\id TIT  
\h Taetas 
\toc3 Taetas 
\toc1 Na Usu-usu Ana Pol Tanaa Taetas 
\toc2 Taetas 
\mt2 Na Usu-usu Ana Pol Tanaa  
\mt1 Taetas  
\is1 Gere Mamaani 'Iniai Bukani  
\ip Tara'i 'oha ni baronga ta'a'i agaa'i ra 'onaa do ra'i mareho nagau haa'i tarau ma gau 'adoma'inia do 'a gere bwara 'anai gaasi'i. Naasi ta'i mareho na taritari'a beiraaui noni hinihini na'i maraui Krit.  
\ip 'Iraaui noni nai Krit rau to'ora'i gere herehere adaa'i haraariraau. 'Iraau ra'i sae nara pwari'i raha, ra'i sae 'ada'i 'agerosu, mara awa hahaingahui'a. Na'i madoraa na tara'i noni nai Krit raugu ha'i sae hinihini rau siri ro'u na'i heisoi bei'i baronga ta'a'i adaa'isi. 'Ia Pol 'a usuai usu-usuni tanaa Taetas 'inia 'iia naasi na tatau'aro beiraaui sae hinihini na'i Krit. 'A usu-usu tanaa Taetas 'anai ha'a-aidangisia 'ini'i taha na ta'isada dorai aidangisi'i ma 'anai haa'i. 'Onaa narau huunai hinihinia Jisas rau ga'i ha'ata'inia hura'a suri'i tahitahi adaa'i.  
\ip Ma'ata 'a bwara 'anai orisi'i baronga ta'a'i agaa'i 'inia moi wetewete agaau haarigaau. Naasi 'ia Pol 'a usu-usu ro'u 'abaiai tatau'aro anai Hi'ona Maea. Na'i 'oha nagau waia Jisas suri'i tahingagaa'i, na Hi'ona Maea 'a ha'a-wariwarigia baaniai ora-ora'a ma ha'ahaoru'i tahingagaa'i. Ni Hi'ona Maea na 'a'auhigia 'anai orisi'i barongagaa'i nara ta'a'i 'anai awa suriai taha na 'ia God na 'irisia.  
\ip 'A 'ua? I'oe 'o ha'a-haingahuiai orisi'i barongamu'i nara ta'a'i? Na'i 'oha na 'oi 'oha'iniai buka Taetas 'oi 'omesi'i hei'a'auhi na matai haua i Hi'ona Maea ana God tana'o.  
\c 1  
\p
\v 1 Tana'o Taetas:  
\p 'Inau a Pol, sae tatau'aro ana God ma'e Ha'ataari ana Jisas Kraest. 'Iia 'a ha'ataariau 'anai 'a'auhiraaui nei na 'ia God 'a bwane 'ome sigihiraau. 'Au 'a'auhiraau dorai hinihinia Jisas ma rai 'iraraai taha na ha'a-momori 'inia. Mana maho ha'a-momori 'isi rai 'a'auhiraau 'anai awa suriai hei'irisina God.   
\p
\v 2 Gau 'iraraa do na'i 'oha gai hinihiniai taha na ha'a-momori gai to'oraai 'adoma'i wetewete 'anai daua nagau i tahi tarau. 'Ia God 'a bwane durua tanagaaui tahi tarau na'i madoraa na marewana ai'a awa mau, mea God 'a bwa'i pwari'i.  
\v 3 Ma na'i huunai madoraa na 'ia God 'a sigihia, 'agu ha'ata'inia hura'a i taroha gorosi tanaraaui sae. Mea God na ha'atahigaau baaniai ora-ora'a, na ha'a-'u'uriau 'anai taroha'inia hura'a.  
\v 4 Taetas, i'oe 'o 'onaai huunai gare agua suria garaa to'oraai ta'i hinihini. 'Au ha'arahesi tanaa Godi Amaga mea Jisas Kraest i Ha'atahi aga, rarui ha'agorohi'o ma rarui ha'a-awagorohi'o.   
