\id HEB - Angor NT [agg] -Papua New Guinea 2001 (DBL 2014) \h Hibru \toc1 Hibruhündɨ anɨhondümbo-rɨhindeimbɨmbo pas sürü papɨmarandɨ \toc2 Hibru \toc3 Hib \mt1 Hibru \mt2 Hibruhündɨ anɨhondümbo-rɨhindeimbɨmbo pas sürü papɨmarandɨ \c 1 \s1 God ai ahandɨ nɨmorɨndɨ süŋgu sɨhefɨmbo hoafɨmayu \p \v 1 Horombo God ai afɨndɨmbo afɨndɨ moatükunɨ süŋgure haya sɨhefɨ amoao mamɨ ranaheimbo ahandɨ hoafɨ hoafɨyomo-rundeimbɨ-yomondɨ yafambe süŋgure haya hoafɨyundürɨ marandɨ. \v 2 Ŋga asu hapondanɨ bɨdɨfɨranɨ si ndanambe-ane God ai ahandɨ Nɨmorɨndɨ yafambe süŋgure haya hoafɨyumunɨmboani. Nɨmorɨndɨ süŋguyu God ai muŋguambo moatükunɨ sünü hɨfɨ ra nafɨmarandɨ. Ranɨyu asu ai Nɨmorɨmboya, ai muŋguambo moatükunɨ ra ahandɨ yaŋgɨrɨmbeyo-wamboane yahuhaya kafoarirɨ hɨnɨŋgɨmarirɨ. \v 3 Ranani asu Nɨmorɨ ranai God ahandɨ si adükarɨ ranambe hɨmboamupui-randeimb-ani. Ranani asu ai Afɨndandɨ fi wusɨndamündümbo nou anüŋgu. Ranane asu ahandɨ hoafɨndɨ ŋgɨnɨndɨ ranambo muŋgu moatükunɨ ra kɨkɨhamɨndɨ anɨŋgo. Ranane asu sɨhefɨ moaruwai hohoanɨmo foafoefembo ratüpurɨ ra moendɨre haya süŋgunambo hafu Bogorɨ Hondündɨ warɨ hondü waranɨ bogorɨ hondümbofi mamaru. \s1 Nɨmorɨ ai sünambeahɨndɨ nendɨ ŋgasündeamboani \p \v 4 Godɨndɨ Nɨmorɨ ai adükarɨmbofi tüküfiyuane asu sünambeahɨndɨ nendɨ ai ranɨ hoarehɨ tükümefundɨ. Mamɨ yare ra nou-ane Ape God ai ahambo ‘Wandɨ Nɨmorɨ’ yahu dükarirühɨ adükarɨ ndürɨ ra sagadowohü asu sünambeahɨndɨ nendambo ndürɨ akɨdou masagapurɨ. \p \v 5 Ŋga God ai mamɨ-sɨmboanɨ moai sünambeahɨndɨ nendɨ ranahamumbo mamɨmbo amboanɨ hoafɨyuhüya, \q1 “Hapo ro sahea, ‘Seana wandɨ nɨmor-anafɨ, \q2 ŋga haponda ro sɨhafɨ Apembo-yaheamboanahɨ,” ’ asahɨ, \rq Buk Song 2:7\rq* \m yahu. Asu asükai moai sünambeahɨndɨ nendɨ mamɨmbo yahuya, \q1 “Ro ahandɨ afɨndɨndamboyahɨ, \q2 ŋga asu ai-amboanɨ wandɨ nɨmorɨndümbui,” \rq 2 Samueɨ 7:14\rq* \m yahu. \v 6 Ŋga ndeara ai ahandɨ amoŋgo nɨmorɨ mamɨ hɨfɨna koafoefimbo yahuhaya hohoanɨmoyuhü nɨmarümbo, asu ai mamɨ yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Muŋguambo sünambeahɨndɨ nendɨ ranɨ amboanɨ moanɨ ahambo yaŋgɨr-anɨmbo hohoanɨmo-ndɨmondowohü, ‘Ai yaŋgɨr-ani adükarayu,’ mbɨsɨmo,” \rq Ɨo 32:43\rq* \m mehu. \v 7 Hoafɨ nda ndahuraiyo ai sünambeahɨndɨ nendambo yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Aiana sünambeahɨndɨ nendambo werɨ nahurai nafɨrapurühɨ, \q2 asu ahandɨ ratüpurɨyomo-rundeimbɨ ranahamumbo hai imami nahurai nafɨrapurɨ-randeimb-anemo,” \rq Buk Song 104:4\rq* \m mehu. \v 8 Ŋga ahandɨ Nɨmorɨ ranahambo God ai yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “O God, sɨhafɨ ŋgɨnɨndɨ hɨfandarandɨ ranana koadürümbo-koadürümbo hohane, \q2 Se sɨhafɨ nendɨ ranaheimbo mbumundɨ hohoanɨmo süŋgu anandɨ hɨfandɨrandürɨ arandɨ. \q1 \v 9 Seana nɨne-moatükunɨ mbumundayo ranahambo yafohorowandühanafɨ, \q2 ŋga asu nɨne-moatükunɨ farɨfarümbayo ranahambo yɨboaruko-rowandühanafɨ. \q1 Ranɨmbo-hündamboyo sɨhafɨ God ranai Adükarɨmbore dɨbonɨyunɨnɨ hɨnɨŋgɨmareanɨna hɨhɨfɨ-hɨhɨfayafɨ, \q2 sapo sɨhafɨ wandafɨ mamɨmbo yahurai hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ segopurɨkoate-a,” \rq Buk Song 45:6-7\rq* \m mehu. \v 10 Ai asükaiyu Nɨmorɨmbo yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “O Adükarɨ, horombo bɨdɨfɨranɨ hondü se hɨfɨ nafɨra mbura \q2 asu sɨhafɨ warɨnambo nɨmoamo sünü ra nafɨmarandɨ. \q1 \v 11 Ranɨ-moatükunɨ ranai ana awandɨhoemboe, \q2 ŋga seana moanɨ rando yahurai yaŋgɨrɨ nɨmboamboyafɨ. \q1 Ranɨ-moatükunɨ ranai ana muŋguambo sapo hoearɨ rawefeyo nou yahurai wonɨmbɨndɨmboe. \q1 \v 12 Asu se warambeimbɨ hoearɨ momondefeyo nou rando \q2 ranɨ-moatükunɨ ra momondo-wamboyafɨ. \q1 Asu se randowandanɨ \q2 ranɨ-moatükunɨ ranai nindou hoearɨ ŋgorü güdeandanɨ ŋgorü hɨmboayu nou randɨfemboe. \q1 Asu seana ŋgɨrɨ ŋgorüpoanɨ findafɨ, \q2 ŋga moanɨ koadürümbo-koadürümbo yahurai yaŋgɨrɨ nɨmbafɨmboanafɨ,” \rq Buk Song 102:25-27\rq* \m mehu. \v 13 Ŋga God ai moai sünambeahɨndɨ nendambo mamɨmbo amboanɨ yare hoafɨyuhüya, \q1 “Wandɨ warɨ hondü waranɨ se nɨmarɨfɨ, \q2 ŋga rananɨmbo asu süŋgunambo sɨhafɨ hürütümbɨ nindou ranaheimbo sɨhafɨ yirümbo hoarehɨ hɨnɨŋgɨndɨheandüranɨ, \q2 asu se yirɨ pühɨndafɨ nɨmandɨfɨ,” \rq Buk Song 110:1\rq* \m yahu. \v 14 Sünambeahɨndɨ nendɨ ra asu nɨnemoa? Aiana Godɨndɨ dɨborɨhɨndɨ nend-anemo. Aiana Godɨndɨ ratüpurɨ ratüpurɨyomo-rundeimbɨ yaŋgɨr-anemo, asu ai koamarɨhepur-anemo sapo nindou aboedambofe-ndürɨmboayu ranaheimbo farɨhefe-ndürɨmbohünda. \c 2 \s1 Nindoumbo aboedambofe ranana adükarɨ hamɨnd-ane \p \v 1 Ranɨmboane awi sɨhɨrɨ moanɨ nɨne hoafɨ hɨmborɨmayefɨ ra ŋgɨnɨndɨ safɨ kɨkɨhɨndɨ-humɨndefɨ hohu ranahambo süŋgundɨ-humboane. Rananɨmbo asu sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ ranɨ-moatükunɨ ranahambo gübüsüboadɨ-hundühɨ funɨndɨhehundɨ. \v 2 Horombo God ai sünambeahɨndɨ nendɨ-yomondɨ yafambe süŋgure ahɨnümbɨ hoafɨ hoafɨyumbühündɨ ŋgɨnɨndɨ meŋgoro ranahambo anɨhondümbo-femboane. Ŋga asu nindou düdi ai süŋgufekoate-ayu-ane asu hɨmborɨkoate-ayu-ane ranana nindou ranai nɨne-moatükunɨ moaruwai ramareandɨ sɨmogodühɨ tɨŋɨrɨfombü hohoanɨmo masahümündi. \v 3 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu adükarɨ hamɨndɨ aboedambofe-mayo ra sɨhɨrɨ hɨmborɨndefühɨ gɨgɨrana-mboefeyo ana, ra asu nüŋgundɨhu mafeboehua? Sapo Adükarɨ ai ahandɨhoarɨyu aboedambofe hohoanɨmo ranahambo weaŋgurühɨ hondü wataporɨmbo-marand-ane. Ranɨyo asu nindou dɨdɨyei hɨmborɨ-mayei ranai ranana yɨhoefɨmbo anɨhond-anesɨ masei. \v 4 Mamɨ yare God ai ahandɨ aboedambofe hohoanɨmo anɨhond-anesɨ yaho hoafɨ ra ahei fihɨ türe haya adükarɨ ŋgɨnɨndɨ moatükunɨ, asu hepünüfeimbɨ moatükunɨ afɨndɨ ranambo ahei hoafɨ ra anɨhond-ane yahu nafuimemunɨ. Ranɨyu asükaiyu Yifiafɨ Aboedɨndɨ ranɨ-poanɨmbo ranɨ-poanɨmbo ŋgɨnɨndɨ ra moanɨ ahandɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ nafɨramündɨ yɨbobo-mareandürɨ. Asu ranɨmbo-hündambo-anɨmbo sɨhɨrɨ gɨgɨrana-mbofepoanɨ, ŋga hɨmborayehɨ ra kɨkɨhɨsafɨ-yɨmɨndɨmboane. \s1 Aboedambofe-rambo Nindou bogorɨ \p \v 5 Sɨmborɨ nɨŋgo hohoanɨmo tüküfemboayo ranahambo wataporɨmbo-arɨhundɨ ra God ai moai sünambeahɨndɨ nendɨ bogorɨmbofe hɨfandɨyo nɨŋgombo dɨbonɨyu hɨnɨŋgɨreapurɨ, ŋga wanɨ. Ŋga nindoumboyu ramareandɨ. \v 6 Refembo-mayoyosɨ, ŋga asu Godɨndɨ bukambe ŋgorü-kɨmɨ yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 “Nindou ai sɨhafɨ hɨmboahü nɨnea, \q2 asu God se ranaheimbo hohoanɨmoyafai? \q1 Nindou nɨmorɨ ranai nɨnɨ-moatükunɨ-mayei-amboyafɨ \q2 se ranaheimbo dɨdɨboado-rowandürɨ hafarand-a? \q1 \v 7 Sapo se nindou aheimbo moanɨ bodɨfombo sünambeahɨndɨ nendɨ ranai nɨmoamo-yomondanɨ \q2 asu aheimbo ranɨ-hoarehɨ rowandürɨ hɨnɨŋgɨ-marowandür-anesɨ. \q1 Ŋga asu se ahambo ŋgɨnɨndɨ sabado hawa ai adükarɨ hamɨndɨ hond-ani safɨndo hawa, \q2 ai muŋgu moatükunɨ ranahambo bogorɨmbofi mbünɨŋgu-wamboane, \q1 \v 8 Se nindou ranaheimbo muŋgu moatükunɨ ra ahei hoarehɨmbeyo-wamboane safɨ hawa hɨnɨŋgɨ-marowandür-ane,” \rq Buk Song 8:4-6\rq* \m meho. Ai ranɨ-moatükunɨ rareandühɨ muŋguambo moatükunɨ eŋgoro ra nindou hoarehɨ hɨnɨŋgɨ-mareandür-ane. Ŋga asu moai hapondanambe ana hoeirɨhunda nindou ai muŋguambo moatükunɨ eŋgoro ra hɨfandɨhündɨ, ŋga wanɨ. \v 9 Ŋga sɨhɨrɨ Sisasɨmbo hoeirɨhurɨ! Bodɨfomboyu God ai ahambo sünambeahɨndɨ nendɨ-yomondɨ hoarehɨ hɨnɨŋgɨmarirɨ. Asu ahandɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranɨ-süŋgunambo muŋguambo nindou ranaheimbo süŋguna yɨfɨmbiyu yahuhaya. Haponda sɨhɨrɨ hoeirɨhura Sisas anüŋgu God ai ahambo hɨmboamupui-randeimbɨ ŋgɨnɨndɨ sagado hayambo ai adükarɨ hamɨndɨ hond-ani ehundo sapo ai asübusɨ ranɨfihɨ yɨfɨmayu ranɨmbo-hündambo wambo. \v 10 God aiana muŋgu moatükunɨ ra nɨmɨndɨh-ani asu ai muŋguambo moatükunɨ ra nafɨmaranda tükümefeyo. Ai ahandɨ nɨmorɨ afɨndɨ ranaheimbo semündündürɨ hafo aboedambo-fendürɨmbo asu ahandɨ hɨmboamupuimbo-randeimbɨ ranambo yɨbobofe-ndürɨmbo mehu. Ranɨmboane asu God ai Sisasɨmbo asübusɨ süŋguyo ahambo boatei hondü ndore nafɨrümündɨ hɨnɨŋgɨmarirɨ. Ranɨmboyu asu Sisas ai-anɨmbo nindou aboedambofe-rambohündambo horombofe bogor-ani. God ai ranɨ moatükunɨ ramareandɨ ra moanɨ mbumundɨ hamɨnd-ane. \v 11 Sapo Nindoumbo sürühoeimbɨ hohoanɨmo sagadürɨ-randeimbɨ ranani asu nindou sürühehindeimbɨ-mayei rananei muŋguambo aiana Afɨndɨ mamɨ ranahandɨ nɨmorɨ yaŋgɨr-anei. Ranɨmbo-hündambo wamboane asu Sisas ai ŋgɨrɨ aheimbo wandɨ akohoand-anei yahundürɨmbo amoanɨŋgɨ-ndu. \v 12 Asükaiyu ai hoafɨyuhü yahuya, \q1 “God, Ro wandɨ akohoandɨ ranaheimbo sɨhafɨ ratüpurɨ ranahambo wataporɨmbo-ndɨhandürɨmboyahɨ. \q2 Muŋgu afɨndɨ fandɨfe-ambe ro sɨhambo kakɨsaondɨ-hanɨnühɨ God adükar-ani mbɨsahanɨnɨ-mboyahɨ,” \rq Buk Song 22:22\rq* \m mehu. \v 13 Asükaiyu ai yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Ro ahambo yaŋgɨrɨ ŋgusüfo pandɨhinühɨ anɨhondümbo-ndɨhinɨ ŋgamboyahɨ,” \rq Aisaia 8:17\rq* \m mehu. Asükaiyu yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Ro ndanɨmboahɨ God ai wambo muŋguambo nɨmorɨ masendɨrɨ ranɨ-babɨdɨmbo,” \rq Aisaia 8:18\rq* \m mehu. \v 14 Sapo nɨmorɨ ranai nindou fimboyahi nɨmboei-ambe asu Sisas ai-amboanɨ mamɨ yare ai ramehindɨ nahurai tüküfi nindoumbofi haya manüŋgu. Hɨfɨ ndanɨhü ahandɨ yɨfɨ süŋgu sapo Satan yɨfɨyo-rambo hohoanɨmo nɨmɨndɨhü anüŋgu ranahambo raguanambo-ndɨhinɨ yahuhayamboyu tükümefiyu. \v 15 Nindou yɨfɨmbo yɨhɨmboyei habodei marɨhündɨ. Muŋguambo si maho ra ai hɨfɨ ndanɨhü nɨmboei-ambe ra yɨfɨmbo yɨhɨmbombo ranai kɨkɨhɨsafɨ-ramɨndɨndürɨ manɨŋgo. Ranɨ-süŋgumboyu Sisas ai hɨfɨ ndanɨhü yɨfɨmayu aheimbo yɨfɨ yɨhɨmbombo ranambeahɨndɨ aboedambofe-ndürɨmbohünda. \v 16 Sɨhɨrɨ ranɨ-moatükunɨ ra fɨfɨrɨhundɨ, Sisas ai moai sünambeahɨndɨ nendɨ farɨhendürɨ randɨ, ŋga Abrahamɨndɨ ahuirɨ mamɨ farɨhendürɨ arandɨ. \v 17 Mamɨ ranɨ-süŋgumboyu asu ai-amboanɨ ahandɨ wandafɨ mamɨ ramehindɨ nou muŋguambo moatükunɨ ra ahandɨ fi amboa mamɨ yare yahurai tükümefeyo. Ranɨyu ai hɨpoambore-randeimbɨ asu ndore hohoanɨmoyu Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨmbofe tüküfembohündambo nindoumbofi tükümefiyu. Ai ramefiyu ra sapo nindou ahei moaruwai hohoanɨmoyei arɨhündɨ ranahambo ahandɨ horɨnambo gogorɨhefe-ndürɨmbo-hündamboyu. \v 18 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu nindou daboe nɨne moaruwai hohoanɨmo refe hoeifembo moatükunɨ tükefendürɨ ranaheimbo fandɨhendürɨmbui sapo ahambo amboanɨ ranɨ-moatükunɨ ra tükümefendowa tɨŋɨrɨfo ra marore hayambo wambo. \c 3 \s1 Sisas ai Mosesɨmbo ŋgasündirɨmboani \p \v 1 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo sürühoeimbɨ wandafɨ mamɨ, sɨheimbo amboanɨ God ai wand-anei mehundür-anei. Awi se sapo Sisasɨmbo dɨboadondɨhi hohoanɨmondei. Ai Godɨndɨ hoafɨ semɨndɨ ho-randeimbɨ asu Godɨmbo sɨhai-randeimbɨ adükarɨ bogor-ani. Sɨhɨrɨ ahambo anɨhondümborɨhu mburɨhu wataporɨmborɨhu arɨhundɨ. \v 2 God ai ahandɨ ratüpurɨmbo-hünda Sisas ahambo kafoarirɨ hɨnɨŋgɨmarir-ani. Ranani asu Sisas ai Godɨndɨ ratüpurɨ moanɨ ndore ratüpurɨyu-randeimbayu. Sapo Moses ai Godɨndɨ worɨmboyahi manɨboadei nendɨ-babɨdɨmbo moanɨ ndore ratüpurɨyu marandɨ nou-ani. \v 3 Sisas aiana Mosesɨndɨ ndürɨ ranahambo ŋgasündeandeimb-ani, sapo nindou worɨ worɨmboarandɨ ranai ndürümbɨyuwuhɨ asu worɨmbomarandɨ worɨ ranai moan-ane. \v 4 Awi sapo muŋguambo worɨ ra nindou mamɨ ai worɨmbondandanɨ anɨmbo fondarɨmboesɨ. Ŋga awi muŋguambo moatükunɨ ranamboanɨ God ai yaŋgɨr-anɨmbo nafɨramboani. \v 5 Moses ai Godɨndɨ ratüpurɨyu-randeimbɨ nindouyu haya moanɨ ndore Godɨndɨ nendɨ muŋguambo ranaheimbo hɨfandɨmarandürɨ hu. Ramareandɨ rananɨmbo-anɨmbo asu God ai nɨnɨ-moatükunɨmboyu süŋgunambo wataporɨmboayu ranahambo nafuirandürɨ marandɨ. \v 6 Ŋga Krais ranai-ani Godɨndɨ Nɨmorɨyu haya moanɨ ndore Godɨndɨ worɨ nahurai-mayei ranaheimbo hɨfandarandürɨ. Ŋga ŋgɨnɨndɨ nɨŋgo hohoanɨmo ranahambo kɨkɨhɨsafɨ-rɨhumɨndifühɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyefühɨ Adükarɨ ranahambo hɨmboayefɨ ana, asu sɨhɨrɨ ahandɨ worɨ nahurai-ayefɨ. \s1 Godɨndɨ nendɨ aheimbo harɨhefe nɨmarɨ hohoanɨmoane \p \v 7 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu sɨhɨrɨ Yifiafɨ Aboedɨ hoafɨ-memunɨmbo türüboadɨ-humboane. Ai yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 “Asu haponda se Godɨndɨ yafambehündɨ hoafɨ hɨmborɨndeihɨ ana, \q1 \v 8 se ŋgɨrɨ hɨmbo-sɨhɨmondɨhehindɨ, \q1 sapo sɨhei amoao mamɨ horombo ai wosɨhoaforɨ hohoanɨmoyeihɨ \q2 wandɨ hoafɨ mbahɨrɨhehi marɨhündɨ nou. \q1 Nɨmɨ wohɨ furɨkoate-reandühɨ nɨmboei-ambe ai hɨmborɨ-koateyeihɨ \q2 wambo moanɨ yarɨhi sɨsɨndɨrɨhi hoeimarɨ-hindɨrɨ. \q1 \v 9 Ranɨhü ai nɨmboeimbo ro nɨne ŋgɨnɨndɨ moatükunɨ 40 hɨmbanɨmbo ratüpurɨmayahɨ muŋguambo ra hoeimarɨ-hindɨyosɨ. \q2 Ŋga wambo sɨsɨndɨrɨ-hindɨrühɨ ai nüŋgu-nahurai-yuke masahündɨrɨ. \q1 \v 10 Ranɨyahɨ asu ro nindou wandɨ ratüpurɨ hoeimarɨhindɨ \q2 ranaheimbo ŋgɨnɨndɨ-rɨharühɨ hoafɨya-handürühɨ sahɨya, \q1 ‘Aiana muŋguambo si ra ro hohoanɨmoayahɨ süŋgurɨ-hindühɨ-yeipoanɨ, \q2 ŋga ai wandɨ hoafɨyaheimbɨ ra yɨboaruko-rɨhindahanei,’ masahɨ. \q1 \v 11 Ranɨmboyahɨ asu ro ŋgɨnɨndɨ-rɨhandürühɨ dabarɨ-yaheandühɨ sahɨya, \q2 ‘Nindou ranai sapo ro aheimbo harɨhefe nɨmarɨmbo hɨfɨ masahandürɨ ranambe ŋgɨrɨ ŋgei,’ masahɨ,” \rq Buk Song 95:7-11\rq* \m mehu. \p \v 12 Wandafɨ mamɨ, se hɨbadɨhümbo. Ŋga sɨhei mbusümo nindou mamɨ ai ahandɨ ŋgusüfoambe hohoanɨmo moaruwai tükündɨfendowohü anɨhondümbofe-koatendeihɨ asu ai sapo God yaŋgɨrɨ koadürümbo nüŋguwembɨ-mayu ranahambo hɨnɨŋgɨndirɨ haya hohoanɨmo ranɨ süŋgundüfimbui. \v 13 Ŋga sapo God ai si ranahambo hoafɨyuhü, ‘Hapo,’ mehu ra awi nɨŋgomboane. Ŋga rananɨmbo asu haponda ndefeambe se sɨheihoarɨ muŋguambo si aho ranɨfihɨ sɨmborɨ farɨhefiründei ŋgei. Ŋga hɨbadɨhümbo nindou mamɨ seambeahɨndɨ ai ahambo hohoanɨmo moaruwai tükündɨfendowohü tɨkai hoafɨndɨndoanɨ asu ai hoafɨ hɨmborɨkoate-ndühɨmbo mamɨkarɨ hohoanɨmondümbui. \v 14 Sapo horombo bɨdɨfɨrɨ si hoanɨ Kraisɨmbo ŋgɨnɨndɨ anɨhondümbo-marɨhurɨ hefɨ nou yahurai hefɨ-hefɨmbo süŋgunambo bɨdɨfɨranɨ yɨfayefɨ ana, sɨhɨrɨ Kraisɨndɨ ŋgunindɨmbo-ndahumboyefɨ. \v 15 Ŋga asu se ranɨ hoafɨ hɨmborɨmayei ra mɨtanɨndü-hümündimboyei, sapo ai yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 “Haponda se Godɨndɨ yafambehündɨ hoafɨ hɨmborɨndeihɨ ana, \q2 se hɨmbo-sɨhomo-ndɨhehindɨ sapo horombo sɨhei amoao mamɨ ai Godɨndɨ hoafɨ hɨmborɨkoate-yeihɨ mbahɨmarɨ-hehindɨ nou,” \rq Buk Song 95:7-8\rq* \m meho. \p \v 16 Nindou dɨdɨyei sapo Godɨndɨ yafambehündɨ hoafɨ hɨmborɨyei hehi asu ranɨ-moatükunɨ ranahambo süŋgufekoate mbahɨmarɨ-hehinda? Nindou muŋgu ranai ana sapo Moses ai Isip hɨfambeahɨndɨ semündündürɨ mahu ranɨ-yei ramehindɨ. \v 17 Nindou daboe God ai 40 hɨmbanɨmbo ŋgɨnɨndɨmararü hu-a? Ai ramefiyu ana nindou sapo moaruwai hohoanɨmoyei hei asu ai nɨmɨ wohɨ furɨkoate-reandühɨ yɨfɨsafɨmayei ranaheimboyu ŋgɨnɨndɨmarandürɨ. \v 18 Asu nindou daboe God ai dabarɨfihɨ horombo hoafɨ hoafɨyuhüya, \q1 “Ai ŋgɨrɨ ro aheimbo harɨhefe nɨmarɨmbo hɨfɨ masahandürɨ ranambe ŋgei,” \m mehu-a? Sapo nindou ahandɨ hoafɨ yɨboaruko-rɨhindühɨ mbahɨmarɨ-hehindɨ ranaheimboyu yare hoafɨmayundürɨ. \v 19 Ranɨmbo-anɨmbo awi sɨhɨrɨ hoeindɨhumboane. Sapo ai Godɨndɨ hoafɨ anɨhondümbofe-koatemayei ranɨmbo-hündambo wambo-anɨmbo asu ai ŋgɨrɨ harɨhefe nɨmarɨmbo hɨfɨ God hɨnɨŋgɨmareandɨ ranambe ŋgei. \c 4 \s1 Godɨndɨ nendɨ-yei harɨhefe nɨmarɨmbo \p \v 1 Ŋga God ai aheimboya, ai harɨhefe nɨmarɨmbo ranambe ŋgeimboyei yahuhaya horombo hoafɨmareandɨ ra yaŋgorombo-wambo sɨhɨrɨ ranɨ-moatükunɨ ranahambo wataporɨmbo-marandɨ ra ndahumɨndemboyefɨ. Awi sɨhɨrɨ ranahambo ndondɨhu hɨbadɨhumboane, ŋga nindou mamɨ ai harɨhefe nɨmarɨmbo moatükunɨ ranambe hokoate-ndu haya bodɨboembui. \v 2 Ŋga sɨhɨrɨ amboanɨ Godɨndɨ aboedɨ hoafɨ ra hɨmborɨyefɨ-mboanefɨ, sapo amoao mamɨ-mayei ai yarɨhi hɨmborɨmayei nou. Ai hoafɨ ra hɨmborɨmayeiyosɨ, ŋga asu ai ranahambo anɨhondümbofe-koateyeihɨ süŋgufekoate-mayei ranɨmbo-wamboyo moai ndoreandürɨ. \v 3 Nindou sɨhɨrɨ hoafɨ ranahambo anɨhondümbo-rɨhundeimbɨ ana, harɨhefe nɨmarɨmbo ranambe hefɨ-rɨhundeimb-anefɨ. Sapo ranɨ-moatükunɨ ranahambo God ai yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Ro ranaheimbo ŋgɨnɨndɨ-yahandürühɨ dabarɨ-yaheandühɨ sahɨya, \q2 ‘Ai ŋgɨrɨ sapo ro aheimbo harɨhefe nɨmarɨmbo hɨfɨ segudürümbo-mayahɨ ranambe tükündahindɨ,’ masahɨ,” \rq Buk Song 95:11\rq* \m mehu. Ai Moses nüŋgu-ambe ranɨ hoafɨ ra hoafɨmayu. Ŋga horombo ai muŋguambo moatükunɨ nafɨramündɨ mbura ahandɨ ratüpurɨ ra muŋgumayo. \v 4 Ŋga Baiborambe ŋgoründühɨ rühɨ 7 si ranahambo sapo yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 “God ai ratüpurɨyu humbo 7 si ranɨ-sɨmboanɨyu warɨ hare mamaru,” \rq Stat 2:2\rq* \m meho. \v 5 Mare mamɨ ranɨ-moatükunɨ ranahambo asükaiyu yare hoafɨyuhü yahuya, “Nindou ranai ŋgɨrɨ sapo wandɨ harɨhefe nɨmarɨmbo hɨfɨ ranambe ŋgei,” mehu. \v 6 Israer nindou ranai weaŋgurühɨ hoafɨ aboedɨ ranahambo hɨmborɨmayei aiana moai harɨhefe nɨmarɨmbo hɨfɨ ranambe hei sapo ai ranɨ-moatükunɨ God ai hoafɨmayu ranahambo anɨhondümbofe-koatemayei ranɨmbo-wambo. Ŋga asu nindou amurɨ-mayei aiana ranambe ŋgeimboyei. \v 7 Ranɨmbo-hündamboyo asu süŋgunambo God ai asükaiyu ŋgorü si ra hɨnɨŋgɨ-mareandɨ, sapo si ranahambo dükareandühɨ “ndanɨ si” mehu ra. Godɨndɨ hoafɨ mbahɨrɨhefe si afɨndɨ hɨmbanɨ ra ho-ane ranɨ mbusümo Defitɨndɨ yafambe süŋgure haya God ai hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Asu haponda se Godɨndɨ yafambehündɨ hoafɨ hɨmborɨndeihɨ ana, se ŋgɨrɨ hɨmbo-sɨhomondɨhehindɨ,” \rq Buk Song 95:7-8\rq* \m mehu. \v 8 Ŋga asu Sosua ai nindou ranaheimbo sapo God ai harɨhefe nɨmarɨmbo hɨfɨ ra horombo hoafɨmayu mbasagadürü-mbonana, asu God ai ŋgɨrɨ asükaiyu süŋguna ŋgorü si tüküfemboayo ranahambo wataporɨmborandɨ. \v 9 Ra rawefeyo nou-ane asu Godɨndɨ nendɨ ranaheimbo amboanɨ harɨhefe nɨmarɨ si ra awi mbanɨŋgondürɨ sapo God 7 sihɨ warɨ hare mamaru nou. \v 10 Nindou düdi ai sapo Godɨndɨ harɨhefe nɨmarɨmbo hɨfɨ ranambe ahu ana, nindou ranai ahandɨhoarɨ ratüpurɨ moendɨre haya nɨmarümboani sapo God ai-amboanɨ muŋgu moatükunɨ nafɨra humbo warɨ hare mamaru nou. \v 11 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo awi sɨhɨrɨ amboanɨ ranɨ harɨhefe nɨmarɨmbo moatükunɨ hɨfɨ ranambe tüküfembo hüti-hütindefɨmboane. Rananɨmbo asu nindou mamɨ ai-amboanɨ ŋgɨrɨ sɨhɨrɨ ranambeahɨ tüküfembo gübüsɨ-boadeamunɨ sapo nindou ai aheihoarɨ Godɨndɨ hoafɨ ranahambo süŋgufekoate-yeihɨ bodɨmefoehindɨ nou. \v 12 Godɨndɨ hoafɨ ranane yaŋgɨrɨ nɨŋgombo ŋgɨnɨndɨ ratüpurɨ ratüpurɨyohü anɨŋgo. Aiana yihɨmɨndɨ hamɨndɨyo hayamboane asu pisao yɨboboanɨ yihɨmɨndɨ-yoweimbɨ ranahambo ŋgasündeamboane. Godɨndɨ hoafɨ ranai ana ragu safambe kefoendühɨ sapo yifiafɨ asu yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hohoanɨmo ahafe mamambe-marɨneandɨ, hamɨndɨ türiand-ambe asu efu nɨmaro-ambe amboanɨ ragu keboemboe. Ranane asu ai nindou-yafe ŋgusüfoambe hohoanɨmo ragu amaro ranahambo türüfoare arandɨ. \v 13 Ŋgɨrɨ nɨnɨ-moatükunɨ Godɨndɨ hɨmboahü dɨbonapɨndɨfe yagodo. Nindou muŋgu God ai nafɨmarandɨ ranai ana ahandɨ hɨmboahü weindahɨ yaŋgɨr-ane. Ŋga God ai süŋgunambo sɨhefɨ hohoanɨmo muŋgu yɨbobondeambui. \s1 Sisas ai sɨhefɨ Godɨmbo saimbo bogorɨ adükar-ani \p \v 14 Sɨhefɨ Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ Sisas, Godɨndɨ Nɨmorɨ, ranai sapo God amaru ranambe nɨmoamo mahafu. Ŋga awi sɨhɨrɨ ranɨmbo-anɨmbo nɨnɨ-moatükunɨmboyo anɨhondümbo-rɨhundühɨ weindahɨ wataporɨmborɨhu arɨhundɨ ranahambo ŋgɨnɨndɨ-safɨ kɨkɨhɨndɨ-humɨndefɨmboane. \v 15 Sɨhɨrɨ sɨhefɨhoarɨ ana moaruwai hohoanɨmo ranahambo hɨfɨnambofembo ŋgɨnɨndɨ-yefɨpoanɨ. Ŋga asu sɨhefɨ Godɨmbo sai-randeimbɨ nindou ranai ana sapo nindou sɨhefɨmbo hɨpoambofemunɨ-koatemayu ra nahuraiyupoanɨ, ŋga wanɨ. Ŋga ranɨ-moatükunɨ ra yahurai-ane, nindou ranai-amboanɨ sɨhɨrɨ rawehundɨ nou afɨndɨ mamɨkarambo moatükunɨ ranai yare hoeimarerɨyosɨ, ŋga ai moai moaruwai hohoanɨmoyu. \v 16 Ranɨmboane awi sɨhɨrɨ moanɨ mbɨro-koate God moanɨ hɨpoambore-randeimbɨ hɨfanda nɨmaruwanɨ ahambo sowana ŋgefɨmboane. Ranambe anɨmbo sɨhɨrɨ amboawiyei yaho hohoanɨmo asu moanɨ hɨpoambore arandɨ ra sɨhefɨmbo fehefembohünda ndahumündemboyefɨ sapo sɨhɨrɨ semɨndɨmbo hohoanɨmoayefɨ amboanɨ. \c 5 \s1 Sɨhefɨ Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ Sisas ai-anɨmbo aboedambo-ndeamunümbui \p \v 1 Muŋguambo Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ nindou ana sapo nindou-yei mbusümonɨndɨ God ai kafoarirɨ hɨnɨŋgɨmarir-ani. Ranani asu nindou ranai muŋguambo nindou ranahei moaruwai hohoanɨmo ranɨmbohünda Godɨmbo moanɨ saimbo asu ahambo nɨnɨhondɨ hɨfokoefe sɨhefembo-hündamboane kafoarirɨ hɨnɨŋgɨmarirɨ. \v 2 Ranane asu nindou ai fɨfɨrɨfekoate-yeihɨ mamɨkarɨyei arɨhündɨ ranaheimbo hɨmboarɨ hoafendühɨ hɨbadarümbui, sapo nindou-mayei ranai-amboanɨ aheihoarɨ ŋgɨnɨndɨ nɨŋgokoate-yeihɨ-wambo. \v 3 Ranɨmbo-wambo ai Godɨmbo nɨne-moatükunɨ hɨfokoare sɨhenda horɨ pɨrayo ra ŋgɨrɨ nindou dɨdɨyei moaruwai hohoanɨmomayei ranaheimbo-hündambo yaŋgɨrɨ randeandɨ. Ŋga ai-amboanɨ ahandɨ moaruwai hohoanɨmo ranɨmbo-hündambo kameihɨ rareandühani. \v 4 Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨmbofe ndürümbɨ moatükun-ane asu adükarɨ ratüpurɨ ra ŋgɨrɨ nindou mamɨ ai ahandɨhoarɨ ranɨmbondahe nɨmboambo mbüsu, ŋga wanɨ. Ŋga moanɨ God ahambo kafoarirɨmboani ranɨ ratüpurɨmbohünda sapo Aronɨmbo boatei Godɨmbo sai-randeimbɨmborirɨ kafoarirɨ hɨnɨŋgɨmarirɨ nou. \v 5 Mamɨ yare yahuraiyo, Krais aiana Godɨmbo saimbo ra bogorɨmbofe adükarɨ ndürümbɨyo nɨŋgombo-mayu ra ahandɨhoarɨ moai bogorɨmbofi nüŋgu, ŋga wanɨ. Ŋga Godɨyu ahandɨ ndürɨ adükarɨ sagadowohü hoafɨyundühɨ yahuya, \q1 “Seana wandɨ nɨmor-anafɨ, \q2 ŋga haponda ro sɨhafɨ Apembo-yaheamboanahɨ,” \rq Buk Song 5:7\rq* \m mehundo. \v 6 Asu God ai asükaiyu yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Awi seana wambo sairambo bogorɨmbo-ndafo rando ndühümeambo nɨmboamboyafɨ \q2 sapo Merkisedek referambohünda manüŋgu ranɨfihɨ tündo hawambo,” \rq Buk Song 110:4\rq* \m mehundo. \p \v 7 Sisas ai hɨfɨ ndanɨhü yaŋgɨrɨ nüŋguambe Godɨmbo sapo ahambo yɨfɨhündɨ aboedambofimbo-mayu ranahambo ai moanɨ puküna hoafɨyuhü aranɨhɨmboahɨ hümoarɨyuhü dɨdɨbafɨyundühɨ hoafɨyundo marandɨ. Sisas ai hɨmboarɨ hoafendɨyu haya Godɨndɨ hoarehɨ nüŋgumbo-wambo God ai ahandɨ hoafɨ ra hɨmborɨmayundo. \v 8 Sisas ai Godɨndɨ Nɨmorɨyusɨ, ŋga nɨnɨ-moatükunɨ tɨŋɨrɨfo afɨndɨ ahambo tükümefendo ra ahambo yamundɨfiwanɨ asu ai Godɨndɨ hoafɨ ra süŋgufe hombo-hündamboyo tükümefendo. \v 9 Ranɨyu asu ai tɨŋɨrɨfo moatükunɨ ra ndeara yare nafamündɨ mbura rananɨmbo asu ai nindou dɨdɨyei ahandɨ hoafɨ süŋgurɨhi arɨhündɨ ranaheimbo koadürümbo aboedambo-fendürɨmbo nɨmɨndɨhɨfi tükümefiyu. \v 10 Ranɨyu asu God ai ahambo fi sai-rambohünda Sisasɨmbo bogorɨ adükarɨmborirɨ hɨnɨŋgɨmarirɨ sapo Merkisedek rasüŋgure marandɨ ranɨfihɨ türe haya. \s1 Se Godɨmbo anɨhondümbofe ho ra hɨnɨŋgɨfe-poanɨ \p \v 11 Ranɨ hoafɨ ranahambo sɨheimbo wataporɨmboyo-ndürɨmbo ra afɨnd-ane eŋgorosɨ, ŋga sɨheimbo wataporɨmboyo-ndürɨmbo ra awi akɨdou tɨŋümbɨ saf-ane, sapo se nɨmai hohoanɨmo ra puremɨndɨ-koateyei arɨhündɨ ranɨmbo. \v 12 Afɨndɨmbo maho ra se Godɨndɨ hoafɨ yamundɨfe-randeimbɨ nɨŋgombomayo-aneisɨ. Ŋga awi nindou ŋgorü ai-anɨmbo Godɨndɨ hoafɨ boakorɨ fɨfɨrɨfe ra asükai sɨheimbo