\id PHP - Angor NT [agg] -Papua New Guinea 2001 (DBL 2014) \h Firipai \toc1 Pas nda Por ai Firipaihündambo sürü papɨmarandɨ \toc2 Firipai \toc3 Fir \mt1 Firipai \mt2 Pas nda Por ai Firipaihündambo sürü papɨmarandɨ \c 1 \p \v 1 Por ro Timoti-dɨbo Sisas Kraisɨndɨ moanɨ ratüpurɨye-rɨhoandeimb-anehɨ. Se Godɨndɨ nendɨ Firipaihündɨ Sisas Krais-babɨdɨ anɨboadei asu anɨhondümbo-rɨhindeimbɨmbo hɨfandɨ-rundeimbɨ asu farɨhou-rundeimbɨ babɨdɨmbo se muŋguambo karɨhasɨhandür-anei. \v 2 Sɨhefɨ Ape God asu Adükarɨ Sisas Krais ai sɨheimbo moanɨ hɨpoambo-ndɨneandürühɨ ŋgusüfoambe afurɨfimbɨ hohoanɨmo mbɨsabɨnandür-amboane. \s1 Por ai Godɨmbo hɨhɨfɨmarürɨ \p \v 3 Ro sɨheimbo hohoanɨmo-yahandürühɨ-ana sɨheimbohünda wandɨ Godɨmbo hɨhɨfɨrɨhünɨ arɨhandɨ. \v 4 Ro sɨheimbo muŋguambohünda muŋguambo si Godɨmbo dɨdɨbafɨ-yahandowohü hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨya arɨhandɨ. \v 5 Horombo se Kraisɨmbo anɨhondümbo-marɨhorɨ ra hei-heimbo haponda asu ro aboedɨ hoafɨ bokarɨ-hefembohünda wambo farɨhehindɨrɨ arɨhündɨ ranɨmboanahɨ ro Godɨmbo hɨhɨfarɨhünɨ. \v 6 God ai ranɨ-sɨmboanɨ piyu haya sɨhei ŋgusüfoambe aboedɨ ratüpurɨ ratüpurɨyu humbo asu süŋgunambo Sisas Krais asükaindu kuduanɨ ratüpurɨ ra moendɨndeambui, ro ranahambo türüfoarɨhe anɨhondümbo-rɨheandɨ. \p \v 7 Ranɨmboane ro sɨheimbo yahurai hohoanɨmoayahɨ ra aboed-ane. Ro sɨheimbo ŋgusüfo pararɨheandürɨ. God ai sɨhefɨmbo moanɨ hɨpoamboa-reamunühɨ ratüpurɨ mamɨ masemunɨ. Ŋga ro haponda karabus-ambe anɨmboahɨyo asu horombo karabusɨ-fekoate-yaheand-ambe manɨmboahɨyo aboedɨ hoafɨ ranahambo anɨhondü nafuimbo asu nindou ŋgɨnɨndɨ anɨhondümbo-fembo farɨhehe arɨhandɨ ra se wambo farɨhehindɨrɨ arɨhündɨ. \v 8 Ro sɨheimbo ŋgusüfoambe afɨndɨ hohoanɨmo-ayahandürɨ asu ranɨ hohoanɨmo ra Sisas Kraisɨndɨ-mayo-ane. Ro ranɨmbo anɨhondümboanahɨ hoafayahɨ, ŋga God ai wandɨ hoafɨ ra anɨhond-ane mbüsümbui. \p \v 9 Ro Godɨmbo dɨdɨbafɨ-yaheandühɨ sahɨya, sɨhei ŋgusüfoambe nindou ŋgorümbo ŋgusüfo pefe ra afɨndɨ hamɨndɨ tükümbɨfendür-amboane. Asu rananɨmbo se aboedɨ fɨfɨrɨndɨhindühɨ asu sɨhei hohoanɨmoambe ra sündɨhoe-ndürɨmboe. \v 10 Rananɨmbo se hohoanɨmo yɨbobondɨhindühɨ aboedɨ hohoanɨmo ra fɨfɨndɨhimboyei. Süŋgunambo Krais kusü sɨmboanɨ ra se sürühehi-ndeimbɨ asu hütikoate-ndeimboyei. \v 11 Sisas Kraisɨndɨ warɨ-süŋgu mbumundɨ hohoanɨmo sɨhei hohoanɨmoambe tükündɨfewanɨ asu nɨmorehɨ nindowenihɨ ai hoeindɨhindühɨ Godɨmbo aboed-ani mbɨseimboyei. \s1 Por ai karabusɨmefiyu ranɨyo asu nindou afɨndɨ ai aboedɨ hoafɨ hɨmborɨmayei \p \v 12 Wandafɨ mamɨ, se ra fɨfɨrɨmbɨhinda samboanahɨ, wambo karabusɨ-marundɨrɨ ra aboedɨ hoafɨ hoafɨyo hombo mafarɨhendɨ. \v 13 Ranɨmboane asu muŋgu prisman ai Rom adükarɨ bogorɨ Sisarɨndɨ worɨ hɨfandɨmbo, asu bɨdɨfɨrɨ amurɨ amboanɨ ai fɨfɨrɨhindɨ ro Kraisɨndɨ hoafɨ süŋguarɨhandɨ ranɨmbo-hündamboyo wambo karabusɨ-marundɨrɨ. \v 14 Anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ wandafɨ afɨndɨ ai ro karabusɨ-meheandɨ ranɨmbo hohoanɨmomayei. Ranɨmboane asu Adükarɨmbo anɨhondümbo-rɨhorühɨ ŋgusüfoambe kɨkɨmɨfoarɨhi hehi yɨhɨmbokoate-yeihɨ asu Godɨndɨ hoafɨ wataporɨmborɨhü arɨhündɨ. \p \v 15 Ŋga bodɨmondɨ nindou ai sɨmborɨ hɨfɨnambofe-yomondühɨ wambo ŋgusüfoambe moaruwaimbo-rundɨrühɨ Kraisɨndɨ hoafɨ bokarɨhou arundɨ. Ŋga bodɨmondɨ ai dɨboadoru hohoanɨmo-yomondühɨ Kraisɨndɨ hoafɨ bokarɨhou arundɨ. \v 16 Ŋga ro aboedɨ hoafɨ anɨhondü nafuimbohünda anɨmboahɨ ra nindou ranai yaru fɨfɨrundɨ. Ranɨmboane asu ai wambo ŋgusüfo parundɨrühɨ Kraisɨndɨ hoafɨ bokarɨhou arundɨ. \v 17 Ŋga bodɨmondɨ ai ahamundɨ-hoarɨmbo yaŋgɨrɨ hohoanɨmo-yomondühɨ moai dɨboadoru Kraisɨndɨ hoafɨ bokarɨhou rundɨ. Ai hohoanɨmo-yomondühɨya, ‘Ro randɨhundan-anɨmbo Porɨmbo karabus-ambe tɨŋɨrɨfo tükümbɨfendo-wamboane,’ mehomo. \v 18 Ŋga ambe, moanane masahɨ. Aboedɨ hohoanɨmonamboyo asu moaruwai hohoanɨmonamboyo, ai muŋguambo Kraisɨmbo bokarɨhou arundɨ. Ranɨmboanahɨ ro hɨhɨfɨ-hɨhɨfayahɨ. \p Ranɨmboane asu ro hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨnda ŋgamboyahɨ. \v 19 Ŋga asu ro yarɨhe fɨfɨrɨheandɨ sɨhafɨ dɨdɨbafɨfe asu Sisas Kraisɨndɨ Yifiafɨndɨ fehefe ranɨnambo süŋgunambo karabus hɨnɨŋgɨndɨhe hehea tükündaheamboyahɨ. \v 20 Ro afɨndɨ yifirayahɨ ra Kraisɨndɨ ratüpurɨ hɨnɨŋgɨ-ndɨheandühɨ amoanɨŋgɨ-ndamboyahɨ sahehea, ŋga haponda hamɨndɨ ro yɨhɨmbokoate Kraisɨndɨ hohoanɨmo süŋgundɨhe ŋgamboyahɨ horombo yarɨhe marɨhandɨ nou. Rananɨmbo ro yaŋgɨrɨ anɨmboahɨyo asu yɨfayahɨyo ra Kraisɨmbo aboed-ani mbɨseimboyei. \v 21 Asu nɨmboe ro yaŋgɨrɨ anɨmboahɨ? Ro yaŋgɨrɨ anɨmboahɨ ra Kraisɨmbo-hündamboane. Ŋga ro yɨfɨndahanɨ, ra wambo aboedɨ saf-ane. \v 22 Ro yaŋgɨrɨ anɨmboahɨ ana, rananɨ ratüpurɨ aboedɨ ratüpurɨ-ndamboyahɨ. Ro yɨfayahɨyo asu yaŋgɨrɨ anɨmboahɨyo nɨne aboedayo ra moai fɨfɨrɨheandɨ, ŋga nahanɨmbai? \v 23 Ranahambo ro yɨboboarɨhandɨ. Ro Krais sowanambo hafo ai-dɨbo nɨmarɨmbo asahɨ, ra aboed-ane. \v 24 Ŋga asu sɨheimbo fehefendürɨmbo hɨfɨ ndanɨhü anɨmboahɨ ranai ŋgasünde-amboane. \v 25 Ro wudɨpoaporɨhe fɨfɨrarɨheandɨ nda, ro ndanɨhü se-babɨdɨmbo nɨmboambo sɨhei hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ asu anɨhondümbofe ra ho-hombo afɨndɨ tüküfembohünda fandɨhe-heandürɨmboyahɨ. \v 26 Ranɨmboane asükai sɨheimbo sowahɨ ŋgahanɨ se wandɨ süŋgu Kraisɨmbo afɨndɨ hamɨndɨ siaondahindühɨ ŋgusüfoambe fufurɨboadɨ-himboyei. \s1 Firipaihündɨ Por-babɨdɨmbo ranɨ ratüpurɨmbo tɨŋɨrɨfo-mbeyei-amboane \p \v 27 Ŋga se aboedɨ hohoanɨmo yaŋgɨrɨ süŋgundɨhi ndühündɨ, Kraisɨndɨ aboedɨ hoafɨ hoafɨmayo nou. Ŋga ranɨnambo ro sɨheimbo sowahɨ tükünda-heandühɨndoanɨ wanɨndoanɨ, hoafɨ nda randɨhe hɨmborɨnda samboanahɨ. Se mamɨ moatükunɨmbo yaŋgɨrɨ hohoanɨmoyeihɨ ŋgɨnɨndɨhümɨndi nɨboadei. Asu aboedɨ hoafɨ ra anɨhondümbofe hohoanɨmo ranahandɨ nɨmɨndɨhane, ŋga se mamɨ hohoanɨmo yaŋgɨrɨ sɨŋgurɨhindühɨ anɨhondümbofe ra fehefembo tɨŋɨrɨfoyei arɨhündɨ ra hɨmborɨnda samboanahɨ. \v 28 Ŋga se sɨhei hürütümbɨmbo yɨhɨmbokoate ŋgei. Se randahindanɨ ana, aheimbo nafuinda-hündürɨmboyei ai awandɨhehimboyei, ŋga se aboedambondahi handɨhehimboyei. Ŋga God ai ra randeambui. \v 29 Sapo se Kraisɨmbo anɨhondümbo-rɨhinda God ai Kraisɨmbohünda sɨheimbo ndondomareandürɨ. Se Kraisɨmbo anɨhondümbofembo yaŋgɨrɨyo-poanɨ, ŋga asu ahambohündambo asübusɨ semɨndɨmbo kapeihɨyo ndondomareandürɨ. \v 30 Ŋga asu horombo ro se-babɨdɨ nɨmboah-ambe ro Godɨndɨ ratüpurɨ tɨŋɨrɨfomayahɨ ra se hoeimarɨhindɨ. Ŋga haponda ro ahandɨ ratüpurɨ tɨŋɨrɨfoayahɨ ra se hɨmborayei. Ŋga haponda se ro nahurai tɨŋɨrɨfoayei. \c 2 \s1 Sɨhɨrɨ sɨhefɨhoarɨ moananefɨ mbɨsefüh-anɨmbo wandafɨ mamɨmbo hohoanɨmo-ndahundürɨ-mboane \p \v 1 Krais se-babɨdɨ nüŋgumbo sɨheimbo ŋgɨnɨndɨ sagadürɨ arandɨ ranɨnambo se ŋgɨnɨndɨ anɨboadei. Ai sɨheimbo ŋgusüfo pareandüra se ŋgusüfoambe afurɨhi amarei. Se Yifiafɨ Aboedɨ-babɨdɨ wudɨyeihɨ asu se nindou ŋgorümbo aboedɨ hohoanɨmoyeihɨ hɨpoambo-arɨhindɨ. \v 2 Ranɨmboane asu wambo afɨndɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨmbohündambo, mamɨ hohoanɨmo süŋgundɨhindühɨ, sɨheihoarɨ sɨmborɨ ŋgusüfo pefirɨndeihɨ, mamɨ hohoanɨmo süŋgundɨhindɨ. \v 3 Se sɨheihoarɨ yaŋgɨrɨ hohoanɨmondeihɨ nɨŋondɨ-ndeimboyei. Ŋga se sɨhei fi hɨfɨnambo-ndɨhindühɨ bodɨmondamboya, ai ndearɨ hamɨnd-anei mbɨsei. \v 4 Se sɨhei rananɨ moatükunɨmbo yaŋgɨrɨ dɨboadofemboane mbɨseimboyei, ŋga bodɨmondɨ-yafe rananɨ moatükunɨ kapeihü dɨboadofemboane mbɨsei hohoanɨmondei. \s1 Krais ai ahandɨhoarɨ fi hɨfɨnambo-mareanda God ai adükarɨmbomarirɨ \p \v 5 Sisas Krais ai hohoanɨmomayu rahurai se mandɨhi süŋgundɨhindɨ. \v 6 Koadürümbo-koadürümbo Krais ai God-ani, ŋga ai moai God nahurai nɨŋgombo ra kɨkɨhamɨndu, ŋga moanɨ hɨnɨŋgɨmareandɨ. \v 7 Ŋga God nahurai nɨŋgombo ra ai ahandɨhoarɨ hɨnɨŋgɨmareandɨ, asu moanɨ ratüpurɨyu-randeimbɨ nahurai hohoanɨmo masemündu. Nindoumbofi tüküfi nüŋgumbo, asu nindou-yafe fi wusɨndamündü manüŋgu. \v 8 Nindou ranahambo nindou nahuraiyu hoeimarɨhorɨ, ŋga ahandɨ fi hɨfɨnambore hayambo Godɨndɨ hoafɨ süŋgura humbo yɨfɨmayu. Yɨnɨ, nɨmɨ keimbɨ karɨhe-ndeimbɨfihɨ yɨfɨmayu. \v 9 Ranɨmboane asu God ai ahambo serümündü hafu nɨmoamo hɨnɨŋgɨrirühɨ, asu muŋguambo ŋgasündeandeimbɨ bogorɨ kamafoarirɨ. \v 10 Ranɨmboane asu nɨmoamonɨndɨ, hɨfɨnɨndɨ, hɨfɨ hoarehɨndɨ nendɨ muŋguambo ai yirɨmbo pusɨndɨhi Kraisɨndɨ hoarehɨ nɨmandeimboyei. \v 11 Asu muŋguambo ai Sisas Krais Adükarɨ Bogor-ani mbɨseimboyei. Ranɨmbo-hündamboane ndürɨ adükarümb-ani mbɨseimboyei. \s1 Sɨhɨrɨ ŋgorü nindou-yafe mbusümo si nahurai-ndefomboane \p \v 12 Ranɨmboane asu