\id EPH - Aŋaataha-Ainde NT -Papua New Guinea 2003 (DBL 2014) \h Epesaasihiya \toc1 Epesaasihiyaapɨ Utɨpɨho Autaahaatɨho Nyangi Wanɨhiyaanenyamataise \toc2 Epesaasihiya \toc3 Epe \mt1 Epesaasihiyaapɨ Utɨpɨho \mt2 Autaahaatɨho Nyangi Wanɨhiyaanenyamataise \imt1 Kɨmandɨ Epesasihiyaapɨ Utɨpɨmandapɨ Nesɨpɨhande \ip Porɨhoai isɨpɨ napwɨtohɨpɨpɨhɨ napuhauhɨ napwɨtatɨ bindataatɨ 61 A.D. hura kɨmo utɨpɨmo jɨpatɨpiyahore. Isɨhiya usa saiwɨ gwɨnyaawaayopo, Porɨho isɨhiya Epesaasihiyaapaahɨhɨ gwɨnyaataatɨ kɨmo utɨpɨmo jɨpatɨpiyataamaise. Owetise. Autaahaatɨhomɨ isɨhiya usaisangi amɨ nepɨ awɨtɨtaatɨwɨ gwɨnyaatɨ jɨpatɨpiyataise. Kɨmo utɨpɨmo Autaahaatɨho isɨhiya kahatamatɨpetahiyai gaata numwaatɨ Jisaasihoaisatɨ netɨ tɨmaamaihonɨhɨ kiya noaipapɨ ambɨpatɨ naasaipatamɨhiyaimatɨtaatɨwɨ nusesɨpatɨ kataunjahore. \is1 Epesasihiyaapɨ Pɨwɨha Napɨmasataise \io1 Komɨ pɨwɨha namasisɨha (1:1-2) \io1 Autaahaatɨho nyangi gaata nanyamaasɨhɨ amɨ nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaawaatɨ nyahɨ nɨnaasonɨnɨ nɨnaasaanɨnɨ amɨ nyahɨ taahiyɨhiyaanɨnɨ komɨhiyaanɨnimatotɨhandapɨha (1:3–3:21) \io1 Gaahɨrɨ wanɨhɨretɨ kaiwɨ bimɨtaatɨwɨhandapɨha (4:1–6:9) \io1 Awaisɨhomɨ watɨpɨhandaahɨ tɨpɨpa kaitɨhaahandapɨha (6:10-20) \io1 Porɨho isɨhiyai gaahure undatɨ komɨ pɨwɨha osasepɨhaatɨ owemasɨha (6:21-24) \c 1 \p \v 1 Nɨnɨ Porɨhonɨnɨ Jisasɨ Kɨraisiho komɨ otɨpɨpatɨ kawitandɨ nanɨmɨhanatɨ netɨ natanoaasisɨhonɨne. Sandɨ amɨ nisapɨ Autaahaatɨho siyatɨ ko nisɨ otɨpɨpatɨ kanito tatɨ maaritatɨ gwɨnyaasɨtɨhanda nanɨmɨhanatɨ natanoaasataise. Sahɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaatɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ Epesaasihanda bimohiyɨhiyaatapɨ utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpaindɨ nusaasataayo. \v 2 Autaahaatɨho nyamɨ Apɨhounɨ amɨ nyamɨ Awaisɨho nyangi nyainjatisɨho Jisasɨ Kɨraisihounɨ kindarɨ sangi gaahatɨ kasimɨ samɨ maarɨho nepɨ yatɨhɨsipɨ japatimɨ, amɨ nepɨ napaisaatisamasaihɨ amɨ sahɨ samɨ maarɨho biyatɨ yatɨhɨsitatɨ wɨsaitane. \s1 Autaahaatɨho Kɨraisihoetapɨ Yamɨhapataatɨhapɨhaiwa Gaahaiwa Nyamɨ Maarɨhoai Nyatatamanɨtandɨhaiwa Nanyinyataise \p \v 3 Autaahaatɨho amɨ nyamɨ Awaisɨho nyangi nyainjatisɨho Jisasɨ Kɨraisihomɨ Sapɨhopɨ nyahɨ maaritaatɨ koai nyahɨ saundaatɨ, ‘Kɨnyɨ Gaahoŋe gaare,’ undaatɨ newaatɨ mepɨ autaahemwaitɨhaawo. Sandɨ nyahɨ Kɨraisihoaisaatɨ tɨmaamaitohɨtɨhanda nahataapa yamɨhapataatɨhapɨhaiwaametirɨhɨretɨhaiwa, nyamɨ maarɨhopɨhaiwa, komɨ gaahaiwa Autaahaatɨho asakiyatɨ gaamatɨ wapa sɨmehɨmwaatɨ nahataapa tisaahɨwatɨ nga nyangi nanyinyataise. \v 4 Sandɨ Autaahaatɨho komɨhɨretɨ kiyataise. Autaahaatɨho aimɨ jɨhura yapɨpatɨ sangɨ kiyatɨ ahaihɨ, amɨ katɨ sangɨ noaipasɨhura nyangi nanyamɨhanataise, Kɨraisihoaisaatɨ maasɨ tɨmaamaitɨtɨhaawo. Iyatɨ amɨ sandɨ nyahɨ nehɨ tɨtɨhɨ ko sawaho Autaahaatɨhomɨhiyaanimataatɨ, amɨ komɨ ndɨhetɨ nyahɨ maipɨhaiwaapɨ pɨwɨha nyamɨhetɨ wa ahɨmotatɨ tɨtɨhɨ ainahiyɨhiyaanimatɨtɨhaawo. \v 5 Amɨ jɨhura Autaahaatɨho nyangi maarɨho nanyinyataatɨ nyahɨ komɨ manyinyaanimatɨtɨhaawɨ nanyamɨhanataise. Sandɨ Jisasɨ Kɨraisiho nyangi japɨhɨ nanyamaitandɨ ko otɨpɨpatɨ kaindɨhanda nyangi Autaahaatɨho nanyamɨhanataise. Amɨ sandɨhɨ sawaho satatɨ, nɨnɨ kiyai sawindɨ saitando, tatɨ gwɨnyaatɨ amɨ maaritindɨhandaahɨ kiyataise. \v 6 Kɨraisiho Koai Autaahaatɨho maarɨho numwisɨhomɨhetapɨ nyahɨ wapa gaahapa wɨndɨ kamaayaatɨ nehɨhandɨ gaahatɨ pɨhɨtatɨ nyangi Autaahaatɨho kanyisataise. Isɨ sɨkandapɨ nyahɨ Autaahaatɨhoai ambɨpatɨ awaipatɨ nunyaatɨ mepɨ autaahewaumwaitɨhaawo, amɨ ko nyangi apɨpaahɨ gaahatɨ nehɨhandɨ kanyindɨhandapo. \v 7 Autaahaatɨho so nyangi gaahandɨ apɨpaahɨ aungwohandɨ tisaahɨwatɨ kanyisatɨ maarɨho nanyinyataise. Aihɨ nyangi japɨhɨ nanyamaitandɨ Kɨraisiho napotaise. Napotɨ komɨ jɨtɨpatɨ nuhaasɨpata Autaahaatɨho nyamɨ maipɨhaiwa nenyamataise. \v 8 Amɨ apɨpaahɨ akɨtɨnɨhɨ nyangi Autaahaatɨho gaahatɨ kanyisatɨ, amɨ nahatewa gwɨnyaawaatɨ mmondɨhaawɨ amɨtɨha gaahandɨ gwɨnyaitɨhaahandɨ nanyinyataise. \v 9 Jɨhɨ aimehura Autaahaatɨho saiwa Kɨraisiho otɨpɨpatɨ kaipataahɨ kaitandɨ gwɨnyaataise. Saiwa saindɨ saindɨ kaitando tatɨ gwɨnyaatɨ amɨ wɨndɨ amusaatɨ nehɨ komɨhetɨ noaasatɨ ahotinjɨhande. \v 10 Autaahaatɨho kaitandɨ gwɨnyaasɨpɨpa siyate: Nahataapa jatata tɨtɨhematɨ kaimɨ notɨ asisɨha ko sawaho namɨhainjɨhetɨtanɨhɨ kura nahataapa yamɨhapataatɨhapaunɨ amɨ yapɨpataapɨhapaunɨ netɨ tɨmaamahɨwatɨ ahoyatɨ Kɨraisihomɨhetɨ ahiyonɨhɨ amɨ ko kapa netɨ mɨtɨho Awaisɨho jɨhoematatɨ kapaisɨ jatɨtando. \p \v 11 Jɨhura Autaahaatɨho sawaho gwɨnyaatɨ maaritindɨhanda nyahɨ Judaahiyaanangi nanyamɨhanataise, amɨ nyahɨ noaipawaatɨ akɨtɨnɨhɨ komɨhiyaanimatɨtɨhaawo. Amɨ sandɨ Autaahaatɨho sawaho jɨhɨ wuwanɨhuraapɨ satatɨ, nɨnɨ sapa sapa saindɨ kaito, tatɨ gwɨnyaatɨ maaritirɨhɨretɨ nahataapa japepihɨratɨ kiyataise. \v 12 Nyahɨ Judaahiyaanɨnɨ jɨhɨ namasaatɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaawaatɨ amɨ ko napɨtandɨhuraapɨ kiyaanɨnɨhɨ jatohiyɨhiyaanɨne. Iyaatɨ amɨ nyahɨ kopɨ jatɨhaawɨ Autaahaatɨho apɨpaahɨ gaaho sanahɨhoe, taatɨ kopɨ nasisoaarɨ gwɨnyaawaatɨ koai, Kɨnyɨ Gaahoŋe gaare, undaatɨ mepɨ autaahewaumwaitɨhaawɨ nyangi nanyamɨhanataise. \p \v 13 Iyataatɨ amɨ sangisangi sɨkɨretɨ kasimatataise. Sahɨ pɨwɨha akaaha gaaha wanɨha aimɨ atisopo, sangi Autaahaatɨho kaara nasamaitandɨhandapɨho. Aiwɨ sahɨ aimɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaawaayopo. Saiwɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahauhɨ amɨ komɨhetapɨ sahɨ tɨtɨhɨ nehɨ Autaahaatɨho sawahomɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ sahɨ nisɨhiyaate satatɨ wapa jɨhapɨhapaamatiya ko komɨ Itɨpɨho Gaaho sangi nasanyataise. Ko pɨwɨha jɨhura watɨpɨtatɨ katatɨ wɨsasisɨha ka japepihɨratɨ sandɨ sangi kasisataise. \v 14 Nyahɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho wapa jɨhapɨhapaamatiyaatɨ aimɨ nehaayo. Nehaawɨ nyahɨ aimɨ siyaatɨ mmonaatɨ gwɨnyaahaayo: Autaahaatɨho kɨmo Itɨpɨmo nanyamisɨmo wapa kahapaamapɨpa nahataapa gaahapa komɨ isɨhiyai numwɨtandɨ watɨpɨtatɨ katimbɨpa nyangisangi naito taato. Iyaatɨ Autaahaatɨho ipotɨhandɨ apɨpaahɨ kiyaanangisɨnɨhɨ nanyamaatɨ nyaiwasonɨhɨ nyamɨ maarɨho winyaitonɨhɨ maarita koaisaatɨ maasɨ bimɨtɨhaahandapɨ jatɨmɨ nohaayo. Autaahaatɨho siyatɨ otɨpɨpatɨ awaiwaiwa nyapɨ kaindɨhandapɨ nyahɨ maaritaatɨ koai saundaatɨ, ‘Kɨnyɨ apɨpaahɨ gaahoŋɨ sanahɨhoŋe,’ undaatɨ komɨ ambɨpatɨ mepɨ autaahemwaitɨhaawo. \s1 Autaahaatɨho Epesaasihiyai Gaahandɨ Gwɨnyaitaatɨwɨhandɨ Numwɨtandɨ Porɨho Kiyaapɨ Gaapundataise \p \v 15 Amɨ kɨmandɨ kandɨ sangi Autaahaatɨho kasindɨmandapunɨ amɨ sahɨ akɨtɨnɨhɨ nyangi nyainjatisɨho Awaisɨho Jisaasihopɨ gɨwunyaapɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiya, Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya nahatiyai maarɨho nunyohɨtɨhandapɨ pɨwɨha nɨnɨ atindɨ netaatɨ, \v 16 amɨ nɨnɨ gaapundataahura sapɨ nasisoaarɨ gisunyaatɨ Autaahaatɨhoai saundataato: ‘Kɨnyɨ Gaahoŋe gaare,’ undataato. \v 17 Saundɨtɨ nɨnɨ nyangi nyainjatisɨho Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisiho atotɨpɨwesatɨ pɨwaundatɨ gaapundatɨ mepɨ autaahemwasɨho Autaahaatɨho amɨ nyamɨ Apɨho apɨpaahɨ gaaho sanahɨho ambamboho yamɨhapataatɨhɨ bimisɨhoai sapɨ nasisoaarɨ gisunyaatɨ pɨwaundɨtɨ taatɨ nunjenataayo, amɨ ko sangi sahɨ gaahandɨ amɨtɨha gwɨnyaitaatɨwɨhandɨ nasanyatɨ netɨ gisunyaahonɨhɨ komɨ pɨwɨhaamɨ tanyaahaapɨ sangi biyatɨ nasesɨpatonɨhɨ sahɨ mmondaatɨwo. \v 18 Aindɨ amɨ ko samɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ waatɨ netɨ nuwatɨ jainjapwaatɨ gɨsunyaahonɨhɨ, amɨ sahɨ baiwɨ gwɨnyaapɨ amɨ apɨpaahɨ gaahaiwa sangi nasamɨtandɨ nasamaasɨpɨpaapɨ akɨtɨ naito, tɨwɨ nasinjahandonɨhɨ jatɨmɨ nutaatɨwɨhandapimaawɨ gaapundataayo. Sapa katohɨpɨpa komɨ isɨhiyaanangi apɨpaahɨ gaahaiwa nanyamɨtandɨ watɨpɨtatɨ katimbɨpaapɨto. \v 19 Iyataatɨ amɨ nɨnɨ gaapundotɨmandɨ Autaahaatɨhomɨ watɨpɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ nyahɨ kopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaanamɨhetɨ waatɨ otɨpɨpatɨ kiyatɨ ahotatɨ taatɨ andɨtɨnyaisɨtɨmandapɨ sahɨ gwɨnyaapɨ mmondaatɨwe. Sandɨ Autaahaatɨhomɨ watɨpɨndɨ apɨpaahɨ awaindɨhande. Nyahɨ kandi newaatɨ wɨndɨ nga tiwɨtapaawaatɨ mmondo. Kɨmɨkandɨ Autaahaatɨhomɨ watɨpɨmandɨ awaindɨmandɨ nyangi taatɨ nyatatamanataise. \v 20 Kɨmɨkandɨ jɨhura Kɨraisihomɨhetɨ otɨpɨpatɨ kiyatɨ ahondaise. Aihɨ Kɨraisiho napwihɨ komɨ watɨpɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ kɨmɨkanda Autaahaatɨho Kɨraisihoai japɨhɨ ahowimatɨ numwaasi niyatɨ yamɨhapataatɨhɨ otɨpɨpatɨ awaipatɨ nunyatɨ komɨ ikwɨrɨ gaatɨhɨraihoaaŋɨ ahɨwihɨ bindataise. \v 21 Sapɨhɨ bindataatɨ Kɨraisiho apɨpaahɨ watɨpɨho Awaisɨhoematatɨ itɨpɨho watɨpɨhandisahaiwa watɨpɨhaiwa yamɨhapataatɨhɨ jatiwaiwa nahatewai daahemwatɨ nusatipɨhaatɨ nahataapɨpɨhɨ osamatɨ jatataise. Iyatɨ ko Kɨraisiho otɨpɨpatɨ kaitandɨ ambɨpatɨ wandɨha nesɨha usa kiyaamɨ otɨpɨpatapɨ ambɨpatɨ amɨ wandɨha awaipatɨ awaisɨha wanɨ kɨmuraunɨ ipotɨ ipotɨhuraunɨ nehohiyɨhiyai nusatipɨhaatɨ apɨpaahɨ awaipatɨ wanɨ kɨmuraunɨ amɨ ipotɨ ipotɨhuraapɨsangi ahoyatɨ netaise. \v 22 Autaahaatɨho Kɨraisihoai netɨ Awaisɨhoematosatɨ nahataapai jatɨtandɨ watɨpɨhandɨ nunyatɨ amɨ netɨ komɨ asɨmwaatɨtɨhɨ ahiyataise. Aihɨ ko Kɨraisiho noaipatɨ nahataapaamɨ Awaisɨho Jɨhoematatɨ kapai jatataise. Aihɨ sandaahɨ ko noaipatɨ isɨhiya kopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaamɨ mɨtɨho jɨho Awaisɨhoematatɨ kiyai ko iwinjatataise. \v 23 Isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya komɨ ambɨpatamataiwɨhiyaare. Komɨ ambɨpatamataiwɨhiyaasɨ ko Kɨraisihomɨhatɨhɨ gaamapɨ kiya bimauhɨ amɨ ko Kɨraisiho sawaho komɨ ambɨhiyaamɨhatɨhunɨ amɨ nahataapɨpɨhɨ gaamatɨ netɨ tisaahɨwatɨ bindataise. Aihɨ nahataapa noaipatɨ gandaise wapa wɨndɨ nausetɨhɨmetato. \c 2 \s1 Nyahɨ Aimɨ Napowaamahonɨhiyaanangi Autaahaatɨho Kɨraisihoaisatɨ Maasɨ Asɨtimatɨtɨhaahandɨ Nanyamihɨ Asɨyɨhiyaanimatɨhaayo \p \v 1 Jɨhura sahɨ tɨtɨhɨmetɨhaiwa amɨ maipɨhaiwa kɨhaiwa kɨhaiwa kaimbɨwɨhiyaate. Iyauhɨ amɨ kaiwa sangi tisawihɨ amɨ sahɨ aimɨ napomawaahiyaatamataiwɨ bindawaawɨ Autaahaatɨhomɨhaaiwaapɨ komɨ Itɨpɨho katiwaiwa sahɨ wɨndɨ mmonɨwɨ gɨmaasunyaatahiyaate. \v 2 Aiwɨ sura sahɨ kɨmaapɨ yapɨmbatambɨ maipɨhaiwaatɨhɨ daiwɨ bindawa isɨhiya yapɨpatambɨhiya daayohɨrɨhɨretɨ daiwɨ itɨpɨho maipɨhapa yapɨpatamɨ autaahɨ mbɨpa tɨwipataatɨhɨ bimiwaiwai jɨho winjatisɨhoai iwinjapepihɨrɨwɨ nɨwipinjambɨwɨhiyaate. Iyataatɨ sapa itɨpɨho maipɨhapa wanɨ isɨhiya Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha nemapɨ koai pohipɨwiwɨ ahosumwahohiyɨhiyaamɨhetɨ taatɨ otɨpɨpatɨ kiyataise. \v 3 Jɨhura amɨ nyahɨ nahatiyaanɨnɨ kiyaamatiyaatɨ bindɨha nyamɨ maarɨho jahɨho maaritatɨ gwɨnyaatɨ gwimbɨpa kiyaatɨ amɨ nyamɨ ambɨpatɨ amɨtɨha gwɨnyaatɨ maaritimbɨpa kapa kainjaahiyaanɨne. Nyahɨ siyaatɨ bimohura isɨhiya saiwa kiyohiyɨhiyai nawɨhomatiyatɨ wihoaaŋɨhandɨ maipɨhandɨ numwɨtandɨ Autaahaatɨho netɨ tɨmasɨtɨhandɨ nyahɨ nga naitaanɨhe, amɨ nyahɨ siyaatɨ saiwa maipɨhaiwa kiyaatɨ bimohɨtɨhandapo. Amɨ nyahɨ isɨhiya usa nahatiyaamatiyaatɨ kiya kiyohɨrɨhɨretɨ kiyaatɨ bimainjaahiyaaniso. \v 4 Siyaatɨ nyahɨ nawɨhomatiyaatɨ yaasɨhandɨ wihoaaŋɨhandɨ naitɨhatɨ katɨ amɨ Autaahaatɨho maarɨho apɨpaahɨ aungwohandɨ awaindɨhandɨ asɨpaindɨhandaahɨ ko nyangi komɨ maarɨho waatɨ awaindɨhandɨ nanyinyataise. \v 5 Amɨ nyahɨ Autaahaatɨhoai maipɨhaiwa kawisohɨwaiwa tiwatɨ yainyamwaasɨhɨ amɨ nyahɨ aimɨ napowaamɨhaahiyaanamatiya bindɨhaawɨ, Autaahaatɨhomɨhaiwaapɨ komɨ Itɨpɨho katatɨ netɨ nunjiwaiwa nyahɨ wɨndɨ monaatɨ, amɨ gɨmunyaahonɨhiyaanangi Autaahaatɨho Kɨraisihoaisatɨ ahoyatɨ wanɨ asɨyɨhiyaanimataatɨ bimɨtɨhaahandɨ nanyinyataise. Amɨ sandɨhɨ akɨte. Sahɨ wapa gaahapa wɨndɨ kamaiwɨ nehɨhandɨ Autaahaatɨho komɨ maarɨho apɨpaahɨ awaindɨhandɨ nanyinyataatɨ amɨ ko apɨpaahɨ gaahandɨ kasisatɨ sangi japɨhɨ nasamaataise. \v 6 Iyatɨ ko (Autaahaatɨho) Kɨraisihoai ahowimatɨ netɨ asohoematɨ otɨpɨpatɨ awaipatɨ nunyataise, isɨhiyaisunɨ amɨ wapa nahataapaisunɨ wapa sɨmehɨmwaatɨ ko awaisɨhoematatɨ kapai nahataapɨpɨhɨ osamatɨ jatɨtando. Aihɨ amɨ ko kapai aimɨ nahataapɨpɨhɨ osamatɨ jatataise. Aihɨ amɨ nyangisangi Kɨraisihoaisatɨ maasɨ nyamɨ maipɨhaiwaatɨhapɨ ahonyimatɨ asɨyɨhiyaanenyamatɨ Koaisatɨ netɨ nyamaamaisɨhɨ Kɨraisiho isɨhiyaisunɨ wapa wapaisunɨ jatimbɨpɨhɨ koaisaatɨ aimɨ jatɨhaayo. Ko sandɨ isɨhiyaanɨnɨ aimɨ Kɨraisihoaisaatɨtohiyɨhiyaanangi kanyisataise. \v 7 Amɨ ko komɨ maarɨho Kɨraisihoetapɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ asɨpiyatɨ nehɨhandɨ gaahandɨ isɨhiyaanɨnɨ wapa gaahapa nyahɨ wɨndɨ kamaayaahandɨ kanyindɨmandɨ isɨhiya nahatiyai wanunɨ amɨ ipotɨ ipotɨhuraapisangi netɨ nunjɨtande. \v 8 Iyataatɨ sa nɨnɨ sandaato. Sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhanda Autaahaatɨho sangi sahɨ gaahapa wapa wɨndɨ kamaiwɨ nehɨhandɨ gaahandɨ kasisatɨ japɨhɨ nasamaataise. Sahɨ sawanaatɨ wapa gaahapa kamaiwɨ nehɨhandɨ Autaahaatɨho gaahandɨ kasisatɨ nasanyataise. \v 9 Sahɨ wapa gaahapa kiyauhɨ kandapɨ Autaahaatɨho sangi gaahatɨ kasisataamaise. Isɨ amɨ sahɨ sawanaatɨ naimaatɨwɨ genanɨtaatɨwɨ owetise. \v 10 Nyahɨ Kɨraisɨ Jisaasihoaisaatɨ tɨmaamaitotɨhanda Autaahaatɨho nanyamaatɨ netɨ wanɨhiyaanenyamataise. Iyatɨ amɨ sandɨ nyahɨ otɨpɨpatɨ nehɨ gaahapaahɨhɨ mmonainjaatɨ kaitɨhaawɨ sandɨ ko nyangi kanyisataise. Iyatɨ amɨ nehɨ gaahaiwaahɨhɨ kaitɨhaawɨ jɨhura Autaahaatɨho netɨ tɨmanatɨ nyangi kiyatɨ ahɨnyimbɨpa kapa japepihɨra gaahapaahɨhɨ kiyaatɨ bimɨtɨhaawo. \s1 Isɨhiya Mandɨtɨpinɨwɨ Tiworisaimatohiyɨhiyai Kɨraisiho Netɨ Naasiyemataise \p \v 11 Sahɨ aimɨ gwɨnyaapɨhiyaate, Judaahiya isɨhiya usɨhiyaamɨ ambɨpatɨ namandipapɨ ahoaandahiyaare. Kiya saiwɨhiyaasɨ sangi satɨwɨ ambɨhɨsatawaayopo: “Ambɨpatɨ nahomaamandipapɨ ahɨmoandahiyaate,” tɨwɨ ambɨhɨsatɨwɨhiyaate. (Sandɨ kiya kiyaamɨ ambɨpatɨ namandipapɨ ahoaamahohɨtɨndɨ nehɨ kiya sawana kiyaamɨ ambɨpatetɨ ikwɨra kainɨhohɨtɨhandapɨtopo). \v 12 Sahɨ gwɨnyaapɨse, amɨ jɨhura sahɨ Kɨraisihopɨ kaanɨhɨ sangi yandɨhɨ bimambɨwɨhiyaate. Sahɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiya Isɨraherɨhiyaamɨhatɨhɨ wɨndɨ bimambɨwɨhiyaatɨmaahe. Nehɨ sangi kiyaamɨ ipaahaapɨ bimambɨwɨhiyaate. Aiwɨ Autaahaatɨho komɨ isɨhiya Isɨraherɨhiyai ipotɨ wapa kawitandɨhapaapɨ pɨwɨha watɨpɨtatɨ katatɨ wɨsasatɨ numwisɨhaamɨ ipaahaapɨ bimambɨwɨhiyaate. Aiwɨ wapa gaahapa ipotɨhura sangi nasoaipaitandɨhapaapɨ jatɨtaatɨwɨhapa owehiyaatɨ bimaawɨ amɨ Autaahaatɨhopɨ sahɨ mmonɨwɨ gɨmaasunyaatahiyaatɨ bimambɨwɨhiyaate. \v 13 Saiwɨ sahɨ jɨhura Autaahaatɨhoaapɨhapɨ nehɨ sangi yandɨhɨ kaanɨhɨ bimambɨwɨhiyaate. Saimbɨwɨhiyaatɨtawaahandɨ kandɨ komɨ jɨtɨpatɨ ko napotaatɨ nuhaasɨpata sahɨ Kɨraisihoaisawɨ tɨmaamaitɨwɨ Autaahaatɨhomɨhinɨ komɨ detɨ utatototɨ aimɨ napɨwɨ bindawaayopo. \v 14 Amɨ Kɨraisiho sawaho nyahɨ ususaanangi netɨ ahoyatɨ nyamaamahɨwatɨ nyamɨ maarɨho ambɨpatɨ yiyandɨhɨtimbɨpa nematɨ amɨ nyamɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ netɨ napaisaatinyamataise. O jɨhura Judaahiya isɨhiya kiyaamɨ dawaataatapɨhiyai mandɨtɨwiwɨ tiworisaimatɨwɨ ahosumwapɨ matambɨpa niwɨ yatɨhɨrɨ asɨtɨha ususaamɨ otɨhapɨhɨ napwɨtɨwɨ bimambɨwɨhiyaare. Saiwɨ bimambɨwɨhiya kiya amɨ Kɨraisiho napwindɨhanda matambɨpa yatɨhɨrɨ nisapundimbɨpa nupwisasatɨ nemataise. Nematɨ netɨ ususai numwaatɨ tɨmaamaisɨhɨ kiya mandɨtinɨwɨ tiworisaimatotɨhandɨ namapɨ owetihɨ kiya noaipapɨ nehɨ isɨhiya naasiyaimatawaayopo. \v 15 Kɨraisiho Judaahiyaamɨ wɨnɨhapɨpa Mosesiho numwimbɨpa kapaamɨ pɨwɨha taahɨha nahataunɨ amɨ wɨnɨhapɨpaunɨ aimɨ netɨ owematɨ nemataise. Ko sandɨ siyatɨ Mosesihomɨ wɨnɨhapɨpa Judaahiyai numwimbɨpa nemasɨtɨmandɨ tanyaaha siyate: Isɨhiya Judaahiyaisunɨ amɨ kiyaamɨ dawaapɨpɨhiyaisunɨ netɨ ahoyatɨ tɨmaamahɨwatɨ isɨhiya wanɨhiya nehɨ naasiyaahemaitande. Iyatɨ sɨretapɨ kiya mandɨtɨpinɨwɨ tiworisaimatɨwɨ bimotɨhandɨ nematɨ kiyaamɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ netɨ napaisaatumwaitande. \v 16 Iyatɨ ko Kɨraisiho ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ napwindɨhanda Judaahiyaunɨ amɨ kiyaamɨ dawaapɨpɨhiyaunɨ mandɨtinɨwɨ tiworisaimatɨwɨ bimohɨtɨhandɨ nematɨ ususai netɨ ambɨpatɨ naasaipatetɨ tɨmaamahɨwatɨ numwaasisa Autaahaatɨhoaapɨhɨmaitande. \v 17 Kɨraisiho nasatɨ pɨwɨha gaaha wanɨha ausaatɨ satatɨ, “samɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ napaisaatɨtonɨhɨ bɨpi napaisaatɨ bimaawɨse,” tatɨ pɨwɨha katatɨ ausaataise. Sahɨ Autaahaatɨhoaapɨhapɨ nawɨsawɨ yandɨhɨ sangi kaanɨhɨ bimauhɨhiyaatangisunɨ amɨ isɨhiyaanɨ usaanɨnɨ komɨhinɨ detɨ utatototɨ bimohiyɨhiyaanangisunɨ pɨwɨha samɨ maarɨho ambɨpatɨ napaisaatɨtɨha kasatataase. \v 18 Ye akɨte. Kɨraisiho nyangi netɨ nyamaamaisɨhɨ nyahɨ noaipawaatɨ isɨhiyaanɨ nehɨ naasiyaanimatɨhaayo, amɨ Itɨpɨho nehɨ naasohɨ nyangi nanyamaasi niyonɨhɨ nyahɨ Apɨhoenda napɨtɨhaawo. \s1 Nyahɨ Kɨraisihomɨ Isɨhiyaanɨ Nahatiyaanɨ Autaahaatɨhomɨ Aŋaaŋɨ Akaaŋaaŋamatiyaahiyaane \p \v 19 Amɨ wanɨ sahɨ nehɨ maatɨmaatapɨ gohaparɨhiyaatɨ yapɨpatɨ owehiyaatɨmaahe. Owe. Sahɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaisawɨ naasɨkiyaatimatawaayopo. Sahɨ akɨtɨnɨhɨ tɨtɨhɨ Autaahaatɨhomɨhiyaate. Sahɨ Judaahiyaamɨ dawaataatɨ ipaahambɨhiyaatɨmaahe. Owe. Sahɨ aimɨ noaipapɨ Autaahaatɨhomɨ manyinya nususasamɨhiyaatimatawaayopo. \v 20 Sahɨ aimɨ noaipapɨ Autaahaatɨhomɨ aŋaaŋamataiwɨhiyaate, ko taatɨ aŋɨmatisaaŋaaŋo. Nyahɨ aposerɨhiyaanɨnɨ komɨ pɨwɨha otɨpɨpatɨ nesi ausaawaatɨ kiyohiyɨhiyaanangisunɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha atiwɨ nepɨ ausaahohiyɨhiyaisunɨ saaŋɨ aŋaaŋamɨ yasɨha watɨpɨhaamatiya netɨ mɨnyɨhondaise. Aihɨ amɨ Kɨraisɨ Jisaasiho saaŋɨ aŋaaŋɨ tɨtɨhɨ anɨtisatɨ isɨwatɨtandɨ yasɨha jɨha anaahɨha watɨpɨhaamatiyahore. \v 21 Aihɨ sandɨ aŋɨndɨ nahandɨ Kɨraisihomɨhetɨ nausanatɨ bindataise. Aihɨ amɨ Autaahaatɨho taatɨ sandɨ aŋɨndi aŋɨmatɨmɨ naihɨ kandɨ taatɨ awaindɨndaise. Awaindɨtatɨ tɨtɨhɨ Awaisɨhomɨ aŋɨhandimatataise. \v 22 Amɨ sangisangi Kɨraisihoaisawɨ tɨmaamaitɨwɨ komɨhetɨ nausanɨwɨ bimauhɨ amɨ Autaahaatɨho komɨ isɨhiyaanɨ ususaanangi komɨ Itɨpɨho Gaahomɨ otɨpɨpata netɨ maasɨ ahonyisataise. Netɨ ahonyihɨ nyahɨ noaipawaatɨ komɨ aŋaaŋɨ akaaŋaaŋamatiyaahiyaane. Amɨ Autaahaatɨho komɨ Itɨpɨhoetapɨ kaaŋɨ aŋaaŋɨ nandaatɨ bindataise. \c 3 \s1 Porɨho Isɨhiya Judaahiyaamɨ Dawaapɨpɨhiyai Pɨwɨha Gaaha Wanɨha Ausaatɨ Kaundɨtandɨhoematataise \p \v 1 Autaahaatɨho sangi gaahatɨ kasindɨmandapɨ nɨnɨ Porɨhonɨnɨ sahɨ Judaahiyaamɨ dawaapɨpɨhiyaatapɨ Kɨraisɨ Jisaasihomɨ otɨpɨpatɨ sangi jatatamanɨtɨ andɨtisaiwɨtandɨhatɨ kiyohɨtɨhandapɨ napwɨtɨtɨ bindataayo. \v 2 Sahɨ nisapɨ aimɨ atisopo, Autaahaatɨho nɨngi gaahatɨ kanisatɨ komɨ otɨpɨpatɨ sapɨ kaitandɨhatɨ nanɨmipatapo. \v 3 Saiwa Autaahaatɨho kaiwaiwaapɨha pɨwɨha jɨhura noaasandisɨhaare. Siyatɨ noaasandisɨhandaahandɨ kandɨ Autaahaatɨho sawaho netɨ ausaimanatɨ nɨngi netɨ auta nanisataise. Aihɨ ko nanɨsimbɨpaapɨ nɨnɨ wonya masɨhonya aimɨ kasatataato. \v 4 Sahɨ pɨwɨha kɨma awɨtɨwɨ mmonawaawɨ saiwɨ sahɨ gwɨnyaitaapo. Kɨraisiho otɨpɨpatɨ kaiwaiwaapɨ pɨwɨha jɨhura noaasandiwaiwaapɨ nɨnɨ nga baindɨ mmonɨtɨ gɨnunyaatataise, amɨ nɨngi Autaahaatɨho netɨ nanɨsiho. \v 5 Jɨhura suraahɨ pɨwɨha komɨ gwɨnyaasɨwaiwa komɨhetɨ noaasandiwaiwaapɨ Autaahaatɨho isɨhiya suraahiyai wɨndɨ ausaatɨ nunjatɨ kamundise. Owetise. O amɨ wanɨ kɨmuraahɨ komɨ Itɨpɨho Gaahora nyahɨ ko natanyoaasisawɨhiyaanangisunɨ amɨ komɨ pɨwɨha atiwɨ nepɨ ausaahohiyɨhiyaisunɨ Autaahaatɨho komɨ pɨwɨha noaasandiwaiwa netɨ ausaatɨ ausaimanatɨ nanyisataise. \v 6 Pɨwɨha noaasandisɨha siyate: Pɨwɨha Wanɨha Gaahaara sahɨ isɨhiyaatɨ Judaahiyaamɨ dawaapɨpɨhiyaatɨ napɨwɨ nyangisawɨ maasɨ tɨmaamaitauhɨ amɨ sahunɨ nyahunɨ noaipawaatɨ nehɨ isɨhiyaanɨ naasiyaanimataatɨ amɨ nyamɨ ambɨpatɨ noaipatɨ nehɨ naasaipɨhɨndaise. Aihɨ sahɨ amɨ nyahɨ Judaahiyaanisawɨ maasɨ Autaahaatɨho nyangi gaahaiwa kanyiwaiwa nehaayo. Iyataatɨ saiwa gaamaiwa sahɨ Judaahiyaanamɨ dawaapɨpɨhiyaatɨ nyangisawɨ maasɨ taawɨ nehohɨwɨmaiwa nyangi kanyisatɨ nanyamɨtandɨ jɨhɨ watɨpɨtatɨ Autaahaatɨho katiwaiwa wanɨ sahɨ Kɨraisɨ Jisaasihoaisawɨ maasɨ tɨmaamaitotɨhandaahɨ sahɨ newaayopo. \p \v 7 Autaahaatɨho nɨngi nɨnɨ gaahapa wapa wɨndɨ kamaindɨ nehɨhandɨ gaahandɨ kanisatɨ amɨ komɨ watɨpɨhanda andɨtɨniwatɨ nanɨmɨhanatɨ ahɨnihɨhonɨne, komɨ pɨwɨha wanɨha gaaha awusaitando. \v 8 Nɨnɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiya nahatiyaamɨ apɨpaahɨ ipotɨhonɨne, amɨ Kɨraisihomɨ isɨhiyai jɨhura netɨ titɨ nusopɨsasɨtɨhonɨniso. Setahonɨnɨtihɨhandɨ kandɨ amɨ Autaahaatɨho nɨngi gaahatɨ kanisatɨ otɨpɨpatɨ naninyataise. Amɨ satɨ otɨpitɨ isɨhiya nyahɨ Judaahiyaanamɨ dawaapɨpɨhiyai pɨwɨha gaaha ausaatɨ kaundɨtandɨhatɨ naninyataise. Iyataatɨ sa pɨwa gaaha wana Kɨraisihomɨ gaahaiwa nyahɨ ko gaaho sanahɨhoe, taatɨ nehohɨwɨmaiwa nahatewaapɨ katahaare. \v 9 Autaahaatɨho wuwanɨhura kahapaamapɨpa nahataapa kiyatɨ ahiyataise. Iyatɨ ko ipotɨhura kaitandɨhaiwaapɨ gwɨnyaasɨwaiwa ko sawahomɨhetɨ noaasandataise. Siyatɨ noaasandiwaiwa nɨngi netɨ wanɨ nanɨsatɨ amɨ otɨpɨpatɨ naninyataise, isɨhiyai nɨnɨ pɨwɨha kaiwa jɨhura taahɨwaiwetɨ noaasandiwaiwaapɨ ausaatɨ iwinjapwaatɨ kaundɨtando. \v 10 Ko jɨhura komɨ gwɨnyaasɨwaiwa siyatɨ noaasatatɨhaiwa kaiwa wanɨ komɨ isɨhiyaanangi netɨ naasiyaanenyamatɨ ahonyisatɨ ausaimanataise. Amɨ ko amɨtɨha gaaha gwɨnyaasɨwaiwa taahɨwaiwa kahatamatɨpetɨhaiwa yamɨhapataatɨhɨ watɨpɨhiya watɨpɨhandisahiyaunɨ amɨ itɨpɨho wiwa watɨpɨhaiwaunɨ mmondaatɨwo. \v 11 Jɨhura saiwa ipotɨ kaitandɨ Autaahaatɨho gwɨnyaasɨwaiwe. Gwɨnyaasɨwaiwaasɨ amɨ Jisasɨ Kɨraisiho nyangi nyainjatisɨho Awaisɨho otɨpɨpatɨ kaipatetapɨ ko aimɨ wanɨ kaiwa kiyataise. \v 12 Nyahɨ Kɨraisihopɨ aimɨ biyaatɨ gɨwunyaahaayo. Isɨ ko Jisaasimo nyangisɨ nanyamaasi Autaahaatɨhoaapɨhɨ niyonɨhɨ nyahɨ wɨndɨ yamaayaatɨ nanɨhiyaatɨ Autaahaatɨhoaapɨhɨ detɨ komɨhinɨ naitɨhaawe. \v 13 Isɨ nɨnɨ sangisɨ sandɨ kasatɨtaano: Nɨnɨ sapɨ otɨpɨpatɨ Autaahaatɨhomɨ kiyonɨhɨ kandapɨ nɨnɨ naaŋatɨ yaasɨhandɨ netɨ napwɨtɨtɨ bimotɨhandapɨ waatɨ pɨhɨtɨwɨ gɨmunyaapɨse. Pɨhɨtɨwɨ sahɨ gwɨnyaahohɨtɨhandɨ wɨndɨ yatɨhɨmitane. Owe. Nɨngisɨ naaŋɨhaiwa nanoaipasɨwɨmaiwaapɨ sahɨ nehɨ tɨhaapaiwɨ maaritɨwɨse. Sandɨ nɨngi nanoaipasɨtɨmandaahɨ amɨ sangi Autaahaatɨho japɨhɨ taatɨ nasamaatɨ jatatamanatɨ netɨ naasiyaatesamataise. \s1 Epesaasihiya Andɨtitɨwɨ Bitoaitaatɨwɨ Porɨho Autaahaatɨhoai Pɨwaundataase \p \v 14 Nyamɨ Apɨho yamɨhapataatɨhɨ bimisɨho ko siyatɨ apɨpaahɨ amɨtɨha gaaha gwɨnyaasɨtɨhandaahɨ nyangi netɨ ambɨpatɨ naasaipatetɨ nyamaamahɨwatɨ kaiwɨmaiwa saiwaapɨ gwɨnyapenataatɨ, amɨ nɨnɨ kopɨ nisɨ atotɨpatɨ maiwɨ ipesatɨ atotɨpɨwesatɨ gaapundataayo. \v 15 Ko sawaho nahatiya yamɨhapataatɨhɨ bimohiyɨhiyaisunɨ amɨ yapɨpataapɨhɨ bimohiyɨhiyaisunɨ kiyatɨ ahɨwisɨho Sapɨhore. Sapɨhosɨ amɨ ko sawaho nahatiya yamɨhapataatɨhiyaisunɨ amɨ yapɨpataapɨhiyaisunɨ ambɨpatɨ nusoaasatɨ nisɨ manyinyaate, undatɨ ambɨhundataase. \v 16 So nyamɨ Apɨho apɨpaahɨ gaahaiwa taahɨwaiwa sangi nasamɨtandɨ namɨhanatɨ tɨmanatɨ ahiyataise. Isɨ ko komɨ Itɨpɨho Gaaho samɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ tisaahɨwatɨ gaamatɨ nasamɨtaise. Nasanyatɨ sangi netɨ watɨpɨsamatɨ andɨtisaiwɨtaise, sahɨ noaipapɨ daahɨ watɨpɨtɨwɨ andɨtitɨtaatɨwo. \v 17 Amɨ sahɨ kopɨ gɨwunyaahohɨtɨhanda Kɨraisiho nasatɨ samɨ omaŋɨtɨtɨhɨ bimɨtandɨ nɨnɨ gaapundataayo. Iyonɨhɨ amɨ sahɨ isɨhiyai maarɨho numwɨtaatɨwɨhandɨ waatɨ awaindɨ anyaatɨ samɨ omaŋɨtɨtɨhɨ noaipahonɨhɨ amɨ sahɨ isɨhiyai maarɨho akɨtɨnɨhɨ numwisaihɨ kandɨ noaipatɨ samɨ omaŋɨtɨtɨhɨ watɨpɨtatɨ ahotɨtando, amɨ ipatamɨ damipatɨ tamɨrɨhɨrɨ mɨhatɨhɨ yapɨpataatɨhɨ notaatɨ ipati netɨ tɨtɨhiwatɨ isɨwatihɨ tɨtɨhɨ watɨpɨhatɨ ahetipatamataiwɨ watɨpɨhiyaatɨ bitoaitaatɨwo. \v 18 Iyataatɨ amɨ nɨnɨ Autaahaatɨhomɨ tɨtɨhɨ isɨhiya usa nahatiyaunɨ Kɨraisiho nyahɨ isɨhiyaanangi apɨpaahɨ aungwohandɨ awaindɨhandɨ komɨ maarɨho nanyamindɨhandɨ baiwɨ akɨtɨ akɨtɨnɨhɨ mmonɨwɨ biyatɨ nga sangi gisunyaatatɨ jainjapwaatamaitando. Amɨ Kɨraisiho komɨ maarɨho nyangi nanyamindɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨtatɨ, amɨ apɨpaahɨ utaarɨhandɨtatɨ, amɨ apɨpaahɨ mɨhaatɨ nɨwaatɨhandɨtatɨ, amɨ apɨpaahɨ mɨhaapɨ baahɨ tongɨhandɨtindɨhandɨ sahɨ nga baiwɨ mmonɨwɨ jainjapwaatɨtando. \v 19 Ye akɨte! Kɨraisiho nyahɨ isɨhiyaanangi komɨ maarɨho nanyamindɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhande. Awaindɨhandisɨ nyahɨ isɨhiyaanɨ kandɨ biyaatɨ wɨndɨ mmonaatɨ gwɨnyaawaatɨ, amɨ wɨndɨ biyatɨ nga namaanyesɨpatɨtaise. Setihɨhandɨ kandɨ amɨ nɨnɨ sapɨ gaapundataayo, amɨ sahɨ kandapɨ nga mmonɨwɨ gisunyaatɨtando. Siyatɨ sangi gisunyaatonɨhɨ amɨ Autaahaatɨho sawahomɨhetɨ komɨ watɨpɨhaiwa amɨ ko bimindɨhandɨ tisaitatɨ gaamatɨ ahotimbɨpa kapa nahataapa samɨhetisangi tisaitatɨ gaamatɨ ahotɨtando. \v 20 Autaahaatɨho gaahore, koai nɨwimaitɨhaawo. Sawahomɨ watɨpɨhandɨ nyamɨhetɨ kaindɨhandaahɨ Autaahaatɨho nyahɨ wapa nga kaitɨhaawɨ nyahɨ gwɨnyaawaatɨ amɨ wapa kanyitandɨ nunjenohɨtɨhandɨ nusatipɨhaatɨ autaahɨ wamwaaŋɨ awaindɨhandɨ netɨ andɨtɨnyiwataise. \v 21 Isɨ Kɨmɨko sanyisɨmoai isɨhiyaanɨ nahatiyaanɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaawaatɨ koaisaatɨ tɨmaamaitohiyɨhiyaanɨnɨ ambɨpatɨ awaipatɨ nunyaatɨ mepɨ autaahewaumwaitɨhaawo. Iyaatɨ wanɨmuraahiyaanunɨ amɨ ipotɨ ipotɨhuraahiyaunɨ nasisoaarɨ ambɨpatɨ awaipatɨ koai nunyaatɨ mepɨ autaahemwaitɨhaawo. \c 4 \s1 Nyahɨ Kɨraisihopɨ Gɨwunyaahohiyɨhiyaanɨnɨ Komɨ Ambɨpatamɨhiyaanɨne \p \v 1 Nɨnɨ Porɨhonɨnɨ Awaisɨhomɨhonɨnɨndɨ amɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawisonɨhɨ kandapɨ nepɨ nanɨpuhauhɨ nɨnɨ napwɨtɨtɨ bindataayo. Autaahaatɨhoai nuwipinjawɨ komɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ sangi nasɨsenatɨ gaasatihɨhiyaatɨtihɨ amɨ kandapɨ gwɨnyaataatɨ nɨnɨ watɨpɨndɨ sangi sandɨ kasatataato: Sahɨ Autaahaatɨho maaritatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ daiwɨ bitopɨ bimaawɨse, satataato. \v 2 Kɨraisihomɨ isɨhiya usaamɨ asɨmwaatɨtɨhɨ sahɨ nasisoaarɨ yatɨhɨ ipatisanɨwɨ bimaawɨ, amɨ kiyai pɨwɨha