\id GAL - Aŋaataha-Ainde NT -Papua New Guinea 2003 (DBL 2014) \h Garesiyaahiya \toc1 Garesiyaahiyaapɨ Utɨpɨho Autaahaatɨho Sawaho Porɨhoai Namɨhanataise \toc2 Garesiyaahiya \toc3 Ga \mt1 Garesiyaahiyaapɨ Utɨpɨho \mt2 Autaahaatɨho Sawaho Porɨhoai Namɨhanataise \imt1 Kɨmandɨ Garesiyaahiyaapɨ Utɨpɨmandapɨ Nesɨpɨhande \ip Garesiyaahandɨ sandɨ yapɨpatamɨ ambɨpate. Iyataatɨ satɨ yapita isɨhiya usa pɨwɨha asɨwa nehɨhaiwa isɨhiyai katɨwunjawɨ daayawaayopo. Aihɨ Porɨho utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpiyatɨ nusoaasataise. Isɨhiya pɨwɨha asɨwa nehɨhaiwa katɨwunjopo tohiyɨmiya siya pɨwɨha satɨwɨha katɨwunjauhɨto: ‘Nyahɨ Jisaasihopɨ gɨwunyaahaawɨ Judaahiyaamɨ satoyaamɨ pɨwɨha wɨnɨhapɨpa jɨhapa biyaatɨ japepihɨrɨtɨhaawe. Siyaatɨ japepihɨrɨhaawaahɨ asɨtimatɨtɨhaahandɨ naitɨhaawe,’ tɨwɨha katɨwunjawaayopo. Siyauhɨhandɨ kandɨ Porɨho kɨmo utɨpɨmo jɨpatɨpaisɨmoraahɨ siyatɨ nunjataise. Nyahɨ Jisaasihopɨ biyaatɨ gɨwunyaahaawaahɨ asɨtimataatɨ nasisoaarɨ bimɨtɨhaahandɨ nyahɨ naitɨhaawe undatɨ nunjataise. \is1 Garesiyaahiyaapɨ Pɨwɨha Napɨmasataise \io1 Porɨho Awaisɨhomɨ ambɨpataahɨ ipɨhɨrete undisɨha (1:1-5) \io1 Pɨwɨha asɨwa nehɨha katɨwunjohiyɨhiyai Garesiyaahiya kiyaamɨ pɨwɨha nemapɨ atɨhomaawitɨwɨndɨ napaapɨ atɨwisopo tatɨ katisɨha (1:6–2:21) \io1 Nyahɨ Autaahaatɨhoaapɨhɨ asɨtimatɨtɨhaahandɨ nyamɨ andɨtitotɨhanda nawɨho nunyaatɨ namaito. Autaahaatɨhohɨ aimɨ nyasonataisɨ nyahɨ kopɨ biyaatɨ gɨwunyaahaawaahɨ asɨtimatɨtɨhaahandɨ Ko nanyamɨtaise tisɨha (3:1–4:31) \io1 Kɨraisiho andɨtɨnyaiwatɨ watɨpɨnyamahonɨhɨ nyahɨ asiyaanɨ bindɨhaawɨ kiyaanɨnɨhɨ Itɨpɨho Gaahomɨ pɨwɨha biyaatɨ atɨwitɨhaawe tisɨha (5:1–6:10) \io1 Porɨho komɨ pɨwɨha owematɨ isɨhiyai ipɨhɨrete undisɨha (6:11-18) \c 1 \p \v 1 Nɨnɨ aposerɨhonɨnɨ Porɨhonɨne. Kɨraisiho nɨngi komɨ otɨpɨpatɨ naninyatɨ natanoaasisɨhonɨne. Nɨnɨ noaipatɨ Kɨraisihomɨ aposerɨhonɨnɨ otɨpɨpatɨ kopɨ kawitandɨhonɨnimatotɨmandɨ\f + \fr 1:1 \ft aposerɨhonɨne tohɨtɨmandamɨ tanyaaha otɨpɨpatapɨ Kɨraisiho natanoaasisɨhonɨne ndaato.\f* nehɨ utaaho wo nɨngi nanɨmɨhanatɨ natanoaasihɨmaahe. Owetise. Kɨmatɨ otɨpɨmbatɨ Kɨraisɨ Jisaasihounɨ amɨ Autaahaatɨho Apɨho Kɨraisihoai ahowimatɨ japɨhɨ numwaasɨhounɨ nanɨmihɨ nɨnɨ kindaramɨ ikwɨraatɨhapɨ netɨhate. Aihɨ nɨnɨ sahɨ Kɨraisihomɨ naisɨhiyaatɨ yapɨpatɨ Pɨropinjɨhandɨ Garesiyaahandaahiyaatapɨ utɨpɨmandɨ kɨmandɨ jɨpatɨpiyataayo. \v 2 Aindɨ nɨnɨtihɨ amɨ nisɨ naisɨhiya nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya kɨmbɨhɨ nɨngisawɨ bimohiyɨhiyaatihɨ, nyahɨ nahatiyaanɨnɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatɨ yapɨpatɨ pɨropinjɨhandɨ Garesiyaahanda bimohiyɨhiyaatangi gaahuraare satɨhaato. \p \v 3 Nyamɨ Apɨho Autaahaatɨhounɨ amɨ nyamɨ Awaisɨho nyangi nyainjatisɨho Jisasɨ Kɨraisihounɨ sahɨ gaahapa wapa kamaiwɨ nehɨhandɨ sangi gaahatɨ kasimɨ jatatamasaihɨ, samɨ maarɨho ambɨpatɨ wisaitatɨ usaasinatɨ napaisaatɨtonɨhɨ bimɨtaatɨwɨ nɨnɨ Autaahaatɨhoai sapɨ nunjenɨtɨ gaapɨsundataayo. \v 4 Nyahɨ wanɨ maipɨhaiwa taawaatɨ kiyohɨwɨmaiwaatɨhapɨ nuwatɨ japɨhɨ nanyamaitandɨ Kɨraisiho nyamɨ Apɨho Autaahaatɨho maaritatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ japepihɨratɨ, ko nyapɨ komɨ ambɨpatɨ nunyanatɨ yaawɨhandɨ netaise. Amɨ sandɨ ko kaindɨmandɨ isɨhiya kɨmaapɨ yapɨpatambɨhiya apɨpaahɨ maipɨhandaatɨhɨ bimohɨtɨhandaatɨhapɨ nyangi nuwatɨ nanyamaitandɨ kiyataise. \v 5 Isɨ amɨ ko Autaahaatɨho siyatɨ kanyindɨmandapɨ Autaahaatɨhoai apɨpaahɨ gaahoŋe gaare, undaatɨ nahatewetɨ jinjapɨhɨ mepɨ autaahemwaitɨhaawo. Akɨte. \s1 Autaahaatɨhomɨ Pɨwɨha Wanɨha Gaaha Nehɨ Naasaahɨhɨ Ahondaise Wa Owetise \p \v 6 Sangi sahɨ gaahapa wapa kamaiwɨ nehɨhandɨ Kɨraisiho gaahatɨ kasindɨhandaahɨ komɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ Autaahaatɨho gaatatɨ nasamaasɨhoai sahɨ ketɨ kuraanɨhɨ namasi pɨwɨha nehɨha, amɨ ka pɨwɨha wanɨha gaahaamataiwɨ atiwɨ nepɨ japepihɨrauhɨ amɨ nɨnɨ sandapɨ yaindɨmatɨ, ‘ese napitiyawaayopo,’ ndɨ waatɨ gwɨnyaataayo. \v 7 Amɨ pɨwɨha gaaha wanɨha wa ahɨmotise. Owetise. Sa pɨwa nehɨha kasatauhɨ atisota akaahaamaahe. Owetise. Nehɨha jaipɨtahaare. Isɨhiya siya samɨ gwɨnyaahohɨtɨhandɨ nepɨ nasopɨsasawɨ Kɨraisihomɨ pɨwɨha gaaha wanɨha nepɨ wɨretɨ asɨretemapɨ kasatawaatopo. \v 8 Iyataatɨ amɨ nyahɨ aimɨ pɨwɨha gaaha wanɨha sangi kasato. Isɨ amɨ nyahɨ yawanaanɨ otɨpɨpatɨhiyaanɨ kɨmaapɨ yapɨpatambɨhiyaano, amɨ yamɨhapataatɨhapɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨho woaisangi pɨwɨha gaaha wanɨha nyahɨ sangi jɨhɨ kasatohɨhaamatɨmetɨha wanɨ kasatɨhaawaahɨ amɨ nyahɨ aunahɨpatɨ maipɨhata sisɨhaapɨhɨ nowa yaasahandɨ naito. \v 9 Nɨnɨ kɨmandɨ jɨhɨ aimɨ kandatɨhandɨ kandɨ amɨ jɨhaatɨ kandaato. Utaaho wo pɨwɨha gaaha wanɨha sahɨ jɨhɨ aimɨ atiwɨ nehotɨhaamatɨmetɨha wipiyaha wanɨ kasatisɨho soai Autaahaatɨho yaawɨhandɨ nunyatɨ sisɨhaapɨhemaitaise. \p \v 10 Isɨhiya nisapɨ maaritɨtaatɨwɨ nɨnɨ pɨwɨha sangisɨ ausaatɨ kasatataamaayo. Owetise. Nɨnɨ Autaahaatɨhoai netɨ maarɨho wɨwisanɨhɨ amɨ ko maaritɨtandɨ nɨnɨ pɨwɨha ausaataayo. O amɨ nɨnɨ jɨhamataindɨ isɨhiya nisɨ pɨwɨha atisawaawɨ nisapɨ kiya maaritɨtaatɨwɨ kiyai netɨ nusepepaipatɨ atɨpatɨ nunyatɨ pɨwɨha kaundataataahɨ, amɨ sandɨ nɨnɨ Kɨraisihomɨ akɨtɨ otɨpɨpatɨhonɨnɨmaahe. \s1 Kɨma Pɨwɨma Porɨho Noaipatɨ Otɨpɨpatapɨ Natausaasisɨhoematindɨhandapɨhaare \p \v 11 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, nɨnɨ sangi tɨtɨhɨ sandɨ kasatataato. Nɨnɨ pɨwɨha gaaha wanɨha sangi aimɨ jɨhɨ kasatotɨha sa pɨwɨha nehɨ isɨhiyaamɨhaamaahe. Owetise. \v 12 Nɨnɨ aimɨ jɨhɨ pɨwɨha kasatotɨha sa utaaho wo kandihɨha kasatataamaato. Iyataatɨ amɨ isɨhiya usa pɨwɨha kaapɨ nɨngi katɨwɨnisauhɨ nɨnɨ netɨhaamaahe. Apɨpaahɨ owetise. Jisasɨ Kɨraisiho sawaho tɨtɨhɨ nɨngi nanisatɨ kandihɨ netɨha sangi kasatataato. \p \v 13 Nɨnɨ jɨhura Judaahiyaamɨhɨretɨ andɨtindɨ bitondaatɨ nisɨ kiyohɨwaiwaapɨ sahɨ aimɨ atiwɨ nepɨ gwɨnyaapɨhiyaate. Nɨnɨ jɨhura isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya nahatiyai netɨ tipɨtapaatɨ torɨwatɨ nosasɨtɨhonɨne. \v 14 Nɨnɨ nyamɨ asoya asisa Judaahiyaamɨ kiyohɨwaiwa andɨtitɨtɨ netɨ gwɨnyaatɨ kɨretɨ japepihɨrɨtɨhonɨne. Saindɨ nisaahoya naasuraahiya Judaahiyaisɨ nusatipɨhaatɨ gwɨnyaatɨ nɨnɨ jɨhimandɨ japepihɨrɨtɨhonɨne. \v 15-16 Iyataatɨ nɨngisɨ naatɨ sangɨ nanɨmwihɨhura Autaahaatɨho komɨ otɨpɨpatapɨ nanɨmahanahonɨne, isɨhiya Judaahiyaamɨ Dawaapɨpɨhiyai komɨ mwaahopɨha pɨwɨha gaaha wanɨha awusaatɨ kaundɨtando. Isɨ nɨnɨ gaahapa wapa kamaindɨ nehɨhandɨ nɨngisɨ Autaahaatɨho gaahatɨ kanisatɨ komɨ otɨpɨpatapɨ gaatatɨ nanɨmaataise. Nanɨmaatɨ komɨ mwaaho Kɨraisihoai netɨ nɨngisɨ nanisataise. Autaahaatɨho siyatɨ nɨngisɨ kanihɨ nɨnɨ nundɨ isɨhiyai Autaahaatɨhomɨ pɨwɨhaapɨ nunjenɨtɨ netaamaayo. \v 17 Aihɨ amɨ nɨnɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ Jerusaremɨhanda isɨhiya nisɨ jɨhɨ noaipapɨ otɨpɨpatapɨ natausaasisawɨhiyaimatɨwɨ bimohiyɨhiyenda nɨnɨ wɨndɨ ketɨ namaayo, otɨpɨpatɨ kawitandɨ Autaahaatɨho nanɨmipatapɨ kaundɨtando. Owetise. Nɨnɨ apaipɨ yapɨpatɨ Arepiyaahandaahapɨ notaayo. Nundɨ bimambɨtɨ ipotɨhura aunahɨpatɨ Damasɨkaasihandaahapɨ notaayo. \v 18 Siyatɨ Autaahaatɨho komɨ mwaahoai netɨ nanɨsihɨ bimonɨhɨ kɨnaungwɨha mairɨma sanaihɨhura Pitaahoai iwinjaitandɨ Jerusaremɨhandaahapɨ niyataayo. Naindɨ amɨ wɨndɨ utaarɨ bɨmimo owetise. Nehɨ asisɨha 15 kiyahanyetɨ koaisatɨ maasɨ bindataayo. \v 19 Nɨnɨ saindɨ Pitaahoaisatɨ bindataatɨ otɨpɨpatapɨ natausaasisawɨhiya usaisɨ wɨndɨ mausoho. Owetise. Nehɨ Jemɨsiho nyamɨ Awaisɨhomɨ saingɨhoaisaahɨhɨ iwinjataayo. \v 20 Pɨwɨha kɨma nɨnɨ sangi kasatɨtɨ jɨpatɨpiyohɨma Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ apɨpaahɨ akɨtɨnɨhɨ akaaha kasatɨtɨ jɨpatɨpiyataayo. \p \v 21 Saindɨ Pitaahoaisatɨ maasɨ bimambɨtɨ yapɨpatɨ Siriyaahandaahapunɨ amɨ Sirisiyaahandaahapunɨ nundɨ kauramɨ otɨhatɨhɨ daayataayo. \v 22 Saindɨ daayonɨhɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya yapɨpatɨ Pɨropinjɨhandɨ Judiyaahanda bimohiyɨhiya nisɨ ndɨmaahomwaaŋɨ wɨndɨ maanisonɨhopo. \v 23 Maanisonɨwɨ nehɨ pɨwɨhaahɨ atisawaawɨ satawaatopo. “Jɨhura pɨwɨha akaaha Akɨtɨha ausaahauhɨ nyahɨ ka pɨwɨha akaahe taatɨ gwɨnyaahonɨhɨ kaapɨnyatatɨ nyawatɨ nanyopɨsasisɨho ko amɨ pɨwɨha ka naasɨka taatɨ ausaatɨ isɨhiyai kaundataase,” tawaatopo. \v 24 Satɨwɨ katɨwɨ nisɨ kiyohɨtɨhandapɨ Autaahaatɨhoai gaahoŋe, undɨwɨ koai mepɨ autaahepumawaayopo. \c 2 \s1 Kɨraisiho Komɨ Otɨpɨpatapɨ Natausaasisawɨhiya Aposerɨhiya Porɨhoaisawɨ Komɨ Otɨpɨpatapɨ Kiyaamɨ Maarɨho Naasohɨndaise \p \v 1 Saindɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaatɨ komɨ otɨpɨpatɨ kaindɨ bimonɨhɨ kɨnaungwɨha ikwɨmaindɨmwɨtihɨ auhɨramɨ isundɨpɨho maurɨmaurɨ sanaihɨ amɨ nɨnɨtihɨ Banapaasihotihɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ Jerusaremɨhandaahapɨ japɨhɨ niyahaayo. Siyaha niyahaawɨ nɨnɨ Taitaasihoai numwaasi maasɨ niyahaayo. \v 2 Amɨ sandɨ Autaahaatɨho nɨngi, Jerusaremɨhandaahapɨ naime, ndatɨ netɨ nanisatɨ kandihɨ niyataayo. Naindɨ Jerusaremɨhanda bindataatɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaamɨ awaisawɨhiya mɨtɨhiyaisaahɨhɨ usonɨtɨ pɨwaundataato. Pɨwaundataatɨ Pɨwɨha Gaaha sandɨha ausaatɨ isɨhiya Judaahiyaamɨ dawaapɨpɨhiyai ausaatɨ kaundataato, undɨtɨ tɨtɨhɨ kaundataayo. Nɨnɨ saindɨ kiyohɨtɨmandɨ nisɨ pɨwɨha jɨhɨ kaundotɨhaunɨ amɨ wanɨ kaundotɨhaunɨ notɨ nehɨhaimatatɨ wɨndɨ owemetɨtonde. \v 3 Iyataatɨ amɨ Taitaasiho nɨnɨ numwaasi niyotɨho so isɨhiya Judaahiyaamɨ dawaapɨpɨhiyaamɨhondaahandɨ kandɨ komɨ ambɨpatɨ ahoaapɨ namandipapɨse, ko noaipatɨ Autaahaatɨhomɨhoematɨtando tɨwɨha kiya aposerɨhiya nɨngi wɨndɨ kamandopo. \v 4 O amɨ isɨhiya usa jaipɨtɨwɨ naisɨhiyaane, tɨwɨhiya nuwɨ napɨwaiwɨ daitatɨ kaiwɨ nyahɨ ahoyana pɨwaatopɨpɨhɨ niyawaayopo, nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaawaatɨ amɨ koaisaatɨ tɨmaamaitohiyɨhiyaanangi Kɨraisiho wɨnɨhapɨpa nyangi netɨ nyainjatɨtandɨhandaatɨhapɨ nanyamaatɨ netɨ ipaahaapɨ nehɨhiyaanenyamatɨ ahɨnyindɨhandapɨ sanyatɨwɨ, saiwa sahɨ asɨretiyopo, nyatɨwɨ japɨhɨ Judaahiyaamɨ wɨnɨhapɨpaamɨ otɨpɨpatɨhiyaanepɨnyamapɨ amɨ sanyatɨwɨ wɨnɨhapɨpa sahɨ japepihɨrɨwɨ kaiwɨse, amɨ sahɨ Autaahaatɨhomɨhiyaatɨtɨtaatɨwo nyatɨtaatɨwunyaapo. \v 5 Satɨwɨ kanyatauhɨhandɨ kandɨ nyahɨ kiyai wɨndɨ atɨhomaawiso. Sandɨ nyahɨ siyotɨmandɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha gaaha asɨretɨ namoaipatɨ tɨtɨhɨ nyamɨ ausaahohɨrɨhɨretɨ ahotɨmɨ niyonɨhɨ sahɨ tɨtɨhɨ atitaatɨwe. \p \v 6 Iyataatɨ isɨhiya awaisawɨhiya Autaahaatɨhomɨ isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyai iwinjaawɨ jɨhimatɨwɨ bimohiyɨhiya nisɨ pɨwɨha ausaahotɨha nepɨ bipinjawɨ amɨ kaamɨ tiwatɨhaatɨ wa wipetaha wɨndɨ kamaatopo. Autaahaatɨho nehɨ sawahohɨ saiwɨ awaisawɨhiyaimatohiyɨhiyaapɨ siya awaisawɨhiye tatɨ usonatɨ gɨmunyaahore. \v 7 Kaundonɨhɨ kiya wa wipetaha bipinjawɨ kamandɨwɨ otɨpɨpatɨ nisɨ kiyohɨpatɨ mmonawa, Autaahaatɨho Pitaahoai otɨpɨpatɨ pɨwɨha gaaha Judaahiyai ausaatɨ kaundɨtandɨ numwipatamatiyatɨ Porɨhoai nunyataise, isɨhiya Judaahiyaamɨ dawaapɨpɨhiyai pɨwɨha gaaha ausaatɨ kaundɨtando, tɨwɨ gwɨnyaawaayopo. \v 8 Autaahaatɨho Pitaahoai watɨpɨhandɨ nunyatɨ natausaasataise, Judaahiyai pɨwɨha gaaha wanɨha ausaatɨ kaundɨtando. Amɨ nisangi naasɨkatɨ kiyatɨ Autaahaatɨho watɨpɨhandɨ naninyatɨ natanoaasataise, isɨhiya Judaahiyaamɨ dawaataatɨ bimohiyɨhiyai pɨwɨha gaaha wanɨha ausaatɨ kaundɨtando. \v 9 Iyataatɨ amɨ Jemɨsiho, Pitaaho amɨ Jonɨho isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyai mɨtɨhiya jɨhiyaimatɨwɨ iwinjatohiyɨhiya Autaahaatɨho nɨngi watɨpɨhandɨ nanɨmindɨhandɨ mmonawaayopo. Saiwɨ mmonawaawɨ Autaahaatɨho nɨngi gaahatɨ kanisatɨ otɨpɨpatɨ kɨmatɨ nanɨmihɨ amɨ kiya nɨngisunɨ amɨ Banapaasihoaisunɨ otɨpɨpatɨ maasɨ nɨnawɨpɨhɨ kiyohururiso, tɨwɨ nga nyasopɨ nanyamaawaayopo. Nanyamaahauhɨ nahatiyaanɨ maarɨho naasohɨ gwɨnyaawaatɨ sataatɨ kanɨhaato. Banapaasihounɨ amɨ nɨnunɨ pɨwɨha gaaha wanɨha nesi isɨhiya nehɨ kiyai usa nyahɨ Judaahiyaanamɨ dawaapɨpɨhɨ bimohiyɨhiyai ausaaha kaundisaihɨ amɨ sahɨ sawanaatɨ kɨmbɨhɨ Judaahiyai ausaapɨ pɨwɨha gaaha wanɨha kaundɨwɨse, nnaatɨ kataatɨ pɨwɨha wɨsasɨhaayo. \v 10 Aihɨ kiya pɨwɨha wa nehɨ naasaahɨ kanyatawaatopo. Isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya kahapaamapɨpa ikɨpɨpa owehiya kɨmbɨhɨ Jerusaremɨhanda bimohiyɨhiyai wapa andɨtɨwiwɨtandɨhapa numwɨtɨhaahapaapɨ gwɨnyaapɨ kaimɨse nyatawaatopo. Satɨ kiyaamɨ kanyatohɨpitɨ otɨpɨpatɨ kaitandɨ jɨhura nɨnɨ maaritɨtɨhatisɨ katɨ nɨnɨ andɨtindɨ kiyataayo. \s1 Porɨho Andiyokɨhanda Pitaahoai Itɨhundataase \p \v 11 Aihɨ ipotɨhura nɨnɨ nundɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ Andiyokɨhanda bimonɨhɨ Pitaaho nasatɨ ninjasɨhɨ isɨhiyaamɨ ndɨhetɨ auta itɨhundataayo. Sandɨ itɨhundotɨmandɨ apaapɨmaahe, ko siyatɨ wɨndɨ asɨretɨ kaihe. \v 12 Jemɨsihounɨ amɨ isɨhiya usa Judaahiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya sangɨ nasauhɨhura Pitaaho isɨhiya Judaahiyaamɨ dawaapɨpɨhɨ bimohiyɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaisatɨ maasɨ bindata pɨwaundatɨ nandapa nanataise. Maasɨ bimainjatɨ Jemɨsihomɨ naisawɨhiya nasauhɨ kiyai ko iwinjatosatɨ maasɨ bimisawɨhiyai namasi koai yandɨhɨ wapɨhɨ nawisatɨ notɨ nehɨ Judaahiyaisataahɨhɨ bindataise. Ko siyatɨ sandɨ kaindɨmandɨ Judaahiya amɨ isɨhiya kiyaamɨ dawaapɨpɨhiyaisawɨ maasɨ tɨmaamaamaitɨwɨ nehɨ kiyai yiyandɨhɨ bimaawɨhiyaasɨ kandapɨ kiya ninjaitaawo, tatɨ gwɨnyaataate. \v 13 Aihɨ amɨ isɨhiya usa Judaahiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya Andiyokɨhanda bimohiyɨhiyaisangi Pitaaho kaipatamataiwɨ kiyawaayopo. Saiwɨ kiya Banapaasihoaisangi nepɨ nusepepaipɨhauhɨ amɨ koaisangi katɨ kiyatɨ Judaahiyaanamɨ dawaapɨpɨhiyaisatɨ wɨndɨ maasɨ bɨmimise, ko notɨ yandɨhɨ Judaahiyaisatɨ bindataise. \v 14 Saiwɨ kiyauhɨ nɨnɨ usonataatɨ, Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha gaaha wanɨha tɨtɨhɨ akaaha katirɨhɨretɨ kamaiwɨ asɨretiyowo ndɨ, isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya nahatiya bimauhɨ kiyaamɨ ndɨhetɨ Pitaahoai saundataayo. ‘Kɨnyɨ Judaahoŋe. Kɨnyɨ saimbɨ Judaahoŋɨtapaahandɨ kandɨ Judaahiyaamɨ ipaahaapɨ dawaapɨpɨhiya kiyohɨrɨhɨretɨ kaimbɨ bimambɨpɨhoŋe. Kɨnyɨ saimbɨpɨhoŋɨsɨ, amɨ wanɨ kɨnyɨ nepemaitɨpɨ Judaahiyaamɨ dawaapɨpɨhiya Mosesihomɨ wɨnɨhapɨpa japepihɨrɨtaatɨwɨ kɨnyɨ napindapɨ watɨpɨtɨmahise, undɨtɨ itɨhundataayo.’ \s1 Utaaho Kɨraisihopɨ Gɨwunyaasɨho Sohɨhɨ Tɨtɨhore \p \v 15 Iyataatɨ akɨte, nyahɨ Judaahiyaamɨhetapɨ namoyaataahiyaanɨne, isɨhiya Judaahiyaamɨ dawaataatɨ bimohiyɨhiya maipɨhaiwa kaiwɨhiyaamɨhetapɨ namoyaataahiyaanɨnɨmaahe. Owetise. \v 16 Sahɨ baiwɨ gwɨnyaapɨse, utaaho wo Mosesihomɨ wɨnɨhapɨpa napaitatɨ japepihɨronɨhɨ kandapɨ kopɨ Autaahaatɨho satatɨ, gaaho tɨtɨhoe, tatɨ wɨndɨ mausondaise. Owetɨtaise. O amɨ utaaho nehɨ Kɨraisihopɨ biyatɨ nga gɨwunyaasɨhoaisaahɨhɨ, ko tɨtɨhoe, tatɨ Autaahaatɨho usondaise. Isɨ amɨ nyangisangi Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandaahɨ Autaahaatɨho tɨtɨhiyaate, nyatɨtaise. O amɨ wɨnɨhapɨpa napaitaatɨ japepihɨrotɨhandaahɨ tɨtɨhiyaate maanyatɨtaise. Owetɨtaise. Sandɨ apaapɨmaahe, utaaho wo ko sawahomɨ watɨpɨhanda andɨtitatɨ wɨnɨhapɨpa nga biyatɨ nahataapa wɨndɨ minjapepihɨrɨtaise, amɨ Autaahaatɨho koai, kɨnyɨ tɨtɨhoŋe undɨtando. Apɨpaahɨ owetɨtaise. \v 17 Nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahotɨhandaahɨ koaisaatɨ tɨmaamaitaatɨ amɨ nyahɨ noaipawaatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ tɨtɨhɨhiyaanimatɨhaawaahɨ nyahɨ Judaahiyaanisangi maipɨhaiwa kiyaahiyaanɨne taatɨ gwɨnyaito, isɨhiya nyamɨ dawaapɨpɨhiya maipɨhaiwa kaiwɨhiyaamatiyaato. Isɨ nyahɨ Kɨraisihopɨ sataatɨ, maipɨhaiwa waatɨ noaipaitandɨ andɨtɨwiwɨtaise, taatɨ gwɨnyaitɨhaawo? Owe. Nyahɨ wɨndɨ sataatɨ kamaatɨtɨhaawo. \v 18 Iyataatɨ amɨ nɨnɨ wɨnɨhapɨpa japepihɨrotɨhandɨ aimɨ namatatɨhandɨ kandɨ nɨnɨ japɨhɨ kaiwa netɨ kaindunjatɨ amɨ andɨtindɨ wɨnɨhapɨpa japepihɨrataataahɨ amɨ sandɨhɨ nɨnɨ tɨtɨhɨmetahandɨ kaito. \v 19 Wɨnɨhapɨpa nɨngi ninjatindɨhandaatɨhapɨ nɨnɨ aimɨ napomataahonisamatendaayo. Iyonɨhɨ wɨnɨhapɨpa nɨngi wɨndɨ wanɨ maaninjatise. Aihɨ wɨnɨhapɨpa katirɨhɨretɨ kɨretɨ japepihɨratɨ Kɨraisiho nisɨ aunahɨpatɨ netɨ nisɨ maipɨhandapɨ napwihɨ amɨ nisangi Kɨraisihoaisatɨ ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nimaatɨtɨ napotɨ, amɨ noaipatɨ Autaahaatɨhomɨhonɨnimatataayo, amɨ nɨnɨ nehɨ komɨhapaapaahaitando. \v 20 Nɨnɨ wanɨ wanɨhɨretɨ daindɨ kaindɨ bimohɨtɨmandɨ nɨnɨ nɨwahonisɨ saindɨ saindɨ daindɨ kaindɨ bimɨtaano, ndɨ gwɨnyaahohɨrɨhɨretɨ daindɨ bitondaamaayo. Owetise. Kɨraisiho nisɨ omaŋɨtɨtɨhɨ nasatɨ bindataatɨ saimbɨ saimbɨ kaimbɨ amɨ daimbɨ bitose, ndatɨ netɨ wanɨhɨretɨ gɨnunyaasɨhɨ amɨ nɨnɨ wanɨhɨretɨ kaindɨ daindɨ bitondaayo. Wanɨ kɨmura wanɨhɨretɨ kaindɨ bimohɨwɨmaiwa saiwa Autaahaatɨhomɨ Mwaaho komɨ maarɨho nɨngisɨ naninyataatɨ nisapɨ nisɨ maipɨhaiwaapɨ napwisɨhopɨ nɨnɨ gɨwunyaataatɨ saiwa nɨnɨ kaindɨ daindɨ bitondaayo. \v 21 Autaahaatɨho nɨngi gaahatɨ kanisatɨ amɨ japɨhɨ nanɨmaasɨtɨhandɨ nehɨhande ndɨ nɨnɨ wɨndɨ nemaamaito. Iyataatɨ wɨnɨhapɨpa japepihɨrotɨhandaahɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ nyahɨ noaipawaatɨ tɨtɨhɨhiyaanimatɨhaawaahɨ amɨ Kɨraisiho nehɨhandɨ napwɨtaihe. \c 3 \s1 Nyahɨ Wɨnɨhapɨpa Japepihɨrɨtɨhaawo E Kɨraisihopaahɨhɨ Gɨwunyaitɨhaawo? \p \v 1 Garesiyaahiyaate, samɨ amɨtɨha napa netɨ nasopɨsasihɨ amɨ sangi wɨndɨ namaasesɨpatatɨ naharimainje? Sangi ndɨ pɨwɨha asa asɨretɨ kasatihe? Kɨraisiho ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ napwindɨhandapɨha pɨwɨha tɨtɨhɨ baindɨ nasesɨpatɨ aimɨ nɨnɨ sangi kasato. \v 2 Sahɨ pɨwɨma kɨmaapɨ katɨwɨse. Sahɨ Mosesihomɨ wɨnɨhapɨpa baiwɨ japepihɨrotɨhandaahɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho newaayowo, e pɨwɨha gaaha Kɨraisiho kaiwaiwaapɨha atiwɨ akaahe, tɨwɨ gwɨnyaahotɨhandaahɨ Itɨpɨho newaayowo? \v 3 Samɨ amɨtɨha aimɨ nasosasɨnataiso? Sahɨ samɨ dahopa wanɨhapa Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaahoraahɨ namasawɨ kaiwɨ noaipapɨhiyaate. Saiwɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨhoraahɨ sahɨ samɨ dahopa wanɨhapa amɨ bimohɨtɨhandɨ wanɨhandɨ namasawɨ noaipaposawɨ, amɨ sahɨ japɨhɨ nepemaitɨwɨ sawanaatɨ nehɨ isɨhiyaatamɨ watɨpɨhanda dahopa daiwɨ owemaitaatɨwo? Amɨ sandɨhɨ tɨtɨhɨmaahe. \v 4 Samɨhetɨ wiwa nasoaipasɨhɨ aimɨ mmonɨwɨ gwɨnyaahohɨwiwa nehɨhaiwa nasoaipatatɨ notɨ owetɨtando? Saiwa samɨhetɨ nasoaipasɨwiwa nehɨ nasoaipataamaise. \v 5 Autaahaatɨho komɨ Itɨpɨho Gaaho nasanyatɨ komɨ watɨpɨhaiwa samɨ otɨhapɨhɨ kaiwɨmaiwa sahɨ Mosesihomɨ wɨnɨhapɨpa baiwɨ napaitɨwɨ japepihɨrotɨhandapɨ Autaahaatɨho jasonataatɨ kiyataiso, e sahɨ pɨwɨha gaaha wanɨha atiwɨ nepɨ gwɨnyaahauhɨ kandapɨ komɨ watɨpɨhaiwa kaiso? \p \v 6 Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨhaatɨhɨ Abɨraahamɨho kaindɨhandapɨ satatɨ ahotise. “Abɨraahamɨho Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaasɨhɨ Autaahaatɨho koai usonataatɨ kɨnyɨ tɨtɨhoŋe undataase,” tatɨ ahotise. \v 7 Isɨ sahɨ sandapɨ gwɨnyaapɨse. Isɨhiya pɨwɨha gaaha wanɨha Kɨraisiho kaiwaiwaapɨha pɨwɨhaapɨ gɨwunyaahotɨhandaahɨ kiya noaipapɨ Abɨraahamɨhomɨ mwaaya maatiya saisatoyaimatawaayopo. \v 8 Iyataatɨ isɨhiya Judaahiyaamɨ dawaapɨpɨhɨ bimohiyɨhiya pɨwɨha gaaha wanɨha atiwɨ nepɨ kaapɨ gɨwunyaahohiyɨhiyai Autaahaatɨho sahɨ tɨtɨhiyaate, undɨtandɨhandapɨ Autaahaatɨho aimɨ jɨhura mmonatɨ gwɨnyaase. Iyataatɨ jɨhɨ aimɨhura Autaahaatɨho pɨwɨha gaaha wanɨha Abɨraahamɨhoai kaundisɨha satatɨ jɨpatɨpindise. “Kɨnyɨ nisapɨ gɨnunyaahingɨtɨhandaahɨ nɨnɨ isɨhiya nahatiyai gaahatɨ kawito,” tatɨ katisɨha jɨpatɨpindise. \v 9 Abɨraahamɨho Autaahaatɨhopɨ nga gɨwunyaasɨhɨ Autaahaatɨho koai gaahatɨ kawipatamatiyatɨ amɨ nyangisangi gɨwunyaahohiyɨhiyaanangi naasɨkatɨ kiyatɨ gaahatɨ kanyitaise. \p \v 10 Iyataatɨ isɨhiya satɨwɨ, nyahɨ wɨnɨhapɨpa japepihɨrɨtɨhaawɨ gaare, tɨwɨ japepihɨrohiyɨhiyai Autaahaatɨho netɨ nopɨsasonɨhɨ kiya nepɨ nopɨsasɨndaapo. Amɨ sandɨ nɨnɨ apaapɨmaato, Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨhaatɨhɨ pɨwɨha wa satatɨ jɨpatɨpindise. “Utaaho wo wɨnɨhapɨpa Autaahaatɨho Judaahiyai numwimbɨpaamɨ pɨwɨha nahata wɨndɨ biyatɨ minjapepihɨrataataahɨ koai Autaahaatɨho netɨ nopɨsasatɨ mɨmaipɨwisamaitaise,” tatɨ jɨpatɨpindise. \v 11 Utaaho wo ko wɨnɨhapɨpa japepihɨrindɨhandaahɨ ko noaipatɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ tɨtɨhometɨtaise. Sandɨ apaapɨmaato, amɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨhaatɨhɨ pɨwɨha wa satatɨ jɨpatɨpindise. “Utaaho wo Autaahaatɨhopɨ nga gɨwunyaasɨho soaisaahɨhɨ Autaahaatɨho saundatɨ “kɨnyɨ tɨtɨhoŋe,” undonɨhohɨhɨ asɨtimatɨtandɨhandɨ netɨ nasisoaarɨ bimɨtaise,” tatɨ jɨpatɨpindise. \v 12 Wɨnɨhapɨpa japepihɨrotɨhandɨ sandɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨmaahe. Owetise. O amɨ sandɨ apaapɨmaato, Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨhaatɨhɨ satatɨ jɨpatɨpindihɨto. “Utaaso wɨnɨhapɨpa