ŋgusüfo parɨheandüreimbɨ mamɨ, ro se-babɨdɨmbo nɨmboahambe se nɨmbɨ-nɨmbɨsi wandɨ hoafɨ hɨmborɨ-yei marɨhündɨ. Ŋga haponda se-babɨdɨ nɨmarɨkoate-yahambe se wandɨ hoafɨ ra süŋgundɨhi ŋgei. God ai sɨheimbo aboedambo-mareandürɨ, ŋga ratüpurɨ ra moendɨfembohünda se aboedɨ hamɨndɨ nɨmarɨmbohündambo bübürɨŋɨndahi ŋgei. \v 13 Sapo nɨnɨ-moatükunɨmboyu God ai yifirayu ra se yifirɨyo hefe ratüpurɨmbohünda farɨhendürɨ arandɨ. \p \v 14 Muŋguambo moatükunɨ se ratüpurɨndeihɨ ŋgɨrɨ yiboaruko hoafɨndeihɨmbo sɨmborɨ-sɨmborɨndei. \v 15 Ranɨmbo-hündambo se moaruwai hohoanɨmokoate-yeimbɨndeihɨ asu Godɨndɨ aboedɨ sürühehindeimbɨ nɨmorɨ nɨmboeimboyei. Hɨfɨnɨndɨ nɨmorehɨ nindowenihɨ ai dɨboadofekoate-yeimbɨ moaruwai hohoanɨmoyei-rɨhündeimb-anei. Ŋga se aheimbo yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hoafɨ hoafɨndeianɨ, se ahei mbüsumo nɨboadeimbo sindeimboyei mupui nɨmbokoanɨ siayo nahurai. \v 16 Se rahurai randɨhindanɨ, aheimbo yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hoafɨ hoafɨndeianɨ, Krais ai asükai kuduanɨ, rasɨmboanɨ ro sɨhembohündambo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndahühɨ hoafɨndamboyahɨ, ‘Ro moanɨ hoaŋgɨrɨhe tɨŋɨrɨfo-yahühɨyahɨpoanɨ.’ \v 17 Se Godɨmbo anɨhondümbo-rɨhorühɨ ratüpurɨyei arɨhündɨ ranɨmbo God ai hɨhɨfɨ-hɨhɨfayu se ahambo sesɨ sɨhefembo nahurai-ane. Wambo hɨfokoarahindɨrɨ ana, ra ro se-babɨdɨ Godɨmbo sesɨ sɨhefembo nahuraindɨmboe asu se-babɨdɨmbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndamboyahɨ. \v 18 Ranɨnambo asu se-amboanɨ ranahambo ro-dɨbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndei. \s1 Timotindɨ hoaf-ane \p \v 19 Adükarɨ Sisas ai yifirayu ana, ŋgɨrɨ amɨtata Timoti sɨheimbo sowanambo koandɨhehina düdu sahehea hohoanɨmoayahɨ. Rananɨmbo asu ai asükai düdü sɨheimbohündambo wambo hoafɨnduanɨ, ro ŋgusüfoambe hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndamboyahɨ. \v 20 Nindou ŋgorü moai rahurai nüŋgu, ŋga Timoti yaŋgɨr-ani ro mamɨ hohoanɨmo süŋguarɨhoandɨ. Sɨheimbo farɨhefendürɨmbo ai afɨndɨ hohoanɨmoayu. \v 21 Bodɨmondɨ ai aheihoarɨmbo yaŋgɨrɨ hohoanɨmoyei arɨhündɨ, ŋga Sisas Kraisɨndɨ ratüpurɨmbo moai hohoanɨmoyei. \v 22 Ŋga se yarɨhi fɨfɨrɨhindɨ, Timoti ai nindou aboed-ani. Aboedɨ hoafɨ hoafɨmbo wambo mafarɨhendɨrɨ, nɨmorɨ ai rananɨ moatükunɨ ratüpurɨmbo afɨndambo afarɨheirü nou. \v 23 Ranɨmboane asu nɨnɨ-moatükunɨ tüküfemboayo ra nüŋgundɨhe fɨfɨndɨhe mbundɨhambo-anɨmbo, nɨmai koandɨhehinanɨ sɨheimbo sowanambo mbüsünuwa asahɨ. \v 24 Ro türüfoarɨhe anɨhondümbo-rɨheandɨ Adükarɨ ai yifirayu ana, ŋgɨrɨ amɨtata ro-amboanɨ sɨheimbo sowana dɨdɨhɨ. \s1 Epafroditusɨndɨ hoaf-ane \p \v 25 Epafroditusɨmbo sɨheimbo sowanambo koehefiwa sɨnɨmbo hohoanɨmoayahɨ. Ai sɨhefɨ wandaf-ani, ŋga ai ami nahurai wandɨ mamɨ ratüpurɨyu-randeimb-ani. Wambo farɨhefe-ndɨrɨmbo