yamundɨ-mbɨrɨhindür-amboane. Se ŋgɨnɨndɨ sesɨ sesɨmboayei rananeisɨ, ŋga asu awi nindou ŋgorü ai sɨheimbo tɨtɨ yaŋgɨr-anɨmbo dagadürɨmbui. \v 13 Nindou düdi ai tɨtɨ yaŋgɨrɨ sɨmɨndɨmboayu ana, ai nɨmoakɨdou nou-ani, ŋga asu ai aboedɨ mbumundɨ hohoanɨmo aho ranahambo yamundɨfe ra moai türüfoareandɨ. \v 14 Sapo ŋgɨnɨndɨ sesɨ ranana nindou adükarɨmboehindɨ ranahei ses-ane. Nindou yahurai ana ahei hohoanɨmo ra ndorɨhi korɨfoarɨhi arɨhündɨ-wambo asu ai nɨne-moatükunɨ aboedayo-ane asu nɨne-moatükunɨ moaruwaiyo ranane ranɨ-moatükunɨ ranahambo türɨboadɨhi fɨfɨndɨhimboyei. \c 6 \s1 Godɨmbo anɨhondümbofe ranahambo sɨhɨrɨ kɨkɨhɨ safɨndɨhu-mündefɨmboane \p \v 1-2 Awi ranɨmbo-anɨmbo sɨhɨrɨ ŋgɨnɨndɨ yamundɨfe hoafɨ ranɨ-sowana sühündahundüh-anɨmbo asu Kristenɨ-yafe raboakorɨ hoafɨ yamundɨfembo eŋgoro ra daboadanambo-ndɨhumboane. Sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ kambohoanɨ ranɨ yaŋgɨrɨ fondɨhu asükaindefɨ fɨndɨhehu fondɨhu ndɨhundɨ. Asükaindefɨ ŋgɨrɨ sɨhɨrɨ ranahambo wataporɨmbondɨhu ŋgefɨ, ŋga ranana sapo nda: Ndorɨhefe-koate ratüpurɨ daboadanambofe, Godɨmbo anɨhondümbofe, ranɨ-poanɨmbo hɨmonɨ hundürü hohoanɨmo, nindou-yeiwamɨ warɨ nandɨfe hohoanɨmo, nindou yɨfɨhündɨ asükaiyo botɨfe hohoanɨmo asu Godɨndɨ nendɨ yɨbobofe hohoanɨmo ranɨ-sɨmboanɨ God yɨbobondeandanɨ asu bɨdɨfɨrɨ ai koadürümbo yaŋgɨrɨ nɨmboeimboyei asu bɨdɨfɨrɨmbo God ai tɨŋɨrɨfo dagadürɨmbui. Ranɨ hoafɨ yamundɨfe yaŋgɨrɨ ŋgɨrɨ hɨhɨrɨndefɨ keboehu ndɨhundɨ, ŋga wanɨ. Ŋga sapo nindou boagɨrɨ-yafe yamundɨfe hoafɨ rananɨmbo hɨmborɨndefühɨ süŋgundɨhu ŋgefɨmboane. \v 3 God ai sɨhefɨmbo refembo hɨnɨŋgareamunɨ ana, sɨhɨrɨ randɨhumboane. \v 4 Nindou bɨdɨfɨrɨ ai Godɨndɨ sürühoeimbɨ hohoanɨmo ranambe nɨmboei, asu sünambeahɨndɨ moanɨ saimbo moatükunɨ ra ai yarɨhi hoeirɨhindɨ asu Yifiafɨ Aboedɨ ra ai-amboanɨ sahümündi manɨmboei. Asu nindou ranai rarɨhindeimbɨ ai ahei anɨhondümbofe ho ra randɨhi hɨnɨŋgɨndɨhi hehi, asu asükaindei nüŋgundɨhi hɨhɨrɨndahi Kraisɨmbo anɨhondümbo-mandɨhora? \v 5 Sapo ai Godɨndɨ hoafɨ aboedɨ hamɨnd-ayo ranahambo fɨfɨrɨhindɨ ai yarɨhi hoeirɨhimboane-wambo. Asu ai Godɨndɨ aboedɨ si süŋgunambo tüküfemboayo ranahandɨ ŋgɨnɨndɨ ra hoeirɨhimboanei. \v 6 Asu ai ahei Kraisɨmbo anɨhondümbofe hohoanɨmo ra moanɨ yarɨhi hɨnɨŋgarɨhindɨ ana, ai ŋgɨrɨ asükai hɨhɨrɨndahi anɨhondümbondɨhindɨ, ŋga wanɨ. Ranɨ-moatükunɨ ra refekoate-ayo ana, ŋgɨrɨ randɨfeyo sapo ai ahei-hoarɨ asükaiyei Godɨndɨ Nɨmorɨ ranahambo nɨmɨ keimbɨ karɨhe-ndeimbɨfihɨ nindou hɨmboahü hɨfokoarɨhorɨ pamarɨhorɨ noumayo-wambo. \p \v 7 Hoe ranai hɨfɨ ranɨ-wamɨ afɨndɨmbo peyoanɨ asu hɨfɨ ranai hoe ra semɨndühɨ nindou nümbürɨ-marɨhündɨ ranahei nümbürɨ ranambe sesɨ aboedɨ tükefeyo ana, God ai ranɨ-moatükunɨ ranahambo aboedɨ dɨdɨboadore huhani. \v 8 Ŋga asu hɨfɨ ranɨ-wamɨ nümbürɨ ranai wohafɨ napo furɨyowohü wohɨ ai furayo ana, ŋgɨrɨ aboedɨndo. Ranɨmbo-anɨmbo asu ranɨ-moatükunɨ ranahambo God ai moaruwaimbo-ndeanda asu süŋguna hai-nambo tɨkɨrɨndandanɨ awarɨndɨhoemboe. \p \v 9 Ŋga wandafɨ mamɨ, ro hoafɨ afɨndɨ tɨŋümbɨ ndahurai hoafayefɨ ra awi sɨheimboanefɨ hoafayefɨsɨ, ŋga ro sɨheimbo ranɨ-moatükunɨ ranɨmbo-hünda fɨfɨrɨhundürɨ-mboanefɨ. Se ŋgɨrɨ randɨhi nindou amurɨ ramehindɨ nou moaruwaimbo-ndahindɨ, ŋga wanɨ. Ŋga awi sɨheimbo God ai aboedɨ dɨdɨboado-ndearümbui sapo ai sɨheimbo aboedambofe-ndürɨmboayu ranɨmbo-hündambo. \v 10 God aiana nindou hohoanɨmo mɨtanɨramündɨ-randeimbɨyupoanɨ. Ranɨyu-anɨmbo asu ai nɨne ratüpurɨ se ratüpurayei-ane asu Godɨmbo ŋgusüfo parɨhorühɨ ahandɨ nendɨ ranaheimbo farɨhehi marɨhünd-ane asu hapondanɨ amboanɨ yarɨhi arɨhünd-ane ranahambo ŋgɨrɨ mɨtanɨ-ndamündündürɨ, ŋga wanɨ. \v 11 Yɨhoefɨ adükarɨ hohoanɨmo sɨheimbo ranana ndahurai-ane. Roana sɨheimboya, awi se muŋguambo moanɨ ranɨ-ratüpurɨ yaŋgɨr-anɨmbo randɨhi ratüpurɨndei ŋgeimbo bɨdɨfɨranɨ hondü rananɨmbo asu se nɨnɨmboyei hɨmboayei ranai anɨhondü tükümbɨfe-ndüramboane. \v 12 Se ranɨ ratüpurɨ süŋgufe ho yɨboaruko-yɨboaruko ranɨmboanefɨ ro moei-asefɨ. Ŋga se sapo nindou bɨdɨfɨrɨ Godɨmbo anɨhondümbo-rɨhorɨ mburɨhümbo-mayei sapo Ape ai nɨnɨ-moatükunɨyo segodürɨmbo horombo hoafɨmareandɨ ra asahümündi nou randahindɨ sefomboanefɨ hohoanɨmoayefɨ. \s1 Sɨhɨrɨ Godɨndɨ horombo hoafɨ ra anɨhondümbo-ndɨhumboane \p \v 13 Horombo God ai Abrahamɨmbo horombo-hoafɨrirühɨ ai anɨhondümbo-randɨheamboyahɨ yahu dabarɨmefiyu. Ahambo moai nɨnɨ-moatükunɨ ŋgasündeambo nahurai yaŋgoro ranambo dabarɨfe-mbohünda, ŋga wanɨ. Ŋga ranɨyu asu ai moanɨ ahandɨ ndürɨ ranɨfihɨ yaŋgɨrɨ dabarɨfihɨ hoafɨmayu. \v 14 God ai yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Anɨhondümboanahɨ ro sɨhambo aboedɨ-aboedɨ-ndɨheanɨnɨmboyahɨ asu sɨhafɨ ahuirɨ mamɨ afɨndɨ tükündahimboyei,” \rq Stat 22:17\rq* \m mehu. \v 15 Ranɨyu asu Abraham ai ranɨ-moatükunɨ ranahambo hɨmboyuhü nüŋgu-ane God ai ahamboya, aboedɨ-aboedɨ-ndɨheanɨnɨmboyahɨ yahuhaya horombo-hoafɨmarirɨ. \v 16 Nindou mamɨ ai dabarɨfembo yahumbo ra sapo nindou ŋgorü düdi ai ahambo ŋgasündirɨ haya ranahandɨ ndürɨnambo dabarɨndɨ-fiyuan-anɨmbo asu ahandɨ hoafɨ ra ŋgɨnemɨndɨmbo nɨnɨ-moatükunɨ sɨmborɨ hoafɨ mbusümo eŋgoro ranahambo wanɨndɨmboe. \v 17 Nindou sapo dɨdɨyei ai God aheimbo aboedɨ dɨdɨboado-fendürɨmbo ahandɨ nɨmorɨmbo horombo-hoafɨmareandɨ ra ŋgɨrɨ ŋgorü süŋgundɨheandɨ yahuhaya ranɨmbo weindahɨ-reandühɨyu ahandɨ horombo-hoafɨ ranahambo ŋgɨnamündühɨ dabarɨmefiyu. \v 18 Ahandɨ dabarɨfe-ane asu horombo-hoafɨfe-ane yimbu moatükunɨ ranana ŋgɨrɨ ŋgorü-ŋgoründo. Asu ranɨ-moatükunɨ ranahambo God ai yare hoafɨmayu ra ŋgɨrɨ tɨkandeambo rambüsu, ŋga ranɨmbo-anɨmbo sɨhefɨ ŋgusüfo ndondeamunɨmboe. Ranɨmboane nindou sɨhɨrɨ dɨdɨyefɨ Godɨndɨ fikɨmɨ aboedamboyahu nɨmboefeimbɨ sɨhɨrɨ ana ranɨ-moatükunɨ ra anɨhondü hondü tükündɨfemboe mbɨsefɨ hohu God ai sɨhefɨmbo horombonambore ranɨ-moatükunɨmbo hɨmbombo masɨhemunɨ ranɨfihɨ ŋgɨnɨndɨ kɨkɨhɨndɨ-humɨndefɨ nɨmboefɨ-mboane. \v 19 Ranɨ-moatükunɨ ranahambo hɨmbombo hohoanɨmo ranana sɨhefɨ nɨŋgo hohoanɨmo ranambeahɨ nɨmoei fürɨfürɨkoate ŋgɨnɨndɨ amaro nahurai-ane. Ranɨ-moatükunɨ ranana aboedambore-randeimbɨyo haya ranɨ-hoarehɨ nɨmboefembo ŋgɨrɨ fürɨfürɨndefɨ. Hohoanɨmo ranambo-anɨmbo God nɨmaru-ambe ŋgemboyefɨ sapo Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ ai yipurɨ hoearɨ ranɨ hundünɨ kefuai ser worɨ safambe hamɨndɨ ragu hüfu-arandɨ nou. \v 20 Sɨhefombohünda Sisas ai Godɨmbo saimbohünda bogorɨ adükarɨmbofi haya God nɨmaruambe ai-boatei kefuai mahüfu. Sapo Merkisedek ai sai-randeimbɨ bogorɨmbo-mefiyu ranɨfihɨ türehaya ai koadürümbo-koadürümbo anüŋgu. \c 7 \s1 Merkisedek ai ndürümb-ani \p \v 1 Merkisedek ranai ana adükarɨ ŋgoafɨ Saremɨ-yafe bogorɨ adükarɨ nindou sapo Godɨndɨ ndürɨ nɨmoamo hondayo ranahambo sai-randeimb-ani. Abraham ai yifiarɨnɨ-poedɨ bogorɨ adükarɨ nindou yimbuyimbu-yomondɨ ami tɨtaboarɨfoaru hou ranɨnɨ-poedɨ mahüfuwa Merkisedek ai nafɨnɨ hoeirirɨ haya ahambo Godɨmbohünda aboed-aboedɨmarirɨ. \v 2 Asu Abraham ai yifiarɨnɨ-poedɨ napo semündü masüfu ra mamɨ 10 yɨbobore mbura mamɨ bɨdɨfɨrɨ Merkisedekɨmbo masagado. Ndürɨ ‘Merkisedek’ ranana ‘Mbumundɨ hohoanɨmoyumbü bogorɨ adükarɨ’ yaho-randeimb-ani. Sapo ai Saremɨ-yafe bogorɨ adükarɨ nindou-ayu, ranɨmboane ahandɨ ndürɨ ranamboanɨ ‘ŋgusüfo afurɨfe küfeimbɨ bogorɨ adükarɨ’ yaho arandɨ. \v 3 Merkisedekɨndɨ hond-afɨndɨ, ahandɨ amoao, ai tükümefiyu asu ai yɨfɨmayu hoafɨ ra moai akɨdou amboanɨ yaŋgorowanɨ fɨfɨrɨfeyo. Merkisedek ranai ana sapo Godɨndɨ Nɨmorɨ moanɨ yahurai nou koadürümbo Godɨmbo sai-randeimbɨ anüŋgu. \p \v 4 Awi se Merkisedek ranahambo hoeindɨhorɨ nüŋgu-nahurai ndürümbɨ adükarɨyu tükümefiyu ra. Sapo sɨhefɨ adükarɨ amoao hondü Abraham ai napo yifiarɨnɨ-poedɨ semündü haya ranahambo mamɨ 10 yɨbobore haya ahambo mamɨ bɨdɨfɨrɨ masagado ra. \v 5 Rifaindɨ ahuirɨ-mamɨ ranai ana Godɨmbo sɨhou-rundeimb-anemo. Ranɨyomo asu nindou ranai yaŋgɨr-anɨmbo Israerɨ-yeimayo mamɨ 10 bɨdɨfɨrɨ napo ra mamɨ bɨdɨfɨrɨ sowandümo mbürundamboane yaho ahɨnümbɨ hoafɨ yare meŋgoro. Sapo Godɨmbo sɨhou-rundeimbɨ ranai-amboanɨ Israerɨhündɨ-yomo asu Israer ai-amboanɨ Abrahamɨndɨ ahuirɨ mamɨ-yeisɨ, ŋga Godɨmbo sɨhou-rundeimbɨ ai ahei-mayo napo mamɨ bɨdɨfɨrɨ sowandümo marundɨ. \v 6 Ŋga asu Merkisedek ana Rifaindɨ ahuirɨ mamambeahɨndɨ-yupoanɨ. Ŋga asu ai Abrahamɨndɨ-mayo napo mamɨ bɨdɨfɨrɨ ra semündü mburambo asu ahambo aboedɨ-aboedɨmarirɨ sapo nindou Godɨndɨ-mayo horombo hoafɨ semündümbü-mayu ranahambo. \v 7 Awi sɨhɨrɨ ranahambo fɨfɨrɨhumboanefɨ sapo nindou düdi ai ŋgorümbo aboedɨ-aboedarirɨ ranai ana ndürɨ ŋgɨnɨndɨ adükarümbiyu-wamboane asu aboedɨ-aboedɨmefiyu ranai ahandɨ hoareh-ani. \v 8 Rifaihündɨ aiana Israerɨ-yeimayo napo bɨdɨfɨrɨ sowandümo marundɨ ra nindou yɨfɨyomo marundɨ. Ŋga Merkisedek aiana nindou-yeimayo napo mamɨ bɨdɨfɨrɨ mamɨ bɨdɨfɨrɨ semündü marandɨ, ŋga ai yaŋgɨrɨ nüŋgumbü nou-ani sapo Baibor ai yare hoafɨmayo nou. Ranane asu sɨhɨrɨ yarɨhu fɨfɨrarɨhundɨ Merkisedek ai Abrahamɨmbo ŋgasündɨmarirɨ. \v 9 Moanɨ hoafɨmbo randɨhu hoafɨndefɨmboane. Rifaindɨ ahuirɨ mamɨ ai Israerɨ-yeimayo napo 10 mamɨ bɨdɨfɨrɨ sowandümo marund-anesɨ, ŋga horombo Merkisedek ai Abrahamɨndɨ-mayo bɨdɨfɨrɨ napo masemündu rasɨmboanɨ Rifaindɨ ahuirɨ mamɨ aho ra ranaheimbo kameihɨ randɨ masemündu. \v 10 Ranɨmbo Merkisedek ranai Abraham ranahambo nafɨnɨ hoeiriranɨ Rifai ai tüküfekoate-yuambe ahandɨ amoao Abraham ranahandɨ fiambe mamaru. Ranɨ-moatükunɨ ra moanɨ hoafomboane. Ranane asu sɨhɨrɨ yarɨhu fɨfɨrarɨhundɨ Merkisedek ai Rifaimbo amboanɨ ŋgasündɨmarirɨ. \s1 Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ sɨmborɨ ai Rifaindɨ ahuirɨ mamɨ-memo ranahamundɨ fondɨ kosɨmarɨhendɨ \p \v 11 Rifaindɨ sɨrambeahɨndɨ yaŋgɨrɨ Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ ra tüküyafu marundɨ. Moses ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra nindou Israerɨhündɨ ranaheimbo masagadürɨ, ŋga Rifaindɨ ahuirɨ mamɨ ranai hɨfandɨmaru homo. Rifai mamɨ-yomondɨ Godɨmbo saimbo ratüpurɨ ra nindoumbo ndombarɨhoai-mbonana, asu ŋgɨrɨ ŋgorü-poanɨmbo Godɨmbo saimbo bogorɨmbofe moatükunɨ ra tüküfeyo. Ŋga ŋgorü-poanɨmbo Godɨmbo saimbo moatükunɨ ra Merkisedekɨndɨ Godɨmbo saimbo hohoanɨmo ranɨfihɨ türe hayamboyo, ŋga Aron Rifiandɨ ahuirɨ ahandɨfihɨ türe hayamboyopoanɨ. \v 12 Asu Godɨmbo saimbo bogorɨmbofe moatükunɨ ranai ŋgorü süŋguefeyo ana, asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranamboanɨ ŋgorü süŋgumbɨfeyo-wamboane. \v 13 Sɨhefɨ Adükarɨ sapo ahamboane ndanɨ hoafɨ nda hoafayo, Aiana nindou ŋgorü sɨrambeahɨndɨyu, ŋga asu Aronɨndɨ sɨrambeahɨndɨ-yupoanɨ. Moai ahandɨ sɨrambeahɨndɨ ana Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ ratüpurɨ ra nindou mamɨ ai-amboanɨ semündu, ŋga wanɨ. \v 14 Aiana nindou Suda-mayu sɨrambeahɨndɨyu tükümefiyu. Ŋga asu Moses ai moai ranɨ sɨrɨ ranahambo dükare hoafɨyu Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ nindou tüküfembo, ŋga wanɨ. Ranɨ-moatükunɨ ra sapo ndorɨhu fɨfɨrɨhumboanefɨ. \s1 Sisas ana Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ koadürümbo nüŋgumb-ani Merkisedek nahurai \p \v 15 Sɨhɨrɨ dɨboadorɨhu hoeirɨhumboanefɨ ŋgorü sɨmborɨ Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ Merkisedek ramefiyu nahurai tükümefiyu asu ai Rifaindɨ sɨrambeahɨndɨ sɨhou-rundeimbɨ ranahamumbo ŋgasündɨ-mareapurɨ. \v 16 Ai Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨmbomefiyu ra moai Rifaindɨ ahuirɨ yaŋgɨr-anɨmbo ratüpurɨyo ramboane yaho ahɨnümbɨ hoafɨ meŋgoro ranɨ-süŋgu süŋgurandɨ, ŋga wanɨ. Ŋga aiana awarɨhefekoate yaŋgɨrɨ nüŋgumb-ani ranɨmboane asu ai ŋgasündeandeimbɨ bogorɨ sai-randeimbɨ tükümefiyu. \v 17 Ŋga Baibor ai yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 “Seana Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ koadürümbo-koadürümbo nɨmboamboyafɨ \q2 Merkisedek ramefiyu ranɨfihɨ tündo hawambo,” \rq Buk Song 110:4\rq* \m meho. \p \v 18 Horombodɨdɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranana gɨgɨrana-mbofemboane sapo ranɨ-moatükunɨ ranai aboedɨ ndorɨhefekoate asu sɨhefɨmbo fehefemunɨ-koatemayo-wambo. \v 19 Ŋga ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ranai ana ŋgɨrɨ nɨnɨ-moatükunɨ aboedɨ ndemɨndɨ ndondeandɨ. Ŋga hapondanɨ ana sɨmborɨ moatükunɨ horombodɨdɨ moatükunɨ ranahambo ŋgasündareandɨ. Ranɨ-moatükunɨ hɨmboayefɨ ranambo sɨhɨrɨ God sowanambo akɨmɨ ŋgemboyefɨ. \p \v 20 Asu God ai Sisasɨmbo ahambo sai-randeimbɨ-mborirühɨ moai moanɨ hɨnɨŋgɨrirɨ, ŋga dabarɨfihɨyu hɨnɨŋgɨmarirɨ. Nindou bodɨmondɨ yaru Godɨmbo sɨhou-rundeimbɨmbo-yafundeimbɨ ana moai yahurai dabarɨ yaŋgorowa tüküyafu rundɨ. \v 21 Ŋga Godɨndɨ dabarɨ süŋguyu Sisas ai ahambo sai-randeimbɨ tükümefiyu. Ranɨ-sɨmboanɨ God ai yare ahambo hoafɨyundowohü yahuya, \q1 “Adükarɨ ai anɨhondümbo hondü dabarɨfimboani, \q2 ŋga asu ai ŋgɨrɨ ranɨ-moatükunɨ ra hɨhɨrɨnde ŋgorü süŋgundeandɨ. \q1 Ŋga seana Godɨmbo sao-randeimbɨ koadürümbo nɨmboamboyafɨ,” \rq Buk Song 110:4\rq* \m mehu. \v 22 Dabarɨ ranɨmbo-hündambo wamboyo sɨmborɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe moatükunɨ-mayo ranahambo Sisas ai hoafɨyuhüya, ranɨ-moatükunɨ ra anɨhondü tükündɨfemboe, mehu. Ranɨmboane hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ra Mosesɨndɨ ahɨnümbɨ ranahambo ŋgasündeamboane. \p \v 23 Ranɨ-moatükunɨ ra yahurai-ane: Horombo ana Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ nindou ra afɨndɨ tüküyafu marundane, ŋga asu ai yɨfɨyomo rundühɨ wambo moai ahamundɨ ranɨ ratüpurɨ ra gedühɨ hüramɨndɨ ho randɨ, ŋga wanɨ. \v 24 Ŋga Sisas ana moanɨ koadürümbo nüŋgumbo wambo asu ahandɨ Godɨmbo sai-randeimbɨ ratüpurɨ ra ŋgɨrɨ nindou ŋgorü ai kosɨndɨhai ratüpurɨndu, ŋga wanɨ. \v 25 Ranɨmbo-wambo-anɨmbo hapondan-ane asu süŋgunambo muŋguambo si aho ranane ra nindou dɨdɨyei God sowana Sisasɨndɨ süŋguyahi ahei ranaheimbo muŋguambo aboedambo-ndearümbui. Sapo ai koadürümbo nüŋgumbo aheimbo farɨhefe-ndürɨmbohünda dɨdɨbafɨyu arandɨ. \s1 Sisas Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ ai-anɨmbo sɨhefɨmbo fandɨhemunümbui \p \v 26 Sapo Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ ndahurai sɨhefɨmbo fandɨhemunümbui. Aiana moanɨ aboedɨ sürühoeimbɨ hamɨndɨ hond-ani. Ahandɨ fiambe ana moai se hütiyafɨ yaho hoafɨ hohoanɨmo nɨmarondo. Aiana moaruwai hohoanɨmoyeimbɨ ranaheimbo nindou nɨmboeia ai moanɨ ranɨ-poanɨ hondüyu haya sünambe nɨmoamo hond-ani anüŋgu. Nindou yahurai-anɨmbo sɨhefɨmbo fehefemunɨmboani. \v 27 Aiana bodɨmondɨ Godɨmbo sɨhou-rundeimbɨ bogorɨ adükarɨ nindou yahuraiyupoanɨ. Aiana nɨmbɨ-nɨmbɨsi moai ahandɨ fimbohündambo boatei Godɨmbo nɨnɨhondɨ hɨfokoare sɨhai mbura asu süŋguna nindou amurɨ ranahei moaruwai hohoanɨmo ranahambo yare randɨ, ŋga wanɨ. Ŋga aiana moanɨ mamɨmbo yaŋgɨrɨ randɨ ramareandɨ moanɨ koadürümbo ai ahandɨ fimbo Godɨmbo sɨhefembo sapo nɨnɨhondɨ hɨfokoarefeyo nou refihɨ. \v 28 Ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ranaiyo nindou ndoyɨmɨndɨkoate-memo ranahamumbo Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨmbo hɨnɨŋgɨreapurɨ arandɨ. Ŋga asu Godɨndɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra sagado-ambe ahandɨ dabarɨfe ranamboyo Nɨmorɨmbo yarirɨ hɨnɨŋgɨmarirɨ. Ranɨyo asu ranɨ-moatükunɨ ranai ahandɨ Nɨmorɨ koadürümbo ndorɨhoeimbɨ ranahambo yare hɨnɨŋgɨmarerɨ. Sapo Nɨmorɨ koadürümbo muŋgunambo ndorɨhoei nüŋgumbü-mayu ranahambo. \c 8 \s1 Sisas ai sɨhefɨ Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükar-ani \p \v 1 Ranɨ-moatükunɨ ranahandɨ nɨmɨndɨ hondü hoafɨ ro wataporɨmbo-arɨhundɨ ranana sɨhefɨ moanɨ yahurai Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ ai sünambe God Bogorɨ Hondü-mayu ranahandɨ haŋgɨfoanɨ amaru. \v 2 Ranambe-ani aiana Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ ratüpurɨ ranani ratüpurɨyuhü moanɨ sürühoeimbɨ fondɨ ranambe anüŋgu. Fondɨ ra sapo Godɨmbo hoafɨyo-rambo ser worɨ hondü Adükarɨ ai mafondeandɨ ranambe, ŋga nindou ai worɨ ra moai fondundɨ. \p \v 3 Muŋguambo nindou dɨdemo sapo Godɨmbo sɨhou-rundeimbɨ bogorɨ adükarɨ nɨŋgomo arundɨ ra Godɨmbo moanɨ saimbo moatükunɨ sɨhefembo asu nɨnɨhondɨ hɨfokoefeyoanɨ horɨ kefoefe-rambohündambo anɨŋgomo. Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo sɨhefɨ Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ ranai-amboanɨ nɨnɨ-moatükunɨyo ra awi Godɨmbo mbɨsɨhend-amboane. \v 4 Sisas ranai hɨfɨ ndanɨhü mbanüŋgu-mbonana, ai ŋgɨrɨ Godɨmbo sai-randeimbɨmbo nüŋgu, sapo nindou bɨdɨfɨrɨ ai Suda-yei ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨ-süŋgumbo Godɨmbo moanɨ saimbo moatükunɨ sɨhou-arundɨ nindou ranai manɨŋgomo-ndambo wambo. \v 5 Moanɨ sürühoeimbɨ fondɨ ranambe Godɨmbo sɨhou-rundeimbɨ ratüpurɨ yaru arundɨ fondɨ ranana moanɨ safɨ hondü sünambeahɨ eŋgoro ranahandambo sɨsam-ane. Moses ai sapo sɨsamɨ moatükunɨ ser worɨ-mayo ra fondɨfembo yahuhaya-mboyuambe God ai ahambo hoafɨyundohü yahuya, \q1 “Se ranɨ-moatükunɨ ra randowandühɨ ana, sapo hɨfɨ wafuambe muŋguambo moatükunɨ refembo safɨ hondü sɨsamɨrɨhe nafuimehanɨnɨ rananɨmbo ranɨ-süŋgundo worɨmbondandɨ,” \rq Kisim Bek 25:40\rq* \m mehundo. \v 6 Ŋga haponda Sisas ai Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ ratüpurɨ ranɨfihɨ türe haya ratüpurayu hu ranana amurɨ-yomondɨ ratüpurɨ ŋgasündeandeimbɨ hond-ane. Sapo hoafɨ femɨndɨ aboedɨ safɨ sɨhefembo moatükunɨ Godɨndɨ nendɨ asu Godɨ-mayu ranahei mbusümo dɨdɨboado-mareandɨ ranana moanɨ aboedɨ mbumundɨ hamɨndɨ hond-ane. Ranɨ-moatükunɨ ra sapo aboedɨ hamɨndɨ hondü horombo hoafɨfimbɨhündɨ süŋgu wambo. \s1 Sɨmborɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ai horombodɨdɨ ranahambo ŋgasündeamboane \p \v 7 Horombo weaŋgurühɨdɨdɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe-mayo ra moanɨ aboedɨ ndombarɨhoai-mbonana, asu ŋgɨrɨ süŋgunɨ ŋgorü tükümefeyo ranai tüküfeyo, ŋga ranana wanɨyo. \v 8 Ŋga asu God ai ahandɨ nendɨ ranaheimbo papɨ-hoafɨrandürühɨ yahuya, \q1 “Adükarɨ ai yahuya, Awi süŋguna ro Israerɨhündɨ asu Sudahündɨ ranɨ-babɨdɨmbo \q2 sɨmborɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefemboayahɨ ranɨ si ra tükündɨfemboe. \q1 \v 9 Ranɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe moatükunɨ ranana ŋgɨrɨ sapo ahei amoao mamɨ-babɨdɨmbo Isip hɨfambeahɨndɨ koakoma-rɨhandürɨ hahɨ \q2 ranɨ-sɨmboanɨ hoafɨ fɨrɨhamɨndɨ masɨheheandɨ nahurai-yopoanɨ, ŋga wanɨ. \q1 Nindou ranai wandɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ra ndofe süŋgufekoate-mayei-amboyahɨ \q2 asu ro-amboanɨ aheimbo moanɨ yarɨhe hɨnɨŋgɨmarɨhearü, Adükarɨ ramehu. \q1 \v 10 Awi süŋgunambo ana Israerɨhündɨ babɨdɨmbo ndanɨ \q2 hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ndandɨhe ndahurai-anɨmbo randɨheamboyahɨ. \q1 Ro wandɨ-mayo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ahei hohoanɨmoambe hɨnɨŋgɨndɨheandühɨ \q2 asu ahei ŋgusüfo fihü sürü papɨndɨhɨ hɨnɨŋgɨndɨheamboyahɨ. \q1 Ro ahei God-ndamboyahɨ \q2 asu ai wandɨ nendɨ-ndeimboyei. \q1 \v 11 Nindou mamɨ ai-amboanɨ ŋgɨrɨ ahandɨ mamɨ ŋgoafɨhündɨ nindou-mayu ranahambo yamundeandürɨ \q2 asu ahandɨ sɨrambeahɨndɨ nindou ranaheimbo hoafɨndundürühɨ, \q2 ‘Se Adükarɨ fɨfɨrɨndɨhorɨ,’ mbüsu. \q1 Nɨmboe muŋguambo nindou ai ndürɨmbayei asu ndürɨ-koateayei \q2 aiana wambo fɨfɨrɨndɨ-hindɨrɨmboyei. \q1 \v 12 Ro hɨpoambondɨ-handürühɨ ahei moaruwai hohoanɨmo ranɨmbo amboawiyei mbɨsa hɨnɨŋgɨndɨhearühɨ, \q2 asu ahei mamɨkarɨ hohoanɨmo ranahambo moanɨ mɨtanɨndɨ-hamɨndɨ-handürɨmboyahɨ,” \rq Jeremaia 31:31-34\rq* \m mehu. \p \v 13 God ai sɨmborɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ranahambo sɨmbor-ane yahu wataporɨmbo-randühɨyu asu hoafɨ ranambo ai weaŋgurühɨdɨdɨ-mayo ranahambo muŋguna wamɨndafɨmbo-mareandɨ. Asu nɨne-moatükunɨ sapo ai wamɨndafɨyowohü sümboayo ranana ŋgɨrɨ amɨtata awarɨndɨhoeyo. \c 9 \s1 Hɨfɨ ndanɨhündambo Godɨmbo hɨfokoefe saimbo hohoanɨmo \p \v 1 Weaŋgurühɨdɨdɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefeimbɨ-mayo ranai ana ranɨ-poanɨmbo Godɨmbo dɨdɨbafɨfe hohoanɨmo asu nindou nafɨyoweimbɨ-hündɨ sürühoeimbɨ fondɨ Godɨmbo dɨdɨbafɨfe-rambo ranɨ amboanɨ meŋgoro-ane. \v 2 Weaŋgurühɨ sapo sürühoeimbɨ fondɨ ser worɨ ra yimbumbofe papɨyoweimbɨyo mafondaro. Weindanɨ papɨ ranambe ana ram nindɨfembo fondɨ nɨŋgo asu yibadɨ bret ranɨ-wamɨ Godɨmbo sɨhefeimbɨ-hündɨ nɨŋgo marandɨ. \v 3 Ai hoearɨ yipurɨmborɨhi kümarɨhindɨ asu hoearɨ ranɨ daboadanɨ fondɨ mamɨ manɨŋgo ranahambo moanɨ sürühoeimbɨ fond-ane yahomo marundɨ. \v 4 Worɨ ranɨ safambe, ranɨ-poanɨmbo fɨsɨŋɨrɨyo-randeimbɨ Godɨmbo mandɨfe fondɨ gorɨnambo nafɨrundeimbɨyo asu hoafɨ femɨndɨ sɨhefe-rambo bokis ranɨ-kameihɨ manɨmbafe. Bokis ranahambo gorɨnambo gabudɨfoefimbɨyo haya asu ranambe gor hɨpɨrɨ yaŋgoro-ane asu ranambe mana\f + \fr 9:4 \ft Mana ra sesɨ God ai Israerɨhündambo nɨmɨ wofɨ furɨkoate-reandühɨ masagadürɨ ranane.\f* foaru nindundeimbɨyo manɨŋgo. Aronɨndɨ nɨmɨ-nɨmɨ horombo andüfurɨyoweimbɨ-mayo asu horombo nɨmoei yimbufihɨ God ai hoafɨ femɨndɨ sɨhefe sürü papɨmarandɨ ranai bokis ranambe amboanɨ meŋgoro. \v 5 Bokis ranɨ-wamɨ mbanendeimbɨ sünambeahɨndɨ nendɨ sɨsamɨ yimbu mapaiarɨfanɨ Godɨndɨ hɨmboamupui-randeimbɨ ra ahafandɨ mbusümo meŋgoro. Ranɨ-wamɨ God ai moaruwai hohoanɨmo ranahambo amboawiyei yahu arandɨ ranɨwamɨ mbanendɨ ŋgurɨne hena nɨmarɨfanɨ marɨnandɨ. Ŋga hapondanɨ ana ŋgɨrɨ ranɨ-moatükunɨ ranahambo muŋguna gedühɨ hamɨndɨ wataporɨ-mbondɨhu ŋgefɨ. \p \v 6 Muŋguambo moatükunɨ ra nafɨrundümo kurarundɨ ana, Godɨmbo sɨhou-rundeimbɨ ranai muŋguambo si aho ra ai ahamundɨ ratüpurɨmbo hohoanɨmo-yomondühɨ sapo weindanɨ papɨmayo ranambe kefoau tüküyafu marundɨ. \v 7 Ŋga worɨ safambe papɨ hondü ranambe ana Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ ranai yaŋgɨrɨyu kefuai tüküfi marandɨ mamɨmbo yaŋgɨrɨ muŋguambo hɨmbanɨ maho ra. Refihɨ ai moai moanɨ warɨ yaŋgɨrɨ hüfu randɨ, ŋga nɨnɨhondɨ horɨ Godɨmbo sɨhefembo sapo ai moaruwai hohoanɨmoyu marandambo asu nindou ai moanɨ hohoanɨmokoate moaruwai hohoanɨmoyei marɨhündɨ ranaheimbohünda kameihɨ semündü hayamboyu hüfu marandɨ. \v 8 Muŋguambo ranɨ ratüpurɨ ranɨmbo Yifiafɨ Aboedɨ ranai yare nafuiramunühɨ yahoya, weaŋgurühɨ Godɨmbo sai-rambo ser worɨ ranai fondarowanɨ ana, Sürühoeimbɨ Hondü Fondɨ sünambe worɨ safambe hombo nafɨ ra weindahɨfe-koatemayo. \v 9 Nɨmɨndɨhɨndɨ ra ranane nda. Muŋguambo ranɨ ratüpurɨ ser worɨ ranana sɨsamɨ nahurai hapondanambe ranahamboane nafuiayomunɨ. Nɨnɨhondɨ horɨ Godɨmbohünda raraofe asɨhefeyo ana, ŋgɨrɨ nindou dɨdɨyei Godɨmbo hohoanɨmombo sei-arɨhündɨ ranahei ŋgusüfo ranai ndondɨhoayondürɨ. \v 10 Ŋga saimbo moatükunɨ ra sesɨmbo moatükunɨ, sɨmɨndɨmbo moatükunɨ, mamɨkarambo fi popoaifoefembo moatükunɨ ranana moanɨ fi-hoearɨ moanambuhü ranahandɨ ratüpurɨ hohoanɨmo yaŋgɨr-ane. Ŋga asu ranɨ-moatükunɨ ra süŋgundɨhi ŋgeianɨ Godɨndɨ sɨmborɨ hohoanɨmo tükündɨfemboe yahumboani \p \v 11 Krais hapondanambe tüküfimboani, ŋga aiana muŋguambo aboedɨ moatükunɨ haponda tükümefeyo ndanahambohünda Godɨmbo sai-rambo bogorɨ adükarɨmbofi tüküfimboani. Godɨmbo saimbo ser worɨ hondü sapo horombodɨdɨ-mayo ranahambo ŋgasündeandeimbɨ-mayo. Ranɨ ser worɨ ranana nindou ai worɨmbo-rumbo-yomopoanɨ. Asu ranɨ-moatükunɨ ranai hɨfɨnɨ nafɨyombo-yopoanɨ, ŋga wanɨ. \v 12 Krais ai moai meme horɨ asu burmakau horɨ ra semündü haya Godɨmbo saimbohündambo kefuai hüfu, ŋga wanɨ. Ŋga asu aiana ahandɨ horɨ ranɨ-randɨ semündü hayambo