuke esi noake yelu papalani kai laleisu kpetu kurule. \v 22 Esi blake be esi rekwa po esi rekwa mo le esi boro titinai. \v 23 Esi tatu loko Alla rebe Ihidupe eti pelare mo, po esi tatu loko tuhane tinai mo rebe tamata esi onolu saka taneia rebe namake umatare, lupe tamata lakai, manue lakai, binatane lela atare esi lakaije kai rebe umesa mpe tapele esi lakaiju. \p \v 24 Ele mere eti Alla Isebei esi lulu esi lale tiae kena ono ntasite leke ono asomi lomai. \v 25 Saisa rebe lulu Allare nkenare esi lulu mo, po esi ono saisa rebe nkena more. Esi tatu loko Maka tolae nusa meije mo, po esi tatu loko yelu rebe Alla Itolaule kai esi layanilu. Esi tinaije, Alla rebe Itolae pusue meru pine Isupu isike eti pela! Amine. \p \v 26 Tamata iono ele mere hoko Alla Isebeie esi lulu esi lale tiare. Binaru lalesi loko mokwai lulu piasare moneka po lalesi loko lomai. \v 27 Mokwaiaru ele mere neka, esi ono ebeke bina moneka po ruasi lalesi loko lomai neka. Mokwaiaru esi ono yelu rebe uono asomie ruasi hoko esi supu susate kena eseli esi ono tiae meru. \p \v 28 Tamata esi noake be perlu kena rekwa Alla mo hoko Isebeie esi noake tiae mere. Hoko esi ono yelu rebe nkena more. Esi misete, yelu meru suke esi ono mo. \v 29 Laleisu penu kena yelu rebe neunaru, yelu rebe unkena mo, penu kena ndasine, tiae, laleu tiake tamata makete, laleu kena maka bunu, nasu, lemake kai tola lale loko lomai. \v 30 Esi suka kena lepae tamata makete eni tiae, esi tasie tamata makete, kwakwaesi kai esi holmate tamata makete mo, lalesi tiake Alla kai esi isike ruasi. Esi nkwakwa kena nikwa lalane beluke kena ono neune. Esi lene loko elake inai mo, \v 31 esi suka noake rebe misete mo. Tamata makete esi persayesi mo. Esi lale misete ete tamata makete sae mo, hoko esi aseluke lale misete ete tamata makete saisa mo. \v 32 Esi rekwa be lulu Alla Eni hukume sire rebe iono tiae, isupu hukumane matale. Masike ele mere po esi ono neune rame. Kai batuke ele mere mo po esi suka kena tamata makete esi ono neune ele mere lekwe. \c 2 \s1 Alla Ihukume tamatare Ihbeike tamata mo \sr 2:1-11 \p \v 1 Ele mere hoko kwali betaya, imi leuke sala ete tamata makete yake le imi sasaisa kena lepa be imi nkenare sae mo le imi atate lekwe lupe esi onore neka. Sepo imi leuke sala ete tamata makete hoko mere sakesa kai imi teu hukumane ete imi ruami. \v 2 Ite rekwa be kena Alla Ihukume sie rebe esi atate mise more, Iteu saisare enkena. \v 3 Hoko sepo imi tutuke sae loko eni atate tiare eleyo imi ruami ono neune mere lekwe, imi noake be Alla Ihukume imi mo yake. \v 4 Alla Eni lale misete ete imi kai Itahane laleI loko imire, imi noake be esi guna ete imire sae mo yake. Alla Itahane lale loko imi le Isuka imi hleke bei ono dosa. \v 5 Po ulu buaimu ela kena hleke imi atate tiae mere. Ele mere hoko imi ruami tapa imi hukumane ektili kena petu rebe nusare kohore, rebe namake Alla Iaseluke Eni nasute kena Iteu hukumane nkenale. \v 6 Le Alla Ihukume saere lulu saisa rebe ionore. \v 7 Ete tamata rebe esi ono misete, rebe esi nikwa supu isike kai supu holmate bei Alla me otoi rebe mise titinai eti pelare, namake esi supu rue kai Alla eti pela. \v 8 Po sie rebe batuke esi nete loko ruasi kai esi suka lulu Alla Eni Lepataru mo po esi ono tiare rame, namake Alla Ihukumesi ktili titinai. \v 9 Pusue tamata rebe esi ono tiare rame, namake esi supu susate eti esi muruke tamata makete. Rebe supu hukumane akmenare tamata Yahudiaru pine tamata Yahudi more esi supu hukumane lekwe. \v 10 Po pusue tamata rebe esi ono misete, esi supu isike kai supu holmate bei Alla kai esi ono misete kaiNi. Rebe supu mere, tamata Yahudi kai tamata Yahudi more. \v 11 Le Alla Iono sasaisa ete tamatare sakesa neka. \s1 Namake Alla Ihukume pusue tamata \sr 2:12-16 \p \v 12 Tamata rebe esi ono dosare, Alla Ihukumesi hoko esi supu rue kaiNi mo. Tamata Yahudi mo rebe esi ono dosare, Alla Ihukumesi lulu hukume rebe Musa ilekire mo. Po tamata Yahudi rebe esi rekwa hukume mere, Alla Ihukumesi lulu hukume mere. \v 13 Le Alla Inikwa tamata rebe batuke esi rekwa hukume mo po Inikwa tamata rebe esi lulu pusue rebe lekie me hukume mere. Sie meru pine Alla Iteu be esi nkena me oaIje. \v 14 Tamata Yahudi more, esi ono lulu hukume mere saisa mo po sepo ruasi suka kena ono lulu pleta rebe me hukume mere, hoko mere easeluke be Tuhane Eni hukume eme laleisu peneka, eleyo esi rekwa hukume mere mosa. \v 15 Tamata Yahudi more esi sifate tiluke be esi rekwa atate misete peneka, lupe me hukume rebe Musa ilekire. Le esi maka noake lekwe etiluke be esi rekwa atate misete eandia, le petua sesi esi blake sala, kai petu makete esi blake be esi nkena. \v 16 Namake roma esi peture, Alla Iriluke kbasa ete Kristuse Yesuse kena Iteu pakala ete pusue tamata lulu saisa rebe esi onore kai esi noakele. Rebe ekbuni me tamata laleije lekwe Iteu pakala kenae. Iteu pakala mere pine au beteke etika-etika neka kena au lepae Sou Misete. \s1 Tuhane Eni Lepate rebe Musa ilekire // eono hlamate tamata Yahudi mo \sr 2:17-24 \p \v 17 Po meije auku hnaune ete kwali betaya tamata Yahudi. Imi beteke be imire tamata Yahudi eleki imi hlaleke Tuhane Eni lepate rebe Musa ilekire, kwakwae imi le imi noake be imi esa kai Alla peneka. \v 18 Imi supu hnaune bei hukume mere, hoko imi rekwa saisa rebe Alla Isukare kai imi rekwa saisa rebe nkenare kai rebe salare. \v 19 Imi noake be imire maka raka tamata matapolale kai maka keri hitate ete tamata rebe esi rue kena melene. \v 20 Imi noake be imi atetuke tamata boroke kai imi ono kuru ete tamata rebe saka kwete tone rebe irekwa hukume mosare. Imi noake ele mere le imire tamata Yahudi rebe supu hukume rebe Musa ilekire kai bei hukume mere tamata esi nati kai esi rekwa pusue rebe nkenale. \v 21 Imi atetuke tamata makete yo imi atetuke imi ruami mo. Imi atetuke tamata makete be ndea yake yo imi ruami ndea! \v 22 Imi atetuke tamata be sablia yake yo imi ruami sablia! Imi atetuke be tatu loko tuhane tinai more yake yo ruami rana yelu bei tuhane tinai more esi lumare. \v 23 Imi isike ruami be imi supu hukume rebe Musa ilekire peneka. Eleki imi ono tiae ete Alla le imi lulu hukume mere moneka. \v 24 Mere saka Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke be, “Bei saisa rebe imi tamata Yahudiaru imi onore, mere pine eono tamata bei nusa maketaru esi lepae tiae loko Alla.”\f + \fr 2:24 \ft Yes. 52:5\f* \s1 Atate sunate rebe lekie me hukume rebe Musa ilekire // eono hlamate tamata Yahudi mo \sr 2:25-29 \p \v 25 Sepo imi lulu hukume rebe Musa ilekire hoko imi sunate eguna ete imi. Po sepo imi lulu saisa rebe betekele me hukume mere mo hoko imi sunate esi guna sasaisa ete imi mo. \v 26 Tamata Yahudi mo rebe isunate mo po ilulu hukume mere, Alla Itrimai saka tamata rebe inkena, saka sunateni peneka. \v 27 Kai tamata rebe esi sunate more esi leuke sala ete imi tamata Yahudiaru le imi rekwa hukume rebe Musa ilekire kai sunate imi lulu hukume mere po imi lulu Tuhane Eni pletare mo. Sie meru masike esi sunate mo po esi lulu hukume mere. \v 28-29 Le tamata rebe kotine tamata Yahudi tinaije, mere Alla Eni tamata titinai. Ile mere tamata rebe sunate nanakwalaije mo, po rebe Ro Misete Ikbasae laleije pine selue kena eni hidupe. Kai tamata Yahudi titinaije, mere tamata rebe ihleke eni hidupe tiare. Tamata ele mere masike isupu isike bei tamata more po Alla Iisikeni. \c 3 \s1 Alla Ihukume tamata maka ono dosare enkena \sr 3:1-8 \p \v 1 Me Alla oaIje, tamata Yahudi kai tamata Yahudi more esi supu hukumane sakesa. Po yapine tamata leini esi beteke elere: “Masike sunate tamata Yahudiaru po eono esi mise suike kai Alla mo. Ele mere hoko tamata Yahudiaru esi supu untune sasaisa mo, lesi bei tamata makete, kai sunate mere ekeri untune sasaisa etesi mo.” \v 2 Esi tinaije, tamata Yahudiaru esi supu untune boka. Memenaije, le kena akmenare Alla Ibeteke Eni lepataru etesi. \p \v 3 Masike tamata Yahudiaru leini esi lene loko Alla mo po saisa rebe Italukele Ionoe. \v 4 Masike pusue tamatare maka lemake, po Alla Inkena. Mere saka akmena kamale Dauta ibeteke be: \q1 “Tuhane, saisa rebe abetekele enkena. \q1 Kai masike sae itutuke Ale be Amu atate neune \q2 po namake suke esi naku be Ankena.”\f + \fr 3:4 \ft Isi. 51:6\f* \p \v 5 Hoko ite ono saisa rebe enkena more, mere eono Alla Eni nkenale selue, po yapine leini esi beteke be: “Sepo Alla Ihukume ite, hoko Inkena mo.” Mere batuke tamata inoake neka. \v 6 Masike elia lekwe po ele mere mo! Le sepo esi beteke be Alla Ihukume itere enkena mo, hoko Ikbasa kena teu pakala ete tamata mei nusare elia lekwe? \p \v 7 Po sepo tamata leini esi beteke elere: “Sepo ite lene loko Alla Eni lepate mo, hoko namake eono isike Allare etapa le Iono saisa rebe Italukele. Ele mere hoko Alla Ihukume ite le iteki dosaru yake!” \v 8 Sepo mere tinai, hoko ite beteke elere lekwe, “Mise lesire batuke ite ono neune neka leke rekwa nkenale titinai.” Tinai, tamata leini esi tutuke sala kena au be rebai sae me au beteke ele mere lekwe, po mere tinai mo. Tamata rebe esi beteke ele mere suke Alla Ihukumesi. \s1 Alla Iombe pusue tamatare maka ono dosa \sr 3:9-20 \p \v 9 Ite tamata Yahudire ite mise lesi bei tamata makete mo. Au beteke peneka be tamata Yahudi pise tamata Yahudi more, pusue ono dosa peneka. \v 10 Lupe Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke be: \q1 “Sae kuesa inkena mo, \v 11 sae kuesa inati Alla Eni lalane mo kai sae kuesa ikotie loko Alla kena rekwaI mo. \q1 \v 12 Pusue tamata esi hali muli bei Alla peneka; \q2 pususi rekwa lalane misete moneka. \q2 Tinai, sae kuesa iono nkenale moneka!\f + \fr 3:12 \ft Isi. 14:1-3; 53:2-4\f* \q1 \v 13 Kena esi beteke sasaisare emise mo \q2 kai eono asomie tamata makete, \q2 kai esi lemake.\f + \fr 3:13 \ft Isi. 5:10\f* \q2 Esi lepare eono tamata makete laleisu kera lupe niakwe rebe esi sasune.\f + \fr 3:13 \ft Isi. 140:4\f* \q1 \v 14 Biruisu penu kena kutuke tamata makete kai lepa tiae loko tamata makete.\f + \fr 3:14 \ft Isi. 10:7\f* \q1 \v 15 Esi nunu titinai kena bunu tamata. \q1 \v 16 Esi ono tiae kai susate etika neka. \q1 \v 17 Lalane rebe eono esi mise suike kai lomaije esi lulu mo.\f + \fr 3:17 \ft Yes. 59:7-8\f* \q2 \v 18 Kai rilasi le Alla mo.”\f + \fr 3:18 \ft Isi. 36:2\f* \p \v 19 Ite rekwa be lepate meije lekie me Alla Eni lepata rebe lekire ebeteke ete tamata Yahudi rebe esi supu aturane meije. Hoko pusue tamata, tamata Yahudi pise Yahudi mo esi sasaisa mo kena beteke me Alla oaI be esi nkena. Alla Iteu peneka be pususe tamatare, penu kena dosa. \v 20 Tamata sae inkena baue iono saisa rebe me agamare esi hukume mo. Esi tinaije, aturane rebe Alla Iriluke ete tamatare, mere leke ite rekwa iteki dosaru titinai. \s1 Alla Iono tamata iono misete kaiNi \sr 3:21-31 \p \v 21 Po meije Alla Itiluke lalane ete ite leke ite nkena me oaIje. Po lalane kena ono nkenale mere baue ite lulu hukume rebe Musa ilekire mo. Kena hukume mere kai bukua rebe akmena nabiaru esi lekire ebeteke lalane kena ono nkenale mere peneka. \v 22 Alla Eni lalane mere elere: Alla Iono tamata inkena po mahabe ihlaleke loko Yesuse Kristuse. Saisa rebe Alla Iono ete tamatare pusue nesa, Ihbeike sae mo. \v 23 Le pusue tamatare ite ono dosa peneka kai ite lau bei Alla Eni nkenale kai Eni misete. \v 24 Po Alla Ibuka lalane ete ite leke Eni misete, ite seli moneka, po Iriluke neka leke ite nkena. Esi carare elere: Ite supu hlamate le Yesuse Kristuse Imata kena seli iteki dosaru. \p \v 25 Alla Iriluke Kristuse Yesuse leke ponike Eni lalakwe eleki Imata, mere saka tanei rebe rilukele ete Alla kena eseli ite, leke ite supu tie bei iteki dosaru, mahabe ite hlaleke loko Yesuse rebe Imata le itere. Alla Iono ele mere kena Iaseluke be sasaisa rebe Iteure tinai. Le kena akmenare masike tamata esi ono dosare po Ihukumesi mo le Itahane laleI. \v 26 Po meije baue Yesuse Imatare, Alla Iaseluke be Isuka dosare mo, leke ite rekwa be saisa rebe Iteure enkena le Inete tamata esi dosaru. Kai Ibeteke lekwe be tamata rebe esi ono dosa po esi hlaleke loko Yesuse hoko esi nkena. \p \v 27 Ele mere hoko iteki sasaisa mo kena kwakwae ite be bei saisa rebe ite onore eono ite nkena. Le ite nkenare bei hlaleke loko Yesuse Kristuse. \v 28 Le tamata inkenare bei ilulu saisa rebe lekie me agama Yahudi esi hukume mo po bei ihlaleke loko Yesuse Kristuse. \p \v 29 Imi tamata Yahudiaru imi noake be Allare batuke Ioki tamata Yahudi yake, le Ioki tamata Yahudi more lekwe. \v 30 Imi rekwa mere le Allare batuke esa. RuaI pine Iono tamata Yahudiaru esi nkena le esi hlaleke loko Kristuse. Kai ruaI lekwe pine Iono tamata Yahudi more esi nkena le esi hlaleke loko Kristuse neka. \p \v 31 Po yapine imi beteke be ite hlaleke loko Kristuse peneka hoko ite hleke hukume rebe Musa ilekire neka. Ele mere mo! Esi tinaije, bei iteki maka hlaleke hoko ite holmate hukume mere. \c 4 \s1 Abrahame inkena me Alla oaIje le ihlaleke lokoI \sr 4:1-8 \p \v 1 Kwali betaya, meije au lepa loko saisa rebe Yahudiaru esi ntuane mena Abrahame ionore leke inkena me Alla oaIje. \v 2 Sepo Alla Iono Abrahame inkenare bei saisa rebe ionore, hoko iisike ruaije yele. Po iisike ruai me Alla oaI mo. \v 3 Le Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke be, “Abrahame ihlaleke loko Alla, eti Alla Ibeteke be inkena me oaIje.”\f + \fr 4:3 \ft Atn. 15:6\f* \p \v 4 Meije conto ete ite. Tamata rebe ikerike isupu gaji. Gaji mere batuke riluke etei mo po eni hake kena supue le ikerike pe. \v 5 Po ite nkenare ele mere mo: batuke ite hlaleke iteki atate misete kena supu Alla Eni misete mo, po batuke ite hlaleke loko Ile rebe Itrima suike tamata dosare. Ele mere hoko Alla Iono ite nkena me oaI le ite hlaleke lokoI. \p \v 6 Hnaune mere saka akmena kamale Dauta ilepae tamata rebe isupu misete bei Alla kai laleije ndina le Alla Itrimai saka tamata nkenale me oaIje, mere selue bei saisa rebe tamata mere ionore mo. Kamale Dauta ibeteke be: \q1 \v 7 “Tamata rebe Alla Inete loko eni nsalalaru \q2 kai eni dosaru monde, isupu untune elake. \q1 \v 8 Tamata rebe Alla Ileuke sala etei loko eni dosaru monde, isupu untune elake.”\f + \fr 4:8 \ft Isi. 32:1-2\f* \s1 Alla Iono Abrahame inkenare bei sunate mo // po bei eni maka hlaleke \sr 4:9-12 \p \v 9 Kamale Dauta ibeteke untune elake mere, batuke ete tamata rebe esi sunate lulu agama Yahudi esi hukume mo po ete tamata rebe esi lulu hukume mere more lekwe. Ami beteke peneka be Alla Iono Abrahame inkena me oaIje bei ihlaleke lokoIje. \v 10 Alla Ibeteke Iono Abrahame inkena me oaIje kena Abrahame isunate mosa. \v 11 Alla Iono inkena mina pine sunateni. Kai sunateni batuke kena tanda be inkena me Alla oaIje. Mere ite natire be kena ilulu atate sunate mosare, Alla Iono inkenare bei eni maka hlaleke. Bei mere hoko ite pusuma noake be Abrahame Iono amate. Tamata Yahudi mo rebe esi hlaleke loko Tuhane Yesuse esi noake lekwe be Abrahame iono amate etesi le masike esi lulu aturane sunate mo po Alla Ionosi nkena me oaI le esi hlaleke loko Yesuse saka Abrahame neka. \v 12 Hoko Abrahame iono amate ete tamata rebe esi lulu atate sunate lekwe le iono conto ete pusue tamata Yahudi rebe sunatesi kai rebe esi hlaleke loko Alla lupe Abrahame ihlaleke loko Allare kena sunateni mosare. \s1 Saisa rebe Alla Italuke be Irilukele tamata isupue // le esi hlaleke lokoI \sr 4:13-25 \p \v 13 Akmenare Alla Italuke Abrahame kai eni anubuaru be namake nusa meije etesi. Alla Italuke ele mere bei Abrahame ilulu hukume rebe Musa ilekire mo po bei ihlaleke loko Alla eti Itrimai saka tamata rebe inkena me oaIje. \v 14 Le sepo tamata Yahudiaru esi supu saisa rebe Alla Italukele le esi lulu saisa rebe Musa Ilekire hoko esi hlaleke loko Allare esi untune sae mo, kai saisa rebe Alla Italukele esi supu moneka. \v 15 Bei tamata esi lulu hukume rebe Musa ilekire mo, hoko esi supu hukumane elake bei Alla. Po sepo Alla Iriluke Eni hukume ete ite mo hoko ite ono sala kena hukume mere mo. \p \v 16 Ele mere hoko Alla Iombe ite nkena me oaIje bei iteki maka hlaleke leke ite supu hadia rebe Italuke be Iriluke ete Abrahame eni anubuaru pusuise. Hadia mere batuke Iriluke ete Abrahame eni anubuaru mo po ete pusue tamata rebe esi hlaleke loko Alla lupe Abrahame lekwe. Le Abrahame iono amate ete ite pusuma rebe hlaleke loko Allare. \v 17 Alla Eni lepate matai me loko Abrahame be, “Au bitike ale kena amate ete tamata nusa toini bokala.”\f + \fr 4:17 \ft Atn. 17:5\f* Abrahame iono amate ete ite pusuma le ihlaleke rame be saisa rebe Alla Italukele namake Ionoe, le Eni kbasa kena ono tamata matale ikwana suike kai Ibeteke be saisa rebe eme mosare namake eme. \p \v 18 Masike Abrahame inoake be isupu kwetele saisa moneka, po ihlaleke loko Alla rame. Bei mere hoko iono amate ete tamata nusa toini bokala. Le kena isupu kwetele mosare Alla Italuke etei peneka be namake isupu kwetele, lupe Eni lepate rebe lekire ebeteke be, “Namake amu anubuaru esi boka titinai.” \v 19 Kena mere Abrahame irekwa be isupu kwetele moneka le intua kuate peneka. Kai lau mo eni musuna utune esa neka. Kai tapa loko eni bina Sara indote. Po Abrahame ihlaleke ktili titinai. \v 20 Kokoueni mo po ihlaleke rame loko saisa rebe Alla Italukele etei pende. Ihlaleke tapa ktili kai lesi leneka eti iisike Alla rame. \v 21 Ihlaleke titinai be saisa rebe Alla Italuke pende namake Ionoe. \v 22 Bei mere hoko me Alla Eni lepate rebe lekire beteke be: “Alla Iono inkena me oaIje.” \v 23 Lepate rebe lekie mere batuke ete Abrahame ruai mo, \v 24 po ete ite lekwe. Le ite lekwe Alla Iono ite nkena me oaI le ite hlaleke loko Alla rebe Iono iteki Tuhane Yesuse Ikwana suike pende. \v 25 Yesuse Iriluke ruaI leke bunuI kena seli iteki dosaru, eleki Alla Iono Ikwana suike leke Iono ite nkena me oaIje. \c 5 \s1 Ono mise suike kai Alla \sr 5:1-11 \p \v 1 Kwali betaya, pamuli meije ite ono nkena me Alla oaI peneka le ite hlaleke loko Yesuse. Ele mere hoko ite ono mise suike kai Allare baue iteki Tuhane Yesuse Kristuse. \v 2 Le pamuli meije ite supu lalane kena Alla Iaseluke Eni misete ete ite, mere bei saisa rebe Yesuse Ionore le ite hlaleke lokoIje. Ite lalemaru ndina lekwe le ite hlaleke be roma petu sae me ite selu Alla Eni kbasare kai Eni hitate elake. \v 3 Batuke mere mo po ite supu susate, ite lalemaru ndina le ite rekwa be bei ite supu susate, hoko ite tahane lale. \v 4 Sepo ite tahane lale tekwa hoko ite lesi kena ite supu teheke. Sepo iteki atate ele mere hoko mere eono ite tolae hidupe ete Alla, namake Iono saisa rebe Ibeteke pende. \v 5 Ite tolae hidupe ete Alla ele mere, eono ite kaplalema mo le namake Alla Iriluke pusue rebe Italuke ete itere. Ite rekwa mere le Alla Eni misete ekbasae ite lalemaru peneka. Iono pusue meru baue Eni Ro Misete Ikbasae ite lalemaru. \p \v 6 Le Alla Ioki itere elere: ite ktili kena ono hlamate ite ruama bei iteki dosare mo, po Alla Iaseluke Eni misete ete ite, hoko kena petu rebe Alla Iteure, Kristuse ruaI mata ete ite peneka, eleyo kena mere ite lene loko Alla mo. \v 7 Piasare, tamata rebe isuka kena mata ete tamata makete sae mo, masike eni hidupe nkena. Po ete tamata rebe iono misete ete tamata makete hoko tamata sae isuka kena mata lei piseo. \v 8 Po Alla Eni misete elesi bei mere, le kena ite ono dosa sare Alla Iaseluke Eni lale misete ete ite peneka. Mere Kristuse Imata ete itere. \p \v 9 Hoko ite nkena me Alla oaI peneka le Kristuse Eni lalakwe ponikele kena seli iteki dosaru. Bei mere hoko ite rekwae ntoli peneka be namake Yesuse Ihlamate ite bei Alla Eni nasute kena nusare kohore. \v 10 Kena Alla Inasuke ite, ruaI erI ono mise suike kai ite baue Eni Nanare Imatare. Hoko meije ite mise suike kaiNi peneka, kai Yesuse Ihidupe, kai Eri rue kai ite rame. Bei mere hoko ite rekwae ntoli be kena nusare kohore ite hlamate bei Eni hukume. \v 11 Kai batuke mere mo, po ite lalema ndina le iteki hubungane kai Alla rebe ite supue baue iteki Tuhane Yesuse Kristuse. Le baue Kristuse, hoko pamuli meije ite mise suike kai Alla peneka. \s1 Bandine Adame kai Kristuse \sr 5:12-21 \p \v 12 Tamata mei nusare esi supu dosare menai bei tamata esa, le ilene loko Alla Eni pletare mo. Ile mere Adame. Kai bei eni dosare pine tamata mei nusare esi mata. Bei Adame eni dosare, eni anubuaru pususi supu dosa. Ele mere hoko pusue tamata mei nusare mata. \v 13 Akmena kena hukume rebe Musa ilekire sae mosare, tamata iono dosa peneka. Po tutuke tamata le dosare mosa le aturane sae mosa. \v 14 Masike ele mere po bei kena Adame eti roma Musare, matale etapa rame eleki pusue tamatare namake mata. Masike tamata esi ono lulu Adame ilene loko Alla