sei hehi, koamarɨhehora wambo sünɨmbo mafarɨhendɨrɨ. \v 26 Sɨheimbo hoeifembo afɨndɨ hohoanɨmoayu. Se ahambo aŋgünɨmbomayu hoafɨ hɨmborɨmayei ranahambo fɨfɨre hayambo asu sɨheimbo afɨndɨ hohoanɨmo-mayundürɨ. \v 27 Anɨhond-ane, horombo aŋgünɨmboyuhü ndearambo akɨmɨ hamɨndɨ yɨfɨmbo yaŋgɨrɨmayu. Ŋga asu God ai ahambo hɨpoamborirühɨ dɨboadomarira asu aboedɨmefiyu. God ai moai ahambo yaŋgɨrɨ hɨpoamborirɨ, ŋga wanɨ. Ŋga ai wambo amboanɨ hɨpoambo-mareandɨrɨ, nɨmboe ro afɨndɨ hohoanɨmomayahɨ, ŋga asu ai yɨfɨmbei-mbonana, ro afɨndɨ hamɨndɨ hohoanɨmoya. \v 28 Ranɨmboanahɨ ahambo koehefimbo afɨndɨ hamɨndɨ hohoanɨmoayahɨ rananɨmbo se asükai hoeindɨhorühɨ hɨhɨfɨ-hɨhfɨndeimboyei. Rananɨmbo asu ro sɨheimbo afɨndɨ hohoanɨmokoate-ndamboane. \v 29 Ranɨmboane asu se hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨnambo Epafroditus ndahorɨmɨndei Adükarɨmbo anɨhondümbo-rɨhoreimbɨ ai anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ asahorɨmɨndei nou. Se yahurai nindoumbo ndüreimb-anemo mbɨsei. \v 30 Ai Kraisɨndɨ ratüpurɨ ratüpurɨyuhü ndeara akɨmɨ hamɨndɨ yɨfɨyuane, ŋga ai moai ahandɨ fimbo ndorɨhefe nɨŋgombo hohoanɨmoyu. Ŋga wanɨ. Se wambo fehefendɨrɨmbo masei, ŋga ŋgɨrɨndei. Ŋga sɨhei-mayo fehefe ra wambo saimbohünda ahandɨ aŋgünɨ ra karefarɨhoei hayambo ahandɨ ratüpurɨ ratüpurɨmayu. \c 3 \s1 Nindou dɨdɨyei Kraisɨmbo anɨhondümbo-arɨhorɨ ana, ai mbumundɨ hamɨnd-anei \p \v 1 Wandafɨ mamɨ, hoafɨ nda moendɨfembohünda randɨhe hoafɨnda samboanahɨ: Se Adükarɨ-babɨdɨ anɨmboei asu ranahambo se hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndei. Ranɨ-moatükunɨmbo asükai sɨheimbo sürü papɨmbo ro moai yiboarukoyahɨ, ŋga ro sɨheimbo fandɨhe-heandürɨmboyahɨ. \p \v 2 Nindou afoendɨ yaforɨ nahurai ratüpurɨ moaruwai ratüpurɨyomo-rundeimbɨ ahamumbo se hɨbadɨhümbo. Ranɨ nindou ai hüti-hütirundürühɨ hoafɨyomondühɨya, ‘Sɨhɨrɨ muŋguambo Suda rarɨhi arɨhündɨ süŋgu sɨhefɨ fi-hoearɨ kandɨhu tɨndɨhehumboane,’ mehomondürɨ. \v 3-4 Ŋga Kraisɨmbo anɨhondümbo-rɨhurɨ arɨhundɨ sɨhɨrɨ Godɨndɨ mamɨsɨrɨ hond-anefɨ. Nɨmboe sɨhɨrɨ ahandɨ Yifiafɨnambo ahambo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨmbo kakɨsaorɨhurühɨ asu Sisas Kraisɨmbo ndürɨ adükareimbani sefɨ arɨhundɨ. \p Nindou düdi ahandɨ fimbo moatükunɨmbo yaŋgɨrɨ türüfoare anɨhondümbo-areandɨ ranahambo ro ŋgasündɨ-hinɨmboanahɨ. \v 5 Wambo me ai wakɨmara-mɨndɨndɨrɨ ra 8 siyo hayamboyoane, wandɨ fi-hoearɨ karu tɨrɨmarɨ-hoemondɨrɨ. Ŋga asu ro Israerɨhündɨ Bensaminɨndɨ sɨrambeahɨnd-anahɨ. Ro Hibruhünd-anahɨ asu wandɨ meape amboa Hibruhünd-anafe. Ŋga ro ndorɨhe Farisi-yafe ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra süŋgurɨhe marɨhɨ hahɨ. \v 6 Ro ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgufembo hüti-hütiya habodɨhühɨyahɨ asu Kraisɨndɨ nendɨ aheimbo moaruwaimbo-marɨheandürɨ. Nindou