\id ROM - Angor NT [agg] -Papua New Guinea 2001 (DBL 2014) \h Rom \toc1 Pas Por ai Romɨhündambo sürü papɨmarandɨ \toc2 Rom \toc3 Rom \mt1 Rom \mt2 Pas Por ai Romɨhündambo sürü papɨmarandɨ \c 1 \p \v 1 Karɨhasɨhandürɨ ro Por-anahɨ, roana Krais Sisasɨndɨ moanɨ ratüpurɨya-rɨhandeimb-anahɨ. God ai wambo Kraisɨndɨ hoafɨ semɨndɨ ho-rambohünda kafoare hɨnɨŋgɨreandɨrühɨ asu se aboedɨ hoafɨ ra bokandɨhawandɨ mehu-anahɨ nda. \v 2 Aboedɨ hoafɨ ndanahambo God ai horombo hoafɨmareandɨ asu hoafɨ ra ahandɨ hoafɨ hoafɨyomo-rundeimbɨ ai ahandɨ Bukambe sürü paru masɨhoemo. \v 3 Aboedɨ hoafɨ ranana ahandɨ Nɨmorɨ ranahamboane hoafɨmayo. Nɨmorɨ ra Sudahündɨ nindou adükarɨ bogorɨ Defitɨndɨ sɨrambeahɨndɨ nindoumbofi tükümefiyu. \v 4 Ŋga ahandɨ sürühoeimbɨ yifiafɨ ranahambo ana God-ani ahandɨ afɨndɨ hondayu. Ai Godɨndɨ Nɨmor-ani ranɨmbo weindahɨ randeanda tüküfembohünda God ai ahandɨ ŋgɨnɨndɨ afɨndɨnambo ahambo yɨfɨhündɨ botɨmarirɨ. Sapo aiana sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Krais ra. \v 5 Ahandɨ süŋguyo ro hoafɨ semɨndɨ ho ratüpurɨ ra masahumɨndefɨ. Asu Suda-yafe ndɨfo nɨmorehɨ nindowenihɨ muŋguambo hɨfɨhü ranai Sisasɨmbo anɨhondümbo-ndɨhorühɨ ahandɨ hoafɨ ra süŋgumbɨrɨhindɨ yahuhaya ranɨmbo-hünda God ai yɨhoefɨmbo kamafoareamunɨ. \v 6 Asu nindou Rom ŋgoafɨhü amarei ra sɨheimbo kameihɨyu hoafɨ ra hoafɨmbo koamarɨhemunɨ. Sapo sɨheimbo God ai Sisasɨnd-anei mehundürɨ. \v 7 Se Rom ŋgoafɨhü amarei sɨheimboyu sapo God ai ŋgusüfo parearühɨ asu ai nindou wand-anei yahuhaya dɨbonɨmendürɨ, sɨheimboanahɨ ro sürü nda paparɨhandɨ. Sɨhefɨ Ape God asu Adükarɨ Sisas Krais ai sɨheimbo moanɨ hɨpoambo-ndɨneandürühɨ ŋgusüfoambe afurɨfimbɨ hohoanɨmo mbɨsabɨna-ndüramboane. \s1 Por ai Romɨhündɨ hoeifendürɨmbo yahumboani \p \v 8 Ro randɨhe hoafɨndahandürɨ samboanahɨ, muŋguambo hɨfɨ nindou amarei ranai se anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ nindou anɨmboei ranɨmbo wataporɨmbo-arɨhündɨ ranɨmboanahɨ asu Sisas Kraisɨndɨ süŋgu sɨheimbohünda wandɨ God ranahambo hɨhɨfarɨhünɨ. \v 9-10 Godɨndɨ Nɨmorɨ ranahambo aboedɨ hoafɨ ra hoafɨya rɨhandühɨ wandɨ muŋguambo hohoanɨmo Godɨmbo ratüpurɨ-yahühanahɨ. Ai fɨfɨreamboani sapo ro nɨmbɨ-nɨmbɨsi sɨheimbo hohoanɨmoyahühɨ ahambo dɨdɨbafɨya arɨhandɨ. Ai wambo sɨheimbo hoeifendürɨmbo farɨhefe-ndɨrɨmbohündambo hohoanɨmoayu ana, asu ro süŋgunambo dɨdɨ sɨheimbo hoeindɨ-heirɨmboyahɨ. \v 11 Ro Yifiafɨ Aboedɨndɨ-mayo moatükunɨ sɨheimbo ŋgɨnemɨndɨ-ndürɨmbohünda segodürɨmbo sambo, ranɨmboanahɨ asu ro sɨheimbo hoeifendürɨmbo hohoanɨmo-ayahandürɨ. \v 12 Hoafɨ nda rahurai-ane: Sɨhefɨ anɨhondümbofe ranɨna sɨmborɨ-sɨmborɨ ŋgɨnɨmbɨ-ramɨndɨmun-amboane samboanahɨ hohoanɨmoayahɨ. \p \v 13 Wandafɨ mamɨ, se ndorɨhi fɨfɨrɨndɨhindɨ, ro sɨheimbo sowana afɨndɨmbo sɨnɨmbo samboanahɨ hohoanɨmoayahɨ. Ŋga asu wambo afɨndɨmbo bɨdɨfɨrɨ moatükun-ane nafɨ güreandɨrɨ marandɨ. Ro Godɨndɨ ratüpurɨ ratüpurɨyahühɨ Suda-yafe ndɨfo aheimbo farɨheheandüranɨ ahandɨ hoafɨ anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ nindou tüküyahi marɨhünd-ane. Ŋga ranɨmboanahɨ sɨheimbo sowanambo amboanɨ sɨnɨmbo samboanahɨ, sɨhei anɨhondümbofe hohoanɨmo ra farɨhefembohünda sapo aheimbo mafarɨheheandürɨ nou. \v 14 God ai wambo ranɨ ratüpurɨ masendɨra ranɨmboane asu roana nindou Grikɨndɨ adükarɨ ŋgoafɨhü amarei-anei asu nindou nɨmambe burayei-ane, nindou fɨfɨrɨhindeimbɨ rananei asu fɨfɨrɨfekoate-mayei rananei muŋguambo aheimbo hoafɨ ro moanɨ bokandɨhehea samboanahɨ ŋgusüfoambe fufurafoareandɨrɨ. \v 15 Ranɨmboanahɨ asu Godɨndɨ aboedɨ hoafɨ nda Rom ŋgoafɨhü amarei sɨheimbo amboa bokandɨheheandürɨ sa hehea ro hürütayahɨ. \s1 Aboedɨ hoafɨ ana Godɨndɨ ŋgɨnɨnd-ane \p \v 16 Ŋga ro moai aboedɨ hoafɨ ranahambo amoanɨŋgɨyahɨ. Nɨmboe sapo ranana Godɨndɨ hoafɨ ŋgɨnɨndɨ hamɨndɨyo hayamboane asu ai dɨdɨyei anɨhondümbo-arɨhindɨ ranaheimbo aboedambo-reandürɨ-randeimbɨ mayowambo wambo. Sudahündɨ aheimbo-so boatei tüküfe mburamboyo asu süŋguna ahei ndɨfo ranaheimbo-so amboa tükümefeyo. \v 17 Ŋga aboedɨ hoafɨ ra sapo God ai nindou anɨhondümbo-arɨhindɨ ranaheimboya nindou mbumund-anei ehundürɨ asu Godɨndɨ mbumundɨ hohoanɨmo hoafɨ ra ranambeah-ane weindahɨ tükefeyo. Mbumundɨ hohoanɨmo ranana anɨhondümbofe hohoanɨmo ranɨ-süŋgu yaŋgɨrɨ weaŋgurühɨ peyo haya hombo bɨdɨfɨranɨ tükefeyo. Ŋga Baiborambe hoafɨ ranahambo yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Nindou ranai ana anɨhondümbofe hohoanɨmo ranɨ-süŋgu yaŋgɨrɨ nɨmboeimboyei,’ meho. \s1 Muŋguambo nindou Godɨmbo daboadanambo-arɨhorɨ \p \v 18 Nindou sapo Godɨmbo daboadanambo-rɨhorühɨ asu moaruwai hamɨndɨ hohoanɨmoyeihɨ ahei moaruwai hohoanɨmonambo ahandɨ anɨhondü hoafɨ ra gürühi arɨhündɨ. God sünambe amaru ahandɨ hürütü ra ranaheimbo weindahɨ tüküfe arandɨ. Asu ai ranambo nindou rahurai ranaheimbo yɨbobondearɨmbui. \v 19 Ŋga nindou ai God ranahambo fɨfɨrɨfembo hohoanɨmo ra moai dɨbo yaŋgoro. Ŋga God ai ahandɨhoarɨ ranɨ-moatükunɨ ra aheimbo weindahɨ-mareandürɨ. \v 20 Yɨnɨ, God ai hɨfɨ nda nafɨmarandɨ asu horombo hondü peyo haya ho-hombo hapondanɨ amboanɨ raranɨ-moatükunɨ ai nafɨmarandɨ ra nindou ai hoeirɨhimboanei. Ranɨnambo asu nindou ranai God ahambo ŋgɨrɨ hɨmboarɨ hondünambo hoeindɨhorɨsɨ, ŋga ai nüŋgu-nahuraiyu ranahambo fɨfɨrɨndɨhimboyei. Ai ahandɨ koadürümbo yaŋgoroweimbɨ ŋgɨnɨndɨ ra fɨfɨndɨhindɨ asu ai God hondayu ranahambo fɨfɨrɨndɨhimboyei. Ranɨmboane asu ai ŋgɨrɨ roana moai ranahambo fɨfɨrɨhundɨ mbɨsei. \p \v 21 Sapo nindou ai Godɨmbo fɨfɨrɨ-marɨhorɨyosɨ, ŋga asu ai moai Ahambo adükar-ani seihü, sɨhefɨ God-ani sahündowohü hɨhɨfɨrɨhorɨ rɨhündɨ. Ŋga asu moanɨndɨ moatükunɨmbo ŋgusüfo pamarɨhindɨ asu ahei hohoanɨmokoate hohoanɨmonambo ahei ŋgusüfo ra nɨmbɨ mamarondürɨ. \v 22 Asu ai rarɨhi hoafɨyeihɨ seiya, roana fɨfɨrɨhundeimbɨ nindou-anefɨ, masei, ŋga ai nindou fɨfɨrɨfekoate tükümehindɨ. \v 23 Asu ai God koadürümbo-koadürümbo nüŋguweimbɨ ranahambo hɨnɨŋgɨrɨhi hehi asu ai sümbuyo-randeimbɨ moatükunɨ, nindou, ndu, nɨnɨhondɨ, wako sɨsamɨ ranahambo hei dɨdɨbafɨyei rɨhündühɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyei marɨhündɨ. \s1 Mamɨkarɨ hohoanɨmo \p \v 24 Nindou ranai moaruwai ranɨ hohoanɨmo-mayeiamboyu asu God ai aheimbo yare moanɨ hɨnɨŋgɨ-mareandüra asu ai yɨkoarɨfo hohoanɨmo ŋgusüfoambe botɨmareandürɨ asu amoanɨŋgümbɨ moatükunɨ sɨmborɨ hoyei marɨhündɨ. \v 25 Nindou ra Godɨndɨ anɨhondü hoafɨ ranahambo hɨnɨŋgɨrɨhi hehi asu tɨkai hoafɨ süŋgurɨhi arɨhündɨ. Ranɨyei asu ai nɨne-moatükunɨ God nafɨmarandɨ ranahambo hohoanɨmoyeihɨ dɨdɨbafɨyei marɨhündɨ, ŋga asu ai God muŋgu-moatükunɨ nafɨmarandɨ ranahambo moai anɨhondümbo-rɨhorühɨ dɨdɨbafɨyahindo rɨhündɨ. Ŋga awi sɨhɨrɨ muŋguambo si aho ra ahambo adükar-ani mbɨsefɨmboane, ŋga anɨhond-ane. \p \v 26 Nindou ranai moaruwai hohoanɨmo ramarɨhindɨ ranɨmbo-hündambo God ai aheimbo amoanɨŋgümbɨ hohoanɨmo ŋgusüfoambe amaro ra-süŋgure hɨnɨŋgɨ-mareandürɨ. Ranɨmboyei asu nɨmorehɨ ai-amboanɨ nindowenihɨ-dɨbo aboedɨ nɨŋgokoate-yeihɨ ŋgorü nɨmorehɨ dɨbo mamɨ ranɨ hohoanɨmo süŋgumarɨhündɨ. \v 27 Asu nindowenihɨ ai-amboanɨ ranɨ-süŋgumboemo ai hohoanɨmo aboedɨ ahamundɨ nɨmorehɨ-babɨdɨ refembo ra hɨnɨŋgɨru houmbo nindowenihɨ ahamundɨhoarɨ bogo moaruwai hohoanɨmombo mehomo. Ranɨyomo asu ai amoanɨŋgümbɨ moatükunɨ yaru arundɨ ranɨmbo-hünda asu ahamundɨhoarɨ tɨŋɨrɨfo afɨndɨ masowandümo sapo ai ramefundɨ ranɨ sɨmogodɨhümbo. \p \v 28 Nindou ai Godɨndɨ anɨhondü hohoanɨmo fɨfɨrɨfe ranahambo süŋgufembo moei masei ranɨmboyu asu God ai ahei yɨkoarɨfo hohoanɨmo moaruwai yare hɨnɨŋgɨmareandüra, asu ai ranɨ-moatükunɨ refembo yowanɨmbo-mayo ra ai ranɨ-süŋgumarɨhindɨ. \v 29 Asu aheimbo hohoanɨmo moaruwai hamɨndɨ meŋgoro ranai tüküra pimareandürɨ yɨkoarɨfo hohoanɨmo, sümbuyo-randeimbɨ hohoanɨmo, hohoaŋɨfe hohoanɨmo, ŋgorümbo yifiarɨ hohoanɨmo, ŋgorümbo ŋgusüfoambe moaruwaimbofe hohoanɨmo, nindoumbo hɨfokoefe hohoanɨmo, ŋgɨnɨndɨ hoafɨ hohoanɨmo, ŋgorümbo tɨkai hoafɨ hohoanɨmo, ŋgorümbo moaruwaimbofe hohoanɨmo, muŋgu hohoanɨmo ra süŋgumarɨhü hei. \v 30 Ranɨyei asu ŋgorümbo daboadanɨ hoafɨ hohoanɨmo, ŋgoründɨ ndürɨ weindahɨ hamɨndɨ moaruwaimbofembo hohoanɨmo, Godɨmbo yiboarukofi hohoanɨmo, hoafɨ mbahɨrɨhefimbɨ hohoanɨmo, afɨndɨ-afɨndeimbɨ hohoanɨmo, ahei fi ranahambo borɨ hohoanɨmo, muŋguambo ra süŋgumarɨhü hei. Ai sɨmborɨ moaruwai hohoanɨmo ranahambo refembo hohoanɨmo, asu hond-afɨndɨ-yafe hoafɨ hɨmborɨ-koate, hohoanɨmo muŋgu ra rareiranɨ hohoanɨmo muŋguambo ra rarɨhi marɨhündɨ. \v 31 Ai ŋgusüfo hohoanɨmokoate-anei, asu moai ahei hoafayei ranahambo kɨkɨhɨrɨhümündi, moai ahei fikɨmɨnɨndɨmbo hohoanɨmoyei, asu ai moai nindou ŋgorümbo hɨpoambo-rɨhindühɨ farɨhehindürɨ. \v 32 Nindou ranai Godɨndɨ mbumundɨ hohoanɨmo hoafɨ ra ndorɨhi fɨfɨrɨhindɨ. Hoafɨ ra yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Nindou düdi ai hohoanɨmo yahurai hohoanɨmoayu ana, yɨfɨmbiyuwamboane,’ meho. Nindou ai ra fɨfɨrɨhindɨsɨ, ŋga moaruwai rawarɨhindɨ. Asu ranɨ yaŋgɨrɨyopoanɨ, ŋga nindou bɨdɨfɨrɨ ai rawarɨhindɨ ranaheimbo siaoyahi arɨhündɨ kameihɨ. \c 2 \s1 Godɨndɨ yɨbobofe hohoanɨmo ai mbumund-ane \p \v 1 Ranɨmboane asu nindou dɨdɨyei nindou ŋgorümbo papɨ-hoafɨrɨhündüranɨ, se ŋgɨrɨ ro hütiyefɨpoanɨ mbɨsei. Ŋga se ŋgorümbo papɨ-hoafɨrɨhündüranɨ se sɨhei-fimbo amboanɨ papɨ-hoafɨrühɨ arɨhündɨ, nɨmboe se ranɨ moatükunɨ ai rawarɨhindɨ ra sapo se-amboanɨ rawarɨhindɨ ranɨmbo wambo. \v 2 Nindou sapo moaruwai hohoanɨmo rahurai rawarɨhindɨ ranaheimbo God ai papɨ-hoafarandürɨ, ŋga ahandɨ yɨbobofe hohoanɨmo ra mbumundɨ saf-ane, ra sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhundɨ. \v 3 Ŋga se nindou bɨdɨfɨrambo ai hohoanɨmo rahurai hohoanɨmoayu ranahambo papɨ-hoafɨrɨ-hündühaneisɨ, ŋga se-amboa sɨheihoarɨ ranɨ hohoanɨmo rahurai rarɨhindühanei, ŋga se nüŋgurɨhi ranahambo hohoanɨmo-yeihɨyeia? Asu se Godɨndɨ yɨbobofe tüküfeyowambe ra aboedambo-ndahumboyefɨ seimboyei? \v 4 God ai sɨheimbo hohoanɨmo aboedɨ safɨ hohoanɨmoyundürühɨ sɨheimbo nɨmai yɨbobofe-ndürɨkoate gedühɨ hɨfandarandürɨ. Ŋga ahandɨ hohoanɨmo ra se moanane seimboyei? Godɨndɨ aboedɨ hohoanɨmo ra sɨheimbo dɨdɨboado-fendüranɨ asu se hɨhɨrɨfe ahambo süŋgufimbo-hündamboane, ŋga se ranahambo moai fɨfɨrɨhindɨyo? \v 5 Ŋga se afɨndɨ-afɨndeimb-anei asu ŋgɨrɨ sɨhei moaruwai hohoanɨmo ra hɨnɨŋgɨndɨhindɨ. Mamɨ ranɨ hohoanɨmo süŋgu Godɨndɨ-mayo ŋgɨnɨndɨ hamɨndɨ hohoanɨmo ra sɨheiwamɨ papɨrɨhündühɨ nou-anei. Asu se süŋgunambo God ai ŋgɨnɨndɨndühɨ ahandɨ mbumundɨ hohoanɨmo süŋgu yɨboboreandambe anɨmbo ranɨ-sɨmboanɨ weindahɨ tükündɨfeyoanɨ asübusümbɨ hohoanɨmo ra ndahümündimboyei. \v 6 Ŋga nindou mamamɨ nɨne-moatükunɨ ai rawarɨhindɨ ranɨ sɨmogodɨhümbo anɨmbo God ai aheimbo yɨbobondearümbui. \v 7 Nindou bɨdɨfɨrɨ dɨdɨyei aboedɨ hohoanɨmo ra süŋguarühɨ hei ana, sapo God sɨhefɨmbo ndürɨ adükarɨmboane asu sümbokoate yaŋgɨrɨ nɨŋgombo ranane muŋguambo ranɨ-moatükunɨ mbɨsemuna seimboanei rawarɨhindɨ. Nindou rahurai ranaheimbo-anɨmbo God ai yaŋgɨrɨ koadürümbo nɨŋgoweimbɨ ra dagadürɨmbui. \v 8 Ŋga asu nindou bɨdɨfɨrɨ dɨdɨyei ai ahei fimbo yaŋgɨrɨ hohoanɨmoyeihɨ anɨhondü hohoanɨmo ranahambo yɨboaruko-rühindühɨ asu nɨne hohoanɨmo moaruwai meŋgoro ra süŋgufembo hohoanɨmoayei ranaheimbo-anɨmbo God ai ŋgɨnɨndɨndühɨ tɨŋɨrɨfo afɨndɨ dagadürɨmbui. \v 9 Ranɨ-sɨmboan-anɨmbo nindou muŋguambo sapo hohoanɨmo moaruwai meŋgoro süŋguarɨhi hei ranaheimbo tɨŋɨrɨfo-ane asu asübusɨ afɨndɨ ranane ranɨ-moatükunɨ ra dagadürɨmbui. Ranɨ-moatükunɨ ra Sudahündɨ aheimbo-so boatei tükündɨfendürɨ mbundambo-anɨmbo asu süŋgunambo muŋguambo nindou amurɨ-mayei aheimbo-so amboanɨ tükündɨfendürɨmboe. \v 10 Ŋga asu nindou muŋguambo dɨdɨyei ai sapo hohoanɨmo aboedɨ ra-süŋguarɨhindɨ ranaheimbo-anɨmbo God ai ahandɨ hɨmboamupui-randeimb-ane, ndürɨ adükar-ane asu ŋgusüfo afurɨfe kife-ane muŋguambo ra dagadürɨmbui. Ranɨ-moatükunɨ ra Suda aheimbo boakorɨ dagadürɨ hayambo-anɨmbo asu nindou amurɨ-mayei ranaheimbo amboanɨ dagadürɨmbui. \v 11 God aiana ŋgɨrɨ nindoundɨ sɨrɨ ranahambo hohoanɨmondu, ŋga muŋguambo mamɨ hohoanɨmo süŋgu türüfoa-reandürɨhani yɨboboareandürɨ arandɨ. Ŋga nɨne-moatükunɨ nindou ai rawarɨhindɨ ranɨ-süŋgu yaŋgɨrɨ anɨmbo ai türüboadeandühɨ yɨbobondeambui. \v 12 Ŋga nindou dɨdɨyei Mosesɨndɨ-mayo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahambo fɨfɨrɨfekoate-mayei-aneisɨ, ŋga moaruwai hohoanɨmo süŋgurɨhindanɨ God ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahambo hohoanɨmokoate-nduhü aheimbo randeandüra awandɨhehimboyei. Asu Suda ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo fɨfɨrɨhindɨsɨ, ŋga asu dɨdɨyei moaruwai hohoanɨmo süŋgurɨhindanɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨ-süŋgu yɨbobondearümboe. \p \v 13 Ŋga nindou dɨdɨyei ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahambo hɨmborɨmayei ranɨ-yeipoanɨ ai Godɨndɨ hɨmboahü aboedɨ mbumundɨ nindou anɨmboei, ŋga wanɨ. Ŋga nindou ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai hoafɨmayo ranahambo süŋgurɨhindühɨ rawarɨhi hei ranai-anɨmbo Godɨndɨ hɨmboahü aboedɨ mbumundɨ nindou tükündahimboyei. \v 14 Ŋga nindou Suda-yafe ndɨfo aiana moai ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra fɨfɨrɨhindɨsɨ, ŋga bɨdɨfɨrɨ ai moanɨ ahei hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ aboedɨ moatükunɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai hoafɨmayo ranɨ-süŋgu-anei ratüpurɨyei arɨhündɨ. Ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra fɨfɨrɨfekoate-ayei amboanɨ asu ai aboedɨ hohoanɨmo ra aheihoarɨ purɨhümündihü hohoanɨmoyeihanei. \v 15 Ranɨ hohoanɨmo ai ranɨ-süŋgurɨhi hohoanɨmoyei arɨhündɨ asu ahei aboedɨ hohoanɨmo ranai-ane ahei ŋgusüfoambe ahɨnümbɨ hohoanɨmo sürü apaiaro ranahambo nafuiarandɨ. Ranɨyei asu ahei ŋgusüfoambe ranai-amboanɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra purarɨhümündi ranahambo nafuiayo, ŋga ŋgoambo yiboarukureandürɨ asu ŋgoambo ndoreandürɨ randühane. \v 16 Yɨbobofe si ra tüküfe sɨmboan-anɨmbo muŋgu-moatükunɨ sapo rahurai hamɨndɨ nindou aheimbo-so tükündɨfendürɨmboe God ai Sisas Kraisɨndɨ warɨ-süŋgu nindou-yei hohoanɨmo dɨbo meŋgoro ra türüboadeandühɨ yɨbobondea-ndürɨmbui. Hoafɨ yahurai ranane ro sɨheimbo aboedɨ hoafɨ hoafayahɨndürühɨ bokarɨhehe arɨhandɨ. \s1 Sudahɨndɨ asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo \p \v 17 Asu se nüŋgu-mandahia? Se hoafɨyeihɨya, roana Suda-anefɨ, ŋga ranɨmbo-hündambo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra fɨfɨrarɨhundɨ ranɨmbo wambo Godɨndɨ yɨbobofeambe sɨhefɨmbo aboedambo-ndeamunümbui asei. Asu se ro-anefɨ Godɨndɨ nindou-ayefɨ sei hehi ranahambo borɨyei arɨhündɨ. \v 18 Sapo se ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra yamundɨhi mburɨhü fɨfɨrɨhi hehimbo wambo God ai nɨne aboedɨ hohoanɨmo-ane ehu ra fɨfɨrarɨhindɨ asu mbumundɨ hohoanɨmoayo ranahamboane yifirayei. \v 19-20 Asu se hoafayeihɨya ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranambe fɨfɨrɨfe hohoanɨmo asu anɨhondü hoafɨ ra muŋgu fɨfɨrarɨhundɨ asei. Ranɨmbo-hündambo anɨmbo hɨmboatɨharɨ-mayei ranaheimbo nafɨ nafuinda-hundürɨmboyefɨ asu nindou nɨmbɨ nɨmaroanɨ anɨboadei ranahei si rahurai-anefɨ. Asu roana sapo ŋgusüfokoate nindouyei dɨdɨboadorɨhundürɨ-rɨhundeimbanefɨ asu nɨmoakɨdɨbou yamundɨhundürɨ-rɨhundeimb-anefɨ muŋguambo rasei arɨhündɨ. \v 21 Se nindou bodɨmondambo yamundarɨhindürɨ ana, asu nɨmboe sɨhei fimbo yamundɨfekoate-ayeia? Se hoafɨyeihɨya, se hümbuhünɨpoanɨ, asei-anesɨ, ŋga asu se ra sɨheihoarɨ hümbuhünɨyeihɨyei wanɨyei? \v 22 Se hoafɨyeihɨya, se nɨmorehɨ sɨsɨhɨmo, nindowenihɨ bɨrabɨrɨpoanɨ, asei-anesɨ, ŋga asu se sɨheihoarɨ ra raweyahindühɨyei wanɨyei? Se sɨsamɨ god ranahambo yiboarukoarɨhündɨsɨ, ŋga asu se sɨsamɨ godɨndɨ worambeahɨndɨ napo hümbuhünɨyei rɨhündai wanɨyeiai? \v 23 Se ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahambo ro fɨfɨrɨhumboanefɨ seihü ranahambo borɨyei rɨhündühaneisɨ, ŋga se hohoanɨmo ra süŋgufekoate-yeihɨ asu rananɨmbo se Godɨndɨ ndürɨ moaruwaimbo-rɨhindühɨyei wanɨyei? \v 24 Ŋga ranahambo Bukambe hoafɨ ranai yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Suda sɨhei süŋguna nindou ŋgorü sɨrɨhündɨ ranai Godɨndɨ ndürɨ ranahambo moaruwaimborɨhi hoafɨyei arɨhündɨ,’ meho. \s1 Hoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo asu ŋgusüfoambe hohoanɨmo-ane \p \v 25 Asu Suda se ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahambo süŋguarɨhi hei ana, sɨhei hoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo ra mbumundɨ saf-ane. Ŋga asu se hohoanɨmo ranahandɨ süŋgufe hokoate-yeianɨ hoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo ranai refekoate hɨmbondeimboyei. \v 26 Asu nindou ŋgorü sɨrɨhündɨ sapo dɨdɨyei ahei fihoearɨ ra kefe tɨrɨhefekoate-aneisɨ, ŋga asu ai ranɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra süŋguarɨhi hei ana, nindou ranaheimbo God ai nindou ranai ana fihoearɨ kefe tɨrɨhefimbɨ hɨmboyeimboanei mambüsɨyo? \v 27 Yɨnɨ, asu Suda seana ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra Bukambe mbeŋgorɨndürɨsɨ asu sɨhei fihoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmoyeimb-aneisɨ, ŋga asu se ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahambo süŋgufekoate-yei arɨhündɨ. Ŋga nindou ŋgorü sɨrɨhündɨ aiana moai ahei fihoearɨ karɨhi tɨrɨhehi rɨhündɨsɨ, ŋga asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra süŋguarɨhindɨ ana, nindou rahurai ana ahei aboedɨ hohoanɨmonambo sɨheimbo papɨ-hoafarandürɨ. \v 28 Ŋga nindou ai moanɨ fi yaŋgɨrɨ Sudahünd-ani ranai ana Suda hondüyopoanɨ. Asu fihoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo hondü ranana moanɨ fi ranahambo hohoanɨmo yaŋgɨrɨyopoanɨ. \v 29 Ŋga nindou düdi ai Godɨndɨ-mayo moatükunɨ ra ahandɨ ŋgusüfoambe amarondo ana, ai Suda hond-ani. Fihoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo hondü ranana ai ŋgusüfoambeahɨndɨ hohoanɨmo yaŋgɨr-ane. Ranɨ hohoanɨmo ranana moanɨ fimbo hohoanɨmoyopoanɨ, ŋga Yifiafɨndɨ hohoanɨmo-ane. Nindou rahurai ai nindouyei hɨmboahü ndürümbɨ adükarɨyopoanɨ, ŋga Godɨndɨ hɨmboahü ndürümbɨ nindou-ane. \c 3 \s1 Moaruwai hohoanɨmo ra ŋgɨrɨ aboedɨ hohoanɨmo hɨfɨnambondeandɨ \p \v 1 Ranana asu nüŋgunde Sudahündɨ-yei nɨŋgombo ranai ŋgorü sɨrɨhündɨ-yei nɨŋgombo ranahambo ŋgasündɨmandea? Asu fihoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo ranambe nɨne-moatükunɨ aboedɨ tüküfe aranda? \v 2 E! Afɨndɨ muŋguambo moatükunɨ aho ra ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨreamboane. Mamɨ adükarɨ moatükunɨ ranane God ai Suda aheimbo ahandɨ hoafɨ hondü ai aheimborɨhi hɨfandɨmbɨrɨhünda yahuhaya masagadürɨ. \v 3 Asu nindou bɨdɨfɨrɨ ai hoafɨ ranahambo anɨhondümbo süŋgufekoate-ayei ranana asu nüŋgumandɨfea? Nindou ai ranɨ-moatükunɨ rawarɨhindɨ ranɨmbohünda asu God ai-amboanɨ anɨhondümbo hohoanɨmo hoafɨ ahandɨ ra hɨnɨŋgɨmandeyo? \v 4 Tɨkaiyopoanɨ, ŋga anɨhond-ane, God ai ŋgɨrɨ ranɨ-moatükunɨ ra randeandɨ! Nindou ai tɨkarɨhi hehi hoafayei amboanɨ asu God aiana moanɨ anɨhondümbo mam-anɨmbo hoafɨndɨmbui. Sapo Bukambe hoafɨ ranai God ranahambo yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Nüŋgu-sɨmboanɨyo se hoafɨndafanɨ nindou hoafɨ ra anɨhondayo fɨfɨrɨmbɨrɨ-hindamboane. \q2 Asu nüŋgu-sümboanɨyo nindou sɨhambo papɨ-hoafɨndɨhünanɨ sɨhafɨ hoafɨ ra ahei hoafɨ ranahambo ŋgasündɨmbɨ-reandüramboane,’ \rq Buk Song 51:4\rq* \m meho. \p \v 5 Ŋga asu sɨhefɨ moaruwai hohoanɨmo ratüpurɨ ranɨ hohoanɨmo ranai Godɨndɨ mbumundɨ hohoanɨmo ranahambo weindahɨndeandanɨ ana, sɨhɨrɨ ranahambo nüŋgu mambɨsefa? God ai sɨhɨrɨ moaruwai hohoanɨmoyefɨ arɨhundɨ ranɨmbo-hünda ai sɨhefɨmbo sɨmborɨ tɨŋɨrɨfo asemunɨ ana, asu ahandɨ hohoanɨmo ra moaruwai-ane, randɨhu ramambɨsefɨyo wanɨmandefɨyo? (Nindou sɨhefɨ hohoanɨmo süŋguanahɨ moanɨ ndarɨhe hoafɨyahɨ.) \v 6 Ranɨ-moatükunɨ ra ai wanɨ! Asu God ai mbumundɨ hohoanɨmokoate-ayu ana, asu nüŋgunde ai nindou hɨfɨ ndanɨhü anɨmboei ranaheimbo türüboadeandürühɨ yɨbobomandeandüra? \v 7 Asu wandɨ tɨkai hoafɨ hohoanɨmo ranambo Godɨndɨ hoafɨ hondü ra weindahɨ-rɨheandanɨ asu ahandɨ ndürɨ adükarɨ tüküfeyo ana, asu nɨmboe wambo moaruwai hohoanɨmo-yaheimbɨ nindou nou God ai papɨ-hoafarandɨra? \v 8 Refeana, sɨhɨrɨ randɨhu hoafɨndefɨhüya, awi sɨhɨrɨ moaruwai hohoanɨmo ranɨ yaŋgɨr-anɨmbo süŋgundɨhu ŋgefanɨ ranɨmbo asu aboedɨ hohoanɨmo ra ranɨ-süŋgu tükündɨfeyoanɨ mambɨsefɨyo? Karɨhasɨhandürɨ wanɨ. Nindou bɨdɨfɨrɨ wambo tɨkai hoafɨyahü-ndɨrɨhüya Por aiana yahurai hoaf-ane wataporɨmbora arandɨ asei. Süŋgunambo-anɨmbo God ai aheimbo ramarɨhindɨ süŋgu türüboadeandürɨhɨ tɨŋɨrɨfo dagadürɨmbui, ŋga ranɨ-moatükunɨ God ai refemboayu ra ai aboed-anesɨ. \s1 Nindou moai mbumundɨ mamɨ ai-amboanɨ hɨfɨnɨ nüŋgu \p \v 9 Awi refe ana, Suda sɨhɨrɨ nindou ŋgorü sɨrɨhündɨ ranaheimbo ŋgasündɨhurümbo-mbeyefɨyo? Ra ai wanɨ! Ro ranɨ-moatükunɨ ranahambo hoafɨyaheimb-ane, nindou ŋgorü sɨrɨhündɨ ranane, asu Suda ranane, muŋguambo sɨhɨrɨ ana mamɨ sɨmogodɨ nindou yaŋgɨr-anefɨ asu muŋguambo moaruwai hohoanɨmo süŋgurɨhu-rɨhundühɨ sɨhefɨhoarɨ hüti-anefɨ. \v 10 Ŋga Bukambe hoafɨ ranahambo yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Nindou mamɨ ai-amboanɨ moai mbumundɨ nüŋgu. \q2 \v 11 Nindou mamɨ ai-amboanɨ moai Godɨndɨ moatükunɨ ranahambo fɨfɨreandɨ, \q2 nindou mamɨ ai-amboanɨ moai Godɨmbo kokorürɨ randɨ. \q1 \v 12 Muŋgoambo ai Godɨmbo daboadɨ hɨhɨrɨhorɨ-mboanei. \q2 Muŋguambo ai nindou moaruwai saf-anei tükümehindɨ. \q1 Nindou mamɨ ai-amboanɨ nɨne-moatükunɨ aboedayo ranɨ-moatükunɨ moai rareandɨ, ŋga wanɨ,’ \rq Buk Song 4:1-3; 53:1-3; Saveman 7:20\rq* \q1 \v 13 ‘Muŋgu yafambe ana yɨfambe gabudɨfekoate anɨŋgo rahurai-anendürɨ. \q2 Tɨkai hoafɨ moaruwai ranai ahei teifɨ ranɨ-süŋgu hɨhɨre ho pɨyowohü moanɨ yaŋgoroweimbɨ hoafɨ ranai tüküfih-ane.’ \rq Buk Song 5:9\rq* \q2 ‘Amoasɨrɨndɨ yahafambe nindou hɨfokoefembo tɨbagɨ amaro nahurai.’ \rq Buk Song 40:3\rq* \q1 \v 14 ‘Ahei yafambe ambe ana nindoumbo God ai moaruwaimbo-mbɨreandüra-mboane yaho hoafɨ \q2 asu moaruwai hühütimbü hoafɨ ranɨ yaŋgɨr-ane hoafɨyei arɨhündɨ.’ \rq Buk Song 10:7\rq* \q1 \v 15 ‘Aiana nindou hɨfokoefembo hohoanɨmoayei. \q2 \v 16 Aiana nahanɨnɨyo ahei ra muŋgu-moatükunɨ moaruwaimbofe howohü tɨŋɨrɨfo afɨndɨ saimbo yaŋgɨrɨ nindou-anei. \q1 \v 17 Aiana nindou ŋgorü-babɨdɨmbo moai wudɨpoaporɨhi nɨmarei.’ \rq Aisaia 59:7-8\rq* \q2 \v 18 ‘Aiana moai Godɨmbo akɨdou-amboa ahɨnɨrɨhorühɨ yɨhɨmboyahündo rɨhündɨ,’ \rq Buk Song 36:1\rq* \m meho. \p \v 19 Asu sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhumboanefɨ, muŋguambo hoafɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ai hoafayo ra nindou dɨdɨyei ranahandɨ hoarehɨndeihɨ süŋgumbɨrɨ-hindamboane. Ranɨmboane asu nindou mam-amboa ŋgɨrɨ hoafɨndühɨ ro mbumund-anahɨ mbüsu, ŋga wanɨ. Asu nindou muŋguambo Godɨndɨ hɨmboahü hüti-anei ra nafuimbohünda ahɨnümbo hohoanɨmo eŋgoro. \v 20 Ŋga ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgufembo ranɨnambo ŋgɨrɨ nindou mamɨmbo amboanɨ Godɨndɨ hɨmboahü nindou mbumund-anahɨ mbüsu. Ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai ahandɨ ratüpurɨ sɨhefɨ hohoanɨmo moaruwai nafuiyamunɨ randühane. \s1 Anɨhondümbofe süŋgu nindou ai Godɨndɨ hɨmboahü mbumund-anei \p \v 21 Ŋga hapondanɨ ana God ai ahandɨ nindoumbo mbumund-anei ehu hohoanɨmo ranana ai weindahɨ tüküfemboane. Ŋga asu ranɨ-moatükunɨ ra sapo ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ranɨ-süŋgupoanɨ tükümefeyosɨ, ŋga ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨyo Godɨndɨ hoafɨ hoafɨyomo-rundeimbɨ ranai-amboanɨ ranɨ-moatükunɨ ranahambo weindahɨru masɨhoemo. \v 22 Godɨndɨ-mayo mbumundɨ hohoanɨmo ranana ndahurai-ane: Nindou muŋguambo dɨdɨyei ai Sisas Kraisɨmbo anɨhondümbo-arɨhorɨ, ranaheimbo God ai nindou mbumund-anei ehu ahei anɨhondümbofe hohoanɨmo ranɨmbo-hündambo. Ŋga nindou ranai ŋgorü-poanɨyombo-yopoanɨ. \v 23 Wanɨ, ŋga nindou muŋguambo moaruwai hohoanɨmo-yeimboanei asu mbumundɨ sürühoeimbɨ hohoanɨmo God ai siaoayu ra mbonɨmbo-rɨhümündimboanei. \v 24 Ŋga asu God ai aheimbo moanɨ hɨpoamboarandürɨ. Ranɨmboyu asu ai nindou ranaheimbo aboedɨ mbumund-anei mehundürɨ sapo Krais Sisas ai aheimbo aboedambo-mareandürɨ ranahandɨ süŋgu. \v 25 God ai Krais ahamboya, ahandɨ horɨ ranai pɨndowohü-anɨmbo nindou dɨdɨyei ahambo anɨhondümbo-arɨhorɨ ranai moaruwai hohoanɨmoayei ra popoaimbɨ-ramɨndüramboane yahu hayamboyu. God ai ranɨ-moatükunɨ ramareandɨ ra ahandɨ hohoanɨmo moanɨ mbumundɨ hamɨndɨ hondayo ra nafuimbohünda ramareandɨ. Ŋga horombo ana nindou ai moaruwai hohoanɨmomayeisɨ, ŋga God ai ranɨ-moatükunɨ ranahambo hɨnɨŋgɨrou safɨ hɨfandandühɨ asu ai moai nɨmai ranɨ-moatükunɨ ranahambo sɨmborɨ tɨŋɨrɨfo saimbo hohoanɨmoyu. \v 26 Yɨnɨ, ai Sisasɨmbo maserü ra haponda ndanambe ana ahandɨ mbumundɨ hohoanɨmo ra weindahɨ nafuimbo-hündamboyo. Ranɨ süŋgumboane ro fɨfɨrɨhundɨ ra God ai ahandɨhoarɨ mbumundɨ hamɨndɨ hond-ani asu nindou düdi ai Sisasɨmbo anɨhondümbo-arirɨ ranahambo seana nindou mbumund-anafɨ yahu arandɨ. \p \v 27 Asu refe ana, nɨne-moatükunɨ ranahambo sɨhɨrɨ borɨmandefɨ habodefa? Ŋgɨrɨ moanɨ borɨndefɨ. Asu nɨmboe ranɨ-moatükunɨ rana? Ranɨ mbumundɨ moatükunɨ ra sapo ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ra süŋgufembo-hündamboyo? Wanɨ, ŋga sapo sɨhɨrɨ anɨhondümbo-arɨhundɨ ranɨmbo-hündamboane. \v 28 Ŋga sɨhɨrɨ ana ra fɨfɨrɨhundɨ, nindou moanɨ anɨhondümbo-arɨhindɨ ranaheimbo-anɨmbo God ai nindou mbumund-anei mbüsümbui, ŋga ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra süŋgufembo ranɨmbo-hündambo ŋgɨrɨ randearü. \p \v 29 Asu nɨmboe rana? Asu God ai Suda-yei God yaŋgɨrɨyu? Asu nindou ŋgorü sɨrɨhündɨyei God kameihɨyu? Yɨnɨ, God ai nindou ŋgorü sɨrɨhündɨyei God amboan-ani. \v 30 God aiana moanɨ mamani. Ranɨyu hayambo ranani Suda sapo ai ahei fihoearɨ karɨhi tɨrɨhehi arɨhündɨ ranai anɨhondümbo hohoanɨmo süŋgu aheimbo nindou mbumund-anei mbüsümbui. Asu nindou ŋgorü sɨrɨhündɨ sapo ai ahei fihoearɨ kefe tɨrɨhefekoate ranai anɨhondümbo hohoanɨmo süŋgu aheimbo amboa nindou mbumund-anei mbüsümbui. \v 31 Asu sɨhɨrɨ ranɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo ranambo sapo ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ra moanane sefai? Ai ra wanɨ! Ŋga ahɨnümbɨ hohoanɨmo ahandɨ nɨmɨndɨ ra ŋgɨnɨrɨ-humündefühanefɨ. \c 4 \s1 God ai Abrahamɨmbo nindou mbumund-anafɨ mehundo \p \v 1 Asu sɨhɨrɨ sɨhefɨ amoao Abraham ranahambo nüŋgu mambɨsefa? \v 2 Abraham ai nɨne aboedɨ moatükunɨ ratüpurɨmayu ranahambohünda God ai ahambo nindou mbumundɨ aboed-ani mbehu-mbonana, asu ranɨmbo-hünda borɨmbomayu-hündɨyosɨ. Ŋga ranɨmbo-hünda Godɨndɨ hɨmboahü ŋgɨrɨ borɨndu. \v 3 Ŋga Bukambe hoafɨ ranai yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Abraham ai Godɨmbo anɨhondümbo-marirɨ ranɨmboyu asu God ai ahambo nindou mbumund-anafɨ mehundo ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo ranɨ-süŋgumbo wambo,’ meho. \rq Stat 15:6\rq* \m \v 4 Sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhundɨ ra, nindou ai nɨne ratüpurɨ ratüpurayu ana, ai ranɨ takɨnɨ kakɨ semündüh-ani. Ahandɨ kakɨ ra moanɨ sabudowanɨ semündühüyupoanɨ, ŋga sapo ai ratüpurɨmayu ranɨ takɨnɨmbo asabudo-ane. \v 5 Ŋga asu nindou düdi ai ahandɨ ratüpurɨ ranahambo hohoanɨmokoate-yuwohü asu ai moanɨ God sapo nindou hohoanɨmo moaruwaimbü aheimbo nindou mbumund-anei ehu ranahambo anɨhondümboarirɨ ana, asu ai ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo ranahambo mbumundɨ hohoanɨmo-ane yahu arandɨ. \v 6 Nindou rahurai-ane God ai ahambo mbumundɨ nindou-ani ehu, ŋga moai ahandɨ ratüpurɨmbohünda, nindou ranai hɨhɨfɨ-hɨhɨfümbɨ nindou-ani yahu. Ŋga Defit amboa ranahambo hoafɨmayu. \v 7 Ai yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 ‘Nindou ai hɨhɨndɨ hohoanɨmoyeianɨ asu God ai amboawiyei yahuhü ahei moaruwai hohoanɨmo ranahambo gabudareandɨ, \q2 nindou ranai ana hɨhɨfɨ-hɨhɨfümbɨ nindou-anei. \q1 \v 8 Nindou ai moaruwai hohoanɨmoyuwanɨ asu Adükarɨ ai ranahambo hohoanɨmokoate-ayundo ana, \q2 nindou ranai hɨhɨfɨ-hɨhɨfümbɨ nindou-ani,’ \rq Buk Song 32:1-2\rq* \m mehu. \p \v 9 Sapo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ hohoanɨmo ranahambo Defit hoafɨmayu ra, nindou fihoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo süŋgurundeimbɨ ranaheimbo yaŋgɨrɨyu hoafɨmayu? Wanɨ. Ŋga nindou fihoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo süŋgufekoate-ayei ranaheimbo kameihɨyu ai yare hoafɨmayu. Ŋga sɨhɨrɨ rarɨhu fɨfɨrɨhundɨ ra, God ai Abrahamɨndɨ anɨhondümbofe ra hoeireandanɨ mayoa ahambo nindou mbumund-ani mehu, asefɨ. \v 10 Ŋga nüŋgusümboanɨyo ranɨ-moatükunɨ ra ahambo tükümefeyowa? Abraham ai ahandɨ fihoearɨ ra kefe tɨrɨhefekoate-yuwambeyo asu kare tɨrɨhai hayamboyuwambeyo God ai ahambo yare hoafɨmayundo ra? Sapo ai fihoearɨ kefe tɨrɨhefekoate-yuwambeyo, ŋga süŋgunambo-yopoanɨ. \v 11 Ai ahandɨ fihoearɨ ra kefe tɨrɨhefekoate nüŋguambe Godɨmbo anɨhondümbo-marira asu God ai ahamboya se nindou mbumund-anafɨ mehundo. Ra nafuimbohünda God ai ahambo fihoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo masagado. Ranɨmboani Abraham ai muŋguambo nindou moai fihoearɨ ahei ra karɨhi tɨrɨhehindɨsɨ, ŋga asu ai Godɨmbo anɨhondümbo-arɨhorɨ ranahei amoao amboanayu. Ranɨmbo-hündamboyo asu God ai aheimbo amboanɨ se nindou mbumund-anei mehundürɨ. \v 12 Nindou bɨdɨfɨrɨ ai fihoearɨ karɨhi tɨrɨhehi-ndeimbɨ yaŋgɨrɨ-yeipoanɨ, ŋga anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ kapeih-anei asu sɨhefɨ amoao Abrahamɨndɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo süŋgurɨhi arɨhündɨ. Asu horombo Abraham ahandɨ fihoearɨ kefe tɨrɨhefekoate-yuambe anɨhondümbo-mareandɨ ranɨ-süŋgumefundɨ ranɨmbo-hündamboani ai ahei amoao-ayu. \s1 Godɨndɨ horombo hoafɨ ra muŋguambo anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ-yafe-ane \p \v 13 God ai Abraham asu ahandɨ amoao mamɨ ranaheimbo hɨfɨ muŋguambo ra ndahandürɨmboyahɨ yahuhaya horombo hoafɨmareandürɨ. God ai ahambo ranɨ hoafɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgufembo ranɨ-süŋguyopoanɨ ai horombo hoafɨmareandɨ. Ŋga Abraham ai Godɨmbo anɨhondümbo-mariramboyu asu God ai nindou mbumund-ani mehundo. Ŋga ranɨ-süŋgumboyu ranɨ-moatükunɨ semɨndɨmbo God ai horombo hoafɨ ra hoafɨmeindo. \v 14 Sapo nindou ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra süŋgurɨ-hündeimbɨ-mayei ai yaŋgɨrɨ Godɨndɨ muŋgu-moatükunɨ ra asahümündi ana, asu anɨhondümbo hohoanɨmo ra moanɨ nɨŋgombo nou-ane. Asu Godɨndɨ horombo hoafɨ ranamboanɨ yafui hoafɨ yaŋgɨrɨ nou-ane. \v 15 Sapo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra yaŋgorühɨ asu Godɨndɨ ŋgɨnɨndɨyowohü tɨŋɨrɨfo saimbo hohoanɨmo ai-amboa yaŋgoromboane. Ŋga asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra yaŋgorɨkoate-yowohü asu ŋgɨrɨ nindou ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahambo süŋgufekoate-ayei mbɨsefɨ hoafɨndefɨ. \p \v 16 Ranɨmboane asu ranɨ-moatükunɨ ranahambo sapo God ai saimbo horombo hoafɨmareandɨ ra anɨhondümbofe hohoanɨmomayo ranɨ-süŋgu tükefeyo. Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo ranɨ-moatükunɨ ra sapo ahandɨ hɨpoambofe hohoanɨmomayo ranɨ-süŋgu yaŋgɨr-ane tükefeyo. Nindou dɨdɨyei sapo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahambo süŋguarɨhindɨ ranaheimbo yaŋgɨrɨyopoanɨ, ŋga nindou sapo anɨhondümbo-arɨhindɨ ana, Abraham ai anɨhondümbo-mareandɨ nou ai-amboanɨ ra ndahümündimboyeisɨ. Abraham ai ana muŋguambo sɨhefɨ amoao nahurai-ani. \v 17 Ranɨyo Bukambe hoafɨ ranai yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Ro sɨhambo afɨndɨ hɨfɨ hɨfɨ nindou ranahei amoaombeyafa sahehea hɨnɨŋgɨ-marɨheanɨnɨ,’ meho. Ranɨyo ranɨ hoafɨ ra anɨhond-ane nɨmboe sapo God ahandɨhoarɨ hoafɨmayu. Abraham ai Godɨmbo anɨhondümbo-marirɨ ranai-ani nindou yɨfɨhündɨ yaŋgɨrɨ botɨre asu nɨne-moatükunɨ muŋguambo tüküfekoate ra ahandɨ hoafɨ süŋgu hoafɨ yaŋgɨrɨ moanɨ aimbore tüküfe arandɨ. \p \v 18 God ai Abrahamɨmboya, ‘Sɨhafɨ amoao mamɨ ana tapuiyowa ŋgɨrɨ kɨkɨndeandɨ,’ mehundo ra ai moai fɨfɨreandɨ nüŋgunde ranɨ-moatükunɨ ahambo tükümandɨfe. Ŋga Abraham ai ranɨ hoafɨ ranahambo hɨmborɨyu haya Godɨmbo anɨhondümbo-rirühɨ hɨmbomayu hu. Ranɨmboane asu nindou afɨndɨ hɨfɨnɨ ranahei amoao tükümefiyu God ai yare hoafɨmayu nou. \v 19 Abraham ai ndeara 100 hɨmbanɨ boagɨrɨ safɨyusɨ, ŋga asu Godɨmbo anɨhondümbo-fimbo hohoanɨmo ranai moai warambe hoafɨrerɨ ahandɨ fi ranai ndeara akɨmɨ yɨfɨmbo yaŋgɨrɨyowambe ra. Asu ahandɨ nɨmorehɨ Sara amboanɨ ahandɨ fi ra ndeara boagɨrɨ-yowohü wambo ŋgɨrɨ nɨmorɨ wakɨndamɨndo. \v 20 God ai Abrahamɨmbo mamɨ moatükunɨ ndahandomboyahɨ yahuhaya horombo hoafɨmendu ranɨmbo moai yimbumbore hohoanɨmoyu, ŋga Godɨmbo ŋgɨnɨndɨ anɨhondümbo-rirühɨ aboed-ani mehu. \v 21 Ranɨyu ai nɨne hoafɨ God ahambo randɨheamboyahɨ mehu ranɨmbo anɨhondümbo ai randeambui yahuhaya hɨmbomayundo. \v 22 Ai yare hohoanɨmomayu-wamboyu asu God ai ahamboya, ‘Seana mbumund-anafɨ wandɨ hɨmboahü,’ mehundo. \p \v 23 Baiborambe yare hoafɨyowohü yahoya, ‘God ai ahambo nindou mbumund-anafɨ wandɨ hɨmboahü,’ mehu ra Abraham ahambo yaŋgɨrɨ hamɨndɨ hoafɨyumbo-yupoanɨ, ŋga wanɨ. \v 24 Ŋga ranɨ hoafɨ ra sɨhefɨmbo kameihɨyu hoafɨmemunɨ. Sɨhɨrɨ sapo God Sisas sɨhefɨ Adükarɨ ranahambo yɨfɨhündɨ botɨmarirɨ ranahambo-anɨmbo anɨhondümbo-ndɨhurɨmboane. Rananɨmbo asu God ai sɨhefɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo ranahambo hoafɨnduhüya ranɨ anɨhondümbofe ranana mbumundɨ hohoanɨmo nou-ane mbüsümbui. \v 25 God ai Sisas ranahambo hɨfɨ ndanɨhü yɨfɨmbohünda koamarɨherü ra sɨhefɨ moaruwai hohoanɨmo ranahambo gogorɨ-hefembohündamboyu. Asu God ai asükaiyu yɨfɨhündɨ botɨmarirɨ ra sɨhefɨmbo wandɨ hɨmboahü nindou mbumund-anei yahombohündamboyu botɨmarirɨ. \c 5 \s1 God ai sɨhefɨmbo nindou mbumund-anei ehumunɨ \p \v 1 Sɨhefɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo ranɨmbo-hündambo God ai sɨhefɨmbo nindou mbumund-anei ehumunɨ. Ranane asu haponda sɨhɨrɨ sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Kraisɨndɨ süŋgu-anefɨ God-babɨdɨmbo aboedɨ-aboedɨyahumboayefɨ. \v 2 Sɨhefɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo ra Adükarɨndɨ süŋguyo nafɨ meŋgorowa sɨhɨrɨ Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe ranambe kefoehu anɨmboefɨ. Rananefɨ asu sɨhɨrɨ God ai sɨhefɨmbo semɨndɨmunanɨ asu ahandɨ sürühoeimbɨ hɨmboamupui-randeimbɨ ranahambo semɨndɨmbo anɨhondümbo-rɨhundühɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyefühɨ hɨmboayefɨ. \v 3 Asu ranahambo yaŋgɨrɨyefɨpoanɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyefɨ arɨhundɨ, ŋga wanɨ. Ŋga nɨne tɨŋɨrɨfo sɨhefɨmbo-so tükefeyo ranahambo kameihanefɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyefɨ arɨhundɨ. Ŋga sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhundɨ tɨŋɨrɨfo tükefeyomunɨ ranai moanane yaho hohoanɨmo ra süŋguareandɨ. \v 4 Asu moanane yaho hohoanɨmo ra ŋgɨnɨndɨ nɨŋgombo hohoanɨmo süŋguareandɨ. Asu ŋgɨnɨndɨ nɨŋgombo hohoanɨmo ra Godɨmbo anɨhondümbo hɨmboyondombo hohoanɨmo süŋguareandɨ. \v 5 Asu sɨhɨrɨ rarɨhu yahurai anɨhondümbo hɨmboayefɨ hefɨ ana, asu ŋgɨrɨ ŋgusüfoambe moaruwaindamunɨ, sapo God ai sɨhefɨmbo Yifiafɨ Aboedɨ semunɨ mbura ranɨ-süŋgu ahandɨ-mayo ŋgusüfo pefe hohoanɨmo ra sɨhefɨ ŋgusüfoambe botɨmareamunɨ wambo. \p \v 6 Ŋga horombo sɨhɨrɨ ŋgɨnɨndɨ nɨŋgokoate-yefambe ranɨ-sɨmboanɨ God ai kamafoareandɨ nindou ahambo daboadɨ hɨhɨrɨhi-rɨhündeimbɨ ranaheimbohünda Krais ai yɨfɨmayu. \v 7 Nindou mbumundɨ hohoanɨmoyeimbɨ amboanɨ ŋgɨrɨ ahambohünda yɨfɨmbo hohoanɨmondu. Ŋga nindou mamamɨ ai nindou ŋgorü aboedɨ-mayu ranahambohünda yɨfɨmbo hohoanɨmomandüyo asu wanɨmandüyo. \v 8 Ŋga asu sɨhɨrɨ moaruwai hohoanɨmo süŋgu yaŋgɨrɨ süŋgurɨhundühɨ nɨmboefambe Krais ai sɨhefɨmbohündambo yɨfɨmayumunɨ. Ranɨnambo asu God ai sɨhefɨmbo ŋgusüfo pamareamunɨ ra nafuiyumunɨ arandɨ. \v 9 Ranana asu haponda Kraisɨndɨ horɨ ranɨ-süŋgu God ai sɨhefɨmbo ai mbumund-anei ehu ana, asu sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhundɨ ahandɨ süŋgu Godɨndɨ hürütü ranambeahɨndɨ aboedambo-ndahumboyefɨ. \v 10 Horombo ana sɨhɨrɨ Godɨndɨ hürütümbɨyefɨ, ŋga asu hapondanɨ ana Godɨndɨ Nɨmorɨ yɨfɨmayu ranɨ-süŋgumboyo God-babɨdɨ ŋgunindɨmbore hɨnɨŋgɨmareamunɨ. Asu haponda sɨhɨrɨ ahandɨ yɨfɨ süŋgu ndarɨhu Godɨndɨ ŋgunindayefɨ ana, sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhundɨ ra ahandɨ yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hohoanɨmo ranɨ-süŋgu aboedambo-ndahumboyefɨsɨ. \v 11 Ŋga asu ranɨ yaŋgɨrɨyopoanɨ, ŋga sɨhɨrɨ sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Kraisɨndɨ süŋgu Godɨmbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyahu-ndowohanefɨ. Ranahandɨ süŋgu sɨhefɨmbo Godɨndɨ ŋgunindɨmbore hɨnɨŋgɨmareamunɨ. \s1 Adam ai yɨfɨ hohoanɨmo nɨmɨndɨhüyu asu Krais ai yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hohoanɨmo nɨmɨndɨhüyu \p \v 12 Nindou mamɨ ranahandɨ süŋguyo hohoanɨmo moaruwai ranai hɨfɨ ndanɨhü tükümefeyo. Ŋga moaruwai hohoanɨmo ranai yɨfɨyorambo hohoanɨmo ranɨ dɨbore tükümefeyo. Ranɨyo asu yɨfɨ hohoanɨmo ranai muŋguambo nindou ranaheimbo-so tükümefeyo sapo muŋguambo nindou moaruwai hohoanɨmomayei ranɨmbo. \v 13 Ŋga ahɨnümbɨ hohoanɨmo tüküfekoate-yowambe moaruwai hohoanɨmo ranai hɨfɨ ndanɨhü meŋgoro-ane. Ŋga asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo yaŋgorɨkoate-yowambe ana, moaruwai hohoanɨmoyeianɨ ra moai ranahambo hoafɨ yaŋgorɨ randɨ. \v 14 Ŋga anɨhond-anesɨ, horombo Adam ai nüŋguwambe peyo haya ho-hombo Moses nüŋguwambe tükümefeyo ranambe ana muŋguambo nindou ranaheimbo yɨfɨmbo hohoanɨmo ranai hɨfandɨmarandürɨ howa yɨfɨsafɨmayei. Nindou bɨdɨfɨrɨ Adam moaruwai hohoanɨmomayu ai moai rahurai rahindɨsɨ, ŋga aheimbo yɨfɨmbo hohoanɨmo ranai hɨfandɨmarandürɨ. \p Adam aiana Nindou süŋguna tüküfemboayu ahandɨ sɨsamɨ nahuraiyu ramefiyu. Ŋga asu nindou yimbu ahafandɨ hohoanɨmo ra ŋgorü-poanɨ ŋgorü-poanɨmboyo. \v 15 Ŋga Godɨndɨ moanɨ saimbo moatükunɨ ranana Adamɨndɨ moaruwai hohoanɨmo rahurai sɨmogodɨyopoanɨ, ŋga wanɨ. Ŋga nindou mamɨ ahandɨ moaruwai hohoanɨmo süŋgu nindou afɨndɨ yɨfɨyei marɨhündɨ. Ŋga asu Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo, moaruwai hohoanɨmo ra afɨndɨ ŋgasündareandɨ. Ŋga Nindou mamɨ Sisas Krais ahandɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo süŋgu moanɨ saimbo moatükunɨ nindou afɨndɨ ranaheimbo tüküfe marandɨ. \v 16 Ranane asu Godɨndɨ moanɨ sai moatükunɨ asu nindou mamɨ ahandɨ moaruwai hohoanɨmo ra ŋgorü-poanɨ ŋgorü-poanɨ reamboayo. Ŋga nindou mamɨ ahandɨ hohoanɨmo moaruwai ranahandɨ süŋguyo God ai nindou aheimbo papɨ-hoafɨrɨrühɨ aheimbo hüti-anei mehu. Ŋga asu Godɨndɨ moanɨ sai moatükunɨ ranahandɨ süŋguyo nindou hohoanɨmo moaruwai afɨndɨ ramarɨhindɨsɨ, ŋga asu God ai aheimbo nindou mbumund-anei wandɨ hɨmboahü mehundürɨ. \v 17 Ŋga sapo nindou mamɨ ranahandambohündɨ ahandɨ moaruwai hohoanɨmo süŋgu yɨfɨ hohoanɨmo ranai tükɨfe haya hɨfandarandürɨ. Ŋga asu nindou dɨdɨyei Godɨndɨ-mayo moanɨ hɨpoambofe afɨndɨ safɨ ranane asu ahandɨ moanɨ sai moatükunɨ sapo mbumund-anei ehu hoafɨ ranane ra asahümündi ranai yaŋgɨrɨ nɨmboeimbo hɨbadɨhümboyei. \p \v 18 Ranane asu nindou mamɨ ahandɨ moaruwai hohoanɨmo ranɨmbo-hünda muŋguambo nindou ranaheimbo God ai se hütiyei, ŋga ranɨmbo-hünda moaruwai-mbeyeiamboane mehu hoafɨ ra tükümefeyondürɨ. Mare yahurai-ane Nindou mamɨ ahandɨ mbumundɨ hohoanɨmo ranɨmbo-hünda muŋguambo nindou ranaheimbo Godɨndɨ hɨmboahü se mbumundɨ nindou-anei hoafɨ ranane asu yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hohoanɨmo-ane muŋguambo tükümefeyondürɨ. \v 19 Nindou mamɨ ai Godɨndɨ hoafɨ süŋgufekoate-mayu asu ranɨmbo-hünda nindou afɨndɨ ranai hohoanɨmo moaruwaiyeimbɨ tükümehindɨ. Mare yahurai-ane Nindou mamɨ ai Godɨndɨ hoafɨ süŋgure haya asu ranɨmbo-hünda nindou afɨndɨ ranai Godɨndɨ hɨmboahü hohoanɨmo mbumundɨyeimbɨ nindou tükündahimboyei. \p \v 20 Ahɨnümbɨ hohoanɨmo moaruwai hohoanɨmo ratüpurɨ afɨndɨ tüküfembohünda tükümefeyo. Ŋga asu moaruwai hohoanɨmo ranai afɨndɨ tükümefeyo-wamboyo Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranai afɨndɨ hamɨndɨ tükümefeyo. \v 21 Asu hoafɨ ra rahurai-ane, horombo moaruwai hohoanɨmo ranai nindoumbo hɨfandɨmarandürɨ asu ranɨ-süŋgu yɨfɨ hohoanɨmo tükümefeyondürɨ. Mare yahurai-ane haponda Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranai nindoumbo hɨfandɨrandüra ranɨ-süŋgu nindou Godɨndɨ hɨmboahü mbumundɨ tükehindɨ. Ranɨhünd-ane yaŋgɨrɨ koadürümbo anɨmboei sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Kraisɨndɨ süŋgu. \c 6 \s1 Moaruwai hohoanɨmo süŋgumbo yɨfɨmbo nahurai-mayefɨ, ŋga Kraisɨndɨ süŋgu yaŋgɨrɨ anɨmboefɨ \p \v 1 Asu refe ana sɨhɨrɨ nüŋgu mambɨsefa? Sɨhɨrɨ moaruwai hohoanɨmo ranɨ yaŋgɨrɨ randɨhu ŋgefa Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranai afɨndɨ tükümbɨfeyo-wamboane, mbɨsefɨ hoafɨmandefɨyo? \v 2 Ranɨ-moatükunɨ ra ai ŋgɨrɨ randɨfeyo, ŋga wanɨ! Sapo sɨhɨrɨ moaruwai hohoanɨmo ranahambo yɨfɨ nahuraimayefɨ. Asu nüŋgundɨhu moaruwai hohoanɨmo ra süŋgumandɨhu ŋgefa? \v 3 Sɨhɨrɨ Sisas Krais-babɨdɨ nɨmboefɨmboyefɨ hɨmonɨ hundürɨmayefɨ ra. Ranana asu sɨhɨrɨ ai-babɨdɨ yɨfɨmayefɨ ra se moai fɨfɨrɨhindɨyo? \v 4 Sɨhɨrɨ hɨmonɨ hundürɨmayefɨ ra ai-babɨdɨmbo yɨfɨyefa asu ai-babɨdɨmbo masamboareamunɨ nou-ane. Ranɨmbo-hündambo Apendɨ ŋgɨnɨndɨ afɨndɨ ranɨnambo Kraisɨmbo yɨfɨhündɨ botɨmarirɨ yahurai-ane asu sɨhɨrɨ amboanɨ sɨmborɨ hohoanɨmo yaŋgɨrɨ süŋgundɨhumboane. \p \v 5 Sɨhɨrɨ ai-babɨdɨ mamɨ yɨfɨmayefɨ sapo ai yɨfɨmayu nou. Ranana asu sɨhɨrɨ ai-babɨdɨ mamɨ yɨfɨhündɨ botɨndahumboane ai botɨmefiyu nou. \s1 Sɨhɨrɨ Krais-babɨdɨ yaŋgɨrɨ nɨmboemboyefɨ \p \v 6 Asu sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhundɨ nda, sɨhefɨ wamɨndafɨ hohoanɨmo ra ai-dɨbo nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨ fihɨ yɨfɨmayo, moaruwai hohoanɨmo sapo sɨhefɨ fiambe hoaŋgohü ratüpurɨyo arandɨ ra ahandɨ ŋgɨnɨndɨ ra raguanambo-fembohünda. Asu ranɨmbo-hündambo ŋgɨrɨ sɨhefɨmbo moaruwai hohoanɨmo ranai hɨbadamunɨ ŋgo. \v 7 Ŋga nindou düdi ai yɨfayu ana, asu moaruwai hohoanɨmondɨ ŋgɨnɨndɨ ranahambo aboedambofih-ani. \p \v 8 Asu sɨhɨrɨ Krais-babɨdɨ yɨfɨ-yefeimbɨhündɨ nouehundɨ ana, ranɨ-moatükunɨ ra sɨhɨrɨ anɨhondümbo-rɨhu fɨfɨrɨhumboanefɨ, ranana awi sɨhɨrɨ ai-babɨdɨ yaŋgɨrɨ nɨmboemboyefɨ. \v 9 Krais ai yɨfɨhündɨ botɨfi hayambo wambo asükaindu ŋgɨrɨ yɨfɨndu. Asu yɨfɨmbo hohoanɨmo ranai ŋgɨrɨ ahambo ahandɨ ŋgɨnɨndɨnambo hɨbadɨrɨ ŋgo. Ŋga sɨhɨrɨ ranɨ-moatükunɨ ranahambo fɨfɨrɨhumboanefɨ. \v 10 Sapo ai muŋguambo moaruwai hohoanɨmo ra hɨfɨnambofembo mamɨmbo yaŋgɨrɨ yɨfɨmayu. Ŋga asu haponda ai yaŋgɨrɨ anüŋgu ranɨmbo kameihɨyo. Ŋga haponda ai yaŋgɨrɨ anüŋgu ranana God-dɨbo-ani anüŋgu. \v 11 Mamɨ ranɨ-süŋgumbo-anɨmbo se sɨhei fimbo hohoanɨmondei, se moaruwai hohoanɨmo ranahambo yɨfɨmayei nou asu ahandɨ ŋgɨnɨndɨ hoarehɨ moai nɨboadei hei, ŋga wanɨ. Ŋga se sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Krais ahandɨ süŋgu God-babɨdɨ yaŋgɨrɨ anɨboadei. \p \v 12 Rananɨmbo asu se sɨhei yɨfɨyo-randeimbɨ fi ra moaruwai hohoanɨmo ranai hɨbadarümboe, ŋga yowanɨ. Moaruwai hohoanɨmo ranai sɨheimbo hühündeiranɨ asu se sɨhei wamɨndafɨ hohoanɨmo ahandɨ yifirɨ moaruwai ranahambo süŋgundɨhimboyei, ŋga yowanɨ. \v 13 Asu se sɨhei fi mamɨ bɨdɨfɨrɨ amboanɨ moaruwai hohoanɨmo ranahambo hɨnɨŋgɨndowandanɨ ndemɨndɨmboe. Mamɨkarɨ hohoanɨmo moaruwai fɨfanɨŋgareimbɨ ra refembohünda hohoanɨmondeimboyei. Ŋga se sɨheihoarɨ Godɨmbo ndahündo sapo se nindou yɨfɨhündɨ botɨfi yaŋgɨrɨ anüŋgu nou-anei. Asu sɨhei bɨdɨfɨrɨ fi muŋguambo ra ahambo hɨnɨŋgɨndɨhindo mbumundɨ hohoanɨmo refembohünda. \v 14 Ŋga moaruwai hohoanɨmo ranai sɨheimbo hɨbadarü ŋgomboe, ŋga yowanɨ. Nɨmboe sapo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ahandɨ hoarehɨ se moai nɨboadei, ŋga se Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranahandɨ hoarehɨ anɨmboei. \s1 Sɨhɨrɨ ana mbumundɨ hohoanɨmondɨ moanɨ ratüpurɨyefɨ-rɨhundeimb-anefɨ \p \v 15 Ranana asu sɨhɨrɨ ra nüŋgumandahuwa? Haponda sɨhɨrɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ranɨ hoarehɨ nɨŋgokoate, ŋga sɨhɨrɨ Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranɨ hoarehɨ anɨmboefɨ. Asu ranɨmbo-hünda sɨhɨrɨ ra moaruwai hohoanɨmondefɨ mandɨhundɨyo? Ranɨ hohoanɨmo ra sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ randɨhundɨ, ŋga wanane! \v 16 Se nindou ŋgoründɨ hoarehɨ nɨboadeimbo ahandɨ hoafɨ hɨmborayei ana, asu se ahandɨ moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ nahurai-anei. Asu se moai ranɨmbo fɨfɨrɨhindɨyo? Se moaruwai hohoanɨmondɨ hoafɨ süŋguarɨhündɨ ana, asu ranɨmbo yɨfɨndeimboyei, ŋga se Godɨndɨ hoafɨ süŋguarɨhündɨ ana, asu ranɨmbo ahandɨ hɨmboahü mbumundɨ nɨmandeimboyei. \v 17 Yɨnɨ, horombo ana se moaruwai hohoanɨmo ranahandɨ moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ nindou manɨmboei-anei. Ŋga asu hapondanɨ ana se anɨhondü yamundɨfe hoafɨ masahümündi ra sɨhei muŋguambo hohoanɨmo ra süŋgurɨhindühanei. Ŋga ranɨmbo-hündambo-anɨmbo God ahambo hɨhɨfɨndɨhurɨmboane! \v 18 Seana moaruwai hohoanɨmondɨ ŋgɨnɨndɨ ranambeahɨndɨ aboedamboyahi hehimboane asu mbumundɨ hohoanɨmo ranahandɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ nindou-yahimboanei. \v 19 Ranɨ hoafɨ ranai hɨmborɨmbo sɨheimbo tɨŋümb-ane ranɨmboane asu ro moanɨ nindou sɨhefɨ hohoanɨmonambo ndarɨhe hoafayahandürɨ. Horombo ana sɨhei fi ra moaruwai hohoanɨmo refembohünda rarɨhi hɨnɨŋgɨrɨhi hehimbo moaruwai hohoanɨmo ra rasüŋgumarɨhi hei. Mamɨ yahurai-ane hapondanɨ ana sɨhei muŋguambo fi ra randɨhi hɨnɨŋgɨndɨhindɨ mbumundɨ hohoanɨmo asu sürühoeimbɨ hohoanɨmo refembohünda. \p \v 20 Horombo se moaruwai hohoanɨmo ranahandɨ ratüpurɨ moanɨ ratüpurɨyeiambe se moai aboedɨ mbumundɨ hohoanɨmo ranahandɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ nɨboadei. \v 21 Amoanɨŋgeimbɨ moatükunɨ se ramarɨhinda ra-süŋgumbo asu nɨne moatükunɨ aboedɨ tükümefoyowa? Hohoanɨmo ranɨhündɨ yɨfɨ yaŋgɨr-ane tükefe arandɨ. \v 22 Ŋga hapondanɨ ana se moaruwai hohoanɨmo ranambeahɨndɨ aboedamboyahi tüküyahi hehi Godɨndɨ moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ yaŋgɨrɨ nindou tüküyahimboanei. Hohoanɨmo ranɨhündɨ se sürühoeimbɨ hohoanɨmo sahümündi asu yaŋgɨrɨ koadürümbo-koadürümbo nɨŋgombo hohoanɨmo ra tüküfeyondürɨ arandɨ. \v 23 Ŋga moaruwai hohoanɨmo ra ahandɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ ahei ratüpurɨ süŋgu ranɨ takɨnɨ sagadürɨ arandɨ, sapo takɨnɨ ra ai yɨfɨ hohoanɨmo ranane. Ŋga asu God ai moanɨ sɨhefɨmbo sai arandɨ ahandɨ moanɨ saimbo moatükunɨ ra sapo yaŋgɨrɨ koadürümbo nɨŋgombo ranane, sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Kraisɨndɨ süŋgu. \c 7 \s1 Sɨmborɨ hohoanɨmo süŋgufe \p \v 1 Wandafɨ mamɨ, ro haponda nɨnɨ hoafɨyo hoafɨmbo sa heheamboayahɨ nda, se fɨfɨrɨhimboanei sapo seana muŋguambo hɨfɨnɨndɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ra fɨfɨrɨhi hehimbo wambo. Nindou ai yaŋgɨrɨ nüŋguambe yaŋgɨr-ane ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai ahambo hɨfandɨrɨrɨ arandɨ. Ŋga nindou ai yifɨnduwanɨ, ahɨnümbo hohoanɨmo ranai ana ŋgɨrɨ asükaindo ahambo hɨfandɨndɨrɨ. \v 2 Mamɨ moatükunɨ yahurai-ane, nɨmorehɨ mamɨ ai ahandɨ nindowenihɨ anüŋgu ana, ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai ahambo ahandɨ nindowenihɨ ra-dɨbo kɨkɨhɨramɨndoanɨ ai moanɨ ahandɨ nindowenihɨ-dɨbo yaŋgɨrɨ nɨŋgomboane. Ŋga asu ahandɨ nindowenihɨ ai yɨfayu ana, asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo nindowenihɨ ahandɨ ranɨ-dɨbo kɨkɨhɨmaramɨndo ranai ranɨ hohoanɨmo ranambeahɨndɨ hɨnɨŋgɨreamboane. \v 3 Ahandɨ nindowenihɨ nüŋguanɨ nindowenihɨ ŋgorü-dɨboefeyo ana, nɨmorehɨ ranahambo nindowenihɨ bɨrabɨrɨyo-randeimb-ane mbɨsei. Ŋga asu ahandɨ nindowenihɨ ranai yɨfɨyuwanɨ, nɨmorehɨ ranai nindowenihɨ ŋgorü aserɨmɨndo ana, ai nindowenihɨ bɨrabɨrɨyohɨ-yopoanɨ, sapo ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ranambeahɨndɨ hɨnɨŋgɨre tüküfe hayambo wambo. \v 4 Wandafɨ mamɨ, mare yahurai hohoanɨmo-ane sɨheimbo-so amboanɨ eŋgorondürɨ. Seana Krais-babɨdɨ nɨboadei hehi asu ranɨmbo-hünda ai-babɨdɨ yɨfɨmayei nou. Ranɨnambo asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai sɨheimbo moai kɨkɨhɨra-mündündürɨ. Ranɨmbo wambo asu se hapondanɨ ana nindowenihɨ ŋgorü sahorɨmɨndeimbo nahurai-anei sapo God ai yɨfɨhündɨ botɨmareir-ane sɨhɨrɨ aboedɨ hohoanɨmo ra süŋgufembohünda. \v 5 Ŋga horombo sɨhɨrɨ wamɨndafɨ hohoanɨmo ranambe nɨmboefambeyo ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ranai sɨhefɨ findɨ moaruwai hohoaŋɨ hohoanɨmo botɨreamuna asu sɨhɨrɨ ranɨnambo moaruwai hohoanɨmo ratüpurɨ aho ra rarɨhu marɨhundɨ. Asu hohoanɨmo ra yɨfɨ hohoanɨmo yaŋgɨr-ane yare marandɨ. \v 6 Ŋga asu hapondanambe ana sɨhɨrɨ yɨfɨyefɨ mburɨhumbo ahɨnümbɨ hohoanɨmo kɨkɨhamɨndɨmunɨ manɨŋgo ranambeahɨndɨ hɨnɨŋgɨ-rɨhumboanefɨ. Ranɨmboane asu hapondanɨ ana sɨhɨrɨ moai wamɨndafɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo sürü paru masɨhoemo ranɨ-süŋgurɨhu ratüpurɨyefɨ, ŋga sɨhɨrɨ Yifiafɨndɨ-mayo sɨmborɨ hohoanɨmo ranɨ-süŋgurɨhu ratüpurɨyefɨ arɨhundɨ. \s1 Moaruwai hohoanɨmo ai sɨhefɨmbo moaruwaimbo-mareamunɨ \p \v 7 Asu ranɨmbo sɨhɨrɨ nüŋgumambɨsefa? Ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra moaruwai hohoanɨmoyo? Ranana ai wanɨ! Ŋga ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ranaiyo wambo moaruwai hohoanɨmo ranahambo hoafɨyowohü nafuimendɨra ro fɨfɨrɨmarɨheandɨ. Ranɨ-moatükunɨ ra yahurai-ane: Ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai hoafɨyowohüya, se nindou ŋgoründɨ napo hohoaŋɨ-ndowamboyafɨ, hoafɨ ra nafuiyondɨrɨhü hoafɨyondɨrɨ-koatembe-mbonana, asu ro ŋgɨrɨ nindou ŋgoründɨ napo hohoaŋɨfe hohoanɨmo ranahambo fɨfɨrɨheandɨ. \v 8 Ŋga moaruwai hohoanɨmo ranaiyo ahɨnümbɨ hohoanɨmo hoafɨ ranɨ süŋgu nafɨ ranahambo kokofoare semɨndɨ haya asu ai wandɨ ŋgusüfoambe mamɨkarambo hohoaŋɨfeimbɨ hohoanɨmo ranahambo botɨre marandɨ. Ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai yaŋgorɨkoate-mbembonana, asu moaruwai hohoanɨmo ranai ŋgɨrɨ ŋgɨnɨndɨyo. \v 9 Horombo ana ro ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra fɨfɨrɨfekoate-yahambe yaŋgɨrɨ aboedɨ manɨmboahɨ. Ŋga asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo hoafɨ ranai tüküfihüyo wambo-so, moaruwai hohoanɨmo ranai yaŋgɨrɨ botɨfe manɨŋgowa asu ro yɨfɨyambo nahuraimayahɨ. \v 10 Asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai nindou yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hohoanɨmo saimbo ra nɨmɨndühɨyo, ŋga asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨ-süŋgu moai yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hohoanɨmo sai-randɨ, ŋga sɨhafɨ moaruwai hohoanɨmo süŋgu yɨfɨndafɨ yaho marandɨ. \v 11 Ŋga moaruwai hohoanɨmo ranai ahɨnümbɨ hohoanɨmo hoafɨ ranɨ-süŋgu ahambo kokofoare masemɨndo ranahandamboyo hoafɨ ranai wambo yirɨmo-marandɨra asu ro ranɨ-süŋgumarɨheanda wambo moaruwai hohoanɨmo ranai hɨfokoa-mareandɨra ro yɨfɨyambo nahuraimayahɨ. \p \v 12 Ŋga asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ranai ana Godɨndɨ-mayo-ane. Asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo hoafɨ ranai-amboanɨ Godɨndɨ-mayo wambo mbumundɨyo haya aboed-ane. \v 13 Ŋga asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo aboedɨ ranai wambo ramareandɨra ro yɨfɨyahai? Ai ra wanɨ! Ŋga moaruwai hohoanɨmo aboedɨ moatükunɨ süŋgu ramareandɨra yɨfɨmayahɨ. Asu ranɨnambo moaruwai hohoanɨmo ai moaruwai hamɨndɨ moatükun-ane ra weindahɨmefeyo. Ranɨmboane asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨ-süŋgu sɨhɨrɨ ndondɨhu fɨfɨrɨndɨhumboane, moaruwai hohoanɨmo ranana ai muŋguna moaruwai hamɨndɨ moatükun-ane. \s1 Moaruwai hohoanɨmo ai sɨhefɨ hohoanɨmo ranahambo kɨkɨhamɨ-ndɨmboane \p \v 14 Sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhundɨ, ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranana Godɨndɨ moatükun-ane. Ŋga asu roana sümbuyo-randeimbɨ fiambeahɨndɨ nindou-anahɨ. Rananahɨ asu moaruwai hohoanɨmo ahandɨ hoarehɨ nɨmboamboyahɨ ahandɨ moanɨ ratüpurɨya-rɨhandeimbɨ-mayahɨ. \v 15 Roana ratüpurayahɨ ranahambo fɨfɨrɨheandühɨ-yahɨpoanɨ, ŋga wanɨ. Ŋga ro hohoanɨmo refembo yifirayahɨ ra moai rarɨhe rɨhandɨ. Ŋga hohoanɨmo yiboarukoayahɨ ra asu ro rarɨhe rɨhandühanahɨ. \v 16 Nɨne-moatükunɨ ro refembo yɨboarukoayahɨ ra rawarɨheandɨ. Asu ro rarɨhe hoafɨyahühɨya, ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranana anɨhondü aboed-ane sa arɨhandɨ. \v 17 Asu ro ranɨ-moatükunɨ ratüpurɨya arɨhandɨ ranana wandɨ-hoarɨyahɨpoanɨ. Ŋga moaruwai hohoanɨmo wandɨ fiambe amaro ranai-ane moaruwai ranɨ hohoanɨmoyo arandɨ. \v 18 Ro fɨfɨrɨheamboanahɨ, wandɨ fiambe ana aboedɨ hohoanɨmo moai nɨmaro, sapo wandɨ wamɨndafɨ hohoanɨmo moaruwai ranambeahɨndɨ wamboanahɨ asahɨ. Ŋga ro aboedɨ hohoanɨmo ra refembo sa hehea hohoanɨmo-yahühanahɨsɨ, ŋga asu ro ŋgɨrɨ ranɨ-moatükunɨ ra randɨheandɨ. \v 19 Ro aboedɨ mbumundɨ ratüpurɨ refembo sahehea hohoanɨmoayahɨ ranana asu ro ŋgɨrɨ randɨheandɨ. Ŋga asu nɨne moaruwai fɨfanɨŋgarimbɨ hohoanɨmo ratüpurɨ ro refembo moei-asahɨ ranane rarɨhe arɨhandɨ. \v 20 Ro moei saheimbɨ hohoanɨmo rawarɨheandɨ ana, ro wandɨhoarɨ-yahɨpoanɨ ranɨ-moatükunɨ ra rawarɨheandɨ, ŋga wanɨ. Ŋga sapo moaruwai hohoanɨmo wandɨ fiambe amaro ranai-ane wambo yaro yahoanɨ rawarɨheandɨ. \p \v 21 Ranane asu ro hoeirɨheandanɨ nɨne hohoanɨmo aboedɨ ra refembo sa heheamboyahanɨ, asu fɨfanɨŋgarimbɨ, moaruwai hohoanɨmo amaro ra aboedɨ hohoanɨmo ranahambo semɨndɨ gɨgɨranambore arandɨ. \v 22 Wandɨ hohoanɨmo ragu asaŋgoro ranai ana Godɨndɨ hohoanɨmo ranɨmbo yaŋgɨr-ane süŋgufembo hohoanɨmoya habodarɨhandɨ. \v 23 Ŋga asu ro hoeirɨheandanɨ hohoanɨmo ŋgorü wandɨ fiambe amaro asu ŋgorü hohoanɨmo ranai wandɨ fiambe ragu asaŋgoro ranɨ-dɨbo sɨmborɨ-sɨmborɨyafe arɨnandɨ. Ranane asu wandɨ fiambe moaruwai hohoanɨmo amaro ranahandɨ ratüpurɨ hohoanɨmo ranai wambo kɨkɨhamɨndɨndɨrɨ anɨŋgo. \v 24 Roana hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨkoate nindou hamɨnd-anahɨ! Nindou dɨdai wambo yɨfɨmbo hohoanɨmo ranambeahɨndɨ aboedambo-mandeandɨra? \v 25 Godɨmbo hɨhɨfarɨhünɨ. Sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Kraisɨndɨ süŋgu ai wambo aboedambo-ndeandɨrɨmbui! Asu ndanana moanɨ wandɨ hohoanɨmo-ane: Roana yaŋgɨrɨ Godɨndɨ hohoanɨmo ranɨ hoarehɨ anɨmboahɨ, ŋga asu wandɨ wamɨndafɨ hohoanɨmo ranai moaruwai hohoanɨmo ranahandɨ hoarehɨ nɨŋgombo ahandɨ hohoanɨmo ratüpurɨyo ho arandɨ. \c 8 \s1 Yifiafɨ Aboedɨndɨ süŋgu yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hoaf-ane nda \p \v 1 Ranɨmboane asu haponda nindou dɨdɨyei Sisas Krais-babɨdɨ anɨmboei aheimbo ana se hütiyei, ŋga yɨfɨndeimboyei yaho papɨ-hoafɨ ra moai yaŋgoro, ŋga wanɨ. \v 2 Ŋga Krais Sisasɨndɨ süŋgu yaŋgɨrɨ nɨŋgombo sai-randeimbɨ Yifiafɨ Aboedɨndɨ hohoanɨmo ranai wambo moaruwai hohoanɨmo-ane asu yɨfɨyorambo hohoanɨmo-ane ranambeahɨndɨ hümarɨhendɨra aboedambo-meheandɨ. \v 3 Ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨmbo fɨfɨrɨfembo ranɨ-süŋgu sɨhɨrɨ moai moaruwai hohoanɨmo ranahambo aboedambo-yahundɨ sapo wamɨndafɨ hohoanɨmo sɨhefɨ ra ŋgɨrɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra süŋgundɨhündɨ, ŋga ranɨmbo wambo. Ŋga asu ranɨ-moatükunɨ ra ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai ŋgɨrɨ randeandɨ, ranɨ-moatükunɨ ana God ai ahandɨhoarɨyu ramareandɨ. Sapo ai ahandɨ Nɨmorɨ mamɨ koamarɨheira nindou sɨhɨrɨ moaruwai hohoanɨmoyefeimbɨ sɨhefɨ fi hɨmboyimbü tüküfi manüŋgu. Nɨmorɨ ra moaruwai hohoanɨmo ahandɨ ŋgɨnɨndɨ muŋgufembo-hündamboyu kusü yɨfɨmayu. \v 4 Mbumundɨ hohoanɨmo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahambo hoafayo ranai sɨhefɨ fiambe tükümbɨfeyo-wamboane yahuhayamboyu ai ranɨ moatükunɨ ra ramareandɨ. Ranɨmbo-hündambo haponda nɨne hoafɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai mbumundɨ hohoanɨmo ranahambo hoafayo, ra sɨhɨrɨ süŋgundɨhumboyefɨ. Sapo Yifiafɨ Aboedɨ ranahandɨ hohoanɨmo rasüŋgu hefɨ arɨhundɨ, ŋga wamɨndafɨ hohoanɨmo sɨhefɨ fiambe amaro ra moai süŋgurɨhundɨ. \p \v 5 Nindou dɨdɨyei wamɨndafɨ hohoanɨmo süŋgu ahahabodei ranai ana wamɨndafɨ hohoanɨmo ranahambo yaŋgɨrɨ hohoanɨmo-yeihanei. Ŋga asu nindou dɨdɨyei Yifiafɨ Aboedɨndɨ hohoanɨmo süŋgu ahahabodei ranai ana Yifiafɨ Aboedɨndɨ moatükunɨ ranahambo yaŋgɨrɨ hohoanɨmo-yeihanei. \v 6 Nindou ahandɨ hohoanɨmo wamɨndafɨ ranahambo yaŋgɨrɨ hohoanɨmoayu ana, ai yɨfɨndɨmbui. Ŋga nindou Yifiafɨ Aboedɨndɨ hohoanɨmo ranahambo yaŋgɨrɨ hohoanɨmoayu ana, yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hohoanɨmo asu ŋgusüfoambe afurɨfe kifeimbɨ hohoanɨmo ranɨ yaŋgɨrɨ ndemündü nüŋgumbui. \v 7 Ŋga nindou wamɨndafɨ hohoanɨmo süŋguareandɨ ana, Godɨndɨ hürütümb-ani nɨmboe ai ahandɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨ hoarehɨ ŋgɨrɨ nüŋgu. \v 8 Nindou dɨdɨyei ai ahei wamɨndafɨ hohoanɨmo ranahambo süŋgurɨhindühɨ ahahabodei ranai God ai refembo yifirayu ra ŋgɨrɨ randɨhindɨ. \v 9 Ŋga asu seana sɨhei wamɨndafɨ hohoanɨmo moai süŋgurɨhindɨ. Ŋga Godɨndɨ Yifiafɨ sɨhei fiambe amaro ana, se Yifiafɨndɨ hohoanɨmo ra süŋgundɨhimboyei. Asu düdi ai Kraisɨndɨ Yifiafɨ ra ahandɨ fiambe nɨmarɨndokoate-ayo ana, nindou ranai Kraisɨndɨyupoanɨ, ŋga wanɨ. \v 10 Ŋga Krais ai sɨhei fiambe amaru ana, sɨhei fi ranana moaruwai hohoanɨmo ranɨmbo-hündambo yɨfɨndowohü sümbondɨmboesɨ, ŋga sɨhei yifiafɨ ranai ana yaŋgɨrɨ aboedɨ nɨŋgomboe sapo se Kraisɨndɨ süŋgu Godɨndɨ hɨmboahü mbumundɨyeihɨ wambo. \v 11 Sapo God Sisasɨmbo yɨfɨhündɨ botɨmarirɨ ahandɨ Yifiafɨ ranai sɨhei fiambe amarondürɨ ana, asu mare God Kraisɨmbo yɨfɨhündɨ botɨmarirɨ ranai süŋgunambo ahandɨ Yifiafɨ ranɨ-süŋgu sɨhei yɨfɨyo-randeimbɨ fi ranahambo yaŋgɨrɨndeambui. \s1 Yifiafɨ Aboedɨ ai Godɨndɨ nɨmorɨmbo-areamunɨ \p \v 12 Ŋga ranɨmboane wandafɨ mamɨ, sɨhɨrɨ Yifiafɨ Aboedɨndɨ hohoanɨmo ra süŋgundɨhumboane, ŋga sɨhefɨ wamɨndafɨ hohoanɨmo ai hoafemunɨ ra ŋgɨrɨ süŋgundɨhu ŋgefɨ. \v 13 Ŋga se sɨhei wamɨndafɨ hohoanɨmo ranɨ-süŋgu ahabodei ana, se yɨfɨndeimboyei. Ŋga asu se Yifiafɨ ranɨ-süŋgu sɨhei fiambe moaruwai hohoanɨmo amaro ra hɨnɨŋgarɨhindɨ ana, asu yaŋgɨrɨ aboedɨ nɨmboeimboyei. \v 14 Nindou dɨdɨyei Godɨndɨ Yifiafɨ nafuiyandüranɨ süŋgurɨhi arɨhündɨ ranai ana Godɨndɨ nɨmor-anei. \v 15 Ŋga Yifiafɨ se masahümündi ranai moai sɨheimbo rareandüra se moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ tüküyahindühɨ yɨhɨmboyei, ŋga wanɨ. Ŋga se sapo Yifiafɨ sɨheimbo Godɨndɨ nɨmorɨmbo reiranɨ masahümündi ranɨ-süŋgu sɨhɨrɨ Godɨmbo Ape yɨhoefɨ Afɨndɨ sefühanefɨ. \v 16 Yifiafɨ ranai-ane sɨhefɨ yifiafɨ-babɨdɨmbo sɨhefɨmbo ragu ŋgusüfoambe weindahɨ yare hoafɨyowohüya, Se Godɨndɨ nɨmor-anei yaho arandɨ. \v 17 Asu sɨhɨrɨ God ahandɨ nɨmorɨmboyahu anɨboadefɨ ana, süŋgunambo sɨhefɨ Ape God ai ahandɨ nɨmorɨmbo ahandɨ aboedɨ moatükunɨ dɨbonɨyu sɨhai gɨgɨnɨmayu ra ndahumɨndemboyefɨ. Asu sɨhɨrɨ Krais-babɨdɨ tɨŋɨrɨfombü moatükunɨ ai masemündu nou asahumɨndefɨ ana, aboedɨ ndüreimbɨ nɨmarɨmbo moatükunɨ ai-babɨdɨmbo ndahumündemboyefɨ. \s1 Süŋgunambo aboedɨ ndüreimbɨ nɨmarɨmbo moatükunɨ ndahumɨnde-mboyefɨ \p \v 18 Ŋga ro ranahamboanahɨ hohoanɨmoayahɨ nda, haponda ndanɨ sɨmboa sɨhɨrɨ tɨŋɨrɨfo afɨndɨ tɨŋɨrɨfoayefɨ habodefɨ ranana moanane. Ŋga Godɨndɨ aboedɨ ndüreimbɨ nɨmarɨmbo moatükunɨ sɨhefɨmbo weindahɨ tüküfemunɨmboayo ranana adükarɨ hamɨnd-ane. \v 19 Muŋguambo moatükunɨ God nafɨmarandɨ ranai tüküfe yaŋgorɨ hɨmboyowohü ai ahandɨ nɨmorɨ muŋguambo weindahɨ tüküfemboayo si ra tükümbɨfeyowa yahohaya hɨmboayo. \v 20 Hapondanambe ana sapo muŋgu-moatükunɨ God nafɨmarandɨ ranai moaruwaimbofe burɨyombo sümboyorandühane. Ranɨ-moatükunɨ refe arandɨ ra ahandɨhoarɨ hohoanɨmoyo hayambo refe-randühɨyopoanɨ, ŋga God ai ahandɨhoarɨ hüti ranɨ-süŋgundafoandɨ mehuamboane refe