\id 1CO - Angor NT [agg] -Papua New Guinea 2001 (DBL 2014) \h 1 Korin \toc1 Pas mamɨ Por ai Korinɨhündambo sürü papɨmarandɨ \toc2 1 Korin \toc3 1 Kor \mt1 1 Korin \mt2 Pas mamɨ Por ai Korinɨhündambo sürü papɨmarandɨ \c 1 \p \v 1 Ro Por-anahɨ God aiyu wambo Sisas Kraisɨndɨ hoafɨ semɨndɨ horambohünda kafoare hɨnɨŋgɨ-mareandɨrɨ. \v 2 Wandɨ wandafɨ Sostenes-dɨbo nɨmaremboanehɨ Kraisɨndɨ nendɨ Korin ŋgoafɨhü amarei sɨheimbo pas nda sürü paparɨhandɨ. God ai sɨheimbo Krais-dɨbo nɨŋgombohünda wandɨ yaŋgɨr-anei yahu hɨnɨŋgɨ-mareandürɨ. Ranɨyu asu ai nindou muŋguambo sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Kraisɨmbo dɨdɨbafɨyei arɨhündɨ ranaheimbo ai-babɨdɨmbo nɨŋgombohünda kafoare hɨnɨŋgɨ-mareandürɨ. Adükarɨ ranai ana ahei asu sɨhefɨ muŋguamboani. \v 3 Ape God asu sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Krais ai sɨheimbo moanɨ hɨpoambo-ndɨneandürɨhɨ asu ŋgusüfoambe afurɨfembü hohoanɨmo mbɨsabɨna-ndüramboane. \s1 Por ai Godɨmbo hɨhɨfarürɨ \p \v 4 Sisas Kraisndɨ süŋguyu sɨheimbo God ai moanɨ hɨpoambo-mareandürɨ ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu ahambo sɨheimbohünda muŋguambo si hɨhɨfɨrɨhünɨ arɨhandɨ. \v 5-6 Kraisɨndɨ hoafɨ ro sɨheimbo hoafɨmehundürɨ ranana sɨhei ŋgusüfoambe ŋgɨnɨndɨ nɨmarɨndürɨmboane. Se Krais-babɨdɨ anɨboadei ranɨ-süŋgu God ai ahandɨ hoafɨ hoafɨyorambo asu ahambo fɨfɨrɨfembo moatükunɨ ra sɨheimbo masagadürɨ. \v 7 Ranɨmboanei asu se sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Krais ai weindahɨ tüküfemboayu ranahambo hɨmboyeihɨ asu se-ana moai Yifiafɨ Aboedɨndɨ-mayo moatükunɨ ra mbonɨmbo-rɨhümündi, ŋga wanɨ. \v 8 Asu ai sɨheimbo ŋgɨnɨndɨ kɨkɨhɨ-ndamündündürɨ nüŋgu ŋgumbo bɨdɨfɨranɨ si asu ai kosɨmbo tüküfiyuambe ŋgɨrɨ se hütiyei mbüsu. \v 9 Asu ai nɨnɨ-moatükunɨ hoafayu ai randeambui. Ahandɨ nɨmorɨ Sisas Krais sɨhefɨ Adükarɨ-babɨdɨ wudɨmbeyeia yahuhayamboyu ai sɨheimbo mborai mehundürɨ. \s1 Kraisɨndɨ nendɨ ai yikürübümehindɨ \p \v 10 Wandafɨ mamɨ, sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Kraisɨndɨ süŋgu sɨheimbo hüti hoafayahandürɨ. Muŋguambo se mamɨ hohoanɨmo ranɨ yaŋgɨr-anɨmbo hohoanɨmondei. Ŋga asu se yikürübündei wakɨndɨhimboyei. Se moanɨ mamɨ hohoanɨmo süŋgu-anɨmbo moanɨ mamɨmbondahi nɨmboei. \v 11 Wandafɨ mamɨ, nindou bɨdɨfɨrɨ Kroendɨ worambeahɨndɨ ai hoafɨmehündürɨ sɨhei mbusümo sɨmborɨ hoafɨ hohoanɨmo eŋgoro ranahambo. \v 12 Awi ro ndarɨhe hoafayahɨ: Nindou mamamɨ se ranɨ-poanɨmbo ranɨ-poanɨmbo hoafɨyo hoafɨmayei. Ŋgorü ai hoafɨyohü yahoya, “Roana Porɨndɨ süŋgueheandɨ,” ŋgorü ai, “Roana Aporosɨndɨ süŋgueheandɨ,” ŋgorü ai, “Roana Pitandɨ süŋgueheandɨ,” asu ŋgorü ai, “Roana Kraisɨndɨ süŋgueheandɨ,” ranɨ hoafɨ hoafɨmayei. \v 13 Asu Sisas Krais ai yikürübü-reandeimbɨyu? Asu Por ai sɨheimbo-hündambo nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨfihɨ yɨfɨyuwai? Porɨndɨ süŋgurɨhorɨ-rɨhündeimbɨmboyahi hundürɨyei-ai? \v 14 Ro moai sɨheimbo ana dabo hundürɨhandürɨ, ŋga Krispus asu Gaius ahafanɨmbo yaŋgɨrɨhapɨrɨ hundürɨ-marɨhapɨrɨ. Ranɨmbo-hündamboanahɨ ro Godɨmbo hɨhɨfarɨhünɨ. \v 15 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo nindou mamɨ ai ŋgɨrɨ wandɨ ndürɨnambo hɨmonɨ hundürɨmayei mbüsü haya hoafɨndu, ŋga wanɨ. \v 16 Awi yɨnɨ, ro Stefanosɨyu asu ahandɨ fikɨmɨnɨndɨ aheimbo amboanɨ hundürɨ-marɨhandürɨ, ŋga nindou amurambo hundürɨ-yondürɨmbo ana, moai hohoanɨmoyahɨ. \v 17 Sisas Krais ai wambo moai nindou hundürɨ-yondürɨmbo koarɨhendɨrɨ, ŋga aboedɨ hoafɨ ra bokarɨhefembo-hündamboyo koamarɨhendɨrɨ. Ŋga roana, fɨfɨrundeimbɨ nindou tɨkai hoafɨyomo arundɨ nahurai ranɨ hoafɨ moai hoafɨya rɨhandɨ. Ranɨmbe-mbonana asu Sisas Krais nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨ-fihɨ yɨfɨmayu ranai ŋgɨnɨndɨmbeyu-poanɨ. \s1 Krais ana Godɨndɨ ŋgɨnɨnd-ani \p \v 18 Sisas Krais nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨfihɨ yɨfɨmayu hoafɨ ranana nindou moaruwaimbo-femboayei ranaheimbo hɨhɨndɨ hohoanɨmo-anendürɨ, ŋga asu nindou God ai aboedambo-reamuneimbɨ sɨhefɨmbo ana ranɨ hoafɨ ra Godɨndɨ ŋgɨnɨnd-anemunɨ. \v 19 Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya, “Hɨfɨnɨndɨ ndorɨhi hohoanɨmoyeimbɨ-yei ndofe hohoanɨmo ranana moaruwaimbo-ndɨheandühɨ asu nindou hɨfɨnɨndɨ aboedɨ hohoanɨmo-yomondeimbɨ-yafe hohoanɨmo ra gɨgɨranambo-ndɨheamboyahɨ,” meho. \v 20 Refe-anasɨ asu nahi ndoru hohoanɨmoyomo-rundeimbɨ manɨŋgomoa? Asu ahɨnümbɨ fɨfɨrundeimbɨ nindou amboanɨ nahiyomo anɨŋgomoa? Asu nahiyomo hɨfɨ ndanɨhündambo sɨmborɨ hoafɨ nafɨru-rundeimbɨ anɨŋgomoa? Nindou hɨfɨ ndanɨhü anɨmboei ranahei ndofe hohoanɨmo ranahambo God ai hɨhɨndɨ hohoanɨmo-ane yahu nafuimayu! \p \v 21 Godɨndɨ ndofe hohoanɨmo süŋguyo hɨfɨ ndanɨhündambo nindou ndorɨhi fɨfɨrɨhindeimbɨ ai ahei hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ ŋgɨrɨ Godɨmbo fɨfɨrɨndɨhorɨ. Hoafɨ ro hoafɨyefɨ arɨhundɨ ra nindou ranahambo hɨhɨndɨ hohoanɨmo-ane asei, ŋga God ai yifirɨyu haya nindou Kraisɨmbo anɨhondümbo-arɨhorɨ ranaheimbo aboedambo-ndɨheandürɨ-mboyahɨ, mehu. \v 22 Hoafɨ ranahambo anɨhond-ane yahombohünda Suda ai hepünɨfeimbɨ moatükunɨ ranɨmboanemo hoeindɨhu ehomo, ŋga asu Grik ai fɨfɨrɨfe hohoanɨmo ranɨmboanemo yifirayomo. \v 23 Ŋga sɨhefɨmbo ana Sisas Krais nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨfihɨ yɨfɨmayu ranahamboane ro bokarɨhehu arɨhundɨ. Ranɨ hoafɨ ranane Suda-yomondɨ hohoanɨmo ranahambo mamɨkarapurɨ arandɨ. Asu Grik ana ndanɨ hoafɨ ndanahamboya ranɨ-moatükunɨ ana hɨhɨndɨ hohoanɨmo-ane yahomo houmbo hohoanɨmo-yomondühanemo. \v 24 Ŋga asu sɨhɨr-anefɨ, Sudahünd-anei asu Grikɨhünd-anei muŋguambo sɨhefɨmbo God ai mborai mehumunɨ ra hɨmborɨyeifembü sɨhefɨmbo ana Krais ai Godɨndɨ ŋgɨnɨndɨ moatükunɨyu haya, asu ahandɨ ndofe hohoanɨmo-ani. \v 25 God ai hɨhɨndɨ hohoanɨmombayu-mbonana, ahandɨ hohoanɨmo ra nindou-yei ndofe hohoanɨmo ŋgasünde. Asu God ai kehurɨmbeyu-mbonana, ahandɨ kehurɨ ra nindou-yei ŋgɨnɨndɨ ŋgasünde. \p \v 26 Wandafɨ mamɨ, se ndandɨhi hohoanɨmondei sapo horombo sɨheimbo God ai hoafɨmayundüra ahandɨ nindou tükümehindɨ ranɨmbo. Sɨhei mbusümo nindou afɨndɨ ai hɨfɨnɨndɨ hohoanɨmo fɨfɨrɨhindeimbɨ-yeipoanɨ. Nindou afɨndɨ ai ŋgɨnɨndɨ-yeipoanɨ. Nindou afɨndɨ ai adükarɨ ndürɨmbɨ-yeipoanɨ. \v 27 Ŋga asu hɨfɨ ndanɨhündambo nindou ai hohoanɨmoyeihɨ hɨhɨndɨ hohoanɨmoyeimb-anei masei ranaheimbo God ai moanɨ hohoanɨmoyu haya masemündündürɨ ndorɨhi hohoanɨmoyei-rɨhündeimbɨ nindou aheimbo amoanɨŋgambo-fendürɨmbo-hünda. Asu hɨfɨ ndanɨhündambo nindou ai ra ŋgɨnɨndɨkoate-yeimb-ane masei ranaheimbo God ai hohoanɨmoyu haya masemündündürɨ nindou ŋgɨnɨndɨ hɨfandɨ-rɨhündeimbɨ aheimbo amoanɨŋgambo-fendürɨmbohünda. \v 28 Ranɨyu asu ai hɨfɨ ndanɨhü ndürɨkoate-yoweimbɨ moatükunɨ ranɨyo, asu nindou ai ranɨ-moatükunɨ ana moanane seihü yiboaruko-marɨhindɨ ra God ai masemündu nindou ai aboedɨ hamɨnd-ane masei ranahambo hɨfɨnambo-fembohünda. \v 29 Ranɨ-mayowamboane nindou mamɨ ai ŋgɨrɨ Godɨndɨ hɨmboahü ahandɨhoarɨmbo borɨndu. \v 30 Ŋga God ai sɨheimbo Sisas Krais-babɨdɨ hɨnɨŋgɨmarear-anei. God ai ahambo sɨhefɨ fɨfɨrɨfe hohoanɨmo, Godɨndɨ hɨmboahü mbumundɨ nɨŋgo hohoanɨmo, sürühoeimbɨ hohoanɨmo süŋgufembo hohoanɨmo, asu aboedambo-femunɨmbo hohoanɨmo ranahambo nɨmɨndɨmborirɨ hɨnɨŋgɨmarirɨ. \v 31 Ranɨmboane Godɨndɨ hoafɨ ai hoafɨyohü yahoya, “Nindou ai borɨmboayu ana, ai Adükarɨmbo yaŋgɨr-anɨmbo borɨmbiyu-wamboane,” meho. \c 2 \s1 Por ai Sisas yɨfɨmayu ranahambo hoafɨmayu \p \v 1 Wandafɨ mamɨ, sapo sɨheimbo sowana sühühühɨ Godɨndɨ-mayo dɨbohɨndɨ hoafɨ hoafɨyahühɨ ro moai ndorɨhoeimbɨ hamɨndɨ hoafɨ nahurai hoafɨyahɨ asu moai hohoanɨmo ndorɨheandeimb-anahɨ sahehea hoafɨyahɨ. \v 2 Ro se-babɨdɨ nɨmboambo ana rarɨhe hohoanɨmoyahühɨya, ŋgɨrɨ ŋgorü-moatükunɨmbo yamundɨheandɨ, ŋga Sisasɨmbo asu ai nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨfihɨ yɨfɨmayu ranahambo yaŋgɨr-anɨmbo yamundɨheamboyahɨ, masahɨ. \v 3 Ro sɨheimbo-so nɨmboahambe hamɨndɨ kemɨndɨkoate-yahühɨ hɨhamɨndarɨ kapeihɨyahɨ manɨmboahɨ. \v 4 Ro yamundɨheandühɨ asu bokarɨ-marɨheheandɨ ra fɨfɨrundeimbɨ nindou-yomondɨ-mayo fɨfɨrɨfe hoafɨnambo-yopoanɨ hoafɨmayahɨ. Ŋga ro hoafɨyahane Godɨndɨ Yifiafɨndɨ ŋgɨnɨndɨnambo ratüpurɨmayahɨ ranai wandɨ hoafɨ anɨhond-ane yaho nafuimeyondürɨ. \v 5 Sɨhei anɨhondümbofe ra se nindou-yei fɨfɨrɨfe hohoanɨmonambo tüküfembo moeisahɨ, ŋga Godɨndɨ ŋgɨnɨndɨnambo-anɨmbo tükümbɨfeyo-wamboane. \s1 Godɨndɨ ndofe hohoanɨmo \p \v 6 Ŋga nindou ŋgɨnɨndɨmbo-yahindeimbɨ aheimboane ro ndofe hohoanɨmo hoafɨ ra hoafɨyahandürɨ arɨhandɨsɨ, ŋga ndofe hohoanɨmo ranana hɨfɨ ndanɨhündambo-yopoanɨ asu hɨfɨ ndanɨhündɨ bogorɨyafe-mayopoanɨ. Ŋga ahei ŋgɨnɨndɨ afure arandɨ. \v 7 Godɨndɨ ndofe hohoanɨmo-ane yamundɨhe arɨhandɨ. Hohoanɨmo ranana dɨbo meŋgoro-ane. God ai muŋgu-moatükunɨ nafɨkoate-yuambeyo ai ranɨ ndofe hohoanɨmo ranahambo sɨhefɨmbo ai ndürümbɨ mbɨmariamboane yahuhaya ahandɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ hoafɨyu masɨhendɨ. \v 8 Hɨfɨ ndanɨhündambo nindou bogorɨ mamɨ ai-amboanɨ ndofe hohoanɨmo ra moai fɨfɨreandɨ. Asu ai fɨfɨrɨmbaru-mbonana ŋgɨrɨ nindou Adükarɨ hɨmboamupuimbo-randeimbɨ-mayu ra sowaründümo houmbo nɨmɨ keimbɨ karɨhendeimbɨ-fihɨ parüwurɨ, ŋga wanɨ. \v 9 Ŋga Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 “Nindou Godɨmbo hohoanɨmo parɨhorɨ-rɨhoreimbɨ ranaheimbo ai afɨndɨ moatükunɨ dɨdɨboadore masɨhendɨ. \q2 Ranɨ-moatükunɨ ra hɨmboarɨ ai moai hoeireandɨ, \q2 hɨmboambe ai moai hɨmborɨyo \q2 asu nindou-yafe hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ moai tüküfeyo,” \rq Aisaia 64:4\rq* \m meho. \v 10 Hoafɨ ra ai dɨbo meŋgoroyosɨ, ŋga Yifiafɨ Aboedɨ ranahandɨ ratüpurɨnamboyo God ai ranɨ-moatükunɨ ra nafuimemunɨ. Yifiafɨ Aboedɨ ranai ana Godɨndɨ hohoanɨmo dɨbo eŋgoro amboanɨ kokondambo hoeindeamboe. \v 11 Nindou ŋgorü ai ŋgɨrɨ ŋgoründɨ hohoanɨmo amaro ra fɨfɨrɨndeandɨ, ŋga yifiafɨ ahandɨ fiambe amarondo ranai-anɨmbo ahandɨhoarɨ fɨfɨrɨndeamboe. Mare yahuraiane nindou ai moai God hohoanɨmoayu ra fɨfɨrɨhindɨ, ŋga ahandɨ Yifiafɨ Aboedɨ ranane ahandɨ hohoanɨmo ra fɨfɨreamboayo. \v 12 Sɨhɨrɨ ana hɨfɨ ndanɨhündambo yifiafɨ ranana moai sahumɨndefɨ, ŋga Yifiafɨ God ai koamarɨhemunɨ ranɨyo masahumɨndefɨ. Sapo God ai nɨne-moatükunɨ masemunɨ ra fɨfɨrɨferambohünda. \v 13 Ranɨmboane sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ hoafɨndefühɨ nindou-yafe hohoanɨmo hoafɨnambo yamundɨhundɨ, ŋga Yifiafɨ Aboedɨndɨ yamundɨfe hoafɨ rananɨmbo nindou Godɨndɨ Yifiafɨ ahei fiambe nɨmarɨndüreimbɨ ranaheimbo Godɨndɨ moatükunɨ fɨfɨrɨfe hoafɨmboane. \p \v 14 Ŋga nindou Yifiafɨ ahandɨ fiambe nɨmarɨkoate-yondoweimbɨ ranai ŋgɨrɨ Godɨndɨ Yifiafɨ sai-randeimbɨ moatükunɨ ra ndemündu. Nindou aiana ranɨ-moatükunɨ ra ŋgɨrɨ ndonde fɨfɨrɨndeandɨ. Ŋga ahambo hɨhɨndɨ hohoanɨmo nahuraindɨmboe. Ŋga Yifiafɨndɨ warɨ-süŋgu yaŋgɨr-anɨmbo nindou ai ranɨ-moatükunɨ yɨbobondeandühɨ fɨfɨrɨndeambui. \v 15 Nindou düdi ai Yifiafɨ Aboedɨ ra ahandɨ fiambe amarondo ana, ai muŋguambo moatükunɨ yɨbobondeambui, ŋga asu nindou ŋgorü ai ŋgɨrɨ ahandɨ hohoanɨmo yɨbobondeandɨ. \v 16 Godɨndɨ hoafɨ yare hoafɨyowohü yahoya, “Nindou düdi Adükarɨndɨ hohoanɨmo fɨfɨreamboayu-a? Nindou dɨdai ahambo yamundɨmandira?” Ŋga sɨhefɨmbo ana awi Kraisɨndɨ hohoanɨmo ra ŋgusüfoambe nɨmarɨmunɨmboane. \c 3 \s1 Kraisɨndɨ nendɨyafe ratüpurɨyu-randeimbɨ ana Godɨndɨ ratüpurɨyu-randeimbani \p \v 1 Wandafɨ mamɨ, horombo ana ro ŋgɨrɨ sɨheimbo Yifiafɨ Aboedɨ nɨmarɨndüreimbɨmbo hoafɨyahandürɨ arɨhandɨ nou hoafɨyahandürɨ. Ro nindou ai hɨfɨ ndanɨhündambo hohoanɨmoyeimbɨ asu nɨmoakɨdɨbou nahurai sɨheimbo hoafɨmehandürɨ. \v 2 Awi ro sɨheimbo kehurɨ sesɨ safɨyo moaŋgui-marɨhandürɨ, ŋga nɨmboe sapo se moai ŋgɨnɨndɨ sesɨ sesɨmbo tüküyahindɨ hapondanɨ amboanɨ. \v 3 Ŋga hapondanɨ ana awi se nindou hɨfɨ ndanɨhünda anɨmboei nahurai-anei. Wandafɨ ŋgorümbo moaruwaimbofi hohoanɨmo asu sɨheihoarɨ sɨmborɨ hoafɨ ranana awi sɨhei mbusümo yaŋgoromboane. Hohoanɨmo ranana nindou hɨfɨ ndanɨhündambo hohoanɨmo asu wamɨndafɨ hohoanɨmo ranane hɨfandarɨhündɨ. \v 4 Nindou mamɨ ai hoafɨyuhüya, “Roana Porɨndɨ süŋgueheandɨ.” Asu ŋgorü ai hoafɨyuhüya, “Roana Aporosɨndɨ süŋgueheandɨ.” Ranɨ hohoanɨmo se hohoanɨmoayei ranana nindou hɨfɨ ndanɨ-hündamboyafe hohoanɨmo-ane hohoanɨmoayei. \p \v 5 Se ranahambo ndondɨhi hohoanɨmondei. Aporos ra nindou düdia? Asu ro Por nda ro dɨdɨyaha? Roana moanɨ Godɨndɨ ratüpurɨmbo yaŋgɨrɨ nindou-anehɨ. God ai yɨhoefɨmbo ratüpurɨ masemun-ane asu yɨhoefɨ ratüpurɨ ranɨ-süŋguyei se Sisas Kraisɨmbo anɨhondümbo-marɨhorɨ. \v 6 Ro nümbürɨ mamɨ ranambe hoarɨ hɨfɨ-kamarɨheandɨ. Asu Aporos ai wohɨmarɨhendɨ. Ŋga asu Ape God aiyu ranɨ-moatükunɨ ranahambo botɨmareanda adükarɨ tükümefeyo. \v 7 Ranɨmboane nindou ai nɨnɨ maŋgɨrɨyo hɨfɨ-karareand-ane asu woharɨhendɨ ranai ana ndürɨmbɨyupoanɨ, ŋga wanɨ. Ŋga sapo God ai ranɨ-moatükunɨ ranahambo botɨreandanɨ tükefeyo ranai yaŋgɨr-ani ndürümbɨ hamɨndayu. \v 8 Ŋga nindou düdi maŋgɨrɨ hɨfɨkare asu nindou düdi wohɨrɨhai arandɨ ranɨ yimbu ai moanɨ sɨmogodɨ nindou-anafanɨ. Ŋga nindou ranahafanɨmbo God ai ahandɨhoar-anɨmbo süŋguna nɨne ratüpurɨ ai ratüpurɨmefanɨ takɨnɨ dagapɨrɨmbui. \v 9 Roana mamɨmboyaho hohoa Godɨndɨ ratüpurɨ ratüpurayehɨ, ŋga seana Godɨndɨ nümbürɨ, asu worɨ nahurai-anei. \s1 Godɨndɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimb ai worɨ worɨmboru-rundeimbɨ nahurai-anei \p \v 10 Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe-namboyahɨ ro nindou aboedɨ worɨmbora-randeimbɨ nou tükümeheandɨ. Ranɨyahɨ asu ro kambohoanɨ boatei ŋgɨnɨndɨ mafeburaheandɨ. Ranɨyo asu nindou ŋgorü ai kambohoanɨ ranɨwamɨ worɨ mafondeandɨ. Ŋga nindou mamamɨ düdi worɨmboarandɨ ranai moanɨ ndonde hoeindeandühɨ worɨ ra worɨmbondandɨ. \v 11 God ai mbusümo kambohoanɨ hondü ŋgɨnɨndɨ mafondirɨ ra Sisas Krais-ani, ŋga asu kambohoanɨ ŋgɨrɨ asükai nindou ai yahurai fondeandɨ. \v 12 Nindou bɨdɨfɨrɨ ai gor, sirfa, nɨmoei kakɨ afɨndɨ fihɨ koarɨhefembo ranɨmbo ranɨwamɨ worɨmbo-ndühümboyei. Ŋga asu nindou bɨdɨfɨrɨ ai nɨmɨ, wohɨ asu ahurɨndambo nɨmɨndɨ ranɨnambo worɨmbo-ndühümboyei. \v 13 Rananɨmbo nindou ai nɨne-moatükunɨ nüŋgunahuraiyo ratüpurɨyei hɨnɨŋgɨmarɨhindɨ ra Krais tüküfi sɨmboanɨ weindahɨ tükündɨfemboe. Asu ranɨ si weindahɨ tüküfe sɨmboan-anɨmbo God ai hai nahurai ahei ratüpurɨ ra rande hoeinde-andürɨmbui. Rananɨmbo ai nahanɨyo aboedɨ safayo ranahambo hoeindeambui. \v 14 Asu nindou ai kambohoanɨ ranɨwamɨ worɨmbo-rɨhündanɨ asu worɨ ahei ranai hai tɨkɨrɨkoate-ayo ana, nindou ranai takɨnɨ ndahümündimboyei. \v 15 Ŋga asu nindou ahei ratüpurɨmayei ra hai tɨkɨrarandɨ ana, asu ai ranahandɨ takɨnɨ ŋgɨrɨ ndahümündi. Ŋga asu aheihoarɨ ana haiambeahɨndɨ hürarɨhehindɨ nouehindɨ ana, aboedambo-ndahimboyei. \s1 Sɨhɨrɨ Godɨndɨ wor-anefɨ \p \v 16 Se fɨfɨrɨhindai, seana Godɨndɨ wor-anei, ŋga asu ranane Godɨndɨ Yifiafɨ ranai sɨhei mbusümo amaro. \v 17 Ŋga asu nindou düdi ai Godɨndɨ worɨ ra moaruwaimbo-areandɨ ana, asu sɨmborɨ God ai nindou ranahambo moaruwaimbo-ndirümbui. Godɨndɨ worɨ ana ahandɨ yaŋgɨr-ane asu seana ahandɨ wor-anei. \s1 Sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ nindoumbo adükar-anei mbɨsefɨ \p \v 18 Se sɨhei fimbo tɨkai hoafɨndeimboyei. Sɨhei mbusümo nindou mamɨ ai hɨfɨ ndanɨhündambo hohoanɨmo süŋgurandühɨ yare hohoanɨmoyuhüya, “Roana fɨfɨrɨheandeimb-anahɨ,” ehu ana, nindou ranai awi nindou-yei hɨmboahü hɨhɨndɨ hohoanɨmoyu-randeimbɨ nahurai tükümbɨfi-yuwamboane. Rananɨmbo asu ai Godɨndɨ hohoanɨmoambe fɨfɨreandeimbɨ nindou hondü tükündɨfimbui. \v 19 Hɨfɨ ndanɨhündambo aboedɨ fɨfɨrɨfe ranana Godɨndɨ hɨmboahü hɨhɨndɨ hohoanɨmo nahurai-ane. Godɨndɨ hoafɨ yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 “Fɨfɨrundeimbɨ nindou ai wosɨhoaforɨ hoafɨyomo arundɨ, \q2 ŋga God ai ahamundɨ hohoanɨmo moaruwaimbo-ndeapurɨmbui,” \rq Job 5:13\rq* \m meho. \v 20 Ŋga Godɨndɨ hoafɨ asükai yare hoafɨyowohü yahoya, \q1 “Adükarɨ ai fɨfɨreamboani fɨfɨrundeimbɨ nindou-yomondɨ hohoanɨmo ranana \q2 nɨmɨndɨ aboedɨ fɨfɨrɨfekoate-ane,” \rq Buk Song 94:11\rq* \m meho. \p \v 21-22 Se ŋgɨrɨ ŋgorü nindou ranɨmbo borɨndei, ŋga Por, Aporos asu Pita muŋguambo ra sɨheimbo fehefembo awi sɨhei-anemo. Yɨnɨ, ŋga muŋguambo moatükunɨ sɨheimbo fehefembo sɨhei-ane. Hɨfɨ, yaŋgɨrɨ nɨŋgo, yɨfɨ, hapondan-ane asu süŋgunamboane muŋgu-moatükunɨ ra sɨhei-ane. \v 23 Asu se Kraisɨnd-anei asu Krais ai Godɨnd-ani. \c 4 \s1 Adükarɨ ai ahandɨhoar-ani ahandɨ ratüpurɨyomo-rundeimbɨ ahamumbo fɨfɨreapurɨ arandɨ \p \v 1 Se yɨhoefɨmbo rahurai hohoanɨmondei: Ai Kraisɨndɨ ratüpurɨmbo nindou-anemo. Ai Godɨndɨ hoafɨ dɨbo meŋgoro ranahandɨ hɨfandɨru-rundeimb-anemo. \v 2 Ŋga nindou hɨfandɨmboayu ahandɨ ratüpurɨmbo hohoanɨmo ana ndahurai-ane. Ai nɨne ratüpurɨ hɨfandɨmboayu ana, ai ndore aboedɨ hɨfandɨ-mbɨrandamboane. \v 3 Se-anei asu nindou hɨfɨhündɨ hohoanɨmo süŋgurɨhindeimbɨ ai wandɨ hohoanɨmo ranahambo yɨboboareandɨ ana, ra moanane asahɨ, ŋga asu ro moai wandɨhoarɨ rarɨhe yɨboborɨhe rɨhandɨ. \v 4 Ro moai nɨnɨ-moatükunɨ moaruwai ramarɨheandɨ ra hohoanɨmoyahɨ, ŋga asu ŋgɨrɨ ro wandɨhoarɨ randɨhe hoafɨndahühɨya, “Roana nindou mbumundɨ hamɨnd-anahɨ mbɨsahɨ, ŋga wanɨ.” Wandɨ ratüpurɨ yɨbobofe ra Adükarɨ yaŋgɨr-anɨmbo randeambui. \v 5 Ranɨmboane asu ranɨ si ra awi tüküfekoate-yoambe ana, se nindou ŋgoründɨ hohoanɨmo yɨbobofendürɨpoanɨ, ŋga Adükar-anɨmbo kusü sɨmboanɨ yɨbobondearɨmbui. Ai-anɨmbo muŋgu-moatükunɨ dɨbo eŋgoro ra ndemündü si nɨŋgoanɨ dɨgembui. Rananɨmbo asu ai muŋguambo nindou-yafe ŋgusüfoambe hohoanɨmo ra weindahɨndeambui. Ranɨ-sɨmboanɨ anɨmbo God ai nindou mamamɨ ahei hohoanɨmo ranahambo aboed-ane mbüsümbui. \p \v 6 Wandafɨ mamɨ, ro sɨheimbo farɨhefe-ndürɨmbo hohoanɨmoyahüh-anahɨ asu Aporos-dɨbo yɨhoehɨ fimbo muŋgu hoafɨ ranahambo hoafayahɨ. Se yɨhoehɨmbo hohoanɨmo-ndühɨmunüh-anɨmbo asu mbumundɨ hohoanɨmo ranɨ yaŋgɨrɨ süŋgundɨhindɨ hoafɨ mamɨ hoafɨmayo nou “Godɨndɨ bukambe hoafɨmayo ra wudɨpoapondɨhi süŋgundɨhündɨ,” meho. Ranɨmboane asu se nindou ŋgorümbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨndeihɨ asu ŋgorümbo moaruwaimbo-ndɨhorɨmboyei. \v 7 Wandafɨ mamɨ, moai nindou ŋgorü sɨhambo ŋgoründɨ hɨmboahü adükarɨmbore hɨnɨŋgɨreandürɨ. Asu se nɨnɨ-moatükunɨ Godɨndɨ-mayo semɨndɨkoate-mayeia? Asu se Godɨndɨ-mayo yaŋgɨrɨ nɨne-moatükunɨ asahümündi ana, asu nɨmboe se ranɨ-moatükunɨ ra sɨheihoarɨ nɨmɨndɨhanefɨ sei hei sɨheihoarɨmbo borayeia? \p \v 8 Se rarɨhi hohoanɨmoyeihɨ seiya, “Roana ndeara muŋguambo moatükunɨ nafɨrɨhumɨ-ndefomboanefɨ. Roana Godɨndɨ-mayo aboedɨ-moatükunɨ sahumɨndefɨ hohu afɨndeimbanefɨ. Roana ndeara adükarɨ bogorɨmboyahu tüküyahumboanefɨ,” maseisɨ, ŋga roana adükarɨ bogorɨkoate-anefɨ. Seana anɨhondümbo adükarɨ bogorɨmbondahi nɨboadei anɨmbo asu ro se-babɨdɨ bogorɨmbondahu nɨmboefomboanesɨ. \v 9 Ro rarɨhe hohoanɨmoayahɨ, Kraisɨndɨ hoafɨ sahumɨndefɨ hefɨ-rɨhundeimbɨ yɨhoefɨmbo ana God ai hɨfɨnɨ hondü hɨnɨŋgɨmareamunɨ. Roana kotambe papɨ-hoafɨyomunɨ mburɨmbo hɨfokoefemuna sünambeahɨndɨ nendɨ asu nindou-yei hɨmboahü yɨfɨmbo nahurai-anefɨ. \v 10 Kraisɨmbo farɨhefembohünda ro hɨhɨndɨ hohoanɨmoyefeimbɨ nahurai-anefɨ, ŋga se rarɨhi hohoanɨmoyeihɨya, “Ro Kraisɨndɨ hohoanɨmo fɨfɨrɨhundeimbɨ nindou hondü tüküyahumboanefɨ,” maseisɨ. Roana ŋgɨnɨndɨyefɨpoanɨ, ŋga seana ŋgɨnɨndɨ saf-anei. Seana nindou ndürɨmbanei, ŋga roana nindou yɨhoefɨmbo moaruwaimbo-rɨhimuneimb-anefɨ. \v 11 Horombo pɨyo haya ho-hombo hapondanɨ amboanɨ ro wembomboyefühɨ amɨndasümo kɨkɨre yaparɨmarɨhemunɨ. Asu hoearɨ amboanɨ wonɨmbɨ moaruwai magüdühundɨ. Ai yɨhoefɨmbo warɨ momondɨfekoate pakarɨhamunɨ marundɨ. Ro moai aboedɨ ndorɨhu nɨmarefɨ. \v 12 Roana yɨhoefɨ warɨnambo ratüpurɨ ra tɨŋɨrɨfoyefɨ marɨhundɨ. Ai yɨhoefɨmbo tɨrɨfoefe hoafɨrɨhümunanɨ asu roana aheimbo sɨmborɨ aboedɨ hoafɨmehundürɨ. Ai yɨhoefɨmbo moaruwaimbo-rɨhimunanɨ asu moanane sefühɨ ŋgɨnɨndɨ manɨmboefɨ. \v 13 Ai yɨhoefɨmbo amoŋgonɨ hoafɨyahümunanɨ asu ro sɨmborɨ aheimbo hoafendühɨ hoafɨyahundürɨ marɨhundɨ. Roana muŋguambo nindou-yei hɨmboahü yafɨsühumɨ nahurai-ayefɨ. Ro horombo pɨyefɨ hohu düdübudeimbɨ nahurai-ayefɨ. \s1 Korinɨhündɨ ai Porɨndɨ hohoanɨmo ra süŋgumbɨrɨhind-amboane \p \v 14 Se amoanɨŋgɨ-mbeyeiya saheheambo-yahɨpoanɨ ro pas nda sürü paparɨhandɨ. Ŋga sɨheimbo dɨdɨboadondɨhearü samboanahɨ se wandɨ ŋgusüfoahündɨ nɨmorɨ nou sürü nda paparɨhandɨ. \v 15 Kraisɨndɨ hohoanɨmo süŋgumbo sɨheimbo 10,000 nindou hɨfandɨyondürɨmbo anɨmboeisɨ, ŋga afɨndɨ hamɨndɨ yahurai boagɨreimbɨ-yeipoanɨ, ŋga wanɨ. Ro Godɨndɨ hoafɨ aboedɨ ra hoafɨmeha hɨmborɨyei mburɨhü Krais-babɨdɨ anɨmboei ranɨ-süŋgumbo ro mam-anahɨ sɨhei ape nahurai-ayahɨ. \v 16 Ranɨmboanahɨ ro sɨheimbo hüti hoafayahandürɨ wandɨ-mayo hohoanɨmo nda sahümündi mburɨhü ranɨ-süŋgu mbɨhahabudia saheheambo. \v 17 Ranɨsüŋgumboanahɨ haponda ro sɨheimbo sowana Timoti koamarɨhehina asüfu. Aiana Adükarɨmbo süŋgunambo wandɨ ŋgusüfoahündɨ nɨmorɨ nahurai aboedɨ ratüpurɨyu-randeimb-ani. Ai-anɨmbo ro Kraisɨndɨ sɨmborɨ hohoanɨmo süŋgurɨhɨ asu ahandɨ nendɨ muŋguambo hɨfɨhü yamundɨhe arɨhandɨ ra sɨheimbo asükai hohoanɨmo botɨndearümbui. \p \v 18 Awi bɨdɨfɨrɨ aiana wamboya aiana ŋgɨrɨ yɨhoefɨmbo sowana düfu sei hehimboanei asu ai ahei fimbo borɨyei wakɨrɨhi arɨhündɨ. \v 19 Ŋga asu God ai yifirayu ana, ro sɨheimbo sowana nɨmai tükündaheamboyahɨ. Asu rananɨmbo nindou ahei fimbo borɨyeimbɨ-yei ŋgɨnɨndɨ ra ro türüboadɨhe fɨfɨrɨndɨ-heamboyahɨ. Ŋga ahei hoafɨ ranana moanane. \v 20 God ai ŋgɨnɨndɨ hɨfandarandɨ ranana hoafɨ yaŋgɨrɨyopoanɨ, ŋga wanɨ. Ŋga ŋgɨnɨndɨ moatükunɨ saf-ane. \v 21 Ŋga se nɨnɨ hohoanɨmomboyei hohoanɨmoayeia? Asu se sɨhei hohoanɨmo ra dɨdɨboadofekoate-yeiyanɨ ro nɨmɨharɨ semɨndɨ hefembo sɨheimbo dɨdɨboado-fendürɨmboyo hohoanɨmoayei? Asu se sɨhei hohoanɨmo ra dɨdɨboado-ndɨhindanɨ ro sɨheimbo hɨmboarɨ hoafendühɨ hɨpoambofe hohoanɨmo semɨndɨ hefembo sɨheimbo sowana sɨfombo ranɨmboyei hohoanɨmoayei? \c 5 \s1 Nɨmorehɨ sɨsɨhɨmo hohoanɨmo Korin ŋgoafɨhü eŋgoro \p \v 1 Sɨhei mbusümo ana nɨmorehɨ sɨsɨhɨmo hohoanɨmo hoafɨ ranane yaŋgorɨ wakareandɨ. Ranɨ-moatükunɨ ra moai nindou Godɨndɨ hoafɨ süŋgufekoate ana rarɨhi rɨhündɨ. Nindou mamɨ ai afɨndandɨ nɨmorehɨ hüramündü marandɨ hoafɨ nahurai hɨmborɨmayahɨ! \v 2 Asu awi se sɨhei fimboanei borayei. Ŋga awi se afɨndɨ hohoanɨmondeihɨ aranɨndei. Asu sapo nindou düdi ai sɨhei mbusümo moaruwai ranɨ hohoanɨmomayu ranahambo sɨheiambeahɨndɨ hündɨhorɨmɨndei hɨmboranambo-ndɨhorɨ. \v 3 Roana wandɨ fi-ane aŋgunayahɨ, ŋga wandɨ hohoanɨmo ana se-babɨdɨmboane eŋgoro. Sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Kraisɨndɨ ndürɨnambo ro sapo nindou sɨhei mbusümo moaruwai hohoanɨmomayu ranahambo papɨrɨhinühɨ tɨŋɨrɨfo asahando mamɨ ranɨhü se-babɨdɨmbo nɨmboambo hoeirɨheambo nou. \v 4 Awi se mamɨ fandɨhindan-anɨmbo asu ro hohoanɨmonambo se babɨdɨ fandɨhundanɨ sɨhefɨ Adükarɨ Sisasɨndɨ ŋgɨnɨndɨ ranambo ai akɨmɨ sɨhɨrɨ-babɨdɨ nüŋgumbui. \v 5 Rananɨmbo asu se nindou ranahambo