\id 2PE - Aŋaataha-Ainde NT -Papua New Guinea 2003 (DBL 2014) \h 2 Pitaaho \toc1 Pitaahomɨ Utɨpɨho Kapɨho \toc2 2 Pitaaho \toc3 2Pi \mt1 Pitaahomɨ Utɨpɨho Kapɨho \imt1 Kɨmandɨ Pitaahomɨ Utɨpɨhandɨ Kapɨhandapɨ Nesɨpɨhande \ip Porɨho komɨ asisɨha napwɨtandɨhaapɨ jatata Timotehopɨ utɨpɨho jɨpatɨpiya nusoaasipatamatiyatɨ amɨ Pitaahoaisangi utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpiyataise (1:14) Kɨnaungwɨha 66 A.D. hura kɨmo utɨpɨmo jɨpatɨpiyahore. Isɨhiya usa ipotɨhura pɨwɨha asɨwa asɨretɨ pɨwɨha isɨhiyai katɨwunjɨtauhɨ kandapɨ Porɨho gwɨnyapenataatɨ kɨmo utɨpɨmo jɨpatɨpiyataise nyahɨ pɨwɨha asɨretɨ asɨwa katɨwɨnyasohɨwaiwaunɨ kiyaamɨ pɨwɨhaunɨ nyahɨ wɨndɨ atisaatɨ namaitɨhaawo. \is1 2 Pitaahomɨ Utɨpɨho napɨmasataise \io1 Pitaaho isɨhiyai ipɨhɨrete gaahure undisɨha (1:1-2) \io1 Autaahaatɨhomɨ isɨhiya daiwɨ bimɨtaatɨwɨhɨra siyate undisɨha (1:3-21) \io1 Isɨhiya isɨhiya usaisɨ pɨwɨha asɨwa asɨretɨ katɨwɨ katɨwunjɨtaatɨwɨhiya ipotɨhura noaipaitauhɨ kandapɨ Pitaaho jɨhɨ tɨmanatɨ kaundisɨha (2:1-22) \io1 Awaisɨho japɨhɨ napɨtandɨhuraapɨ siyatɨ napɨtaise undatɨ Pitaaho isɨhiyai pɨwɨha kataunjisɨha (3:1-16) \c 1 \s1 Isɨhiya Utɨpɨmandɨ Nusoaasisawɨhiyai Pitaaho Asisɨha Gaahuraare Undataase \p \v 1 Nɨnɨ Saimonɨ Pitaahonɨnɨ amɨ nɨnɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawitandɨ Jisasɨ Kɨraisiho nanɨmahanatɨ natanoaasisɨhonɨne. Nɨnɨ kɨmɨ konɨnɨ nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaitɨhaahandɨ apɨpaahɨ gaahandɨ Autaahaatɨho nanyamihɨ nehohɨpatamataiwɨhandɨ Autaahaatɨho nasamihɨ nehohiyɨhiyaatapɨ kɨmo utɨpɨmo nɨnɨ jɨpatɨpiyataayo. Iyataatɨ nyahɨ aposerɨhiyaanɨnunɨ amɨ sahunɨ taawaatɨ gɨwunyaahoto, nyamɨ Autaahaatɨhotatɨ, amɨ nyangi nyamɨ maipɨhaiwaatɨhapɨ japɨhɨ nanyamaasɨhore. Iyatɨ amɨ ko isɨhiyaanɨ nahatiyaanangi gaahatɨ naasaipitɨ katɨ kanyisahore. \p \v 2 Amɨ sahɨ Autaahaatɨhopunɨ amɨ Jisaasiho Awaisɨho nyangi nyainjatisɨhopunɨ gwɨnyaapɨ nasesɨpainjɨtɨhanda kindarɨ sangi maarɨho nasanyamɨ, amɨ gaahandɨ waatɨ kasisaihɨ sahɨ nga itatamaŋɨnɨwɨ bimɨtaatɨwɨ nɨnɨ sapɨ gaapɨsundataayo. \s1 Autaahaatɨho Nyangi Gaahaiwa Kanyisatɨ Nanyinyataise \p \v 3 Jisaasiho Autaahaatɨhomɨ watɨpɨhandisahore. Iyatɨ amɨ ko Jisasɨ Kɨraisiho Autaahaatɨhosɨ watɨpɨhandisahore. Siyatɨ ko apɨpaahɨ watɨpɨhosɨ komɨ watɨpɨhandɨ kɨmɨkanda gaahapa nahataapa nyahɨ Kɨraisihomɨ isɨhiyaanangi andɨtɨnyaiwatɨ nyatatamanɨtandɨhapa aimɨ nyangi nga nanyinyataise. Saiwa gaahaiwa nahatewa nanyamindɨmandɨ nyahɨ kometirɨhɨretɨ japepihɨrɨtɨhaawɨ nanyinyataise. Amɨ nyahɨ sandɨ saitɨhaawɨ Kɨraisiho Autaahaatɨhometirɨhɨretapɨ nyangi netɨ nanyisatɨ gɨnyunyaasɨhɨ nyahɨ Autaahaatɨhopɨ biyaatɨ gwɨnyaawaatɨ mmonɨhaayo. Iyatɨ ko nyangi gaatatɨ nanyamaataise koai isɨhiya mepɨ autaahepumapɨ baiwɨ nga usonɨwɨ kopɨ maaritohɨtɨhandunɨ, amɨ ko apɨpaahɨ gaaho werɨho atɨpɨho bimindɨhandunɨ nyahɨ naitɨhaawo. \v 4 Iyatɨ amɨ Kɨraisɨ Jisaasiho Autaahaatɨhomɨ watɨpɨhanda apɨpaahɨ gaahaiwa amɨ awaiwaiwa kaiwaapɨ nawɨho numwɨtɨhomɨ ambɨpatɨ owehandɨ nyangi nga netɨ nyatatamanɨtandɨhaiwa kanyisatɨ nga nanyinyataise. Saiwa ko siyatɨ kanyiwɨmaiwa nyangi kanyisatɨ nanyamɨtandɨ jɨhura ko katirɨhɨrɨ kɨretɨ kanyisataise. Ko siyatɨ saiwa kanyindɨmandɨ amɨ sangi netɨ andɨtisaihonɨhɨ sahɨ apɨpaahɨ maipɨhaiwa maapɨ yapɨmbatambɨhaiwa sangi netɨ nasopɨsasɨtandɨhaiwaatɨhapɨ noaipasi nehɨhaatɨ yanɨhɨmaitaatɨwe. Yanɨhɨmapɨ amɨ sahɨ Autaahaatɨhometirɨhɨretɨ nepɨ ko bimirɨhɨretɨ bimɨtaatɨwe. \p \v 5 Amɨ sahɨ aimɨ Autaahaatɨhometirɨhɨretɨ nesihiyaatɨsɨ amɨ sandɨ kandapimatonɨhɨ samɨ Kɨrasihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandi nepɨ andɨtɨwipɨ kɨmaiwa bipinjawɨ kaiwɨse. Sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandi nepɨ andɨtɨwipɨ gaahandɨ kaiwise. Aiwɨ amɨ sahɨ gaahandɨ kiyohɨtɨhandisawɨ. Sahɨ Autaahaatɨhopunɨ amɨ Kɨraisihopunɨ mmonɨwɨ nepɨ amɨ sahɨ Kɨraisihomɨ isɨhiya maapɨ yapɨpataapɨhɨ bimɨtaatɨwɨhɨretɨ sɨrete tɨwɨ baiwɨ mmonɨwɨ gwɨnyaahohɨtɨhandɨ nepɨ bipinjawɨse. \v 6 Aiwɨ amɨ saiwɨ sahɨ gwɨnyaahohɨtɨhandisawɨ samɨ ambɨpatɨ maarɨho jandotɨ maaritimbɨpa nepɨ ipɨhatisawɨ jatohɨtɨhandɨ nepɨ tɨmaamaipɨ kaiwɨse. Aiwɨ amɨ sahɨ samɨ ambɨpatɨ maarɨho maaritimbɨpai nepɨ ipɨhatisawɨ jatohɨtɨhandisawɨ sahɨ andɨtitɨwɨ bitotawaawɨ yaasatɨ naaŋɨhaiwa nehohɨtɨhandɨ nepɨ tɨmaamaipɨ kaiwɨse. Aiwɨ amɨ sahɨ samɨ ambɨpatɨ maarɨho yaasɨhaiwa andɨtitɨwɨ bitotawa nehohɨtɨhandisawɨ tɨmaamaipɨ Autaahaatɨhomɨhɨretɨ nepɨ japepihɨrɨwɨse. \v 7 Aiwɨ amɨ kandamɨ tiwatɨhaatɨ sahɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ samɨ naisɨhiya Kɨraisihomɨhiyaapɨ baiwɨ gwɨnyaapɨ gaahatɨ kawiwɨ usonɨwɨ kiyai wapa nunyawɨse, tɨtɨhɨ nehɨ sahɨ sawanaatamɨ namwinji nasohɨrɨhɨretɨhiyai kawisohɨpatamataiwo. Aiwɨ amɨ Autaahaatɨho isɨhiya nahatiyai maarɨho numwipatamataiwɨ amɨ sangisangi naasɨkatɨ kaiwɨ isɨhiya nahatiyai maarɨho nunyawɨse. \v 8 Aiwɨ amɨ kɨmaiwa gaamaiwa nɨnɨ taatɨ sangi kasatohɨwɨmaiwa nepɨ anɨtiwɨ isɨpɨ daiwɨ bindawaawɨ amɨ kaiwa waatɨ pɨhɨtɨwɨ sahɨ kaiwɨse. Aiwɨ amɨ sahɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisiho nyangi nyainjatisɨhopɨ sangi biyatɨ akɨtɨnɨhɨ gisunyaatatɨ nasesɨpatamataataahɨ kɨmaiwa gaamaiwa samɨ ambɨpatɨ maarɨhoaatɨhunɨ, amɨ samɨ pɨwɨha dahopaatɨhunɨ noaipatɨ watɨpɨtatɨ ahotonɨhɨ, amɨ kaiwa sahɨ kiyaatɨnɨhɨ kaimɨ nutaapo. Sahɨ saiwɨ kaimɨ niyohɨtɨhandaahɨ amɨ sahɨ kopɨ otɨpɨpatɨ nehɨ yatɨtɨpɨhatɨ wɨndɨ kamaiwɨ tɨtɨhɨ akɨpɨpa noaipɨhatɨ kaitaapo. \v 9 Iyataatɨ amɨ utaaho wo saiwa gaamaiwa nɨnɨ sangi kasatohɨwɨmaiwa kamaayatɨ owehohɨ wapa kaanɨhɨ ahotimbɨpa nga wɨndɨ monataise. Amɨ so utaaho wo komɨ ndɨha niyotatɨ asahata maawinjatinjɨhɨ biyatɨ minjasɨhomatiyataise. Iyatɨ amɨ ko komɨ maipɨhaiwa jɨhura kaiwaiwa Autaahaatɨho bausatɨ nemwatɨ netɨ tɨtɨhɨ gaaho popɨtɨhoemwasɨtɨhandapɨ Autaahaatɨho nisɨ maipɨhaiwa aimɨ bausatɨ nenɨmasɨhonɨniso, tatɨ gɨmunyaatɨ ko aimɨ nanɨpimatamasɨhe. \p \v 10 Isɨ amɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Jisaasihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, sangisɨ Autaahaatɨho aimɨ gaatatɨ nasamaatɨ amɨ sahɨ tɨtɨhɨ komɨ isɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ aimɨ nasamɨhainjɨhiyaate. Ko sangi aimɨ sasihɨhiyaatisɨ koai nɨwipinjɨtaatɨwɨ gaatatɨ nasamaasɨtɨhandunɨ amɨ tɨtɨhɨ komɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ nasamɨhainjɨtɨhandunɨ nepɨ akɨtɨnɨhɨ akɨtɨhandemapɨ akɨte tɨwɨ sawanaatunɨ amɨ isɨhiya usaunɨ mmondaatɨwɨ sahɨ mɨtaahɨ waatɨ andɨtitɨwɨ kɨretapɨ gaahaiwa kaiwɨse. Sahɨ saiwɨ gwɨnyaapɨ kaiwɨ isɨwatawaawaahɨ amɨ sahɨ wɨndɨ japɨhɨ nuwɨ maipɨhandɨ kaiwɨ tɨmahiyawɨ amɨ sahɨ Jisasɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ wɨndɨ namaamaitaapo. \v 11 Amɨ sahɨ saiwɨ kɨmɨretɨ saiwa gaamaiwa japepihɨrɨmɨ nuwɨ amɨ ipotɨhura Autaahaatɨho sangi sasatatɨ sahɨ napɨwɨ nandaapɨse tatɨ maasomwaaŋɨ awaindɨ nasuwatɨ netɨ waahɨwa jainjapwaatɨ jainjahonɨhɨ amɨ sahɨ Awaisɨho nyangi japɨhɨ nanyamaatɨ nyainjatisɨho komɨ isɨhiyai winjaatɨ jinjapɨhɨ jinjapɨhɨ konɨhɨ bimimbɨpɨhɨ naiwɨ nandaitaapo. \p \v 12 Iyataatɨ amɨ saiwaahɨ sahɨ aimɨ gwɨnyaapɨ mmonɨwɨhiyaatɨtihɨhandɨ kandɨ nɨnɨ bapaindɨ mwɨtɨpisatɨ netɨ samɨ amɨtɨha jainjapwaatɨ gisunyaapɨ nuto, amɨ sahɨ kaiwaapɨ nasisoaarɨ gwɨnyaitaatɨwo. Pɨwɨha akaaha Jisasɨ Kɨraisihopɨtaha nyahɨ sangi aimɨ katawaasasonɨhɨ samɨ amɨtɨhetɨ gisunyaatatɨ amɨ samɨ omaŋɨtɨtɨhɨ netɨ watɨpɨtatɨ ahondaise. \v 13 Isɨ amɨ nɨnɨ maapɨ yapɨmbataapɨhɨ asohonɨnɨ nisɨ ambɨpatisatɨ bimohurɨmura saiwa gaasiwa sahɨ gwɨnyaapɨ kaitaatɨwɨ bapaindɨ jinjɨhaatematɨ kasatɨmɨ nutaano. Amɨ nɨnɨ sandɨ sangi kasatɨmɨ nutandɨ nisɨ otɨpɨpate. Amɨ sandɨ nɨnɨ apaapɨmaato, saiwa gaasiwaapɨ sangi bapiyatɨ gisunyaatonɨhɨ kaiwaapɨ jinjapɨhemapɨ gwɨnyaitaatɨwɨ jinjapɨhɨ kasatɨtaano, satataato. \v 14 Nɨnɨ nɨwahonisapɨ gwɨnyaatɨ mmonataayo, wɨndɨ otɨhɨmetanɨhɨ nɨnɨ nisɨ ambɨpati namaito. Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisiho nyangi nyainjaatɨ bimisɨho nɨngi sandatɨ wɨndɨ otɨhɨmetanɨhɨ kɨnyɨ ketɨ napwɨtaise ndatɨ tɨtɨhɨ aimɨ kandataase. \v 15 Isɨ amɨ nɨnɨ andɨtindɨ waatɨ sangi netɨ andɨtisaitɨ saiwa gaamaiwaapɨ jinjɨhaatema kasatɨmɨ nutaano. Saisanɨhɨ amɨ sahɨ saiwa wɨndɨ nanɨpimatɨwɨ namaamapɨ kiyaatɨnɨhɨ nasisoaarɨ kaimɨ nutaatɨwo. Saindɨ kaiwa nɨnɨ konɨnɨhɨ kasatɨmɨ nutaano amɨ nɨnɨ napotɨ owetisanɨhuraisangi sahɨ nasisoaarɨ mmonɨwɨ kaiwɨ amɨ gisunyaatɨtando. \s1 Nyahɨ Kɨraisihomɨ Nausainjɨtɨhandɨ Jɨhura Sisɨhoaasɨnɨ Nyamɨ Ndɨhaara Mmoho \p \v 16 Iyataatɨ amɨ nyangi nyainjaatɨ bimisɨho Jisasɨ Kɨraisihopɨ komɨ watɨpɨhandɨ awaindɨhandɨ nausaatindɨhandisatɨ napɨtaise sataatɨ aimɨ nyahɨ sangi kasato. Iyataatɨ nyahɨ komɨ watɨpɨhandɨ nausainjɨtɨhandapɨ sangi kasatohɨtɨndɨ nehɨ isɨhiyaamɨ pɨwɨha maatɨmaatapɨ taanauhɨha sawanaunyaapɨha kanɨhauhɨ nyahɨ newaatɨ kasatɨhaamaayo. Owetise. Nyahɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawitɨhaawɨ nanyamɨhainjawɨhiyaanɨ aposerɨhiyaanɨnɨ Autaahaatɨhomɨ watɨpɨhandɨ nausainjɨtɨhandɨ Jisasɨ Kɨraisihomɨ ambɨpatetɨ koai netɨ bopɨhatɨ otiwa kaumbwaatɨ nɨwusaatatɨ noaipasɨhɨ Autaahaatɨhomɨ sisɨhoaasɨnɨ nyahɨ yawanaanamɨ ndɨhaara mmonɨhohɨtɨhandapɨ siyahandɨ mmonɨhaayo taatɨ tɨtɨhɨ aimɨ kasatohɨhaare. \v 17 Iyataatɨ Autaahaatɨho yamɨhapataatɨhapɨ komɨ yundanyɨha wandɨha nunyatɨ Kɨraisihoai netɨ nɨwimaatɨ awaisɨhoemasɨhɨ amɨ komɨhetapɨ awaindɨhandɨ otiwa kambwaatɨ nausainjɨhɨ nyahɨ nyamɨ ndɨhaara usonɨhaayo. Siyaatɨ usohonɨhɨ Autaahaatɨho komɨ nausainjɨtɨhandɨ apɨpaahɨ gaahandaatɨhɨ bimisɨho Jisaasihopɨ sandaase: “Kɨmbɨhɨ kɨmo nisɨ mɨtɨmoai maarɨho nunyatɨ amɨ kopɨ nɨnɨ maaritɨtɨhore,” tatɨ pɨwaatihɨ amɨ nyahɨ pɨwɨha sa atisɨhaayo. \v 18 Aihɨ sura nyahɨ Jisaasihoaisaatɨ Autaahaatɨhomɨ sisɨhoaasɨnɨ maasɨ bitohonɨhɨ Autaahaatɨho sapɨho komɨ Mwaaho Jisaasihoai netɨ nɨwimaatɨ ambɨpatɨ awaipatɨ numwihɨ amɨ komɨhetapɨ sisɨha awaindɨhandɨ otiwa kambwaatɨ nausaatataise. Aihɨ Autaahaatɨho komɨ nausainjɨtɨhandɨ awaindɨhandaatɨhɨ yamɨhapataatɨhɨ bindataatɨ nyahɨ atisonɨhɨ Jisaasihopɨ pɨwɨha satatɨ kandaase. “Kɨmo nisɨ maasɨhɨmo komɨhetɨ nisɨ maarɨho ahɨnotihɨ nɨnɨ koai maarɨho apɨpaahɨ nunyatɨhore. Aindɨ nɨnɨ kopɨ nga apɨpaahɨ maaritɨtɨhore,” tatɨ katihɨ nyahɨ atisɨhaayo. \p \v 19 Aihɨ kɨmba wapa sahɨ gwɨnyaitaatɨwɨhapa kasatɨtandiyo. Jɨhɨ aimehura ipotɨhura wiwa noaipaitandɨhaiwaapɨ pɨropetɨhiya Autaahaatɨhopɨ katɨwɨ jɨpatɨpaiwɨ ahiyohɨhaapɨ apɨpaahɨ akɨtɨnɨhɨ akaahaare, taatɨ nyahɨ mmona gwɨnyaahaayo. Isɨ amɨ sangisangi kiyaamɨ pɨwɨha nepɨ anɨtiwɨ isɨwatawaawaahɨ amɨ sandɨhɨ sahɨ gaahatɨ kaisaihɨ ngaatɨtaise. Saiwa jɨhura pɨropetɨhiya Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha Jisaasihopɨtatɨ katɨwɨ jɨpatɨpiyohɨwaiwa sisɨha ramɨhandɨ asahatindɨtɨhɨ taatɨ nausaatɨmɨ naipatamatiyahaiwaare. Kaiwa siyatɨ sisɨha ramɨhandɨ asahatindɨtɨhɨ taatɨ nausaatipatamatiyatɨ nausaatɨmɨ notɨ asisɨha bowataatɨ amɨ kambwaatɨ bosetetapɨhaatɨ nipaatɨhaatɨ tɨhoaatɨ, amɨ ipɨho ipɨtatɨ awaindɨ saasinjɨpatamatiyatɨ Jisaasiho yamahapataatɨhɨ namasi maapɨ yapɨmbataapɨhɨ nasonɨhɨ komɨ nausainjɨtɨhandɨ samɨ omaŋɨtɨtɨhɨ maarɨhoaatɨhɨ noaipahonɨhuraatɨtando. \v 20 Iyataatɨ amɨ kɨmandɨ awaindɨhandɨ sahɨ baiwɨ mmonɨwɨ gwɨnyaapɨ nasesɨpatɨtandɨ nɨnɨ sangi kasatɨtandiyo. Jɨhura isɨhiya pɨropetɨhiya Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha ausaapɨ katɨwɨ amɨ jɨpatɨpiyohɨwaiwaamɨ tanyaaha utaaho wo nehɨ ko sawahomɨ watɨpɨhandɨ amɨtɨha gwɨnyaasɨtɨhanda nesɨpatɨ katɨtandɨhaiwaamaahe. Owetise. \v 21 Amɨ sandɨ apaapɨmaato. Pɨropetɨho Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha ausaasɨho nehɨ ko sawahomɨ amɨtɨhetɨ amɨ maarɨhoaatɨhɨ maaritatɨ gwɨnyaasɨtɨhanda pɨwɨha ausaatɨ kandaamaase. Owetise. Amɨ nehɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho isɨhiyaamɨ gwɨnyaahohɨtɨhandɨ netɨ Autaahaatɨhomɨ gwɨnyaatɨ maaritirɨhɨretemwatɨ nunjatɨ kaundatɨ gɨwunyaasɨhɨ, amɨ ko Itɨpɨhomɨ watɨpɨhanda kiya pɨwɨha atiwɨ nepɨ katɨwɨ amɨ jɨpatɨpiyawaayopo. \c 2 \s1 Pitaaho Kɨraisihomɨ Isɨhiyai Isɨhiya Jaipɨpa Katɨwunjohiyɨhiyaapɨ Jaawo Undataase \p \v 1 Jɨhɨ aimehura Autaahaatɨhomɨ isɨhiya Isɨraherɨhiyaamɨ otɨhatɨhɨ isɨhiya usa nyahɨ pɨropetɨhiyaanɨne, tɨwɨ isɨhiyai jaipundɨwɨhiya noaipapɨ bindawaayopo. Kiyai Autaahaatɨho pɨwɨha nunyatɨ wɨndɨ natamusoaasihɨhandɨ kandɨ nehɨ kiya sawanaamɨ pɨwɨhaapɨ isɨhiyai saundɨwɨ, kɨma Autaahaatɨhomɨ pɨwɨhe tɨwɨ jaipɨtɨwɨ ausaapɨ kaundopo. Isɨ amɨ wanɨ kɨmuraisangi sɨkaiwɨ isɨhiya