\id GAL - Angor NT [agg] -Papua New Guinea 2001 (DBL 2014) \h Garesia \toc1 Pas nda Por ai Garesiahündambo sürü papɨmarandɨ \toc2 Garesia \toc3 Gar \mt1 Garesia \mt2 Pas nda Por ai Garesiahündambo sürü papɨmarandɨ \c 1 \p \v 1 Ro Por-anahɨ. Nindou ai moai ahei hohoanɨmonambo wambo Kraisɨndɨ hoafɨ ndowandɨfɨ ŋgafɨ ndandɨ sei hehi kafoarɨhindɨrɨ mburɨhü koarɨhehindɨrɨ, ŋga wanɨ. Ŋga Sisas Krais asu Ape God sapo yɨfɨhündɨ botɨmarirɨ ranɨ dɨboyafanɨ wambo ahafandɨ hohoanɨmonambo ahandɨ hoafɨ semɨndɨ ho rambohünda kafoare hɨnɨŋgɨ-mareandɨrɨ. \v 2 Muŋguambo anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ ndanɨhü ro-babɨdɨmbo anɨboadei ai-amboanɨ Kraisɨndɨ nendɨ Garesia hɨfɨhü amarei sɨheimbo hɨhɨfarɨhündürɨ. \p \v 3 God sɨhefɨ Ape asu Adükarɨ Sisas Krais ai sɨheimbo moanɨ hɨpoambo-ndɨneandürühɨ asu ŋgusüfo afurɨfe kife hohoanɨmo ra mbɨsabɨnandür-amboane. \v 4 Sɨhefɨ moaruwai hohoanɨmo raguanambo-fembohünda asu nɨne moaruwai hohoanɨmo hɨfɨ ndanɨhü eŋgoro ranambeahɨndɨ aboedafe-munɨmbohünda Krais ai sɨhefɨ Ape Godɨndɨ yifirɨ süŋguyu ahandɨ fi masagado. \v 5 Ranɨmboane asu sɨhɨrɨ muŋguambo si aho ra Godɨmbo aboed-ani mbɨsefɨ hohoanɨmo-ndefɨmboane. Ŋga anɨhond-ane. \s1 Aboedɨ hoafɨ mamɨ ranɨ yaŋgɨr-ane eŋgoro \p \v 6 God ai sɨheimbo Kraisɨndɨ moanɨ hɨpoambofe süŋguyu dɨbonɨyu-ndürühɨya, wand-anei mehuyosɨ, ŋga asu moai se gedühɨ hoafɨ ra süŋgurɨhindɨ. Ŋga asu ŋgorü ranɨ-poanɨmbo aboedɨ hoafɨ ra süŋgurɨhindühɨ asu ahandɨ fikɨmɨ nɨŋgokoate-mayei. Ranɨyo asu ro ranɨ-moatükunɨ ramarɨhindɨ ranahambo mahepünaheandɨ! \v 7 Anɨhond-ane, moai ŋgorü ranɨ-poanɨmbo aboedɨ hoafɨ yaŋgoro. Ŋga nindou bɨdɨfɨrɨ ai sɨhei hohoanɨmo ra mamɨkarɨyo wakɨfihɨ asu ai Kraisɨmbo aboedɨ hoafɨ ra ŋgorü-süŋgu ŋgorü-süŋgufe wakɨfembo hohoanɨmoyomo arundɨ. Ranɨmboanahɨ ro ndarɨhe hoafayahɨ. \v 8 Ŋga ro-anefɨ asu sünambeahɨndɨ nend-ani aboedɨ hoafɨ ra hoafɨnduanɨ sapo sɨheimbo hefɨ hoafɨmayefɨ yahurai hoafɨkoate ranɨ-poanɨmbo fiyoweimbɨ hoafayu ana, nindou ranahambo God ai hai ŋgoafɨ moaruwai ranɨnambo koambɨrɨheir-amboane. \v 9 Sɨheimbo ranɨ hoafɨ ra horombo hoafɨyahundüreimb-anesɨ, ŋga asükaiya ro hapondanɨ sɨheimbo hoafehandürɨ: Nindou ŋgorü ai ŋgu sɨheimbo aboedɨ hoafɨ ra, sapo horombo ro hoafɨmefa se anɨhondümbo-marɨhindɨ, yahurai hoafɨkoate moanɨ ranɨ-poanɨmbo hoafeyundürɨ ana, nindou ranahambo God ai hai ŋgoafɨ moaruwai ranɨnambo koambɨrɨheir-amboane. \v 10 Ro ndanɨ hoafɨ hoafayahɨ nda, nindou wambo aboed-ani yahombohündamboyo? Wanɨ, ŋga Godɨmbo yaŋgɨr-anahɨ. Ro ranɨ-moatükunɨ ra anɨhondü refembo sahehea rambarɨhea-mbonana, asu ro Kraisɨndɨ ratüpurɨya-rɨhandeimbɨ nindouyahɨpoanɨ. \s1 Por ai Godɨndɨ hoafɨ semɨndɨ horambo tükümefiyu hoafɨ \p \v 11 Wandafɨ mamɨ, awi sɨheimbo randɨhe hoafɨndahandürɨ, ro sɨheimbo aboedɨ hoafɨ ra ha hoafɨyahandürɨ arɨhandɨ ranana nindou-yafe hohoanɨmonambo hoafɨyopoanɨ. \v 12 Ranɨ-moatükunɨ ra nindou-yei-mayo moai sahamɨndɨhɨ asu moai nindou mamɨ ai wambo yamundeandɨrɨ, ŋga wanɨ. Ŋga Sisas Krais ahandɨhoarɨ randɨrɨ ranɨ hoafɨ ra wambo weindahɨ-mareandɨrɨ. \p \v 13 Ro horombo Suda-yafe Godɨmbo hohoanɨmo ranɨ-süŋgu yaŋgɨrɨ süŋgurɨhandühɨ nɨmboahambe ana, ro Kraisɨndɨ nendɨ ranaheimbo moaruwaimbo-rɨhearühɨ muŋgunambo awarɨhefendürɨmbo hohoanɨmomayahɨ. Ranɨ hoafɨ ra se horombo hɨmborɨyeimb-ane. \v 14 Wandafɨ mamɨ, Sudahündɨ ranahei mbusümo nindou akohoandɨ ro dɨbombo-memo ranahamumbo ŋgasündɨ-heapurɨmboanahɨ. Roana moanɨ Suda-yafe hohoanɨmo hondü ranahambo süŋgufembo nindou hamɨndɨyahɨ ranɨ-poanɨmbo manɨmboahɨ. Ranɨyahɨ asu ro moanɨ yɨhoefɨ amoao-yafe hohoanɨmo ranɨmbo yaŋgɨrɨ süŋgufe hombo ŋgusüfo pamarɨheandɨ. \v 15 Ŋga asu ro nɨŋgokoate-yahambeahɨyo God ai wambo moanɨ hɨpoambo-reandɨrühɨ ahandɨ ratüpurɨ ratüpurɨmbohünda kafoare hɨnɨŋgɨmareandɨrɨ. \v 16 Ranɨyo asu ro ahandɨ-mayo aboedɨ hoafɨ ra semɨndɨ ho Suda-yafe ndɨfo ranaheimbo bokarɨ-hefembohünda ahandɨ nɨmorɨ wandɨ hohoanɨmoambe ndore korɨmafoareandɨrɨ. Ro moai nindou ŋgorümbo-so dɨdɨboadore hoafɨmbiyundɨrɨ sahehea tüküyaheandɨ. \p \v 17 Asu ro moai Serusaremɨnambo Kraisɨndɨ hoafɨ horomboyafu sowandümo homo-rundeimbɨ ranahamumbo sowana ndüfosimbo hahühɨ. Ŋga roana nɨmehünou Arebia hɨfɨnambo yaŋgɨrɨyahɨ ha mburɨha asu asükaiya Damaskus ŋgoafɨna hɨhɨrɨma-rɨheheandɨ. \v 18 Ranɨyo asu ŋgɨmɨ hɨmbanɨ hoane, ranɨ mbusümo ro Serusarem ŋgoafɨnambo Pitandɨ-mayo bɨdɨfɨrɨ wataporɨ hɨmborɨmbo mahahühɨ. Ranɨyahɨ asu ro ranɨhü ai-dɨbo yimbu wik yaŋgɨrɨ manɨmboahɨ. \v 19 Ranɨhü ro moai Adükarɨndɨ hoafɨ sowandümo homo-rundeimbɨ hoeirɨheapurɨ, ŋga Sems Adükarɨndɨ akɨdɨ yaŋgɨrɨyu hoeimarɨhinɨ. \v 20 Ro sɨheimbo pasambe nda anɨhondümboanahɨ hoafayahɨ. God ai hoafɨ ranahambo fɨfɨreamboani, ŋga ro tɨkai hoafɨyahühɨ-yahɨpoanɨ! \p \v 21 Ranɨyahɨ asu süŋgunambo ranɨhünda botɨyahe hehea Siria, Sirisia hɨfambe mahahɨ. \v 22 Asu Kraisɨndɨ nendɨ Sudia-yafeambe amarei ranai moai wambo ndorɨhi fɨfɨrɨhindɨrɨ. \v 23 Ŋga nindou bɨdɨfɨrɨ ai wambo hoafɨ yaŋgɨrɨ hɨmborɨmayei. Bɨdɨfɨrɨ ai hoafɨyeihɨya, nindou sapo ndan-aiyu sɨhefɨmbo moaruwaimbo-reamunɨ marandɨ ranani anɨhondümbofe hohoanɨmo ra awarɨhefembo yahuhaya hohoanɨmomayu. Ŋga asu ranane haponda ai ranɨ hoafɨ ra bokarɨhai arandɨ, masei. \v 24 Ranɨyei asu ai wandɨ süŋguyo Godɨmbo aboed-ani masei. \c 2 \s1 Por ai Adükarɨndɨ hoafɨ sowandümo homo-rundeimbɨ nindou bɨdɨfɨrɨ babɨdɨ hohoanɨmo mamɨ süŋguarundɨ \p \v 1 14 hɨmbanɨ süŋguna asükai hɨhɨrɨyahe Serusarem ŋgoafɨnambo wandafɨ Barnabas-dɨbo hahihühɨyehɨ Taitusɨmbo fihɨmarɨ-horɨmɨndehɨ. \v 2 Ro ranɨ ŋgoafɨna mahahühɨ ra God ai wambo nafuimarandɨr-amboyahɨ mahahɨ. Ranɨyahɨ ro ranɨhü tüküyahe nɨmboambo anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ-yei bogorɨ nindoumbo anɨŋgomo ahamumbo poanɨmborɨheapurɨ mburɨha ro Suda-yafe ndɨfo Godɨndɨ hoafɨ hoafɨya marɨhandɨ ranahambo hoafɨmehapurɨ. Ro nɨne ratüpurɨ horombo ramarɨheandɨ asu haponda rawarɨheandɨ ranai moanɨ ŋgo afurɨndɨhoemboe saheheamboyahɨ ramarɨheandɨ. \v 3 Wandafɨ Taitus ai Grikɨhündüyu ro-dɨbo mahehɨ, ŋga asu ahambo moai sɨhafɨ fi-hoearɨ ra kando tɨndɨhawandɨ yahomo houmbo hüti-hütirurɨ. \v 4 Tɨŋɨrɨfo tükümefeyo ra tɨkaruhou anɨhondümbo-rundeimbɨ nahurai nindou yɨhoefɨ mbusümo dɨbo hasiyafu tüküyafu masɨfomo. Ai ramefundɨ ra sapo sɨhefɨmbo Krais ai Suda-yafe ahɨnümbɨ hohoanɨmo-ambeahɨndɨ aboedambo-mareamuna asu sɨhɨrɨ Krais-babɨdɨmbo aboedamboyahu anɨmboefɨ. Ranɨ hoafɨ hɨhɨmborɨyo mburümbo asu sɨhefɨmboya, ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨ hoarehɨ mbɨnɨboadei-amboane moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ nou yahomo houmboemo dɨbo masɨfomo. \v 5 Godɨndɨ aboedɨ hoafɨ hondü ranai sɨheimbo-so koadürümbo mbeyaŋgorowa sefɨ hohumbo wambo asu ro moai ahamundɨ hoafɨ ranɨ hoarehɨyefɨ. Asu Taitusɨmbo fi-hoearɨ kefe tɨrɨhefembo ranɨ hoafɨ ahamundɨ-mayo ranahambo moai yɨnɨ sefɨ, ŋga wanɨ. \p \v 6 Nindou bɨdɨfɨrɨ ahamumbo ndüreimb-anemo masei. Ai bogorɨmbo-efundɨyo wanayomoyo ra ambe. Ŋga Godɨndɨ hɨmboahü nindou muŋguambo sɨmogod-anei. Nindou ranai moai nɨnɨ sɨmborɨ hoafɨfimbɨ wandɨ aboedɨ hoafɨ ranɨfihɨ türu hoafɨyomo, ŋga wanɨ. \v 7 Ŋga ai yaru fɨfɨrɨmarundɨ God ai wambo Suda-yafe ndɨfo ranaheimbo aboedɨ hoafɨ ra hoafɨmbohünda koamarɨhendɨrɨ, sapo ai Pitambo Suda ranaheimbo ahandɨ hoafɨ hoafɨmbohünda koamarɨherü nou. \v 8 Ŋga sapo God ai Pitambo Suda ranaheimbo hoafɨ semɨndɨ ho hoafɨyondürɨ-rambo ramarirɨ nou ai wambo ŋgɨnɨndɨ masendɨ Suda-yafe ndɨfo ranaheimbo Kraisɨmbo aboedɨ hoafɨ semɨndɨ ho hoafɨyo-rambohünda. \p \v 9 God ai ahandɨ aboedɨ hoafɨ hoafɨyorambo ranɨ-poanɨmbo ratüpurɨ masendɨrɨ ra nindou ranai fɨfɨrɨmarundɨ. Ranɨyomo Sems, Pita, asu Son ai bogorɨ nindoumboyafu nɨŋgomombo Barnabas-dɨbo yɨhoehɨmbo warɨ fumafoarümunɨ sɨhɨrɨ mamɨ ranɨ ratüpurɨyefɨ-rɨhundeimb-anefɨ yahomo houmbo. Ranɨyefɨ asu ro mbɨro fokoakomayefɨ Barnabas-dɨbo ro Suda-yafe ndɨfo-yei mbusümo ratüpurɨndehanɨ asu ai Suda-yei mbusümo ratüpurɨndɨmboemo sefɨ hohu. \v 10 Ai mamɨ hoafɨ yaŋgɨrɨ yɨhoehɨmbo hoafɨyomondühɨ yahomoya, ‘Awi se nindou moaruwai rananɨkoate-mayei ranaheimbo-anɨmbo farɨhefendürɨmbo hohoanɨmondafanɨ,’ mehomondamboyahɨ asu ro amboanɨ kameihɨ ranahambo refembo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyahühɨ hohoanɨmomaya hahɨ. \s1 Por ai Andiok ŋgoafɨhü Pitandɨ moaruwai hohoanɨmo weindahɨmareandɨ \p \v 11 Pita ai Andiok ŋgoafɨhü tükümefiyu-amboyahɨ asu ro ahandɨ hɨmboahü ŋgɨnɨndɨ hoafɨmehando ahandɨ hɨhɨndɨ hohoanɨmo ranahambo. \v 12 Sapo ranɨ ŋgoafɨhü nindou bɨdɨfɨrɨ Sems koamarɨhepurɨ ranai tüküfekoate-yomondambe ana, Pita ai Suda-yafe ndɨfo anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ ranɨ-babɨdɨmbo sahüsihü nɨmarü marandɨ. Ŋga asu nindou ranai tükümefundamboyu ai Suda-yafe ndɨfo-babɨdɨ ranɨhü piyu haya moai nɨmarü sesü randɨ Sudambo yɨhɨmborapurühɨ wambo. \v 13 Ranɨyomo asu Sudahündɨ wandafɨ mamɨ bɨdɨfɨrɨ ranai Pita hohoanɨmomayu süŋgu hohoanɨmomemo. Ranɨyo asu ahamundɨ ranɨ hohoanɨmo ranai Barnabasɨndɨ hohoanɨmo ranahambo mamɨkarɨmarɨra ranɨ-süŋgumareandɨ. \v 14 Ranɨyahɨ asu ro ahamumbo hoeirɨheapura aboedɨ hoafɨ anɨhondü meŋgoro ranɨ-nafɨ süŋgufe ho-rakoate-memonda, asu ro nindou muŋguambo ahei hɨmboahü Pitambo hoafɨyahandowohü sahɨya, “Pita, seana Sudahünd-anafɨ, ŋga moai se Suda-yafe hohoanɨmo süŋgurowandɨ, ŋga Suda-yafe ndɨfo nahurai-anafɨ. Ŋga nɨmboe se Suda-yafe ndɨfo ranaheimboya, ‘Se Suda-yafe hohoanɨmo süŋgundɨhindɨ,’ asafɨ,” sa hoafɨmehando. \s1 Nindou ai Sisasɨmbo anɨhondümboarɨhorɨ ana, ai nindou mbumundɨ hamɨndɨ nɨmboemboyei \p \v 15 Ro Sudahünd-anefɨ yɨhoefɨmbo hoafayahɨmunɨ, sapo roana Suda-yafe sɨrambeahɨndɨ tükümehund-anesɨ. Ŋga roana yɨhoefɨ ndɨfo sɨrambeahɨndɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgukoate-yeimbɨ moai tüküyahundɨ, ŋga wanɨ. \v 16 Ro rarɨhu fɨfɨrɨhumboanefɨ, God aiana moai nindou düdi ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ra süŋgure huanɨ ranɨmbo nindou mbumund-ani yahu randɨ, ŋga wanɨ. Ŋga nindou