\id GAL Gal Galatia Alune - Tim Juni & Okt 2011 
\h Galatia 
\toc1 Galatia 
\mt1 Pauluse eni Sulate ete Jemate Toini me Otoi Galatia 
\iot Lepate Menai 
\ip Tamata Galatia rebe esi rue me otoi Galatiare tamata Yahudi mo. Akmenare esi tatu loko tuhane tinai mo. Po kena Pauluse iluake kai ilepae Sou Misete me tape Galatiare, tamata leini me esi hlaleke loko Tuhane Yesuse. 
\ip Kena Pauluse ikeu bei otoi Galatia peneka, tamata leini me lekwe esi atetuke po rebe esi atetukele tinai mo. Sie meru esi atetuke be: “Ite nkena mo, sepo batuke hlaleke loko Yesuse Kristuse. Suke ite lulu atate sunate, lulu hukume rebe Alla Irilukele ete Musare, kai suke lulu tamata Yahudiaru esi agamare esi hukume.” 
\ip Kena Pauluse ilene esi atetuke tinai more inasu titnai. Ibeteke ete jemate toini me otoi Galatia loko eni hnauna kena eni sulate meije be: Ite ono tamata rebe dosa sae more, lulu Allare batuke baue hlaleke loko Tuhane Yesuse. Bei hlaleke loko Tuhane Yesuse pine itere Abrahame eni anubu. Natire be bei ite hlaleke loko Yesuse Kristuse hoko itere tamata nkenale me Alla oaI saka Abrahame, kai ite supu misete bei Alla rebe italukele ete Abrahame (3:6-9). Ite supu Pauluse eni hnaune rebe pentine titinai kena sulate meije me pasale 2:16 kai 5:1. 
\iot Isi 
\io1 1. Pauluse ibeteke hlamate ete jemate toini me otoi Galatia (1:1-10) 
\io1 2. Pauluse iriluke eni hnaunaru kena broka eni musuaru (1:11-2:21). Iono Yesuse Kristuse Eni maka ulake mere bei tamata eni suka mo. Isupu makerike mere bei Yesuse Kristuse 
\io1 3. Pauluse iatetuke jemata toini me otoi Galatia (pasale 3-4). Ite supu hlamate bei ite hlaleke loko Tuhane Yesuse, po bei lulu Yahudiaru esi agamare esi hukume mo 
\io1 4. Pauluse ianete jemata toini me otoi Galatia (5:1-6:10) be: Ite lulu hukume rebe Musa ilekire yake, le Yesuse Itie ite bei hukume mere peneka Kai ite lulu ite lalema kena ono tiare yake. Suke ite sebeie Ro Misete Ikbasae ite 
\io1 5. Hnaune pamuli (6:11-18) 
\c 1  
\s1 Pauluse ibeteke hlamate 
\sr 1:1-5 
\p  
\v 1-3 Kwali betaya imi jemate toini me otoi Galatia. Au Pauluse, au leki sulate meije ete imi. 
\p Au kai pusue tamata rebe esi hlaleke loko Tuhane ete meije, ami kotie leke Tuhane, iteki Alla Amate kai Tuhane Yesuse Kristuse Iriluke misete ete imi kai Iono imi rue mise. 
\p Au ono Tuhane Eni maka ulake, bei tamata ibitike au mo, po Yesuse Kristuse kai iteki Alla Amate rebe Iono Ikwana suike bei matale pine Ibitike au.  
\v 4 Yesuse Ilulu iteki Alla Amate Eni sukare, hoko ruaI riluke nanakwalaIje kena Imata seli iteki dosaru, leke ite supu hlamate. Iono mere leke ite ono lulu nusa meije esi neune yake, rebe pamuli meije piasa tamata esi onore.  
\v 5 Isike Alla eti pela! Amine. 
\s1 Sou Misete bei Alla kena Yesuse batuke esa 
\sr 1:6-10 
\p  
\v 6 Kwali betaya imi, au herane imi! Alla Ikoti imi le Kristuse laleije noa imi, po meije imi nunu titinai kena rauli Alla kai imi lulu sou misete makete bei Sou Misete rebe bei Allare.  
\v 7 Esi tinaije Sou Misete makete sae mo. Batuke tamata leini esi lelike Sou Misete bei Kristuse kai lemake loko imi leke imi noake sala, kai andia pine tinaije imi nati mo.  
\v 8 Tamata rebe ilepae sou misete makete bei Sou Misete rebe ami lepae pende, sebeie Alla Ihukumeni kena otoi susate titinai eti pelare, masike ile mere bei ami ruama pise malekate sae bei ndete surga lekwe.  
\v 9 Akmenare ami betekele ete imi peneka, po meije au betekele ete imi suike be sire rebe ilepae Sou Misete ete imi pine tebikele bei Sou Misete rebe imi lene bei ami pende, au kotie leke ile mere Alla Ihukumeni kena otoi susate titinai eti pelare. 
