\id ROM - Aguacateco [agu] NT (Guatemala) -2011 (DBL 2013) \h Romanos \toc1 Yi Cart Yi Ben Stz'ibal Pawl Scyetz Yi E' Aj Roma \toc2 Romanos \toc3 Ro \mt1 YI CART YI BEN STZ'IBAL PAWL SCYETZ YI E' AJ ROMA \c 1 \s1 Xe'tzbil yol Pawl \p \v 1 I bin jalu' yi in wetz yi in Pawl, in esclaw\f + \fr 1:1 \ft Si'leju' yi xtxolbil tetz esclaw yi at tul Glosario.\f* Jesucristo, na bixba'nchint tetz jun apostl. Nin txa'ij chint tan xtxole'n yi balaj stziblal tetz Ryos, yi alijt cyen tak'un tentz. \v 2 Na tz'iba'nt cyen cyak'un e' elsanl stzi' i' tulak e'chk liwr yi chin xan nin. \p \v 3 Ej nin yi balaj stziblala'tz yi na chintzan tan xtxole'n, i'tz yi balaj stziblal tetz Kajcaw Jesucristo, yi Cy'ajl Ryos, yi cho'n itz'nak ẍchixo'l yi e' xonl k'ajtzun rey Luwiy. \v 4 Na ja lajluchax yi bintzinin i' Cy'ajl Ryos tan tu' yi chin xan nin i', nin tan tu' yi titz'e'n junt tir ẍchixo'l alma'. \p \v 5 Ej nin tan i' tak'wit Ryos yi banl swibaj tan woque'n tetz jun apostl tan xtxole'n yi tetz k'ej tu tetz porer, bantz cyocsaj wi'nin jilwutz wunak bene'n tzi'n wi munt. \p \v 6 Ma yi e' cyeru', yi e'u' aj Roma, ate'u' tajlal yi e' yi txa'ij che't tan Ryos, na o' len tetz Jesucristo. \v 7 Nin yi carte'j yi na chintzan tan stz'ibe'n nin, i'tz tetz cyeru' yi e'u' yi cho'n najlche'u' Roma. Wi'nin na pek' Kataj Ryos scye'ju' na txa'ij che'tu' ta'n. Tak' tzaj bin Kataj Ryos tu Kajcaw Jesucristo yi banl tu tzatzin paz squibu'. \s1 Yi talol Pawl yi at tajbil i' tan chixajse'n yi e' aj Roma \p \v 8 I bin jalu', yi bajx xtxolbil yi na waj wal scyeru' i'tz: Na che' intyoẍiju' tetz Kataj tan bi' Jesucristo, na ja ben lo'on chitziblalu' bene'n tzi'n wi munt. Na bita'nt cyak'un cyakil wunak yi ja wi't cyocsaju'. \v 9 Ncha'tz sak swutz Kataj Ryos, yi na no'c tan nachle'n i', ilenin na che' innawsaju'. Na i' yi jun yi wak'o'nt wib tk'ab tan inxcone'n tetz, tan xtxole'n yi balaj stziblal tetz yi Cy'ajl yi i'tz Jesucristo. \p \v 10 Ncha'tz na chintzan tan c'uche'n tetz Ryos yi ẍe'nk jal puntil wa'n tan chixajse'nu'. \v 11 Na yi wetz wajbil i'tz tan wopone'n scye'ju', na na waj wil chiwutzu', nin na waj no'c tan chiquiwse'nu' mas tk'ab Kataj. \v 12 Poro nk'e'tz ntin e'u' ẍchiquiwixku' ma na tajwe'n kaquiwsaj kib skibil kib te yi na kocsaj. \p \v 13 E'u' wajwutz, jatix nin lo' tir no'c tan xtxumle'n yi chumbalaj nin, yi nink jal puntil wa'n tan chixajse'nu'. Poro, txe'n jal puntil wa'n, na wi'nin takle'n na cu' tc'u'l. Yi wetz wajbil i'tz yi nink chinxconsaj Kataj ẍchixo'lu' chi mimban tzone'j. Na wi'nin jilwutz wunak yi nk'e'tz e' judiy yi ja cyocsaj tan inyol. \v 14 Na chin tajwe'n cunin tan intxolil scyetz cyakil jilwutz wunak. Tajwe'n tan intxolil scyetz yi e' yi na cyocsaj quib balaj. Nin ncha'tz tajwe'n tan intxolil scyetz yi e' yi qui'c chixac ẍchiwutz yi e' mas. Nin tajwe'n tan intxolil scyetz yi e' yi chusij che', nin ncha'tz tajwe'n tan intxolil scyetz yi e' yi qui chusij che'. \v 15 Na list in tan xtxole'n scyetz cyakil jilwutz wunak. Cha'stzun te na el walma' tan xtxole'n yi balaj stziblal scyeru' yi e'u' yi najlche'u' Roma. \s1 Yi porer yi balaj stziblal \p \v 16 Qui na chintx'ixwij tan xtxole'n yi balaj stziblal, na i'tz yi ẍchamil Ryos, yi na xcye' tan chiclaxe'n cyakil yi e' yi na cyocsaj. Na na xcye' yi jun balaj stziblala'tz tan kaclaxe'n ketz yi o' judiy, nin ncha'tz na xcye' tan chiclaxe'n yi e' yi nk'e'tz e' judiy. \v 17 Yi jun balaj stziblala'tz na ẍchaj sketz yi na jal kabalajil swutz Ryos tan tu' yi na k'uke' kac'u'l te'j. Ntina'tz na taj, yil k'uke' kac'u'l, na ya'stzun tz'iba'nt cyen. Je xtxolbile'j: “Yi e' yi na jal chibalajil swutz Ryos i'tz tan tu' yi na k'uke' chic'u'l, nin ẍchicambok cyera'tz te yi quitz'ajbil.” \s1 Cyakil jilwutz wunak at len chipaj \p \v 18 Poro ncha'tz at jun xtxolbil yi Ryos nchajon sketz, i'tz yi i' tz'ak'on chicaws yi e' yi qui na cyek ẍchi' i', yi e' yi cachi' na chiban, yi e' yi qui na cyak' k'ej yi yol i', yi bintzinin tetz. \v 19 Poro lastum e', na elnak chitxum te yi balajil tu yi porer Ryos, na Ryos te'n nchajon scyetz. \v 20 Na jetz yi cwe'nle'n wuxtx'otx' ja lajluchax yi porer Ryos tan yi e'chk takle'n yi bnixnak ta'n. Tan yi xtxolbila'tz na lajluchax yi i' Ryos. Cha'stzun te quil chixcye' tan chicolol quib swutz i'. \v 21 Elnak chitxum tetz yi at jun Ryos poro qui na cyak' k'ej i', nin qui na chityoẍin tetz. Cha'stzun te qui'c xtxolbil yi cyetz chitxumu'n yi xomche' te'j, na jopij wutz cyajtza'kl. \v 22 Na cyal yi chin tz'aknak cu'n e' tu cyajtza'kl, poro chin yab nin e'. \v 23 Na ja cyaj cyen quilol yi Ryos yi itz' nin tetz. Nin ntin na chimeje' swutz teblal tu' wunak, nin swutz yi e'chk teblal txuc yi at chiquimbil. \p \v 24 Cha'stzun te ja che'l tcy'al Ryos te c'u'l bantz chibnol yi cyetz cyajbil yi chin xa'bil nin. Na na chiban yi e'chk takle'n squibil quib yi chin juntlen nin. \v 25 Na chiban yi e'chk takle'na'tz tan paj yi quinin na chixom te yi yol Ryos yi bintzinin tetz. Na ntin na chixom te e'chk xtxolbil yi nk'e'tz bintzi. Wech, na cho'n na chimeje' cyen swutz yi e'chk takle'n yi Ryos bnon tetz. Qui'c k'ej yi mero Ryos ẍchiwutz, yi Ryos yi bnol tetz cyakil. Poro yi o' ketz, tajwe'n yil kak' k'ej i', tetz ben k'ej ben sak. Amén. \p \v 26 Ma yi e' cyetz, qui na cyak' k'ej Ryos, cha'stzun te ja che'l tcy'al Ryos te c'u'l, bantz chibnol yi cyetz cyajbil yi chin tx'ixwil nin. Na na chiban e'chk takle'n squibil quib yi chin juntlen nin swutz i'. Na at xna'n, yi qui't na cyaj chiwitbej quib scyuch' yaj, poro na chiwitbej quib cyetz squibil quib. \v 27 Ncha'tz e' yaj, qui't na cyaj chixconsaj e' xna'n, poro na chiwitbej quib squibil quib. Yi e'chk takle'na'tz yi na chiban, chin tx'ixwil nin, nin chin cachi' nin. Poro tan paj yi cyajtza'kla'tz, na chitij wi'nin jilwutz yabil yi chin q'uixbel nin. Ya'stzun chicaws tan Ryos. \p \v 28 Qui na cyek ẍchi' Ryos. Cha'stzun te ja che'l tcy'al Ryos te c'u'l, bantz chibnol yi cyetz cyajbil yi mbi na icy' chic'u'l. Tan cyakil e'chk takle'n cachi'a'tz yi na chiban, e' pajol ca'wl swutz Ryos. \v 29 Nojnak cyajtza'kl tan e'chk takle'n yi qui'c mu'ẍ xac. E' cu'n aj xna'ninl, nka aj yajinl. Chin cachi' nin e'. Nin ntin xkan tzaj nink na cyaj. Wi'nin na chixcy'aklin. E' cu'n biyolnak. E' joyol ju' oyintzi'. E' cu'n subul nak. E' cu'n chac'l yol. E' joyol paltil junt. \v 30 Qui'c xac Ryos ẍchiwutz. E' cu'n tzolol yol. E' pri's. Na cyocsaj quib nim tu cyajtza'kl. E' txumul e'chk takle'n cachi'. E' pajol ca'wl chitaj chitxu'. \v 31 Qui tocle'n jun yol te chiwi'. Qui na che'l cu'n te chiyol. Qui na chipek' te junt. Qui'c cuybil paj junt ẍchiwutz. Qui na el chik'ajab te junt. \v 32 Elnak chitxum tetz yi mbi'tz yi tajbil Ryos. Nin elnak chitxum tetz yi cyakil yi e' pajol ca'wl Ryos, sotzel chiwutz sbne'. Poro qui na chitane' tan banle'n yi e'chk takle'n cachi'a'tz, nin wi'nin na chitzatzin te junt yi na ban yi cyetz yi na chiban. \c 2 \s1 Ba'n atit yi na oc Ryos tan chicawse'n yi e' juchul il \p \v 1 I bin jalu', e'u' aj ma'lanl ajtza'kl, qui't jal puntil cya'nu' tan chicolol quibu'. Qui'c na ban yi mbi jilwutz wunakil e'u', na yi na cho'cu' tan ma'le'n tajtza'kl junt, ite'n nin cyeru' chipaltilu' na chitzanu' tan ma'le'n, na ni'cu'n cyajtza'klu' tu yi jun yi na chitzanu' tan yolche'n. \v 2 Ej nin ncha'tz na el katxum tetz yi ba'n atit yi tajtza'kl Ryos yi na oc tan chicawse'n yi e' yi na chiban yi e'chk takle'n cachi'. \v 3 Cha'stzun te e'u' aj ma'lanl ajtza'kl, e' oqui'chu' tan xtxumle'n yi at cyelbilu' swutz yi chicawsu', na ncha'tz e'u', e'u' juchul il. \v 4 ¿Nxac qui na cyak'u' k'ej yi banl talma' Ryos? ¿Nxac qui na el chitxumu' tetz yi chumam nin pasens i' ske'j? ¿Qui pe' na el chitxumu' tetz, yi na tzan Ryos tan ẍchajle'n yi banl talma' bantz chitx'ixpulu' cyajtza'klu'? \v 5 Poro chin tze'tzuj nin te cyalma'u', na qui na cyaju' chitx'ixpuju' cyajtza'klu'. Ntin na chitzanu' tan jalse'n mas chi'ch c'u'lal tetz Ryos. Ntin na chitzanu' tan joyle'n mas quilu' swutz i'. Poro stz'ak'lok mas chicawsu' yil tz'ul yi k'ejlal yil tz'oc Ryos tan pujle'n xtisya'. \v 6 Na ẍchijunalenu' ẍchichoje'u' chipaju'. Tul xomcyen tu' te yi mbi cu'n mbaj chibnolu'. \v 7 Inti yi e' yi na cyaj quil yi k'ej Kataj, yi e' yi na cyaj chicambaj yi jun itz'ajbila'tz yi quinin bajsbe'n tetz, tz'ak'lok yi jun itz'ajbila'tz scyetz tan tu' yi na chitzan tan banle'n tane'n yi e'chk takle'n balaj. \v 8 Ma yi e' yi xomche' te yi cyetz cyajbil, nin tan banle'n yi e'chk takle'n cachi', yi e' yi qui na cyaj chixom te yi bintzi, tz'ak'lok cyetz chicaws tan Ryos, na wi'nin na chi'ch c'u'l i' scye'j. \v 9 Na cyakil yi e' yi na chiban e'chk takle'n cachi', ẍchitije' wi'nin q'uixc'uj, wi'nin bis, nin wi'nin o'kl. Yi xtxolbila'se'j bajx na jop yi e' judiy, xomt che' nin yi e' yi nk'e'tz e' judiy. \v 10 Poro cyakil yi e' yi na chiban yi e'chk takle'n balaj stk'e' Ryos ama'l scyetz tan quilol yi tetz k'ej. Sjalok jun chin tzatzin paz cya'n. Ncha'tz yi xtxolbile'j bajx na jop yi e' judiy, ca'p yi e' yi nk'e'tz e' judiy. \p \v 11 Na quil je' k'ab Ryos tib jun jilwutz wunak, \v 12 na cyakil yi e' yi na chijuch quil, sotzel chiwutz sbne'. Qui'c na ban yi ko elnak chitxum tetz yi ca'wl yi ak'ijt tetz Moisés nka qui', na ilenin tz'ak'lok chicaws. \v 13 Na ko na chijuch quil yi e' yi na quibit yi ca'wl Kataj, ite'n nin ca'wla'tz xconk tan ẍchajle'n chipaltil. Na quil jal kabalajil swutz Ryos tan tu' yi na kubit yi ca'wl i', ma na ntin kol kaban tane'n. \v 14 Ncha'tz yi e' yi nk'e'tz e' judiy, kol chijuch quil tz'ak'lok cyetz chicaws. Qui'c yi ley yi ak'lij tetz Moisés ẍchik'ab. \v 15 Poro ilenin na chinachon te'j yi na' scyetz yi e'chk takle'n balaj yi ba'n chiban, nin na el chitxum tetz na' scyetz yi e'chk takle'n yi xan chiban. \v 16 Poro yil jepon tamp yi tiemp yil tz'oc Ryos tan ma'le'n cyajtza'kl cyakil wunak yi ewa'n cya'n jalu', xconk Jesucristo ta'n tan ma'le'n yi e'chk ajtza'kla'tz. Ya'stzun yi xtxolbil yi na chintzan wetz tan xtxole'n. \s1 Yi e' judiy na cyocsaj quib tz'aknak cu'n tan tu' yi at yi ley Moisés ẍchik'ab \p \v 17 Ma jalu' je jun xtxolbil tetz cyeru' yi e'u' judiy, yi e'u' yi cho'n k'uklij chic'u'lu' te yi ley Moisés, yi e'u' yi na cyalu' yi e'u' tetz Ryos.\f + \fr 2:17 \ft Gn 15.6, 18; 17.10-11.\f* \v 18 Na na cyal cyeru' yi na el chitxumu' te yi tajbil Ryos. Ej nin tan yi ley yi xomche'u' te'j na cyalu': “Yi o' ketz na el katxum tetz na' scyetz yi e'chk takle'n yi ba'n lkaban nin na' scyetz yi qui'.” \v 19 Le wutz cyeru' cyajtza'klu' chin tz'aknak cunin e'u' tan chichusle'n cyakil yi e' yi ate' tul tz'o'tz wutzil. \v 20 Le wutz cyeru' cyajtza'klu' yi chin tz'aknak cunin e'u' tan chichusle'n yi e' yi qui na pujx cya'n, yi e' yi qui'c cyajtza'kl. Na cyalu' yi xtxolbila'se'j na at yi ley ẍchik'abu', yi jun leya'tz yi bintzi nin tetz. \v 21 I bin jalu' yi e'u' aj chusunl, ¿nxac yi qui na chixomu' te cyeru' chichusu'nu'? Yi e'u' yi na chitzanu' tan xtxole'n yi qui na yub yi alak', ¿nxac tzun na chalk'iju'? \v 22 Ncha'tz yi e'u' yi na cyalu' yi qui na yub yi jopol wutzaji'n, ¿nxac yi e' te'nu' jopol wutzaj? Ncha'tz yi e'u' yi na chilabu' wutz yi e'chk takle'n yi banij tane'n, ¿nxac na cyalk'aju' yi e'chk takle'n yi at xe'ak chica'lil yi chiryosil wunak?\f + \fr 2:22 \ft Hch 19.37.\f* \v 23 Tan tu' yi at yi ley Moisés ẍchik'abu' na cyocsaj quibu' tz'aknak cu'n. Poro na el k'ej Ryos cya'nu' tan tu' yi qui na chitzanu' tan banle'n tane'n yi jun leya'tz. \v 24 Na nk'e'tz tech tu' yi tz'iba'nt cyen le tu'j Kataj yi na tal: “Ipajwok yi na cho'que't yi e' wunak yi qui na cyocsaj yol Kataj tan telse'n k'ej Ryos.”