nehɨ sawanaamɨ pɨwɨha jaipɨpa sangi netɨ nasopɨsasɨtandɨhaapɨ kɨma Autaahaatɨhomɨ pɨwɨhe satɨwɨ samɨhatɨhɨ noaipapɨ bindawaawɨ katɨwɨsasɨtaapo. Aiwɨ kiyai sahɨ wɨndɨ maawinjasaihɨ noaatɨwɨ samɨhatɨhɨ nandaapɨ pɨwɨha jaipɨpa kɨhaiwa kɨhaiwa, sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ nepɨ nasopɨsasɨtaatɨwɨ isɨhiyai jaipɨpa katɨwunjɨtaapo. Awaisɨho nahataapa jatisɨho kiyaapɨ komɨ ambɨpatɨ nunyanatɨ kiyai kiyaamɨ maipɨhaiwaatɨhapɨ numwaasɨhoai ahosumwapɨ kopɨ nanɨpimatɨtaapo. Kiya siyawaawɨ sawana nepɨ ketɨ kuraanɨhɨ nopɨsasɨwɨ owematɨtaapo. \v 2 Kiya saiwɨ ketɨ kuraanɨhɨ nepɨ owematɨtaatɨwɨhiyaatanɨhandɨ kandɨ samɨhatɨhɨ Kɨraisihomɨ isɨhiya taahiyɨhiya jaipɨpa katɨwunjohiyɨhiyaamɨ kiyohɨwaiwa nepɨ apɨpaahɨ maipɨhaiwa kaiwɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ kɨhiyaisawɨ namɨnɨwɨ daitaapo. Amɨ kiya saiwɨ kiyohɨtɨndaahɨ nehɨ maatɨmaatapɨ Kɨraisihomɨ isɨhiyaamɨ ipaahambɨhiya Kɨraisihopunɨ amɨ kometirɨhɨretapɨhaiwaapunɨ pɨwɨha maipɨha katɨwɨ sisɨpɨtɨtaapo. \v 3 Isiya siya isɨhiyai pɨwɨha jaipɨpa katɨwunjohiyɨhiyaapɨ sangi wa sandɨ kasatɨtaano. Siya isiya nawɨho nehɨ sawanaapaahɨhɨ nepɨ ahoaitaatɨwɨ maarɨho wɨndotɨ akɨwisamahiyaare. Kiya saiwɨhiyaasɨ samɨ nawɨho aipɨ nasaitaatɨwɨ pɨwɨha jaipɨpa sangi jɨpɨsisahaiwa kasatɨwɨ katɨwɨsasɨtaapo. Kiya siyawaahandɨ kandɨ amɨ kiyai pɨwɨha netɨ yawutaatɨ tipɨtapaatɨ usonatɨ nemaitandɨ Autaahaatɨho jɨhura kiyaapɨ pɨwɨha katatɨ wɨsasatɨ ahaihɨhiyaare. Amɨ sandɨ ko pɨwɨha sa nehɨ ipɨpa etɨtaatɨtatɨ kandaamaase. Tɨtɨhɨ kaitandɨ akaaha kandaase. Iyatɨ ko kiyai netɨ tipɨtapaatɨ usonatɨ amɨ nemaitandɨho Autaahaatɨho utaarɨhandɨ jatɨmɨ nasatɨ wanisangi ko konɨhɨ tɨmetatɨ amɨ jatataise kiyai ko katimbɨpa kawɨsatɨ nemaitando. \p \v 4 Isɨ amɨ jɨhɨ aimehura isɨhiya usa saiwa saiwɨ Autaahaatɨhoai pohipɨwiwɨ amɨ maatɨmaatɨwisauhɨhiyai nehɨ maawinjatɨ nemasɨtɨhandapɨ ko siyahore, tɨwɨ sahɨ gwɨnyaitaatɨwɨ nɨnɨ sangi kasatɨtaano. Jɨhɨ aimehura komɨ otɨpɨpatɨhiya yamɨhapataatɨhapɨhiya usa koai maatɨmaatɨwiwɨ maipɨhaiwa kiyauhɨ ko kiyai nehɨ maawinjatɨ netɨ etaihɨrɨ apɨpaahɨ tongɨhɨropɨ, sahɨ sisɨhaapɨ nutaatɨwɨhiyaate, undatɨ netɨ yotihɨ amɨ apɨpaahɨ asahatahɨropɨ asahatindɨhandɨ wɨrɨhɨrɨ watɨpɨhɨrɨ senɨhandamatiyatɨ wɨsasatɨ isɨwatihɨ napwɨtɨwɨ bindawaayopo. Napwɨtɨwɨ bindawaawɨ asisɨha Autaahaatɨho kiyai netɨ sisɨhaapɨhemaitandɨhuraapɨ jatawaayopo. \v 5 Iyataatɨ amɨ jɨhɨ aimehura Nuwaaho bimisuraisangi Autaahaatɨhoai isɨhiya maatɨmaatɨwiwɨ maipɨhaiwa pɨhɨtɨwɨ kiyohiyɨhiyai wɨndɨ nehɨ maawinjase. Ko wipatɨ wipɨpatɨ waapɨhaatɨ usepatɨ durɨhɨrɨ awaindɨhandɨ netɨ nusoaasihɨ kiyai netɨ nanatɨ nawatisatɨ owemase. Aihɨ Nuwaaho nehɨ naasohɨ Autaahaatɨho maaritatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨretapɨ tɨtɨhaiwaapɨ pɨwɨha ausaatɨ isɨhiyai kaundisɨhoaisaahɨhɨ isɨhiya nehɨ ikwɨ naasairɨtihɨ wihɨnɨhɨramɨ isundɨpɨhurɨ yahurɨtahiyaisatɨ japɨhɨ numwaasɨhɨ kiyai durɨhɨrɨ wɨndɨ netɨ namainjɨhɨ amɨ kiya nga bimopo. \v 6 Amɨ isɨhiya aunahɨpɨhaurɨ awaiwaurɨ Sotomɨhandaahiyaapunɨ, amɨ Gomoraahandaahiyaapunɨ kiya apɨpaahɨ maipɨtowɨ nemaitaano, tatɨ Autaahaatɨho kiyai nemasɨtɨhandapɨ sahɨ aimɨ atiwɨ gwɨnyaapɨhiyaate. Iyatɨ ko saurɨ aunahɨpɨ awaiwauri sisɨha yamɨhapataatɨhapɨ netɨ natausaasihɨ tɨhatɨ owematɨ nehɨ sotipatɨ waatɨpatɨhɨndaise. Ko sandɨ siyatɨ kaindɨmandɨ isɨhiya ipotɨ ipotɨ yapɨhɨ nahanda noaipahohiyɨhiya nɨngi maatɨmaatɨniwɨ nepɨnɨmasaihɨhiyai sawito, tatɨ nunjɨtandɨ kiyataise. Amɨ ko siyahosɨ wiwa nyangi sanyitaiso, tɨwɨ kiya kopɨ yaiwɨ wɨndɨ maatɨmaatɨmitaatɨwo. \v 7 Amɨ Rotɨho tɨtɨhɨ gaaho sapɨhɨ Sotomɨhanda bindataise. Bindataatɨ isɨhiya apɨpaahɨ maipɨhaiwa kiyaamɨ ambɨpatɨ kɨhiyaisawɨ namɨnɨnɨwɨ kiyohɨwaiwa mmonataatɨ komɨ maarɨho apɨpaahɨ mɨmaipɨwimatatɨ yaawatɨ naaŋawisataise. Sawimainjɨho bimihɨ Autaahaatɨho koai japɨhɨ numwaasɨhɨ ko nga bindataise. \v 8 So utaaho tɨtɨhɨ gaaho maarɨho tɨtɨhɨtaho isɨhiya Sotomɨhandaahiyaamɨ otɨhatɨhɨ bindataise. Bindataatɨ kiya maipɨhaiwa pɨhɨtɨwɨ kɨhaiwa kɨhaiwa kiyauhɨ winjataise. Iyatɨ asisɨha nahatewetɨ kiya pɨwɨha maipɨhaiwa katauhɨ atisataise. Iyatɨ komɨ maarɨho tɨtɨhɨ gandaise. Siyatɨ komɨ maarɨho tɨtɨhɨndaatɨ amɨ isɨhiya wɨnɨhapɨpa nemapɨ maatɨmaatisauhɨ winjataatɨ amɨ otapɨhaatunɨ amɨ apatɨhunɨ komɨ maarɨho mɨmaipɨwimatatɨ yayatɨ apɨpaahɨ yaawataise. \v 9 Isɨ amɨ saiwa Awaisɨho kaiwɨmaiwaapɨ nyahɨ gwɨnyaitɨhaahandɨ newaatɨ mmondɨhaawe. Isɨhiya Autaahaatɨhoai nɨwipinjawɨ ko maaritatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ daayohiyɨhiyai nunjenɨhaiwa nusoaipahonaahɨ kaiwaatɨhapɨ kiyai japɨhɨ numwaitaise, amɨ komɨ isɨhiyai japɨhɨ numwaitandɨhɨra aimɨ mmonahoso. Iyatɨ amɨ Awaisɨho isɨhiya maipɨhiya kiyohɨwaiwa aimɨ mmonahore. Iyatɨ kiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ wihoaaŋɨhandɨ numwɨtandɨhɨra daihɨra aimɨ mmonatɨ gwɨnyaahosɨ kiyai netɨ isɨwatɨmɨ notɨ komɨ asisɨha isɨhiyai netɨ tipɨtapaatɨ usondandɨha noaipahonɨhura kiyai netɨ pɨwɨhaapɨhematɨ tipɨtapaatɨ usondaise. \v 10 Iyatɨ ko kiyaamɨ usai wihoaaŋɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ kiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ numwɨtaise. Siyaarɨ isɨhiya apɨpaahɨ ainjotatɨ tɨtɨhɨmetahaiwa kaitaatɨwɨ kiyaamɨ maarɨho ambɨpatɨ wɨndosɨhɨ isɨhiya kɨhiyaisawɨ ambɨpatɨ namɨnɨnɨwɨ kiyohiyɨhiyaatɨtaise. Iyatɨ amɨ kiya Awaisɨhomɨ pɨwɨha nehɨhaamataiwɨ nemahohiyɨhiyaatɨtaise. \p Amɨ kiya noaipapɨ daahɨ apɨpaahɨ watɨpɨtɨwɨmapɨ amɨ wɨndɨ yamaiwɨ nehɨ nanɨhaiwɨ autaahinjaawɨ yamɨhapataatɨhapɨ isɨhiya kiyai autaahɨ wamwaaŋɨhɨ apɨpaahɨ gaahiya jɨhiyaapɨ pɨwɨha maipɨha katɨwɨ sisɨpɨtɨwɨhiyaare. \v 11 Iyataatɨ amɨ mɨhaatɨ yamɨhapataatɨhapɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨhiyaahɨ wɨndɨ saiwɨ isɨhiya yamɨhapataatɨhapɨ apɨpaahɨ gaahiya sanahiyɨhiyai Awaisɨhomɨ ndɨhetɨ pɨwɨha maipɨha kaundɨwɨ sisɨpɨmundopo. Amɨ kiyaahɨ yapɨpatambɨ isɨhiyai nusatipɨhaapɨ watɨpɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandisawɨhiya watɨpɨhaiwa nga kaitaatɨwɨhiyandaahando. \v 12 Amɨ isɨ kɨmiya jaipɨpa katɨwunjohiyɨhiyaahɨ ipataatɨhapɨ kohasɨpɨho suhɨrɨ maasapɨho ainjɨhɨpɨpa isɨhiya kapai tipɨ yotɨwɨ amɨ tipɨ nandaatɨwɨ namoyaatimbɨpaamataiwɨhiyaare. Kiya setahiyaasɨ wapa kiya wɨndɨ mmonɨwɨ gɨmunyaahohɨpɨpaapɨ maipɨha katawaatopo. Isɨhiya kohasɨpɨho maasapɨho ainjɨhɨpɨpa ipataatɨhapɨhapai timahohɨpatamatiyatɨ Autaahaatɨho kiyai nemaitaise. \v 13 Kiya isɨhiya usaisɨ maarɨho ambɨpatɨ yaawɨhaiwa nunyohɨtɨhandapɨ amɨ kiya sawanaisangi yaawɨhaiwa naitaapo. Iyataatɨ kiya asisɨha kɨhetɨmapɨ otapɨhaatɨ ipɨho watɨpɨhoetimaawɨ nandapa awaiwaiwa tɨhɨwɨ pɨhɨtɨwɨ nipinjawɨ gwɨsɨha taupwɨmapɨ nanɨwɨ amɨ kiya saiwɨ gwɨnyaapɨhiyaare: Asisɨha nahatewetɨ otapɨhaatɨ ipɨhoetɨ nandapa awaimbɨpa tɨhaatɨ nipinja nanɨhaawɨ amɨ nyamɨ ambɨpatɨ gaanyimatatɨ jɨpɨnyisonɨhɨ nyahɨ nga maaritɨtɨhaahɨrete, tɨwɨ gwɨnyaapɨhiyaare. Saiwɨ kɨmɨ kiya sahɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaatɨ ahoyanɨwɨ nahoaiwɨ pɨwanɨwɨ nandapa tɨhɨwɨ maasɨ nanɨhohɨpɨpɨhɨ napɨwɨ nasipaapɨ sangisawɨ nandapa nanawaayopo. Kiya wihoaaŋɨ mangɨrainɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ maarɨho gwɨnyaatɨ maaritimbɨpa taawɨ kiyawaahetɨ isɨhiya gaahiyaamataiwɨ sangisawɨ samɨ nandapa maasɨ nepɨ nanɨwɨ sangi kiyaamɨ kipatɨ atɨha nasamasawɨ nepɨ nasopɨsasawɨ masɨhaiwa nasanyawaayopo. Aiwɨ kiya saiwɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ maarɨho maaritatɨ gwimbɨpa kaitaatɨwɨ maaritɨwɨmawaayopo. \v 14 Kiya nahatewetɨ asɨhiya apɨpaahɨ maipɨhiyaisawɨ ambɨpatɨ tɨmaamaipɨ namɨnɨndaatɨwɨhandapaahɨhɨ gwɨnyamapɨ kiyaamɨ ndɨha mɨhopɨ mɨhinɨ gaamapɨ notoaahaarɨwɨ japɨhiyaare. Kiya sapa maipɨhapa kaitaatɨwɨ maaritohɨtɨhandɨ wɨndɨ apɨpaahɨ nga tɨmaawisaitahiyaare. Aiwɨ Kiya isɨhiya usa kiyaamɨ Jisaasihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ wɨndɨ watɨpɨmetahiyai atɨpatɨ nunyawɨ maipɨhandɨ kaitaatɨwɨhatɨ aisi nowaayopo. Kiya isɨhiya usaamɨhapaapɨ kiyaamɨhapaatɨtandɨ naitaatɨwɨ maarɨho wɨndoaitandɨhandɨ aimɨ mmonɨwɨ nepɨhiyaare. Amɨ kiya saiwa maipɨmaiwa saiwɨ kiyohɨwɨmaiwaapɨ wihoaaŋɨhandɨ nawɨhomatiyatɨ kiyai yaawɨhandɨ Autaahaatɨho numwɨtaise. \v 15 Aiwɨ kiya gaahaiwa wɨndɨ kamaiwɨ amɨ namamapɨ kiyaamɨ maarɨhoaatɨhɨ apɨpaahɨ maipɨtamataise. Aiwɨ kiya