\p  
\v 10 Au ono ele mere kena au nikwa nane leke au supu isike bei tamata mo. Le au noake ele mere kwale mo. Batuke au noake be au ono mere eono Alla laleIje ndina. Hoko sepo au atula kena rana tamata lalei leke esi isike au, hoko au meije Kristuse Eni makerike mo. 
\s1 Pauluse isupu bitike kena Tuhane Eni maka ulake 
\sr 1:11-24 
\p  
\v 11 Kwali betaya imi! Suke imi rekwa be Sou Misete rebe au lepaele, mere bei tamata mo.  
\v 12 Au supu Sou Misete mere bei tamata mo, kai tamata sae iatetukele ete au mo. Po Yesuse Kristuse ruaI pine Ibeteke pusue meru ete au. 
\p  
\v 13 Imi rekwa bei auku hidupe kena akmenare peneka. Akmenare au lulu Yahudiaru esi agamare. Kena mere au ktolo titinai kena ono susate ete tamata rebe esi hlaleke loko Alla, kai au atula kena bunusi.  
\v 14 Kena ono lulu Yahudiaru esi agamare, au lesi bei tamata Yahudia rebe esi musune sakesa kai aure. Amiki ntuana menaru esi atate au lulue mise titinai. 
\p  
\v 15 Masike au ono ele mere po Alla Iono misete ete au hoko kena ruele au mosare Ibitike au kai Ikoti au peneka kena namake au kerike eteI.  
\v 16 Alla Ibeteke Eni Nanare ete au leke Sou Misete kena Eni Nanare au beteke ete tamata Yahudi more. Kena mere au keu loko sae mo kena kotie hnaune.  
\v 17 Kai sie rebe esi ono Tuhane Eni maka ulake akmena bei aure au keu lokosi lopai kota Yerusaleme leke esi atetuke au mo. Po au keu mpai tape Arape, eleki bei mere au leu suike lori kota Damsike. 
\p  
\v 18 Eleki musuna telu bei mere, au keu lopai kota Yerusaleme kena tetue Petruse. Au rue kaini batuke petua butu esa lesini lima.  
\v 19 Po au tetue Tuhane eni maka ulake maketaru mo, batuke Yakobuse, Tuhane Yesuse kwaline. 
\p  
\v 20 Saisa rebe au lekie meije tinai. Alla ruaI rekwa be au lemake mo. 
\p  
\v 21 Eleki bei mere au keu me otoi Siria kai otoi Kilikia.  
\v 22 Po eti roma mere jemata toini mpai otoi Yudeare esi rena au mosa.  
\v 23 Batuke esi lene tamata esi alena be ile mere rebe akmene iono susate kai itetaise, pamuli meije tebikeni peneka, ilepae maka hlaleke loko Yesuse Kristuse. Maka hlaleke rebe kena akmenare iono kena atiare.  
\v 24 Hoko esi isike Alla le saisa rebe Ionoe ete au pende. 
\c 2  
\s1 Tuhane Eni maka ulaka maketaru esi trima Pauluse kena misete 
\sr 2:1-10 
\p  
\v 1 Eleki musuna butu esa lesini ata suike pine au leu suike lopai Yerusaleme sakesa kai Barnabase. Ami lui Tituse ikeu kai ami lekwe.  
\v 2 Au keu lopai Yerusaleme le Alla Iulake au. Kai kena au kai elaka ete meru ami ruama lupu, au lepa loko Sou Misete rebe au lepaele ete tamata Yahudi more. Au suka mo be saisa rebe au onoe ete tamata Yahudi more, tamata Yahudia leini esi suka mo eleki auku makerike esi guna sasaisa mo.  
\v 3 Tituse rebe isakesa kai aure tamata Yunani, po paksai kena ilulu sunate esi atate mo.  
\v 4 Tamata leini me esi uma tamata maka hlaleke loko Kristuse kena lulu sunate esi atate. Sie meru esi ono lelemake be esi hlaleke loko Kristuse, rebe esi kusu andeneke loko ite leke esi selu saisa rebe ite onore kai esi lake ite beie le ite esa kai Kristuse Yesuse peneka. Esi suka uma ite kena lulu agama Yahudi esi pletare.  
\v 5 Po ami sele mo kai lene lokosi kwale mo. Le ami sukare, Sou Misete bei Alla kena Yesuse rebe imi hlaleke loko pende erimi hlaleke loko rame. 
\p  
\v 6 Kai sie rebe holmateise esi tapa saisa makete kena auku hnaunaru mo. Ete aure tamata rebe holmatei kai tamata rebe holmatei more esi sakesa neka le Alla Ililake tamata mo.  
\v 7 Po tamata rebe holmateise esi naku be Alla Iulake au peneka kena lepae Sou Misete ete tamata Yahudi more. Saka Petruse neka, Alla Iulakeni kena ilepae Sou Misete ete tamata Yahudiaru.  
\v 8 Le Alla Iriluke ktiline ete Petruse kena Ilepae Sou Misete bei Alla kena Yesuse ete tamata Yahudiaru peneka, kai au lekwe, Iriluke ktiline ete au kena au lepae Sou misete ete tamata Yahudi more.  
\v 9 Yakobuse, Petruse kai Yohanese rebe tamata esi beteke be esi ono elake ete jemate toine, esi naku be Alla Iulake au kena kerike makerike meije. Hoko esi kerike bala kai Au kai Barnabase kena tanda be amire ebe kai lomai. Leke Barnabase luama keu kerike ete tamata Yahudi more, yo esi kerike ete tamata Yahudiaru.  
\v 10 Batuke esi kotie leke ami li loko tamata susataru. Kai mere pine lalekue titinai kena onoe. 
\s1 Pauluse isiba Petruse me Antiokia 
\sr 2:11-14 
\p  
\v 11 Kena Petruse iluake me Antiokiare, au sibai le iono sala.  
\v 12 Memenaije irue kane sakesa kai tamata Yahudi more, po kena tamata rebe Yakobuse iulakesie esi luake, ikeu beisi kai isuka kena kane kaisi moneka. Rilai le tamata Yahudia rebe esi bei Yerusaleme le esi sukare pusue tamatare suke lulu atate sunate.  
\v 13 Tamata Yahudi maketaru esi nloe lulu Petruse lekwe, eti Barnabase iono lulu esi nloene mere leneka.  
\v 14 Kena au selu esi ono lulu Sou Misete esi nkenale moneka, eleki au siba Petruse me tamata bokala meru oasi be, “Ale tamata Yahudi yo ahidupe saka tamata Yahudi esi agamare esi hukume mo. Auma tamata Yahudi more kena esi hidupe lulu Yahudi esi agamare esi hukume yake.” 
\s1 Tamata Yahudi kai Tamata Yahudi mo esi supu hlamate le esi hlaleke loko Kristuse 
\sr 2:15-21 
\p  
\v 15 Au kai Petruse, ruele amire tamata Yahudi peneka. Ami ono tiae saka tamata rebe rekwa Alla mosare esi onore mo.  
\v 16 Masike ele mere po ami rekwa be tamata iono mise suike kai Allare batuke bei hlaleke loko Kristuse Yesuse, po bei ono lulu hukume rebe Musa ilekire mo. Bei mere hoko ami hlaleke loko Kristuse Yesuse peneka, leke ami ono mise suike kai Allare bei ami hlaleke loko Kristuse Yesuse, po bei ono lulu hukume rebe Musa ilekire mo. Le tamata sae iono lulu agamare esi hukume eleki Alla Iombe inkenare sae mo. 
\p  
\v 17 Ami atula kena ono mise suike kai Allare baue ami hlaleke loko Kristuse. Po ami ono ele mere, tamata esi noake amire tamata dosa lupe tamata Yahudi more. Sepo ele mere hoko ite nati be bei Kristuse pine ite supu dosa o? Mo, ele mere mo!  
\v 18 Le sepo au ono lulu suike hukume rebe au hleke pende hoko mere sakesa kai au ono sala kena hukume rebe Musa ilekire peneka.  
\v 19 Kena akmena au lulu hukume rebe Musa ilekire, eono au supu ono mise suike kai Alla mo. Ele mere hoko au hleke hukume mere peneka le mere saka au mata bei hukume mere peneka. Auku hidupe meije batuke au kerike ete Alla neka. Pamuli meije aure saka au mata ndete ai tutini saka Kristuse peneka,  
\v 20 hoko au noake loko saisa rebe akmenare moneka, po au noake batuke Yesuse Kristuse neka. Auku hidupe beluke pamuli meije bei au hlaleke titinai loko Alla Eni Nanare. Ile mere pine Iaseluke be Ioki au eti Imata ete au.  
\v 21 Alla Iriluke misete, au rupake mo. Le sepo tamata iono mise suike kai Allare bei ilulu hukume rebe Musa ilekire, hoko Kristuse Imatare esi untune sasaisa mo. 
\c 3  
\s1 Ono lulu hukume rebe Musa Ilekire pibe hlaleke loko Yesuse Kristuse? 
\sr 3:1-14 
\p  
\v 1 Kwali betaya imi me Galatia. Imi boro kuate! Imi lene loko sire eni nloene pende? Imi rekwa be Yesuse Kristuse Imata kena ai tutine au atetuke mimise ete imi peneka.  
\v 2 Imi beteke ete au mina! Alla Eni Rore Ikbasae imire bei imi lulu hukume rebe Musa ilekire pibe bei imi lene Sou Misete bei Allare eleki imi hlaleke loko Kristuse?  
\v 3 Le mula pine imi boro kuate ele mere? Ro Misete Iono imi supu hidupe beluke peneka yo meije bei saisa pine imi noake be imi hlaleke erimi ktiline? Mere eono imi nkena me Alla oaIje mo.  
\v 4 Imi supu misete boka bei Tuhane peneka. Po meije imi suka lulu tamata Yahudiaru esi agamare esi hukume. Ele mere hoko pusue misete rebe imi supure esi untune sasaisa moneka. Au kotie leke imi ele mere yake.  