Satanɨndɨ warɨhündɨhorɨ ahandɨ moaruwai hohoanɨmo ranɨ-süŋguna ahandɨ fi ranai moaruwaimbo-ndɨfimbuisɨ, ŋga yifiafɨ ranai Adükarɨndɨ si tüküfe sɨmboanɨ aboedambo-mbɨfeyowamboane. \s1 Korin ai nindou moaruwai ranahambo yɨhɨrɨmbɨrɨ-horamboane \p \v 6 Awi se borayei habudi ranana aboedɨ hamɨndɨ hohoanɨmoyopoanɨ! Se fɨfɨrɨhindɨ hoafɨ nda, “yis akɨdou praua ambe parefeyo ana, bret muŋguambo ra fufudɨgondɨmboe.” \v 7 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu se moaruwai hohoanɨmo yis wamɨndafɨ nahurai ra fɨfɨrɨndɨhümündi pindɨhindan-anɨmbo asu se bret sɨmborɨ nou aboedɨ hamɨndɨ tükündahimboyei. Sapo aboedambo-femunɨmbo sipsip nɨmorɨ Krais ra hɨfokoarüwurɨ sɨhawurɨmboanemo asu sɨhefɨ God aboedambo-femunɨmbo sesesɨmbo si tükümefeyo. \v 8 Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo sɨhɨrɨ ranɨ aboedambofembo si ranahambo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨmbohündambo dɨdɨboado-ndɨhumboane. Sɨhɨrɨ moaruwai hohoanɨmo raguanambo-ndɨhumboane Suda ai yis wamɨndafɨ pimarɨhindɨ nou. Sɨhɨrɨ yisɨkoate bret nahurai tükündahumboyefɨ sapo ra ai anɨhondümbo hoafɨmbo asu dɨdɨboadofe ratüpurɨmbo nou-ane. \p \v 9 Horombo ro pas sürü papɨrɨhɨ koarɨheheandühɨ sahɨya, “Se nindou nɨmorehɨ sɨsɨhɨmoyei-rɨhündeimbɨ babɨdɨ fiyimbu-ndeimboyei,” masahandürɨ. \v 10 Nindou muŋguambo hɨfɨ ndanɨhünda ai nɨmorehɨ sɨsɨhɨmoyomo-rundeimbɨ, hohoaŋɨ-rɨhindeimbɨ, hümbuhünɨyei-rɨhündeimbɨ asu tɨkai godɨmbo hohoanɨmoyei-rɨhündeimbɨ, ranaheimbo muŋguambo hɨnɨŋgɨfe-ndürɨmboyopoanɨ hoafɨmayahɨ, ŋga wanɨ. Asu se nindou hɨfɨ ndanɨhündambo rahurai hɨnɨŋgɨfendürɨmbo hohoanɨmondeihɨ ana, hɨfɨ ndan-amboanɨ hɨnɨŋgɨndɨhindɨ. \v 11 Ŋga roana ranahandambo nɨmɨndɨ hoafɨ sürü papɨrɨhandühɨ hoafɨmayahɨ ana, ndanɨ hoafɨ ndanahamboyahɨ hoafɨmayahɨ: Nindou mamɨ ranahambo se anɨhondümbore-randeimbɨ wandafɨ sahündoweimbɨ ai nɨmorehɨ sɨsɨhɨmoyu arand-ane, hohoaŋɨre arand-ane, tɨkai godɨmbo hohoanɨmoyu arand-ane, tɨrɨfoefe hoafɨyu arand-ane, asu bia sümündɨ haya mamɨkarɨ hohoanɨmoyu arand-ane, se ai-babɨdɨ fiyimbu-ndeimboyei. Ŋga ai-babɨdɨ nɨmarɨ sesɨ sesɨmbo amboanɨ kapeihɨyahɨ yowanɨ masahɨ. \v 12 Ai nüŋgu-nahuraiyo ranɨ hohoanɨmo rana? Nindou düdi ai Godɨndɨ nindou-yei mbusümo nɨŋgokoate hɨmboranɨ amaru ranahandɨ hohoanɨmo yɨbobofe ra wandɨ ratüpurɨmbaiyo? Ai ra wanɨ. Ŋga nindou dɨdɨyei sɨhei mbusümo anɨboadei ranahei hohoanɨmo yɨbobombɨrɨhi-ndamboane. \v 13 Nindou hɨmboranɨ amarei ahei hohoanɨmo ana God ai yaŋgɨr-anɨmbo yɨbobondea-ndürɨmbui. Ŋga Godɨndɨ hoafɨ hoafɨyohü yahoya, “Se-ana nindou moaruwai sɨhei mbusümo anüŋgu ranahambo yɨhɨrɨndɨhorɨ,” meho. \c 6 \s1 Kraisɨndɨ nindou ana wandafɨ ŋgorümbo anɨhondümbofe-koateyeimbɨ-yei hɨmboahü papɨ-hoafɨyupoanɨ \p \v 1 Asu Kraisndɨ nindou seambeahɨndɨ mamɨ ahambo hoafɨ eŋgoro ana, nindou ranai ŋgɨrɨ Godɨndɨ nindou seambeahɨndɨ fükakɨboendürɨ haya ŋgu nindou Godɨmbo fɨfɨrɨfekoate-ayei ahei hɨmboahü hoafɨ ahandɨ ra dɨdɨboadondeandɨ. \v 2 Godɨndɨ nindou sɨhɨrɨ süŋgunambo nindou hɨfɨ ndanɨhü-ndamboyei hohoanɨmo yɨbobofendürɨmboayefɨ ranahambo awi se moai fɨfɨrɨhindɨyo? Anɨhond-ane, sapo se nindou hɨfɨ ndanɨhündambo ahei hohoanɨmo yɨbobofembomayei ana, moanɨ akɨdou hoafɨ yahurai tüküfeyoanɨ nɨmboe asu ra yɨbobofehü fɨfɨrɨfekoate-mayeia? \v 3 Asu sünambeahɨndɨ nendɨ-yomondɨ hohoanɨmo süŋguna sɨhɨrɨ yɨbobofemboayefɨ ra awi se moai fɨfɨrɨhindɨyo? Asu ra adükar-ane, ŋga ranɨmbo-hündambo anɨmbo haponda ndarɨhu nɨmboefambe akɨdou ndahurai moatükunɨ ra yɨbobondɨhumboane. \v 4 Asu akɨdou yahurai moatükunɨ tükündɨfeyoanɨ nindou Godɨndɨ hoafɨ süŋgufekoate-mayei aheimbo sowana hoafɨ ra nɨmboe sahümündi aheia? \v 5 Seana amoanɨŋgɨkoate-anei, ŋga anɨhond-ane nda, sɨhei mbusümo sɨhei wandafɨ mamɨ ai fɨfɨreandeimbɨ mbanüŋgu nɨnɨyafanɨ Kristen apodoho ranai sɨmborɨ hoafɨyafandanɨ dɨdɨboado-fepɨrɨmbohünda. \v 6 Asu ŋgorü Kristen ai ŋgorümbo papɨ-hoafɨmbo nindou Godɨndɨ hoafɨ süŋgufekoate-mayei aheimbo sowana nindou ranai ahandɨ hoafɨ ra dɨdɨboado-fembohünda hu-marandɨ. \v 7 Se sɨhei wandafɨ ŋgorü ranahambo papɨ-hoafɨrɨhorühɨ sɨmborɨ hoafɨyei arɨhündɨ ranana awi Kraisɨndɨ hohoanɨmo ana muŋguna hɨfɨna hanimboanei. Asu se nɨmboe aheimbo hɨmboarɨ yaŋgɨrɨ hɨfandɨyondüra sɨheimbo moaruwaimbo-fendürɨkoate-mayeia? Asu se nɨmboe aheimbo hɨmboarɨ yaŋgɨrɨ hɨfandɨyondüranɨ sɨhei-mayo napo hümbuhünɨkoate-mayeia? \v 8 Ŋga asu sɨheihoarɨ-yei sɨmborɨ hümbuhünɨyeihɨ sɨmborɨ moaruwaimbo-firɨmayei, ŋga sɨhei Kristen wandaf-anei. \p \v 9-10 Anɨhondane, ŋga se ra fɨfɨrɨhindai, nindou moaruwai hamɨndayei ranai ana ŋgɨrɨ God ŋgɨnɨndɨ hɨfandarandɨ ranambe ŋgei. Nindou dɨdɨyei ai nɨmorehɨ sɨsɨhɨmo hohoanɨmoyei, sanendɨ kabomombo dɨdɨbafɨyei, nɨmorehɨ nindowenihümbɨ sɨmborɨ himɨndɨyei, asu nindowenihɨ bogo fiyimbu sɨmborɨ moaruwai hohoanɨmoyomo, hümbuhünɨyei, nindou ŋgoründɨ napo hohoaŋɨrɨhi, bia sɨmɨndei hehi moaruwai mamɨkarɨ hohoanɨmoyei, nindou ŋgorümbo tɨrɨfoefe hoafɨyei asu nindou ŋgoründɨ-mayo napo fufurɨhümündi rarao-rɨhindeimbɨ nindou God ŋgɨnɨndɨ hɨfandarandɨ ranambe ŋgɨrɨ ŋgei. \v 11 Horombo ana nindou bɨdɨfɨrɨ se yahurai manɨmboei-anei. Ŋga Adükarɨ Sisas Krais asu Yifiafɨ Aboedɨ ai sɨhei moaruwai hohoanɨmo ra popoai-marɨheneandüra haponda se Godɨndɨ yaŋgɨr-anei asu ahandɨ hɨmboahü mbumund-anei. \s1 Sɨhefɨ fi ana Godɨndɨ sürühoeimbɨ ratüpurɨmboane \p \v 12 Nindou mamɨ ai hoafɨnduhüya, “Roana moanɨ ro hohoanɨmomayahɨ süŋgu nɨnɨ-moatükunɨyo refemboayahɨ ra randɨheamboyahɨ,” mbüsümbui. Yɨnɨ, ŋga refeana randowamboyafɨsɨ, ŋga muŋgu-moatükunɨ se refemboayafɨ ranana sɨhambo aboedɨ yaŋgɨrɨyopoanɨ. Yɨnɨ ranɨ-moatükunɨ ra, ro hoafɨndahühɨya, “Ro nɨnɨ-moatükunɨ refemboayahɨ ra randɨheamboyahɨsɨ, ŋga asu ro ŋgɨrɨ nɨne-moatükunɨ wambo hɨfandɨndandɨrɨ,” asahɨ. \v 13 Nindou ŋgorü ai afɨndɨ sesɨmbo hohoanɨmonduhüya, “Sesɨ ana bodombo-hündamboane, asu bodo ana sesɨmbo-hündamboane,” ehu. Yɨnɨsɨ, ŋga asu ranɨ-moatükunɨ ana God ai bɨdɨfɨranambo si tükündɨfeyoanɨ yɨbobo moendɨ-ndeapɨrɨmbui. Nindou ranahandɨ fi ranana nɨmorehɨ sɨsɨhɨmo hohoanɨmo fi-yopoanɨ, ŋga Adükarɨmbo ratüpurɨmbo fi yaŋgɨr-ane. Asu Adükarɨ ai fi ranahambo ratüpurɨyuhü wudɨpoapore arandɨ. \v 14 God ai Adükarɨmbo yɨfɨhündɨ botɨmarirɨ ranɨmbo-hündambo-anɨmbo asu sɨhefɨmbo amboanɨ ahandɨ ŋgɨnɨndɨnambo mare yahurai botɨndeamunɨmbui. \p \v 15 Se fɨfɨrɨhindai, sapo sɨhei fi ranana Kraisɨndɨ fi bɨdɨfɨrɨ kameihane? Asu ro Kraisɨndɨ fi ra ndahamɨndɨ hehea nɨmorehɨmbo dɨbo ho hohoanɨmo ranambe ŋga madɨheheyo? Ŋgɨrɨndo ranana! \v 16 Nindou ahandɨ fi ra semündü haya hu nɨmorehɨmbo dɨbomborandühɨ ahandɨ fi ra nɨmorehɨ ranahandɨ fihɨ parareandɨ ra awi se fɨfɨrɨfekoate wamboyei? Hoafɨ mamɨ ranai Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya “Nindou yimbu ahafe fi ranai mamɨ nahurai tükündɨfemboe,” meho. \v 17 Ŋga ranɨmboane nindou düdi ai ahandɨ fi ra Adükarɨndɨ fihɨ parareandɨ ana, Adükarɨndɨ hohoanɨmoambe mam-anafanɨ. \v 18 Nɨmorehɨ sɨsɨhɨmo hohoanɨmo ra se refepoanɨ. Nindou ranai amurɨ moaruwai hohoanɨmoayu ranana ahandɨ fi ranɨfihɨ pareandühɨyupoanɨ, ŋga nɨmorehɨ sɨsɨhɨmoayu ranana ahandɨhoarɨ ahandɨ fi ra moaruwaimbo-reandühani. \v 19-20 Sɨhei fi ra Yifiafɨ Aboedɨndɨ wor-ayo ra awi se moai fɨfɨrɨhindɨyo? Sapo God ai Yifiafɨ Aboedɨ masagadürɨ sɨhei fiambe amarondürɨ. Sɨhei fi ana sɨhei yaŋgɨrɨyopoanɨ, ŋga Godɨnd-ane, sapo ai sɨheimbo kakɨ adükarɨnambo nahurai pemɨmayundürɨ. Ranɨmbo-hündambo-anɨmbo sɨhei fi ranɨmbo nɨne-moatükunɨ refembo Godɨmbo ahɨnɨndei. \c 7 \s1 Nɨmorehɨ semɨndɨ hohoanɨmo hoafɨ \p \v 1 Haponda ro pasambe hoafɨ sürü papɨmarɨhandɨ ranahambo dɨdɨboadondɨhe wataporɨmbo-ndɨhandürɨ samboanahɨ. Nindou mamɨ ai nɨmorehɨ semɨndɨkoate-ayu ana, ra aboedɨ saf-anesɨ. \v 2 Ŋga sɨhei mbusümo nɨmorehɨ sɨsɨhɨmo asu nindowenihɨ bɨrabɨrɨ hohoanɨmo adükarɨ eŋgoro ranɨmbo-hündambo-anɨmbo, mamamɨ nindowenihɨ ai nɨmorehümbɨ yaŋgɨrɨmbɨyomo-ndamboane. Asu nɨmorehɨ mamamɨ ai amboanɨ nindowenihümbɨ yaŋgɨrɨmbɨyei-amboane. \v 3 Nindowenihɨ ahandɨ fi ranana ahandɨ nɨmorehɨ ranahandɨ fi-ane, ŋga ranɨmbo-hündambo-anɨmbo nindowenihɨ ai ahandɨ fi ra kɨkɨhemɨndɨpoanɨ. Mare yahurai saf-ane nɨmorehɨndɨ fi amboanɨ ahandɨ nindowenihɨ ranahand-ane, ŋga ranɨmbo-hündambo-anɨmbo nɨmorehɨ ranai-amboanɨ ahandɨ fi ra kɨkɨhemɨndɨpoanɨ. \v 4 Nɨmorehɨ aiana ahandɨ fi ra ahandɨhoarɨ hɨfandamboyopoanɨ, ŋga wanɨ. Ahandɨ nindowenihɨ ai-ani hɨfandamboayu. Mare yahurai-ani nindowenihɨ ai-amboanɨ ahandɨ fi ra ahandɨhoarɨ hɨfandamboyupoanɨ, ŋga ahandɨ nɨmorehɨ ai-ane hɨfandamboayo. \v 5 Se nɨmorehühɨ asu anamɨndühɨndafɨne hena, sɨhafehoarɨ sɨhafe fi ra sɨmborɨ dɨbokorürɨ-ndamboyafe. Yɨnɨ, asu se sɨhafehoarɨ fi ranahambo bodɨfohü kɨkɨhemɨndɨ mburümbo Godɨmbo dɨdɨbafɨ-fembohünda hoafɨ fɨrandɨfe mburɨna, sɨhafe fi ra kɨkɨhɨrandɨfe anɨmbafe ana, i ra aboed-ane. Ŋga asu sɨhafe fi ra süŋgunambo mamambe-ndɨneandɨ. Ŋga asu se sɨhafe fi ra ndofe hɨfandɨkoate-ndafeanɨ asu Satan ai sɨhafembo rande hoeindeapɨrɨmbui. \v 6 Ndanɨ hoafɨ ndanana moai ro sɨheimbo randɨhindɨ sahɨ, ŋga sɨheimbo fehefembo se yifirayei ana, randɨhindɨ asahɨ. \v 7 Nüŋgurühɨ ana nindou muŋguambo ro nou anamɨndühɨfe asu nɨmorehühɨfekoate nɨboadei asahɨ, ŋga muŋguambo mamamɨ God ai ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨ ŋgɨnɨndɨ yimbumareand-ane. Ranɨyo nindou ŋgorü ai ŋgorü-poanɨmbo moatükunɨ semündü nindou ŋgorü ai ŋgorü-poanɨmbo semündü marandɨ. \p \v 8 Haponda yihoarɨfɨ hoarɨfɨ asu kai aheimbo hoafayahandürɨ: Ro raweheandɨ nou se-amboanɨ moanɨ rarɨhi anɨmboei hei ana, aboed-ane. \v 9 Ŋga asu se sɨhei hohoanɨmo ra ndofe hohoanɨmokoate fi sɨhei ra mamɨkar-arɨhündɨ ana, awi se nɨmorehühɨ asu anamɨndühɨndahindɨ. Se rawehindɨ ranana aboedɨ saf-ane. Se refekoate-ayei ana, sɨhei hohoanɨmo ranai moaruwai ratüpurɨ hohoanɨmo ranɨmbo ŋgusüfo botɨndearümboe. \v 10 Nɨmorehɨ nindowenihühɨ-yeimbɨ aheimboane ndanɨ hoafɨ nda randɨhindɨ asahɨ ranana wandɨ hoafɨyopoanɨ, ŋga wanɨ. Ranana Adükarɨndɨ hoaf-ane. Hoafɨ ra yahurai-ane: Nɨmorehɨ ai ahandɨ nindowenihɨ ranahambo yowanɨ hɨnɨŋgɨnderɨmboe. \v 11 Nɨmorehɨ ai randɨfeyowohü ana, ai moanɨ nindowenihɨkoate nɨŋgombondowohü asu ahandɨ nindowenihɨ ra sowana hɨhɨrɨfe hombondowohü. Asu nindowenihɨ ai ahandɨ nɨmorehɨ ranahambo moei mbüsühɨ koandɨhembui, ŋga yowanɨ. \p \v 12 Ŋga nindou amurɨ ranaheimbo ana, royahɨ wandɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ rarɨhe hoafɨmayahɨ, ŋga Adükarɨndɨ hoafɨyopoanɨ. Nindou anɨhondümbo-reandeimbɨ mamɨ ai nɨmorehümbayu ana, asu nɨmorehɨ ranai Godɨmbo anɨhondümbofe-koateayo ranai nindowenihɨ ranɨ-dɨbo nɨŋgombo hohoanɨmondoanɨ ana, asu nindowenihɨ ranai ahambo moei mbüsühɨ hɨnɨŋgɨndeambui, ŋga yowanɨ. \v 13 Asu mare anɨhondümbo-reandeimbɨ nɨmorehɨ ai Godɨmbo anɨhondümbofi-koate nindou serɨmɨndoanɨ, nindowenihɨ ranai nɨmorehɨ ranɨ-dɨbo nɨŋgombo hohoanɨmoayu ana, asu ahambo moei mbɨsowohü hɨnɨŋgɨnderɨmboe, ŋga yowanɨ. \v 14 Se ranahambo ndondɨhi fɨfɨrɨndɨhindɨ, nindou düdi Godɨmbo anɨhondümbofekoate-yumbü, ai ahandɨ nɨmorehɨ Godɨmbo anɨhondümbo-reandeimbɨ-mayondɨ fihɨ ahandɨ fi ra parareandɨ ana, nindou ranai Godɨndɨ hɨmboahü aboed-ani. Asu nɨmorehɨ Godɨmbo anɨhondümbofekoate-yoweimbɨ ai ho nindou Godɨmbo anɨhondümbo-marirɨ ranahandɨ fihɨ ahandɨ fi ra parareandɨ ana, asu nɨmorehɨ ranai Godɨndɨ hɨmboahü aboed-ane. Asu ranɨ-moatükunɨ ra wanayo ana, nɨmorɨ ahafe ranai Godɨmbo anɨhondmbofekoate-yeimbɨ-yafe nɨmorɨ nahuraindɨmboe. Ŋga hapondanɨ ana ai Godɨndɨ hɨmboahü aboed-anei. \v 15 Ŋga asu, nindou ai Godɨmbo anɨhondmbofekoateyu haya, ahandɨ anɨhondümbo-reandeimbɨ nɨmorehɨ ra moei yahohefembo hɨnɨŋgɨfembo hohoanɨmoayu ana, ambesɨ, ŋga rambɨreandamboane. Ŋga mare nɨmorehɨ amboa mamɨ yahurai-ane. Yahurai moatükunɨ tükündɨfeyoanɨ ana, nindowenihɨyu asu nɨmorehɨyo Kraisɨmbo anɨhondümbo-reandeimbɨ nindou ranai nɨne hohoanɨmo ai hohoanɨmomayei süŋgu, rambürɨhind-amboane, ŋga aheimbo moai nɨnɨ-moatükunɨ kɨkɨhamɨndɨndürɨ. Ŋga God ai se aboedɨ-aboedɨfe nɨmarɨmbohünda hɨnɨŋgɨmareandür-anei. \v 16 Godɨmbo anɨhondümbo-rɨworeimbɨ nɨmorehɨ se nüŋgundo sɨhafɨ nindowenihɨ ranahambo fandɨhaworanɨ, asu ai-amboanɨ anɨhondümbo-reandeimbɨ tüküfembo fɨfɨrowandühɨyafa? Asu Godɨmbo anɨhondümbo-rɨworeimbɨ nindowenihɨ, se nüŋgundo sɨhafɨ nɨmorehɨ ranahambo fandɨhawandanɨ, asu ai-amboanɨ anɨhondümbo-reandeimbɨ tüküfembo ra fɨfɨrɨwandühɨyafa? \s1 God ai sɨhefɨmbo mborai mehu ranɨ hohoanɨmo süŋgu nɨmboefɨmboane \p \v 17 Ŋga Adükarɨ Sisas ai nindoumbo muŋguambo nɨŋgombohünda hohoanɨmo yimbumareandürɨ. Ŋga nindou ranahambo God ai Krais sowana mborai ehu ana, moanɨ ai mamɨ ranɨ hohoanɨmo yaŋgɨrɨ süŋgundandɨ. Yahurai hohoanɨmo ranɨyo ro muŋguambo ŋgoafɨhü Kraisɨndɨ nendɨ amarei ranaheimbo rarɨhe yamundɨhe arɨhandɨ. \v 18 Nindou mamɨ Sudahündɨ ahambo fi-hoearɨ karu tɨrɨhau-reimbɨhündɨ ahambo God ai Krais sowanambo mborai ehu ana, asu ai ŋgɨrɨ ranɨ-moatükunɨ ra asükai koadürü-koadürü-ndeandühɨ dɨbonapɨndeandɨ. Asükai nindou ai ahandɨ fi-hoearɨ ra kefe tɨrɨhefekoate-yu haya, God ai ahambo Krais sowanambo mborai ehu ana, asu ai ŋgɨrɨ ahandɨ fi-hoearɨ ra kande tɨrɨndɨhendɨ. \v 19 Nindou fi-hoearɨ kefe tɨrɨhefe hohoanɨmo-ane asu fi-hoearɨ kefe tɨrɨhefekoate nɨŋgo hohoanɨmo-ane, ranana moanane. Ŋga Godɨndɨ hoafɨ süŋgufe ho ranane ai moanɨ aboedɨ mbumündɨ hond-ayo. \v 20 Muŋguambo nindou ai nüŋgu-nahurai nindou-yei nɨboadeianɨ, God ai Krais sowana mborai ehu ana, ranɨhü moanɨ randɨhi mbɨnɨboadei-amboane. \v 21 Awi se moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ nɨmboeianɨyo God ai sɨheimbo mborai ehua? Awi moanane, ŋga aboedambofembo nafɨ eŋgoro ana, se rasüŋgundahindɨ. \v 22 Ŋga asu nindou ranai moanɨ ratüpurɨyu-randeimbɨ nüŋguanɨ God ai ahambo Krais sowana mborai ehu ana, nindou ranai Godɨndɨ hɨmboahü moanɨ ratüpurɨyo-rakoateyu-randeimb-ani. Mare yahurai-ane nindou düdi moanɨ ratüpurɨyo-rakoate nüŋguanɨ, Krais ai ahambo mborai ehu ana, nindou ranai Kraisɨndɨ moanɨ ratüpurɨyu-randeimbɨ nüŋgumboani. \v 23 God ai sɨheimbo kakɨ adükarɨnambo nahurai masemündündür-anei. Ŋga ranɨmbo-hündambo-anɨmbo se ŋgɨrɨ nindouyafe hohoanɨmo süŋgundowandühɨ moanɨ ratüpurɨyafɨ-randeimbɨ nahuraindafɨ. \v 24 Wandafɨ mamɨ, mamamɨ se nɨne-moatükunɨ rarɨhinda God ai Krais sowana mborai ehu ana, se mamɨ ranɨ hohoanɨmo yaŋgɨr-anɨmbo randɨhindühɨ nɨmboei. \s1 Hoarɨfamborɨ asu kaisahoabedɨ ranahei hoafɨ \p \v 25 Yihoarɨfɨ hoarɨfɨ ranaheimbo ro moai Adükarɨndɨ-mayo hoafɨ sahamɨndɨ heheambo-yahɨpoanɨ, ŋga moanɨ wandɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨr-anahɨ ro ndarɨhe hoafayahɨ. God ai wambo hɨpoambo-reandɨrühɨ anɨhondümbo-reandɨrɨ haya ahandɨ ratüpurɨ masendɨrɨ. \v 26 Haponda tɨŋɨrɨfo afɨndɨ eŋgoro ranɨmbohünda nindou ai moanɨ yahurai-poanɨmbo mbɨnüŋguwamboane. \v 27 Se nɨmorehümbayafɨ ana, asu se nɨmorehɨ ranahambo moei mbɨsamboyafɨ. Awi asu se nɨmorehɨ semɨndɨkoate-ayafɨ ana, asu se nɨmorehɨmbo kokondamboyafɨ. \v 28 Ŋga asu se nɨmorehɨ asowandɨfɨ ranana moaruwai hohoanɨmoyopoanɨ. Nɨmorehɨ yihoarɨfɨ ranai ho nindowenihɨ aserɨmɨndo ana, ranɨ-moatükunɨ ra ai moaruwai hohoanɨmoyowohü-yopoanɨ. Ŋga nɨmorehɨ nindowenihɨ ranai nɨmorehühɨ nindowenihühɨ-yahindeimbɨ ana, hɨfɨ ndanɨhü tɨŋɨrɨfo afɨndɨ ndahümündimboyei, ŋga ranɨmboanahɨ yahurai moatükunɨ ra sɨheimbo sowahɨ tüküfembo ro moei asahɨ. \p \v 29 Wandafɨ mamɨ, ro ndahurai-anahɨ ndarɨhe hohoanɨmoayahɨ. Adükarɨndɨ si ra hapondanɨ gedühɨyopoanɨ anɨŋgo. Awi hapoana hombo nindou nɨmorehümbɨ ai nɨmorehɨkoate anüŋgu nou yare yahurai mbünüŋguwamboane. \v 30 Nindou düdi aranɨ-aranɨyu-randeimbɨ, ai moanɨ afɨndɨ hohoanɨmokoateyu-randeimbɨ manüŋgu nahurai-mbiyuwamboane. Nindou düdi hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyu-randeimbɨ ai nindou hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨkoateyu-randeimbɨ nahurai-mbiyuwamboane. Nindou düdi napo pemɨyu-randeimbɨ ai nindou napokoateyu-randeimb-mayu nahurai-mbiyuwamboane. \v 31 Asu nindou hɨfɨ ndanɨhündambo ratüpurɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ, ai ŋgɨrɨ hɨfɨ ndanɨhündambo ratüpurɨ ranahambo yaŋgɨrɨ ŋgusüfo pandɨhindɨ. Hɨfɨ haponda ndare anɨŋgo ra ŋgɨrɨ ndande gedühɨ hamɨndɨ nɨŋgo. \p \v 32 Se afɨndɨ hohoanɨmoyo wakɨfe ranahamboanahɨ ro moei asahɨ. Anɨhondümbo-reandeimbɨ nɨmorehɨkoate hoarɨfɨ anüŋgu ana, ai Adükarɨndɨ ratüpurɨ ranahamboani afɨndɨ hohoanɨmoyu arandɨ. Adükarɨ ai ranahambo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨmbiyuwa yahuhaya. \v 33 Ŋga asu nɨmorehühɨfimbɨ nindou ana hɨfɨ ndanɨhündambo moatükunɨmbo afɨndɨ hohoanɨmoyu arandɨ nɨmorehɨ ai ranahambo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨmbeyowa yahuhaya. \v 34 Ranɨmboane asu hohoanɨmo ahandɨ ranai yimbumboareandɨ. Ŋga anɨhondümbo-reandeimbɨ nɨmorehɨ nindowenihɨ-koate yihoarɨfɨ-mayo ranai ana hohoanɨmo ahandɨ ranai Adükarɨndɨ ratüpurɨ hohoanɨmo ranɨfihɨ yaŋgɨr-ane apenɨŋgondo, ai ahandɨ fi asu yifiafɨ ra Adükarɨndɨ yaŋgɨrɨ mbɨnɨŋgowa yahohaya. Ŋga asu nɨmorehɨ nindoweniheimbɨ ana, ai hɨfɨ ndanɨhündambo moatükunɨ ranahamboane hohoanɨmoyo arandɨ, ahandɨ nindowenihɨ ranahamboya ai hɨhɨfɨ-hɨhfɨmbiyuwa yahohaya. \v 35 Sɨheimbo ro ranɨ hoafɨ ranahambo yowanɨ sahandürɨhɨ-yahɨpoanɨ, ŋga wanɨ. Ro sɨheimbo fehefendürɨmbo samboanahɨ hoafɨ ra hoafayahɨ. Asu rananɨmbo se mbumundɨ hohoanɨmo süŋgundɨhindühɨ Adükarɨndɨ ratüpurɨ ranɨ yaŋgɨrɨ randɨhindühɨ nɨmboeianɨ rananɨmbo, asu nɨnɨ-moatükunɨ ranai ŋgɨrɨ sɨheimbo fondamɨndɨndürɨ ŋgo saheheamboanahɨ hoafayahɨ. \p \v 36 Ŋga nindou ranai nɨmorehɨ semɨndɨmbo dɨbonɨyahündo-weimbɨ, ranahambo ŋgusüfoambe hohoanɨmoayu ana, asu ai nɨmorehɨ ranahambo semɨndɨmbo afɨndɨ hohoanɨmoayu ana, ra moanɨ sɨsɨkoate mbɨsemündu-wamboane. Ranɨ hohoanɨmo ana moaruwai hohoanɨmoyopoanɨ. \v 37 Ŋga asu ranɨ hohoanɨmo ranahambo ahandɨ ŋgusüfoambe yaŋgɨrɨ hohoanɨmoyuhü, asu ahambo ranɨ hohoanɨmo ra nɨmai botɨfekoate-ndowohü, ahandɨ hohoanɨmo ranai ŋgɨnɨndɨ nɨmarɨndowohü, nɨmorehɨ ra moanɨ mbɨnɨŋgo ehu ana, ra aboed-ane. \v 38 Nindou ranai sapo ahandɨ nɨmorehɨ dɨbonɨmayei ra asemündu ana, aboed-anesɨ, ŋga asu nindou düdi ai nɨmorehɨ moanɨ dɨbon-ayei ranahambo semɨndɨkoateayu ana, ra moanɨ aboedɨ hamɨnd-ane. \p \v 39 Nɨmorehɨ nindowenihümbɨ ana nɨne-hohoanɨmo ai hohoanɨmomayo ranɨ-süŋgu ŋgɨrɨ randeandɨ ahandɨ nindowenihɨ ai nüŋguambe ana. Ŋga nindowenihɨ ai yɨfɨnduan-anɨmbo, ai nindowenihɨ ŋgorü semündɨmbo hohoanɨmoayo amboanɨ ai rambɨfeyo-wamboane. Ŋga ai Adükarɨmbo anɨhondümbo-rireimbɨ yaŋgɨr-anɨmbo nderɨmɨndo. \v 40 Asu ai moanɨ yare anɨŋgo ana, ai moanɨ mare aboedɨ ranɨhü rande hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨna nɨŋgomboe. Ranana moanɨ wandɨ hohoanɨmo-ane. Ŋga ro rarɨhe hohoanɨmoyahühɨ Godɨndɨ Yifiafɨ ranai fiambe nɨmarɨmbo farɨhendɨrɨ arandɨ asahɨ. \c 8 \s1 Tɨkai godɨmbo nɨnɨhondɨ sɨhefeimbɨhündɨ sesɨmbo hoafɨ \p \v 1 Haponda ro tɨkai godɨmbo sesɨ sɨhefeimbɨhündɨ ranahambo wataporɨmbondɨha samboanahɨ. Bɨdɨfɨrɨ ai seiya, “Roana fɨfɨrɨhundeimb-anefɨ,” asei. Yɨnɨsɨ, ŋga fɨfɨrɨfe ranana afɨndɨ-afɨndümbɨ hohoanɨmo botɨreandühane, ŋga ŋgusüfo pefe hohoanɨmo ranane nindou ŋgorümbo ŋgɨnɨramɨndɨ arandɨ. \v 2 Nindou ranai nɨne-moatükunɨ ra anɨhondü hamɨndɨ fɨfɨrɨheandeimb-anahɨ ehu ana, awi nindou ranai muŋgu-moatükunɨ ra fɨfɨreandeimbɨ hamɨndɨyupoanɨ. \v 3 Ŋga asu nindou dɨdɨyei ai Godɨmbo hohoanɨmoayei ana, asu God ai nindou ranaheimbo fɨfɨreandürɨmboani. \p \v 4 Ŋga asu sapo nɨnɨhondɨ tɨkai godɨmbo sɨhefeimbɨhündɨ sesɨ ranahambo ana ro rarɨhe hoafayahɨ: Sɨhɨrɨ ranahambo ndorɨhu fɨfɨrɨhumboanefɨ, tɨkai god ranana anɨhondü hondüyopoanɨ, ŋga sɨsamɨ yaŋgɨr-ane. Ŋga God hondü ana moanɨ mamɨ yaŋgɨrɨ hamɨnd-ani anüŋgu ranahambo sɨhɨrɨ fɨfɨrɨhurɨmboanefɨ. \v 5-6 Asu afɨndɨ moatükunɨ ranahambo hoafɨyeihɨya “god” asei ane, asu afɨndɨ moatükunɨ ranahambo “adükarɨ” asei-ane. Muŋguambo ranɨ-moatükunɨ god asu adükarɨ ra nɨmoamo-ane hɨfɨn-ane ra anɨŋgo ana, I ra ambemboane, ŋga sɨhɨrɨ ana mamɨ God yaŋgɨr-ani sɨhefɨ Ape anüŋgu. Aiana muŋguambo moatükunɨ ra nɨmɨndühani asu sɨhɨrɨ ana ahand-anefɨ anɨmboefɨ. Adükarɨ aiana moanɨ mamɨ hamɨnd-ani anüŋgu asu aiana Sisas Krais-ani. Ahandɨ süŋguyo muŋguambo moatükunɨ ranai tükümefeyo. Asu ahandɨ süŋguna sɨhɨrɨ amboanɨ anɨmboefɨ. \p \v 7 Ŋga nindou bɨdɨfɨrɨ ana ranahandambo hohoanɨmo ra moai fɨfɨrɨhindɨ. Aiana tɨkai god horombodɨdɨ ranahambo süŋgumarɨhündɨ. Ranɨmboanei asu tɨkai godɨmbo nɨnɨhondɨ sɨhefeɨmbɨhündɨ ra anɨhondü hond-ane masei. Aiana türüfoarɨhi fɨfɨrɨhindühɨ-yeipoanɨ. Ranane asu ai sesɨ sahüsihü, ranahambo ahei ŋgusüfoambe moaruwai-anefɨ asei. \v 8 Anɨhond-ane, ŋga asu sesɨ aseso ra ŋgɨrɨ God sowana akɨmɨ ndemɨndɨndürɨ ŋgo. Sɨhɨrɨ sesɨ ra sesɨkoate-ayefɨ ana, ŋgɨrɨ Godɨndɨ hɨmboahü moaruwai tükündahundɨ. Ŋga asu sɨhɨrɨ asahusifɨ ana, ŋgɨrɨ ahandɨ hɨmboahü aboedɨ tükündahundɨ. \v 9 Ŋga asu se ranɨ-moatükunɨ ranahambo hɨbadɨhümbo. Se nɨne hohoanɨmo refemboayei ra randɨhindanɨ, asu nindou düdi ai ahandɨ Godɨmbo anɨhondümbofe akɨdou safayo ranai hoeindɨhindanɨwanɨ, asu ai-amboa refembo hohoanɨmoayei ana, ai moaruwai hohoanɨmo-ndeimboyei. \p \v 10 Nindou fɨfɨrɨwandeimbɨ se tɨkai godɨndɨ worɨ ranambe hafɨ nɨmarɨfɨmbo sesɨ sowasɨfanɨ, nindou Godɨmbo akɨdou yaŋgɨrɨ anɨhondümbo-reandeimbɨ-mayu ranai hoeiareanɨnɨ ana, asu ai tɨkai godɨmbo nɨnɨhondɨ sɨhefeimbɨhündɨ ra sesɨmbo hohoanɨmondümbui. \v 11 Rananɨmbo asu sɨhafɨ hohoanɨmo ranai sɨhafɨ wandafɨ ahambohündambo kameihɨ Sisas Krais yɨfɨmayu, sapo akɨdou yaŋgɨrɨ anɨhondümbo-reandeimbɨ-mayu ranahambo moaruwaimbo-nderɨmboe! \v 12 Ranɨ süŋgumbo-anɨmbo asu se sɨhafɨ wandafɨ ranahambo hohoanɨmo moaruwaimbo-rowandoanɨ, ai ahandɨ ŋgusüfoambe nɨnɨ-moatükunɨyo aboedɨyo asu moaruwaiyo türüfoefe hohoanɨmo ra moaruwaimbo-arowandɨ. Ranɨmboane asu se Kraisɨmbo hohoanɨmo moaruwaimbo-marowando. \v 13 Ranɨmboane asu nɨnɨ sesɨ wandɨ wandafɨ ranahambo rareranɨ moaruwai hohoanɨmo asemündu ana, ro ŋgɨrɨ sesɨ ra asükainda dagadɨhɨ, wandɨ wandafɨ ai moaruwai hohoanɨmo-ndümbuimbohünda. \c 9 \s1 Por amboanɨ Kraisɨndɨ hoafɨ sowandümo homo-rundeimbɨ bɨdɨfɨrɨ nahurai-ani \p \v 1 Ro nindou-yafe hohoanɨmo süŋgufekoate-anahɨ moanɨ aboedɨ anɨmboahɨ. Ro Kraisɨndɨ hoafɨ sahamɨndɨ ha-rɨhandeimbɨ anɨmboahɨ asu Sisas sɨhefɨ Adükarɨ hoeimarɨhinɨ. Ro Adükarɨndɨ ratüpurɨ ratüpurɨmayahɨ süŋguyo muŋguambo seana anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ tükümehindɨ. \v 2 Asu wambo nindou bɨdɨfɨrɨ ai Godɨndɨ hoafɨ semündü hu-randeimbɨyupoanɨ masei. Ŋga se fɨfɨrɨhimboanei, wandɨ ratüpurɨ ranambo se anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ tükümehindɨ ranɨna ro Adükarɨndɨ hoafɨ sahamɨndɨ ha-rɨhandeimb-anahɨ ranahambo nafuimayo. \p \v 3 Nindou bɨdɨfɨrɨ ai wandɨ hohoanɨmo ra yɨboborɨhinda ranɨ hoafɨ ranane sɨmborɨ hoafɨyahandürɨ arɨhandɨ. \v 4 Kraisɨndɨ hoafɨ sahumɨndefɨ hefɨ-rɨhundeimbɨ ro yɨhoefɨ ratüpurɨ ranɨmbohünda sesɨ, sesɨ asu hoe sɨmɨndɨmbo, ra