Beramɨhomɨhatɨ newaayopo, ko maipɨhandɨ kiyonɨhɨ isɨhiya koai nawɨho numwɨtaatɨwɨ ko nawɨhopɨ apɨpaahɨ maaritatɨ nawɨhoai maarɨho numwipatamataiwo. \v 16 Dongiho isɨhiyaamatiyatɨ pɨwɨha wɨndɨ pɨwaamaatahore. Siyahondaahandɨ kandɨ amɨ Beramɨhomɨ dongiho utaahomatiyatɨ pɨwaatatɨ Beramɨhoai itɨhundatɨ nɨwisapuse Beramɨho nawɨho naitandɨ maaritataatɨ maipɨhandɨ kaitandaindɨhandɨ amɨ Autaahaatɨho dongihomɨ maahomwaaŋɨ pɨwɨha kata wɨwisɨho. Aihɨ so Beramɨho Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha atisa netɨ Autaahaatɨhopɨ awusaasɨho nawɨhopɨ maaritamataatɨ naharisahomatiyatɨ maipɨhandɨ kaitotahandɨ namɨhaase. \p \v 17 Iyataatɨ isɨhiya jaipɨpa katɨwunjohiyɨhiya siya waapoho mɨhatɨhɨ yapɨpataatɨhapɨ noaasɨho napatamasɨpatamataiwɨhiyaare. Aiwɨ amɨ kiya tɨwipatɨ asɨhatɨ mwipɨhatɨ mbɨpa itɨnambɨtɨhɨrɨ awaimbɨpa tɨwɨhaatɨ nemasɨpatamataiwɨhiyaare. Amɨ kiyaapɨ Autaahaatɨho wapɨhɨ apɨpaahɨ asahatatɨ ndɨha monɨhapɨhɨ etaihɨropɨ netɨ tɨtɨhemwatɨ tumasɨhiyaare. \v 18 Isiya siya pɨwɨha nehɨ taanauhɨha akɨpɨpa oweha amɨ naharimataha katohɨhaapɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ naimaatɨwɨ genanɨwɨ tɨhaapaiwɨhiyaare. Aiwɨ kiya maipɨhaiwa usɨhiya asɨhiya kɨhiyaisawɨ ambɨpatɨ namɨnɨwɨ kaitaatɨwɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ gwaitatɨ wɨndotɨ maaritimbɨpa araihopɨ wɨrɨhɨrapɨ naapɨhomataiwɨ isɨhiya wanɨ kiyaanɨhɨ maipɨhaiwa namasi nasohiyɨhiyai nunjaamanɨwɨ japɨhɨ wɨrapɨ aisi nowaayopo. Iyauhɨ isɨhiya jaipɨpa katɨwunjohiyɨhiyai nɨwipinjai nuwɨ nanɨhaiwɨ ambɨpatɨ maaritiwaiwai kɨhiyaisawɨ kiyawaayopo. \v 19 Aiwɨ isɨhiya jaipɨpa katɨwunjohiyɨhiya isɨhiyai saundɨwɨ, “sahɨ nyangi napɨwɨ nanyipinjawaawaahɨ amɨ sahɨ nehɨ nanɨhaiwɨ bindawaawɨ samɨ maarɨho ambɨpatɨ gwaitatɨ jandosɨpɨpa sahɨ maaritohɨrɨhɨretɨ nanɨhaiwɨ kaitaapo,” undɨwɨ kaundawaatopo. Amɨ kiya sawanaahɨ kiyai netɨ nusopɨsasɨtandɨhaiwa maipɨhaiwa kiyohɨwaiwaamɨ nehɨ otɨpɨpatɨhiyaimatɨwɨ bindawaahiyaare. Amɨ sandɨ nɨnɨ apaapɨmaato. Nyahɨ yawanaanɨ aimɨ mmonaahiyaane. Utaaho wo wapai nunyanamataataahɨ sapa kapaamɨ ko nehɨ otɨpɨpatɨhoematataise. \v 20 Isiya siya akɨtɨnɨhɨ maapɨ yapɨpatambɨhapa maarɨhoai netɨ kipotɨ ainjotatɨ maipɨmasɨpɨpai kiya nyamɨ Awaisɨho amɨ nyangi japɨhɨ nanyamaasɨho Jisasɨ Kɨraisihopɨ gwɨnyaapɨ gɨwunyaahohɨtɨhanda namawaayopo. Saiwɨ namapawɨhiya kiya amɨ japɨhɨ kaiwaatɨhɨ nuwɨ nunyainjaihɨ, amɨ kaiwa kiyai netɨ anɨtisatɨ mmatɨ isɨwataataahɨ kiya jɨhɨ nyamɨ Awaisɨho amɨ nyangi japɨhɨ nanyamaasɨhopɨ sangɨ mmonɨwɨ gɨwunyaapɨhura, maipɨtohɨtɨhandi nusatipɨhaapɨ apɨpaahɨ daahɨ nuwɨ maipɨtɨwɨmaitaapo. \v 21 Siya isiya wuwanɨhura Kɨraisihopɨ pɨwɨha wɨndɨ atɨhomiwɨ amɨ pɨwɨha ka daihɨra tɨtɨhɨ gaahɨramatiyahaasɨ nepɨ miwatawaawɨ kiya gotɨ masɨhonjɨ maipɨtɨtauhe. Saitɨhatɨ katɨ amɨ aimɨ Autaahaatɨho komɨ pɨwɨha wɨnɨhapɨpa isɨhiyai nunyatɨ natausaasihɨ wuwanɨhura napɨwɨ pɨwɨha akaaha ausaapɨ katɨwunjawaayopo. Katɨwunjauhɨ kiya atiwɨ gwɨnyaapɨ daihɨra gaahɨra daiwɨ bindawaayopo. Bimambɨwɨhiya kiya Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha akaaha nepɨ gwɨnyaapɨ isɨwatotɨha namapɨ nanɨpimatɨwɨ japɨhɨ maipɨhandaatɨhɨ nuwɨ apɨpaahɨ daahɨ maipɨtɨmawaayopo. Isɨ amɨ kiya saiwɨ kiyohɨtɨndapɨ ipotɨhura Autaahaatɨho kiyai yaawɨhandɨ awaindɨhandɨ numwɨtaise. \v 22 Sandɨ kiya saiwɨ kiyohɨtɨmandɨ pɨwɨha akaaha wa satatɨ ahotirɨhɨretɨ kiyawaayopo. Iyataatɨ ka pɨwa satise: \q1 “Suhɨrɨ dasɨha daahɨwatosatɨ japɨhɨ nepemaitatɨ netɨ nainje tatɨ ahotise. Iyatɨ amɨ maasapɨho sanaati saisatoya baawusauhɨho ko japɨhɨ notɨ komɨ wepatɨ ekaarɨpataatɨhɨ ekaarɨpitatɨ wepatɨ jaatataise,” \rq Ga Bimisɨho 26:11\rq* \m tatɨ ahotirɨhɨrɨ kɨretɨ kiyawaayopo. \c 3 \s1 Apɨpaahɨ Akɨtɨnɨhɨ Awaisɨho Japɨhɨ Napɨtaise \p \v 1 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, kɨmo utɨpɨmo kasɨnɨmo sapɨ nɨnɨ jɨpatɨpiyataayo. Iyataatɨ utɨpɨho jɨhoaatɨhunɨ amɨ kɨmoaatɨhapunɨ kɨmaiwaapɨ sahɨ gwɨnyaitaatɨwɨ nɨnɨ sangi netɨ gisunyaatɨ jɨhaatɨ kasatataato, amɨ kaapɨ sahɨ gwɨnyaahohɨtɨhandɨ tɨtɨhɨtɨtando. \v 2 Ipotɨ wiwa noaipaitandɨhaiwaapɨ sahɨ jɨhaatɨ gwɨnyaitaatɨwɨ nɨnɨ gwɨnyaataayo. Saiwa ipotɨ noaipaitandaiwaiwaapɨ Autaahaatɨhomɨ pɨropetɨhiya pɨwɨha katɨwɨ jɨpatɨpiyohɨwaiwaaro. Iyataatɨ amɨ nyamɨ Awaisɨho nyangi nyamɨ maipɨhaiwaatɨhapɨ japɨhɨ nanyamaasɨhomɨ wɨnɨhapɨpaapimaawɨ sahɨ mmonɨwɨ gwɨnyaitaatɨwɨ nɨnɨ sangi kasatataato. Sapa Awaisɨhomɨ pɨwɨha wɨnɨhapɨpa Awaisɨho komɨ pɨwɨha otɨpɨpatɨ nunyatɨ isɨhiyai sapɨ natausaasihɨ nesi sangisaapɨhɨ napɨwɨ kasatauhɨ sahɨ atiwɨ nehohɨpɨpaapɨto. Sapa kapaapɨ sahɨ wɨndɨ nanɨpɨmimatɨtaatɨwɨ nɨnɨ sangi kasatataato. \p \v 3 Amɨ asisɨha ipotɨhaiwetɨ noaipaitandɨhaiwaapɨ wanɨ nɨnɨ sangi kasatɨtaano. Asisɨha ipotɨhaiwetɨ isɨhiya sisɨpɨtɨtaatɨwɨhiya noaipaitaapo. Noaipapɨ kiya kiyaamɨ maarɨho wɨndotɨ maaritimbɨpaahɨhɨ japepihɨrɨtaapo. Aiwɨ kiya satɨwɨ sisɨpɨtɨtaapo. \v 4 “Jɨhura Jisaasiho satise. Nɨnɨ kɨmaapɨ yapɨmbatambɨ japɨhɨ napɨto, tatɨ katisɨhosɨ amɨ ko maahapɨhe wo namaapiso. Ko wɨndɨ namaapɨtaise. Nyamɨ asoya aimɨ napomahopo. Napomɨhauhɨ amɨ kahapaamapɨpa wuwanɨhura Autaahaatɨho kiyatɨ ahaisuraapɨ nehɨ kapaanɨhɨ naasaimumwaaŋɨ jɨhamatiyatɨ ahotɨmɨ nasatɨ wanɨ kɨmurandaise,” tɨwɨ sisɨpɨtɨtaapo. \v 5-6 Iyataatɨ amɨ kiya usinjaawɨ poundihɨ kɨmandɨ mmonɨwɨ nanɨpimatɨwɨhiyaasɨ saiwa katawaatopo. Jɨhɨ aimehura Autaahaatɨho pɨwɨha katihɨ nehɨ komɨ pɨwɨhaara yamɨhapatunɨ amɨ yapɨpatunɨ noaipatɨ ahondaise. Iyatɨ amɨ Autaahaatɨho waapoho netɨ koraahɨ yapɨpatɨ kaihɨ waapohomɨ otɨhapɨhɨ yapɨpatɨ noaipatɨ ahondaise. Iyatɨ amɨ durɨhɨrɨ waapoho koraahɨ Autaahaatɨho katihɨ durɨhɨrɨ nimaanatɨ yapɨpatɨ nahatepɨ netɨ nanatɨ namaasataise. Iyatɨ durɨhɨrɨ waapɨhaata yapɨpatɨ nahandi netɨ namaasatɨ amɨ Autaahaatɨho isɨhiyaisunɨ amɨ kahapaamapɨpa nahataapaisunɨ tiwatɨ nemataise. \v 7 Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨho komɨ pɨwɨha kɨmɨka naasaaraahɨ yamɨhapatunɨ yapɨpatunɨ wanɨ ahotimati wɨndɨ netɨ namopɨsasatɨ nga isɨwatatɨ jatataise, tɨhoaahonɨhɨ sisɨhaara netɨ tɨhatɨ nasasiwatɨ owemaitando. Iyataatɨ ko yamɨhapatisunɨ amɨ yapɨpatisunɨ sandɨ asisɨha isɨhiya koai atɨhomaawisohiyɨhiyai tipɨtapaatɨ usonatɨ nemataahura kawitaise. \p \v 8 Amɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ Kɨraisihopɨ nisataiwɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatɨ nɨnɨ sangi apɨpaahɨ awaindɨhandɨ maarɨho nasanyohiyɨhiyaate, nɨnɨ kɨmandɨ wɨndɨ sangi kasatɨtandiyohɨtɨmandapɨ sahɨ wɨndɨ nanɨpɨmimatɨwɨse. Awaisɨho asisɨhaapɨ gwɨnyaatɨ amɨ mmosɨrɨhɨretɨ siyate. Ko Awaisɨho asisɨha nehɨ naasaapɨ kɨnaungwɨha 1,000 kiyataise tatɨ amɨ kɨnaungwɨha 1,000 kiyahaapɨ asisɨha nehɨ naasaahɨhe, tatɨ gwɨnyaatɨ mmonahore. \v 9 Iyataatɨ Awaisɨho wapa kaitandɨ watɨpɨtatɨ pɨwɨha katimbɨpa kaitandɨ ko bɨpi ahiyatɨ netɨ mehiyataamaise, amɨ isɨhiya usa sɨkaiwɨ gwɨnyaahohɨrɨhɨreto. Owetise. Amɨ ko utaaho wo netɨ nihɨrɨnatɨ owetɨtandɨhandapɨ poundataise. Aihɨ ko isɨhiya nahatiya kiyaamɨ maipɨhaiwa kiyohɨwaiwaatɨhapɨ japɨhɨ nepemaitɨwɨ koenda napɨtaatɨwɨ maaritataise. Siyatɨ ko maaritatɨ gwɨnyaataatɨ namatɨ isɨhiya japɨhɨ nepemaitɨtaatɨwɨ koenda napisaihɨ numwaitandɨ bɨpi jatɨmɨ notaise. \s1 Kɨmatɨ Yapɨmbatunɨ Amɨ Yamɨhapatunɨ Owetɨtaise \p \v 10 Amɨ Awaisɨho nehɨ akohɨ ikohiya ikondaatɨwɨ nasohɨpatamatiyatɨ napɨtaise. Nasonɨhɨ sura asisɨha setɨ yamɨhapatɨ awaindɨhandɨ ganatɨ tautatɨ uutatɨ nutatɨ katɨnɨhɨ owetɨtaise. Iyonɨhɨ kahapaamapɨpa ipɨho waatɨho amɨ kaumbwaatɨ yamɨhapataatɨhɨ ahotimbɨpa sisɨhaara tɨhatɨ owetɨtaise. Iyatɨ amɨ yapɨpatunɨ amɨ yapɨpataapɨhɨ ahotimbɨpa nahataapa sisɨhaara tɨhatɨ nasasiwatɨ nasɨhandɨwatɨ kapaanɨhɨ notɨ owetɨtaise. \v 11 Autaahaatɨho saiwaisɨ siyatɨ sɨretɨ nemaitaise. Isɨ amɨ sahɨ nɨnapitaiwɨ daiwɨ bitoaitaatɨwe? Sahɨ Autaahaatɨhoai nunyanɨwɨ amɨ ko maaritatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ amɨ tɨtɨhɨ gaahiyaatɨ daiwɨse. \v 12 Aiwɨ sɨretɨ sahɨ daiwɨ bitotawa asisɨha Autaahaatɨho nasatɨ isɨhiyai netɨ tipɨtapaatɨ usondandɨhuraapɨ jatawaawɨ, amɨ ka ketɨ noaipaitandɨ sahɨ nepɨ detemapɨse. Amɨ asisa setɨ sura sisɨha yamɨhapati tɨhatɨ owematɨ amɨ yamɨhapataatɨhɨ ahotimbɨpa ipɨho waatɨho amɨ kaumbwaatisangi sisɨha tɨhatɨ nasasiwatɨ nutɨrɨmatɨ nasɨhandɨwɨtaise. \v 13 Autaahaatɨho saiwaisɨ siyatɨ nemahonɨhɨ owendaahandɨ kandɨ nyahɨ Kɨraisihomɨ isɨhiyaanɨ Autaahaatɨho yamɨhapatunɨ amɨ yapɨpatunɨ asɨpatɨ ahaitandɨ ko watɨpɨtatɨ pɨwɨha katisɨha kɨretɨ kiyonɨhɨ noaipaitaise, taatɨ aimɨ mmona gwɨnyaawaatɨ isɨwatɨhaayo. Iyaatɨ Autaahaatɨho yamɨhapatɨ, amɨ yapɨpatɨ asɨpatɨ kiyatɨ ahiyonɨhɨ amɨ isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya kataatɨhɨ nandaapɨ, Autaahaatɨho maaritatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ isɨhiya nahatiya nahataapɨpɨhɨ nehɨ tɨtɨhɨ gaahaiwaahɨhɨ kaiwɨ bimɨtaatɨwɨhatɨ noaipaitandɨhandapɨ jatɨhaayo. \p \v 14 Isɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatɨ nɨnɨ sangi apɨpaahɨ awaindɨhandɨ maarɨho nasanyohiyɨhiyaate, sahɨ Autaahaatɨho isɨhiya yapɨpataapɨhiyai netɨ tipɨtapaatɨ usondandɨhuraapɨ jatawaawɨ, sahɨ maipɨhandɨ kamaiwɨ tɨtɨhɨ gaahiyaatɨ amɨ isɨhiya nahatiyaisawɨ bɨpi napaisaatɨ yatɨhɨ ipatisanɨwɨ bimaawɨse. Amɨ ko sangi jasonataatɨ kipatɨ atɨha owetatɨ amɨ isɨhiya wapaapɨ sangi ikwɨsitaatɨwɨhapa owehiyaatɨtanɨhɨ sapɨ ko maaritɨtando. \v 15-16 Awaisɨho nyahɨ nepemaitɨtɨhaawɨ jatataise, amɨ nyahɨ nepemaitisaihɨ nyangi ko japɨhɨ nanyamaitando. Iyatɨ isɨhiya maipɨhiyaisatɨ ahoyatɨ nyangi netɨ wɨndɨ tipɨtapaatɨ maanyondando. Iyataatɨ amɨ nyamɨ naisoho nyamatiyatɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaasɨho nyahɨ koai maarɨho apɨpaahɨ awaindɨhandɨ nunyohɨho Porɨhoai Autaahaatɨho gwɨnyaitandɨhandɨ numwihɨ, sapɨ pɨwɨha utɨpɨhoaatɨhɨ jɨpatɨpiyatɨ amɨ komɨ utɨpɨho nahatewaatɨhɨ kɨmaiwa kaiwaapɨ pɨwɨha naasɨka katatɨ jɨpatɨpiyataise. Iyataatɨ amɨ akɨte, Porɨho pɨwɨha katatɨ jɨpatɨpaiwaiwaamɨ otɨhatɨhapɨ pɨwɨha wiwaamɨ tanyaaha apɨpaahɨ naaŋɨhaiwaare, nyahɨ kaiwaamɨ tanyaaha wɨndɨ biyaatɨ gɨmunyaito. Iyataatɨ amɨ isɨhiya Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha komɨ pɨwɨhaamɨ utɨpɨhoaatɨhɨ aimɨ jɨhɨ jɨpatɨpindiwaiwaamɨ tanyaahaapɨ nesɨpapɨ katɨtaatɨwɨhandapɨ wɨndɨ mmonɨwɨ nepɨ namausesɨpainjɨhɨ kɨhɨrɨ kɨhɨrɨ asɨretɨ nepemaihɨrɨwɨ nepɨ katohɨpatamataiwɨ, Porɨhomɨ pɨwɨha katatɨ jɨpatɨpaiwaiwa wiwaamɨ tanyaahaapɨ naaŋatɨ isɨhiyai namusesɨpainjɨwaiwa nepɨ kɨhɨretɨ nepemaihɨrɨwɨ katawaatopo, amɨ kiya wɨndɨ bapaiwɨ nga Kɨraisihomɨhaiwaapɨ akɨtɨ biyatɨ gɨmaawunyaatatɨ amɨ wɨndɨ namusesɨpatatɨ kiyaamɨhetɨ notɨ wɨndɨ watɨpɨmetahiyaaso. Isɨ kiya saiwɨ saiwa kiyohɨwɨmaiwaapɨ Awaisɨho ipotɨhura kiyai netɨ tipɨtapaatɨ usonatɨ yaawatɨ naaŋɨhaiwa nunyatɨ nemaitandɨhiyaare. \s1 Pitaaho Autaahaatɨho Kɨraisihomɨ Isɨhiyai Iwɨtatamasɨtɨhandapɨ Kɨnyɨ Gaahoŋe Gaare Undatɨ Koai Mepɨ Autaahemwataise \p \v 17 Amɨ sahɨhɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatɨ amɨ sangi nɨnɨ nisɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ maarɨho nasanyohiyɨhiyaate, isɨhiya Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha nepɨ kɨhɨrɨ kɨhɨretɨ nepemaihɨrɨwɨ katohiyɨhiyai Autaahaatɨho nemasɨtɨhandapɨ aimɨ mmonɨwɨ gisunyaatahiyaate. Isɨ amɨ sahɨ sawanaatɨ baiwɨ jatɨnɨwɨhiyaatɨ bitosawɨse. Jatɨnɨwɨ bitotawaawɨ amɨ sahɨ isɨhiya kɨhɨrɨ asɨretɨ kaiwɨ Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa nemahohiyɨhiyaamɨ asɨra wɨretɨ kiyohɨwaiwaatɨhɨ kiya sangi wɨndɨ asisi namaisaihɨ, amɨ sahɨ samɨ andɨtitɨwɨ watɨpɨtɨwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaapɨ bitohohɨtɨhandɨ namapɨ amɨ tɨmahiyawɨ wɨndɨ nepɨ namosasɨndaatɨwo. \v 18 Isɨ amɨ sahɨ saiwɨ wɨndɨ nepɨ namosasɨndaatɨwɨ, Jisasɨ Kɨraisiho nyamɨ Awaisɨho nyangi nyainjatatɨ amɨ nyangi nyamɨ maipɨhaiwaatɨhapɨ japɨhɨ nanyamaasɨho nyahɨ gaahandɨ wɨndɨ kamaayaatɨ nehɨhandɨ ko gaahandɨ kanyisatɨ nanyɨnyahore. Aihɨ amɨ sahɨ kopɨ nga mmonɨwɨ gisunyaatahiyaate. Isɨ Sahɨ sandɨ kopɨ mmonɨwɨ gisunyainjɨtɨndɨ nepɨ awaindemapɨ, amɨ nehɨhandɨ gaahandɨ sangi kasindɨndapɨ mwɨtɨpisawɨ mmonɨwɨ nepɨ watɨpɨtɨwɨ kopɨ gwɨnyaapɨse. Sandɨ sahɨ Kɨraisihopɨ mmonɨwɨ gisunyaatindɨndɨ awaindemapɨ kiyaatɨnɨhɨ kaimɨ nuwɨse manyinya nandapa nasisoaarɨ nanɨwɨ gwɨnyanɨmɨ niyohɨpatamataiwo. Iyataatɨ amɨ ko Awaisɨho ambɨpatɨ awaipatisahosɨ nyahɨ wanunɨ amɨ jinjapɨhɨ jinjapɨhɨ koai mepɨ autaahewaumwaitɨhaawo. Akɨte. Nɨnɨ Pitaahonɨnɨ utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpiyataayo.