\id HEB - Aŋaataha-Ainde NT -Papua New Guinea 2003 (DBL 2014) \h Ibɨruhiya \toc1 Ibɨruhiyaapɨ Utɨpɨho \toc2 Ibɨruhiya \toc3 Ibɨ \mt1 Ibɨruhiyaapɨ Utɨpɨho \imt1 Kɨmandɨ Ipɨruhiyaapɨ Utɨpɨmandapɨ Nesɨpɨhande \ip Kɨnaungwɨha 60-70 A.D. hura Porɨhoetɨ isɨhiya usaaretɨ Kɨmandɨ utɨpɨmandɨ jɨpatɨpaiwɨhande. Utaaho wo isɨhiya Ipɨruhiyaapɨ kɨmo utɨpɨho jɨpatɨpiyahore. Autaahaatɨho daihɨra nuwatɨ jɨhɨ japwaatosatɨ daihɨra kɨra isɨhiyai nunjataise isɨhiya sawaho Koenda napɨtaatɨwɨhɨraaro. Daihɨra jahɨrɨhɨra sɨra wɨnɨhapɨpa atiwɨ nepɨ wɨnɨhapɨpa katirɨhɨretɨ japepihɨrɨtaatɨwɨhɨraare. Siyatɨtihɨhandɨ kandɨ kɨmandɨ utɨpɨmandaatɨhɨ amɨ utaaho utɨpɨmo kɨmo jɨpatɨpaisɨho Autaahaatɨho daihɨra wanɨhɨra nuwatɨ japwaasɨrɨhɨraapɨ katatɨ jɨpatɨpiyataise. Daihɨra wanɨhɨra Autaahaatɨho katirɨhɨra sɨra Jisaasihomɨ napwindɨhandaahɨ komɨ jɨtɨpataahɨ daihɨra nuwatɨ japwaataise. Kɨmandɨ utɨpɨmandaatɨhapɨ sandaase, daihɨra sɨra Autaahaatɨhoaapɨhapɨ nairɨhɨra sɨra apɨpaahɨ akɨtɨhɨra gaahɨraare. O daihɨra jahɨrɨhɨraahɨ siyahɨraamaahe owetise. Aihɨ daihɨra sɨra wanɨhɨraapɨ Isɨraherɨhiyai gɨwunyaata nusesɨpatɨtandɨ kandapɨ utaaho wo kɨmo utɨpɨmo jɨpatɨpiyataise. \is1 Ibɨruhiyaapɨ Utɨpɨhopɨ Napɨmasataise \io1 Utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpaisɨho Judaahiyai ipɨhɨrete gaahuraare undisɨha (1:1-3) \io1 Enjerɨhiya Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨhiya siya apɨpaahɨ awaisawɨhiyaamaahe, owetise. Kɨraisiho sawahohɨ apɨpaahɨ Awaisɨhore tatɨ katisɨha (1:4–2:18) \io1 Kɨraisiho so apɨpaahɨ awaisɨho pɨrisiho nahaataapai daahema akɨtɨnɨhɨ autaahɨ nuwaataatɨ bindataise. O amɨ pɨrisihiya nahatiyaahɨ yatɨhɨ mɨhaapɨ bindawaayopo \io1 Daihɨra wanɨhɨra Autaahaatɨhoaapɨhapɨ nairɨhɨra sɨra Jisaasiho nuwatɨ japwaasɨrɨhɨra sɨra akɨtɨhɨra apɨpaahɨ gaahɨrandaatɨ daihɨra jahɨrɨhɨraamatiyahɨraamaahe tisɨha (8:1–9:28) \io1 Kɨraisihomɨ jɨtɨpatɨ isɨhiyaapɨ nunyainjɨpatɨ satɨ apɨpaahɨ akɨtɨhatɨ gaahate. O amɨ wapa Autaahaatɨhoai gaahoŋe gaare undɨwɨ nunyohɨpɨpa sapa katɨ jɨtɨpatamatiyahapaamaahe tisɨha (10:1-31) \io1 Jɨhura isɨhiya Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaamatiyaatɨ nyangisangi biyaatɨ gɨwunyaawaatɨ kiyaamɨ ipotɨ nɨwipinjai nutɨhaawo tatɨ katisɨha (11:1–12:29) \io1 Utaaho kɨmo utɨpɨmo jɨpatɨpaisɨho pɨwɨha kɨha kɨha katatɨ amɨ nyangi gaahaiwa kaiwɨse nyatatɨ amɨ komɨ pɨwɨha osasepɨhaasɨtɨhandapɨha (13:1-25) \c 1 \s1 Autaahaatɨhomɨ Mwaaho Nyangi Autaahaatɨhomɨ Pɨwɨha Kanyatataase \p \v 1 Autaahaatɨho jɨhɨ aimehura nyahɨ Judaahiyaanamɨ asoya asisa jɨhiyaisɨ Autaahaatɨho isɨhiya pɨropetɨhiya komɨ pɨwɨha atiwɨ nepɨ kopɨ awusaahohiyɨhiyaamɨhetapɨ taahɨwaiwaara pɨhɨtatɨ taahɨrɨhɨretapɨ kɨhura kɨhura pɨwaundataase. Iyatɨ ko kiyai komɨ pɨwɨha kaundataase. \v 2 Amɨ jɨhuraahɨ ko sainjahondaahandɨ kandɨ wanɨ kɨmura asisɨ kɨmaiwa ipotɨmaiwa Jisaasiho yapɨpataapɨhɨ nasatatɨ yamɨhapataatɨhapɨ japɨhɨ naihɨ nyahɨ taawa bimaamɨ niyohɨwɨmaiwetɨhɨ Autaahaatɨho Komɨ Mwaahoetapɨ nyangi aimɨ pɨwaanyatataase. Iyatɨ Mwaaho katatɨ kaimbɨpaaraahɨ nyangi pɨwaanyatataase. Iyataatɨ Mwaamo Kɨmɨ Koaisɨ Autaahaatɨho namɨhanataise amɨ kahapaamapɨpa nahataapa Autaahaatɨho ko Mwaahoai numwɨtandɨ gwɨnyaatɨ kawimbɨpa nehonɨhɨ amɨ kapa noaipatɨ tɨtɨhɨ ko sawahomɨhapaimatonɨhɨ amɨ ko jatɨtando. Iyataatɨ amɨ nahataapa kahapaamapɨpa kɨmba ahotɨmɨ naimbɨpa Komɨ Mwaaho kɨmɨ koaisatɨ maasunɨ amɨ komɨhetapunɨ kiyatɨ ahaihɨhapaare. \v 3 Iyataatɨ Mwaamo kɨmɨ ko Autaahaatɨhomɨ nausainjɨtɨhandɨ amɨ gaahandɨ isɨhiya maarɨho noaamapɨ apɨpaahɨ gaahoe tɨwɨ koai winjaitaatɨwɨhandɨ komɨhetɨ ahotahosɨ Autaahaatɨhomɨ nausainjɨtɨhandunɨ amɨ gaahandunɨ komɨhetapɨ ausaimanɨnataise. Aihɨ nyahɨ Autaahaatɨho apɨpaahɨ sanahɨwetatɨ gaahoe taatɨ mmonaatɨ gwɨnyaahaayo. Iyataatɨ Mwaahoaisangi tɨtɨhɨ Autaahaatɨho Sawahomatetahoe. Iyatɨ amɨ komɨ pɨwɨha apɨpaahɨ watɨpɨhaasɨ kaaraahɨ kahapaamapɨpa nahataapaisɨ netɨ andɨtiwa anɨtisatɨ isɨwatihɨ kapa ahotɨmɨ notaise. Iyatɨ amɨ nyamɨ maipɨhaiwa Autaahaatɨho nenyamatɨ nyangi netɨ tɨtɨhɨ popɨtɨhiyaanenyamaitandɨ ko otɨpɨpatɨ kiyatɨ daihɨra daahɨwatɨ tɨtɨhematɨ aimɨ owetihɨ nyahɨ nga noaipawaatɨ tɨtɨhɨ popɨtɨhiyaanimatɨtɨhaahamwaaŋɨtihɨ ko niyatɨ mɨhaatɨ yamɨhapataatɨhɨ nehɨ ko sawahohɨ Jɨhɨ Awaisɨho Isɨhiyai amɨ wapaisangi nusatipɨhaatɨ mɨhaatɨ Autaaho netɨ Koai Awaisɨhoemwatɨ wandɨha numwihɨ ko netɨ Awaisɨhoematatɨ Autaahaatɨhoaisatɨ maasɨ kahapaamapɨpa jaatɨ bindataise. \s1 Autaahaatɨhomɨ Mwaaho Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨhiya Enjerɨhiyai Nusatipɨhaatɨ Ko Apɨpaahɨ Awaisɨhore \p \v 4 Ko Autaahaatɨhomɨ Mwaaho siyatɨ sapɨhɨ bimihɨ Autaahaatɨho koai ambɨpatɨ apɨpaahɨ gaahatɨ awaipatɨ nunyataise. Iyataatɨ satɨ ambitɨ Autaahaatɨho koai numwipitɨ Autaahaatɨho komɨ itɨpɨhiya enjerɨhiyai ambɨpatɨ numwipati daahemwa nusatipɨhaahatɨ nunyataise. Iyatɨ amɨ ko komɨ mwaahotihɨ Sapɨho koai netɨ autaahɨwisɨhɨ noaipatɨ kiya Autaahaatɨhomɨ itɨpɨhiyai komɨ ambɨpatɨ kiyaamɨhati nusatipɨhaasɨpatamatiyatɨ nusatipɨhaatɨ apɨpaahɨ Awaisɨhoematatɨ watɨpɨhandɨ netɨ amɨ ko kahapaamapɨpa nahataapai gaamatɨ jatataise. O amɨ enjerɨhiyaahɨ nehɨ otɨpɨpatɨhiya Autaahaatɨho komɨ pɨwɨha isɨhiyaapɨ numwihɨ nesi daiwɨ kaundɨwɨ nuwɨ napɨwɨyohiyɨhiyaare. \v 5 Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨho komɨ otɨpɨpatɨhiya itɨpɨhiyaamɨ woaisɨ maahɨwuraanɨhɨ satatɨ kaundise? \q1 “Kɨnyɨ nisɨ maasɨhɨhoŋɨtihɨ nɨnɨ wanɨ noaipatɨ kinyɨ gapɨhonɨnimatataayo,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 2:7\rq* \m undatɨ kaundise? Owe. Apɨpaahɨ owetise. Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨho komɨ otɨpɨpatɨhiya itɨpɨhiyaamɨ wopɨ maahɨwuraanɨhɨ satatɨ katise? \q1 “Nɨnɨ noaipatɨ komɨ sapɨhonɨnɨtisanɨhɨ amɨ ko noaipatɨ nisɨ maasɨhɨhoematɨtaise,” \rq 2 Samwerɨho 7:14\rq* \m tatɨ katise? Owe. Apɨpaahɨ owetise. Ko satatɨ wura wɨndɨ kamaatise. \v 6 Amɨ komɨ Mwaaho jɨho bwandɨpɨho nehɨ naasopaahɨ koai maapɨ yapɨmbataapɨhɨ isɨhiyaanɨ bimohɨpɨmbɨhɨ natausaasihɨ napisura Autaahaatɨho satatɨ katise: \q1 “Nisɨ otɨpɨpatɨhiya itɨpɨhiya nahatiya koai mepɨ autaahepumwapɨ komɨ ambɨpatɨ nɨwimaapɨse,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 97:7\rq* \m tatɨ katise. \v 7 Iyataatɨ amɨ ko komɨ enjerɨhiyaapaahɨ satatɨ katise: \q1 “Autaahaatɨho komɨ enjerɨhiyai netɨ itɨpɨho mbɨpaamatiyahiyematɨ amɨ sisɨha twɨhɨtɨhɨrɨ paanɨhaatɨ watɨpɨhɨramatiyahiyemataise,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 104:4\rq* \m tatɨ jɨpatɨpindise. \v 8 O amɨ Komɨ Mwaahoaisaahɨ satatɨ kaundataase. \q1 “Autaahaatɨhoŋe, Kɨnyɨ kiŋɨhoŋɨ awaisɨhoŋimatɨpɨ nasisoaarɨ jinjapɨhɨ koŋɨnɨhɨ bimɨtaise. Aimbɨ amɨ kɨnyɨ kinyɨ isɨhiyaisɨ tɨtɨhɨretɨ winjatɨtaise. \v 9 Aimbɨ amɨ kɨnyɨ isɨhiya tɨtɨhɨtahapa kiyohiyɨhiyaapɨ maaritɨmapaapɨ amɨ isɨhiya tɨtɨhɨmetɨhapa kiyohiyɨhiyaapɨ wɨndɨ maarɨmitɨpɨhoŋe. Kɨnyɨ sainɨhɨ amɨ kandapɨ Nɨnɨ kinyɨ Autaahaatɨhonɨnɨ gisɨ netɨ autaahɨhitɨ ambɨpatɨ awaipatɨ kɨsaahoyai nunyohɨpati nusatipɨhaahatɨ gisɨ nahinyataayo. Aindɨ nɨnɨ gisɨ maaritɨtaapɨhandɨ nahinyonɨhɨ amɨ kandapɨ kɨnyɨ kinyɨ kɨsaahoyai nusatipɨhaapɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ maaritapaise,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 45:6-7\rq* \m tise. \v 10 Iyataatɨ amɨ pɨwɨha wapɨhɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ Autaahaatɨho jɨhaatɨ kopɨ sandaase. \q1 “Awaisɨhoŋe, kɨnyɨ jɨhɨ wuwanɨhura kɨmatɨ yapɨmbatɨ kaimbɨ ahiyapaise. Aimbɨ amɨ yamɨhapatisangi kɨnyɨ kinyɨ ikwɨraahɨ kaimbɨ ahainɨhate. \v 11 Amɨ kɨnyɨ saiwa kaimbɨ ahaingɨwɨmaiwaahɨ wɨndɨ kaiwaanɨhɨ ahɨmotɨtaise. Nosasɨnatɨ netɨ yamɨhapatunɨ amɨ yapɨpatunɨ owetɨtaise. O amɨ kɨnyɨhɨ koŋɨnɨhɨ nasisoaarɨ bimɨtaapɨhoŋe. Amɨ kapaahɨ apotɨhɨrɨ japwimaninjɨhɨ isɨhiya namaayopɨ namahohɨpatamatiyatɨ japwimanɨnatɨ owetɨtaise. \v 12 Siyatɨ yapɨpatɨ yamɨhapatɨ kapa japwimanɨnatɨ jahɨpɨpaimatonɨhɨ kɨnyɨ nepɨ kapai yutɨhɨrɨ apotɨhɨrɨ nepɨ napɨpotɨmanɨwɨ ahiyohɨpatamataimbɨ nepɨ napɨpotɨmanɨpɨ yandɨhɨ ahaitaise. Aimbɨ amɨ isɨhiya yutɨhɨrɨ apotɨhɨrɨ asɨpɨpa japwimanɨwɨ ahaitaatɨwɨ jɨhapa namahopatamataimbɨ jɨhapa nemapɨ asɨpɨpa japwimanɨpɨ ahaitaise. Saiwa siyataahandɨ kandɨ kɨnyɨhɨ wanunɨ ipotɨ ipotunɨ koŋɨnɨhɨ nasisoaarɨ bimaamɨ nopwaatɨtaise,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 102:25-27\rq* \m tatɨ jɨpatɨpindise. \v 13 Iyataatɨ amɨ pɨwɨha jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ Autaahaatɨho komɨ Mwaahopɨ satatɨ kandaahandɨ kandɨ amɨ komɨ itɨpɨhiya otɨpɨpatɨhiya enjerɨhiyaamɨ woaisɨ sata wɨndɨ kamundise. \q1 “Kɨnyɨ nambɨ nisɨ ikwɨrɨ gaatɨhɨraihoaaŋɨ wandɨha nepɨ Awaisɨhoŋimatɨpɨ nɨngisapɨ maasɨ bime. Bimisamɨhɨ nɨnɨ kinyɨ tiworisaisɨ netɨ kinyɨ auhɨrɨ ahaitaapɨ tihɨrɨ gwaasɨhemasanɨhapo,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 110:1\rq* \m tatɨ wɨndɨ jɨpatɨpɨmindise. Owe. Apɨpaahɨ wɨndɨ satatɨ kamundise. \p \v 14 Amɨ Autaahaatɨho enjerɨhiyai ko komɨ Mwaahoai pɨwaundipatamatiyatɨ pɨwaamundonaahɨ amɨ kiya diyaare? Enjerɨhiya siyaahɨ amɨ nehɨ otɨpɨpatɨhiya itɨpɨhiyaare. Kiya Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kawiwɨ yamɨhapataatɨhɨ koaisawɨ bindawaahiyaare. Iyataatɨ kiyai Autaahaatɨho natausaasihɨ kiya nuwɨ isɨhiya Autaahaatɨho japɨhɨ numwaitandɨhiyai iwɨtatamanɨwɨ andɨtɨwipɨ winjaawɨ bitotawaayopo. \c 2 \s1 Autaahaatɨho Nyangi Japɨhɨ Nanyamaasɨtɨhandɨ Sandɨ Apɨpaahɨ Awaindɨhande \p \v 1 Isɨ amɨ kɨmandɨ kandapɨ nyahɨ pɨwɨha nyangi Jisaasiho Autaahaatɨhopɨ katanyasatɨ kanyatihɨ aimɨ atisaatɨ nehohɨha biyaatɨ mwɨtɨpisaatɨ atisaatɨ amɨ ka anɨtisaatɨ isɨwatɨtɨhaawo. Iyaatɨ nyahɨ pɨwɨha ka newaatɨ nyamɨ amɨtetetɨ amɨ maarɨhoaatɨhɨ ahaitɨhaawo. Iyaatɨ nyahɨ pɨwɨha kaapɨ nasisoaarɨ jinjapɨhɨ gwɨnyaitɨhaawo amɨ kaapɨ wɨndɨ nanɨpimataatɨ namihɨrɨtɨhaawo. \v 2 Iyataatɨ wanɨ nyahɨ siyaatɨ mmonahaayo. Jɨhura Autaahaatɨhomɨ enjerɨhiya pɨwɨha nyamɨ asoya asisaisɨ nunyotɨha sa Autaahaatɨho sawaho nunyawɨse undatɨ akɨtɨnɨhɨ numwihɨhaare. Iyatɨ sa pɨwa apɨpaahɨ watɨpɨha usa wɨndɨ nemaamaitaatɨwɨhaare. Siyatɨ Autaahaatɨho akɨtɨnɨhɨ watɨpɨha numwihɨhaasɨ kiyaamɨ usa sa pɨwa baiwɨ atɨhomiwɨ nemahohiyɨhiyai kandapɨ wihoaaŋɨhandɨ naitaatɨwɨ kiyohɨrɨhɨretɨ japepihɨratɨ Autaahaatɨho tɨtɨhɨ kiyai wihoaaŋɨhandɨ yaawɨhandɨ nunyataise. \v 3 Amɨ kɨmandɨhɨ akɨte. Isɨ amɨ ko pɨwɨha nyangi japɨhɨ nanyamaitandɨ otɨpɨpatɨ apɨpaahɨ awaipatɨ kaipatapunɨ amɨ apɨpaahɨ gaahɨretɨ japɨhɨ nyangi nanyamaitandɨhandapɨ kanyatisɨha nyahɨ newaamɨhaawaahɨ ko nyangi wihoaaŋɨhandɨ yaasɨhandɨ nanyamɨtaiso e owetɨtaiso? Amɨ mandɨhɨ ko nyangi wihoaaŋɨhandɨ yaasɨhandɨ tɨtɨhɨ nanyamɨtaise. Sandɨ ko apɨpaahɨ gaahɨretɨ nyangi japɨhɨ nanyamaitandɨndapɨ pɨwɨha jɨhɨ ausaatɨ kanyatisɨho Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisiho sawahore. Aihɨ amɨ isɨhiya ipotɨ pɨwa sa ko katihɨ atiwɨ nehohiyɨhiya sandɨhɨ akɨte tɨwɨ kanyatɨwɨ nepɨ nanyisawaayopo. \v 4 Sandɨ komɨ pɨwɨhaapɨ akɨte tatɨ Autaahaatɨho nanyɨsindɨndɨ amɨ isɨhiya maapɨ yapɨpatambɨhiya apɨpaahɨ wɨndɨ kamaiwɨhaiwa sɨwipatunɨ amɨ kapai wapa isɨhiyaamɨ maarɨho owesoetonɨhɨ maaroaamapɨ mmondaatɨwɨhaiwaunɨ amɨ gonipatɨ watɨpɨhaiwa nehɨ Autaahaatɨho sawaho watɨpɨhandɨ nunyatɨ isɨhiyaisɨ andɨtɨwisɨhɨ kiyohɨwaiwaaraahɨ pɨwɨha kai netɨ watɨpɨmataise. Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨho komɨ gwɨnyaatɨ maaritirɨhɨretɨ japepihɨratɨ komɨ Itɨpɨho Gaahomɨhaiwa otɨpɨpatapɨhaiwa wura wura netɨ tipɨtapaatɨ isɨhiyaisɨ nunyatɨ netɨ kiyai gɨwunyaasɨwaiwaaraahimaawe. \s1 Jisaasiho Nyangi Japɨhɨ Nanyamaitandɨ Ambɨpatɨ Nyamɨhatamatiyahatɨ Netɨ Noaipataise \p \v 5 Autaahaatɨho isɨhiya wanɨhiyaamɨ yapɨpatɨ wanɨhatɨ asɨpatɨ ipotɨhura noaipatɨ ahotɨtaise taatɨ nyahɨ taawaatɨ katohɨpatɨ enjerɨhiya jatɨtaatɨwɨ kiyai wɨndɨ namaamɨhainje. Apɨpaahɨ owetise. \v 6 Amɨ yapɨpatɨ isɨhiya jatɨtaatɨwɨ netɨ tɨmanatɨ gwɨnyaataise. Aihɨ sandapɨ utaaho wo pɨwɨha wa wapɨhɨ utɨpɨho jɨpatɨpindisɨhoaatɨhapɨ satatɨ katise: \q1 “Autaahaatɨhoŋe, nyahɨ isɨmiyaanɨ napitiyaatɨ napindanɨtihɨ kɨnyɨ nyapɨ nasisoaarɨ koŋɨnɨhɨ gɨnunyaapwaatise? Aimbɨ amɨ kɨnyɨ nyahɨ nehɨ isɨmiyaanangi napaapɨ baimbɨ nyainjatɨpɨ amɨ nyatatamanapwaatise? \v 7 Aimbɨ amɨ kɨnyɨ nepɨ nyangi kinyɨ enjerɨhiya itɨpɨhiyaamɨ (otɨpɨpatɨhiya mɨhaatɨ yamɨhapataatɨhapɨhiyaamɨ) kapɨhata gohɨ nehɨ masɨhonjapɨ yatɨhɨ ahɨnyisapaise? Aimbɨ amɨ kɨnyɨ nepɨ nyangi autaahepɨnyamapɨ ambɨpatɨ awaipatɨ amɨ wandɨha nanyinyapaise? \v 8 Aimbɨ kɨnyɨ kahapaamapɨpa nahataapa nepɨ nyamɨ asɨmwaatɨtɨhemasamɨhɨ nyahɨ nahataapa osamaatɨ jatɨto,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 8:4-6\rq* \m tatɨ jɨpatɨpindise. Siyatɨ Autaahaatɨho kahapaamapɨpa netɨ nahataapa isɨhiyaamɨ asɨmwaatɨtɨhemasɨhɨ kiya osamapɨ nahataapa jatawaayopo. Iyataatɨ wapa isɨpɨpa kiya minjatɨtaatɨwɨhapa nehɨ yandɨhɨ ahɨmotise. Iyataahandɨ kandɨ wanɨ kiya nahataapai wɨndɨ minjatauhɨ nyahɨ mmonɨhaayo. \v 9 Iyataahandɨ kandɨ amɨ nyahɨ wapa Jisaasihopɨ mmonaatɨ gwɨnyaahaayo. Autaahaatɨho koai nɨwimaatɨ ambɨpatɨ awaipatɨ numwihɨ amɨ ko nahataapa jatiho. Amɨ ko jɨhura maapɨ yapɨmbataapɨhɨ nasatɨ bimisura nehɨ masɨhonjapɨ Autaahaatɨho koai netɨ komɨ enjerɨhiya itɨpɨhiyaamɨ yatɨhɨ ahɨwisataise. Siyatɨ masɨhonjapɨ yatɨhɨwiwatɨ ahɨwindɨmandɨ amɨ ko isɨhiyaanamɨ aunahɨpatɨ netɨ yaawɨhandɨ netɨ napwɨtandɨhandape, amɨ Autaahaatɨho nyangi gaahandɨ nehɨhandɨ kanyitandɨ maaritatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨreto. Ko siyatɨ nyapɨ yaawɨhandɨ netɨ napwindɨhandapɨ Autaahaatɨho koai ambɨpatɨ awaipatɨ nunyatɨ amɨ netɨ yundanyaawisatɨ nɨwimaataise. \p \v 10 Amɨ Kahapaamapɨpa nahataapa Autaahaatɨho kiyatɨ ahiyataise. Iyataatɨ sapa kapa sawaho kiyatɨ ahaimbɨpaamɨ tanyaahore. Iyatɨ nahataapa sawaho maaritirɨhɨretɨ kiyatɨ ahiyataise. Amɨ ko komɨ manyinya taahiyɨhiyaisɨ numwaasi yamɨhapataatɨhɨ niyonɨhɨ amɨ kiya kapɨhɨ nga baiwɨ bimɨtaatɨwɨ maaritatɨ gwɨnyaataise. Iyatɨ amɨ isɨhiyai japɨhɨ numwaitandɨ Jisaasiho otɨpɨpatɨ kaitandɨ Autaahaatɨho gwɨnyaataise. Iyatɨ sɨretɨ Autaahaatɨho Jisaasihoai netɨ yaawɨhandaatemataise. Iyatɨ sɨretapɨ Autaahaatɨho Jisaasihoai netɨ isɨhiyaisɨ japɨhɨ numwaatɨ iwɨtatamanɨtandɨhoemataise. Amɨ sandɨ Autaahaatɨho kaindɨmandɨ tɨtɨhe. \v 11 Iyataatɨ amɨ Jisaasihounɨ amɨ isɨhiya ko netɨ Autaahaatɨhomɨhiyemasawɨhiyaunɨ nahatiya sapɨho nehɨ naasomɨ manyinyaamataiwɨhiyaare. Aiwɨ amɨ kounɨ amɨ kiyaunɨ Autaahaatɨhomɨhiyaatɨwɨ amɨ nususasɨ nehɨ naasusasamataiwɨhiyaare. Aihɨ amɨ sɨkandapɨ ko kiyaapɨ wɨndɨ mamaawatɨ nehɨ nanɨhiyatɨ kiyaisɨ nisɨ nɨhoaarɨsaatɨ naapwɨrisaate undataase. \v 12 Iyataatɨ amɨ pɨwɨha wa wapɨhɨ aimɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ Jisaasiho Autaahaatɨhoai satatɨ kaundise: \q1 “Autaahaatɨhoŋe. Nɨnɨ kinyɨ ambɨpatɨ angusaatɨ amɨ kinyapɨ nahataapa ausaatɨ nisɨ nɨhoaarɨsa naapwɨrisai ausaatɨ kaundɨto. Aindɨ amɨ kiya gaapundɨwɨ aunɨhɨtɨtaatɨwɨ ahoyainjaihɨhapɨhɨ kiyaamɨhatɨhapɨ nɨnɨ kinyɨ aunɨhɨhɨrɨ aunɨhɨndɨ amɨ gisɨ netɨ mepɨ autaahehɨmaito,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 22:22\rq* \m tise tatɨ jɨpatɨpindise. \v 13 Iyataatɨ amɨ waaraahɨ ko kiyaapɨ kandaatɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha wa wapɨhɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ satise: \q1 “Amɨ nɨnɨ kinyɨhetɨ nausanɨtɨ bitotɨ nisɨ ndɨha kinyɨhetɨ ahiyatɨ ginjatɨto tise,” \rq Aisaiyaaho 8:17\rq* \m tatɨ jɨpatɨpindise. Amɨ jɨhaatɨ kɨmɨkamwaaŋɨ waara wapɨhɨ pɨwɨha aimɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ satatɨ katise. \q1 “Nɨnɨ kɨmbɨhɨ kɨmonɨne Autaahaatɨho nɨngi komɨ manyinya nanɨmisawɨhiyaisato tatɨ katise,” \rq Aisaiyaaho 8:18\rq* \m tatɨ jɨpatɨpindise. \p \v 14 Iyataatɨ isɨmiya Jisaasiho nisɨ nɨhoaarɨsaatɨ naapwɨrisaate undisawɨmiya akɨtɨ nehɨ isɨhiya, ambɨpatɨ amɨ jɨtɨpatisawɨhiyaare. Amɨ sandapɨ kɨmɨ kɨretɨ Jisaasihoaisangi noaipatɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ jɨtɨpatɨ netɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha atisatɨ japepihɨratɨ akɨtɨnɨhɨ utaaho akohoematataise. Amɨ sandɨ siyatɨ akɨtɨ utaaho akohoematatɨ napotaatɨ utaaho maipɨho isɨhiyai netɨ kiya napwɨtaatɨwɨhandapɨ yayohɨtɨhandɨ nunyatɨ katɨhema komɨ watɨpɨhanda wɨrɨhɨraahamatiyatɨ wisasa napuwatɨ isɨwatindɨhandɨ nainjaatɨ yotɨtando. Iyataatɨ utaaso so maipɨho nɨnɨ katoho wopɨmaato tɨtɨhɨ Bwaasɨrɨhɨrapɨto. \v 15 Iyataatɨ amɨ isɨhiya siya asɨyɨhiya yapɨpataapɨhɨ bindawaawɨ napwɨtaatɨwɨhandapɨ nasisoaarɨ yayawaatawaayopo. Saiwɨ kiya napwɨtaatɨwɨhandapɨ yayohɨtɨhandaahɨ kiyai Bwaasɨrɨhɨrɨ kɨmaapɨ yapɨpataapɨhɨ netɨ napusɨhɨ kiya isɨhiya naputohiyɨhiyaamataiwɨ bisotawaayopo. Siyauhɨ amɨ Jisaasiho utaahoematatɨ noaipataise amɨ isɨhiya napohɨrɨhɨretɨ napotɨ isɨhiya napwɨtaatɨwɨhandamɨ yapɨpaatɨhɨ napwɨtohiyɨhiyai nuwatɨ nehɨhaatemaitando. \v 16 Sandɨ wanɨ nyahɨ auta mmonɨhaayo. Jisaasiho yapɨpataapɨhɨ napindɨmandɨ enjerɨhiya itɨpɨhiya yamɨhapataatɨhapɨhiyai numwaatɨ iwɨtatamanatɨ andɨtɨwiwɨtandɨ nasataamaise. Owe. Amɨ ko nasatɨ isɨhiyaanamɨ ambɨpatɨ netaise nyahɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaanɨnɨ Abɨraahamɨhomatiyaatɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaanangi nanyamaatɨ nyatatamanatɨ andɨtɨnyiwɨtando. Nyahɨ Abɨraahamɨhomɨ nehɨ isɨhiya Isɨraherɨhiyaamatiyahiyaanangi nyatatamanɨtandɨ Jisaasiho nasataise. \v 17 Amɨ nyahɨ isɨhiyaanangisɨ nyatatamanɨtandɨhandapimatatɨ amɨ daihɨra wɨra owetihɨ namatɨ Jisaasiho wapa nahataapaatɨhapunɨ amɨ daihɨra nahatɨraapunɨ nyahɨ nehɨ isɨhiyaanamatiyatɨ noaipataise. Amɨ sandɨ ko saindɨmandɨ tanyaaha kɨmaape: Amɨ ko nyangisɨ nga biyatɨ maarɨho asɨpinyisatɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha nahata japepihɨratɨ Autaahaatɨhoai nunyanatɨ nyamɨ Awaisɨho Pɨrisihoematatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨmaahomwaaŋɨ bitondaatɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawɨsatɨ nyamɨ maipɨhaiwa nenyamaitandɨ ko sawaho Autaahaatɨhoai nunyandande. Iyonɨhɨ Autaahaatɨho nyangi sahɨ samɨ maipɨhaiwaapɨ pɨwɨhaisahiyaate maanyatɨtando. \v 18 Iyataatɨ amɨ Jisaasiho sawahoaisangi naaŋawisatɨ yaawɨhaiwa netunɨ amɨ Bwaasɨrɨhɨrɨ ko maipɨhandɨ kaito tatɨ winjatataatɨ koai nunjesɨhɨ aimɨ mmonatɨ nehosɨ amɨ isɨhiya usa maipɨhandɨ kaitaatɨwɨ Bwaasɨrɨhɨrɨ nunjesawɨhiyai ko nga iwɨtatamanatɨ andɨtɨwiwataise. \c 3 \s1 Jisaasiho Mosesihoai Apɨpaahɨ Awaindɨhandɨ Nusatipɨhaahore \p \v 1 Isɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatangi Autaahaatɨho yamɨhapataatɨhɨ bimɨtaatɨwɨhandɨ naitaatɨwɨ sapɨ gaatatɨ nasɨsenatɨ amɨ ko sawahopɨ sangi nasamɨhainjɨhɨ amɨ sahɨ komɨhiyaate. Isɨ sahɨ Jisaasiho Autaahaatɨho netɨ natausaasisɨho aposerɨho amɨ Pɨrisiho Mɨtɨho Jɨhopɨ bapaiwɨ gwɨnyaapɨ mmonɨwɨse. So Jisaasiso nyahɨ kopɨ gɨwunyaawaatɨ amɨ kandɨ ausaawaatɨ katohɨhore. \v 2 Sɨkiyatɨ kaitandɨ Autaahaatɨho namɨhanatɨ ahɨwihɨhore. Ahɨwihɨhosɨ Autaahaatɨho gwɨnyaatɨ maaritirɨhɨretɨ japepihɨratɨ Koai Autaahaatɨho otɨpɨpatɨ kaime undipatɨ nga napaitatɨ kiyataise amɨ jɨhura Mosesiho Autaahaatɨhomɨ isɨhiyai nususasamatiyatɨ winjaatɨ bindata Autaahaatɨho pɨwɨha kaundisɨha atɨwisatɨ japepihɨripatamatiyato. \v 3 Iyataahandɨ kandɨ nyahɨ Jisaasihopɨ maaritaatɨ koai mepɨ autaahemwaitɨhaawɨ Autaahaatɨho gwɨnyaataise. Sandɨ apaapɨmaato aŋaaŋɨ aŋɨmatisɨhopɨ isɨhiya gaahoe tɨwɨ maaritɨtaapo. O amɨ aŋɨhandɨ sawandɨpɨndapɨ kiya wɨndɨ waatɨ maarɨmitopo. Owetise. Isɨ sɨkiyatɨ sɨkɨretɨ isɨhiya Jisaasihopɨ maaritɨwɨ koai waatɨ mepɨ autaahepumaitaapo Mosesihopɨ maaritotɨhandɨ yatɨhɨtanɨho. Sandɨ apaapɨmaato, Jisaasiho so isɨhiya aŋaaŋamataiwɨhiyai kiyatɨ ahaisɨhore. Iyatɨ amɨ isɨhiya Autaahaatɨhomɨ aŋaaŋamataiwɨhiyai winjatisɨho Mosesihoaisangi Jisaasiho kiyatɨ ahɨwihɨhore. \v 4 Iyataatɨ aŋɨhaiwa nahatewaahɨ isɨhiya aŋɨmatɨwɨhaiwaare. O amɨ kahapaamapɨpa nahataapaahɨ Autaahaatɨho sawaho kiyatɨ ahaihɨhapaare. \v 5 Iyataatɨ amɨ jɨhaatɨ Mosesihopunɨ amɨ Jisaasihopunɨ biyaatɨ mmondɨhaawo. Nyahɨ Autaahaatɨhomɨhiyaanɨ aŋaaŋɨ naasaindaapɨhɨ bimohiyɨhiyaamatiyaahiyaane. Isɨ Mosesiho so isɨhiya Autaahaatɨhomɨhiyaamɨhapɨhapɨhore. Iyataatɨ Mosesiho so Autaahaatɨhomɨ nehɨ otɨpɨpatɨhosɨ pɨwɨha kaundisɨha atisatɨ netɨ japepihɨrahore. Iyatɨ amɨ ipotɨhura Kɨraisiho nasonɨhura wapa Autaahaatɨho ausaatɨ katatɨ kaitandɨhapaapɨ isɨhiyai kataunjisɨhore. \v 6 Iyataatɨ amɨ Kɨraisihohɨ Autaahaatɨhomɨ Mwaahosɨ amɨ ko isɨhiya Autaahaatɨhomɨ aŋaaŋamataiwɨhiya bimohiyɨhiyaamɨ mɨtɨho Jɨhoematatɨ kiyai Autaahaatɨhopɨ winjatataise. Nyahɨ Autaahaatɨhomɨ aŋɨhiyaanɨ kɨmɨkiyaane. Aihɨ ko Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ napaitatɨ kiyaapɨ kiyatɨ kiyai nga winjaatɨ bindataise. Iyatɨ ko satɨ otɨpitɨ Autaahaatɨho pɨwɨha koai kaundisɨha atisatɨ japepihɨratɨ kiyataise. Isɨ nyahɨ andɨtitaatɨ kiyaanɨnɨhɨ bindɨhaawɨ Autaahaatɨho ipotɨhura gaahaiwa kanyisatɨ nanyamɨtandɨ katiwaiwa nanyamɨtaiso taatɨ tɨhaapiyaatɨ maarita jatɨhaawaahɨ sandɨ nyahɨ Jisaasihoai nuwipinja Autaahaatɨhomɨ aŋɨhusanaanimataatɨ maasɨ bindɨhaawe. \s1 Isɨhiya Autaahaatɨhoai Ahosumwahohiyɨhiya Aunahɨpa Gaahatɨ Ikɨndaatɨwɨhatɨ Wɨndɨ Namaitaapo \p \v 7 Amɨ kɨmandɨ kandapɨ sahɨ samɨ jaasoya jaasisa jɨhura Koai ahosumwahohɨpatamataiwɨ Autaahaatɨhoai wɨndɨ ahosumwaamapɨse. Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho pɨwɨha katisɨha sahɨ baiwɨ atiwɨse tatɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨhaamɨ utɨpɨhoaatɨhɨ wapɨhɨ jɨpatɨpindise. Iyataatɨ pɨwɨha kaatɨhapɨ Itɨpɨho sandaase: \q1 “Amɨ wanɨ kɨmura asisɨma kɨmetɨ Nɨnɨ Autaahaatɨhonɨnɨ sangi taatɨ pɨwaasatisanaahɨ Nɨnɨ katisanɨha sahɨ atiwɨse. \v 8 Amɨ sahɨ samɨ maarɨho omaaŋɨtɨtɨhɨ nepɨ daahɨ watɨpɨtɨwɨ nisapɨ namisapupwɨse. Amɨ samɨ jaasoya jaasisa Isɨraherɨhiya jɨhura nɨngisɨ maatɨmaatɨniwɨ koai wipɨwimainjotɨwɨ jatawa nɨngi nanisepaipapɨ pohɨrɨndohɨpatamataiwo. Amɨ sura kiya yapɨpatɨ aunahɨpatɨ (isɨhiya iwɨwɨrɨho amɨ waapoho owehapɨhɨ) awasɨhapɨhɨ bimohura nɨngisɨ sandɨ kanisawaayopo. \v 9 Amɨ sapɨhɨ kɨnaunkwɨha 40 kiyahaiwetɨ nɨnɨ otɨpɨpatɨ apɨpaahɨ watɨpɨhatɨ gonipatɨ kiyohɨpɨpa kiya kiyaamɨ ndɨhaara mmonawaayopo. Mmonawaahandɨ kandɨ kiya nisapɨ satɨwɨ ko nyangi wapa kamaanyitaiso tɨwɨ sapɨhɨ kiya mwɨtetɨwɨ maatɨmaatɨniwɨ amɨ ko napitaise tɨwɨ nɨngi nanɨsenawaayopo. \v 10 Aihɨ amɨ nɨngi isɨhiya siyaapɨ apɨpaahɨ aponyihɨ amɨ nɨnɨ sandaato, Kiya kɨmiya kiyaamɨ maarɨhoaatɨhɨ nisapɨ wɨndɨ gɨmaanunyaapɨ nanɨmapɨ amɨ nisapɨ nawɨsawitawaayopo. Aiwɨ amɨ Nɨnɨ kiya wapa kaitaatɨwɨ kaundohɨpɨpa wɨndɨ monɨwɨ amɨ wɨndɨ atiwɨ japepihɨrɨwɨ kamaayopo. Owe. \v 11 Siyauhɨ amɨ nɨngi kiyaapɨ apɨpaahɨ aungwohandɨ aponyihɨ nɨnɨ pɨwɨha apɨpaahɨ watɨpɨha watɨpɨndɨ sandaato. Aunahɨpatɨ kiya nɨngisawɨ maasɨ nga ikɨndaatɨwɨhandɨ numwɨto ndɨ katohɨpata kiya wɨndɨ akɨtɨnɨhɨ namɨndaitaapo ndɨ kandaato,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 95:7-11\rq* \m tatɨ katise. \p \v 12 Isɨ amɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, sahɨ baiwɨ jatɨnɨwɨhiyaatɨ bitosawɨse. Amɨ samɨhatɨhapɨ usa wo waatɨ omaŋɨtɨtɨhɨ maipɨhandɨ gwɨnyaatɨ amɨ Kɨraisihopɨ gɨmaawunyaitaiso. Wo waatɨ siyataatɨ amɨ Autaahaatɨho konɨhɨ asoho bimisɨhoai namaitaisɨ sahɨ baiwɨ jatɨnɨwɨse. \v 13 Isɨ amɨ sahɨ wɨndɨ samaiwɨ namapɨ amɨ asisɨha nahata nɨnaasetɨ sahɨ nɨnaasoŋɨ nɨnaasaaŋɨhɨ nepɨ wowaati andɨtɨwipɨ amɨ nepɨ ususaatɨ andɨtitɨwɨ nyahɨ biyaatɨ jatɨnaatɨ tɨtɨhɨ daitɨhaawo nɨwɨ kiyaatɨnɨhɨ kaimɨ nuwɨse. Amɨ samɨ woŋɨ waaŋɨ Autaahaatɨhopɨ samɨ maarɨhoaatɨhɨ amɨtɨhetɨ watɨpɨtɨwɨ daahɨ nisaputisaihɨ amɨ sangi wiwa maipɨhandɨ jaipɨsatɨtaise. Isɨ nyahɨ katɨhaawɨ, “asisɨha wanɨ kɨmuraaro,’\f + \fr 3:13 \ft Kɨma pɨwɨmaamɨ tanyaaha satatise: Kɨnyɨ satɨpɨ sɨhapo amɨ bosonɨhapo tɨpɨ minjatɨpɨ wanɨ kɨmɨkura kaime tatise.\f* tohɨmetɨ sahɨ sandɨ saiwɨ kaiwɨse. \v 14 Amɨ nyahɨ akɨtɨnɨhɨ wanunɨ ipotɨ ipotunɨ wuwanɨhura akɨtɨ tɨtɨhɨ nga mmonaatɨ ko nga wapa kaitaiso taatɨ gɨwunyaahohɨpatamatiyaatɨ kiyaanɨnɨhɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaawaatɨ isɨwatɨmɨ nowaatɨ ipotɨhura otasaahapɨhɨndaataahɨ amɨ nahataapa otɨpɨpatɨ Kɨraisiho kaimbɨpa amɨ wapa komɨhapa nyahɨ newaatɨ koaisaatɨ kiyaatɨ amɨ nɨnawɨpɨhɨ taawa nehaayo. \v 15 Amɨ siyatɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha wa wapɨhɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ wo satise: \q1 “Amɨ wanɨ kɨmura asisɨma kɨmetɨ Autaahaatɨho sangi taatɨ pɨwaasatonɨhɨ sahɨ koai atɨwisawaawaahɨ amɨ sahɨ koai nepumapɨ daahɨ watɨpɨtɨwɨ samɨ maarɨho kopɨ nepɨ namisaputɨwɨse, samɨ jaasoya jaasisa Isɨraherɨhiya jɨhura koai maatɨmaatɨwiwɨ nepumapɨ kiyohɨpatamataiwo,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 95:7-8\rq* \m tatɨ jɨpatɨpindise. \p \v 16 Amɨ ko (Autaahaatɨho) sawaho komɨ maahomwaaŋapɨ pɨwaundihɨ atisawaahandɨ kandɨ koai maatɨmaatɨwisohiyɨhiya diyaare? Siya Mosesiho numwaasi napihɨ Isipɨhanda namasi nasohiyɨhiyaamaho? Ye! Kɨmɨkiya Autaahaatɨhoai maatɨmaatɨwisopo. \v 17 Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨho diyaapɨ apowise? Amɨ isɨhiya koai maatɨmaatɨwiwɨ maipɨhandɨ kaiwɨ amɨ isɨhiya irɨwɨrɨho waapoho owetatɨ awasatɨ watɨminɨhapɨ sawana napohiyɨhiyaapɨmaaho? Ye! Amɨ kɨmɨkiyaapɨ koai apowise. \v 18 Aihɨ amɨ Autaahaatɨho diya nisɨ ikɨnotɨhandaatɨhɨ napɨwɨ namɨndaitaapo tatɨ pɨwɨha apɨpaahɨ watɨpɨtatɨ katise amɨ isɨhiya koai atɨhomaawiwɨ nepumahohiyɨhiyaametonaaho? \v 19 Aihɨ amɨ sandɨ nyahɨ wanɨ mmonɨhaayo. Amɨ kiya sawana (Autaahaatɨhopɨ) gɨmaawunyaahohɨtɨhanda kiya komɨ ikinjɨtɨhandaatɨhɨ namɨndaahauho. \c 4 \s1 Autaahaatɨho Komɨ Isɨhiyai Ikɨndaatɨwɨhandɨ Numwɨtaise \p \v 1 Isɨ amɨ Autaahaatɨho nyangi ikɨndɨhaahandɨ nanyamɨtandɨ pɨwɨha watɨpɨtatɨ tɨmanatɨ wɨsasatɨ ahaisɨha wanɨsangi yaha kaanɨhɨ ahondaise. Isɨ amɨ nyahɨ yayaatɨ itiwaatɨ jatɨndɨhaawo, amɨ wiwa samɨ usaatɨ sapɨhɨ naiwɨ noaipapɨ sandɨ ikɨndaatɨwɨndɨ wɨndɨ namaitaawo. \v 2 Amɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨhiya nyangi ikɨndɨhaahandɨ nanyamɨtandɨhandapɨha pɨwɨha gaaha wanɨha kanyatauhɨ atisɨhaayo amɨ nyamɨ asoya asisai kaundauhɨ kiya atisohɨpatamatiyaato. Amɨ kiya nyamɨ asoya asisai pɨwɨha katɨwunjohɨha atisawaahandɨ kandɨ nehɨ atihɨraahɨ atiwɨ namapɨ amɨ kiya kaapɨ gɨmunyaapɨ amɨ ka wɨndɨ namehauhɨ kiyai ka wɨndɨ maawɨtatamase. \v 3 Amɨ nyahɨ kopɨ aimɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaanɨnɨ komɨ ikinjɨtɨhandaatɨhɨ nandaahaayo amɨ ko sawaho Autaahaatɨho satatɨ katipatamatiyaato: \q1 “Nɨngi kiyaapɨ apɨpaahɨ aponyindɨhandaahɨ nɨnɨ watɨpɨndɨ sandɨ pɨwɨha apɨpaahɨ watɨpɨha kandɨ wɨsasataayo. Isɨmiya kɨmiya nisɨ ikɨnohɨtɨhandaatɨhɨ wɨndɨ napɨwɨ namɨndaitaapo ndɨ kandaato,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 95:11\rq* \m tatɨ katipatamatiyaato. Iyataatɨ sandɨ Mosesihomɨhura noaipasɨhaiwaapɨ kandaase. Iyataatɨ amɨ ko Autaahaatɨhohɨ nyangi nyahɨ ikɨndɨhaahandɨ nanyamɨtandɨ komɨ otɨpɨpatɨ nahatepɨ kaipatɨ aimɨ jɨhɨ wuwanɨhura kahapaamapɨpa namasatɨ kiyatɨ ahaisura kiyatɨ owematosatɨ amɨ ko ikɨnataise. \v 4 O amɨ Autaahaatɨho kahapaamapɨpa kiyatɨ ahiyainjatɨ asisɨha sepenɨhetɨ ko ikinjɨtɨhandapɨ katisɨhaahɨ komɨ utɨpɨhoaatɨhɨ wapɨhɨ satatɨ jɨpatɨpindise. \q1 “Autaahaatɨho komɨ otɨpɨpatɨ nahatepɨ kaipatɨ asisɨha sikisihetɨ owematosatɨ amɨ asisɨha sepenɨhetɨ komɨ otɨpɨpatapɨ maarɨho witatɨ satatɨ, ‘Sapa nisɨ gwɨnyaatɨ maaritohɨrɨhɨretɨ ahiyataayono,’ tatɨ mmonatɨ ikɨnataise,” \rq Wuwanɨhapɨhɨ 2:2; Japɨhɨ Numwaasɨho 20:11, 31:17\rq* \m tatɨ jɨpatɨpindise. \v 5 Iyataatɨ amɨ pɨwɨma kɨmɨka katotɨma wapɨhɨ Autaahaatɨho jɨhaatɨ satatɨ kandaase: \q1 “Kiya napɨwɨ nisɨ ikɨnohɨtɨhandaatɨhɨ wɨndɨ namɨndaitaapo ndɨ watɨpɨndɨ kandaato,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 95:11\rq* \m tatɨ katihɨ ka jɨpatɨpindise. \p \v 6 Isɨ amɨ sandɨ nyangisɨ siyatɨ netɨ nanyisataise: Autaahaatɨho komɨ isɨhiyaisɨ kiya ikɨndaatɨwɨhandɨ numwɨtandɨ katindɨhandɨ yahandɨ kandɨnɨhɨ ahondaise, amɨ kandɨ isɨhiya usa naitaatɨwo. Isɨ kandɨ Autaahaatɨhomɨ ikinjɨtɨhandɨ isɨhiya usa nga naitaapo. O amɨ isɨhiya nyamɨ asoya asisa kandapɨ pɨwɨha wanɨha gaaha kaundauhɨ atisohiyɨhiya komɨ pɨwɨha nepumahotɨhanda kiyaisɨ Autaahaatɨho kandɨ ikɨndaatɨwɨhandɨ wɨndɨ namumwihɨ amɨ kiya kandaatɨhɨ wɨndɨ namɨndaahopo. \v 7 Aihɨ amɨ Autaahaatɨho asisɨha wa namɨhanataise. Iyatɨ Asisa saapɨ kandaatɨ, “wanɨ kɨmuraaro,” tatɨ kandaase. Aihɨ ipotɨ wura Autaahaatɨho netɨ Daawitɨhoai gɨwunyaasɨhɨ amɨ ko jɨhɨ satatɨ katihɨ jɨpatɨpindihɨ aimɨ katohɨhaare. \q1 “Amɨ wanɨ kɨmura sahɨ komɨ maahomwaaŋɨ pɨwɨha atɨwisawaawaahɨ samɨ maarɨho nepɨ daahɨ watɨpɨtɨwɨ namisaputɨwɨse,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 95:7-8\rq* \m tatɨ katihɨ jɨpatɨpindise. \v 8 O amɨ jɨhura Josuwaaho\f + \fr 4:8 \ft kɨmandɨ ambɨpatɨ pɨwɨha Ipɨruhaara \fk Josuwaaho \ft tɨwɨ amɨ \fk Yesuwaaho \ft tɨwɨhate. Aihɨ pɨwɨha Gɨrikɨhaara \fk Iesous \ft tɨwɨhate. Aihɨ amɨ nyahɨ Aŋaatɨhaamɨ naahwɨtarɨhɨrɨ kɨrɨrupa japepihɨra katɨhaato.\f* Isɨraherɨhiyai kiya ikɨndaatɨwɨhapɨhɨ Autaahaatɨho katirɨhɨretɨ numwaasi niyonɨhɨ amɨ kiya aimɨ ikinjaihaahɨ amɨ Autaahaatɨho asisɨha wa wuraapɨ jɨhaatɨ wɨndɨ kamaatɨtaihe. Amɨ wura isɨhiya jinjapɨhɨ jinjapɨhɨ ikɨndaatɨwɨhuraapɨ Autaahaatɨho kandaase. \v 9 Isɨ amɨ Autaahaatɨho komɨ isɨhiyai kiya ikɨndaatɨwɨhandɨ numwɨtandɨ jɨhɨ tɨmanatɨ katindɨhandɨ yahandɨ ahotɨmɨ nasataise. Isɨ ko nyangi sandɨ ikɨndɨhaahandɨ nanyamɨtaise. Sandɨ asisɨha Sapaatɨhandapɨ ikɨnotɨhandamatiyahande. Iyatɨ sandɨ Autaahaatɨho jɨhura kahapaamapɨpa kiyatɨ ahiyainjatɨ owetihɨ asisɨha sepenɨhetɨ Sapaatɨhandapɨ ikinjɨtɨhandamatiyahande. Sapaatɨhandɨ ikɨndɨhaahandɨ yaihandɨ taatɨ nasataisɨ nyahɨ komɨ isɨhiyaanɨnɨ ikɨndo Autaahaatɨho ikɨnjɨtɨhandamatiyaato. \v 10 Amɨ isɨhiya Autaahaatɨho ikinjɨtɨhandaatɨhɨ nandaahohiyɨhiya siya kiyaamɨ otɨpɨpatɨ nahatepɨ kaiwɨ owemaposawɨ owetihɨ kiya ikɨnawaayopo, amɨ Autaahaatɨho komɨ otɨpɨpatɨ nahatepɨ kiyatɨ owematɨ owetihɨ ikinjɨpatamataiwo. \v 11 Isɨ nyahɨ biyaatɨ andɨtitaatɨ andɨtatɨ napawaamaitɨhaawo aunahɨpatɨ ikɨndɨhaahatɨ naitɨhaawo. Amɨ nyahɨ wiwa nyamɨ asoya asisa Isɨraherɨhiya jɨhura Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha nepumawaawɨ otɨhapɨhɨ nehɨhaatɨ nihɨrɨnɨwɨ owetopatamatiyaatɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha newaumwɨhaawɨ amɨ nyahɨ nihɨrɨnaatɨ owetaanɨpano. \p \v 12 Amɨ Autaahaatɨho pɨwɨha katisɨha apɨpaahɨ watɨpɨhaare. Iyatɨ amɨ ka watɨpɨtatɨ otɨpɨpatɨ kiyataise. Iyatɨ ka otɨpɨpatɨ kairɨhɨretɨ namatana kosasaihɨrɨ wihɨwihoaaŋɨ apɨpaahɨ tɨmwipɨhanaati apɨpaahɨ awaindɨhandɨ nusatipɨhaahaare. Ka setahaasɨ mɨhatɨhɨ isɨhiyaanamɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ amɨ amɨtɨhetɨ nandaatɨ nahataapa nyahɨ gwɨnyaahohɨpɨpaunɨ amɨ kaitɨhaawiyohɨpɨpaunɨ netɨ ausaimanatɨ tipɨtapaatɨ nyasonataise. Iyatɨ amɨ Autaahaatɨho komɨ pɨwɨha kanyatisɨhaara nyahɨ gwɨnyaawaatɨ amɨ nyamɨ omaŋɨtɨtɨhɨ amɨtɨhetɨ kinyamundiwaiwaapɨ kaiwa tɨtɨho e maipo tatɨ netɨ nyangi nanyisataise. \v 13 Iyataatɨ amɨ nyahɨ wɨndɨ siyaatɨ gɨmunyaitɨhaawo. Nyahɨ nyamɨ maarɨhoaatɨhɨ amɨ omaŋɨtɨtɨhɨ amɨ amɨtɨhetɨ gwɨnyaahohɨwaiwa ko wɨndɨ maanyondaiso taato. Amɨ kohɨ nahataapa kiyatɨ ahaimbɨpa auta ahotihɨ nga mmonahore. Komɨ ndɨhetapɨ nyahɨ wapa wɨndɨ newaatɨ namoaasɨto. Amɨ ko nyainjataahura nyahɨ nyametirɨhɨretunɨ amɨ nyahɨ gwɨnyaawa kiyohɨpɨpa kapa tɨtɨhɨ mmonataise. Kopɨ wapa namoaasandise. Owe. Isɨ amɨ kɨmɨ koaisɨ nyahɨ gwɨnyaawaatɨ amɨ kiyaatɨ amɨ taawa kaimɨ niyohɨwɨmaiwa siyaatɨ kiyahaayo undaatɨ ipotɨhura akɨtɨ tɨtɨhɨ kaundɨtɨhaawe. \s1 Jisaasiho Nyamɨ Mɨtɨho Awaisɨho Pɨrisiho Autaahaatɨho Nyangi Nyatatamanɨtandɨ Nyapɨ Koai Taatɨ Pɨwaundataase \p \v 14 Amɨ nyahɨhɨ nyamɨ utaaho apɨpaahɨ Awaisɨho Mɨtɨho Pɨrisiho wo yahoaisahiyaane. (Ko nyapɨ nanɨpimatɨ aunahɨpa netɨ bitondaatɨ nyangi nyatatamanɨtandɨ amɨ nahataapa ko netɨ nyapɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundatɨ kaundɨtandɨho.) Iyataatɨ ko aimɨ mɨhaatɨ yamɨhapataatɨhɨ niyatɨ Autaahaatɨhoaisatɨ maasɨ bindataise. Iyataatɨ nɨnɨ utaaso so Autaahaatɨhomɨ Mwaaho Jisaasihopɨto. Isɨ amɨ nyamɨ kopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ biyaatɨ andɨtitaatɨ isɨwatɨtɨhaawo amɨ nyahɨ kandɨ ausaawaatɨ Jisaasihopɨ gɨwunyaahaayo taatɨ taawaatɨ katohɨtɨmando. \v 15 Iyataatɨ amɨ nyahɨ yawanaanɨ watɨpɨhandɨ owehiyaane amɨ nyahɨ maipɨhandɨ kaitɨhaawɨ nanyisenatɨ nahataapa nyangi nanyoaipasɨpɨpa tipɨnda newaamaitɨhaawo. Iyataahandɨ kandɨ nyahɨ utaaho nyamɨ Awaisɨho Mɨtɨho Pɨrisiho yahoaisahiyaane, Jisasɨ Kɨraisiho. Ko nyangi nga akɨtɨnɨhɨ maarɨho asɨpɨnyisatɨ nga biyatɨ nyangi nyatamanɨtaise amɨ ko maipɨhandɨ kaitɨhandapɨ nahataapa nyamatiyatɨ koai nusoaipasɨhɨ aimɨ mmonatɨ nehoso. Iyataahandɨ kandɨ ko maipɨhandɨ apɨpaahɨ wɨndɨ kamaayahore. Apɨpaahɨ owetise. \v 16 Isɨ amɨ nyahɨ wapaapɨ nitanaatɨ pɨhɨtaatɨ gwɨnyaahaahura wɨndɨ yamaayaatɨ nyamɨ Autaahaatɨho nyangisɨ maarɨho asɨpinyisɨhomɨhinɨ detɨ naitɨhaawo. Amɨ ko komɨ siyaahandɨ gwɨtɨhoaasɨnapɨ nahataapa jatimbɨpɨho. Sapɨhɨ nyahɨ naisaihɨ ko nehɨ koaisunyaatɨ nyangi gaahandɨ kanyitandiyahosɨ amɨ nyahɨ wɨndɨ gaahandɨ kamaayaahandɨ gaahandɨ kanyisatɨ nyatatamanɨtaise. \c 5 \s1 Kɨraisiho Nyangi Nga Japɨhɨ Nanyamaitaise \p \v 1 Amɨ Autaahaatɨho Pɨrisihiya awaisawɨhiya nahatiyai nehɨ nɨnaasohɨ nɨnaasoai nehɨ isɨhiyaamɨ otɨhatɨhapɨ numwaatɨ isɨhiyaapɨ aunahɨpatɨ ko naitandɨ namɨhanataise. Aihɨ ko Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ nahandɨ isɨhiyaapɨ kawitandɨ Autaahaatɨho namɨhanataise. Namɨhainjɨhɨ ko isɨhiyaamɨ aunahɨpa netɨ isɨhiya Autaahaatɨhoai gaahoŋe gaare undɨwɨ gaarehandɨ nunyohɨpɨpa netɨ Autaahaatɨhoai nunyataise. Iyatɨ amɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ maahoaipa kohasɨpɨho nesipɨwɨ nunyohɨpɨpa ko netɨ tɨhatɨ sisandɨpɨwa waamaindumanatɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanatɨ nunyataise. \v 2 Amɨ ko sawahoaisangi Autaahaatɨhomɨhaiwaapɨ andɨtitɨtandɨhandɨ owehosɨ amɨ isɨhiya Autaahaatɨhomɨhaiwaapɨ andɨtɨmitohiyɨhiyai napaisaatundatɨ winjataise. Siyatɨ andɨtɨmitahosɨ ko yatɨhɨ ipatisanatɨ amɨ napaisaatɨ isɨhiya kaitaatɨwɨhaiwaapɨ saiwa gaahaiwe amɨ saiwa maipɨhaiwe tɨwɨ wɨndɨ monawaawɨ namapɨ kandaahɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ maipɨhaiwa kiyohiyɨhiyai netɨ tɨtɨhemwataise. \v 3 Amɨ ko isɨhiya nahatiyaamatiyatɨ andɨtɨmitataatɨ napepaatɨ tɨmahiyahosɨ jɨhɨ sawahomɨ maipɨhaiwaapɨ kohasɨpɨho tɨhatɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanatɨ nunyataise. Iyatɨ amɨ sawahopɨ kairɨhɨrɨ kɨretɨ isɨhiya nahatiya usaamɨ maipɨhaiwaapɨ ipotɨ kohasɨpɨho tɨhatɨ dɨpumanatɨ Autaahaatɨhoai nunyataise. \v 4 Iyataatɨ utaaho Pɨrisihoemainjɨho so ambɨpatɨ awaipatɨ netaise. Iyataahandɨ kandɨ nehɨ koaisunyaatɨ satatɨ nɨnɨ noaipatɨ isɨhiyaamɨ aunahɨpatɨ netɨ kiyaapɨ nanɨpimatɨ pɨrisihonɨnimandɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨtɨ komɨ otɨpɨpatɨ kaitaano tatɨ noaipataamaise. Owe. Daihɨra wɨra siyahɨra wɨndɨ ahɨmotise. Utaaho nehɨ Autaahaatɨho sawaho namɨhainjɨhohɨhɨ satɨ otɨpɨpatɨ netɨ kiyataise. Amɨ kɨmɨ kɨretɨ Aronɨhoai Autaahaatɨho sawaho namɨhanataise isɨhiyaamunɨ Autaahaatɨhomunɨ otɨhapɨhɨ ko bitondaatɨ isɨhiya Isɨraherɨhiyaapɨ kohasɨpɨho nandapa tɨhatɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanatɨ nunyatɨ amɨ pɨwaundɨtando. \v 5 Amɨ Kɨraisihoaisangi kɨmɨ kɨrɨ Aronɨmo noaipasɨrɨhɨrɨ kɨretɨ kiyatɨ noaipataise. Noaipatɨ wanɨ mɨhaatɨ yamɨhapataatɨhɨ nyapɨ Autaahaatɨhoai taatɨ pɨwaundataase. Amɨ Kɨraisiho nehɨ sawahounyaatɨ satatɨ nɨnɨ noaipatɨ pɨrisihonɨnimandɨ isɨhiyaapɨ nanɨpimatɨ kiyaamɨ aunahɨpa netɨ kiyai ko andɨtɨwiwɨtandɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨtaano tatɨ noaipataamaise. Ko wɨndɨ siyataamaise. Owetise. Autaahaatɨho gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ koai Autaahaatɨho namɨhanataise. Amɨ koai pɨwɨha kaundataatɨ komɨ pɨwɨha wapɨhɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ Autaahaatɨho satise: \q1 “Kɨnyɨ Nisɨ Maasɨhɨhoŋɨ nisɨ pɨwɨha baimbɨ atɨnimbɨhoŋɨtihɨ wanɨ Nɨnɨ kinyɨ Gapɨhonɨnɨ otɨpɨpatɨ awaipatɨ nahinyataatɨ kiyai saundɨtɨ kɨmo Nisɨ Maasɨhɨmoai nisɨhapa nisapɨ nisatɨtandɨ otɨpɨpatɨ awaipatɨ nunyataayo undɨtɨ gi netɨ angusaimanataayo,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 2:7\rq* \m tatɨ katise tatɨ jɨpatɨpindise. \v 6 Iyataatɨ amɨ sa pɨwɨma wapɨhɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨpatɨpindisɨhai netɨ andɨtɨwiwatɨ akɨte daase. Iyataatɨ pɨwa saatɨhapɨ Autaahaatɨho satise. \q1 “Kɨnyɨ Pɨrisihoŋimatɨpɨ koŋɨnɨhɨ isɨhiyaapɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨpɨ Merɨkisetekɨho kairɨhɨretɨ kɨnyɨ kaimɨ nutaise tise,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 110:4\rq* \m tatɨ jɨpatɨpindise.\f + \fr 5:6 \ft Merɨkisetekɨho so amɨ Pɨrisiho amɨ awaisɨho kiŋɨho Abɨraahamɨho bimisura bimainjahore. (Wuwanɨhapɨhɨ 14:17-24) Iyatɨ amɨ ko Aronɨho sangɨ noaipasɨhɨ jɨhɨ ko bimainjahore. Ko noaipasɨrɨhɨretapɨ amɨ saniya sapiya saisatoyaapɨ pɨwɨha owehore. Iyatɨ ko Autaahaatɨhomɨ Mwaaho Kɨraisihomatiyahore.\f* \p \v 7 Iyataatɨ amɨ Jisaasiho maapɨ yapɨmbataapɨhɨ utaahoematatɨ bimisura, ko sawahoai Autaahaatɨho iwɨtatamanatɨ andɨtɨwiwɨtandɨ Autaahaatɨhopɨ gaapundatɨ koai pɨwaundatɨ amɨ nunjenataise. Iyataatɨ ko komɨ maahomwaaŋɨ waatɨ nausaatɨ waapɨhɨtatɨ amɨ kwɨtipatɨ nuhaatɨ komɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ gwɨnyaasɨtɨhandɨ nahandisatɨ Autaahaatɨhopɨ gaapundataase. Amɨ ko siyatɨ mmonatɨ gwɨnyaahosɨ Autaahaatɨho koai tinjausehonɨhɨ amɨ koai komɨ tiworisa wɨndɨ sohoai tɨmaawɨtaatɨwo. Iyataatɨ amɨ ko nehɨ Autaahaatɨho gwɨnyaatɨ maaritimbɨpaapaahɨhɨ maarɨho nusoaasama amɨ andɨtatɨ napamahotihɨ Autaahaatɨho komɨ gaapɨpatɨ gopa atɨwisataise. Iyatɨ koai netɨ andɨtɨwiwataise nyangi andɨtɨnyaiwatɨ nyamɨ maipɨhaiwaatɨhapɨ nanyamaitandɨ wɨndɨ ko yamaayatɨ nehɨ nanɨhiyatɨ yaawɨhaiwa netɨ napwɨtando. \v 8 Iyataatɨ Jisaasimo sohɨ tɨtɨhɨ akɨtɨnɨhɨ Autaahaatɨhomɨ Mwaaho akohore. Autaahaatɨhomɨ Mwaaho akohondaahandɨ kandɨ ko yaawatɨ naaŋɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ netaise. Ko yaawatɨ naaŋɨhaiwa siyatɨ nesɨtɨmandɨ Autaahaatɨho maaritatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨra atɨwisatɨ japepihɨra kaitandɨ yaawatɨ naaŋɨhaiwa netaise. \v 9 Ko siyatɨ Sapɨhomɨ pɨwɨha atɨwisatɨ Sapɨho maaritirɨhɨretɨ kiyatɨ owemasɨtɨhandaahɨ Sapɨho koai namɨhanatɨ ahɨwisataise, ko isɨhiya pɨwɨha baiwɨ atɨwiwɨ ko maarita gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ bimohiyɨhiyai apɨpaahɨ kiyaisɨnɨhɨ japɨhɨ numwaatɨ netɨ ahoya numwaasi niyatɨ aunahɨpatɨ aimɨ netɨ tɨmasɨpata nandaapɨ kahapaamapɨpa Jisaasihoaisawɨ maasɨ nahatiya jaawɨ bimɨtaatɨwo. \v 10 Ko nga sandɨ kaindɨmandɨ amɨ Autaahaatɨho namɨhainjɨhore nyapɨ nanɨpimatɨ Pɨrisiho Mɨtɨho Jɨhoematatɨ Merɨkisetekɨhomatiyatɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ nahandɨ kandɨnɨhɨ kawitando. Iyataatɨ Autaahaatɨho amɨ koai namɨhanataise ko Merɨkisetekɨho kairɨhɨrɨ kɨretɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kawitando. \s1 Sahɨ Manyinyaamataiwɨ Maanɨmaanɨmaiwɨse \p \v 11 Kɨraisiho Merɨkisetekɨhomatiyaho noaipasɨtɨhandapɨ pɨwɨha kasatɨtandɨha pɨhɨtatɨ taahɨha ahondaise. Siyatɨ ahondaahandɨ nɨnɨ sangisɨ ka nesɨpatɨ jainjapwaatɨ kasatɨtandɨhandapɨ naaŋamase, amɨ kaiwaapɨ sahɨ wanɨ taawɨ bɨpi mmonɨwɨ nepɨ gisunyaatiho. \v 12 Nɨnɨ sandɨ sangi kasatotɨmandɨ apaapɨmaato. Sahɨ aimɨ jɨhapɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha atiwɨ Autaahaatɨhopɨ aimɨ gɨwunyaapɨhiyaatisɨ wanɨ kɨmuraahɨ sahɨ aimɨ isɨhiya usaisɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha Kɨraisihomɨ kaiwaiwaapɨha ausaapɨ kaundɨtɨhuraatihɨto. Sahɨ saiwɨ isɨhiya usai katɨwunjɨtɨwɨndɨ sahɨ nehɨ sangɨhiyaatɨ sangimatɨwɨ bindawaayopo. Isɨhiya usa Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha Jisaasiho kaiwaiwaapɨha mɨhambɨ namasawɨ jɨhaatɨ katɨwɨsasamɨ napɨtaatɨwo? Iyawaawɨ amɨ sahɨ noaipapɨ manyinya apɨpaahɨ sangɨhonya amwɨtɨhɨrɨ taawɨ nanɨhohonyonyaamataiwɨhiyaate. Amɨ sangisɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha wanɨha gaaha asɨpɨpa watɨpɨhapa kamaasatɨwɨ nehɨ manyinyaisɨ saniya amwɨtɨhɨrɨ nunyohɨpatamataiwɨ pɨwɨha aimɨ jɨhɨ kasatɨwɨ katɨwɨsasohɨpɨpa kapa jɨhaatɨ amwɨtɨhɨramataiwɨ amwɨtisinyawɨ kasatɨmɨ nutaatɨwo? \v 13 Iyataatɨ amɨ nɨnɨ sangɨhiyaatimatawaayopo totɨmandɨ sahɨ sangɨhiya metɨhonyaamataiwɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha usaayaha jɨhɨ kasatotɨha ka jinjɨhaatemapɨ atisauhɨsato. Aiwɨ amɨ sahɨ sangɨhiya nandapa watɨpɨhapa namaanɨwɨ nehɨ amwɨtɨhɨrɨ nanɨhohiyɨhiya manyinyaamataiwɨ saiwa tɨtɨhɨ gaahaiwe o amɨ saiwa maipɨhaiwe tɨwɨ wɨndɨ gɨmunyaapɨ namaasesɨpatahiyaatɨtiho. \v 14 Iyataatɨ amɨ nandapa watɨpɨhapaahɨ isɨhiya aimɨ awaisawɨhiya gwɨnyaahiyaapɨhapaare. Isɨhiya watɨpɨhiya Autaahaatɨhomɨhaiwaapɨ biyatɨ aimɨ gɨwunyaatonɨhɨ kiya noaipapɨ watɨpɨtɨwɨhiya siya Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha awaisɨha watɨpɨha baiwɨ atiwɨ naitaapo. Iyataatɨ amɨ kiyai maipɨhaiwaapunɨ amɨ gaahaiwaapunɨ biyatɨ gɨwunyaatonɨhɨ saiwa gaahaiwe amɨ saiwa maipɨhaiwe tɨwɨ mmonɨwɨ gwɨnyaawaayopo. \c 6 \s1 Nyahɨ Andɨtitaatɨ Bindɨhaawɨ Autaahaatɨho Nyangi Gaahandɨ Kanyitandɨ Jatɨmɨ Nutɨhaawo \p \v 1-2 Isɨ amɨ nyahɨ Kɨraisihopɨ nyangi wuwanɨhura jɨhapɨhapa katɨwɨnyasauhɨ atisaatɨ nehohɨpɨpaapaahɨhɨ kamaatɨtɨhaawo. Iyataatɨ saiwa wuwanɨhura nehɨ jɨhapɨhapa namasawɨ Kɨraisihopɨ kanyatɨwɨ katɨwɨnyasauhɨ nyahɨ mmonatɨ kiyaatɨ nehohɨpɨpa kɨmbaapɨto: maipɨhaiwaatɨhapɨ japɨhɨ nepemaitotɨhandapunɨ amɨ Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandapuno. Iyaatɨ amɨ isɨhiya kɨhɨrɨ kɨhɨretapɨ waapoho nepɨ bausanohɨtɨhandapunɨ amɨ mɨtɨhiya isɨhiyai ikwɨrɨ ahɨwisotɨhandapunɨ amɨ isɨhiya napohiyɨhiya japɨhɨ nepasaihɨ amɨ ipotɨhura Autaahaatɨho kiyai netɨ tipɨtapaatɨ usohonɨhɨ amɨ kandɨ tipɨtapaatɨ usosɨtɨhandɨ kandɨnɨhɨ jinjapɨhɨ ahotɨtandɨhandapo. Saiwaatɨhɨ nyahɨ kiyaanɨnɨhɨ bisotaatɨ jinjɨhaatewaamaatɨ kataatɨ katawaamunjɨtɨhaawo. Nyahɨ Isɨhiya aimɨ gwɨnyanɨwɨ awaisawɨhiya watɨpɨhiyaamɨhaiwa newa kanaatɨ kataatɨ katawaunjɨtɨhaawo. \v 3 Amɨ Autaahaatɨho nyangi gaasɨ kaiwɨse nyatonaahɨ amɨ nyahɨ saiwa siyaatɨ kaitɨhaawo. \p \v 4 Isɨhiya usa aimɨ Autaahaatɨhomɨ nausainjɨtɨhandɨ nepɨhiyaare. Kiya aimɨ yamɨhapataatɨhapɨ (Autaahaatɨhomɨ) gaahaiwa otɨpɨpatɨ amɨ nawɨho owetatɨ nehɨhaiwa nepɨ mmonɨwawɨhiyaare. Kiya aimɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho nɨnawɨpɨhɨ nepawɨhiyaare. \v 5 Kiya aimɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨpaindɨhandɨ kiyaamɨhetɨ noaipasɨhɨ nepɨ mmonɨwawɨhiyaare. Aiwɨ kiya aimɨ Autaahaatɨhomɨ watɨpɨhaiwa ipotɨ wura gaahura auta ausaimanɨtandɨhaiwa noaipasɨhɨ mmonɨwɨ nepawɨhiyaare. \v 6 Kiya jɨhɨ saiwawɨhiyandaahandɨ kandɨ amɨ kiya napepaapɨ tɨmahiyawɨ, Autaahaatɨhoai ahosumwawaawaahɨ amɨ kiya japɨhɨ Autaahaatɨhoenda napɨwɨ apɨpaahɨ wɨndɨ japɨhɨ namepemaitɨtaapo. Amɨ kiya Autaahaatɨhomɨ Mwaahoai jɨhaatɨ taawɨ tipɨ nerɨhɨra tipɨmandaawaayowo. Aiwɨ kiya isɨhiyaamɨ ndɨhetɨ kopɨ kiya sisɨpɨtɨwɨ koai mawɨhandɨ numwɨtaatɨwɨ taawɨ tipɨmandaapɨ tiwawaayowo. Isɨ kɨmɨ kandapɨ isɨhiya usa kiyai nuwɨ japɨhɨ numwaasi napisaihɨ kiya kiyaamɨ maipɨhaiwaatɨhapɨ japɨhɨ apɨpaahɨ wɨndɨ nga namepemaitɨtaapo. Owe. Apɨpaahɨ owetɨtaise. \p \v 7 Iyataatɨ amɨ wipatɨ wura wura taahɨwaiwaara yapɨpatetɨ wipɨwatɨ tɨmɨhaihɨ amɨ yapɨpatɨ wipati nesɨhɨ amɨ isɨhiya katɨ yapasawɨ nandapa yamawaayopo. Yamɨhauhɨ kapa nandapa satoya niyamahohiyɨhiyai nga iwɨtatamanataise. Yapɨpatɨ Siyahati Autaahaatɨho mmonatɨ gaahatɨ kawɨsatɨ itatamanɨhonɨhɨ nandapa gaahapa nimatatɨ amɨ akɨpɨpa gaahapa ahotɨtaise. \v 8 O amɨ yapɨpatɨ kata nandapa biya namaawa nehɨ anɨpɨho ausɨtɨhɨrɨ akaasɨhaahɨ nawahonaahɨ Autaahaatɨho katɨ yapitisɨ saundɨtaise, “Kɨnyɨ yapɨpataŋɨ maipɨhataŋe,” undonɨhɨ netɨ nopɨsasɨnatɨ maipɨtatɨ ahotinjatɨ ipotɨhura sisɨhaara tɨhatɨ owemaitaise. \p \v 9 Isɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ akɨyɨhiyaatɨ, nisɨ maarɨho nasanyohiyɨhiyaate, nyahɨ sangi pɨwɨha watɨpɨha kɨma kɨmɨretɨ kasatɨhaato. Iyahaahandɨ amɨ nyahɨ sapɨ siyaatɨ gwɨnyaahaayo: kiyaahɨ isɨhiya Autaahaatɨho taatɨ iwɨtatamanatɨ amɨ taatɨ japɨhɨ numwaasawɨhiya gaahaiwa kiyohɨwaiwa kaitaatɨwo taatɨ gwɨnyaaho. \v 10 Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨhohɨ nasisoaarɨ tɨtɨhɨretɨ kiyahore. Sahɨ komɨ isɨhiyai jɨhɨ iwɨtatamanɨwɨ amɨ wanɨ kiyaatɨnɨhɨ kiyai taawɨ iwɨtatamanotɨhandapɨ gwɨnyaitaise. Sahɨ Autaahaatɨhomɨhiyaatisɨ amɨ sahɨ samɨ maarɨho komɨ isɨhiyai nunyawɨ nunjohɨhopɨ ko wɨndɨ nanɨpimaamatɨtaise. \v 11 Nyahɨ watɨpɨtaatɨ sangi sataatɨ kasatɨhaato. Sahɨ samɨ jatotɨhandɨ anɨtiwɨ isɨwatɨmɨ nuwɨ otasaahaapɨhɨtane. Aiwɨ sahɨ Jisaasihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ watɨpɨtɨwɨ isɨwatɨwɨ amɨ sahɨ kiyaatɨnɨhɨ jatohɨpɨpa akɨpɨpa Autaahaatɨho sangi kasisonɨhapo. \v 12 Siyawaawɨ amɨ sahɨ wɨndɨ ahiyawɨ nepɨ pohipɨmaitaatɨwo. Aiwɨ sahɨ isɨhiya usa bɨpi natɨpɨsanɨwɨ Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaapɨ akɨpɨpaapɨ jatɨmɨ nuwɨ amɨ ipotɨnɨhɨ kapa tɨtɨhɨ akɨpɨpa kawihɨ nehohiyɨhiyaamataiwɨ noaipaitaatɨwo. \s1 Autaahaatɨho Wapa Kaitandɨhapaapɨ Apɨpaahɨ Akɨtɨ Katahosɨ Katimbɨpa Kaitaise \p \v 13 Aihɨ sura Autaahaatɨho Abɨraahamɨhoai ipotɨ wapa kawitandɨ jɨhɨ tɨmanatɨ pɨwɨha watɨpɨha nɨnɨ gi saindɨhapa kahindɨ amɨ nahɨmɨto undatɨ kaundataase. Siyatɨ kaundataatɨ utaaho Autaahaatɨhoai nusatipɨhaatɨ awaisɨho owetihɨ namatɨ komɨ pɨwɨha netɨ andɨtiwatɨ watɨpɨmatɨ akɨte tɨtandɨ amɨ Autaahaatɨho sawahopɨ ambɨhɨtatɨ Abɨraahamɨhoai saundataase: “Kɨnyɨ nisapɨ amɨ nisɨhɨretapɨ aimɨ mmonɨpɨhoŋe, nɨnɨ akɨtɨhapaahɨhɨ akɨtɨ kaindɨhonisɨ pɨwɨha kɨma watɨpɨndɨ nɨnɨ gi kapa kahitandɨ kahɨtataato,” undatɨ saundataase. \q1 \v 14 “Nɨnɨ gi apɨpaahɨ akɨtɨnɨhɨ gaahandɨ kahitandɨ kahɨtotɨmandɨ kahindɨ amɨ nahɨmɨto. Saindɨ gaahandɨ nɨnɨ gi kahisanɨhɨ kɨretɨ ipotɨ ipotɨhura kinyɨ kimwaaya kimaasiya amɨ gaasoya gaasisa pɨhɨtɨwɨ apɨpaahɨ taahiyɨhiya namwɨyaatɨtaapo,” \rq Wuwanɨhapɨhɨ 22:16-17\rq* \m undataase. \v 15 Aihɨ amɨ Abɨraahamɨho koai Autaahaatɨho kawitandɨ kaundimbɨpaapɨ satatɨ Autaahaatɨho kandimbɨpa nga kanisatɨ nanɨmɨtaiso tatɨ wɨndɨ pohipɨmaayatɨ natɨpɨsanatɨ konɨhɨ jatɨmɨ notɨ tɨtɨhɨ kɨretɨ kapa koai kawɨsatɨ numwihɨ netaise. \p \v 16 Isɨhiya pɨwɨha wa watɨpɨha isɨhiya usa nepɨ namaasɨpaitaatɨwɨha katawaahura utaaho kiyai nusatipɨhaatɨ watɨpɨhandɨ wandɨhaisahomɨ ambɨpata satɨwɨ, “Nɨnɨ apɨpaahɨ akɨtɨ kandaato,” tawaatopo. Iyauhɨ pɨwɨha wɨndɨ tɨmunatɨ owendaise. \v 17 Amɨ kɨmɨ kɨretɨ isɨhiya ko jɨhɨ tɨmanatɨ kaundimbɨpa naitaatɨwɨhiyai nɨnɨ kapa kasatopɨpa tɨtɨhɨ kɨretɨ kasindɨ nasamɨto undatɨ nunjɨtandɨ Autaahaatɨho watɨpɨtatɨ pɨwɨha wa watɨpɨha katatɨ kiya isɨhiyaisatɨ ko sawahomɨ ambɨpata wɨsasataise. \v 18 Aihɨ amɨ pɨwɨmaurɨ kɨmaurɨ yatɨmwɨ usa kaurɨ nemapɨ wa ahɨmaitaatɨwɨhaurɨ ahondaise. Iyataatɨ saurɨ pɨwa yatɨwaurɨ kɨmaure: Autaahaatɨho nyahɨ komɨ isɨhiyaanangi wapa kanyisatɨ nanyamɨtandɨ katimbɨpa amɨ ko sawahomɨ ambɨpata watɨpɨtatɨ satatɨ, “Nɨnɨ akɨtɨnɨhɨ jɨhɨ tɨmanɨtɨ katopɨpa kapa kaito,” tatɨ katahore. Iyatɨ amɨ saurɨ pɨwaamaurɨ wandɨpɨmauraahunɨ amɨ kɨmɨ kaurɨ ahonda siyatɨ netɨ nanyisataise. Autaahaatɨho nehɨ akɨtɨhapaahɨhɨ katahore. Amɨ ko akɨtɨmetɨhapa wɨndɨ kamaatahore. Apɨpaahɨ owetise. Isɨ nyahɨ komɨhatɨhɨ noaatɨtɨhaawɨ koaapɨhɨ nihɨti niyohiyɨhiyaanɨ saurɨ pɨwaurɨ Autaahaatɨho nyangi wapa kanyisatɨ nanyamɨtandɨ katiwɨmaurɨ gwɨnyaawa amɨ nyamɨ maarɨho newa andɨtitɨtɨhaawo. Iyaatɨ andɨtitaatɨ isɨwataatɨ kiyaanɨnɨhɨ jatɨtɨhaawo amɨ ko katimbɨpa kanyisatɨ amɨ nanyamɨtando. \v 19 Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨho nyangi wapa gaahapa kanyitandɨ jɨhɨ tɨmanatɨ kanyatimbɨpaapɨ kanyitandɨhuraapɨ nyahɨ jatohɨtɨhandɨ nyamɨ maarɨhomɨ angɨhandimatatɨ watɨpɨtatɨ anɨtisatɨ tɨtɨhɨnyiwatɨ nyaiwatataise. Iyatɨ nyamɨ jatotɨmandɨ angɨhandamatiyahandɨ kɨmandɨ kandɨ apotɨhɨrɨ awairɨhɨrɨ aŋɨhandɨ netɨ yatɨmwatɨ yatɨpɨyasɨrɨhɨrɨ mwipɨhɨramɨ dawaapɨpɨhɨ niyatɨ noaipatɨ amɨ mɨhaatɨ yamɨhapataatɨhɨ Autaahaatɨhomɨ aŋɨ awaindɨhandaatɨhɨ mɨhatɨhɨ Autaahaatɨho komɨ ndɨmaahomwaaŋɨ ahiyatɨ bimimbɨpɨhɨ nandaataise. \v 20 Amɨ sapɨhɨ kapɨhɨ Autaahaatɨho sawaho bimimbɨpɨhɨ yamɨhapataatɨhɨ nyapɨ Jisaasiho nyamɨ jɨhɨ aimɨ niyatɨ Autaahaatɨhomɨ aŋɨhandɨ awaindɨhandaatɨhɨ nandaataise. Ko nyangi nyatatamanɨtandɨ nandaataise. Iyatɨ ko sapɨhɨ Merɨkisetekɨhomatiyatɨ amɨ Merɨkisetekɨhomɨhɨretɨ kiyatɨ konɨhɨ jinjapɨhɨ jinjapɨhɨ pɨrisihoematataise. \c 7 \s1 Merɨkisetekɨho So Apɨpaahɨ Awaisɨho Ambɨpatɨ Awaipatisahore \p \v 1 Merɨkisetekɨho so aunahɨpatɨ awaipatɨ Saremɨhandamɨ kiŋɨho Awaisɨhore. Ko siyatɨ awaisɨhoematatɨ Autaahaatɨhopɨ kahapaamapɨpa nahataapaisunɨ isɨhiyaisunɨ osamatɨ winjatisɨhore. Iyatɨ amɨ ko Autaahaatɨho autaahɨ isɨhiyaisunɨ nahataapaisunɨ daahemwatɨ autaahopɨ pɨrisiho awaisɨhore.\f + \fr 7:1 \ft Ko isɨhiyaapunɨ amɨ kiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa kohasɨpɨho sisandɨpatɨ tɨhatɨ Awaisɨho Autaahaatɨhoai dɨpumasɨhore.\f* Aihɨ jɨhura Abɨraahamɨho komɨ tiworisa kiŋɨhiya awaisawɨhiyai kohematatɨ tiwatɨ owemapɨ taatɨ aŋɨpɨpɨhapɨ napihɨ Merɨkisetekɨho nasatɨ daihɨra nutanɨmɨ winjataise. Nutanɨmɨ winjatɨ ko Autaahaatɨhoai nunjenataise Autaahaatɨho Abɨraahamɨhoai gaahatɨ kawɨsatɨ winjatɨtando. \v 2 Aihɨ Abɨraahamɨho komɨhapaimatɨtandɨ kahapaamapɨpa nahataapa isɨhiyai tiwatɨ owematɨ kiyaamɨhapa ikɨpɨpa netaise. Siyatɨ nesɨpɨpa napɨmasatɨ ikwɨmaindɨmwɨtahaiwaapɨhɨ kapa kapaamɨ ahiyai notaise. Iyatosatɨ ikwɨmaindɨmwɨtimbɨpaamɨ wapa netɨ ahiya amɨ wapa ikwɨmaindɨmwɨtimbɨpaamɨ wapa netɨ yandɨhemapɨ notɨ owemataise. Siyatɨ netɨ yandɨhemasɨpɨpaamɨ ahoainjatɨ kapa Merɨkisetekɨhoai nunyataise. Sandɨ Merɨkisetekɨho totɨmandɨ Awaisɨho Tɨtɨhaiwaahɨhɨ mmonainjatɨ kaisɨho tawaatopo. Iyataatɨ amɨ sandɨ Saremɨtotɨmandɨ Pwɨsɨpatɨ Itɨhapɨpa Owetatɨ Napaisaatɨ Bimɨtaatɨwɨhato tawaatopo. \v 3 Iyataatɨ so Merɨkisetekopɨ komɨ noaipasɨrɨhɨretapɨ amɨ komɨ saniyɨ sapiyaapɨ komɨ saisatoyaapɨ amɨ komɨ otɨpɨpatɨ owematɨ napwisuraapɨ pɨwɨha wa biyatɨ ausaimanɨnatɨ ko siyahoe tatɨ wɨndɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨhaatɨhɨ jɨpatɨpinda ahɨmotise. Owetise. Ko nehɨ Autaahaatɨhomɨ Mwaahomatiyahore. Autaahaatɨhomɨ Mwaaho isɨhiyaapimainjɨhɨ isɨhiyaamɨ aunahɨpatɨ netɨ kiyaamɨhihoaaŋɨ bitonda konɨhɨ jinjapɨhɨ jinjapɨhɨ taatɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundipatamatiyahore. \p \v 4 Iyataatɨ so Merɨkisetekɨho ambɨpatɨ awaipatisaho apɨpaahɨ awaisɨhosɨ sahɨ baiwɨ mmonɨwɨ gwɨnyaapɨse. Iyataatɨ Merɨkisetekɨho so Abɨraahamɨhoai nusatipɨhaaho awaisɨhore. Iyataatɨ amɨ ipotɨhura saisatoya taahiyɨhiya noaipaitaatɨwɨhiyaamɨ satɨho kahapaamapɨpa isɨhiyai tiwatɨ owematɨ komɨhapaimatɨtandɨ nesɨpɨpaamɨ ikwɨmaindɨmwɨ kapa kapaamɨ ahiyai notaise. Iyatɨ kapa ikwɨmaindɨmwɨ ahiyai naimbɨpaamɨ netɨ yandɨhemainjatɨ kapa koai nunyataise. \v 5 Isɨ sahɨ gwɨnyaapɨse. Utaaho Ripaihomɨ mwaaya siya Abɨraahamɨhoetapɨ namoyaatɨwɨ noaipapɨhiyaare. Aihɨ kiyai Autaahaatɨho komɨ otɨpɨpatɨ kawiwɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa kohasɨpɨho tɨhɨwɨ sisandɨpapɨ dɨpumanɨtaatɨwɨ ahɨwisataise. Saiwɨ Abɨraahamɨhoetapɨ noaipapɨhiyaatihɨhandɨ kandɨ Autaahaatɨho Ripaihomɨhiyai netɨ yandɨhiwatɨ otɨpɨpatɨ komɨ pɨrisihiyaimatɨtaatɨwɨhatɨ nunyataise. Nunyataatɨ amɨ Ripaihomɨ saingosaahoyaamɨhetapɨ noaipahohiyɨhiyai wɨnɨhapɨpa wapa Autaahaatɨho sata nunyataise. Kahapaamapɨpa gɨmunyainjɨpɨpa sahɨ isɨwatɨwɨ amɨ nehohɨpɨpa ikwɨmaindɨmwɨtimbɨpaamɨ nɨnaasaimbaahɨhɨ nisɨ otɨpɨpatɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa kohasɨpɨho tɨhɨwɨ dɨpumanɨhohiyɨhiyai nunyawɨse undatɨ kaundataase. \v 6 Iyataatɨ Merɨkisetekɨho so Ripaihomɨhiyaamɨhetapɨ wɨndɨ namoaipahondaahandɨ kandɨ Abɨraahamɨho komɨhapa nesɨpɨpaamɨ wapa nunyataise. Numwihɨ ko netaatɨ saundataase. Autaahaatɨho gi gaahatɨ kahisa ginjaatɨ bimone undataase, Abɨraahamɨho aimɨ Autaahaatɨho komɨhetapɨ isɨhiya nahatiyai gaahatɨ kawitandɨ pɨwɨha jɨhɨ tɨmanatɨ kaundahoaiso. \v 7 Isɨ sahɨ gwɨnyaapɨse. Merɨkisetekɨho so Abɨraahamɨhoai nusatipɨhaatɨ apɨpaahɨ awaisɨhosɨ Apɨraahamɨhomɨhihoaaŋɨ Merɨkisetekɨho bitondaatɨ Autaahaatɨhoai kɨnyɨ kɨmoai gaahatɨ kawimbɨ winjatɨme undataase. Sandɨ Abɨraahamɨho Merɨkisetekɨhomɨ yatɨhɨtahotihɨ kaundataase. \p \v 8 Iyataatɨ amɨ sandɨ isɨhiya Ripaihomɨ satoya komɨ jɨtɨpatetapɨ namwiyaatɨmɨ nasohiyɨhiya pɨrisihiyaimatɨwɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ nepɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa kohasɨpɨho tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨwɨ nunyawɨ gaapundohiyɨhiyaare. Iyataatɨ kɨmiya kiya Isɨraherɨhiya nandapa amɨ maahoaipatɨ amɨ wapa wapa kɨpɨwɨ nepɨ ahoyawaawɨ napɨmasawɨ ikwɨmaindɨmwɨ ahiyawɨ amɨ kapaamɨ ikwɨrɨ isundɨpɨho awɨtɨwɨ nunyauhɨ newaayopo kiya Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ isɨhiyaapɨ kaisaihɨ andɨtɨwiwɨtandɨhapa. Iyataatɨ siya kiya Isɨraherɨhiya nandapa nunyohɨpɨpa nehohiyɨmiyaahɨ napopɨ owetɨtaatɨwɨhiya kiya kapa newaayopo. Aiwɨ kiya pɨrisihiyaimatɨwɨ wɨndɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ isɨhiyaapɨ nasisoaarɨ kaimɨ namutaapo. Amɨ Merɨkisetekɨhohɨ kopɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨhaatɨhɨ wɨndɨ ko napwise taha nyahɨ awɨmɨto. Owetise. Kohɨ konɨhɨ pɨrisihoematatɨ asoho bindata Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ isɨhiyaapɨ kaimɨ notaise. Siyatɨ namaapotɨ asoho konɨhɨ bimisɨho Abɨraahamɨhoaisamɨ daihɨra nutanɨmɨ koaisɨ Abɨraahamɨho ikɨpɨpa amɨ wapa isɨhiyai aunahɨpatɨ niyatɨ tiwatɨ nesɨpɨpa wihoaaŋɨ ikwɨmaindɨmwɨtɨhapaamɨ usaaha nunyataise. \v 9 Iyataatɨ amɨ pɨwɨha aimɨ nyahɨ siyaatɨ katɨhaato. Autaahaatɨho wɨnɨhapɨpa wapa ahiyataise. Iyataatɨ wɨnɨhapɨpa sapa sandaase, pɨrisihiya isɨhiya isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa Autaahaatɨho nemwaitandɨhandapɨ nandapa maahoaipatɨ tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai nunyawɨ amɨ gaapundɨwɨ pɨwaundohiyɨhiya kiyaamɨ satɨho Ripaihoetapɨ namoyaatɨwɨ noaipahohiyɨhiyai Isɨraherɨhiya nandapa maahoaipa amɨ wapa wapa nepɨ ikwɨmaindɨmwapɨ ahoyohɨpɨpaamɨ usaaha naasaahɨ kiyai nunyawɨse tatɨ wɨnɨhapɨpa kandaase. Iyataahandɨ kandɨ nyahɨ wanɨ kɨmɨretɨ siyaatɨ mmonɨhaayo. Amɨ Autaahaatɨho siyatɨ mmonataise, Abɨraahamɨho kapɨhɨ isɨhiya awaisawɨhiya usaisɨ kiyaamɨ aunahɨpa niyatɨ tiwatɨ kiyaamɨ kahapaamapɨpa nesɨpɨpa ikwɨmaindɨmwaapɨhɨ ahiyatɨ kapaamɨ usaaha naasaahɨ netɨ Merɨkisetekɨhoai nunyataise. Siyatɨ ko numwisura amɨ Ripaiho sangɨ noaipasɨhura Abɨraahamɨho sandɨ kiyataise. Aihɨ Autaahaatɨho jasɨrɨhɨretɨ siyatɨ noaipataise, Ripaihounɨ amɨ komɨhetapɨ ipotɨ noaipapɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ pɨrisihiyaimatɨwɨ isɨhiyaapɨ kiyohiyɨhiyaunɨ Merɨkisetekɨhoai Abɨraahamɨho numwimbɨpa kiyai maawɨ nunyawaayopo. Amɨ kiya saiwɨ nunyohɨtɨmandaahɨ nepɨ saiwɨ nasoaanawaayopo, Merɨkisetekɨho so kiyai nusatipɨhaatɨ apɨpaahɨ awaisɨhore tɨwo. \v 10 Iyataatɨ amɨ sura Abɨraahamɨho Merɨkisetekɨhoaisamɨ nutanɨmɨ amɨ Abɨraahamɨho koai wapa numwimbɨpa Ripaiho sangɨ noaipasɨhura amɨ sanaatɨ koai sangɨ namwihɨhuraaso. Iyataahandɨ kandɨ Ripaiho sura satɨho Abɨraahamɨhomɨ ambɨpatetɨ kɨpundataise. Iyataatɨ Abɨraahamɨho Merɨkisetekɨhoai numwimbɨpa sapa komɨ satɨho Ripaihopunɨ amɨ komɨ saisatoya ipotɨ ipotɨ Ripaihoetapɨ noaipaitaatɨwɨhiyaamɨ ambɨpataahɨ maawɨ kiyataise. \s1 Jisaasiho Merɨkisetekɨhomatiyahore \p \v 11 Isɨ amɨ nyahɨ bapiyaatɨ japɨhɨ Jisasɨ Kɨraisiho Autaahaatɨho Merɨkisetekɨhomatiyatɨ isɨhiyaapɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawitandɨ namɨhainjɨhopɨ gwɨnyaitɨhaawo. Iyataatɨ amɨ usa satɨwɨ nasendaapo, o amɨ Ripaihoetapɨ namwiyaatohiyɨhiya Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa katirɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ noaipapɨ pɨrisihiyaimatɨwɨ isɨhiyaapɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kaisaihaahɨ amɨ pɨrisiho wo wipetaho ko isɨhiyaapɨ nanɨpimatɨ kiyaamɨ aunahɨpatɨ netɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨtandɨhoai napindapɨ Autaahaatɨho namɨhainje? tɨwɨ nasendaapo. Sandapɨ wihoaaŋɨha nɨnɨ sangi kasatɨtaano. Autaahaatɨho nyapɨ koai pɨwaundɨtandɨho koai apɨpaahɨ wipetahoai namɨhainjɨtɨmandɨ amɨ ko Merɨkisetekɨho kairɨhɨretɨ kiyatɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ nyapɨ nga kaitandɨhoai namɨhanataise. Amɨ ko nyapɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kaipatɨ amɨ isɨhiya Ripaihoetapunɨ amɨ komɨ satɨho Aronɨhoetapɨ noaipahohiyɨhiya isɨhiyaapɨ aunahɨpa nepɨ Autaahaatɨhoai nandapa maahoaipatɨ tɨhɨwɨ nunyawɨ otɨpɨpatɨ kiyohɨrɨhɨretɨ kiyataamaise. Iyataatɨ amɨ Mosesiho Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa isɨhiyai nunjatɨ saundimbɨpa sahɨ sɨretɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kawiwɨse undirɨhɨretɨ kawiwɨ amɨ wɨnɨhapɨpa kapa japepihɨrɨtaatɨwɨ nunjɨtaatɨwɨhiyai namɨhainjura nehɨ Autaahaatɨho sawaho namɨhainjɨhiyai Mosesiho netɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpataatɨhɨ ahɨwisataise. Amɨ kiya saiwɨ otɨpɨpatɨ katɨ nga kiyawaahandɨ kandɨ kiyaamɨ otɨpɨpatɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa wɨndɨ nga nemaumwasɨhɨ amɨ kiya noaipapɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ kiyaamɨ omaŋɨtɨtɨhɨ wɨndɨ saasanetatɨ tɨtɨhɨmetise. Owe. Iyatɨ kiyaamɨ otɨpɨpatɨ isɨhiyaapɨ nandapa maahoaipa tɨhɨwɨ dɨpumanɨwɨ Autaahaatɨhoai nunyohɨpɨpa kiyai numwaasi detɨ Autaahaatɨhomɨhinɨ wɨndɨ namaise. Owetise. \v 12 Amɨ wanɨhɨ Autaahaatɨho utaaho isɨhiyaamɨ aunahɨpatɨ netɨ kiyaapɨ nanɨpimatɨ Pɨrisihoematatɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨtandɨho apɨpaahɨ koai nehɨ wipetahoai namɨhanatɨ ahɨwisataise. Iyataatɨ so pɨrisiso isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa nga nemwaitandɨhoe. Siyatɨ nga nemwaitandɨhosɨ nga isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa nemwasɨhɨ kiya noaipapɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ gaahiya ainahiyɨhiyaatawaayopo. Amɨ Autaahaatɨho kɨmɨkɨretɨ kiyatɨ pɨrisihiya isɨhiya isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa maahoaipatɨ tɨhɨwɨ koai nunyawɨ dɨpumanɨwɨ pɨwaundohiyɨhiyaisunɨ amɨ wɨnɨhapɨpa otɨpɨpatɨ kɨmatɨ katɨ kapa kaundirɨhɨretɨ mmonɨwɨ kaitaatɨwɨ Autaahaatɨho Isɨraherɨhiyai numwimbɨpaunɨ ahoyatɨ nemaitaise. Iyataatɨ Autaahaatɨho pɨrisiho nehɨ koai wipetaho isɨhiyaamɨ aunahɨpa netɨ kiyaapɨ nanɨpimatɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨtandɨmoai namɨhainjura wɨnɨhapɨpa sapa jɨhapa kapaanɨhɨ apɨpaahɨ nemataise. \v 13 Iyataatɨ pɨrisiho utaaho nehɨ koai wipetahopɨ nyahɨ kɨmba pɨwɨma taawaatɨ katɨmɨ nasohɨmo nyamɨ Awaisɨho Jisaasihore. Amɨ ko isɨhiya Ripaihoetapɨ noaipahohiyɨhiyaamɨhomaahe. Owetise. Amɨ kohɨ nehɨ isɨhiya usetapɨ noaipahore. Kɨmɨkandapɨ Autaahaatɨho ko nehɨ utaaho koai wipetahoai pɨrisihoematɨtandɨ namɨhanataise. Amɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyai netɨ andɨtɨwihonɨhɨ amɨ kiya Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ nga kawitaatɨwo. Iyataatɨ isɨhiya kiyaamɨhetapɨ nyamɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisiho noaipasawɨhiyaamɨ usa Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ nepɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa maahoaipatɨ arɨtaahandaasɨnɨ tɨhɨwɨ dɨpumanɨwɨ nunyawɨ Autaahaatɨhoai wɨndɨ pɨwaamundopo. Owetise. \v 14 Iyataatɨ amɨ nyahɨ nahatiyaanɨ mmonɨhaayo. Nyamɨ Awaisɨho isɨhiya Judaahomɨhetapɨ namwiyaatohiyɨhiyaamɨhetapɨ noaipahoe. Iyataatɨ amɨ Judaahomɨ isɨhiya Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ nepɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa maahoaipatɨ arɨtaahandaasɨnɨ tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨwɨ numwɨtaatɨwɨhandɨ sandapɨ Mosesiho wɨndɨ kamaatise. owetise. \p \v 15 Amɨ nyahɨ auta mmonɨhaayo Autaahaatɨho nyangi daihɨra wanɨhɨra gaahɨra komɨ otɨpɨpatɨ kawisaatɨ komɨ ambɨpatɨ nɨwimaitɨhaahɨra netɨ nanyisataise. Iyatɨ amɨ utaaho Merɨkisetekɨhomatiyatɨ pɨrisihoematatɨ nyapɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawitandɨho nehɨ koai wipetahoai namɨhanataise. \v 16 Jisaasiho noaipatɨ pɨrisihoematatɨ nyamɨ aunahɨpa netɨ nyamɨhihoaaŋɨ bitondaatɨ nyapɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨtandɨhoematindɨmandɨ Mosesiho wɨnɨhapɨpa Isɨraherɨhiyai numwimbɨpa japepihɨratɨ noaipataamaise. Owetise. Iyataatɨ wɨnɨhapɨpa Mosesiho Isɨraherɨhiyai satatɨ kaundatɨ numwimbɨpaapɨto. Isɨhiya nehɨ Ripaihomɨhetapɨ namwiyaatohiyɨhiyaahɨhɨ pɨrisihiyaimatɨwɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ nepɨ isɨhiyaapɨ kaitaapo tatɨ numwimbɨpaapɨmaato. Owetise. Ko siyahɨraapɨ noaipataamaise. Ko asoho konɨhɨ watɨpɨhandisaho bimaamɨ nairɨhɨretapɨ noaipatɨ pɨrisihoematatɨ amɨ nyapɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨtandɨhoematataise. \v 17 Nyahɨ kopɨ sataatɨ ko konɨhɨ asoho watɨpɨhandisaho bindataatɨ nyapɨ Autaahaatɨhoaisatɨ konɨhɨ pɨwanatoaatɨtaise tohɨtɨmandɨ amɨ kɨmandapɨto. Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha aimɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ Autaahaatɨho koai satatɨ kaundise. \q1 “Kɨnyɨ Merɨkisetekɨhomataimbɨ kinyɨ isɨhiyaapɨ aunahɨpa nepɨ kiyaapɨ nɨngisɨ koŋɨnɨhɨ pɨwandapwaatɨtaise undise,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 110:4\rq* \m tatɨ jɨpatɨpindise. \v 18 Iyataatɨ pɨwa sa katohɨha netɨ siyatɨ nyangi nanyisataise. Wɨnɨhapɨpa jɨhapa isɨhiya isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa maahoaipatɨ tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨwɨ waamaindumapɨ nunyawɨ pɨwaundohiyɨhiya pɨrisihiya nepɨ isɨwatawa kiyohɨpɨpa nahataapa amɨ pɨrisihiya sawanaimaawɨ aimɨ nemataise tatɨ netɨ nanyisataise. Iyataatɨ saiwa Autaahaatɨho nemasɨtɨmandɨ apaapɨmaahe. Amɨ saiwa wɨnɨhapɨpa isɨhiya japepihɨrɨwɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kawisohiyɨhiyaamɨ maipɨhaiwa wɨndɨ nga nemaumwasɨhe. Iyatɨ kiyai numwaasi niyatɨ Autaahaatɨhomɨhinɨ detɨ wɨndɨ ahɨmaawihe. \v 19 Iyataatɨ jɨhuraahɨ Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa ahotihɨ japepihɨrotɨhandaahɨ isɨhiya noaipapɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ gaahiya ainahiyɨhiyaimatɨwɨ Autaahaatɨhomɨ detɨ wɨndɨ namaayopo. Owetise. Aihɨ amɨ Autaahaatɨho Jisaasihoetapɨ daihɨra gaahɨra danyuwataise. Danyusɨtɨmandɨ nyahɨ Autaahaatɨhomɨhinɨ detɨ nutɨhaawɨ kiyataise. \p \v 20 Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨho Jisaasihoai namɨhainjura nehɨhandɨ namɨhanataamaise. Jɨhɨ pɨwɨha watɨpɨtatɨ katatosatɨ pɨrisihoematatɨ ko koai kaisatɨ namɨhanataise. O amɨ pɨrisihiya usaisɨ Autaahaatɨho pɨwɨha wa watɨpɨtatɨ wɨndɨ kamaatatɨ nehɨhandɨ namɨhanataise. \v 21 O amɨ Jisaasihohɨ Autaahaatɨho pɨwɨha watɨpɨtatɨ katisɨhetɨ noaipatɨ pɨrisihoematataise. Iyataatɨ Autaahaatɨho koai namɨhanataatɨ watɨpɨtatɨ katisɨha pɨwɨha wapɨhɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ Jisaasihopɨ satatɨ katise: \q1 “Nɨnɨ Awaisɨhonɨnɨ Autaahaatɨhonɨnɨ kinyapɨ pɨwɨha kɨma watɨpɨha watɨpɨndɨ sandɨ kandaato. Amɨ nɨnɨ akɨtɨnɨhɨ nisɨ pɨwɨha jɨhɨ katohɨha nemaamatɨ tɨtɨhɨ kɨretɨ kapa kaito. Kɨnyɨ pɨrisihoŋimatɨpɨ koŋɨnɨhɨ jinjapɨhɨ jinjapɨhɨ bimɨtaise,” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 110:4\rq* \m tatɨ katihɨ jɨpatɨpindise. \v 22 Amɨ pɨwɨma kɨma katatɨ jɨpatɨpindatɨ ahotirɨmɨrɨ kɨretɨ Autaahaatɨho pɨwɨha komɨ isɨhiyaisatɨ kiyai wapa kawitandɨ watɨpɨtatɨ wɨsasisɨhaamɨ akɨpɨpa kasitaise tatɨ Jisaasiho jatataise. Iyatɨ Jisaasiho nyangi siyatɨ netɨ nanyisataise, Autaahaatɨho pɨwɨha wanɨha sangisatɨ wɨsasisɨha jɨhai nusatipɨhaatɨ gaahaasɨ jɨhɨretɨ nusatipɨhaatɨ wanɨhɨretɨ ko sangi kasitandɨ katimbɨpa akɨtɨ tɨtɨhɨ kɨretɨ kasitaise tatɨ netɨ nanyisatɨ itatamanatɨ jatataise. \p \v 23 Iyataatɨ amɨ sandɨhɨmaahe amɨ wɨndɨ kɨmiyatɨ ahondaise. Jɨhura Mosesihomɨ wɨnɨhapɨpetɨ, pɨwɨha kiyaisatɨ jɨhɨ wɨsasisɨhaatɨhɨ isɨhiya pɨrisihiyaimatɨwɨ isɨhiyaapɨ nanɨpimapɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ nepɨ kiyohiyɨhiya taahiyɨhiya noaipawaayopo. Sandɨ saiwɨ kiyotɨmandɨ kiyaamɨ otɨpɨpatɨ katɨnɨhɨ kiyaanɨhɨ wɨndɨ kamaiwɨ ketɨ napowaawɨ sandapɨ asɨyɨhiya noaipapɨ napohiyɨhiyaamɨ aunahɨpatɨ newaayopo. \v 24 Amɨ Jisaasihohɨ pɨrisihoematatɨ asoho konɨhɨ bindataise. Isɨ amɨ ko komɨ isɨhiyaamɨ aunahɨpatɨ netɨ kiyaapɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kawɨsatɨ bimipatɨ utaaho wo wɨndɨ namaitaise. \v 25 Isɨ amɨ sandɨ kandapɨ Jisaasiho wanunɨ nasisoaarunɨ isɨhiya komɨ ambɨpataahɨ Autaahaatɨhoenda nasohiyɨhiyai maipɨhaiwaatɨhapɨ nga numwaitaise. Amɨ Jisaasiho watɨpɨho konɨhɨ nasisoaarɨ bindataatɨ komɨ isɨhiyai Autaahaatɨho iwɨtatamanatɨ andɨtɨwiwɨtandɨ kiyaapɨ konɨhɨ Autaahaatɨhoai taatɨ pɨwaundatɨ nunjenatɨ gaapundataaso. \p \v 26 Iyataatɨ uta kɨmo Pɨrisiho Awaisɨho nɨnɨ kopɨ taatɨ pɨwɨma kasatɨmɨ nasohɨmo sohɨhɨ nyangi nga nyamɨ maipɨhaiwaatɨhapɨ nanyamaatɨ amɨ nga nyatatamanɨtaise. Amɨ ko utaaho siyatɨ setahoso. Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ apɨpaahɨ gaaho amɨ saasanotahoso. Iyatɨ amɨ ko maipɨhandɨ apɨpaahɨ wɨndɨ kamaayahore isɨhiyaunɨ amɨ Autaahaatɨhounɨ pɨwɨha nepɨ koai saundɨwɨ kɨnyɨ maipɨhandɨ kaimbɨhoŋe undɨwɨ ikɨwitaatɨwɨhando. Iyatɨ amɨ ko komɨ amɨtɨhetɨ amɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ maipɨhaiwa apɨpaahɨ wɨndɨ gɨmunyaatɨ amɨ wɨndɨ kumaurɨmundahore. Iyatɨ amɨ ko yapɨmbataapɨhɨ isɨhiya Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa nemapɨ maipɨhaiwa kaiwɨhiyaamɨhatɨhɨ bimisura ko kiyaamɨ kiyohɨwaiwa wɨndɨ kamaayatɨ nehɨ utaaho aŋɨnɨho koai yandɨhɨ bimainjahore. Amɨ ko saihɨ Autaahaatɨho netɨ autaahɨ nɨwimaatɨ ambɨpatɨ awaipatɨ numwihɨ mɨhaatɨ yamɨhapataatɨhɨ Autaahaatɨho sawahoaisatɨ maasɨ awaisɨhoematatɨ bindataise. \v 27 Iyataatɨ amɨ ko usa isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai nunyohiyɨhiyaamɨ mɨtɨhiya jɨhiya maapɨ yapɨpatambɨhiyaamatiyahomaahe. Owetise. Kiyaamatiyatɨ komɨ maipɨhaiwaapɨ jɨhɨ nandapa kohasɨpɨho tɨhatɨ Autaahaatɨhoai nunyatosatɨ amɨ ipotɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa kohasɨpɨho tɨhatɨ Autaahaatɨhoai asisɨ nahatewetɨ nunyatoaatɨtando. Amɨ ko wɨndɨ siyatɨ kiyaamatiyatɨ kiyataamaise. Owe. Amɨ kohɨ nehɨ naasaindɨhɨ nehɨ naasuraahɨhɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa Autaahaatɨho nemwaitandɨ koai nunyanataise. Iyatɨ ko isɨhiya nahatiyaamɨ maipɨhaiwa nahatewaapɨ osamatɨ namaasatɨ nehɨ naasuraahɨhɨ komɨ maarɨho ambɨpatɨ utaaho nahato Autaahaatɨho maaritirɨhɨretɨ ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nimaatatɨ komɨ jɨtɨpatɨ netɨ nuhaatɨ amɨ kapa nesi niyatɨ mɨhaatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨmaahomwaaŋɨ ahiyatɨ isɨwatɨ bindataise. Amɨ kapa Autaahaatɨho mmonataatɨ maipɨhaiwa nemwaitando. \v 28 Amɨ pɨwɨha katɨmɨ nasohɨha katawa osasepɨhaitɨhaawɨhamwaaŋɨ siyate. Isɨhiya watɨpɨhandɨ andɨtitɨwɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha japepihɨrɨtaatɨwɨhandɨ owehiya kiya Mosesiho wɨnɨhapɨpa ahairɨhɨrɨ kɨretɨ isɨhiya isɨhiyaapɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kawisohiyɨhiyaamɨ mɨtɨhiyai namɨhanawaayopo. Kiyai sawisawaahandɨ kandɨ ipotɨhura Autaahaatɨho Jisaasiho komɨ Mwaahoai namɨhanataise amɨ ko noaipatɨ komɨ isɨhiyaapɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨtandɨhoematɨtando. Autaahaatɨho jɨhɨ gwɨnyaasɨrɨhɨrɨ kɨretɨ japepihɨratɨ pɨwɨha wapa kaitandɨ jɨhɨ tɨmanatɨ katisɨhaamɨ tiwatɨhaatɨ wa watɨpɨtatɨ katatɨ komɨ Mwaahoai namɨhanataise. Amɨ sandɨ Autaahaatɨho Mwaahoai kawindɨmandɨ amɨ komɨ Mwaaho Jisaasiho Autaahaatɨho maaritimbɨpa kapa tɨtɨhɨ nga kawisahotihe, amɨ koai naaŋawisatɨ kimbɨwimainjɨhandɨ kando. \c 8 \s1 Jisaasiho Nyamɨ Aunahɨpatɨ Netɨ Yamɨhapataatɨhɨ Taatɨ Autaahaatɨhoai Pɨwaundataase \p \v 1 Iyataatɨ nɨnɨ pɨwɨha aimɨ kasatohɨwɨmaiwaamɨ tɨtɨhɨ pɨwɨha akaaha siyahaare. Nyapimainjɨhɨ nyamɨ aunahɨpatɨ netɨ nyapɨ taatɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundisɨho yahore. Iyatɨ amɨ ko niyatɨ Jɨhimatatɨ Isɨhiyaisunɨ kahapaamapɨpai Daahematɨ Jatisɨhomɨ ikwɨrɨ gaatɨhɨraihoaaŋɨ ambɨpatɨ awaipatɨ netɨ yamɨhapataatɨhɨ maasɨ Autaahaatɨhoaisatɨ kahapaamapɨpa jatataise. Iyataatɨ amɨ apɨpaahɨ akɨtɨ akɨtɨnɨhɨ ko nyamɨhihoaaŋɨ bitondaatɨ nyapɨ Autaahaatɨhoai taatɨ pɨwaundataase ko nyangi andɨtinyaiwa nyatatamanɨtando. \v 2 Iyatɨ ko niyatɨ Autaahaatɨhoaisatɨ maasɨ bimimbɨpɨhɨ sapɨhɨ Autaahaatɨho sawaho satatɨ kɨmbɨhɨ nisɨ bimohɨpɨmbɨhɨ kapɨhapɨ isɨhiya nɨngi nepɨ mepɨ autaahepɨnɨmaitaatɨwe tatɨ katatɨ sawaho Autaahaatɨho namɨhana ahiyahapɨhe. Nehɨ isɨhiya katɨwɨ namɨhanɨwɨ ahiyawɨhapɨhɨmaahe. Owetise. Isɨ kapɨhɨ Jisaasiho Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ nyamɨ aunahɨpatɨ netɨ taatɨ pɨwaundataase. \p \v 3 Iyataatɨ amɨ isɨhiya isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa tɨhɨwɨ sisandɨpapɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨwɨ waamaindumapɨ nunyohiyɨhiyaamɨ awaisɨho mɨtɨhoai ahɨwisawaayopo. Saiwɨ namɨhanɨwɨ ahɨwisoho so komɨhatɨ otɨpɨpatisahore. Iyataatɨ so mɨto kɨnaungwɨha nɨnaasaamɨ nehɨ naasaaraahɨ Autaahaatɨho bindata isɨhiyai winjatirɨhɨrotɨ nandaatɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa tɨhatɨ dɨpumanataise. Aiwɨ amɨ kiya wapa nandapa Autaahaatɨhopɨ maaritɨwɨ gaare undɨwɨhapai maawɨ isɨsi Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ nowaayopo. Iyataatɨ amɨ Jisaasihomɨ numwimbɨpa Autaahaatɨhoai siyate. Autaahaatɨho nyamɨ maipɨhaiwaapɨ apowindɨhandɨ netɨ yatɨhɨwiwatɨ Autaahaatɨho sawaho maarita gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ japepihɨra ipatetɨ nimaatataise. Nimaatindɨmandapɨ Autaahaatɨho gwɨnyaataatɨ nyangisɨ maarɨho asɨpɨnyisatɨ nanyamaitando. Aihɨ ko Jisaasiho komɨ ambɨpatɨ komɨ jɨtɨpatɨ nunyainjɨpatɨ nesiyatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨmaahomwaaŋɨ aŋɨtɨtɨhɨ gwɨtɨhoaasɨnɨ yamɨhapataatɨhɨ ahiyataise. \v 4 Iyataatɨ amɨ Jisaasimo yamɨhapataatɨhɨ bɨmimotɨ kɨmaapɨ yapɨmbataapɨhɨ bindataataahɨ isɨhiya isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨhohiyɨhiyaamatiyatɨ wɨndɨ kamaitaihe. O sandɨ apaapɨmaahe, Mosesihomɨ wɨnɨhapɨpa aimɨ ahotirɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ Ripaihomɨ satoya katɨ otɨpɨpatɨ kaitaatɨwɨhiya aimɨ bindawaayopo. Kiya saiwɨ kiyawaayopo. O Jisaasihohɨ kɨmaapɨ yapɨmbataapɨhɨ siyatɨ kiyataamaise. Owetise. Yamɨhapataatɨhɨ bindata nyamɨhihoaaŋapɨ Autaahaatɨhoai taatɨ pɨwaundataase taatɨ gwɨnyaitɨhaawo. \v 5 Iyataatɨ isɨhiya isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨhohiyɨhiya aŋɨhandɨ nehɨ gohaparɨhandaatɨhɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kawisawaayopo. Sandɨ aŋɨ gohaparɨndaatɨhɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kawitaatɨwɨ aŋɨmatotɨndɨ yamɨhapataatɨhɨ Autaahaatɨho bimimbɨpɨhɨ akɨtɨhandɨ ahotihɨhandamɨ nehɨ sɨwipatɨ namɨhana noaipataise. Akɨtɨhandɨ yamɨhapataatɨhɨ ahotihɨ kandamɨ nehɨ sɨwipate totɨmandɨ apaapɨmaato. Mosesiho aŋɨhandɨ gohaparɨhandɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kawitaatɨwɨhandɨ aŋɨmatɨtandɨ tɨmanɨnatɨ detɨndaise. Tɨmanɨnatɨ detɨtihɨ Autaahaatɨho Mosesihoai saundataase. “Aŋaaŋɨ nisɨ otɨpɨpatapɨ gohaparɨhaaŋɨ aŋɨmatapaapɨ nɨnɨ kaindɨhisatɨ saimbɨ setɨhaaŋɨ aŋɨmatehɨtɨtɨ sisɨho Sainaihoaasɨnɨ bimingura kahɨtohɨmumwaaŋɨ kamwaaŋɨ baimbɨ gwɨnyaapɨ japepihɨrɨpɨ itatamanɨpɨ aŋɨmatɨtaape,” undataase. \v 6 Iyataatɨ amɨ Jisaasimoaisaahɨ ko nyamɨhihoaaŋɨ bitonda nyapɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨtandɨ Autaahaatɨho namɨhana ahɨwisataise. Jisaasiho siyatɨ kaindɨmandɨ nehɨ isɨhiya yapɨpatambɨhiya isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨhohiyɨhiya kiyohɨtɨhandi nusatipɨhaahandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ kiyataise. Sandɨ apaapɨmaahe. Autaahaatɨho satindɨhandaahe. Nɨnɨ Jisaasihoai nisunɨ samunɨ otɨhapɨhɨ ahɨwisanɨhɨ ko otɨhapɨhɨ bitoaitande. Bitohonɨhɨ Nɨnɨ komɨhetapɨ sangi pɨwaasatisanɨhɨ amɨ sahɨ Jisaasihomɨhihoaaŋapɨ pɨwandisaihɨ pɨwanaatɨ nɨnɨ samɨhonɨnɨtisanɨhɨ amɨ sahɨ noaipapɨ nisɨhiyaatimatɨtaatɨwe tatɨ katindɨhandaahe. Satatɨ katindɨmandɨ jɨhɨ aimehura komɨ isɨhiya Isɨraherɨhiyaapɨ Mosesihoai kaundatɨ ahaisɨhai ipɨhatisamaha awaisɨha kandaate. Amɨ wanɨ komɨ isɨhiyaisatɨ pɨwɨha wɨsasisɨmetapɨ gaahaiwa kawitandɨ katiwaiwa amɨ jɨhɨ Isɨraherɨhiyai kawitandɨ kaundatɨ amɨ kaiwa kawiwaiwai nusatipɨhaatɨ apɨpaahɨ gaahaiwaaso. \s1 Autaahaatɨho Komɨ Isɨhiyaisatɨ Wanɨ Maasɨtɨtandɨ Jɨhura Pɨwɨha Tɨmanatɨ Katisɨhai Nusatipɨhaaha Kandaase \p \v 7 Autaahaatɨho Jisaasihomɨhetapɨ nanyamaahonɨhɨ nyahɨ noaipawaatɨ komɨhiyaanimainjaihɨ amɨ ko noaipatɨ nyamɨ Autaahaatɨhoematɨtandɨ pɨwɨha aimɨ tɨmanatɨ katisɨha jɨhɨ katatɨ ahaisɨhai nusatipɨhaahe totɨmandɨ siyatɨtihɨto. Isɨ kaapɨ wonjɨ japwaatɨ onɨhitɨ kasatɨtaano. Jɨhura Autaahaatɨho komɨ isɨhiyai nɨnɨ samɨ Autaahaatɨhonimainjanɨhɨ amɨ sahɨ nisɨ Isɨhiyaatimainjaihɨ nɨnɨ sangi jainjaatɨ bimɨtaano undatɨ pɨwɨha tɨmanatɨ kaundataase. Satatɨ kaundisɨha sa nehɨ wapaahɨ kawisataatɨ amɨ komɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa nemwatɨ apɨpaahɨ ainahiyɨhiyemaitandɨ kandaamaase. Owetise. O wanɨha pɨwɨha tɨmanatɨ Autaahaatɨho katisɨma isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa kiyohɨwaiwa nemwahonɨhɨ kiya noaipapɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ gaahiyaimatɨtaatɨwɨhandapɨha kandaase. \v 8 Amɨ sandɨ isɨhiya Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ noaipapɨ wɨndɨ kiya gaahiya saasanotahiyaametindɨmandɨ apaapɨmaahe. Isɨhiya pɨwɨha jɨha komɨ isɨhiyai Autaahaatɨho pɨwaundatɨ numwaahonɨhɨ kiya noaipapɨ komɨhiyaimatɨtaatɨwɨ iwinjatɨtandɨ wɨsasatɨ numwisɨhaatɨhɨ bimohiyɨhiyai Autaahaatɨho saundataase. Nisɨ pɨwɨha atɨhomaaniwɨ apɨpaahɨ maipɨhiyaate undatɨ kaundataase. Ko kiyai saundataahandɨ kandɨ amɨ isɨmiya kɨmɨkiyaapɨ komɨ pɨwɨha aimɨ jɨhɨ wapɨhɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ Autaahaatɨho sandaase. \q1 “Nɨnɨ Awaisɨhonɨnɨ sangi kɨmandɨ kasatataatonɨ sahɨ atiwɨse. Nɨnɨ Asisɨha wura wapa asɨpɨpa kaitandɨhura namɨhanataayo. Nɨnɨ nisɨ isɨhiya Judaahoetapɨ noaipahohiyɨhiyaisatunɨ amɨ Isɨraherɨhiya nahatiyaisatunɨ pɨwɨha asaaha amɨ nehɨ kai wa wɨsasɨto. wɨsasatɨ nunyatɨ kiyai nɨnɨ pɨwɨha nunyatɨ numwaasanɨhɨ kiya noaipapɨ nisɨhiyaimainjaihɨ winjatɨto. \v 9 Iyataatɨ ka pɨwa nisɨ isɨhiyaisatɨ wɨsasoha jɨhɨ kiyaamɨ saisatoyai yapɨpatɨ Isipɨhandaahapɨ nutɨ numwaasi baindɨ winjatɨmɨ nasohura pɨwɨha wɨsasatɨ nunyohɨhaamatɨmetatɨ nehɨ kai waare. Amɨ kiya nisɨ pɨwɨha jɨha sa wɨndɨ wɨsasatɨ pɨwaundɨtɨ nunyoha baiwɨ kiya kaitaano tohɨrɨhɨretɨ wɨndɨ kamaiwɨ nepɨnɨmɨhauhɨ amɨ nɨnɨ kiyai ahosumwatɨ namataayo. \v 10 Iyataatɨ ipotɨhura asisɨha nɨnɨ nɨwahonɨnɨ namɨhanohɨhetɨ isɨhiya Isɨraherɨhiyaisatɨ pɨwɨha wanɨha kai nehɨ wa nɨnɨ katohɨha wɨsasɨto. Nɨnɨ Awaisɨhonɨnɨ sangi kɨmandɨ kasatataato. Akɨpɨpa kɨmaiwa nɨnɨ saindɨ kaito kiya daiwɨ bimɨtaatɨwɨhɨretapɨ nɨnɨ gwɨnyaatɨ maaritohɨtɨhandɨ kiyaamɨ amɨtɨhetɨ netɨ gɨwunyaatɨ nunjɨto. Amɨ kiya kiyaamɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ kandɨ nepɨ kɨpɨwɨ gɨwunyaatonɨhɨ kɨretɨ daiwɨ bimɨtaapo. Aiwɨ amɨ nɨnɨ nehɨ naasonɨnɨhɨ Autaahaatɨhonɨnɨ Akohonɨnɨhi kiya mepɨ autaahepɨnɨmapɨ nisɨ otɨpɨpatɨ kanisaihɨ amɨ nɨnɨ kiyai iwɨtatamanɨtɨ winjatɨto. \v 11 Nɨnɨ sawisanɨhɨ amɨ kiyaamɨ wo komɨ naisɨhiyaisunɨ amɨ sawahomɨ saingosaahoyai saundatɨ sahɨ nɨnaasoŋɨ nɨnaasaaŋɨhɨ Awaisɨhopɨ atiwɨ mmonɨwɨ amɨ gɨsunyaatatɨ nasesɨpatane undatɨ kaundatɨ amɨ katamunjɨtaise. Owetɨtaise. Amɨ kiya nahatiya nɨnaasohɨ nɨnaasaamɨhɨ ambɨpatɨ awaipatisahiyaunɨ amɨ ambɨpatɨ awaipatɨ owehiyaunɨ aimɨ nisɨ isɨhiyaasɨ nisapɨ aimɨ mmonɨwɨ gɨwunyaatatɨ nusesɨpatahiyaaso. \v 12 Amɨ kiya aimɨ nisɨ isɨhiyaasɨ nisapɨ kiyai gɨwunyaatatɨ nusesɨpatatɨ amɨ mmonɨwɨhiyaare. Amɨ kiya nisɨ isɨhiyaatihɨ kiya maipɨhaiwa isɨhiya usaisɨ kawisohɨwaiwa nemwaito. Aindɨ amɨ kiya nisɨ ndɨhetɨ nɨnɨ wɨndɨ maarɨmitohɨwaiwa maipɨhaiwa kiyohɨwaiwa netɨ nɨnɨ kaiwaapɨ wɨndɨ gɨmunyaatɨ apɨpaahɨ nanɨpimandɨmaito,” \rq Jeremiyaaho 31:31-34\rq* \m tatɨ katise. \p \v 13 Nyahɨ siyaatɨ mmondɨhaawɨ pɨwɨma ipotɨma Autaahaatɨho wɨsasatɨ nanyamisɨmaapɨ wanɨha asaahaare tatɨ sata kandaase. Kɨma Pɨwɨha Wanɨhaare ndaase. Ko satatɨ kandaatɨ pɨwɨha jɨhɨ wɨsasatɨ nyangi nanyamisɨhaapɨ aimɨha jahɨhandaatɨ kaamɨ otɨpɨpatɨ owe ndaase. Amɨ sandapɨ nyahɨ yawanaanɨ aimɨ gwɨnyaawaahiyaane, wapa noaipatɨ aimɨ jahɨpɨpaimainjɨhɨ amɨ kapa nyahɨ namɨhaayo. \c 9 \s1 Aŋɨ Gohɨhandaatɨhɨ Autaahaatɨhopɨ Gaapundɨwɨ Nandapa Maahoaipatamɨ Jɨtɨpatɨ Autaahaatɨhoai Dɨpumanawaayopo \p \v 1 Nɨnɨ pɨwɨha aimɨ kasatohɨhaamɨha jɨhaatɨ sandɨ kasatɨtaano. Autaahaatɨho Jisaasihomɨhetapɨ nyangisatɨtonɨhɨ amɨ nyahɨ komɨhiyaanɨnɨtɨtɨhaawɨ pɨwɨha tɨmanatɨ kandaase. Aihɨ amɨ Jisaasiho nyamɨ aunahɨpatɨ netɨ nyamɨhihoaaŋɨ bitonda taatɨ Autaahaatɨhoai yamɨhapataatɨhɨ pɨwaundataase. Iyataatɨ amɨ jɨhuraahɨ Autaahaatɨho komɨhiyai sahɨ nisɨhiyaatimatisaihɨ amɨ nɨnɨ samɨhonimandɨ jainjaatɨ bimɨtaano tatɨ pɨwɨha tɨmanatɨ kaundataase. Sata kaundisura wɨnɨhapɨpaisatɨ ahoyatɨ nunyataise kapa wɨnɨhapɨpa katirɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kawiwɨ kopɨ gaapundɨtaatɨwo. Iyataatɨ amɨ aŋaaŋɨ waaŋɨ nehɨ gohɨhaaŋɨ isɨhiya aŋɨmatawaayopo kandaapɨhɨ Autaahaatɨhopɨ gaapundɨwɨ amɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawitaatɨwɨhaaŋo. \v 2 Kiya saiwɨ aŋaaŋɨ gohɨhaaŋɨ aŋɨmatawaayopo. Gohɨhaaŋɨ aŋaaŋɨ aŋɨmatɨwosawɨ yatɨmwɨ yatɨpiyawaayopo. Yatɨpiyaposawɨ jɨhandɨ sandɨ satɨwɨ ambɨhɨtawaatopo. Isɨhiya kiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa nesi nuwɨ tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨtaatɨwɨhɨrote tɨwɨ ambɨhɨtawaatopo. Aihɨ kandotɨ sisɨhaiwa tɨpopɨ ahiyawɨ amɨ ganɨho wo kaiwɨ koaasɨnɨ bɨretɨhandɨ ahiyawaayopo Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ ahotɨtandɨhandɨ. (Sapa kɨhɨrotohandɨ mɨtaahandɨ yatɨpiyahotɨhandotɨ ahondaise.) \v 3 Aihɨ amɨ metaahɨ yatɨpiyahotɨhandɨ kapɨhandɨ sandapɨ satɨwɨ ambɨhɨtawaatopo. Nehɨ Autaahaatɨho sawahohɨ kɨrotɨ bindata komɨ isɨhiyai winjatɨtandɨhɨrote tɨwɨ ambɨhɨtawaatopo. Saurɨ yatɨpiyahowauramɨ otɨhapɨhɨ apotɨhɨrɨ minjatɨnahɨrɨ apɨpaahɨ mwipɨhɨra mɨhasɨnapɨ mɨhaapɨ kɨrɨnɨhɨ yatɨpiyapɨ Autaahaatɨho bimɨtandɨhɨrotɨ nimbɨpuwataise. \v 4 Aihɨ kɨrɨ apotɨhɨramɨ kɨmbaahɨ detɨ kɨrainɨ ganɨhomatiyahonjɨ masɨhonjɨ nehɨ gorɨhandaahɨhɨ kaiwɨhonjɨ ahiyawaayopo. Iyataatɨ sonjɨ ganonjaasɨnɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨtaatɨwɨhonje. Iyataatɨ sandɨ yatɨpiyahotɨrotɨ nehɨ Autaahaatɨho sawaho bimɨtandɨhɨrote tɨwɨ ambɨhɨtawaatopo. Aiwɨ amɨ pausihandɨ wɨndɨ nehɨ gorɨhandaahɨhɨ kaiwɨhandɨ awainaahoetahandɨ ahiyawaayopo. Iyataatɨ sandɨ pausimandɨ Autaahaatɨho komɨ isɨhiyai winjaatɨ bimɨtandɨhandapɨ tɨmanatɨ pɨwɨha kaundisɨha gwɨnyaitaatɨwɨ namɨhanahande. Iyataatɨ amɨ kandɨ pausimandotɨ kaapɨho wo gorɨhanda kaiwɨho ahiyawaayopo. Aiwɨ amɨ so kaapopɨ nandapa bɨretɨhandɨ manaahandɨ jɨhura Autaahaatɨho nandapa owehapɨhɨ nehɨhaatɨ Isɨraherɨhiyai numwimbɨpaamɨ wapa ahiyawaayopo. Aiwɨ amɨ kandɨ pausimandotɨ Aronɨhomɨ irɨhɨrɨ ngɨrɨhɨrɨ jɨhura Autaahaatɨho katihɨ ahiyawosauhɨ asɨrimatatɨ yanisirɨhɨrɨ ahondaise. Aiwɨ amɨ kandotɨ nawɨha wandipatɨ taapɨrehandɨ Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa ikwɨmaindɨmwɨtɨhapa jɨpatɨpindisɨha ahiyawaayopo. \v 5 Iyataatɨ amɨ kandɨ pausindamɨ mipatetɨ maahomwaaŋɨ nehɨ sɨwipatɨ yatɨmwɨ kaiwɨ wihoaaŋɨ wɨtɨ amɨ wihoaaŋɨ wɨtɨ ahiyawaayopo. Saurɨ sɨwipaurɨ isɨhiya gorɨhaandaahɨhɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨhiya yamɨhapataatɨhɨ komɨ ndɨhetɨ kiyaanɨhɨ bimohiyɨhiyaapɨ namɨhanɨwɨ isɨhiya kaiwɨ ahiyawaayopo. Kaiwɨ pausihandamɨ mipatetɨ namɨhapɨ wɨsasawaayopo. Iyataatɨ saurɨ sɨwipaurɨ ditatisahaurisɨ kauramɨ ditatɨ tusapaapanatɨ pausisɨndisɨ namaasataise. Aihɨ sapɨhapɨ isɨhiya satɨwɨ ambɨhɨtawaatopo. Isɨhiyaapɨ Autaahaatɨho jɨtɨpatɨ mmonataatɨ maarɨho asɨpiyatɨ kiyaamɨ maipɨhaiwa nemwasɨpɨpɨhe tawaatopo. Isɨ saiwaapɨ nɨnɨ wanɨ kɨmura wɨndɨ waatɨ pɨhɨndɨ kamaatɨto. \p \v 6 Saiwɨ kiya aŋɨmatɨwɨ kahapaamapɨpa katɨhɨ ahiyawɨ owetihɨ isɨhiya isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨhohiyɨhiya namasawɨ yatɨpiyahotɨhandɨ jɨhandɨ mɨtaahandotɨ asisɨ nahatewetɨ nandaapɨ noaipapɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa tɨhɨwɨ dɨpumanɨwɨ amɨ isɨhiyaamɨ aunahɨpa nepɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨwɨ kopɨ gaapundawaayopo. Saiwɨ kiyohɨtɨmandɨ Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa kaundirɨhɨrɨ kɨretɨ kiya japepihɨrɨwɨ kiyawaayopo. \v 7 Amɨ isɨhiya isɨhiyaapɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ komɨ aŋaaŋɨ otɨpɨpatɨ kawiwɨ amɨ Autaahaatɨhoai nandapa maahoaipatɨ tipɨ tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai waamaindumapɨ dɨpumanɨwɨ ko isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa nemwaitandɨ pɨwaundɨwɨ gaapundohiyɨhiyaamɨ mɨtɨho nehɨ sawaho naasohɨ asisɨha nehɨ naasaara kɨnaungwɨha naasɨ naasetɨ yatɨpiyahotɨhandɨ metaahandɨ Autaahaatɨho komɨ ndɨmaahomwaagɨ ahiyatɨ jaatɨ bimimbɨpɨhɨ mɨhatɨhɨ nandaataise. Iyataatɨ sandɨ yatɨpiyahotɨhandɨ metaahandɨ Autaahaatɨho nasatɨ bimindɨhandotɨ isɨhiya Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kiyohiyɨhiyaunɨ isɨhiya nahatiya wɨndɨ namɨndaapɨhɨrote amɨ kiya wɨndɨ namɨndaapɨse tatɨ itɨhapɨpa ahotiho. Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ kiyohiyɨhiyaamɨ pɨrisiho mɨtɨho nehɨ sawahohɨ katɨhɨ nandaahatɨhe. Iyataatɨ ko kɨnaungwɨha nɨnaasetɨ asisɨha naasara katɨhɨ nandaataahura ko nehɨ taanaho niyatɨ nandaataamaise. Owetise. Nehɨ taanahɨho ko wɨndɨ apɨpaahɨ namɨndaitaise. Amɨ ko kauhoaisangi amɨ sipɨsipɨhandisangi tiwatɨ kapaamɨ jɨtɨpatɨ isɨsi nandaataise. Nandaatɨ kaaŋɨ bokisihandɨ awaindɨhandɨ Autaahaatɨhoai komɨ otɨpɨpatapɨ wapa nunyohɨpɨpa windɨhandɨ katɨhɨ ahotindɨhandamɨ awɨhaasɨnɨ Autaahaatɨho mmondandɨ jɨtɨpatɨ ahiyataise. Jɨtɨpatɨ ahiyatosatɨ ko sawahomɨ maipɨhandɨ Autaahaatɨho nemwaitandɨ jɨhɨ sawahopɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundatɨ nunjenataise. Iyatosa amɨ kasɨnɨ ipotɨ isɨhiya nahatiyaamɨ maipɨhaiwa nemwaitandɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundatɨ nunjenatɨ gaapundataase. Iyataatɨ satɨ jɨtɨpitɨ ko nesi niyatɨ ahiyatosatɨ gaapundatɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundipitɨ isɨhiya maipɨhaiwa Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ kiyohɨwaiwaapɨ kiya apɨpaahɨ nanɨpimainjɨhɨ amɨ maiwa maipɨhaiwa kiyɨhaayono maatɨwɨ nehɨ nanɨhaiwɨ kiyohɨwaiwa Autaahaatɨho nemwaitandɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ nesiyatɨ ahiyataise. Isɨhiya Autaahaatɨho saiwa maipɨhaiwaasɨ sahɨ wɨndɨ kamaiwɨse undiwaiwa kiya gwɨnyaawaahandɨ kandɨ kiyohɨwaiwaapaahɨ wɨndɨ jɨtɨpatɨ nesiyatɨ ahiyatɨ gaapɨmundise. Owetise. \v 8 Iyataatɨ sa pɨwɨha wɨnɨhapɨpa isɨhiya nehɨhiya Autaahaatɨhomɨ Aŋaaŋɨ yatɨpiyahotɨhandɨ mɨhatɨhandaatɨhɨ namɨndaapɨse tatɨ ahotihɨ nyahɨ mmonɨhaayo. Iyataatɨ sandaahɨ nyangisɨ siyatɨ netɨ nanyisataise, isɨhiya nahatiya mɨhatɨhɨ Autaahaatɨho komɨ ndɨmaahomwaaŋɨ ahiyatɨ bimirɨhɨrotɨ wɨndɨ namɨndaitaapo. Namɨndaapɨ amɨ kiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ tɨtɨhɨ sawana Autaahaatɨhoaapɨhɨ detɨ naiwɨ koai wɨndɨ pɨwaamundɨtaapo tatɨ netɨ nanyisataise. \v 9 Amɨ pɨwɨma siyatɨ isɨhiya nahatiya mɨhatɨhɨ mɨhapaahɨ Autaahaatɨho komɨ ndɨmaahomwaaŋɨ ahiyatɨ bimimbɨpɨhɨ wɨndɨ namɨndaapɨse tatɨ ahotihɨ amɨ isɨhiya nahatiya nehɨ kɨmbaahɨrotɨhɨ nandaawaayopo. Aiwɨ amɨ kiya Autaahaatɨhomɨhinɨ detɨ wɨndɨ namaayopo. Sandɨ netɨ kiyai siyatɨ nunjataise. Wanɨmura kɨmura isɨhiya saiwɨ mmondaatɨwe. Mosesiho wɨnɨhapɨpa kaundirɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ nandapa maahoaipa gaare undɨwunɨ amɨ kiyaamɨ maipɨhaiwa nemwaitandunɨ Autaahaatɨhoai nunyauhɨhandɨ kandɨ kaiwa netɨ kiyaisɨ Autaahaatɨho kiyaisɨ saundatɨ nisɨ ndɨhetɨ sahɨ noaipapɨ apɨpaahɨ gaahiyaatɨ saasanotahiyaatɨtihɨ nɨnɨ baindɨ jasotɨ sapɨ maaritataayo undɨtandɨhɨretɨ ahɨmaawise. Owe. Iyatɨ amɨ kaiwa kiyaamɨ amɨtɨha maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ gwɨnyaahohɨtɨhandɨ netɨ saasanotahiyemwatɨ popɨtɨhiyemwaamase. Owetise undatɨ kiyai netɨ nunjataise. \v 10 Iyatɨ amɨ isɨhiya Mosesiho wɨnɨhapɨpa kaundirɨhɨrɨ kɨretɨ japepihɨrɨwɨ kiyaamɨ gaarehaiwaunɨ amɨ kiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa maahoaipa Autaahaatɨhoai nunyohiyɨhiyaisangi kaiwa mmonatosatɨ kiyai Autaahaatɨho wɨndɨ samundise sahɨ nisɨ ndɨhetɨ apɨpaahɨ gaahiyaate mundise. Owetise. Amɨ sandɨ apaapɨmaahe. Wɨnɨhapɨpa kiya japepihɨrohɨpɨpa nandapa maahoaipa amɨ waapoho kiya nanɨhohɨpɨpaapunɨ amɨ nehɨ ambɨpatɨ bausohɨpɨpaapɨtahaiwaatihe. Iyataatɨ saiwa kiya wɨnɨhapɨpa japepihɨrɨwɨ kiya kiyohɨwiwa nehɨ kɨmaatɨ tiwatɨhaatɨ ambɨpatetɨ kiya kaitaatɨwɨ kaundatɨ amɨ mɨhatɨhɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ tɨtɨhematɨtaatɨwɨhandapɨ wɨndɨ kamundindɨhandaahe. Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨho ipotɨhura kiyai nga netɨ tɨtɨhemwaitandɨhɨra daihɨra nunjɨtandɨ saiwa nehɨ wanapɨ gohɨhaiwa numwihɨhaiwandaate. \s1 Kɨraisiho Nyapimainjɨhɨ Nyapɨ Jɨtɨpatɨ Nuhaasɨpatɨ Autaahaatɨhoaapɨhɨ Ahiyataise \p \v 11 Jɨhura isɨhiya saiwɨ kaimɨ napɨmbɨwɨhandisɨ wanɨ kɨmuraahɨ Jisaasiho sawaho tɨtɨhɨ noaipatɨ Pɨrisiho Awaisɨho Mɨtɨhoematatɨ nyapɨ nyamɨ aunahɨpatɨ netɨ Autaahaatɨhoai taatɨ pɨwaundataase. Jɨhura Autaahaatɨho Jisaasihomɨhetapɨ isɨhiyai gaahatɨ kawɨsatɨ japɨhɨ numwaitandɨ pɨwɨha tɨmanatɨ katisɨha Jisaasimo netɨ ka akematɨ kiyatɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa nemwataise. Nemwatɨ asɨyɨhiyaimatɨtaatɨwɨhandɨ nunyataise. Ko nyangi sanyindɨmandɨ nyapimainjɨhɨ nyamɨ aunahɨpatɨ netɨ yamɨhapataatɨhɨ Autaahaatɨhomɨ bimimbɨpɨhɨ komɨ ndɨhetɨ taatɨ nyapɨ pɨwaundataase. Sapɨhɨ Jisaasiho bitonda taatɨ Autaahaatɨhoai nyapɨ pɨwaundimbɨpɨhɨ kɨmaapɨ yapɨpataapɨhɨ Autaahaatɨhohɨhɨ bimɨtandɨhapɨhe tɨwɨ aŋaaŋɨ gohɨhaaŋɨ ambɨhɨtɨwɨ aŋɨmatotɨhandisɨ apɨpaahɨ waatɨ nusatipɨhaamahande. Iyataatɨ sapɨhɨ Jisaasiho bitonda taatɨ nyapɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundimbɨpɨhɨ nehɨ isɨhiya kaiwɨ ahiyawɨhapɨhɨmaahe. Owetise. Iyataatɨ kɨmaapɨ kahapaamapɨpa Autaahaatɨho kiyatɨ ahaimbɨpaisatɨ ahoyatɨ kiyatɨ wɨndɨ ahɨmaise. Kiyatɨ ahɨmaisɨ sahɨ kandɨ wɨndɨ mondaapo. \v 12 Utaaho yapɨpaatambɨho kɨnaukwɨha nahatewetɨ asisɨha nehɨ naasaaraahɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ maasapɨho memetɨhɨramɨ jɨtɨpatunɨ amɨ maasapɨho kauho sapɨho sɨpɨpɨhohomɨ jɨtɨpatunɨ isɨsi nandaatɨ mɨhatɨhɨ Autaahaatɨho sawahohɨhɨ bimirɨhɨrotɨ komɨ ndɨhetɨ ahiyataise. Iyataatɨ Jisaasimo kiyaamatiyatɨ kiyataamaise. Owe. Jisaasiho komɨ jɨtɨpatɨ sawahomɨhatɨ ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nuhoaamasɨpatɨ netɨ komɨ ikwɨraahɨ sawaho isɨsi niyatɨ Autaahaatɨhomɨ bimimbɨpɨhɨ komɨ ndɨhetɨ ahiyataise. Iyatɨ amɨ ko Jisaasiho komɨ jɨtɨpatɨ pɨhɨtɨhaiwaara isɨsi niyatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ ahiyataamaise. Owetise. Nehɨ naasaaraahɨ nyahɨ isɨhiyaanɨ nahatiyaanamɨ maipɨhaiwaapɨ komɨ jɨtɨpatɨ gaahatɨ isɨsi niyatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ ahiyataise. Ko siyatɨ kaindɨmandɨ Autaahaatɨho satɨ jɨtɨpitɨ mmonataatɨ namatɨ ko nyamɨ maipɨhaiwa nahatewaatɨhapɨ wanunɨ ipotɨ ipotunɨ japɨhɨ nga nanyamaitando. Nanyamaahonɨhɨ nyahɨ noaipawaatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ tɨtɨhɨ gaahiyaanimatɨtɨhaawo. \v 13 Iyataatɨ amɨ isɨhiya itapɨpaisunɨ amɨ isɨhiyaamɨ andɨtatunɨ amɨ wapa wapaunɨ isɨpɨ kiyawaawaahɨ ainjotɨhaiwaisahiyaasɨ isɨhiya usaisawɨ maasɨ tɨmaamaitɨwɨ Autaahaatɨhopɨ gaapɨmundɨtaapo. Nehɨ yandɨhɨ binyaihɨ kiya itapɨpa andɨtatɨ isɨhohiyɨhiyai pɨrisiho isɨhiyaapɨ Autaahaatɨhoai nandapa tɨhatɨ dɨpumasɨho sawisatɨ kawisataise. Maasapɨho memetɨhɨramɨ jɨtɨpatunɨ amɨ maasapɨho kauho sapɨho sipɨsipɨhomɨ jɨtɨpatunɨ namotɨ amɨ maasapɨho kauho sanaatɨ tipɨ tɨhauhɨ tɨhɨmɨ notɨ sotipatɨ waatɨpimainjɨpatɨ netɨ katisatɨ tɨmandaatɨ waapohoaisatɨ ahoyatɨ naumbwaihɨratɨ isaaha nahaapatohaara kiyaamɨhetɨ tutipataise. Ko siyatɨ kawihɨhura kiya Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ noaipapɨ tɨtɨhɨ gaahiyaimatawaayopo. Gaahiyaimatɨwɨ nuwɨ isɨhiyaisawɨ maasɨ Autaahaatɨhopɨ gaapundawaayopo. \v 14 Iyataatɨ Kɨraisiho komɨ jɨtɨpatɨ nyapɨ nuhoaamasɨpatɨ kiyaamɨ siyohɨtɨmandisɨ apɨpaahɨ nusatipɨhaahate. Iyataatɨ Jisaasiho somɨhetɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho nasisoaarɨ bimisɨho netɨ koai andɨtɨwiwatɨ watɨpurɨmatɨ gɨwunyaasɨhɨ Itɨpɨho ko Gaahomɨ watɨpɨhandaahɨ Autaahaatɨhoai nyapɨ nunyanataise. Jisaasiho so utaaho apɨpaahɨ gaaho Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ Autaahaatɨhoai poundahaiwa maipɨhaiwa apɨpaahɨ turɨkaarehonjisangi wɨndɨ kamaayaho utaaho ainahɨho nyapimainjɨhɨ nyapɨ napotaise. Napwindɨhandaahɨ nyahɨ nahatiyaanamɨ maipɨhaiwa nenyamataise nyamɨ maipɨhaiwa kiyohɨwaiwaapɨ Autaahaatɨho yaasɨhandɨ apɨpaahandɨ nanyinyatɨ yandɨhenyamaamaitando. Ko Jisaasiho siyatɨ kanyindɨmandɨ nyahɨ Autaahaatɨhopɨ otɨpɨpatɨ kawisaatɨ kopɨ maarita koai mepɨ autaahemwawa maasɨ koaisaatɨ nasisoaarɨ bimaamɨ nutɨhaawɨhandapɨ kiyataise. \p \v 15 Sandɨ Jisaasiho komɨ jɨtɨpatɨ nyamɨ maipɨhaiwaapɨ nuhaamasɨtɨhandaahɨ nyahɨ noaipawaatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ gaahiyanimatonɨhɨ Autaahaatɨho nyangi nyasonata sahɨ aimɨ noaipapɨ nisɨhiyaatimatawaayopo tatɨ nanyamaataise. Autaahaatɨho komɨ isɨhiyai gaahaiwa kawitandɨ pɨwɨha tɨmanatɨ katatɨ wanɨ ahaiwaiwa Jisaasiho netɨ akɨwaiwematɨ kaitandɨ Autaahaatɨho namɨhanatɨ ahɨwisataise. Isɨ Jisaasiho siyatɨ kaindɨhandaahɨ Autaahaatɨho isɨhiya usaisɨ sahɨ aimɨ nisɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ nasamɨhandɨhiyaate undisawɨhiyaisɨ Autaahaatɨho wapa gaahapa numwɨtandɨ katatɨ tɨmanatɨ ahaimbɨpa nunyonɨhɨ kiya kapa nepɨ nasisoaarɨ kiyaanɨhɨ koaisawɨ maasɨ bimɨtaapo. Iyataatɨ amɨ Jisaasiho kaindɨmandɨhɨ isɨhiya pɨwɨha jahɨha Autaahaatɨho komɨ isɨhiyai gaahaiwa kawitandɨ pɨwɨha wɨsasatɨ numwisɨhaatɨhɨ bindawaawɨ komɨ ambɨpa nɨwimaapɨ otɨpɨpatɨ kawisohiyɨhiyaapimaawɨ kiyataise. Amɨ nehɨ Kɨraisihomɨ jɨtɨpatɨhɨhɨ kiyaamɨ maipɨhaiwa nemwahonɨhɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ kiya noaipapɨ gaahiya saasanotahiyaatisaihɨ amɨ Autaahaatɨho kiyai sahɨ tɨtɨhɨ gaahiyaatiso unda numwaitaise. \p \v 16 Autaahaatɨho isɨhiyaisɨ pɨwaundatɨ numwaahonɨhɨ amɨ kiya noaipapɨ komɨ isɨhiyaimatɨtaatɨwɨhandapɨ pɨwɨha wanɨ asaaha isɨhiyaisatɨ wɨsasisɨha Autaahaatɨho netɨ akaahemaitandɨ Kɨraisiho napwindɨndapɨ sangi nɨnɨ nesɨpatɨ kasatɨtaano. Isɨhiya usa sangɨ napopɨ asɨyɨhiya bindawaahura kiya napwisaihɨhura kiyaamɨ usa kiyaamɨ manyinyaisangi amɨ naisɨhiyaisangi ikɨpɨpa amɨ wapa naitaatɨwɨhandapɨ gwɨnyaawaayopo. Saiwɨ gwɨnyaawaawɨ kiya sangɨ napopɨ nehɨ asɨyɨhiya bindawa utaaho kiyaamɨhapa naitandɨhomɨ ambɨpatɨ ambɨhɨtɨwɨ sanɨhaaho nyamapa naitande tɨwɨ katɨwɨ komɨ ambɨpatɨ utɨpɨhoaatɨhɨ jɨtɨpatɨpaiwosawaayopo. Aiwɨ utaaso katatɨ nisapa nisɨhiya aho ahaatɨ nɨnɨ napwisanɨhura naitande tatɨ ambɨhɨtiso amɨ ambɨhɨtisaamaatɨ kapa naitande amɨ ba katisɨho napomahonɨhura. Amɨ ko namaapotɨ asoho bimonaahɨ komapa naitaatɨwɨhiyaapɨ ambɨpatɨ ambɨhɨtatɨ amɨ utɨpɨhoaatɨhɨ ahɨwisawɨhiya wɨndɨ kapa ketɨ namaitaapo. owe. \v 17 Iyataatɨ amɨ utaaho komapa ko naponɨhura usa naitaatɨwɨhiyaapɨ ambɨhɨtatɨ pɨwɨha wɨsasatɨ ahaisɨha ko wɨndɨ namaapotɨ bimonaahɨ, isɨhiya ahiya nisapa nepise tisawɨhiya wɨndɨ namaitaapo. Nehɨ ba katisɨho napomahonaahɨ sura komapa naitaatɨwɨ ambɨpatɨ ahɨwisawɨhiya kapa tɨtɨhɨ naitaapo. \v 18 Amɨ kɨmɨrɨ kɨretɨ Autaahaatɨho komɨ isɨhiyaisatɨ ko kiyaisɨ pɨwaundatɨ numwaahonɨhɨ amɨ kiya komɨhiyaimatisaihɨ winjatɨtandɨ pɨwɨha jɨha wisasisɨha noaipatɨ akaahaimatɨtandɨ wapa kohasɨpɨho tipɨ jɨtɨpatɨ nuhaawaayopo. Saiwɨ nepɨ nuhaahauhɨ sura pɨwɨha Autaahaatɨho komɨ isɨhiyaisatɨ wisasisɨha noaipatɨ akaahaimatataise. \v 19 Sa pɨwaapɨ nɨnɨ netɨ wonjɨ onɨhitɨ katɨtaano. Jɨhɨnɨhɨ Mosesiho isɨhiya nahatiyaisɨ wɨnɨhapɨpa Autaahaatɨho komɨ isɨhiyaisɨ pɨwɨha jɨha numwisɨhaatɨhɨ ahotimbɨpa nɨnaasaimbaahɨ netɨ awɨtatɨ kaundataase. Iyatɨ amɨ kapɨhɨ kauho sɨpɨpɨhohaiwaatihɨ amɨ memetɨhɨrɨ wiwa netɨ tiwatɨ tɨhatɨ Autaahaatɨhoai nunyataise. Iyatɨ amɨ kapɨhɨ kapaamɨ jɨtɨpatɨ netɨ waapohoaatɨhematɨ kisɨhɨsisataise. Iyatɨ isaaha aŋɨnetɨha tamitatisatɨ tisatatɨ netɨ amɨ sipɨsipɨhandamɨ atɨha marasinɨho amatenɨho jaapɨha netɨ isaahaisatɨ ahoyatɨ wɨsasataise. Iyatɨ sandɨ netɨ kauho sipɨsipɨhandamɨ waapohoaisatɨ nambwaihɨripataatɨhɨ tɨmandaatɨ boyatesi utɨpɨho bukɨhandɨ Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa jɨpatɨpindɨhandaatunɨ amɨ isɨhiya nahatiyaisunɨ kiyaamɨhetɨ tutipawisataise. \v 20 Ko kiyai siyatɨ taatɨ tutipawisataahetɨ kiya isɨhiya (Isɨraherɨhiya) nahatiyaisɨ saundataase. \q1 ‘Kɨmatɨ jɨtɨmataahɨ Autaahaatɨho sahɨ komɨ isɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ pɨwɨha wɨsasatɨ nasamisɨhai ko netɨ akaahemataise. Sahɨ wɨnɨhapɨpa baiwɨ japepihɨrɨtaatɨwe,’ \m undataase. \v 21 Siyatɨ kɨmɨrɨ kɨretɨ Mosesiho aŋaaŋɨ gohɨhaaŋɨ Autaahaatɨho sawahopɨ komɨ otɨpɨpatapɨ aŋɨmatotɨhandetunɨ amɨ katɨhɨ kapaaraahɨ otɨpɨpatɨ kaitaatɨwɨ ahiyohɨpɨpetunɨ jɨtɨpatɨ tutipatɨ jaataise. \v 22 Iyataatɨ amɨ wɨnɨhapɨpa Autaahaatɨho komɨ isɨhiyai pɨwɨha wɨsasatɨ numwisɨhaatɨhɨ ahotimbɨpa kahapaamapɨpa kapaaraahɨ Autaahaatɨhomɨ aŋɨtɨtɨhɨ gohɨhatɨhɨ otɨpɨpatɨ kaiwɨ pɨwaundohɨpɨpaapɨ satise. Amɨ kapetɨ jɨtɨpatɨ nuhaapɨ jaasaihaahɨ Autaahaatɨho kapaapɨ biyatɨ maaritatɨ mmondaise. O amɨ kapai wɨndɨ samaisaihaahɨ Autaahaatɨho kaiwaapɨ gaare tatɨ mmonatɨ wɨndɨ ko maarɨmitɨtaise tise. Kauho amɨ sipɨsipɨhandɨ koai tɨhɨwɨ waamaindumapɨ nunyohɨpɨpaamɨ jɨtɨpatɨ kapetɨ nuhaapɨ jaasaihaahɨ kaiwaapɨ ko maaritɨtaise tise. Iyataatɨ amɨ wapaamunɨ amɨ isɨhiyaamɨ jɨtɨpatɨ nepɨ namuhaawaawaahɨ amɨ isɨhiya Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ komɨ pɨwɨha wɨnɨhapɨpa nemapɨ maipɨhaiwa kiyohɨwaiwa Autaahaatɨho wɨndɨ nemwaamatɨ nanɨpɨmimatɨtaise. Nehɨ isɨhiya wapai tipɨ kapaamɨ jɨtɨpatɨ nuhaapɨ amɨ kapa tɨhɨwɨ koai waamaindumapɨ numwisaihaahɨhɨ Autaahaatɨho isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa nemwatɨ kaiwaapɨ apɨpaahɨ nanɨpimatamaitaise. \s1 Kɨraisiho Autaahaatɨhoai Nunyanatɨ Napwindɨhandaahɨ Autaahaatɨho Nyamɨ maipɨhaiwa Nenyamataise \p \v 23 Isɨ amɨ sandɨhɨ nyahɨ aimɨ mmonaatɨ gɨnyunyaatahiyaane. Autaahaatɨhomɨ aŋaaŋɨ gohɨhandaatɨhɨ kapaaraahɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawitaatɨwɨ ahotimbɨpa sapa nehɨ yamɨhapataatɨhɨ akɨpɨpa ahotimbɨpaamɨ sɨwipate. Iyataatɨ kapaisɨ Autaahaatɨho komɨ ndɨhaara mmonatɨ gaare tatɨ amɨ kapaapɨ gaahapaare tatɨ maaritɨtandɨ kauho amɨ sipɨsipɨhandamɨ jɨtɨpatɨ kapetɨ nuhaapɨ jaawaayopo. Amɨ kapetɨ jɨtɨpatɨ wɨndɨ nuhaapɨ minjaawaawaahɨ amɨ Autaahaatɨho kapaapɨ wɨndɨ gaare tatɨ maarɨmitɨtaise. Sandɨ saiwɨ Autaahaatɨhomɨ aŋaaŋɨ gohɨhaaŋɨ yamɨhapataatɨhɨ Autaahaatɨho sawaho bimimbɨpɨhamɨ sɨwipatɨ nehapɨhɨ komɨ ndɨhetɨ gaatanɨhɨ Autaahaatɨhounɨ isɨhiyaunɨ ahoyanɨwɨ pɨwaatɨndaatɨwɨhapɨhɨ kauho sipɨsipɨhandamɨ jɨtɨpatɨ nuhaapɨ nepɨ tɨmanawaayopo. Siyauhɨ kapa noaipatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ gaahapaatihɨ amɨ Autaahaatɨho kapaapɨ maaritataise. Iyataatɨ amɨ mɨhaatɨ yamɨhapataatɨhɨ Autaahaatɨho sawaho bimimbɨpɨhɨ isɨhiya gɨwunyaapɨ pɨwaundɨtaatɨwɨ naisaihɨhiyai Autaahaatɨho pɨwaundatɨ numwaatɨ winjatɨtandɨhapɨhɨ namɨhainjɨpɨpɨhɨ jɨtɨpatɨ nuhaapɨ jaapɨ nepɨ tɨmanɨtaatɨwɨhatɨ kauho sipɨsipɨhandɨ memetɨhɨramɨhatɨmaahe. Owetise. Nehɨ kati wɨte. Kauho sipɨsipɨhandamɨ jɨtɨpatɨ nusatipɨhaahate. Iyataatɨ satɨ jɨtɨpitɨ Kɨraisihomɨ jɨtɨpate ko sawaho nesi niyatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨmaahomwaaŋɨ ahiyatɨ bimimbɨpɨhɨ ahiyataise amɨ kapɨhɨ Kɨraisiho sawahoetapɨ isɨhiya Autaahaatɨhoenda naiwɨ koai pɨwaundɨtaatɨwɨhapɨhɨ. \v 24 Nyahɨ aimɨ mmonaatɨ gɨnyunyaatahiyaane. Kɨraisiho napomatatɨ japɨhɨ nepasi naimbɨpɨhɨ sapɨhɨ nehɨ isɨhiya kiyaamɨ ikwɨraahɨ Autaahaatɨhomɨ aŋaaŋɨ gohɨhaaŋɨ yamɨhapataatɨhɨ Autaahaatɨhomɨ bimimbɨpɨhɨ akɨpɨpɨhapɨ nehɨ sɨwipatɨ nehɨhaaŋɨ aŋɨmatohɨpɨpɨhɨ niyatɨ nandaataamaise. Owetise. Kohɨ tɨtɨhɨ yamɨhapataatɨhɨ Autaahaatɨho bimimbɨpɨhɨ komɨ ndɨmaahomwaaŋɨ ahaimbɨpɨhɨ niyataise. Iyataatɨ isɨhiyaunɨ amɨ Autaahaatɨhounɨ ahoyanɨwɨ pɨwaatɨtaatɨwɨhapɨhɨ ko niyatɨ tɨtɨhemwataise. Iyatɨ ko nyamɨ aunahɨpatɨ netɨ nyapɨ nanɨpimatɨ sapɨhɨ kapɨhɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨmaahomwaaŋɨ bitondaatɨ nyangi Autaahaatɨho nyatatamanatɨ andɨtɨnyaiwɨtandɨ koaisɨ Jisaasiho taatɨ pɨwaundatɨ nunjenatɨ gaapɨnyundataase. \v 25 Iyataatɨ amɨ Kɨraisiho sapɨhɨ naindɨndapɨ wɨndɨ yahandisɨ maapɨ yapɨmbataapɨhɨ Autaahaatɨhomɨ aŋaaŋɨ gohɨhandaapɨhɨ yatɨpiyapɨ mɨhatɨhɨ Autaahaatɨho sawaho bimindɨtɨhɨ pɨrisihiya isɨhiyaapɨ nandapa maahoaipatɨ tɨhɨwɨ waamaindumapɨ Autaahaatɨhoai nunyohiyɨhiyaamɨ mɨtɨho pɨrisiho nehɨ asisɨha naasaaraahɨ kɨnaungwɨha nahatewetɨ nandaataise. Nandaataatɨ amɨ ko kauho sipɨsipɨhandɨ amɨ maahoaipa wapa tipɨ tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai nunyohɨpɨpaamɨ jɨtɨpatɨ nesi nandaataise. Ko sawahomɨ jɨtɨpatɨ nesi satɨhɨ nandaataamaise. Owetise. Amɨ Kɨraisihohɨ siyatɨ kiyataamaise. Owe. Yamɨhapataatɨhɨ Autaahaatɨho sawaho bimimbɨpɨhɨ komɨ ndɨmaahomwaaŋɨ taahɨwaiwaara jinjapɨhɨ jinjapɨhɨ niyataamaise Autaahaatɨhoai komɨ jɨtɨpatɨ nyamɨ maipɨhaiwa nenyamaitandɨ numwɨtandɨ. Owe. \v 26 Amɨ ko Kɨraisiho sandɨ siyataataahɨ amɨ wuwanɨhura Autaahaatɨho kahapaamapɨpa kiyatɨ ahaisuraapɨ namasatɨ amɨ wanɨmuraisangi Kɨraisiho konɨhɨ pɨhɨtahaiwa taahɨwaiwaara komɨ ambɨpatɨ yaawatɨ naaŋɨhaiwa netɨ amɨ napopɨ nasatoaatɨtaihe. Amɨ ko saimɨ nasatoaatɨtɨhatɨ katɨ wanɨ nyahɨ mmonɨhaayo. Kahapaamapɨpa nahataapa isɨhiyaapɨ turɨmanɨtandɨ wanɨ kɨmura asisɨha ipotaataatɨmaiwetɨ Autaahaatɨho pɨwɨha wanɨha asaha komɨ isɨhiyai gaahaiwa kawitandɨ kaundatɨ wɨsasisɨha netɨ akaahemasurɨmura Kɨraisiho yapɨpataapɨhɨ nehɨ naasaara nasataise. Ko siyatɨ nasatɨ nyamɨ maipɨhaiwa Autaahaatɨho nenyamatɨ amɨ maipɨhaiwaapɨ wihoaaŋɨhandɨ naaŋɨhandɨ namaanyamɨtandɨ Autaahaatɨho maaritirɨhɨretɨ kiyatɨ ko ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nunyanatɨ nimaatataise. \v 27 Iyataatɨ nyahɨ aimɨ mmonaatɨ gɨnyunyaatahiyaane. Isɨhiyaanamɨhetɨ nyahɨ napwɨtɨhaahandɨ ahondaise. Isɨ nyahɨ nehɨ naasuraahɨhɨ nyapɨhura napwɨtɨhaahure. Napowaatɨ amɨ Autaahaatɨho netɨ tipɨtapaatɨ nyasondandɨhuraapɨ jatɨtɨhaawe. Jatisaihɨ tipɨtapaatɨ nyasondandɨhura noaipahonɨhɨ kura Autaahaatɨho netɨ tipɨtapaatɨ nyasondaise. \v 28 Amɨ kɨmɨrɨ kɨretɨ Kɨraisiho isɨhiyaanamɨ maipɨhaiwaapɨ sawaho Autaahaatɨhoai nunyanatɨ Autaahaatɨhomɨ maaritirɨhɨretɨ japepihɨratɨ napotɨ isɨhiya taahiyɨhiyaamɨ maipɨhaiwa nemwaitaise. Siyatɨ nemwatɨ amɨ Kɨraisiho japɨhɨ maapɨ yapɨpataapɨhɨ napɨtaise. Iyataatɨ sandɨ ko jɨhaatɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nimaatɨtandɨ wɨndɨ namaapɨtaise. Owe. Komɨ isɨhiya ko napɨtaiso tɨwɨ wɨndɨ namopɨ maaritɨwɨ jatohiyɨhiyai Autaahaatɨho kiyai apɨpaahɨ gaahaiwa numwɨtandɨ kaundiwaiwa nunyatɨ apɨpaahɨ kiyaisɨnɨhɨ numwaitandɨ napɨtaise. \c 10 \s1 Kɨraisiho Isɨhiya Nahatiyaapɨ Naasaaraahɨ Autaahaatɨhoai Nunyanataise \p \v 1 Amɨ Wɨnɨhapɨpaahɨ ipotɨ gaahaiwa taatɨ napihɨhaiwaamɨ nehɨ sɨwipate, kapa wapa tɨtɨhɨ akɨpɨpaamaahe. Isɨ amɨ Autaahaatɨhoai isɨhiya kapa wɨnɨhapɨpa katirɨhɨretɨ gaarehandɨ nandapa maahoaipa kɨnaungwɨha nahatetwetɨ tipɨ tɨhɨwɨ nunyohiyɨhiyaamɨ maipɨhaiwa nga wɨndɨ nemaumase. Owetise. Kiya kiyai wɨnɨhapɨpa kaundirɨhɨretɨ kaiwɨ kɨnaungwɨha nahatewetɨ nandapa maahoaipatɨ naasɨkapa tipɨ tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai gaarehandɨ nunyohiyɨhiyaamɨ maipɨhandɨ wɨndɨ nga nemwatɨ amɨ kiyai netɨ tɨtɨhiyemaumase. Wɨnɨhapɨpa nehɨ sɨwipatɨndaato. Amɨ Autaahaatɨho kiyai saundatɨ, “nisɨ ndɨhetɨ sahɨ tɨtɨhɨ ainahiyɨhiyaate,” undatɨ wɨndɨ mausose. \v 2 Iyataatɨ amɨ nandapa maahoaipatɨ tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨhotɨhandɨ nehɨ naasuraahɨ kaisaihɨ kaiwa kiyaamɨ maipɨhaiwa nemwatɨ tɨtɨhɨ gaahiya ainahiyɨhiyemwahonɨhɨ amɨ kiya kiyaamɨ maarɨhoaatɨhapɨ maipɨhandapɨ pɨwɨha owehiyaaniso tɨwɨ mmonɨwɨ gwɨnyaawaawaahɨ, amɨ sapɨhɨ kuraanɨhɨ nandapa maahoaipa gaarehandɨ kiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ tɨhɨwɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨwɨ nunyohɨtɨhandɨ namɨhaapɨ namaitauhe. Aiwɨ kiya kiyaanɨhɨ kaiwa kaimɨ namutauhe. \v 3 Sandɨ siyatɨ ahotihɨhandɨ kandɨ kiya Autaahaatɨhoai kɨnaungwɨha nahatewetɨ kiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa maahoaipatɨ tɨhɨwɨ dɨpumanɨmɨ nowaayopo. Kiya saimɨ niyohɨtɨmandaahɨ kiya sawana mmotɨnɨwɨ nyahɨ maipɨhaiwaisahiyaane tɨwɨ kiyaamɨ maipɨhandapɨ gwɨnyaawaayopo. \v 4 Amɨ sandamɨ tanyaaha kɨmaape: Kiyaamɨ maipɨhaiwa kauho sapɨho sɨpɨpɨhohomunɨ memetɨhɨramunɨ jɨtɨpataahɨ bausa nga wɨndɨ nemaumasɨhe. \p \v 5 Amɨ kɨmandɨ kandapɨ Kɨraisiho yapɨpataapɨhɨ napɨtandɨ tɨmanɨnatɨ bitonda Sapɨho Autaahaatɨhoai sata kaundataase: \q1 “Kɨnyɨ isɨhiya kohasɨpɨho maahoaipatɨ kiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ tipɨ tɨhɨwɨ gisɨ dɨpɨhɨmanɨhotɨhandapunɨ amɨ kauho sɨpɨpɨhohomɨ jɨtɨpatunɨ nahinyohɨtɨhandapɨ wɨndɨ maarɨmitɨpɨhoŋe. Saimbɨ maarɨmitapaapɨ nɨngi ambɨpatɨ nehɨ isɨhiyaamɨhatɨ nanɨmisamɨhɨ amɨ katɨ nɨnɨ netɨ gisɨ japɨhɨ gaarehandamataindɨ nahɨmɨtandɨ nepɨ nisapɨ nɨmanapaise. \v 6 Aimbɨ amɨ kɨnyɨ kohasɨpɨho maahoaipatɨ nahatohapa kapaanɨhɨ arɨtaahandaasɨnɨ tɨhauhɨ tɨhatɨ sosɨsɨhaahɨtimbɨpaapɨ kɨnyɨ wɨndɨ maarɨmitɨpɨ amɨ isɨhiya kiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ nandapa memetɨhɨrɨ, kauho sapɨho amɨ sipɨsipɨhandɨ gaarehandɨ tipɨ tɨhɨwɨ dɨpɨhɨmanɨwɨ nahinyotɨhandapɨ kɨnyɨ wɨndɨ gaare tɨpɨ usopɨ amɨ wɨndɨ maarɨmitɨpɨhoŋe. \v 7 Amɨ kɨnyɨ sainɨhɨ kandapɨ nɨnɨ gisɨ sahɨtataato. ‘Jase, Autaahaatɨhoŋe nɨnɨ kɨmbɨhɨ kɨmonɨne! Kɨnyɨ maaritingɨpɨpa kaitandɨ netɨ tɨmanɨndɨ kɨmbɨhɨ kɨmonɨnɨ toho. Nɨnɨ kahitandɨ kɨnyɨ maaritingɨpɨpa kɨretɨ kahito amɨ nisapɨ pɨwɨha wa kinyɨ pɨwɨhaamɨ utɨpɨhoaatɨhɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhɨ ko siyatɨ kaitaise,’ tatɨ katatɨ ahotirɨhɨreto.” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 40:6-8\rq* \p \v 8 Kɨraisiho jɨhɨ Autaahaatɨhoai saundataase. \q1 “Kɨnyɨ isɨhiya nandapa maahoaipatɨ kohasɨpɨho nahatohapa kapaanɨhɨ nepɨ tipɨ tɨhɨwɨ sosɨsɨhaahɨmapɨ gisɨ nahinyohɨpɨpaapɨ kɨnyɨ wɨndɨ maarɨmitɨpɨ kinyɨ maarɨho wɨndɨ wɨmaahitise. Aimbɨ kɨnyɨ kiyaamɨ maipɨhaiwa nepumaitaapɨ gaarehandɨ gisɨ nahinyotɨhandapɨ wɨndɨ maarɨmitise,” \m undataase. Amɨ saiwa Mosesihoai Autaahaatɨho wɨnɨhapɨpa saiwa saiwɨ kaiwɨse undatɨ amɨ maipɨhandapɨ kaitaatɨwɨ Isɨraherɨhiyai numwimbɨpa kaundirɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ kiyauhɨhandɨ kandɨ amɨ Kɨraisiho Autaahaatɨhoai kaundataase. \v 9 Sata katatosatɨ amɨ Kɨraisiho saundataase. \q1 “Jase, Autaahaatɨhoŋe nɨnɨ kɨmbɨhɨ kɨmonɨne! Kɨnyɨ maaritɨpɨ gwɨnyaahingɨrɨhɨrɨ kɨretɨ nɨnɨ japepihɨrɨtɨ kahitandɨ kɨmonɨne,” \m undataase. Kɨraisiho Autaahaatɨho maaritindɨhandɨ kopɨ kawitandɨ sawaho nunyanatɨ gaarehandɨ jɨhandɨ nematɨ namatɨ amɨ ko sawaho noaipatɨ gaarehandɨ asɨtɨhandimatatɨ amɨ jɨhandamɨ aunahɨpatɨ netaise. \v 10 Iyatɨ Autaahaatɨho nyahɨ komɨ isɨhiyaanangi sanyatatɨ sahɨ nisɨ ndɨhetɨ gaahiyaatɨ saasanotahiyaate nyatatɨ tɨtɨhɨ komɨhiyaanimatɨtɨhaawɨ nanyamaitando. Iyataatɨ amɨ Jisasɨ Kɨraisiho nyamɨ maipɨhaiwa Autaahaatɨho nenyamaitandɨ ko Autaahaatɨho maaritirɨhɨretɨ japepihɨratɨ Autaahaatɨhoai\f + \fr 10:10 \ft maahoaipa wapa tipɨ sisɨhaapɨhɨ tɨhoaahauhɨ kapaanɨhɨ tɨhatɨ sosɨsɨhaatipatamatiyatɨ.\f* nunyanatɨ Kɨraisiho ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nimaatatɨ napotaise. Nehɨ Naasaaraahɨhɨ jɨhapunɨ amɨ wanapunɨ amɨ ipotɨ ipotɨhuraapunɨ ahoyatɨ ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nimaatatɨ napotaise. Aihɨ ko nyapɨ saindɨhandaahɨ Autaahaatɨho nyamɨ maipɨhaiwa kaiwaanɨhɨ nenyamatɨ sanyatatɨ sahɨ nisɨ ndɨhetɨ noaipapɨ gaahiyaatɨ maipɨhaiwa owehiyaate nyatatɨ nyasonatɨ apɨpaahɨ komɨhiyaanimatɨtɨhaawɨ netɨ yandɨhenyamatɨ apɨpaahɨ kiyaanangisɨnɨhɨ nanyamaataise. \s1 Kɨraisiho Nyamɨ Maipɨhaiwaapɨ Autaahaatɨhoai Nunyainjɨtɨhanda Autaahaatɨho Nyamɨ Maipɨhaiwa Nenyamataise \p \v 11 Pɨrisihiya nahatiya amɨ nehɨ nɨnaasohɨ kɨnaungwɨha nahatewetɨ maahoaipa kohasɨpɨho tipɨ tɨhohɨpɨpɨhɨ kiyaanɨhɨ bitotawa asisɨha nahata nɨnaasetɨhɨ wɨndɨ ikɨmaanɨwɨ kapa gaarehandɨ maahoaipatɨ tipɨ tɨhɨwɨ, isɨhiyaamɨ maipɨhandɨ apɨpaahɨ wɨndɨ nga nemaumahandɨ, jinjapɨhemapɨ Autaahaatɨhoai nunyawaayopo. \v 12 Amɨ Kɨraisihohɨ wɨndɨ kiyaamatiyatɨ kamaise. Kohɨ nehɨ naasuraahɨ gaarehandamatiyatɨ maipɨhandapɨ sawaho Autaahaatɨhoai nunyanataise, amɨ Autaahaatɨho isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa jɨhaiwaunɨ wanɨhaiwaunɨ amɨ ipotɨ ipotɨhaiwaunɨ nga apɨpaahɨ kaiwaanɨhɨ nemwaitando. Siyatosatɨ komɨ otɨpɨpatɨ aimɨ owetihɨ Autaahaatɨhomɨ ikwɨrɨ gaatɨhɨraihoaaŋɨ apɨpaaho bindataise. \v 13 Suraapɨ namasatɨ Kɨraisiho jatɨmɨ notaise isɨhiya komɨ tiworisai Autaahaatɨho netɨ komɨ auhɨraapɨhemahonɨhɨ kiyai ko winjatɨtandɨhuraapo. \v 14 Iyataatɨ amɨ Kɨraisiho nehɨ naasaaraahɨ isɨhiyaanamɨ maipɨhaiwaapɨ komɨ ambɨpatɨ Autaahaatɨhoai nunyanatɨ kandaahɨ isɨhiyai netɨ apɨpaahɨ kiyaanɨhɨ tɨtɨhɨ Autaahaatɨho nehɨ sawahomɨ isɨhiyemataise. Iyatɨ ko siyatɨ nehɨ naasaaraahɨ komɨ ambɨpatɨ Autaahaatɨhoai nunyatɨ Autaahaatɨho maaritirɨhɨretɨ kiyatɨ ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nimaatindɨhanda tɨtɨhɨ Autaahaatɨhomɨhiyemasawɨhiyai netɨ apɨpaahɨ tɨtɨhɨ isɨhiya gaahiyemataise. \p \v 15 Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaahoaisangi nyangi kɨmɨrɨ kɨretɨ sandɨhɨ akɨte nyatatɨ kanyatataase. Sandɨ nyahɨ aimɨ mmonɨhaayo, amɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ jɨhɨ sandaase. \q1 \v 16 “Pɨwɨha kɨma watɨpɨha wanɨha ipotɨhura nisɨ isɨhiyaisatɨ nɨnɨ watɨpɨndɨ wɨsasɨto. Nɨnɨ Awaisɨhonɨnɨ gisɨ kɨmandɨ kahɨtataato. Nisɨ wɨnɨhapɨpa pɨwɨha kiyaamɨ maarɨhoaatɨhɨ omaŋɨtɨtɨhɨ netɨ jɨpatɨpaindosatɨ netɨ kiyai gɨwunyaito. Aindɨ nisɨ wɨnɨhapɨpa pɨwɨha kiyaamɨ amɨtɨhetɨ jɨpatɨpaindusosatɨ netɨ gɨwunyaito,” \rq Jeremiyaaho 31:31-33\rq* \m tatɨ katise tatɨ jɨpatɨpindise. \v 17 Jɨha satatɨ katatosatɨ amɨ kasɨnɨha satatɨ katise tatɨ jɨpatɨpindise. \q1 “Kiya nisɨ ndɨhetɨ maipɨhaiwa kiyohɨwaiwa nemwatɨ kaiwaapɨ nɨnɨ wɨndɨ gɨmunyaito. Aindɨ amɨ kiya apɨpaahɨ tɨtɨhɨmetatɨ maipɨhaiwa nisɨ wɨnɨhapɨpa nepɨnɨmapɨ kiyohɨwaiwaapɨ nɨnɨ wɨndɨ gɨmunyaito,” \rq Jeremiyaaho 31:34\rq* \m tatɨ katise tatɨ jɨpatɨpindise. \v 18 Amɨ Autaahaatɨho sata katatɨ nyamɨ maipɨhaiwa nahatewa kaiwaanɨhɨ nenyamataise. Nenyamasɨhɨ maipɨhaiwa komɨ ndɨhetɨ wɨndɨ ahɨmotise. Aimɨ maipɨhaiwa nenyamasɨhɨ owetisɨ napaapɨ napindapɨ nandapa tɨhaatɨ Autaahaatɨhoai dɨpumanɨtɨhaawe? \s1 Autaahaatɨhopɨ Gɨwunyaapɨ Komɨ Utatototɨ Detɨ Nuwɨse \p \v 19 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, Jisaasihomɨ jɨtɨpatɨ nyamɨ maipɨhaiwa aimɨ nenyamasɨ nehɨ nanɨhiyaatɨ Autaahaatɨho sawahohɨhɨ bimimbɨpɨhɨ aŋɨpɨpɨhɨ komɨhinɨ detɨ utatototɨ naitɨhaawo. \v 20 Jisaasiho nyapɨ daihɨra wanɨhɨra asɨtimatɨtɨhaahandisahɨra apotɨhɨrɨ mwipɨhɨraatɨhɨra\f + \fr 10:20 \ft Maakɨhomɨ utɨpɨho 15:38 handaapɨhɨ mmome.\f* nuwatɨ daanyuwataise. Isɨ nyahɨ Autaahaatɨho aŋɨpɨpɨhɨ bimimbɨpɨhapɨ kɨra naitɨhaawe. Sɨrɨ apotirɨ Autaahaatɨho nehɨ sawahohɨhɨ bimirɨhɨrotɨ amɨ nehɨ pɨrisiho awaisɨho mɨtɨhohɨhɨ nandaatɨ otɨpɨpatɨ kairɨhɨrotɨ nisapusɨrɨhɨre. Iyataatɨ sɨrɨ apotirɨ Jisaasiho sawahomɨ ambɨpate. \v 21 Nyahɨ nyamɨ Pɨrisiho apɨpaahɨ awaisɨho Autaahaatɨhomɨ isɨhiya nahatiyai winjatisɨho yahoaisaahiyaane. \v 22 Isɨ amɨ nyahɨ maarɨho popɨtɨhoaisaatɨ amɨ nyamɨ kopɨ gɨwunyaahohɨtɨhanda, ko nyangi nga nyatatamanɨtaiso taatɨ mmonaatɨ Autaahaatɨhomɨhinɨ detɨ naitɨhaawo. Nyamɨ maipɨhaiwa nyamɨ maarɨhoaatɨhɨ ahotihɨ nyamɨ maarɨhomɨ pɨwɨha sahɨ maipɨhiyaate nyatihɨ mmonaatɨ gwɨnyaawaatɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ nyahɨ maipɨhiyaane taatɨ mmonɨhohɨwaiwa Jisaasiho komɨ jɨtɨpata aimɨ bausanyamase. Isɨ amɨ nyahɨ Autaahaatɨhomɨhinɨ detɨ naitɨhaawo amɨ nyahɨ maipɨhandɨ owehiyaanɨ ainahiyɨhiyaanɨnisɨ komɨ ndɨhetɨ maipɨhandapɨ pɨwɨha owehiyaane taato. Amɨ Autaahaatɨho waapoho gaaho kipa owehora isɨhiya wanɨ aimɨ bausanɨwɨ noaipapɨ popɨtɨhiyaimatohiyɨhiyaamatiyatɨ nyangi netɨ baanyusatɨ popɨtɨnyamasɨhɨ popɨtɨhiyaanɨnɨ noaipɨhaayono. \v 23 Iyataatɨ amɨ nyahɨ siyaatɨ kaitɨhaawo. Nyahɨ wuwanɨhura namasaatɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨpatamatiyaatɨ kɨretɨ kiyaanɨnɨhɨ gɨwunyaapɨ nohoaatɨtɨhaawo. Iyaatɨ koaisɨ numasi japɨhɨ namutɨhaawo. Iyaatɨ amɨ Autaahaatɨho ipotɨhura gaahaiwa nanyinyatɨ kanyitandɨ katihɨ jatohɨwaiwa ko nga kaiwa akɨwaiwa kanyisatɨ nanyamɨtaiso taatɨ andɨtitaatɨ jatɨmɨ nutɨhaawo. Amɨ sandɨ nɨnɨ apaapɨmaato, nyahɨ Autaahaatɨho nanyamɨtandɨ jɨhɨ gwɨnyaatɨ tɨmanatɨ katimbɨpa kapa tɨtɨhɨ ko nyangi nanyamɨtaiso taatɨ gɨwunyaawaahiyaanɨnɨtihɨto. \p \v 24 Nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaanɨ yawanaanɨ wonɨnɨ waanɨnɨ amɨ wo waatapɨ gwɨnyaitɨhaawo. Iyaatɨ wonɨnɨ waanɨnɨ amɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya nyamɨ naisɨhiya woai waati newaatɨ andɨtɨwiwaatɨ maarɨho nunyaatɨ amɨ newa kɨmɨkiyaanɨnɨ andɨtitaatɨ maarɨho namɨndɨhaawo. Iyaatɨ gaahaiwa kawisaatɨ amɨ kaindɨhaawo. \v 25 Iyaatɨ amɨ nyahɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaanɨnɨ wɨndɨ pohipiyaatɨ nyangi nyangi nɨnaasonɨnɨ nɨnaasaanɨnɨ nyamɨ aŋɨpɨpɨhɨ yandɨhɨ bɨmimɨtɨhaawo. Sandɨ namawa napaitaatɨ ahoyandɨhaawo. Isɨhiya usa saiwɨ taawɨ wanɨ pohipiyohɨmatamatiyaatɨ wɨndɨ nyahɨ kamaitɨhaawo. Owetane. Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaanɨnɨ napaitaatɨ ahoyanaatɨ newaatɨ yawanaanɨnɨ andɨtitaatɨ amɨ nyamɨ naisɨhiya wo waati newaatɨ andɨtɨwiwɨtɨhaawo. Awaisɨho Kɨraisihomɨ Asisɨha isɨhiyai netɨ tipɨtapa usondandɨha noaipaitandɨhura aimɨ detɨ taatɨ nasataisɨ masehonjiso taatɨ mmonɨhaawɨ sandɨ nyahɨ pɨhɨtaatɨ nasisoaarɨ kaimɨ nutɨhaawo. \s1 Nyahɨ Autaahaatɨhomɨ Mwaahoai Wɨndɨ Ahosumwaamaitɨhaawo \p \v 26 Nɨnɨ sangisɨ sandɨ apaapɨmaasato, kɨmandape. Nyahɨ Kɨraisihopɨ pɨwɨha akaaha aimɨ atisaatɨ newaatatɨhiyaanɨnɨ kiyaanɨnɨ, amɨ usinjaawaatɨ yawanaanɨ gwɨnyaawaatɨ maaritotɨhanda kiyaanɨnɨ kiyahaawaahɨ amɨ gaarehandɨ nyamɨ maipɨhandɨ nenyamaitatɨhandɨ apɨpaahɨ owetise. \v 27 Isɨ amɨ nyahɨ siyaatɨ maipɨhaiwa kiyaanɨnɨhɨ tawaatɨ kaimɨ nohaawaahɨ amɨ nyahɨ Autaahaatɨhomɨ tiworisaanisɨ apɨpaahɨ maipiyaatɨ aungwohandɨ yaitɨhaawe. Amɨ Awaisɨho pɨwɨha nyamɨhetɨ netɨ yanyutaatɨ tipɨtapaatɨ nyasondandɨhuraapunɨ amɨ sisɨha wɨndɨ namaayotatɨ kaanɨhɨ awaindɨhandɨ aungwohandɨ noaatatɨ tɨhatoaatisɨha Autaahaatɨho komɨ tiworisai netɨ tɨhoaitandɨ tɨmanisɨhaapɨhɨ netɨ nyangi nyɨhoaitandɨhuraapɨ gwɨnyaahaawo. \v 28 Amɨ nyahɨ kɨmandɨ biyaatɨ gwɨnyaitɨhaawo. Autaahaatɨho maaritimbɨpa wɨnɨhapɨpaapɨ Mosesiho nyamɨ asoyai nunjatɨ kaundataase. Amɨ kiyaamɨ wowaatɨ Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa kapa nemapɨ ko maaritirɨhɨretɨ namapɨ maipɨhaiwa kiyauhɨ amɨ isɨhiya wurɨ yahurisangi amɨ murɨmoaisangi winjapɨ pɨwɨhaapɨhɨ nesaiwɨ ahɨwisawɨ akɨte tauhɨ amɨ maipɨhaiwa kiyohiyɨhiyai wɨndɨ maarɨho asɨpɨmaawiwɨ nehɨ siyɨhiyai tiwawaayopo. \v 29 Autaahaatɨhomɨ Mwaahoai newaatɨ mɨmaipɨwitɨhaawɨ apɨpaahɨ maipe. Amɨ isɨhiya siyohiyɨhiyaisaahɨ yaawɨhandɨ apɨpaahɨ aungwohandɨ Autaahaatɨho numwɨtaise, kiya Kɨraisihoai mmonɨwɨ nemahohɨtɨndapo. Iyatɨ amɨ Kɨraisihomɨ jɨtɨpatɨ Autaahaatɨho netɨ kataahɨ komɨ pɨwɨha wanɨha gaaha isɨhiyai gaahaiwa kawɨsatɨ numwɨtandɨ katisɨha netɨ akaahematɨ amɨ jɨtɨpatɨ satɨ kataahɨ nyamɨ maipɨhaiwa nemasɨhɨ amɨ nyahɨ noaipatɨ tɨtɨhɨ Autaahaatɨho sawahomɨ isɨhiyaanimatohɨpatɨ nehɨhatamataiwɨ mmonɨwɨ nemawaayowɨ kiyai Autaahaatɨho yaawɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ numwɨtaise. Aiwɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho Autaahaatɨhomɨ gaahaiwa netɨ kanyisatɨ nanyinyatɨ Autaahaatɨho nyangi komɨ maarɨho awaindɨhandɨ nanyamindɨhandapɨ netɨ nanyisatɨ amɨ andɨtɨnyaisɨhopɨ maipɨhaiwa katɨwɨ koai maarɨho yaawɨhandɨ nunyawaayowo. \v 30 Amɨ Autaahaatɨho utaaso satatɨ saisoaisɨ komɨ kaimumwaaŋɨ kamwaaŋɨ yaawɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ numwɨtaise taatɨ nyahɨ mmonaatɨ gwɨnyaahaayo. Amɨ pɨwɨha wa Autaahaatɨho sawaho satatɨ katisɨha nyahɨ aimɨ gwɨnyaawaahiyaane. Iyataatɨ ko pɨwɨha satisɨhaapɨto: \q1 “Nɨnɨ nɨwahonɨnɨ isɨhiya usa kiyaamɨ ambɨpatɨ maarɨho yaawɨhandɨ maipɨhandɨ kiyohɨtɨhandapɨ numwɨtandɨhiyai amɨ kandɨhɨ numwɨto. Aindɨ kiya maipɨhaiwa kiyohɨwaiwaapɨ wihoaaŋɨhandɨ kiyai yaawahandɨ numwɨto,” \rq Wɨnɨhapɨpa 32:35\rq* \m tatɨ katise tatɨ jɨpatɨpindise. Iyataatɨ amɨ waisangi ko satise. \q1 “Nisɨ isɨhiyai kawitandɨhapaapɨ nɨnɨ Autaahaatɨhonɨnɨ nɨwahonɨnɨ gwɨnyaatɨ tipɨtapaatɨ usonɨtɨ kawito,” \rq Wɨnɨhapɨpa 32:36; Aunɨhɨhɨrɨ 135:14\rq* \m tatɨ katise. \v 31 Amɨ siyatɨ Awaisɨho Autaahaatɨho watɨpɨho kahapaamapɨpa nahatewa osamatɨ jatisɨho maipɨhaiwa kaiwaiwaapɨ koai apousonɨhɨ yaawɨhandɨ numwɨtandɨ komɨ ikwɨraahɨ utaaho woaisɨ isɨwonaahɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ waatɨ yaitaise. \s1 Nyahɨ Nyamɨ Kɨraisihopɨ Gɨwunyaahohɨtɨhandɨ Anɨtisaatɨ Isɨwatɨtɨhaawo \p \v 32 Isɨ sahɨ jɨhɨ wuwanɨhura sangi namasatɨ nasoaipasɨpɨpaapɨ gwɨnyaapɨse. Autaahaatɨhomɨ nausainjɨtɨhandɨ sangisaapɨhɨ nasoaipasɨhɨ amɨ sahɨ sandɨ nausainjɨtɨndɨ nehohururaapɨ baiwɨ gwɨnyaapɨse. Sura isɨhiya usa sangi pohɨrɨsiwɨ amɨ nitanɨwɨhaiwa amɨ samɨ maarɨho ambɨpatɨ naaŋasisatɨ yaasahaiwa waatɨ pɨhɨtɨwɨ nasanyawɨ kasisauhɨ newaayopo. Sasisauhɨ newaahandɨ kandɨ sahɨ andɨtitɨwɨ bitotawa kaiwa yaasatɨ naaŋiwaiwai tipɨndɨwɨmawaayopo. \v 33 Iyataatɨ amɨ wiwetɨ isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨmaawunyaapɨhiya sangi isɨhiyaamɨ ndɨhetɨ otɨhaatɨ tisapɨ mɨmaipɨsiwɨ sisɨpɨhɨsatɨwɨ kahɨtɨwɨ noaapɨsamawaayopo. Aiwɨ amɨ sahɨ wiwetɨ isɨhiya usa samataiwɨ yaawɨhaiwa nepɨ bimohiyɨhiyai maarɨho nepɨ andɨtɨwipɨ kiyaisawɨ kiya nehohɨwaiwa amɨ sangisangi maasɨ nɨnawɨpɨhɨ newaayopo. \v 34 Sahɨ Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatamɨ usaatangi isɨhiya nasamaasi nuwɨ nasapuhauhɨ amɨ usaatɨ kiyaapɨ maarɨho asɨpaiwɨ nuwɨ kiyai usonɨwɨ iwɨtatamanawaayopo. Amɨ isɨhiya napɨwɨ samɨhapa kahapaamapɨpa sahɨ isɨwasohɨpɨpa nesi niyauhɨ, sahɨ kiyai nehɨ nanɨhaiwɨ maaritɨwɨ winjahauhɨ nasewaayopo. Kɨmandɨ sahɨ siyohɨtɨmandɨ amɨ sahɨ saiwɨ gwɨnyaawaawe. Nyamapa kɨmba nanyehohɨpɨpai nusatipɨhaahapa yahapaisahiyaanisɨ kapa nyapɨ nga ahinyotɨtaiso tɨwɨ mmonɨwɨ gwɨnyaawaawe. \p \v 35 Amɨ sandɨhɨ akɨtɨsɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ wɨndɨ namaamapɨ baiwɨ sahɨ kiyaatɨnɨhɨ kopɨ gɨwunyaawaatɨwɨse. Amɨ andɨtitɨwɨ kopɨ gɨwunyaawaawaahɨ amɨ apɨpaahɨ gaahaiwa nawɨhetahaiwa sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatangi wihoaaŋɨhapa Autaahaatɨho nasanyonɨhɨ amɨ sahɨ naitaapo, amɨ Autaahaatɨho nahataapa nasamɨtandɨ katimbɨpa kapaaro. \v 36 Amɨ sahɨ samɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ nepɨ andɨtipɨ kiyaatɨnɨhɨ kopɨ gɨwunyaapɨ nuwɨse. Amɨ sahɨ saiwɨ, Autaahaatɨho maaritirɨhɨretɨ daiwɨ ko gwɨnyaatɨ maaritimbɨpa kaiwɨ binyaihɨ, amɨ Autaahaatɨho sangi nasamɨtandɨ jɨhɨ tɨmanatɨ katimbɨpa tɨtɨhɨ kapa nasamɨtaise. \v 37 Amɨ sahɨ Kɨraisihopɨ baiwɨ kiyaatɨnɨhɨ gɨwunyaapɨ nutaatɨwe, amɨ ko napɨtandɨhuraapɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha wapɨhɨ jɨpatɨpindɨsɨhaatɨhapɨ satiso: \q1 “Wɨndɨ otɨhɨmaahe. Napɨtaano tisɨho yaho taatɨ napisɨ amɨ ko ketɨ kɨmɨ kuraanɨhɨ nasatɨ noaipaitaise. \v 38 Isɨ utaaho nɨngisatɨ tɨtɨhɨtisɨho nisapɨ gɨnunyaatɨ bimɨtaise. Amɨ ko yayatɨ japɨhɨ onɨhitataataahɨ amɨ nɨnɨ kopɨ wɨndɨ maarɨmitɨto tatɨ katise,” \rq Abakukɨho 2:3-4\rq* \m tatɨ jɨpatɨpindise. \v 39 Iyataatɨ amɨ nyahɨhɨ isɨhiya usa saiwɨ Autaahaatɨhopɨ yaiwɨ onɨhitɨwɨ koai ahosumapɨ Kɨraisihopɨ kiya gɨwunyaahohɨtɨhandɨ namahohiyɨhiyaamatiyaahiyaanɨnɨmaahe. Owetise. Nyahɨhɨ nehɨ nyangi usaane. Nyangi usaanɨnɨ Jisaasihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandaahɨ koaisaatɨ asiyaanimataatɨ bimɨtɨhaawɨ Autaahaatɨho netɨ anɨtisa nyaiwatataise. \c 11 \s1 Wapaapɨ Gwɨnyaahotɨhandamɨ Tanyaahaapɨhaare \p \v 1 Nyahɨ wapaapɨ gwɨnyaahotɨhandamɨ tanyaaha siyate: Nyahɨ wapa naitɨhaawɨ gwɨnyaawaatɨ jatohɨpɨpa kapai nyamɨ ndɨhaara sangɨ mmonɨhaahandɨ kandɨ yahapa taatɨ nasataisɨ amɨ kapa akɨtɨ naito taatɨ mmonaatɨ gwɨnyaahaayo. Iyaatɨ amɨ kapa akɨtɨ ahondaisɨ amɨ kapa noaipaitaise taatɨ mmonɨhaayo. \v 2 Gɨwunyaahohɨtɨhandɨ kɨmɨkandapɨ nyahɨ isɨhiya jɨhuraahiyaapɨ gwɨnyapenɨhaayo. Kiya Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaahauhɨ kandapɨ kiyai Autaahaatɨho saundatɨ, “Sahɨ tɨtɨhiyaate,” undatɨ kiyai usonataise. \v 3 Nyahɨ Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandaahɨ ko nyangi netɨ siyatɨ gɨnunyaataise. Yamɨhapatunɨ amɨ yapɨpatunɨ amɨ kahapaamapɨpa nahataapaunɨ Autaahaatɨho komɨ watɨpɨhandɨsa nehɨ pɨwɨhaara katihɨ amɨ kapa katirɨhɨretɨ noaipatɨ ahondaise. Isɨ amɨ kahapaamapɨpa nyamɨ ndɨhetɨ auta ahotihɨ mmonɨhohɨpɨpaamunɨ amɨ kahapaamapɨpa wapa wɨndɨ auta ahɨmotihɨ nyahɨ nyamɨ ndɨhaara monɨhohɨpɨpaamunɨ mmonatɨ netɨ Autaahaatɨho kiyatɨ ahaihɨ ahondaise. \s1 Aberɨho Inokɨho Nowaaho Nga Autaahaatɨhopɨ Gɨwunyaapɨhiyaare \p \v 4 Iyataatɨ jɨhɨ aimehura Aberɨho Autaahaatɨho pɨwɨha katisɨha biyatɨ atɨwisatɨ amɨ Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaatɨ nandapa maahoaipatɨ kohasɨpɨho tɨtɨhɨ Autaahaatɨho maaritimbɨpa kapa tɨhatɨ koai dɨpumanɨtandɨ nesi notaise. Aihɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ Aberɨhomɨ gaarehandɨ saaho Kenɨhomɨhapai nusatipɨhaatɨ gaahamwaaŋɨ noaipataise. Aihɨ Autaahaatɨho Aberɨhoai saundatɨ, “Kɨnyɨ nisɨ ndɨhetɨ tɨtɨhoŋe,” undataase. Aihɨ amɨ Aberɨho aimɨ napotɨ owendihɨhandɨ kandɨ ko Autaahaatɨhoai biyatɨ atɨwisatɨ amɨ gɨwunyaasɨtɨhanda nyangi wanɨsangi konɨhɨ taatɨ pɨwaanyatataase. \p \v 5 Inokɨho so Autaahaatɨhopɨ nga gɨwunyaatɨ amɨ ko isɨhiya usaamatiyatɨ wɨndɨ napotaamaise. Ko Autaahaatɨhoai netɨ komɨ maarɨho usaawiwatɨ wɨwisɨhɨ amɨ Autaahaatɨho Inokɨhoai autaahɨ ambɨpatisatɨ ahoyatɨ asohoai numwaasi yamɨhapataatɨhapɨ niyataise. Aihɨ sandapɨ komɨ ambɨpatɨ usa wɨndɨ mohopo. Owetise. \v 6 Isɨ amɨ utaaho itapaatɨ wo waatɨ nehɨ Autaahaatɨhopaahiyatɨ nga gɨmaawunyaataataahɨ amɨ so saatapɨ Autaahaatɨho apɨpaahɨ wɨndɨ maarɨmitɨtaise. Owetɨtaise. Amɨ nɨnɨ sandɨ katotɨmandɨ apaapɨmaato. Amɨ wo waatɨ Autaahaatɨhomɨhinɨ detɨ naitandaahɨ Autaahaatɨhometirɨhɨretapɨ akɨte tatɨ kɨmaurɨ gwɨnyaane. Autaahaatɨho akɨtɨho akohosɨ amɨ ko yaho bindataise tatɨ gwɨnyaane. Iyatɨ ko isɨhiya kopaahaiwɨ kopɨ maaritɨwɨ daahohiyɨhiyai kapa wihoaaŋɨhapa nunyahoe tɨwɨ gwɨnyaapɨse. \p \v 7 Jɨhura Autaahaatɨho komɨ ndɨhetɨ isɨhiya apɨpaahɨ maipɨhaiwa kiyohiyɨhiyai nemaitandɨ gwɨnyaataise. Iyatɨ Nowaahoai jɨhɨ tɨmanatɨ kaundihɨ amɨ Nowaaho Autaahaatɨhopɨ nga gɨwunyaahosɨ komɨ gɨwunyaasɨtɨhandɨ kandaahɨ pɨwɨha koai Autaahaatɨho kaundisɨha atɨwisataise amɨ kapa Autaahaatɨho kaitandɨ katimbɨpa Nowaaho komɨ ndɨhaara wɨndɨ monataahando. Siyatɨ Autaahaatɨhoai atɨwisatɨ kopuho apɨpaahɨ awaisɨho kotɨ komɨhusasisatɨ wɨndɨ nepɨ nopɨsasɨnɨwɨ owemetɨwɨ nga bimɨtaatɨwɨ kiyataise. Iyatɨ ko Nowaaho Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaasɨtɨhanda isɨhiya maipɨhaiwa kiyohiyɨhiyai sahɨ maipɨhiyaate undatɨ netɨ nunjataise. Iyatɨ ko komɨ gɨwunyaasɨtɨhanda noaipatɨ utaaho tɨtɨhondaise isɨhiya nga Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaamɨ otɨhatɨhapo. \s1 Abɨraahamɨho Autaahaatɨhopɨ Watɨpɨtatɨ Nga Gɨwunyaahore \p \v 8 Abɨraahamɨho