\v 5 Alla Iono Eni Rore Ikbasae imi kai Iono tanda herane leke imi selu peneka. Au tneu imi be Alla Iono mere bei imi lulu hukume rebe Musa ilekire o? Mo! Iono mere bei imi lene Sou Misete peneka kai hlaleke loko Kristuse. 
\p  
\v 6 Mere sakesa kai Alla Eni lepata rebe lekie akmenare ebeteke Abrahame be, “Abrahame ihlaleke loko Alla, kai bei eni maka hlaleke mere pine Alla Inoakeine tamata rebe iono Alla laleIje ndina.”  
\v 7 Hoko suke imi nete mimise! Tamata rebe ihlaleke loko Allare, mere Abrahame eni anubu.  
\v 8 Bei akmena sa tamata esi rekwa bei Alla Eni lepate rebe lekire ebeteke be tamata Yahudi more, sepo esi hlaleke lokoI hoko Ibeteke be esi nkena. Sou Misete mere lepaele akmena ete Abrahame me Alla Eni Lepate rebe lekie akmenare peneka be, “Namake Au riluke misete ete pusue tamata mei nusare baue ale.”  
\v 9 Abrahame isupu misete le ihlaleke loko Alla. Sakesa neka sire rebe ihlaleke loko Alla hoko isupu misete sakesa kai Abrahame. 
\p  
\v 10 Tamata rebe esi hlaleke be esi nkena me Alla oaI le esi lulu hukume rebe Musa ilekire, esi supu kutuke. Le Alla Eni lepate rebe lekie akmenare ebeteke be, “Sire pine ilulu pusue hukume rebe Musa ilekire mimise mo hoko isupu kutuke bei Alla!”  
\v 11 Tamata sae iono mise suike kai Allare bei iono lulu hukume rebe Musa ilekire mo. Alla Eni lepate rebe lekie akmenare ebeteke mere be, “Sie rebe esi hlaleke loko Allare esi ono mise suike kai Alla kai esi supu hlamate.”  
\v 12 Tamata rebe ihlaleke loko hukume rebe Musa ilekire, ihlaleke titinai loko Alla moneka. Alla Eni lepate rebe lekie akmenare ebeteke be, “Tamata rebe ihlaleke loko hukume rebe Musa ilekire, isupu hlamate bei hukume mere.” 
\p  
\v 13 Po Kristuse Iriluke nanakwalaIje peneka kena seli iteki dosaru. Iono ele mere, hoko Itie ite bei hukumane bei hukume rebe Musa ilekire peneka. Le bei ite pine Isebeie ruaI supu kutuke, le Alla Eni lepate rebe lekie akmenare ebeteke be, “Kutuke kena tamata rebe imata kena ai tutine.”  
\v 14 Yesuse Kristuse Iono meije leke beiNi pine misete rebe Abrahame isupure, tamata Yahudi more esi supu lekwe. Ele mere hoko ite rebe hlaleke loko Allare ite supu Ro rebe Alla Italuke pende. 
\s1 Hukume rebe Musa ilekire elelike saisa rebe Alla Italukele ete Abrahame mo 
\sr 3:15-4:7 
\p  
\v 15 Kwali betaya imi, lene mimise! Au beteke saisa rebe piasare ite onore. Sepo tamata esi lepa kai lomai kena taluke sasaisa eleki esi teu lepate kena peneka, masike mere bei tamata po lepate mere sae ilia moneka pise itapa moneka.  
\v 16 Alla Eni lepataru, Italuke ete Abrahame kai ete eni anubu sae. Kena Alla Eni lepate rebe lekie akmenare ebeteke be Italuke ete pusue Abrahame eni anubuaru mo. Batuke ete anubu sae me neka, Ile Kristuse.  
\v 17 Rebe au suka betekele meije: Alla Eni lepate rebe Italuke ete Abrahame, musuna utuna ata butu telu (430) pine Iriluke hukume rebe Musa ilekire, hoko hukume rebe epamuli mere elelike Alla Eni lepate rebe Italuke akmena mere saisa mo.  
\v 18 Imi noake be ite supu miseta kai hlamate rebe Alla Italukele bei lulu hukume rebe Musa ilekire yake. Le sepo Alla Iriluke misete Iselu bei tamata ilulu hukume hoko mere Eni lepate rebe Italukele moneka. Po meije mo, Alla Iriluke misete ete Abrahame le Italuke peneka. 
\p  
\v 19 Ele mere hoko hukume rebe Musa ilekire Alla Iriluke leke mula? Alla Itapa hukume rebe Musa ilekire leke esibake tamata eni dosaru. Hukume mere eguna batuke roma Abrahame eni anubu sae me Iluake, mere Yesuse, rebe Alla IbetekeNi kena Italuke ete Abrahame. Hukume rebe Musa ilekie mere malekataru betekele baueni kena ibetekele.  