Eni pletare mo po esi mata le esi dosaru. \p Hoko Adame saka Yesuse Kristuse, rebe Iluake pamulire: Saisa rebe Adame ionore pusue tamata esi supu esi hasile. Ele mere lekwe, saisa rebe Yesuse Ionore pusue tamata esi supu esi hasile. \v 15 Po saisa rebe luasi onore sakesa mo. Le Alla Eni misete, elesi bei Adame eni nsalale. Bei Adame ruai eni nsalale pusue tamata esi mata. Po bei Eni lale misete hoko Iriluke hadia ete pusue tamata baue Yesuse Kristsue. \v 16 Hadia rebe Alla Iriluke ete tamatare tebikele bei Adame eni dosare. Tamata sae eni dosa rebe ilulu Alla Eni pletare more eono pusue supu teu pakala me oaIje kai supu hukume. Alla Eni hadia mere Irana tamata esi dosaru kai ibeteke be esi nkena me oaIje. \v 17 Le bei tamata esa iono dosa esi hasile pusue tamatare suke mata. Kai saisa rebe Ile Esa, Yesuse Kristuse Ionore ela lesi leneka. Le beiNi pine Alla Iriluke misete ete tamata bokala kai esi nkenare esi seli sasaisa moneka. Kai baue Yesuse Kristuse, namake ite kbasa mei nusa. \p \v 18 Hoko bei tamata esa iono nsalale eono pusue tamata esi supu hukume. Ele mere lekwe, bei tamata esa ilulu Alla Eni sukare, pusue tamata esi supu tie bei nsalale kai supu nkena me Alla oaI kai supu rue mise eti pela. \v 19 Kai lupe tamata bokala esi supu dosa, le tamata esa ilulu Alla Eni pletare mo. Ele mere lekwe, tamata bokala esi nkenare bei tamata esa ilulu Alla Eni pletare. \p \v 20 Hukume rebe Musa ilekie mere Alla Iriluke leke tamata irekwa be iono dosa peneka, le lulu hukume rebe Musa ilekire, esi ono sala bokala peneka. Masike tamata iono dosa rame po Alla Eni misete lesi bei dosare. \v 21 Kena akmenare dosare ekbasa ktili kena pusue iteki hidupe hoko suke ite supu hukume, mata kai rue lau bei Alla. Po pamuli meije, Alla Ioki ite, Eni kbasare ela titinai kena iteki hidupe. Ioki ite hoko Ibeteke be ite nkena me oaI kai Iriluke hidupe misete ete ite baue iteki Tuhane Yesuse Kristuse eti pela. \c 6 \s1 Dosare kbasae ite moneka le ite esa kai Kristuse peneka \sr 6:1-14 \p \v 1 Kwali betaya, Alla Iampune iteki dosaru bei Eni misete ete ite. Po yapine leine esi noake elere: “Sepo Alla Iaseluke Eni lale misete ete tamata maka ono dosare, hoko mise lesi ite ono dosa rame leke Alla Iaseluke Eni lale misete ete ite rame.” \v 2 Ele mere mo! Le dosare ekbasae ite moneka, hoko ite ono dosa moneka. \v 3 Imi nete! Kena baptise ite leke ite esa kai Kristuse Yesuse, mere saka Ite mata sakesa kaiNe neka. \v 4 Hoko kena baptise itere, mere saka hnouke ite sakesa kai Kristuse kai ite mata sakesa kaiNi, leke kena Ikwana suike le AmaI Eni kbasa rebe ehitare, ite sakesa kaiNi eleki ite kusu hidupe beluke. \p \v 5 Hoko, sepo ite esa kai Kristuse kena Eni matale, ite supu kwana suike bei matale sakesa kaiNi titinai peneka. \v 6 Ite rekwa peneka be iteki sifate takwaline emata sakesa kai Kristuse me ai tutine peneka leke ite lulu tamata eni sifate maka ono dosare moneka kai leke dosare ekbasae ite moneka. \v 7 Esi contore tamata rebe imata pende dosare kbasaeni moneka. \p \v 8 Sepo ite mata sakesa kai Kristuse titinai peneka hoko ite hlaleke be namake ite hidupe sakesa kaiNi. \v 9 Le ite rekwa be Kristuse Ikwana suike peneka kai Imata suike moneka, hoko matale ekbaseNi moneka. \v 10 Kristuse Imatare batuke rebai esa kena Inabu dosare eti pela. Kai meije Ihidupe rame leke lulu Alla Eni sukare. \p \v 11 Imi lekwe suke imi noake be imi mata sakesa kai Kristuse Yesuse peneka, eti dosare kbasae imi moneka, kai meije imi esa kaiNi peneka hoko imi hidupe lulu Alla Eni sukare. \p \v 12 Ele mere hoko imi sebeie dosare kbasae imi hidupe mei nusa meije yake leke imi lulu imi lale neune yake. \v 13 Kai imi pake nanakwalami kena ono tiae yake leke imi supu dosa yeke. Po imi riluke nanakwalami ete Alla le imi supu hetie bei matale kena kwanale peneka. Imi riluke pusue nanakwalami ete Alla leke imi ono saisa rebe Isukare. \v 14 Le ete itere, dosare kbasae ite moneka. Ite rekwa be hukume rebe Musa ilekire ekbasae ite moneka. Hoko meije ite hlaleke kai supu misete bei Alla peneka. \s1 Dosare ekbasae ite saka elake ipletae // eni tamata makerike yake \sr 6:15-23 \p \v 15 Hoko pamuli meije hukume rebe Musa ilekire ekbasae ite moneka kai Alla Iaseluke Eni misete ete ite. Po yapine tamata leini me esi ombe, “Sepo ele mere hoko sebei ite ono dosa rame neka,” mere tinai mo. \v 16 Imi rekwa be sepo imi naku kena kerike ete sae peneka hoko imi lene loko tamata mere le imi ono tamata makerike ete ile mere peneka. Dosa kai lene loko Allare ele mere lekwe. Sepo imi ono dosa, hoko namake dosare kbasae imi, esi hasile namake imi mata kai rue lau bei Alla. Po sepo imi lene loko Alla hoko namake Ipletae imi eleki imi hidupe nkena. \v 17 Akmena kena imi hlaleke loko Yesuse mosare dosare kbasae imi sa, po ite kotie trima kasi boka bei Alla le pamuli meije imi lulu hnaune misete rebe riluke ete imire pende. \v 18 Hoko dosare ekbasae imi moneka kai imi ono Alla Eni tamata makerike kena ono Eni sukare. \p \v 19 Kwali betaya, imire saka kwete tone rebe irekwa Alla Eni hnaunaru mise mosa, hoko au umpamae saka tamata makerike leke imi nati auku lepataru. Akmenare imi riluke nanakwalami kena dosare kbasaele hoko neune tapa rame. Po pamuli meije saka mere lekwe, suke Alla Ipletae imi leke imi ono nkenale me Alla oaIje leke imi hidupe batuke Alla ruaI Enie rebe dosa sae mo. \p \v 20 Akmena kena imi ono dosa sare, imi ono lulu Alla Eni sukare mosa. \v 21 Kena mere imi supu untune sasaisa mo bei yelu rebe pamuli meije imi asomi kena onore. Yelu meru batuke ekeri imi kena matale kai rue lau bei Alla. \v 22 Po pamuli meije dosare kbasae imi moneka kai imi ono Alla Eni tamata makerike peneka. Mere untune elake titinai ete imi hidupe kai eono imi rue kai Alla eti pela. \v 23 Le ono dosare ekeri kena matale kai rue lau bei Alla. Po tamata rebe esi esa kai iteki Tuhane Kristuse Yesuse pende, esi supu rue kai Alla eti pela. \c 7 \s1 Hukume rebe Musa ilekire ekbasae ite moneka // le ite esa kai Kristuse peneka \sr 7:1-6 \p \v 1 Kwali betaya imi! Au leki meije ete imi rebe rekwa hukume pende. Imi rekwa be hukume mere ekbasae tamatare kena eri kwana sa. Sepo imata peneka hoko hukume mere ekbasaeni moneka. \v 2 Umpamare, bina rebe ikai pende, lulu hukume, bina mere hukume maka kaije ekbasaeni kena eni mokwai eri rue sa. Po sepo eni mokwai imata peneka hoko hukume maka kaije ekbasaeni moneka. \v 3 Sepo bina mere irue kai mokwai makete kena eni mokwai eri rue sa, hoko bina mere isablia. Po sepo eni mokwai mata peneka, hoko lulu hukume bina mere hukume kbasaeni moneka. Kai sepo ikai kai mokwai makete hoko bina mere isablia mo. \p \v 4 Hoko kwali betaya, mere sakesa kai itere neka. Musa eni hukume ekbasae ite moneka le sakesa kai ite mata sakesa kai Kristuse kena ai tutine peneka. Itere Yesuse rebe Ikwana suike Enie hoko ite ono misete kai hidupe holmate Alla. \v 5 Le akmena kena ite hlaleke loko Yesuse mosare iteki hidupe lulu tamata eni sifate kena ono neune. Kai kena ite rekwa Musa Eni hukume mere, iteki lale neune tapa rame eleki ite ono dosa rebe eono ite rue lau bei Allare. \v 6 Po pamuli meije Musa eni hukume ekbasae ite moneka le saka ite mata sakesa kai Kristuse peneka. Hoko ite rekwa bei layani Alla peneka. Po ite layani Allare bei ite lulu Musa eni hukume lupe akmenare mo, po ite lulu lalane beluke kena layaniNi le Eni Rore Itapa kai Ikbasae ite. \s1 Hukume rebe Musa Ilekire eono ite rekwa // nkenale kai nsalale \sr 7:7-13 \p \v 7 Akmenare au beteke be bei Kristuse pine hukume rebe Musa ilekire ekbasae imi moneka. Masike ele mere po ite noake be hukume mere emise mo yake. Au rekware ele mere mo. Hukume mere mise le eatetuke au leke au rekwa dosare. Hukume mere ebeteke be: “Lale loko tamata makete eni tanei yake.” Po sepo ebeteke ele mere mo, hoko au rekwa be lale loko tamata makete eni taneije sala mo. \v 8 Po kena au rekwa hukume rebe Musa ilekire, laleku loko saisa neka kena ono dosa, eleki auku lale neune etapa rame. Sepo hukume mere sae mo, hoko saisa etutuke au le auku dosare mo, hoko dosare kbasae au mo. \p \v 9 Akmena au hidupe, au rekwa hukume mere mo hoko au noake auku hidupe mise. Po kena au rekwa hukume mere, lalekue titinai kena noake dosare me auku hidupe. Le auku dosaru boka titinai, \v 10 hoko namake au supu hukume au mata kai rue lau bei Alla eti pela. Memenaije au rekwa be hukume mere Tuhane Irilukele kena eliku hlamate ete au, eleyo mo le eono au supu hukume au mata kai rue lau bei Alla eti pela. \v 11 Bei hukume mere pine au supu lemake kena au ono dosa le au noake be au supu hlamate baue hukume mere, eleyo mo le namake eono au supu hukume au mata kai rue lau bei Alla eti pela. \p \v 12 Hoko kwali betaya, hukume mere emise titinai le ebei Alla kai saisa rebe ebetekele, emise titinai kai enkena. \v 13 Po yapine imi noake be hukume rebe Musai ilekire emise eleyo mere eono au supu hukume au mata kai rue lau bei Alla eti pela. Ele mere mo! Dosa mere pine eono au supu hukume kai mata, kai dosare epake hukume misete mere, eono au supu hukume kai au mata. Hoko au rekwa ntoli be auku dosare emei laleku kai dosare neune. \s1 Ite ktili kena ono nkenale lulu hukume rebe Musa ilekire mo \sr 7:14-26 \p \v 14 Ite rekwa be hukume rebe Musa ilekire enkena titinai le ebei Alla Eni Rore, po aure tamata rebe iktili kena ono misete mo. Dosare ekbasae aure saka paksa tamata sae kena iono tamata makerike. \v 15 Au rekwa mo be le mula pine au ono ele mere. Le saisa nkenale rebe laleku kena onore, au supu ono mo. Po dosa rebe au suka more, au onoe. \v 16 Po saisa rebe au onore tebikele bei rebe laleku kena onore hoko kaplaleku. Mere easeluke be au akue hukume mere mise. \v 17 Hoko laleku kena ono ele mere mo po dosa rebe emei lalekue akbasae au kena onoe. \v 18 Le au rekwa be mei lalekue saisa misete sae kwale mo le auku sifate saka tamata maka ono dosa. Laleku kena ono misete po au ktili kena ono mo. \v 19 Au ono yelu miseta rebe au suka onore mo. Po au hali kena ono yelu tiae rebe au suka ono more. \v 20 Po sepo au ono yelu rebe au suka kena onore mo hoko mere au ono mo po mere dosare ekbasae au kena onoe. \p \v 21 Hoko auku hidupe eono ele mere. Laleku kena ono misete, po rebe au onore batuke tiae. \v 22 Le laleku titinai kena lulu Alla Eni pletare, \v 23 po au meije, dosare kbasae laleku kai dosare lelie auku suka kena lulu Alla Eni hukume. Hoko saka au supu lo kena dosare esi kbasa rebe mei lalekue. \v 24 Silaka! Au noake ele meije namake au rue lau bei Tuhane. Sire pine isupu ono au hlamate bei pusue meiju? \v 25 Bei mere hoko au kotie trima kasi bei Alla le Ikbasa kena Ihlamate au bei dosa rebe ekbasae nanakwalakue baue iteki Tuhane Yesuse Kristuse. \p Bei pusue meru hoko kwali betaya, ite selu mimise kena Yesuse Kristuse Itapa au mosare, mei lalekue au suka titinai kena riluke nanakwalakue kena lulu Alla Eni hukume, po bei auku sifate tamatare eti au lulu dosare neka. \c 8 \s1 Ro Misete Iriluke ktiline ete ite leke ite hidupe // lulu Alla Eni sukare \sr 8:1-13 \p \v 1 Kwali betaya, itea rebe esa kai Kristuse Yesuse pende kena meije Alla Ihukume ite moneka. \v 2 Le ite esa kai Kristuse Yesuse, hoko Ro Misete Iriluke hidupe beluke ete ite kai Itie ite bei kbasa rebe eono ite supu dosa kai rue lau bei Allare. \v 3 Le hukume rebe Musa ilekire, etie ite bei dosare esi kbasare saisa mo le ite tamatare ktili kena lulu hukume mere mo. Po Alla Itie ite bei dosare esi kbasare le Iulake Eni Nanare Ilomei nusa kena seli iteki dosaru. Kena mere Eni Nanane mere saka ite tamata dosa meije neka po Iono dosa mo. Eleki Imata lulu Alla Eni sukare. Alla Inabu dosare esi kbasare baue Ihukume Eni Nanare le itere ele mere. \v 4 Alla Iono ele mere leke ite nkena me oaIje, saka tamata esi lulu Eni suka rebe me hukume rebe Musa ilekire. Meije ite lulu tamata eni sifate maka ono neune mo, po ite lulu Ro Misete Eni sukare. \p \v 5 Sire pine ilulu tamata eni sifate, inoake tamata eni sifate tiae. Po tamata rebe ihidupe lulu Alla Eni Rore, inoake yelu rebe Alla Eni Rore Isukare. \v 6 Sepo tamata eni sifate kbasae lalemi hoko imi ono dosa, hoko namake imi rue lau bei Alla. Po sepo imi noake saisa rebe Alla Eni Rore Isukare rame, namake lalemi ndene kai imi rue kai Alla eti pela. \v 7 Sepo tamata eni sifate ekbasae sae eni maka noake hoko iono musu kai Alla. Le tamata mere ilene loko Alla Eni hukume mo. Isuka kena lulu hukume mere po saisa moneka. \v 8 Sie rebe esi lulu tamata eni sifate esi ono saisa rebe Alla Isukare, saisa mo. \p \v 9 Po imi hidupe lulu tamata eni sifate rebe eono dosare mo, hoko imi hidupe lulu Alla Eni Rore le Alla Ikbasae laleimu. Sie rebe Kristuse Eni Rore kbasaesi more, Yesuse Kristuse Eni tamata kenasi mo. \v 10 Po sepo Kristuse Ikbasae lalemi, hoko masike nanakwalaimu mata le dosare po Ro Misete Iono imi supu rue kai Alla eti pela le Iono imi nkena me Alla oaI. \v 11 Alla Iono Yesuse Kristuse Ikwana suike. Hoko sepo Alla Eni Rore Ikbasae imi hoko imi kwana suike lekwe. Iono ele mere le Eni Rore kbasae imi laleimu. \p \v 12 Ele mere hoko kwali betaya, ite trima Alla Eni Rore rebe pletae ite kena ono misete. Iulake ite kena lulu tamata eni sifate rebe keri kena ono dosare mo. \v 13 Le sepo imi hidupe lulu tamata eni sifate hoko imi rue lau bei Alla. Po sepo imi lulu Alla Eni Rore leke imi lulu suike imi sifate rebe ono dosare moneka hoko namake imi rue kai Alla eti pela. \s1 Bei Ro Misete pine ite rekwa be itere Alla Eni nanae \sr 8:14-17 \p \v 14 Sire pine Alla Eni Rore pletaeni, ile mere Alla Eni nanae. \v 15 Akmena kena hukume rebe Musa ilekire ekbasae ite sare, ite hidupe saka tamata makerike rebe eni kbasa sae mo kai ite rilama le Alla Ihukume tamatare. Po pamuli meije ite rilama moneka le Alla Eni Rore Ikbasae ite. Alla Eni Rore Iono ite kena Alla Eni nanae. Kai bei Alla Eni Rore Eni kbasare, eti ite kotie Allare iteki Amate. \v 16 Alla Eni Rore kerike kena ite lalemaru eleki Ibeteke ete ite be itere Alla Eni nanae. \v 17 Sepo itere Eni nanae hoko ite supu misete rebe Alla Iaknekaele ete eni nanaru. Saisa rebe Alla Iaknekaele ete Kristuse kena Irilukele eteIje ite supu sakesa kaiNe neka. Le sepo ite supu susate sakesa kai Kristuse hoko ite supu holmate sakesa kaiNe neka. \s1 Supu holmate eti pela \sr 8:18-25 \p \v 18 Kwali betaya, kbasa saka hitate elake rebe tatike pine Alla Iriluke ete itere, ela lesi bei susate rebe ite supue kena meije. \v 19 Pusue rebe mei nusare namake titinai loko petu kena Alla Iaseluke be itere Eni nanae rebe iteki kbasare ela titinaije. \v 20 Le nusa meije kai pusue rebe mei kenare supu kutuke peneka eti supu sasaisa misete rebe Alla Inoake be namake nusa meije supure. Mere bei nusare esi sukare mo po Alla Iteu ele mere peneka. Hoko pusue namake kai hlaleke elere: \v 21 kena petu sae me taneia mei nusa meije atialu bei kbasa rebe atiaule moneka, kai usupu tie kai usupu holmate sakesa kai Alla Eni nanaru. \p \v 22 Le ite rekwa be roma meije pusue taneia mei nusa meije unala le usupu kera saka binare isupu kera kena ruele kwetele. \v 23 Kai batuke yelu mei nusa meije unala mo, po itea rebe Alla Iriluke Eni Rore akmena ete itere, ite klae lekwe, le ite namake petu rebe Alla Iriluke pelae saisa rebe Italukele ete Eni nanaru be: namake ite supu nanakwala beluke rebe emata moneka. \v 24 Le kena meije Alla Iono hlamate ite peneka, po ite hlaleke kai namake pusue rebe Italukele ete itere sa. Po sepo saisa rebe ite hlalekele ite supu peneka hoko ite namake moneka. Le sae ihlaleke loko saisa rebe isupure moneka. \v 25 Po saisa rebe ite hlaleke be namake pine ite supure, kena meije ite supu mosa hoko ite namake rame. \s1 Kena ite kotie loko Allare, Ro Misete Itapa ite \sr 8:26-27 \p \v 26 Sepo ite ktili mo hoko Alla Eni Rore Iluake kena Itapa ite, le kotie loko Alla eliare ite rekwa mo. Hoko Ro mere ruaI luake loko Alla kena Ikotie seli ite. Kena Ro mere Ikotie loko Allare, Ilepae lepate rebe lesi bei tamata eni lepate.\f + \fr 8:26 \ft Ayate meije tamata leini esi natire be Ro Misete ruaI lepae saisa rebe emei ite lalema, rebe kena ite kotie loko Allare ite lepae mo.\f* \v 27 Hoko Alla rebe Irekwa tamata laleije, Inati Rore Eni sukare le Ro mere Ikotie loko Alla ete Alla Eni tamataru kai Ilulu Alla Eni sukare. \s1 Lale ndinate, susate, mata kweli rebe ite supure // Alla Iono ekeri ite kena misete \sr 8:28-30 \p \v 28 Kwali betaya, ite pusuma rebe oki Alla rebe Ikoti ite kena lulu Eni suka rebe Inoake pende, ite rekwa be saisa rebe ite supu kena iteki hidupe meije namake Alla Ionoe mise. \v 29 Le ite rebe Alla Ibitike itere, Iteu ite bei akmena sa kena ite lulu Eni Nanae Yesuse Kristuse Eni sifate. Hoko ite kai Yesuse kwalitoi. Kai Alla IonoI kena kwete mena bei ite pusuma rebe hlaleke lokoIje. \v 30 Hoko Alla Ibitike ite kai Ikoti ite kena hlaleke lokoI. Kai Iono ite nkena. Kai namake Iono iteki sifate mise titinai. \s1 Masike ite supu susate sasaisa neka po Yesuse Kristuse // Iaseluke Eni misete ete ite \sr 8:31-39 \p \v 31 Sepo ite rekwa titinai peneka le Alla Eni misete ete itere eono ite lalemaru ktili, hoko sae ilesi ite moneka le Alla Ikele le ite. \v 32 Eni Nanare ruaI yo laleIje noai mo kena IrilukeNi ete ite pusuma kena iteki misete. Hoko yelu maketa lekwe Irilukele ete itere neka. \v 33 Alla Ibitike ite hoko me Alla oaIje sae ileuke sala ete ite moneka le Iteu be ite nkena. \v 34 Tinai, sae ileuke sala ete ite moneka le Kristuse Yesuse ruaI kele le ite. Imata peneka po Ikwana suike bei matale kai meije Irue lupu kai Alla kena otoi maka kbasa lakwai esare. Ete mere Ikotie loko Alla ete ite. \v 35 Sae ilake Yesuse bei Eni maka oki itere moneka. Ite supu silaka, pise supu lasa pise supu teta, pise tia sene pise tanei sae mo, pise supu mata po Alla Iaseluke Eni misete kena iteki hidupe. \v 36 Hoko saka Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke be: \q1 “Tuhane, bei Ale pine pela peture \q2 ami rue kena supu matale. \q1 Esi ono ami saka domba \q2 rebe ono kena ribi esi mokane nere.”\f + \fr 8:36 \ft Isi. 44:23\f* \m \v 37 Masike ite supu pusue meru po enabu ite mo. Po itere saka tamata rebe esi ktili lesi kena lisare, le Yesuse Kristuse Ioki ite. \v 38 Au hlaleke be masike ite mata, pise kena ite hidupe masike malekate pise sie rebe esi kbasa kena meije, pise petu pamuliaru lekwe, \v 39 yelu rebe ukbasa ndete lanite pise yelu mei nusa, pise saisa makete lekwe, pusulu lake rua Alla Ioki itere mo, lupe Iaselukele baue iteki Tuhane, Kristuse Yesuse pende. \c 9 \s1 Pauluse isusa le eni tamataru esi hlaleke loko Yesuse mo \sr 9:1-5 \p \v 1 Saisa rebe tatike pine au beteke meije tinai le aure Kristuse Enie. Au lemake mo! Laleku meije Alla Eni Rore Ikbasaele, kai Iono au rekwa be au beteke meije tinai. \v 2 Au susa titinai kai laleku ekera titinai \v 3 le tamata Yahudia boka esi suka hlaleke loko Yesuse mo. Eteise, au suka kena Alla Ikutuke au kai Ipoie au bei Yesuse Kristuse leine, mahabe pusue meru eono esi hlamate. \v 4 Le bei akmena sa, tamata Yahudiaru esi supu untune elake peneka. Siere tamata Israele le Alla Ibitikesi kena Eni nanae kai Iaseluke Eni kbasa rebe hita lakwai esare etesi. Ile pine Ibeteke saisa rebe namake Irilukele eteise kai Iriluke hukume rebe Musa ilekire etesi. Alla Iaseluke cara rebe tinai kena tatu lokoIje etesi. Kai yelu bokala rebe Italuke eteise. \v 5 Yahudiaru esi ntuana menaru: Abrahame, Isake kai Yakupe Alla Ibitikesi. Kai Ile rebe Alla IulakeNi kena Iono hlamate tamatare, kena Iono tamatare, Irulu beisi. Yesuse Ikbasa lesi bei sasaisa neka. RuaIje Alla hoko suke holmateI eti pela!\f + \fr 9:5 \ft Kena terjemahane makete ebeteke be: Isike Alla eti pela.\f* Amine. \s1 Abrahame eni anubuaru pususi supu saisa rebe Alla Italuke // ete tamata rebe Ibitikeise mo \sr 9:6-9 \p \v 6 Kwali betaya, pamuli meije tamata Yahudia boka esi suka hlaleke loko Yesuse Kristuse mo, po mere elake Alla Iriluke saisa rebe Italukele ete Abrahame, Isake kai Yakupe mo. Le pusue tamata Yahudi esi rulu bei Israele mo, rebe Alla Ibitikesi kena Eni tamatare. \v 7 Ele mere lekwe, Abrahame eni anubuaru pususi mo, rebe Alla Inoakesi kena esi supu saisa rebe Italukele. Po Ibitike Isake kena isupu saisa rebe Italuke pende. Le Alla Ibeteke ete Abrahame be: “Batuke Isake eni anubuaru pine betekeise amu anubu.”\f + \fr 9:7 \ft Atn. 21:12\f* \v 8 Mere be, Abrahame eni anubu rebe esi ono Alla Eni nanare batuke anubua rebe Alla Italukeise, po pusue Abrabahame eni anubuaru mo. \v 9 Abrahame eni nanae Isake, rueleije lulu Alla Italuke ete Abrahame. Alla Italuke Abrahame kena eni nanae Isake elere: “Kena Au luake musune suike Sara iruele kwete mokwai sae peneka.”\f + \fr 9:9 \ft Atn. 18:10\f* \s1 Alla bitike tamata leke supu saisa rebe Italukele // lulu Eni sukare \sr 9:10-18 \p \v 10 Batuke mere mo po ite selue kena Esau kai Yakupe, bei luaise Alla Ibitike sae eteI. Ripka iruele kwete mokwai ktebala lua, amaisi kena Isake, tamata Yahudiaru esi ntuane mena. \v 11 Kena kwetela lua meru ruelesi mosa, kai esi ono sasaisa mosa kena ite selu be emise pise more, po kena mere Alla Ibitike andia bei luasi rebe Iriluke misete eteije peneka. \v 12 Alla Ibeteke ete Ribka peneka be, “Kwete menare namake itatu loko kwete mulire.”\f + \fr 9:12 \ft Atn. 25:23\f* \v 13 Mere saka Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke lekwe be: “Au aseluke lale misete ete Yakupe po Au aseluke ete Esau mo.”\f + \fr 9:13 \ft Mal. 1:2-3\f* \p \v 14 Ele mere hoko tamata leini esi ombe, “Sepo Alla Ibitike sae yo saere mo, hoko Alla Iteu sasaisare enkena mo.” Beteke ele mere yake. Le saisa rebe Alla Iteure enkena. \v 15 Le Alla Ibeteke loko Musa be, \q1 “Au oki sie rebe laleKu kena okise. \q1 Kai Au aseluke lale misete \q2 ete sie rebe Au suka aseluke lale misete eteise.”\f + \fr 9:15 \ft Sir. 33:19\f* \m \v 16 Hoko saisa rebe Alla Iteure, mere selue bei tamata eni sukare mo kai tamata eni makerike mo, po bei Alla Eni lale misete ete sie rebe Ililakeise. \v 17 Nete loko akmena Alla Eni lepate ete kamale Mesire be, “Au bitike ale kena kamale, lulu Auku sukare. Leke bei ale, Au aseluke Auku kbasare kai leke pusue tamata mei nusare esi holmate Au.”\f + \fr 9:17 \ft Sir. 9:16\f* \v 18 Hoko Alla laleije noa sae sepo Isuka ele mere, kai Iono sae ulu buaije ela sepo Isuka ele mere lekwe. \s1 Alla Inasuke tamata leini yo laleIje mise ete tamata leini \sr 9:19-24 \p \v 19 Yapine sae bei imi ibeteke loko au be, “Ele mere hoko mise mo, sepo Alla Ileuke sala ete tamata, le pususi lulu Eni sukare.” \v 20 Po kwali betaya imi! Itere tamata neka. Imi lelie Alla yake. Pote kena atnane bunare ebeteke loko tamata maka ono pote mo be, “Le mula pine aono au ele meije?” \v 21 Ile rebe iono pote mere sebeie ionoe lulu laleije neka. Bei tapele ului esa ile mere iono pota lua. Saere mise kai saere mise remo. \p \v 22 Hoko Alla lekwe, Ikbasa kena ono saisa neka lulu Eni sukare. LaleI kena Iaseluke Eni nasute kai Eni kbasare. Po Itahane laleI loko sie rebe suke esi supu hukume le esi ono Inasure. \v 23 Alla laleI lekwe kena Iriluke misete elake titinai ete ite rebe Ioki itere. Iaknekae ite peneka kena supu misete mere. \v 24 Ikoti ite peneka. Ikoti batuke tamata Yahudi mo po tamata Yahudi more lekwe. \s1 Alla Ibitike batuke tamata Yahudi mo po tamata Yahudi more lekwe \sr 9:25-29 \p \v 25 Kena buku rebe nabi Hosea ilekire, Alla Ibeteke be: \q1 “Tamata rebe Auku tamata kenasi more, \q2 namake Au kotise Auku tamata. \q1 Tamata rebe Au okisi more, \q2 namake Au okisi lekwe.”\f + \fr 9:25 \ft Hos. 2:22\f* \m \v 26 Kai Ibeteke lekwe be: \q1 “Akmenare Auku tamata kena imi mo, \q2 po pamuli meije kotie imire Alla \q2 rebe Irue eti pelare Eni nanae.”\f + \fr 9:26 \ft Hos. 1:10\f* \m \v 27 Alla Ibeteke ete tamata rebe Israela more ele mere. \p Po Eni lepate loko tamata Israelaru baue nabi Yesaya be: \q1 “Masike tamata Israelaru esi boka saka ume ndau meite \q2 po rebe esi hlamate boka mo. \q1 \v 28 Le lau mo Tuhane Iteu pakala \q2 ete pusue tamata mei nusa meije neka. \q1 Iono mere tinai. \q1 Petu kena Ionore, Isoae moneka.”\f + \fr 9:28 \ft Yes. 10:22, 23\f* \p \v 29 Nabi Yesaya Ibeteke lekwe be: \q1 “Sepo Alla rebe Ipletae pusue yelu mei nusa meije \q2 Isebeie anubu esa pise lua ete ite mo, \q2 hoko itere saka tamata me kota Sodome kai Gomorare peneka.”\f + \fr 9:29 \ft Yes. 1:9\f* \s1 Tamata Yahudiaru esi lulu lalane tinai leke esi nkena \sr 9:30-10:4 \p \v 30 Hoko kwali betaya, mere esi natire elere: Tamata Yahudi more esi atula kena esi nkena me Alla oaI mo, po bei esi hlaleke loko Yesuse Kristuse hoko Alla Iono esi nkena me oaI. \v 31 Po ete tamata Yahudiaru, esi atula titinai kena lulu hukume leke esi nkena me Alla oaI, po saisa mo. \v 32 Saisa mo le esi ono mere esi hlaleke loko Yesuse Kristuse mo, po batuke esi lulu hukume. Le esi ombe tinake lulu hukume, Alla Itrimasi. Esi suka lalane baue Yesuse mo hoko mere saka pahburuesi kena batu elake. \v 33 Kena Alla Eni lepate rebe lekire, elepae loko Yesuse elere: \q1 “Imi lene meije mimise. \q1 Ndete kota Sione, Au bitike kamale sae, \q2 mere Au umpamaeNi kena batu sae. \q1 Batu mere tamata pahburuesi kenae \q2 eti esi koli le esi hlaleke loko Kamale mere mo. \q1 Po tamata rebe esi hlaleke lokoIje kaplalesi mo \q2 le namake esi supu saisa rebe Italuke eteise.”\f + \fr 9:33 \ft Yes. 8:14; 28:16\f* \c 10 \p \v 1 Kwali betaya rebe iteki maka hlaleke sakesa, laleku titinai kena auku tamata Yahudiaru esi supu hlamate. Hoko au kotie loko Alla ktili titinai etesi. \v 2 Saisa rebe au beteke meije tinai. Tamata Yahudiaru esi nkwakwa titinai kena lulu Alla Eni hukume. Po esi rekwa lalane nkenale rebe Alla Irilukele leke esi nkena me oaIje mo. \v 3 Esi rekwa lalane rebe Alla Iakneka eteise mo. Esi suka kena lulu Kristuse mo leke esi nkena me Alla oaIje. Batuke esi lulu esi sukare kena lulu hukume rebe Musa ilekire leke esi nkena. \v 4 Hukume mere, Kristuse Ilulu peneka\f + \fr 10:4 \ft Kena terjemahane makete ebeteke be: Sepo ite hlaleke loko Kristuse peneka hoko iteki hubungane kai hukume rebe Musa ilekire moneka.\f*. Hoko sire rebe ihlaleke loko Kristuse, inkena me Alla oaI. \s1 Alla Ikbasa kena Ihlamate sia neka // rebe ihlaleke loko Yesuse \sr 10:5-17 \p \v 5 Kwali betaya, akmenare Musa ibeteke be: “Sire pine isuka lulu hukume rebe ilekire leke inkenare, isupu hidupe misete sepo iatula kena lulu hukume mere.” \v 6-7 Po lepata me lekwe rebe akmena Musa ilekire be, sepo ite hlaleke loko Alla hoko ite nkena me oaIje. \p Lepata meru elere: \q1 “Anoake be namake sire isa lolete surgare \q2 me lalemu yanoma. \q1 Pise sire irulu lope tamata matalaru \q2 esi nusare yanoma.”\f + \fr 10:6-7 \ft Huk. 30:12, 13\f* \p Lepata meru esi natire elere: ite perlu sa lolete surga kena nikwa hlamate moneka, le Kristuse Irulu mei nusa meije loko ite peneka. Ite lekwe ite rulu lope tamata matalaru esi nusare kena nikwa saisa rebe misete moneka le Krituse ikwana suike bei matale peneka leke ite supu misete baueNi.” \v 8 Musa Ibeteke elere lekwe: \q1 “Sou bei Alla rebe eono supu hlamate mere \q2 elau bei ale mo. \q1 Arekwa peneka kai alepae peneka.”\f + \fr 10:8 \ft Huk. 30:14\f* \m Mere Sou rebe ami betekele. Sou kena suke tamata esi hlaleke loko Alla. \v 9 Le sepo imi naku be, “Yesuse mere Tuhane,” kai lalemi hlaleke be Alla Iono Ikwana suike, hoko imi supu hlamate bei hukume le imi dosaru. \v 10 Le tamata ihlaleke me lalei, hoko inkena me Alla oaI. Kai tamata inaku kena birui hoko isupu hlamate. \v 11 Kena Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke be, “Tamata rebe ihlaleke loko Tuhane, sae iono kaplalei mo.” \v 12 Mere eono ete pusue tamata le tamata Yahudi pise tamata Yahudi more, sae ihbeike lomai mo. Ile Alla ete pusue tamata. Iriluke miseta boka titinai ete pusue tamata rebe esi kotie tapa beiNi. \v 13 Kena Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke be: “Pusue tamata rebe esi kotie loko Tuhane, esi supu hlamate bei hukumane le esi dosaru.”\f + \fr 10:13 \ft Yl. 2:32\f* \p \v 14 Sepo esi hlaleke loko Tuhane mosa, hoko esi kotie lokoI mo. Kai sepo esi lene kena Tuhane kwale mosa, hoko esi hlaleke lokoI mo. Kai sepo sae ibeteke Tuhane etesi mo, hoko esi lene kenaI mo. \v 15 Kai sepo esi supu ulake mo kena lepae sou mere mo, hoko esi beteke mo. Kena Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke elere: “Lalesi ndina le sie rebe esi lepae Sou Misete bei Allare esi luake!”\f + \fr 10:15 \ft Yes. 52:7\f* \p \v 16 Po pusue tamata esi supu Sou Misete mere mo lulu Yesaya ibeteke be: “Tuhane, mahake sae kuesa ipersaye amiki lepataru moneka.”\f + \fr 10:16 \ft Yes. 53:1\f* \v 17 Ele mere eti tamata esi hlaleke loko Yesuse Kristuse le esi lene Sou Misete kena Yesuse Kristuse rebe betekele etesi pende. \s1 Tamata Israelaru esi lene Sou Misete po bokala esi hlaleke loko Yesuse Kristuse mo \sr 10:18-21 \p \v 18 Po ite beteke elere yake be: “Tamata Israele esi lene Sou Misete bei Alla kena Yesuse mosa.” Mo, au rekware esi lene Sou mere peneka, le kena Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke be: \q1 “Tamata esi lepae ete pusue nusa peneka, \q2 hoko esi lepataru ekeu pusue nusa peneka.”\f + \fr 10:18 \ft Isi. 19:5\f* \m \v 19 Au tneu lekwe. Tamata Israelaru esi nati Sou Misete mosalo? Sebei Musa iralake lepate meije. Musa ibeteke be Alla Ibeteke elere: \q1 “Tamata Israela imi, kena imi selu Au oki tamata Israle more lalemi tia, \q2 kai kena imi selu Au riluke misete ete tamata \q2 rebe imi noakesi borore imi nasu.”\f + \fr 10:19 \ft Huk. 32:21\f* \m \v 20 Eleki nabi Yesaya inehe lesi leneka kena ibeteke Alla Eni lepate kenaise be: \q1 “Tamata rebe esi nikwa Au more \q2 esi tetue Au peneka, \q1 kai Au aselukeKu ete sie rebe esi tneu loko Au more.”\f + \fr 10:20 \ft Yes. 65:1\f* \m \v 21 Po ete tamata Israelaru, Yesaya Ilepae lokosi be Alla Ibeteke elere: “Pela petu Au hnata bala lokosi leke trimasi po siere tamata nusa toini rebe ulu buaisu ela kai esi lene loko pleta mo.”\f + \fr 10:21 \ft Yes. 65:1, 2\f* \c 11 \s1 Tamata Israela bokala esi suka hlaleke loko Yesuse mo // po Alla Ibitike leini kena esi hlaleke loko Yesuse \sr 11:1-10 \p \v 1 Ele mere hoko yapine Alla Itrima Eni tamata Israelaru mone piseo? Mo! Au ruaku lekwe tamata Israele le au rulu bei Abrahame, au bei suku Benyamine. \v 2 Alla Eni tamataya rebe Ibitikesi bei akmena sare Ihlekesi mo. Kwali betaya imi nete saisa rebe lekie me Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke nabi Elia inanu tamata Israelaru ete Allare. Elia iombe: \v 3 “Tuhane, tamata esi bunu Amu nabiaru peneka kai esi atia amiki otoi kena pala tanei rebe riluke ete Alere peneka. Lesike au ruaku kai lalesi kena bunu au sa.”