napaisaatundɨwɨ napaisaatɨtɨhapa kawiwɨse. Wapa tɨtɨhɨmetɨhapa sangi kasisaihɨhiyai ketɨ wihoaaŋɨhandɨ kiyai kawitaatɨwɨ sangi wɨndɨ apomaasane. Sahɨ nɨnaasiyaatɨ samɨ maarɨho kiyai nunyawɨ namɨnɨwɨse. Aiwɨ kiya sangi naaŋɨhaiwa nasanyohɨwaiwa nepɨse. \v 3 Sangi Itɨpɨho netɨ samɨ maarɨho ambɨpatɨ yatɨhɨsiwatɨ napaisaatisamatɨ wɨrɨhɨraahamatiyatɨ wɨsaisasatɨ jaiwatataise. Isɨ amɨ sɨkɨretɨ sahɨ kaiwɨ bimaawɨse. \v 4 Nyahɨ ambɨpatɨ nehɨ naasaipatamɨhiyaane. Iyataatɨ amɨ Itɨpɨho Gaaho Naasohɨhɨ nyahɨ ambɨpatɨ nehɨ naasaipatamɨhiyaanamɨhetɨ bindataise. Amɨ kɨmɨkiyatɨ wɨndɨ nehɨ naasaindɨhɨ naitɨhaawɨ jatɨtɨhaawɨ Autaahaatɨho gaatatɨ nanyamaahiyaane, amɨ nyahɨ siyaanɨtɨmɨ naisaihɨ amɨ ko gaahapa kanyitandɨ gwɨnyaasɨpɨpa kapa nyangi kanyisatɨ gaamatɨ nanyamɨtando. \v 5 Amɨ Awaisɨho (nyahɨ komɨ isɨhiyaanangi nyainjatisɨho) nehɨ naasohɨhe. So Kɨraisihore. Iyatɨ amɨ daihɨra nehɨ naasairaapaahɨhɨ kɨmɨko Kɨraisihopɨ gwɨwunyaahaayo. Iyaatɨ amɨ kɨmɨko utaaho naasomɨ ambɨpata waapoho nehaayo. \v 6 Iyataatɨ Autaahaatɨho nehɨ naasohɨhe. Iyatɨ ko nyahɨ isɨhiyaanɨ nahatiyaanamɨ Apɨhore. Iyatɨ ko Awaisɨho isɨhiyaanɨ nahatiyaanangi nyainjatisɨhore. Amɨ ko nahatiyaanamɨhetapɨ gaamatɨ otɨpɨpatɨ kiyatɨ, amɨ nahatiyaanamɨhatɨhɨ gaamatɨ bindataise. \v 7 Kɨraisiho komɨ apɨpaahɨ gaahapa awaimbɨpa wapa nehɨ nyahɨ nɨnaasiyaanangi tɨtɨhɨ yawanaanapɨhapa nawɨho owehapa nehɨhapa nanyinyataise. Ko siyatɨ komɨ gaahandɨ nehɨhandɨ nyangi nanyamindɨmandɨ amɨ ko satatɨ, nɨnɨ apɨpaahɨ gaahonɨnɨ iparɨhonɨne, nyatatɨ nyamɨ maarɨhopɨhapa nyangi nanyisataise. \v 8 Aihɨ amɨ sɨkandɨ Jisaasiho kaindɨmandapɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨhaatɨhɨ wapɨhɨ satatɨ jɨpatɨpindise. “Ko autaahɨ mɨhaatɨ niyataatɨ isɨhiya apɨpaahɨ taahɨtɨhandɨ wɨrɨsandɨhandi tunnatɨ yahwɨnatɨ numwaasawɨhiyai numwaasi niyataise. Iyatɨ amɨ ko isɨhiyai gaahapa nawɨho owehapa nehɨhapa komɨ otɨpɨpatɨ kawitaatɨwɨhapa nunyataise”. \v 9 Kɨma pɨwɨma satisɨma, “Ko autaahɨ mɨhotɨ niyataise,’ tisɨma satatise. Kɨraisiho jɨhɨnɨhɨ kɨmaapɨ yapɨmbataapɨhɨ nasatɨ amɨ daahɨ mɨhaapɨ kɨmatɨ yapɨmbatamɨ nyepepɨ noaatɨpatɨ notaise tatise. \v 10 Amɨ ko yapɨpatamɨ nyepepɨ noaatɨpasɨho amɨ naasɨko tuwipatɨ nahataapai mɨtaahematɨ mɨhaatɨ yamɨhapataatɨhɨ niyataise. Ko siyatɨ kaindɨmandɨ amɨ komɨ watɨpɨhanda nahataapai netɨ tɨtɨhematɨ gaahapemahonɨhɨ, amɨ kapa noaipatɨ tɨtɨhɨtatɨ gaatatɨ nahataapɨpɨhɨ komɨ ndɨhetɨ ahotɨtande. \v 11 Kɨmɨko komɨ otɨpɨpatɨ kawitaatɨwɨ isɨhiyai gaahandɨ nehɨhandɨ kawɨsatɨ netɨ andɨtɨwiwatɨ amɨ otɨpɨpatɨ kɨhatɨ kɨhatɨ nunyataise. Nunyatɨ usaisɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawiwɨ pɨwɨha awusoaitaatɨwɨ namɨhanatɨ natausaasataise. Amɨ usaisɨ otɨpɨpatɨ komɨ pɨwɨha katonɨhɨ atiwɨ nepɨ isɨhiyai kaundɨtaatɨwɨhatɨ nunyataise. Iyatɨ amɨ isɨhiya usaisɨ daiwɨ otɨpɨpatɨ komɨ pɨwɨha gaaha wanɨhaapɨ isɨhiyai kɨhapɨhɨ kɨhapɨhɨ kɨhatɨ kɨhata ausaapɨ kaundɨtaatɨwɨhatɨ nunyataise. Iyatɨ amɨ usaisɨ Kɨraisihomɨ isɨhiyai iwinjaawɨtopɨ andɨtɨwipɨ amɨ komɨ pɨwɨha gaaha wanɨhaamɨ baahɨ mɨhaapɨ awaiwaiwaapɨ isɨhiyai katɨwunjɨtaatɨwɨhatɨ nunyataise. \v 12 Kɨraisiho otɨpɨpatɨ gaahaiwa saiwa nyahɨ komɨ isɨhiyaanɨnɨ nawɨhiyawa otɨpɨpatamɨ akɨpɨpaisaatɨ kawitɨhaawɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaanangi netɨ nyamanatɨ nanyinyataise. Siyaatɨ nyahɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawisɨhaawɨ ko Kɨraisihomɨ ambɨpatɨ naasaipitamɨhiyaanɨnɨ noaipawa watɨpɨtɨtɨhaawo. \v 13 Komɨ otɨpɨpatɨ kɨmatɨ katɨnɨhɨ kaimɨ nowaatɨ nyahɨ nahatiyaanamɨ kopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ naasaindaatɨhɨ nandaawa tɨmaamaitaatɨ, amɨ nyahɨ Autaahaatɨhomɨ Mwaahopɨ gwɨnyaahohɨtɨhandɨ nehɨ naasaindɨndɨ kandɨ newaatɨ gwɨnyaawaatɨ mmonaatɨ amɨ kopɨ biyatɨ nanyesɨpatamahonɨhuraatɨtando. Iyaatɨ nyahɨ noaipawaatɨ utaaho aimɨ gwɨnyainjɨhomatiyaatɨ nyahɨ nyamɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ noaipatɨ apɨpaahɨ watɨpɨtatɨ amɨ tɨtɨhɨ ngaatɨtando. Siyatɨ tɨtɨhɨtatɨ gaatonɨhɨ amɨ nyahɨ nyamɨ Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ Kɨraisiho sawahomatiyaatɨ noaipawaatɨ amɨ sawaho tɨtɨho gaahotirɨhɨretɨ noaipasaihɨhuraatɨtando. \v 14 Amɨ siyaatɨ noaipɨhaawɨ nyahɨ wɨndɨ manyinya sangɨhiyaamatɨmetɨtɨhaawo. Iyaatɨ nyahɨ kopuho wo gwɨharaaho usaayaho durɨhɨraatɨhɨ mbɨpa itɨpɨho koai nesi kɨhihoaaŋemasɨhɨ notɨ nasataipatamatɨmaitɨhaawo. Isɨhiya atɨpatɨ isɨhiyai nawɨhaiwɨ jaipɨpa jaipaiwɨ nusepaapɨhaiwa kaiwunjohiyɨhiyaamɨhɨretɨ siyatɨ noaipataise. Isɨ kiya saiwɨ kiyohɨrɨhɨretɨ isɨhiya kiyaamɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ sangɨ watɨpɨtahiyai wɨrapɨ aisi niyohɨrɨhɨra nyahɨ wɨndɨ namutɨhaawo. \v 15 Nyahɨ pɨwɨha jaipɨtɨha siyaha wɨndɨ atɨhomitɨhaawo. Amɨ isɨhiyaisɨ maarɨho akɨtɨnɨhɨ napaitaatɨ nunyaatɨ amɨ kiyai pɨwɨha nehɨ akɨtɨhaahɨhɨ kaundɨtɨhaawo. Siyahaawɨ nyahɨ noaipawaatɨ watɨpɨhiyaanimataatɨ, amɨ nyangi jɨhimatatɨ nyainjatisɨho Kɨraisihomɨhinɨ detɨ niyaatɨ koaisaatɨ maasɨ tɨmaamaitɨtɨhaawo. \v 16 Kɨraisiho jɨho mɨtɨho ambɨpatɨ nahandi ko jatataise. Ko siyatɨ jatihɨ ambɨpatamɨ wihoaaŋɨhapa ikwauhɨrɨ ndɨha atihɨrɨ mɨtɨho ambɨpatɨ nahotaaha usetɨho katetɨ ikwɨhatɨ bindatɨ anɨtisatɨ tɨmaamaindataise. Sapa ambɨpatɨ nawɨpɨpa siyatɨ bitatɨ ahotatɨ netɨ ambɨpatɨ nehɨ naasaipɨhemasɨhɨ amɨ ambɨpatɨ noaipatɨ naasaipɨhɨndaise. Iyatɨ amɨ atɨtatɨ usetɨho andɨtatɨ ahendaatɨ ambɨpati netɨ anɨtisatɨ tɨtɨhɨ isɨwatataise. Sapa atɨtatɨ gwɨtɨtɨho usetɨho andɨtati mmatɨ nisɨhoaapo isɨwatatɨ otɨpɨpatɨ atɨpatɨ werɨhɨrɨ ambɨpati nunyataise. Nyahɨ Kɨraisihomɨ ambɨpatɨ naasaipitamɨhiyaanɨnɨ sɨretɨ siyatɨ nehɨ utaamo ambɨpatɨ otɨpɨpatɨ kairɨmɨretamatiyaatɨ nyahɨ maarɨho namɨnaatɨ ambɨpatɨ Kɨraisihomɨ naasaipatamɨhiyaanɨnɨ waatɨ taahiyɨhiyaanɨnɨ noaipawaatɨ watɨpɨtaatɨ bindɨhaayo. \s1 Gɨwunyaahohiyɨhiya Kɨraisihomɨhɨrɨ Wanɨhɨretɨ Japepihɨrɨwɨse \p \v 17 Nɨnɨ Awaisɨhomɨhonɨnisɨ amɨ komɨ watɨpɨhandɨ sahɨ samɨ jɨhɨ jahɨrɨhɨretapɨhaiwa kamaitaatɨwɨ pɨwɨha watɨpɨha kasatɨtandiyo. Isɨhiya Autaahaatɨhopɨ namusesɨpatatɨ amɨ kopɨ wɨndɨ gɨmaawunyaapɨhiyaamɨ kiyohɨwaiwa sahɨ wɨndɨ kamaiwɨse. Kiyaamɨ gwɨnyaahohɨwaiwa nehɨhaiwe. \v 18 Kiya wɨndɨ monɨwɨhiye. Aiwɨ amɨ kiya atitaatɨwɨ pohipiyawaayowo. Aiwɨ kiya Autaahaatɨho komɨ isɨhiya wanɨhɨra gaahɨretɨ bimɨtaatɨwɨ numwindɨhandamɨ ipaahaapɨ bindawaahiyaare. \v 19 Aiwɨ kiya kiyaamɨ maipɨhaiwa kiyohɨwaiwaapɨ mamaawahiye, amɨ nehɨ nanɨhaiwɨ waakɨ maipɨhaiwa kaiwɨhiye. Kiya kiyaanɨhɨ nasisoaarɨ amɨ mwɨtetɨwɨ maipɨhaiwa kɨhaiwa