\v 20 Piasare tamata esi beteke sasaisa ete sae makete, esi pake tamata maka bete lepate po kena Alla Ibeteke saisa rebe Italukele ete Abrahame, Ipake maka bete lepate mo. RuaI Eri betekele ete Abrahame. 
\p  
\v 21 Ele mere hoko imi noake be hukume rebe Musa ilekire kai Alla Eni lepate rebe Italukele usala bei lomai o? Mo, ele mere mo. Le sepo Alla Iriluke hukume rebe Musa ilekire kena eono tamata isupu hidupe, hoko tamata iono mise suike kai Allare baue hukume rebe Musa ilekie mere.  
\v 22 Po Alla Eni lepata rebe lekie akmenare ebeteke be pusue tamatare esi ono dosa. Ele mere hoko batuke bei hlaleke loko Yesuse Kristuse pine tamata isupu misete kai hidupe bei Alla rebe Italukele ete Abrahame pende. Hoko tamata rebe ihlaleke loko Yesuse Kristuse isupue. 
\p  
\v 23 Kena ite hlaleke loko Kristuse mosare, hukume rebe Musa ilekire eono ite saka ekandutie ite kena bui lalei.  
\v 24 Hoko hukume rebe Musa ilekire saka tamata maka raka rebe iraka ite roma Kristuse Iluake, leke ite ono mise suike kai Alla le ite hlaleke loko Kristuse.  
\v 25 Pamuli meije petua kena ite hlaleke loko Kristuse peneka, hoko hukume rebe Musa ilekire, rebe eraka ite roma meije eraka ite moneka. 
\p  
\v 26 Imire Alla Eni nanae kena imi peneka le imi hlaleke loko Yesuse Kristuse.  
\v 27 Imi pusumi supu baptise kena Kristuse Eni nane peneka hoko imi lulu Kristuse peneka, kai imi esa kaiNi peneka.  
\v 28 Hoko tamata Yahudi pise tamata Yahudi mo, tamata rebe kerike etei pise tamata makerike rebe eni kbasa sae mo, mokwai pise bina, sae ihbeike lomai moneka le Kristuse Yesuse Iono ite pusumare esa peneka.  
\v 29 Sepo imi esa kai Kristuse peneka hoko imire saka Abrahame eni anubua, kai imi supu misete bei Alla rebe Italuke pende. 
\c 4  
\p  
\v 1 Au beteke ete imi be: Kwetele rebe namake ikbasae amai eni taneiaru, kena eri kewete beluke sare isaka tamata makerike rebe eni kbasa sae more neka. Masike taneia meru esi upui kenai po ikbasae mosa.  
\v 2 Tamata rebe esi rakaije, esi atetukeni kai esi raka eni taneiaru eti roma petu rebe amai teuele.  
\v 3 Ete ite saka kwetele mere neka. Kena ite hlaleke loko Yesuse Kristuse mosare, atate kai hukuma mei nusa meije ukbasae ite.  
\v 4 Po Alla Iteu petu me peneka kena Iulake Eni Nanare Ilomei nusa. Eni Nanae mere bina sae me irueleI, kai Iono lulu hukume rebe Musa ilekire titinai.  
\v 5 Iluake kena Itie ite tamata bei hukume rebe Musa ilekire leke ite ono Alla Eni nanae. 
\p  
\v 6 Imire Alla Eni nanae peneka hoko Iulake Eni nanare Eni Rore leke Ikbase ite lalemaru. Eni Nanare Eni Rore Iono ite kotie loko Alla be, “AmaKu.”  
\v 7 Hoko imi lulu hukume rebe Musa Ilekire moneka kena atula kena imi nkena me Alla oaIje. Imire Alla Eni nanae peneka hoko saisa rebe Iaknekaele ete Eni nanaru Irilukele ete imi. 
\s1 Pauluse kaplalei le jemate toini Galatiare 
\sr 4:8-20 
\p  
\v 8 Kena akmenare imi rekwa Alla mosa hoko imi tatu loko alla tinai more kai esi kbasae imi. Imi rekware mere Alla, eleyo Alla mo.  
\v 9 Po meije imi rekwa Alla peneka. Pise mise lesi lekwe beteke be Alla Irekwa imi peneka. Le mula pine imi hali suike loko atate kai peraturane mei nusa meije rebe esi sasaisa more? Le mula pine imi suka ukbasae imire?  
\v 10 Eti meije erimi lulu tamata Yahudiaru esi agamare esi hukume saka peraturane kena petua sesi me kena bulana kai musuna rebe imi noakele pentine.  
\v 11 Au kaplaleku, le tinake au kerike ktili kena lepae Sou Misete ete imire esi guna sasaisa mo. 
\p  
\v 12 Kwali betaya imi! Au kotie bei imi leke imi ono lulu auku atate le au lulu tamata Yahudiaru esi hukume moneka. Le au lekwe ono lupe imire peneka. Kwali betaya imi, kena akmena au keu loko imire, imi li loko au mise titinai.  
\v 13 Imi nete akmenare, bei kerake aure pine au lepae Sou Misete ete imi akmena.  
\v 14 Masike kena mere nanakwalakue mise mo po imi aninike au mo. Imi trima au saka trima Alla Eni malekate pise saka trima Kristuse Yesuse ruaI.  
\v 15 Kena mere lalemi ndina titinai. Po meije lalemi ndina moneka le mula? Au rekwa be kena mere imi ono sasaisa neka kena tapa au. Imi oki au titinai, eti sepo boi mataina leke seli matakue yele, hoko imi suka le matainaimu ete au neka.  
\v 16 Pibe meije imi noake aure imi musu peneko? Le au beteke saisa rebe nkenale ete imire o? 
\p  
\v 17 Tamata rebe esi atetuke hukumaru esi atula kena imi lulusi, po lalesi mise mo. Esi suka kena tebi imi bei ami leke imi lulusi kena lale ndinate.  
\v 18 Yele, mere mise ete imi, sepo tamata esi atula leke imi lulusi titinai kena ono saisa rebe nkenale. Mahabe imi atula kena ele mere rame. Yapine imi ele mere batuke kena au me kai imire, po kena au me kai imi more imi ono nkenale moneka.  
\v 19 Kwali betaya imi, imire saka auku anae. Po meije kapleleku le imi titinai kena nete loko imi kai kapleleku le imi rame sepo imi hidupe lulu Kristuse mosa.  
\v 20 Kena meije laleku titinai kena au me kai imi leke au lepa kai imi mimise kena cara makete. Le au rekwa moneka be au ono saisa ete imi lekwe. 
\s1 Pauluse ialenake loko Hagare kai Sara luasi kena alena umpama 
\sr 4:21-31 
\p  
\v 21 Kwali betaya imi rebe imi suka lulu hukume rebe Musa ilekire! Yapine imi rekwa saisa rebe Musa ilekire mosa piseo?  
\v 22 Ete mere leki be Abrahame eni nanaru sie luaya. Eni nanae saere bei eni tamata makerike kai saere bei eni bina, ile tamata makerike mo.  
\v 23 Kwetele rebe bei eni tamata makerike, mere bei tamata eni suka. Po kwetele rebe bei eni binare, mere bei Alla Italukele ete Abrahame.  
\v 24-25 Alena meije atetuke ite be bina lua meiju tiluke lalana lua kena supu nkenale bei Alla. Hagare natire tamata rebe esi hlaleke be nkenare baue lulu hukume rebe Musa ilekire. Le pusue tamata rebe esi lulu hukume rebe Musa ilekire esi hidupe saka tamata makerike rebe eni kbasa sae mo rebe ilulu tamata rebe ikerike eteije. Hagare esi natire ulate Sinai me tape Arape. Kai Hagare nati lekwe kota Yerusaleme pamuli meije. Le esi tamataru esi hidupe lupe tamata makerike rebe eni kabasa sae mo le esi hidupe lulu hukume rebe Musa Ilekire.  
\v 26 Yo Sarare natire Yerusaleme ndete surgare, mere iteki inate, ile tamata makerike mo. Kai itere tamata makerike rebe iteki kbasa sae more mo, le ite lulu hukume rebe Musa ilekire more pe.  
\v 27 Le kena Alla Eni lepate rebe lekie akmenare be: 
\q1 “Bina ndotene rebe aruele kwetele mo, lalemu ndina! 
\q2 Ablake ruele kwetele esi kerale mo, 
\q2 amenani kai kloloe kena lale ndinate! 
\q1 Le bina rebe indotere eni anubuaru esi boka lesi 
\q2 bei bina rebe iruele kwetele akmenare eni anubuaru.”\f + \fr 4:27 \ft Bina rebe eni mokwai ikeu beine mere Sara le akmenare Abrahame ikeu bei Sara kena irana Hagare leke isupu kwetele.\f* 
\p  
\v 28 Kwali betaya imi! Imire Alla Eni nanae rebe ruelemi le Italuke peneka. Imire lupe Isake.  
\v 29 Kena mere kwetele rebe ruelei lulu tamata eni sukare iono susate ete kwetele rebe ruelei lulu Alla Eni Rore Isukare. Pamuli meije ele mere neka.  
\v 30 Po Alla Eni lepate rebe lekie akmenare ebeteke be, “Sui bina makerike mere kai eni nanare, le bina makerike mere eni nanare namake ikbasae taneiaru sakesa kai bina makerike more eni nanare mo.”  
\v 31 Hoko kwali betaya imi! Itere tamata saka makerike rebe eni kbasa sae mo eni nana mo. Po itere saka tamata makerike more eni nanae, hoko ite lulu Tuhane Eni lepate rebe Musa ilekire moneka po ite hlaleke loko Alla. 
\c 5  
\s1 Kristuse Itie ite bei Tuhane Eni lepate rebe Musa ilekire 
\sr 5:1-15 
\p  
\v 1 Kwali betaya imi, kena meije Kristuse Itie ite bei tamata Yahudiaru esi agamare esi hukume peneka. Hoko ite tahane lalema rame leke ite supu tie rame kai ite atula leke hukume mere ekbasae ite yanoma. 