ai Suda-yafe ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahambo hohoanɨmoyei asu wandɨ hohoanɨmo ranahambo yɨbobomarɨhindɨ ranahambo ro hütikoate-yahɨ. \p \v 7 Horombo ranɨ-moatükunɨ ra wambo ndorɨhoayo-weimbɨ hondü hamɨndɨ-mayo, ŋga asu haponda Kraisɨndɨ süŋgumbo ranɨ-moatükunɨ ra moanane asahɨ. \v 8 Roana Suda-yafe moatükunɨ ranahambo moanane yahombo yaŋgɨrɨyahɨpoanɨ, ŋga wanɨ. Ŋga muŋguambo moatükunɨ ranahambo moanane asahɨ Sisas Krais wandɨ Adükarɨmbo fɨfɨrarɨ-hinɨmbohünda. Ranɨ-moatükun-ane ai afɨndɨ hamɨndɨ hondayo, ŋga asu muŋguambo aboedɨ moatükunɨ hɨfɨ ndanɨhünd-ambo ranana ai yafɨsühumɨ nahurai-ane. Roana Kraisɨmbo yaŋgɨr-anahɨ süŋgumbo hohoanɨmoayahɨ, ŋga asu bɨdɨfɨrɨ amurɨ moatükunɨ ranana hɨnɨŋgɨ-marɨheandɨ, ŋga asu rananɨmbo ro Kraisɨmbo yaŋgɨrɨ kɨkɨhɨsafɨndɨ-hümɨndɨmboyahɨ. \v 9 Ro ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋguarɨheandɨ ana, wambo mbumund-ani mbɨseianɨ, ra moanane, asahɨ. Ŋga ro Kraisɨmbo anɨhondümbo-arɨheandɨ ana, God ai wambo mbumund-ani mbüsuanɨ, ra aboed-ane. \v 10 Ro Kraisɨmbo ndondɨhinɨ fɨfɨrɨndɨhinɨ samboanahɨ. Ai yɨfɨhündɨ botɨmefiyu, ranɨ ŋgɨnɨndɨ ra fɨfɨrɨndɨhea samboanahɨ. Krais ai tɨŋɨrɨfo masemündua asu ro-amboanɨ waboadɨhinɨmbo tɨŋɨrɨfo ndahamɨndɨ samboanahɨ. Ai hohoanɨmoyu mbura, yɨfɨmayu nou, ro-amboa ranɨ süŋgundahea samboanahɨ. \v 11 Ro ranɨ-süŋgundɨhe heheambo-anɨmbo ro-amboanɨ yɨfɨhündɨ botɨndaheamboyahɨ sahehea-mboanahɨ hohoanɨmoayahɨ. \s1 Por ai tüküfembo-yowamɨ tüküfembohünda pɨpɨmayu hu \p \v 12 Ro Kraisɨndɨ hohoanɨmo moai muŋguambo süŋgurɨheandɨ asu nafɨrɨhamɨndɨhɨ, ŋga wanɨ. Ranɨmbo-hünda awi ro tɨŋɨrɨfoayahɨ muŋgumboyowamɨ tüküfihɨ takɨnɨ semɨndɨmbohünda. Ŋga ranɨmbo-hündamboyu Krais ai wambo wand-ani, mehu. \v 13 Ŋga wandafɨ mamɨ, ro hohoanɨmoayahɨ, moai awi muŋguambo tüküyaheandɨ, ŋga ro mamɨ moatükunɨ yaŋgɨr-ane süŋgurɨhe arɨhandɨ. Wandɨ horombodɨdɨ hohoanɨmo ra moanane asahɨ, asu süŋgunambo Krais nahurai ndorɨhoeimbɨ nɨŋgombo ranɨ hohoanɨmo tɨŋɨrɨfoayahɨ. \v 14 Ro muŋgumboyowamɨ tüküfembo hüti-hütiayahɨ napo semɨndɨmbohündambo nahurai. God ai Kraisɨndɨ warɨ-süŋguyu wambo hoafɨmeindɨrɨ sünambe God-dɨbo nɨŋgombohünda ra napo nahurai-ane. \v 15 Sɨhɨrɨ dɨdɨyefɨ hohoanɨmo ŋgɨnɨndɨ kükühɨ-foarɨhundeimbayefɨ ana, sɨhɨrɨ amboa hohoanɨmo yahurai randɨhu hohoanɨmo-ndefomboane. Ŋga bɨdɨfɨrɨ se hohoanɨmo ra mamɨ süŋgufekoate-ayei ana, God ai sɨheimbo ranɨ hohoanɨmo ranahambo korɨboadeandürümbui. \v 16 Ŋga sɨhɨrɨ aboedɨ hohoanɨmo sahumɨndefɨ-mboanefɨ ranɨ hohoanɨmo ra kɨkɨhɨsafɨ-ndɨhumɨndefɨmboane. \p \v 17 Wandafɨ mamɨ, se muŋguambo wandɨ hohoanɨmo ndanɨ-süŋgundɨhindɨ. Sɨheimbo aboedɨ hohoanɨmo nafuimarɨ-hundürɨ. Nindou ai ranɨ hohoanɨmo rasüŋgurɨhi arɨhündɨ ranaheimbo dɨboadondɨhi hoeindɨhindürɨ mbundɨhü-mboanɨmbo, se-amboa rasüŋgundɨhi ndühündɨ. \v 18 