\f + \fr 11:3 \ft 1Kam. 19:10\f* \v 4 Alla Iralake Elia be: “Au aknekae sie usata itu eteKu peneka. Esi tatu loko Baale\f + \fr 11:4 \ft Baale mere tuhane tinai mo rebe tamata Kanane esi tatu lokole. Kena tamata Israelaru esi kusu tape Kanane, sie bokala esi tatu lokole hoko Alla Inasukesi titinai.\f* mosa.”\f + \fr 11:4 \ft 1Kam. 19:18\f* \v 5 Sakesa kai pamuli meije neka. Alla Ililake sie leini bei tamata Israelaru kena Eni tamata lulu Eni lale misete. \v 6 Alla Ibitikesi le laleIje mise etesi, po bei saisa rebe esi onore mo. Le tamata rebe iaseluke be ioki sae titinaije, iselu bei saisa rebe tamata mere ionore mo. \p \v 7 Hoko pusue meru elere: tamata Israelaru pususi suka esi nkena me Alla oaI po esi nkena pususi mo lupe esi sukare. Batuke sie leini rebe Alla Ibitikeise pine esi supue. Yo sie maketaru ulu buaisu ela, esi suka hlaleke loko Alla mo. \v 8 Hoko sakesa kai Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke elere: \q1 “Alla Iono laleisu rekwa mo \q2 kai esi noake mise mo. \q1 Kai roma meije esi nati mo \q2 kai esi lene loko Alla Eni lepataru mo.”\f + \fr 11:8 \ft Huk. 29:4; Yes. 29:10\f* \p \v 9 Dauta ibeteke me Alla Eni lepate rebe lekire lekwe be: \q1 “Tuhane, esi ono pestaru sebeie uono bole ete ruasi, \q1 kai eono likele benai kena esi tetu kenae kai atiasi, \q2 leke eseli esi ono neuna meru. \q1 \v 10 Sebeie mata mailesi leke esi selu yake, \q2 kai sebeie esi keri susate eti esi tuna.”\f + \fr 11:10 \ft Isi. 69:23-24\f* \s1 Tamata Yahudiaru esi hlaleke loko Yesuse mo // hoko Sou Misete lepaele ete tamata Yahudi more \sr 11:11-12 \p \v 11 Hoko tatike pine eliare? Yapine kena tamata Yahudiaru esi keu sala lalane saka esi tetu eleki esi kele moneko? Mo! Po esi ono dosa le esi trima Yesuse Kristuse mo hoko rebe esi supu hlamate tamata makete le esi trima Yesuse Kristuse. Leke namake tamata Yahudiaru lalesi kena supu Alla Eni misete baue Yesuse Kristuse, rebe tamata bei bangsa makete esi supu pende, hoko esi suka kena hlaleke loko Yesuse Kristuse lekwe. \v 12 Tamata Yahudi mo mei nusa meije esi supu Alla Eni misete le tamata Yahudiaru esi dosa kena esi suka hlamate mo rebe ite supu baue saisa rebe Yesuse Kristuse Ionore. Hoko namake tamata Yahudia rebe Ibitikesi pende esi leu suike kena trima Yesuse Kristuse leke esi ono misete suike kai Alla. Kena mere Alla Eni misete tapa rame mei nusa. \s1 Hnaune ete tamata Yahudi more leke esi hlaleke rame \sr 11:13-24 \p \v 13 Po meije au lepa loko kwali betaya imi rebe tamata Yahudi more. Au ono Yesuse Kristuse Eni maka ulake ete imi tamata Yahudi more. Au kerike titinai le au noake be auku makerike meije mise. \v 14 Au hlaleke be auku makerike meije eono auku tamataru laleisu loko misete rebe imi supure. Ele mere leke Alla Ihlamatesi. \v 15 Le kena Alla Isukasi more, ebuka lalene ete bangsa maketaru kena ono misete suike kai Alla. Eleyo namake esi petu me kena Alla Itrima tamata Yahudiaru le esi hlaleke loko Yesuse. Mere sakesa kai tamata matale ikwana suike! \p \v 16 Abrahame, Isake kai Yakupe Alla Eni tamata, hoko esi anubuaru lekwe Eni tamatare neka. Ite bandine kai manane rebe esi riluke ete Allare. Piasare tamata Yahudiaru esi riluke hasile menaije ete Alla, hoko mere natire be esi lesine Alla Enie lekwe. Mere sakesa kai ai aine neka. Sepo esi lamuite Alla Enie hoko esi aine lekwe Eniere neka. \v 17 Bandine tamata Yahudiaru saka saitune aini rebe ite rakare kai raka tetu esi sanaije. Tamata Yahudi more saka saitune sanai rebe rana bei me neu eleki tapukele kena sanai rebe teture esi lakwaije. Hoko sakesa kai saitune sanai mere esupu manane bei saitune aini mere esi lamuite neka. Ele mere lekwe, imi supu misete bei Alla Italukele ete tamata Yahudiaru. \v 18 Bei mere hoko imi sobue tamata Yahudia rebe Alla Isukasi more yake le masike elia lekwe po esi saka saitune sainai rebe teture. Sepo kwakwae imi ete tamata Yahudiaru hoko suke imi nete! Imire saka ai sanaije neka. Ai sanaije eriluke manane ete ai lamuite mo, po ai lamuite pine eriluke manane ete esi sanaije. \p \v 19 Yapine bei imire sae ibeteke be, “Yele, po tamata Yahudiaru esi saka ai sanai rebe teture leke esi tapuke ai sanai makete kena ai mere. Kai aure saka ai sanai rebe tapukele kena ai batai mere.” \v 20 Mere tinai po imi nete! Alla Ipoie tamata Yahudiaru le esi hlaleke loko Yesuse mo. Kai Itrima imi le imi hlaleke loko Yesuse. Hoko kwakwae imi loko tamata Yahudiaru yake. Imi rilami leke hlaleke rame. \v 21 Le sepo Alla laleIje noa tamata Yahudia rebe esi hlaleke loko Yesuse more eleki Ipoiesi saka ai rebe pialaele tetu esi sainaije eleki poiele. Alla Ipoie imi ele mere lekwe, sepo imi hlaleke mo. \p \v 22 Hoko kwali betaya, bei mere ite rekwa Alla Eni misete ela titinai. Po Eni nasute lekwe ktili titinaije neka. Inasuke tamata Yahudia rebe esi hlaleke loko Yesuse more. Po laleIje noa imi tamata Yahudi more. Po sepo imi hleke imi maka hlaleke hoko namake imi supu poije neka. \v 23 Sepo tamata Yahudiaru esi hleke esi atate rebe hlaleke loko Yesuse more, namake Alla Itrima suikesi le Eni kbasa kena trima suikesi. \v 24 Imi tamata Yahudi more saka saitune sanai rebe tetue bei saitune aini me neu rebe atnane more eleki tapukele kena saitune rebe atnanele rebe umpamakele tamata Yahudire, Israele Eni anubu. Sepo Alla Itrima imi le imi hlaleke, hoko lesi lekwe Itrima suike tamata Yahudiaru le esi hlaleke loko Yesuse. Le siere saka ai sanai bei ai aini rebe Alla Ipialaele. \s1 Alla Ioki pusue tamata mei nusa \sr 11:25-32 \p \v 25 Kwali betaya rebe tamata Yahudi mo, au lepa loko Alla Eni suka rebe akmenare tamata esi rekwa more ete imi leke meije imi rekwae mimise. Au beteke meije le au sukare kwakwae imi mo. Alla laleIje elere: Pamuli meije tamata Israela bokala ulu buaisu uela. Po roma petu rebe pusue tamata Yahudi mo rebe Alla Ikotise esi supu hlamate peneka, pine ulu buaisu uela moneka. \v 26 Tamata Israelaru esi supu hlamate, ele mere. Meije eme Alla Eni lepate rebe lekire be: \q1 “Namake roma esi peture Maka Hlamate \q2 Iluake bei ndete Sione. \q1 Iluake kena Ipoie Yakupe eni anubuaru esi neunaru. \q1 \v 27 Au talukesi elere: \q2 namake Au ampune esi dosaru.”\f + \fr 11:27 \ft Yes. 59:20-21; Yer. 31:33-34\f* \m \v 28 Kwali betaya bei Yahudi mo, sepo ite lepa loko tamata Yahudiaru esi trima Sou Misete bei Allare mo, hoko esi ono musu kai Alla. Ele mere hoko eono untune elake ete imi tamata Yahudi more le bei mere pine imi supu hlamate. Po sepo ite lepa loko tamata Yahudiaru be siere Alla Ibitikesi hoko Eri okisi rame, le Eri nete rame loko saisa rebe Italukele ete esi ntua menaru. \v 29 Le sepo Alla Ibitike sae kai Iriluke misete etei, Alla Ileuke suike saisa rebe Ionoe mere moneka. \v 30 Akmenare imi lene loko Alla mo. Po pamuli meije Alla Iaseluke Eni lale misete ete imi, le tamata Yahudiaru esi lene lokoI more. \v 31 Ele mere lekwe bei imi tamata Yahudi more pine tamata Yahudiaru esi supu Alla Eni misete. Esi lene loko Alla mo hoko Iaseluke Eni lale misete ete imi tamata Yahudi more. Kai bei imi lekwe pine Alla Ioki tamata Yahudiaru. \v 32 Le Alla Isebeie pusue tamatare esi lene lokoI mo le dosare kbasaesi. Hoko Alla Isupu lalane kena aseluke Eni lale misete ete pusue tamata. \s1 Isike Alla \sr 11:33-36 \p \v 33 Alla Eni taneiaru boka titinai! Alla Irekwa mise titinai kai Irekwa sasaisa neka! Sae irekwa saisa rebe Iteure mo. Kai Ikerike eliare sae inati mo. \v 34 Saka Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke elere: \q1 “Sae irekwa Tuhane Eni maka noake mo. \q2 Sae iahnau Tuhane mo. \q1 \v 35 Sae iriluke sasaisa ete Tuhane mo, \q2 hoko ikotie leuke sasaisa beiNi mo.” \m \v 36 Alla pine Itolae pusue yelu meiju. Pusulu bei Alla kai ete Alla. Isike Alla eti pela! Amine. \c 12 \s1 Hidupe rebe nkena me Alla oaI \sr 12:1-2 \p \v 1 Kwali betaya, ele mere hoko Alla laleIje mise ete ite hoko au kotie imi riluke nanakwalami ete Alla, imi ono nanakwalaimu saka tanei rebe hidupe, rebe rilukele ete Alla, mere kena Eni tanei rebe eono laleIje ndina. Rebe au betekele mere cara ibada rebe tinaije. \v 2 Imi lulu tamata mei nusa meije esi maka noake yake. Po sebeie Alla Iono imi maka noake ebelu, rebe mise titinai seli imi maka noake tiare, leke imi atate emise. Ele mere hoko imi rekwa saisa rebe Alla Isuka rebe emise titinaije kai rebe enkena rame. Tamata rebe ilulu Alla Eni sukare, mere eono laleIje ndina. \s1 Pake ktiline rebe Alla Iriluke kena tapa lomai \sr 12:3-8 \p \v 3 Kwali betaya, Alla Ibitike au kena Eni maka ulake le Eni misete ete au. Hoko au ahnau imi pusumi be kwakwae imi yake. Po imi noake ruami lulu lalane tinaije lulu ktiline rebe Alla Irilukele ete imi le imi hlaleke lokoIje. \v 4 Esi contore, ite nanakwalamaru. Lelale mei, bala mei kai bagiana maketa mei lekwe. Kai papelake bagiana meru esi makerike tetebike. \v 5 Ite rebe hlaleke loko Yesuse ele mere neka. Masike ite boka po ite pusuma esa saka nanakwalare le ite esa kena Kristuse. Kai ite kerike sakesa lupe nanakwala esa po esi bagiana bokala. \v 6 Iteki makerike rebe Alla Irilukele ete itere tetebike. Pusue mere Alla Irilukelu ete ite lulu Eni misete ete itere. Ele mere hoko suke ite kerike mimise lulu saisa rebe ite supure. Tamata rebe Alla Ionoi kena ilepae Alla Eni lepataru, suke ilepae Alla Eni lepataru mimise lulu ktiline rebe isupure. \v 7 Tamata rebe Alla Ionoi kena itapa tamata makete, suke itapa tamata makete titinai. Tamata rebe Alla Ionoi kena iatetuke, suke iatetuke titinai. \v 8 Tamata rebe Alla Ionoi kena iahnau tamata makete, suke iahnau tamata makete titinai. Tamata rebe Alla Ionoi kena iriluke sasaisa rebe eniere ete tamata makete, suke iriluke mere kena lale misete. Tamata rebe Alla Ionoi kena iono elake ete jemate toine, suke iono elake mimise. Tamata rebe Alla Ionoi kena ioki tamata makete, suke ioki tamata makete kena lale misete. \s1 Ono misete ete lomai \sr 12:9-21 \p \v 9 Oki lomai kena lale misete. Maka noake tiare kai atate tiare hlekele kai ono loko rebe misete. \v 10 Imi ono misete ete tamata makete rame kai ono lokosi saka imire kwali kai beta toi. Kai holmate tamata makete rame lesi bei imi ruami. \v 11 Kerike nkwakwa loko Tuhane Eni makerike. Kerike ete Tuhane kena lalemi titinai. \v 12 Suke imi tolae hidupe ete Tuhane kena lale ndinate. Imi tahane kena supu susate kai kotie loko Alla rame. \v 13 Imi tapa tamata rebe esi hlake loko Tuhane. Imi trima tamata rebe iluake bei lauke me imi lumare. \p \v 14 Sepo sesi esi teta imi, imi kotie loko Alla leke Iriluke misete etesi. Kotie loko Alla kai kutukesi yake. \v 15 Sie rebe lalesi ndinare, lalemi ndina kaisi kai sie rebe esi ranire imi rani kaisi. \v 16 Imi ono misete kai lomai. Kwakwae imi yake po imi hidupe nesa kai sie rebe esi mpe lebu bei imire. Imi noake be imi rekwa yake. \p \v 17 Sepo sesi esi ono tiae ete imi, imi leliesi kena ono tiae yake po ono misete etesi. Imi ono misete rame leke pusue tamata esi selu be imire tamata misete. \v 18 Imi atula titinai leke imi hidupe mise kai pusue tamata. \p \v 19 Kwali betaya rebe au oki imi! Imi lelie sie rebe esi ono tiae ete imire yake, sebeie Alla Ihukumesi. Le kena Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke be, “Au leliesi. Namake Au hukumesi!”