Autaahaatɨhopɨ aimɨ watɨpɨtatɨ gɨwunyaahosɨ amɨ Autaahaatɨho koai sata kaundataase. “Kɨnyɨ kɨmbɨhɨ kinyɨ aŋɨpɨpɨhɨ namasi kaanɨhɨ wapɨhapɨ numwe,” undataase. Saundihɨ Abɨraahamɨho Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha atɨwisatɨ komɨ aunahɨpatɨ namatɨ dosi wapɨhapɨ notaise. Ko siyatɨ dosi wapɨhapɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨhetɨ naimbɨpɨhɨ sapɨhɨ yapɨpatɨ wɨtɨ ipotɨhura Autaahaatɨho koai nunyonɨhɨ katɨ noaipatɨ tɨtɨhɨ komɨhatimatɨtandɨhataahapɨ notaise. Iyataatɨ sapɨhɨ naimbɨpɨhɨ apɨpaahɨ ko wɨndɨ monahondaahandɨ kandɨ gɨwumyaasɨtɨhanda kapɨhapɨ nehɨ notaise. \v 9-10 Ko Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaasɨtɨhanda sapɨhɨ notɨ nehɨ gohaparɨho, yapɨpatɨ wapɨhɨ wɨtaahapɨhomatiyatɨ daayatɨ bindataise. Aihɨ amɨ ipotisangi komɨ mwaaho Isaakɨhounɨ amɨ komɨ satɨho Isaakɨhomɨ mwaaho Jekopɨhounɨ Abɨraahamɨho kairɨhɨrɨ kɨretɨ kaimɨ bindamaise. Aimɨ amɨ kindarisangi Abɨraahamɨhoai pɨwɨha jɨhɨ tɨmanatɨ Autaahaatɨho kaundisɨha naasɨka nepɨhindarɨ bindamaise. Iyataatɨ amɨ Abɨraahamɨho aŋaaŋɨ nehɨ gohaparɨhaiwa aŋɨmatatɨ nupwɨsasatɨ kahapɨhɨ kahapɨhematɨ nonasayatɨ daayatɨ bimindɨmandɨ apaapɨmaahe amɨ kohɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ apɨpaahatɨ aŋaaŋɨ pɨhɨtatɨ ahetɨhatɨ netɨ bimɨtandɨhatapɨ taatɨ jatataahondaate. Iyataatɨ satɨ aunahɨpitɨ awaipatɨ Autaahaatɨho sawaho gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ setɨhatɨtɨtando tatɨ gwɨnyaatɨ aŋɨmatipatapo. \p \v 11 Amɨ Saraahaatisangi Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaataise. Iyatɨ kaatɨ maaha namwɨtandɨhura nusatipatɨ nehɨ yatɨtɨpɨhaatɨ bimaamɨ nasatɨ aimɨ aungwaamaatɨndaise. Iyataahandɨ kandɨ kaatɨ Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaasɨhɨ amɨ Autaahaatɨho kaati maaha namwɨtandɨ watɨpɨhandɨ nunyatɨ netɨ andɨtɨwiwataise. Aihɨ amɨ kaatɨ satatɨ nɨnɨ maaha namwɨtandɨ Autaahaatɨho aimɨ jɨhɨ tɨmanatɨ katindɨhandisɨ maaha tɨtɨhɨ namwɨto tatɨ kopɨ gɨwunyaasɨtɨhandɨ kandaahɨ Autaahaatɨho kaati watɨpɨhandɨ numwihɨ netɨ andɨtitatɨ watɨpɨtatɨ gwɨsɨtatɨ maaha wohoai namotaise. \v 12 Aihɨ kaatamɨ warɨho Abɨraahamɨho so apɨpaahɨ aimɨ aungwɨhondaatɨ ko napwɨtandɨhandɨ aimɨ detɨndaise. Ko setahondaahandɨ kandɨ amɨ ko noaipatɨ isɨhiya apɨpaahɨ taahɨtɨhandamɨ satɨhoematataise. Aihɨ utaaho kɨmɨko naasoetapɨ isɨhiya apɨpaahɨ taahɨtɨhandɨ ambɨpatɨ owehandɨ saiwɨ kaumbwaatɨ isɨhiya wɨndɨ nga awɨmɨtɨwɨ amɨ waapɨhaatamɨ aripatɨ wɨndɨ nga awɨmɨtopatamataiwɨ wɨndɨ awɨmɨtɨwɨhandɨ namoyaatɨwɨ noaipawaayopo. \p \v 13 Iyataatɨ amɨ kusasɨ Abɨraahamɨho amɨ Isaakɨho amɨ Jekopɨho sangɨ napopɨ bindawaahura kusasɨnɨhɨ Autaahaatɨhopɨ watɨpɨtɨwɨ gɨwunyaapɨ nuwɨhusase. Aiwɨ amɨ kusasɨ napowaawisangi gɨwunyaahohɨtɨhandɨ kandisawɨ ahoyawɨ gɨwunyaapɨ napowaayopo. Aiwɨ Autaahaatɨho kaundimbɨpa sangɨ numwihɨ sangɨ mmonɨwɨ nepɨhiyaare. Aiwɨ kiya kapaapɨ maaritɨwɨ amɨ kiyaamɨ maarɨhomɨ ndɨhaara nehɨ kaanɨhapɨ Autaahaatɨho kaundimbɨpai winjapɨhiyaare. Aiwɨ kiya isɨhiya kapɨhɨ yapɨpatamɨ satoya maasɨ bimohiyɨhiyai wɨndɨ namitanɨwɨ saundɨwɨ kaundɨwɨhiyaare. “Nyahɨ nehɨ gohaparɨhiyaanɨ samɨhatɨhɨ kɨmbɨhɨ gohɨ bindɨhaayo. Nyahɨ nehɨ nyangi wapɨhapɨhiyaane amɨ nyangi usaanɨnɨ yapɨpataapɨhɨ bindɨhaayo,” undɨwɨ kaundɨwɨhiyaare. \v 14 Iyataatɨ amɨ kɨmiya katohiyɨmiya yapɨpatɨ nuwɨ bimohɨmatapɨ nyamɨhatɨmaahe gohɨhata bindɨhaayo tɨwɨ gwɨnyaapɨhiyaare ndɨ katotɨmandɨ apaapɨmaahe, kɨmandape. Isɨhiya satɨwɨ katohiyɨhiya siya yapɨpatɨ kiyaapɨhatɨ apɨpaahatɨ kiyaamɨhatimatonɨhɨ nepɨ kiyaamɨ aunahɨpatɨ amɨ anɨpɨpɨhimatonɨhɨ bimɨtaatɨwɨhatɨ naitaatɨwɨhatapɨ jatɨmɨ nowaahiya katawaatopo. \v 15 Amɨ kiya yapɨpatɨ aunahɨpatɨ jɨhura bimambɨwɨ kapɨhɨ namasi nasohɨpataahapɨ gwɨnyaapɨ katawaawaahɨ, amɨ kiya dopɨ kiyaamapa nepɨ isɨsi kiyaamɨ yapɨpatɨ aunahɨpataahapɨ japɨhɨ naitauhe. \v 16 Amɨ kiyaahɨ nehɨ yapɨpatɨ wɨtɨ gaahatɨ nga itatamanɨnɨwɨ maapɨ yapɨpataapɨhɨ bimohɨrɨhɨretɨ nusatipɨhaapɨ nehɨ kiyai wamwaaŋɨ sanahɨwaiwɨ bimɨtaatɨwɨhatapɨ gwɨnyaawaatawaawɨ katawaatopo. Sandɨhɨ amɨ kiya aunahɨpatɨ gaahatɨ yamɨhapataatɨhɨ naitaatɨwɨhatapɨ gwɨnyaawaatawaawe. Iyataatɨ amɨ sandɨ kandaahɨ kiya Autaahaatɨhopɨ satɨwɨ nyamɨ Autaahaatɨhoe tɨwɨ katauhɨ amɨ Autaahaatɨho kiya satɨtaatɨwɨ wɨndɨ mamaawise. Ko kiya komɨ isɨhiyaimatɨtaatɨwɨ kiyaapɨ maaritataise kiya nisɨhiyaaso tato. Siyatɨ ko kiyaapɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ anurɨmatatɨ netɨ tɨtɨhemasɨho. \p \v 17-18 Iyataatɨ amɨ waara Autaahaatɨho Abɨraahamɨhoai ko nehɨ akɨtɨnɨhɨ watɨpɨtatɨ gɨwunyaatɨ amɨ kopaahiyatoaatihɨ wapa kawitandɨ nunjenataise. Iyatɨ amɨ Abɨraahamɨho satatɨ Autaahaatɨho nɨngi nanɨmɨtandɨ kandimbɨpa tɨtɨhɨ kapa nanɨmɨtaiso tatɨ konɨhɨ gɨwunyaapɨ notoaatihɨ ko wɨndɨ kaitandɨhandɨ kandɨ kaime undatɨ koai Autaahaatɨho nunjenataise. Iyataatɨ Abɨraahamɨho wapa kaitandɨ Autaahaatɨho nunjesɨtɨndɨ nehɨ wapaapɨmunje. Ko komɨ mwaaho nehɨ naasohɨhɨ Isaakɨhoai sohoai tiwatɨ tɨhatɨ dɨpumanatɨ gaarehandɨ numwɨtandɨ Autaahaatɨho nunjenataise. Aihɨ Abɨraahamɨho Autaahaatɨhopɨ apɨpaahɨ akɨtɨnɨhɨ watɨpɨtatɨ gɨwunyaahosɨ amɨ ko Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha nemaitandɨhandapɨ yayatɨ pɨwɨha kaundatɨ nunjesɨtɨhandɨ atisatɨ kiyataise. Iyataatɨ amɨ so Isaakɨho nehɨ kɨmɨko naasoetapɨ netɨ Autaahaatɨho Abɨraahamɨhoaisunɨ amɨ komɨ isɨhiya ipotɨhura komɨhetapɨ namɨwiyaatisaihɨhiyai gaahaiwa kawitandɨ jɨhɨ tɨmanatɨ katisɨhore. \v 19 Amɨ Abɨraahamɨho Autaahaatɨhoai atɨwisatɨ sandɨ kaindɨmandɨ amɨ ko siyatɨ gwɨnyaataate: Autaahaatɨho isɨhiya napohiyɨhiyai nga japɨhɨ ahowimatɨ numwaahosɨ amɨ kɨmɨkɨretɨ nisɨ metɨho Isaaskɨhoai nɨnɨ titɨ tɨhɨtɨ koai numwisanɨhɨ ko Isaakɨhoai japɨhɨ nanɨmɨtaiso tatɨ gwɨnyaataatɨ sandɨ kiyataise. Amɨ kɨmɨrɨ kɨretɨ Abɨraahamɨho Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaasɨpatamatiyatɨ sɨwipatɨ noaipataise. Ko komɨ mwaaho Isaakɨhoai sohoai tiwɨtandɨ tɨmetihɨ Autaahaatɨho ikwɨrɨ tipɨndatɨ sandɨ kɨnyɨ Isaakɨhoai kamaawime undatɨ nematɨ nɨwisapusɨtɨmandapɨ Abɨraahamɨhohɨ siyatɨ gwɨnyaataise, nisɨ metɨho Isaakɨho aimɨ soho napomasɨhoai Autaahaatɨho sawaho ahowimatɨ numwaatɨ nɨngi japɨhɨ naninyataise, tatɨ komɨ maarɨhoaatɨhɨ gwɨnyaataise. \s1 Isaakɨho Jekopɨho Amɨ Josepɨho Autaahaatɨhopɨ Nga Gɨwunyaapɨhiyaare \p \v 20 Iyataatɨ amɨ Isaakɨho Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaatɨ kopaahiyaahosɨ ko satatɨ Autaahaatɨho metɨho Jekopɨhoai apɨpaahɨ gaahaiwa kawitaiso tatɨ komɨ maarɨhoaatɨhapɨ gwɨnyaataise. Siyatɨ gwɨnyaataatɨ Isaakɨho komɨ mwaaho Jekopɨhoai pɨwɨha gaaha amɨ apɨpaahɨ watɨpɨha kaunda saundataase. “Autaahaatɨho gi apɨpaahɨ gaahaiwa kahisatɨ nahɨmɨtaise,” undatɨ netɨ nunjataise. Iyataatɨ amɨ kɨmɨkɨretɨ komɨ mwaaho Isohoai saundataase. “Autaahaatɨho gi wapa kahisatɨ nahɨmɨtaise,” undatɨ watɨpɨha kaundataase.\f + \fr 11:20 \ft Surɨ Jekopiyɨ Isoya awɨtipɨhuri sanaatɨ namohure. Jɨhɨ Isoho napihɨ ipotɨ Jekopɨho nasataise.\f* Iyataatɨ kurisunɨ amɨ kuramɨ saisatoya ipotɨ ipotɨhiyaisunɨ ipotɨ wapa nusoaipatɨ kawimatɨtandɨhapaapɨ Autaahaatɨho gwɨnyaatɨ maaritirɨhɨretɨ mmonatɨ jatetinjatɨ Isaakɨho mwaahuri ausaatɨ kaundatɨ netɨ nunjataise. \p \v 21 Iyataatɨ Jekopɨho Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaatɨ nehɨ kopaahaimɨ nunjatɨ aimɨ apɨpaahɨ aungwɨhotatɨ napwɨtandɨ detɨtihɨ komɨ ngɨrɨhɨrɨ isɨwatɨ mwɨtɨpisatɨ dairɨhɨretɨ mwɨndɨwitatɨ bindataise. Siyatɨ bindataatɨ komɨ satohurɨ Josepɨhomɨ mwaahuri Autaahaatɨho gaahandɨ nunyatɨ kawitandɨhandapɨ kaundataise. Iyatɨ aimɨ aungwɨhondaatɨ andɨtitɨtandɨhandɨ owetihɨ komɨ ngɨrɨhɨraasɨnɨ mwɨndɨwitatɨ tɨtɨhɨ bitondaatɨ Autaahaatɨhoai netɨ mepɨ autaahemwataise. \p \v 22 Iyataatɨ amɨ Josepɨhoaisangi Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaasɨtɨhandaahɨ ko taatɨ napotaahetɨ Isɨraherɨhiya ipotɨhura Isipɨhandɨ namasi nutaatɨwɨhandapɨ pɨwɨha kandaase. Katatɨ Isɨraherɨhiya Isipɨhandɨ namasi nowaahura komɨ ambɨpatɨ Kenaanɨhandaahapɨ nesi nutaatɨwɨhandapɨ pɨwɨha kiyai kaundatɨ wɨnɨhundataase. \s1 Mosesiho Autaahaatɨhopɨ Nga Gɨwunyaahore \p \v 23 Mosesihomɨ saniyɨ sapiya Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaasɨtɨhandaahɨ Mosesihoai sanaatɨ aimɨ namwihɨ ipotɨ waatɨ murɨmopɨ noaasamaise. Kasanyurɨ Mosesihoai usonama koai apɨpaahɨ gaaho amɨ nehɨ koai wamwaaŋɨhotihɨ Isipɨhandɨ jatisɨho awaisɨho kiŋɨho Ipɨruhiyaamɨ manyinya sangɨhiya usɨhiya nahatiyai saniya namwisaihɨ nehɨ ketɨ kuraanɨhɨ siyɨhiyai tipɨ owemapɨse tatɨ wɨnɨhapɨpa wapa ahaihɨhandɨ kandɨ kapurɨ kapaapɨ yamaimɨ sandɨ kiyamaise. \p \v 24 Mosesiho aimɨ gwɨnyanatɨ awaisɨhotatɨ amɨ ko Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaataise. Ko siyatɨ gɨwunyaasɨtɨhanda kopɨ isɨhiya satɨwɨ Isipɨhandɨ jatisɨho awaisɨho kiŋɨ Perohomɨ maataatamɨ mwaahoe tɨwɨ katɨtaatɨwɨhandapɨ ko wɨndɨ maarɨmitise. Ko nehɨ pohipiyataise. \v 25 Ko siyatɨ gwɨnyaasɨtɨmandɨ apaapɨmaahe. Amɨ isɨhiya nehɨ sawanaamɨ ambɨpatɨ maaritatɨ gaawimainjɨpɨpa ketɨ masɨhonjetɨ owetɨtandɨhapa kiyohɨrɨhɨretɨ ko kaitandɨ wɨndɨ maarɨmitataate. Ko nehɨ komɨ isɨhiya kɨmɨkiya Autaahaatɨhomɨ isɨhiya yaawɨhaiwa kiyai Isipɨhiya nunyauhɨ nepɨ bimohɨpatamatiyatɨ koaisangi kɨretɨ kiyaisatɨ maasɨ yaawɨhaiwa naitandɨ gwɨnyaataate. \v 26 Ko siyatɨ Kɨraisihoai mawɨhaiwa nunyohɨwaiwa nɨnɨ naitando tatɨ gwɨnyaatɨ amɨ Isipɨhandamɨ gaahapa anaahɨpɨpa nawɨho gorɨhandɨ siriwaahandɨ amɨ wapa gaahapa kapetɨ isɨhiya kiyaamɨ maarɨho ahiyawɨ nahoesaahohɨpɨpai daatɨpatɨpatamatiyatɨ mmonataise. Iyatɨ amɨ ko sandɨ kaindɨmandɨ amɨ koai Autaahaatɨho ipotɨhura gaahapa wihoaaŋɨhapa nunyonɨhɨ naitandɨhapaapɨ watɨpɨtatɨ konɨhɨ gwɨnyaataate. \v 27 Iyatɨ amɨ Mosesiho watɨpɨtatɨ Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaasɨtɨhanda awaisɨho kiŋɨ Peroho Mosesihopɨ apowɨtandɨhandapɨ wɨndɨ yamaayatɨ Isipɨhandɨ namataise. Namatɨ ko apɨpaahɨ watɨpɨtatɨ Autaahaatɨhoai isɨhiya usa mausohohɨhoai ko aimɨ taatɨ usonataahomatiyatɨ daayataise. Siyatɨ ko daahɨ sɨretɨ watɨpɨtatɨ bitotɨ bindataise. \v 28 Iyataatɨ amɨ Mosesiho Autaahaatɨhopɨ watɨpɨtatɨ gɨwunyaatɨ kimbapɨho pasopaahandɨ namaasataise. Iyatɨ ko gɨwunyaasɨtɨhanda sipɨsipɨho tiwatɨ amɨ komɨ jɨtɨpatɨ anɨhaiwaamɨ matawipɨhaiwetɨ maasomwaaŋɨ jaapɨse undatɨ Isɨraherɨhiyai kaundihɨ jaawaayopo, amɨ Autaahaatɨhomɨ enjerɨho yamɨhapataatɨhapɨ otɨpɨpatɨho Isipɨhiyaamɨ manyinya usɨhiya bwandɨpɨhiyai tiwamaitandɨ natausaasisɨho amɨ jɨtɨpatɨ mmonataatɨ Isɨraherɨhiyaamɨ manyinya bwandɨpɨhiyai wɨndɨ tɨmaawatɨ nehɨ nusatipaitando. \s1 Isɨraherɨhiya Taahiyɨhiya Autaahaatɨhopɨ Nga Gɨwunyaawaayopo \p \v 29 Iyataatɨ amɨ Isɨraherɨhiya Autaahaatɨho nyangi nyamɨ tiworisaamɨ ikwɨraatɨhapɨ nga tinjaatɨ nanyamaitaiso tɨwɨ kopɨ gɨwunyaapɨ kandaahɨ Durɨhɨrɨ Amatenɨhɨrɨ yapɨpatɨ awasatɨ ikwahɨpatetamataiwɨ itɨpapɨ nahaitawaayopo. Iyauhɨ amɨ kiyaamɨ tiworisa Isipɨhiya ipotɨ Isɨraherɨhiyai wɨrainji nuwɨ Durɨ Amatenɨhɨramɨ otɨhapɨtihɨ amɨ durɨhɨrɨ ikwananaatamatiyatɨ wihɨwihoaaŋɨ napopiwatɨ ahetirɨhɨrɨ japɨhɨ nasatɨ bitatatɨ Isipɨhiya kiyaisɨnɨhɨ netɨ nanatɨ nawatisamataise. \p \v 30 Iyataatɨ amɨ Isɨraherɨhiya Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaapɨ kandɨ gɨwunyaahotɨhanda satɨwɨ Autaahaatɨho kɨmatɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ Jerikomandamɨ matambɨ mwipɨ biseminji netɨ ahoyonɨhɨ nawatatesi yapɨpataapɨhɨ tɨmɨhaitaiso tɨwɨ asisɨha nahatewetɨ sepenɨ kaiwɨhaara kapa matambɨpai nepɨ otaatemapɨ nesɨwesɨpɨ ikwauhɨrɨ nawaapɨ nepɨ tɨmapɨ kapa matambɨpaamɨ ipaahaapɨ mangɨrainɨ daiwɨ bitohauhɨ amɨ Jerikohandamɨ matambɨpa asisɨha sepenɨhetɨ ahoinatɨ nawatatatɨ tɨmahiya ikɨsɨmwinje. \p \v 31 Iyataatɨ amɨ apopaatɨ waatɨ kaatamɨ ambɨpatɨ Rehepɨhaatɨ jɨhura daihɨraapɨhaatimatatɨ dainjahaatɨ kaatɨ Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaasɨtɨhanda amɨ kaatɨ isɨhiya maipɨhiya Autaahaatɨhopɨ pohipaiwɨ amɨ koai atɨhomaawisohiyɨhiyaisatɨ maasɨ wɨndɨ namwaapwise. Amɨ sandɨ kaatɨ wɨndɨ namwaapwindɨmandɨ amɨ isɨhiya aunahɨpa Jerikohandɨ napitetahate tɨwɨ jawɨ mmonɨwɨ usɨtaitaatɨwɨ Josuwaaho natausaasisawɨhiyai kaatamɨ aŋaaŋɨ napaisaatɨ numwaatɨ iwɨtatamasɨtɨhandaahe. \p \v 32 Iyataatɨ amɨ isɨhiya Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaapɨ nehɨ kopaahiyohiyɨhiya yahandɨ apɨpaahɨ taahɨtɨhande. Isɨ amɨ nɨnɨ natindɨ nahatiyaapɨ kasatɨmɨ naisanɨhɨ amɨ notɨ apɨpaahɨ utaarɨtamaitaise. Isɨ amɨ nɨnɨ usa nehɨ usiyɨhiyaapɨ nyamɨ asoya asisa ahiye ndɨ tarɨwaindɨ siyaare ndɨ kasatɨtaano. Kiyaamɨ ambɨpatɨ kɨmiyaare: Gidiyonɨho Baraakɨho Samɨsonɨho Jepɨtaaho siyaare. Aihɨ amɨ Daawitɨho Samwerɨhoe. Aihɨ amɨ isɨhiya usa jɨhura Autaahaatɨho pɨwɨha kaundihɨ atiwɨ nepɨ Autaahaatɨhopɨ awusaapɨ amɨ isɨhiyai ausaapɨ kopɨ kawundɨwɨ kaundohiyɨhiya pɨropetɨhiyaare. \v 33 Iyataatɨ isɨmiya kɨmiya nahatiya ambɨhɨtohiyɨmiyaunɨ amɨ isɨhiya usa ambɨhɨmaatohiyɨhiyaunɨ nasisoaarɨ Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaapɨ nehɨ kopaahaiwɨhiyaare. Saiwɨ kiya watɨpɨtɨwɨ gɨwunyaapɨhiyaasɨ wiwa sawanaamɨ watɨpɨhandɨ andɨtitotɨhanda wɨndɨ kamaitaahetahaiwa amɨ nehɨ Autaahaatɨho netɨ kiyai andɨtɨwisɨhɨ kiya kaiwa nga nanɨhaiwɨ kiyawaayopo. Aiwɨ kiyaamɨ usa isɨhiya apɨpaahɨ watɨpɨhiya kiŋɨhiya yapɨhaiwa wiwa jatohiyɨhiyaisawunɨ amɨ kiyaamɨ tunnɨwɨ yahwɨnɨwɨ pwɨsɨpɨ yaipa kiyohiyɨhiyaisawɨ tunnɨwɨ yahwɨnɨwɨ amɨ kiyaahematɨwɨ tipɨ yahwɨwɨ ipɨhatiwɨ owemawaayopo. Aiwɨ isɨhiya amɨ yapɨpatɨ wiwaaraahiya Autaahaatɨhoai maatɨmaatɨwisohiyɨhiyai kiyaamɨ maatɨmaatɨrapɨ tɨtɨhɨ gaahatɨ kaiwɨ amɨ wihoaaŋɨhandɨ yaawɨhandɨ nunyawɨ amɨ Autaahaatɨho kiyai wapa numwɨtandɨ jɨhɨ pɨwɨha katimbɨpa kapa tɨtɨhɨ kiya newaayopo. Aiwɨ amɨ kiyaamɨ usa suhɨrɨ awairɨhɨrɨ ainjɨhɨrɨhɨrɨ tɨmwipɨhɨramɨ maahomwaaŋɨ nepɨ nɨwisapuhauhɨ amɨ kɨrɨ kiyai wɨndɨ ikotɨ namainje.\f + \fr 11:33 \ft Sɨrɨ suhɨrɨ ainjɨhɨrɨhɨrɨ Raiyonɨhandapɨto.\f* \v 34 Amɨ kiyaamɨ usa Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaahotɨhanda sisɨha awaiwaiwa tɨhwɨtɨhɨrɨ naitɨpurisatɨ tɨhihɨhaiwai nepɨ nisapuhauhɨ amɨ kiyai wɨndɨ tɨhamaamase. Aiwɨ amɨ kiyaamɨ usa namatanaatɨ bainatɨhɨra isɨhiya wɨndɨ tɨmaawopo amɨ kiya nawɨsawitɨwɨ yanɨhɨmɨhauho. Amɨ kiyaamɨ usa aimɨ napaindɨtɨma kaasarɨhatɨmaimatɨwawɨhiya kiya amɨ jɨhaatɨ noaipapɨ watɨpɨhiyaimatawaayopo. Aiwɨ amɨ kiyaamɨ usa tunawaahura kiya noaipapɨ apɨpaahɨ watɨpɨhiya tɨmwipɨhiyaimatawaayopo. Aiwɨ tiworisaisawɨ tunnɨwɨ yahwɨnohiyɨhiya taahiyɨhiya yapɨpatɨ wɨtaahapɨhiya kiyai tiwɨtaatɨwɨ nasohiyɨhiyai tahamanauhɨ yanɨhɨmawaayopo. \v 35 Asɨhiya usa kiyaamɨhiya aimɨ napomɨhauhɨhiyai Autaahaatɨho ahowimasɨhɨ kiya japɨhɨ nepapɨ asiyaimatauhɨ amɨ kiyai asɨhiya japɨhɨ numwaawaayopo. Amɨ usaisɨ kiyaamɨ tiworisa napupwɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ tipɨ nopɨsasɨwɨ apɨpaahɨ waatɨ yaawɨhaiwa nunyauhɨ kiya napwɨtɨhatɨ katɨ namwaapopo. Aiwɨ kiya Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ wɨndɨ namaamahopo. Amɨ kiya napopɨ mɨhaatɨ yamɨhapataatɨhɨ naiwɨ Autaahaatɨhoaisawɨ nga baiwɨ kiyaanɨhɨ bimɨtaatɨwɨ maaritɨwɨ gwɨnyaawaawo. \v 36 Amɨ usai kiyaamɨ tiworisa sisɨpundɨwɨ mɨmaipɨwiwɨ maahoaipurɨpwɨ mawɨhaiwa nunyawɨ nepɨ yupawaayopo. Amɨ usaisɨ akɨtɨnɨhɨ nepɨ daahɨ apɨpaahɨ mɨmaipɨwiwɨ wɨrɨhɨrɨ watɨpɨhɨrɨ senɨhanda nepɨ wɨsasawɨ wɨrapɨ nimaapɨ amɨ nepɨ isɨhiya naputohɨpɨpɨhɨ napuwawaayopo. \v 37 Amɨ usaisɨ nawɨhaara tipɨ tipɨ niyauhɨ napopɨ amɨ usai otɨhapɨhapɨ sohanda namandipapɨ tipɨ amɨ usai namatanaatɨ bainatɨhɨra timawaayopo. Amɨ usa nehɨhaatɨ yapɨpata nuwɨ napɨwaiwɨ sipɨsipɨhandɨ amɨ memetɨhɨramɨ atɨtatɨ nupwɨ ahoaapɨ gwɨnɨwɨ niyopɨ namaasatawaayopo. Aiwɨ amɨ usa gaahapa apotɨhɨrɨ yutɨhɨrɨ niyopɨ namaasatɨtaatɨwɨhapa owetatɨ amɨ nandaatɨwɨhapa nausetɨtahiya daiwɨ bindawaayopo. Iyauhɨ kiyai kiyaamɨ tiworisa mandɨtɨpɨwiwɨ mɨmaipɨwiwɨ amɨ kiyaanɨhɨ tipɨ mupwɨ yaawɨhaiwa nunyamɨ niyauhɨ kiya naaŋɨhaiwa kɨhaiwa kɨhaiwa waatɨ newaayopo. \v 38 Isɨhiya yapɨpatambɨhiya apɨpaahɨ daahɨ maipɨtɨwɨmawaawɨ amɨ kiya wɨndɨ nga isɨhiya Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyai nehɨ winjasaihɨ kiyaamɨhatɨhɨ bimɨtaatɨwɨhandɨ owendaise. Sandɨ setihɨ usa nehɨhaatɨ ipatɨ irɨwɨrɨho amɨ aŋaaŋɨ owehapɨhɨ nuwɨ napɨwaiwɨ kɨhapɨhɨ kɨhapɨhɨmapɨ amɨ sisɨho sɨhoaarɨhɨretɨ daiwɨ bindawaayopo. Kiya aŋɨpɨpɨhɨ aŋaaŋɨ owehiya kɨhapɨhɨ kɨhapɨhɨmapɨ daiwɨ nawipatɨ yamwaasɨhaara amɨ akosɨha waapaipata nanopɨ bindawaayopo. \p \v 39 Iyataatɨ isɨmiya nahatiya nɨnɨ pɨwɨha katɨmɨ nasohiyɨmiya Autaahaatɨhopɨ watɨpɨtɨwɨ gɨwunyaapɨhiyaare. Iyauhɨ amɨ Autaahaatɨho kiyai saundatɨ, “Sahɨ nisapɨ gɨnunyaahohɨtɨhandɨ nisɨ ndɨhetɨ apɨpaahɨ gaatatɨ tɨtɨhɨndaise,” undahiyaare. Iyataahandɨ kandɨ amɨ Autaahaatɨho kiyai wapa nunyatɨ kawitandɨ jɨhɨ pɨwɨha tɨmanatɨ katimbɨpa wɨndɨ namumwise. \v 40 Amɨ sandɨ apaapɨmaahe, ko aimɨ jɨhɨ mmonatɨ netɨ apɨpaahɨ gaahapa nyapɨ nyamanatɨ nyaiwatataate. Iyataatɨ kiyaunɨ amɨ nyahunɨ maasɨtisaihɨhuraahɨhɨ ko kapa gaahapa kanyisonɨhɨ, kiyaunɨ amɨ nyahunɨ noaipawaatɨ apɨpaahɨ tɨtɨhɨ gaatatɨ amɨ ko nyangi netɨ gaanyamatɨ gaahiyaanenyamaitando. \c 12 \s1 Nyahɨ Nyamɨ Ndɨha Jisaasihomɨhetɨ Ahiyaatɨ Kopɨ Gɨwunyaitɨhaawo \p \v 1 Isɨ amɨ nɨnɨ kɨmaiwa nahatewa isɨmiya kɨmiya taahiyɨmiyaapɨ katohiyɨmiya nyangi nepɨ tɨwipatɨ awaipatɨ mwipɨhatamataiwɨ nanyapopɨhɨwɨ nyangi nepɨ nanyesɨwesɨwɨmawaayopo. Isɨ amɨ nyahɨ kahapaamapɨpa nahataapa amɨ Autaahaatɨho wapa ipɨpaatɨhamatiyaatɨ naupwanaatɨ tusatipatɨtɨhaawɨ nanyamɨhainjɨpɨpaatɨhapɨ netɨ nanyisapuwatɨ naaŋanyisatɨ netɨ nyapatimbɨpa namaitɨhaawo. Amɨ maipɨhandɨ nyamɨhetɨ nanyamɨhatatɨ wɨratɨ nyaiwatatɨ daahɨ nyapatisatɨ nyaiwatimbɨpai namaitɨhaawo. Iyaatɨ nyahɨ andɨtitaatɨ watɨpɨtaatɨ bitotɨhaawɨ metaahɨ nihɨtaatɨ naupwanaatɨ tusatipananaatɨ Autaahaatɨho nyahɨ wapa kaitɨhaawɨ nanyamimbɨpa kaitɨhaawo. \v 2 Siyaatɨ taawa naupwanɨhaawɨ nyahɨ bapiyaatɨ nyamɨ ndɨha Jisaasihomɨhetɨ mwɨtɨpisaatɨ ahiyaatɨ nasisoaarɨ nehɨ kopaahɨhɨ gɨwunyaitɨhaawo. Amɨ Autaahaatɨho nehɨ Jisaasiho naasohɨ sawahoaisaahɨhɨ namɨhanatɨ ahɨwihɨhosɨ Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaitɨhaahɨretɨ ko namasatɨ nyamɨ jɨhoematatɨ gɨwunyaasɨrɨhɨretɨ kɨmɨrete tatɨ netɨ nyangi nanyisɨtando. Iyataatɨ amɨ Jisaasiho sawaho nyahɨ kopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ netɨ andɨtɨnyaiwatɨ watɨpɨnyamatɨ amɨ gaanyamasɨhoe. Iyataatɨ Jisaasiho ipotɨ yamɨhapataatɨhɨ ko apɨpaahɨ maaritɨtandɨhandɨ Autaahaatɨho koai numwɨtandɨ netɨ ahɨwindɨhandɨ jatɨ mmonataatɨ namatɨ koai isɨhiya ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nerɨhɨra tipɨmandaapɨ sohoai tiwawaawɨ mawɨhandɨ numwɨtaatɨwɨhandapɨ ko wɨndɨ yamaayatɨ netɨ awɨtɨmataise. Iyataatɨ amɨ ko saindɨhandaahɨ wanɨ yamɨhapataatɨhɨ ambɨpatɨ awaipatɨ netɨ Autaahaatɨhoaisatɨ maasɨ ikwɨrɨ gaatɨhɨraihoaaŋɨ kahapaamapɨpa nahataapaisunɨ amɨ isɨhiya nahatiyaisunɨ gaamatɨ jatataise. \s1 Autaahaatɨho Nyangi Tɨtɨhenyamaitandɨ Nyamɨ Ambɨpatɨ Maarɨho Yaasɨhapa Nanyinyataise \p \v 3 Sahɨ Jisaasihopɨ gwɨnyaapɨse. Amɨ isɨhiya apowihɨ Jisaasihoai apɨpaahɨ yaawɨhaiwa nunyawɨ amɨ apɨpaahɨ maipɨhaiwa kawisauhɨhandɨ kandɨ ko kaiwaapɨ wɨndɨ yayatɨ namaamatɨ nehɨ konɨhɨ bitondaise. Isɨ amɨ sahɨ pohipɨmaiwɨ sahɨ naupwanotɨhandɨ wɨndɨ namaamɨhaapɨse. \v 4 Amɨ sahɨ maipɨhandi tipɨndɨtaatɨwɨ yahoyapaatotɨhanda samɨ usaatangi tisapɨ samɨ jɨtɨpatɨ wɨndɨ nepɨ namaasuhaahopo. \v 5 Iyataatɨ amɨ wapa sahɨ nanɨpimatɨwɨ kapaapɨ wonjɨ gɨmunyaahohɨpɨpaapɨ gwɨnyaitaatɨwɨ japɨhɨ kasatɨtandiyo. Satatɨ sahɨ nisɨ manyinyaate satatɨ andɨtɨsaiwatɨ Autaahaatɨho katisɨha sahɨ wɨndɨ gwɨmunyaahopo. Tɨtɨho? Pɨwɨha saapɨto: \q1 “Nisɨ metɨhonjanye, gi Awaisɨho tɨtɨhehɨmaitandɨ wapa kinyɨ maarɨho ambɨpatɨ yaasɨhapa nahinyonaahɨ kɨnyɨ kapaapɨ nehɨhande tɨpɨ wɨndɨ gɨmunyaape. \q1 Aimbɨ ko tɨtɨhehɨmahonɨhɨ kandapɨ yaimbɨ namaamape amɨ kɨnyɨ andɨtitɨpɨ tɨtɨhɨ gaahɨretɨ kaimbɨ daimbɨ bitoaitaapɨhandapiso. \q2 \v 6 Awaisɨho isɨhiya ko maarɨho numwisawɨhiyai napepaapɨ tɨmahiyauhɨhura tɨtɨhemwahore. \q1 Iyatɨ amɨ isɨhiya nahatiya komɨ metɨhonjamatiyatɨ numwaasawɨhiyai wapa yaawɨhapa nunyahore,” \rq Ga Bimisɨho 3:11-12; Jobɨho 5:17\rq* \m tatɨ katisɨhaapɨto. \p \v 7 Amɨ sɨkaiwetapɨ Autaahaatɨho sangi tɨtɨhesamaitandɨ amɨ yaasɨhaiwa sahɨ wɨndɨ maarɨmitɨwɨhaiwa usinjaatɨ sangi ko nasanyataisɨ nepɨse amɨ mambɨhiya sapiya kiyaamɨ manyinyai kawisohɨrɨhɨretɨ kasisataiso. Autaahaatɨho sahɨ akɨtɨnɨhɨ komɨ manyinyaatɨtihɨ saiwa sangi kasisataise. Amɨ manyinya nahatiyaisaahɨ kiyaamɨ sapiya tɨtɨhepumwawaayopo. \v 8 Amɨ Autaahaatɨhohɨ komɨ manyinya nahatiyai tɨtɨhemwahore. Isɨ amɨ ko sangi wɨndɨ tɨtɨhemaasamahonaahɨ, amɨ sahɨ Akɨtɨnɨhɨ Autaahaatɨhomɨ manyinyaatɨmaahe. Owetise. \v 9 Amɨ sahɨ kɨmandapɨ gwɨnyaapɨse. Nyamɨ apiya yapɨpatambɨhiya nyahɨ sangɨhiyaanɨtonɨhura wapa kanyiwɨ tɨtɨhepɨnyamɨhauhɨ amɨ nyahɨ kiyai biyaatɨ usonaatɨ newaatɨ autaahɨ iwiwatɨhaayo. Isɨ amɨ nyamɨ itɨpɨhomɨ Sapɨho yamɨhapataatɨhapɨho nyangi kiyatɨ ahɨnyisatɨ amɨ maaritɨhaawɨho itɨpɨho dɨtɨhɨrɨ nanyamisɨho nyangi wiwa yaasɨhaiwa nanyinyatɨ tɨtɨhenyamahonaahɨ amɨ gaaso taatɨ nyahɨ naitɨhaawo. Iyaatɨ koai biyaatɨ usonaatɨ autaahɨ newa isɨwatɨtɨhaawo amɨ nyahɨ koaisaatɨ maasɨ jinjapɨhɨ bimɨtɨhaahandapɨ saiwa ko kanyisataiso. \v 10 Nyamɨ apiya yapɨpatambɨhiya nehɨ masɨhonjapɨ kiya nyapɨ satɨwɨ sɨretɨ sandɨ nyamɨ manyinyaapɨ gaaso tɨwɨ mmonɨwɨ maaritohɨrɨhɨretɨ tɨtɨhepɨnyamawaayopo. Amɨ Autaahaatɨhohɨ nyangi nyatatamanɨtandɨ yaasɨhandɨ nanyinyatɨ tɨtɨhenyamataise, amɨ nyahɨ ko sawahomatiyaatɨ noaipawaatɨ amɨ isɨhiyai kometirɨhɨretapɨ newa nunjɨtɨhaawo. \v 11 Amɨ ko nyangi yaasɨhandɨ nanyinyatɨ taatetɨ tɨtɨhenyamasururaahɨ amɨ nyahɨ kandapɨ wɨndɨ maarɨmito, amɨ nehɨ nyangi yaasihɨ nehotɨhaayo. Amɨ ipotɨ nyahɨ kandetapɨ mmonaatɨ newaatosaahura nyamɨ maarɨho napaisaatɨndaise, amɨ nyahɨ namasaatɨ tɨtɨhɨretɨ daaya bindɨhaawo. \s1 Nyahɨ Andɨtitaatɨ Watɨpɨtaatɨ Bitoaitɨhaawo \p \v 12 Isɨ amɨ saiwa kaiwaapɨ sahɨ samɨ ikwɨrɨ tisamahiyatɨ wɨrandirɨhɨrɨ nepɨ tɨtɨhipɨse. Aiwɨ amɨ samɨ atotɨpatɨ auhɨrɨ tisamahiyatɨ itisaitirɨhɨrɨ nepɨ tɨtɨhipɨse. \v 13 Aiwɨ daihɨra tɨtɨhemapɨse amɨ sahɨ daihɨra tɨtɨhɨ itɨpapɨ daimɨ nutaatɨwo. Sahɨ saisaihɨ isɨhiya usa kiyaamɨ atotɨpatɨ ikwauhɨrɨ turɨmɨhaisawɨhiya amɨ tɨtɨhitɨwɨ gaawimatɨtando. Sahɨ saiwɨ isɨhiya kiyaamɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ noaipatɨ sangɨ watɨpɨtisawɨhiyai nunjawɨ nepɨ andɨtɨwipɨse. \p \v 14 Sahɨ nahatiyaatɨ isɨhiya usaisawɨ samɨ maarɨho amɨ omaaŋɨtɨtɨhɨ yatɨhɨ napaisaatɨtonɨhɨ bimaawɨse. Aiwɨ sɨkaiwɨ bimɨtaatɨwɨhɨretɨ baiwɨ dɨpɨwaatɨwɨ mmonɨwɨ nepɨ amɨ sahɨ nehɨ Autaahaatɨho sawahomɨhiyaatɨtɨwɨ amɨ nehɨ kopaahaitaatɨwɨ netɨ yandɨhisɨhiyaatisɨ komɨhatɨ nepɨ kɨretɨ daiwɨ bitopɨ maipɨhandɨ samɨhetɨ apɨpaahɨ owehiyaatɨ tɨtɨhiyaatɨ bimaawɨse. Amɨ isɨhiya wɨndɨ Autaahaatɨhometirɨhɨretɨ daiwɨ bɨmitohohiyɨhiya Awaisɨhoai kiya wɨndɨ mausondaapo. \v 15 Amɨ sahɨ baiwɨ jatɨnɨwɨhiyaatɨ bitosawɨse amɨ wiwa Autaahaatɨho sahɨ wapa gaahapa kamaiwɨ nehɨhandɨ gaahandɨ kasisatɨ komɨ maarɨho asɨpɨsisatɨ japɨhɨ nasamaasɨtɨhandɨ namapɨ amɨ japɨhɨ nasamaasɨhoai wiwa sahɨ namaitaawo. Aiwɨ amɨ sahɨ wiwa ipatɨ yandɨpɨho maipɨho ikonatɨ nurɨtɨmanaho nikosɨpatamataiwɨ sahɨ usaatɨ maipɨhaiwa kiyawaawɨ kaiwaara Kɨraisihomɨ isɨhiyai nepɨ turɨmaamanɨwɨ amɨ kiyaamɨ daiwɨ bimotɨhandɨ nepɨ nusopɨsasɨtaawo. Utaaho amɨ itapaatɨ saiwɨhiya isɨhiya nga bimohiyɨhiyai nepɨ numaamanɨwɨ nusopɨsasɨtaapo. \v 16 Amɨ sahɨ baiwɨ jatɨwɨhiyaato amɨ wiwa samɨ usaatɨ (namaatɨwɨhiyaatɨ amɨ namaamatɨwɨhiya) usɨhiya amɨ asɨhiya samɨ sɨwoya amɨ sɨwaasisaametahiyaisawɨ ambɨpatɨ tɨmaamaipɨ ainjotahaiwa kaitaawo. Aiwɨ amɨ sahɨ Isohomataiwɨ kiyawaawɨ Autaahaatɨhomɨ gaahandɨ sahɨ wɨndɨ namaitaawo, amɨ nehɨ nandapaapɨ jaumwasɨhɨ komɨ gwɨsɨhaapaahɨ gwɨnyaatɨ ko Isohoai sapɨho mwaaho bwandɨpɨhoai Autaahaatɨhomɨ gaahandɨ nahandɨ numwɨtandɨhandɨ Jekopɨhoai nandapaapɨ nehɨ naasaara amɨ nandapa nehɨ naasuraapɨhapaapɨ nunyataatɨ kandɨ kandɨnɨhɨ namasɨpatamataiwo. Amɨ sahɨ siyawaawaahɨ Autaahaatɨhomɨ gaahandɨ wɨndɨ namaitaapo. \v 17 Sahɨ mmonɨwɨhiyaate. Siyatɨ aimɨ nunyatosatɨ ipotɨ notɨ sapɨhoai gaahandɨ nanyinye undihɨhandɨ kandɨ sapɨho koai owe undiho. Ko sapɨhomɨ gaahandɨ naitandɨ apɨpaahɨ maaritatɨ andɨtatɨ napamataahandɨ kandɨ amɨ ko jɨhɨ kaindɨhandɨ wɨndɨ nga nemaamase amɨ ko gotɨ maipiyataahandɨ kando. \s1 Nyahɨ Jerusaremɨhandɨ Yamɨhapataatɨhɨ Ahetindɨhanda Aimɨ Noaipɨhaayo \p \v 18 Sahɨ sisɨho wo Sainaihomatiyaho, nga mmonɨwɨ amɨ isɨwɨto, koaasɨnɨ sisɨha tɨhatɨ amɨ apɨpaahɨ maipiyatɨ asɨhatatɨ, wipatɨ wipɨwatɨ itɨnambɨtinatɨ asoaatatɨ amɨ kɨnapaahoinɨhoaasɨnɨ napɨwɨ noaipawaamaayopo. \v 19 Saiwɨ sahɨ otɨpɨho kapaparɨhɨrɨ gaatinjɨhɨ Isɨraherɨhiya atiwɨ amɨ pɨwɨha nehɨ kai wa kiyai pɨwaundihɨ atisawaawɨ amɨ ka nyahɨ wɨndɨ onɨhɨ otɨhɨ ka atɨhomitaano tohɨpɨpɨhɨ sahɨ napɨwɨ noaipawaamaayopo. Owetise. \v 20 Amɨ kiya pɨwɨha nehɨ kai wa watɨpɨtatɨ kaundisɨha wɨndɨ nga minjapepihɨrɨtaahetɨha kaundiho. Iyatɨ amɨ pɨwɨha ka apɨpaahɨ watɨpɨha satatɨ: \q1 “Utaatɨhandisangi amɨ suhɨmaasapɨho wapaisangi kɨmbɨhɨ sisɨhomɨhinɨ detɨ napimbɨpa kapaisɨnɨhɨ nawɨhaara yahwɨ timapɨse,” \rq Japɨhɨ Numwaasɨho 19:16-25\rq* \m undatɨ apɨpaahɨ mɨtaahɨ kaundiho. \v 21 Amɨ Isɨraherɨhiya saiwɨ apɨpaahɨ maipaiwɨ itipɨ yayauhɨ amɨ Mosesihoaisangi sandaase: \q1 “Nɨnɨ apɨpaahɨ aungwohandɨ yapɨpaisatɨ ititɨ maipaindɨ yayataayo,” ndaase. \p \v 22 Amɨ sahɨhɨ siyahapɨhɨ naiwɨ noaipawaamaayopo. Owetise. Sahɨ naiwɨ noaipahohɨpɨmbɨhɨ nehɨ kapɨhi wapɨhɨ wipetahapɨhe. Sapɨhɨ Autaahaatɨhomɨ sisɨho Saiyonɨhoaasɨnɨ (Jaiyanɨhoaasɨnɨ), sahɨ wɨndɨ namusanɨwɨ amɨ miwɨtoaasɨnɨ aimɨ naiwɨ noaipawaayopo. Aiwɨ amɨ Autaahaatɨho jinjapɨhɨ bimisɨhomɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ taunɨhanda sahɨ naiwɨ noaipawaayopo. Satɨ aunahɨpɨ awaipitɨ taunɨhandɨ Jerusaremɨhandɨ, enjerɨhiya apɨpaahɨ asakiyatɨ maaritatɨ ahoyanatɨ tisisoaanatɨ taahɨtɨhandamɨ aunahɨpatɨ yamɨhapataatɨhɨ ahetipata sahɨ aimɨ naiwɨ noaipapɨ nandaawaayopo.\f + \fr 12:22 \ft Sandɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahotɨhanda samɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ nasoaipatɨ amɨ kasimatataise. Isɨ amɨ sandɨhɨ ipotɨhura nga auta noaipahonɨhɨ mmondo.\f* \v 23 Iyataatɨ amɨ isɨhiya Autaahaatɨhomɨ manyinya jɨhɨ bwandɨpɨhiyaamataiwɨ noaipapɨ ahoyanɨhohiyɨhiyaamɨhatɨhɨ amɨ yamɨhapataatɨhɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ Autaahaatɨhoaisawɨ maasɨ bimɨtaatɨwɨhiyaamɨ ambɨpatisawɨ namɨhapɨ jɨpatɨpɨwisohiyɨhiya ahoyanohɨpɨpɨhɨ kiyaamɨ otɨhaatɨ sahɨ naiwɨ noaipawaayopo. Aiwɨ amɨ Autaahaatɨho isɨhiya nahatiyaamɨ otɨpɨpatɨ kiyohɨwaiwa taatɨ tipɨtapaatɨ usosɨhoaapɨhɨ komɨhinɨ sahɨ aimɨ naiwɨ noaipawaayopo. Aiwɨ amɨ isɨhiya jɨhiya Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaapɨ bimambɨwɨ napwauhɨ amɨ Autaahaatɨho kiyaamɨ maarɨhoai netɨ apɨpaahɨ tɨtɨhɨ gaahiyematɨ numwaasɨhɨ aimɨ naiwɨ yamɨhapataatɨhɨ bimohiyɨhiyaapɨhɨ sahɨ naiwɨ noaipawaayopo. \v 24 Iyataatɨ amɨ sahɨ aimɨ naiwɨ Jisaasihoaapɨhɨ noaipawaayopo. Jisaasiho so otɨhapɨhapɨhoematatɨ bitondaatɨ Autaahaatɨhounɨ amɨ isɨhiyaunɨ naisɨhiyaimatɨtaatɨwɨ Autaahaatɨhoaisatɨ pɨwɨha wanɨha ko netɨ wɨsasisɨhore. Iyataatɨ kɨmɨko Jisaasimo komɨ jɨtɨpatɨ nyapɨ nuhaasɨpatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ amɨ komɨ ndɨmaahomwaaŋɨmasɨpɨpɨhɨ nesiyatɨ ahaihɨ ahondaise. Aihɨ ko nyangi netɨ komɨ ndɨhetɨ apɨpaahɨ gaahiyaanɨnɨ saasanotahiyaanenyamataise. Iyataatɨ amɨ sandɨ apɨpaahɨ kandi wɨnde. Kɨmandɨ Aberɨhomɨ jɨtɨpatisatɨ wɨndɨ namoaipase Kenɨho komɨ saingɨho Aberɨhoai tiwisuro. Owetise. \s1 Nyahɨ Biyaatɨ Jatɨnaatɨ Bitoaitɨhaawo Amɨ Wiwa Autaahaatɨhomɨ Pɨwɨha Newaumwaanɨpano \p \v 25 Isɨ amɨ sahɨ baiwɨ gwɨnyaapɨ jatɨwɨ bitosawɨse, amɨ wanɨmura Autaahaatɨho komɨ pɨwɨha wanɨha Jisaasihoetapɨ wɨsasatɨ nasamihɨ kaatɨhɨ bimohurɨmura komɨ pɨwɨha taatɨ sangi kasatisɨha sahɨ samɨ atihɨrɨ mwɨtɨpisawɨ baiwɨ atitaatɨwo. Sandɨ nɨnɨ sangi sasatɨtɨ komɨ pɨwɨha mwɨtɨpisawɨ atiwɨ komɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨnuwɨse satotɨmandɨ apaapɨmaasato. Jɨhura maapɨ yapɨmbataapɨhɨ Sisɨho Sainaihomɨhinɨ Isɨraherɨhiya jɨhiyai Autaahaatɨho pɨwɨha kaundatɨ amɨ nunyataise. Siyatɨ kiyai komɨ pɨwɨha kaundatɨ numwihɨhandɨ kandɨ kiya kiyaamɨ atihɨrɨ mwɨtɨpisawɨ ahiyawɨ wɨndɨ atɨhomaawiwɨ nepumwawaayopo. Saiwɨ isɨhiya jɨhiya komɨ pɨwɨha nepumahohiyɨhiyai Autaahaatɨho nehɨ wɨndɨ maawinjase. Owetise. Kiyai yaawɨhandɨ numwise. Isɨ amɨ sahɨ komɨ pɨwɨha wanɨha Jisaasihoetapɨ nasamisɨhaatɨhɨ bimohiyɨhiyaatangi wanɨ yamɨhapataatɨhapɨ taatɨ kasatisɨha baiwɨ atɨhomaawiwɨ nepumwawaawaahɨ amɨ sangisangi Autaahaatɨho nehɨ wɨndɨ nesosatɨ maasinjaitaise. \v 26 Iyataatɨ sura Isɨraherɨhiya Sisɨho Sainaihoainɨ bitohauhɨ Autaahaatɨho kiyai wɨnɨhapɨpa nunyatɨ pɨwaundisura komɨ pɨwɨha yapɨpatisunɨ iwɨwɨrɨho kahapaamapɨpa kapɨhɨ sisɨhoaasɨnɨ ahetimbɨpai netɨ pimbapoyatɨ ahoaihɨ amɨ kapa notɨ nasayatɨ ahoainje nehɨ komɨ pɨwɨhaaraaho. Jɨhura saimatatatɨhandɨ amɨ wanɨ kɨmura nyahɨ Autaahaatɨho pɨwɨha wanɨha watɨpɨtatɨ wɨsasatɨ nanyamisɨhaamɨ otɨtɨhɨ bimohurɨmura komɨ pɨwɨha wapɨhɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ Autaahaatɨho jɨhɨ tɨmanatɨ pɨwɨha wa satatɨ katise. \q1 “Ipotɨhura jɨhaatɨ nɨnɨ yapɨpatisunɨ amɨ yamɨhapatisunɨ netɨ ipɨpatɨpatɨ ipɨpatɨpinjɨpatamataindɨ apɨpaahɨ aungwohandɨ pimbapwaindɨ ahoaito,” \rq Akaiho 2:6\rq* \m tatɨ pɨwɨha wapɨhɨ utɨpɨhoaatɨhɨ jɨpatɨpindisɨhaatɨhapɨ Autaahaatɨho katise. \v 27 Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨho pɨwɨha satatɨ, jɨhaatɨ nɨnɨ yapɨpatunɨ yamɨhapatunɨ apɨpaahɨ waatɨ aungwohandɨ netɨ ahoaindɨ ipɨpatɨpaito tindɨmandɨ nyangi siyatɨ netɨ nanyisataise. Autaahaatɨho ipotɨhura kahapaamapɨpa nahataapa sawaho kiyatɨ ahaimbɨpa netɨ apɨpaahɨ waatɨ aungwohandɨ ahoyatɨ pimbapoyatɨ ipɨpatɨpaitaise. Ko siyatɨ netɨ ahoyatɨ ipɨpatɨpiyonɨ amɨ kahapaamapɨpa wapa kapaanɨhɨ ahoainatɨ daahɨ nopɨsasɨnɨhonɨhɨ amɨ wapa daahɨ ahominatɨ kapaanɨhɨ watɨpɨtatɨ ahotɨtandɨhapaahɨhɨ kiyatɨ ahotɨtando. \p \v 28 Iyataatɨ amɨ saiwa nahatewa nɨnɨ sangi kasatohɨmaiwa akɨte. Saiwa siyatɨ akɨtɨnɨhɨ noaipasɨhɨ nyahɨ siyaatɨ mmonɨhaayo: Autaahaatɨho netɨ komɨ isɨhiya koaisawɨ maasɨ yamɨhapataatɨhɨ kahapaamapɨpa nahataapa jatɨtaatɨwɨhiyaamɨhatɨhɨ aimɨ netɨ kiyaisatɨ maasɨ ahɨnyisataise. Ahɨnyisataisɨ sandɨ ko nyangi siyatɨ ahɨnyimbɨpɨhapɨ nyangi utaaho wo nga netɨ wɨndɨ nanyisapuwatɨ ahomaanyitaise, kapa nyangi nanyoaipatɨ kanyimatɨtandɨhandapo. Isɨ nyahɨ maaritaatɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ tɨtɨhɨretɨ kawisɨhaayo. Iyaatɨ nyahɨ biyaatɨ usonaatɨ amɨ wapa komɨ nyapɨ maarɨmitɨtandɨhapa apɨpaahɨ wɨndɨ kamaitɨhaawo. \v 29 Amɨ nyahɨ ko nyapɨ wapa maarɨmitɨhapa kamaitɨhaawo tohɨtɨmandɨ apaapɨmaato. Amɨ Autaahaatɨho sisɨha watɨpɨha ka tɨhɨmɨ nairɨhɨretɨhapa netɨ tɨhatɨ owemasɨpatamatiyahotihɨto. \c 13 \s1 Kɨraisihopɨ Gɨwunyaahohiyɨhiyaatɨ Ususaatɨ Wihɨwihoaaŋɨ Maarɨho Namɨnɨwɨse \p \v 1 Sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatɨ samɨ naisɨhiyaisawɨ ususaatɨ wihɨwihoaaŋɨ maarɨho namɨnɨwɨse. \v 2 Saiwɨ amɨ isɨhiya usa sahɨ wɨndɨ mausowɨhiya wapɨhapɨhiya samɨhatɨhɨ daiwɨ jasonɨwɨ nasahosisaihɨhiyai maarɨho gaahoaisawɨ kiyai gerundɨwɨ numwaapɨ tɨhɨ gwaasɨwiwɨ yainjaraawiwɨse. Nɨnɨ sangi sandɨ apaapɨmaasato, amɨ jɨhɨ aimehura nyamɨ isɨhiya usa Autaahaatɨhomɨ enjerɨhiyai ketɨ pɨwaundɨwɨ numwaawaayopo. Amɨ kiya kiyaapɨ Autaahaatɨhomɨ enjerɨhiya otɨpɨpatɨhiyaare tɨwɨ monɨwɨ gɨmaawunyainjɨhandɨ kiyai numwaapɨ tɨhɨ gwaasɨwisopo. \v 3 Iyataatɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatamɨ naisɨhiya usai isɨhiya nesisuwɨ napwɨtohɨpɨpɨhɨ napusaihɨ napwɨtɨwɨ bimohiyɨhiyaapɨ sahɨ sawanaatangisangi kiyaisawɨ maasɨ napwɨtawaahiyaatamataiwɨ gɨwunyaapɨse. Aiwɨ amɨ isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨmaawunyaahohiyɨhiya samɨ naisɨhiya usai naaŋa yaawɨhaiwa nunyawɨ nepɨ mɨmaipɨwisaihɨ nopɨsasɨnɨwɨ bimohiyɨhiyaapɨ gɨwunyaapise amɨ sahɨ yapɨpataapɨhɨ bindawaayowɨ sɨkaiwa sangisangi nasoaipaitaiso. \p \v 4 Sahɨ namaatɨnotɨhandɨ sandɨ apɨpaahɨ gaahandisɨ amɨ sahɨ aimɨ namaatɨnohiyɨhiyaatɨ samɨ namaatɨnotɨhandɨ baiwɨ tɨtɨhɨ gaahɨretɨ jatɨwɨse. Aiwɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ samɨ namaatɨnotɨhandɨ tɨtɨhɨ popɨtɨhandɨ isɨwatɨwɨ isɨhiya kɨhiya kɨhiyaisawɨ samɨ ambɨpatɨ namaatɨnotɨhandamɨ ipaahaapɨ tɨmaamaamaipɨse. Amɨ isɨhiya sandɨ saiwɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ isɨhiya usa komɨ apwaataatɨmetɨhaatisatɨ amɨ kaatamɨ warɨhometahoaisatɨ kiyatɨ ambɨpatɨ tɨmaamaitohiyɨhiyai amɨ Autaahaatɨhohɨ kiyai nehɨ wɨndɨ maawinjaitaise. Ko kiyai tipɨtapaatɨ usondaise. \v 5 Sahɨ apɨpaahɨ nawɨhopaahisisatɨ koai maarɨho nunyawɨmaamapise. Amɨ sahɨ aimɨ wapaisahiyaatɨtawaawaahɨ amɨ kapaapɨ sahɨ satɨwɨ kɨmba nyapɨ gaahamwaaŋɨ nehaayonɨ gaare tɨwɨ gwɨnyaapɨ maaritɨwɨse. Awaisɨho satatɨ, nɨnɨ sangi apɨpaahɨ akɨtɨnɨhɨ wɨndɨ namaasamaito, tatɨ katise. \v 6 Isɨ amɨ nyahɨ komɨ pɨwɨha sa newaatɨ ketɨ nausana bitotɨhaawɨ satɨtɨhaawo: \q1 “Awaisɨho nɨngi ninjatatɨ nɨtatamanataise. \q1 Isɨ nɨnɨ isɨhiya usa nɨngi wapa kanitaatɨwɨhapaapɨ napindapɨ yaitande?” \rq Aunɨhɨhɨrɨ 118:6\rq* \m taatɨ nɨnaasonɨnɨ nɨnaasaanɨnɨ katɨtɨhaawo. \s1 Nyahɨ Kɨraisihoai Nuwipinjɨtɨhaahandapɨ Nyangi Wɨndɨ Mamaanyane \p \v 7 Sahɨ samɨ awaisawɨhiya Kɨraisihomɨ isɨhiyaatamɨ jɨhiyaimatɨwɨ bindawa jɨhura Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha ausaapɨ katɨwɨsasohiyɨhiyaapɨ gwɨnyaapɨse. Kiya daiwɨ bitopɨ bimambɨwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandisawɨ napohɨtɨhandapɨ gwɨnyaapɨ amɨ sahɨ kiyaamataiwɨ kiya kiyohɨrɨhɨrɨ kɨretɨ japepihɨrɨwɨse. \v 8 Sahɨ kiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨpatamataiwɨ watɨpɨtɨwɨ ko nyangi nga nyatatamanɨtaise tɨwɨ gɨwunyaapɨse. Amɨ Jisasɨ Kɨraisihohɨ aimɨ jɨhunɨ wanɨmuraunɨ ipotɨ ipotɨhuraunɨ wɨndɨ owemetatɨ kɨmɨkiyatɨ konɨhɨ bimɨtaise. \p \v 9 Iyataatɨ amɨ pɨwɨha kaha kaha Autaahaatɨhomɨ pɨwɨhaamatɨmetaha nehɨ kai wa wipetaha isɨhiya sangi kasatɨwɨ katɨwɨsasotɨha sahɨ atiwɨ namepɨse. Autaahaatɨhomɨ maarɨho gaaho samɨhetɨ nasatɨ ahotisɨhora samɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ nepɨ andɨtitɨtaatɨwɨ gaare amɨ sahɨ nandapaamɨhɨretapɨ wɨnɨhapɨpa japepihɨrotɨhandɨhɨ owe. Nandapaapɨ pɨwɨha wɨnɨhapɨpa siyahapa isɨhiya kapa japepihɨrohiyɨhiyai wɨndɨ maawɨtatamanɨtaise. \v 10 Amɨ nyahɨhɨ arɨtaahandisahiyaane, kapɨhɨ pɨrisihiya Judaahiyaamɨ (Autaahaatɨhomɨ) aŋaaŋɨ awaindɨhandaatɨhɨ otɨpɨpatɨ kiyohiyɨhiyaisangi gaarehandɨ arɨtaahandaasɨnɨ ahiyohɨpɨpa wɨndɨ nɨnawɨpɨhɨ namepɨhapɨho. \v 11 Pɨrisiho jɨhɨ awaisɨho mɨtɨho (jɨhura Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨhaatɨhɨ bimohura) kauhoaisangi amɨ sipɨsipɨhoaisangi tipɨ, isɨhiyaamɨ maipɨhandapɨ kapaamɨ jɨtɨpatɨ gaarehandɨ nesi niyatɨ aŋaaŋɨ Autaahaatɨho komɨ ndɨmaahomwaaŋɨ ahiyatɨ bimirɨhɨrotɨ mɨhatɨhɨ ahiyataise. Amɨ katɨ jɨtɨpati Autaahaatɨho mmonataatɨ isɨhiyaamɨ maipɨhaiwa nemwaitando. Amɨ akohohɨ aunahɨpatɨ sitihandɨ Jerusaremɨhandamɨ ipaahaapɨ nehɨhaatɨ matambɨpa amɨ naaporɨhɨrisunɨ amɨ onepatisunɨ nusatipapɨ nawɨsawɨ kaanɨhɨ sisɨha tɨhoaapɨ tɨhoaamɨhauhɨ konɨhɨ tɨhatɨ sosɨsɨhaatatɨ owendaise. \v 12 Aihɨ amɨ Jisaasihoaisangi kɨmɨkɨretɨ aunahɨpa awaipatɨ sitihandɨ Jerusaremɨhandamɨ ipaahaapɨ nehɨhaatɨ nawisatɨ koai isɨhiya yaawɨhandɨ nunyawɨ ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nerɨhɨra tipɨmandaapɨ tiwauhɨ napotaise. Amɨ komɨ jɨtɨpatɨ isɨhiyai netɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ akɨtɨnɨhɨ popɨtɨhiyematɨ amɨ tɨtɨhɨ nehɨ Autaahaatɨhomɨhiyemaitando. \v 13 Isɨ amɨ nyahɨ aunahɨpatamɨ ipaahaapɨ nehɨhaatɨ Jisaasihoenda nutɨhaawo amɨ koai mɨmaipɨwisauhɨhandɨ kandɨ ko andɨtitatɨ bitosɨpatamatiyaato, amɨ komatiyaatɨ nyahɨ andɨtitaatɨ bitoaitɨhaawo. \p \v 14 Amɨ kɨmaapɨ yapɨmbataapɨhɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ sitihandɨ apɨpaahatɨ nyahɨ newa kiyaanɨnɨhɨ bimɨtɨhaahatɨ owehiyaanɨne. Amɨ nyahɨhɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ sitihandɨ apɨpaahatɨ ipotɨhura naitɨhaahatapɨ jawa daahaahiyaanɨne. \v 15 Nyahɨ Autaahaatɨhoai nyamɨ gaarehandɨ nunyohɨtɨhandɨ Jisaasihomɨ ambɨpata koai kiyaanɨnɨhɨ mepɨ autaahewaumwapɨ nutɨhaawe. Iyataatɨ amɨ sandɨ gaaresɨndɨ nyamɨ mipatɨ maahomwaaŋɨ nausaawaatɨ koai kɨnyɨ Awaisɨhoŋe undohɨtɨhando. \v 16 Amɨ sahɨ isɨhiya usai iwɨtatamanɨwɨ amɨ samɨhapa nandapa ikɨpɨpa tipɨtapaapɨ kiyai numwɨtaatɨwɨhandapɨ wɨndɨ nanɨpɨmimatɨwɨse. Amɨ sandɨ saiwɨ sahɨ kiyohɨtɨndɨ amɨ Autaahaatɨhoai komɨ maarɨho apɨpaahɨ maaritatɨ nga wɨwitɨhapa gaarehandɨ waamainjotɨhapa samɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhapɨ sahɨ nunyotɨhandamatiyahande. \s1 Pɨwɨha Ipotɨha Wɨnɨhapɨpa Amɨ Andɨtɨwiwɨhaare \p \v 17 Iyataatɨ nɨnɨ sangi pɨwɨha kɨma wa kasatɨtandiyo. Isɨ amɨ sahɨ baiwɨ atiwɨse. Sangisɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha kasatɨwɨ jainjatohiyɨhiya samɨ awaisawɨhiya, Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨhiya kasatisaihɨhaiwa sahɨ baiwɨ atiwɨ amɨ kiyaamɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨnuwɨse. Amɨ kiya samɨ maarɨhoai jatatamanɨtaatɨwɨ otɨpɨpatɨ awaipatɨ kiyawaayowo. Aiwɨ amɨ kiya ipotɨhura kiyaamɨ otɨpɨpatɨ kiyohɨrɨhɨretapɨ siyaatɨ kiyahaayo undɨwɨ Autaahaatɨhoai kaundɨtaatɨwɨhiyaaso. Sahɨ kiyai atɨwiwɨ kiyaamɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨnuwɨse amɨ kiya maaritɨwɨ usaayahiya wɨndɨ maarɨho yamaawahiya kiyaamɨ otɨpɨpatɨ kaito. Sahɨ kiyaamɨ otɨpɨpatɨ nepɨ naaŋɨhatemawaawaahɨ amɨ sandɨ sangi wɨndɨ maasɨtatamanɨtaise. \p \v 18 Nɨnɨ sangi nasɨsenataayo Autaahaatɨho nyangi nyatatamanatɨ andɨtɨnyaiwɨtandɨ sahɨ nyapɨ gaapɨnyundɨwɨse. Nyahɨ nyamɨ maarɨhoaatɨhapɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ nyahɨ kiyohɨwaiwa nga kiyahaayono taatɨ gɨnyunyainjɨhɨ mmonɨhaayo. Amɨ siyatɨ nyamɨ maarɨhoaatɨhapɨ gɨnyunyainjɨtɨmandɨ amɨ Autaahaatɨho maaritirɨhɨretɨ nyahɨ komɨ isɨhiyaapɨ otɨpɨpatɨ nga kiyahaawe. \v 19 Nɨnɨ sangi baindɨ nasɨsenataayo amɨ sahɨ nisapɨ baiwɨ gaapɨnundɨtaatɨwo amɨ Autaahaatɨho nɨngi sangisenda ketɨ netɨ jahɨra natanoaasonɨhɨ nɨnɨ napɨtɨ jasondando. \p \v 20 Nyamɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisiho nyahɨ komɨ isɨhiyaanɨnɨ sipɨsipɨhomatiyaahiyaanangi Nyainjatisɨho Watɨpɨho, Autaahaatɨho komɨ isɨhiyaisatɨ pɨwɨha kaanɨhɨ jinjapɨhɨ ahotisɨha wɨsasindɨhandɨ (kondɨrakɨhandɨ) netɨ watɨpɨmaitandɨ komɨ jɨtɨpatɨ nuhaataise. Nuhoaasɨhɨ Autaahaatɨho koai anɨmwaahɨpatombɨ japɨhɨ ahowimataise. Iyataatɨ so ko Autaahaatɨmo maarɨho napaisaatɨtindɨhandamɨ tanyaahore. \v 21 Ko siyatɨ maarɨho napaisɨhomɨ tanyaahosɨ, Autaahaatɨho maaritimbɨpa gaahapa nahataapa kaiwɨ amɨ koai atɨwiwɨ komɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨnutaatɨwɨ kapa netɨ samɨhetematɨ sangi netɨ tisamanatɨ andɨtisaiwane. Iyonɨhɨ amɨ Jisaasɨ Kɨraisiho Autaahaatɨho maaritimbɨpa tɨtɨhɨ kapa kaitaatɨwɨ netɨ sangi andɨtisaiwane. Jisasɨ Kɨraisiho konɨhɨ jinjapɨhɨ ambɨpatɨ awaipatɨ nepɨ none. Akɨte. \s1 Pɨwɨha Kata Owematɨ Ipotɨhaare \p \v 22 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, pɨwɨma kɨmaiwa nɨnɨ sangi andɨtisaiwɨtandɨ jɨpatɨpiyohɨwɨmaiwa baiwɨ yatɨhɨ ipatisanɨwɨ atitaatɨwɨ nɨnɨ sangi nasɨsenataayo amɨ kaiwa wɨndɨ utaarɨhaiwaamaahe. \v 23 Iyataatɨ amɨ nyamɨ naisoho nyamatiyatɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaasɨho amɨ nɨngi andɨtɨniwatɨ Kɨraisihomɨ otɨpɨpatɨ sahɨ komɨ isɨhiyaatapɨ maasɨ kiyotɨho Timotehoai aimɨ nupusoaasauhɨ ko napwɨtatɨ bimimbɨpɨhɨ namasi nehɨhaatɨ noaipase. Isɨ amɨ ko ketɨ nasatɨ kɨmbɨhɨ nɨngi ninjahonaahɨ maisɨhoaaŋɨ nutasi nasaha sangi jainjaito. \p \v 24 Iyataatɨ amɨ nɨnɨ samɨ awaisawɨhiya Kɨraisihomɨ otɨpɨpatɨhiya sangi jainjatohiyɨhiya nahatiyaisunɨ amɨ sahɨ Kɨraisihomɨ isɨhiyaatɨ nahatiyaatangisunɨ gaahuraare satataato. Iyataatɨ amɨ Kɨraisihomɨ isɨhiya yapɨpatɨ Itaarihandaahapɨhiyaisangi sangisɨ gaahuraare satawaatopo. \p \v 25 Autaahaatɨho komɨ gaahandɨ sangi kasisatɨ nasanyane.