Horombo sɨheimbo afɨndɨmbo hoafɨmehandürɨ, ŋga haponda aranɨ hɨmboahombo-rɨhamɨndɨhühɨ hoafayahɨ. Nindou afɨndɨ ai moaruwai hohoanɨmo süŋgurɨhi arɨhündɨ asu ranɨnambo Krais nɨmɨ keimbɨ karɨhe-ndeimbɨfihɨ yɨfɨmayu ranahambo daboadɨ hɨhɨrɨma-rɨhindɨ. \v 19 Süŋgunambo nindou ranai ana awarɨndɨ-hehimboyei. Nɨnɨ-moatükunɨ ai yifirayei ranɨ-moatükunɨmbo yaŋgɨrɨ hohoanɨmoyei arɨhündɨ ra ahei god nahurai-ane. Ahei amoanɨŋgümbɨ hohoanɨmo ranahambo borɨyei rɨhündühɨ asu hɨfɨnɨndɨ moatükunɨ ranahambo yaŋgɨrɨ hohoanɨmoyei arɨhündɨ. \v 20 Ŋga sɨhefɨ ŋgoafɨ hondü ana sünambe-ane. Adükarɨ Sisas Krais sɨhefɨmbo aboedamboreamunɨ-randeimbɨ ai sünambeahɨndɨ kosɨmboayu ra hɨfandarɨhundɨ. \v 21 Ahandɨ ŋgɨnɨndɨnambo ai muŋgu-moatükunɨ ra ahandɨ hoarehɨndɨmboe. Asu mamɨ ranɨ ŋgɨnɨndɨnambo ai sɨhefɨ fi moaruwai fiyoweimbɨ ra hɨhɨrɨ-boadeanda asu ahandɨ ranɨ-poanɨmbo fiayu nahurai tükündahu-mboyefɨ. \c 4 \s1 Hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndeihɨ wudɨndeihɨ aboedɨ hohoanɨmo süŋgundɨhindɨ \p \v 1 Ranɨmboane asu se Adükarɨ-dɨbo anɨboadei ra se ŋgɨnɨndɨhümündi nɨboadei. Ŋgusüfo parɨheandüreimbɨ, ro sɨheimbo afɨndɨ hohoanɨmoayahɨ. Sɨheimbo ro hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyahühɨ asu ŋgusüfoambe yibɨdafoa-rɨheandɨ. \p \v 2 Yuodia-ane asu Sindiki-ane, sɨhafembo hüti-hoafayahɨ, se Adükarɨ-dɨbo anɨmbafe, ŋga se wudɨ-wudɨndafɨneandɨ. \v 3 Ŋga se ro-dɨbo ratüpurɨyafɨ-randeimb-anafɨ sɨhambo hoafayahanɨnɨ, “Nɨmorehɨ yimbu ra fandɨhawapɨrɨ,” masahɨ. Kremen asu wandɨ mamɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ babɨdɨ nɨmorehɨ yimbu ai tɨŋɨrɨfo-mayafe aboedɨ hoafɨ hoafɨmbohünda. Horombo God ai ahei ndürɨ muŋgu koadürümbo yaŋgɨrɨ nɨŋgombo bukambe sürü papɨmarandɨ. \v 4 Se Adükarɨ-dɨbo amarei, ŋga rananɨmbo muŋguambo si hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndei. Asükai hoafayahɨ, se hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndei. \v 5 Nindou bodɨmondɨ sɨhei hɨmboarɨ hoafendɨ hohoanɨmo hoeimbɨrɨhind-amboane. Ŋga ŋgɨrɨ amɨtata Adükarɨ ai kudu. \v 6 Se ŋgɨrɨ nɨnɨ-moatükunɨmbo afɨndɨ hohoanɨmondei. Ŋga nɨnɨ-moatükunɨ sɨheimbo fehefembohündambo se Godɨmbo hɨhɨfɨndɨhorɨhü dɨdɨbafɨ-ndahindo. \v 7 Rananɨmbo asu se Krais-dɨbo nɨmandeimbo Godɨndɨ afurɨfe hohoanɨmo ranai sɨhei hohoanɨmoambe asu ŋgusüfoambe ra ŋgɨnɨnda-mɨndɨmboe. Afurɨfe hohoanɨmo ra nindou ai ŋgɨrɨ aboedɨ fɨfɨndɨhindɨ. \p \v 8 Ŋga wandɨ bɨdɨfɨranɨ hoaf-ane nda: Aboedɨ hohoanɨmo asu hohoanɨmo ranahambo nindou aboed-ane sei arɨhündɨ ranahambo se hohoanɨmondei ndühündɨ. Hohoanɨmo ra anɨhond-ane, ndondofeimb-ane, dɨboadorɨhoeimb-ane, sürühoeimb-ane, aboedɨ saf-ane asu hohoanɨmo ranahambo aboed-ane asei, ranɨ hohoanɨmo ranahambo nɨmbɨ-nɨmbɨsi se hohoanɨmondei. \v 9 Ro wataporɨmbo-marɨhandɨ asu yamundɨ-marɨhandürɨ ra se fɨfɨrɨhimboane