\s1 Baronga Ni Na'otara Na'i Heisoi  
\p
\v 5 'Au niga'o na'i marau i Krit do i'oe 'oi ha'a-arosiai tatau'aro ana Araha nau ai'a ha'ahakoa mau. Ma 'au rabasia do'oi sigihi'i tara'i sae 'anai na'otaranai heisoi suri'i 'omaa na'i Krit nara hinihini. Ma'oi haa 'onaai bwane 'unua agua tana'o.  
\v 6 'Au 'unua tana'o do na na'otara 'anai heisoi, 'e sae na awangana 'ai odo-odo na'i maana God, neina 'iraaui noni ra bwa'i ha'ahunia mwada'u 'inia ta maho. 'Iia 'ai awa moi beia ta ta'i urao mai abui ha'ata'aiai ha'iwai ana. Mana gare ana'i rai hinihinia Jisas Kraest ma rai suriai barongana. Neina bwa'i ta sae 'ai matai 'unua do 'iraau ra'i gare ta'a'i ma'ua 'unua do rau hairaesi di'u.  
\v 7 Na na'otara 'anai heisoi, 'ia God na 'ome sigihia 'anai 'omesuriai tatau'aro ana. Tarana naasi nai goro 'inia i awangana, neina bwa'i ta sae nai ha'ahunia 'inia ta maho. Ni bwauodo 'e sae na bwa'i ha'ata'ea haaria ma'ua taesu'a mwada'u. 'E sae na bwa'i gono raha 'ini'i waini bweu mana awa hahaingahui'a ma'ua pwari'i'i sae 'anai ha'a-bweubweu'araau 'ini'i ha'a adaa'i.  
\v 8 'Iia 'ai abui haa'i maho ta'a'i 'isi, ma'ata 'iia 'ai ha'i sae baronga goro. 'Ai ha'amaotoraaui mahuara nara boi na'i 'omaa ma'ua ruma ana. 'Iia 'ai wa'ewa'e 'anai awa odo-odo. 'Ai wetewete 'anai ura bwarasi'i 'ado'ado ta'a'i na'i tahingana. 'Ai awa odo-odo beiraau i noni ma'ai awa odo-odo na'i maana God.   
\p
\v 9 Mana ha'ahakona, 'iia 'ai dau baabau suri'i huudi ha'ausuringa'i na garaa hau'i tanaraau ani. Ma naasi 'aigui arari 'anai ha'a-wetewete'i hinihinidaa'i noni 'ini'i ha'ausuringa'i nara odo-odo. Ma na'i 'oha na sae 'a ai'a 'adoma'i aratara 'ini'i huudi ha'ausuringa'i, 'iia 'ai ha'ata'ini'i hura'a i taritari'a ana'i.   
\p
\v 10 'O 'iraraa, 'a rago i nei na'i Krit nara ai'a raba rongosuriai Taroha Goro 'inia Jisas Kraest, ororiu 'iraau i Jiu nara ha'i sae hinihini mara rabasia do gai ha'isuri'i mau i ringe adaa'i. 'Iraausi rau pwari'iraau moi inoni 'ini'i ha'atee ra rongo to'o bweubweu'a narau haa'i.   
\p
\v 11 Taetas, 'oi ha'a-papakuraaui nei ra heitaroha'i pwapwaari'i, 'inia ra rago'a i nei narau ha'ata'ai'i hinihinidi beia Jisas Kraest. Tara'i sae ha'iwai bei'i gare adaa'i rau rihosi hako'a. Ra pwari'iraaui noni 'ini'i ha'ausuringa'i pwapwaari'i 'anai rahi'i pwaranga i ha'a adaa'i.   
\p
\v 12 Na'i 'oha bwani, 'e sae ni Krit narau 'adoma'inia do'e sae madoma, 'a ha'atee o'ani, “'Iraaui sae ni Krit ra'i sae 'ada'i pwari'i! Ra hehere ta'aa 'onaai'i mwamwaa wawauru. Rau 'age'age marau ngangaura'a.”  