\f + \fr 2:24 \ft Is 52.5. Ez 36.20, 23.\f* \p \v 25 Bintzi stz'ak'onk ba'n tetz jun yaj yi ko banij circuncidar, poro ko qui xomij yi jun yaja'tz tan banle'n tane'n yi ca'wl Ryos, qui'c tzun ltak' yi circuncisión yi bajij te i'.\f + \fr 2:25 \ft “Xchiwutz e' judiy ko nk'e'tz circuncidado jun nk'era'tz tetz Ryos.\f* \v 26 Poro yi e' yi nk'e'tz banijche' circuncidar, ko na chitzan tan banle'n tane'n yi ca'wl Kataj, ni'cu'ntz chi jak chibajij circuncidar, na na chitzan tan banle'n tane'n yi ca'wl Kataj. \v 27 Ej nin yi e'a'tz scyale' yi qui'c chixacu' tan paj yi qui na chixomu' te ca'wl Kataj. Wech na cy'a'n yi yol Kataj cya'nu', nin bajnake'u' circuncidar, poro qui na chitzanu' tan banle'n tane'n yi tajbil Kataj. \v 28 Na nk'e'tz mero judiy jun yaj yi ko ntin ocnak yi jun techla'tz te wankil, na qui'c xtxicbaj yi circuncisión yi na bajij te jun yaj yi ko qui xomij tajtza'kl te tajbil Ryos. \v 29 Poro yi e' yi ajlij cyalma' te Ryos, itzun e'a's yi e' mero judiy quitane'n swutz Ryos. Na yi mero techl yi na ẍchaj yi xomij jun yaj te Ryos i'tz ko ajlij c'u'l te'j. Cho'n na saj chik'ej yi jun jilwutz wunaka'tz te Ryos, nk'e'tz scye'j wunak. \c 3 \p \v 1 Poro at lo' e' judiy yi scyale': “Yi ko ya'tz bintzi, ¿mbi tzun ltak' swetz yi in judiy? ¿Mbil tak' swetz yi bajnakin circuncidar?” che'ch lo' cobox sbne' ẍchixo'lu'. \v 2 Poro swale' nin scyeru' yi bintzinin at wi'nin chixacu' yi e'u' judiy. Na je bajx xtxolbile'j tan ẍchajle'n yi at chik'ej yi e' judiy: K'uklij c'u'l Ryos scye'j, na ja che' xconsaj tan xe'tzaje'n yi xtxolbil tan chiclaxe'n alchok jilwutz wunak.\f + \fr 3:2 \ft Sal 147.19, 20.\f* \v 3 Bintzi at jujun ẍchixo'l yi quinin e' baj jepon te ca'wl i', poro tan tu' tzunk yi e'a's, qui't tzunk tz'el k'ab Ryos te yi tetz yol yi alijt cyen ta'n. \v 4 Ma na jun cu'n tz'elepon k'ab te yol. Mpe nink cho'c cyakil wunak tetz la'j, tz'elepon k'ab te yi yol yi alijt cyen ta'n. Na tz'iba'nt cyen tan jun elsanl stzi' i' tentz: \q1 “Ta', chin tz'aknak cu'n yolu'. \q1 Qui'c mu'ẍ tal la'jil tu yolu'. \q1 Mpe nink cho'c wunak tan ma'le'n yolu', \q1 cya'l nin jale't mu'ẍ tal paltil cya'n.”\f + \fr 3:4 \ft Sal 51.4.\f* \p \v 5 Poro at lo' e' yi na cyal: “Ba'n kol kajuch kil, na tan yi kil slajluchaxk yi balajil Ryos. Na quil tz'oc i' tan kacawse'n, na tan kil na lajluchaxe't yi tetz balajil,” che'ch lo' cobox. \v 6 Poro qui'c xtxolbil chiyol, na yi ko ya'tz, ¿Ẍe'n tz'oc Ryos tan chicawse'n wunak? \v 7 Na yi nink jal mas k'ej Ryos tan tu' yi inla'jil, ¿mbi tzuntz yi na tal i' yi in juchul il tan paj yi inla'jil? na jale'n na ban k'ej i' tan impaltil tane'n. \v 8 Na yi ya'tzk bintzi, ba'n tcu'n yi nink tzimban mas e'chk takle'n cachi' bantz jale'n mas k'ej i'. Qui'c xtxolbil yi jun ajtza'kla'tz. Poro at wunak yi na cyal yi ya'stzun yi xtxolbil yi na chintzan tan xtxole'n. Poro tz'ak'lok cyetz chicawsa'tz, na sak cu'n swutz Ryos yi at quil. \s1 O' len cu'n juchul il \p \v 9 I bin jalu', ¿mbi na elepont yi xtxolbila'se'j? ¿Na pe' elepont yi o' ketz, yi o' judiy, o' mas balaj ẍchiwutz yi e' mas wunak wi munt? Qui'. Na ja wi't chinxcye' tan ẍchajle'n scyeru' yi ncha'tz o' o' len cu'n juchul il. Ato' len jak' ca'wl yi kil. \v 10 Na tz'iba'nt cyen tan jun elsanl stzi' Ryos tentz: \q1 “Tzone'j wuxtx'otx', \q1 qui'c jun balaj at. \q1 Siquierk jun. \q1 \v 11 Cya'l jun yi nak el xtxum tetz Ryos. \q1 Cya'l jun yi najk tzan tan joyle'n Ryos. \q1 \v 12 E' len cu'n tx'akxnak. \q1 Cya'l jun yi najk pek' tan banle'n \q1 yi e'chk takle'n balaj. Siquierk jun.\f + \fr 3:12 \ft Sal 14 1-3; 53.1-3.\f* \q1 \v 13 Na yi e'chk yol yi na el le chitzi', \q1 chin cachi' nin. \q1 Ni'cu'n tu xewal jun alma' \q1 yi na eltzaj juc tc'u'l jun nich. \q1 E' len cu'n subul nak, \q1 na cyakil yi e'chk yol yi na eltzaj le chitzi', \q1 ni'cu'n tu yi wenen yi at le stzi' jun lubaj.\f + \fr 3:13 \ft Sal 5.9.\f* \q1 \v 14 Ntin e'chk jis na el tzaj le chitzi', \q1 tu e'chk c'a'laj yol. \q1 \v 15 Lajke'l quikan tan biyolnaki'n. \q1 \v 16 Ntin na chitzan tan chixite'n wunak, \q1 nin tan tak'le'n bis o'kl scyetz. \q1 \v 17 Cya'l na jale't tzatzin paz cya'n.\f + \fr 3:17 \ft Is 5.7-8.\f* \q1 \v 18 Siquier nink mu'ẍ tal najk cyek ẍchi' Ryos.” \m Ya'stzun tz'iba'nt cyen.\f + \fr 3:18 \ft Sal 36.1.\f* \p \v 19 I bin jalu' tan yi xtxolbila'se'j, na el katxum tetz yi ite'n nin leya'tz yi na kaxom klo' te'j, xconk tan Kataj Ryos tan tak'le'n kacaws yi o' judiy. Ej nin nk'e'tz ntin o', ma na cyakil jilwutz wunak, na qui'c rmeril yi nink tal jun yaj yi qui'c tetz til, na o' len cu'n pajol ca'wl swutz Ryos. \v 20 Cya'l jun yi jajk jepon tan banle'n tane'n yi ca'wl i'. Cha'stzun te cya'l jun yi jajk jal yi tetz balajil swutz Ryos tan tu' yi na buch tib tan banle'n tane'n yi e'chk ca'wla'tz. Na cyakil yi e'chk ca'wla'tz yi ak'ijt cyen, ntin na xcye' tan ẍchajle'n yi o' len cu'n juchul il. \s1 Yi xtxolbil tan jale'n kabalajil swutz Ryos \p \v 21 Ma jalu' ja lajluchax skawutz yi apart yi xtxolbil tan jale'n kabalajil swutz Ryos, nk'era'tz tan tu' banle'n tane'n yi ley Moisés. Ej nin iẍnin tz'iba'nt cyen yi jun xtxolbila'tz cyak'un yi elsanl stzi' Ryos tentz. \v 22 Ej nin je yi xtxolbile'j: I'tz Ryos yi na ko'csan tetz balaj. Na stk'e' i' chibalajil cyakil yi e' yil k'uke' chic'u'l te Jesucristo. Ej nin i'tz tetz kacyakil cu'n. Na ba'n cyocsaj alchok scyetz jilwutz wunak, na nicy'nin tu' o' swutz Ryos. \p \v 23 Yi sajle'n o' len cu'n juchul il. Na cya'l jun yi jajk jepon tan banle'n tane'n yi tajbil Ryos. \v 24 Poro ja jal kabalajil swutz Ryos tan tu' yi banl talma' i'. Ej nin oy tu' mu'lij sketz, na Cristo Jesús nxcye' tan kacolpene'l tzaj tk'ab kil. \v 25 Na bixba'nt i' tan Ryos tan quime'n tetz katx'ixwatz, tan ẍchojle'n kil. Ja tzun jal kabalajil swutz Ryos tan tu' yi nkocsaj yi ja el kojxuj yi ẍch'el Jesucristo tan cuyle'n kapaj. Ncha'tz yi nink ncuy tu'k Ryos chipaj yi e' wunak tentz ja klo' jal paltil i'. Poro qui'c til te'j, na at swutz i' yi at quimbil Cristo tan ẍchojle'n quil. \v 26 Ncha'tz jalu' qui'c paltil Ryos at yi na tzane't tan cuyle'n yi ketz kapaj, na quimnak Cristo tan ẍchojle'n kil. \p \v 27 I bin jalu', tan tu' yi bintzinin yi xtxolbila'se'j yi ja quim Cristo tan ẍchojle'n kil, ¿mbil tak' sketz yi kol kal yi skaclaxok tan tu' yil kaban tane'n yi e'chk ley yi nchixom yi e' kamam kate' te'j? Qui'c ltak', na quil kaclax tan tu' yi nink kaban tane'n yi e'chk leya'tz. Na bixba'nt tan Ryos yi ntin ẍchiclaxok yi e' yil cyocsaj yi yol i'. \v 28 Ja bin lajluchax skawutz yi ja wi't jal kabalajil swutz Ryos tan tu' yi na k'uke' kac'u'l te yi mbi banak Cristo. Qui'c ltaj quen banle'n tane'n e'chk leya'tz ske'j. \s1 Na pek' Ryos scye'j cyakil jilwutz wunak \p \v 29 Ncha'tz, ¿ketz cuntu' pe' yi o' judiy yi Kataj Ryos? Qui'. Na nk'e'tz ntin tetz ketz, ma na ncha'tz cyetz yi e' yi nk'e'tz e' judiy. \v 30 Na jun ntzi' Ryos at. Ej nin alchok scyetz yil tocsaj Jesucristo, sclaxok ta'n. Qui'c na ban yi ko circuncidado nka qui'. \p \v 31 I bin jalu', tan yi xtxolbila'se'j, ¿na pe' katzan tan telse'n k'ej yi e'chk ca'wl Kataj yi tz'iba'nt cyen? Qui', qui na katzan tan telse'n k'ej, ma na na katzan tan tak'le'n mas k'ej e'chk ca'wla'tz. \c 4 \s1 Yi ẍe'n njal yi balajil Abraham swutz Ryos \p \v 1 Ma jalu' katxume' bin yi ẍe'n cu'n jale'n yi balajil k'ajtzun kamam Abraham. \v 2 Yi nink jal yi balajil i' tan yi e'chk takle'n balaj yi baj bnol, tocsaj klo' tib nim swutz Ryos, poro quinin jal yi balajil i' tan yi e'chk takle'n yi banak. \v 3 Na je na tal yi tz'iba'nt cyen cyak'un yi e' elsanl stzi' Ryos tentz: “Tocsaj cunin Abraham yol Ryos, nin tan tu' yi tocsal, cha'stzun te jale'n yi tetz balajil swutz Ryos.”\f + \fr 4:3 \ft Gn 15.6; Gá 3.6.\f* \p \v 4 Ej nin je junt elsawutzile'j: Ko na bnix jun ak'un tan jun yaj, nk'e'tz oy tu' na bnixe't, ma na i'tz xtx'ok'be'nt yi taw ak'un, na ja tij yi yaj q'uixc'uj tan xtx'acle'n. \v 5 Poro nk'era'tz puntil tan jale'n kabalajil swutz Ryos. Nk'e'tz tajwe'n tan kabnol jun e'chk takle'n tan jale'n kabalajil, ma na ntin na taj yil kocsaj cunin yi yol Ryos, yi Ryos yi na cho'csan yi e' juchul il tetz balaj. Na tan tu' yi ja kocsaj cunin yi yol Kataj, ja tzun ko'c tetz balaj ta'n. \v 6 Ite'n nin xtxolbila'tz talnak k'ajtzun kamam Luwiy, na ya'stzun na elepont yi yol yi talnak i'. \v 7 Je yol i'e'j: \q1 “Ba'n cyeri e' yi ja wi't cuylij chipaj. \q1 Ba'n cyeri e' yi ja stzajsaj Ryos yi quil.\f + \fr 4:7 \ft Sal 32.1-2.\f* \q1 \v 8 Ba'n cyeri e' yi qui't na xtxum Ryos yi quil.” \p \v 9 I bin jalu', yi jun balaj xtxolbila'se'j, ¿ntin pe' scyetz yi banijche' circuncidar, nka ncha'tz scyetz yi e' yi qui banijche' circuncidar? I'tz tetz kacyakil cu'n, na ja wi't wal scyeru' yi jalnak balajil Abraham tan tu' yi k'ukewe'n c'u'l te Ryos. \v 10 ¿Poro ja pe' jal yi balajil Abraham yi ntaxk bajij circuncidar, nka yi nsken bajij circuncidar? Ja jal yi tetz balajil swutz Ryos yi ntaxk bajij circuncidar. \v 11 Ncha'tz oc yi jun techla'tz te Abraham poro i'tz tan ẍchajle'n yi nsken wi't jal yi tetz balajil swutz Ryos. Na yi balajil Abraham ja jal swutz Ryos yi tocsal cu'n, nin yi ntaxk oc yi jun techla'tz te'j. Tan yi xtxolbila'se'j na lajluchax yi cyakil yi e' yi na cyocsaj cu'n chi banak Abraham, e' tzun nitxajil Abraham tane'n, nin qui'c na ban yi ko banijche' circuncidar nka qui', na ja wi't jal chibalajil swutz Ryos. \v 12 Poro ncha'tz k'ajtzun Abraham, i' chibajxom yi e' yi banijche' circuncidar, yi kol chixom te yi tajbil Ryos, chi banak i' tetz yi ntaxk bajij circuncidar. \s1 Suknak e'chk takle'n balaj tetz Abraham tan tu' yi nternin k'uklij c'u'l i' te Ryos \p \v 13 Poro ncha'tz quinin suk Ryos yi e'chk ama'l bene'n tzi'n wi munt tetz Abraham tuml e' xonl tan tu'k yi nskenk jepon i' tan banle'n tane'n yi e'chk leya'tz. Poro ja suk Ryos yi e'chk ama'la'tz tetz tan tu' yi nternin k'uklij c'u'l i' te Ryos yi tz'elepon k'ab i' te yol. \v 14 Na yi cyetz cuntu'k Abraham scyuch' yi e' xonl tan tu' yi nchiban tane'n e'chk leya'tz, qui'c tzun klo' na tak' sketz yi na k'uke' kac'u'l te Cristo jalu'. Ej nin qui'c klo' xac yi e'chk xtxolbil yi suknak Ryos tetz Abraham. \s1 Tan yi e'chk ca'wl na lajluchax yi at kil \p \v 15 Poro ilenin at xac yi e'chk ca'wla'tz, na na xcon tan ẍchajle'n yi at tulbil kacaws, tan paj yi qui na kaxcye' tan banle'n tane'n. Ntina'tz klo' jun puntil tan qui lajluchaxe'n yi at kil, i'tz yi qui'k tak' Ryos yi e'chk ca'wla'tz. \p \v 16 I bin jalu' yi na elepont cyakil e'chk xtxolbila'se'j i'tz: Ntin skacambok te e'chk oya'tz yi suki'nt tan Ryos kol kocsaj cunin yi yol Ryos. Na kol kocsaj stk'e' tzun i' yi e'chk oya'tz sketz tan tu' yi banl talma' i'. Ej nin yi e'chk oya'tz, nk'e'tz ntin scyetz yi e' judiy, poro i'tz tetz ketz kacyakil cu'n yi o' yi xomcho' te tajtza'kl Abraham yi nternin k'uke' c'u'l te Ryos. Na cyakil yi e' yi xomche' te tajtza'kl Abraham, e' xonl Abraham quitane'n. \v 17 Ya'stzun eka'n tan yi e'chk xtxolbil yi talnak Ryos tetz Abraham tentz yi na tal: “In ncẍo'csan tetz chimam chite' wi'nin jilwutz wunak bene'n tzi'n wi munt,” chij Ryos banak cyen tetz Abraham. Ej nin jun cu'n tz'elepon k'ab Ryos te yi tetz yol, na wutzile'n cu'n i' a'lon cyen. Nin jun cu'n tz'elepon k'ab te'j, na na xcye' i' tan chije'se'n tzaj yi e' alma', nin tan banle'n alchok takle'n yi qui'c jalu'. \p \v 18 Qui'c nin rmeril tan jale'n klo' nitxajil Abraham, poro k'uke' c'u'l te yi yol yi ntal Ryos tetz. Ej nin ncha'tz tocsaj i' yi at tocbil i' tetz chitacy'e'x wi'nin jilwutz wunak. \v 19 El xtxum Abraham tetz yi nsken balk'ij yi tiemp tan jale'n nitxajil, na nsken lo' tz'ak jun cient yob