arandɨ. Ŋga asu aboedɨ moatükunɨ ranahambo hɨmbondohü yagodomboe. \v 21 Süŋgunambo God nafɨmarandɨ ranai sümbuyo-randeimbɨ hohoanɨmo kɨkɨhamɨndɨ anɨŋgo ranambeahɨndɨ aboedambo-ndeambui asu ranɨ-sɨmboanɨ ai Godɨndɨ nɨmorɨmbondahi tükündahi aboedɨ safɨ nɨŋgo ranambe keboehi nɨmboemboyei. \p \v 22 Ŋga sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhundɨ horombo peyo haya ho-hombo hapondanambe ana muŋguambo moatükunɨ God nafɨmarandɨ ranai nɨmorehɨ nɨmorɨ wakemɨndɨmbo hoafɨferandühɨ amaro nahurai hɨmboyohü eŋgoro. \v 23 Ŋga ranɨ-moatükunɨ ra muŋgu Godɨndɨ warɨhü tükümefeyowambo ranɨ yaŋgɨrɨyopoanɨ, ŋga wanɨ. God ai ahandɨ-mayo Yifiafɨ sapo ahandɨ weaŋgurühɨ moanɨ saimbo moatükunɨ ŋgorü ra masemunɨ. Ŋga sɨhɨrɨ amboanɨ kameihanefɨ raguambe ŋɨpoyefɨ habodefühɨ God ai sɨhefɨ fi ra ahandɨ nɨmorɨmboreamunɨ aboedambo-mbɨreamunɨ sefɨ hohu hɨmboayefɨ habodefɨ. \v 24 Ŋga sɨhefɨ ranahambo anɨhondümbo asu hɨmbombo hohoanɨmo ranɨmbo wambo God ai sɨhefɨmbo aboedambo-mareamunɨ. Ŋga asu nɨne moatükunɨ sɨhɨrɨ hoeirɨhundeimbɨ-mayo ranahambo tüküfeyoanɨ hoeifembo sefɨ hohu hɨmboayefɨ ana, ranɨ hɨmbo sɨhefɨ ra hɨmbo hondüyopoanɨ. Ŋga nindou dɨdai hoeireandeimbɨ moatükunɨ ra tükündɨfeyoanɨ hoendɨhea mbüsü haya hɨmbomanda? \v 25 Ŋga asu sɨhɨrɨ nɨne-moatükunɨ hoeifekoate-yefeimbɨ hɨmboayefɨ ana, moanɨ sɨhɨrɨ sɨsɨkoate tükümbɨfeyowa mbɨsefɨ hohu hɨfandarɨhundɨ. \p \v 26 Mare yahurai-ane nindou sɨhɨrɨ ŋgɨnɨndɨ nɨŋgokoate-yefanɨ Yifiafɨ ranai-amboanɨ tüküfe farɨhemunɨ arandɨ. Sɨhɨrɨ moai wudɨpoapofe Godɨmbo dɨdɨbafɨfembo fɨfɨrɨhundɨ, ŋga asu Yifiafɨ ranai ahandɨhoarɨ sɨhefɨmbo farɨhemunühɨ Godɨmbo dɨdɨbafɨfemunɨ arandɨ ra ŋgɨrɨ weindahɨ hoafɨndo. \v 27 Asu God, sapo nindou-yei ŋgusüfoambe hoeire-randeimbɨ-mayu, ranai Yifiafɨ ai hohoanɨmoyohü hoafɨmbo-mayo ranamboanɨ fɨfɨreandɨ. Ŋga Yifiafɨ ranai Godɨndɨ nindou ranaheimbohünda ahambo hoafɨyondombo ahandɨ hohoanɨmo süŋgu yahohaya hohoanɨmoayo. \p \v 28 Asu sɨhɨrɨ rarɨhu fɨfɨrɨhumboanefɨ, nindou dɨdɨyei ai God ahambo ŋgusüfo parɨhorɨ arɨhündɨ ranaheimbo ana muŋgu-moatükunɨ tükɨfeyoanɨ God ai rareandanɨ aheimbohünda aboedɨ tükefeyo. Sapo ranaheimbo God ai ahandɨ hohoanɨmoyu masɨhendɨ süŋgu aheimbo mborai mehundürɨ. \v 29 Ŋga nindou dɨdɨyei God ai aheimbo horombonambo fɨfɨmareandürɨ ranaheimbo amboanɨ dɨbonɨyu hɨnɨŋgɨrɨmareandürɨ. Wandɨ nɨmorɨndɨ hohoanɨmo nahurai hondüre tükümbɨyahindamboane asu ranahandɨ ana Nɨmorɨ ranai nindou afɨndɨ ranahei amoŋgo nɨmorɨmbofi mbɨnüŋguwamboane yahuhayamboyu ramareandɨ. \v 30 Ranɨyu asu nindou dɨdɨyei God ai ahambohünda dɨbonɨyu hɨnɨŋgɨ-mareandürɨ ranaheimbo amboanɨ ahambo sowanambo hombo mborai mehundürɨ. Asu nindou daboe God ai mborai mehundürɨ ranaheimbo amboanɨ aiana wandɨ hɨmboahü nindou mbumund-anei mehundürɨ. Asu nindou dɨdɨyei aheimbo mbumund-anei mehundürɨ ranaheimbo ai ahandɨ hɨmboamupuimbo-randeimbɨ ra masagadürɨ. \s1 Godɨndɨ hɨpoambo ai ŋgɨrɨ hɨnɨŋgɨndeamunɨ \p \v 31 Ranɨ-moatükunɨ ra God ai ramareandɨ ranahambo sɨhɨrɨ nüŋgumambɨsefa? God ai sɨhefɨmbo yare yahurai farɨhemunɨ arandɨ ra, asu nindou dɨdɨ nɨmorɨ ai sɨhefɨmbo moaruwaimbo-mandeamuna? \v 32 God ai moai ahandɨ Nɨmorɨ ranahambo warambe kɨkɨhɨrɨmündu, ŋga ai muŋguambo sɨhefɨmbohünda koamarɨheira nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨfihɨ yɨfɨmayu. Asu ai sɨhefɨmbo ahandɨ Nɨmorɨ ra asemunɨ ana, asu ai bɨdɨfɨrɨ muŋgu-moatükunɨ moanɨ ranɨwamɨ nandeamunümbui. \p \v 33 God ai nindou wand-anei yahundüreimbɨhündɨ ranaheimbo ra, nindou dɨdai hoafɨmandündüra? God ai ahandɨhoarɨ anɨmbo aheimbo hoafɨyundürühɨya, ai wandɨ hɨmboahü ana mbumund-anei yahu arandɨ. \v 34 Asu nindou dɨdai aheimbo papɨ-hoafɨyondürɨhɨ se hɨtɨyei asu ranɨmbo-hündambo se asübusɨ afɨndɨ ndahümündimboyei hoafɨ ra hoafɨmandündüra? Wanɨ. Krais Sisas sapo ai yɨfɨyu asu yɨfɨhündɨ yaŋgɨrɨ botɨfi mbura Godɨndɨ haŋgɨfoanɨ anüŋgu, ai yaŋgɨr-ani sɨhefɨmbo farɨhefemunɨmbohünda Godɨmbo hoafɨyu arandɨ. \v 35 Ranane asu nindou dɨdai sɨhefɨmbo Kraisɨndɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranambeahɨndɨ yikürübü-mandeamuna? Asu nɨne tɨŋɨrɨfo tükündɨfemunühane, asübusümbɨ hohoanɨmo-ane, nindou ai moaruwaimbo-ndɨhimunühane, wembombondefühane, safɨ yaŋgɨrɨndefühane, nɨnɨ-moatükunɨ ai sɨhefɨmbo moaruwaimbo-femunɨmbo yahohaya aho-ane asu sɨhefɨmbo-so hɨfokoefe moatükunɨ tükündɨfeyowohane, ranɨ-moatükunɨ ranai sɨhefɨmbo Kraisɨndɨ ŋgusüfo pefe hohoanɨmo ranambeahɨndɨ yikürübü-mandeamunɨyo? Wanɨ. \v 36 Anɨhond-ane, yahurai ranɨ-moatükunɨ sɨhefɨmbo tüküfearandɨ ra Buk Baibor ai ranahambo yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Sɨhambo-hündamboanefɨ ro moaruwaiambe yɨfɨmbo yaŋgɨrɨ muŋguambo si ra hefɨ arɨhundɨ. \q2 Roana sapo sipsip hɨfokoefembo sei hehi rawehindɨ nahurai hɨmboyefomboanefɨ,’ \rq Buk Song 44:22\rq* \m meho. \v 37 Ŋga asu muŋguambo ranɨ-moatükunɨ sɨhefɨmbo tükefeyomunɨ ai daboadan-ane, ŋga sapo Nindou düdi ai sɨhefɨmbo ŋgusüfo pamareamunɨ ranai ana farɨhemunɨ randanɨ aboedɨ hamɨndɨ harɨhehu tüküyahundühanefɨ! \v 38-39 Ŋga Ro anɨhondümbo fɨfɨrɨheandɨ, ŋgɨrɨ nɨnɨ-moatükunɨ ai ahandɨ ŋgusüfo pefe hohoanɨmo ranambeahɨndɨ yikürübü-ndeamunɨ: Yɨfɨ hohoanɨmo-ane, yaŋgɨrɨ nɨŋgo hohoanɨmo-ane, Godɨndɨ nend-anemo, sünambeahɨndɨ bogor-anei, hɨfɨnɨndɨ bogor-anei, nɨne-moatükunɨ haponda tükefeyo-ane, süŋguna tüküfemboayo-ane, nɨne-moatükunɨ nɨmoamo anɨŋgo-ane, asu nɨne-moatükunɨ hɨfɨ hoarehɨ ragu eŋgoro ranane. Nɨne-moatükunɨ muŋguambo God ai nafɨrandeimbɨhündɨ ranai ŋgɨrɨ Godɨndɨ ŋgusüfo pefe hohoanɨmo sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Kraisɨndɨ süŋgu ranambeahɨndɨ yikürübü-ndeamunɨ. Ŋga wanɨ. \c 9 \s1 Por ai Israerɨmbo afɨndɨ hohoanɨmo-ayundürɨ \p \v 1 Ro anɨhondümboanahɨ hoafayahɨ. Ro Kraisɨndɨ nindouya hehea ŋgɨrɨ ro tɨkai hoafɨndahɨ. Yifiafɨ Aboedɨ ai wandɨ ŋgusüfoambe hɨfandarandɨ asu wandɨ ŋgusüfoambe wandɨ hoafɨ ranahambo anɨhond-ane yahohane. \v 2 Ro wandɨ mamɨsɨrɨ Sudahündɨ nindou ranaheimbo muŋguambo si aho ra ŋgusüfo afɨndɨ kürüheandühɨ afɨndɨ hamɨndɨ hohoanɨmo amarondɨrɨ. \v 3 God ai wambo moaruwaimbo-reandɨra asu Israer, wandɨ mamɨsɨrɨ hondü, ai anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ nindoumboyahi tükümbeyahi-mbonana ra aboed-ane sa. \v 4 Ranɨyu God ai Israer ranaheimbo wandɨ nɨmor-anei yahuhaya asu ai ahandɨ hɨmboamupuimbo-randeimbɨ moatükunɨ ra hoeimarɨhindɨ. Asu God ai hoafɨ fɨramündü masɨhendɨ ranane asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranane ra masahümündi. Asu Godɨmbo ndofe hohoanɨmombo hohoanɨmo ranane asu God ai horombo hoafɨre masɨhendɨ hohoanɨmo ranane ai ra masahümündi. \v 5 Amoao mamɨ horombo weaŋgurühɨ manɨŋgomo ranai ana ahei amoao mam-anemo. Suda ahei sɨrambeahɨyu Krais ai nindoumbofi tüküfi manüŋgu. Ranani asu Krais ai muŋgu-moatükunɨ burayo ranahei mbɨroyu haya hɨfandarandɨ. Aiana God hond-ani, ŋga ranɨmbo-hündambo-anɨmbo muŋguambo si aho ra ahambo Adükar-ani mbɨsefomboane! Anɨhond-ane. \s1 God ai ahandɨ nendɨ ranaheimbo wandanei ehundürɨ \p \v 6 Israerɨhündɨ muŋguambo Israerɨhündɨ hondüyeipoanɨ. Ŋga Godɨndɨ horombo hoafɨ ra moai peyo, ŋga wanɨ. \v 7 Abrahamɨndɨ ahuirɨmamɨ ranai ana muŋguambo ahandɨ ahuirɨ hondüyeipoanɨ. Ŋga sapo God ai Abrahamɨmbo yahuya, ‘Aisakɨndɨ ahuirɨmamɨ yaŋgɨr-anɨmbo sɨhafɨ sɨrɨmbo-ndahimboyei,’ mehundo. \v 8 Asu ranane nindou Abrahamɨndɨ ahuirɨmamɨ ranai muŋguamboyopoanɨ Godɨndɨ nɨmorɨ hond-ayei, ŋga nindou ai Godɨmbo horombo hoafɨre masɨhendɨhündɨ tükümehindɨ rananei ai Abrahamɨndɨ ahuirɨ hond-ayei. \v 9 Ŋga Godɨndɨ horombo hoafɨ ranai ndare hoafɨmayo, ‘Sapo ro hoafɨya masɨheheandɨ ranɨ-sɨmboan-anɨmbo ro asükainda tükündaheandühɨ asu Abrahamɨndɨ nɨmorehɨ Sara ai nindowenihɨ nɨmorɨ nderɨmɨndɨmboe,’ meho. \p \v 10 Ŋga asu ranɨ yaŋgɨrɨyopoanɨ. Ŋga asu süŋgunambo Aisakɨndɨ nɨmorehɨ Rebekandɨ mboafo nɨmorɨ yimbu afɨndɨ mamɨ ranahandambo masepɨrɨmɨndo. Ŋga ahafandɨ afɨndɨ mamɨ aiana Aisak sapo sɨhefɨ amoao-ani. \v 11-12 Nɨmorɨ yimbu tüküfekoate-yafandambe God ai nɨmorɨ mamɨ ranahambo dɨbonɨmayundo moanɨ ahandɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ hamɨnd-ane. Sapo Godɨndɨ nindoumbo dɨbonɨmayu hohoanɨmo ra nindou nɨne rareanda tükɨfemboyopoanɨ, ŋga God ai ahandɨhoarɨyu nindoumbo kafoarirɨ hɨnɨŋgɨrirɨ arandɨ. Ranɨmboane asu nɨmorɨ yimbu ranai tüküfe nɨne ratüpurɨ aboedɨyo moaruwaiyo ra refekoate-yafandambeyu, God ai Rebekambo hoafɨyundühɨ yahuya, ‘Amoŋgo nɨmorɨ ai akɨdandɨ hoarehɨ mbɨnüŋguwamboane,’ mehu. \v 13 Rahurai God ai ‘Sekopɨmbo ŋgusüfo pamarɨhinɨ, ŋga Isombo yɨboaruko-marɨhinɨ,’ mehu hoafɨ ra Bukambe yare hoafɨmayo. \p \v 14 Asu ranɨmbo sɨhɨrɨ nüŋgumambɨsefa? God aiana moai ndore ratüpurɨyu-randɨ mambɨsefɨyo? Ŋgɨrɨ ra-mbɨsefɨ, ŋga wanɨ. \v 15 Ai Mosesɨmbo yare hoafɨyundowohü yahuya, \q1 ‘Nindou daboe ro wandɨ hohoanɨmonambo ahambo amboawi yahando-mboayahɨ ana, asu ro amboawi mbɨsahandomboyahɨ. \q2 Asu nindou daboe ro wandɨ hohoanɨmonambo hɨpoambo-fimboayahɨ ana, ro hɨpoambo-ndɨhinɨmboyahɨ,’ \rq Kisim Bek 33:19\rq* \m yahu hoafɨmeindo. \v 16 Ranahandamboane God ai nindou dɨbonayu ra nɨne-moatükunɨ nindou ai hohoanɨmoayu-ane asu rawareandɨ ranane ranɨ hohoanɨmo süŋguyopoanɨ, ŋga Godɨndɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranɨnamboane dɨbonayu. \v 17 Ŋga Bukambe hoafɨ ranai God ai Isip-yafe nindou bogorɨ Ferombo hoafɨmeindo ra yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Ro wandɨ ŋgɨnɨndɨ ra muŋguambo nindou ranaheimbo nafuindahüranɨ asu wandɨ ndürɨ ranahambo muŋguambo hɨfɨ ndanɨhü bokarɨ-mbɨrɨhehind-amboane samboanahɨ. Ranɨmbo-hündamboane ro sɨhambo bogorɨmbo-rɨheanɨnɨ hɨnɨŋgarɨheanɨnɨ,’ meho. \v 18 Asu ranɨmboane sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhundɨ God ai moanɨ ahandɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ nindou daboe amboawi yahuhani, asu nindou daboe ahambo afɨndɨ-afɨndeimbɨ tükümbɨfiyu-wamboane yahuhaya ranahambo randeandanɨ afɨndɨ-afɨndeimbɨ tükündɨfimbui. \s1 Godɨndɨ ŋgɨnɨndɨ hohoanɨmo asu hɨpoambofe hohoanɨmo \p \v 19 Ranɨmbo-anɨmbo nindou mamɨ se hoafɨ-ndafɨndɨrühɨ anɨmboya, asu refe ana, nɨmboe God ai nindou moaruwai hohoanɨmoyei arɨhündɨ ranaheimbo ai hüti-anei mambüsa? Nindou dɨdai Godɨndɨ yifirɨ ranahambo daboadɨ hɨhɨrɨmandɨhinda? \v 20 Ŋga nindou se dɨdeyafɨ se ra Godɨmbo afɨndɨ-afɨndeimbɨ yahurai hoafɨ-mandafɨndoyo? Wambürɨ ai nindou düdi sapo wambürɨ sümarandɨ ranahamboya, ‘Se nɨmboe wambo ndaro sümarandɨrɨ?’ mambɨsɨyo. \v 21 Nindou düdi süra-randeimbɨ ranai purükinɨ ra kandamündühɨ moanɨ ahandɨ hohoanɨmonambo purükinɨ mamɨ ranahand-ambohündɨ wambürɨ yimbu sündapɨrɨmbui. Rananɨmbo asu wambürɨ yimbu ra ŋgorü aboedɨ safɨ ahandɨ hohoaŋɨreandeimbɨ ra raranɨ hoafühɨ sesɨ ranambe raraofe rambohünda ndonde dɨgembui. Ŋga asu ŋgorü moanɨ yahurɨ ŋgoahurɨ nahurai ra moanɨndühɨ yafɨsühumɨ ranambe raraofe-rambohünda dɨgembui. \p \v 22 Mare yahurai God ai ahandɨ hürütü hohoanɨmo ra weindahɨ nafuimbo yahuhayambo asu ai muŋguambo nindou ahandɨ ŋgɨnɨndɨ ranahambo fɨfɨrɨmbɨrɨhind-amboane yahuhayambo hohoanɨmoayusɨ. Ŋga asu awi ai nindou ŋgɨnɨndayundürɨ ranaheimbo afurɨ gedühɨ hɨfandarandürɨ. Ŋga nindou ranaheimbo moaruwaimbo-fendürɨmbo-hündambo nafɨmara-mündɨndürɨ. \v 23 Asu God ai nindou muŋguambo ahandɨ hɨmboamupuimbo-randeimbɨ ra nafuimbohündambo afurɨ gedühɨ hɨfandarandürɨ. Nindou daboe ai hɨpoamboareandürɨ ranaheimbo ahandɨ hɨmboamupuimbo-randeimbɨ ra segudürɨmbo yahumboani. Ai ahandɨ hɨmboamupuimbo-randeimbɨ moatükunɨ ra semɨndɨmbohünda nafɨmara-mündɨndürɨ. \v 24 Sɨhɨrɨ amboa, God ai sɨhefɨmbo dɨbonɨyuhü mborai mehumunɨ. Sudahündɨ ranaheimbo yaŋgɨrɨpoanɨ, ŋga nindou ŋgorü sɨrɨhündɨ ranaheimbo kameihɨ mborai mehundürɨ. \v 25 God ai Hoseandɨ Buk ranambe ai ndare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Nindou dɨdɨyei wandɨ nendɨyeipoanɨ, \q2 ranaheimbo ana wandɨ nend-anei mbɨsaha-ndürɨmboyahɨ. \q1 Nindou daboe ro ŋgusüfo pefekoate-ayahɨ, \q2 ranaheimbo ro ŋgusüfo pandɨ-hearümboyahɨ. \rq Hosea 2:23\rq* \q1 \v 26 Asu nɨnɨ hɨfɨhündɨ-yei ranaheimbo hoafɨyahündürühɨ seiya, ‘Ai ana Godɨndɨ nendɨyeipoanɨ,’ masei, \q2 ŋga hɨfɨ ranɨh-anɨmbo nindou ranaheimboya ‘God yaŋgɨrɨ nüŋgu-randeimbɨ ranahandɨ nɨmor-anei,’ mbɨseimboyei,” \rq Hosea 1:10\rq* \m Hosea ra mehu. \p \v 27 Asu Aisaia ai Israer ranaheimbo yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 ‘Nindou Israerɨhündɨ ai hɨmonɨndɨ gudi kɨkɨrɨ afɨndɨ nahurai afɨndɨyeisɨ, \q2 ŋga asu moanɨ yimbu mamɨ yaŋgɨr-anɨmbo aboedambo-ndahimboyei. \q1 \v 28 Ŋga Adükarɨ ai ŋgɨrɨ afɨndɨ hoafɨndu, \q2 ŋga nindou muŋguambo hɨfɨhü anɨboadei ranaheimbo nɨmai papɨ-hoafɨndandürɨhɨ \q2 ahei moaruwai hohoanɨmo ranɨmbohünda muŋguna ranɨ takɨnɨ tɨŋɨrɨfo dagadürɨmbui,’ \rq Aisaia 10:22-23\rq* \m mehu. \v 29 Horombo Aisaia ranahambo amboanɨ yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 ‘Adükarɨ Muŋguambo Ŋgɨnɨndeimbɨ ranai sɨhefɨ amoao mamɨ bɨdɨfɨrɨ ranaheimbo hɨnɨŋgɨfendürɨ-koatembei-mbonana, \q2 sɨhɨrɨ Sodomɨhündɨ nahurai tüküyahundühümbo \q2 asu Gomorahündɨ nahurai nɨmboefɨ,’ \rq Aisaia 1:9\rq* \m mehu. \p \v 30 Asu sɨhɨrɨ nüŋgumambɨsefa? Ranɨ-moatükunɨ ranana ndahurai ane: Suda-yafe ndɨfo sapo tɨŋɨrɨfoyokoate moanɨ mbumundɨ hohoanɨmo süŋgufemboayei ranai ana nindou mbumundɨ Godɨndɨ hɨmboahü tükümehindɨ. Sapo mbumundɨ hohoanɨmo ranaiyo anɨhondümbofe ranɨ-süŋgu tüküfe arandɨ. \v 31 Ŋga asu Sudahündɨ sapo tɨŋɨrɨfoyowohü mbumundɨ hohoanɨmo Godɨndɨ hɨmboahü semɨndɨmbo ahɨnümbɨ hohoanɨmo yaŋgɨrɨ süŋgufembo ranɨ-süŋgu ana moai mbumundɨ nindou Godɨndɨ hɨmboahü tüküyahindɨ. \v 32 Nɨmboe sapo ai anɨhondümbofe hohoanɨmo ranɨ-süŋgu mbumundɨ hohoanɨmo ra semɨndɨmbo moai hohoanɨmoyei, ŋga wanɨ. Ŋga ai ahei moanɨ ratüpurɨ ranɨ-süŋgu yaŋgɨrɨyo mbumundɨ hohoanɨmo ra semɨndɨmbo hohoanɨmoayei. Nɨmoei tɨŋarühɨ bemareandɨ ranɨnambo bendeiranɨ bübürɨndei ŋgei pɨndeimboyei. \v 33 Bukambe ranahambo yare hoafɨyowohüya, \q1 ‘Hoeirɨhi, ro Saion wafuambe Serusarem ŋgoafɨhü nɨmoei masɨhehinɨ, \q2 ŋga ranai-anɨmbo nindou ranaheimbo bendeiranɨ bübürɨndeimboyei, \q2 nɨmoei yɨtɨfo rananɨmbo aheimbo randeiranɨ ai pɨndeimboyei. \q1 Ŋga asu nindou düdi ai ahambo anɨhondümbo-arirɨ ana, \q2 nindou ranai ŋgɨrɨ amoanɨŋgɨ-ndu,’ \rq Aisaia 8:14; 28:16\rq* \m mehu. \c 10 \s1 Israer ai moai Godɨndɨ-mayo mbumundɨ hohoanɨmo ra sahümündi \p \v 1 Wandafɨ mamɨ, ro ŋgusüfoambe wandɨ nindou Israer ranai aboedambo-mbeahindɨ samboanahɨ hohoanɨmoayahɨ! Ranɨmboanahɨ ro aheimbohünda Godɨmbo dɨdɨbafɨyahando arɨhandɨ. \v 2 Ŋga ro aheimbo ndorɨhe fɨfɨrɨhe heheamboanahɨ hoafayahɨ, ai ana awi Godɨndɨ hohoanɨmo ranɨ yaŋgɨrɨ süŋgufemboanei ŋgusüfo pararɨhindɨ. Ŋga ahei ŋgusüfo pefembo hohoanɨmo ra anɨhondü süŋgupoanɨ. \v 3 Aiana moai ndorɨhi fɨfɨrɨhindɨ God ai nindoumbo mbumund-anei yahu hohoanɨmoayu ranana, ŋga aiana aheipoanɨmbo mbumundɨ tüküfe hohoanɨmo-ane süŋgurɨhi arɨhündɨ. Ranane asu God ai nindou mbumundɨ hohoanɨmo hɨnɨŋgɨmareandɨ ra moai sahümündi. \v 4 Ŋga sɨhɨrɨ fɨfɨrarɨhundɨ, nindou anɨhondümbo-arɨhorɨ ana, ranaheimbo ndeara Krais ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgufe ho ra moendɨmareandɨ. Ranɨmboane asu nindou ai anɨhondümbo-arɨhorɨ ana, ai Godɨndɨ hɨmboahü mbumund-anei. \p \v 5 Moses ai nindou ahɨnümbɨ hohoanɨmo rasüŋgu mbumundɨ nindou tüküfemboayo ranahambo sürü pare masɨhendɨ. Ai yahuya, ‘Nindou düdi ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro muŋgu ranɨ-süŋgure huhü rananɨmbo ai yaŋgɨrɨ gedühɨ nüŋgumbui,’ mehu. \v 6 Ŋga asu nindou ai Godɨmbo anɨhondümbofiwanɨ asu God ai nindou ranahambo seana mbumund-anafɨ yahu arandɨ. Mbumundɨ tüküfe hohoanɨmo ranana ndahurai-ane. Se ŋgɨrɨ randɨhi hohoanɨmondeihɨya, ‘Nindou dɨdai sünambe magafua?’ mbɨsei. Hoafɨ ranahandɨ nɨmɨndɨ ra ‘Dɨdai sünambe gafu Krais sɨhefɨmbo nderümündü makuda?’ \v 7 Asu se ŋgɨrɨ randɨhi hohoanɨmondeihɨya, ‘Nindou dɨdai hɨfɨnɨ yɨfambe ranambe magada?’ mbɨsei. Hoafɨ ranahandɨ nɨmɨndɨ ra ‘Dɨdai gadü hoŋguambeahɨndɨ Krais nderümündü madüfua?’ \v 8 Ŋga mbumundɨ tüküfembo hohoanɨmo hoafɨ ra ndahurai-ane: ‘Hoafɨ ranana akɨmɨ sɨhafɨ fikɨm-ane, sɨhafɨ yafambe hoearɨ ranɨwamɨ eŋgoro asu sɨhafɨ ŋgusüfo ranambe.’ Sapo anɨhondümbofe hohoanɨmo hoafɨ ranane ro bokarɨhehu arɨhundɨ ra. \v 9 Se sɨhafɨ yafambenambo weindahɨ yaro hoafɨyafɨhüya, ‘Sisas ai wandɨ Adükar-ani,’ safɨ mbura, asu sɨhafɨ ŋgusüfo ranambo God sapo Sisasɨmbo yɨfɨhündɨ botɨmarirɨ ranahambo anɨhondümbo-arowandɨ ana, se aboedambo-ndafoamboyafɨ. \v 10 Ŋga sɨhafɨ ŋgusüfoambe anɨhondümbo-rɨwandanɨ God ai nindou mbumund-anafɨ yahuhaya asu sɨhafɨ yafambe ranambo weindahɨ hoafɨyafanɨ God ai aboedambo-ndeanɨnɨmbui. \p \v 11 Bukambe hoafɨ ranai hoafɨyowohü yahoya, ‘Nindou düdi ahambo anɨhondümbo-arirɨ ana, nindou ranai ŋgɨrɨ amoanɨŋgɨndu,’ meho. \v 12 Suda-anei asu Suda-yafe ndɨfo rananei ranai ŋgorü-poanɨmbo ŋgorü-poanɨmbo-yahimboyeipoanɨ, ŋga nindou Godɨndɨ hɨmboahü mamɨ sɨsɨmogodɨ yaŋgɨr-anei. God aiana muŋguambo nindou ranahei Adükar-ani. Asu nindou muŋguambo dɨdɨyei ai ahamboya farɨhawandürɨ sei arɨhündɨ ranaheimbo aboedɨ-aboedɨreandürɨ arandɨ. \v 13 Ranɨmboyo Bukambe yare hoafɨyowohüya, ‘Muŋguambo nindou ai Adükarɨmboya farɨhawandürɨ sei hoafɨyei arɨhündɨ ana, ai aboedambo-ndahimboyei,’ meho. \v 14 Ŋga asu nindou ranai anɨhondümbofe-koatendeihɨ ana, ŋgɨrɨ ahambo hoafɨndahündo. Asu ai hoafɨ ranahambo hɨmborɨkoate-ndeihɨ ana, ŋgɨrɨ ahambo anɨhondümbo-ndɨhorɨ. Nindou ranai hoafɨ ra bokarɨ-hefekoate-ndɨmondanɨ asu ai ŋgɨrɨ hɨmborɨndei. \v 15 Asu nindou koehefepura hokoate-ayomo ana, ai ŋgɨrɨ bokandɨhoundɨ. Ŋga Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Nindou aboedɨ hoafɨ sahümündi asɨnei ra aboedɨ safane,’ meho. \s1 Israer ai moai aboedɨ hoafɨ ranahambo sahümündihü süŋgurɨhindɨ \p \v 16 Ŋga asu Suda yimbu-mamɨ yaŋgɨrɨ ai aboedɨ hoafɨ ranahambo sahümündi süŋgurɨhimboanei. Ŋga Aisaia ai yare hoafɨyuhü yahuya, ‘Adükarɨ, nindou ai yɨhoefɨ-mayo hoafɨ ra moai anɨhondümbo-rɨhindɨ,’ mehu. \v 17 Ŋga ranɨ-moatükunɨ ra ndahurai-ane: aboedɨ hoafɨ ra hɨmborɨyeihɨyei asu anɨhondümbofe tükümefeyo. Asu Krais ranahambo hoafɨ bokarɨhefembo aboedɨ hoafɨ ra hɨmborɨyeihanei. \p \v 18 Ŋga asu haponda ro düdueheandɨ, Anɨhondüyo Suda ai Godɨndɨ hoafɨ ra hɨmborɨkoate-mayei? Wanɨ. Hoafɨ ra ai anɨhondü hɨmborɨmayeisɨ. Ŋga Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Muŋgu-moatükunɨ God ai nafɨmarandɨ ranahandɨ hoafɨ ra muŋguambo hɨfɨ ranɨhü ho tükümefeyo, \q2 ahei hoafɨ muŋguambo hɨfɨ kaiyowohü ho tükümefeyo,’ \rq Buk Song 19:4\rq* \m meho. \v 19 Asükaiya ro düdueheandɨ, Awi Israer ai moai fɨfɨrɨhindɨyo? Ai fɨfɨrɨmarɨhindɨ. God ai Mosesɨndɨ süŋgure hoafɨyuhü yahuya, \q1 ‘Ro Suda-yafe ndɨfo ai mamɨ ranɨnɨ-poedɨyefɨpoanɨ ranaheimbo fandɨheheiranɨ, \q2 asu Israer se ŋgusüfoambe moaruwai-ndeimboyei. \q1 Ro Suda-yafe ndɨfo ai fɨfɨrɨfekoate-yeimbɨ ranaheimbo fandɨhehe-andüranɨ, \q2 asu Israer se ŋgusüfoambe ŋgɨnɨndɨ-ndeimboyei,’ \rq Ɨo 32:21\rq* \m mehu. \v 20 Asu süŋgunambo Aisaia ana ai moai hoafɨmbo yɨhɨmboyu, ŋga God ai ahandɨ süŋgure yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 ‘Nindou wambo kokoendɨrɨkoate-mayei ranɨyei wambo hoeimarɨhindɨrɨ. \q2 Roana nindou wambo hohoanɨmoyokoate-mayei ranaheimbo sowahɨ weindahɨ tükümeheandɨ,’ \rq Aisaia 65:1\rq* \m mehu. \v 21 Ŋga asu Israerɨmbo ai yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 ‘Ro nɨmbɨ-nɨmbɨsi nindou hoafɨ mbahɨrɨhe-hindeimbɨ asu hɨmborɨkoate-yeimbɨ \q2 ranaheimbo wandɨ warɨ kɨkɨhɨrɨha-mɨndɨndürɨ arɨhandɨ ai-babɨdɨ aboedɨ-aboedɨfembohünda,’ \rq Aisaia 65:2\rq* \m mehu. \c 11 \s1 God ai Israer bɨdɨfɨrambo hɨpoambo-mareandürɨ \p \v 1 Ranɨmboanahɨ asu ro rarɨhe düdueheandɨ nda, Asu God ai ahandɨ nindou Sudahündɨ muŋguambo daboadanambo-mbareandürɨyo asu wanɨmbeiyo? Wanɨ! Ro Por amboanɨ Sudahünd-anahɨ. Ro Abrahamɨndɨ ahuir-anahɨ asu Bensaminɨndɨ sɨrambeahɨnd-anahɨ. \v 2 God ai ahandɨ nendɨ Sudahündɨ tüküfekoate-yeiambeahɨ fɨfɨreandürühɨ wand-anei mehu ranaheimbo ana moai daboadanambo-reandürɨ, ŋga wanɨ. Asu se hoafɨ Eraisa ai Sudambo papɨ-hoafɨrandürühɨ yare Godɨmbo dɨdɨbafɨmefiyu ra fɨfɨrɨhindai? Ai Godɨmbo yare dɨdɨbafɨndowohü yahuya, \v 3 ‘Adükarɨ, aiyomo nindou sɨhafɨ hoafɨ hoafɨyomo-rundeimbɨ ahamumbo muŋgu hɨfokoamarüpurɨ. Asu ai sɨhambo sesɨ sɨhefe dɨdɨbafɨferambo fondɨ ra bɨrɨmafoarundɨ. Ŋga ro mamɨ yaŋgɨr-anahɨ anɨmboahɨ. Asu ai wambo hɨfokoefendɨrɨmbo mehomo,’ mehu. \v 4 Ŋga asu God ai ahambo asükaiyu nüŋgure sɨmborɨ hoafɨyundoa? Ai hoafɨyundühɨ yahuya, ‘Ro 7,000 nindou wandambofimbɨ sahapurɨmɨndɨ anɨmboahɨ ai tɨkai god Ber ahambo yirɨ yimbu pusɨfekoate-mayei,’ mehu. \p \v 5 Rahurai-ane hapondanɨ amboanɨ nindou yimbu-mamɨ God ai ahandɨ moanɨ hɨpoambofe ranambo dɨbonɨmayuwa anɨboadei. \v 6 God ai aheimbo moanɨ hɨpoamboreandürühɨ dɨbonɨmayundürɨ, ŋga ai nɨne ratüpurɨmayei ranɨmbohünda dɨbonɨyu-ndürɨmboyupoanɨ. Ŋga nindou ranai ranɨ ratüpurɨyeianɨ God ai dɨbonɨ-mbeyundürɨ-mbonana, asu ŋgɨrɨ moanɨ hɨpoambofe ra moanɨ hɨpoambofe hondü tüküfeyo. \p \v 7 Asu ranɨmbo-hünda sɨhɨrɨ nüŋgumambɨsefa? Ranɨ-moatükunɨ ranahambo Israer ai hüti kokomarɨhündɨ ra asu ai moai sahümündi. Ŋga nindou bɨdɨfɨrɨ God ai dɨbonɨmayundürɨ ranai yaŋgɨrɨyei ranɨ-moatükunɨ ra masahümündi, ŋga asu bɨdɨfɨrɨ ranai hɨmbotühüfo papɨmareandürɨ Baibor yare hoafɨmayo nou. \v 8 Ai yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘God ai aheimbo ramareandüra moai ŋgusüfoambe hohoanɨmo purɨhümündi. \q2 Asu ahei hɨmboarɨnambo ŋgɨrɨ hoeindɨhindɨ \q2 asu ahei hɨmboambenambo ŋgɨrɨ hɨmborɨndei, \q1 ŋga yare nɨŋgo hombo hapondanambe tükefeyo,’ \rq Ɨo 29:4; Aisaia 29:10\rq* \m meho. \v 9 Defit ai hoafɨyuhü yahuya, \q1 ‘Nindou aiana sesesɨ-ndeianɨ kinɨ tɨfɨŋambe ahanei nou mbɨhaneia asahɨ. \q2 Asu ahei hohoanɨmo moaruwai ranɨ-süŋgumbo nɨmoeifihɨ pɨmbeyeia asahɨ. \q1 \v 10 Ahei hɨmboarɨ amboanɨ dɨkɨreandürɨhɨmbo asu ai hoeifekoate-mbeyei-amboane. \q2 Asu se aheimbo daboahamɨndɨ pupurügurɨhi hehi yahurai koadürümbo-koadürümbo rarɨhi mbɨnɨmboeia samboanahɨ,’ \rq Buk Song 69:22-23\rq* \m mehu. \s1 God ai Suda-yafe ndɨfo masemündündürɨ \p \v 11 Ranɨmboane asu ro haponda düdueheandɨ nda, Sapo Suda ai bübürɨmayei peyehü muŋguna moaruwaimbo-reandürɨmboyo? Ai ra wanana! Ŋga sapo ai moaruwai hohoanɨmo-mayeiamboyu asu God ai Suda-yafe ndɨfo ranaheimbo ŋgusüfoambe garɨbɨ-mbɨrɨhindür-amboane yahuhayamboyu ahei ndɨfo ranaheimbo aboedambo-mareandürɨ. \v 12 Suda ai moaruwai hohoanɨmo süŋgu-marɨhündamboyu asu God ai nindou muŋguambo ranaheimbo dɨdɨboado-mareandürɨ. Ai Godɨmbo daboadanambo-marɨhoramboyu asu God ai ahei ndɨfo ranaheimbo mafarɨhendürɨ. Ranɨmboane asu muŋguambo Suda ai God sowana asükai gugurɨndahindanɨ anɨmbo nindou muŋgu ai aboedɨ hamɨndɨ hondü nɨmandeimboyei. \p \v 13 Suda-yafe ndɨfo sɨheimbo haponda ro hoafehandürɨ nda. Sɨheimbohünda God ai wambo ahandɨ hoafɨ sahamɨndɨ harɨhandeimbɨ kamafoareandɨrɨ. Ranɨmboanahɨ asu ro ndanɨ ratüpurɨ nda ranahambo borɨyahühɨ yifirayahɨ. \v 14 Rananɨmbo asu wandɨ nendɨ ranai God ahei ndɨfo afarɨhendürɨ ra hoeindɨhindühɨmbo ranɨmbo ŋgusüfoambe garɨbɨndɨhimboyei. Rananɨmbo asu ro bɨdɨfɨrambo fandɨheiranɨ asu ai Ape sowana ŋgeianɨ aboedambo-ndearümbui. \v 15 God ai Sudambo daboadanambo-mareandürɨ asu ahei ndɨfo ranaheimbo ŋgunindɨmbo-mareandürɨ. God ai Sudambo asükai asemündündürɨ ana, ra nüŋgumandɨfea? Ai nindou yɨfɨhündɨ botefeyo nahurai-ane! \p \v 16 Bret mamɨ ranahandambo bɨdɨfɨrɨ kemündɨ Godɨmbo asayo ana, asu bret yɨpoate muŋgu ra ahandɨ yaŋgɨr-anendo. Asu nɨmɨ aharɨ mamɨ ranahandɨ ahambo asegodo ana, asu düdüdü ranamboanɨ ahandɨ yaŋgɨr-anendo. \v 17 Orif nɨmɨ hɨfɨfehündɨ ranahandambo düdüdü bɨdɨfɨrɨ ai tɨtaboarɨ-hendühɨyu asu nɨmambeahɨndɨ orif nɨmɨ düdüdü ranai ranɨfihɨ papɨmareandɨ. Suda-yafe ndɨfo seana nɨmambeahɨndɨ orif nɨmɨ nahurai-anei. Ranane asu haponda se aboedɨ emündü momorɨyeihɨ Sudayei-mayo yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hohoanɨmo ra hoe nahurai asahümündi. \v 18 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu Suda orif düdüdü nou tɨtaboarɨ-mefoehindɨ ranaheimbo se yɨboaruko-ndɨhindürɨmboyei. Nüŋgundahi borɨmandeia? Seana moanɨ düdüdü yaŋgɨr-anei, ŋga seana nɨmɨ aharɨ ranahambo tüpürɨhindühɨ-yeipoanɨ. Ŋga nɨmɨ aharɨ ranane sɨheimbo tüpareandürɨ. \p \v 19 Ŋga seanɨmbo hoafɨndeihɨya, Yɨnɨ, ŋga sapo düdüdü ranai tɨtaboarɨ-foarɨndühɨyo asu yɨhoefɨmbo ranɨ fondühɨmbo fondɨ hɨnɨŋgɨmareamun-ane, mbɨsei. \v 20 Yɨnɨ, ranana anɨhond-ane. Ai tɨtaboarɨ-mefoehindɨ ra Godɨmbo anɨhondümbofekoate-wamboyei ramehindɨ, ŋga asu seana ranɨhü rarɨhi anɨmboei ra anɨhondümbo-rɨhi hehimbo-wamboyei ahei fondühɨ anɨmboei. Ŋga asu se ranahambo afɨndɨ-afɨndeihɨ sɨheihoarɨmbo borɨndeimboyei, ŋga awi yɨhɨmbondei. \v 21 Suda ai düdüdü hond-anei, ŋga God ai aheimbo moai nɨmɨndühɨ hɨnɨŋgɨrearü, ŋga tɨtaboarɨ-mafoareandɨ. Ŋga se hɨbadɨhündɨ. Se düdüdü hondüyeipoanɨ, ŋga God ai sɨheimbo amboanɨ nɨmɨndühɨ ŋgɨrɨ hɨnɨŋgɨndearü, ŋga tɨtaboarɨ-boadeandürɨmbui. \v 22 Godɨndɨ hɨpoambo hohoanɨmo asu ŋgɨnɨndɨ hohoanɨmo ra sɨhɨrɨ dɨboadondɨhu fɨfɨrɨndɨhumboane. Nindou ahandɨ hoafɨ hɨmborɨyeisɨ, ŋga hɨnɨŋgɨmarɨhindɨ ranaheimbo ŋgɨnɨndɨ-ndarümbui. Ŋga asu se Suda-yafe ndɨfo ahandɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranɨ-süŋgu ahei ana, asu ai sɨheimbo hɨpoambo-ndearümbui. Ŋga se-amboanɨ ahandɨ hohoanɨmo ranɨ-süŋgu hokoate-ayei ana, randɨhi tɨtaboarɨ-boegimboyei. \v 23 Suda ai anɨhondümbo-arɨhindɨ ana, God ai asükai aheimbo nɨmɨndɨhü papɨndearümbui. God ai yifirayu ana, asükai aheimbo koadürü nɨmɨndɨhü papɨnde hɨnɨŋgɨ-ndeandürɨmbui. \v 24 Suda-yafe ndɨfo se-amboanɨ nɨmambeahɨndɨ orif düdüdü-aneisɨ, ŋga asu aboedɨ orif nɨmɨndɨ ranɨfihɨ papɨrɨhimboanei, ŋga ranahandɨ hondüyopoanɨ. Suda-anei ai hɨfɨfehündɨ orif nɨmɨndɨ hond-ayei. Ranɨmboane asu aheimbo ana God ai düdüdü hondü tɨtaboarɨ-mefoendɨ ra semündü asükaiyu koadürü nɨmɨndɨ hondüfihɨ papareandürɨ ana, ai asükai aboedɨ hamɨndɨ ranɨfihɨ penɨboadeimboyei. \s1 God ai nindou muŋguambo hɨpoamboareandürɨ \p \v 25 Wandafɨ mamɨ, dɨbohɨndɨ hoafɨ ranɨmboanahɨ se fɨfɨrɨmbɨrɨhinda sahehea. Se sɨheihoarɨ randɨhi hohoanɨmondeihɨ hoafɨndeihɨya, ‘Roana fɨfɨrɨhu hohoanɨmo-yefeimb-anefɨ,’ mbɨseimboyei saheheamboanahɨ. Hoafɨ nda yahurai-ane, Israer bɨdɨfɨrɨ ana hoafɨ hɨmborɨkoate-yeimb-anei. Ranɨ hohoanɨmo ranana ahei ŋgusüfoambe nɨmandündürɨ ŋgo-ŋgombo asu Suda-yafe ndɨfo nüŋgunümbɨyei God ai dɨbonɨmayundürɨ ranai fondɨ ra sɨmoŋgorɨ-ndamɨndɨmboe. \v 26 Ranɨ süŋgumbo-anɨmbo God ai Israer aheimbo aboedambo-ndearümbui. Buk Baibor ai yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Aboedambore-randeimbɨ ai Serusaremɨ-nɨpoedɨ kudü Sekopɨndɨ ahuirɨ Suda ranaheimbo randeandüranɨ, \q2 ahei Godɨmbo hohoanɨmo-koate hohoanɨmo hɨnɨŋgɨndɨhi-mboyei. \q1 \v 27 Rananɨmbo ro ahei hohoanɨmo moaruwai ra gogorɨndɨ-heheandühɨ \q2 ranɨ-sɨmboan-anɨmbo ai-babɨdɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ra randɨhea-mboyahɨ,’ \rq Aisaia 59:20-21\rq* \m meho. \v 28 Ŋga Suda ai aboedɨ hoafɨ hɨmborɨkoate-mayei ranɨmboane asu God ai Suda-yafe ndɨfo sɨheimbo fehefembohündambo hohoanɨmomayu ranɨyo asu Suda ai ahandɨ hürütimb-anei. Ŋga God ai Sudambo dɨbonɨmendürɨ ranɨmboane asu ai ahandɨ horombo hoafɨmareandɨ Suda-yafe amoaombo ranahamumbo hohoanɨmoyuhü aheimbo ŋgusüfo pareandürɨ arandɨ. \v 29 Ŋga asu nindou God ai aheimbo aboedɨ moatükunɨ masagadürɨ asu dɨbonɨmendürɨ ranaheimbo ŋgɨrɨ hohoanɨmo ŋgorü-süŋgundeandɨ, ŋga wanɨ. \p \v 30 Horombo se Godɨndɨ hoafɨ hɨmborɨkoate-mayei, ŋga hapoana God ai sɨheimbo hɨpoamboareandürɨ, Suda ai Godɨndɨ hoafɨ hɨmborɨkoate-mayei ranɨmbo-hündambo. \v 31 Asu hapoana God ai sɨheimbo hɨpoambo-mareandürɨ ranɨmboane asu Suda ai Godɨndɨ hoafɨ hɨmborɨkoate-mayei. Ranɨ-moatükunɨ tükümefeyondürɨ ra God ai aheimbo hɨpoambofe-ndürɨmbo-hündamboyo. \v 32 God ai nindou muŋguambo aheimbo hɨpoambofe-ndürɨmbo yahuhaya ranɨyo asu nindou muŋguambo ahei hɨmborɨkoate hohoanɨmo ranɨna bobohɨramündürɨ hɨnɨŋgɨmarearü. \s1 God adükar-ani mbɨseiamboane \q1 \v 33 Godɨndɨ ŋgasündeandeimbɨ hohoanɨmo ra adükarɨ hamɨnd-ane! \q2 Ahandɨ aboedɨ hohoanɨmo asu fɨfɨrɨfe ra hoandarɨ saf-ane! \q1 Nindou dɨdai ahandɨ hohoanɨmoyuhü hoafayu ra fɨfɨrɨnde hoafɨmanda? \q2 Asu dɨdai Godɨndɨ nafɨ muŋguambo ra fɨfɨrɨmandea? \m Godɨndɨ hoafɨ hoafɨyohü yahoya, \q1 \v 34 ‘Dɨdɨ Adükarɨndɨ hohoanɨmoambe amaro ra fɨfɨreamboayua? \q2 Dɨdɨ nindou ai ahambo ratüpurɨmbo rasüŋguro rasüŋguro-meyundoa? \q1 \v 35 Nindou düdi Godɨmbo nɨnɨ-moatükunɨyo masagado, \q2 asükai ai süŋgunambo ahambo hɨhɨrɨfe segodɨmbo-hündamboa?’ \rq Aisaia 40:13\rq* \m meho. \v 36 Muŋgu-moatükunɨ ra God ai ahandɨhoarɨ nafɨmarand-ane asu ahandɨ ŋgɨnɨndɨnamboane anɨŋgo asu ahand-ane. Muŋguambo si Godɨmbo adükar-ani mbɨseiamboane. Ŋga anɨhond-ane. \c 12 \s1 Sɨhefɨ fi ra Godɨmbo ndahundɨmboane \p \v 1 Wandafɨ mamɨ, Godɨndɨ-mayo hɨpoambofe hohoanɨmo adükarɨ ranɨmbo-hündamboane ro sɨheimbo hoafehandürɨ nda. Sɨhei fi yaŋgɨrɨ nɨŋgoambe ra se moanɨ Godɨmbo ndahündo ahambo sesɨ asɨhefeyo nou. Se ahandɨ yaŋgɨrɨndeian-anɨmbo asu God ai ranɨmbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndümbui. Se randɨhindüh-anɨmbo wudɨpoapondɨhi Godɨmbo hohoanɨmondahündo. \v 2 Se hɨfɨ ndanɨhündambo hohoanɨmo süŋgundɨhimboyei, ŋga sɨhei hohoanɨmoambe sɨmborɨ hohoanɨmo süŋgundɨhindɨ. Rananɨmbo God ai hohoanɨmoayu ra se ndondɨhi fɨfɨndɨhi mbundɨhü rasüŋgundɨhimboyei. Nɨnɨ-moatükunɨ ai aboedayo asu nɨne ai yifirayu asu nɨne ai aboedɨ ndorɨhoeimbɨ hamɨndɨ hondayo ra se fɨfɨndɨhimboyei. \s1 God ai sɨhefɨmbo hohoanɨmo moanɨ masendɨ ranambo ratüpurɨndefɨmboane \p \v 3 Ŋga God ai wambo ahandɨ-mayo moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo masendɨ ranɨmbo muŋguambo sɨheimbo ro bɨdɨfɨrɨ hoafɨ hoafɨnda samboanahɨ. Se sɨheihoarɨ sɨhei fi ranahambo yaŋgɨrɨ afɨndɨ hohoanɨmo-ndeimboyei, ŋga wanɨ. Ŋga God ai sɨheimbo anɨhondümbofe hohoanɨmo masagadürɨ ranɨ sɨmoŋgorühɨ safɨ sɨhei fi ranahambo ndondɨhi hohoanɨmondei. \v 4 Sɨhɨrɨ ana fi mamamɨ ranɨfihɨ afɨndɨ moatükunɨ ŋgorü-poanɨ ŋgorü-poanɨ fi ra hɨfoareamboane. Ranane asu ŋgorü-poanɨ ŋgorü-poanɨmbo fi ranai ahandɨ ŋgorü-poanɨ ŋgorü-poanɨmbo ratüpurɨ mbeŋgorɨ. \v 5 Rahurai-mayowamboane asu sɨhɨrɨ nindou afɨnd-anefɨsɨ, ŋga asu Sisas Kraisɨndɨ finambo ana sɨhɨrɨ fi mamɨ rananefɨ. Ranɨmboane asu sɨhɨrɨ ana nindou ŋgorü-ŋgorü ra sɨhɨrɨ mamɨ wandafɨ mamɨ yaŋgɨr-anefɨ fi mamɨ ranɨfihɨ. \p \v 6 God ai sɨhefɨmbo moanɨ hɨpoambo-reamunühüyu asu ai nindou mamamɨ sɨhefɨmbo ranɨ-poanɨmbo ranɨ-poanɨmbo fɨfɨrɨfe moanɨ masemunɨ. Godɨndɨ hoafɨ hoafɨmbohünda nindoumbo ratüpurɨ ra segodoa asemündu ana, sapo anɨhondümbofe hohoanɨmo ai asemündu ranɨ-süŋgu anɨmbo hoafendomboane. \v 7 Düdi ai farɨhefembo ratüpurɨ ra asemündu ana, ai ndonde mbɨfarɨ-hendamboane. Asu yamundɨfembo ratüpurɨ ra asemündu ana, ndonde yamundɨ-mbɨreandamboane. \v 8 Nindou mamɨ ai ŋgusüfoambe kɨkɨmofoefendürɨmbo ratüpurɨ ra asemündu ana, asu ŋgusüfoambe kɨkɨmo-mbɨfoareandüramboane. Nindou düdi ai nɨnɨ-moatükunɨ napoyo masɨhendɨ ra nindou bodɨmondambo yɨbobofe saimbo ratüpurɨ asemündu ana, ai afɨndɨ saimbo nɨmbonɨndu. Nindou düdi bogorɨmbofe nɨŋgombo ratüpurɨ ra asemündu ana, ai ratüpurɨ ra tɨŋɨrɨfo-mbiyuwamboane. Düdi ai hɨpoambofe ratüpurɨ asemündu ana, ai moanɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨnambo nindou ŋgorümbo mbɨfarɨ-heiramboane. \s1 Wandafɨ mamɨmbo aboedɨ hohoanɨmoyondo hohoanɨmo \p \v 9 Nindou ŋgorümbo anɨhondümbo ŋgusüfo pandɨhindɨ. Nɨne-moatükunɨ moaruwai-ayo ranahambo yɨboaruko-ndɨhindɨ. Nɨne-moatükunɨ aboedayo ranahambo kɨkɨhɨ-safɨndɨhümündi. \v 10 Se muŋguambo sɨmborɨ hohoanɨmurɨndei se sɨhei fikɨmɨnɨndɨmbo hohoanɨmoayei nou. Asu nindou amurɨ ranaheimbo wambo ŋgasündɨhi-ndɨreimbanei mbɨsei hohoanɨmondei. \v 11 Afɨndɨ tɨŋambombü ratüpurɨmbo hohoanɨmondei, ŋga asu se yɨboaruko-yɨboaruko-ndeimboyei. Se ratüpurayei ra Adükarɨmbohünda ratüpurɨndei. \v 12 Se Adükarɨmbo anɨhondümbo-ndɨhorühɨ hɨbadɨhorühɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndei. Tɨŋɨrɨfo sɨheimbo tükündɨfeyoanɨ se afurɨndɨhindühɨ nɨmandei. Nɨmbɨ-nɨmbɨsi se Adükarɨmbo dɨdɨbafɨndahi ndɨhündɨ. \p \v 13 Sɨhei anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ wandafɨ mamɨ ai napo mbonɨmbo-ndɨhümündianɨ se aheimbo sɨhei-mayo ndahündürɨ. Asu ndɨfo nindou tükündahindanɨwanɨ aheimbo amboanɨ worɨnɨndɨhindürɨ. \p \v 14 Nindou sɨheimbo moaruwaimbo-arɨhindürɨ ranaheimbo God ai aboedɨ-aboedɨ-mbɨreandüramboane mbɨsei hehi dɨdɨbafɨ-ndahindürɨ. Godɨmboya aheimbo dɨdɨboado-mbɨreandüramboane mbɨsei, ŋga ŋgɨrɨ se Godɨmboya aheimbo moaruwaimbo-ndowandürɨ mbɨsei. \v 15 Nindou hɨhɨfɨ-hɨhɨfayei ranɨ-babɨdɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨmbeyei-amboane, asu nindou aranayei ranɨ-babɨdɨmbo amboanɨ aranɨmbeyei-amboane. \v 16 Sɨhei wandafɨ mamɨ ranɨ-babɨdɨ wudɨwudɨndahindɨ. Se ŋgɨrɨ aboedɨ nindou yaŋgɨrɨ hohoanɨmondei wudɨndɨhindürɨ, ŋga se nindou moaruwai ranɨ-babɨdɨ nɨmboei. Asu se sɨhei fimbo hohoanɨmondeihɨ ro fɨfɨrɨheandeimb-anahɨ mbɨseimboyei. \p \v 17 Nindou ŋgorü ai sɨheimbo moaruwai-moaruwaimbo-ndɨhindüranɨ, asu se sɨmborɨ aheimbo moaruwaimbo-ndɨhindürɨmboyei, ŋga yowanɨ. Nɨne hohoanɨmo nindou ai aboed-ane asei ana, se ranɨ yaŋgɨr-anɨmbo randɨhindɨ. \v 18 Se muŋguambo nindou-babɨdɨ aboedɨ nɨmarɨmbohündambo nafɨ kokondɨhündɨ. \v 19 Wandɨ wandafɨ, nindou ai sɨheimbo moaruwaimbo-ndɨhindüranɨ asu se sɨheihoarɨ ranɨ-moatükunɨ ranahambo sɨmborɨ hɨhɨrɨndɨhi randɨhimboyei. Ŋga moanɨ randɨhi hɨnɨŋgɨndɨhindanɨ God ai aheimbo ŋgɨnɨndɨ-mbɨrandürɨmboane. Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Nindou ŋgorümbo hɨhɨrɨfe moaruwaimbofe ranana wandɨ ratüpur-ane. \q2 Wandɨhoar-anɨmbo ro aheimbo sɨmborɨ moaruwaimbo-ndɨhearümboyahɨ,’ \rq Ɨo 32:35\rq* \m mehu Adükarɨ ai. \v 20 Ŋga asu, Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Nindou sɨhambo hürütüranɨnɨ-randeimbɨ ranai wembombonduanɨ, ahambo sesɨ dabado, \q2 asu amɨndanɨŋombo-nduanɨ, hoe dabado. \q1 Se ahambo randoworanɨ ana, ai sɨhambo ramareanɨnɨ ranɨmbo asu ai amoanɨŋgɨ-ndümbui,’ \rq Sindaun 25:21-22\rq* \m meho. \v 21 Moaruwai hohoanɨmo ai ŋgɨrɨ sɨhambo ŋgasündeanɨnɨ haya hɨfɨnambondeanɨnɨ. Ŋga se aboedɨ hohoanɨmo ranɨ-süŋgundowandühɨ ratüpurɨndafan-anɨmbo asu se moaruwai hohoanɨmo ranahambo hɨfɨnambondowamboyafɨ. \c 13 \s1 Sɨhɨrɨ gafmanɨ-yomondɨ hoarehɨndefomboane \p \v 1 Nindou muŋguambo gafmanɨ-yomondɨ hoareh-anɨmbo nɨŋgomboane. Ŋga moai gafman ai aimbo hoaŋgɨru tüküyafundɨ, ŋga Godɨndɨ hoafɨ süŋgu ahandɨ warɨhünd-anemo. Muŋguambo gafman ra God ai kafoare hɨnɨŋgɨmareapur-anemo. \v 2 Ranɨmbo-hündamboane nindou ai gafmanɨ-yomondɨ hoafɨ mbahɨrarɨhehindɨ ra asu Godɨndɨ hoafɨ kameih-ane mbahɨrarɨhehindɨ. Ranɨmbo wamboane asu ai tɨŋɨrɨfo ndahümündimboyei. \v 3 Gafman ai nindou aboedɨ hohoanɨmo ratüpurɨ rawarɨhindɨ aheimbo refendürɨmboyopoanɨ, ŋga nindou düdi ai moaruwai hohoanɨmoayu ranahambo refembo-hündamboanemo anɨŋgomo. Gafmanɨmbo yɨhɨmbombo se moeimboyafɨ? Refe ana, se moanɨ aboedɨ ratüpurɨ ranɨ yaŋgɨr-anɨmbo süŋgundowandanɨ asu ai sɨhambo aboed-anafɨ mbɨsɨmo hoafɨndɨmboemo. \v 4 Gafman aiana Godɨndɨ ratüpurɨyomo-rundeimb-anemo se aboedɨ mbɨnɨmbafa yahomo houmbo anɨŋgomo. Ŋga asu se moaruwai ratüpurɨ randowandühɨ rananɨmbo se yɨhɨmbondafɨ ranahambo. Ŋga aiana moai moanɨ ŋgɨnɨndɨ moatükunɨ ra semündu. Aiana God kafoare hɨnɨŋgɨmareandɨ wambo asu ai Godɨndɨ-mayo ŋgɨnɨndɨ nindou moaruwai-mbofe hohoanɨmo ra semündümboani nindou ai moaruwai hohoanɨmoayei aheimbo moaruwaimbo-fendürɨmbohünda. \v 5 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu se gafmanɨndɨ hoarehɨ nɨmboei. Asu ranɨ-moatükunɨ süŋguefeyo ra moaruwai-mbofe ranahambohünda yɨhɨmbombo yaŋgɨrɨyopoanɨ, ŋga gafmanɨ-yomondɨ hoarehɨ nɨŋgo ra aboedɨ hohoanɨmo süŋgufe-ane. \p \v 6 Ranɨmbo-hündamboane asu se gafmanɨmbo takis pirɨhi arɨhündɨ. Gafman aiana Godɨndɨ ratüpurɨ ratüpurɨyomondühɨ rananemo asu ai ranɨ ratüpurɨ ranɨ yaŋgɨrɨ hɨfandɨru arundɨ. \v 7 Gafman nindou ranahamumbo nɨnɨ-moatükunɨyo segodürɨmboayei ana, aheimbo moanɨ ranɨ-moatükunɨ ra dagadürɨ. Gafman ai nɨnɨnɨ-moatükunɨ takisɨmboyo hoafɨndɨmondanɨ, se ahamumbo ndehindɨ. Asu bogorɨ nindou ranahandɨ hoarehɨndeihɨ asu ahambo ahɨnɨndei. Asu nindou ndürɨ adükarümbɨ ranahambo ndürɨ adükarümb-ani mbɨsei hohoanɨmondei. \s1 Sɨmborɨ ŋgusüfo pefembo hohoanɨmo \p \v 8 Se nindou ŋgoründɨ-mayo nɨnɨ-moatükunɨ ndowandɨfɨ mbunda sɨmborɨ saimbo-mayo ra hɨŋgɨndowanda gedühɨ nɨŋgomboe, ŋga yowanɨ. Se sapo sɨmborɨ ŋgusüfo pefe hohoanɨmo ranɨ yaŋgɨr-anɨmbo süŋgundɨhindɨ. Nindou düdi ai ŋgorümbo ŋgusüfo parareandɨ ana, ai muŋguambo ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ra süŋgureandeimbɨ nindou-ani. \v 9 Mosesɨndɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Nɨmorehɨ nindowenihɨ-yafe hohoanɨmo moaruwaimbo-fepoanɨ. Nindou hɨfokoefepoanɨ. Hümbuhünɨpoanɨ. Nindou ŋgoründɨ napo hohoaŋɨfepoanɨ,’ meho. Muŋgu ranɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranane asu amurɨ muŋguambo eŋgoro ranane muŋguambo mamambere haya nɨmɨndɨ hoafɨ ra yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Se nindou amurambo ŋgusüfo pandowandɨ se sɨhafɨ fimbo ŋgusüfo pararowandɨ nou,’ meho. \v 10 Nindou düdi ai nindou ŋgorümbo ŋgusüfo pararirɨ ana, ai ŋgɨrɨ ahambo moaruwaimbo-ndirɨ. Ranɨmboane nindou ai ŋgorümbo ŋgusüfo pararirɨ ana, asu ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo hondü muŋguambo ra süŋgurandüh-ani. \s1 Sɨhɨrɨ moanɨ mbumundɨ hahabodefomboane \p \v 11 Se fɨfɨrɨhimboanei haponda nɨnɨ siyo sɨhɨrɨ anɨmboefɨ ranɨmboane se ranɨ hohoanɨmo süŋgundɨhindɨ. Ndeara ranɨ si ra se mapoei-ane, ŋga hapondan-ana se botɨndahindɨ. Horombo sɨhɨrɨ Godɨndɨ hoafɨ anɨhondümbo-rɨhundeimbɨ nindou nɨmboefɨmbo God ai sɨhefɨmbo aboedɨreamuneimbɨ-mayu ranɨ si ra akɨmɨyo, ŋga hapondanɨ ana ndeara akɨmɨ safɨ tüküfembo yaŋgɨr-ane. \v 12 Nɨmbɨ ai ndeara muŋgumbo yaŋgɨrɨyowohü asu si ai ndeara akɨmɨ simbo yahomboane. Nɨmbokoanɨndɨ ratüpurɨ ra hɨnɨŋgɨfemboane, ŋga asu sɨrɨhündɨ yifiarɨ napo ra ndahumɨndefo-mboane. \v 13 Nindou sɨrɨhü aboedɨ anüŋgu nou sɨhɨrɨ nɨmboefomboane. Sɨhɨrɨ mamɨkarɨ hohoanɨmoyo wakɨfe asu bia sɨmɨndɨ hefe mamɨkarɨ hohoanɨmoyo wakɨfepoanɨ. Nɨmorehɨ sɨsɨhɨmoyo wakɨfe asu moaruwai hohoanɨmoyo wakɨfepoanɨ. Watɨkoafɨ hoafɨyo asu nindou ŋgorümbo ŋgusüfoambe moaruwaimbo-fepoanɨ. \v 14 Ŋga se Sisas Kraisɨmbo yaŋgɨr-anɨmbo yifiarɨ nɨmɨnehoarɨmbo-ndɨhorɨ sɨheifihɨ güdɨhorɨ. Ŋga sɨhei horombodɨdɨ moaruwai hohoanɨmo ŋgusüfoambe amaro ranahambo süŋgundɨhimboyei. \c 14 \s1 Wandafɨndandɨ hohoanɨmo ra sɨhɨrɨ yɨbobo-ndɨhumboyefɨ, ŋga wanɨ \p \v 1 Nindou mamɨ ai Godɨmbo anɨhondümboriranɨ asu ahandɨ anɨhondümbofe ra kehurɨndoanɨ ana, asu se ahambo Godɨndɨ nendɨ sɨhei mbusümo ndahorɨmɨndei ŋgei. Asu ai nɨne hohoanɨmoayu ranahambo sɨmborɨ wataporɨmbo-ndühɨmboyei. \v 2 Nindou mamɨ ai ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo ŋgɨnɨndɨ süŋguareandɨ ana, ai muŋguambo sesɨ ra sesühani, ŋga asu nindou ŋgorü ai ahandɨ anɨhondümbofe ra kehurayo ana, ai ŋgɨrɨ safɨ aboedɨ dedu, ŋga wandümo yaŋgɨrɨ sesühani. \v 3 Nindou ai muŋguambo sesɨ sesü-randeimbɨ ana, asu nindou moanɨ wandümo yaŋgɨrɨ sesümbɨ-mayu ranahambo yowanɨ moaruwai hohoanɨmo-yondopoanɨ. Asu nindou wandümo yaŋgɨrɨ sesü-randeimbɨ ranai nindou muŋgu-moatükunɨ sesümbɨ-mayu ranahamboya, aiana moaruwai hohoanɨmoyu-randeimb-ani yahopoanɨ. God ai nindou ranahambo amboanɨ serümündümboani mbohünda. \v 4 Nindou se dɨdɨyafɨ, asu se nindou ŋgoründɨ ratüpurɨyu-randeimbɨ nindoumbo yɨboboarɨwora? Nindou sapo ahambo hɨfandarandɨ ai-anɨmbo ahandɨ ratüpurɨ ra aboedɨmbayo wanɨmbayo mbüsü yɨbobondeambui. Ŋga asu ratüpurɨyu-randeimbɨ ahandɨ ratüpurɨ aboedɨ ŋgomboe nɨmboe sapo Adükarɨ ai ahambo ŋgɨnɨrümündü nüŋgumbo wambo. \p \v 5 Nindou mamɨ aiananɨya mamɨ si ranana ai adükarɨ hamɨndɨyo haya amurɨ si aho ranahambo ŋgasündeamboane yahuhani. Ŋga asu nindou ŋgorü aiananɨya muŋguambo si aho ra sɨmogod-ane yahuhani. Nindou mamamɨ se sɨheihoarɨ ŋgusüfoambe hohoanɨmondei hoendɨhindüh-anɨmbo hohoanɨmondei. \v 6 Nindou düdi ai mamɨ si ra adükarɨ si-ane yahuhɨ ana, ai Adükarɨmbo yaŋgɨrɨ hohoanɨmo-yundowohani. Asu nindou düdi ai muŋguambo sesɨ sesü arandɨ ra ai Adükarɨmbo hohoanɨmoyuhani asesu. Ranɨ sesɨ ra Godɨmbo hɨhɨfɨrürɨ mburamboani asesu. Asu nindou düdi ai muŋguambo sesɨ wehayu ra Adükarɨmbo hohoanɨmo-yundowohani wehayu. Asu ai amboanɨ Godɨmbo hɨhɨfɨrürühani. \p \v 7 Nindou mamamɨ sɨhɨrɨ moai sɨhefɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ nɨmboefɨ. Asu mamamɨ sɨhɨrɨ moai sɨhefɨpoanɨmbo hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ yɨfɨyefɨ rɨhundɨ. \v 8 Sɨhɨrɨ yaŋgɨrɨ anɨmboefɨ ra Adükarɨmbo hohoanɨmo-yefühanefɨ. Asu sɨhɨrɨ yɨfayefɨ ra Adükarɨmbo hohoanɨmo-yefühɨ yɨfayefɨ. Sɨhɨrɨ nɨmboefühɨndowanɨ asu yɨfɨndefühɨndowanɨ ra moanɨ sɨhɨrɨ Adükarɨndɨ yaŋgɨrɨ hamɨnd-anefɨ. \v 9 Ranahambo süŋguyo nindou yaŋgɨrɨ anɨmboei-anei asu yɨfɨmayei-anei ahei Adükarɨmbofe nɨŋgombo-hündamboyu Sisas amboanɨ yɨfɨyu mbura asu hoŋguambeahɨndɨ yaŋgɨrɨ botɨmefiyu. \p \v 10 Asu se, nɨmboe sɨhafɨ wandafɨndandɨ hohoanɨmo ranɨmbo yɨboboarɨwora? Asu se, nɨmboe sɨhafɨ wandafɨndambo yiboaruko-arowora? Sɨhɨrɨ ranahambo fɨfɨrɨndɨhumboane, ŋga muŋguambo sɨhɨrɨ Godɨndɨ hɨmboahü nɨmboemboyefɨ ai sɨhefɨmbo yɨbobofe-munɨmbohünda. \v 11 Bukambe hoafɨ ra yahoya, \q1 Adükarɨ ai yahuya, ‘Ro yaŋgɨrɨ nɨmboambo dabareheandɨ \q1 nindou muŋguambo ranai wambo yirüyimbu pusɨndühi-ndɨhümboyei \q2 asu nindou muŋguambo ahei yafambenambo weindahɨ hoafɨndahündürühɨ God Adükar-ani mbɨseimboyei,’ \rq Aisaia 45:23\rq* \m mehu. \v 12 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu muŋguambo sɨhɨrɨ süŋguna Godɨndɨ hɨmboahü sɨhɨrɨ nɨne ratüpurɨ ratüpurɨmayefɨ ranahambo hoafɨnda-hundɨmboyefɨ. \p \v 13 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu wandafɨ-babɨdɨ sɨmborɨ yɨboboferüpoanɨ, ŋga rühɨsafɨ hɨnɨŋgɨfemboane. Ŋga sɨhɨrɨ ŋgorü hohoanɨmo süŋgundɨhumboane. Sapo sɨhɨrɨ mamɨ moatükunɨ refeyoanɨ ana, wandafɨ ai bübüründühɨ moaruwai hohoanɨmo süŋgundɨfimbui ranɨ hohoanɨmo ana hɨnɨŋgɨfemboane. \v 14 Ro Adükarɨ dɨbo-anahɨ, ŋga ranɨmboanahɨ ranɨ-moatükunɨ ra ro fɨfɨrɨheamboanahɨ. Moai nɨnɨ sesɨ ai ahandɨhoarɨ moaruwaiyo. Nindou ai ranɨ-moatükunɨ ra moaruwai-ane ehu ana, moanɨ ai ahambo moaruwai-ane. \v 15 Ra ai yahurai-ane. Se nɨnɨ-moatükunɨyo sowasɨfanɨ ranɨmbo-hünda sɨhafɨ wandafɨ ai hoeireanɨnühɨ afɨndɨ hohoanɨmoayu ana, asu se ahambo moai hohoanɨmoyafɨ. Sisas nindou ranahambohünda yɨfɨmayuane, ŋga asu sɨhafɨ sesɨ hohoanɨmo ranambo se nindou ra moaruwaimbo-ndɨworɨmboyafɨ. \v 16 Se mamɨ moatükunɨ ranahambo aboed-ane asafɨ ana, se hɨbadambo. Sɨhafɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨpo, ŋga moaruwai-ane mbɨseimboyei. \v 17 Sesɨ, sesɨ asu hoe sɨmɨndɨ hohoanɨmo ranana God ŋgɨnɨndɨ hɨfandarandɨ ranahandɨ nɨmɨndɨyopoanɨ, ŋga wanɨ. Ŋga God ŋgɨnɨndɨ hɨfandarandɨ ranɨ nɨmɨndɨ hohoanɨmo-ane nda. Mbumundɨ hohoanɨmo, ŋgusüfo afurɨfimbɨ hohoanɨmo, asu Yifiafɨ Aboedɨndɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ hohoanɨmo ra. \v 18 Nindou ai Sisas Kraisɨndɨ ratüpurɨmbo yaŋgɨrɨ ranɨ hohoanɨmo süŋgu anüŋgu ana, God ai ahambo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndundowanɨ asu nindou amurɨ ai-amboanɨya ai nindou aboed-ani mbɨsahündomboyei. \p \v 19 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu muŋguambo ai sɨhefɨmbo mamambefemunɨ hohoanɨmo asu wandafɨ mamɨyei hohoanɨmo ŋgɨnemɨndündürɨ ranɨ yaŋgɨrɨ süŋgunɨ-ndɨhumboane. \v 20 Se sesɨ ranahambo yaŋgɨrɨ hohoanɨmondeihɨ asu God ai nɨne-moatükunɨ ramareandɨ ranahambo moaruwaimbo-ndɨhimboyei. Muŋgu sesɨ moatükunɨ ranana aboed-ane. Ŋga asu se nɨne sesɨ sowasɨfanɨ nindou ŋgorü ai ranahambo ahandɨ fimbo moaruwai-ane yahu mbura asesu ana, ai moaruwai hohoanɨmoyuhani asu rananɨmbo se-amboanɨ moaruwai hohoanɨmo-yafühanafɨ. \v 21 Asu se nɨnɨhondɨ sowasɨfɨ, bia sɨmɨndɨfɨ, asu amurɨ moatükunɨ aho ra rarowandanɨ ranɨmbo sɨhafɨ wandafɨ ranai hohoanɨmo moaruwai hohoanɨmonduanɨ ana, asu se ranɨ-moatükunɨ ra hɨnɨŋgɨndowandɨ. Ranane aboedayo. \v 22 Se nɨne hohoanɨmo anɨhondümbo-arowandɨ rananɨmbo God-dɨbo se yaŋgɨrɨ hohoanɨmondafɨ kɨkɨhɨndowandɨ. Nindou ai moanɨ ahandɨhoarɨ mamɨ moatükunɨmbo aboed-ane yahu hohoanɨmoayu ana, ra aboed-ane. Asu ranɨ hohoanɨmo ranai ahandɨ fi ranahambo papɨ-hoafɨkoate-ndoanɨ ana, asu ai hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨmbiyu-wamboane! \v 23 Ŋga asu nindou ranai yimbu hohoanɨmo süŋgu sesɨ ra asesu ana, ai ra ahambo moaruwai-ane sapo ai nɨne sesɨ ranahambo moaruwai-ane yahuhaya asesu ranɨmbo-hünda. Nindou ai hohoanɨmo mamɨ ranahambo aboed-ane yaho anɨhondü-mbofekoateyu randühɨ yare arandɨ ana, asu