\v 13 Mana ha'atee 'isi ra ha'a-momori di'u! 'Iraaui Krit rau o'asi mora, ma rai o'asi'a. Hoita, naasi nau 'irisia 'inia do'oi ha'atee wetewete tanaraaui nei rau suri'i ha'ausuringa'i pwapwaari'i, marai hinihini'i huudi ha'ausuringa'i!  
\v 14 Marai abui suri'i moi mamaani 'oni'oni adaa'i ha'ausuri 'ada'i Jiu, ma'ua ringeringe adaa'i nei ra ai'a rabasi'i huudi ha'ausuringa'i.  
\v 15 Mwani maho hako ra goro tanaai sae na odo-odo na'i maana God. Me tanaai nei na do'o'a na'i maana God ma ai'a hinihinia Kraest, 'a 'adoma'inia dona mwani maho ra ta'a'i. 'Iraaui sae o'asi, na 'adoma'idaa'i ra ta'a'i mara ai'a 'iraraai maho na goro mana maho na ta'aa.  
\v 16 Rau 'unua do rau aidangisia God magu barongadaa'i mana tatau'aro adaa'i 'a ha'ata'inia do 'iraau rau ai'a aidangisia God. Rau honu 'iniai ta'aa marau ai'a suri'i ringe ana'i a God. Rau ai'a arari 'anai haa'i maho goro.   
\c 2  
\s1 Awanga Ni Sae Hinihini  
\p
\v 1 Taetas, 'oi abui 'onaairaaui sae ra heheitaroha'i pwapwaari'i. Ma'ata na ha'ausuringa'i amu'i tanaraaui sae hinihini rai odo-odo 'onaai ha'ausuringa'i ana'i a God.  
\v 2 'Oi ha'ausuriraaui sae wari marai 'omesuriraau haariraau baaniai ora-ora'a. Na awahadaau 'ai odo-odo neina 'iraaui noni rai ha'ahouraau. Mana hinihinidaau 'ai odo-odo ro'u marai ta'ahiraaui sae suri'i maho rau haa'i. Mana hinihinidaau 'ai hano daara'i, rei'uaa na mwani maho ta'a'i rai to'oto'o.   
\p
\v 3 'A o'asi ro'u, 'oi ha'ausuriraaui urao wari marai ha'ata'iniai ha'ahou tanaa God suri'i mwani maho narai hau'i. Rai abui to'o haisubuni marai abui gono raha 'ini'i wai ni bweu. Rai abui haa o'asi, ma'ata rai ha'ausuriraaui noni 'ini'i baronga goro.  
\v 4 'Iraaui urao wari rai ha'ausuriraaui urao haoru 'anai ta'ahiraaui mwane mana gare adaa'i.  
\v 5 Rai ha'ausuriraau marai 'omesuriraau haariraau baaniai ora-ora'a marai awa suri'i mwane adaa'i. Rai ha'ahou'i mwane adaa'i marai araisuriraau ro'u. Rai 'omesuri ha'agorohi'i mwane adaa'i bei'i gare adaa'i marai 'a'auhiraau ro'u i noni 'etea. 'Onaa rai ha'isuri'i ha'ausuringa'i 'isi, 'a bwa'i nei 'ai 'unu ha'ata'aia mwada'u i awangadi sae hinihini.   
\p
\v 6 Taetas, 'oi ha'ausuriraau ro'u i sae mwane haoru. 'Oi ha'a-'o'oriraau marai 'omesuriraau haariraau baaniai ora-ora'a.  
\v 7 Nai'i suri'i mwani maho, 'oi ha'ata'ini'i tanaraaui taha nara goro ma odo-odo 'anai suri'i. Mana ha'ausuringa'i amu'i ra ga'i odo-odo tarau 'anai ha'ata'inia do'o 'adoma'i ha'a-ororiu'i.  
\v 8 Mana ha'atee amu'i ra ga'i ha'a-momori tarau neina abu ta sae 'ai ha'atee ha'ata'ai'i ha'ausuringa'i amu'i. Ma 'onaa 'ai o'asi, 'iraaui nei narau ura bwarasi'o raigui ninima 'oha rau bwa'i sadoia ta here 'anai 'unu ha'a-ta'aigaaui sae hinihini 'inia.   
\p
\v 9 Ma 'oi ha'ausuriraau ro'u i slev. Rai araisuriraau bwauodo adaa'i suri'i mwani maho rau 'unu'i tanaraau. Marai haa'i maho na bwauodo adaa'i rai wa'ewa'e 'ini'i. Rai abui heiraeraesi beiraau  
\v 10 ma'uasi beriraau. Ma'ata rai tau'aro goro, neina 'iraaui bwauodo adaa'i rai ha'a-'u'uriraau. Miraaui sae rai 'ome 'iraraa i tau'aro mana barongadaau na goro. Mana awahadaau na goro rai re'ia marai raba suria ha'ausuringa'i ana'ia God na ruhasigaau baaniai ora-ora'a.   
\p
\v 11 Taetas, 'oi ha'ausuriraaui noni hinihini 'anai awa odo-odo, 'inia 'ia God 'a goro 'inigia rei'uaa gau ai'a arari. 'A ha'ata'iniai goro ana 'inigia 'oha na ha'ataaria mai a Jisas 'anai ruhasiraaui noni baaniai ora-ora'a.  
\v 12 Mea God 'a ha'ausurigaau 'anai rihosi baaniai ringe i ahurodo mana 'adoma'i ta'a'i ni marewana. 'A ha'ausurigaau magai to'oraai wetewete 'anai 'omesurigaau haarigaau baaniai ora-ora'a, ma 'anai awa odo-odo mana awa suriai hei'irisina God na'i marewanani.  
\v 13 Gai awa odo-odo o'asi, 'oha gau totoriai boi aho'i ana God aga, 'ia Jisas Kraest, beiai mena mana raraha. Magai wa'ewa'e 'oha gai 'omesiai boi anai Ha'atahi.  
\v 14 'Ia Jisas 'a watea haaria 'anai mae taragaau 'anai ruhasigaau baaniai ora-ora'a ma ro'u 'anai ha'a-ai'a'i ora-ora'a agaa'i neina 'igaau gai ha'i inoni ana'i magai 'adoma'i raorao 'anai hau'i mwani mareho goro.   
\p
\v 15 Nara 'isi mareho nau 'irisi'i do'oi ha'ausuriraau 'ini'i noni hinihini na'i Krit. 'Oi ha'a-'o'oriraau 'anai araisuri'i marai ha'isuri'i ha'ausuringa'i amu'i. 'Oi ha'atee wetewete tanaraaui nei nara ai'a raba araisuri'o 'inia i'oe naasi na'otara adaau. 'Oi abui watea do rai wana bodio 'ini'o.   
\c 3  
\s1 Ha'ausuringa'i 'Ada'i  
\s2 Barongadaa'i Sae Hinihini  
\p
\v 1 Taetas, 'oi ha'a-'adoma'i aho'isiraau ro'u i noni hinihini marai 'adoma'i ha'ahouraau mana araisuriraaui nei rau na'otara miraaui nei ra to'oraai mena ni 'omesuri na'i gaumani. Rai 'adoma'i aratara ro'u 'anai hauai taha ra goro mara odo-odo 'anai 'a'auhiraaui noni.  
\v 2 Abu ta sae 'ai ha'atee ha'ata'aiai nata sae, ma'ua awa ha'a-heita'ia'i noni. Ma'ata rai awa 'abenga'i beiraaui sae marai ahumwa'eta 'anai 'a'auhiraau.  
\v 3 Gau ga'i 'a'auhiraaui noni, 'inia na'i na'o, 'igaau gau ahurodo ga'u mia God 'agu ruhasigaau. Gau bweu magau hairaesi beia God. Miraaui sae rau pwari'igaau dogai haa'i here ta'a'i. Gau bwarai ura bwarasiai hei'irisi anai abe mana awangagaau 'ado dangi 'anai hau'i moi mareho ta'a'i mana kakawa 'omesiraaui sae 'ini'i mareho narau to'ora'i. 'Iraaui sae rau 'utaigaau migaau 'utairaau ro'u.  