moanɨ Sisas Kraisɨmbo anɨhondümboarɨhorɨ ranaheimboani nindou mbumund-anei yahu arandɨ. \p \v 17 God ai Sudahündɨ yɨhoefɨmbo nindou mbumund-anei mbeyahumuna sefɨ hohu asu ro Kraisɨmbo anɨhondümborɨhurɨ hefühɨ ahɨnümbɨ süŋgukoate-yefeimbɨ nahurai tükümehundɨ nindou amurɨ rawehindɨ nou. Ŋga ranɨmboane asu ro randɨhu hoafɨndefɨhüya, ‘Krais-ana moaruwai hohoanɨmo nɨmɨndɨhani,’ mbɨsefɨ hoafɨmandefɨyo? Ŋgɨrɨ randɨhu hoafɨndefɨ, ŋga wanɨ. \v 18 Ro mbumundɨ nɨŋgombohünda ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgufembo ra hɨnɨŋgɨrɨhe mburɨha asükai hɨhɨrɨyahe asahamɨndɨhɨ ana, ro nindoumbo moaruwai hohoanɨmoayahɨ ra nafuiya arɨhandɨ. \v 19 Godɨndɨ hoarehɨ nɨmarɨmbohünda ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahandɨ süŋguyo ro yɨfɨ nahurai-mayahɨ ranɨmbo-hündambo-anɨmbo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ŋgɨrɨ wambo hɨbadandɨrɨ. \p \v 20 Ranane asu ro nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨ-fihɨ Krais-dɨbo yɨfɨyamboanahɨ, ŋga hapondanambe ana ro moai yaŋgɨrɨ nɨmboahühɨ wandɨhoarɨ hɨfandɨrɨhandɨ, ŋga Kraisɨndɨ yaŋgɨrɨ nɨŋgombo hohoanɨmo wandɨ fiambe nɨmarɨmbo wambo hɨfandarandɨrɨ. Ranane asu Godɨndɨ Nɨmorɨ ai wambo hɨpoamboreandɨrɨ haya nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨ-fihɨ yɨfɨmayu aboedambofe-ndɨrɨmbohünda ahandɨ ŋgɨnɨndɨnambo ro yaŋgɨrɨ anɨmboahɨ. \v 21 Ro rarɨhe hoafɨyahanɨ moai Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranahambo yɨboaruko-rɨheandɨ. Ŋga sɨhɨrɨ Suda-yafe ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋguarɨhundɨ ranɨnambo sɨhɨrɨ Godɨndɨ hɨmboahü mbumundɨ nɨmboefɨ-mbonana, asu Krais sɨhefɨmbohünda yɨfɨmayu ra moanɨmbore. \c 3 \s1 Ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgufe asu anɨhondümbofe hohoanɨmo süŋgufe \p \v 1 Garesiahündɨ seana hohoanɨmokoate-anei! Nindou dɨdai sɨheimbo ŋgorü-süŋgumarundür-amboyei se hohoanɨmokoate-ayeia? Ro sɨhei hɨmboahü sapo Sisas Krais ai sɨhefɨmbo aboedambofe-munɨmbohünda nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨ-fihɨ yɨfɨmayu ra hoafɨmayaha se wudɨpoaporɨhi hɨmborɨmayei. \v 2 Ro sɨheimbo mamɨ hoafɨ ndanahambo düdundaheandürɨ samboanahɨ, ŋga se wambo ranɨ-moatükunɨ ra hoafɨndahündɨrɨ. Se Yifiafɨ Aboedɨ ra nüŋgurɨhi sahümündimboyeia? Ahɨnümbɨ hohoanɨmo eŋgoro ra süŋgurɨhindühɨ ranɨ-süŋgumbo sahümündimboyei, asu Godɨndɨ hoafɨ ra anɨhondümborɨhi hehi süŋgurɨhindühɨ sahümündimboyei nüŋgurɨhimboyeia? Anɨhondümbofe süŋgu! \v 3 Awi se hɨhɨndɨ hohoanɨmo-yeihɨyeia? Se Godɨndɨ-mayo Yifiafɨ Aboedɨ ranahandɨ ŋgɨnɨndɨnambo pɨyei hehi Kraisɨmbo süŋgumarɨhorɨ hei asu haponda se moanɨ sɨhei ŋgɨnɨndɨnambo ranɨ ratüpurɨ ra moendɨmandɨhiyo? \v 4 Se horombo Godɨndɨ hoafɨ ranahambo semɨndɨmbo tɨŋɨrɨfomayei hei, ŋga asu tɨŋɨrɨfo ra moanɨmbo-mandɨfeyo wanɨmandɨyo? Ro sɨheimbo hoafehandürɨ ranɨ-moatükunɨ ranai ana ŋgɨrɨ moanɨmbondɨfeyo. \v 5 Nɨmboe God ai sɨheimbo Yifiafɨ Aboedɨ sagadürɨ asu sɨhei mbusümo hepünüfeimbɨ moatükunɨ ra ratüpurɨyu arandɨ? Ra sapo se ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgurɨhindanɨyo asu ahandɨ hoafɨ hɨmborɨyei anɨhondümbo-rɨhi hehi süŋgurɨhindanɨyo? Anɨhondümbofe süŋgu-ane. \p \v 6 Sapo Abraham ramefiyu ranahambo-anɨmbo hohoanɨmomboane. Sapo Godɨndɨ hoafɨ yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Abraham ai Godɨmbo anɨhondümbomarira ai ahamboya nindou mbumund-anafɨ mehundo,’ meho. \v 7 Awi se ranahambo ndondɨhi türüboadɨhindɨ, ŋga sapo nindou dɨdɨyei ai Godɨmbo anɨhondümborɨhorɨ arɨhündɨ ranai ana Abrahamɨndɨ ahuirɨ mam-anei. \v 8 Horombo hondü God ai Suda-yafe ndɨfo ranaheimbo fɨfɨrɨmareandürɨ nindou ranai ana süŋguna aboedɨ hoafɨ ra anɨhondümbo-ndɨhimboyei ranɨmboane ai ranaheimbo aiana nindou mbumundɨ hamɨnd-anei mbɨsamboyahɨ mehu. Ranɨyo asu horombo God ai aboedɨ hoafɨ ra Abrahamɨmbo yare hoafɨmayundo sapo ahandɨ hoafɨ yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 “Sɨhafɨ süŋgu-anɨmbo süŋgunambo ro muŋguambo nindou ranaheimbo aboedɨ-aboedɨndɨ-heandürɨmboyahɨ,” \rq Stat 12:3\rq* \m meho. \v 9 Sapo Abraham ai Godɨmbo anɨhondümbomarira God ai ahambo aboedɨ-aboedɨ-marirɨ nou-anɨmbo asu nindou dɨdɨyei anɨhondümbo-arɨhorɨ ranaheimbo amboanɨ Abrahamɨmbo ramefiyu nou God ai aboedɨ-aboedɨ-ndeandürɨmbui. \p \v 10 Nindou dɨdɨyei hohoanɨmoyeihɨya, ro ahɨnümbɨ hohoanɨmo muŋgu süŋguarɨhundɨ ana, God ai yɨhoefɨmboya, ‘seana mbumund-anei,’ mbüsümbui asei ana, awi God ai aheimbo moaruwaimbo-ndearümbui. Nɨmboe sapo Baibor ai yare hoafɨyohüya, ‘Dɨdɨyei muŋguambo ahɨnümbɨ hohoanɨmo Bukambe eŋgoro ra mamamɨ amboanɨ süŋgukoate-ayei ana, God ai nindou ranaheimbo moaruwaimbo-ndearümbui,’ meho. \v 11 Nda muŋguambo fɨfɨrɨhimboanei ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgufe ranɨ nɨmɨndɨ süŋgu ŋgɨrɨ nindou ai Godɨndɨ hɨmboahü mbumundɨ nüŋgu. Ranɨ-moatükunɨ ra sapo Godɨndɨ hoafɨ yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Nindou düdi ai Godɨmbo anɨhondümboarirɨ ranai-anɨmbo Godɨndɨ hɨmboahü nindou mbumundɨ tükündüfi nüŋgumbui,’ meho. \v 12 Ŋga asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai ana anɨhondümbofe hohoanɨmo ranɨ-dɨbo sɨmogodɨ-yafepoanɨ. Sapo Baibor ai yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Nindou düdi ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋguare hu-anɨmbo yaŋgɨrɨ nüŋgumbui,’ meho. \p \v 13 Sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ muŋguambo ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgundɨhundɨ, ŋga ranɨmboane asu sɨhɨrɨ moaruwaimbo-ndahumboyefɨ. Ŋga Krais ai sɨhefɨmbo moaruwaimbo-fembo ranambeahɨndɨ aboedambo-femunɨmbohünda ai moaruwaimbo-mefiyu. Sapo Godɨndɨ hoafɨ yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Nindou daboe ahambo hɨfɨkoefembohünda kambohoanɨ-fihɨ pararɨhorɨ ana, ahambo God ai moaruwaimbo-ndirümbui,’ meho. \v 14 God ai Abrahamɨmbo aboedɨ-aboedɨfe hohoanɨmo masagado ranahandɨhündɨyo Sisas Kraisɨndɨ süŋgu Suda-yafe ndɨfo aheimbo-so amboanɨ tükümbɨfeyo-wamboane yahuhayamboyu aboedambo-mareandürɨ. Sapo horombo God ai hoafɨmayu süŋgu, sɨhefɨmboya ai Kraisɨmbo anɨhondümbo-rɨhindühɨ asu ai Yifiafɨ Aboedɨ ra mbɨsahümündi-amboane yahuhayamboyu ramareandɨ. \s1 Ahɨnümbɨ hohoanɨmo ana God ai horombo hoafɨrea-ndeimbɨhündɨ ra ŋgɨrɨ raguanambo-ndeandɨ \p \v 15 Wandafɨ mamɨ, awi nindou sɨhɨrɨ muŋguambo si aho ra rarɨhu arɨhundɨ yahurai hoafɨnda samboanahɨ: Sapo nindou yimbu ai nɨnɨ-moatükunɨmboyo hoafɨ fɨfɨrɨne mburüna ranahambo ndearɨ hoaf-ane ranɨhüsɨ safandeimbɨ-hündɨ ra, asu nindou dɨdai hoafɨ ranahambo ŋgorü-süŋgunde asu bɨdɨfɨrɨ hoafɨ ranɨfihɨ taparɨmanda-mündɨpoanɨ, ŋga wanɨ. \v 16 God ai Abraham asu ahandɨ nɨmorɨ mamɨ ranahafanɨmbo süŋgunambo aboedɨ moatükunɨ tükündɨfemboe yahuhaya horombo hoafɨmareapɨrɨ. Asu ai moai ahuirɨ afɨndɨ ranaheimbo hoafɨyu, ŋga wanɨ. Ŋga ai moanɨ ahuirɨ mamɨ ranahamboyu yare hoafɨyuhü yahuya, ‘sɨhafɨ ahuirambo’ mehu. Ahuirɨ ranana Sisas Krais ranahamboyu yare hoafɨmayu. \v 17 Ro hoafɨmayahɨ ra yahurai-ane: Horombo God ai Abrahamɨmbo horombo hoafɨrirühɨ hoafɨ fɨramündɨ masɨhend-ane. Ŋga asu süŋgunambo 430 hɨmbanɨ ai hoanɨyo ranambe, ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai tükümefeyo. Ranɨmboane asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgunɨ tükümefeyo ranai ŋgɨrɨ horombo God ai hoafɨ fɨramündɨ masɨhendɨ ranahambo yɨhɨrɨnde pandeandɨ. Asu ŋgɨrɨ horombo God ai horombo hoafɨrea-ndeimbɨhündɨ ranahambo raguanambo-ndeandɨ. \v 18 Nɨne-moatükunɨ God ai sɨhefɨmbo saimbo horombo hoafɨmareamunɨ ra ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨ nafɨ süŋgu sahumɨndefɨ mbarɨhu-mbonana, asu sɨhɨrɨ sapo God ai horombo hoafɨmareamunɨ ranɨ-süŋgu ŋgɨrɨ sahumɨndefɨ. Ŋga horombo hoafɨ yaŋgɨrɨ süŋguyo God ai Abrahamɨmbo moanɨ aboedɨ-aboedɨmarirɨ. \v 19 Ŋga asu nɨmboe ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai tüküfe meŋgoroa? Moaruwai hohoanɨmo nɨmɨndɨ aho ranai weindahɨfembo-hündamboyo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra tükümefeyo. Ŋga asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra ho-hombo ranɨ-poanɨmbo nɨmorɨ God ai Abrahamɨmbo horɨmbo hoafɨmarirɨ ra tükümefiyu. Ŋga asu God ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo sünambeahɨndɨ nendɨ ranahamumbo hoafɨmayupura asu ai Mosesɨmbo hoafɨmemonda asu Moses hoafɨ semündü hu semündü hu-randeimbɨ nindou ranai Sudambo hoafɨmayundürɨ. \v 20 Mamɨ nindou ahandɨhoarɨ hoafɨmboaiyu ana, ai ŋgɨrɨ hoafɨ semündü hu semündü hu-randeimbɨmbo hoafɨndündo. God ai ahandɨhoarɨ hoafɨyu marandɨ. Ŋga God mamɨ ai yaŋgɨrɨyu Abrahamɨmbo horɨmbo hoafɨre masagado ranɨmboane asu horɨmbo hoafɨ ranai ahɨnümbɨ hohoanɨmo ŋgasündeamboane. \s1 Ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranana sɨhefɨmbo Krais sowana semɨndɨmunɨ hombo moaŋgui boagɨrɨ nahurai-ane \p \v 21 Ranayo ana, asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai sapo horombo God ai Abrahamɨmbo horombo hoafɨmareandɨ ranahambo hɨfɨnambomandeyo? Ai ra wanɨ. Ŋga ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgu God ai sɨhefɨmbo koadürü yaŋgɨrɨ nɨŋgombo mbasemunɨ-mbonana, sɨhɨrɨ anɨhondümbo Godɨndɨ hɨmboahü mbumundɨ nɨmboefɨ. \v 22 Ŋga asu Godɨndɨ hoafɨ hoafɨyowohü yahoya, ‘Muŋguambo nindou ranai moaruwai hohoanɨmondɨ ŋgɨnɨndɨ ranɨ hoareh-anei,’ meho. God ai yare hoafɨmayu ra sapo ai yifirɨyu nindou düdi Sisas Kraisɨmbo anɨhondümbo-arɨhorɨ ana, ai yaŋgɨr-anɨmbo nɨnɨ-moatükunɨyo ai Abrahamɨmbo horombo hoafɨmarirɨ ra ndahümündi-mboyei. \p \v 23 Kraisɨmbo anɨhondümbofe hohoanɨmo ranai tüküfekoateyo-ambeahɨyo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai sɨhefɨmbo tüküfe kɨkɨhɨramɨndɨmunɨ ho-hombo anɨhondümbofe hohoanɨmo ra weindahɨ tükümefeyo. \v 24 Ranɨyo asu sɨhefɨmbo ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai sɨhɨrɨ Krais sowana hombohünda hɨfandɨmaramunɨ. Sɨhɨrɨ ahambo anɨhondümbondɨhurühɨ Godɨndɨ hɨmboahü nindou mbumundɨ tüküfembohünda hɨfandɨmaramunɨ. \v 25 Ranɨmboane asu sɨhɨrɨ Kraisɨmbo anɨhondümbofe nafɨ ranana hapondanɨ ndanɨhü eŋgoro. Ranɨmboane asu ŋgɨrɨ hapondanambe ana, ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai hɨbadamunɨ ŋgo. \p \v 26 Sisas Kraisɨmbo anɨhondümbofe hohoanɨmo ranɨ-süŋgumboane muŋguambo se ai-babɨdɨ nɨmboeimbo asu Godɨndɨ nɨmorɨmboyahi anɨmboei. \v 27 Se dɨdɨyei Krais-babɨdɨ hundürɨmayei ranɨmboyei asu se ahandɨ hohoanɨmo masahümündi. \v 28 Ranɨmboane asu Kraisɨndɨ nendɨmbofe ra Sudahünd-anei asu ahei ndɨfo rananei muŋguambo ra ŋgorü-poanɨmbo fiyeimbɨ-yeipoanɨ. Nindou moanɨ ratüpurɨyeimbɨ rananei asu moanɨ aboedɨ-poanɨmbo anɨmboei rananei ai ŋgorü-poanɨmbo fiyeimbɨ-yeipoanɨ. Asu nɨmorehɨ, nindowenihɨ ai ŋgorü-poanɨmbo fiyeimbɨ-yeipoanɨ, ŋga wanɨ. Ŋga muŋguambo se Sisas Krais babɨdɨ anɨmboei seana mam-anei. \v 29 Asu se Kraisɨndɨ nend-ayei ana, Abrahamɨndɨ ahuirɨ mamɨndei hehi asu se nɨnɨ-moatükunɨmboyu God ai saimbo yahuhaya horɨmbo hoafɨre masɨhendɨ ra ndahümündi-mboyei. \c 4 \s1 Sisas Kraisɨndɨ süŋguyefɨ sɨhɨrɨ Godɨndɨ nɨmorɨmbomehundɨ \p \v 1 Ŋga hoafɨ ra ndahurai-ane: Nindou nɨmorɨ anüŋgu ana, sapo ai ahandɨ afɨndandɨ-mayo muŋgu-moatükunɨ ra ndemümdümbui. Ai muŋgu-moatükunɨ hɨbadambuisɨ, ŋga asu awi ai akɨdouyu-ambe ana, ŋgɨrɨ ai hɨbadandɨ, ŋga ai moanɨ ratüpurɨyu-randeimbɨ nahurai nüŋgumbui. \v 2 Nindou nɨmorɨ ranai akɨdouyu-ambe ana, ai moaŋgui afɨndɨ asu hɨfandɨ-randeimbɨ ranahafandɨ hoarehɨ nüŋgu ŋgumbo asu ai nɨnɨ-sɨmboanɨyo afɨndɨ ai ahambo hɨfandɨmbɨrand-amboane mehu ranɨ-sɨmboanɨ dagadombui. \v 3 Mare yahurai safane sɨhɨrɨ horombo nɨmorɨ akɨdou nahurai hɨfɨ ndanɨhündambo moatükunɨ ranahandɨ moanɨ ratüpurɨyefeimbɨ manɨmboefɨ. \v 4-5 Ŋga asu ndeara si ra tüküfembo yaŋgɨrɨyoambeyo God ai ahandɨ Nɨmorɨ ra hɨfɨna koamarɨherü. Nɨmorehɨ ai ahambo wakɨmarɨmɨndo asu ai Suda-yomondɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo meŋgoro ranɨ-hoarehɨ manüŋgu. Nindou dɨdɨyei ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨ-hoarehɨ anɨmboei ranaheimbo aboedambo-fembohünda God ai ahambo koamarɨherü. Rananɨmbo asu sɨhɨrɨ Godɨndɨ nɨmorɨmbondahu burɨndemboyefɨ. \v 6 God ai sɨhefɨmboya, ai wandɨ nɨmorɨ-mbeyeiamboane yahuhayamboyu. Ranɨmboane asu ahandɨ Nɨmorɨndɨ Yifiafɨ sɨhefɨ ŋgusüfoambe koamarɨhendɨ, sapo Yifiafɨ ranai ramareamuna sɨhɨrɨ Ape, wandɨ Ape, sefɨ arɨhundɨ. \v 7 Ranɨmbo-hündamboane asu se hapondanɨ ana nindou ŋgoründɨ moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ nindou-yeipoanɨ, ŋga Godɨndɨ nɨmor-anei. Asu se ahandɨ nɨmorɨmbo-mehindambo-wambo ai nɨnɨ-moatükunɨ ahandɨ nɨmorambo napɨre masɨhendɨ ra dagadürɨmbui. \p \v 8 Horombo maho ana awi se moai Godɨmbo fɨfɨrɨhorɨ. Ŋga ranɨmboyei se God hondü nɨŋgokoate amurɨ godɨ-mayei ranahei moanɨ ratüpurɨyei marɨhündɨ. \v 9 Ŋga asu hapondanɨ ana se Godɨmbo ndorɨhorɨ fɨfɨrɨhorɨmboanei. Ŋga awi asu God ai sɨheimbo fɨfɨrea-ndürɨmboani. Ranɨmboane asu se nɨmboe asükai hɨfɨ ndanɨhündambo moatükunɨ eŋgoro ranahambo hɨhɨrɨyahi aheia? Asu se nɨmboe hɨfɨ ndanɨhündambo ŋgɨnɨndɨ-koate ranahambo moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ nɨŋgombo hohoanɨmoayeia? \v 10 Seana Suda-yafe hohoanɨmo süŋgurɨhindühɨ ranɨ-poanɨmbo si, amoamo, hoembo, yahɨmombo asu hɨmbanɨ ranahambo afɨndɨ hohoanɨmoyei rɨhündühanei. \v 11 Roana sɨheimbo yɨhɨmboarɨharü. Ro sɨheimbo farɨhefe-ndürɨmbohünda ratüpurɨ afɨndɨ tɨŋɨrɨfoayahɨ ra hɨfɨnɨ pɨndɨmboe samboanahɨ hohoanɨmoayahɨ. \p \v 12 Karɨhasɨhandürɨ wandafɨ mamɨ, ro sɨheimbo hüti-hoafehandürɨ. Se awi ro ahɨnümbo hohoanɨmo süŋgufekoate anɨmboahɨ nahuraindei. Horombo ana roamboa se ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgufekoate manɨmboei nahurai tükümeheandane. Horombo se moai wambo nɨnɨ-moatükunɨ moaruwai hohoanɨmoyahündɨrɨ, ŋga wanɨ. \v 13 Wambo aŋgününambo-marandɨra sɨheimbo sowahɨ boatei sühɨ aboedɨ hoafɨ sɨheimbo hoafɨmehandüra se fɨfɨrarɨhindɨ. \v 14 Wandɨ fiambe ra moai ndoreandɨrɨ asu se ranɨmboyei tɨŋɨrɨfomayei, ŋga asu se wambo moai daboadɨ hɨhɨrɨhindɨrühɨmbo yɨboaruko-rɨhindɨrɨ, ŋga wanɨ. Ŋga se moanɨ wambo masahümündi-ndɨrɨ Godɨndɨ-mayo sünambeahɨndɨ nendɨyu asu Sisas Krais ahandɨhoarɨyu semɨndɨmbo nou. \v 15 Se ranɨ-sɨmboanɨ wambohünda hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨmayei, ŋga haponda asu hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ ra nahana? Horombo se wambo fehefembo afɨndɨ hohoanɨmomayei. Ŋga asu se sɨhei hɨmboarɨ ra himɨndɨmbombe-mbonana, se wambo hürühümündi sehi. \v 16 Awi ro sɨheimbo aboedɨ hoafɨ ra anɨhondümbo hoafayahandürɨ ra ro sɨhei hürütümbɨ-mbaiyahɨyo ndane? \p \v 17 Yɨnɨ, nindou bɨdɨfɨrɨ ai ahamundɨ hohoanɨmo süŋgufembohünda sɨheimbo hühümaründürɨ hoaŋgomosɨ, ŋga aboedɨ hohoanɨmokoate-yomondühɨ ramarundürɨ. Ŋga ai ramefundɨ ra sɨheimboya, Por mamɨmbo daboadɨ hɨhɨrɨhipurühɨ asu yɨhoefɨmbo ŋgɨnɨndɨ süŋgumbɨhimuna yahomo houmboemo. \v 18 Sɨhɨrɨ nindou fehefembo afɨndɨ hohoanɨmondefanɨ ra aboed-ane. Muŋguambo si se randɨhindɨ ro se-babɨdɨmbo nɨŋgokoate-yahambe amboanɨ. \v 