ta'n. Ej nin ncha'tz el xtxum i' yi qui'c talbil Sara. Poro quinin tajlaj cyakil yi xtxolbila'tz. Na iẍnin k'uklij c'u'l te yi yol Ryos yi alijt ta'n tetz, yi sjalok jun chinitxa'. \v 20 Siquier nink mu'ẍ tal yi nink cabej c'u'l te cyakil nsuk Ryos tetz. Ma na mas tcunin k'ukewe'n c'u'l te Ryos. Nin tak' i' yi k'ajsbil tetz. \v 21 Ya'stzun banak, na at tetz tajal yi jun cu'n at porer Ryos tan banle'n cyakil yi suki'nt ta'n. \v 22 Cha'stzun te jale'n balajil i' swutz Ryos. \p \v 23 Ej nin tz'iba'nt cyen cyakil yi xtxolbila'se'j tul yol Kataj, poro nk'e'tz ntin tetz Abraham. \v 24 Ma na ncha'tz tz'iba'nt cyen tan kaxome'n ketz te'j, bantz jale'n kabalajil swutz Ryos. Na sjalok kabalajil kol k'uke' kac'u'l te yi jun yi je'san tzaj Kajcaw Jesús ẍchixo'l alma'. \v 25 Yi jun Jesúsa'tz, i'tz yi jun yi jatxlij ẍchik'ab e' mal nak tan quime'n swutz pasyon tan ẍchojle'n cyakil yi kil. Ej nin ya'stzun yi Jesúsa'tz yi itz'ij junt tir tan jale'n ketz kabalajil swutz Ryos. \c 5 \s1 Ncha'tz o' ja wi't jal kabalajil swutz Ryos tan tu' yi k'uklij kac'u'l te'j \p \v 1 I bin jalu', ja wi't jal kabalajil swutz Ryos tan tu' yi k'uklij kac'u'l te yi yol i' yi alijt ta'n. Ncha'tz ja wi't jal tzatzin paz skaxo'l tu Ryos tan tu' yi mbi banak Kajcaw Jesucristo. \v 2 Ncha'tz tan tu' yi k'uklij kac'u'l te Ryos, nin tan tu' yi mbi cu'n banak Jesucristo, nternin na ke'l na ko'c tu Ryos. Nin quinin na kacabej kac'u'l te yi jun kabalajila'tz yi ak'ij sketz tan Ryos. Ej nin nternin na katzatzin yi na ko'c tan xtxumle'n yi sjalok kak'ej yil kopon te i'. \v 3 Ncha'tz wi'nin na katzatzin te yi e'chk q'uixc'uj yi na bajij ske'j jalu'. Na tan yi e'chk q'uixc'uja'tz yi na ul, na kaxcye' tan muc'le'n mas q'uixc'uj. \v 4 Ej nin kol kaxcye' tan muc'le'n, at tzun kach'iwtz te kutz'ajbil. \v 5 Jun cu'n tz'ak'lok yi at kach'iw te'j. Nk'e'tz k'ubaj c'u'lal tu' na ban Ryos, na wi'nin na pek' i' ske'j. Ej nin clar cunin na el katxum tetz yi tz'ak'lok sketz, na ja wi't tak' i' yi Espíritu Sant sketz. \p \v 6 Na te yi tiemp yi qui'c Ryos te kalma' nin yi qui't njal puntil ka'n yi ẍe'nk kaclax, noj quen cu'ntz te yi tiemp yi bixba'nt tan Ryos tan quime'n Cristo tetz kaxel. \v 7 Poro nk'e'tz alchok scyetz tu' ltak' tib tetz xel yi tuch', mpe chumbalaj wunak nink i'. Poro qui cunin batz, at lo' e' yi ya'tz cyulej tan colche'n jun yaj yi chumbalaj nin ẍchiwutz. Poro cya'l jun ltak' tib tetz xel jun yaj yi qui'c mu'ẍ xac. \v 8 Poro yi Kataj Ryos el k'ajab ske'j. Wech o' len cu'n juchul il, nin qui'c mu'ẍ tal kaxac yi quime'n Cristo ta'n tetz kaxel. \v 9 Na tan tu' yi tele'n kojxuj yi ẍch'el Cristo ja wi't jal kabalajil swutz Ryos. Ej nin ko ya'tz, ¿qui ptzun tz'oc Cristo tan kacolche'n tk'ab yi caws yi at tulbil tan Ryos squib cyakil wunak? Tz'ocopon. \v 10 Sajle'n o' cu'n contr tu Ryos. Poro tan tu' yi quime'n yi tetz Cy'ajl tetz kaxel, ja xit yi oyintzi' tuch'. I bin jalu', yi ko xitnak yi oyintzi' yi at skaxo'l tuch', qui'ct bin kabembil tk'ab yi kacaws yi tx'aklij skawutz na at nin Cristo tan kacolche'n. \v 11 Nk'e'tz ntina'tz yi xtxolbila'se'j, ma na ncha'tz tul yi tiemp jalu', wi'nin na katzatzin tu Ryos na ja kamiwi kib tuch' tan tu yi mbi cu'n banak Kajcaw Jesucristo. \s1 Cyakil wunak e' len juchul il tan paj Adam \p \v 12 I bin jalu', katxume' yi junt xtxolbile'j: Tan paj jun yaj xe'te'n yi juchle'n il. Ej nin tan paj yi juchle'n il jale'n yi quimichil. Cha'stzun te tx'aklij len quimichil skawutz, na cyakil o', o' len cu'n juchul il. \v 13 Na yi ntaxk tak' Ryos yi e'chk ca'wl tetz Moisés nsken xe'tij yi juchle'n il. Ej nin na el katxum tetz yi quil jal til jun yaj ko qui'c ca'wl at tan makle'n wutz. \v 14 Ko ya'tz bintzi, ¿mbi tzuntz yi chiquimle'n cyakil yi e' xonl Adam yi ntaxk ak'lij yi ca'wl tetz Moisés? Qui'c jun yi jajk juch til chi yi il yi njuch Adam. Poro ja chiquim len. ¿Mbi tzuntz? I'tz tan paj yi ja ben k'a'jal tib yi til Adam ẍchixo'l chicyakil cu'n. Yi Adam i' xe'tzan yi juchle'n il, poro yi Cristo, yi jun yi bixba'nt tan tulake'n, i' xe'tzan yi itz'e'n junt tir. \p \v 15 Ej nin yi il yi juchnak yi bajx wunak, qui'c xtxicbaj sketz. Na tan tu' yi til jun yaja'tz yi juchnak, ja chiquim cyakil wunak. Poro mas ba'n tcu'n yi banl talma' Ryos skibaj, na ja tak' i' jun chin oy sketz, na tan tu' yi mbi cu'n banak junt yaj, yi Jesucristo, ja jal cuybil chipaj jun chin c'oloj wunak ta'n. \v 16 Tan tu' yi jun til Adam, ak'le't chicaws cyakil wunak. Poro tan tu' banl talma' Ryos, nin tan tu' yi mbi cu'n banak Cristo ja cuy i' jun chin c'oloj kapaj katx'ok'be'n. Nin ja jal kabalajil ta'n swutz Ryos. \v 17 Tan tu' yi juchul til jun ntzi' yaj, tx'aklij quimichil ẍchiwutz cyakil wunak. Poro tan tu' yi mbi cu'n banak junt yaj, yi i'tz Jesucristo, ja jal kutz'ajbil nin ja jal kabalajil swutz Ryos. Ej nin oy tu' mak'le't sketz. \p \v 18 Tan tu' yi mbi banak Adam jal len kil. Poro tan tu' yi mbi cu'n banak Jesucristo, ja jal puntil tan jale'n kabalajil swutz Ryos. Na wi'nin na tzatzin Ryos te yi mbi cu'n banak Cristo. \v 19 Tan tu' yi pajnak jun yaj yi ca'wl Ryos tentz, o' len cu'n juchul il. Poro tan tu' yi c'ulutxumil junt yaj, ak'lij puntil sketz tan kabansal kib tu Ryos. \p \v 20 Poro at xac yi e'chk ca'wla'tz yi ak'ij cyen tan Ryos na ja xcon tan lajluchaxe'n yi kil yi wi'nin bene'n lo'on. Poro chumam nin banl talma' Ryos skibaj, na ja xcye' tan cuyle'n yi jun c'oloj kila'tz. \v 21 Sajle'n tunintz cyakil wunak tz'amij che' len tan jun ajtza'kl yi cachi' yi i'tz yi juchle'n il. Ej nin tan paj yi na kajuch len kil tx'aklij len quimichil skawutz. Poro yi jalu', tan tu' yi banl talma' Ryos, nin tan tu' yi mbi cu'n banak Kajcaw Jesucristo, ja jal puntil tan kabansal kib tu Ryos. Nin ja jal puntil tan kacambal jun itz'ajbil yi quinin bajsbe'n tetz. \c 6 \s1 Qui tajwe'n tan kajuchul kil na ja kok'bej kib tu Cristo \p \v 1 I bin jalu' tan tu' yi na cuy Kataj yi kapaj, ¿ba'n pe' lkajuch mas kil? \v 2 Qui'c rmeril, na yi o' ketz jalu' o' ac'aj wunak, nin nk'e'tz tajwe'n tan kabnol tane'n yi ca'wl yi ilc'ol, na ni'cu'ntz chi quimnako't swutz yi ilc'ola'tz. Nk'e'tz bin tajwe'n yil kajuch kil, na qui'ct ltajquen yi ilc'ol ske'j tan kacawe'n na o' ac'aj wunak tk'ab Cristo. \p \v 3 ¿Na qui pe' na el chitxumu' tetz yi mbi eka'n tan yi bautism yi na bajij ske'j yi na kocsaj yi mbi eka'n tan Jesucristo? Na yi na kaben mulij xe a' ni'cu'ntz chi i o'a'tz o' quim yi quime'n Cristo. \v 4 Ej nin ni'cu'ntz chi i o'a'tz o' mukxij yi mukxe'n i' tetz. Na ni'cu'ntz chi quimnako' kutane'n. Ma yi na kajetzaj xe a', ni'cu'ntz yi jajk kitz'ij junt tir chi banak Jesucristo yi titz'e'n junt tir tan porer Kataj. Cha'stzun te qui'ct ltajquen ilc'ol ske'j, na o' ac'aj wunak tane'n jalu'. \p \v 5 I bin jalu', junit bin o' tu Cristo. Na yi quime'n i', ni'cu'ntz chi yi ya'tzk kaquime'n ketz. Yi ko ya'tz, ncha'tz yi titz'e'nt i', ya'stzun yi kitz'e'n ketz. Kok'be'n kib tu Cristo jalu'. \v 6 Na yi je'n pajij Kajcaw Jesús swutz pasyon, ya'stzun yi quime'n yi kajtza'kl cachi' yi xomnako' te'j sajle'n. Ej nin ncha'tz, ya'stzun yi quime'n yi tajbil kawankil bantz qui't kajuchul mas kil. Qui't na cawun yi ilc'ol ske'j jalu', na quibo't jak' yi ca'wl i'. \v 7 Na jun alma', qui'c rmeril tan juchul mas til. \v 8 Ncha'tz o' yi ko quimnak yi kajtza'kl cachi', yi xomnako' te'j sajle'n, ok tetz kajal yi itz'o' jalu' te Cristo, nin yi xomij i' ske'j tan kuch'eye'n. \v 9 Ej nin ncha'tz na el katxum tetz yi quimnak Jesucristo, nin itz'nak junt tir, cha'stzun te qui'c rmeril tan quime'n junt tir. \v 10 Na jun ntzi' tir quimnak i' tan kelse'n liwr tk'ab yi ilc'ol. Ej nin itz' i' jalu'. Nin nternin na che'l na cho'c tu Ryos. \v 11 Cha'stzun te ok te cyajalu' yi quimnake'u' swutz yi ẍchamil yi ilc'ol. Qui'c ltajquen yi ilc'ola'tz scye'ju', na itz'e'u'. Ej nin nternin na che'lu' na cho'cu' tu Ryos. \p \v 12 Cha'stzun te quil cyak' quibu' te e'chk takle'n cachi'. Quil cyak'u' ama'l tetz tajbil chiwankilu' tan chibnolu' e'chk takle'n yi qui na yub. \v 13 Quil cyak'u' yi chiwankilu' tetz Bayba'n tan xcone'n tetz, ma na cyak'e'u' chiwankilu' tetz Ryos. Quimnake'u' tane'n swutz Ryos sajle'n, poro jalu' ja chitz'iju'. Cha'stzun te cyak'e' quibu' tetz Ryos tan chibnolu' yi e'chk takle'n balaj. \v 14 Na ja wi't ke'ltzaj liwr tk'ab yi ilc'ol. Quibo' tk'ab yi jun jilwutz ca'wl yi na cawun ske'j sajle'n, ma na cho'n ato' jalu' tk'ab yi banl talma' Ryos. \s1 Jun elsawutzil te yi ẍe'n tane'n jun esclaw \p \v 15 I bin jalu', ato' jak' ca'wl yi banl talma' Ryos, nin qui't na cawun yi ilc'ol ske'j. ¿Ba'n pe' yil kajuch mas kil? Qui'c rmeril. \v 16 Na je jun elsawutzile'j: Ko na tak' tib jun tk'ab jun patrón at i' jak' ca'wl yi patróna'tz. Nin tajwe'n tan bnol tane'n yi tajbil yi patrón. Ite'n nin kutane'n ketz, kol kak' kib tk'ab ilc'ol, tajwe'n tan kabnol tane'n yi tajbil yi ilc'ol. Ej nin sjalok quimichil ka'n tan paj. Poro kol kak' kib jak' ca'wl Ryos kocopon tzun tetz balaj ta'n. \p \v 17 Ntyoẍ tetz Kataj Ryos yi ja wi't tx'ixpuj yi cyajtza'klu'. Sajle'n cyak'o'nt quibu' tk'ab yi ilc'ol tan chijuchulu' quilu'. Poro yi jalu' ntyoẍ tu', yi tetz cu'n cyalma'u' ocnake'u' c'ulutxum tan banle'n tane'n yi chusu'n yi quibitnaku'. \v 18 Ja bin che'lu' liwr tk'ab yi ilc'ol. Ej nin cho'n cyak'o'nt quibu' jalu' tan banle'n yi e'chk takle'n balaj. \v 19 Ja xcon yi jun elsawutzila'tz wa'n tan lajluchaxe'n ẍchiwutzu' yi ẍe'n quitane'nu' tk'ab Ryos. Yi sajle'n cyak'o'nt quibu' tk'ab yi ilc'ol tan chibnolu' tane'n yi e'chk takle'n cachi'. Ya'stzun banake'u'-tz. Poro jalu' cyak'e' quibu' tan chibnolu' tane'n yi e'chk takle'n balaj, bantz chixansal quibu' swutz Ryos. \p \v 20 Yi sajle'n, te yi tz'amijche'u' tan yi ilc'ol, quinin cho'cu' tan banle'n jun takle'n balaj. \v 21 ¿Poro mbi nchicambaju' te'j? Ntin nchicambaju' quimichil. Ej nin yi na ul tx'akx chic'u'lu' jalu' yi mbi e' banaku', ntin na chitx'ixwiju' ta'n. \v 22 Poro yi jalu' apart, na ja wi't che'lu' liwr tk'ab yi ilc'ol. Ate'u' tk'ab Ryos jalu', nin cyak'o'nt quibu' tan chixcone'nu' tetz. Ej nin tan tu' yi ate'u' tk'ab Ryos ja jal chibalajilu' nin ẍchicamboku' te jun itz'ajbil yi quinin bajsbe'n tetz. \v 23 Na yi chichojo'n yi e' juchul il i'tz yi quimichil. Poro yi oy yi na tzan Ryos tan toye'n sketz tan Cristo Jesús, yi Kajcaw, i'tz jun itz'ajbil yi quinin bajsbe'n tetz. \c 7 \s1 Yi ok'be'n ib na ẍchaj jun chusu'n sketz \p \v 1 I bin jalu' kajwutz, elnak chitxumu' tetz yi na quim jun yaj qui'ct ltaj cyen yi ley tan cawe'n, na yi ley ntin na cawun te jun yaj yi itz'. \v 2 Katxume' junt xtxolbil: Yi na tok'bej tib jun xna'n tu chmil, na oc i' jak' ca'wl yi chmil. Ej nin tajwe'n tan cyaje'n cyen jak' ca'wl yi chmil jalen cu'n lquim yi yaj. Poro yil quim yaj, ja tzun el yi jun xna'na'tz liwr, na qui'ct yi ajcaw tan cawe'n. \p \v 3 Poro kol tok'bej tib jun xna'n tu junt yaj yi ntaxk quim yi chmil, jopol wutzaj tzun i'-tz. Poro ko nsken quim yi chmil, liwr tzun i'-tz. Nin ba'n ltok'bej tib tu junt yaj. Ej nin nk'e'tz tzun jopol wutzaj i'-tz, na qui'ct i' jak' ca'wl yi chmilbe'n, na quimnakt. \p \v 4 Wajwutz, yi xtxolbila'tze'j i'tz jun elsawutzil tetz ketz. Na yi quime'n Cristo, ni'cu'n yi jak quim yi ley. Nin qui'ct ltajquen tan kacawe'n jalu', na ja wi't quim nin yi o' ketz ja wi't ko'c jak' ca'wl junt kajcaw. Elnako't liwr jak' e'chk ca'wl yi ley Moisés. Qui'ct cwent skuch' jalu', na quimnako' tane'n swutz e'chk ca'wla'tz. Ej nin kok'be'nt kib tu junt ac'aj kajcawil, yi i'tz yi Cristo, yi jun yi itz'nak ẍchixo'l alma'. Ya'stzun bantz tan kaxcone'n tetz Ryos, nin bantz kak'one'n ba'n tetz i'. \p \v 5 