\id EPH - Epsuse Alune - Tim Juni & Okt 2011 \h Epsuse \toc1 Epsuse \mt1 Pauluse eni Sulate ete Jemate Toini me Kota Epsuse \iot Lepate Menai \ip Pauluse ileki sulate meije kena ime bui lalei, ikusu bui le ilepae Sou Misete bei Alla kena Yesuse (3:1, 13; 4:1). Tamata me kota Epsuse, tamata Yahudi more esi boka lesi (2:11-12). Tinake Pauluse isukare eni sulate baisele me jemate Epsuse eleki natuele ete jemata me hena teana me kota Epsuse keholire piseo. \ip Kena sulate meije Pauluse ibeteke Alla Iriluke miseta bokala ete ite rebe ite supue le ite esa kai Yesuse Kristuse peneka (1:3). Ibeteke Alla Eni rencanare lekwe be: “Eni rencanare be, roma esi petu pine Iono pusue ndete surga kai mei nusare eono esa eleki Kristuse Iono elake ete pusulu.” (1:10). \ip Kena sulate meije Pauluse ipake umpama ilaru: Yesuse umpamaI saka ulu bua, kai Eni maka luluaru saka nanakwalaije (1:10, 22-23; 4:4, 15-16; 5:23-32). Yesuse umpamaI saka batu rebe pentine titinai kena lumare, kai Eni maka luluaru saka lumare esi manararu (2:20-21). Ro Misete umpamaI saka tanda kena ite lalemaru (1:13; 4:30). Sepo sulate sae esi tanda me hoko tanda mere etiluke be sulate mere bei sia. Ro Misete mei ite lalemaru, mere tanda kena etiluke be itere Alla Eni tamata. Yesuse Eni maka luluaru umpamaesi saka solaluaru esi pake alata kena pele nanakwalaisu kena lisa (6:10-18). \iot Isi \io1 1. Hlamate (1:1-2) \io1 2. Alla Eni rencana ete ite rebe hlaleke lokoIje (1:3-3:21) \io2 a. Iriluke miseta bokala ete ite le ite esa kai Kristuse (1:3-23) \io2 b. Iono ite supu hidupe beluke, kai Iono ite esa kai tamata Yahudi kai tamata Yahudi more (2:1-3:13) \io2 c. Pauluse ikotie loko Tuhane leke ite rekwa Kristuse Eni misete elake ete itere elia (3:14-21) \io1 3. Tamata rebe ihlaleke loko Tuhane eni atate misete (4:1-6:9) \io2 a. Hidupe mise kai lomai kai aktilie lomai (4:1-16) \io2 b. Suke ite hleke bei ono neune kai suke ono misete (4:17-5:21) \io2 c. Hnauna (5:22-6:9) \io1 4. Tamata maka hlaleke loko Yesuse Kristuse umpamaesi saka solaluaru esi pake alata kena pele nanakwalasu kena lisa (6:10-20) \io1 5. Hlamate (6:21-24) \c 1 \s1 Pauluse ibeteke hlamate ete jemate toini me kota Epsuse \sr 1:1-2 \p \v 1 Kwali betaya rebe imi ono Alla Eni tamata peneka me kota Epsuse. Imi hlaleke loko Yesuse rame le imi esa kai Kristuse Yesuse peneka. \p Sulate meije bei au Pauluse, Kristuse Yesuse Eni maka ulake lulu Alla Eni sukare. \p \v 2 Au kotie loko Alla, iteki Amate elake kai Tuhane Yesuse Kristuse leke riluke misete ete imi kai imi rue ndene noma. \s1 Ite isike Alla le Iriluke misete ete ite \sr 1:3-14 \p \v 3 Ite isike Alla. Ile, iteki Tuhane Yesuse Kristuse AmaI! \p Iriluke pusue miseta ndete surgare ete ite, le ite esa kai Kristuse. \v 4 Kena Tuhane Alla Itolae nusa meije mosare, Ibitike ite peneka kena ono Eni tamata rebe me oaIje dosa sae mo le ite kai Kristuse esa peneka. \v 5 Bei Ioki itere hoko bei akmena sa laleI kena Ibitike ite kena RuaI Eni nanae tumu saka tamata esi bitike kwetele sae kena eni nanae. Ele mere Iono ite kena Eni nanae tumu le bei Yesuse Kristuse Ionore. Pusue rebe Alla Ionore lulu Eni sukare kai ono laleIje ndina. \v 6 Ite isikeNi le Eni lale misete ela titinai. Iaseluke Eni lale misete mere ete ite le ite esa kai Eni Nanae rebe IokiNe. \p \v 7 Iono misete mere, Iono Eni Nanae Yesuse Kristuse ponike Eni lalakwe kai Imata leke ite hlamate. Hoko mere Iampune iteki dosaru peneka. \v 8 Iono misete ete ite kai ibuka ite lalemaru leke ite rekwa mise titinai kena rekwa yelu bokala kai rekwa Eni rencanare. \v 9 Kai saisa rebe namake Ionoe baue Yesuse Kristuse, ruaI suka betekele ete ite. Akmenare tamata esi rekwa Eni rencana mere mosa. \v 10 Eni rencanare be, roma esi petu pine Iono pusue ndete surga kai mei nusare eono esa eleki Kristuse Iono elake ete pusulu. \p \v 11 Alla Iono pusue meru lulu ruaI Eni suka. Ibitike ite peneka bei akmena sa lulu Eni sukare leke ite ono Eni tamata le ite kai Yesuse Kristuse esa. \v 12 Leke ami rebe meije hlaleke Yesuse Kristuse akmenare, namake ite isike kai holmate Alla le misete rebe Ionore. \p \v 13 Imi lekwe Alla Eni tamata peneka, le imi lene Eni hnaune nkenale peneka. Hnaune mere Sou Misete rebe eono imi hlamate. Imi hlaleke loko Yesuse Kristuse hoko Alla Iriluke Eni tandare ete imi. Tanda mere Ro Misete rebe Alla Italuke pende. \v 14 Ro mere rebe Iono ite ktili kai ite rekwa be namake ite supu saisa rebe Alla Italuke ete itere be ite ono Eni tamatare. Namake roma esi petu, ite supu saisa rebe Italukele ete ite pende be Alla Itie iteki dosaru pusulu eti pela. Ite isike Alla le Eni kbasare saka hitate elake. \s1 Pauluse Ikotie loko Alla \sr 1:15-23 \p \v 15 Kwali betaya, bei mere hoko kena au lene be imi hlaleke loko Tuhane Yesuse, kai imi oki pusue Alla Eni tamataru, \v 16 hoko au kotie trima kasi bei Alla le imi rame. Kena au kotie bei Allare, au sulapi imi nane rame. \v 17 Au kotie leke Alla, iteki Tuhane Yesuse Kristuse AmaI, rebe Iela titinai, Iono Eni Rore Ikbasae imi. Namake Ro mere Iono imi rekwa mise titinai leke Ibeteke Alla ete imire, imi rekwaI titinai. \v 18 Au kotie leke Alla Ibuka lalemi leke imi rekwa hlamate rebe imi namakele, rebe Alla Ibitike imi peneka kena imi supue le Ikoti imi peneka kena ono Eni tamata. Kai au kotie leke imi rekwa Eni misete elake rebe Iaknekae ete Eni tamataru. \v 19 Kai au kotie leke imi rekwa Alla Eni kbasare ela titinai rebe Ipakele kena Itapa ite rebe hlaleke lokoIje. Alla Eni kbasa rebe ekbasae itere, \v 20 Alla Ipakele kena Iono Kristuse Ikwana suike bei matale kai Iono Kristuse Ibiti lolete surga kena rue sapleuke Eni makwanale kena Ipleta sakesa kaiNe. \p \v 21 Hoko Kristuse Eni kbasare ela titinai, lesi bei pusue rebe esi pletare, pusue rebe esi kbasare, pusue rebe esi ono elake, pusue rebe esi pake tamata makerike kai sae neka rebe isupu bitike kena ikbasa, rebe esi rue kena nusa rebai meije kai kena nusa beluke. \v 22 Alla Inabu pusue leke Yesuse Kristuse Ikbasae pusue. Kai IonoI ono elake ete pusue tamata rebe hlaleke lokoIje. Yesuse Kristuse Iono saka iteki ulumaru. \v 23 Tamata rebe esi hlaleke lokoIje saka Yesuse Kristuse nanakwalaIje neka. Ile pine Iriluke pusue yelu ete tamata rebe hlaleke lokoI etia-etia neka. Le Ile pine Iriluke hidupe kai misete ete pusue yelu. \c 2 \s1 Batuke bei Alla Eni misete \sr 2:1-10 \p \v 1 Kwali betaya imi. Kena akmenare imire saka tamata matale neka le imi ono dosa, kai lene loko Alla Eni pletaru mo. \v 2 Kena mere imi ono lulu nusa meije esi atataru, hoko mere imi lene loko maka kbasa mei nusare. Maka kbasa mere ro tiae rebe kbasae tamata rebe esi lene loko Alla Eni pletaru more laleisu. \v 3 Kena akmenare ite pusuma sakesa kaise neka: iteki hidupe lulu saisa rebe ite sukare kai ite ono saisa rebe ite blakele mise ete ite nanakwalamaru kai ite lalemaru. Kena mere Alla Inasuke ite lekwe saka tamata maketaru neka. \p \v 4 Po Alla laleIje mise titinai! Ioki ite titinai, \v 5 eti kena ite ono saka tamata matale sa le ite ono dosa, po saka Iono ite kwana suike sakesa kai Kristuse. Hoko batuke