19 Wandɨ nɨmorɨ mamɨ, sapo nɨmorehɨ ai nɨmorɨ wakemɨndɨmbo nɨmɨnɨ nɨmarɨmbo asübusɨmboayo yahurai-ane wandɨ ŋgusüfoambe asübusɨ amaro. Ro moanɨ yahurai hamɨnd-anɨmbo sɨheimbo asübusɨmbonda ŋga-ŋgambo se Godɨndɨ nɨmorɨ Sisas Krais nahurai tükündahimboyei. \v 20 Karɨhasɨhandürɨ, haponda ro se-babɨdɨmbo nɨŋgombo afɨndɨ hohoanɨmoayahɨ. Awi asükai sɨheimbo afurɨndɨhe hoafɨndahandürɨ samboanahɨ. Awi hapondanambe ana ro sɨhei hohoanɨmo ranahambo ŋgusüfo afɨndɨ kürüheamboanahɨ. \s1 Hagar Sara-yafe kafoefe hoafɨ \p \v 21 Awi haponda ro nindou se dɨdɨyei ahɨnümbɨ hohoanɨmo eŋgoro ranahandɨ hoarehɨ nɨmboefɨmbo asei sɨheimbo düdundaheandürɨ samboanahɨ: Awi se ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranai hoafɨmayo ra hɨmborɨkoate-wamboyei? \v 22 Sapo Baiborambe yare hoafɨyowohü yahoya, Abraham ai nindowenihɨ nɨmorɨ yimbumarapɨrɨ. Ŋgorü nɨmorehɨ moanɨ ratüpurɨyo-randeimbɨndɨyu asu ŋgorü ahandɨ nɨmorehɨ hondündɨmayu. \v 23 Abrahamɨndɨ nɨmorɨ ra nɨmorehɨ moanɨ ratüpurɨyo-randeimbɨ Hagarɨndɨ-mayu ranai koadürü nɨmorɨ wakɨrɨhümündi arɨhündɨ süŋgu tükümefiyu. Ŋga asu nɨmorehɨ aboedɨ nɨŋgo-randeimbɨ Sarandɨ-mayu ranai God horombo hoafɨmareandɨ ranɨ-süŋgu tükümefiyu. \v 24 Hoafɨ ai yare hoafɨmayo ranahambo refe türüfoefemboane, ŋga kafoefe hoaf-ane ra. Nɨmorehɨ yimbu ra God ahandɨ nindou-babɨdɨ hoafɨ femɨndɨ asɨhefeyo yahurai-anafe. Ŋgorü hoafɨ femɨndɨ asɨhefeyo ranana God ai Mosesɨmbo ahɨnümbɨ hohoanɨmo masagado nahurai Sainai wafu amaro ranahand-ane. Sainai wafuwamɨ Moses ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo masemündu. Asu nindou ranai ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨ hoarehɨ nɨmareimbo moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ nahurai-anei. Ranɨmboane Hagar ai ahɨnümbɨ hohoanɨmo hoafɨ femɨndɨ asɨhefeyo nahurai-ane. \v 25 Hagar ai Sainai Arebia-yomondɨ hɨfɨ wafu asu Suda-yomondɨ adükarɨ ŋgoafɨ Serusarem nahurai-ane. Ranɨmboane asu Serusarem ŋgoafɨ ranai nindou ranɨ ŋgoafɨhü amarei ranɨ-badɨdɨmbo ahɨnümbɨ hohoanɨmondɨ hoarehɨ moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimb-anei. \v 26 Ŋga asu ŋgorü Serusarem sünambe anaŋgo ranai ana moanɨ aboedɨ nɨmarɨ-randeimbɨ ŋgoaf-ane. Ŋgoafɨ ranai ana anɨhondümbo-rɨhundeimbɨ sɨhefɨ me-ane. \v 27 Baiborambe yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 “Nɨmorehɨ ra seana hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyafɨ. \q1 Serusarem se hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyafɨ. \q2 Se nɨmorɨ wakemɨndɨkoate nahurai-anafɨ. \q1 Se heiründafühɨ asu hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndafühɨ hoafɨ puküna hoafɨndafɨ. \q2 Se nɨmorɨ wakemɨndɨmbo sɨmboanɨ asübusɨ afɨndɨ semɨndɨkoate-ayafɨ. \q1 Se nɨmorehɨ nindowenihɨ hɨnɨŋgɨreandeimbɨ nahurai-anafɨ, \q2 ŋga se nɨmorehɨ nindoweniheimbɨ aheimbo ŋgasündɨworɨ hawa nɨmorɨ afɨndeimbɨ-ndamboyafɨ,” \rq Aisaia 54:1\rq* \m meho. \p \v 28 Wandafɨ mamɨ, seana Aisak nou Godɨndɨ nɨmor-anei horombo Abrahamɨmbo horombo hoafɨmareandɨ süŋgu. \v 29 Ŋga asu nɨmorɨ mamɨ sapo hondɨ ai nindou sɨhefɨ hohoanɨmo süŋgu wakɨmarɨmɨndo ranaiyu nɨmorehɨ nɨmorɨ Yifiafɨ Aboedɨndɨ ŋgɨnɨndɨ süŋgu wakɨmarɨmɨndo ranahambo tɨŋɨrɨfo masagado. Hapondanɨ amboanɨ mamɨ yahurai ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgurɨhindeimbɨ ai anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ aheimbo tɨŋɨrɨfo sahündürɨ arɨhündɨ. \v 30 Ŋga asu Baiborambe hoafɨ ra nüŋgure hoafɨyowa? Ai yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Nɨmorehɨ moanɨ ratüpurɨyo-randeimbɨ ra ahandɨ nɨmorɨ ranɨ-dɨbo hefoarɨhipɨrɨ. Ŋga ahandɨ-mayu nɨmorɨ ranai ana ŋgɨrɨ afɨndandɨ-mayo napo nɨmorehɨ aboedɨ nɨŋgo-randeimbɨndɨ-mayu ranɨ-dɨbo yɨbobondandɨfanɨ,’ meho. \v 31 Wandafɨ mamɨ, muŋgu-moatükunɨ sɨhɨrɨ ranɨ nɨmɨndɨhündɨ fɨfɨrarɨhundɨ ana, moanɨ ratüpurɨyo-randeimbɨ nɨmorehɨ ranahandɨ nɨmorɨyefɨpoanɨ, ŋga sɨhɨrɨ ana nɨmorehɨ aboedɨ nɨŋgoweimbɨndɨ nɨmor-anefɨ. \c 5 \s1 Sɨhɨrɨ aboedɨ anɨmboefɨ yahurai yaŋgɨrɨ nɨmboefɨmboane \p \v 1 Sɨhɨrɨ aboedɨ nɨŋgombohünda Sisas Krais ai sɨhefɨmbo ahɨnümbɨ hohoanɨmo-ambeahɨndɨ aboedambo-mareamunɨ. Ranɨmbo-hündamboane asu se ŋgɨnɨndɨhümündi nɨmboei. Ŋga asu se asükaindei ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranɨ hoarehɨ moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ tükündahimboyei. \p \v 2 Se hɨmborɨndei! Ro Por-anahɨ nda sɨheimbo ndarɨhe hoafehandürɨ. Se ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgufembohünda sɨhamundɨhoarɨ fi-hoearɨ ra kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo süŋguarundɨ ana, Sisas Krais ai ŋgɨrɨ sɨhamumbo fandɨhepurɨ, ŋga wanɨ. \v 3 Nindou düdi ai ahandɨ fi-hoearɨ ra kare tɨrarɨhoayu ana, awi ro ahambo ahɨnɨ hoafehando: Asu se ranɨ hohoanɨmo süŋguarandɨ ana, se ahɨnümbɨ hohoanɨmo muŋguambo eŋgoro ra kameih-anɨmbo süŋgunda ŋgafɨ. \v 4 Ŋga asu ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra süŋgufeyoanɨ ranɨmbohünda God ai sɨheimbo mbumund-anei