Sajle'n, yi ato' tzaj jak' ca'wl yi tajbil kawankil, ntin xcye' yi e'chk ca'wl Moisésa'tz tan kapitle'n nin mas tul il. Ej nin tan paj kil jal quimichil ka'n. \v 6 Poro yi jalu', elnako't liwr tk'ab yi e'chk ca'wla'tz yi nternin tz'amijcho' ta'n sajle'n, na quimnako' swutz. Poro yi jalu' at jun ac'aj xtxolbil yi na kaxom te'j. I'tz yi tzatzin cu'n na kaban kamunl swutz Ryos tan porer yi Espíritu Sant. Nk'e'tz puers tu', chi banako' sajle'n yi ato' jak' ca'wl yi antiw ley yi tz'iba'nt cyen. \s1 Na xcye' yi ley tan lajluchaxe'n yi ilc'ol yi cy'a'n ka'n \p \v 7 I bin jalu', e'u' kajwutz ¿mbi na elepont cyakil e'chk xtxolbila'se'j? ¿Na pe' elepont yi qui'c xac yi antiw ley? Nk'era'tz puntil, na tan yi e'chk leya'tz ja lajluchax yi at wetz wil. Na qui klo' nme'l intxum tetz yi xan yi na el nin walma' te jun takle'n yi nk'e'tz wetz, yi qui'k jun leya'tz yi na tal: “Quil tz'el nin awalma' te mebi'l awisin.” \v 8 Poro tan tu' yi at yi jun leya'tz, ja chinnachon te'j yi at wil yi tele'n walma' te e'chk takle'n yi nk'e'tz wetz. Ja tzun xcye' yi ilc'ol yi cy'a'n wa'n tan impitle'n nin tan juchle'n wil, na ja el nin walma' te wi'nin e'chk takle'n yi nk'e'tz wetz. Poro yi qui'k yi jun leya'tz, qui'c klo' wil te'j. \v 9 Na yi ntaxk el intxum te yi ley qui'c wil tane'n tzinwutz. Poro yi wital yi ley, ja tzun el intxum tetz yi in pajol ca'wl, nin yi tx'aklij quimichil tzinwutz. \v 10 Ej nin yi jun leya'tz, yi ja klo' xcon tan tak'le'n wutz'ajbil, ntin xcon tan impitle'n nin tk'ab quimichil na quinin nchinxom te'j. \v 11 Na ja klo' jal wutz'ajbil yi nink nchinxom te'j. Poro tan yi ilc'ol yi cy'a'n wa'n quinin nchinxcye' te'j. Cha'stzun te ja klo' xcon yi jun leya'tz tan impitle'n nin tk'ab quimichil. \p \v 12 Tan yi xtxolbila'se'j na lajluchax skawutz yi ba'n atit yi e'chk ca'wla'tz. Chin xan nin. Nin chin tz'aknak cu'n. Nin ba'n tetz ketz, bantz lajluchaxe'n yi kil. \p \v 13 I bin jalu', ¿ak'ol ptzun quimichil yi e'chk leya'tz yi balaj? Nk'era'tz puntil. Na yi ak'ol quimichil i'tz yi ilc'ol yi cy'a'n ka'n. Nin tan tu' yi at e'chk leya'tz ja xcye' yi ilc'ol yi cy'a'n ka'n tan kapitle'n nin tul quimichil. Tan cyakil yi xtxolbila'se'j na lajluchax yi chin cachi' nin yi ilc'ol yi cy'a'n ka'n. \p \v 14 Na el katxum te e'chk ca'wla'tz yi cho'n sajnak tu Ryos. Poro yi o' ketz o' tu wunak, nin kak'o'nt kib tk'ab yi ilc'ol. \v 15 Qui na el katxum tetz yi ẍe'n kutane'n, na yi kajbil i'tz tan qui kabanol klo' yi e'chk takle'n cachi', poro na kaban. \v 16 Quinin klo' na kaj kaban e'chk takle'n cachi'a'tz, poro ya'tz na katzan tan banle'n. Tan tu' yi qui na kaj kaban yi e'chk takle'n cachi', na elepont yi ba'n atit yi ley. \v 17 Ncha'tz na kaj kaxom te yi balaj. Na tzun elepont yi nk'e'tz o' ajpaj yi na kajuch kil, ma na i yi ilc'ol yi cy'a'n ka'n. \v 18 Poro tan tu' yi na kajuch kil na el katxum tetz yi qui'c nin noc kabalajil. Na klo' kaj kaban e'chk takle'n balaj poro qui na kaxcye' te'j. \v 19 Qui na kaxcye' tan banle'n yi e'chk takle'n balaj yi na kaj kaban. Ntin na katzan tan banle'n yi e'chk takle'n cachi' yi qui na kaj lkaban. \v 20 Ma jalu', yi ko na kaban yi e'chk takle'n cachi' yi qui klo' na kaj yil kaban, na elepont yi nk'e'tz yi balaj ajtza'kl yi cy'a'n ka'n yi ajpaj, ma na i yi ilc'ol yi cy'a'n ka'n. \p \v 21 At bin jun takle'n yi ilenin na bajij ske'j. I'tz yi cyakil tir yi na kajoy puntil tan kabnol e'chk takle'n balaj, na xcye' yi kajtza'kl cachi' tan kapo'tze'n. \v 22 Nternin na pek' yi kajtza'kl balaj tan bnol tane'n e'chk ca'wl Ryos, \v 23 poro ilenin at junt kajtza'kl cachi' yi cy'a'n ka'n. Yi jun yab ajtza'kla'tz na xcye' tan po'tze'n yi kajtza'kl balaj, nin na xcye' tan kocse'n pres jak' ca'wl yi ilc'ol. \p \v 24-25 Nternin na el kalma' tan kabnol tane'n yi ca'wl Ryos, poro tan yi ajtza'kl cachi' yi cy'a'n nin ka'n, na kajuch kil. Lastum o'. ¿Na' scyetz jun xcye' tan kaclaxe'n tk'ab yi jun yab ajtza'kla'tz yi cy'a'n ka'n, yi jun ajtza'kla'tz yi na tzan tan kapitle'n tk'ab quimichil? ¿At pe' jun yi xcyek tan kaclaxe'n? Ntyoẍ tetz Kataj yi at jun yi na xcye' tan kaclaxe'n, i'tz yi Kajcaw Jesucristo. \c 8 \s1 Yi e' yi na chixom te tajbil yi Espíritu Sant \p \v 1 Cha'stzun te, yi o' ketz yi kok'be'n kib tu Cristo, yi o' yi qui't na kak' ama'l tetz yi kajtza'kl cachi', yi o' yi ato' jak' ca'wl yi Espíritu Sant, qui'ct ketz kacaws tx'aklij. \v 2 Na tan tu' yi kok'be'n kib tu Cristo ja wi't ke'l liwr jak' ca'wl yi ilc'ol, nin ja wi't ke'l liwr tk'ab quimichil tan porer yi Espíritu Sant. \v 3 Quinin xcye' yi e'chk ca'wl yi ak'ijt tetz Moisés tan kelse'n liwr, na qui'c rmeril yi nink kajepon tan banle'n tane'n yi e'chk ca'wla'tz tan paj yi ketz kajtza'kl cachi'. Quinin xcye' e'chk ca'wla'tz tan kelse'n liwr poro Ryos nke'lsan liwr, na nin saj ẍchakol yi tetz Cy'ajl tan kaclaxe'n. Na ja tocsaj tib i' chi kutane'n ketz, yi o' wunak, yi o' juchul il, nin ja quim tetz katx'ixwatz. Nin tan yi quimichil yi ban i', ja xcye' tan xite'n yi ẍchamil yi ilc'ol yi cawnak cyen ske'j. \v 4 Ya'stzun tulej Kataj Ryos, bantz kaje'n pone'n ketz tan banle'n tane'n e'chk ca'wl yi tz'iba'nt cyen, yi o' ketz yi qui't na kaban yi ketz kajbil ma na i yi tajbil yi Espíritu Sant. \p \v 5 Poro yi e' yi na cyak' ama'l tetz yi cyajtza'kl cachi', i tajbil yi cyajtza'kl cachi' na chiban. Poro yi e' yi na cyak' ama'l tetz yi Espíritu Sant, i tajbil yi Espíritu Sant na chiban. \v 6 Na kol kaxom te yi ketz kajtza'kl cachi', sjalok quimichil ka'n. Poro kol kaxom te yi tajbil yi Espíritu Sant, sjalok kutz'ajbil tu tzatzin paz. \v 7 Na yi ajtza'kl cachi' yi cy'a'n ka'n, contr te Ryos. Na qui'c rmeril yi nink xcye' tan banle'n tane'n yi tajbil Ryos. \v 8 Qui tzun na tzatzin Ryos scye'j yi e' yi na cyak' ama'l tetz yi cyajtza'kl cachi'. \p \v 9 Poro yi e' cyeru' ko bintzinin at yi Espíritu Sant te cyalma'u' qui bin lcyak'u' ama'l tetz yi cyeru' cyajbilu', ma na cyak'u' ama'l tetz yi Espíritu Sant. Na ko qui'c Espíritu Sant tetz cyalma'u', nk'e'tz e'u' tetz Cristo. \v 10 Poro ko at Cristo tetz cyalma'u', qui't lquim yi cyalma'u', na ja wi't jal chibalajilu' swutz Ryos. Poro yi chiwankilu' ilenin squimok tan paj yi ilc'ol yi at te'j. \v 11 Poro yi ko najlij yi mero Espíritu Sant tetz cyalma'u', i' lje'san tzaj chiwankilu' ẍchixo'l alma' chi banak i' tan je'se'n tzaj Cristo Jesús. Na tz'itz'ok junt tir yi kawankile'j, yi tx'aklij quimichil swutz. Ya'stzun sbajoktz tan tu' yi najlij yi Espíritu Sant tetz kalma'. \p \v 12 Cha'stzun te e'u' wajwutz, nk'e'tz tajwe'n tan kaxome'n te kajtza'kl cachi'. \v 13 Na yi kol kaxom te'j, skaquimok. Poro kol kacyajscyen yi jun ajtza'kla'tz tan porer yi Espíritu Sant, skitz'ok tzun junt tir. \p \v 14 Cyakil yi e' yi na cyak' quib jak' ca'wl yi Espíritu Sant, e' tzun me'l cy'ajl Ryos. \v 15 Cha'stzun te quil chixobu' tetz Ryos, na quinin mak'lij yi Espíritu Sant sketz ik tan kaxobe'n tetz, ma na i'tz tan koque'n tetz mero nitxajil i'. Cha'stzun te ba'n lkal “Ilu' Intaj” tetz, na i' Kataj. \v 16 Ej nin na el katxum tetz yi o' me'l cy'ajl Ryos, na ite'n yi Espíritu Ryos na a'lon tetz kalma' yi o' mero me'l cy'ajl i'. \v 17 Ej nin tan tu' yi o' nitxajil i', tz'ak'lok kaherens tan Ryos, na suki'nt ta'n sketz. Na cyakil o' tu Cristo skacambok te yi jun kaherensa'tz. Poro tajwe'n tan kamuc'ul q'uixc'uj chi banak Cristo ko na kaj kacambaj kak'ej xlaj i'. \p \v 18 Yi mu'ẍ tal q'uixc'uj yi na kamuc' jalu', qui tu k'usij. Tajwe'n kamuc', bantz kilol yi k'ej Kataj yi ẍchaje' sketz tzantzaj. \v 19 Na cyakil yi bnixnak tan Kataj, na chitzan tan ẍch'iwe'n yi k'ejlal yil lajluchax yi na' scyetz yi e' mero me'l cy'ajl Ryos. \v 20 Na po'tnak cyakil e'chk takle'n yi bnixnak tan Ryos. Poro nk'e'tz cyetz chipaj yi chipo'te'n, na ja chipo'tij tan Ryos tan paj yi chijuchul yi bajx wunak quil. Poro ilenin at chich'iw tan chinuc'xe'n junt tir. \v 21 Na yil tz'ul yi jun k'ejlala'tz, xitok cyakil e'chk takle'n cachi' yi na tzan tan chipo'tze'n e'chk ujul tu cyakil e'chk takle'n yi bnixnak tan Ryos. Chelepon liwr tk'ab e'chk takle'na'tz yi na tzan tan chipo'tze'n jalu'. Ni'cu'n skatzatzink scyuch', yi o' ketz yi o' nitxajil Ryos. \v 22 Elnak katxum tetz yi wi'nin na chibisun cyakil e'chk takle'n yi bnixnak tan Ryos. Na na chitzan tan tijle'n wi'nin q'uixc'uj chi na ban jun xna'n yi na ul yos tuch'. \v 23 Poro nk'e'tz ntin e'chk takle'na'tz na chibisun jalu', ma na ncha'tz o', na na kabisun, nin na katx'ayne', nin na katij e'chk q'uixc'uj. Poro ntyoẍ tu' yi at yi Espíritu Sant tetz kalma' tetz jun techl yi kelepon liwr tzantzaj. Na at kach'iw yi at tulbil jun k'ejlala'tz yil ke'l liwr tk'ab quimichil nin yil ko'c tetz mero me'l cy'ajl Ryos. \v 24 Ej nin ya'stzun sbajok ske'j ko ilenin lk'uke' kac'u'l te'j. Poro yi jak wi't kacambaj, nk'e'tz tzun klo' tajwe'n tan kach'iwal mas. Ma na qui'. \v 25 Poro ko bintzinin na kocsaj yi kitz'ok junt tir, pasens na taj tan ẍch'iwe'n. \p \v 26 Wi'nin bis o'kl ato' cu'nt tk'ab yi e'chk ila'tz. Nin qui't na jal puntil ka'n tan jakle'n yi ẍch'eybil ketz tetz Ryos. Poro yi Espíritu Sant na tzan tan kuch'eye'n tan jakle'n. Nternin na ok' quen swutz Kataj Ryos tan jakle'n ẍch'eybil ketz. \v 27 Nin yi Kataj yi na til yi mbi na icy' tkac'u'l, na el xtxum tetz yi mbi'tz na tok'lej yi Espíritu Sant. Na nternin na tzan yi Espíritu Sant tan nachle'n Kataj skibaj, yi o' yi xansa'n cho't. Cha'stzun te stk'e' tzun Kataj yi mbi na tzan yi Espíritu Sant tan jakle'n. \s1 Skatx'aconk tan porer Ryos \p \v 28 Ej nin ncha'tz yi o' yi na kalok' Ryos, yi o' yi txa'ij cho' ta'n tan kaxcone'n tetz, elnak katxum tetz yi qui'c jun e'chk takle'n yi na bajij ske'j yi qui'k na ak'on ba'n sketz. Na yi tajbil Ryos i'tz tan tk'ol yi kabanl. \v 29 Ajske'nt kawutz tan Ryos le xe'tzbil tzaj, nin txa'ij cho't ta'n tan koque'n chi tane'n yi tetz Cy'ajl. Nin yi tajbil Ryos i'tz tan toque'n yi tetz Cy'ajl tetz bajx nak skawutz bantz jale'n jun c'oloj titz'un, i'tz yi o' ketz yi txa'ij cho't ta'n. \v 30 Txumijt cyen tan Ryos tan koque'n tetz nitxajil i'. Ej nin nk'e'tz ntin txumijt cyen ta'n, poro ncha'tz txa'ij cho't ta'n. Ej nin nk'e'tz ntin txa'ij cho't ta'n, ma na ja wi't jal kabalajil ta'n. Ej nin nk'e'tz ntin kabalajil yi njal, poro ncha'tz ja wi't jal kak'ej ta'n. \p \v 31 I bin jalu' yi ko bintzinin cyakil e'chk xtxolbila'se'j, ¿mbi tzun kabislejtz? Na yi ko xomij wi' Ryos ske'j, ¿na' tzun scyetz jun xcye'-tz tan kaxite'n? Cya'l. \v 32 Yi ko quinin cabej c'u'l Ryos tan tk'ol yi tetz Cy'ajl tk'ab quimichil tetz kaxel, ¿qui ptzun lo' ltak' i' cyakil yi tajwe'n sketz? Stk'e', na ja tak' i' yi tetz Cy'ajl. \v 33 Cya'l jun yi nink xcye' tan kaxochle'n quen swutz Ryos, yi o' yi txa'ijcho't ta'n, na Ryos nko'csan tetz balaj. \v 34 Cya'l jun yi nink xcye' tan tak'le'n kil, na quimnak Cristo tetz kaxel, nin itz'nak i' ẍchixo'l alma', nin cho'n c'olchij i' jalu' le sbal Kataj. Nin na tzan i' tan cu'swutzil tetz Ryos tan jale'n cuybil kapaj. \v 35 I bin jalu' yi ko ya'tz bintzi, ¿na' tzun scyetz jun yil xcye' tan kajatxle'n len tu yi lok' ib yi na ẍchaj Cristo sketz? ¿Xcyek polo' yi e'chk q'uixc'uj yi na kil, nka e'chk il yi na bajij ske'j? Qui'. ¿Xcyek polo' yi e'chk buchu'n yi na chiban wunak ske'j tan xite'n yi jun lok' iba'tz? Qui'. ¿Xcyek pe' we'j tan stzajse'n yi jun lok' iba'tz? Qui'. Ko qui'c be'ch ketz, ¿xcyek pe' jun xtxolbila'tz tan xite'n yi lok' ib? Qui'. Ncha'tz, quil xcye' e'chk xtxolbil yi chin xo'wbil nin tan xite'n yi jun lok' iba'tz. Ej nin, pe nink tz'oc jun tan kabiyle'n cu'n tan spar, quil xcye' yi jun xtxolbila'tz tan stzajse'n yi lok' ib yi na ẍchaj Cristo sketz. \v 36 Na tz'iba'nt cyen yi ya'stzun sbajok ske'j. Je xtxolbile'j: \q1 “Tan tu' yi xomcho' te'ju', \q1 ch'iwa'n cuntunin quimichil ka'n cyakil k'ej. \q1 Cho'n ku'lij ẍchik'ab wunak, \q1 chi na chu'lij e' tal cneru' ẍchik'ab carnice'r.”