asu nɨnɨ-moatükunɨyo ro ramarɨheandɨ ranahambo hɨmborɨmayeiyo asu hoeimarɨhindɨyo muŋguambo ra se süŋgundɨhi ndühündɨ. Se randɨhindanɨ, God afurɨfe hohoanɨmo saimunɨ-randeimbɨ ai se-babɨdɨ nɨmandümbui. \s1 Ahei-mayo fehefe ranahambo Por ai hɨhɨfɨmarandürɨ \p \v 10 Haponda se asükaiyei wambo hohoanɨmoyeihɨ mafarɨhehindɨrɨ. Ranɨmboanahɨ Adükarɨ-dɨbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfayahɨ. Horombo se wambo farɨhefe-ndɨrɨmbo sei marɨhündɨ, ŋga nüŋgundɨhi mafandɨhehindɨrɨ. \v 11 Ro moai rananɨnɨ moatükunɨmbo mbonɨmbo-rɨhamɨndɨ hehea hoafɨyahɨ, ŋga wanɨ. Ŋga ro fɨfɨrɨhe-amboanahɨ nɨnɨ-moatükunɨ wambo tükefeyo ranahambo ro moai afɨndɨ hohoanɨmoyahɨ. \v 12 Ŋgorü-sɨmboa ro napo mbonɨmbo-rɨhamɨndɨ, asu ŋgorü-sɨmboa napo afɨndeimbɨya ranɨ-moatükunɨ ranahambo ŋgɨrɨ afɨndɨ hohoanɨmondahɨ. Nɨnɨ-moatükunɨ tüküfeyo ranahambo ro moai afɨndɨ hohoanɨmoyahɨ, ŋga aboedɨ nɨmarɨ arɨhandɨ ra ro fɨfɨrɨheandɨ. Ro sahasɨ heheambo nahurai-mbayahɨyo wembopo nahurai-mbayahɨyo, afɨndɨmbayo akɨdoumbayo ranɨ-moatükunɨmbo waŋgei-ane asahɨ. \v 13 Krais ai wambo ŋgɨnɨndɨ masendɨra, asu ranɨna ro muŋgu moatükunɨ ra randɨheamboyahɨ. \p \v 14 Ŋga wambo moaruwai tükümefeyoa, se mafarɨhehindɨrɨ ra aboed-ane. \v 15 Firipaihündɨ se-amboa yarɨhi aboedɨ fɨfɨrɨhindɨ, horombo ro peya hehea, Godɨndɨ aboedɨ hoafɨ ra bokarɨ-hefembohünda, Masedonia hɨfɨ hɨnɨŋgɨ-marɨheandɨ. Rasɨmboa Kraisɨndɨ nendɨ ŋgorü ŋgoafɨhündɨ wambo moai farɨhehindɨrɨ, ŋga se yaŋgɨrɨ farɨhehindɨrɨ hehi wambo kakɨ masehindɨrɨ. \v 16 Ro Tesaronaikahü nɨmarɨhambe bɨdɨfɨrɨ moatükunɨ mbonɨmbo-marɨhamɨndɨha, rasɨmboanɨ se yahunümbɨmbo farɨhehindɨrɨ marɨhündɨ. \v 17 Ro moai sɨhei-mayo napo semɨndɨmbo yaŋgɨrɨ hohoanɨmoyahɨ, ŋga wanɨ. Ŋga se wambo mafarɨhehindɨrɨ ranahambo God ai sɨheimbo aboedɨmbɨreandür-amboane asahɨ. \v 18 Sɨhei-mayo muŋgua-moatükunɨ masahamɨndɨhɨ. Ra akɨdouyopoanɨ, ŋga adükar-ane. Epafroditus sɨhei-mayo moatükunɨ semündü sünɨ wambo masendɨra, ranane asu ro afɨndɨ eŋgoro. Sɨhei-mayo moatükunɨ wambo masehindɨrɨ ra Godɨmbo aboedɨ fɨsɨŋarü moatükunɨ saimbo nahurai-ane. Ranɨ hohoanɨmo ranahambo God ai aboed-ane yahuhaya hɨhɨfɨ-hɨhɨfayu. \v 19 Se nɨnɨ-moatükunɨ mbonɨmboa-rɨhümündi ra wandɨ God ai ahandɨ napo afɨndeimbɨ saf-ane ra Kraisɨndɨ süŋgu sɨheimbo dagadürɨmbui. \v 20 Sɨhefɨ Ape Godɨmbo koadürümbo-koadürümbo aboed-ani mbɨsefomboane. Anɨhond-ane. \s1 Hɨhɨfɨ hoafɨ \p \v 21 Godɨndɨ nendɨ Krais Sisas-babɨdɨ anɨboadei aheimbo hɨhɨfarɨhündürɨ. Bodɨmondɨ wandafɨ mamɨ ro-babɨdɨ amarei, sɨheimbo amboanɨ hɨhɨfarɨhündürɨ. \v 22 Godɨndɨ nendɨ ndanɨhü amarei sɨheimbo hɨhɨfarɨhündürɨ. Romɨ-yafe bogorɨ adükarɨ Sisarɨndɨ worambe ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ ai-amboanɨ sɨheimbo hɨhɨfarɨhündürɨ. \v 23 Adükarɨ Sisas Krais ai sɨheimbo moanɨ hɨpoambo-mbɨreandür-amboane.