bei Alla Eni misete pine Iono imi hlamate. \v 6 Ite esa kai Kristuse Yesuse, hoko Alla Iono ite kwana suike sakesa kai Kristuse Yesuse, leke ite rue sakesa kaiNi ndete surga. \v 7 Alla Iono mere leke kena nusa beluke tamata iselu be Alla Imise titinai. Iaseluke Eni lale misete ete ite baue Kristuse Yesuse Iono ete itere. \v 8 Alla laleIje mise ete imi, hoko Iono imi hlamate le imi hlaleke loko Yesuse. Imi supu hlamate mere bei imi atula lokole mo, po mere misete rebe Alla Irilukele, \v 9 kai mere hasile bei imi makerike mo. Hoko sae kwakwaeni be isupu hlamate bei ruai yake. \v 10 Meije Alla Iono iteki hidupe beluke peneka. Kai bei ite esa kai Kristuse Yesuse hoko Alla Isuka ite ono yelu rebe miseta rebe Iaknekae pende. \s1 Kristuse Iono tamata Yahudi kai tamata Yahudi more esi mise kai lomai \sr 2:11-22 \p \v 11 Kwali betaya imi rebe tamata Yahudi mo! Imi nete loko imi hidupe kena akmenare, tamata Yahudia rebe esi supu sunate pende, esi lepae imire, “Tamata rebe sunate mo.” Po esi sunate mere batuke tamata ionoe. \v 12 Kena mere imi rekwa Kristuse mosa, imire tamata makete bei Alla Eni tamataru. Kai saisa rebe Alla Italuke kai Iteu pende, imi hake kena supure sae mo. Imi rue mei nusare saisa rebe imi hlalekele kena ehlamate imire sae mo kai imi rekwa Alla mo. \v 13 Akmenare imi hidupe lau bei Alla, po meije imi tehaikeNi peneka le Kristuse Eni lalakwe ponikele kai Imata ete imi, hoko imi esa kai Kristuse Yesuse peneka. \p \v 14 Le Kristuse ruaI pine Iono ite mise kai lomai peneka. Akmenare tamata Yahudi kai tamata Yahudi more esi nasuke lomai hoko mere saka temboke nanuke ktelule erebasi, po Iono esi mise kai lomai peneka, saka Ilikwaiye temboke rebe erebaise, \v 15 le Kristuse Iriluke nanakwalaIje kena Imatare eono agama Yahudi esi hukume esi pletaru hleke pusulu peneka. Leke tamata Yahudi kai Yahudi more esi esa kaiNi kai esi hidupe ebelu. Kristuse Iono tamata esi mise kai lomaije ele mere. \v 16 Bei Kristuse Imata kena ai tutine, tamata toini lua meru esi ono mise kai lomai. Kai bei Kristuse Imata kena ai tutine lekwe, Iono esi lupu kena esa kai esi ono mise kai Alla. \v 17 Hoko Kristuse Iluake kena Ilepae Sou Misete rebe eono tamata esi mise kai lomai mere ete imi; ete imi tamata Yahudi mo rebe akmenare imi hidupe lau bei Allare, kai ete tamata Yahudi rebe esi tehaike Allare lekwe. \v 18 Le bei saisa rebe Kristuse Ionoe ete itere, Alla Eni Rore Iono ite tamata Yahudi pise tamata Yahudi more supu lalane kena tehaike Alla Amate. \p \v 19 Ele mere hoko imire tamata makete pise tamata maka luake bei nusa makete moneka, po imire Alla Eni tamata sakesa peneka kai Eni luma toini. \v 20 Imi lekwe saka lumare esi manara sae. Yesuse Eni maka ulakaru kai nabiaru esi ono luma mere esi dasare peneka, mere esi lepae Alla Eni lepataru ete imi, kai batu inai rebe epentine titinai leke eono luma mere ekurure mere Kristuse Yesuse. \v 21 Le ite esa kai Kristuse Yesuse, hoko ite pusuma saka luma sae rebe elekele mise titinai kai ektili kai etapa ela rame kena luma misete ete Tuhane. \v 22 Kai bei ite esa kai Kristuse Yesuse, imi lekwe saka luma rebe elekele kena Alla Irue rame kenae, mere baue Eni Ro Misete. \c 3 \s1 Pauluse eni makerike, ilepae Sou Misete ete tamata Yahudi more \sr 3:1-13 \p \v 1 Kwali betaya, Alla Imise titinai ete ite peneka hoko au Pauluse, au kotie lokoI ete imi. Au kusu bui le au lepae Kristuse Yesuse ete imi tamata Yahudi more. \p \v 2 Imi rekwa peneka be Alla Iono misete hoko Iriluke makerike meije ete au leke au beteke hnauna kenalaru ete imi. \v 3 Saisa rebe tamata esi rekwa mosare, Ibetekele ete au peneka. Meije au leki beie totonai akmena peneka, \v 4 kai sepo imi baisele, hoko imi rekwa saisa rebe Alla Ionoe baue Yesuse Kristuse ete tamata Yahudi more, lupe au rekware neka. \v 5 Akmenare tamata esi rekwa saisa rebe Alla Ionoe baue Yesuse Kristuse mo po meije Alla Eni Rore Ibeteke pusue meru ete tamata rebe Ibitikeise kai ete Kristuse Eni maka ulakaru kai ete nabiaru peneka. \v 6 Saisa rebe Tuhane Ionore elere: tamata Yahudi mo rebe esi persaye Sou Misete namake esi supu misete rebe Alla Iaknekaele ete tamata Yahudiaru lekwe. Kai tamata Yahudi more esi sakesa kai tamata Yahudiaru saka nanakwalare esi ootoiju. Namake tamata Yahudi more esi supu misete rebe Alla Italuke ete Eni tamataru pende le esi esa kai Kristuse Yesuse pende. \p \v 7 Alla Ibitike au kena layaniNi kena lepae Sou Misete meije, le Iono misete ete au kai Eni kbasare ekbasae au kena lepae Sou Misete mere. \v 8 Bei pusue Alla Eni tamataru, au mpe lebu beisi. Po Alla Iriluke kbasa ete au, hoko Iulake au kena lepae Sou Misete ete tamata Yahudi more. Au lepa loko Eni misete elake rebe pusu moneka rebe ite supu bei Kristuse. \v 9 Kai Iriluke makerike mere ete au leke bei au, tamata esi rekwa Alla Iono saisa rebe Iteue bei akmena sare esi carare elia. Akmenare Alla Itolae nusa meije, saisa rebe tatike Ionore, Iono tamata esi rekwa mosa. \v 10 Alla Eni sukare, kena meije rebe kbasae lanite lebui meije, rebe piasare kotise ro tiare namake esi rekwa Tuhane Inoake rekwa mise titinaije. Esi rekwa yele meije mise titinai le esi selu saisa rebe Alla Ionoe ete tamata Yahudi kai tamata Yahudi mo rebe esi hlaleke lokoIje. \v 11 Alla Iono mere lulu saisa rebe Isuka onore bei kena Itolae nusa meije mosare. Saisa rebe Alla Isuka onore, Iono peneka baue iteki Kristuse Yesuse Ionoe ete ite. \v 12 Kwali betaya, ite esa kai Yesuse Kristuse kai ite hlaleke lokoI peneka, hoko ite nehe kena tehaike Alla. \v 13 Bei mere hoko au kotie bei imi, leke kaplalemi le au supu susate mei bui laleije le imire yake, le au supu susate meije kena imi misete. \s1 Yesuse Kristuse Eni misete \sr 3:14-21 \p \v 14 Kwali betaya, bei mere hoko Tuhane Iono mere ete ite pusuma hoko au tatu mei Alla Amate oaIje eleki au kotie lokoI. \v 15 Ile, pusue tamata rebe hlaleke loko Tuhane, masike esi ndete surga pise mei nusa lekwe, esi Amate kenaI. \v 16 Au kotie leke Alla rebe Eni kbasa elake titinaije Iono Eni Rore Iakbere lalemi. \v 17 Leke bei imi hlaleke loko Kristuse, Ikbasae laleime rame. Kai au kotie lekwe kena imi hidupe, imi aseluke imi lale misete leke imi hlaleke lokoIje saka bibite rebe atnanele eleki esi lamuite kusu kena tapele, pise saka lumare esi lilire lukuele kena batu kurule hoko sasaisa enisuke moneka. \v 18 Au kotie leke imi kai pusue Alla Eni tamataru imi rekwa be Kristuse Ioki tamata titinaije neka kai Ioki tamata rame. \v 19 Ioki itere ela lesi bei tamata inoakele. Masike ele mere po au kotie bei imi leke imi rekwa Yesuse Kristuse Eni misete mere, leke namake Alla ruaI Eni sifate rebe mise titinai mere me laleime etapa rame. \p \v 20 Kwali betaya, mai ite isike Alla le Ikbasa kena ono saisa rebe Isuka onore. Kai saisa rebe Isuka onoe ete itere, ela lesi bei saisa rebe ite noakele kai saisa rebe ite kotie beiNe. Iono pusue meru le Eni kbasare ekbasae ite lalemaru. \v 21 Mai ite isike Alla rebe Eni kbasare ela titinai le Eni kbasare ekbasae ite rebe hlaleke lokoIje. Mai ite isike Alla le saisa rebe Kristuse Yesuse Ionore. Ite isike Alla eti pela! Amine. \c 4 \s1 Tamata rebe hlaleke loko Tuhane rue mise kai lomai \sr 4:1-16 \p \v 1 Bei mere hoko au, rebe au supu alese le au kerike ete Tuhane, au ahnau imi be imi atate suke lulu Alla Eni tamataru esi atate, le Ikoti imi kena Eni tamata pende pe. \v 2 Hoko pela peture kwakwae imi yake, imi ruere mau kai lomai, kai tahane lale kena sasaisa neka. Imi tapa lomai leke tamata esi selu be imi oki lomai. \v 3 Imi atula titinai leke imi me jemate toine erimi mise kai lomai rame leke imi esa rame, le Ro Misete Iono imi kena esa peneka. Hoko imi raka mere leke imi nasuke lomai pise tebi lomai moneka. \v 4 Le jemate toine saka nanakwala esa kai Ro Misete Ime kena lalemi. Imire ele mere neka, imi supu koti kena hlaleke loko esa. \v 5 Imi Tuhane betuke esa, maka hlaleke esa, kai baptisane lekwe esa, \v 6 Alla esa, rebe Iono Amate ete pusue tamata. Ilere Alla maka tolae pusue tanei, kai Ikbasae pusue tanei. \p \v 7 Po Kristuse Iriluke Alla Eni misete ete papelake ite, lulu rebe Iteue kena Irilukele. \v 8 Ele mere hoko me Alla Eni lepate rebe lekie akmenare ebeteke be: \q1 “Kena Isa lolete otoi nanuke, \q2 Ikeri musua rebe Inabusi pende, \q2 kai Iriluke misete ete Eni tamataru.” \m \v 9 Ete meije ebeteke be, “Isa” hoko kena Isa mosare Irulu roma otoi rebe empe lebu laleke, otoi mere nusa meije. \v 10 Ile rebe Irulu mere, Ile lekwe pine Isa nanu titinai lesi bei lanite leke Ikbasa ndete surga kai mei nusa. Otoi rebe nanu titinai mere surgare. \v 11 Ile mere pine Iriluke misete ete tamata leke esi supu ktiline. Iono leini kena Yesuse Kristuse Eni maka ulake, leini kena nabi, leini kena esi lepae Sou Misete bei Alla kena Yesuse ete tamata rebe esi lenele mosare, leini kena jemate toini esi elake kai maka atetuke. \v 12 Iono mere leke Alla Eni tamataru esi kerike tekwa Alla Eni makerike, kai leke esi akbere lomai kena hlaleke ktili lokoI. \v 13 Bei mere hoko ite pusuma lupu kena esa le imi hlaleke loko rebe au hlaleke neka kai imi nati Alla Eni Nanare saka au natiNe neka. Kai ite noake saka tamata elake inai rebe tatakwali iteki atate mise titinai saka Kristuse. \p \v 14 Ele mere leke ite ono saka kwete tone moneka. Le tamata maka hlaleke saka kwete tone, esi lene loko tamata makete esi lemake lokoise eleki esi sala lalane. Tamata rebe esi lene mere eleki esi ono lulu esi lepataru, mere saka sanute kai kohuaru keri kapale ndau meite lori lopaije. Tamata ele mere inunu kena lulu tamata nloene rebe ilemakeise. \v 15 Ele mere mo! Mise lesire suke ite ono yelu rebe unkenare kena ite lalema kena oki tamata makete. Leke kena ite ono sasaisare, tatakwali iteki atataru mise titinai saka Kristuse rebe Iono elake ete pusue tamata rebe hlaleke lokoIje. \v 16 Ile pine Iono tamata maka hlaleke loko Tuhane esi esa kai lomai, kai Eni kbasare kerike kena ite lalemaru leke ite oki lomai kai tapa lomai leke iteki maka hlaleke tapa ktili rame, saka nanakwalare esi ototoi meru urue mise kena nanakwalare, po ototoi meru erisi makerike tetebike kai utapa lomai rame. \s1 Hleke atate akmenare eleki ono nkenale \sr 4:17-32 \p \v 17 Bei mere hoko au beteke meije ete imi leke Tuhane Ilenele: imi hidupe saka tamata rebe esi rekwa Alla mosare yanoma, kai saisa rebe esi guna sae more yanoma. \v 18 Sie meru laleisu rekwa sasaisa moneka. Esi rekwa hidupe rebe Alla Irilukele mo, le esi rekwa loko Alla kwale mo. Esi ele mere le ulu buaisu ela. \v 19 Esi blake asomi moneka hoko esi atate batuke kena ono ntasite kai lalesi kena ono yelu neunaru rame. \p \v 20 Po Kristuse