ahɨnümbɨyo? \v 5 Asu Adükarɨndɨ akɨhoandɨ-yomo, Pitayu bɨdɨfɨrɨ Kraisɨndɨ hoafɨ sowandümo homo-rundeimbɨ-yomo ai ramefundɨ nou anɨhondümbo-reandeimbɨ nɨmorehɨ-dɨbo hoafɨ semɨndɨ hoahoaŋgombo ra ahɨnümbɨyosɨ? \v 6 Awi Barnabas-dɨbo ro yaŋgɨrɨ yɨhoehɨ fi farɨhefembo kakɨ semɨndɨ ratüpurɨ ratüpurɨyoanɨ, asu amurɨ Kraisɨndɨ hoafɨ sowandümo homo-rundeimbɨ ranai wanɨmboyosɨ? \v 7 Nindou mamɨ ai amimbofi anüŋgu ra ahandɨhoarɨ sesɨ kokombo-mandɨfiyosɨ? Nindou ai nümbürɨ hɨfareandɨ ra ahandɨhoarɨ sesɨ yimuŋgu-remɨndɨkoate-mandüyosɨ? Asu nindou ai burmakau moaŋguiarandɨ ra ahandɨhoarɨ burmakau tɨtɨ boboe ra sɨmɨndɨkoate-mandüyosɨ? \p \v 8 Roana nindou-yafe hohoanɨmo süŋgu yaŋgɨrɨyahɨpoanɨ hoafayahɨ. Ŋga ahɨnümbɨ hohoanɨmo amboanɨ yahurai hoafɨmayo. \v 9 Ŋga Mosesɨndɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ranambe sürü papɨrandühɨ yahoya, “Burmakau ai wit hɨpɨrɨ fɨfɨrɨgendanɨ se yowanɨ ahandɨ yafambe kɨkɨhemɨndɨpoanɨ, bɨdɨfɨrɨ wit dedɨmboe yaho hefembo,” meho. Asu God ai burmakaumbo yaŋgɨrɨ hoafɨyuwaisɨ? \v 10 Ranana yɨhoefɨmboyu hoafɨmayu. Anɨhond-ane, Bukambe hoafɨmayo ra sɨhefɨmbo rambɨrɨhinda yahohayamboyo. Nindou ŋgorü ai nümbürɨ hɨfɨreandanɨyo, asu ŋgorü ai yimuŋgu-ramünduanɨyo, ranai sapo ahafandɨ ratüpurayafanɨ ranɨmbohünda sesɨ ra bɨdɨfɨrɨ semɨndɨmbo hohoanɨmo-mbeyafandamboane. \v 11 Ro sɨhei mbusümo Yifiafɨ Aboedɨndɨ-mayo hoarɨ ra hɨfɨ kamarɨhundɨ, ranɨmbohünda se yɨhoefɨmbo fi farɨhefembo bɨdɨfɨrɨ sesɨ saimbo ra yowanɨmandɨyosɨ? \v 12 Sapo se nindou bɨdɨfɨrambo sɨhei-mayo napo semɨndɨmbo yɨnɨ, asei ana, asu yɨhoefɨmbo amboanɨ afɨndɨmbo yɨnɨ, mbɨseiamboane. \p Ro sɨhei-mayo napo semɨndɨ ra nafɨ yaŋgorosɨ, ŋga ambe masefɨ. Ro semɨndɨkoate-mayefɨ ra, sapo Kraisɨndɨ aboedɨ hoafɨ ra nafɨ gifepoanɨ, sefɨ hoahumboyefɨ. Ranɨmboane ro tɨŋɨrɨfo afɨndɨ sahumɨndefɨ arɨhundɨ, ŋga ranɨmbo moanane asefɨ. \v 13 Se fɨfɨrɨhindai, nindou Godɨndɨ adükarɨ worambe ratüpurɨyomo arundɨ, ranai ranɨfihɨnd-ane sesɨ sowandümo arundɨ. Nindou Godɨmbo nɨnɨhondɨ hɨfokoaru sɨhou-rundeimbɨ fondɨ ranɨwamɨ ratüpurɨyomo arundɨ, ranai sɨhefembo fondɨ ranɨwamɨnɨnd-ane nɨnɨhondɨ bɨdɨfɨrɨ sowandümo arundɨ. Awi ra se moai fɨfɨrɨhindɨyo? \v 14 Mamɨ ranɨ-süŋguyo, Adükarɨ ai yahuya, “Nindou aboedɨ hoafɨ wataporɨmbo-arundɨ ranai nindou wataporɨmbo-arundürɨ ahei-mayo bɨdɨfɨrɨ napo ahamundɨ fi fehefembo mbɨsahüpur-amboane,” mehu. \p \v 15 Ŋga ro moai rasüŋgurɨhundɨ. Asu hapondanɨ amboanɨ sɨhei-mayo napo semɨndɨmbo-yahɨpoanɨ pas nda sürü paparɨhandɨ, ŋga wanɨ. Ro napo semɨndɨkoate ranahambo hɨhɨfɨ-hɨhɨfayahɨ, asu ŋgɨrɨ ŋgorü nindou ai ro hɨhɨfɨ-hɨhɨfayahɨ nafɨ ra gündeandɨ. Ai rambarea-mbonana, ro yɨfayahɨ ra aboed-ane. \v 16 Ro Aboedɨ hoafɨ hoafɨndahühɨ ra ŋgɨrɨ wandɨ fimbo borɨndahühɨ roana aboedɨ hohoanɨmo süŋgurɨheandeimb-anahɨ mbɨsahɨ, ŋga wanɨ. Sapo Aboedɨ hoafɨ hoafɨmbo ranana wandɨ ratüpurɨ wambo ro ŋgɨrɨ hɨnɨŋgɨndɨheandɨ. Ro aboedɨ hoafɨ hoafɨkoate-yahɨ-mbonana, ro ŋgɨrɨ aboedɨ nɨmboahɨ. \v 17 Ro wandɨ hohoanɨmo süŋgu ratüpurayahɨ ana, ranɨfihɨ takɨnɨ ndahamɨndɨmboyahɨ. Ŋga Adükarɨ ai wambo ranɨ ratüpurɨ ra masendɨramboanahɨ ro ratüpurayahɨ. \v 18 Asu ro nɨnɨ takɨnɨ wandɨ ratüpurɨ ranɨmbohünda mandahamɨndɨha? Ro takɨnɨ semɨndɨmbo-mayahɨ aboedɨ hoafɨ hoafɨya arɨhandɨ ranɨmbo-hündambo ranana moai nɨnɨ-moatükunɨ sahamɨndɨhɨ. Nɨmorehɨ nindowenihɨmbo moanɨ hoafɨmbo ranahambo takɨnɨ nahurai-ane. \s1 Por ai muŋguambo nindou-yei moanɨ ratüpurɨyu-randeimbɨmbofi manüŋgu \p \v 19 Ro nindou ŋgoründɨ moanɨ ratüpurɨya-rɨhandeimbɨ-yahɨpoanɨsɨ. Ŋga asu ro wandɨ hohoanɨmonambo Kraisɨndɨ nindou tüküfembohünda nindou afɨndɨ safɨ semɨndɨmbo ahei moanɨ ratüpurɨya-rɨhandeimbɨ nahurai anɨmboahɨ. \v 20 Ranɨmboane ro Suda-dɨbo nɨmboambo ahei hohoanɨmo süŋguarɨheandɨ, Suda aheimbo aboedambo-fendürɨmbohünda. Ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra moai wambo hɨfandɨrandɨrɨ, ŋga nindou-yei hɨmboahü ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra süŋgurɨheandühɨ nou-ayahɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgurɨhindeimbɨ aheimbo aboedambo-fendürɨmbohünda. \v 21 Asu Suda-yafe ndɨfo ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgufekoate-ayei, ranaheimbo ro-amboanɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo süŋgufekoate-ayahɨ aheimbo aboedambo-fendürɨmbohünda. Ŋga asu ro moai Godɨndɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ana hɨnɨŋgɨrɨheandɨ. Wanɨ, ŋga Kraisɨndɨ ahɨnümbɨ hohoanɨmo ana süŋgurɨ-heandühanahɨ. \v 22 Asu dɨdɨyei ŋgɨnɨndɨ anɨhondümbofekoate-ayei, ranaheimbo semɨndɨ-ndürɨmbohünda ro-amboanɨ ŋgɨnɨndɨ anɨhondümbo-fekoate nahurai-ayahɨ. Ro nindou bɨdɨfɨrɨ aboedambo-fendürɨmbohünda nafɨ kokombo muŋguambo nindou-yei hohoanɨmo süŋgurɨhe arɨhandɨ. \v 23 Ro ranɨ ratüpurɨ ra rarɨhe marɨhandɨ, Sisasɨndɨ aboedɨ hoafɨ ra ŋgɨnɨndɨ tükümbɨfeyowa sahehea. Rananɨmbo ro-amboanɨ Adükarɨ ai aboedɨ hoafɨndɨ aboedɨ moatükunɨ nindou ranaheimbo saimbo napɨre masɨhendɨ ra ndahamɨndɨ sahehea. \s1 Sɨhɨrɨ napo semɨndɨmbo pɨpɨndefomboane \p \v 24 Sapo se fɨfɨrɨhindɨ napo semɨndɨmbo pɨpɨ ranambe muŋguambo nindou pɨpɨyeihanei, ŋga mamɨ yaŋgɨr-anɨmbo pɨpɨ ranahandɨ napo ra ndemündümbui. Ŋga ranɨmboane se-amboanɨ napo semɨndɨmbo pɨpɨ ra tɨŋɨrɨfondei. \v 25 Muŋguambo nindou pɨpɨ ranambe napo semɨndɨmboayei ana, ahei fimbo hohoanɨmo ra hɨnɨŋgɨrɨhi hehi, napo semɨndɨmbo pɨpɨ ranambe tɨŋɨrɨfoyeihanei. Aiana awarɨhoei-randeimbɨ napo semɨndɨmbo tɨŋɨrɨfoyei arɨhündɨ, ŋga ro awarɨhoefekoateyo-randeimbɨ napo semɨndɨmbo tɨŋɨrɨfoyefɨ arɨhundɨ. \v 26 Ranɨmboane ro nindou napo semɨndɨmbo pɨpɨyuhü amurɨ hɨmbokoate ahu nahurai-ayahɨ. Asu nindou fɨfahɨ yaŋgoambe dɨboadore yaŋgora arandɨ nou raweheandɨ, ŋga moai mamɨkarɨ yaŋgorɨhandɨ, ŋga wanɨ. \v 27 Ŋga ro hohoanɨmoayahɨ süŋgufembo tɨŋɨrɨfoyahühɨ wandɨ fi yamundɨhe arɨhandɨ. \c 10 \s1 Ŋgɨrɨ sɨhɨrɨ Israer hohoanɨmomayei süŋgundɨhundɨ \p \v 1 Wandafɨ mamɨ, sɨhefɨ amoao mamɨ ai Moses süŋguhoranɨ, nɨne-moatükunɨ aheimbo-so tükümefeyondürɨ ranahambo-anɨmbo hoeindɨhirühɨ ndondɨhi hohoanɨmo ra türɨboadɨhindɨ. Aiana hamburɨ sɨrɨwara aboeda bamarɨhehindɨ muŋguambo mburüŋgai mamɨ ranɨhoarehɨ nɨmboeimbo. \v 2 Mburɨŋgai-ambeyo asu sɨrɨwara-ambeyo ra ai Mosesɨndɨ süŋgurɨhündei-mbɨmboyahi hundürɨmayei. \v 3-4 Nindou muŋguambo ai God sesɨ masendɨ ra sahüsi asu, God hoe masendɨ ra sɨmɨndei marɨhündɨ. Asu ai hoe ra masɨmɨndei Godɨndɨ nɨmoei aboedambeahɨndɨ asu nɨmoei ra ahei süŋgu maho. Nɨmoei ranana Krais-ani. \v 5 Ŋga asu God ai nindou afɨndɨ aheimbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨkoate-yundürɨhɨ, asu ranɨmboyo nɨmɨ wohɨ furɨkoate-reandühɨ yɨfɨsafɨyeihɨ, ahei yɨfɨnɨmoko ranai moanɨ mamɨkare kurɨmayo. \p \v 6-7 Ranɨ-moatükunɨ aheimbo tükümefeyondürɨ ranana sɨhɨrɨ hoeifembohünda nafuimboane. Nindou bɨdɨfɨrɨ ai moaruwai moatükunɨ ra süŋgumarɨhündɨ asu sɨsamɨ god ranahambo süŋgurɨhi marɨhündɨ, ranɨmboyo se-amboanɨ ranɨ-moatükunɨ ra yowanɨ ranɨ-süŋgufepoanɨ yaho haya yare nafui-mayo. Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya, “Nindou ai sesesɨyo asu wain hoe sɨmɨndɨrambo nɨmareimbo, asu ai botɨyahi hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyeihɨ nɨmorehɨ sɨsɨhɨmoyei marɨhündɨ,” meho. \v 8 Sɨhɨrɨ ana nɨmorehɨ sɨsɨhɨmo, nindowenihɨ bɨrabɨrɨ hohoanɨmoyopoanɨ, nindou bɨdɨfɨrɨ ramehindɨ nou. Ranɨyo mamɨ-sɨmboanɨ 23,000 nindou ai yɨfɨsafɨ kurɨmayei. \v 9 Ranɨmboane asu sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ Adükarɨ ahambo sɨsɨndɨndɨhurühɨ, randɨhurɨ hoeindɨhurɨ nindou bɨdɨfɨrɨ ai ahambo ramarɨhorɨ nou. Aiana ramarɨhorɨ ranɨmboyei aheimbo amoasɨrɨ ai tɨkɨrɨmarandüra yifɨsafɨmayei. \v 10 Nindou bɨdɨfɨrɨ ramehindɨ nou, sɨhɨrɨ nɨnɨ-moatükunɨ tüküfeyoanɨ hoafɨyo hoaŋgopoanɨ. Ŋga ranɨmboyo nindou bɨdɨfɨrɨ ranai ramehinda sünambeahɨndɨ nendɨ nindou hɨfokoare-randeimbɨ ai aheimbo moaruwaimbo-mareandürɨ. \p \v 11 Ranɨ-moatükunɨ aheimbo tükümefeyondürɨ ra nindou bɨdɨfɨrambo nafuimbo nahuraiyo, ŋga ranɨmboyo asu ranɨ-moatükunɨ ranahambo sɨhefɨmbo ahɨnɨ hoafombohünda sürü papɨru masɨhoemo. Sɨhɨrɨ ana ndeara bɨdɨfɨranambo si tüküfembo bɨdɨfɨrühanefɨ anɨmboefɨ nda. \v 12 Ranɨmboane asu nindou mamɨ ai hoafɨyuhüya, “Roana ŋgɨnɨndɨ nɨmboambo-anahɨ,” ehu ana, moanɨ ai hɨbadambo-anɨmbo nüŋgu, ŋga asu ai pündümbui. \v 13 Nɨne refe hoeifembo moatükunɨ sɨheimbo sowahɨ tükümefeyondürɨ, ranana ranɨ-poanɨmbo moatükunɨyopoanɨ, ŋga wanɨ. Sɨheimbo sowahɨ tükefeyondürɨ ra bɨdɨfɨrambo amboanɨ tüküfendürɨ arandɨ nahurai-ane. God ai hoafɨyu masɨhendɨ hohoanɨmo rasüŋguareandɨ ana, asu ŋgɨrɨ nɨnɨ-moatükunɨ sɨheimbo refe hoeifembo tükefeyo ranai sɨhei ŋgɨnɨndɨ ranahambo ŋgasündeandɨ, ŋga God ai sɨheimbo ŋgorü-süŋgunde fandɨheirɨmbui. God ai-anɨmbo sɨheimbo ŋgɨnɨndamündü-ndüranɨ, asu se ŋgɨnɨndɨ nɨmboeimboyei nɨne-moatükunɨ sɨheimbo refe hoeifembo tüküfe sɨmboanɨ. Rananɨmbo asu ai sɨheimbo aboedɨ nafɨ koandɨheira tükündahimboyei. \s1 Sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ God asu moaruwai nendɨ yɨbobo süŋgundɨhundɨ \p \v 14 Wandafɨ mamɨ hondü, ranɨmbo-anɨmbo se moaruwai nendambo dɨdɨbafɨfe ranɨ fikɨmɨ hopoanɨ. \v 15 Se fɨfɨrɨhindeimbɨ nindou-aneisɨ, ŋga ro sɨheimbo hoafɨ nda hoafehandürɨ, ŋga ro hoafayahɨ nda se sɨheihoarɨ türüboadɨhindɨ. \v 16 Adükarɨndɨ kap nda Godɨmbo dɨdɨbafɨyahu hɨhɨfɨrɨhurɨ mburɨhu sɨmɨndefɨ arɨhundɨ ra sɨhefɨmbo Kraisɨndɨ horɨnambo mamɨhüreamunɨ arandɨ. Sapo bret bɨdɨfɨrɨ hɨfɨtɨrɨhu arɨhundɨ ra Kraisɨndɨ fi ranɨfihɨ mamɨhüreamunɨ arandɨ. \v 17 Sapo bret mamɨ eŋgoro ranɨmbohündambo wamboane, asu nɨmorehɨ nindowenihɨ sɨhɨrɨ afɨnd-anefɨ, ŋga fi mamayefɨ. Sapo muŋguambo sɨhɨrɨ bret mamɨ ranahandamboane sahusifɨ arɨhundɨ. \v 18 Se Israer nindou ranaheimbo hohoanɨmo-ndahündürɨ. Ranɨhündambo nindou ana ai Godɨmbo fondɨwamɨ sesɨ sɨhefeimbɨndambo sahüsimbɨ, ranai ana sapo sesɨ Godɨmbo sɨhefeimbɨ babɨdɨmboyei ai mamühɨyahi marɨhündɨ. \p \v 19 Se ŋgɨrɨ randɨhi hohoanɨmondeihɨya, Ro Por tɨkai godɨmbo sesɨ saimbo ra anɨhond-ane asahɨ mbɨsei. Roana moai tɨkai god ranahambo anɨhond-ane sahɨ. \v 20 Wanɨ, ŋga ro rarɨhe hoafayahɨ: Nɨne-moatükunɨ Godɨmbo süŋgufekoate nindou ai sesɨ asɨhehindɨ, ranana ai moaruwai nendɨ ranaheimbo hohoanɨmo-yahündürɨhanei aheimbo asɨhehindɨ, ŋga Godɨmbo ana wanɨ. Ranɨmboanahɨ ro sɨheimbo moaruwai nendɨ ranɨ-babɨdɨmbo mamɨhüfembo yowanɨ asahandürɨ. \v 21 Se ŋgɨrɨ Adükarɨndɨ kap ranambe ndɨmɨndei asu moaruwai nendɨ-yafe kapambe ndɨmɨndei ndɨhündɨ. Asu se ŋgɨrɨ Adükarɨndɨ sesɨ dagüdi asu moaruwai nendɨ-yafe sesɨ ra dagüdi ndɨhündɨ. \v 22 Awi sɨhɨrɨ randɨhundanɨ, Adükarɨ ai sɨhefɨmbo ŋgusüfoambe moaruwaimbo-mbɨreamunɨ sefɨmboyefa? Asu sɨhefɨ ŋgɨnɨndɨ ra ahandɨ ŋgɨnɨndɨmbo ŋgasündeamboyo? \s1 Muŋguambo si aho ra Godɨmbo aboed-ani yahomboane \p \v 23 Bɨdɨfɨrɨ seiya, “Muŋguambo moatükunɨ ra sɨhɨrɨ randɨhumboane,” asei. Yɨnɨsɨ, ŋga asu ŋgɨrɨ muŋguambo moatükunɨ sɨhɨrɨ rawarɨhu hefɨ ranai sɨhefɨmbo fandɨhemunɨ. Bɨdɨfɨrɨ seiya, “Muŋguambo moatükunɨ ra sɨhɨrɨ randɨhumboane,” asei. Yɨnɨsɨ, ŋga asu muŋguambo moatükunɨ sɨhɨrɨ rawarɨhundɨ ranai ŋgɨrɨ fandɨhemuna ŋgɨnɨndɨ nɨmboefɨ. \v 24 Nindou mamɨ ai ŋgɨrɨ ahandɨ fimbo yaŋgɨrɨ hɨbadandɨ, ŋga wanɨ. Nindou muŋguambo ai ŋgorümbo fehefembo hohoanɨmondei. \p \v 25 Muŋguambo maketambe nɨnɨhondɨ safɨ sahümündeimbɨ ranana dagüdi, ŋga ranahambo aboedɨmbayo mbɨsei hehi afɨndɨ hohoanɨmondeihɨ düdu-düdundei wakɨndɨhimboyei. \v 26 Ŋga Bukambe yare hoafɨyowohü yahoya, “Hɨfɨ ndan-ane asu muŋgu-moatükunɨ hɨfɨ ranɨfihɨ eŋgoro, ranane muŋguambo ra Adükarɨndɨ yaŋgɨr-ane,” meho. \v 27 Asu nindou mamɨ Godɨmbo anɨhondümbofe-koateyuweimbɨ ai sɨheimbo ho ahandɨ worambe sesɨmbo hoafɨnduanɨ, asu se hombo hohoanɨmoayei ana, nɨne sesɨ sɨheimbo asahündürɨ ra se dagüdi. Ŋga asu se ranahambo afɨndɨ hohoanɨmondeihü, düdu-düdundei wakɨndɨhimboyei. \v 28 Ŋga asu nindou mamɨ ai hoafɨyundürühɨya, “Sesɨ ndanana moaruwai nendambo sɨhefeimbɨhünd-ane,” mbüsüwanɨ ana, se sesɨ ra dagüdimboyei, nindou ai yare hoafɨmayu mbɨsei hehi asu ŋgusüfoambe moaruwai-ane yaho hohoanɨmombohünda. \v 29 Ro sɨhei ŋgusüfoambe moaruwai-ane yaho hohoanɨmombo-yahɨpoanɨ. Ŋga nindou ŋgorü ai ŋgusüfoambe ranahambo moaruwai-ane mbüsümbui ranɨmbo hohoanɨmoayahɨ. \p Ro wandɨhoarɨ ana sesɨ ra dagadɨmboyahɨ, ŋga asu nindou ŋgorü ai moaruwai-ane ehu ana, ŋgɨrɨ wandɨ ratüpurɨ ra gündeandɨ. \v 30 Asu ro Godɨmbo hɨhɨfɨrɨhünɨ hehea sesɨ ra sahasɨhanɨ, asu nɨmboe nindou ŋgorü ai ro hɨhɨfɨmarɨhünɨ ranahambo moaruwai-ane ehua? \p \v 31 Ranɨmboane asu se sesɨ ra dagüdi, hoe ndɨmɨndei, asu nɨne-moatükunɨ aho ra rawarɨhindɨ ra, muŋguambo Godɨmbo adükar-ani yahombo-hündambo-anɨmbo randɨhindɨ. \v 32 Se nɨnɨ-moatükunɨ randɨhindühɨ Suda-anei, ahei ndɨfo-anei, asu Godɨndɨ nend-anei ranaheimbo hoeindɨhindühɨ moaruwai-ane mbɨseimboyei. \v 33 Ro-amboanɨ muŋguambo nindou ai refemboayei ranɨ hohoanɨmo-ane rarɨhe arɨhandɨ. Roana wandɨ fi ranahambo farɨhefembo yaŋgɨrɨ hohoanɨmoyopoanɨ rarɨhe arɨhandɨ, ŋga wanɨ. Roana muŋguambo nindou ranaheimbo God ai \c 11 \p aboedambo-mbɨreandürɨ hohoanɨmo ranane ratüpurɨya arɨhandɨ. \v 1 Se wandɨ hohoanɨmo ra süŋgundɨhi ŋgei, ro Kraisɨndɨ hohoanɨmo süŋgurɨhe arɨhandɨ nou. \s1 Nɨmorehɨ ai mbɨro gabudɨfembo hoaf-ane \p \v 2 Ro sɨheimbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfayahandürɨ, sapo se muŋguambo si aho ra wambo hohoanɨmo-yahündɨrühɨ, asu ro sɨheimbo yamundɨhearühɨ sɨhei warambe masahandürɨ, ra süŋgurɨhü hei marɨhündambo. \v 3 Ŋga ro sɨheimbo ndanɨ-moatükunɨ ndanɨmboanahɨ ndondɨhi fɨfɨrɨndɨhindɨ asahɨ ra ndahurai-ane: Krais ai muŋguambo nindou-yei mbɨro-ani, nindowenihɨ ai ahandɨ nɨmorehɨ ranahandɨ mbɨro-ani, asu God ai Kraisɨndɨ mbɨro-ani. \v 4 Ranɨmboane nindou düdi ai nindou hɨmboahü mbɨro gabude haya, Godɨmbo dɨdɨbafɨfi asu Godɨndɨ hoafɨ hoafayu-ane ra Kraisɨmbo moaruwaimbo-rirühɨ nou-ani. \v 5 Ŋga asu nɨmorehɨ mamɨ ai ahandɨ mbɨro ra gabudɨfekoate dɨdɨbafɨfe arand-ane, asu Godɨndɨ hoafɨ hoafayo-ane ra ai ahandɨ anamɨndɨ ranahambo moaruwaimbo-rerɨhü nou-ane. Nɨmorehɨ ranai ana sapo amoanɨŋgɨ-mbeyowa sei hehi, mbɨro foarɨhehindeimbɨ moanɨ anɨŋgo nahurai-ane. \v 6 Nɨmorehɨ ranai ahandɨ mbɨro ranahambo gabudɨfembo wanɨndowohü ana, ai mbɨrɨnaŋɨ ra bodɨfo kɨkɨrandühɨ tüpurɨmbɨrɨ-hendamboane. Ŋga asu nɨmorehɨ ranai ahandɨ mbɨro ra kɨkɨyo foarɨhefembo amoanɨŋgɨndowohü ana, asu ai mbɨro ra gabudɨ-mbɨreandamboane. \v 7 Ŋga asu nindowenihɨ aiana ahandɨ mbɨro ra gabudeambui. Aiana sapo Godɨndɨ ndüreimbɨ asu ŋgɨnɨndɨ nafuimbo sɨsamɨ nahurai-ani. Ŋga asu nɨmorehɨ ahandɨ ra süŋgumbo nindowenihɨ ai ndüreimbɨ-ndümbui. \v 8 Ŋga moai nindowenihɨ ai nɨmorehɨndɨ hamɨndɨnambo tüküfiyu, ŋga nɨmorehɨyo nindowenihɨ ranahandɨ hamɨndɨnambo tükümefeyo. \v 9 God ai moai nindowenihɨ ranahambo nafɨrürɨ nɨmorehɨ ranahambo fehefembohünda, ŋga wanɨ. Ŋga nindowenihɨ ranahambo fehefembo-hündamboyo nɨmorehɨ ra nafɨmarandɨ. \v 10 Ranɨ-mayowamboane sünambeahɨndɨ nendɨ ai hoeifeyoanɨ, nɨmorehɨ ranai Godɨndɨ ratüpurɨ ratüpurayo ra nafuimbohünda, ai ahandɨ mbɨro ra gabudɨ-mbɨreandamboane. \p \v 11 Ŋga Adükarɨ-babɨdɨ anɨmboefɨ ranana nɨmorehɨ ai moai aheipoanɨmbo nɨboadei rɨhündɨ. Asu nindowenihɨ ai moai ahamundɨ-poanɨmbo nɨŋgomo rundɨ, ŋga wanɨ. \v 12 Ŋga God ai nɨmorehɨ ranahambo nindowenihɨ ranahandɨ finambo randɨ nafɨmaranda, nɨmorehɨ ranai tükümefeyo. Ŋga asu God ai haponda nindou ranahamumbo nɨmorehɨ-yei furambe nafɨrapurɨ arandɨ. Asu muŋgu-moatükunɨ ra Godɨndɨ süŋgu-ane tüküfearandɨ. \v 13 Sɨheihoarɨ hoafɨ ndanahambo türüboadɨhindɨ: Ranɨmboane asu nɨmorehɨ ai ahandɨ mbɨro ra gabudɨfekoate, nindou hɨmboahü Godɨmbo dɨdɨbafɨfe hoafɨ ra aboedɨyo? \v 14 Nindou sɨhefɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨr-ane sɨheimbo rahurai nafuiyoarandɨ. Nindowenihɨ ai mbɨrɨnaŋɨ hoandarümbɨ ana, aboedɨ hamɨndɨyopoanɨ. \v 15 Ŋga asu nɨmorehɨ ai mbɨrɨnaŋɨ hoandarümbayo ana, ranamboanɨ aboedɨ hɨmbombeyo-wamboane. Sapo ranɨ-moatükunɨ ra God ai ahandɨ mbɨro gabudɨfembohünda masagado-ane. \v 16 Ŋga nindou mamɨ ai ranɨ-moatükunɨ ranahambo hoafɨndu hoaŋguhü ana, ai ranahambo ndore tümbɨfoareand-amboane: Roanahɨ asu Godɨndɨ nend-anei ro moai ŋgorü hohoanɨmo süŋgurɨhu rɨhundɨ. \s1 Adükarɨndɨ sesɨ sesɨmbo \p \v 17 Ŋga hapoana ro sɨheimbo bɨdɨfɨrɨ moatükunɨ yamundɨheandürɨ samboanahɨ, ŋga asu se nɨne-moatükunɨ ratüpurɨyei arɨhündɨ ranahambohünda ŋgɨrɨ ro sɨheimbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ-ndahandürɨ. Se Godɨndɨ hoafɨ hɨmborɨmbo fandɨhindühɨ, asu se moaruwai hohoanɨmo afɨndɨ hohoanɨmoayei ra moai nindou farɨhendürɨ randɨ. \v 18 Sɨheimbo ndanɨ hoafɨ nda boatei hoafɨnda samboanahɨ: Asu seana fandɨhindühɨ yikürübüyei wakɨrɨhi-ndühanei. Ro ranɨ hoafɨ ra rarɨhe rahurai hɨmborɨmayahɨ, ŋga asu ro hoafɨ ranahambo akɨdou anɨhondümbo-marɨheandɨ. \v 19 Ŋga awi anɨhondü yikürübüfe hohoanɨmo tükümbɨfeyo-wamboane, sapo düdi sɨhei mbusümo anɨmboei ranai Godɨndɨ hohoanɨmo süŋguarɨhindɨ ra ndorɨhi hoeimbɨrɨ-hindamboane. \v 20 Ranɨmboanei asu se mamɨ fandɨhindühɨ, asu Adükarɨndɨ sesɨ ra ndofe mamɨ nɨmarɨmbo sesɨkoate-mayei. \v 21 Rananei asu nindou mamamɨ se sesɨ ra sɨheipoanɨmbo sahümündi hehimbo, nɨmai sahüsi arɨhündɨ. Ranane asu nindou bɨdɨfɨrɨ ai moanɨ wembopo nɨmareianɨ, asu bɨdɨfɨrɨ ai afɨndɨ hamɨndɨ sahüsihɨ, hoe sɨmɨndeihɨ, hohoanɨmo mamɨkararandürɨ arandɨ. \v 22 Awi se sesɨ, sesɨ asu hoe sɨmɨndɨ rambo ra worɨkoate-wamboyei? Asu se Godɨndɨ nendɨ ranaheimbo moananei seimboyei, wandafɨ mamɨ bɨdɨfɨrɨ ranaheimbo sesɨ napokoate ai mamareia, amoanɨŋgambo-arɨhindürɨ. Ro sɨheimbo nüŋgundɨhe hoafɨmandahandür-a? Awi ro sɨheimbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨ-mandandürɨyo? Wanɨ yaŋgɨr-ane. \p \v 23-24 Yamundɨfe hohoanɨmo nda Adükarɨndɨ-mayo sahamɨndɨ heheambo-anahɨ, asu sɨheimbo masahandürɨ: Ranɨ nɨmbokoanɨ Sudas ai Adükarɨ Sisasɨmbo hürütümbɨ nindou-yomondɨ warɨhümariramboyu asu ai bret mamɨ ra semündü haya, Godɨmbo hɨhɨfɨrürɨ mbura, hɨfɨtɨre haya, hoafɨyuhü yahuya, “Bret nda wandɨ fisaf-ane, sɨhamumbo farɨhefepurɨ-mbohünda. Ndanɨ-moatükunɨ nda se randu ndundɨ, wambo hohoanɨmombohünda,” mehu. \v 25 Ranɨyu asu sesɨ ra sowasümo mburu, mare yare yahurai kap amboanɨ semündü haya, hoafɨyuhü yahuya, “Kap ndanana Godɨndɨ sɨmborɨ hoafɨ femɨndɨ sɨhefe moatükun-ane, asu wandɨ horɨnambo ŋgɨnɨndɨ tükündɨfemboe. Ndanɨ-moatükunɨ nda se nɨnɨ-sɨmboanɨ-yomo asɨmɨndɨmo ra se randu ndundɨ wambo hohoanɨmo-yondɨrɨmbohünda,” mehu. \v 26 Muŋguambo si ra se bret nda sahüsi asu kap ndanambe sɨmɨndi arɨhündɨ ana, Adükarɨ ai yɨfɨmayu ranahambo weindahɨ hoafɨyei rɨhündühanei. Ranɨ-moatükunɨ ra se randɨhi ŋgeianɨ, asu Adükarɨ ai hɨhɨrɨfi mbɨkusuwamboane \s1 Nindou ai Adükarɨndɨ sesɨ moaruwaimbo-areandɨ ana, ai hüti-ani \p \v 27 Ranɨmboane nindou düdi ai ndofe hohoanɨmo-koateyuhü, ai bret ra sesü, asu kap ranambe hoe sümündü arandɨ ana, Adükarɨndɨ fi asu horɨ ra moaruwaimbo-reandühani, asu nindou ranai ahandɨ fi hüti-anandɨ. \v 28 Nindou ai moanɨ ahandɨ fi ranahambo hohoanɨmondu hoeindeandühɨ anɨmbo, ai bret ra dedü asu kap ranambe hoe ndümündü ndandɨ. \v 29 Ranɨ-moatükunɨ ra rahurai-ane: Nindou düdi ai Adükarɨndɨ fi ranahambo ndofe hohoanɨmo türüfoefekoateyu haya, moanɨ sesɨ ra sesü, kap ranambo hoe sɨmündɨ arandɨ ana, ai ahandɨ fi ra ahandɨhoarɨ hüti-anandɨ. \v 30 Sapo ranɨmboanei nindou afɨndɨ se aŋgünɨmboyeihɨ, hamɨndɨ kemɨndɨkoate-yeihɨ, asu bɨdɨfɨrɨ ai yɨfɨmayei. \v 31 Asu sɨhɨrɨ sɨhefɨhoarɨ sɨhefɨ fi ranahambo türüfoarɨhundühɨ, bret sahusifɨ, asu hoe asɨmɨndefɨ ana, Godɨndɨ hɨmboahü ŋgɨrɨ hütindefɨ. \v 32 Ŋga asu Adükarɨ ai sɨhefɨ hohoanɨmo ranahambo türüfoare-amunühɨ, aboedɨkoate-mayowambo sɨhefɨ hohoanɨmo ŋgorü-süŋgure arandɨ. Ai sɨhefɨmbo rawareamun-anɨmbo, asu sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ hɨfɨ ndanɨhündambo nindou rawehindɨ nou, ai-babɨdɨ awarɨndɨhehundɨ. \p \v 33 Wandafɨ mamɨ, ranɨ-mayoamboane, asu se sesɨmbohünda fandɨhindühɨ ana, awi se sesɨmbo mbɨseimbo ra bɨdɨfɨrambo hɨbadɨhündürɨ hehimbo anɨmbo, mamɨ dagüdi. \v 34 Nindou düdi ai wembombonduhɨ ana, ai ahandɨ worambe anɨmbo mbɨsesüwamboane. Rananɨmbo asu se mamɨ fandɨhindühɨ amboanɨ, asu ŋgɨrɨ Godɨndɨ papɨ-hoafɨ ranambe ŋgei. Bɨdɨfɨrɨ hoafɨ awi eŋgorosɨ, ŋga asükainda tükündaheandüh-anɨmbo ranamboanɨ dɨdɨboado-ndɨheamboyahɨ. \c 12 \s1 Yifiafɨ Aboedɨndɨ-mayo ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨ ratüpurɨ moatükunɨ \p \v 1 Wandafɨ mamɨ, ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨ ratüpurɨ Yifiafɨ Aboedɨ sai-arandɨ ranahambo se ndorɨhi fɨfɨrɨmbɨrɨhinda samboanahɨ. \v 2 Horombo se Godɨndɨ hoafɨ süŋgufekoate nɨmboeiambe, ranɨ-sɨmboanɨ ana muŋguambo si maho ra sɨsamɨ god hoafɨkoate, yɨfɨ nahurai meŋgoro, ranɨ sowanamboyo ai sɨheimbo hürɨhümündi-hündürɨ hei marɨhünda, asu ranɨ-süŋgu hei marɨhündɨ ra se fɨfɨrɨhimboanei. \v 3 Ranɨmboanahɨ asu se ndanɨ-moatükunɨ ranahambo fɨfɨrɨndɨhindɨ asahɨ, ra ndahurai-ane. Asu Yifiafɨ Aboedɨ ranai nindou ŋgoründɨ fiambe amaro-ana, nindou ranai ŋgɨrɨ hoafɨndühɨya, “Sisas ai moaruwaimbo-mbɨfiyu-wamboane,” mbüsu. Ŋga asu nindou mamɨ ai hoafɨyuhüya, “Sisas ai Adükar-ani,” ehu ana, asu ai Yifiafɨ Aboedɨndɨ süŋgu yaŋgɨr-ane hoafɨyu arandɨ. \p \v 4 Yifiafɨ Aboedɨndɨ ratüpurɨ ra afɨnd-ane eŋgorosɨ, ŋga asu awi Yifiafɨ ranana mamɨ ranɨ yaŋgɨr-ane sagadürɨ arandɨ. \v 5 Adükarɨndɨ ratüpurɨ ra ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨ ratüpur-anesɨ, ŋga asu Adükarɨ mamɨ ranahamboane ratüpurɨyei arɨhündɨ. \v 6 Ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨ ratüpurɨ ŋgɨnɨnd-ane, ŋga God mamɨ ranai-ani nindou muŋgu ranaheimbo ŋgɨnɨndɨ ra sagadürɨ arandɨ. \v 7 Yifiafɨ Aboedɨ ranane ahandɨ-mayo ŋgɨnɨndɨ ra nindou mamamɨ ranaheimbo tüküfe arandɨ nindou muŋguambo farɨhefe-ndürɨmbohünda. \v 8 Nindou ŋgorümbo Yifiafɨ Aboedɨ ranai ŋgɨnɨndɨ sagadowohane ndofe hohoanɨmo wataporɨmbo-yondürɨmbohünda. Ŋga asu nindou ŋgorümbo mare Yifiafɨ mamɨ ranai ŋgɨnɨndɨ sagadowohane ndofe fɨfɨrɨfe ranahambo wataporɨmbo-yondürɨmbohünda. \v 9 Yifiafɨ mamɨ ranane nindou ŋgorümbo anɨhondümbofe hohoanɨmo ra sagado arandɨ. Asu mare Yifiyafɨ mamɨ ranane ai nindou ŋgorümbo nindou aŋgünümbo-yeimbɨmbo dɨdɨboado-fendürɨ-rambo ŋgɨnɨndɨ ra sagado arandɨ. \v 10 Asu nindou ŋgorümbo hepünɨfeimbɨ moatükunɨ refembo ŋgɨnɨndɨ ra sagado arandɨ. Asu nindou ŋgorümbo Godɨndɨ hoafɨ hoafɨyo rambo ŋgɨnɨndɨ ra sagado arandɨ. Asu ŋgorümbo ai Yifiafɨ Aboedɨndɨ-mayoyo asu moaruwai nendɨyei-mayoyo ratüpurɨ ra türüfoefembohünda ŋgɨnɨndɨ ra sagado arandɨ. Nindou ŋgorümbo ranɨ-poanɨmbo hoafɨ hoafɨmbo ŋgɨnɨndɨ ra sagado arandɨ. Asu ŋgorümbo ranɨ-poanɨmbo hoafɨ hɨhɨrɨfoefe hoafɨ ŋgɨnɨndɨ ra sagado arandɨ. \v 11 Yifiafɨ Aboedɨ mamɨ ranane ai ranɨ-poanɨmbo ranɨ-poanɨmbo ŋgɨnɨndɨ ranahambo yare arandɨ asu ai-ane moanɨ ahandɨ hohoanɨmonambo yaŋgɨrɨ nindou mamamɨ ranaheimbo ŋgɨnɨndɨ yɨboborearü arandɨ. \s1 Muŋguambo sɨhɨrɨ fi mamɨ ranahandambo bɨdɨfɨr-anefɨ \p \v 12 Fi ra mam-anesɨ, ŋga asu ŋgorü-poanɨ ŋgorü-poanɨ moatükunɨ ra ranɨfihɨ papɨreamboane. Ahandɨ ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨmbo moatükunɨ afɨnd-anesɨ, ŋga fi mamɨ ranɨfihɨ türemarand-ane. Krais ai rahurai-ani. \v 13 Mamɨ ranɨ-süŋgumboane muŋguambo sɨhɨrɨ, Suda, Suda-yafe ndɨfo, moanɨ ratüpurɨyei-rɨhündeimbɨ, asu moanɨ nɨmboeimbɨ nindou, sɨhɨrɨ fi mamɨ ranɨnambo hundürɨmayefɨ. Asu muŋguambo sɨhefɨmbo God ai Yifiafɨ mamɨ ra masemunɨ. \p \v 14 Fi ranana moanɨ mamɨ moatükunɨnambo yaŋgɨrɨyopoanɨ pare haya anɨŋgo. Aiana afɨndɨ ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨ moatükunɨ ra papɨre mburamboane fi ra mamɨ nahurai anɨŋgo. \v 15 Asu tɨŋarɨ ai hoafɨndowohüya, “Roana watɨŋarɨ-yahɨpoanɨ, ranɨmboane asu ro fi ranahandɨ-yahɨpoanɨ,” mbɨsɨmboesɨ, ŋga sapo aiana fi mamɨ ranahandamboane. \v 16 Asu hɨmboambe ai hoafɨndowohüya, “Roana hɨmboarɨyahɨpoanɨ, ranɨmboane roana fi mamɨ ranahandɨyahɨpoanɨ,” mbɨsɨmboesɨ, ŋga sapo aiana fi mamɨ ranahandamboane. \v 17 Asu fi muŋgu ranai hɨmboarɨ ranɨ yaŋgɨrayo ana, asu nüŋgunde hɨmborɨmanda? Asu fi muŋgu ranai hɨmboambe ranɨ yaŋgɨrayo ana, nüŋgunde fɨsɨŋarü kamadada? \v 18 Fi mamɨ ranana ai yahuraiyopoanɨ, ŋga God ai moanɨ ahandɨ hohoanɨmonambo ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨ moatükunɨ ra fi mamɨ ranɨfihɨ papɨmareand-ane. \v 19 Ŋga asu fi mamɨ ranahandambo moanɨ mamɨ ranɨ yaŋgɨrayo ana, asu fi ranai nahü manɨŋgoa? \v 20 Fi ranai moanɨ yare nɨŋgowan-ane, asu fi mamɨ ranɨfihɨ ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨ moatükunɨ ranai papɨre haya anɨŋgo. \p \v 21 Ranɨmboane asu ŋgɨrɨ hɨmboarɨ ai watɨŋarɨmbo hoafɨndowohüya, “Ro ŋgɨrɨ sɨhambo ndahamɨndɨhanɨnɨ,” mbɨso, ŋga wanɨ. Asu ŋgɨrɨ mbɨro ai tɨŋarɨmbo hoafɨndowohüya, “Roana ŋgɨrɨ sɨhambo ndahamɨndɨhanɨnɨ,” mbɨso, ŋga wanɨ. \v 22 Ŋga awi sɨhɨrɨ nahanɨnɨyo sɨhefɨ fi ranahambo ranana ŋgɨnɨndeimbɨ-yopoanɨ asefɨ, ranɨ-moatükunɨ ranai fi ranɨfihɨ paiarɨkoate-ayo ana, asu ŋgɨrɨ fi ranai aboedɨ ndonde nɨŋgo, ŋga wanɨ. \v 23 Asu fi ranahandambo bɨdɨfɨrɨ moatükunɨmbo sɨhɨrɨ aboedɨ moatükunɨ-yopoanɨ asefɨ, ranahamboanefɨ sɨhɨrɨ aboedɨ yihuruhu arɨhundɨ. Ŋga asu fi ranahandambo bɨdɨfɨrɨ amoanɨŋgɨmbü moatükunɨ ranahamboane aboedɨ dɨdɨboado-arɨhundɨ. \v 24 Fi bɨdɨfɨrɨ aboedɨ ra moanɨ hɨnɨŋgɨrɨhu arɨhundɨ. Ŋga God aiyu ahandɨhoarɨ muŋguambo ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨ fi bɨdɨfɨrɨ ra fi mamɨ ranɨfihɨ mamambere hɨnɨŋgɨmareandɨ. Ranɨyu asu fi bɨdɨfɨrɨ ranahambo moanane asei ranahambo ai ndorɨhoeimbɨ hɨnɨŋgɨre marandɨ. \v 25 Fi mamɨ ranai ŋgorü-poanɨ ŋgorü-poanɨmbeyo yahuhayambo yare hɨnɨŋgɨreambo-yupoanɨ, ŋga fi mamɨ bɨdɨfɨrɨ, mamɨ bɨdɨfɨrɨ ranai mamɨ hohoanɨmo süŋgu sɨmborɨ farɨhefirü-mbeyeia yahuhayamboyu yare hɨnɨŋgɨmareandɨ. \v 26 Ranɨmboane fi ra ŋgorü mamɨ bɨdɨfɨrɨ asübusɨmboayo ra, asu fi mamɨ muŋgu ranai-amboanɨ asübusɨyowohane. Asu fi ra mamɨ bɨdɨfɨrɨ aboed-ane asei ana, asu muŋguambo fi ranai-amboanɨ aboedɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyowohane. \p \v 27 Ranɨmboane muŋguambo nindou se Kraisɨndɨ fi-anei anɨmboei. Asu muŋguambo se ahandɨ fi bɨdɨfɨrɨ nou-ayei. \v 28 God ai bɨdɨfɨrambo Kraisɨndɨ nendɨ-mayei ranaheimbo rahurai yare hɨnɨŋgɨmarearü. Weaŋgurühɨdɨdɨ ranai Kraisɨndɨ hoafɨ sowandümo homo-rundeimbɨ, ranɨkɨmɨnɨndɨ ranai Godɨndɨ hoafɨ hoafɨyei-rɨhündeimbɨ, asu ranɨkɨmɨ ra yamundu-rundeimbɨ, asu hepünɨfeimbɨ moatükunɨ rarɨhi-rɨhündeimbɨ, asu nindou aŋgünümbɨ aboedɨrɨhi-rɨhündeimbɨ, asu nindou farɨhehi-rɨhündeimbɨ, asu muŋguambo ratüpurɨ aho ra hɨfandɨrühɨ-rɨhündeimbɨ, asu ŋgorü-poanɨmbo hoafɨ hoafɨyo-ramboanei ranaheimbo hɨnɨŋgɨ-mareandürɨ. \v 29 Awi nindou muŋguambo Kraisɨndɨ hoafɨ sahümündi hei-rɨhündeimbɨ yaŋgɨrɨyei anɨmboeia? Awi muŋguambo Godɨndɨ hoafɨ hoafɨyei-rɨhündeimbɨ nindou yaŋgɨrɨyei anɨmboeia? Awi muŋguambo yamundɨhi-rɨhündeimbɨ nindou yaŋgɨrɨyei anɨmboeia? Awi muŋguambo hepünüfeimbɨ moatükunɨ ratüpurɨyei rɨhündeimbɨ yaŋgɨrɨyei anɨmbooeia? \v 30 Asu muŋguambo nindou ai aŋgünümboyeimbɨmbo aboedɨ-fendürɨmbo ŋgɨnɨndeimbɨ yaŋgɨrɨyeia? Muŋguambo nindou ai ŋgorü-poanɨmbo hoafɨ ra hoafɨyei-rɨhündeimbü yaŋgɨrɨyeia? Asu muŋguambo nindou ai hoafɨ ra hɨhɨrɨfoadɨhi hoafɨyei-rɨhündeimbü yaŋgɨrɨyeia? E! ranɨ-moatükunɨ ra ai wanɨ. \v 31 Se moanɨ aboedɨ hamɨndɨ moatükunɨ ranɨ yaŋgɨrɨ semɨndɨmbo ŋgusüfo pandɨhindɨ. \s1 Sɨhɨrɨ nindou amurambo ŋgusüfo pandɨhumboane \p Ŋga ro sɨheimbo nahanɨyo aboedɨ hamɨndɨ nafɨ aho ranahambo nafuindahandürɨ samboanahɨ. \c 13 \p \v 1 Asu ro nindou ranaheimbo nindou-yei hoaf-ane, asu sünambeahɨndɨ nendɨ-yomondɨ hoafɨ ranane ra hoafɨyahandürühɨ, asu ro nindou ranaheimbo ŋgusüfo pefekoate-ayahɨ ana, asu ro nümüsɨ fandɨyoanɨ, moanɨ hoafayo hoaŋgo nahurai-ndamboyahɨ. \v 2 Asu ro Godɨndɨ hoafɨ hoafɨndahandürühɨ, Godɨndɨ hohoanɨmo dɨbo eŋgoro ra muŋguambo fɨfɨrarɨheand-ane, asu muŋguambo fɨfɨrɨfe ra fɨfɨrarɨheand-ane, asu ŋgɨnɨndɨ hamɨndɨ anɨhondümbo-rɨheandühɨ asu nɨmoei-wafu nɨmaroanɨ hoafɨyahanɨ gorügoanɨnɨ aho-ane, asu ro nindou ranaheimbo ŋgusüfo pefekoate-ayahɨ ana, asu ro moan-anahɨ. \v 3 Ro wandɨ napo muŋguambo masɨheheandɨ ra napokoate-yeimbɨ nindou fehefendürɨmbo yimbondɨhe, asu wandɨ fi ra hɨnɨŋgɨ-ndɨheandanɨ nindou ai wambo haiambe mandundɨranɨ hai tɨkɨrɨnda-ndɨrɨmboesɨ, ŋga asu ro ŋgorü nindoumbo ŋgusüfo pefekoate-ayahɨ ana, ra ŋgɨrɨ wambo aboedɨ fandɨhendɨrɨ. \p \v 4 Ŋgorümbo ŋgusüfo pare-randeimbɨ ai warɨ hoafeandüh-reandühɨ farɨhendürɨ arandɨ. Asu ai moai nindou ŋgorümbo ŋgusüfoambe moaruwai hohoanɨmoyu randɨ, asu ahandɨ fimbo moai borɨyu randɨ, asu moai ahandɨ fimbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyu randɨ. \v 5 Ai moai afɨndɨ-afɨndɨyurandɨ. Asu ai moai ahandɨ moatükunɨmbo yaŋgɨrɨ hohoanɨmo pare randɨ, asu moai nɨmehünou ŋgɨnɨndɨyu randɨ. Asu ai moai nindou ahambo moaruwaimbo-marɨhorɨ ranahambo hohoanɨmoyu randɨ. \v 6 Asu ŋgorümbo ŋgusüfo pare-randeimbɨ aiana nɨne-moatükunɨ moaruwai-ayo ranahambo moai hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyu randɨ, ŋga aiana anɨhondü hohoanɨmo ranahamboane hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyu arandɨ. \v 7 Ai ana muŋguambo tɨŋɨrɨfo aho ra moanane yahu arandɨ, asu muŋguambo si aho ra Godɨmbo anɨhondümbo-rirɨ randühani. Muŋguambo si aho ra God ai fandɨhendɨrɨmbui yahuhaya, hɨfandandühɨ asu muŋguambo tɨŋɨrɨfo ra tüküfeyoanɨ, ai ŋgɨnɨndɨ nüŋgumboani. \p \v 8 Ŋgorümbo ŋgusüfo pefe hohoanɨmo ra ai ŋgɨrɨ awarɨndɨhoayo. Ŋga Godɨndɨ hoafɨ hoafombo hohoanɨmo ranana kɨkɨndamɨndɨmboe. Ranɨ-poanɨmbo hoafɨna hoafɨ hohoanɨmo ranana moendɨndɨmboe. Fɨfɨrɨfe hohoanɨmo ranana awarɨndɨhoemboe. \v 9 Muŋgu-moatükunɨ aho ra moanɨ bɨdɨfɨrɨ-bɨdɨfɨrɨ yaŋgɨr-ane fɨfɨrɨhumboayefɨ. Godɨndɨ hoafɨ hoafɨmbo ranamboanɨ awi moanɨ bɨdɨfɨrɨ yaŋgɨr-ane hefɨ hoafɨyefɨ arɨhundɨ. \v 10 Ŋga süŋgunambo nɨne-moatükunɨ aboedɨ hamɨndɨ-mayo ranai tükündɨfeihɨ anɨmbo, asu nɨne-moatükunɨ moanɨ bɨdɨfɨrɨ-bɨdɨfɨrɨ yaŋgɨrɨ hohoanɨmomayefɨ ranai awarɨndɨhoemboe. \v 11 Horombo ro nɨmorɨ-yahambe ranɨ-sɨmboanɨ wandɨ hoafɨ, hohoanɨmo, fɨfɨrɨfe ranɨ-moatükunɨ ra nɨmorɨ nou rasüŋgumarɨheandɨ. Ŋga hapondanɨ ana ro adükarɨ-yahühɨ nɨmoakɨdɨbou-yei hohoanɨmo ra hɨnɨŋgɨ-rɨheamboanahɨ. \v 12 Haponda muŋguambo moatükunɨ awi moai sɨhɨrɨ ndorɨhu fɨfɨrɨhundɨ, ŋga hoehɨmboambe nahurai-ane hoeirɨhu arɨhundɨ. Ŋga süŋgunambo anɨmbo sɨhɨrɨ Godɨmbo ndondɨhurɨ ahandɨ ŋgusümboarɨ ra hoeindɨhumboyefɨ. Hapondanɨ ana moanɨ bɨdɨfɨrɨ yaŋgɨr-ane fɨfɨrarɨheandɨ. Ŋga süŋgunambo-anɨmbo ro ahambo ndondɨhinɨ fɨfɨrɨndɨ-hinɨmboyahɨ, ai wambo haponda ndore fɨfɨrareandɨrɨ nou. \v 13 Ŋga haponda ŋgɨmɨ moatükunɨ nda, Godɨmbo anɨhondümbofe hohoanɨmo, Godɨmbo anɨhondümbofehü hɨmboyondombo hohoanɨmo, asu nindou ŋgorümbo ŋgusüfo pefe hohoanɨmo ra moanɨ koadürümbo-koadürümbo yagodɨmboe. Ŋga ŋgɨmɨ hohoanɨmo ranahandambo, ŋgorümbo ŋgusüfo pefemboane ai adükarɨ hamɨndayo. \c 14 \s1 Godɨndɨ hoafɨ hoafɨmbo hohoanɨmo pandɨhumboane \p \v 1 Muŋguambo si aho ra nindou bodɨmondambo ŋgusüfo pefembo hohoanɨmoyo homboane. Asu se Yifiafɨ Aboedɨndɨ-mayo ŋgɨnɨndɨ ranɨ semɨndɨmbo hohoanɨmondei ŋgei. Ŋga Godɨndɨ hoafɨ hoafɨyorambo ŋgɨnɨndɨ ranɨmbo se moanɨ ŋgusüfo pandɨhindɨ. \v 2 Nindou düdi ai ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo hoafayu ana, nindou ranaheimbo hoafɨyundürühɨ-yupoanɨ, ŋga ai Godɨmbo yaŋgɨr-ani hoafayu. Sapo hoafɨ ra nindou ranai ŋgɨrɨ fɨfɨrɨndɨhindɨ, ŋga ranana Yifiafɨ Aboedɨ-mayo ranahandɨ ŋgɨnɨndɨnambo Godɨmbo yaŋgɨr-ani dɨbo hoafɨ hoafɨyundo arandɨ. \v 3 Ŋga asu nindou düdi ai Godɨndɨ hoafɨ hoafayu ana, asu ai nindou ranaheimbo anɨhondümbofe ra ŋgɨnemɨndɨndürühɨ farɨhendürühɨ, asu ŋgusüfoambe aboedɨ dɨdɨboado-rearühane. \v 4 Nindou düdi ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo hoafayu ana, ai ahandɨ fi ŋgɨnemɨndɨmbo yaŋgɨr-ani hoafayu. Ŋga asu nindou düdi ai Godɨndɨ hoafɨ ra hoafayu ana, asu hoafɨ ranai Kraisɨndɨ nendɨ ranaheimbo ŋgɨnɨndamündürɨmboe. \v 5 Ro sɨheimbo muŋguambo ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo hoafɨndei sahehea hohoanɨmoayahɨsɨ, ŋga awi ro sɨheimbo Godɨndɨ hoafɨ hoafɨyo-ramboanahɨ hohoanɨmoayahɨ habodɨhɨ. Nindou düdi ai ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo hoafɨnduanɨ asu nindou ŋgorü ai hoafɨ ranahambo hɨhɨrɨfoefe hoafɨyoanɨ anɨmbo, asu Kraisɨndɨ nendɨ muŋguambo ranaheimbo hoafɨ ra fandɨhendürɨmboe. Ŋga nindou düdi ai Godɨndɨ hoafɨ weindahɨ hoafayu ranana ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo hoafɨmbo ŋgasündeamboane. \p \v 6 Wandafɨ mamɨ, awi ro sɨheimbo sowahɨ tükündaheandühɨ ranɨ-poanambo hoafɨnambo hoafɨndahandüranɨ ra ro ŋgɨrɨ sɨheimbo fandɨheandürɨ. Ŋga ro sɨheimbo God ai wambo bɨdɨfɨrɨ moatükunɨ weindahɨ-mareandɨrɨ hoafɨ, fɨfɨrɨfembo moatükunɨ hoafɨ, Godɨndɨ hoafɨ hoafɨyorambo hoafɨ asu yamundɨfembo hoafɨ ra ndahandüran-anɨmbo, sɨheimbo fandɨhehe-andürɨmboyahɨ. \p \v 7 Hoahoaŋgo rakoate-randeimbɨ moatükunɨ, nümüsɨ, fufuŋɨ, mbonɨfaifai ranamboanɨ moanɨ mamɨ rahurai-ane. Ranɨ-moatükunɨ muŋguambo ranai mamɨkarɨ hoafɨndoanɨ ra nüŋgundɨhi nindou ai hɨmborɨmandei hoafɨ ahandɨ rana? \v 8 Nindou ai yifiarɨmbo yɨnafoaiyu-randeimbɨ ai ndofe yɨnafoaikoate-ayu ra, asu nindou dɨdai yifiarɨmbo napo ra dɨdɨboadomandea? \v 9 Moanɨ mare yahurai-ane, asu se ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo hoafayei ra asu nindou amurɨ ai nüŋgundɨhi sɨhei hoafɨ fɨfɨrɨ-mandɨhinda? Ranana se moanɨpo hoafɨndamboyafɨ, ŋga sɨhafɨ hoafɨ ranai moanɨ werɨ-yafui nou nɨmoamo ŋgomboe! \v 10 Yɨnɨ, muŋguambo hɨfɨ ndanɨhü ranɨ-poanɨ ranɨ-poanɨ hoafɨ afɨnd-ane eŋgoro. Ŋga asu moai mamamɨ hoafɨ ranai ranahandambo nɨmɨndɨ fɨfɨrɨfekoate yaŋgoro, ŋga wanɨ. \v 11 Ŋga asu ro hoafɨ wataporayu ranahandɨ nɨmɨndɨ ra fɨfɨrɨfekoate-ayahɨ ana, nindou hoafayu ranai wandɨ nindou amurɨnduanɨ asu ro-amboa ahandɨ nindou amurɨndamboyahɨ. Se ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo wataporɨndeianɨ sɨheimbo yahurai tükündɨfemboe. \v 12 Ŋga se-amboa Yifiafɨ Aboedɨndɨ-mayo ŋgɨnɨndɨ ra semɨndɨmbo hohoanɨmoyei arɨhündɨ ranɨmboane asu se Kraisɨndɨ nendɨ fehefembo ŋgɨnɨndɨ ra semɨndɨmbohünda tɨŋɨrɨfondei ŋgei. \p \v 13 Ranɨmboane nindou düdi ai ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo hoafɨyu-randeimbɨ ana, ai hoafayu ranahambo Kraisɨndɨ nendɨ ranaheimbo hɨhɨrɨfoefe hoafombohünda ŋgɨnɨndɨ ranahambo Godɨmbo dɨdɨbafɨ-mbɨfiyuwamboane. \v 14 Asu