mbeyahua sei hehi hohoanɨmoayei ana, awi se Kraisɨmbo hɨnɨŋgɨrɨhorühɨ asu Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ra ŋgɨrɨ sɨheimbo fandɨhendürɨ. \v 5 Ŋga ro Yifiafɨ Aboedɨ ranahandɨ ŋgɨnɨndɨ-namboanefɨ Godɨmbo anɨhondümbo-rɨhurühɨ yɨhoefɨmbo nindou mbumund-anei mbeyahumunɨ sefɨ hohu ranahambo hɨmboayefɨ. \v 6 Ŋga asu nindou ai Sisas Krais dɨboehindɨ ana, fi-hoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo-ane asu nindou fi-hoearɨ kefe tɨrɨhefekoate hohoanɨmo-ane ranana awi moanane yahomboane. Ŋga anɨhondümbofe hohoanɨmo ai nindou ŋgorümbo ŋgusüfo pefe hohoanɨmo ranahambo botareandɨ ana, ranɨ hohoanɨmo ra ai ndorɨhoeimbɨ hamɨnd-ane. \p \v 7 Se horombo ana Kraisɨndɨ hohoanɨmo rasüŋgu aboedɨ maheiyo! Ŋga asu düdi nɨmorɨ ai sɨheimbo ranɨnafɨ ra gümareandüra asu se anɨhondü hohoanɨmo ra süŋgufekoate-mayeia? \v 8 God sapo sɨheimbo wand-anei mehu ranai moai nafɨ güreandürɨ. Ŋga wanɨ. \v 9 Hɨbadɨhümbo! Akɨdou hɨhɨndɨ hohoanɨmo ra afɨndɨ nindou-yafe hohoanɨmo mamɨkarɨ-ndandürɨmboe tapoko akɨdou sesambe apaiaro ana, asu sesɨ muŋgu hühüti yaŋgɨrɨ nahuraiyohane. \v 10 Se Krais-dɨbo manɨmboei-amboanahɨ asu ro yarɨhe hohoanɨmoayahɨ, ŋgɨrɨ se ŋgorü hohoanɨmo ndahümündi, ŋga wandɨ hohoanɨmo-anɨmbo ndahümündi-mboyei, asahɨ. Nindou düdi ai sɨhei hohoanɨmo haponda ŋgorü-süŋgu ŋgorü-süŋguarandürɨ ranana God ai ahambo tɨŋɨrɨfo dagadombui. \p \v 11 Ŋga wandafɨ mamɨ, ro fi-hoearɨ kefe tɨrɨhefe hoafɨ ra bokarɨhehe-mbarɨhɨ hahɨ-mbonana, asu wambo ŋgɨrɨ moaruwaimbo-rundɨrɨ. Ŋga ro hoafɨ ra bokarɨhehe-mbarɨhɨ hahɨ-mbonana, asu ro Krais ai nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨ-fihɨ yɨfɨmayu ranahambo bokarɨhehe arɨhandɨ rananɨmbo Suda ai ŋgɨrɨ ŋgusüfoambe yɨboaruko-rɨhindɨrɨ. \v 12 Nindou dɨdɨyei sɨhei hohoanɨmo ra ŋgorü-süŋgu ŋgorü-süŋgu arundɨ ranai ana, awi ai ahamundɨhoarɨ fi-hoearɨ yaŋgɨrɨ karu tɨrɨhoemo asu tɨmoefɨ kameihɨ kambɨrupur-amboane. \p \v 13 Wandafɨ mamɨ, sɨheimbo ana God ai aboedambo mbɨnɨmboeia yahuhayambo sɨnei yahundɨreimb-anei. Haponda se aboedambo anɨmbeisɨ, ŋga asu se ranahambo ŋgɨrɨ hohoanɨmondeihɨ hɨfɨ ndanɨhündambo hohoanɨmo ra warɨndahi ndahümündi. Ŋga se sɨmborɨ ŋgusüfo pefirɨndeihɨ fandɨhehindürɨ ndühündɨ. \v 14 Muŋguambo ahɨnümbɨ hohoanɨmo eŋgoro ra hoafɨ mamɨ ranɨ nɨmɨndɨfih-ane türefɨra-mɨndɨmboayo. Ai yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Se nindou ŋgorümbo ŋgusüfo pandowandɨ sapo se sɨhafɨ fimbo rawarowandɨ nou,’ meho. \v 15 Ŋga asu se nɨmambeahɨndɨ nɨnɨhondɨ burayei nou hohoanɨmoyeihɨ sɨheihoarɨ sɨmborɨ hoafürayei ana, awi se ranahambo hɨbadɨhümbo. Ŋga asu awi se sɨheihoarɨ sɨmborɨ moaruwaimbo-firɨndeimboyei. \s1 Yifiafɨ Aboedɨndɨ hohoanɨmo asu hɨfɨ ndanɨhündambo hohoanɨmo \p \v 16 Wandɨ hoafɨ ro hoafayahɨ nda ndahurai-ane. Sɨhei hohoanɨmo ra Yifiafɨ Aboedɨ ranai-anɨmbo hɨfandɨ-mbɨrandürɨ howamboane. Rananɨmbo asu se ŋgɨrɨ horombodɨdɨ hohoanɨmo ŋgusüfoambe amarondürɨ ranahandɨ yifirɨ süŋgundɨhi ŋgei. \v 17 Awi sɨhɨrɨ randɨhu fɨfɨrɨndɨhumboane, horombodɨdɨ hohoanɨmo ranai Yifiafɨ Aboedɨndɨ hohoanɨmo ra pühɨyo hɨfɨnambofembo yaho haya refeyoan-ane, asu sɨmborɨ Yifiafɨ Aboedɨndɨ hohoanɨmo ranai horombodɨdɨ ŋgusüfoambe hohoanɨmo hɨfɨnambofembo hohoanɨmoayo. Rananafe yimbu moatükunɨ ranai sɨmborɨ ŋgɨnɨndürefe hafe. Ranɨmboane nɨnɨ-moatükunɨ se refembo sei hehi hohoanɨmoayei ra ŋgɨrɨ randɨhindɨ. \v 18 Sɨheimbo Yifiafɨ Aboedɨ ranai semɨndɨndürɨ aho ana, asu se ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranahandɨ hoarehɨyeipoanɨ. \p \v 19-21 Horombodɨdɨ ŋgusüfoambe hohoanɨmo ranana se fɨfɨrɨhimboanei. Ranɨ-moatükunɨ ra ndahurai-ane: Nɨmorehɨ sɨsɨhɨmo hohoanɨmo, nindowenihɨ bɨrabɨrɨ hohoanɨmo, ŋgusüfoambe moaruwai botɨfe hohoanɨmo, tɨkai godɨmbo hohoanɨmombo, sanendɨ kabomombo dɨdɨbafɨfe hohoanɨmo, yiboarukofe hohoanɨmo, hohoaŋɨfe hohoanɨmo, watɨkoafɨ hohoanɨmo, dɨbokorɨ hohoanɨmo, sɨmborɨ hoafɨ hohoanɨmo, yikürübürɨhefe nɨmarɨ hohoanɨmo, ŋgorümbo ŋgusüfoambe moaruwaimbofe hohoanɨmo, bia sɨmɨndɨ hohoanɨmo, patiambe bia sɨmɨndɨ hefe ho hohoanɨmo, rahurai hohoanɨmo aho ra. Horombo sɨheimbo hoafɨmehandürɨ yahurai-ane asükaiya ahɨnɨ hoafehandürɨ. Muŋguambo nindou ai yahurai hohoanɨmo süŋguarɨhi hei ana, ai ŋgɨrɨ God ŋgɨnɨndɨ hɨfandarandɨ ranambe ŋgei, ŋga wanɨ. \p \v 22-23 Ŋga asu Yifiafɨ Aboedɨ aiana aboedɨ hohoanɨmo ndahurai ŋgusüfoambe botɨre randühane. Ŋgusüfo pefe hohoanɨmo, hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ hohoanɨmo, ŋgusüfoambe afurɨfe kife hohoanɨmo, nindou ŋgorü ai sɨhefɨmbo moaruwaimbo-rɨhimunanɨ ambɨrɨhümunɨ yaho hohoanɨmo, fehefe hohoanɨmo, nindou ndondofe hohoanɨmo, asu moanɨ aboedɨ mbumundɨ ho hohoanɨmo, hɨnɨŋgɨrou safɨ nɨŋgo hohoanɨmo, hohoanɨmo ndofe kife hohoanɨmo aho ra. Moai ahɨnümbɨ hohoanɨmo mam-amboanɨ ranɨ hohoanɨmo ranahambo yowanɨ yaho, ŋga wanɨ. \v 24 Nindou dɨdɨyei ai Kraisɨndayei ana, ai ahei horombodɨdɨ ŋgusüfoambe hohoanɨmo ra ahandɨ yifirɨ asu hohoaŋɨfe hohoanɨmo ranɨ kameihɨ raguanambo-marɨhind-ane. \v 25 Yifiafɨ Aboedɨ ranai sɨhefɨmbo yaŋgɨrɨ nɨŋgo hohoanɨmo masemunɨ. Ranɨmboane asu randɨhu hɨnɨŋgɨndɨhunda Yifiafɨ Aboedɨ ai sɨhefɨ hohoanɨmo ra hɨfandɨmbɨra howamboane. \v 26 Awi ŋgɨrɨ sɨhefɨ fi ranahambo moanɨ hoaŋgɨrɨndɨhu sɨhɨrɨ borɨndefɨ. Asu ŋgɨrɨ nindou ŋgoründɨ ŋgusüfoambe moaruwaimbo-fembohünda hohoanɨmo botɨndɨhundɨ. Asu ŋgɨrɨ ŋgorümbo ŋgusüfoambe moaruwaindefühɨ hohoanɨmo-mbondefɨ. \c 6 \s1 Sɨhɨrɨ sɨmborɨ farɨhefirɨ-ndefomboane \p \v 1 Wandafɨ mamɨ, asu nindou ŋgorü ai moaruwai hohoanɨmo ranambo hɨmondarɨmɨndo ana, nindou sapo dɨdɨyei Yifiafɨ Aboedɨndɨ hohoanɨmo süŋgurɨ-hindeimbɨ se nindou ranahambo warɨ hoafendühɨ aboedɨ ndondondɨhorɨ hɨnɨŋgɨndɨhorɨ. Randɨhindühɨ asu se sɨheihoarɨ hɨbadɨhümbo, ŋga asu ranɨ hohoanɨmo ranai sɨheimbo amboanɨ rande hoeindeandüranɨ moaruwai hohoanɨmo-ndeimboyei. \v 2 Se nindou ŋgorümbo tɨŋɨrɨfo tükefeyo ra sɨmborɨ farɨhefiründei. Ranɨ süŋgumbo-anɨmbo asu se Kraisɨndɨ-mayo ahɨnümbɨ hohoanɨmo eŋgoro ra süŋgundɨhimboyei. \v 3 Nindou mamɨ ai ndürɨkoate-ani, ŋga ai ro ndürümb-anahɨ, ehu ana, nindou ranai ahandɨ fimbo wosɨhoaforɨ hoafɨyuhani. \v 4 Nindou mamamɨ sɨheihoar-anɨmbo nɨne hohoanɨmo ranahambo aboedɨyo moaruwaiyo rawarɨheandɨ mbɨsei hehi türüboadɨhindɨ. Ŋga se sɨhei hohoanɨmo nindou ŋgoründɨ hohoanɨmo ra mamühɨndɨhi yɨbobondɨhimboyei. Asu se sɨheihoarɨ nɨnɨ-moatükunɨyo ramarɨhindɨ ranahambo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndeimboyei. \v 5 Nɨmboe nindou muŋguambo mamamɨ ai aheihoar-anɨmbo ahei ratüpurɨ ranahambo wudɨpoaporɨhi hɨfandɨmbɨrɨhünd-amboane. \p \v 6 Nindou düdi Godɨndɨ hoafɨ yamunde-randeimbɨmayu ahandɨ yamundea-ndüreimbɨ ahambo bɨdɨfɨrɨ napo mbɨsahündo-wamboane. \p \v 7 Awi se sɨheihoarɨ sɨhei fi ranahambo tɨkai hoafɨndeimboyei. Nindou dɨdai-amboanɨ ŋgɨrɨ Godɨmbo tɨkai hoafɨndundo. Nindou nɨnɨ-moatükunɨ maŋgɨrɨ nümbür-ambe hɨfareandɨ ana, asu süŋgunambo mare hɨfɨmareandɨ yahurai-anɨmbo asükaindu hündɨhembui. \v 8 Nindou ranai nɨne moaruwai hohoanɨmo maŋgɨrɨ nahurai hɨfareandɨ ana, yɨfayu amboanɨ süŋgunambo rahurai safɨndowanɨ hündɨhembui. Ŋga asu ai Yifiafɨ Aboedɨ ranahandɨ ŋgɨnɨndɨnambo aboedɨ hohoanɨmo hɨfareandɨ ana, asu süŋgunambo ai Yifiafɨ Aboedɨ ranɨnambo yaŋgɨrɨ koadürümbo-koadürümbo nɨŋgoweimbɨ safɨndowanɨ hündɨhembui. \v 9 Ranɨmboane awi sɨhɨrɨ aboedɨ mbumundɨ hamɨndɨ ratüpurɨ ranahambo refembo garɨbɨpoanɨ. Sɨhɨrɨ ranɨmbo garɨbɨkoate ranɨ-fihɨ hamɨndɨ tütüŋgarɨhundɨ ranɨnambo süŋgunambo ranahandambohündɨ sesɨ ranai safɨndowanɨ aboedɨ hündɨhehumboyefɨ. \v 10 Ranɨmboane nɨnɨ-sɨmboanɨyo sɨhɨrɨ nindou amurambo fehefendürɨmboayo, rasüŋgundɨ-hurɨmboane. Randɨhu-ndühɨndowanɨ sapo wandafɨ mamɨ dɨdɨyei Adükarɨmbo anɨhondümbo-rɨhoreimbɨ aheimbo ranɨ-poanɨmbo hamɨndɨ fandɨhehu-ndürɨmboane. \s1 Por ai Krais yɨfɨyuweimbɨ nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨ ranahambo hɨhɨfɨ-hɨhɨfayu \p \v 11 Hoafɨ nda ro wandɨhoarɨ sürü paparɨhandɨ. Se hoeindɨhindɨ ro wandɨhoarɨ sürü boagɨrɨ-boagɨrɨ pamarɨheandɨ. \p \v 12 Nindou bɨdɨfɨrɨ ai sɨhamumbo fi-hoearɨ karu tɨrɨhou yahomo hüti-hütiarüpurɨ rananɨmbo Suda ai aboed-anemo mbɨseiya mehomo. Nindou ranai yɨhɨmboyomondühɨ yahomoya, ‘Ro Krais yɨhoefɨmbo nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨfihɨ yɨfɨmayu ranahambo yaŋgɨrɨ anɨhondümbo-arɨhundɨ ana, Suda ai yɨhoefɨmbo moaruwaimbo-ndümunɨmboemo,’ mehomo. \v 13 Nindou ranai sapo Suda-yomondɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra sowandümo-ndeimb-anemosɨ, ŋga asu ai moai ahamundɨhoarɨ ranɨ-moatükunɨ ra ndoru süŋguru homo rundɨ. Ŋga aiana sɨhamundɨ fi-hoearɨ ra kefe tɨrɨhefihü asu ranahambo borɨndefo yahomo houmboanemo hohoanɨmoayomo. \v 14 Ŋga wandɨ fimbo ana, awi ro sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Krais ai nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨ yɨfɨmayu ranahambo yaŋgɨr-anɨmbo borɨnda ŋgamboyahɨ. Ranɨ-süŋguane hɨfɨ ndanɨhündambo hohoanɨmo ra wandɨ hohoanɨmoambe moanane asahɨ. Ranɨyahɨ asu ro-amboanɨ marɨhe nindou hɨfɨnɨndɨ ahei hohoanɨmo ranɨmbohünda yɨfɨmayaha nindou ai wandɨ hohoanɨmo ranahambo moanane asei. \p \v 15 Fi-hoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo asu fi-hoearɨ kefe tɨrɨhefekoate hohoanɨmo ra yɨboboambo Godɨndɨ hɨmboahü moanane. Ŋga sɨhefɨmbo God ai sɨmborɨ nindoumboreamunɨ hɨnɨŋgɨmareamunɨ ranane ai aboedɨ hamɨndɨ hondayo. \v 16 Nindou muŋguambo ai ranɨ hohoanɨmo eŋgoro ra süŋguarɨhi hei ranaheimbo God ai hɨpoambo-reandürühɨ ŋgusüfo afurɨfe kife hohoanɨmo mbɨsagadür-amboane. Asu Godɨndɨ nendɨ muŋguambo ranaheimbo amboa mbɨsagadür-amboane. \p \v 17 Ndeara bɨdɨfɨranambo hoafɨ hoafayahɨ: Nindou mamɨ ai wambo tɨŋümbɨ hohoanɨmo ŋgɨrɨ ndendɨrɨ, ŋga yowanɨ. Nindou ai wambo harɨmemondɨra sɨfo anaŋgondɨrɨ ranɨ-süŋgunambo muŋguambo fɨfɨrɨhindɨ ro Sisas Kraisɨndɨ yaŋgɨr-anahɨ. \p \v 18 Wandafɨ mamɨ, sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Krais ai sɨheimbo moanɨ hɨpoambo-mbɨreandürɨmboane. Ŋga anɨhond-ane.