Iatetuke imi kena ono neuna ele meru mo. \v 21 Au rekware tamata esi lepae Kristuse ete imi peneka, kai bei imi esa kaiNi peneka, imi supu atetuke kena rekwa hnauna nkenala rebe bei Yesuse. \v 22 Imi supu atetuke leke imi hleke atate takwaline, kai lalemi loko yelu rebe ekeri imi kena tiare hlekele. \v 23 Kai leke imi riluke lalemi kena Alla Ilelikele leke imi noake beluke. \v 24 Imi supu atetuke leke imi supu hidupe beluke rebe Alla Ionoe lulu Eni atate nkenale, ntoline kai esi dosa sae more. \p \v 25 Ele mere hoko kwali betaya imi lemake yanoma. Imi lemake lomai yake, le ite pusumare Kristuse Eni tamata sakesa saka nanakwalare esi ootoiju. \v 26 Sepo imi nasu hoko ono eti nasute mere eono imi supu dosa yake. Imi nasu eti lemataije suni yake, \v 27 leke ro tiaru esi elake supu lalane kena lemake loko imi leke ono dosa yake. \v 28 Tamata rebe piasa indeare suke ihleke bei ndeane noma. Eleki suke ikerike makerike misete leke isupu esi hasile, kai isupu lara tamata rebe esi sasaisa more. \p \v 29 Kena imi lepare, lepae lepata rebe ndoponaru yake, po lepae lepata rebe eatetuke kai etapa tamata makete, leke eono laleije kuru kai eono isupu misete. \v 30 Suke imi keta bei saisa rebe imi onore leke eono Ro Misete laleIje susa yake. Le Ro Misete me imi lalemi, mere tanda be imire Alla Eni tamata, eti roma petu rebe Alla Itie ite bei nusa meije esi neune. \v 31 Imi lalemi tiake lomai yake, tola lale loko lomai yake, nasuke lomai yake, rare kai lomai yake. Kloloe loko lomai kai tasi lomai yake. Suka tamata makete mo pise saisa makete lekwe rebe mise more suke hlekele. \v 32 Suke lalemi mise kai lomai kai imi oki lomai, kai imi ampune lomai saka Alla lekwe Iampune imi baue Kristuse. \c 5 \s1 Iteki hidupe lulu Alla Eni atate \sr 5:1-20 \p \v 1 Kwali betaya, Imire Alla Eni nanae rebe Ioki imi, hoko suke imi lulu Alla Eni atate. \v 2 Imi hidupe suke easeluke be imi oki tamata makete saka Kristuse Yesuse Ioki itere. Le bei ite pine Iriluke nanakwalaIje kena tamata esi bunuI. Mere saka tanei rebe rilukele ete Alla rebe eono laleIje ndinare. \p \v 3 Le imire, Alla Eni tamata, hoko saisa rebe imi blakele be Alla Eni tamataru esi ono yake le mere mise more, imi ono yake. Lupe ntasite, pise atata maketa rebe eono tamata indopore, ono mere yake. Lale loko kepene yake kai lale loko tanei boka yake. Dosa ele mere imi ono kwale yake leke tamata esi alenake imi mo le imi ono dosa ele meru more pe. \v 4 Kai lepata tiae rebe imi blakele mise mo kai rebe suke imi lepaelu more imi lepaelu yake. Po mise lesire suke imi kotie trima kasi bei Alla. \v 5 Kwali betaya lene mimise! Tamata rebe iono ntasite pise lalei loko nusa meije esi taneiaru, namake iono Tuhane Eni tamata mo, rebe Alla kai Tuhane Yesuse Kristuse pletaise. Tamata rebe lalei loko nusa meije esi taneiaru sakesa kai itatu loko tuhane tinai more. \p \v 6 Imi lene loko tamata esi lepa nloene be ono ntasite kai tasire dosa more yake. Le namake Alla Inasuke pusue sie rebe esi lene lokoI mo eleki esi ono dosa meru. \v 7 Hoko imi ono lulusi kena ono dosa yake. \p \v 8 Imi ono ele mere yake le akmenare imi rekwa Alla Eni nkenale mo saka imi rue kena melene sa, po meije imi rekwa Alla Eni nkenale peneka saka imi rue kena hitate peneka. Hoko suke imi ono yelu rebe nkenalaru rame. \v 9 Le sepo imi ono lulu Alla Eni nkenalaru rame, hoko esi hasile imi atate mise rame kai nkena rame, kai lulu Alla Eni sukare. \v 10 Saisa rebe imi onore suke imi rekwa be mere Alla laleIje ndinakele. \v 11 Imi lulu saisa rebe tamata rebe esi