ai moaruwai hohoanɨmo-yumboani. \c 15 \s1 Kraisɨndɨ hohoanɨmo yaŋgɨrɨ sɨhɨrɨ süŋgundɨhumboane \p \v 1 Nindou sɨhɨrɨ dɨdɨyefɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo ŋgɨnɨndɨ sahumündefeimbɨ sɨhɨrɨ nindou düdi ai anɨhondümbofe kehurɨ arandɨ ranahambo farɨhefimboane ŋgɨnɨndɨ nɨŋgombohünda. Ŋga sɨhefɨ fimbo yaŋgɨrɨ hohoanɨmopoanɨ. \v 2 Sɨhɨrɨ mamamɨ nindou sɨhefɨ wandafɨ ranaheimbo aboedɨ nɨŋgombohünda dɨdɨboado-ndɨhundüranɨ ai hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndeimboyei. Rananɨmbo asu ai ŋgɨnɨndɨ nɨmboeimbo anɨhondümbo-ndɨhimboyei. \v 3 Ŋga Sisas Krais ana ai moai ahandɨ fimbo yaŋgɨrɨ hohoanɨmoyu. Ŋga asu ai ramefiyu ra, Bukambe hoafɨmayo nou, ‘Ape, nindou sɨhambo moaruwaimbo-marɨhinɨnɨ hoafɨ ra sɨnɨ wambo gabudɨ-mafoareandɨrɨ,’ mehu. \v 4 Muŋguambo hoafɨ horombo Bukambe sürü papɨmarandɨ ra sɨhefɨmbo yamundɨfe-munɨmbohündamboyo sürü papɨmarandɨ. Ranɨ hoafɨ ra sɨhefɨmbo ŋgusüfoambe ŋgɨnɨramɨndɨmunɨ asu afurɨhemuna anɨhondümbondɨhu hɨmbondefühɨ nɨmboemboyefɨ. Ranɨmboane asu sɨhɨrɨ anɨhondümbo-ndɨhundühɨ nɨmboemboyefɨ. \v 5 God ai ŋgusüfoambe ŋgɨnemɨndɨmbo asu afurɨfe nɨŋgombo hohoanɨmo ra sai arandɨ ai sɨheimbo mbɨfarɨhendür-amboane rananɨmbo asu se Sisas Kriasɨmbo süŋgurɨhi arɨhündɨ, sɨhei mbusümo mamɨ hohoanɨmo yaŋgɨrɨ süŋgundɨhimboyei. \v 6 Rananɨmbo asu se hohoanɨmo, yafambe mamambendɨhi mbundɨhü, sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Kraisɨndɨ God asu afɨndɨ ranahandambo adükar-ani mbɨsefɨmboane. \s1 Krais ai Suda asu Suda-yafe ndɨfo ranaheimbo mafarɨheirü \p \v 7 Nindou ai Godɨmbo aboed-ani hoafɨmbohündambo se sɨheihoarɨ ndahümündihündürɨ sapo Krais ai sɨheimbo masemɨndündürɨ nou. \v 8 Ŋga ro sɨheimbo hoafehandürɨ, Sisas ai Suda-yafe ratüpurɨyu-randeimbɨ nindoumbofi manüŋgu. Rananɨmbo asu God ai ahei amoao mamɨmbo horombo hoafɨre masɨhendɨ ra anɨhondümbo ramareandɨ ra nafuimbohünda Sisas tükümefiyu. \v 9 Rananɨmbo asu Suda-yafe ndɨfo ai-amboanɨ Godɨndɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranɨnambo ahambo adükar-ani mbɨseiya yahuhayamboyu ramefiyu. Sapo Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Rananɨmbo Suda-yafe ndɨfo ranahei hɨmboahü ndürɨ adükarümb-ani mbɨsa hoafɨndamboyahɨ. \q2 Asu sɨhafɨ ndürɨ herüna kakɨsaondɨ-hanɨnɨmboyahɨ,’ \rq 2 Samueɨ 22:50\rq* \m meho süŋgu. \v 10 Asükaiyo Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Suda-yafe ndɨfo se-amboanɨ Godɨndɨ nendɨ ranɨ-babɨdɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndei,’ \rq Ɨo 32:43\rq* \m meho. \v 11 Asükai hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Suda-yafe ndɨfo muŋgu se Adükarɨmbo ndürɨ adükarümb-ani mbɨsei. \q2 Asu muŋguambo nɨmorehɨ nindowenihɨ se ahandɨ ndürɨ herüna kakɨsaondɨhorɨ,’ \rq Buk Song 117:1\rq* \m meho. \v 12 Asükai Aisaia ai hoafɨyuhü yahuya, \q1 ‘Sesindɨ ahuirɨ ai tükündüfimbui. \q2 Nindou ranai-anɨmbo Suda-yafe ndɨfo ranahei bogorɨmbondɨfi nüŋgumbui. \q1 Rananɨmbo nindou ranai ahambo anɨhondümbo-ndɨhorühɨ hɨbadɨhorühɨ nɨmboeimboyei,’ \rq Aisaia 11:10\rq* \m mehu. \v 13 God ai anɨhondümbofe hɨmboyondombo hohoanɨmo ra nɨmɨndühani. Se ahambo anɨhondümbo-rɨhorɨ arɨhündɨ ranɨmbo-anɨmbo asu ai sɨheimbo ahandɨ-mayo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ asu ŋgusüfo afurɨfe kife hohoanɨmo ra afɨndɨ safɨ mbɨsagadür-amboane. Rananɨmbo Yifiafɨ Aboedɨndɨ ŋgɨnɨndɨnambo sɨhei Godɨmbo anɨhondümbo-fihɨ hɨmboyondombo hohoanɨmo ranai adükarɨ hamɨndɨ ŋgomboe. \s1 Por ai Suda-yafe ndɨfo-yafe ratüpurɨyu-randeimb-ani \p \v 14 Wandafɨ mamɨ, ro ŋgusüfoambe anɨhondümbo-rɨheamboanahɨ se aboedɨ hohoanɨmo hohoanɨmoyei arɨhündɨ ranɨmbo. Se muŋguambo mamamɨ fɨfɨrɨfe ra aboedɨ fɨfɨrɨhimbo wambo asu se sɨheihoarɨ sɨmborɨ yamundɨ-firɨndei. \v 15-16 Ro sɨhei hohoanɨmo asükainda botɨndɨhearü saheheamboanahɨ asu yɨhɨmbokoate bɨdɨfɨrɨ hoafɨ sɨheimbo sürü papɨmarɨhandɨ. Nɨmboe sapo God ai wambo ranɨ-poanɨmbo ŋgɨnɨndɨ masendɨ ranɨna Sisas Kraisɨndɨ ratüpurɨ Suda-yafe ndɨfo aheimbo farɨhefe-ndürɨmbohünda. Roana Godɨmbo sesɨ sɨhai-randeimbɨ nahurai ahandɨ-mayo aboedɨ hoafɨ ra Suda asu ahei ndɨfo ranaheimbo hoafɨyahandürɨ arɨhandɨ. Ro ranaheimbo God sowana ndahamɨndɨ-handürɨ ŋgahanɨ asu Yifiafɨ Aboedɨ ranai randeira asu ai Godɨndɨ yaŋgɨrɨ tükümbeyahinda samboanahɨ. Rananɨmbo asu ro Godɨndɨ warɨhündɨ-hearümboyahɨ sapo ahambohünda nɨnɨhondɨ hɨfokoaru sɨhoemonda hɨhɨfefiyu nou. \p \v 17 Ranɨ ratüpurɨ ra Sisas Kraisɨ-dɨbo ratüpurayahɨ ana, asu ro Godɨndɨ ratüpurayahɨ ranɨmbohünda hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndamboyahɨ. \v 18-19 Ro ŋgɨrɨ amurɨ moatükunɨ ranahambo hoafɨndahɨ, ŋga nɨnɨ ratüpurɨyo Krais ai wambo ramareandɨ ranɨ-süŋguyu Suda-yafe ndɨfo Godɨndɨ hoafɨ süŋgumarɨhindɨ ranɨ yaŋgɨrɨmboanahɨ hoafɨnda sahehea. Ai wandɨ hoafɨ, ratüpurɨ ranahandamboyu farɨhendɨrɨ haya ratüpurɨmayahɨ. Ranɨyu asu Yifiafɨ Aboedɨndɨ ŋgɨnɨndɨnambo ai wambo mafarɨhendɨra hepünüfeimbɨ moatükunɨ asu Godɨndɨ ŋgɨnɨndɨ nafuimbo moatükunɨ ra ramarɨheandɨ. Ranɨmboyahɨ ro Serusarem ŋgoafɨhü peya hehea Kraisɨndɨ aboedɨ hoafɨ muŋguambo ra wataporɨmbo-rɨhɨ hambo asu Iririkum hɨfɨhü tükümeheandɨ. \v 20 Ranɨ ratüpurɨ ra nindou bɨdɨfɨrɨ ai Sisasɨndɨ ndürɨ hɨmborɨkoate-yeimbɨ ranaheimboanahɨ ro ho aboedɨ hoafɨ bokarɨhefembo hohoanɨmoayahɨ. Roana worɨ moanɨ ŋgorü nindoundɨ kambohoanɨwamɨ worɨmbombo-yahɨpoanɨ hohoanɨmoayahɨ, ŋga wanɨ. \v 21 Ŋga Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 ‘Nindou dɨdɨyei ai Krais ahambo hoafɨyondürɨ-koate-memondürɨ ai-anɨmbo hoeindɨhorɨ-mboyei. \q2 Nindou dɨdɨyei ai ahandɨ hoafɨ hɨmborɨkoate-yeimbɨ ai anɨmbo ahambo fɨfɨrɨndɨhorɨmboyei,’ \rq Aisaia 52:15\rq* \m meho ranɨmboanahɨ refembo hohoanɨmoayahɨ. \s1 Por ai Spen hɨfɨna hombo hohoanɨmomayu \p \v 22 Ranɨmbo-hündamboanahɨ asu ro sɨheimbo sowana afɨndɨmbo tüküfembo kɨkarɨheheandɨ. \v 23 Ŋga asu ndanɨ hɨfɨnɨ ro ratüpurɨmbo ratüpurɨ moai nɨŋgo. Afɨndɨ hɨmbanɨ maho ra ro sɨheimbo sɨfo hoeifendürɨmbo sahehea hohoanɨmomayahɨ. \v 24 Ŋga hapondanɨ ana awi refembo hɨmboayo. Ro Spen hɨfɨna gagühühɨ asu nafɨna sɨheimbo sɨnɨ hoeifendürɨ hefe homboanahɨ hohoanɨmoayahɨ. Rananɨmbo awi ro dɨdɨ asu ranɨhü se-babɨdɨ akɨdou nɨmandɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨnda sahehea. Sɨheimbo hoeindɨhe hɨnɨŋgɨndɨhearü heheambo-anɨmbo, asu se wambo Spenɨnambo hombo ranafɨ fandɨhehindɨra ŋgamboane. \p \v 25 Ŋga awi haponda hamɨndɨ ana Serusaremɨnambo Godɨndɨ nindou ra farɨhefe-ndürɨmbo hahühanahɨ. \v 26 Godɨndɨ nendɨ bɨdɨfɨrɨ Serusaremɨ-yafe mbüsumo amarei ranai napokoate-mayeiamboyei Masedonia asu Akaiahündɨ Godɨndɨ hoafɨ süŋgurɨhindeimbɨ ai kakɨ gugurɨfe mburümbo farɨhefe-ndürɨmbohündambo hoafɨ fɨrɨhümündi masɨhehindɨ. \v 27 Ai ahei hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ moanɨ kakɨ ra gugurɨhi masɨhehindɨ. Suda ai ahei ndɨfo nindou ranaheimbo Godɨndɨ aboedɨ hohoanɨmo ranɨnamboyo farɨhehindürɨhɨ dɨdɨboado-marɨhindürɨ. Ranɨmboane asu Suda-yafe ndɨfo ranamboanɨ Sudambo ahei fi nɨŋgo hohoanɨmo ranɨmbo sɨmborɨ mbɨfarɨhehi-ndüramboane. \v 28 Ranɨ-moatükunɨ ra ro muŋgundɨhe mbundühambo-anambo samboanahɨ. Ro kakɨ Suda Serusaremɨhündɨ ranahei warambe hɨnɨŋgɨndɨhe heheambo-anɨmbo, asu ro Spenɨna ŋgahühɨ nafɨna rühɨ dɨdɨ sɨheimbo hoeindɨ-hearümboyahɨ. \v 29 Sɨheimbo sowana asɨnɨhɨ ana, ro fɨfɨrɨheamboanahɨ Kraisɨndɨ-mayo dɨdɨboadofe hohoanɨmo ranɨ sɨmoŋgorühɨ dɨdɨmboyahɨ. \p \v 30 Wandafɨ mamɨ, Adükarɨ Sisas Kraisɨndɨ süŋgu asu Yifiafɨ ai ŋgusüfo pefe sai-randeimb-ane ranɨ-süŋgu ro sɨhei ŋgusüfoambe botɨrɨheandühɨ sɨheimbo hoafehandürɨ nda: Se wambo fandɨhehindɨrɨ hehimbo Godɨmbo dɨdɨbafɨfembo ra tɨŋɨrɨfo-ndefomboane ai wambo farɨhefe-ndɨrɨmbohünda. \v 31 Nindou Sudiahündɨ Godɨndɨ hoafɨ süŋgufekoate amarei ra wambo-yɨndɨrɨmbo maseimbo se wambohünda Godɨmbo dɨdɨbafɨ-ndahindanɨ anɨmbo asu ai wambo ahei warambeahɨndɨ aboedambo-mbɨreandɨramboane. Asu se dɨdɨbafɨ-ndahindan-anɨmbo ai wambo fandɨhendɨra Godɨndɨ nendɨ Serusarem ŋgoafɨhü amarei ranai wandɨ-mayo fehefe ratüpurɨ ra ndorɨhi mbɨsahümündi-amboane. \v 32 Ranɨmboane asu God ai yare hohoanɨmoayu ana, ro sɨheimbo sowana hɨhɨfɨ-hɨhɨfümbɨ dügühühɨmbo se-babɨdɨmbo fi handɨhe nɨmandɨmboyahɨ. \p \v 33 Sapo God, afurɨfimbɨ hohoanɨmo nɨmɨndühayu ranai muŋguambo se babɨdɨ mbɨnüŋguwamboane. Ŋga anɨhond-ane. \c 16 \s1 Nɨmorehɨ nindowenihɨ afɨndɨ aheimbo Por ai hɨhɨfɨmarandürɨ \p \v 1 Se sɨhefɨ rehɨ Fibimbo fihɨndühümündi samboanahɨ hoafayahɨ. Sapo ai Senkria ŋgoafɨhündɨ anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ farɨhendürɨ-randeimbɨ-mayo ranahambo. \v 2 Se Adükarɨndɨ süŋgu Fibimbo fihɨndühümündi se-babɨdɨmbo sɨhei mbusümo mbɨnɨŋgo-wamboane. Ranɨ hohoanɨmo ranane aboedayo, ŋga Godɨndɨ nindou sɨhɨrɨ ranɨ hohoanɨmo rananɨmbo süŋgundɨhumboane. Asu nɨnɨmboyo ai mbonɨmbo-ndamɨndowanɨ ra se ahambo fandɨhehindɨ. Nɨmboe ai nindou afɨndɨ ranaheimbo farɨhendürɨ marandɨ asu wambo amboanɨ mafarɨhendɨrɨ. \v 3 Sisas Kraisɨndɨ ratüpurɨ ro mamɨ ratüpurɨyefɨ-rɨhundeimbɨ Prisira, asu Akwirambo wandɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahüpɨrɨ. \v 4 Nindou yimbu ai yɨfɨmbo moai yɨhɨmboyafe wambo farɨhefe-ndɨrɨmbohünda. Ranane asu ro yaŋgɨrɨyahɨpoanɨ ahafembo hɨhɨfarɨhapɨrɨ, ŋga wanɨ. Suda-yafe ndɨfo Godɨndɨ hoafɨ süŋgurɨhindeimbɨ muŋgu ranamboanɨ ahafembo hɨhɨfɨrɨ-hüpɨrühanei. \v 5 Asu wandɨ hɨhɨfɨ hoafɨ nda nindou ahafe worambe fandɨhi arɨhündɨ aheimbo hoafɨndahündürɨ. Wandɨ wandafɨ hondü Epainetusɨmbo amboanɨ wandɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündo. Nindou ra ai boateiyu Esia hɨfɨhündɨ Godɨndɨ hoafɨ masemündu. \v 6 Maria nɨmorehɨ sapo sɨheimbohünda ratüpurɨ tɨŋɨrɨfomayo ho ranahambo amboanɨ se wandɨ hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündo. \v 7 Wandɨ hɨhɨfɨ hoafɨ nda nindou yimbu Andronikus asu Suniasɨmbo hoafɨndahüpɨrɨ. Nindou yimbu aiana wandɨ sɨrambeahɨndɨ-anafanɨ, ŋga aiyafanɨ ro mamɨ muŋgu karabusambe manɨmboefɨ. Nindou aiana Godɨndɨ hoafɨ sowandümo homo-rundeimbɨ ahamundɨ mbusümo ndürɨmb-anafanɨ. Ai boateiyafanɨ wambo ŋgasündɨrɨneandɨrɨ hena asu ai Kraisɨmbo süŋgunɨmarɨnɨrɨ. \v 8 Ambriatus ai wandɨ wandafɨ hond-ani Adükarɨndɨ hohoanɨmo ranɨ-süŋgu ahambo wandɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündo. \v 9 Urbanus ana Kraisɨndɨ ratüpurɨ ra mamɨ sɨhɨrɨ-babɨdɨmbo ratüpurɨyu-randeimb-ani. Asu wandɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda ahambo hoafɨndahündo. Asu Stakisɨmbo wandɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündo nɨmboe ai wandɨ wandafɨ hond-ani. \v 10 Aperes ahandɨ Kraisɨmbo süŋgufe hohoanɨmo ra rarɨhi hoeirɨhinda mayowa ŋgɨnɨnd-ane masei, ŋga ahambo wandɨ hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündo. Asu Aristoburusɨndɨ worambe nindou-anɨmboei aheimbo wandɨ hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündürɨ. \v 11 Herodion, wandɨ sɨrambeahɨndɨ nindou, ahambo wandɨ hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündo. Asu Narsisusɨndɨ worambe nindou Adükarɨ-babɨdɨ amarei ranaheimbo wandɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündürɨ. \v 12 Adükarɨndɨ ratüpurɨ tɨŋɨrɨfoyafe-rɨnandeimbɨ Trifina asu Trifosa ahafembo wandɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahüpɨrɨ. Persis wandɨ wandafɨ hond-ane asu ai-amboanɨ Adükarɨndɨ ratüpurɨ tɨŋamboyo-randeimb-ane ahambo wandɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündo. \v 13 Rufus ana nindou aboedɨ hamɨnd-ani Adükarɨmbo süŋgufimbo. Asu ahandɨ hondɨ ai wambo amboanɨ ahandɨ nɨmorɨ hondümboreandɨrɨ haya dɨdɨboado-mareandɨrɨ. Ŋga ahafembo wandɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahüpɨrɨ. \v 14 Asinkritus, Fregon, Hermes, Patrobas, asu Hermas-anemo asu wandafɨ mamɨ ai-babɨd anɨmboei ranaheimbo wandɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündürɨ. \v 15 Firorogus Suria-anafe, Nereus, asu ahandɨ reh-ane, Orimbas asu Godɨndɨ nendɨ ai-babɨd anɨmboei ranaheimbo wandɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündürɨ. \v 16 Godɨndɨ nendɨ-yafe hohoanɨmona wandafɨ mamɨ ranaheimbo sɨmborɨ wakɨkɨhɨ-ndürɨmboane. Muŋgu ai sɨheimbo hɨhɨfarɨhündürɨ. \s1 Kraisɨndɨ nendɨmbo yikürübɨru-rundeimbɨ \p \v 17 Wandafɨ mamɨ, sɨheimbo ro hoafehandürɨ nindou yikürübɨru asu sɨhei anɨhondümbofe hohoanɨmo moaruwai-mboru arundɨ ranahamumbo se hɨbadɨhümbo. Asu anɨhondümbo hoafɨ se masahümündi ranahambo gogonɨmbofoaru-rundeimb-anemo se ahamumbo sowahɨ ŋgeimboyei, ŋga bündahindɨ. \v 18 Yahurai nindou ana sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Krais ranahandɨ ratüpurɨ ra rarundühɨ-yomopoanɨ, ŋga moanɨ ahamundɨ fimbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ hohoanɨmo ranɨ yaŋgɨr-ane ratüpurɨyomo arundɨ. Ahamundɨ aboedɨ asu aparümbɨ hoafɨ ranambo asu nindou ai fɨfɨrɨfekoate-mayei ranaheimbo tɨkai hoafɨmemo. \v 19 Se Godɨndɨ hoafɨ süŋguarɨhündɨ ranɨmbo hoafɨ ra mahowa nindou ai hɨmborɨyei parɨhimboanei. Ranɨmboanahɨ ro sɨheimbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfayahɨ. Ŋga roana sɨheimbo se aboedɨ hohoanɨmo ra fɨfɨrɨndɨhindɨ samboanahɨ, ŋga moaruwai hohoanɨmo se fɨfɨrɨndɨhimboyei, ŋga yowanɨ, saheheamboanahɨ hoafayahɨ. \v 20 God ana ŋgusüfoambe afurɨfe kifeimbɨ hohoanɨmo ra nɨmɨndühani asu ŋgɨrɨ amɨtata Satanɨmbo yirüna pühɨndu sɨhei yirɨ hoarehɨ hɨfɨnambondirɨ. Sɨhefɨ Adükarɨndɨ-mayo hɨpoambofe hohoanɨmo ra se-babɨdɨ mbɨmarɨ-ndüramboane. \s1 Nindou bɨdɨfɨrɨ ai Romohündambo hɨhɨfɨ hoafɨ koamarɨhehindɨ \p \v 21 Ro mamɨ ratüpurɨye-rɨhoandeimbɨ Timoti ai sɨheimbo hɨhɨfarandürɨ. Asu Rusius, Seson, Sosipater mamɨ amboanɨ wandɨ sɨrambeahɨnd-anemo ai sɨheimbo hɨhɨfɨ hoafɨ hoafemondürɨ. \v 22 Ro Tertius-anahɨ. Ro Porɨndɨ yafambehündɨ hoafɨ nda sahamɨndɨ heheamboanahɨ sürü papɨmarɨhandɨ. Adükarɨndɨ ndürɨnambo ro sɨheimbo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafayahɨndürɨ. \v 23-24 Gaius ai sɨheimbo hɨhɨfɨ hoafɨ hoafeyundürɨ. Ro ahandɨ worambe-ane anɨmboahɨ. Asu nindou bɨdɨfɨrɨ Godɨndɨ hoafɨ süŋgurɨhindeimbɨ ahandɨ worambe amboanɨ mare rarɨhi arɨhündɨ. Erastus ai gafmanɨ-yomondɨ kakɨ hɨfandɨ-randeimb-ani ndanɨ ŋgoafɨhü asu sɨhefɨ wandafɨ Kwartus-ani ai sɨheimbo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafefanɨ. \s1 Sɨhɨrɨ Godɨmbo aboed-ani mbɨsefɨmboane \p \v 25 Asu ro Sisas Kraisɨmbo aboedɨ hoafɨ hoafɨya arɨhandɨ ranɨnambo sɨheimbo God ai ŋgɨnɨnda-mündürɨmbui. Dɨbo hoafɨ nda horombo ana dɨbo meŋgoroyo, ŋga asu hapondanɨyo God ai ra semündü weindahɨmareandɨ. \v 26 God koadürümbo-koadürümbo nüŋgumbü ai hoafɨmayuwa asu ahandɨ hoafɨyomo-rundeimbɨ hoafɨ sürü papɨru masɨhoemo ranɨnambo dɨbo hoafɨ ra weindahɨ tükümefeyo asu nindou ai ranahambo fɨfɨrɨmarɨhindɨ. Muŋguambo sɨrɨhündɨ ai hoafɨ ra anɨhondümbo-rɨhindühɨ süŋgumbɨrɨhindɨ yahuhayamboyu God ai ramareandɨ. \v 27 God mamɨ ai fɨfɨreandeimbɨ hond-ani asu Sisasɨndɨ süŋgu muŋguambo si ahambo aboed-ani mbɨsefɨmboane. Ŋga anɨhond-ane.