nahataapa biyatɨ japepihɨratɨ kapa katimbɨpa kaiso so biyatɨ nga bimɨtaise,” tatɨ jɨpatɨpindihɨto. \v 13 Amɨ wɨnɨhapɨpaahɨ sandaase. “Isɨhiya nahatiya wɨnɨhapɨpaamɨ pɨwɨha nahata wɨndɨ nga minjapepihɨrohiyɨhiya nepɨ nopɨsasɨnɨwɨ napopɨse,” ndaase. Satatɨ katihɨhandɨ kandɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨhaatɨhɨ pɨwɨha wa satatɨ jɨpatɨpindise “Isɨhiya ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ tipɨmandaapɨ tiwauhɨ nimaatohiyɨhiya apɨpaahɨ daahɨ nepɨ nopɨsasɨnɨwɨ napwɨtaatɨwɨhiye, tatɨ Autaahaatɨho usonataise,” tatɨ jɨpatɨpindise. Aihɨ amɨ nyapɨ wɨnɨhapɨpaamɨ pɨwɨha satisɨhai Kɨraisiho nyamɨhetapɨ nematɨ, amɨ ko nyamɨ aunahɨpatɨ netɨ nyangi japɨhɨ nanyamaitandɨ wɨnɨhapɨpaamɨ pɨwɨhai netɨ akaahematɨ gaamatɨ netɨ nopɨsasɨnatɨ napotaise. Iyatɨ ko ambɨpatɨ satatɨ, “Utaaho Autaahaatɨho netɨ nopɨsasihɨ netɨ nopɨsasinjɨhore,” tatɨhatɨ netaise. \v 14 Autaahaatɨho jɨhura Abɨraahamɨhomɨ isɨhiya ipotɨ ipotɨhiyai gaahatɨ kawitandɨ pɨwɨha tɨmanatɨ watɨpɨtatɨ wɨsasindɨhandɨ, amɨ wanɨ Kɨraisihoetapɨ isɨhiya Judaahiyaamɨ dawaapɨpɨhiyai gaahatɨ kawɨsataise. Aihɨ amɨ Kɨraisiho napotaise, amɨ nyahɨ kopɨ gɨwunyaahohɨtɨhanda Itɨpɨho Gaaho Autaahaatɨho nyangi nanyamɨtandɨ katisɨho nanyɨnyonɨhɨ nyahɨ naitɨhaawo. \s1 Autaahaatɨhomɨ Wɨnɨhapɨpa Autaahaatɨho Wapa Kanyitandɨ Jɨhɨ Tɨmanatɨ Katimbɨpai Wɨndɨ Nemaamaitaise \p \v 15 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, nyahɨ isɨhiyaanɨnɨ yawanaanɨnɨ nahatewetɨ kiyohɨrɨhɨretapɨ namɨhandɨ nɨnɨ sandɨ katɨtandiyo. Amɨ utaahurɨ wurɨ yahurɨ wapa kaitaatɨmɨ pɨwɨha kanɨmɨ wɨsasisɨha wo netɨ nopɨsasatunɨ amɨ pɨwɨha kaasɨnɨ bihɨwainjatɨ wa ahɨmaitaise. \v 16 Autaahaatɨho Abɨraahamɨhopunɨ komɨ satɨhopunɨ pɨwɨha watɨpɨtatɨ kandaase. Iyataatɨ komɨ pɨwɨha jɨhaatɨhɨ utɨpɨhoaatɨhapɨ, “kinyɨ gaasoya gaasisa,” tatɨ taahiyɨhiyaapɨ wɨndɨ katatɨ ahondaamaise. Owetise. Nehɨ tɨtɨhɨ naasopɨ, “gaasɨho,” ndaase. Iyataatɨ so, “gaasɨho,” tiso so Kɨraisihopɨse. \v 17 Kɨma pɨwɨma katohɨmaamɨ tanyaaha siyate: Jɨhura Autaahaatɨho Abɨraahamɨhoaisatɨ pɨwɨha watɨpɨtatɨ wɨsasatɨ ahiyataise. Iyatɨ pɨwɨha wɨsasisɨhaamɨ akɨpɨpa tɨtɨhɨ kaito ndaase. Aihɨ kɨnaungwɨha taahɨwaiwa 430 kiyatɨ aimɨ sanaihɨhura ipotɨ wɨnɨhapɨpa Autaahaatɨho Mosesihoetapɨ Judaahiyai numwimbɨpa noaipataise. Isɨ Autaahaatɨho pɨwɨha watɨpɨtatɨ katatɨ wɨsasatɨ ahaisɨhai wɨnɨhapɨpa wɨndɨ nemaamaitaise. Owetɨtaise. \v 18 O amɨ nyangi wɨnɨhapɨpa Abɨraahamɨhomɨ gaahandɨ Autaahaatɨho kawindɨhandɨ nyangi wɨnɨhapɨpa nga nanyɨnyonaahɨ, amɨ Autaahaatɨho Abɨraahamɨhoai gaahandɨ kawitandɨ pɨwɨha watɨpɨtatɨ katindɨhandɨ noaipatɨ nehɨ pɨwɨhaatɨtaihe. Amɨ sandɨ wɨndɨ siyatɨmaahe. Apɨpaahɨ owe. Amɨ Autaahaatɨho Abɨraahamɨhoai gaahatɨ kawitandɨ pɨwɨha watɨpɨtatɨ wɨsasirɨhɨretɨ Komɨ gaahatɨ kawɨsatɨ nunyataise. \v 19 Autaahaatɨho wɨnɨhapɨpa saiwa napaapɨ Isɨraherɨhiyai numwisono. Autaahaatɨho Isɨraherɨhiyai wɨnɨhapɨpa nunyataise, amɨ tɨtɨhapa amɨ tɨtɨhɨmetɨhapa netɨ kiyai nunjɨtando. Abɨraahamɨhoai metɨho wo Autaahaatɨho numwɨtandɨ katisɨho nasonɨhuraatɨtandɨ nehɨ jɨhɨ sura ko sangɨ napisuraahɨhɨ wɨnɨhapɨpa ahotɨmɨ nasatɨ ko napihɨhurandaise. Iyataatɨ sapa Judaahiyaamɨ wɨnɨhapɨmba jɨhura Autaahaatɨho komɨ otɨpɨpatɨhiya yamɨhapataatɨhɨ bimohiyɨhiyai nunyataise. Numwihɨ kiya nepawɨ Autaahaatɨhomunɨ isɨhiyaamunɨ otɨhapɨhapɨho Mosesihoai nunyawaayopo. Iyauhɨ amɨ Mosesiho netatɨ komɨ isɨhiya Isɨraherɨhiyai nunyataise. \v 20 Autaahaatɨho pɨwɨha watɨpɨtatɨ wɨsasisɨha utaaho wo otɨhapɨhapɨhoetapɨ Abɨraahamɨhoai kaundatɨ namumwise. Amɨ Pɨwɨha wɨsasohɨrɨhɨretɨ yahurɨ wɨsasamaise. Iyataahandɨ kandɨ amɨ Autaahaatɨho sawahounyaatɨ pɨwɨha watɨpɨtatɨ wɨsasatɨ Abɨraahamɨhoai kaundirɨhɨretɨ wɨndɨ siyatɨ namoaipase, amɨ Autaahaatɨho nehɨ sawaho naasohɨhɨ kiyataato. \s1 Wɨnɨhapɨpa Nyainjatataatɨ Saiwɨ Saiwɨ Kaiwɨse Nyatatɨ Nanyamaasi Kɨraisihoaapɨhɨnyamaitandɨhaapɨhaare \p \v 21 Wɨnɨhapɨpa saiwa Autaahaatɨho Isɨraherɨhiyai numwimbɨpa nepemaitatɨ Autaahaatɨho satatɨ, isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya asɨyɨhiyaimatɨwɨ bimɨtaapo, tatɨ Abɨraahamɨhoai kaundatɨ pɨwɨha watɨpɨtatɨ wɨsasatɨ ahaisɨhaisɨ kwɨtɨwatɨ ipɨhatisamaitaiso? Apɨpaahɨ owetɨtaise. Iyataatɨ amɨ wɨnɨhapɨpa wipiyahapa ahotanɨhɨ kapa isɨhiya japepihɨrawaawɨ asɨyɨhiyaimatɨwɨ nasisoaarɨ bimɨtaatɨwɨhandɨ naitaatɨwɨhapa ahotanaahɨ kapa kiya napaitɨwɨ japepihɨrisaihɨ Autaahaatɨho, sahɨ maipɨhiyaatisɨ pɨwɨha samɨhetɨ nutande, mundɨtaihe. \v 22 Siyatɨtɨtɨhatɨ katɨ owe. Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨha jahɨhaatɨhapɨ satise, “Isɨhiya nahatiya maipɨhandaatɨhɨ aimɨ napwɨtɨwɨ bindawaayopo,” tatɨ katise. Iyataatɨ amɨ wapa gaahapa nanyamɨtandɨ Autaahaatɨho jɨhɨ tɨmanatɨ katimbɨpa nyahɨ naitɨhaahɨra nehɨ naasairaahɨhe. Iyataatɨ sɨra nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaitɨhaawe. Sɨraapɨ Autaahaatɨho Abɨraahamɨhoai gaahapa wapa kawɨsatɨ numwɨtandɨ tɨmanatɨ pɨwɨha katatɨ wɨsasimbɨpa nyahɨ naitɨhaawo. \p \v 23 Jɨhura Autaahaatɨho pɨwɨha watɨpɨtatɨ katatɨ wɨsasisɨha noaipaitandɨ jatohura wɨnɨhapɨpa Autaahaatɨho Isɨraherɨhiyai numwimbɨpa nyangi nyainjatihɨ bindɨhaayo. Sandɨ wɨnɨhapɨpa netɨ siyatɨ nanyapusɨhɨ napwɨtaatɨ katɨhɨ bindɨhaayo, amɨ Autaahaatɨho Pɨwɨha watɨpɨtatɨ katisɨha noaipahonɨhuraatɨtɨtando. \v 24 Siyatɨ wɨnɨhapɨpa nyainjatɨmɨ notɨ Kɨraisiho nasonɨhuraatɨtande. Kapa nyangi siyatɨ nyainjatataise, amɨ nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaasaihɨ kandaahɨ Autaahaatɨho nyangi netɨ sawahoaisatɨ tɨtɨhɨhiyaanenyamaitando. \v 25 O wanɨhɨ nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaitɨhaahɨra noaipasɨhɨ amɨ nyahɨ kopɨ gɨwunyaahonɨhɨ nyangi jɨhɨ wɨnɨhapɨpa nyainjatindɨhandɨ aimɨ kandɨnɨhɨ owetamase. \s1 Nyahɨ Kɨraisihopɨ Gɨwunyaahotɨhandaahɨ Autaahaatɨhomɨ Mwaayaanɨnɨ Maatiyaanimatɨhaayo \p \v 26 Isɨ amɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahotɨhandaahɨ sahɨ aimɨ noaipapɨ Autaahaatɨhomɨ mwaayaatɨ maatiyaatimatawaayopo. \v 27 Sahɨ waapoho nehotɨndaahɨ amɨ sahɨ Kɨraisihoaisawɨ aimɨ tɨmaamaitauhɨ amɨ Autaahaatɨho sangi netɨ Kɨraisihomatetahiyaatesamataise. \v 28 Nyahɨ Autaahaatɨhomɨhiyaanɨnɨ so Judaahoe, so Judaahiyaamɨ dawaataatapɨhoe, so otɨpɨpatɨ nawɨho namehatɨ kaisɨhoe, so otɨpɨpatɨ usaamɨ kamaawisa nehɨhoe, amɨ so wohoe, saatɨ apopaate, taatɨ usona katɨtɨhaahandɨ owe, amɨ nyahɨ Kɨraisihoaisaatɨ tɨmaamaitotɨhandaahɨ noaipawaatɨ naisɨhiyaanimatɨhaayo. \v 29 Sahɨ noaipapɨ Kɨraisihomɨhiyaatimatawaawaahɨ sandɨhɨ sahɨ aimɨ noaipapɨ Abɨraahamɨhomɨsangi mwaayaatɨ maatiyaatimatawaayopo. Isɨ jɨhura Autaahaatɨho Abɨraahamɨhoai kinyɨhiyai asɨyɨhiyaimatɨwɨ nasisoaarɨ kiyaanɨhɨ bimɨtaatɨwɨhandɨ numwɨto, tatɨ pɨwɨha watɨpɨtatɨ katatɨ ahaindɨhandɨ amɨ sahɨ naitaapo. \c 4 \s1 Nyahɨ Otɨpɨpatɨ Nawɨho Namewaatɨ Kiyaatɨ Nehɨ Otɨpɨpatɨhatɨmaamatiyaahiyaanɨ Kɨraisiho Nyapɨ Otɨpɨpatɨ Kaindɨhandaahɨ Noaipawa Autaahaatɨhomɨ Mwaayaanɨ Maatiyaanimatɨhaayo \p \v 1 Nɨnɨ sangisɨ pɨwɨha sandɨha kasatɨtandiyo. Metɨho wo sapɨho kopɨhapa yapɨpatɨ amɨ ikɨpɨpa amɨ wapa wapa ko metopɨ ipotɨ gwɨnyanatɨ awaisɨhondaahura netɨ jatatɨ isɨwatɨtandɨ ko metɨhotisura womɨ ikwɨraatɨhɨ ahondaise. Aihɨ ko metopɨ sapɨho nurɨmɨhainjɨpɨpaunɨ amɨ ko metounɨ komɨhapa gohɨ iwinjatisɨhomɨ pɨwɨha atɨwisatɨ komɨ asɨmwaatɨtɨhɨ bindataise. Amɨ wo utaaho noaipatɨ awaisɨho womɨ netɨ otɨpɨpatɨhoematihɨ komɨ awaisɨho iwinjatipatamatiyatɨ. \v 2 Metɨho siyatɨ komɨ iwinjatisɨhomɨ pɨwɨha atɨwisatɨ bimaamɨ naihɨ usa komɨhapa iwinjatɨmɨ nuwɨ sapɨho metɨho sawaho komɨhapa nenetisuraatanɨhɨ amɨ metɨho kapa netɨ jatatɨ nanatɨ kaitaise. Amɨ ko meto aimɨ gwɨnyanatɨ awaisɨhondaataahɨ usa koaisɨ jahɨra maawinjatɨtaapo. Owetɨtaise. \v 3 Amɨ sɨkiyaatɨ nyangisangi metɨhonyaamatiyaatɨ bimainjaahiyaanɨne. Iyataatɨ itɨpɨho watɨpɨhaiwa watɨpɨhandisahaiwa yapɨpataapɨhunɨ amɨ tuwipataatɨhunɨ jatiwaiwaamɨ wɨnɨhapɨpaatɨhɨ bimainjaahiyaanɨne. \v 4 Nyahɨ siyaatɨ bimaamɨ niyonɨhɨ amɨ asisɨha Autaahaatɨho jɨhɨ tɨmanatɨ namɨhainjɨha ka tɨtɨhɨ noaipasɨhɨ kura sawahoaapɨhapɨ komɨ Mwaahoai maapɨ yapɨmbataapɨhɨ Autaahaatɨho netɨ natausaasataise. Aihɨ itapaatɨ apopa ko Autaahaatɨhomɨ Mwaahoai namotaise. Aihɨ amɨ ko nyahɨ isɨhiyaanamatiyatɨ Mosesihomɨ wɨnɨhapɨpaamɨ otɨtɨhɨ sanotɨ kapa japepihɨrataise. \v 5 Amɨ nyahɨ wɨnɨhapɨpaamɨ otɨtɨhɨ bimohiyɨhiyaanangi komɨ ambɨpatɨ nunyatɨ nuwatɨ nanyamaitando. Amɨ ko siyatɨ nyangisɨ nuwatɨ nanyamaatɨ watɨpɨhandɨ wandɨha nanyɨnyonɨhɨ amɨ nyahɨ noaipawaatɨ Autaahaatɨhomɨ mwaayaanɨnɨ maatiyaanimatɨtɨhaawo. \p \v 6 Iyataatɨ amɨ nyahɨ aimɨ noaipawaatɨ Autaahaatɨhomɨ mwaayaanɨnɨ maatiyaanimatɨhaayo. Iyonɨhɨ amɨ Autaahaatɨho komɨ Itɨpɨhoai nyangisenda natausaasihɨ ko nasatɨ nyamɨ omaŋɨtɨtɨhɨ bindataise. Siyatɨ Itɨpɨho bindataatɨ nyangisɨ netɨ gɨnyunyaasɨhɨ nyahɨ sataatɨ, “Apa apore. Nisɨ apo,” taatɨ Autaahaatɨhopɨ gaatɨhaayo. \v 7 Aihɨ amɨ nyahɨ siyaatɨ noaipawaatɨ Autaahaatɨhomɨ mwaayaanɨ maatiyaanimatɨhaayo. Aihɨ amɨ sahɨ jahɨra noaipapɨ nehɨ otɨpɨpatɨhiyaatimatawaamaayopo. Owetise. Sahɨ nehɨ nɨnaasoŋɨ amɨ nɨnaasaaŋɨhɨ Autaahaatɨhomɨ mwaayaatɨ maatiyaate. Isɨ amɨ sahɨ nɨnaasoŋɨ nɨnaasaaŋɨ Autaahaatɨho sangi nasamɨtandɨ nasamɨhanatɨ ahɨsimbɨpa kapa tɨtɨhɨ naitaapo. \s1 Porɨho Garesiyaahiyaapɨ Pɨhɨtatɨ Nitanatɨ Gwɨnyaataise \p \v 8 Jɨhura sahɨ Autaahaatɨho akohopɨ wɨndɨ monɨwɨ nanɨpimatɨwɨ gɨmaawunyaapɨhiyaate. Aiwɨ sahɨ nehɨ itɨpɨho maapɨ yapɨmbatambɨ nehɨhapa autaahaatɨho akohometahomɨhapaamɨ asɨmwaatɨtɨhɨ bimambɨwɨhiyaate. \v 9 Sahɨ saimbɨwɨhiyaatɨtawaahandɨ kandɨ wanɨhɨ sahɨ Autaahaatɨho akohopɨ mmonɨwɨ gisunyaatataise. Amɨ nehɨ sahɨ sawanaatɨ andɨtitɨwɨ daahohɨtɨhanda Autaahaatɨhoai sahɨ usonawaamaayopo. Owe. Nehɨ Autaahaatɨho sawaho sangisaapɨhɨ ausaimanɨnataise. Isɨ amɨ sahɨ japɨhɨ nepemaitɨwɨ nehɨ maapɨ nosasɨnatɨ napaimbɨpa sangisɨ wɨndɨ netɨ gaahapa nasanyatɨ andɨtɨmaasiwɨhapaamɨ nehɨ otɨpɨpatɨhatɨmaatimatɨtaatɨwɨ nga maaritawaayowo? \v 10 Sahɨ jɨhura saiwa kiyohɨwaiwa Judaahiyaanamɨ wɨnɨhapɨpa nehɨ nyamɨ maapɨ daaya bimohɨrɨhɨretapɨ saiwɨ saiwɨ kaiwɨse nyatirɨhɨretɨ baiwɨ japepihɨrɨwɨ Asisɨha Sapaatɨhandɨ mmonɨwɨ, amɨ waatɨho asoho noaipasura ahoyanɨwɨ mmonɨwɨ, amɨ kimbapɨho wiwa awaiwaiwaapunɨ, amɨ kɨnaungwɨhaapɨ nandapa awaimbɨpa tɨhɨwɨ nanɨhohɨwaiwo. \p \v 11 Nɨnɨ sapɨ nisɨ maarɨho nɨndatɨ naaŋanisataise. Nisɨ otɨpɨpatɨ sapɨ nɨnɨ kiyohɨpatɨ nehɨhandɨ kiyono ndo. \v 12 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate. Nɨnɨ watɨpɨndɨ sangisɨ nasɨsenataayo. Amɨ samɨhatɨhɨ nɨnɨ sangisatɨ bindataatɨ Judaahiyaanamɨ wɨnɨhapɨpa japepihɨrɨtɨ kapaamɨ otɨpɨpatɨ wɨndɨ nɨnɨ kamaayonɨhɨ sahɨ ninjahotɨhandisɨ amɨ kɨretɨ nisataiwɨ kaiwɨse. Nɨnɨ Judaahiyaamɨ wɨnɨhapɨpa namasi samataindɨ noaipahonɨhɨ amɨ kandapɨ sahɨ maaritɨwɨ nɨngi nɨtatamanawaayopo. Isɨ wanɨ nɨnɨ Kɨraisihomɨhɨretɨ japepihɨrataayonɨ amɨ sangisangi nɨngi nanipinjawɨ nisataiwɨ kɨretɨ japepihɨrɨwise. \v 13 Sahɨ nɨngisɨ jɨhura jɨhapɨhandɨ wuwanɨnɨhɨ nisohotɨhandapɨ gwɨnyaapɨhiyaate. Nɨnɨ jɨhura timbɨpa netɨ sangisatɨ maasɨ bindataatɨ Autaahaatɨhomɨ Pɨwɨha Gaaha wanɨha Kɨraisihopɨtaha ausaatɨ sangi kasatataato. \v 14 Sura nɨnɨ timbɨpa nehonɨhɨ sahɨ nɨngisɨ wɨndɨ mmopɨnɨmapɨ pohipɨniwɨ ahosɨmaanɨmapɨ gaahatɨ kaniwɨ nɨtatamanawaayopo. Nɨnɨ saindɨ bimonɨhɨ amɨ sahɨ nɨngi Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨho yamɨhapataatɨhɨ bimisɨhoai numwaitataiwɨ nanɨmaapɨ amɨ Kɨraisɨ Jisaasiho sawahoai numwaitataiwɨ nanɨmaapɨ nɨtatamanawaayopo. \v 15 Nɨnɨ saindɨ sangisɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha kasatonɨhɨ pɨwɨha kaaraahɨ sahɨ apɨpaahɨ aungwohandɨ maaritawaayopo. Jɨhura sahɨ saiwɨ maaritauhinjahonɨ amɨ wanɨ sangi napitisimatataise? O amɨ jɨhuraahɨ sahɨ nisapɨ maaritɨwɨ amɨ wapa nɨnɨ nenoaahɨtohɨpɨpa nanɨmɨtaatɨwɨ maaritɨwɨhiyaate. Amɨ nɨnɨ akɨtɨnɨhɨ sahɨ sawanaatapɨ sandɨ gwɨnyaataayo, amɨ sahɨ nɨngisɨ wapa kanitaatɨwɨ maaritotɨhanda amɨ sura samɨ ndɨhaisangi nga namwaapɨ nɨngi nanɨmɨtauhe, ndɨ gwɨnyaataayo. \v 16 Amɨ wanɨ sangi napitɨsimatataise? Nɨnɨ pɨwɨha tɨtɨhɨ akɨtɨ akaaha kasatotɨmanda samɨ maarɨho netɨ nasopɨsasɨtɨ amɨ nɨnɨ noaipatɨ samɨ tiworɨhonɨnimatataayono? \p \v 17 Sahɨ atiwɨse. Isɨhiya siya sangisɨ taawɨ atɨpatɨ nasanyohiyɨhiya sangi jatatamanɨtaatɨwɨ gwɨnyaawaawɨmaahe. Owetise. Sahɨ nehɨ kiyaapɨ waatɨ gɨwunyaapɨ iwɨtatamanɨtaatɨwɨ sangi nasapopipɨ nepɨ kiyaamɨhihoaaŋepɨsamaitaatɨwɨ pɨwɨha kasatɨwɨ atɨpatɨ nasanyawaayopo. Kiya sangi sasisaihɨ sahɨ nɨngi nanɨmasi yandɨhematɨtaatɨwo. Aiwɨ kiyaamɨhatɨhɨ sahɨ nuwɨ nehɨ kiyaapaahaitaatɨwo. \v 18 Iyataatɨ amɨ nɨnɨ napɨtɨ sangisatɨ bimaatɨ amɨ nɨnɨ sangisatɨ wɨndɨ bɨmimisanɨhɨsangi isɨhiya usa napɨwɨ sangi jatatamanɨtaatɨwɨ awaindɨhandɨ sapɨ maaritɨwɨ kiya nyamɨhatɨhɨ napɨto, tɨwɨ jaiwaiwɨhaiwa kamaiwɨ kiyaamɨ kiyohɨwaiwa tɨtɨhɨtahiya kiyawaawaahɨ amɨ sandɨhɨ nge. \v 19 Isɨ nisɨ metɨhonyaate, sapɨ nɨnɨ gwɨnyapenataatɨ nisɨ maarɨho jɨhaatɨ yaasataise, apopaatɨ maaha namwɨtandɨ yaawipatamatiyatɨ amɨ sahɨ Kɨraisihometirɨhɨretɨ noaipaitaatɨwɨ gwɨnyaataato. Noaipapɨ akɨtɨnɨhɨ Autaahaatɨhomɨ metɨhonyaatɨtaatɨwo. Aisaihɨ Kɨraisiho samɨhatɨhɨ nasatɨ bimonɨhɨ amɨ sahɨ Kɨraisihomɨhatɨhɨ bimɨtaatɨwo. Binyaihɨ nɨngi maarɨho yaasindɨhandɨ owetɨtando. \v 20 Nɨnɨ sangisatɨ maasɨ bimɨtandɨ maaritataahandɨ kandɨ nɨnɨ kaanɨhɨ bindataayo. O amɨ nɨnɨ sangisatɨ maasɨ detɨ bindataataahɨ sangisaapɨhɨ nasoaipasɨtɨmandamɨ tanyaaha napitendaate, ndɨ baindɨ mmonɨtɨ tɨtɨhemaitaanɨhe. Isɨ nɨnɨ sangisɨ napitaindɨ watɨpɨndɨ kasatɨtande. \s1 Akaariyɨ Saraayaapɨ Pɨwɨha Kɨma Namɨhanahaare \p \v 21 Sahɨ Judaahiyaamɨ wɨnɨhapɨpa napaitɨwɨ japepihɨrɨtaatɨwɨ gwɨnyaapɨ maaritohiyɨhiyaate, nɨngisɨ wanɨ kandɨwɨse? Wɨnɨhapɨpa sandaase, tɨwɨ mmonɨwɨ gɨmunyaapɨhiyaato? \v 22 Pɨwa sa Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨhaatɨhɨ satatɨ jɨpatɨpindisɨhaapɨto. Abɨraahamɨho komɨ mwaahurɨ yahurisahore. Jɨhɨ noaipasɨho so komɨ apwaataatɨ akaamaatamɨ nehɨ otɨpɨpatɨhaati netɨ wɨrasɨhɨ kaatamɨhetapɨ noaipasɨho Isɨmairɨhore. O amɨ kapɨhɨ noaipasɨho so Abɨraahamɨhomɨ apwaataatɨ wɨndɨ nehɨ otɨpɨpatɨhaatɨmetisaamaatamɨho Aisaakɨhore. \v 23 Iyataatɨ Isɨmairɨho so isɨhiyaamɨ nehɨ namwiyaatohɨrɨhɨretɨ japepihɨratɨ noaipahore. Ko siyatɨ noaipasɨhɨ amɨ Aisaakɨhohɨ tɨtɨhɨ Autaahaatɨho watɨpɨtatɨ pɨwɨha wɨsasatɨ siyaho nahɨmisanɨhɨ noaipaitaise, undatɨ Abɨraahamɨhoai kaundisɨho ko noaipahore. \v 24 Iyataatɨ amɨ sandɨ Abɨraahamɨhomɨ mwaahuri nusoaipasɨtɨmandɨ amɨ wapa awaimbɨpa akɨtɨ noaipasɨrɨhɨretapɨ namɨhana sɨwipatɨ noaipataise. Iyataatɨ amɨ apopɨpurɨ yapurɨ Akaariyɨ Saraaya pɨwɨha watɨpɨtɨwɨ katɨwɨ wɨsasawɨ ahiyohɨhaamataimɨhapure. Kapurɨ saimɨhapurisɨ waatɨ Autaahaatɨho Mosesihoetapɨ Isɨraherɨhiyai Sisɨho Sainaihoaasɨnɨ wɨnɨhapɨpa ikwɨmaindɨmwɨtɨhapa numwimbɨpaapɨ namɨhanataise. Iyataatɨ saatɨ Akaarɨhaate. Akaarɨhaatɨ manyinya namwisawɨhiya nehɨ otɨpɨpatɨhatɨmai namotaise. \v 25 Iyataatɨ Akaarɨhaatɨ saatɨ Sisɨho Sainaiho yapɨpatɨ Arepiyaahanda ahetisɨhopɨ namɨhanataise. Iyatɨ amɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ wanɨ ahetipatɨ Jerusaremɨhandapɨ namɨhanataise. Iyataatɨ satɨ aunahɨpɨ awaipitɨ katamɨ yapɨpatamɨ isɨhiyaisatɨ ahoyatɨ wɨnɨhapɨpaamɨ otɨtɨhɨ nehɨ otɨpɨpatɨhatɨmaamatiyahatɨ wanɨ ahendaise. \v 26 Amɨ Jerusaremɨhandɨ wɨndɨ yamɨhapataatɨhapɨ Autaahaatɨhomɨhandɨ yahandɨ ahendaise. Iyataatɨ kandɨ nehɨ otɨpɨpatɨhiyaamatiyahandɨmaahe. Owetise. Sandɨ Autaahaatɨhomɨ yamɨhapataatɨhapɨ Jerusaremɨndɨ nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaanɨnɨ Autaahaatɨhomɨ manyinyaanamɨ naatamatiyahande. \v 27 Autaahaatɨhomɨ utɨpɨhoaatɨhapɨ pɨwɨha wa satise: “Amɨ kɨnyɨ apopaaŋɨ aunɨhɨhɨrɨ katɨpɨ maarite. Kɨnyɨ apopaaŋɨ yaatɨtɨpɨhaaŋɨtapaapɨ maaha namohiyɨhiyai ambɨpatɨ yaawihɨ nehotohɨpatamataimbɨ namehotɨpɨhaaŋe, kɨnyɨ kaahaatɨpɨ maaritɨpɨ ngwɨmwe. Amɨ sandɨ apaapɨmaato, apopaatɨ waatamɨ warɨho konɨhɨ kaatisatɨtisaamaati nusatipɨhaapɨ apopaaŋɨ kɨwɨho nangɨmasi noaipasaamaaŋɨ manyinya taahɨtɨhandɨ namoyaitaise,” tatɨ pɨwɨha Autaahaatɨhomɨ pɨwɨhaamɨ utɨpɨho jɨhoaatɨhɨ jɨpatɨpindise. \v 28 Iyataatɨ amɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, sahɨ Aisaakɨhomataiwɨhiyaate. Autaahaatɨho gaahatɨ Abɨraahamɨhoai kawɨsatɨ numwɨtandɨ pɨwɨha jɨhɨ tɨmanatɨ katindɨhandɨ japepihɨratɨ Aisaakɨho noaipasɨpatamataiwɨ sahɨ noaipawaayopo. \v 29 Amɨ metɨho isɨhiyaamɨ noaipahohɨrɨhɨretapɨ noaipasɨho metɨho Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨhomɨ watɨpɨhanda noaipasɨhoai pohɨrundatɨ yaawatɨ naaŋɨhandɨ nunyataise. Amɨ wanisangi kɨmɨkɨretɨ Kɨraisihomɨ isɨhiyai taatɨ nusoaipataise. \v 30 Iyataahandɨ kandɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨhaamɨ pɨwɨhaamɨ utɨpɨhoaatɨhapɨ pɨwɨha wa satatɨ jɨpatɨpindise. “Apopaatɨ nehɨ otɨpɨpatɨhaati katamɨ mwaahoaisapɨ natɨpusoaase. Amɨ kaatamɨ mwaaho apopaatɨ nehɨ otɨpɨpatɨhaatɨmetisaamaatamɨ mwaahoaisatɨ maasɨ sapɨhomɨhapa wɨndɨ namaitando,” tatɨ jɨpatɨpindise. \v 31 Isɨ amɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, nyahɨ apopaatɨ nehɨ otɨpɨpatɨhaatamɨ manyinyaanɨnɨmaahe. Nyahɨ apopaatɨ nehɨ otɨpɨpatɨhaatɨmetisaamaatamɨ manyinyaanɨne. \c 5 \s1 Nyangi Wapa Japɨhɨ Netɨ Namaanyapuwane Amɨ Kɨraisiho Aimɨ Nuwatɨ Nehɨhaatenyamasɨhiyaaniso \p \v 1 Kɨraisiho nyangi aimɨ nuwatɨ nanyamaatɨ nehɨhaatenyamasɨhiyaane, amɨ nyahɨ wɨnɨhapɨpaamɨ otɨtɨhɨ wɨndɨ napwɨtaatɨ bɨmimɨtɨhaawo. Isɨ amɨ sahɨ andɨtitɨwɨ bitosawɨse. Aiwɨ amɨ sahɨ utaaho woai nehɨ iwinjasaihɨ sangi netɨ japɨhɨ wɨnɨhapɨpaamɨ nehɨ otɨpɨpatɨhatɨmaatesamatɨ naaŋɨhandɨ netɨ wɨratɨ awɨtɨmaasisosane. \p \v 2 Sahɨ baiwɨ samɨ atihɨrɨ mwɨtɨpɨsawɨ atiwɨse, nɨnɨ Porɨhonɨnɨ kɨmandɨ sangi kasatɨtandiyohɨtɨmandapo. Sahɨ nehɨ nanɨhaiwɨ iwinjasaihɨ isɨhiya samɨ ambɨpatɨ nepɨ asɨhoaapɨ nasamandipawaawaahɨ amɨ sangi jatatamanɨtandɨ Kɨraisiho otɨpɨpatɨ kaindɨhandɨ sangisɨ apɨpaahɨ nehɨ maipɨhonjisangi wɨndɨ maasɨtatamanɨtaise. Owetɨtaise. \v 3 Sahɨ Garesiyaahiyaatɨ nahatiyaatɨ sahɨ nehɨ iwinjasaihɨ kiya samɨ ambɨpatɨ nasamandipahohiyɨhiyaatangi nɨnɨ waapɨhɨndɨ sandɨ kasatataato, sahɨ wɨnɨhapɨpa nahataapa gaamapɨ japepihɨrɨwɨse. Nehɨ samɨ ambɨpatɨ nasamandipahohɨtɨhandɨhɨhɨ sahɨ minjapepihɨrɨwɨse, kɨretapɨ nyangi Autaahaatɨho tɨtɨhiyaate nyatatɨ nanyamaito tɨwo. \v 4 Sandɨhɨ mmonawaayopo. Sahɨ saiwɨ amɨ satɨwɨ, nyahɨ Mosesihomɨ wɨnɨhapɨpa Judaahiyaamatiyaatɨ japepihɨrisaihɨ amɨ kɨretapɨ Autaahaatɨho nyangi sanyatatɨ, sahɨ nisɨ ndɨhetɨ tɨtɨhiyaate, nyatatɨ nanyamaito tɨwɨ gwɨnyaapɨ kiyawaawaahɨ amɨ sahɨ Kɨraisihoaisawɨ tɨmaamaitohɨtɨhandɨ aimɨ namahopo. Aiwɨ amɨ Autaahaatɨho isɨhiyai kiya gaahandɨ wɨndɨ kamaiwɨ nehɨhandɨ gaahandɨ kawindɨhandɨ sahɨ aimɨ namahopo. Kɨmandɨ sahɨ kiyohɨtɨmandaahɨ sahɨ sawanaatɨ nepɨ yandɨhematawaayopo, Autaahaatɨho sangi gaahandɨ kasitandɨhapɨhapɨ kaanɨhɨ yandɨho. \v 5 Amɨ nyahɨhɨ Itɨpɨho Gaaho andɨtɨnyaisɨhɨ Kɨraisihopɨ watɨpɨtaatɨ gɨwunyaawaatɨ, amɨ Autaahaatɨho nyangi sanyatatɨ, “sahɨ nisɨ ndɨhetɨ tɨtɨhiyaate,” nyatatɨ nanyamaatɨ sawahoaisatɨ netɨ nyamaamahɨwɨtandɨ nyahɨ jatɨhaayo. \v 6 Nyahɨ Kɨraisihoaisaatɨ tɨmaamaitohiyɨhiyaanɨnɨ aimɨ mmonɨhaayo, isɨhiya kiyaamɨ ambɨpatɨ namandipatohɨtɨhandunɨ amɨ kiya kiyaamɨ ambɨpatɨ wɨndɨ nahomaamandipatohɨtɨhandunɨ wapa awaimbɨpa isɨhiyai iwɨtatamanɨtandɨhapaamaahe nehɨhande. Amɨ nehɨ utaaho Kɨraisihopɨ gɨwunyaahonɨhɨ amɨ kandɨ koai netɨ nusesɨpatɨ gɨwunyaahonɨhɨ ko isɨhiya usaisɨ komɨ maarɨho numwindɨhandɨ sandɨhɨhɨ apɨpaahɨ awaindɨhande. \p \v 7 Sahɨ namasawɨ wuwanɨnɨhɨ Kɨraisihopɨ baiwɨ taawɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatisɨ kopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ ndɨ netɨ nasamandipamataise, amɨ sahɨ pɨwɨha akɨtɨha Autaahaatɨhopɨtɨhaapɨ wɨndɨ gɨmunyaitaatɨwo? Amɨ sandɨ isɨhiya usa sangi kasisawaayopo. \v 8 Isɨhiya siya sangi samɨ amɨtɨha gwɨnyaahohɨtɨhandɨ nepɨ wɨretepɨsamahohiyɨhiya siya kiyai Autaahaatɨho sahɨ komɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ gaasatisɨho natausaasihɨhiyaamaahe. \v 9 Sahɨ kɨmandapɨ gwɨnyaapɨ samɨ amɨtɨhetɨ nepɨ ahiyawɨse. Yisɨhandɨ nehɨ masɨhonjɨ konjɨ bɨretɨhandi netɨ awaindɨhandɨ nipɨsataise. Isɨ amɨ sɨkɨretɨ utaaho nehɨ naasohɨsangi amɨ nehɨ yahurisangi wapa maipɨhandɨ nehɨ naasaindisangi isɨhiyai katɨwunjisaihɨ isɨhiya amɨtɨha gwɨnyaahohɨtɨhandunɨ amɨ kiyaamɨ Kɨraisihopɨ baiwɨ nga gɨwunyaahotɨhandunɨ noaipatɨ maipɨtɨtaise. \v 10 Iyataatɨ amɨ nɨnɨ saindɨ gwɨnyaataayo, Awaisɨho sangi andɨtisaihonɨhɨ amɨ nɨnɨ gwɨnyaahohɨrɨhɨretɨ sahɨ gwɨnyaitauho. Aiwɨ sahɨ nehɨ sangisɨ wɨretɨ wɨndɨ gɨmunyaitauho. Utaaso samɨ gwɨnyaahotɨhandɨ samɨ amɨtɨha netɨ nasopɨsasiso so diyaamahore? Nɨnɨ wɨndɨ moho amɨ Awaisɨho soai yaawɨhandɨ awaindɨhandɨ numwɨtaise, ko maipɨhandɨ kaindɨhandapo. \p \v 11 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate. Amɨ nɨnɨhɨ wɨndɨ sandɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya Judaahiyaamɨ kiyohɨrɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ namandipapɨse, ndɨ pɨwɨha