rue me melene esi onore yake, le saisa rebe misete, kena melene sae mo. Mise lesi ite beteke be pusue esi onore tiae. \v 12 Le saisa rebe tamata neunaru esi onore kai esi bunikele, mere mise mo hoko ite asomi kena betekele. \v 13 Po kena tamata neunaru esi selu imi atate misete, esi atate rebe tiare supu rekwae, saka ite sosu lampu leke kena melene tamata esi selu. \v 14 Le hitate eono tamata esi selu kena melene. Hoko esi beteke be: \q1 “Imi betu bei ntulule, \q2 imi kwana suike bei matale. \q1 Le namake Kristuse Iono imi rekwa Alla Eni nkenale \q2 saka hitate ehita tamata \q2 leke esi rekwa saisa rebe eme melene.” \p \v 15 Selu loko imi hidupe mimise! Imi hidupe lupe tamata boroke yake. Imi hidupe suke lupe tamata maka rekwa. \v 16 Sepo erimi supu lalane kena ono misete sa hoko imi ono misete rame, le pamuli meije tamata bokala esi ono dosa rame. \v 17 Hoko imi boro yake, po noake mimise loko saisa rebe Tuhane Isukare. \v 18 Imi kinu kena nseli yake, le mere eono imi suka ono saisa rebe tiare. Po mise lesire ono Alla Eni Rore Ikbasae imi. \v 19 Menani isike Alla kena lagu bei buku Isike Tuhane kai lagu rohani makete leke imi akbere lomai kena hlaleke ktili. Isike Tuhane kena lalemi titinai. \v 20 Kena sasaisa neka, suke imi kotie trima kasi bei Alla, iteki Amate le imi kai Tuhane Yesuse Kristuse esa. \s1 Hnaune ete bina kai mokwai rebe kai peneka \sr 5:21-33 \p \v 21 Ite holmate Kristuse hoko ite pusuma suke holmate lomai. \p \v 22 Binare holmate eni mokwai saka ite holmate Tuhane. \v 23 Le mokwaije iono elake ete eni bina, saka Kristuse lekwe Iono elake ete jemate toine. Kai ruaI hlamatesi kai esi ono saka nanakwala eteI. \v 24 Jemate toini esi ono lulu Kristuse, binare lekwe ele mere neka, suke ilulu eni mokwai kena sasaisa neka. \p \v 25 Mokwaia imi, suke imi oki imi binaru, saka Kristuse Ioki jemate toini kai Iriluke nanakwalaIje kena bunuI etesi. \v 26 Kristuse Iono mere leke Ionosi kena Eni tamata kai Ihlamatesi bei esi dosaru le Ipake kwele kena baptisesi kai Ibeteke Alla Eni lepataru etesi. \v 27 RuaI ono ele mere leke Iono jemate toini kena RuaI Eni tamata rebe me oaIje esi mise titinai le dosa se mo kai sala sae mo. \v 28 Imi mokwaiaru, suke imi oki imi binaru saka imi oki nanakwalaimu ruale neka. Tamata rebe ioki eni bina hoko mere ioki ruaije neka. \v 29 Tamata rebe ili loko nanakwalaije more sae mosa. Piasare tamata iraka nanakwalaije mise saka Kristuse Iraka Eni jemate toine. \v 30 Iono ele mere, le ite meiju saka Kristuse nanakwalaIje. \v 31 Kwali betaya, kena Alla Eni Lepata rebe lekie akmenare ebeteke be: \q1 “Bei mere hoko mokwai ikeu bei inai kai amaisi \q2 kena ilupu kai eni bina leke luaise esa.” \m \v 32 Bina kai mokwai esi oki lomaije, Tuhane Eni lepataru etiluke peneka bei akmena sa. Kai meije ite rekwa lekwe be lepata meru etiluke Kristuse Ioki Eni tamataru. \v 33 Po au lepa loko kaije ete imire elere: Mokwaiaru suke imi oki imi binaru saka imi oki nanakwalami ruale, kai binaru suke imi holmate imi mokwaiaru. \c 6 \s1 Kwetela kai esi elake inai \sr 6:1-4 \p \v 1 Kwetela imi, imire Tuhane Eni maka lulua, hoko suke imi lene loko imi elake inaiju, le suke imi ono ele mere. \v 2 “Holmate amami kai inami,” mere Alla Eni pleta menai rebe Italuke be, \v 3 “Holmate amami kai inami leke lalemi ndina kai imi rue takwali mei nusa.” \p \v 4 Kai ete imi amataru, imi ono eti imi anaru esi nasuke imi yake. Po mise lesire imi atetukesi kena saisa rebe Tuhane Iatetukele kai kena Eni hnaunaru. \s1 Tamata makerike kai tamata rebe