\f + \fr 12:19 \ft Huk. 31:35\f* \v 20 Hoko imi lulu Alla Eni lepate rebe lekire elere: \q1 “Sepo imi musure tiai sene \q2 hoko imi riluke manane etei. \q1 Sepo kmalakeni \q2 hoko riluke kwele etei. \q1 Le imi ono ele mere \q2 hoko eono iasomi.\f + \fr 12:20 \ft Hna. 25:21-22\f* \p \v 21 Imi lelie neune ete tamata makete rebe esi ono neune ete imire yake. Le sepo mo hoko imi tetu bei eni neune mere. Mise lesire, imi leliele kena ono misete. Ele mere hoko rebe misete elesi yo rebe neune etetu. \c 13 \s1 Lene loko elaka rebe esi pletae itere \sr 13:1-7 \p \v 1 Kwali betaya, ite pusuma lene loko latupati le esi supu latupati mere bei Alla. Ibitikesi kena esi kerike loko makerike mere. \v 2 Hoko sire rebe ilene loko saisa rebe latupatiaru esi teure mo, mere sakesa kai saisa rebe Alla Iteure ilene loko more neka. Kai sire rebe iono ele mere isupu hukume. \v 3 Le tamata rebe iono misete namake rilai le latupati mo. Batuke tamata rebe iono salare pine rilai. Sepo imi suka kena rilami le latupati mo hoko suke imi lulu saisa rebe esi teure. Sepo imi ono ele mere namake imi supu isike beisi. \v 4 Le latupatire Alla Eni tamata makerike rebe esi kerike loko iteki misete. Po sepo imi ono neune, hoko imi rilami lesi, le esi kbasa kena hukume imi. Siere Alla Eni tamata makerike rebe esi teu hukume bei Alla ete tamata rebe esi ono salare. \v 5 Hoko imi lulu saisa rebe latupatiaru esi teure leke batuke imi supu hukume yake po imi rekwa be imi ono ele mere nkena. \p \v 6 Ele mere hoko imi seli bea, le sie rebe esi kerike mere Alla Eni tamata makerike. \v 7 Hoko riluke saisa rebe tinai ete latupatiru. Imi ono ele mere: imi seli pajake ete latupatiaru lulu saisa rebe esi betekele ete imi pende. Sie rebe esi kerike loko latupatiaru esi makerike suke imi holmatesi. \s1 Ite ono misete ete lomai le lau mo Yesuse Iluake reneka \sr 13:8-14 \p \v 8 Imi utane sasaisa bei sae yake. Sepo imi utane sae hoko selie nunu, suke imi oki lomai rame. Le ile rebe ioki tamata makete, mere ilulu pusue hukume rebe Musa Ilekire peneka. \v 9 Le Yahudiaru esi agamare esi hukume beteke be: “Sablia yake, bunu yake, ndea yake, lale loko tamata makete esi tanei yake.”\f + \fr 13:9 \ft Sir. 20:13-15; Huk. 5:17-19,21\f* Pusue hukuma meru kai hukume maketa lekwe esi ueije kena lepata matai meije: “Aoki tamata makete lupe aoki ruamu neka.”\f + \fr 13:9 \ft Im. 19:18\f* \v 10 Le sepo ite ioki tamata makete hoko ite ono neune ete tamata mere mo, hoko ite lulu pusue hukume rebe Musa ilekire peneka. \p \v 11 Ite ono pusue meiju le ite rekwa saisa rebe emise kena onoe kena petua meiju. Ite ntulu rame yake le petu kena Tuhane Yesuse Iluake kena Isake ite bei nusa neune meije lau moneka. Bei akmena ite hlaleke loko Tuhane menaije eti roma petu meije takwali peneka hoko petu kena Tuhane Yesuse Iluake lau moneka. \v 12 Kpeture pusure reneka kai pitare luake reneka. Bei mere hoko ite ono yelu neuna rebe piasa ite onolu kena melene yake, po ono yelu misete rebe piasare ono kena pitare. Yelu miseta meru saka alata kena lisa rebe pakele kena pitare. \v 13 Ite ono yelu rebe piasare ono kena pitare. Ite ono pesta elake eti ite nseli kai rekwa sasaisa monde yake. Sablia yake, ono ntasite yake, teta lomai yake pise lale loko tamata eni tanei yake. \v 14 Po lulu Tuhane Yesuse Kristuse Eni atate kai saisa rebe Ionore. Ite lulu tamata eni atate rebe ekeri ite kena ono dosare yake, rebe lulu iteki lale tiare yake. \c 14 \s1 Leuke sala ete kwalimu pise betamu rebe imi hlaleke sakesare yake \sr 14:1-12 \p \v 1 Kwali betaya, sepo tamata sae rebe ihlaleke loko Yesuse peneka pine eni maka hlaleke ktili mosa hoko imi trimai kena misete. Imi nasukeni le saisa rebe inoakele yake. \v 2 Imi noake mina! Tamata leini rebe esi hlaleke loko Yesuse pende esi beteke be ite kane sasaisa neka. Po leini kokouesi sa, esi rekwa saisa rebe Alla Isukare mosa hoko batuke esi kane utane loini neka. \v 3 Tamata rebe esi kane sasaisa nere esi sobue tamata rebe esi kane batuke utane loine yake, kai tamata rebe esi kane batuke utane loine esi leuke sala ete tamata rebe esi kane sasaisa nere yake, le Alla Itrima pususi kena Eni nanae kenasi peneka. \v 4 Tamata makete eni kbasa sae mo kena teu tamata makete eni tamata makerike be isala pise inkenare saisa mo, batuke tamata mere eni elake neka pine iteu be isala pise inkena. Ele mere lekwe Tuhane Iono elake ete imi tamata rebe imi hlaleke loko Yesuse pende. Namake Iteu be imi ebe mere isala pibe inkena. Namake Itapa tamata makerike mere leke saisa rebe ionore elulu Alla Eni sukare. \p \v 5 Tamata leini esi noake elere: “Ibada loko Tuhane kena petu meije pentine lesi bei petu maketaru.” Yo leini esi beteke be: “Ete Tuhane, pusue petuaru sakesa neka.” Po tinaije sebeie sae eri lulu saisa rebe inoake be lulu Allare enkena. Ilulu tamata makete rebe esi umai kena ilulu esi maka noake mo. \v 6 Tamata rebe esi holmate petu sae, esi ono ele mere leke esi holmate Tuhane kena petu mere. Tamata rebe esi kane sasaisa nere, esi ono ele mere kena holmate Tuhane le esi kotie trima kasi bei Alla le manana meru. Sakesa kai tamata rebe esi kane batuke utane loine neka, esi holmate Tuhane neka le esi kotie trima kasi bei Alla. \v 7 Ite ono ele mere le sae ihidupe lulu ruai erini sukare mo kai sae imatare lulu ruai eni sukare mo. \v 8 Ite hidupe kai matare, pusue meru lulu Tuhane Eni suka hoko itere Tuhane Enie. Hidupe pise matare sakesa neka, pusure Tuhane Enie. \v 9 Ele mere hoko Kristuse Imata peneka po Ikwana suike leke Iono Tuhane ete tamata kwanale kai tamata rebe esi mata pende. \p \v 10 Hoko kwali betaya, imi leuke sala ete kwali betaya rebe esi hlaleke sakesa kai imire yake, kai sobuesi yake. Le suke ite pusuma keu loko Alla kena Iteu pakala ete ite. \v 11 Ele mere le kena Alla Eni lepate rebe lekire eombe: \q1 “Tuhane Ibeteke be, \q1 ‘Imi lene mimise! \q1 Namake pusue tamata esi tatu lokoKu \q2 kai suke pususi naku be Aure Alla.’ ”\f + \fr 14:11 \ft Yes. 45:23\f* \m \v 12 Hoko raka ite lalemaru mimise bei saisa rebe ite onore, le namake sebeie sae eri kele lele ete Alla. \s1 Keri kwalimu kai betamu rebe imi hlaleke sakesare // lulu lalane tiare yake \sr 14:13-23 \p \v 13 Ele mere hoko leuke sala ete lomai yake. Po imi raka leke saisa rebe imi onore, eono imi kwali betaya rebe esi hlaleke sakesa kai imire esi ono dosa yake. \v 14 Kwali betaya, au kai Tuhane Yesuse esa peneka hoko au hlaleke titinai be Alla Ilake sasaisa mo kena kanele. Po sepo sae inoake be manane mere Alla Ilake be kanele mo po ikanele, hoko iono dosa peneka. \v 15 Sepo imi kane manane oani sae pine kwalimi pise betami rebe imi hlaleke sakesare esi selu, eleki eono lalesi kera, le esi noake be kane manane mere dosa, hoko lalemi noasi mo. Le Yesuse Kristuse Imata etesi peneka hoko imi kanele me oasi yake le namake ekerisi loko lalane tiae. \v 16 Ele mere hoko sepo saisa rebe imi onore sala mo po eono imi kwali betaya rebe imi maka hlaleke sakesare, esi hlaleke kokouesi hoko mise lesire imi ono mere yake. Leke tamata esi leuke sala ete imi le saisa rebe imi onoe mere yake. \v 17 Le sepo Alla Ikbasa saka kamale kena iteki hidupe hoko Isukare ite ono nkenale. Kai leke ite ono misete kai lomai kai ite lalemaru ndina le Alla Eni Rore Ikbasae itere. Kai saisa rebe kanele kai kinure epentine mo. \v 18 Tamata rebe ikerike ete Kristuse iono ele mere, hoko iono Alla laleIje ndina kai tamata makete esi holmatei. \p \v 19 Ele mere hoko ite atula leke iteki hidupe esa kai ite aktilie lomai leke iteki maka hlaleke ektili, \v 20 kai yapine bei manane eono imi atia saisa rebe Alla Ionoe me tamata rebe ihlaleke loko Yesuse pende laleije. Tinai, pusue manane, Alla Ilake lele mo. Po sepo imi kane sasaisa pine eono tamata makete esi kanele eleki esi noake be esi ono dosa, hoko mere imi sala. \v 21 Mise lesire, ite kane aklaline yake kai kinu yelu rebe uono nselire yake pise ono saisa lekwe rebe eono imi kwali betaya rebe esi hlaleke sakesa kai imire esi supu dosare yake. \p \v 22 Hoko kwali betaya, sepo imi noake imi atate mise, hoko mere neka. Rebe pentine, Alla Irekwa imi laleimu. Tamata rebe iblake sala kena saisa rebe ionore mo, tamata mere laleije ndina. \v 23 Po tamata rebe kokoueni kena kane sasaisa pine ikanele, hoko isupu dosa le saisa rebe ionoe mere elulu eni maka hlaleke mo. Kai saisa rebe ionore elulu eni maka hlaleke loko Tuhane mo hoko mere iono dosa. \c 15 \s1 Suke ono tamata maketa rebe imi hlaleke sakesare laleije ndina, batuke noake ruami yake \sr 15:1-6 \p \v 1 Kwali betaya, itea rebe iteki maka hlaleke ktilire, ite leuke sala ete tamata rebe esi lake manane kai kinure yake le esi maka hlaleke ktili mosa. Po tahane beise lokosi neka. Ite lulu saisa rebe ite ruama noakele yake le namake mere batuke eono ite ruama lalema ndina. \v 2 Po esi misete ite ono iteki kwali betaya lalesi ndina kena esi misete leke esi maka hlaleke etapa ktili. \v 3 Le Kristuse lekwe Inoake ruaI mo. Kena Alla Eni lepate rebe lekire Yesuse Ibeteke loko Alla be: “Pusue lepata tiae ete Alere etetu kena Au.”\f + \fr 15:3 \ft Isi. 69:10\f* \v 4 Pusue yelu rebe lekie me Alla Eni lepate rebe lekire eatetuke ite leke ite tahane lale kai iteki maka hlaleke etapa ktili, hoko batuke ite hlaleke loko Alla be saisa rebe Italuke pende, namake Ionoe. \p \v 5 Alla Iono ite lalemaru ktili leke ite tahane lale kai iteki maka hlaleke etapa ktili. Ami kotie beiNi leke Itapa imi leke imi rekwa bei hidupe esa kai lomai lulu Kristuse Yesuse Eni sukare, \v 6 leke lalemi esa kena isike Alla, Tuhane Yesuse Kristuse AmaIje. \s1 Tamata Yahudi kai tamata Yahudi more trima lomai // kena misete lupe Kristuse Itrima ite pusumare. \sr 15:7-13 \p \v 7 Kwali betaya, ele mere hoko imi trima lomai kena misete lupe Kristuse lekwe Itrima imire, leke eono imi isike Alla. \v 8 Le nete, Kristuse Ilayani tamata Yahudiaru peneka kena Iaseluke be Alla Italuke misete ete iteki ntuana menaru Ionolu peneka. \v 9 Kristuse Iono tamata Yahudi more esi isike Alla lekwe le Iaseluke Eni lale misete etesi. Saka akmena Dauta Eni lepate kena Alla Eni lepate rebe lekire elere: \q1 “Alla! Ele mere hoko kena au me kai bangsa makete \q2 rebe Yahudi more au isike Amu nane, \q2 kai menani isike Tuhane leke esi lenele.”\f + \fr 15:9 \ft 2Sam. 22:50; Isi. 18:50\f* \m \v 10 Kai me Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke lekwe be: \q1 “Imi tamata Yahudi more \q2 lalemi ndina sakesa kai Alla Eni tamataru. \q1 Tamata Yahudiaru, Alla Eni tamata.”\f + \fr 15:10 \ft Huk. 32:43\f* \m \v 11 Kai me leki elere lekwe: \q1 “Pusue imi tamata Yahudi more, \q2 pusumi isike kai holmate Tuhane!”\f + \fr 15:11 \ft Isi. 117:1\f* \m \v 12 Kai nabi Yesaya ibeteke be: \q1 “Bei Isai eni anubuaru \q2 tatike pine sae Iluake \q2 kena pletae pusue bangsa \q2 rebe tamata Yahudi more. \q1 Namake esi tolae esi hidupe pusue eteI.”\f + \fr 15:12 \ft Yes. 11:10\f* \p \v 13 Kwali betaya, Allare iteki maka hlaleke titinai, hoko au kotie beiNi leke Iono imi rebe hlaleke rame lokoIje lalemi ndina rame kai lalemi ndene kena namake Alla Eni Rore kbasae lalemi, leke imi maka hlaleke loko Allare etapa ktili rame. \s1 Pauluse ilepa loko eni makerike \sr 15:14-21 \p \v 14 Kwali betaya, au rekwa imi ono saisa rebe misete rame. Imi rekwa saisa rebe Alla Isukare hoko imi atetuke lomai. \v 15 Masike ele mere po kena sulate meije, au nehe kena beteke oani esa lua leke au ono imi nete suike. Au beteke meru le bei Alla Eni misete hoko Iriluke makerike meije ete au. \v 16 Iono au kena layani Kristuse Yesuse Eni makerike ete tamata Yahudi more. Kai au ono saka imame rebe ibeteke Sou Misete bei Allare etesi, leke bei esi maka hlaleke mere, au onosi saka tanei rebe rilukele ete Alla, rebe Isukae kai rebe ruaI eriNie le Alla Eni Rore Ibitikesi eteI. \p \v 17 Ele mere le au esa kai Kristuse Yesuse peneka hoko laleku ndina le auku makerike ete Alla meije. \v 18 Batuke Au nehe kena lepa loko saisa rebe Kristuse Iono peneka, kena Ipake auku lepataru kai auku makerike eti eono tamata Yahudi more esi lene loko Alla. \v 19 Bei Alla Eni Rore Eni kbasare hoko au ono tanda herane rebe easeluke Tuhane Eni kbasare. Sou Misete bei Kristuse au betekele ete tamata mpai kota Yerusaleme peneka eti roma tamata ndi otoi Ilirikume. Auku makerike ete mere pela peneka. \v 20 Laleku kena lepae Sou Misete bei Alla kena otoi rebe tamata esi lene kena Yesuse mosare. Le au suka mo be mere saka au eleke luma kena pandasi rebe tamata makete ionore. \v 21 Po au ono saka Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke be: \q1 “Tamata rebe esi lene sou bei Alla mosare, \q2 namake esi nati kai esi rekwa be Allare sia.”\f + \fr 15:21 \ft Yes. 52:15\f* \s1 Pauluse lalei kena ikeri tanei ete tamata Yahudi // me Yerusaleme eleki ikeu lori kota Roma \sr 15:22-33 \p \v 22 Au keu loko imi mosa, le au keu lepae Sou Misete bei Alla kena otoi rebe tamata esi lene mosare mina. \v 23 Po kena meije auku makerike me ootoi meru pela peneka. Kai laleku kena keu loko imire musune kena musune peneka. \v 24 Po namake au keu lori Spanyole, au sili loko imi me imi kotare leke laleku ndina kai imi totonai mina. Eleki imi tapa au leke au keu siba lori Spanyole. \v 25 Po meije au keu lopai kota Yerusaleme kena au keri taneia ete Alla Eni tamataru. \v 26 Le jemate toini mpai otoi Makedonia kai mei otoi Akayare esi suka kena riluke tanei ete tamata Yahudi rebe susata mpai kota Yerusaleme rebe esi ono Alla Eni tamata pende. \v 27 Esi ono mere esi suka titinai. Tinai suke esi tapa kwali betaya rebe susata mpai Yerusaleme le bei tamata Yahudiaru pine tamata rebe Yahudi more esi supu misete bei Alla. Hoko tamata Yahudi more suke esi tapa tamata Yahudiaru kena tanei. \v 28 Sepo auku makerike meije pela peneka kai taneia rebe lupukelu pende, au rilukelelu ete kwali betaya mpai Yerusaleme peneka hoko au keu lolete Spanyole, au keue imi kotare. \v 29 Sepo au luake loko imi hoko tinai au keri misete bei Kristuse ete imi. \p \v 30 Kwali betaya, iteki Tuhane Yesuse Kristuse Enie kena ite kai Alla Eni Rore Itapa ite leke ite oki lomai. Hoko au kotie bei imi leke imi kotie loko Alla rame ete au kai auku makerike. \v 31 Kotie loko Alla leke me Yudeare sie rebe esi rekwa Alla more esi ono susate ete au yake. Kai kotie leke au keri tanei lope Yerusaleme ete Alla Eni tamataru esi ranae kena lale misete. \v 32 Ele mere hoko sepo Alla Isuka hoko au luake loko imi kena misete. Kai au blake lalekue ndina kai blake maukeku sakesa kai imi. \v 33 Alla maka ono laleu ndinare Iraka imi pusumi noma! Amine. \c 16 \s1 Pauluse ibeteke holmate ete pusue eni kwali betayaru \sr 16:1-16 \p \v 1 Kawali betaya, meije au beteke ite betama Febe eni sifate misete ete imire. Ilayani jemate toini rebe esi ndi kota Kengkreare peneka. \v 2 Au kotie imi li lokoi kena misete lupe imi ono loko Tuhane Eni tamata. Imi ono ele mere le tamata rebe esi hlaleke loko Allare suke esi ono loko lomai ele mere. Sepo esi koti tapa bei imi hoko imi tapasi le esi tapa tamata bokala peneka kai au lekwe.\f + \fr 16:2 \ft Febe meije pine ikeri Pauluse eni sulate ete jemate toini me Romare. Kai jemate toini esi renai mosa.\f* \p \v 3 Imi beteke auku holmate ete Priskila kai Akwila, auku ebea rebe esi kerike ete Kristuse Yesuse sakesa kai aure. \v 4 Mahake esi mata peneka le esi ono kena tapa au. Au kotie trima kasi boka beisi neka. Batuke au ruaku mo po pusue jemate toini rebe tamata Yahudi more esi kotie trima kasi beise neka. \v 5 Beteke auku holmate ete jemata toini rebe esi lupu me esi lumare. \p Holmate ete Epenetuse rebe au okine. Ile tamata bei otoi Asia rebe ihlaleke loko Kristuse akmena. \v 6 Beteke auku holmate ete Maria lekwe. Ikerike ktili ete imi peneka. \v 7 Beteke auku holmate ete Andronikuse kai Yuniase. Luaise tamata Yahudi lupe aure neka kai luasi kusu bui sakesa kai au peneka. Kena au hlaleke loko Kristuse mosare esi hlaleke akmena peneka. Tuhane Eni maka ulakaru esi holmate luasi. \p \v 8 Holmate ete Ampliatuse, rebe au okine le iesa kai Tuhane lupe aure peneka. \v 9 Beteke auku holmate ete Urbanuse, iteki ebe rebe ikerike ete Kristuse lupe itere neka. Kai holmate ete Stakise rebe au okine. \v 10 Beteke auku holmate ete Apelese. Isupu susate kai matakweli kena ihlaleke loko Kristuse po Ihlaleke rame. Holmate ete tamata rebe esi hlaleke loko Yesuse me Aristobuluse eni lumare lekwe. \v 11 Beteke auku holmate ete Herodione. Ile bangsa esa kai aure neka. Kai holmate ete kwali betaya rebe esi hlaleke sakesa kai ite, rebe esi me Narkisuse eni lumare. \p \v 12 Beteke auku holmate ete iteki beta Trifena kai Trifosa rebe esi kerike ktili ete Tuhane, kai holmate ete iteki beta Persise rebe au okini. Ikerike ktili ete Tuhane neka. \v 13 Beteke auku holmate ete Rupuse kai inai luasi. Inaije lupe auruku inakue neka. Tamata esi lepae Rupuse eni nane etia neka le ikerike titinai loko Tuhane Eni makerike. \v 14 Beteke auku holmate ete Asinkrituse, Plegone, Hermese, Patrobase, Hermase kai pusue kwali betaya rebe ite hlaleke sakesa rebe esi me kaise. \v 15 Beteke auku holmate ete Pilologuse, kai Yulia, kai ete Nereuse kai betai, kai ete Olimpase kai ete pusue tamata rebe esi hlaleke loko Tuhane rebe esi me kaise. \p \v 16 Suke imi beteke hlamate ete lomai lulu cara tinai rebe tamata maka hlaleke loko Tuhane esi onore. Pusue Kristuse eni jemataru esi natue holmate ete kwali betaya imi. \s1 Hnaune pamuli \sr 16:17-24 \p \v 17 Kwali betaya imi, au kotie bei imi titinai be imi keta bei tamata rebe esi ono imi rebe hlaleke loko Tuhane imi tebi lomai, kai esi ono kokoue imi, le esi atetuke saisa rebe tebikele bei Alla Eni lepate rebe imi rekwa pende. Imi heti bei tamata meru. \v 18 Le tamata rebe esi ono ele mere esi kerike ete Kristuse, iteki Tuhane mo po kena esi ono lalesi ndina. Esi lepa mise titinai kena umauke tamata rebe esi rekwa sasaisa more. \v 19 Po kwali betaya, pusue tamata esi rekwa peneka be imi lulu Sou Misete bei Allare mise titinai. Hoko laleku endina titinai le imi atate mere. Po au kotie leke imi rekwa mimise leke imi ono yelu rebe miseta, yo yelu rebe neunaru onolu yake. \p \v 20 Alla maka ono tamata laleije ndenere, namake lau moneka Inabu ro tiaru esi elake. \p Au kotie iteki Tuhane, Yesuse Iriluke misete ete imi ete mere. \p \v 21 Auku ebe Timotiuse inatue holmate ete imi lekwe. Kai holmate bei Lukiuse, Yasone kai Sosipatere. Siere bangsa esa kai aure neka. \p \v 22 Au Tertiuse, au leki Pauluse eni lepataru kena sulate meije. Au beteke holmate kena Tuhane ete imi. \p \v 23 Gayuse lekwe ibeteke holmate ete imi. Au Pauluse, au rue mei eni lumare kai iteki ebea rebe esi hlaleke loko Tuhane, ami ono ibada mei eni lumare lekwe. \p Erastuse, kotare esi maka raka kepene ibeteke holmate ete imi lekwe. Kai iteki kwali Kwartuse ibeteke holmate lekwe. \p \v 24 [Ami kotie namake Iteki Tuhane Yesuse Kristuse Iriluke misete ete imi pusumi ete mere. Amine.] \s1 Isike Alla rame \sr 16:25-27 \p \v 25 Kwali betaya, ite isike Alla rebe Ikbasa kena ono imi hlaleke ktili le imi lulu Sou Misete bei Alla kena Yesuse Kristuse rebe au betekele ete pusue tamatare. Sou Misete mere ebeteke saisa rebe Alla laleI kena Ionore. Bei akmena titinai sa, sae irekwa mosa, \v 26 po pamuli meije Ibeteke peneka. Alla rebe Eni kbasa eti pelare Iono eti nabiaru esi beteke Sou Misete meije me esi bukuaru, eleki pamuli meije Iulake ami kena lepae etika-etika neka, leke pusue tamata mei nusare esi rekwae leke esi supu lalane kena hlaleke loko Alla kai lene lokoI. \v 27 HolmateI rame. Ile, Alla. Ile rebe rekwa titinai. \p Mai ite isikeNi eti pela baue saisa rebe Yesuse Kristuse Ionore! Amine. \cls Amiki hlamate ete imi. \sig Pauluse\sig*