wɨndɨ ausaataamaayo. Owetise. O amɨ nɨnɨ sandɨ kandɨ pɨwɨha ausaasanaahɨ amɨ ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatɨ katetɨ Kɨraisiho napwindɨhandapɨha pɨwɨha kiyaamɨ amɨtɨha amɨ omaŋɨtɨtɨhɨ wɨndɨ netɨ namusopɨsasɨndaise. Iyatɨ amɨ isɨhiya nɨngisɨ yaasɨhandɨ wɨndɨ namaanɨmɨtaapo. Amɨ nɨnɨhɨ ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatɨ katetɨ Kɨraisihoai tipɨmandaapɨ tiwauhɨ napwindɨhandapɨ pɨwɨha ausaahonɨhɨ amɨ nɨngi kiya yaasɨhandɨ taawɨ naninyawaayopo. \v 12 Siya isiya taawɨ sangi mwɨnyaipɨsatɨwɨ samɨ amɨtɨha gwɨnyaahohɨtɨhandɨ nepɨ nasopɨsasohiyɨhiya kiya usɨhiyaamɨ ambɨpatɨ namandipatɨtaatɨwɨhandapɨ apɨpaahɨ watɨpɨtɨwɨmawaayopo. Kiya siyawaayowɨ amɨ kiya kiyaamɨ paatonɨhoaisangi napamawaawaahɨ amɨ ngaatɨtaise. \p \v 13 Amɨ sahɨhɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, sahɨ tɨtɨhɨ komɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ Autaahaatɨho aimɨ gaatatɨ sangi nasamaasɨhiyaate. Iyatɨ Judaahiyaamɨ wɨnɨhapɨpa Mosesiho numwimbɨpaamɨ watɨpɨhandamɨ otɨtɨhɨ nehɨ otɨpɨpatɨhatɨmaatimatɨwɨ bimauhɨ nuwatɨ nehɨhaatesamasɨhiyaate. Iyataatɨ amɨ sandɨ Autaahaatɨho sangi wɨnɨhapɨpaamɨ otɨtɨhapɨ nuwatɨ nasamaasɨtɨndɨ sahɨ samɨ ambɨpatɨ maaritirɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ maipɨhaiwa kaitaatɨwɨ kasisataamaise. Owetise. Samɨ ambɨpatɨ maaritindɨhandɨ wɨndɨ maasinjatane. Sahɨ isɨhiyai maarɨho nunyawɨ kiyai wapa kawiwɨ iwɨtatamanɨtaatɨwɨhandɨ sangi jainjatonɨhɨ amɨ isɨhiyai maarɨho nunyawɨ iwɨtatamanɨwɨ ususaatɨ maarɨho namɨnɨnɨwɨ itatamaŋɨnɨwɨse. \v 14 Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa nehɨ naasaimbaahɨhɨ komɨ Mosesihomɨhetapɨ komɨ isɨhiyai numwimbɨpa nahataapai namaasatɨ ahondaise. Iyatɨ kapa Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa naasaimbaahɨhɨ ahotimbɨpa sandaase. “Kɨnyɨ kɨwahoŋɨ maarɨho namɨnɨhingɨpatamataimbɨ isɨhiya usaisɨ kinyɨ maarɨho nunye,” ndaase. \v 15 Satisɨ amɨ sahɨ kohasɨpɨho ainjɨhɨpɨpaamataiwɨ tunnɨwɨ ikwɨnawaawaahɨ amɨ sahɨ baiwɨ jaawɨhiyaato. Amɨ wiwa sahɨ samɨ siyohɨwiwaara nepɨ kiyaatɨnɨhɨ nopɨsasɨndaawo. \s1 Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨhounɨ Isɨhiyaamɨ Ambɨpatunɨ Maaritindɨhandɨ Naasɨkandɨmaahe \p \v 16 Sahɨ pɨwaatɨwɨ daiwɨ bimɨtaatɨwɨhɨretapɨ nɨnɨ kɨmandɨ kandaato. Sahɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨhoai jɨhemapɨse, amɨ ko samɨ pɨwɨha dahopa bimohɨrɨhɨretɨ jainjatɨto. Jainjatonɨhɨ amɨ sahɨ ko kasatirɨhɨretɨ daitaatɨwo. Amɨ sahɨ siyawaawaahɨ amɨ samɨ maarɨho jahɨhounɨ ambɨpatunɨ maipɨhaiwa kaitandɨ maaritatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ sahɨ wɨndɨ daiwɨ bitopɨ pɨwaatɨwɨ minjapepihɨrɨtaatɨwo. \v 17 Sahɨ nasisoaarɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho kasatatɨ nasɨsirɨhɨretɨ daiwɨse, amɨ sahɨ samaayawaawaahɨ sahɨ wapa kapaapɨ Itɨpɨho wɨndɨ maarɨmitatɨ kapai tiwandatɨ nemasɨpɨpa mwɨtetɨwɨ kaitaatɨwɨ maaritɨwɨ watɨpɨtɨwɨmaitaawo. Iyataatɨ amɨ sahɨ gaahapa wapa kaitaatɨwɨ Itɨpɨho maaritimbɨpaunɨ, amɨ samɨ ambɨpatunɨ maarɨho jahɨho kasatatɨ nasɨsihɨ mwɨtetɨwɨ kapa kaitaatɨwɨ maaritɨwɨ watɨpɨtohɨtɨhandunɨ nepɨ nepɨmatɨnamaise. Iyataatɨ surɨ tiworɨhurimatamaise. Saurɨ saihɨ amɨ sahɨ wapa kaitaatɨwɨ gwɨnyaapɨ maaritohɨpɨpa wɨndɨ kamaayopo. \v 18 Iyataahandɨ kandɨ sahɨ Itɨpɨhoai nepɨ jɨhemasaihɨ ko sangi jainjatonɨhɨ amɨ ko kasatirɨhɨretɨ daiwɨ bitotawaawaahɨ sahɨ wɨnɨhapɨpaamɨ otɨtɨhɨ nehɨ otɨpɨpatɨhatɨmaatimatɨwɨ bɨmindawaayopo. \p \v 19 Nyahɨ aimɨ mmonaatɨ gwɨnyaawaahiyaane, isɨhiyaamɨ ambɨpatɨ maarɨho jɨho jahɨho kaiwaiwa auta noaipa ahotiho. Aiwɨ amɨ usɨhiyaunɨ asɨhiyaunɨ usa asɨhiya usɨhiya kiyaamɨ apwaatiya amɨ warisaametihɨhiyaisawɨ ambɨpatɨ namɨnɨwɨ tɨmaamaitawaayopo. Aiwɨ apɨpaahɨ ainjotatɨ maipɨhaiwa gwɨnyaapɨ kaiwa kaiwɨ amɨ mamaawisawiya ambɨpatɨ ausaimanawaayopo. \v 20 Aiwɨ amɨ kiya autaahaatɨho jaipɨtahopɨ gwɨnyaapɨ mepɨ autaahepumapɨ gaapundawaayopo. Aiwɨ kiya isɨhiya usai onaapɨpa kawiwɨ amɨ paasɨnaputarundɨwɨ tiworisaimatɨwɨ isɨhiya usaapɨ apowihɨ kiyaapɨ itɨhɨtɨwɨ mandɨtaiwɨ tiworisa kiyohɨrɨhɨretɨ kiyawaayopo. Aiwɨ amɨ nepɨ isɨhiya usaisawɨ iwɨrinɨwɨ pɨwɨhaara pwɨsɨpataahamataiwɨ tunnɨwɨ mandɨtinɨwɨ, amɨ isɨhiya usa nga bimauhɨhiyaapɨ kiyaamatiyaatɨ nyahɨ noaipawa nga bimɨtɨhaawo, tɨwɨ gwɨnyaapɨ itɨhapɨpa nepɨ isɨpɨ isɨhiya usaisawɨ mandɨtinɨwɨ, amɨ kiya nehɨ sawanaapɨ nahataapa gaahapaahɨhɨ naitaatɨwɨ apɨpaahɨ maaritɨwɨmawaayopo. Aiwɨ kiya nepɨ tipɨtapaatɨwɨ yandɨhematɨwɨ nehɨ kiyai kɨhonjɨ kɨhonjaapɨhɨ ahoyanɨwɨ usai nehɨhaatemapɨ, amɨ kiyaisawɨ nehɨ naasɨkatɨ kaiwɨ gwɨnyaahohiyɨhiyaisawaahɨhɨ pɨwanɨwɨ daayawaayopo. \v 21 Aiwɨ amɨ kiya usaamɨhapaapɨ nyamɨhapaimatɨto, tɨwɨ gwɨnyaapɨ kiyaamɨ maarɨho wɨndotɨ amɨ waapoho nanɨwɨ naharisohɨho pɨhɨtɨwɨ nanɨnɨwɨ nahariwɨ konyahɨtɨwɨ nupwɨ tipɨ iwɨriwɨ, amɨ wapa wapa kɨmɨketɨhaiwa kiyawaayopo. Aihɨ wanɨ jɨhɨ tɨmanɨtɨ kasatataato amɨ jɨhura nɨnɨ sangisatɨ maasɨ bindata aimɨ sangi sasatataato. Isɨhiya saiwa kiyohiyɨhiyai Autaahaatɨho komɨ isɨhiyaisatɨ wɨndɨ iwinjaatɨ bɨmimɨtaise ndo. \p \v 22 Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho kiyatɨ ausaimasɨwaiwaahɨ amɨ saiwa nɨnɨ aimɨ katohɨwɨmaiwaamatiyahaiwaamaahe. Owetise. Amɨ wapa Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho netɨ kiyatɨ ausaimasɨwaiwaahɨ kɨmɨretɨ kɨmaiwaare: Nyahɨ isɨhiyai maarɨho nunyaatɨ amɨ maaritaatɨ, amɨ dowaatɨ bitotɨha tɨmunaatɨ nehɨ yatɨhɨ nyamɨ ambɨpatɨ maarɨho ipatisanaatɨ napaisaatɨ bimaawaatɨ, amɨ dopiramanaatɨ nowa nasamaayaatɨ ketɨ itɨhɨmaataatɨ nehɨ yatɨhitaatɨ ipatisana bimaawaatɨ, amɨ isɨhiya usaisɨ iwɨtatamanaatɨ wapa kiyai kawisaatɨ amɨ nahatewetɨ tɨtɨhɨ nga napaitarɨhiyaanimataatɨ nyamɨ naisɨhiyai namaamawaatɨ, amɨ nyahɨ Autaahaatɨho maaritatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ watɨpɨtaatɨ japepihɨraatɨ, \v 23 amɨ nyahɨ noaipawa napaisawɨhiyaanɨtaatɨ isɨhiyaapɨ biyaatɨ nga maarɨho gaaho gɨwunyaawaatɨ, amɨ nyamɨ maipɨhaiwa newaatɨ daahɨ ipɨhatisaatɨ jatɨtɨhaahandɨ saiwaahɨhɨ Itɨpɨhomɨ otɨpɨpatamɨhaiwaare. Iyataatɨ saiwa isɨhiya wɨndɨ kamaiwɨse tatɨhapa wɨnɨhapɨpa wapa ahɨmotise. Apɨpaahɨ owetise. \v 24 Amɨ isɨhiya Kɨraisihomɨhiyaahɨ kiyaamɨ maarɨho jɨho jahɨhomɨhaiwa kiyaamɨ ambɨpatɨ maipɨhaiwa kaitandɨ maaritatɨ gwɨnyaasɨwaiwaisawɨ aimɨ namɨhauhɨ, amɨ kaiwa aimɨ noaipatɨ utaaho wo aimɨ napomasɨhomatendaise. Isɨ amɨ kaiwa kiyaamɨ maarɨho jahɨhomɨhaiwa kiyaamɨ maarɨho amɨtɨha pɨwɨha amɨ dahopa wɨndɨ maawinjatataise. \p \v 25 Amɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho nyangi apɨpaahɨ gaahɨrɨ wanɨhɨretɨ bimɨtɨhaawɨhɨretenyamataise. Isɨ amɨ ko nyamɨ pɨwɨha dahopa nyainjatatɨ saiwɨ daiwɨ amɨ pɨwaatɨwɨ bimaawɨse, nyatatɨ kanyatonɨhɨ amɨ nyahɨ ko kanyatirɨhɨrɨ kɨretɨ daayaatɨ bitoaitɨhaawo. \v 26 Nyahɨ yawanaanapɨ wɨndɨ sataatɨ, ‘nɨngisɨ sahɨ ninjasawewɨse amɨ nɨnɨ gaahonɨnɨ apɨpaahɨ awaisɨhonɨniso,’ taatɨ kamaataatɨ amɨ usaisaatɨ newaatɨ maarɨho nainaamanɨnaatɨ mandɨha aponyatɨ yaasonɨhɨ tɨmunaatɨ amɨ usaamɨhapaapɨ nyamɨhapaatɨto, taatɨ nyamɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ wɨndɨ maanyɨndone. \c 6 \s1 Sahɨ Kɨraisihomɨ Isɨhiyaatɨ Nepɨ Ususaatɨ Itatamanɨnɨwɨse \p \v 1 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate. Amɨ sahɨ mmonawa samɨhatɨhɨ samɨ naisɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaamɨ wo maipɨhandɨ kiyonaahɨ amɨ usaatɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho kasatatɨ nasɨsirɨhɨretɨ daayohiyɨhiyaatɨ bɨpi yatɨhɨ napaisaatɨ koai nepɨ tɨtɨhepumapɨse. Iyawaawɨ amɨ sahɨ sawanaatɨ nehɨ nɨnaasoŋɨhɨ baiwɨ jatɨnɨwɨ jaawɨhiyaatɨ sandɨ kaiwɨse, amɨ wiwa sangisangisɨ wapa nasɨsehonɨhɨ kapaapɨ maipɨhandɨ kaiwɨ wiwa napepaapɨ tɨmɨhaitaawo. \v 2 Sahɨ isɨhiya usa naaŋɨhaiwa nepɨ bimohiyɨhiyai andɨtɨwipɨ kiyaamɨ naaŋawiwaiwa sahɨ kiyaisawɨ nɨnawɨpɨhɨ nepɨ usaimaŋɨnɨwɨ awɨtɨmapɨse. Amɨ sɨretɨ kiyawaawɨ Kɨraisiho wɨnɨhapɨpa katanyɨsimbɨpa sahɨ nepɨ gaamaitaapo. \v 3 Amɨ utaaho wo Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ ambɨpatɨ awaipatɨ apɨpaahɨ owehondaahandɨ kandɨ amɨ ko sawahopɨ komɨ maarɨhoaatɨhapɨ satatɨ, nɨnɨ awaisɨhonɨnɨ ambɨpatɨ awaipatisahonɨne, tatɨ gwɨnyaataataahɨ amɨ so utaaho amɨtɨha apɨpaahɨ oweho naharɨhore. \v 4 Iyataatɨ amɨ sahɨ nahatiyaatɨ nehɨ nɨnaasoŋɨhɨ kɨnyɨ kɨwahoŋɨ otɨpɨpatɨ dahopa kaimbɨ daimbɨ bitohingɨrɨhɨretɨ mmotɨnɨpɨ gwɨnyaape, nga kiyataayono e maipo tɨpo. Amɨ kinyɨ otɨpɨpatɨ dahopa nga noaipahonaahɨ amɨ gaaso, tɨpɨ kɨnyɨ kaingɨpɨpaapɨ maarite. Aimbɨ amɨ kinyɨ otɨpɨpatɨ dahopa utaaho womɨ otɨpɨpatɨ dahopa japepinjapɨ kapaisapɨ nepɨ tipɨtapaapɨ wɨndɨ mmonɨme. Owetane. \v 5 Amɨ sandɨ nɨnɨ apaapɨmaato. Nehɨ nɨnaasohɨ komɨ kaiwaiwa otɨpɨpatɨ amɨ dahopaamɨ naaŋiwaiwa nehɨ naasohɨ sawaho nehɨ koai netɨ awɨtɨmaitande. \p \v 6 Utaaho wo amɨ utaaho woai Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha kataunjihɨ taatɨ kataunjonɨhɨ atisatɨ nesɨho, amɨ ko ambɨpatapɨhapa gaahapa nahataapa ko ahusotatɨ amɨ isɨwatimbɨpaamɨ wapa koai Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha kataunjisɨhoai iwɨtatamanatɨ andɨtɨwihonɨhɨ bimɨtandɨhapa nunyane. \p \v 7 Sahɨ kɨmandɨ baiwɨ gwɨnyaapɨse. Autaahaatɨho sahɨ gwɨnyaapɨ amɨ kiyohɨwaiwa nahatewa mmonatɨ gwɨnyaasɨhɨ kaiwa komɨ ndɨhetɨ auta ahondaise. Sahɨ Autaahaatɨhopɨ wapa namoaasɨtaapo. Isɨ amɨ sahɨ usaatɨ samɨ maarɨho jahɨhomɨ gwɨnyaatɨ maaritirɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ utaaho wo komɨ osaataatɨ nandapa isapɨpa niyaamatɨ yamasɨpatamataiwɨ, amɨ maipɨhaiwa kiyawaawaahɨ amɨ utaaho komɨ osaataatɨ nandapa yamasɨpɨpa tɨtɨhɨ kapa kɨpwipatamataiwɨ amɨ maipɨhaiwa kiyohɨwaiwaamɨ wihoaaŋɨhandɨ kɨpɨwɨ naitaapo, nandapa nawɨhomataiwo. \v 8 Iyataatɨ amɨ utaaho wo komɨ ambɨpatɨ maarɨho jahɨho kaundatɨ nunjirɨhɨretɨ japepihɨratɨ daayataataahɨ, amɨ maarɨho jahɨhomɨhapa nandapa maipɨhapa noaipatɨ akuraahiyonɨhɨ amɨ ipotɨhura ko maipɨhandɨ netɨ nopɨsasɨndaise. Iyataatɨ amɨ ko Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho gwɨnyaatɨ maaritirɨhɨretɨ japepihɨratɨ utaaho osaataatɨ nandapa gaahapaamɨ isapɨpa yamasɨhɨ nimaatatɨ amɨ akuraahaihɨ nandapa gaahapa amɨ wapa gaahapa kaisɨho, amɨ ipotɨhura ko nandapa nimanɨhohɨpatamatiyatɨ gaahandɨ koai Autaahaatɨho nunyonɨhɨ netɨ nga Autaahaatɨhoaisatɨ biyatɨ jinjapɨhɨ jinjapɨhɨ konɨhɨ bimɨtaise. \v 9 Isɨ amɨ nyahɨ gaahandɨhɨ kaitɨhaahandapɨ wɨndɨ pohipɨmaitɨhaawo. Amɨ nyahɨ wɨndɨ pohipɨmaayaatɨ nyamɨ ambɨpatɨ namaanyɨrapetatɨ nehɨ nga otɨpɨpatɨ kiyahaawaahɨ ipotɨhura nandapa apɨpaahɨ gaahapa kɨpwɨto. \v 10 Isɨ amɨ wura nyahɨ isɨhiyai gaahaiwa wiwa kawitɨhaahura noaipahonaahɨ amɨ nyahɨ isɨhiyai gaahaiwa kawitɨhaawo. Iyaatɨ amɨ biyaatɨ watɨpɨtaatɨ Kɨraisihopɨ nyamataiwɨ gɨwunyaahohiyɨhiyai gaahaiwa kawitɨhaawo, amɨ kiya Autaahaatɨhomɨ manyinya itususasɨ nususasamataiwɨhiyaaso. \s1 Porɨho Kɨraisihomɨ Isɨhiyai Pɨwɨha Ipotɨha Jatɨnɨwo Undatɨ Amɨ Asisɨha Gaahuraare Undataase \p \v 11 Sahɨ mmonɨwɨse, kɨma pɨwɨha nɨnɨ nɨwahonɨnɨ nisɨ ikwɨraahɨ awaiwaiwa jɨpatɨpiyataayo, amɨ sahɨ satɨwɨ Porɨho sawaho komɨ kairɨhɨretɨ kiyatɨ jɨpatɨpiyataise tɨwɨ sahɨ mmondaatɨwɨ pɨwɨha asɨtɨputɨ ipotɨha sangi kasatataato. \v 12 Isɨhiya siya sahɨ Judaahiyaamɨ wɨnɨhapɨpa japepihɨrɨwɨ samɨ ambɨpatɨ namandipatɨtaatɨwɨ taawɨ nasisepaipapɨ wɨrapɨ asipɨ atɨpatɨ nasanyohiyɨhiya siya nehɨ yamaapɨ ambɨpatetapɨhaiwa awaiwaiwe tɨwɨ gwɨnyaapɨhiyaare. Amɨ sandɨ kiya sangi sasatɨwɨ, samɨ ambɨpatɨ namandipapɨse satotɨmandɨ, amɨ kiyaapɨ Judaahiya maaritɨtaatɨwe. Aiwɨ amɨ kiya Kɨraisiho ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ napwindɨhandapɨha pɨwɨha ausaasaihɨ amɨ kandapɨ Judaahiya kiyai yaawɨhandɨ numwɨtauhɨ wɨndɨ namuwɨtaatɨwɨ sandɨ kiyawaayopo. \v 13 Isɨhiya ambɨpatɨ namandipatohiyɨhiya wɨnɨhapɨpa kiya sawana wɨndɨ minjapepihɨropo. Nehɨ sahɨ samɨ ambɨpatɨ nepɨ ahoaapɨ namandipatɨtaatɨwɨhandapɨ gwɨnyamawaayopo. Amɨ kiya kandapɨ sahɨ kiyaamɨ pɨwɨha atɨwiwɨ samɨ ambɨpatɨ nepɨ ahoaapɨ namandipatohɨtɨhandapɨ maaritɨwɨ Judaahiyaamɨ ndɨhetɨ tɨhaapaitaatɨwo. \v 14 Amɨ nɨnɨhɨ sandɨ siyahandapɨ wɨndɨ apɨpaahɨ masɨhonjisangi maaritɨtɨ tɨhaapɨmaito. Nehɨ wɨndɨ naasaindɨhɨ kɨmandapaahɨhɨ nɨnɨ nga maaritɨtɨ tɨhaapaito. Jisasɨ Kɨraisiho nisɨ maipɨhaiwa nenɨmaitandɨ ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nimaatatɨ napwindɨhandapaahɨhɨ nɨnɨ maaritɨtɨ tɨhaapaito. Iyataatɨ sandɨ Kɨraisiho napotaatɨ nisɨ maipɨhaiwa nɨngi netɨ nanopɨsasɨtandɨhaiwa nemasɨhɨ, amɨ maapɨ yapɨmbatambɨhaiwa isɨhiya nepɨ kiyaamɨ apohɨpataatemahohɨwaiwa nisɨ maarɨho amɨtɨhetapɨ aimɨ nanɨpimatatɨ napomase. Iyataatɨ nɨngisangi kɨmaapɨ yapɨmbatambɨhaiwaapɨ wɨndɨ gɨmaanunyaatatɨ nanɨpimatatɨ aimɨ kaiwaatɨhapɨ napomataahonisamatendaayo. \v 15 Isɨhiya kiyaamɨ ambɨpatɨ namandipatɨwo e nahomaamandipatɨwo amɨ sandɨ wɨndɨ awaindɨhandɨmaahe. Owetise. Nehɨhande. Isɨhiya kandapɨ wɨndɨ waatɨ gɨmunyaitaapo. Amɨ wɨndɨ kandi nehɨ awaindɨhandɨhɨ isɨhiyaisɨ Autaahaatɨho japɨhɨ netɨ kiyatɨ wanɨhiya asɨyɨhiyemasɨtɨhandɨ sandɨhɨ apɨpaahɨ awaindɨhande. \v 16 Isɨhiya sandɨhɨ gwɨnyaapɨ nepɨ isɨwatohiyɨhiyai Autaahaatɨho maarɨho netɨ yatɨhɨwiwatɨ urɨpatisatɨ napaisaatumatɨ amɨ gaahatɨ kiyai kawitandɨ nɨnɨ gaapundataayo. Iyataatɨ amɨ nɨnɨ nehɨ kiyaapaahɨ gaapundataamaayo, Autaahaatɨhomɨ isɨhiya nahatiyaapimaawɨ gaapundataayo. \p \v 17 Nɨngi jinjɨhaatematɨ utaaho wo tiwatɨ mɨnɨwatɨ yaasɨhandɨ nanɨmɨtandɨ pondise. Isɨhiya aimɨ tipɨ mɨnɨwauhɨ nisɨ ambɨpatetɨ yamwipatɨ ahetipatɨ netɨ nɨngi siyatɨ nanisataise, nɨnɨ akɨtɨnɨhɨ Jisaasihomɨ otɨpɨpatɨhonɨne. Iyataatɨ sandɨ nisɨ ambɨpatetɨ yamwipatɨ ahetindɨmandɨ utaaho womɨ nehɨ otɨpɨpatɨhoai iwinjatisɨho kawirɨhɨretɨ nanoaipataise, amɨ nɨnɨ Jisaasihomɨ nehɨ otɨpɨpatɨhonisamataindɨhonɨnɨtiho. \p \v 18 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, nɨnɨ sapɨ gaapɨsundataayo nyamɨ Awaisɨho nyangi nyainjatisɨho Jisasɨ Kɨraisiho sahɨ nahatiyaatangi gaahatɨ kasitando. Isɨ amɨ sɨrɨ kɨretɨ siyatɨ sangi kasisonɨhɨ nasoaipane. Akɨte!