kɨhaiwa kahatamatɨpetahaiwa kaitaatɨwɨ maarɨho nusoaasawɨ apɨpaahɨ maaritɨwɨmapɨ kaiwɨhiye. \v 20 Amɨ Kɨraisihopɨ sangi saiwɨ sɨretɨ katɨwɨsasawaamaayopo. \v 21 Sangi aimɨ Kɨraisihopɨ pɨwɨha katɨwɨsasauhɨ sahɨ aimɨ atisopo. Aihɨ amɨ nɨngi aimɨ gɨnunyatataise. Pɨwɨha Gaaha Wanɨhaamɨ pɨwɨha akaaha Kɨraisihopɨtɨha aimɨ sahɨ atisohɨhaapɨ isɨhiya aimɨ katɨwɨsasopo. \v 22 Sahɨ samɨ jahɨrɨhɨretɨ namaitaatɨwɨ aimɨ katɨwɨsasopo. Maipɨhaiwetɨ jɨhɨ daiwɨ bimohɨtɨhandɨ amɨ isɨhiyai naharɨho numwindɨhandɨ namaitaatɨwo. Maarɨho jahɨhomɨhaiwa noaipatɨ daahɨ apɨpaahɨ maipɨndaise, amɨ kaiwa kaitaatɨwɨ isɨhiyaisɨ netɨ aisi notaiso. Aihɨ kaiwa kaitaatɨwɨ isɨhiya maaritɨwɨmawaayowo. Iyauhɨ kaiwa kiyai daihɨra asɨra nosasɨndaatɨwɨhɨra numwaasi notaise. \v 23 Amɨ sangi aimɨ katɨwɨsasopo, sahɨ maarɨho wanɨho asoho naitaatɨwo. \v 24 Aiwɨ sahɨ utaaho wanɨho asohomataiwɨ noaipaitaatɨwo. Sangi Autaahaatɨho netɨ wanɨhiyaatɨ asɨyɨhiyaatesamataise, amɨ sahɨ noaipapɨ Autaahaatɨho kiyatɨ ahɨsisɨho sawahomataiwɨ apɨpaahɨ gaahiyaatimatɨwɨ, amɨ sahɨ nehɨ sawahopaahaiwɨ tɨtɨhɨ ko sawahomɨhiyaatimatɨtaatɨwo. \p \v 25 Isɨ sahɨ pɨwɨha jaipɨpa katɨwɨ kamanɨwɨse. Nehɨ pɨwɨha akɨtɨhaahɨhɨ sahɨ ususaatɨ kanɨwɨse, amɨ nyahɨ nahatiyaanɨnɨ ambɨpatɨ nehɨ naasaipitɨ Kɨraisihomɨhatamɨhiyaaniso. \v 26 Sangi wɨndɨ apomaasane. Amɨ sangi aposonɨhɨ wiwa sahɨ maipɨhandɨ kaitaawɨ jaawo. Amɨ sahɨ jaawo. Wiwa sangi aposindɨhandɨ kandɨnɨhɨ ahotɨmɨ niyonɨhɨ amɨ sangi taatɨ kiyaatangisɨnɨhɨ aposamɨ niyonɨhɨ wiwa ipɨho notɨ namaatipaitaiso. \v 27 Sahɨ Bwaasɨrɨhɨrɨ utaaho maipɨhoai nɨwupwaapɨ kopɨ maasomwaaŋɨ wɨndɨ namaawupwɨse. Nɨwusaihɨ sangi netɨ japatitaiso. \v 28 Isɨhiya taawɨ ikonohiyɨhiya kiyaamɨ ikopa namapɨse. Namaposawɨ kiya sawanaamɨ ikwɨra otɨpɨpatɨ kaiwɨse. Kiya itatamanɨnɨwɨ bimɨtaatɨwɨhapa kiyai kaiwɨ nepɨse. Amɨ kiya siyawaawɨ kiya wapaisahiyaatɨwɨ amɨ kapa wapa isɨhiya andɨtɨmitɨwɨ amɨ kahapaamapɨpa owehiyai nunyawɨ iwɨtatamanɨtaatɨwo. \v 29 Sahɨ pɨwaatawaahura pɨwɨha isɨhiyai yaawatɨ apowatɨ netɨ kiyaamɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ nusopɨsasɨnɨha kamaatɨwɨse. Amɨ nehɨ pɨwɨha gaaha isɨhiyai kiya gaahɨretɨ daiwɨ bimɨtaatɨwɨhaahɨhɨ amɨ kiyai andɨtɨwiwatɨ iwɨtatamanɨtandɨhɨretapɨha katɨwɨse. Saisaihɨ amɨ samɨ pɨwɨha isɨhiya atisohiyɨhiyai gaahatɨ kawitando. \v 30 Sahɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaahoai naaŋatɨ yaawatɨ mɨmaipɨwimatɨhandɨ namunyawɨse. So Itɨpɨho Gaaso sangi sasatatɨ, “Sahɨ aimɨ tɨtɨhɨ Autaahaatɨhomɨhiyaate,” sasatatɨ netɨ nasisataise. Iyatɨ amɨ satatɨ Autaahaatɨho sangi apɨpaahɨ kiyaatangisɨnɨhɨ ipotɨhandɨ nasamaitandɨ nasamɨhainjɨhiyaatisɨ kura noaipahonɨhɨ sangi nasamaitaise, tatɨ kasatatɨ samɨhatɨhɨ bimɨtandɨ Autaahaatɨho ahɨwihɨhore. \v 31 Sahɨ samɨ omaŋɨtɨtɨhɨ wɨndɨ nasinaamanatɨ amɨ aposatɨ amɨ maipɨtɨwɨ itɨhɨmaatɨwɨse. Apopɨpaisawɨ waapɨhɨtɨwɨ itɨhɨtɨwɨ isɨhiyai yaawɨhandɨ nunyawɨ konyahɨmaatɨwɨse. Maipɨhapa apɨpaahɨ wɨndɨ kamaiwɨse. \v 32 Wɨndɨ samaiwɨ amɨ sahɨ ususaatɨ gaahatɨ kainɨwɨ maarɨho namɨnɨwɨse. Aiwɨ samɨ maipɨhaiwa Kɨraisihoetapɨ Autaahaatɨho nesamasɨpatamataiwɨ ususaatɨ samɨ maipɨhaiwa nemapɨse. \c 5 \s1 Nyahɨ Nausainjɨtɨhandetɨ Daayaatɨ Bimɨtɨhaawo \p \v 1 Autaahaatɨho sangisɨ maarɨho apɨpaahɨ waatɨ awaindɨhandɨ nasanyahiyaate, amɨ sahɨ komɨ manyinyaatɨtiho. Isɨ amɨ sahɨ komɨ manyinyaatisɨ ko Autaahaatɨho kairɨhɨrɨ kɨretɨ mmonɨwɨ japepihɨrɨwɨ kaiwɨse. \v 2 Aiwɨ amɨ sahɨ apɨpaahɨ akɨtɨnɨhɨ isɨhiya usaisɨ maarɨho nunyawɨse, amɨ Kɨraisiho nyangi apɨpaahɨ akɨtɨnɨhɨ awaindɨhandɨ maarɨho nanyinyataatɨ komɨ ambɨpatɨ Autaahaatɨhoai nunyainjɨpatamataiwo. Iyatɨ ko komɨ ambɨpatɨ nyangi nyatatamanɨtandɨ nandapa kohasɨpɨho waamainjotatɨ jɨpiyahapa ko maaritatɨ nehapa Autaahaatɨhoai tɨhɨwɨ nunyohɨpatamatiyatɨ nunyainjɨpatamataiwo. \p \v 3 Sahɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaatisɨ isɨhiya namaatotɨhandamɨ ipaahaapɨ usɨhiya amɨ asɨhiya samɨ sɨwoyaametatɨ amɨ sɨwaasiyaametahiyaisawɨ samɨ ambɨpatɨ namɨnɨwɨ wɨndɨ tɨmaamaamaipɨse. Aiwɨ amɨ wiwa ainjotahaiwa isɨhiya kamaayohɨwaiwa suhɨramataiwɨ kamaiwɨse. Aiwɨ amɨ kahapaamapɨpa usaamɨhapaapɨ sangi wɨndɨ akɨmaasisane. Aiwɨ amɨ sahɨ saiwaapɨ pɨwɨha nehɨ masɨhonjisangi samɨhatɨhɨ nesi kanɨwɨ mbɨpaara nesi sangi atɨhomɨsamatɨ namoaipane. Apɨpaahɨ owetane. Saiwaapɨ pɨwɨha Autaahaatɨhomɨ tɨtɨhɨ isɨhiya kanɨwɨ katɨtaatɨwɨhiyaametiso. \v 4 Isɨhiya asɨhiya amɨ usɨhiyaamɨ ambɨpatapɨ mapɨpaisahaiwa sahɨ wɨndɨ kamaatɨwɨse. Aiwɨ ipɨpa maatɨmaatɨtɨwɨ asɨhiyaamɨ ambɨpatapɨ pɨwɨha kamaatɨwɨse amɨtɨha owehiya naharɨhiyaamatɨtɨwo. Saiwa Autaahaatɨhomɨ tɨtɨhɨ isɨhiyaanɨ katɨtɨhaawɨ tɨtɨhɨmaahe. Amɨ nyahɨ nehɨ kɨmɨkaiwa nanyamisɨho Autaahaatɨhoai gaahɨretɨ gwɨnyaawaatɨ kopɨ yapɨpaisaatɨ koai saundaatɨ, ‘kɨnyɨ gaahoŋɨ iparɨhoŋe gaare,’ undɨtɨhaawe. \v 5 Sahɨ pɨwɨha kɨmaapɨ baiwɨ mmonɨwɨ gwɨnyaapɨse. Isɨhiya usɨhiya asɨhiya apwaatiyaametahiya kɨhiyaisawɨ ambɨpatɨ tɨmaamaitohiyɨhiyaunɨ, amɨ asɨhiya usɨhiyaamɨ ambɨpatapɨ pɨwɨha mapɨpaisɨhaiwa katohiyɨhiyaunɨ, amɨ isɨhiya usaamɨhapaapɨ akɨwisawɨhiya nehɨ kiyai sawanaapɨhapaapaahaiwɨmapɨhiya, amɨ kiya saiwai nepɨ jaipɨtaho autaahaatɨhoemapɨ kopɨ gaapundɨwɨ mepɨ autaahepumahohiyɨhiya Kɨraisihounɨ, amɨ Autaahaatɨhounɨ komɨ isɨhiyai gaahaiwa aimɨ nunyatɨ kaihɨ nepɨ isɨwatɨwɨ kiyaamɨhaiwaatiwaiwa nihɨrɨnatɨ owetɨtaise. \v 6 Sahɨ baiwɨ jatɨnɨwɨ bitopɨse, amɨ wiwa pɨwɨha maipɨhapa nehɨhapa wɨndɨ akɨtɨhapaametɨhapa sahɨ maipɨhaiwa kaitaatɨwɨhɨretapɨ kasatɨtaawo. Amɨ sandɨ nɨnɨ sangi taatɨ kasatohɨwɨmaiwa kaiwa isɨhiyai katɨwɨ kiyohiyɨhiyaamɨhetɨ Autaahaatɨhoai apowindɨhandɨ ahondaise. Isɨ amɨ isɨhiya saiwa kaiwɨ komɨ pɨwɨha nepumahohiyɨhiyai tipɨtapaatɨ usondandɨhiyaatihɨsato. \v 7 Isɨ amɨ sahɨ isɨhiya saiwɨhiyaisawɨ maasɨ tɨmaamaitɨwɨ dahomaiwɨse. \v 8 Jɨhura sahɨ asɨhatindɨhandaatɨhɨ bimambɨwɨhiyaate. Asɨhatindɨhandaatɨhɨ bimauhɨ amɨ wanɨ Awaisɨho nasamaatɨ nausainjɨtɨhandetɨ netɨ ahɨsihɨ bindawaayopo. Isɨ sahɨ noaipapɨ nausainjɨtɨhandamɨhiyaatimatɨwɨ kandɨ nausainjɨtɨhandetɨ daiwɨ bimaawɨse. \v 9 Autaahaatɨhomɨ nausainjɨtɨhandaatɨhɨ daimbɨ bindapaapaahɨ amɨ katamɨ nandapa akɨpɨpa siyahapa noaipaitaise. Apɨpaahɨ tɨtɨhaiwa amɨ apɨpaahɨ gaahaiwa amɨ tɨtɨhɨ akɨtɨhaiwaahɨhɨ noaipaitaise, amɨ saiwa tɨtɨhɨ nausainjɨtɨhandamɨhaiwaaso. \v 10 Sahɨ samɨ andɨtatɨ napamapɨ Awaisɨho kopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya gaahaiwa kaitaatɨwɨ gwɨnyaatɨ maaritiwaiwa mmonɨwɨ nepɨ amɨ kaiwa kaiwɨse. \v 11 Isɨhiya apɨpaahɨ maipɨhaiwa