ipake tamata makerike \sr 6:5-9 \p \v 5 Tamata makerika imi, suke imi ono lulu ile rebe imi kerike etei mei nusa meije eni pletare. Imi holmatei kai kerike etei titinai. Imi kerike eteije saka kerike titinai ete Kristuse ruaIje neka. \v 6 Imi kerike ele mere batuke kena esi raka imire yake, leke imi supu isike bei tamata yake. Po suke imi kerike saka Kristuse Eni tamata makerike rebe ikerike lulu Alla Eni sukare kena lale misete. \v 7 Makerike rebe imi tamata maka makerike imi kerikele suke imi kerike kena lale ndinate, saka imi kerike ete Tuhane po ete tamata mo. \v 8 Imi rekwa be pusue tamatare, masike tamata makerike pise tamata makerike mo, po iono yelu miseta hoko namake pine isupu hadia bei Tuhane. \p \v 9 Kai imia rebe pake tamata makerike, suke imi ono ele mere loko imi tamata maka makerike lekwe, kai atausi yake. Imi nete! Imi tamata makerikaru esi Tuhane kai imi Tuhane Indete surga. Ihbeike tamata mo. \s1 Yelu bei Alla kena lisa kai ro tiae \sr 6:10-20 \p \v 10 Kwali betaya imi. Imi lene loko auku lepate pamuli meije! Imi esa kai Tuhane peneka, hoko suke imi ktili bei Eni ktiline rebe Irilukele. \v 11 Suke imi pake yelu bei Allare kena pele imi leke imi kele kuru kena balale ro tiaru esi elake elemake loko imire, saka solalu rebe ipake bola kai esi alata maka lisa maketaru pusulu leke ipele nanakwalai bei eni musure. \v 12 Le ite lisa kai tamata mo, po lisa kai sie rebe kbasae nusa melene kai ro tiaru esi elake kai esi maka luluaru pususi, rebe esi kbasae lanite lebui meije. \v 13 Bei mere hoko imi pake pusue yelu rebe Alla Irilukele leke kena petu rebe yelu tiaru uonore, imi kele kuru kena imi maka hlaleke peneka. Kai kena pusue meru liare, erimi ktili sa le imi pake yelu bei Allare pe. \p \v 14 Suke imi kele kuru. Lulu hnaune rebe nkenale rame, mere saka maka bali akwa kena lisa, kai ono saisa rebe nkenale rame, mere saka lapune bei pesi kena lisa. \v 15 Suke lalemi ere akneka kena keu lepae Sou Misete rebe eono tamata isupu rue mise kai Alla, mere saka spatu kena keu lepae Sou Misete. \v 16 Suke imi hlaleke loko Tuhane ere ktili pela olase, mere saka akwene kena maka pele ro tiare esi lame rebe epake auwe. \v 17 Hlamate rebe Alla Irilukele, pakele saka topi bei baja, kai Alla Eni lepataru, pakele saka sari nanuke bei Ro Misete. \v 18 Ono pusue meru, kotie loko Alla leke Itapa. Kotie loko Alla rame lulu Ro Misete Ipletae imire. Etia neka kai kena sasaisa neka, imi lalemi kena kotie loko Alla rame kai suke imi raka rame kai sele yake, kai kotie rame ete Alla Eni tamataru pususi. \p \v 19 Kai kotie loko Alla ete au lekwe, leke kena au lepare, Alla Iono au lepae lepata rebe nkenale. Kai leke au nehe kena lepae Sou Misete rebe akmenare tamata irekwa mosa, po meije Alla Isibakele. \v 20 Le bei Sou Misete mere pine au supu ulake kena lepaele, eleki meije au supu kusu bui. Imi kotie loko Alla leke au nehe kena lepae Sou Misete mere, le Alla Isuka au lepaele. \s1 Hlamate \sr 6:21-24 \p \v 21 Iteki kwali Tikikuse rebe ite okini titinai, tamata makerike rebe ikerike titinai ete Tuhane, namake ibeteke pusue rebe ukena aure ete imi leke imi rekwa au kai auku makerike. \v 22 Bei mere hoko au ulakeni loko imi, leke ibeteke saisa rebe ekena amire leke lalemi ndina. \p \v 23 Au kotie leke Alla Amate kai Tuhane Yesuse Kristuse Iono pusue imi rue mise kai Iono imi oki lomai kai hlaleke lokoI rame. \v 24 Au kotie leke Alla Iriluke Eni misete ete pusue tamata rebe esi oki iteki Tuhane Yesuse Kristuse raramere. \cls Hlamate bei ami, \sig Pauluse\sig*