\f + \fr 8:36 \ft Sal 44, 22.\f* Ya'stzun yi tz'iba'n cyen. \p \v 37 Poro qui'c na ban, mpe nink bajij cyakil yi e'chk takle'na'se'j ske'j, na skatx'aconk tan porer yi jun yi wi'nin na pek' ske'j. \v 38 Jun cu'n yol, qui'c jun e'chk takle'n yi nink xcye' tan kajatxle'n cu'n tu yi lok' ib yi na ẍchaj Ryos sketz. Mpe nink kaquim, ko'k quil kaquim, iẍnin na pek' Ryos ske'j. Quil chixcye' yi e' mal ángel tan kajatxle'n cu'n tu jun lok' iba'tz. Nin quil xcye' chichamil yi e' wi'tz ẍchakum Bayba'n tan kajatxle'n cu'n tu jun lok' iba'tz. Quil xcye' jun takle'n yil bajij jalu' tan kajatxle'n tu yi lo'kl Ryos yi at ske'j tan i'. Nin ncha'tz, kol bajij jun e'chk takle'n ek ca'p, quil xcye' tan stzajse'n yi lok' iba'tz yi na tzan Ryos tan ẍchajle'n sketz. \v 39 Quil xcye' jun e'chk takle'n yi at xe cya'j, nka yi at jalen tzi'n tcya'j, nka alchok e'chk takle'n yi bnixnak tan Ryos, tan kajatxle'n cu'n tu yi lok' ib yi at skaxo'l tu Ryos, tan tu' Kajcaw Jesucristo. \c 9 \s1 Txa'ij che' yi e' aj Israel tan Ryos \p \v 1 I bin jalu' swale' coboxt xtxolbil scyeru'. Nin i'tz yi mero bintzi, na yi Espíritu Sant mma'lon swetz. Nk'e'tz wi wak' tu', na in tetz Cristo. \v 2-3 At jun chin bis tetz walma' tan paj yi qui na cyocsaj yi Jesús i' yi Cristo. Nternin na ok' inc'u'l scye'j, nin yi wajbil i'tz tan chiclaxe'n. List in tan imbene'n jo'li'n tq'uixc'uj, nin list in tan injatxol wib tu Cristo yi ntina'tzk na taj tan chiclaxe'n. Na katanum cu'n kib, kaxonl kib, nin junit kamam kate' scyuch'. \v 4 E' len cu'n xonl k'ajtzun kamam Israel. Nin Ryos e' ocsan tetz me'l cy'ajl i'. Xomnak yi pak'puchal Ryos scye'j sajle'n. Ej nin yi e'chk takle'n yi suki'nt tan Ryos tetz ketz, cho'n ta'lche'n scyetz. Ej nin ncha'tz yi lajuj ca'wl, cho'n tak'le'n scyetz. Ncha'tz yi e'chk xtxolbil yi ẍe'n kaban tan c'u'laje'n Ryos, cho'n nin ta'lche'n scyetz, ncha'tz yi xtxolbil yi at tulbil jun aj colpinl, cho'n ta'lche'n scyetz. \v 5 E' len cu'n xonl k'ajtzun Abraham, Isaac tu Jacow. Ej nin cho'n titz'e'n Cristo ẍchixo'l, yi wi'tz Ajcaw tibaj cyakil yi at. Kak'e' bin kak'ajsbil tetz, na yi tetz k'ej quil sotz tetz ben k'ej ben sak. Amén. \p \v 6 Poro tan yi qui na cyocsaj yi e' wetz intanum, quil cho'cu' tan xtxumle'n yi qui'k tz'el k'ab Ryos te yi e'chk xtxolbil yi alijt cyen tak'un scyetz. Nk'era'tz puntil. Tz'elepon k'ab te'j. Na nk'e'tz e' cu'n mero me'l cy'ajl Ryos cyakil e' xonl Israel. \v 7 Na swutz Ryos ntin Isaac yi mero cy'ajl Abraham. At mas cy'ajl Abraham, poro quibe' tajlal yi e' xonl Abraham. Na alijt cyen tan Ryos: “Ntin chocopon yi e' xonl Isaac tetz tajlal axonl.” \v 8 Yi xtxolbila's, na elepont yi nk'e'tz yi tan tu'k yi e' nitxajil Abraham, e' tzunk nitxajil Ryos. Qui'. Ma na ntin yi e' yi suknak Ryos tetz Abraham. Ya'stzun yi e' mero nitxajil Ryos. \v 9 Na je yol Ryose'j yi sukil jun chinitxa' Abraham: “Chwa'nin le junt yob nu'lt, nin yil nu'l nsken jal tal Sara.” Ya'stzun talnak Ryos. \p \v 10 Ej nin je junt xtxolbile'j yi a'lchij tetz Rebeca yi ekane't pwokil yi cob cy'ajl k'ajtzun Isaac ta'n. \v 11-13 Yi ntaxk nin chitz'ij, ej nin yi ntaxk nin lajluchax yi ko e' balaj wunak nka qui', jilone'n chan tzun Ryos tetz Rebeca, itzun taltz: “Yi bajxnak tz'ocopon tetz ẍchakum yi ca'pnak,” chij Ryos banak tetz Rebeca. Ej nin je junt xtxolbil yi alijt cyen tan Ryos yi ni'cu'n na tok'bej tib: “Ja chimpek' te Jacow, ma Esaú quinin chimpek' te'j.” Ej nin ya'stzun bajij. Ma jalu' yi e'chk xtxolbila'tz na ẍchaj sketz yi ntin na ban Ryos yi tetz tajbil. Ntin na xtxa'e'n yi e' yi na taj. Nin qui na xtxum yi ẍe'n quitane'n. \p \v 14 I bin jalu', tan yi xtxolbile'j, ¿na pe' lajluchax yi qui na yub yi tajtza'kl Ryos? Nk'era'tz puntil. ¡Qui'c rmeril tan kalol yi qui'c xac yi tajtza'kl Ryos! \v 15 Na talnak Ryos tetz Moisés: “Swak'e' imbanl squib yi e' kale na wajwit lwak', nin tz'elepon ink'ajab scye'j yi e' kale na wajwit.” \v 16 Yi xtxolbila's na ẍchaj sketz yi qui na cambaj jun yaj yi banl talma' Ryos tan tu' yi na el talma' te'j, nka tan tu' yi na buch tib te'j, ma na cho'n na xom te yi na' na ele't k'ajab Ryos. \v 17 Nin je yol Ryose'j yi alijt cyen ta'n tetz Faraón, yi chibajxom yi e' aj Egipto: “Ja cẍje' intxa'ol tan awoque'n tetz chibajxom yi e' atanum, poro ntin tan achajol yi inchamil tu ink'ej ẍchiwutz cyakil yi e' wunak bene'n tzi'n wi munt,” stzun Ryos banak. \v 18 Ma jalu', yi xtxolbila'tz na elepont yi cho'n cunin at swutz Ryos yi na' scyetz e' kale na tajwit i' tz'ele't k'ajab. Ej nin ncha'tz, cho'n at swutz i' yi na' scyetz e' yi tze'tzaxe'n na ban yi cyalma' ta'n. \p \v 19 I bin jalu', at lo' e' yil cyal: “Ko ya'tz tane'n, qui'c ketz tuch'. ¿Nxac na jal kapaj swutz i'?” \v 20 Poro qui'c rmeril yi nink ko'c ketz tan ma'le'n tajtza'kl Ryos. Na ¿at pe' k'ej jun tal ẍwok' yi qui'c mas yubil, tan toque'n tan yajle'n yi bnol tetz? Ej nin ba'n pe' yi nink tal jun ẍwok' tetz yi bnol tetz: “¿Nxac nchincu' bnolu' chi wutane'ne'j?” \v 21 Qui'c rmeril yi ya'tzk tal, na cho'n at swutz yi bnol ẍwok' yi mbi'tz na taj sban te yi xk'ol. Na ko na taj sban jun ẍwok' yi chin yube'n nin, cho'n at swutz i'. Ej nin ko na taj sban jun ẍwok' yi sensiy te yi ite'n xk'ol, ba'n nin sban i'-tz, na i' na cawun te'j. \p \v 22 Ten klo' tak' Ryos chicaws wunak, poro qui'. Ja klo' tak' chicaws yi e' yi nternin chi'ch chic'u'l te'j, poro muc'nak i' chipaj. \v 23 Muc'nak i' chipaj bantz lajluchaxe'n yi tetz ẍchamil tu yi tetz k'ej skawutz ketz jalu', na wi'nin na el k'ajab ske'j. Na yi tajbil i' i'tz tan tk'ol yi tetz k'ej sketz, yi o' yi txumijcho' ta'n tiemp tzaj. \v 24 Na wutzile'n cu'n Kataj Ryos o' moxon tzaj tan koque'n tk'ab i'. Ya'stzun o' tulej yi o' yi o' judiy, nin ncha'tz scye'ju' yi e'u' yi nk'e'tz e'u' judiy. \v 25 Bintzi yi xtxolbila'tz, na tz'iba'nt cyen jun xtxolbil tan Oseas yi Ryos a'lon tetz: \q1 “Yi e' yi quibe' tetz wajal, chocopon tetz wajal. \q1 Ej nin yi e' yi qui na chimpek' scye'j, \q1 ya'stzun yi e' yi chimpek'ok scye'j. \q1 \v 26 Ej nin tc'u'lak e'chk ama'l kale walwit: \q1 ‘Quibixwok tetz wajal,’ swale' scyetz: \q1 ‘Axwok inme'l incy'ajl,’ \q1 na yi in wetz in yi Ryos yi itz' nin tetz.”\f + \fr 9:26 \ft Os 1.10.\f* \p \v 27 Ncha'tz, at junt xtxolbil yi talnak Isaías scyetz e' tanum: “Spuc'unk kawutz yi o' xonl Israel. Cho'n cu'n sbne' tajlal kaxone'n chi tane'n yi samlicy' yi at tzi mar, yi qui'c ajlbe'n tetz. Poro qui'c mas o' yi skaclaxok. \v 28 Na alijt cyen tan Ryos yi tz'ak'lok chicaws cyakil e' wunak bene'n tzi'n wi munt, nin jun cu'n tz'elepon k'ab te'j. Nin yil xe'tij tan banle'n, jalcu'n lbnix ta'n.”\f + \fr 9:28 \ft Is 10.22-23.\f* \v 29 Nin talt Isaías junt xtxolbil: \q1 “Yi o' judiy, ten klo' wi't kasotz chi banake' yi e' aj Sodoma tu yi e' aj Gomorra, \q1 Yi qui'k elnak k'ajab Ryos scye'j kamam kate' sajle'n tunintz, ja klo' kasotz ta'n. \q1 Na chin cham nin i', na i' yi wi'tz ajcaw squib jun c'oloj tetz sanlar.”\f + \fr 9:29 \ft Is 1.9.\f* \s1 Cyocsaje' yi e' judiy yi balaj stziblal \p \v 30 Ma jalu' cyakil yi e'chk xtxolbila'se'j, na ẍchaj sketz yi ja tak' Ryos ama'l scyeru' yi e'u' yi nk'e'tz e'u' judiy tan jale'n chibalajilu' swutz i'. Wech qui ncho'cu' tan joyle'n sajle'n tunintz. Ej nin ja jal chibalajilu' swutz i' tan tu' yi k'ukewe'n chic'u'lu' te'j. \p \v 31 Poro yi e' intanum yi e' aj Israel quinin jal chibalajil swutz Ryos. Ja chitx'ujtij tan chibnol tane'n e'chk ca'wl yi ak'ijt cyen scyetz, bantz jale'n klo' chibalajil swutz Ryos. Poro quinin e' xcye' tan jalse'n yi chibalajila'tz. \v 32 ¿Mbi tzuntz yi quinin jal chibalajil? Quinin jal chibalajil tan paj yi quinin k'uke' chic'u'l te Ryos yi xcyek tan jalse'n chibalajil. Ma na ntin ja chibuch quib tan chibnol tane'n e'chk ca'wl, bantz jale'n klo' chibalajil. Poro qui'c rmeril. Na quinin jal chibalajil, na at jun xtxolbil yi ja chixubsij te'j. Nin ja xcye' tan chitrimpe'n cu'n chi na je trimp jun yaj te jun c'ub yi at tbe'. \v 33 Yi jun xtxolbila'tz tz'iba'nt cyen tul tu'j Kataj: \q1 “Copon wuk'ol jun c'ub ẍchiwutz yi e' aj Israel, \q1 yi xcyek tan chitrimpe'n cu'n; \q1 poro cyakil yi e' yil k'uke' chic'u'l te yi juna'tz, \q1 quil chitx'ixwij cye'tz,” stzun Ryos banak cyen.\f + \fr 9:33 \ft Is 28.16.\f* \c 10 \p \v 1 E'u' jun c'oloj wajwutz, yi wajbil yi na icy' tinc'u'l, i'tz tan chiclaxe'n klo' yi e' intanum aj Israel. Ya'stzun na chintzan tan c'uche'n tetz Kataj. \v 2 Na el intxum tetz yi bintzinin na el cyalma' tan jale'n chibalajil swutz Ryos, poro nk'era'tz puntil na cyulej. \v 3 Na qui na pujx yi puntil cya'n yi txumijt cyen tan Ryos tan jale'n chibalajil. Qui na pujx cya'n, na e' tu' e' joyon e'chk xtxolbil tan jale'n klo' yi cyetz chibalajil. Quinin chixom te yi xtxolbil yi txumijt cyen tan Ryos. \v 4 Yi quime'n Cristo swutz pasyon, ya'stzun yi je'n pone'n tamp yi munl yi ley yi ak'ij cyen tetz Moisés, na ntin sjalok chibalajil yi e' yil k'uke' chic'u'l te Cristo. \p \v 5 Tz'iba'nt cyen tan Moisés yi sjalok balajil jun yaj swutz Ryos yi nink xcye' tan banle'n tane'n yi ley. Na je yol i'e'j: “Alchok scyetz yil jepon tan banle'n tane'n cyakil yi e'chk ca'wl, sjalok tzun yi stz'ajbiltz.”\f + \fr 10:5 \ft Lv 18.5.\f* \v 6 Ya'stzun xtxolbil yi tz'iba'nt cyen tan Moisés, poro yi jalu' apart puntil, na ntin na taj yil k'uke' kac'u'l te Ryos. Qui na taj wi'nin tx'ujte'n. E' oqui'chu' tan xtxumle'n yi ate' ponchanku' tcya'j tan jale'n chibalajilu', na ulnak aj Cristo tan tak'le'n kabalajil. \v 7 Ej nin, ncha'tz, e' oqui'chu' tan xtxumle'n yi ato' ponk ẍchixo'l alma' tan je'se'n tzaj Cristo, na je'nak tzaj i'. \v 8 Poro chin sensiy nin yi puntil tan jale'n kabalajil swutz Ryos. Qui na taj yil kaben joylaj tan joyle'n. Naka'j at, na sjalok ka'n nta'ste'n le katzi', nta'ste'n te kalma'. I'tz yil kocsaj yi yol i' yi na tzan xtxole'n. \v 9 Na kol kal len scyetz wunak: “Jesús, ya'stzun yi wetz Wajcaw,” nin kol kocsaj cunin yi Ryos je'san tzaj ẍchixo'l alma', skaclaxok tzuntz. \v 10 Poro tajwe'n yi tetz cu'n kalma' yil kocsaj yi yol i', bantz jale'n kabalajil swutz Ryos. Ej nin ko na kaj kaclax, tajwe'n yil kal yi Jesucristo i' Kajcaw. \p \v 11 Na tz'iba'nt cyen le tu'j Kataj: “Alchok scyetz yi na tocsaj, nk'e'tz xubse'n na ban.”\f + \fr 10:11 \ft Is 28.16.\f* \v 12 Na, ba'n cyocsaj alchok jilwutz wunak. Qui'c na ban yi ko o' judiy, nka qui'. Na jun ntzi' Ryos at skibaj kacyakil cu'n, nin tzatzin cu'n na tak' i' yi tajwe'n sketz, yi o' yi na cu' katzi' tan jakle'n ẍch'eybil ketz tetz. \v 13 Na je junt xtxolbil yi tz'iba'nt cyen: “Ẍchiclaxok cyakil yi e' yil cho'c tan na'wse'n bi' i'.” \v 14 Poro, ko qui k'uklij chic'u'l te Cristo ¿ẍe'n lcu' chitzi' tan jakle'n cuybil chipaj? Ej nin ¿ẍe'n lk'uke' chic'u'l te'j, yi ko txe'n nin quibit yi mbi eka'n ta'n? Qui'c rmeril. Ej nin ¿ẍe'n lquibit yi mbi eka'n tan Cristo yi ko cya'l na tx'olon xo'l yi puntil scyetz? \v 15 Ej nin ¿ẍe'n lben jun tan xtx'olche'n xo'l scyetz yi ko cya'l tz'oc il tan ẍchakle'n nin? Na na tal tul tu'j Kataj: “Chumbalaj nin yi e' yi na chitxol yi balaj stziblal yi at rmeril tan jale'n tzatzin paz ka'n tu Ryos.”\f + \fr 10:15 \ft Is 52.7.\f* Ya'stzun yi xtxolbil yi tz'iba'nt cyen le tu'j Kataj. \p \v 16 Poro nk'e'tz cyakil wunak na cyocsaj yi jun balaj stziblala'tz. Ej nin elnak cyen xtxum Isaías tetz. Cha'stzun te cyaje'n cyen stz'ibal yi junt xtxolbile'j: “Ta', ja katxol yi balaj xtxolbil, poro cya'l jun ntocsaj.”