\v 4-5 Rei'uaa na gau o'asi, 'ia God, na ruhasigia baania i ora-ora'a, 'a ha'ata'iniai heita'ahi ana tanagaau na'i madoraa na ha'aboihia Jisas. 'A ruhasigia, ai'a do mareho gau haa'i ra odo-odo, me suriai heita'ahi ana tanagaau. 'A haua tanagaaui Hi'ona Maea ana 'anai ha'a-wariwarigaau baaniai ora-ora'a ma gai to'oraai tahinga haoru.  
\v 6 God 'a watea dadara'a mai Hi'ona Maea ana tanagaau mai awa na'i raroga, 'inia Jisas Kraest 'a mae 'inigaau.  
\v 7 Rei'uaa gau ai'a arari, 'ia God 'a goro 'inigia ma 'unua do gau odo-odo na'i maana. Ma haua tanagaaui Hi'ona Maea magai ha'i gare ana'i neina gai 'iraraa ha'a-momori do gau daua'a i tahi tarau.  
\v 8 Ni mareho nau 'unu'isi, ra odo-odo mara ha'a-momori.  
\p 'Io, 'au rabasia do'oi hadahada wetewete tanaraaui noni hinihini na'i Krit, neina 'iraaui nei ra 'u'uria God rai 'adoma'i raorao 'anai wate'i madoraa adaa'i 'anai hau'i mwani maho goro tanaraaui noni. 'Inia na mareho nau 'unu'i 'isi, ra goro hako mara matai 'a'auhiraaui noni.  
\v 9 Taetas, tara'i sae ra ai'a here goro moe'a. Tara'i madoraa ra to'o heitohetohe moi, ma tara'i 'oha ra heitohetohe nga'ini'i burungadaa'i, ma tara'i 'oha ra heitohetohe nga'ini'i ringe ro'u na usu'i a Moses. I'oe 'oi abui awa beiraaui noni o'asi, 'inia mareho 'isi ra ai'a goro mara bwa'i 'a'auhia ta sae.  
\v 10 'Onaa ta sae hinihini 'ai heitohetohe tarau 'ini'i maho o'asi, 'oi ha'aabua. 'Onaa 'o 'unua tanaa ha'arua do'ai papaku mana saesi 'ai heitohetohe mau, 'oi abui ha'apapakua'a ro'u. Ma na'i 'ohasi, 'oi abui watea do'ai hadahada na'i ruma maea amoou.  
\v 11 Taetas, gau 'iraraa doni sae o'asi, ra mamaani hiosi'i huudi ha'ausuringa'i. Mana barongadaa'i ra ha'ata'inia goro do'ia God 'ai ha'a-mama'airaau 'ini'i ora-ora'a adaa'i.   
\s1 Ha'atee Ha'ausuringa'i Ha'ahako Ana Pol  
\p
\v 12 'Inau wai awa na'i 'omaa i Nikopolis suri'i hura ni awarosi. Mawaigui 'ari Nikopolis, wai ha'ataaria ga'u wou a Atemas ma'ua Tikikas bei'o na'i Krit. Madoraa ta nei 'inirarua nai ataha bei'o, 'oi ha'imaania ma'ata'a do'oi ataha mai beiau na'i Nikopolis.  
\v 13 Ma 'au rabasia ro'u do'oi ha'imaania 'omesurirarua goro i rua mwaneni, 'ia Apolos mea Sinas, 'e loea. Na'i 'omesuri na'oi haua 'oi ha'imaania dona awa na rarui haa, abu ta mareho rarui pwapwaku 'inia na'i 'aariha adarua.  
\v 14 Taetas, 'oi ha'ausuriraau moe'a i sae hinihini na'i Krit do rai tagora raha 'anai haa'i maho goro. Neina rai 'a'auhiraaui nei ra rabasiai hei'a'auhi ma rai abui awa pwaranga.   
\p
\v 15 'Io, 'iraau hako i noni hinihini 'ini rau ha'atee wa'ewa'e tana'o. 'Oi 'unuai ha'atee wa'ewa'e ameeu ro'u tanaraaui nei hinihini narau ta'ahi'ameu.  
\p 'Au ha'arahesi mia God 'ai ha'agorohi'amou hako.