\p  
\v 2 Imi nete mimise! Sepo imi kotie kena sunate imi lulu Tuhane Eni lepate rebe Musa Ilekire, hoko saisa rebe Kristuse Ionoe ete imire esi guna sasaisa moneka. Au, Pauluse ruaku betekele.  
\v 3 Meije au ahnau sie rebe esi kotie kena sunateise be suke esi lulu pusue tamata Yahudiaru esi agamare esi hukume.  
\v 4 Sepo imi atula kena ono mise suike kai Allare baue imi lulu Tuhane Eni lepate rebe Musa ilekire, hoko mere imi esa kai Kristuse moneka. Kai imi supu Alla Eni misete moneka.  
\v 5 Po amire, Alla Eni Ro Misete Itapa ami, hoko ami hlaleke be Alla Iono ami mise suike kaiNi le ami hlaleke loko Kristuse. Hoko mere pine ami namake titinaije.  
\v 6 Le sepo ite esa kai Kristuse Yesuse peneka hoko lulu atate sunate pise lulu more mula mo le esi nati sasaisa mo kena ite ono mise suike kai Allare. Po pentine hlaleke loko Kristuse, kai mere aselukele baue ite oki tamata makete. 
\p  
\v 7 Akmenare imi aseluke be imi lulu Sou Misete kena Kristuse mise titinai. Sire pine iumauke imi eti Sou Misete rebe lepaele ete imi pende pamuli meije imi lulu monde?  
\v 8 Maka umauke imi mere bei Alla rebe Ikoti imire mo.  
\v 9 Tamata esi atetuke nsalale boka mo po eono tiae ete pusue, saka ragi tepuite eono rotire sare neka. 
\p  
\v 10 Masike ele mere po ite esa kai Tuhane peneka hoko au hlaleke be tamata rebe esi atetuke hnaune nkenale more, imi lulusi mo. Au hlaleke lekwe be sire pine iono susae imi, masike ile mere sia lekwe po namake Alla Ihukumeni. 
\p  
\v 11 Kwali betaya imi, sie leini esi beteke be au atetuke be suke sunate lulu Tuhane Eni lepate rebe Musa ilekire. Mere tinai mo. Sepo au atetuke ele mere hoko tamata Yahudiaru esi nasuke au mo. Po au atetuke be suke ono misete kai Allare, lalane makete sae mo batuke hlaleke loko Kristuse rebe Imata kena ai tutine. Au atetuke ele meije hoko tamata Yahudiaru esi nasuke au titinai.  
\v 12 Tamata rebe esi ono susae imi laleime, mise lesire esi siri bei imi jemataru.\f + \fr 5:12 \ft Siri bei jemataru kena Alkitape Terjemahane Beluke ebeteke be mise lesire esi lasa nanakwalaisu.\f* 
\p  
\v 13 Kwali betaya, imi supu koti kena supu tie bei tamata Yahudiaru esi agamare esi hukume peneka. Po imi supu tiere imi pakele kena alasane leke ono neune yake, po imi oki lomai kai tapa lomai.  
\v 14 Le pusue hukume rebe Musa ilekire lupukele kena pleta esa be, “Aoki tamata makete lupe aoki ruamu.”  
\v 15 Po sepo imi nasuke lomai kai ono tiae ete lomai hoko imi keta le namake imi supu susate sakesa. 
\s1 Lulu Ro Misete 
\sr 5:16-26 
\p  
\v 16 Kwali betaya imi, ele mere hoko au suka beteke ete imi be ite sebei Ro Misete Ikbasae ite leke ite lulu iteki lalema kena ono tiare yake.  
\v 17 Le tamata eni suka kena ono tiare tebikele bei Ro Misete Eni sukare. Kai Ro Misete Eni sukare tebikele bei tamata eni suka kena ono tiare. Sepo ite lulu Ro Misete Eni sukare hoko ite lulu iteki lalema kena ono tiare mo. Le ite lulu lualu saisa mo.  
\v 18 Po sepo imi kotie Ro Misete Ikbasae imi hoko tamata Yahudiaru esi agamare esi hukume ekbasae imi mo. 
\p  
\v 19 Yelu rebe ite onoule, rebe lulu iteki lalema kena ono tiare lupe, lale ntasite tahane rua moneka eti sablia, ono ntasite ete bina pise mokwai kai ono ntasite makete lupe meru,  
\v 20 hlaleke loko tuhane tinai mo, ono palmane kena atia lomai, lale tiake lomai, ono musu kai lomai, lale loko tamata makete eni tanei, nasu nunu, ono saisare tuli kai tamata makete mo, lene loko tamata makete mo kai tebi lomai,  
\v 21 lale tia le suka selu tamata makete esi misete mo, kinu nseli, kane kinu eti ono yelu tiaru, kai yelu makete lekwe. Hoko meije au anete imi loko pusue meru, lupe akmenare au anete imire be sire rebe iono meru, kena Alla Ipletae ite tamatare isupu rue kai Alla mo. 