\f + \fr 10:16 \ft Is 53.1.\f* \v 17 Yi xtxolbila'se'j na ẍchaj sketz yi ntin lcyocsaj yi e' wunak kol cyak' ama'l tan tbite'n yi balaj stziblal tetz Cristo. \p \v 18 Ma jalu': ¿Txe'n nin polo' quibit yi e' intanum judiy yi tajbil Ryos? Quibitnak, na elnak cyen yi xtxolbila'se'j le stzi' jun elsanl stzi' Ryos tentz. Je xtxolbile'j yi tz'iba'nt cyen ta'n: \q1 “Ja wi't bitij yi xtxolbil bene'n tzi'n wi munt. \q1 Qui'c nin jun ama'l wi munt kale txe'nk bitij chiyol yi e' aj txolinl.”\f + \fr 10:18 \ft Sal 19.4.\f* \m \v 19 Poro tzinjake' junt tir scyeru': ¿Pujxnak pe' cyak'un yi e' intanum aj Israel yi sjalok chibalajil yi e' awer nak? Pujxnak cya'n, na katxume' bajx yi yol Ryos yi tz'iba'n cyen tan Moisés tentz: \q1 “Chixcy'aklink yi e' yi na chimpek' scye'j jalu', yil quil yi na chimpek' scye'j junt tx'akaj wunak yi qui'c chixac ẍchiwutz. Ncha'tz, sjalok chi'ch c'u'lal scyetz yil quil yil wak' imbanl squibaj junt tx'akaj wunak yi e' yab quitane'n ẍchiwutz cyetz.”\f + \fr 10:19 \ft Dt 32.21.\f* \m \v 20 Ncha'tz quinin xob Isaías tan talche'n yi xtxolbile'j: \q1 “Ja chin jal cyak'un yi e' \q1 yi qui ocnake' il tan injoyle'n. \q1 Nin ja inchaj wib scyetz yi e' \q1 yi quinin ncho'c il tan jakle'n wukanil,” stzun Ryos banak cyen.\f + \fr 10:20 \ft Is 65.1.\f* \p \v 21 Ej nin at junt xtxolbil yi alijt cyen tan Ryos scyetz yi e' aj Israel: “In sajle'n cuntunintz tan chimoxe'n tzaj yi e' wunake'j, yi chin pajol ca'wl nin e', yi quinin pakbe'n tetz chitxumu'n.’ Ya'stzun yol Ryos yi alijt cyen ta'n scyetz yi e' intanum, aj Israel,” chij Isaías banak cyen.\f + \fr 10:21 \ft Is 65.2.\f* \c 11 \s1 At e' aj Israel yi ẍchiclaxok \p \v 1 Ma jalu' katxume', ¿ja pe tzun cyaj cyen tilol Ryos yi e' tetz tanum yi e' aj Israel? Qui'c rmeril na at e' yi ate' tetz tajal. Lmal yi e' yi ate' tetz tajal Ryos, na yi in wetz, in mero aj Israel. In xonl Abraham, na in xonl yi mam Abraham yi na bi'aj Benjamín, nin atin wetz tetz tajal Ryos. \v 2 Quinin cyaj cyen tilol Ryos yi tetz tanum, na txumij che' ta'n tentz, yi ntaxk tzaj cu' xe'tzbil intanum. Txumijche' tan Ryos tan chixcone'n tetz.\f + \fr 11:2 \ft Am 3.2.\f* Cha'stzun te qui'c rmeril tan cyele'n te c'u'l i' jalu'. Chinachonku' te yi mbi talnak yi elsanl stzi' Ryos tentz yi na bi'aj Elías. Je yol i'e'j yi xcon ta'n yi toque'n tan chixochle'n yi e' tetz tanum, yi e' aj Israel, swutz Ryos: \v 3 “Wajcaw, ja che'l cu'n swutz yi e' elsanl stzi'u' cya'n, nin ncha'tz ja cu' chixitul yi e'chk patbil katx'ixwatz. Jalt nin in, atin cyen. Nin yi cyetz cyajbil i'tz tan imbiyle'n cu'n Ta',”\f + \fr 11:3 \ft 1 R 19.10, 14\f* stzun Elías tetz Ryos. \p \v 4 Stza'wel tzun Ryostz yi yol i', itzun taltz: “Txa'ij che't juk mil yaj wa'n yi nternin ate' tetz wajal. Nin cya'l jun yi jak meje' swutz yi teblal Baal, yi chiryosil yi e' mas,” stzun Ryos bantz.\f + \fr 11:4 \ft 1 R 19.18.\f* \v 5 Ite'n nin kutane'na's jalu', ilenin at e' weri intanum yi txa'ij che't tan tu' banl talma' Ryos. \v 6 Poro txa'ij che't tan tu' banl talma' Ryos, nk'e'tz txa'ij che't tan paj yi e'chk takle'n yi na chiban. Na yi ya'tzk nk'e'tz tzun klo' oy, ma na tx'aquij tzun klo' na cyulej yi quitz'ajbiltz. \p \v 7 ¿Mbi na ẍchaj yi xtxolbila'se'j sketz? Na ẍchaj sketz yi quinin jal chibalajil yi e' intanum aj Israel. Ocnake' il tan joyle'n poro quinin jal cya'n. Ntin yi e' yi txa'ij che't tan Ryos, ja jal chibalajil, ma yi e' mas jopxe'n ban wutz cyajtza'kl, \v 8 chi tz'iba'nt cyen tul tu'j Kataj: \q1 “Ryos npoysan cu'n cyajtza'kl, \q1 na jopxnak wutz cyajtza'kl ta'n. \q1 Ncha'tz Ryos jopon chiẍchin, \q1 bantz qui pujxe'n yi xtxolbil cya'n. \q1 Iẍnin quitane'ntz sajle'n tunintz.”\f + \fr 11:8 \ft Dt 29.4; Is 29.10.\f* \m \v 9 Ncha'tz, at junt xtxolbil yi tz'iba'nt cyen tan k'ajtzun Rey Luwiy: \q1 “Lok xcon yi e'chk tzatzin yi na chitxum tan chisuble'n. \q1 Lok xcon tan Ryos tan chibense'n tul il, bantz tk'ol i' chicaws. \q1 \v 10 Lok cu' jopx wutz cyajtza'kl. \q1 Lok cu' cye'j tzak' yi ilc'ol yi cy'a'n cya'n. \q1 Ya'tzk chiban sbne' opon tunintz.”\f + \fr 11:10 \ft Sal 69.22-23.\f* \s1 Poro at e' yi nk'e'tz e' judiy yi ẍchiclaxok \p \v 11 I bin jalu', ¿mbi na chitxum cyeru' tetz yi xtxolbile'j yi tzinjake' scyeru'? ¿Tan paj yi xubsnake' e' intanum judiy, junawes pe' elnake't tetz tajal Ryos le chiwutz cyeru'? Nk'era'tz puntil, na tz'ul jun k'ej yil choctpon tetz tajal Ryos. Poro tan tu' yi chipajol yi ca'wl Ryos, ja ak'lij ama'l scyetz yi e' yi nk'e'tz e' judiy tan chiclaxe'n. Poro ya'stzun tulej Ryos bantz cyoque'n il yi e' intanum judiy tan joyle'n puntil tan chiclaxe'n cyetz. \p \v 12 I bin jalu', yi quil yi nchijuch, ja ak'on ba'n scyetz cyakil wunak bene'n tzi'n wi munt. Na tan tu' yi nchijuch quil, ja el majol Ryos yi banl scyetz, nin ja tak' scyetz yi e'u' yi nk'e'tz e'u' judiy. Poro tzantzaj, yil cho'ct cyakil yi e' intanum judiy tetz tajal Ryos, sjalok mas kabanl kacyakil cu'n. \p \v 13 Ma jalu', yi e'u' yi nk'e'tz e'u' judiy, na waj lwal jun xtxolbil scyeru'. Elnak chitxumu' tetz yi chakij chin tan Ryos tan xtx'olche'n xo'l yi balaj stziblal scyeru', nin na wak' k'ej yi inmunla'tz yi atin sju'. \v 14 Na ko wi'nin e'u' yil cyocsaju', squile' yi e' intanum, nin qui cunin batz lcyocsaj cyetz, nin ẍchiclaxok. \p \v 15 Ej nin sjalok jun chin tzatzin yil cho'c junt tir tk'ab Ryos. Na yi tele'n chik'ej tan Ryos, ja jal tzatzin cyak'unu', yi e'u' yi nk'e'tz e'u' judiy. Poro yil chibansaj quib sjalok mas tzatzin. Nin ni'cu'n sbne' yi jun chin tzatzina'tz, chi nink tz'itz'ij jun alma'. \v 16 Je jun xtxolbile'j, tan lajluchaxe'n yi quil che'l junawes te tajal Ryos. Na ko je'nak xtxa'ol Ryos yi kamam Abraham scyuch' yi e' elsanl stzi' Ryos, ncha'tz yi e' chixonl, ate' cwent Ryos. Na ko xansa'nt yi xe' jun tze' yi na cu' awij, xansa'nt tzun cyakil yi e'chk k'ab yi na jal te'j. \v 17 Ej nin je junt elsawutzile'j yi na ẍchaj yi cho'n na saj chibanlu' scye'j yi e' intanum. Ni'cu'n e' chi tane'n jun wi' olivo yi balaj. Ma yi e' cyeru' yi nk'e'tz e'u' judiy, ni'cu'n e'u' chi tane'n jun wi' olivo yi ploj. Ej nin ja cho'cu' lac'ba'n tetz xel cobox k'ab balaj olivo yi elnake't tamij. Nin cho'n na saj chiwaloru' te yi mero xmilil yi balaj wi' olivo. \v 18 Cha'stzun te yi ko ocnake' tuwu' lac'ba'n, ba'n tcu'n yi quil cyocsaj quibu' mas balaj ẍchiwutz yi e' intanum yi e' judiy, na yi o' ketz o' yi mero xe', ma yi e' cyeru', ocnake' tuwu' lac'ba'n tane'n. \p \v 19 Poro at lo' jujun e' ẍchixo'lu' yi na a'lon tetz: “Elnake't tamij yi e' judiy tan Ryos, bantz koque'n lac'ba'n ketz.” \v 20 Bintzi, elnake' tamij tan Ryos poro tan tu' yi quinin k'uke' chic'u'l te i'. Or bin quilu', quil cyocsaj quibu' nim tu cyajtza'klu', na ocnake' tuwu' lac'ba'n tan tu' yi k'ukewe'n chic'u'lu' te Ryos. \v 21 Na ko quinin cuy Ryos chipaj yi e' yi elnake' tamij, pyor tzun e'u' yi ocnake'tuwu' lac'ba'n. \v 22 Tan yi xtxolbila'se'j, na kil yi nk'e'tz alcawe't Ryos. Ej nin ncha'tz na kil yi banl talma' i', na ja cho'cu' lac'ba'n tetz chixel yi e' yi e' el tamij. Poro cheleponu' k'okij kol quil chixomu' te tajbil, nin ko quil k'uke' chic'u'lu' te i'. \v 23 Ma yi e' wetz intanum, kol k'uke' chic'u'l junt tir te Ryos, pontzaj nin cho'c lac'ba'n junt tir. Nin chin sensiy nin xcye' Ryos tan chilac'baje'n quen junt tir. \v 24 Na yi e' cyeru', cho'n elnake' tzaju' te jun wi' olivo yi ploj. Poro ja xcye' Ryos tan chilac'baje'n quenu' te jun wi' olivo yi balaj. Nin ko ja xcye' Ryos te'j, ¿qui'ct polo' rmeril tan xcyewe'n i' tan lac'baje'n quen yi e'chk k'ab yi elnake't tamij te yi balaj olivo? At rmeril. Nin ya'stzun sbajok scye'j yi wetz intanum. \s1 Tzantzaj scyocse' wi'nin judiy \p \v 25 I bin jalu' e'u' wajwutz, at junt xtxolbil yi na waj tz'el chitxumu' tetz, na qui na waj yil cyocsaj quibu' nim tu cyajtza'klu'. At jun xtxolbil yi ewa'n cuntu' sajle'nix, poro yi jalu' ja wi't skojan skawutz. I'tz yi at wi'nin e' intanum yi e' judiy yi ja wi't tze'tzax cyajtza'kl, poro tzantzaj wi'nin e' scyocsaje' yil tz'ak cyajlal yi e' yi nk'e'tz e' judiy, yi e' yi at cyocbil tk'ab Ryos. \v 26 Na yil tz'ak cyajlal yi e'a's, kalena's tzun lcyocsaj cyakil e' intanum. Na je xtxolbile'j yi tz'iba'nt cyen tul tu'j Kataj: \q1 “Cho'n lsaj yi aj colpinl ẍchixo'l yi e' aj Sión, yi e' xonl Jacow. \q1 Nin tz'ocopon i' tan xite'n yi ilc'ol yi cy'a'n cyak'un.\f + \fr 11:26 \ft Is 59.20.\f* \q1 \v 27 Nin ya'stzun sbajok scye'j na tz'elepon ink'ab te inyol, \q1 na jun cu'n tzincuye' cyakil chipaj chitx'ok'be'n.”\f + \fr 11:27 \ft Jr 31.33-34.\f* \p \v 28 Poro te yi tiemp jalu', at wi'nin e' intanum yi e' contr te yi balaj stziblal yi ba'n na kaclax ta'n. Poro tan tu' yi ya'tz quitane'n, ja tak' Ryos ama'l scyeru' tan chiclaxe'nu'. Poro quil che'l junawes yi e' intanum te c'u'l Ryos, na e' cu'n xonl k'ajtzun Abraham. Nin txa'ij che't tan Ryos tan tk'ol i' yi banl squibaj. \v 29 Nin quil xtx'ixpuj yi tajtza'kl scye'j. \v 30 Ma yi e' cyeru', yi e'u' awer nak, e'u' pajol ca'wl sajle'n, poro tan tu' yi quinin cyocsaj yi e' wetz intanum ja el k'ajab Ryos scye'ju', nin ja jal chibanlu' ta'n. \v 31 Ni'cu'n ẍchibne' cyetz chi quitane'n cyeru'. Qui na cyocsaj jalu' poro tzantzaj tz'elepon k'ajab Ryos scye'j, chi me'l k'ajab scye'j cyeru'. \v 32 Na swutz Ryos o' len cu'n pajol ca'wl, yi o' ketz yi o' judiy nin yi e' cyeru' yi nk'e'tz e'u' judiy, poro nicy' nin tu' na el k'ajab i' ske'j. \v 33 Chumbalaj nin Kataj Ryos, na qui bajsbe'n tetz yi banl talma' i'. Nin qui'c jun takle'n yi qui'k na pujx ta'n, na chin tz'aknak cu'n tajtza'kl i'. Nin cya'l jun yi nink xcye' tan tilwe'n yi mbi na icy' tc'u'l. Cya'l jun yi nink pujx yi tajtza'kl Ryos ta'n. \v 34 Na tz'iba'n cyen: “Cya'l jun na el xtxum tetz yi mbi na icy' tc'u'l Kataj Ryos. Cya'l jun yi nink xcye' tan stz'akse'n cyen yi tetz tajtza'kl.\f + \fr 11:34 \ft Is 40.13.\f* \v 35 Cya'l jun yi nink tak' jun takle'n tetz Ryos tan tk'ol Ryos xel.” \v 36 Na i' bnol tetz cyakil e'chk takle'n yi at. Qui'c jun takle'n yi nk'e'tz i' bnol tetz, nin ja bnix ta'n tan xcone'n tetz tetz. Kak'e' bin kak'ajsbil tetz Ryos tetz ben k'ej ben sak. Amén. \c 12 \s1 Tajwe'n tan kak'ol kib tetz Ryos \p \v 1 I bin jalu' e'u' kajwutz, ja wi't quibitu' cyakil e'chk xtxolbil tetz yi banl talma' Ryos skibaj. Cha'stzun te na cu' inwutz scyeru' tan cyak'ol quibu' tetz Ryos. Chijatxe' quibu' tk'ab Ryos, bantz chixcone'nu' tetz. Na ya'stzun yi kamunl yi nternin na tzatzin i' te'j. Tina'tz jun kamunl yi mas balaj swutz i'. \v 2 Qui't chixomu' te cyajtza'kl yi e' wunak tzone'j wuxtx'otx', ma na chitx'ixpe'nu' cyajtza'klu' bantz cyoque'nu' tetz mero balaj wunak. Na kol kak' kib tetz Ryos, tz'elepon tzun katxum tetz yi mero tajbil i' yi chumbalaj nin. Nin stzatzink i' te'j, na chin tz'aknak cu'n yi jun ajtza'kla'tz. \p \v 3 Ma jalu' tan tu' yi wak'o'nt wib tan inxcone'n tetz Ryos, ja jal wajtza'kl. Cha'stzun te na waj lwal jun xtxolbil scyeru', chicyakilu': Quil cyocsaj quibu' nim tu cyajtza'klu'. Ba'n tcu'n yi nink cho'cu' chijunalenu' tan ma'le'n yi cyeru' cyajtza'klu', bantz tele'n chitxumu' tetz yi ko e'u' tz'aknak cu'n nka qui'. Poro ko na lajluchax yi at tajtza'kl jun yaj, i'tz tan tu' yi Ryos na ak'on tetz. \v 4 Na je jun elsawutzile'j: Katxume' kawankil, i'tz junit, poro aparchklen munl yi jujun kawekl. \v 5 Ni'cu'n tzun kutane'n yi o' cmon creyent tu yi jun elsawutzila'tz. Ala' kaxone'n poro junit o' tu Cristo, nin junit o' skibil kib. \p \v 6 Poro aparchklen kamunl yi ak'ij sketz tan Ryos. Ba'n tzun ko'c il tan xcone'n yi ajtza'kla'tz yi ak'ij sketz tan Ryos. Ko i'tz tan xtx'olche'n xo'l yi yol