Godɨmbohünda sehefembo God nɨmaruambe Safambe Hondü mamɨmbo yaŋgɨrɨyu kefuai mahüfu sɨhefɨmbo koadürümbo-koadürümbo nɨŋgombo aboedambofe-munɨmbohünda. \v 13 Ŋga nindou bɨdɨfɨrɨ ai Godɨndɨ hɨmboahü moaruwai fiayei ana, asu Godɨmbo sɨhou-rundeimbɨ bogorɨ ranai meme horɨ, burmakau anamɨndɨ horɨ, asu burmakau yikɨmɨndɨ weindambo mandɨfimbɨ-hündɨ hasüfɨ ranɨ amboanɨ ahei-wamɨ bubumafoarunda, asu ranɨ-moatükunɨ ranambo nindou ahei moaruwai fi ra Godɨndɨ hɨmboahü aboedɨ tükümehindɨ. \v 14 Ŋga Kraisɨndɨ horɨ ana ranɨ-moatükunɨ hohoanɨmo ranahambo ŋgasündeandeimb-ane. Sapo Kraisɨndɨ fiambe ana moai moaruwai hohoanɨmo ra akɨdou-amboanɨ nɨmaro, ŋga wanɨ. Asu sapo Yifiafɨ koadürümbo-koadürümbo nɨmaro-wembü ranahandɨ ŋgɨnɨndɨ-namboyo Krais ahandɨ fi nɨŋgombo hohoanɨmo ra Godɨmbohünda nɨnɨhondɨ hɨfokoefe asɨhefeyo nou yare hɨfokoare masɨhendo. Ranɨmboane ahandɨ horɨ ranai ŋgɨrɨ sɨhefɨ fi moanambühɨ ranɨ yaŋgɨrɨ popoaindɨhendɨ, ŋga wanɨ. Ŋga aiana sapo sɨhefɨ hohoanɨmo moaruwai ŋgusüfoambe popoai-marɨhemuna asu sɨhɨrɨ horombodɨdɨ fehefekoate ahɨnümbɨ hohoanɨmo moai süŋgurɨhundɨ. Ranɨmbo-anɨmbo asu sɨhɨrɨ God yaŋgɨrɨ nüŋguweimbɨ ahandɨ ratüpurɨ aboedɨ ranɨ yaŋgɨrɨ ratüpurɨ-ndemboyefɨ. \s1 Kraisɨndɨ horɨ ranai sɨmborɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ranahambo ŋgɨnɨmaramɨndo \p \v 15 Ranɨmbo-hündambo Krais mamɨ ranaiyu sɨmborɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefembo moatükunɨ ra dɨdɨboadore semündü tüküfi weindahɨ-mareandɨ. Rananɨmbo asu nindou daboe dɨbonɨyu-ndüreimbɨ koadürümbo-koadürümbo yaŋgoroweimbɨ aboedɨ moatükunɨ ahei ape ai nɨmorɨmbo segodürɨmbo horombo hoafɨmareandürɨ ra ndahümündimboyei. Ndanɨ-moatükunɨ ra yare yahurai tükümbɨfeyo-wamboane. Sapo Sisas ai yɨfɨyuhü nindou moaruwai mamɨkarɨ hohoanɨmomayei ranambeahɨndɨ aboedambo-mareandürɨ ai weaŋgurühɨdɨdɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ra yaŋgoro-ambe ramarɨhindɨmbo-hünda. \p \v 16 Nindou düdi ai süŋgunambo yɨfɨndamboyahɨ yahuhaya, asu ahandɨ napo ra nindou ŋgorü ai mbɨsemündu-wamboane yahuhaya, pepafihɨ sürü pare asɨhendɨ ranana sapo nɨnɨ-moatükunɨmboyo hoafɨ femɨndɨ asɨhefeyo nahurai-ane. Nindou ranahandɨ nɨmorɨ ai hoafɨ femɨndɨ sɨhefe hoafɨ ra süŋgure huhü afɨndandɨ-mayo napo ra asemündu ana, nindou bɨdɨfɨrɨ ai hoafɨndeihɨya, nindou ranai yɨfɨmayu mbɨsei. \v 17 Nindou ranai ranɨ-moatükunɨ sɨhendeimbɨ-hündɨ süŋgunambo ai yɨfayu rananɨmbo ranɨ-moatükunɨ ranai mamɨ anɨhondümbo tükündɨfemboe. Ŋga asu nindou ranai yare hoafɨ fɨramündɨ sɨhai mbura awi yɨfɨkoate yaŋgɨrɨ anüŋgu ana, ahandɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe moatükunɨ ranai moanɨ yare yaŋgoromboane. \v 18 Ranɨmbo-hündamboyo weaŋgurühɨdɨdɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ranai amboanɨ horɨnambo yaŋgɨr-ane ranɨ hoafɨ ranahambo ŋgɨnemɨndɨmbo-hünda yaru marundɨ. \v 19 Weaŋgurühɨ Moses ai muŋguambo nindou ranaheimbo God ai nindoumbo ranɨ-moatükunɨ yaŋgɨr-anɨmbo süŋgundɨhündɨ yahuhaya ahɨnümbɨ hohoanɨmo hoafɨ sürü papɨre masɨhendɨ ranahambo wataporɨmbo-marandɨ. Ranɨyu asu ai burmakau anamɨndɨndambo horɨ memendambo horɨ ra semündü hɨmonɨ foŋgoefi mbura hisip nɨmɨ düdü dɨdareimbɨyo asu hamburɨ sipsipɨndɨ nɨnendɨ bɨdɨfɨrɨyo ranɨ-moatükunɨ ranambo ahɨnümbɨ Bukɨ-mayo ranɨwamɨ füsɨhai-füsɨhaimarandɨ nindou muŋguambo ranahei wamɨ kameihɨ. \v 20 Ranɨyu ai hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Horɨ ndanamboanɨmbo sapo God ai hoafɨ fɨramündɨ sɨhendühɨ ranɨ-moatükunɨ ra randɨhi süŋgundɨhündɨ yahuhaya hoafɨmendürɨ ranahambo ŋgɨnɨndamɨndɨmboe,” \rq Kisim Bek 24:20\rq* \m mehu. \v 21 Mamɨ yare ramareandɨ yahuraiyu Moses ranai horɨ ra semündü haya, hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ser worɨ asu muŋgu moatükunɨ ranambe yaŋgorowanɨ Godɨmbo dɨdɨbafɨfe-rambo moatükunɨ-mayo ranɨwamɨ kameihɨ füsɨhai-füsɨhaimarandɨ. \v 22 Anɨhond-ane, sapo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai hoafɨyowohü yahoya, “Muŋguambo moatükunɨ ranana horɨnambo yaŋgɨrɨ-anɨmbo popoaindɨhendanɨ asu asükai aboedɨndɨmboe,” meho. Asu horɨ peyohü popoaihefe-koate ana, God ai ŋgɨrɨ amboawi mbüsu nindou-yei hohoanɨmo moaruwai ranahambo. \s1 Kraisɨndɨ yɨfɨ ana moaruwai hohoanɨmo awarɨhoendühane \p \v 23 Hɨfɨnɨ rotu ser worɨndɨ moatükunɨ ra sɨsamɨ nahurai-ane, ŋga anɨhondü hamɨndɨ moatükunɨ sünambe eŋgoro. Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo muŋguambo hɨfɨnɨndɨ moatükunɨ ra horɨnambo popoaihefe ranambo aboedɨ tüküfemboane. Ŋga sünambeahɨndɨ hondü moatükunɨ eŋgoro ranai ŋgasündeandeimbɨ horɨ ranɨnambo yaŋgɨrɨ aboedɨ tükümbɨfeyo-wamboane. \v 24 Sünambe anɨhondü hamɨndɨ eŋgoro ranahandɨ sɨsamɨ nindou ai sürühoeimbɨ fondɨ nafɨru hɨnɨŋgɨmarundɨ ranambe ana moai Krais ai kefuai hu, ŋga wanɨ. Ŋga sapo sünambe fondɨ hondü-mayo ranambeahɨyu ai Godɨndɨ hɨmboahü sɨhefɨmbo-hündambo kameihɨ tüküfimbo ranambeahɨyu ai kefuai hüfu anüŋgu. \v 25 Suda-yomondɨ Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ adükarɨ ranai ana ser worɨ moanɨ safambe hondü ranambeahɨyu ranɨ-poanɨ horɨ semündü haya moanɨ mamɨmbo yaŋgɨrɨ hɨmbanɨ mamɨ-mamɨ randühɨ kefuai hüfu marandɨ. Ŋga Krais-ana ai moai ahandɨ fi ra Godɨmbo saimbo afɨndɨmbo kefuai hüfu randɨ, ŋga wanɨ. \v 26 Ranɨ-moatükunɨ ra rambarea-mbonana, Krais ranai tɨŋɨrɨfo afɨndɨmbo semündü ra hu-humbo God ai hɨfɨ, sünü asu muŋgu moatükunɨ ra nafɨrand-ambe amboanɨ tüküfi, ŋga wanɨ. Ŋga asu moanɨ ai mamɨmbo yaŋgɨrɨ hamɨndɨ muŋguambo si aho ranahambo kameihɨ tüküfemboane ndeara bɨdɨfɨranambo si ranai tüküfembo yaŋgɨrɨyo-ambe. Moaruwai hohoanɨmondɨ ŋgɨnɨndɨ eŋgoro ra Krais ai ahandɨhoarɨ Godɨmbo sɨhefɨmbohünda yɨfɨyowohü awarɨhefembo-hündamboyu tükümefiyu. \v 27 Muŋguambo nindou moanɨ mamɨmbo-anɨmbo awi yɨfɨyo mburümbo asu süŋgunambo God ai yɨbobondeambui. \v 28 Mamɨ yare yahuraiyo Krais amboanɨ ahandɨ fi ra Godɨmbo sɨhefembohünda moanɨ mamɨmbo yaŋgɨrɨ nindou afɨndɨ ranahei moaruwai hohoanɨmo ra raguanambo-fembohünda yɨfɨmayu. Asükaiyu ai tükefiyu ra moaruwai hohoanɨmo ranahambo gogorɨhefembo yɨfɨmboyupoanɨ, ŋga nindou dɨdɨyei ahambo tükümbɨfiyu sei hehi hɨmboayei hei ranaheimbo aboedambo-fendürɨmbo-anɨmbo tükündüfimbui. \c 10 \s1 Krais ai mamɨmbo yaŋgɨrɨ yɨfɨmayu \p \v 1 Suda-yeimayo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranana sapo nɨne-moatükunɨ aboedɨ süŋgunambo tüküfemboayo ranahandɨ-mayo sɨsamɨ yifiafɨ nahurai-ane. Asu nindou ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgurɨhi-rühündeimbɨ muŋguambo hɨmbanɨ aho ra ahei moaruwai hohoanɨmo ranahambo-hündambo Godɨmbo nɨnɨhondɨ hɨfokoarɨhi sɨhehi arɨhündɨ. Ŋga ranɨ hohoanɨmo ŋgɨrɨ nindou Ape sowana hei arɨhündɨ ranaheimbo muŋguna aboedambo-ndeandürɨ. \v 2 Ŋga ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgu nindou-yei moaruwai hohoanɨmo ranahambo raguanambo-reandüra ai aboedɨ sürühehindeimbɨ tükümbehi-mbonana, asu ai ŋgɨrɨ moaruwai hohoanɨmo ranahambo hütiyefɨ sei hehi hei rɨhündɨ. Rambefe-mbonana, asu muŋguambo Godɨmbo nɨnɨhondɨ hɨfokoefe hohoanɨmo ra rühɨsafɨ hɨnɨŋgɨrɨhisɨ. \v 3 Ŋga asu Godɨmbo hɨfokoefe sɨhefe hohoanɨmo ra muŋguambo hɨmbanɨ yarɨhi pɨyei arɨhü hei ahei moaruwai hohoanɨmo ranahambo hohoanɨmo korɨfoefe-ndürɨmbohünda. \v 4 Ŋga burmakau hor-ane asu meme hor-ane ranɨ-moatükunɨ ranai ana awi ŋgɨrɨ moaruwai hohoanɨmo ranahambo raguanambo-ndeandɨ. \p \v 5 Ranɨmbo-hünda Krais ai ndeara hɨfɨna kosɨmbo yahumbo ai Godɨmbo hoafɨyundühɨ yahuya, \q1 “God, seana sɨhambohünda nɨnɨhondɨ hɨfokoefe sɨhefe moatükunɨ ranɨmbo ana se moai yifirɨyafɨ, \q2 ŋga se wandɨ fi-safɨ ranɨrandɨ refembohünda yaro masahawandɨ. \q1 \v 6 Seana nɨnɨhondɨ sɨhambohünda muŋguambo mandɨfeimb-ane, \q2 asu moaruwai hohoanɨmo raguanambo-fembohünda \q2 ŋgorü-poanɨ sɨhambo sɨhefembo moatükunɨ ranɨmbo ana moai hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyafɨ randɨ. \q1 \v 7 Ranɨyahɨ asu ro yarɨhe hoafɨyahühɨya, ‘O God, yɨnɨyahɨ ro nda.’ \q2 Sapo sürü paru masɨhoemo buk ranambe wambohünda yare hoafɨmayo. \q1 Moanɨ sɨhafɨ hohoanɨmoayafɨ ranɨ-süŋgufembo-hünda ro ndeara kosamboanahɨ,” \rq Buk Song 40:6-8\rq* \m mehu. \v 8 Weaŋgurühɨ ai yare hoafɨyuhü yahuya, “Seana moai yifirɨyafɨ randɨ sɨhambohünda nɨnɨhondɨ hɨfokoefe sɨhefe asu mandɨfe arandɨ moaruwai hohoanɨmo raguanambofembo ranɨmbo ana,” mehu. Ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra yaŋgorowanɨ ranɨ-süŋgumbo nɨnɨhondɨ Godɨmbo hɨfokoefe sɨhefe hohoanɨmo ra yarɨhi arɨhündɨ yahu Krais ai hoafɨmayu. \v 9 Asükai ai yare hoafɨyuhü yahuya, “O God, yinɨyahɨ ro nda. Ro sapo se hohoanɨmoayafɨ süŋgu yaŋgɨrɨ süŋgufihɨ refemboanahɨ ndanɨmboahɨ,” mehu. God ai muŋguambo wamɨndafɨ Godɨmbo sai-rambo moatükunɨ ra gɨgɨranambo-reandühani, asu Kraisɨndɨ fi Godɨmbo saimbo moatükunɨ ranahandɨ fondɨhü sɨmborɨ kɨkafoareandɨ. \v 10 Sapo Sisas Krais ai God ro hohoanɨmoayahɨ süŋgu yaŋgɨrɨ rambɨreandamboane mehu ranɨ-süŋgure haya asu ai moanɨ ahandɨ fi ra mamɨmbo yaŋgɨrɨ muŋguambo si aho ranɨmbo kameihɨ Godɨmbo masɨhendo. Rananɨmbo asu sɨhɨrɨ moaruwai hohoanɨmo ranambeahɨndɨ aboedɨ sürühehundeimbɨ anɨmboefɨ. \p \v 11 Suda-yomondɨ Godɨmbo sai-randeimbɨ bogorɨ mamamɨ ranai ahandɨ Godɨmbo nɨnɨhondɨ mandɨfe sɨhefembo ratüpurɨ ra muŋguambo si ratüpurɨyuhü moanɨ mamɨ ranɨ-moatükunɨ ratüpurɨ yaŋgɨrɨyu rarao ra hu marandɨ. Ŋga asu ranɨ-moatükunɨ ratüpurɨ ranai ana awi ŋgɨrɨ moaruwai hohoanɨmo ranahambo raguanambo-ndeandɨ. \v 12 Ŋga asu Krais-ana moanɨ ai mamɨmbo yaŋgɨrɨyu yɨfɨyuhü ahandɨ fi ra Godɨmbo masɨhendo muŋguambo si moaruwai hohoanɨmo ra raguanambofembo-hünda. Ranani asu ai haponda Godɨndɨ warɨ hondü waranɨ amaru. \v 13 Ranɨhü ai Godɨmboya, ai wandɨ hürütümbɨ nindou ra wandɨ yirɨmbo hoarehɨ hɨnɨŋgɨmbɨreandɨ yahuhaya hɨfanda amaru. \v 14 Ai moanɨ mamɨmbo yaŋgɨrɨ yɨfɨyuhü Godɨmbo fi ahandɨ ra sɨhendühɨ asu ranɨnambo ai nindou ranaheimbo moaruwai hohoanɨmo ranambeahɨndɨ sürühendürɨ hɨnɨŋgɨ-mareandüra ai koadürümbo-koadürümbo ndorɨhehi anɨmboei. \p \v 15 Yifiafɨ Aboedɨ ranai-amboanɨ ranahambo anɨhond-ane meho. Ŋga ai Baibor-ambeahɨ weaŋgurühɨ hoafɨyowohü yahoya, \q1 \v 16 “Haponda awi süŋgunambo-anɨmbo Israer nindou-babɨdɨmbo, \q2 ndanɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ndandɨhe ndahurai-anɨmbo randɨheamboyahɨ,” Adükarɨ ra mehu. \q1 “Ro wandɨ-mayo hohoanɨmo ahei hohoanɨmoambe hɨnɨŋgɨndɨheandühɨ \q2 asu ahei ŋgusüfofihɨ sürü papɨndɨhɨ hɨnɨŋgɨ-ndɨheamboyahɨ,” \rq Jeremaia 31:33\rq* \m mehu. \v 17 Ranɨyu ai nɨŋofi hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Ro ahei moaruwai hohoanɨmomayei-ane \q1 asu moaruwai hamɨndɨ moatükunɨ hondü yarɨhi arɨhündɨ \q2 ranahambo amboawiyei mbɨsahɨ ŋgɨrɨ gedambo hohoanɨmondahɨ,” \rq Jeremaia 31:34\rq* \m mehu. \v 18 Asu muŋgu ranɨ-moatükunɨ hohoanɨmo ranahambo amboawiyei ehu ana, asu moaruwai hohoanɨmo raguanambofembo Godɨmbo nɨnɨhondɨ hɨfokoefe sɨhefe hohoanɨmo ranai ŋgɨrɨ asükaindo tükündɨfe ndandɨ. \p \v 19 Ŋga ranɨmbo-hündambo-anɨmbo wandafɨ mamɨ, awi Godɨmbo sɨhefe bogorɨ adükarɨ ai moanɨ Sürühoeimbɨ Hondü Fondɨ ranambe kefuai hu arandɨ nou sɨhɨrɨ amboanɨ moanɨ hɨmbokoate God nɨmaruambe Sisasɨndɨ horɨ süŋgumbo keboehu ŋgemboyefɨ. \v 20 Sɨhɨrɨ ranambe keboehu ŋgemboyefɨ sɨmborɨ nafɨ ranɨ-süŋgu. Sisas yɨfɨyuhüyu ai hoearɨ Godɨndɨ nafɨtambehü mapenɨŋgo ranɨ mbusümo nafɨ hɨfombo yaŋgɨrɨ nɨŋgoweimbɨ nafɨ ra sübüdɨmarɨhendɨ. \v 21 Ranɨmboane hapondanɨ ana sɨhɨrɨ Godɨmbo Sai-randeimbɨ Bogorɨ Adükarɨ Godɨndɨ worɨ sünambe ranambeahɨndɨ nindou hɨfanda-randeimbɨ bogorɨ anüŋgu. Ranai Sisas-ani. \v 22 Sapo aiyu ahandɨ horɨna sɨhefɨmbo moaruwai hohoanɨmo sɨhefɨ ŋgusüfoambe ranahambo sɨhɨrɨ hüti-anefɨ yarɨhu arɨhundɨ sefɨ-rɨhundeimbɨ amaro ra popoai-marɨhemunɨ. Asu sürühoeyoweimbɨ hoenambo amboanɨ kameihɨ sɨhefɨ fi hundürümaramunɨ. Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo sɨhefɨ ŋgusüfoambe moaruwai tɨkai hohoanɨmo amaro ra raguanambondɨhu mbundɨhu asu sɨhɨrɨ moanɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo ranɨ yaŋgɨrɨ ndahumündefɨ hohu God sowana akɨmɨ sühündahu ŋgefɨmboane. \v 23 God ai aboedɨ moatükunɨ süŋgunambo sɨhefɨmbo saimunɨmboayu ranahambo horombo hoafɨmareandɨ. Ranɨmbo sɨhɨrɨ hoafɨyefɨ arɨhundɨ ranahambo awi ŋgɨnɨndɨ nɨmboefɨmbo hɨmbondefɨmboane. Awi ahambo sɨhɨrɨ randeambui mbɨsefɨ anɨhondümbo-ndɨhumboane sapo God ai hoafɨyumbühündɨ ai randeambuimbo-hündambo wambo. \v 24 Awi sɨhɨrɨ mamamɨ wandafɨ mamɨ ranaheimbo hohoanɨmo-ndefɨmboane. Asu nindou ai sɨmborɨ fehefe asu ŋgusüfo pefe hohoanɨmo ra ahei hohoanɨmoambe botɨndɨhumboane. \v 25 Awi sɨhɨrɨ ana wandafɨ mamɨ-babɨdɨ mamühɨ fandɨfe hohoanɨmo ra refe hɨnɨŋgɨfepoanɨ rühɨ sapo nindou amurɨ bɨdɨfɨrɨ raweahi arɨhündɨ nou, ŋga wanɨ. Ŋga se hoeirɨhimboanei bɨdɨfɨranɨ si ra ndeara akɨmane. Ŋga ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu sɨhɨrɨ nindou bodɨmondɨ ranahei ŋgusüfoambe hohoanɨmo ŋgɨnemɨndɨ-ndürɨmbohünda tɨŋɨrɨfondefɨ ŋgefɨmboane. \s1 Godɨndɨ Nɨmorɨ ranahambo daboadanambo-fipoanɨ \p \v 26 Asu sɨhɨrɨ Kraisɨndɨ-mayo anɨhondü hoafɨ ra fɨfɨrɨhu mburɨhu, moanɨ sɨhefɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ hefühɨnda, ranɨnambo moaruwai hohoanɨmo ranɨ-süŋgu peahu ahefɨ ana, moai ŋgorü-poanɨmbo hɨfokoefe Godɨmbo sɨhefeyoanɨ asu ranambo hohoanɨmo ra raguanambofembo yaŋgoromunɨ, ŋga wanɨ. \v 27 Ŋga sapo Godɨndɨ yɨbobofemunɨmbo si tükündɨfeyowohü nindou Godɨndɨ hürütümbɨ ranaheimbo ŋgɨnɨndɨ hamɨndɨ hai ranambo tɨkɨrɨndandürɨmboe ranahambo yɨhɨmboyefühɨ hɨmboayefɨ ranɨ yaŋgɨr-ane eŋgoro. \v 28 Nindou düdi ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo Moses masendɨ ra hɨmborɨyowohü süŋgufekoate-ayu ana, nindou yimbuyafanɨ asu ŋgɨmɨyomo ai ranɨ-moatükunɨ ra ai ramareandɨ sei hoafɨyeianɨ moanɨ amboawi yaho-koate hɨfokoarɨhi marɨhündɨ. \v 29 Asu nindou düdi ai Godɨndɨ Nɨmorɨmbo daboadɨ hɨhɨrarirɨ ana, se ranahambo nüŋgurɨhi hohoanɨmo-yeihɨyeia? Nindou ranai ana awi afɨndɨ tɨŋɨrɨfo saf-anɨmbo ndemündümbui. Kraisɨndɨ-mayo horɨ ranambo Godɨndɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ranahambo ndomarɨhendɨ. Horɨ mamɨ ranamboyo nindou ranahambo hohoanɨmoambe sürɨherɨ hɨnɨŋgɨmarer-anesɨ. Ŋga asu nindou ranai hoafɨ femɨndɨ sɨhefe horɨ-mayo ranahamboya, ranɨ-moatükunɨ ana moan-ane, ŋga ndorɨhoeimbɨ moatükunɨ hamɨndɨyopoanɨ yahumbü nindou-ani. Ranani asu ai Yifiafɨ moanɨ hɨpoambore-randeimbɨ ranahambo moaruwai-moaruwai-mboareandɨ. \v 30 Sapo sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhundɨ Adükarɨ ai yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Nindou moaruwai hohoanɨmoyeianɨ ranɨ-süŋgumbo sɨmborɨ tɨŋɨrɨfo sai ana, wandɨ ratüpur-ane. \q2 Ro sɨmborɨ tɨŋɨrɨfo ndeheamboyahɨ,” \rq Ɨo 32:35\rq* \m mehu. Asükaiyu ai nɨŋofi ŋgorü hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Adükarɨ ai ahandɨhoar-anɨmbo ahandɨ nendɨ ra yɨbobondearümbui,” \rq Ɨo 32:36\rq* \m mehu. \v 31 Yaŋgɨrɨ koadürümbo nüŋgumbü God ai nindou kɨkɨhemɨndɨmbo ra yɨhɨmbombü moatükun-ane. \s1 Anɨhondümbofe hohoanɨmo ra ŋgɨnɨndɨ kɨkɨhɨndɨ-humɨndefɨ-mboane \p \v 32 Sapo ranɨ-moatükunɨ sɨheimbo-so horombombo tükümefeyondürɨ ranahambo se hohoanɨmondei! Godɨndɨ-mayo si aboedɨ sɨheimbo boakɨfoa-reandürambe ranɨ mbusümo maho ra sapo se tɨŋɨrɨfo afɨndɨ tükümefendüra awi tɨŋɨrɨfo ranambe hüti-hütimayei hei-ane. \v 33 Se ranɨ-sɨmboanɨ nɨmboei-ambe ana ŋgoambo nindou bɨdɨfɨrɨ ai sɨheimbo nindou hɨmboahü moaruwai-moaruwaimbo-rɨhindürühɨ tɨŋɨrɨfombü hohoanɨmo masahündürɨ. Asu se ŋgoambo nindou ai tɨŋɨrɨfo asahümündi ranɨ-babɨdɨmbo-yahindühɨ se ahei mbusümo nɨmboeimbo ai tɨŋɨrɨfoayei ra farɨhehi-ndürühanei. \v 34 Ranɨyei asu se nindou karabusambe nɨmboeimbo tɨŋɨrɨfoayei nou se-amboanɨ ai-babɨdɨmbo tɨŋɨrɨfomayei. Asu nindou bɨdɨfɨrɨ ai sɨhei napo ra ŋgoambo fufurühümündi hündüranɨ asu se ranɨmbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyeihɨ aheimboya, ‘I ambɨrɨhündɨ ana,’ sei hehi warɨ hürühümündi-anɨ ai sahümündi marɨhündɨ. Se ranɨ-moatükunɨ ranahambo ramarɨhindɨ ra, sapo sɨhei aboedɨ moatükunɨ hondü koadürümbo-koadürümbo yaŋgoromboayo ra fɨfɨrɨhi hehimbo-wambo. \p \v 35 Ranɨmbo-hündambo awi se sɨhei ŋgɨnɨndɨ hamɨndɨ anɨhondümbofe ho moatükunɨ-mayo ra warɨ-hündühümündimboyei, ŋga yowanɨ. Ŋga nɨmboe ranɨ-moatükunɨ ranahambo takɨn-anɨmbo God ai aboedɨ adükarɨ moatükunɨ ro ndeheamboyahɨ mehu ra ai ndembui. \v 36 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo God ai nɨne-moatükunɨ saimbo horombo hoafɨmareandɨ ra semɨndɨmbohünda awi se moanɨ sapo God ai nɨne hohoanɨmo hohoanɨmoayu ranɨ-süŋgu yaŋgɨrɨ hɨmboarɨnambo hɨbadɨhümbo ratüpurɨndei. \v 37 Sapo Baiborambe God ai yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Awi gedamboyo-poanɨ, ŋga nindou sapo tüküfembo-mayu ranai tükündɨfimbui. \q2 Ai ŋgɨrɨ gedambo hɨhɨnɨŋgɨndeandɨ. \q1 \v 38 Ro hohoanɨmoayahɨ ranɨ-süŋgu yaŋgɨrɨ rarɨhindeimbɨ nindou wandɨ, \q2 awi ai wambo anɨhondümbo-rɨhindürühɨ mbɨnɨmboei-amboane. \q1 Ŋga asu nindou düdi bɨdɨfɨrɨ ai wambo anɨhondümbofe ranahambo sɨsɨrefiyu ana, \q2 asu ro ŋgɨrɨ nindou ranahambo wudɨndɨhinɨ,” \rq Habakuk 2:3-4\rq* \q1 mehu. \m \v 39 Ŋga asu sɨhɨrɨ ana Godɨmbo anɨhondümbofe hohoanɨmo ranahambo sɨsɨrɨyahundühɨ awarɨhehundeimbɨ nindou-yefɨpoanɨ, ŋga wanɨ. Ŋga awi sɨhɨrɨ ana Godɨmbo anɨhondümborɨhu hefühɨ aboedambo-yahundeimbɨ nindou-anefɨ. \c 11 \s1 Anɨhondümbofe hohoanɨmo nɨmɨndɨ hoaf-ane \p \v 1 Sapo anɨhondümbofe hohoanɨmo ranana nɨnɨ-moatükunɨmboyo hɨmboayefɨ ra tükündɨfemboe ranahambo sɨhɨrɨ dɨdɨboadorɨhu fɨfɨrɨhundɨ. Ranɨ-moatükunɨ ranana sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ sɨhefɨ hɨmboarɨnambo hoeindɨhundɨ, ŋga moanɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨr-anɨmbo ranɨ-moatükunɨ ra anɨhondü mbeŋgorɨ mbɨsemboyefɨ. Hohoanɨmo ra anɨhondümbofe hohoanɨmo-ane. \v 2 Horombo amoao ahei anɨhondümbofe hohoanɨmo ranɨmbo-hündambo God ai aheimboya, nindou aboedɨ mbumund-anei mehundürɨ. \v 3 Sɨhefɨ anɨhondüfe hohoanɨmo-mbohündambo fɨfɨrɨhumboayefɨ sapo God ai hoafɨyuhü ahandɨ hoafɨnambo sünü hɨfɨ ra nafɨmarandɨ ranahambo. Ŋga ranɨ-moatükunɨ ra nafɨmaranda hɨmboarɨnambo hoeiarɨhundɨ ai moanɨ hoeifekoate moatükunɨnambo randɨ ramareandɨ. \s1 Aber, Enok asu Noa ai Godɨmbo anɨhondümbo-marüwurɨ \p \v 4 Aber ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohündambo ai Godɨmbohünda nɨnɨhondɨ hɨfokoare mamandeandɨ. Ai ramareandɨ ra Ken ai ramareandɨ ranahambo ŋgasünde haya Godɨndɨ hɨmboahü moanɨ aboedɨ hamɨndɨyo. Asu ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohündambo God ai ahamboya, aiana nindou moanɨ mbumundɨ hamɨnd-ani mehu hoafɨ ra Aber ahambo maho. Ranɨyu asu God ai nɨne-moatükunɨ Aber ai ahambo masagado ra hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyu marandɨ. Aber ai yɨfɨmayusɨ, ŋga awi ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo ranɨ-süŋgumbo hoafɨ yare hoafɨyo ara ho. \p \v 5 Enok ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda God ai ahambo nɨmoamo maserümünduwa asu ai yɨfɨ-koate gedühɨ manüŋgu. God ai maserümündu-wambo asu nindou dɨdai moai ahambo hoeirirɨ. God ai Enok ahambo semündü hafokoate-yuambe ranɨ-sɨmboanɨ ahambo hoafɨyuhüya, ‘Ro hohoanɨmoayahɨ ranɨ-süŋgu yaŋgɨrɨ süŋgumara hu,’ mehundo. \v 6 Ŋga nindou Godɨmbo anɨhondümbofe-koate-ayu ana, asu ahambo God ai ŋgɨrɨ siaondɨfiyu. Ŋga nindou düdi ai Godɨndɨ fikɨmɨ sühüfembo hohoanɨmoayu ana, God ai anüŋgu ranahambo anɨhondümbo-mbɨreand-amboane. Sapo God ai nindou düdi ahambo hüti-hütiyuhü kokoarürɨ ranahambo takɨnɨ segodombo ranahambo kameihɨ anɨhondümbo-mbɨreand-amboane. \p \v 7 Noa ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda God ai nɨne-moatükunɨ süŋguna refeyowanɨ tüküfemboayo ra Noa ai hoeifekoate-yuambe ranahambo ahɨnɨ hoafɨrürühɨya ranɨ-moatükunɨ tükündɨfemboe mehu. Ranɨyu ai Godɨndɨ hoafɨ ra hɨmborɨyu mbura, moanɨ ai hoafɨmayu süŋgu sip afɨndɨ ra nafɨmarandɨ ai ahandɨ aborüdɨ-babɨdɨ ranambe kefoehi nɨmareimbo aboedamehindɨ-mayo ra. Ranɨyo asu ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda God ai ahamboya seana nindou mbumund-anafɨ mehundo. Ranɨ-süŋgu nindou muŋguambo ahambo anɨhondümbo-arɨhorɨ ranahambo refemboayu nou. Ranɨmbo-hündamboyo asu Noa ai muŋguambo nindou ndanɨ hɨfɨhündɨ ranaheimbo nindou moaruwai-anei yaho nafuiyombo nou ramareandɨ. \s1 Abrahamɨndɨ hoaf-ane \p \v 8 Abraham ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda God ai ahambo hɨdɨborɨ nafɨnɨ hɨfɨ ŋgorü segodɨmbo koehefimbo mehu ra hɨmborɨmayu. Ai ahandɨ hɨfɨ hondü hɨnɨŋgɨre haya moanɨ fɨfɨrɨfekoate nahanafɨmbayahɨ nda ahahɨ yahuhaya sɨrɨmbɨrowohü mahu. \v 9 Ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda God ai ahambo hɨfɨ ŋgorü ndahandomboyahɨ yahu horombo hoafɨmayu ranɨ hɨfambe hɨdɨbo-hɨdɨborɨhoei manüŋgu. Ranɨyu ai hɨfɨ ranɨhü ser worambe manüŋgu sapo Aisak ahandɨ nɨmorɨ, asu Sekob Aisakɨndɨ nɨmorɨ marɨne mamɨ ranɨ hɨfɨ God ai süŋguna dagapɨranɨ nɨŋgomboayafanɨ nou. Ŋga ahafanɨmbo amboanɨ God ai ranɨ-moatükunɨ segopɨrɨmbohünda horombo hoafɨmareapɨrɨ. \v 10 Abraham ai ser worambe manüŋgu, ŋga ŋgoafɨ adükarɨ koadürümbo-koadürümbo nɨŋgoweimbɨ God ai ahandɨhoarɨ nafɨmbo hohoanɨmoyu mbura nafɨmarandɨ ra hoeifemboyu hɨmbomayu hu. \p \v 11 Sara Abrahamɨndɨ nɨmorehɨ ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda ai ahandɨhoarɨ amboanɨ purüsɨ nɨmorɨ-koate nɨŋgo ho-hombo boagɨrɨ-mayoyosɨ, ŋga asu God ai ahambo ŋgɨnɨndɨ masagado nɨmorɨ wakemɨndɨmbo. Ranɨyo asu Sara ai yare hohoanɨmoyowohüya, God ai nɨmorɨ wakɨndandɨmboyafɨ yahu horombo hoafɨmayu ra ai anɨhondümboyu hoafɨmayu, ŋga ai ranɨ-süŋgundeambui, yahohaya hohoanɨmomayo. \v 12 Ranɨyu asu Abraham ai ndeara boagɨrɨyuhü yɨfɨmbo yaŋgɨrɨmayusɨ, ŋga asu ai afɨndɨ nɨmorɨ burayo ranahei amoao-mayu. Nɨmorɨ nindou mamɨ yaŋgɨrɨ ranahandambo-hündɨ burayo ra moanɨ afɨndɨ tüküfeihɨyo sapo mupui sünambe eŋgorü asu gudikɨkɨrɨ tapuiyowa kɨkɨfekoate eŋgorü yahurai tükümefeyo, God ai ahambo horombo hoafɨmeindo nou. \p \v 13 Nindou muŋgu ranai Godɨmbo anɨhondümbo-rɨhorɨ heimbo süŋguna yɨfɨmayei. Ai ndanɨ hɨfɨhü nɨmboei-ambe awi moai sapo God ai aheimbo aboedɨ moatükunɨ segodürɨmbo horombo hoafɨmayu ra sahümündi, ŋga wanɨ. Ŋga moanɨ ai aŋgunɨ nɨmboeimbo hɨmboarɨ-nambo yaŋgɨrɨ hoeirɨhindühɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨmayei. Ranɨyei ai weindahɨ yarɨhi hoafɨyeihɨ seiya, ‘Ro ndanɨ hɨfɨhü nɨmboefanɨ ro ŋgorü hɨfɨhündɨ hɨdɨborɨ nindou nou-anefɨ, moanɨ bodɨfombo ndanɨ hɨfɨhü anɨmboefɨ,’ masei. \v 14 Nindou ai yarɨhi yahurai hoafayei ana, sɨhɨrɨ randɨhu hohoanɨmo-ndefɨhüya, aiana ahei hɨfɨ hondü aboedɨ hamɨndɨ ranɨ hoeifembo seimboanei yarɨhi yahurai hoafayei mbɨsefɨmboane. \v 15 Nindou ranai ahei hɨfɨhü weaŋgurühɨ nɨmboei mburɨhü ra hɨnɨŋgɨrɨhi hehi ŋgoründühɨ nɨmboembo weaŋgurühɨdɨdɨ hɨfɨ ranahambo hohoanɨmo pambarɨhi-mbonana, awi ai koadürana hɨhɨrɨyahi hei. \v 16 Wanɨ, ŋga ai sapo hɨfɨ sünambe eŋgoro hɨfɨ ndanɨhü ŋgasündareandɨ ranɨ hɨfɨnamboyei hombo sei-hehi hohoanɨmomayei. Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu Godɨmbo ai sɨhefɨ God-ani seimbo ra God ai ŋgɨrɨ aheimbo amoanɨŋgɨ-ndundürɨ sapo hɨfɨ ranɨfihɨ aheimbo ŋgoafɨ adükarɨ nafɨra hɨnɨŋgɨ-mareandambo wambo. \p \v 17 Abraham ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda God ai ahambo yari hoeimarirɨ ranambo asu ai ahandɨ nɨmorɨ Aisak ra Godɨmbohünda hɨfokoefi sɨhefimbo hohoanɨmomayu. Abraham ranahamboyu God ai nɨnɨ-moatükunɨmboyu ahambo refimboayu ranahambo horombo hoafɨmarira fɨfɨrɨmareandɨ. Ŋga asu Abraham ai ahandɨ nɨmorɨ mamɨ hamɨndɨ-mayu ranahambo Godɨmbohünda hɨfokoefi sɨhefimbo hohoanɨmomayu. \v 18 Sapo God ai Abrahamɨmbo Aisak ranahamboyu horombo hoafɨrirühɨ yahuya “Aisak ranahandambo-hünd-anɨmbo sɨhafɨ amoao mamɨ afɨndɨ ra yagodɨmboe sa horombo hoafɨmarɨheanɨnɨ,” mehuyosɨ, ŋga asu ai ahandɨ nɨmorɨmbo hɨfokoefimbo hohoanɨmomayu. \v 19 Abraham ai yare hohoanɨmo-yuhüya, Aisak ai yɨfayu ana, God ai yɨfɨhündɨ botɨndirümbui yahuhaya hohoanɨmomayu. Ŋga moanɨ hoafɨmbo randɨhu hoafɨndefɨhüya, Abraham ai ahandɨ nɨmorɨ yɨfɨhündɨ nou hɨhɨri maserümündu mbɨsefɨmboane. \s1 Aisak, Sekop asu Sosepɨ-yomondɨ hoaf-ane \p \v 20 Aisak ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda ai ahandɨ nɨmorɨ yimbu Sekop Isombo aboedɨ dɨdɨboado-mareapɨrɨ. Ai hoafɨ ranɨnambo nɨnɨ-moatükunɨyo ahafanɨmbo süŋguna tüküfemboayo ranahambo hoafɨmayupɨrɨ. \v 21 Sekop ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda ai ndeara yɨfɨmbo yaŋgɨrɨ-yuambe Sosepɨndɨ nɨmorɨ yimbu ranahafanɨmbo aboedɨ-aboedɨmareapɨrɨ. Ai ahandɨ nɨmɨnɨmɨ wafu ranɨwamɨ kɨkɨhamündü amofihü Godɨmbo seana Adükarɨ aboedɨ hamɨnd-anafɨ yahuhaya hɨhɨfɨmarürɨ. \v 22 Sosep ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda asu ai ndeara yɨfɨmbo yaŋgɨrɨ-yuambe hoafɨyuhüya, süŋgunambo Israer ai Isip hɨfɨ hɨnɨŋgɨndɨhi hehi ŋgorü hɨfɨna ŋgeimboyei mehu. Asu ai yɨfɨndua ahandɨ hamɨndɨ ranahambo nüŋgundɨhi-nüŋgundɨhi-mandɨhündɨ yahuhaya hoafɨmayundürɨ. \s1 Mosesɨndɨ hoaf-ane \p \v 23 Mosesɨndɨ hond-afɨndɨ ahafe anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda ai ahafe nɨmorɨ Moses ra wakɨrɨndɨfe mburɨna aboedɨ hamɨndɨmayu ranɨmboane asu nindou adükarɨ bogorɨ Isip hɨfɨ hɨfandarandɨ ranahandɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahambo yɨhɨmbokoate ŋgɨmɨ amoamo weindahɨfikoate sowarɨndɨfe manɨmbafe. Sapo nindou adükarɨ bogorɨndɨ ahɨnümbɨ ranane nda: Suda-yafe nindowenihɨ nɨmorɨ muŋgu hɨfokoambɨrɨhind-amboane. \v 24 Moses ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda ai adükarɨyu mbura se wambo ana Isip-yafe nindou adükarɨ bogorɨndɨ nɨmorɨ Ferondɨ nɨmor-ani mbɨsahü-ndɨrɨmboyei yahuhaya hohoanɨmomayu. \v 25 Moses ai sapo Godɨndɨ nendambo ŋgorü nindou ai moaruwai-moaruwaimbo-marɨhindüra afɨndɨ tɨŋɨrɨfoayei ranɨ-babɨdɨmbo yahurai refemboyu hohoanɨmomayu. Ŋga asu ai moai bodɨfombo moaruwai hohoanɨmo süŋgu hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨmbo hohoanɨmoyu. \v 26 Krais ranahambohünda Mosesɨmbo amoanɨŋgümbɨ hoafɨ hoafɨ-yahündowanɨ ai muŋguambo kakɨ, hoearɨ, ŋgɨnɨndɨ moatükunɨ napo Isip hɨfɨhü eŋgoro ranahambo ŋgasündeamboayo yahuhaya hohoanɨmomayu. Ranɨyu ai süŋgunambo God ai ahambo tɨŋɨrɨfomayu ranɨ takɨnɨ aboedɨ moatükunɨ segodɨmbo-mayu ranɨmbo hɨmboapomayu. \v 27 Moses ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda asu ai Isip hɨfɨ hɨnɨŋgɨre haya Isipɨhündɨ nindou bogorɨndɨ ŋgɨnɨndɨ ranahambo yɨhɨmbokoate mahu. Nindou Godɨmbo hoeifikoate-mayu ra Moses ai hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ hoeimarirɨ ranɨmboyu ŋgɨnɨndɨ yaŋgɨrɨ manüŋgu hu. \v 28 Ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda nindou aheimbo Pasofa si ra botɨmareandɨ. Si ranɨfihɨ sipsip hɨfokoaru mburümbo yipurɨfihɨ horɨ kükihoemonda, God ai sünambeahɨndɨ nendɨ amoŋgo nɨmorɨ hɨfokoe-fembohünda koamarɨherü ranai Israer nindou ranahei fikɨmɨ akɨmɨ hokoate-mbiyuwa yahuhaya se ranɨ-moatükunɨ ra yaru mehupurɨ. \s1 Israer afɨndɨ ai Godɨmbo anɨhondümbo-marɨhorɨ \p \v 29 Israer nindou ahei anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda ai Hamburɨ Sɨrɨwara bamarɨhehindɨ moanɨ hɨfɨ yaŋgɨrɨ süŋgu nou. Isipɨhündɨ nindou ai randɨhu badɨhehu yahomo houmbo raweafundane, hoe ranai koadürü-koadüreandühɨ tɨtɨporɨko-mareapura yɨfɨsafɨmemo. \v 30 Israerɨhündɨ ahei anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda Godɨndɨ ŋgɨnɨndɨnambo Seriko ŋgoafɨ-yafe ginɨrɨ ra tiboai pɨndɨmboe sei hehi ginɨrɨ ranahambo 7 ambe-ramɨndeimbɨmbo wakɨyei wakɨmarɨhinda tütifoai pɨmayo. \v 31 Rahap nɨmorehɨ nindowenihɨ bɨrabɨrɨyo-randeimbɨ ahandɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda ai Israerɨhündɨ nindou yimbu ŋgoafɨ kosemɨndɨ-mbohünda samoŋgorɨmbo tükümefɨneanda aboedɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨna worɨnɨmareapɨrɨ. Ranɨmbo-hündamboyo ahambo moai hɨfokoarundɨ nindou Godɨmbo anɨhondü-mbofekoate-yeimbɨ hɨfokoako-mafoarundürɨ ranambe. \s1 Godɨmbo anɨhondümbo-rɨhoreimbɨ ranaheimbo tɨŋɨrɨfo tükümefeyondürɨ \p \v 32 Awi ro nɨnɨ hoafɨ ŋgorü sɨheimbo hoafɨmandahɨ ŋgaha? Si moai gedühɨ nɨŋgo ro Gideon, Barak, Samson, Septa, Defit asu nindou muŋgu Godɨndɨ hoafɨ hoafɨyomo-rundeimbɨ-memo ranahamumbo hoafɨyombo, ŋga wanɨ. \v 33 Nindou ranai ahamundɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda ndɨfo nindou-babɨdɨmbo yifiarɨ-yomombo asu ai hamarɨhoemo. Bɨdɨfɨrɨ ai mbumundɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ nindoumbo hɨfandɨmarapurɨ asu ai nɨnɨ-moatükunɨmboyo God ai saimbo horombo hoafɨmareapurɨ ra masowandümo. Ranɨyomo bɨdɨfɨrɨ ai adükarɨ nɨmambeahɨ nɨnɨhondɨ ahandɨ ndürɨ raion ranahandɨ yafambe tapɨru kɨkɨhɨmaründümo. \v 34 Bɨdɨfɨrɨ ai yɨhɨmbo sɨsɨreandeimbɨ hai ŋgɨnɨndɨ-hamɨndɨ ahamundɨ hürütümbɨ püpimaranda mahoro ra dɨkɨru mamandundɨ asu bɨdɨfɨrɨ aboedambomefundɨ ranambeahɨndɨ ahamumbo pisaonambo hɨfokoefepurɨmbo mehomo. Nindou ranɨmemo ai hamɨndɨ kemɨndɨkoate-memosɨ, ŋga asu süŋgunambo ai hamɨndɨ ŋgɨnɨmaründümo. Ai yifiarambe moanɨ tɨtaboarɨ-hoemondühɨyomo asu ai ndɨfo nindou-yomondɨ harɨndɨfo nendɨ ranahamumbo wamafandüpurɨ. \v 35 Nɨmorehɨ bɨdɨfɨrɨ ahei anɨhondümbofe hohoanɨmo-mbohünda ahei fikɨmɨnɨndɨ yɨfɨyomondeimbɨ yaŋgɨrɨyafu marunda sahüpurümündi marɨhündɨ. Bɨdɨfɨrɨ ai karabusambe Godɨmbo daboadanambo-arɨhorɨ ana, aboeda ŋgeimboyei, ŋga ai moei masei ranɨmboanei asu nindou ŋgorü ai ahei fi moaruwaimbo-marɨhindüra asu yɨfɨmayei. Nindou ranai aboedambofe yiboarukombo süŋgunambo yɨfɨyei mburɨhü yɨfɨhündɨ botɨyahi yaŋgɨrɨ aboedɨ nɨŋgombo-mayo ra hohoanɨmoyeihɨ aboedambofembo yɨboarukomayei. \v 36 Asu bɨdɨfɨrambo hoafɨnambo moaruwai-moaruwaimborundürɨ asu bubumarundürɨ asu bɨdɨfɨrambo senɨnambo hüputüpu-rɨhoundürɨ karabus-ambe hɨnɨŋgɨmarundürɨ. \v 37 Bɨdɨfɨrambo nɨmoeinambo pütiyomondühɨ bubumarundüra yɨfɨmayei. Bɨdɨfɨrɨmbo sonambo yimbu kɨkɨrundürɨ sɨhoundürɨ asu bɨdɨfɨrambo pisaonambo hɨfokoarundürɨ sɨhoundürɨ marundɨ. Bɨdɨfɨrɨ ai aheimbo moaruwai-moaruwaimbo-rɨhindürühɨ tɨŋɨrɨfo masahündüra moanɨ napo-koate sipsip hoearɨ, meme hoearɨ ranɨ yaŋgɨrɨ güdühi sahümündi hehi hahabodei wakɨmarɨhindɨ. \v 38 Sapo ai nindou aboedɨ hamɨndɨyei, ŋga asu nindou hɨfɨ ranɨhündambo ai aboedɨ hamɨndɨ-yeipoanɨ! Nindou ranai nɨmɨ wohɨ furɨkoate-yowohü, hɨfɨ wafuanɨ hɨhɨrɨyei wakɨrɨhindühɨ, nɨmoei ambɨsambe hɨfɨ ambɨsambe ranambe nɨmboei marɨhündɨ. \v 39 Sapo nindou muŋguambo ranai Godɨmbo anɨhondümbo-marɨhorɨ ranɨmbo-wambo God ai nindou aboed-anei mehu, ŋga asu ai God nɨnɨ moatükunɨmboyo segondürɨmboane yahu horombo hoafɨmareandɨ ra awi moai sahümündi. \v 40 God ai süŋguambo sɨhefɨmbo muŋgu semunɨmboayu aboedɨ moatükunɨ hondü ra ndore sɨhai hayambo wamboyu asu nindou ranai boatei semɨndɨkoate-mayei. God ahandɨ hohoanɨmo ana yahurai-ane, sɨhefɨmbo muŋgu ramareamuna aboedɨ sɨmoŋgorɨ-humɨndefɨmboanefɨ. \c 12 \s1 Awi sɨhɨrɨ Sisasɨmbo yaŋgɨrɨ hɨmboarɨ pandɨhurühɨ anɨhondümbo-ndɨhurɨmboane \p \v 1 Ŋga asu awi sɨhɨrɨ nüŋgumandahua? Sɨhefombo ana nindou afɨndɨ ranai wakɨrɨhimunühɨ nɨne-moatükunɨ anɨhondümbofe ramarɨhindɨ ranɨnambo sɨhefɨmbo anɨhondümbofe hohoanɨmo nafuimarɨhümunɨ. Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo awi sɨhɨrɨ sɨhefɨhoarɨ nɨne-moatükunɨ sɨhefɨmbo nafɨ gürareamunɨ ranane, moaruwai hohoanɨmo ŋgɨnɨndɨ hamɨndɨ kɨkɨhɨ safaramɨndɨmunɨ ranane ra yɨhɨrɨndɨhu hohu, ŋgusüfo ŋgɨnɨndɨ foandɨhu hohu, sɨhefɨmbo hombo God ai nafɨ hɨnɨŋgɨmareamunɨ rasüŋgu ŋgefɨmboane. \v 2 Awi sɨhɨrɨ Sisasɨmbo yaŋgɨr-anɨmbo hɨmboarɨ pandɨhurɨ ŋgefɨmboane. Ai sɨhefɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo nɨmɨndɨhani asu ai sɨhefɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo rasüŋgunambo nafɨndamündɨ hɨnɨŋgɨ-ndeamunümbui. Ai nɨne-moatükunɨ tɨŋɨrɨfo ahambo sowahɨ tükümefendo ranahambo awi ro nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨfihɨ yɨfɨmboanahɨ, ŋga i ambe ranɨ-moatükunɨ ra hɨnɨŋgɨndɨhea yahu, ŋga wanɨ. Ŋga hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ afɨndɨ ai süŋgunambo semɨndɨmboayu ranahambo hohoanɨmoyuhü ai amoanɨŋgümbɨ moatükunɨmbo moan-ane yahuhü ŋgɨnɨndɨ yare manüŋgu. Ranani asu ai haponda God muŋgu hɨfanda-randeimbɨ ahandɨ nɨmarɨfondɨ ahandɨ warɨ hondü waranɨ amaru. \s1 God ai sɨhefɨmbo tɨŋɨrɨfo asemunɨ ranana sɨhefɨmbo dɨdɨboado-femunɨmboani \p \v 3 Awi se Sisasɨmbo randɨhi hohoanɨmo-ndahündo, sapo nindou moaruwai hohoanɨmoyeimbɨ ranai yɨboaruko-rɨhorühɨ moaruwaimbo-moaruwaimbo-marɨhora moan-ane yahuhaya ŋgɨnɨndɨ manüŋgu. Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu se-amboanɨ yahurai nɨmboei, ŋga se ranɨ-moatükunɨ sɨheimbo tükündɨfeyoanɨ ŋgusüfoambe garɨbɨndahindühɨ rühɨ randɨhi hɨnɨŋgɨ-ndɨhimboyei. \v 4 Se moaruwai hohoanɨmo ranahambo raguanambo-fembo sei hehi ranɨ-babɨdɨmbo hüti-hütiyeihaneisɨ, ŋga awi moai moaruwai hohoanɨmombo yifiarɨyeihɨ sɨhei horɨ ai pɨyo, Sisasɨndɨ horɨ ramefeyo nou. \v 5 Awi sɨheimbo God ai ahandɨ nɨmorɨ nou ŋgusüfoambe kɨkɨmɨfoefeimbɨ hoafɨ wataporɨmbo-marandürɨ ra se mɨtanɨrɨ-hümündiai? Sapo Ai yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Wandɨ nɨmorɨ, Adükarɨ ai sɨheimboya ai dɨdɨboadondɨhi hohoanɨmo-mbeyeia mbüsü haya ŋgorü süŋgunde randearanɨ \q2 se ahambo hɨmborɨ yaŋgɨrɨ hɨmborɨndahündo. \q1 Asu ai sɨheimbo dɨdɨboadɨ-fembohünda nɨnɨmboyo se tɨŋɨrɨfo dagadüranɨ, \q2 ŋgusüfo nɨmbɨndeimboyei. \q1 \v 6 Sapo Adükarɨ ai nindou mamɨ ŋgusüfo parareandɨ ana, \q2 dɨdɨboadore arandɨ. \q1 Asu nindou mamɨ asemündu ana, \q2 ahambo wandɨ nɨmorani yahuhü aboedambohünda pakarɨherü arandɨ,” \rq Sindaun 3:11-12\rq* \m mehu. \p \v 7 Sɨheimbo dɨdɨboadofe-ndürɨmbohünda God ai pakarɨ-hefendürɨmbo mbüsüwanɨ ahandɨ nɨmorɨ nou, se moanɨ ŋgɨnɨndɨ nɨmboei. Ranahandambo hündɨ se tɨŋɨrɨfo asahümündi ana, ranɨ-moatükunɨ ra God ai ahandɨ nɨmorɨmbore-andürɨ haya rareandürühani. Hɨfɨ ndanɨhündambo boagɨrɨ ai nɨmorɨmbo dɨdɨboado-fimbohünda moai pakarɨherü randɨyo? \v 8 Nɨneafɨ nɨmorɨ sɨhambo Ape ai ahandɨ nɨmorɨmbo noureanɨnɨ pakarɨhefenɨnɨ-koateayu ana, awi se boagɨreimbɨ nɨmorɨ hondüyafɨ-poanɨ, ŋga se boagɨrɨ-koate nafɨnɨndɨ nɨmor-anafɨ. \v 9 Sapo sɨhefɨ ape hɨfɨ ndanɨhündambo-memo ai sɨhɨrɨ mamɨkarɨ hohoanɨmoyefanɨ pakarɨhoumunanɨ ana, I aboed-anesɨ, ŋga ambɨrɨmunɨ sefühanefɨ. Ranɨ süŋgumbo-anɨmbo sünambeahɨndɨ Ape ranahandɨ hoarehɨ safɨndefühɨ ahandɨ hoafɨ süŋgundɨhu-mboane, ŋga rananɨmbo yaŋgɨrɨ nɨboademboyefɨ. \v 10 Hɨfɨ ndanɨhündambo ape sɨhefɨ ranai ana moanɨ ahamundɨ hohoanɨmo süŋgumbo yinɨhoar-amboanemo pakararɨhoumunɨ. Ŋga God aiana sɨhefɨmbo farɨhefembo ai ro sürühehea-ndeimbayahɨ yahurai tükümbeahind-amboane yahuhayamboani rawareamunɨ. \v 11 Ape ai pakararɨhemunɨ sɨhefɨmbo aboedambo-hündambo ranɨ-sɨmboanɨ ana sɨhɨrɨ ŋgusüfo nɨmbɨyefühɨ ŋgɨrɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndefɨ. Ŋga asu süŋgunambo pakarɨmarɨ-houmunɨ ranahandambo dɨdɨboado-rɨhehu hohumbohündɨ ana, ranɨ takɨnɨhündɨ mbumundɨ aboedɨ hohoanɨmo tüküfe-arandɨ. Asu ranɨmbo-hündamboane moanɨ ŋgusüfo aboedɨ kife nɨmarɨ hohoanɨmo ra tüküfeyowohane. \s1 Sɨhɨrɨ fɨrɨfɨrɨ-koate ŋgɨnɨndɨ hamɨndɨ tütüŋgɨndühu hohu nɨmboefɨmboane \p \v 12 Ranɨmbo-anɨmbo sɨhei warɨ ra afurɨndeiranɨ wanɨ, se moanɨ hamɨndɨ tütüŋgɨndühündühɨ sɨhei tɨŋarɨ ra hoafɨndeiranɨ mandüharɨ ŋgɨnɨndɨ dɨdɨboadondɨhi nɨmboei. \v 13 Se nafɨsüŋgu yaŋgɨrɨ ŋgei, ŋga hɨmboranɨ pɨndahimboyei. Nafɨ aboedɨ ra süŋgundɨhindanɨ tɨŋarɨ hoafɨ-koate ŋgɨnɨndɨndɨmboe. \v 14 Se muŋguambo nindou ranɨ-babɨdɨmbo moanɨ ŋgusüfo afurɨfe kifeimbɨ hohoanɨmo asu sürühefimbɨ hohoanɨmo ranɨ-süŋgu yaŋgɨrɨ süŋgundɨhündühɨ tɨŋɨrɨfondeihɨ nɨmboei. Ranɨ hohoanɨmo süŋgufe ho ranɨ-koate ana, nindou mamɨ amboanɨ ŋgɨrɨ Adükarɨmbo hoeindirɨ. \v 15 Se awi hɨbadɨhümbo. Seambeahɨ nindou mamɨ ai Godɨndɨ-mayo moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo aboedɨ ranahambo bodɨboadeambui. Asu seambeahɨ nindou mamɨ ai hühütimbü nɨmɨ anɨŋgo nou tükefiyu ana, sɨheimbo tɨŋɨrɨfo dagadüra asu se moaruwai hohoanɨmo süŋgundɨhimboyei. \v 16 Nindou mamɨ ai seambeahɨndɨ nɨmorehɨmbo hohoanɨmo nindowenihɨmbo hohoanɨmo yaŋgɨrɨ ŋgusüfo pandɨhi ŋgeimboyei. Nindou mamɨ ai seambeahɨndɨ Godɨmbo daboadɨ hɨhɨrɨndirümbui, sapo horombo Iso ai ahandɨ akɨdand-mayo sesɨ akɨdou yaŋgɨrɨ sesɨmbo yahumbo Godɨndɨ-mayo amoŋgo nɨmorɨ ai semɨndɨmbo-mayo ra akɨdɨ-dɨbo sɨsemefɨneandɨ nou randɨfimbui. \v 17 Se ra fɨfɨrɨhi, akɨdɨ ai masemünduambo süŋgunambo Iso ai aranɨmboaho hümoarɨyuhü asu nɨnɨ-süŋgundɨhea yehuenüŋgu hohoanɨmoyuhü kokora wakɨmareandɨsɨ, ŋga asu ai moai ranɨ-moatükunɨ ra semündu. \s1 Sɨhɨrɨ anɨhondümbo-rɨhundeimbɨ Godɨndɨ ŋgoafɨ hondühɨ tüküyahu-mboanefɨ \p \v 18-19 Se God sowana hombo hohoanɨmondeihɨ awi moai Israer ramehindɨ nou Sainai wafu tüküyahi hoeirɨhi asu sündɨhindɨ. Wafuambe ranɨhü imami kɨkɨrandeimbɨ hai, mutɨ kambɨŋɨ kɨkɨrandeimbɨ nɨmbɨ, asu hoewerɨ nɨmoamondɨ-hoafɨyowohü fufuŋɨ ai hoafɨyowohü Godɨndɨ hoafɨ sünambeahɨndɨ tüküfehümbo-mayo yahurai awi moai sɨheimbo amboanɨ tüküfeyondürɨ, ŋga wanɨ. Nindou ranai ranɨ hoafɨ tükümefeyo ra hɨmborɨyei hehi hoafɨyeihɨ seiya, “Ro ŋgɨrɨ asükaindefɨ ŋgorü hoafɨ hɨmborɨndefɨ,” masei. \v 20 Hoafɨ ranai yare yahurai tüküfeyowohü yahoya, “Nindouyo nɨnɨhondɨyo Sainai Wafu ra warɨ parareandɨ ana, nɨmoeinambo pitiyo hɨfokoefemboane,” meho ra hɨmborɨyei hehi ŋgɨrɨ ro rasüŋgundɨhundɨ sei hehimbo. \v 21 Ranɨ-moatükunɨ ai hoeimarɨhindɨ ra moanɨ yɨhɨmbo sɨsɨreandeimbɨ-mayo wamboyu Moses ai yare hoafɨyuhü yahuya, “Ro awi hɨhamɨndarɨ-yahühɨ yɨhɨmbo sɨsɨreheandɨ,” mehu. \v 22 Seana moai Sainai Wafu yahuraihü tüküyahindɨ, ŋga seana God koadürümbo nüŋguweimbɨ ŋgoafɨ adükarɨ Saion Wafu ranɨwamɨ tüküyahimboanei. Ranɨ ŋgoafɨ adükarɨ ranana Serusarem-ane, ŋga sünambe naŋgoanɨ Godɨndɨ sünambeahɨndɨ nendɨ afɨndɨ nɨmarɨmondɨ ŋgoafɨhü tüküyahimboanei. \v 23 Seana Godɨndɨ muŋguambo amoŋgo nɨmorɨ-yei hɨhɨfɨ-hɨhɨfümbɨ fandɨfeambe tüküyahimboanei. Nindou ranahei ana ndürɨ ra sünambe parɨhi sɨhehinda mbeŋgorɨ. Seana sapo God nindou muŋguambo yɨbobore-randeimbɨ ranahambo, asu nindou aboedɨ mbumundɨyeimbɨ God ai aheimbo nafɨramündɨ hɨnɨŋgɨ-mareandürɨ ahei yifiafɨ ranahambo sowahɨ tüküyahimboanei. \v 24 Sisas aiyu God-babɨdɨmbo sɨmborɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ranahambo yipupuikɨkɨ manüŋgu ahambo-so amboanɨ tüküyahimboanei. Ahandɨ horɨ aboedambo-fembohünda tütɨŋarɨmayo ranana Aberɨndɨ horɨ ŋgasünde hayambo sapo Sisasɨndɨ horɨ ana sɨmborɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefembo-hündamboyo, ŋga Aberɨndɨ horɨ ana sɨmborɨ mbɨro hoafɨmbo-hündamboyo. Seana muŋgu ranahambo-so tüküyahimboanei. \s1 Sɨhɨrɨ hɨbadɨhumbo \p \v 25 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo awi se hɨbadɨhümbo. God ai hoafɨnduanɨ se ahandɨ hoafɨ hɨmborɨmbo yɨboaruko-yɨboaruko-ndeimboyei. Horombo nindou Godɨndɨ-mayo hoafɨ hɨfɨ ndanɨhü hɨmborɨmbo yɨboaruko-yɨboarukoyei marɨhündɨ ranɨmboyei ai moai aboedambo fefoehindɨ. Sapo yahurai-ane sünambeahɨndɨ hoafɨ hoafayo ranahambo sɨhɨrɨ daboadanambo-arɨhundɨ ana, nüŋgundɨhu asu aboedambo mafeboehu-a? Ŋgɨrɨ randɨhundɨ. \v 26 Ranɨ-sɨmboanɨ ahandɨ hoafɨnambo hɨfɨ nda hɨfɨhemayo. Ŋga asu hapondanɨmbo ai yare horombo hoafɨreandühɨ yahuya, \q1 “Awi asükainda mamɨmbo ŋgɨrɨ hɨfɨ yaŋgɨrɨ hɨfɨhendo, \q2 ŋga sünü kameih-anɨmbo randɨfemboe,” \rq Hagai 2:6\rq* \m mehu. \v 27 Hoafɨ ‘Awi asükainda mamɨmbo’ ranana yahurai-ane: Nɨne-moatükunɨ God ai horombo nafɨmarandɨ ra hefɨhenambo raguanambo-areandɨ ana, ŋgɨrɨ nɨŋgo, ŋga awandɨhoemboe. Ŋga asu nɨne-moatükunɨ hɨfɨhenambo refe hoeifekoate-aiyo ana, ranai nɨŋgomboe. \v 28 God ai ŋgɨnɨndɨ hɨfandarandɨ ra sɨhɨrɨ asahumɨndefɨ ana, ŋgɨrɨ nɨnɨ-moatükunɨ ai hɨfɨhenambo rande hoeindeandɨ. Ranahambo-anɨmbo Godɨmbo hɨhɨfɨndɨ-hurɨmboane. Awi sɨhɨrɨ moanɨ Godɨmbo ahɨnɨndefühɨ ahandɨ ratüpurɨ ra kɨkɨhɨndɨ-humɨndefan-anɨmbo ai ranɨmbo hɨhɨfɨmbiyu-wamboane. \v 29 Sapo sɨhefɨ God aiana ŋgɨnɨndɨ hamɨndɨ hai muŋgu moatükunɨ sesɨ arandɨ nahurai-wambo. \c 13 \s1 Hohoanɨmo ranane God ai yifirayu \p \v 1 Wandafɨ mamɨ, hohoanɨmondeihɨ se sɨmborɨ ŋgusüfo pefiründei ŋgei. \v 2 Hɨdɨborɨ nindou tükündahindanɨ sɨheimbo-so semündündürɨ worɨnɨfendürɨmbo hohoanɨmondei. Nindou bɨdɨfɨrɨ ai rarɨhindühɨyei sünambeahɨndɨ nendɨ ai tükümefunda fɨfɨrɨfe-purɨkoate moanɨ sahüpurümündi worɨnɨma-rɨhipurɨ. \v 3 Nindou karabusɨyahi anɨmboei sapo se-amboanɨ ai-babɨdɨmbo karabusɨyahi anɨmboei nou ranaheimbo hohoanɨmo-ndahündürɨ. Nindou ai tɨŋɨrɨfoyeianɨ asu se-amboanɨ ai-babɨdɨmbo tɨŋɨrɨfoayei nou aheimbo hohoanɨmo-ndahündürɨ. \v 4 Nɨmorehühɨfe anamɨndühɨfe hohoanɨmo ranana aboed-ane. Ŋga nɨmorehɨ nindowenihɨ ranai ahafe fi ranahambo sɨmborɨ anɨhondümbo-feründafehü ndorɨne hɨfandɨ-mbɨrɨnand-amboane. Nindou dɨdɨyomo nɨmorehɨ sɨsɨhɨmoyomo asu nɨmorehɨ ai anamɨndɨhoandɨ bɨrabɨrayei ana, ranaheimbo God ai yɨbobo-ndearümbui. \v 5 Kakɨmbo ŋgusüfo pandɨhi ŋgeimboyei, ŋga se ranahambo hohoaŋɨ-ndühümboyei. Nɨnɨ-moatükunɨyo se masɨhehindɨ ranɨmbo I ndear-ane nda mbɨsei. Sapo God ai yare hoafɨyuhü yahuya, \q1 “Ro sɨheimbo ŋgɨrɨ hɨnɨŋgɨndɨhearü, \q2 asu ro ŋgɨrɨ sɨheimbo daboadɨ hɨhɨrɨndɨhearü,” \rq Ɨo 36:1\rq* \m mehu. \v 6 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo sɨhɨrɨ hɨmbo-koate hoafɨndefɨhüya, \q1 “Adükarɨ ai wambo farɨhendɨrɨ-randeimb-ani ranɨmbo wambo ro ŋgɨrɨ yɨhɨmbondahɨ. \q2 Nindou ai wambo nɨnɨ-moatükunɨ nüŋgumandundɨra?” \rq Buk Song 118:6-7\rq* \m mbɨsefɨmboane, Bukambe ai hoafayo nou. \s1 Nindou horombo bogorɨmboyafu manɨŋgomo ranahamundɨ hohoanɨmo süŋgundɨ-humboane \p \v 7 Horombo sɨhei bogorɨmbo-yafundeimbɨ nindou Godɨndɨ hoafɨ wataporɨmbo-marundürɨ ranahamumbo hohoanɨmondei. Horombo ai yaru manɨŋgomo ranɨmbo-anɨmbo se hohoanɨmondei. Ai yarumboemo manɨŋgomo mbɨsei hehi ahamundɨ anɨhondümbofe ra yahurai-ane mbɨsei süŋgundɨhindɨ. \v 8 Sisas Krais aiana ŋgɨrɨ ŋgorü hohoanɨmondu, ŋga mamɨ ranɨ yaŋgɨrɨ horombo maho hapondan-ambe asu süŋgunambo aho ra ai mamɨ ranɨ yaŋgɨrɨ nüŋgumboani. \v 9 Ranɨmboane asu se awi ranɨ-poanɨmbo wosɨhoaforɨ yamundɨfe hohoanɨmo ranai sɨhei aboedɨ ndofe yamundɨfe ho hohoanɨmo ranambe tüküfeyowanɨ asu se ŋgorü nafɨ süŋgundahimboyei. Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo sɨhefɨ ŋgusüfoambe ŋgɨnemɨndɨ ra aboedɨ safane, ŋga sesɨ wehɨmborɨ horɨ-horɨfe ho hohoanɨmo ranɨnambo sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ ŋgɨnɨndɨ ndahumɨndefɨ. Nindou dɨdɨyei ai ranɨ hohoanɨmo ranahambo süŋguarɨhi hei aheimbo hohoanɨmo ranai moai farɨhendürɨ. \v 10 Sɨhefe fondɨ hɨnɨŋgɨrɨhu-mboanefɨ. Ŋga Godɨmbo sɨhou-rundeimbɨ Suda-yomondɨ ser worɨ ranambe ratüpurɨyomo-rundeimbɨ aiana sɨhefɨ sesɨ mandɨfe fondɨ-wamɨnɨndɨ nɨnɨ-moatükunɨ amboanɨ ŋgɨrɨ dowadümo. \v 11 Godɨmbo sɨhai-randeimbɨ adükarɨ bogorɨ ai God nɨmaru-ambe ahambo nɨnɨhondɨ hɨfokoefe sɨhefembo-hünda moaruwai hohoanɨmo süŋgunambo horɨ sowandümo kefoau arundɨ. Ŋga amurɨ fi safɨ ranana ginɨrɨ hundünɨ mandu arundɨ. \v 12 Ranɨ süŋgumboyu Sisas amboanɨ ahandɨ horɨnambo nindou ranahei moaruwai hohoanɨmo popoai-hefembohünda Serusarem ginɨrɨ hundünɨ yɨfɨmbo tɨŋɨrɨfo adükarɨ masemündu. \v 13 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo awi sɨhɨrɨ ahambo-so ginɨrɨ nafɨtambe hundünɨ ŋgefɨ ranɨhü amoanɨŋgambo-marüwurɨ nou ai-babɨdɨ yahurai-ndefɨmboane. \v 14 Ŋga hɨfɨ ndanɨhü moai sɨhefɨmbo koadürümbo nɨŋgoweimbɨ ŋgoafɨ adükarɨ naŋgo, ŋga wanɨ. Ŋga sɨhɨrɨ koadürümbo nɨŋgoweimbɨ ŋgoafɨ adükarɨ aboedɨ süŋgunambo tüküfembo ranɨmboanefɨ hɨmboayefɨ. \v 15 Ranɨmbo-anɨmbo sɨhɨrɨ Sisasɨndɨ süŋgu hoafɨndefɨhüya, ‘God ai aboed-ani,’ mbɨsefɨmboane muŋguambo si aho ra ahambo nɨnɨhondɨ sɨhefe rawefeyo nou. Ranane sɨhɨrɨ sɨhefɨ yafambe ra Godɨmbo ndahundowohü ranambo weindahɨ hoafɨndefɨhüya, ‘Ai yɨhoef-ani,’ nda mbɨsefomboane. \v 16 Aboedɨ hohoanɨmo süŋgufe ratüpurɨyowohü nindou mbonɨmbo-rühümündimbɨ fehefe hohoanɨmo ra se mɨtanɨndü-hümündihɨ hɨnɨŋgɨ-ndɨhimboyei. Sapo ranɨ-moatükunɨ ra Godɨmbo sɨhefembo moatükunɨ nou-ane asu God ai ranɨmbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyuhani. \s1 God ai sɨhefɨmbo randeamuna aboedɨ nɨmboemboyefɨ \p \v 17 Sɨhei bogorɨ nindoumboyafu anɨŋgomo ranai sɨheimbo farɨhefe-ndürɨmbo yahomomboanemo hohoanɨmoemo. Rananemo ai sɨhei hohoanɨmo muŋguambo si aho ra ai harɨhefe nɨmarɨkoate hɨfandu homo arundɨ. Rananɨmbo süŋgunambo ai Godɨmbo nɨnɨ-moatükunɨ ratüpurɨyo ramarundɨ ranɨmbo hoafɨndɨmo-ndomboemo. Se ahamundɨ hoafɨ hɨmborɨndeihɨmbo ahamundɨ hoarehɨndeian-anɨmbo, asu ai moanɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ-ndɨmondühɨ aboedɨ randumboemo. Ŋga asu wanayo ana, ai afɨndɨ hohoanɨmonambo ratüpurɨ-ndɨmboemo. Ranana asu ŋgɨrɨ sɨheimbo ranɨ hohoanɨmo ranai fandɨheirɨ. Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo se moanɨ ahamundɨ hoafɨ ai hoafemo ra hɨmborɨndeihɨ rasüŋgundɨhindɨ. \v 18 Se Godɨmbo yɨhoefɨmbohünda dɨdɨbafɨndei ŋgei. Ro fɨfɨrɨhundɨ ro mbumundɨ hohoanɨmo hohoanɨmoayefɨ ra, ŋga moanɨ muŋguambo si aho ra sapo mbumundɨ hohoanɨmomayo ranɨ yaŋgɨrɨ süŋgundɨhu sefɨmboanefɨ. \v 19 God ai sɨheimbo sowana hapondanambe wambo hɨhɨre koambɨrɨhendɨr-amboane samboanahɨ se Godɨmbo dɨdɨbafɨndei sahehea düduarɨhandürɨ habodɨhɨ. \v 20 God ai ŋgusüfoambe afurɨfe kifeimbɨ hohoanɨmo nɨmɨndɨhani ranai sɨhefɨ Adükarɨ Sisas ranahambo yɨfɨhündɨ yaŋgɨrɨ botɨmarirɨ. Rananɨmbo asu Sisas ai sipsip hɨfandandeimbɨ nou sɨhefɨmbo hɨfandamuneimbɨ bogorɨmbomefiyu. Ahandɨ horɨnamboane koadürümbo yaŋgorombo hoafɨ femɨndɨ sɨhefe ra ŋgɨnɨramɨndɨ arandɨ. \v 21 Muŋguambo aboedɨ moatükunɨ sapo se semɨndɨmboayei ra God ai mbɨsagadür-amboane ahandɨ hohoanɨmo süŋgufehümbo ratüpurɨ-mbohünda. Sisas Kraisɨndɨ süŋgu-anɨmbo sɨhefɨ ŋgusüfoambe ratüpurɨmbiyu-wamboane nɨne-moatükunɨ aboedɨyowanɨ ai hɨhɨfɨ-hɨhɨfefiyu ranahambo. Sisas Kraisɨmbo ahandɨ ndürɨ adükar-ane mbɨsefɨ-mboane koadürümbo-koadürümbo, ŋga anɨhond-ane. \s1 Bɨdɨfɨranambo hoafɨ \p \v 22 Wandafɨ mamɨ, awi ro sɨheimbo hoafɨpoa-yahandürɨ habodɨhɨ. Ŋga sɨheimbo ŋgusüfoambe ŋgɨnemɨndɨ-ndürɨmbo-hündambo hoafɨ hoafehandürɨ ndanahambo hɨmboarɨnambo yaŋgɨrɨ hɨbadühɨndühɨ hɨmborɨndei. Sɨheimbo ro pas nda sürü papɨmarɨhandɨ ra awi hoandarɨ hamɨndɨyopoanɨ, ŋga wanɨ. \v 23 Sɨhefɨ wandafɨ, Timoti, ai karabus-ambeahɨndɨ hɨnɨŋgɨmarüwura tükümefiyu ranahambo fɨfɨrɨmbɨrɨhorɨ samboanahɨ hoafehandürɨ. Asu ai nɨmai wambo-so tükefiyu ana, ro sɨheimbo hoeifendürɨmbo asükai tükeheandɨ ra ai-dɨbo tükünda-hoamboyehɨ. \v 24 Sɨhei bogorɨ nindou muŋguambo ranahamumboane asu Godɨndɨ nendɨ muŋguambo yɨhoefɨ-mayo hɨhɨfɨ hoafɨ nda hoafɨndahündürɨ. Itari hɨfɨhündɨ ai sɨheimbo hɨhɨfarɨhündürɨ. \v 25 Godɨndɨ moanɨ hɨpoambo hohoanɨmo sɨheimbo muŋguambo mbɨfarɨhendür-amboane.