\p  
\v 22 Eleyo sie rebe Ro Misete Ikbasaise esi oki lomai, lalesi ndina, esi rue mise kai lomai, esi tahane lale, esi suka tapa tamata makete, esi ono misete ete lomai, esi lene loko pleta rame,  
\v 23 kwakwaesi mo kai laleisu kuru. Hukume kena elake yelu meiju sae mo.  
\v 24 Tamata rebe esi hlaleke loko Kristuse Yesuse pende, esi atate tiare kai lale loko neune esi hleke pusulu peneka.  
\v 25 Ro Misete Iriluke hidupe beluke ete ite peneka, hoko suke iteki atate mise lulu Ro Misete Eni sukare.  
\v 26 Kai kwakwae ite yake, ono tamata makete laleije musu yake, kai lale tiake tamata makete le eni misete yake. 
\c 6  
\s1 Tapa lomai 
\sr 6:1-10 
\p  
\v 1 Kwali betaya imi, sepo sae iono dosa hoko imia rebe Ro Misete Ikbasae imire, imi ahnaui leke iono dosa yanoma. Po imi ono mere kena lale maune kai imi raka leke imi ruami ono dosa lupe ionore yake.  
\v 2 Sepo sae isupu susate, imi tapa lomai lokole. Imi ono ele mere hoko imi lulu Kristuse Eni pletare.  
\v 3 Sepo tamata sae inoake ruaije ipentine eleyo ipentine mo, hoko mere ilemake ruai.  
\v 4 Mise lesi sebei sae eri noake ruai be eni atate mise pibe mo. Sepo emise hoko sebeie laleije ndina lele, po ibandine saisa rebe ionore kai tamata makete ionore yake.  
\v 5 Le papela tamatare sebeie sae eri kele le saisa rebe ruai ionore. 
\p  
\v 6 Tamata rebe esi supu atetuke kena Kristuse Eni lepataru, mise lesire esi larake saisa neka rebe misete ete ile rebe iatetukeise. 
\p  
\v 7 Kwali betaya, imi supu lemeke yake! Allare sae isupu klemakeni mo. Saisa rebe tamata ionoe kena eni hidupe, isupu esi hasile sakesa kai saisa rebe ionore neka, saka tamata iatnane tnanele saisare esi hasile rebe isupure tnanele mere neka.  
\v 8 Le sire pine iono saisare lulu eni atate rebe tiare, namake esi hasile imatae atate mere neka. Po sepo iono saisare lulu Ro Misete Eni sukare, namake Ro Misete Iono isupu rue kai Alla eti pela.  
\v 9 Ite hleke bei ono misete yake le sepo ite ono misete rame hoko roma esi peture ite supu esi hasile.  
\v 10 Hoko kena ite rue mei nusa sare ite ono misete ete pusue tamata kai lesi lekwe ete sie rebe esi hlaleke sakesa kai itere. 
\s1 Hnaune kai hlamate 
\sr 6:11-18 
\p  
\v 11 Imi selu meije mimise! Au ruaku leki meije esi huruparu ela lesi.  
\v 12 Sie rebe esi isike ruasi kena yelu rebe selure, sie meru pine esi uma imi kena sunate lulu hukume rebe Musa ilekire. Esi uma imi ele mere le rilasi le tamata Yahudiaru esi ono susate etesi, sepo batuke esi hlaleke Yesuse Kristuse Imata kena ai tutine.  
\v 13 Le sie rebe esi lulu atate sunate lekwe esi lulu hukume rebe Musa ilekire mo. Po esi atula kena imi lulu atate sunate leke esi isike ruasi be imi lulu esi atate peneka.  
\v 14 Po ete aure, au suka isike ruaku mo. Batuke au isike iteki Tuhane Yesuse Kristuse rebe Imata kena ai tutine. Ite beteke be Yesuse Imata kena ai tutine, hoko mere lekwe saka au mata peneka. Mere be au hlaleke sasaisa mei nusa meije moneka rebe akmenare au hlalekele. Pamuli meije au hlaleke batuke Yesuse neka.  
\v 15 Sunate pise sunate more, mere pentine mo. Rebe pentine iteki hidupe beluke.  
\v 16 Au kotie loko Alla ete tamata rebe esi hidupe lulu rebe au betekele kai ete pusue tamata rebe esi ono Alla Eni tamatare, leke Alla laleIje noasi kai Iono esi rue mise. 
\p  
\v 17 Eleki menai bei meije sae inikwa auku nsalale yanoma le selu Yesuse Eni tanda kena nanakwalakue be aure Yesuse Eni maka ulake. Tanda mere lakwai butai kena nanakwalakue le esi teta au le au lepae Yesuse Kristuse Eni lepataru. 
\p  
\v 18 Iteki Tuhane Yesuse Kristuse Iriluke misete ete kwali betaya imi noma! Amine. 
\cls Hlamate, \sig Au Pauluse\sig*