Kataj, ba'n ko'c il te'j. \v 7 Poro ko i'tz tan kaxcone'n tetz chixconsbe'tz cmon, ba'n ko'c tetz chixconsbe'tz, poro na taj yi tetz cun kalma'. Ma yi ko o' aj chusunl, ba'n kak' kib tan chichusle'n yi e' cmon. \v 8 Ej nin yi ko o' aj quiwsanl, tajwe'n kaban tane'n yi jun kamunla'tz. Ej nin yi ko at kapu'k, ba'n kuch'eyan, poro na taj yi tetz cu'n kalma' yil kak'. Ej nin yi ko o' bajxom, tajwe'n yi puntil cu'n kulej yi kamunl. Ej nin yi ko ya'tz kamunl tan quich'eye'n yi e' yi at tajwe'n scyetz, na taj yi tzatzin cu'n che' kuch'eyaj. \s1 Yi e'chk takle'n yi tajwe'n tan kabnol, yi o' creyent \p \v 9 Chilok'e' quibu' squibil quibu', poro bintzi cu'n, nk'e'tz chij tu'. Quil chipek'u' te e'chk ajtza'kl cachi', ma na chitzatzinku' te e'chk balaj ajtza'kl. \v 10 Chilok'e' quibu' squibil quibu', na quitz'un quitzicy quibu' tk'ab Cristo. Cyak'e'u' chik'ej yi e' cyajwutzu'. \v 11 Quil chik'e'xiju' tan chixcone'nu' tetz Ryos. Quil chicy'ajixu'. Ma na c'asok cyajtza'klu' tan chixcone'nu' tetz Ryos. \p \v 12 Chitzatzinku' te yi xtxolbil yi at chich'iwu' te'j. Ko na chitiju' e'chk q'uixc'uj, pasens na taj. Nin quil chitzakplenu' tkanil nachle'n Kataj. \p \v 13 Tajwe'n chich'eyanu' scye'j yi e' creyent yi at tajwe'n scyetz. Cyak'e'u' chiposar yi e' yi na chopon tan chixajse'nu'. \p \v 14 Ej nin ko at e' yi na chitzan tan jakle'n chicawsu', chijake'u' chibanl tetz Kataj Ryos, na qui na yub yi ko ni'cu'n tz'elcu'nt cya'nu' scyuch'. \p \v 15 Yi ko at e' yi na chitzatzin, chitzatzinku' scyuch', poro yi ko at e' yi na chibisun ba'n chichaju' scyetz yi ncha'tz e'u' na chibisunu' scye'j. \p \v 16 Chijoye'u' puntil tan jale'n yi tzatzin paz ẍchixo'lu'. Quil cyocsaj quibu' nim tu cyajtza'klu', ma na cyocse' quibu' juy. Quil chitxumu' yi chin tz'aknak cu'n e'u' tu cyajtza'klu'. \p \v 17 Ko at jun yil snuc' quen jun e'chk takle'n cachi' scye'ju', qui na yub yi ko ni'cu'n tz'el cu'nt cya'nu' tuch'. Ma na chijoye'u' puntil tan chibnolu' e'chk takle'n balaj tetz, yi e'chk takle'n balaj yi na chitzatzin wunak te'j. \v 18 Chibne'u' puers tan jale'n tzatzin scyuch' cyakil wunak. \v 19 Ko at jun chicontru', quil cyalu': “Wicy'se' inc'u'l te'j,” na at cu'n Ryos te'j. Na alijt cyen tan Kataj: “Atin cu'n tan chicawse'n yi e' mal wunak. Na in cu'n nak'on chicaws.”\f + \fr 12:19 \ft Dt 32.35.\f* \v 20 Cha'stzun te ko at jun chicontru' yi na quim tan we'j, cyak'e'u' wa', nin ko na quim tan saktzi', cyak'e'u' tc'a'. Na yi ko ya'tz cyuleju', tx'ixwok tzun yi chicontru'.\f + \fr 12:20 \ft Pr 25.21-22.\f* \v 21 Quil cyak'u' ama'l tetz e'chk ajtza'kl cachi' tan chisuble'nu', ma na chijoye'u' puntil tan banle'n yi balaj, bantz chitx'acone'nu' te yi yab ajtza'kl. \c 13 \p \v 1 Tajwe'n yil cho'cu' c'ulutxum jak' chica'wl yi e' ajcaw tetz tnum, na ak'ij ama'l scyetz tan Ryos tan cawu'n. \v 2 Nin cyakil yi e' yi na cho'c tan contri'n scye'j e' ajcaw tetz tnum, e' contr Ryos, na yi e' ajcawa'tz ak'ij ama'l scyetz tan Ryos tan cyoque'n tan kacawe'n. Tz'ak'lok bin chicaws cyakil yi e' yi na cho'c tan contri'n scye'j. \v 3 Yi ko o' balaj wunak, nk'e'tz tajwe'n kaxob scyetz. Ntin yi ko o' mal nak, kaxobok tzuntz scyetz. Cha'stzun te yi ko qui na cyaju' chixobu' scyetz yi e' ajcawa'tz, chibne'u' bin yi e'chk takle'n balaj bantz jale'n chibalajilu' ẍchiwutz. \v 4 Na yi e' bajxoma'tz e' xconsbe'tz Ryos tan chiq'uicy'le'nu'. Poro yi ko cachi' na chibanu', ẍchixoboku' ẍchiwutz, na at ca'wl ẍchik'ab tan tak'le'n chicawsu'. Na yi chimunl yi ak'ij scyetz tan Ryos i'tz tan tak'le'n chicaws yi e' mal nak. \v 5 Cha'stzun te tajwe'n tan cyoque'nu' jak' chica'wl yi e' ajcaw tetz tnum, nin nk'e'tz ntin tan paj yi tz'ak'lok chicawsu', ma na tan tu' yi sak skawutz yi ya'stzun tajwe'n tan kabnol. \v 6 Ncha'tz kachoje' yi e'chk impuesto yi tajwe'n tan kachojol, na cyakil yi e' ajcawa'tz bixba'n che't tan Ryos tan chixcone'n tetz, nin ya'stzun na chitzan tan banle'n. \p \v 7 Cyak'e'u' bin cyakil yi mbi na chijak scyeru'. Cyak'e'u' chicutxuju' yi na jaklij. Nin chichoje'u' yi e'chk alcawal yi na c'uchij scyeru'. Ncha'tz cyeke'u' chichi' yi e' bajxom, na tajwe'n yi ya'tz kaban. Ncha'tz, cyak'e'u' chik'ej. \p \v 8 Na tajwe'n yil kak' cyakil yi na chijak sketz. Poro at jun xtxolbil yi quil kaxcye' tan ẍchojle'n cyakil, i'tz yi lok' ib yi tajwe'n tan kachajol scyetz cyakil wunak. Na alchok scyetz yi na ẍchaj lok' ib scyetz wunak, na tzun tzantz tan banle'n tane'n yi e'chk ca'wl Kataj yi tz'iba'nt cyen, \v 9 chi tane'n: “Quil cẍjopon wutzaj. Quil cẍbiyolnakin. Quil cẍalk'ij. Quil tzajal cu'n jun wi awak'. Quil tz'el nin awalma' te mebi'l junt.”\f + \fr 13:9 \ft Ex 20.14-17.\f* Na yi xe' yi e'chk ca'wla'tz scyuch' cyakil e' mas i'tz: “Lok'we' cyakil wunak chi na alok' awib atz.”\f + \fr 13:9 \ft Lv 19.18.\f* \v 10 Na yi e' yi at lo'k ib scyuch', qui na chi'ch cyetz chic'u'l scye'j wunak. Cha'stzun te alchok scyetz yi na ẍchaj lo'k ib scyetz wunak, ja tzun xcye' tan banle'n tane'n yi e'chk ca'wla'tz. \p \v 11 I bin jalu', ja quibitu' cyakil yi xtxolbila'tz, poro ncha'tz, na klo' waj yil cho'cu' tan xtxumle'n yi ẍe'n tane'n yi tiemp jalu', chin xo'wbil nin. Cha'stzun te tajwe'n tan c'ase'n kajtza'kl na qui ampon tiemp tan kaclaxe'n, swutz yi sajle'nix cuntunintz yi kocsal cu'n yi balaj stziblal. \v 12 Tajwe'n tan c'ase'n kajtza'kl na ni'cu'n tane'n yi tiemp skawutz chi tane'n yi txant tan tule'n skil. Cha'stzun te tajwe'n tan cyaje'n cyen kilol cyakil yi e'chk takle'n yi na chiban yi e' wunak yi ate' tul tz'o'tz wutzil. Ma na tajwe'n tan kaxome'n te cyajtza'kl yi e' yi ate' tul tkan skil tane'n. \v 13 Qui bin kaxom te cyajtza'kl yi e' yi ate' tul tz'o'tz wutzil. Na qui na yub kol tz'oc a' tkawi'. Nin qui na yub kol kaẍekne' tu' tbe'. Quil kajoy kil te jun xna'n, nka te jun yaj. Quil ko'yintzin, nin quil kaxcy'aklin, na ya'tz na chiban yi e' yi ate' nintz tul tz'o'tz wutzil. \v 14 Qui tzun chibanu' yi e'chk takle'na'tz, ma na chixomoku' te tajtza'kl Cristo, bantz chiclaxe'nu' tk'ab il. Quil cyak'u' ama'l tetz yi cyajtza'klu' cachi'. \c 14 \s1 Qui na taj wak' ib tan tu' jun takle'n yi qui'c mas xe' \p \v 1 I bin jalu', at e' yi txe'n chiquiwix tk'ab Kataj, poro ba'n cyak'u' ama'l scyetz tan cyoque'n ẍchixo'lu'. Poro qui na taj yil jal wak' ib scyuch' tan paj jun takle'n yi qui'c mas xe'. \v 2 Na je jun elsawutzile'j: At e' yi na cyal yi qui na jal kil tan jun e'chk takle'n yi na baj ka'n. Ej nin at e' yi na cyal yi ntin at cu tan kabajsal itzaj. \v 3 Qui na yub kol cho'c yi e' yi ba'n na baj cyakil cya'n tan ma'le'n cyajtza'kl yi e' yi ntin na baj itzaj cya'n. Ncha'tz qui na yub yi kol cho'c yi e' yi ntin na baj itzaj cya'n tan ma'le'n cyajtza'kl yi e' yi na cyal yi ba'n na baj cyakil cu'n cya'n. Na e' len cu'n nitxajil Ryos. \v 4 Qui'c kacwent tuch' tan ma'le'n tajtza'kl junt kajwutz. Cho'n at swutz yi tetz patrón yi ko ba'n na ban nka qui'. Poro chinch wetz, yi kol xubsij jun yaj, quil tx'akxij junawes, na xcyek Ryos tan xtxicbaje'n junt tir. \p \v 5 Ncha'tz je junt xtxolbile'j: At e' yi na cyal yi at jujun k'ej yi xan ẍchiwutz cyetz. Ej nin at e' yi na cyal yi qui'c jun k'ej xan ẍchiwutz, ma na nicy' nin tu' tetz k'ej xan tane'n ẍchiwutz. Poro skajunalen cu'n te jun xtxolbila'tz. \v 6 Na yi e' yi na cyal yi at jujun k'ej xan, ntin na chitzan tan joyle'n puntil tan tak'le'n k'ej Kataj Ryos tan yi jun ajtza'kla'tz. Ncha'tz yi e' yi na cyocsaj yi nicy' nin tu' tetz k'ej xan, ncha'tz e' na chitzan cyetz tan tak'le'n k'ej Kataj tan yi jun ajtza'kla'tz. Ni'cu'n yi e' yi na baj cyakil e'chk takle'n cya'n, na chitzan cyetz tan tak'le'n k'ej Kataj tan jun ajtza'kla'tz, na ¿qui pe' na chinach Kataj tib chiwa'? Na. Na ncha'tz yi e' yi na cyal yi at jujun e'chk takle'n yi xan kol kabajsaj, ¿qui pe' na chitzan cyetz tan tak'le'n k'ej Kataj yi na chimak quib te e'chk takle'na'tz? Na. Ej nin ncha'tz e', na chinach Kataj tibaj chiwa'. \p \v 7 Cya'l nin jun sketz yi na caw tib ẍchuc, na o' tu xconsbe'tz Cristo. Yi kol ben mas katiemp, nka kol kaquim chan, cho'n at swutz i'. \v 8 Yi kol ben mas katiemp, i'tz tan kaxcone'n tetz Cristo. Cho'n cunin sak swutz i' yi mbi tiempil lkaquim, na o' tu' xconsbe'tz i'. \v 9 Na yi quime'n i', nin yi titz'e'n junt tir, i'tz tan toque'n tetz Kajcaw. Nin qui'c na ban ko quimnako', nka yi itz'o', ato' nintz jak' ca'wl i'. \p \v 10 Ej nin yi ko i' yi Kajcaw, ¿nxac na chitzanu' tan ma'le'n tajtza'kl jun kajwutz? ¿Nxac na cyalu' yi qui'c xac yi e'chk takle'n yi na ban junt kajwutz? Na kacyakil cu'n o' ato' jak' ca'wl jun ntzi' Kajcaw nin tajwe'n tan kopone'n swutz i', tan toque'n i' tan kama'le'n, \v 11 na je jun xtxolbile'j yi alijt cyen tan Kataj: \q1 “Tech cu'n tib yi itz' in. \q1 Nin yi ko ya'tz bintzi, bintzi yi yole'j yi swale' nin tzitetz: \q1 Cya'l nin jun yi qui'k meje' tzinwutz tzantzaj, \q1 na cyakil wunak scyale' yi jun cu'n, in Ryos,” stzun Ryos banak cyen.\f + \fr 14:11 \ft Is 45.23.\f* \p \v 12 Yi na elepont yi jun xtxolbila'tz i'tz, yi skajunalen cu'n skatxole' tetz Ryos yi mbi cu'n mbaj kabnol. ¿Nxac tzun na jal oyintzi' skaxo'l tan paj jun takle'n yi qui'c mas xe'? \s1 Quil chipo'tzaju' junt kajwutz \p \v 13 Cha'stzun te e'u' kajwutz, qui na yub yi na ko'c tan telse'n kak'ej skibil kib. Mas ba'n tcu'n yil bixe' ka'n yi quil kaban jun takle'n yi na xcye' tan po'tze'n junt kajwutz, nka tan pitle'n nin tul il. \v 14 Elnak intxum tetz yi qui'c jun e'chk takle'n xan. Nin bintzi nin yi xtxolbila'tz, na chusij chint tan Kajcaw. Poro ko at jun kajwutz yi le wutz tetz tajtza'kl sjalok til yi nink sban jun takle'n, sjalok tzun tiltz te'j kol sban. \v 15 Ncha'tz e' cyeru', ko na cyak'u' bis scyetz mas kajwutz tan yi e'chk takle'n yi na baj cya'nu', qui na yub. Na na elepont yi qui na chipek'u' scye'j, na na chitzanu' tan tak'le'n bis scyetz. E'u' kajwutz, quil chipit ninu' jun kajwutz tul il tan tu' e'chk takle'n yi na baj cya'nu'. \v 16 Ba'n tcu'n quil chibanu' e'chk takle'n yi ba'n atit le chiwutz cyeru' ko at e' yi na cyal yi at kil te'j. \v 17 Ko ato' tk'ab Ryos, qui'c eka'n tan yi e'chk takle'n yi na baj ka'n, poro at cobox takle'n yi at eka'n ta'n yi tajwe'n cu'n tan kabnol tane'n, i'tz: Yil jal jun kajtza'kl yi jicyuch te'j swutz Ryos nin ẍchiwutz wunak; nin yil jal tzatzin paz skaxo'l; nin yil katzatzin tan porer yi Espíritu Sant. \v 18 Nin kol kaxom te yi e'chk balaj ajtza'kla'tz yi mas tajwe'n, na tzun tzatzin Ryos ske'j. Ncha'tz yi e' mas wunak, chitzatzink yi ko ya'tz kaban. \p \v 19 Kajoye' bin puntil tan jale'n tzatzin paz skaxo'l. Kajoye' puntil tan kuch'eyal kib skibil kib. \v 20 Qui na yub kol xit tajtza'kl junt kajwutz tan tu' yi e'chk takle'n yi na baj ka'n. Na el katxum tetz yi qui'c kil te jun takle'n yi na baj ka'n. Poro kale na jale't yi kil, i'tz yi na xit tajtza'kl junt kajwutz tan tu' yi na baj jun takle'n ka'n yi xan swutz i' tetz. \v 21 Ba'n tcu'n quil baj chi'baj ka'n yi xconak tetz chitx'ixwatz wunak, kol xcye' jun ajtza'kla'tz tan po'tze'n junt kajwutz. Ncha'tz yi win, ba'n tcu'n quil baj ka'n, kol xcye' tan po'tze'n junt kajwutz. Ba'n tcu'n quil kaban jun takle'n yi kol xcye' tan pitle'n junt kajwutz tul il. \v 22 Nk'e'tz tajwe'n tan kayolol scyetz kajwutz yi mbi na kocsaj ketz te e'chk takle'na'tz, na kachuc tu Ryos yi ko ba'n na kaban nka qui'. Ba'n cyeri e' yi qui na chicabej chic'u'l te yi e'chk takle'n yi na chiban, nka yi qui na chiban. Ba'n cyeri e' yi qui na chicabej chic'u'l te yi e'chk takle'n yi na baj cya'n, nka yi qui na baj cya'n. \v 23 Poro ko at jun e'chk takle'n yi xan swutz jun yaj yil baj ta'n, ej nin kol baj ta'n, ja tzun juch tiltz. Ja juch tiltz tan paj yi ja baj ta'n, wech na le wutz tetz tajtza'kl yi xan. Ncha'tz yi ko at jun ajtza'kl yi xan skawutz yil kaban, nin kol bnix ka'n, ja tzun kajuch kiltz. \c 15 \s1 Quil kaban ntin yi ketz kajbil \p \v 1 Yi o', yi o' quiw tk'ab Kataj, tajwe'n tan koque'n tan quich'eye'n yi e' cotxcoj. Quil kaban ntin ketz kajbil. \v 2 Tajwe'n kajoy puntil tan chitzatzine'n yi e' kajwutz, bantz chiquiwixe'n tk'ab Kataj. \v 3 Na ya'stzun banak Cristo, quinin oc tan banle'n yi tetz tajbil, ma na ja muc' q'uixc'uj chi tz'iba'nt cyen: “Ocnake' wunak tan chi'ch c'u'lal te'ju' Ta', poro cho'n mu'l bow swibaj.”\f + \fr 15:3 \ft Sal 69.9.\f* \v 4 Yi jun xtxolbila'tz i'tz tetz ketz, na cyakil yi yol yi tz'iba'nt cyen, i'tz jun kachusu'n. Ej nin yil ko'c tan si'le'n, na lajluchax skawutz yi at e'chk takle'n balaj yi at kach'iw te'j. Cha'stzun te na jal kapasens nin na jal tzatzin tetz ketz. \v 5 Yi wetz wajbil i'tz yil tz'oc Ryos tan quich'eye'nu' tan qui jale'n wak' ib ẍchixo'lu', na ntin i' na xcye' tan tak'le'n kapasens nin tan kuch'eye'n. Quil chiwak' quibu' squibil quibu' wajwutz, na qui ocnak Cristo tan wak' ib. \v 6 Yi wetz wajbil i'tz yi junit sban cyajtza'klu', nin junit sban chik'ajsbilu' yi na cyak'u' tetz Kataj Ryos, yi taj Kajcaw Jesucristo. \s1 Yi ẍe'n cu'n ntxolij yi balaj stziblal scyetz yi e' yi nk'e'tz e' judiy \p \v 7 Cyak'e'u' bin ama'l scyetz yi e' mas kajwutz chi mban Cristo scye'ju', bantz jale'n k'ej Ryos. \v 8 Ej nin ncha'tz, ocnak i' tetz chixconsbe'tz yi e' judiy, Nin tan i' ja lajluchax yi ja el k'ab Ryos te yi yol yi alijt cyen scyetz e' kamam kate'. \v 9 Nin ncha'tz tan i' ja jal puntil cyak'un cyeru', yi e' cyeru' yi nk'e'tz e'u' judiy, tan cyak'olu' chik'ajsbilu' tetz Ryos, na elnak k'ajab i' scye'ju'. Nin tz'iba'nt cyen yi jun xtxolbila'tz. Je na tale'j: \q1 “Katyoẍiju' scyuch' yi e' yi nk'e'tz e' judiy. \q1 Nin kabitzink scyuch' tan tak'le'n k'eju' Ta'.”\f + \fr 15:9 \ft 2 S 22.50; Sal 18.49.\f* \m \v 10 Ncha'tz at junt xtxolbil yi na tal: \q1 “Yi e'u' yi nk'e'tz e'u' judiy, \q1 chitzatzinku' scyuch' yi e' yi ate' nin tk'ab Ryos.”\f + \fr 15:10 \ft Dt 32.43.\f* \m \v 11 Ej nin at junt xtxolbil yi na tal: \q1 “Yi e'u' yi nk'e'tz e'u' judiy, \q1 yi e'u' yi ate'u' bene'n tzi'n wi munt, \q1 cyak'e'u' chik'ajsbilu' swutz Ryos.”\f + \fr 15:11 \ft Sal 117.1.\f* \m \v 12 Ncha'tz, tz'iba'nt cyen jun xtxolbil tan Isaías: \q1 “Sjalok jun scyeri e' xonl Isaí. \q1 Nin i' scawunk squibaj cyakil yi e' yi nk'e'tz e' judiy. \q1 Nin cho'n sk'ukek chic'u'l te'j.”\f + \fr 15:12 \ft Is 11.10.\f* \p \v 13 Ma jalu' e'u' wajwutz, tan tu' yi na k'uke' chic'u'lu' te Kataj Ryos, lok tak' i' wi'nin tzatzin paz scyeru'. Ej nin lok chiquiwixu' mas te yi at chich'iwu' te'j tan yi porer yi Espíritu Sant. \p \v 14 Poro wajwutz, na el intxum tetz yi ba'n ate'tu', nin yi at cyajtza'klu', nin yi ba'n na chixcyewu' tan nuc'le'n cyajtza'klu' squibil quibu'. \v 15 Poro tc'u'l yi u'je'j quinin nchinxob tan talche'n yi mero xtxolbil scyeru'. Ya'stzun nwulejtz tan c'ase'n cyajtza'klu'. Na ak'ij ink'ej tan Kataj \v 16 tan woque'n tetz jun xconsbe'tz Jesucristo tan xtxole'n yi balaj stziblal ẍchixo'l yi e'u' yi nk'e'tz e'u' judiy. Na yi wetz inmunl i'tz tan cyabnaje'nu' tk'ab Ryos. Cho'n na che' wuleju' chi na chiban yi e' pale' tan toye'n jun balaj oy tetz Ryos. Ej nin stzatzink Ryos scye'ju', na xansa'nche'tu' tan yi Espíritu Sant. \p \v 17 Nternin na chintzatzin tan yi inmunl yi na chintzan tan banle'n swutz Ryos tan tu' yi na wocsaj Cristo. \v 18 Poro quil wal jun takle'n scyeru', ma na ntin yi e'chk takle'n yi ja bnix wa'n tan porer Jesucristo. Swale' scyeru' yi ẍe'n cyocsaj yi e' yi nk'e'tz e' judiy tan yi yol yi mintxol scyetz, nin tan yi e'chk takle'n yi mimban ẍchixo'l. \v 19 Na ja cyocsaj yi quilol yi e'chk milawr yi bnix wa'n. Nin ja cyocsaj tan porer yi Espíritu Sant. Na ja chinxcye' tan xtxole'n yi balaj stziblal tetz Cristo le tnum Jerusalén jalen le yi ama'l cwent Iliria. \v 20 Na ja injoy puntil tan xtxole'n yi balaj stziblal yi ba'n na kaclax ta'n ntin scyetz yi e' yi ntaxk cunin quibit yi na' scyetz i' yi Cristo. Na nk'e'tz wajbil tan je'n intxicbal jun ak'un yi ko cu'nak xe'tzbil tan junt. \v 21 Ja chinxom te yi xtxolbil yi tz'iba'nt cyen yi na tal: \q1 “Yi e' yi txe'n a'lchij scyetz, \q1 ya'stzun yi e' yi slajluchaxk yi xtxolbil ẍchiwutz. \q1 Yi e' yi qui'c cunin mu'ẍ stziblal na quibit, \q1 ya'stzun yi e' yi tz'elepon chitxum tetz.”\f + \fr 15:21 \ft Is 52.15.\f* \s1 Yi talol Pawl yi tz'icy'ak i' Roma tan tpone'n España \p \v 22 Ala'ix tir no'c tan xtxumle'n tan wupone'n tan chixajse'nu', poro tan paj yi latz' inwutz quinin na bixe' wa'n. \v 23-24 Poro yi jalu' ja wi't chinxcye' te intarey tc'u'l cyakil e'chk ama'l yi at tzone'j. Cha'stzun te yil txumxij tan imbene'n España, nicy'aktz tan chixajse'nu', na ya'stzun wajbil sajle'nix tunintz. Yi nsken wi't kil kib scyuch'u', lo'k cho'cu' tan wuch'eye'n tan wupone'n jalen España. \v 25 Poro bajx nchimben tzaj Jerusalén tan tak'le'n mu'ẍ tal ch'eybil cyetz yi e' wajwutz yi ate'-tz. \v 26 Na yi e' kajwutz yi najlche' tzone'j Macedonia tu Acaya ja wi't txumxij cya'n tan je'n jun ofrent tetz ch'eybil cyetz e' kajwutz yi at tajwe'n scyetz, yi e' yi najlẍche' Jerusalén. \v 27 Ba'n atit yi jun ajtza'kla'tz ẍchiwutz cyetz, nin ba'n tzinwutz wetz, na i'tz chitx'ok'be'nt. Na yi e' kajwutz judiy chijatxnak yi cyetz chimebi'l scyetz e' yi nk'e'tz e' judiy. Yi jun mebi'la'tz, i'tz yi balaj stziblal. Cha'stzun te ba'n atit yil cho'c yi e' kajwutz tzone'j tan quich'eye'n yi e' kajwutz judiy tan cyetz chipu'k. \v 28 Nin yil bnix yi jun inmantara's, yil wak' cyakil yi pwok scyetz yi smolxok, kalena's tzun chimben España nin nicy'aktz scye'ju'. \v 29 Ej nin elnak intxum tetz, yil nopon ẍchixo'lu' xomok yi banl talma' Cristo swe'j. \p \v 30 I bin jalu' e'u' wajwutz, tan tu' yi at lok' ib skaxo'l scyuch'u' tan porer yi Espíritu Sant, nin tan tu' yi ya'stzun tajbil Kajcaw Jesucristo tan kabnol, na cu' inwutz scyeru' tan cyoque'nu' tan nachle'n Kataj swibaj. \v 31 Chinache'u' Kataj swibaj, bantz qui'c tzimban ẍchik'ab yi e' aj Judea yi qui na cyocsaj Cristo. Ej nin chinache'u' Kataj yi nink chitzatzin yi e' aj Jerusalén te yi mu'ẍ oy yi cy'a'n wa'n yil nopon ẍchixo'l. \v 32 Ncha'tz chinache'u' Kataj swibaj yi ko ya'tz tajbil Ryos tan wupone'n scye'ju' tan katzatzine'n scyuch'u', nin tan wujewe'n nin noctz scyuch'u'. \v 33 I bin jalu', jun cu'n stz'a'tok Ryos ẍchixo'lu', yi Ryos yi na ak'on tzatzin paz. Amén. \c 16 \s1 Yi bene'n tlol Pawl jun yos scyetz cmon creyent \p \v 1 I bin jalu' e'u' wajwutz, quil cabej chic'u'lu' tan tak'le'n ama'l tetz kajwutz Febe, na i' jun diaconisa cwent yi cmon creyent le tnum Cencrea. \v 2 Ba'n cyak'u' posar nin ba'n cho'cu' tan ẍch'eye'n i' te cyakil yi tajwe'n tetz. Chich'eyaju' bin na ya'stzun na ban i' tetz. Na na oc i' tan quich'eye'n yi e' kajwutz. Ncha'tz ocnak i' tan wuch'eye'n wetz. \p \v 3 Cyal cyenu' jun yos scyetz kajwutz Priscila tu Aquila, na junit o' ak'uje't scyuch' te tak'un Cristo Jesús. \v 4 Nin txant qui e' quim tan incolche'n. Cha'stzun te na che' intyoẍi. Nin nk'e'tz ntin in, poro ncha'tz cyakil yi e' cmon creyent yi nk'e'tz e' judiy. \v 5 Ncha'tz, cyal cyenu' jun yos scyetz cyakil yi e' kajwutz yi na chicham quib xe chica'l yi e' kajwutza'tz. Cyal cyenu' jun yos tetz kajwutz Epeneto, na ya'stzun yi bajx creyent yi tocsaj Cristo tzone'j cwent Acaya. \v 6 Ncha'tz cyal cyenu' jun yos tetz kajwutz Lu'ch yi nimix tiemp ta'n tan ak'un ẍchixo'lu'. \v 7 Cyale'u' jun yos scyetz e' wetz intanum yi Andrónico nin Junias, na ni'cu'n koque'n xetze' scyuch'. Wi'nin ok'le'n chiwutz cyak'un e' apostl, na bajx cyocsal cyetz Cristo tzinwutz wetz. \p \v 8 Cyale'u' jun yos tetz Ampliato, na chin kamiw nin kib tuch' i' tk'ab Kajcaw Jesucristo. \v 9 Cyale'u' jun yos tetz kajwutz Urbano, na junit o' te tak'un Cristo Jesús. Ncha'tz cyal cyenu' jun yos tetz wamiw Estaquis. \v 10 Nin cyale'u' jun yos tetz Apeles, na tech cu'n tib na tocsaj Cristo. Ncha'tz yi e' najal Aristóbulo, cyale'u' jun yos scyetz. \v 11 Cyale'u' jun yos tetz Herodión, na katanum kib tuch'. Ncha'tz cyale'u' jun yos scyetz yi e' najal Narciso, na jun cu'n na cyocsaj Kajcaw Jesucristo. \v 12 Ej nin cyale'u' jun yos scyetz Trifena tu Trifosa yi na chak'uj te tak'un Kataj, tu kajwutz Pérsida yi wi'nin na ak'uj. \v 13 Cyale'u' jun yos tetz kajwutz Rufo na chumbalaj creyent i'. Ncha'tz cyale'u' jun yos tetz yi xtxu' i', na i cu'n intxu' tane'n. \v 14 Ncha'tz cyale'u' jun yos scyetz yi e' kajwutze'j: Asíncrito, Flegonte, Hermes, Patrobas, Hermas, scyuch' yi e' mas kajwutz yi ate'-tz scyuch'. \v 15 Ncha'tz tetz Filólogo, tu Julia, nin Nereo, tu yi tetz tanub. Ncha'tz cyale'u' jun yos tetz Olimpas, scyuch' yi e' mas kajwutz yi ate' scyuch'. \p \v 16 Chik'ajlaj quibu' squibil quibu' kajwutz. Ej nin ncha'tz yi e' cmon creyent yi ate' tzone'j, na chitzan nin tan talche'n jun yos scyeru'. \p \v 17 Ncha'tz or quilu' yi e' yi na chixcye' tan chijatxle'n cu'n yi e'chk cmon, nin tan chipo'tze'n yi e' kajwutz. Yi e'a'tz qui na chixom te yi chusu'n yi bita'nt cya'nu'. E' xomquenchu' scye'j. \v 18 Na yi jun jilwutz wunaka'tz nk'e'tz cho'nk na chixcon tetz Kajcaw Jesucristo, ma na chitzan tan joyle'n yi cyetz cyajbil. Nin na chixcye' tan chisuble'n yi e' kajwutz yi txe'n chiquiwix tan yi e'chk putzpuj yol yi na xcon cya'n. Na chin puntil cu'n na cyulej tan chisuble'n yi e' kajwutz. \v 19 Ma yi e' cyeru' kajwutz, elnak xit chitziblalu' bene'n tzi'n wi munt, yi e'u' c'ulutxum. Ej nin wi'nin na chintzatzin te yi jun xtxolbila'tz. Na yi wajbil scye'ju' i'tz yi nink cho'cu' tz'aknak cu'n tan chibnolu' yi e'chk takle'n balaj. Poro qui na waj yi nink cho'cu' tetz tz'aknak cu'n tan banle'n yi e'chk takle'n cachi'. \v 20 Na kol chibanu' yi e'chk takle'n balaj tz'ocopon chan tzun Kataj Ryos, tan puch'le'n cu'n yi Bayba'n jak kukan. Tak' tzaj bin Kajcaw Jesucristo yi banl talma' squibu'. \p \v 21 Ncha'tz kajwutz Timoteo, yi na ak'uj swuch' te tak'un Kataj, ncha'tz i' na tzan tan talche'n nin jun yos scyeru'. Nin at coboxt intanum tzone'j yi na chitzan tan talche'n nin jun yos scyeru', i'tz Lucio, Jasón, nin Sosípater. \p \v 22 Ma jalu', yi in wetz, in Tercio, in tajtz'ib Pawl tan stz'ibe'n yi carte'j. Ncha'tz in, na waj wal nin jun yos scyeru', na junit o' tk'ab Kajcaw. \p \v 23 Ncha'tz Gayo, na tzan tan talche'n nin jun yos scyeru'. I' taw yi ca'le'j kale atine't wetz tan posari'n. Nin ncha'tz na tak' i' chiposar cyakil yi e' creyent yi na chicy'ak tzone'j. Ncha'tz ate' kajwutz Erasto yi tesorero tetz tnum, tu kajwutz Cuarto, nin na chitzan cyetz tan talche'n nin jun yos tetz cyeru'. \p \v 24 Tak' tzaj bin Kajcaw Jesucristo yi banl talma' squibu' chicyakilu'. Amén. \s1 Yi tk'ol Pawl k'ajsbil tetz Ryos \p \v 25 Ma jalu' e'u' kajwutz, kak'e' kak'ajsbil tetz Kataj Ryos, yi jun yi ba'n na xcye' tan chiquiwse'nu' te yi balaj stziblal yi na chintzan tan talche'n nin scyeru', na i'tz yi balaj stziblal tetz Jesucristo, yi quinin clarin ẍchiwutz wunak sajle'n tunintz. \v 26 Poro yi jalu' tzan lajluchaxe'n skawutz chi alijt cyen cyak'un yi e' elsanl stzi' Ryos tentz. Ej nin tzan lajluchaxe'n ẍchiwutz cyakil wunak bene'n tzi'n wi munt na ya'stzun ca'wl Kataj Ryos yi Kataj Ryos yi qui na sotz tera'tz. Nin yi tajbil i' i'tz yi nink cyocsaj cyakil wunak bantz cyoque'n c'ulutxum jak' ca'wl i'. \p \v 27 Kak'e' bin kak'ajsbil tetz na ntin cu'n i' tz'aknak cu'n tu tajtza'kl. Tan bi' Kajcaw Jesucristo kak'e' bin k'ej i' tetz ben k'ej ben sak. Amén.