kiyohiyɨhiyaisawɨ maasɨ kiya kiyohɨwaiwa sahɨ wɨndɨ kamaiwɨse, amɨ saiwaahɨ asahatindɨtɨhapɨhaiwaaso. Iyatɨ amɨ saiwa isɨhiyai iwɨtatamanɨtandɨhapa akɨpɨpa apɨpaahɨ owehaiwaare. Amɨ saiwa maipɨhaiwa asahatindɨtɨhapɨhaiwa sahɨ nepɨ autemapɨ isɨhiyaamɨ ndɨhetɨ auta ahiyawɨse. \v 12 Nɨnɨ isɨhiya maipɨhaiwa noaatɨwɨ noaatɨhepɨ isɨhiya usa maawinjɨhauhɨ kiyohɨwaiwaapɨ wɨndɨ kamaatɨto, amɨ saiwa mapɨpaisɨhaiwaaso. \v 13 Saiwa maipɨhaiwa noaasawɨ isɨhiya kiyawaasohɨwaiwa amɨ nausainjɨtɨhandɨ netɨ autemahonɨhɨ kaiwa apɨpaahɨ maipɨhaiwaatanɨhɨ isɨhiya mmonɨnɨwɨ namaitaapo. \v 14 Wapa apɨpaahɨ maipɨhapa nahataapa nausainjɨtɨhandɨ ausaimanimbɨpa kapaanɨhɨ owetɨtaise. Amɨ kɨmandɨ saindɨmandapɨ pɨwɨha aimɨ wapɨhɨ satatɨ jɨpatɨpindise: \q1 “Nanopotingɨhonye nepape. Napopɨ ahotingɨhonye kɨnyɨ anɨmwaahɨpatɨ namasi nepape amɨ Kɨraisiho gi nangusaatɨto,” \m tatɨ jɨpatɨpindise. \v 15 Isɨ sahɨ daayohetetɨ bimohetetɨ baiwɨ jaawɨ jatɨnɨwɨhiyaato. Amɨtɨha gaaha gwɨnyaapɨhiyaatɨ bimaawɨse. O amɨtɨha owehiya nahariwɨhiyaamɨhamwaaŋɨ bɨmimaawɨse. \v 16 Wanɨ kɨmura asisɨha apɨpaahɨ maipɨhura bindɨhaayono. Isɨ amɨ sahɨ asisɨha wa namihɨrɨwɨ amɨ asisɨha nahatewetɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨ nepɨ tisaipɨ mmonɨwɨ nepɨ kaiwɨse. \v 17 Isɨ sahɨ nahɨriwɨ amɨtɨha gwɨnyaitaatɨwɨhandɨ owehiyaamatɨmaiwɨse. Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisiho sahɨ wapa kaitaatɨwɨ maaritatɨ gwɨnyaasɨpɨpa daapɨ mmonɨwɨ nepɨ kapa sahɨ kaiwɨse. \p \v 18 Sahɨ waapoho wainɨhandɨ pɨhɨtɨwɨ wɨndɨ namaanɨwɨse, amɨ waapoho wainɨhandɨ sandɨ sangi netɨ nasopɨsasɨtaiso. Amɨ nehɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaahohɨ sahɨ pɨhɨtɨwɨ nepɨ samɨhetɨ tisisaitane. \v 19 Autaahaatɨhomɨ isɨhiya usaisawɨ pɨwanawaahura aunɨhɨhɨrɨ aunɨhɨhɨramɨ utɨpɨhoaatɨhɨ ahotirɨhɨrunɨ, amɨ Kɨraisihomɨ isɨhiyaatamɨ aunɨhɨhɨramɨ utɨpɨhoaatɨhɨ ahotirɨhɨrunɨ amɨ aunɨhɨhɨrɨ wiwa Itɨpɨho Gaaho samɨ omaŋɨtɨtɨhɨ netɨ gisunyaahonɨhɨrunɨ nepɨ samɨ pɨwɨhemapɨ ahoyanɨwɨ aunɨhɨtɨwɨ pɨwanɨwɨse. Saiwɨ nepɨ sahɨ samɨ maahomwaaŋapunɨ amɨ samɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhapunɨ Awaisɨhoai aunɨhundɨwɨ aunɨhɨtɨwɨ komɨ ambɨpatɨ mepɨ autaahepumapɨse. \v 20 Aiwɨ amɨ nyangi nyainjatisɨho Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisihomɨ ambɨpataahɨ nahataapa sangi nasoaipasɨpɨpaapunɨ amɨ nasisoaarɨ nyamɨ Apɨho Autaahaatɨhoai, “Kɨnyɨ gaahoŋe gaare” undɨwɨse. \s1 Apwaataatunɨ Amɨ Warɨhounɨ Kɨraisihopɨ Gɨwunyaahohiyɨhiyaamɨhɨretɨ Bimɨtaatɨmɨhandapɨ Porɨho Kandaase \p \v 21 Aiwɨ amɨ sahɨ Kɨraisihopɨ Awaisɨhoe tɨwɨ koai nepɨ autaahɨ isɨwatɨwɨ amɨ komɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨniyohɨpatamataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatɨ ususaatɨ usaamɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨnuwɨse. \v 22 Sahɨ asɨhiyaate, samɨ sɨwoyaamɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨnuwɨse, amɨ sahɨ Awaisɨho Kɨraisihomɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨniyohɨpatamataiwo. \v 23 Amɨ nɨnɨ sandɨ katotɨmandɨ apaapɨmaato. Woho so apopaatɨ apwaataatamɨ jɨho mɨtɨhore, amɨ Kɨraisiho isɨhiya kopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaamɨ mɨtɨhomatiyato. \v 24 Isɨhiya kopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya siya Kɨraisihomɨ ambɨpate. Aihɨ amɨ Kɨraisiho kiyai japɨhɨ numwaataise. \v 25 Warisaate, sahɨ baiwɨ napaitɨwɨ maarɨho samɨ sɨwaasisai nunyawɨse, amɨ Kɨraisiho komɨ isɨhiyai maarɨho nunyataatɨ kiyai iwɨtatamanɨtandɨ komɨ ambɨpatɨ ipɨ tɨtɨhɨ atawɨhatetɨ nunyainjɨpatamataiwo. \v 26 Ko komɨ isɨhiyai Autaahaatɨho numwaitandɨ ko sawaho Autaahaatɨhoai nunyanataise. Kɨraisiho pɨwɨhaaraahunɨ amɨ waapohoraahunɨ komɨ isɨhiyai baawusatɨ popɨtumataise, amɨ kiya noaipapɨ komɨ ndɨhetɨ maipɨhandamɨ kipatɨ atɨha atataaha, amɨ tataipatɨ owetatɨ tɨtɨhɨ gaahiya popɨtɨhiya apopaatɨ apwaimaamaatɨ sɨtɨhɨrɨ ahotatɨ weŋɨhaatɨ namaatɨtandɨ tɨmetisaamaatamataiwɨhiya noaipaitaatɨwo. \v 27 Amɨ kiya setahiyaatawaawɨ ainahiyɨhiya maipɨhapaamɨ kipɨ atɨha owetatɨ amɨ wapa mɨmaipɨmetahiya apopaatɨ apwaimaamaatɨ weŋɨhaatɨ namaatɨtandɨ tɨmetisaamaatamataiwɨhiya komɨ ndɨhetɨ noaipaitaatɨwo. \v 28 Isɨ amɨ sɨkɨretɨ sahɨ usɨhiyaatɨ samɨ sɨwaasisai maarɨho nunyawɨse, amɨ sahɨ samɨ ambɨpati maarɨho nunyohɨpatamataiwo. Woho komɨ apwaataati maarɨho numwisɨho so amɨ ko sawaho maarɨho namɨnahore. \v 29 Utaaho wo komɨ ambɨpatapɨ pohipiyatɨ kati netɨ nopɨsasataamaise. Owetise. Amɨ Komɨ ambɨpati nandapa nunyatɨ biyatɨ itatamanatɨ jatataise. \v 30 Amɨ sandɨ nɨnɨ apaapɨmaato, nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaanɨ komɨ ambɨpatamatiyaahiyaanɨnɨtihɨto. \v 31 Iyataatɨ amɨ sandɨ nɨnɨ apaapɨmaato, Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha wapɨhɨ satatɨ jɨpatɨpindihɨto: \q1 “Ko woho komɨ saniyɨ sapiyai namasi notɨ amɨ komɨ apwaataatisatɨ tɨmaamaitataataahɨ kasanyurɨ nehɨ utaaho naasomataimɨ noaipamaise,” \m tihɨto. \v 32 Kɨma pɨwɨmaatɨhɨ sɨwipatɨ apɨpaahɨ awaipatɨ noaasandataise. Aihɨ nɨnɨ kɨma pɨwɨmaapɨ saindɨ Kɨraisihounɨ amɨ komɨ isɨhiya kopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaunɨ tɨmaamaitɨwɨ utaaho nehɨ naasomataiwɨ noaipahohɨrɨhɨretapɨ kandaase ndɨ nɨnɨ mmonataayo. \v 33 Iyataahandɨ kandɨ kɨma pɨwɨma sahɨ usɨhiyaatɨ nehɨ nɨnaasɨkiyaatapɨ kandaase. Amɨ sahɨ nehɨ nɨnaasoŋɨ kinyɨ kɨwaamaati kɨnyɨ kɨwahoŋɨ maarɨho namɨnɨhingɨpatamataimbɨ akɨtɨnɨhɨ numwɨtaapo. Aisaihɨ amɨ asɨhiyaatɨ nehɨ nɨnaasaamɨhɨ kaatamɨ warɨhomɨ pɨwɨha atɨwisatɨ komɨ asɨmwaatɨtɨhɨ sanotɨ amɨ koai kaatɨ netɨ autaahɨ isɨwatane. \c 6 \s1 Porɨho Manyinyaunɨ Saniya Sapiyaunɨ Bimɨtaatɨwɨhɨretapɨ Pɨwɨha Kandaase \p \v 1 Sahɨ manyinyaatɨ samɨ sɨniya japiyai atɨwiwɨ kiyaamɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨnuwɨse, amɨ sahɨ Awaisɨhopɨ gɨwunyaapɨhiyaatiso. Amɨ sahɨ sandɨ saiwɨ kaitaatɨwɨ Awaisɨho maaritatɨ tɨtɨhɨ gaahande. \v 2 Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha utɨpɨhoaatɨhɨ satatɨ jɨpatɨpindise: \q1 “Kɨnyɨ kinyɨ kɨniyɨ gapiyaamɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨnumbwɨ amɨ kasanyuramɨ pɨwɨha baimbɨ atɨwimbɨ japepihɨrɨme,” \m tatɨ jɨpatɨpindise. Iyataatɨ kɨmba wɨnɨhapɨpa jɨhapaare. Iyataatɨ kapaamɨ wapa akɨpɨpa noaipaitandɨ pɨwɨha watɨpɨtatɨ katahaapɨhaare. Ka pɨwa akɨtɨnɨhɨ watɨpɨtatɨ satatɨ jɨpatɨpindisɨhaapɨto. \q1 \v 3 “Kɨnyɨ saimbɨ kiyapaapaahɨ kinyɨ otɨpɨpatɨ wapa kɨnyɨ kaingɨpɨpa tɨtɨhɨ nga noaipatɨ amɨ kɨnyɨ yapɨpataapɨhɨ nga baimbɨ utaarɨhandetɨ bimɨtaise,” \m tatɨ jɨpatɨpindise. \v 4 Amɨ sahɨ sapiyaatɨ samɨ manyinyai kiyaamɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ nepɨ nusopɨsasɨwɨ apowatɨ, amɨ sapɨ apowɨtandɨhaiwa wiwa kamaawiwɨse. Amɨ nehɨ Awaisɨho mmonataatɨ gaatɨtandɨhɨretɨ tɨtɨhepumapɨ, amɨ Awaisɨhomɨhaiwa kiyai sahɨ nunjawɨ amɨ komɨ pɨwɨha wɨnɨhundɨwɨ katɨwunjawɨse. \s1 Porɨho Otɨpɨpatɨhiyaapunɨ Iwinjatohiyɨhiyaapunɨ Pɨwɨha Kandaase \p \v 5 Sahɨ nehɨ otɨpɨpatɨhatɨmaatɨ nawɨho namepɨ otɨpɨpatɨ nehɨhatɨ kiyohiyɨhyaate, sangi jainjatohiyɨhiya kɨmaapɨ yapɨpatambɨhiyaamɨ pɨwɨha baiwɨ atɨwiwɨ yaiwɨ, amɨ kiyai nepɨ autaahɨ isɨwatɨwɨ, amɨ maarɨho gaahoaisawɨ kiyaamɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨnuwɨse, amɨ sahɨ Kɨraisihomɨ pɨwɨha baiwɨ atɨwiwɨ komɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨnutataiwo. \v 6 Sahɨ sandɨ sangi jainjatohiyɨhiya detɨ bitopɨ jainjasaihɨ kiyaamɨ ndɨhetɨ kiya sangi gaahiyaate satɨtaatɨwɨhɨretɨ wɨndɨ kamaiwɨse. Sahɨ Kɨraisihoai atɨwiwɨ komɨ asɨmoaatɨtɨhɨ pɨniyohɨpatamataiwɨ Autaahaatɨho maaritimbɨpa samɨ maarɨho nahatoaisawɨ kaiwɨse. \v 7 Sahɨ samɨ otɨpɨpatɨ maarɨho gaatonɨhɨ ŋahɨŋahɨtɨwɨ kaiwɨse. Aiwɨ Awaisɨho sawahomɨ otɨpɨpatɨ kawisɨhaayono tɨwɨ kaiwɨse. Amɨ nehɨ isɨhiya usɨhiya asɨhiyaamɨ otɨpɨpatɨ kawisɨhaayo, tɨwɨ wɨndɨ kamaiwɨse. \v 8 Amɨ gwɨnyaapɨse. Utaaho wo ipatisanatɨ otɨpɨpatɨ nga kaisɨhoai Awaisɨho wihoaaŋɨhandɨ gaahandɨ numwɨtaise. Sandɨ utaaho nawɨho nametɨ nehɨ otɨpɨpatɨhoaisunɨ amɨ utaaho wo awaisɨho womɨ otɨpɨpatɨ nehɨhatɨ wɨndɨ kamaayahoaisunɨ ahoyatɨ Kawitaise. \v 9 Amɨ sahɨ awaisawɨhiyaatɨ samɨ nehɨ otɨpɨpatɨhatɨma nawɨho namepɨ kasisauhɨ iwinjatohiyɨhiyaate, samɨ nehɨ otɨpɨpatɨhatɨmai gaahatɨ kawiwɨse. Aiwɨ sahɨ kiyai wiwa yawɨhaiwa kaundɨwɨ kamaawiwɨse. Gwɨnyaapɨse! Sangisunɨ amɨ kiyaisunɨ ahoyatɨ jainjatisɨho Awaisɨho yamɨhapataatɨhɨ bindataise. Iyatɨ amɨ ko isɨhiya nahatiyai naasaipitɨ katɨ kawisahore. \s1 Pwɨsɨpɨ Yaipa Nahataapa Autaahaatɨho Sangi Nasamimbɨpa Nepɨ Nipaatɨwɨ Niyopɨ Isɨwatɨwɨse \p \v 10 Nɨnɨ sangi pɨwɨha kɨma ipotɨha awaisɨha kasatɨtandiyo. Sahɨ Awaisɨhoaisawɨ baiwɨ tɨmaamaitɨwɨ ko sangi netɨ watɨpɨsamahonɨhɨ amɨ komɨ watɨpɨhanda watɨpɨtɨwɨ bitosawɨse. \v 11 Autaahaatɨho sangi komɨ pwɨsɨpɨ yaipatɨ nasamimbɨpa nahataapa anɨtiwɨ isɨpɨ bitosawɨse, amɨ kapaaraahɨ utaaho maipɨho Bwaasɨrɨhɨramɨ jaipɨpa maipɨhapa tipɨndɨwɨ nemaitaatɨwo. \v 12 Amɨ nyahɨ nehɨ yapɨpatambɨ isɨhiyaisaatɨ tunaatɨ yahwɨnɨhaamaayo. Sahɨ baiwɨ gwɨnyaapɨse. Nyahɨ itɨpɨho maipɨhapa watɨpɨhandisahapaisaatunɨ, amɨ wiwa watɨpɨhaiwa watɨpɨhandisahaiwa kahapaamapɨpai autaahɨ tuwipataatɨhɨ jatiwaiwaisaatunɨ, amɨ wapa watɨpɨhapa kɨmaapɨ yapɨmbataapɨhɨ isɨhiyai apatɨhamatiyahaiwetɨ bimohurɨmura jatiwaiwaisaatɨ taawa tunnɨhaayo. \v 13 Isɨ saiwa sɨkiyahaiwaapɨ Autaahaatɨho sangi pwɨsɨpɨ yaipatɨ nasamimbɨpa nahataapa nepɨ baiwɨ isɨwatawa jatɨwɨse. Uta Maipɨhomɨ asisɨha maipɨha noaipahonɨhura kapaaraahɨ sahɨ tunnɨwɨ yahwɨndaatɨwo. Saiwɨ tunnɨwɨ yahwɨnɨwɨ amɨ wɨndɨ yamaanɨhɨmapɨ yapɨpatɨ aunahɨpatɨ isɨpɨ kiyaatɨnɨhɨ kapɨhɨ bitoaitaatɨwo. \v 14 Isɨ amɨ sahɨ andɨtitɨwɨ bitosawɨse, pɨwɨha akaaha akɨtɨha nepɨ samɨ yamepatamataiwɨ anɨtiwɨ wɨsasanɨwɨ nipaatɨwo. Aiwɨ amɨ sahɨ Autaahaatɨhomɨ tɨtɨhɨ gaahɨretɨ isɨhiyaisawɨ pɨwanɨwɨ daiwɨ bimohɨtɨhandɨ nepɨ wapa watɨpɨhapa kɨrɨwipati netɨ nisapuhonɨhɨ amɨ wapa kɨrɨwipati netɨ nopɨsasɨtotɨhapa tiwaraitandɨ namaasahohɨpatamataiwɨ samɨ kɨrɨwipatɨ namaasapɨ nipaatɨwɨse. \v 15 Aiwɨ amɨ Autaahaatɨho isɨhiyaisatɨ maarɨho naasohɨtihɨ pɨwaundatɨ nahowindɨhandapɨ sahɨ pɨwɨha wanɨha gaaha ausaitaatɨwɨ nepɨ tɨmanɨnɨhohɨtɨhandɨ samɨ asuipatamataiwɨ nipaatɨwɨse. \v 16 Sapa nahataapa nepɨ isɨwatawa amɨ kapaamɨ tiwatɨhaatɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ samɨ matoaatɨpatamataiwɨ nepɨ niwowɨse, amɨ Uta Maipɨho samɨhetɨ sisɨha tɨhwɨtisɨhaamatiyatɨ yaipatɨ yotiwaiwa katetapɨ tiwaraitando. \v 17 Aiwɨ amɨ Autaahaatɨho sangisɨ japɨhɨ nasamaasɨtɨhandɨ samɨ tingaatɨha ainɨhɨramataiwɨ samɨ mɨtɨhoaatɨhɨ nahato namaasapɨ nipaatɨwɨse. Aiwɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha Itɨpɨho Gaaho namatanaatɨ tɨmwipɨhanaatɨ bainatɨhɨramatiyahanaatɨ nasaminanaatɨ nepɨ pwɨsɨpatɨ bainatɨhɨremapɨ isɨpɨ gwɨsitɨwɨse. \v 18 Itɨpɨho Gaaho netɨ gisunyaatɨ amɨ andɨtisaihonɨhɨ Kɨretɨ Itɨpɨhomɨ watɨpɨhanda sahɨ nasisoaarɨ wɨndɨ ikɨnnɨwɨ namaamɨhaapɨ kiyaatɨnɨhɨ gaapundɨwɨse. Aiwɨ amɨ Autaahaatɨhopɨ gaapɨpatɨ kɨhatɨ kɨhatɨ andɨtitɨwɨ gaapundɨwɨse, wapa sahɨ nausetɨtihɨ naitaatɨwɨ maaritohɨpɨpa nahataapaapɨ nunjenɨwɨ gaapundɨwɨse. Aiwɨ andɨtitɨwɨ jatɨnɨwɨ tɨmetɨwɨ bitotawa gaapɨpatɨ wɨndɨ namaamɨhaapɨ ikɨmaanɨwɨ kiyaatɨnɨhɨ gaapundɨwɨse. Autaahaatɨho komɨ isɨhiya nahatiyai iwɨtatamanatɨ amɨ andɨtɨwiwɨtandɨ sahɨ jaawɨ nasisoaarɨ mwɨtetɨwɨ gaapundɨwɨse. \v 19 Amɨ sahɨ nisapɨsangi gaapundɨwɨse, nɨnɨ pɨwɨha ausaatɨ katɨtandɨ tɨmetisanɨhura Autaahaatɨho komɨ pɨwɨha naninyatɨ andɨtɨnihonɨhɨ nɨnɨ wɨndɨ yamaindɨ watɨpɨndɨ pɨwɨha wanɨha gaaha noaasandindɨhandɨ ausaimanɨtaano. \v 20 Autaahaatɨho nɨngi komɨ pɨwɨha kɨmɨka awusaitandɨ naninyatɨ natanoaasihɨhonɨne. Isɨ amɨ kɨmandɨ kandapɨ nɨnɨ napwɨtɨtɨ bindataayo. Sahɨ nisapɨ gaapundɨwɨse, amɨ pɨwɨha wanɨha gaaha ausaataahura nɨnɨ wɨndɨ yamaindɨ nehɨ watɨpɨhonɨnɨ isɨhiyai pɨwɨha kaundɨtaano amɨ kɨmɨka kaundɨtandɨhonɨniso. \s1 Porɨho Pɨwɨha Ipotɨha Naisɨhiyai Asisɨha Gaahuraare Undataase \p \v 21 Nahataapa nɨngi nanoaipatɨ amɨ otɨpɨpatɨ nɨnɨ kaindɨ bimohɨpatapɨ Tikikaasiho sangi kasatɨtaise. Iyataatɨ Tikikaasiho so nyahɨ maarɨho waatɨ nunyaaho amɨ nyamatiyatɨ Awaisɨhopɨ gɨwunyaatɨ, amɨ komɨ otɨpɨpatɨ nga nawɨhiyatɨ kiyahore. \v 22 Nɨnɨ koai sangisenda nandusoaasataayo, amɨ tanyaaha kɨmandapo. Amɨ ko sangi netɨ andɨtɨsaiwatɨ amɨ nyahɨ kɨmbɨhɨ bimohɨrɨhɨretapɨ kiya sɨsaiwɨ bimopo, satatɨ kasatonɨhɨ amɨ sahɨ nyapɨ gwɨnyaitaatɨwo. \v 23 Naisɨhiyaate, sahɨ nyamataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatɨ nahatiyaatangi nyamɨ Apɨho Autaahaatɨhounɨ, amɨ nyamɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisihounɨ samɨ maarɨho ambɨpatɨ nepɨ wisaipɨ napaisaatisamaitaise. Sasimɨ amɨ sahɨ ususaatɨ naisɨhiyaatɨ maarɨho namɨndaatɨwɨhandɨ nasanyamɨ amɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaitaatɨwɨhandɨ watɨpɨhandɨ nasamɨtaise. \v 24 Nɨnɨ sapɨ saindɨ gaapundataayo, sahɨ nahatiyaatɨ nyamɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisihoai maarɨho taawɨ kiyaatɨnɨhɨ nunyohiyɨhiyaatangi Autaahaatɨho gaahatɨ kasitando.