ro ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo dɨdɨbafeheandɨ ana, wandɨ yifiafɨ ranai-ane dɨdɨbafefeyo, ŋga asu wandɨ hohoanɨmo ranai ana moanɨ moaruwai tɨtanɨmbo-reamboane. \v 15 Asu randɨfeyoanɨ ra ro nüŋgumandɨhea? Ro wandɨ yifiafɨ ranambo dɨdɨbafɨnda-heamboyahɨsɨ, ŋga asu ro wandɨ hohoanɨmo ranambo amboanɨ dɨdɨbafɨnda-heamboyahɨ. Ro wandɨ yifiafɨ ranambo heründa-mboyahɨsɨ, ŋga asu ro wandɨ hohoanɨmo ranambo amboanɨ heründamboyahɨ. \v 16 Godɨmbo se sɨhafɨ yifiafɨ ranambo yaŋgɨrɨ hɨhɨfarɨrɨ ana, asu moanɨndɨ nindou-mayei ranai fandɨfeambe ŋgɨrɨ hoafɨndeihɨ, “Anɨhond-ane,” mbɨsei se hɨhɨfɨyafambe. Sapo se hoafayafɨ ranahambo ana nindou ranai moai fɨfɨrɨhindɨ. \v 17 Godɨmbo hɨhɨfɨmbo dɨdɨbafɨfe sɨhafɨ ra aboedɨ saf-anesɨ, ŋga ŋgɨrɨ nindou ŋgorü ranahambo ŋgɨnɨnda-mɨndündürɨ. \v 18 Ro afɨndɨmboanahɨ ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo Godɨmbo hoafɨya arɨhandɨ ra sɨheimbo ŋgasündɨhea-ndürɨmboanahɨ asu ranɨmboanahɨ ro Godɨmbo hɨhɨfarɨhünɨ. \v 19 Ŋga Kraisɨndɨ nendɨ fandɨfeambe roana, moanɨ nindou ai fɨfɨrɨhindeimbɨ hondahüfeimbɨ (5) hoafɨ yaŋgɨrɨ yamundɨfe-ndürɨmbo hohoanɨmoayahɨ. Ŋga asu hoafɨ moanɨ afɨndɨ hamɨndɨ ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo wataporɨmboyo ho ana, aboedɨ hamɨndɨyopoanɨ. \p \v 20 Wandafɨ mamɨ, se nɨmoakɨdɨbou hohoanɨmoayei nou hohoanɨmo-ndeimboyei. Moaruwai hohoanɨmo aho rananɨmbo se nɨmoakɨdɨbou nou hohoanɨmondeihɨ nɨmboei, ŋga asu sɨhei hohoanɨmo ranana nindou boagɨrɨ nahurai-anɨmbo se nɨmboei. \v 21 Ahɨnümbɨ hohoanɨmo sürü papɨrandühɨ yahoya, “Ranɨ-poanɨmbo hoafɨ hoafümbɨ nindoundɨ yafambe süŋgu-ane, asu nindou amurɨyei yafambe süŋgu-ane, rananɨmbo nindou ndanaheimbo ro hoafɨndahandürɨ-mboyahɨsɨ, ŋga asu ai ŋgɨrɨ wambo hɨmborɨndei,” mehu Adükarɨ ai. \p \v 22 Ŋga ranane asu ranɨ-poanɨmbo hoafɨ hoafɨmbo ŋgɨnɨndɨ ranai nindou Godɨmbo anɨhondümbofe-koate-mayei ranaheimbo nafuimbo moatükun-ane, ŋga asu anɨhondümbo-rɨhoreimbɨ ranaheimbo ana wanɨ. Ŋga asu Godɨndɨ hoafɨ hoafɨmbo ŋgɨnɨndɨ ahei mbusümo ranai anɨhondümbo-rɨhoreimbɨ aheimbo nafuimbo moatükun-ane, ŋga Godɨmbo anɨhondümbofe-koate-mayei ranaheimbo ana wanɨ. \v 23 Ranɨmboane asu Kraisɨndɨ nendɨ ranai mamühɨ fandɨhindanɨ se ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo hoafayei ana, asu fɨfɨrɨfekoate-yeimbɨ asu anɨhondümbofe-koate yeimbɨ ranai tükündahi sɨheimbo hoeindɨhindürɨhɨ, ai ana hɨhɨndɨ-hɨhɨndɨyeihanei mbɨseimboyei. \v 24 Ŋga muŋguambo Godɨndɨ hoafɨ ranɨ yaŋgɨrɨ hoafɨndeian-anɨmbo, asu anɨhondümbofekoate-yumbü asu fɨfɨrɨfekoate-yumbü ai tükündɨfi-hündambo amboanɨ asu ai hoafɨ ra hɨmborɨndu haya moaruwai hohoanɨmomayu ranɨmbohünda ŋgusüfoambe afɨndɨ hohoanɨmondɨmbui. \v 25 Rananɨmbo asu ahandɨ hohoanɨmo dɨbo meŋgoro ra weindahɨndeandühɨ, asu ai yirɨ yimbu pusɨnde nɨmandümbo Godɨmbo hohoanɨmonduwohü hoafɨndühümboya, “Awi anɨhond-ane, ŋga God ai se-babɨdɨ sɨhei mbusümo anüŋgu!” mbüsümbui. \s1 Godɨmbo ratüpurɨ hohoanɨmo ra aboedɨ mbɨhowamboane \p \v 26 Wandafɨ mamɨ, asu se nüŋgundɨhi ramandɨhinda? Muŋguambo se fandɨfeambe, nindou ŋgorü ai herü hohoanɨmonduhane, ŋgorü ai yamundɨferambo hohoanɨmo hohoanɨmonduhane, ŋgorü ai God ai nɨnɨ-moatükunɨmboyo hoafɨmbohünda nafuimayundoane, ŋgorü ai ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo hoafɨmboane, asu awi asükai sapo ai hoafɨyumbɨ hɨhɨrɨfe hoaf-ane, muŋgu ranɨ-moatükunɨ ra hoafɨmbeyei-amboane. Muŋgu-moatükunɨ ra Kraisɨndɨ nendɨ ranaheimbo ŋgɨnɨmbɨra-mɨndüramboane. \v 27 Ŋga asu nindou bɨdɨfɨrɨ ai ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo hoafɨmbo hohoanɨmondeihɨ ana, moanɨ nindou yimbundafandanɨ asu ŋgɨmɨndɨmondanɨ yaŋgɨr-anɨmbo rambɨrundamboane. Ŋga asu moanɨ ŋgorü ai hoafɨndu kɨkɨndamünduanɨ, ŋgorü ai hoafɨyu-mbɨrandamboane. Rananɨmbo asu nindou ŋgorü ai nɨne hoafɨ ŋgorü ai hoafɨmayu ranahambo hɨhɨrɨfoare hoafɨmbiyu wamboane. \v 28 Ŋga asu nindou ŋgorü ai ranɨ-poanɨmbo hoafɨnambo hoafɨnduanɨ ranahambo hɨhɨrɨfe hoafɨmbo nindou ranɨhü nɨŋgokoate-nduanɨ ana, asu nindou ranai ranɨ hoafɨnambo hoafɨndümbui, ŋga moanɨ ai sɨsɨkoate nɨmandümbo-anɨmbo ahandɨ fimboane asu Godɨmboane ranɨ yaŋgɨrɨ hoafɨmbiyu-wamboane. \p \v 29 Yimbu ŋgɨmɨ nindou saf-anɨmbo Godɨndɨ hoafɨ hoafɨmbo-mayo ra hoafɨmbeyo-mondamboane. Ŋga asu amurɨ bɨdɨfɨrɨ ai moanɨ nɨmarɨmombo nɨne hoafɨ ai hoafayomo ranahambo tümbɨrundamboane. \v 30 Ŋga asu nindou mamɨ wataporambe amaru ahambo God ai nafuiduanɨ, asu nindou nüŋgumbo hoafayu ranai ahandɨ hoafɨ ra awi kɨkɨmbɨramündu-amboane. \v 31 Ranɨ-süŋgumbo-anɨmbo nindou muŋguambo mamamɨ Godɨndɨ hoafɨ hoafɨndɨmondanɨ, asu nindou muŋgu amarei ranai hoafɨ ranahambo fɨfɨrɨhindühɨ ŋgɨnɨndɨ mbɨnɨmboei-amboane. \v 32 Godɨndɨ hoafɨ hoafɨmbo ŋgɨnɨndɨ sowandümondeimbɨ nindou ana ai moanɨ ranahandɨ ŋgɨnɨndɨ ra hɨfandɨ-mbɨrundamboane. \v 33-34 Sapo God ai sɨhefɨmbo moai mamɨkarɨyo wakɨferambo yifirɨyu, ŋga moanɨ aboedɨ ndorɨhefe nɨŋgomboane yifirayu. \p Kraisɨndɨ nendɨ muŋgu ai fandɨfeambe ana, awi nɨmorehɨ ai wataporɨndeimboyei, ŋga moanɨ sɨsɨkoate nɨmandei. Kraisɨndɨ nendɨ muŋguambo yahurai-ane rarɨhi arɨhündɨ. Nɨmorehɨ aiana ŋgɨrɨ hoafɨndei sapo Mosesɨndɨ ahɨnümbɨ hoafɨ hoafɨmayo süŋgu ai moanɨ nindowenihɨ-yomondɨ hoarehɨ nɨmboei. \v 35 Nɨmorehɨ ai ranɨ-moatükunɨ ranahambo fɨfɨrɨfehü türüfoefembo mbɨseimbo ana, ai ahei nindowenihɨ ranahamumbo worambe düdumbeyahi-puramboane. Nɨmorehɨ ai Kraisɨndɨ nendɨ fandɨfeambe botɨfe hoafɨ ana, amoanɨŋgeimb-ane. \p \v 36 Awi Godɨndɨ-mayo hoafɨ ra sɨheimbo sowahɨndɨ botɨfe homboyo? Awi asu hoafɨ ra sɨheimbo yaŋgɨrɨ tüküfemboyo? \v 37 Ŋga asu nindou mamɨ ai rande hohoanɨmonduhüya, “Ro Godɨndɨ hoafɨ hoafɨya-rɨhandeimb-anahɨ,” ehuyo, asu “Yifiafɨ Aboedɨndɨ fɨfɨrɨfe masahamɨndɨhɨ,” ehu ana, refeana ai fɨfɨrɨmbɨreand-amboane, ŋga Adükarɨ ai randɨhindɨ mehu hoaf-ane nda ro sɨheimbo sürü paparɨhandɨ. \v 38 Ŋga asu nindou ranɨ hoafɨ ranahambo hɨmborɨkoate-ayu ana, asu se ŋgɨrɨ ahambo hɨmborɨndei. \p \v 39 Ranɨmboane wandafɨ mamɨ, Godɨndɨ hoafɨ hoafɨmbo hohoanɨmo ranahambo yaŋgɨrɨ ŋgusüfo pandɨhi ŋgei, ŋga asu se ranɨ-poanɨmbo hoafɨna hoafɨmbo yowanɨ mbɨseimboyei. \v 40 Kraisɨndɨ nendɨ fandɨfeambe muŋgu-moatükunɨ aho ra wudɨpoapondɨhi ndondɨhi randɨhindɨ. \c 15 \s1 Krais ai yɨfɨyu hayamboyu asükaiyu botɨmefiyu \p \v 1 Wandafɨ mamɨ, haponda ro sɨheimbo aboedɨ hoafɨ masahandürɨ ra asükainda hohoanɨmo botɨndɨhendürɨ samboanahɨ. Aboedɨ hoafɨ ra se sahümündi hehimboyei asu se ranɨfihɨ ŋgɨnɨndɨ manɨboadei ranahamboanahɨ. \v 2 Aboedɨ hoafɨ sɨheimbo ro bokarɨmarɨ-heheandürɨ ranahambo ŋgɨnɨndɨ kɨkɨhɨrɨhümündi anɨboadei hei ana, ranambo se aboedambo-ndahimboyei. Ŋga refekoate-ndeianɨ ana, ŋgɨrɨ fandɨhendürɨ. \p \v 3 Ro hoafɨ hɨmborɨya heheambo masahamɨndɨhɨ ra sɨheimbo masahandürɨ ra ai aboedɨ adükarɨ moatükunɨ hamɨnd-ane: Krais ai sɨhefɨ moaruwai hohoanɨmo ra raguanambo-fembo-hündamboyu yɨfɨmayu, sapo Godɨndɨ hoafɨ yare hoafɨmayo süŋgu. \v 4 Ahambo hoŋguambe sɨhehorane, asu ranambe ŋgɨmɨ nɨmbɨyu mbura asükaiyu botɨmefiyu, Godɨndɨ hoafɨ yare hoafɨmayo süŋgu. \v 5 Ranɨyu asu ai Pitambo-so boatei tüküfi mburamboyu asu süŋgunambo ahandɨ 12 süŋgururü-rundeimbɨmbo-so tükümefiyu. \v 6 Ranɨyu asükaiyu ahandɨ wandafɨ mamɨ 500 ŋgasündeandeimbɨ nindou ranaheimbo-so tükümefiyu. Nindou ra afɨndɨ ana anɨmboei, ŋga asu bɨdɨfɨrɨ ana yɨfɨsafɨmayei. \v 7 Ranɨyu ai Semsɨmbo-so tüküfi mburamboyu asu süŋgunambo ahandɨ hoafɨ sowandümo homo-rundeimbɨ-memo muŋguambo ahamumbo-so tükümefiyu. \v 8 Ranɨyu asu süŋgunambo hondü wambo-so amboa tükümefiyu. Asu ro furambe saŋgorambo hapoadümboyaha wakemɨndɨ-ndɨrɨmbo nahurai-anahɨ. \p \v 9 Kraisɨndɨ hoafɨ sowandümo homo-rundeimbɨ-yomondɨ mbusümo ra akɨdou saf-anahɨ. Wambo ana Kraisɨndɨ hoafɨ semündü hu-randeimbɨ mbɨsei dükandɨhi-ndɨrɨmboyei sapo ro Godɨndɨ nendɨ ranaheimbo moaruwaimbo-marɨhearü hahɨ ranɨmbohünda. \v 10 Ŋga God ai wambo moanɨ hɨpoambo-mareandɨra ranɨmboanahɨ haponda ro Kraisɨndɨ hoafɨ sahamɨndɨ ha-rɨhandeimbayahɨ. Ŋga asu ahandɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo ranai moai moanɨmbofeyo, ŋga wanɨ. Kraisɨndɨ hoafɨ sowandümo homo-rundeimbɨ bɨdɨfɨrɨ ai muŋgu moai ro ratüpurayahɨ nou yaru tɨŋɨrɨfoyomo. Ŋga roana, wand-amboanɨ moai ratüpurɨya rɨhandɨ. Ŋga Godɨndɨ moanɨ hɨpoambofe hohoanɨmo wandɨ fiambe amarondɨrɨ ranane farɨhendɨra ro rawarɨheandɨ. \v 11 Ranane hoafɨ ra ro hoafɨyahembü hündɨyo asu ai hoafɨyomondeimbɨ hündɨyo ra sapo mamɨ ranɨ hoafɨ ranɨyo bokarɨ-marɨhehundɨ ranahambo se anɨhondümbo-marɨhindɨ. \s1 Sɨhɨrɨ yɨfɨhündɨ botɨfe hoafɨ \p \v 12 Krais ai yɨfɨmayua asu God ai hoŋguambeahɨndɨ botɨmarirɨ hoafɨ ra ro afɨndɨmbo hoafɨyefɨ marɨhundɨ. Ŋga asu nɨmboe nindou bɨdɨfɨrɨ sɨhei mbusümo anɨmboei ranai hoafɨyeihɨya, “Nindou yɨfɨyoweimbɨ-hündɨ ana, ŋgɨrɨ asükaindo botɨndɨfeyo,” maseia? \v 13 Ranɨ hoafɨ ra anɨhondümbayo-mbonana, God ai moai Kraisɨmbo hoŋguambeahɨndɨ botɨrirɨ. \v 14 Asu Krais ai yɨfɨhündɨ botɨfekoate-mbeimbonana asu ro ŋgɨrɨ nɨnɨmbo hoafɨyefɨ rɨhunda asu se ŋgɨrɨ nɨnɨ-moatükunɨmbo anɨhondümbo-rɨhindɨ. \v 15 Rambefe-mbonanasɨ, asu ro Godɨmbo tɨkai hoafɨyefɨ-rɨhundeimbɨ nindou tükümbayahu. Sapo ro ahambo anɨhondümbo hoafɨyefühɨ sefɨya, “God ai Kraisɨmbo botɨmarirɨ,” asefɨ. Nindou yɨfɨhündɨ botɨfekoate-mbembonana, God ai ŋgɨrɨ Kraisɨmbo yɨfɨhündɨ botɨrirɨ. \v 16 Ŋga God ai nindou yɨfɨyeimbɨhündɨ ranaheimbo botɨfendürɨra koatembei-mbonana, asu Krais ai-amboanɨ yɨfɨhündɨ botɨmbefipoanɨ. \v 17 Ŋga asu God ai Kraisɨmbo yɨfɨhündɨ botɨfikoateyu-mbonana, asu sɨhei anɨhondümbofe ranai sɨheimbo mbafarɨ-hendürɨpoanɨ. Ŋga seana sɨhei moaruwai hohoanɨmo ranaianɨmbo kɨkɨhɨndamɨndɨndürɨ nɨŋgomboe. \v 18 Asu anɨhondümbo rambefembonana, nindou dɨdɨyei Kraisɨmbo anɨhondümbo-rɨhorɨ mburɨhü yɨfɨmayei ranai-amboanɨ moaruwaimboyahi. \v 19 Sɨhɨrɨ ana Kraisɨmboanefɨ anɨhondümbo-rɨhurühɨ hɨmboayahundo. Ŋga asu Krais ai sɨhefɨmbo ndanɨsɨmboanɨ yaŋgɨrɨ fehefemunɨmbo hɨmbombayefɨ-mbonana, asu nindou bɨdɨfɨrɨ sɨhefɨmbo hɨpoanɨmboembou-anei sahümunɨ. \p \v 20 Hohoanɨmo ra yahuraiyopoanɨ, ŋga wanɨ. Ŋga anɨhondüyo Krais ai yɨfɨyu mbura hoŋguambeahɨndɨ God ai botɨmarirɨ. Nümbürambeahɨndɨ horombonambo sesɨmbo moatükunɨ boatei nafaramɨndo nahuraiyo God ai Kraisɨmbo boatei yɨfɨyeimbɨ nindou ai yaŋgɨrɨ botɨfekoate-yeiambe ahambo botɨmarirɨ. \v 21 Nindou mamɨ ahandɨ süŋgu yɨfɨmbo hohoanɨmo tükümefeyo asu nindou mamɨ ai-amboanɨ ahandɨ süŋgu yaŋgɨrɨ botɨfembo hohoanɨmo tükümefeyo. \v 22 Sapo nindou muŋgu ai ra Adamɨndɨ sɨrɨhünd-anei yɨfɨmayu süŋgu yɨfɨyei arɨhündɨ. Ŋga nindou muŋguambo Kraisɨndɨ sɨrɨhünd-anei botɨmefiyu süŋgu botɨyahi arɨhündɨ. \v 23 Ŋga muŋguambo nindou mamamɨ ahei botɨfeambe botɨndahumboyefɨ. Krais ai boateimayu asu ai asükaindu kudüwan-anɨmbo asu nindou ahandɨ sɨrɨmayei ra muŋgu botɨndahimboyei. \p \v 24 Ranɨ-sɨmboan-anɨmbo muŋgu-moatükunɨ muŋgumboayo si ranai tükündɨfemboe. Rananɨmbo asu Krais ai sanendɨ, ananɨ, kabomo ra hɨfandɨ-rundeimbɨ, muŋguambo ratüpurɨ bogorɨmboyafu-ndeimbɨ, asu muŋguambo ŋgɨnɨndɨ hɨfandu-ndeimbɨ ranahamumbo hɨfɨnambo-ndeapurɨmbui. Rananɨmbo asu ai ŋgɨnɨndɨ hɨfandarandɨ ra Ape Godɨndɨ warɨwamɨ hɨnɨŋgɨndeambui. \v 25 Awi ranambe ana Krais ai bogorɨmbondüfi nüŋgu ŋgumbo anɨmbo, asu God ai moaruwai nendɨ ranaheimbo hɨfɨnambo-ndeandürɨ haya Kraisɨndɨ yirümbo hoarehɨ hɨnɨŋgɨndearümbui. \v 26 Amurɨ hürütümbɨ ranaheimbo hɨfɨnambo-ndeandürɨ ŋgu-ŋgumbo anɨmbo, asu süŋgunambo hondü-anɨmbo yɨfɨ ranahambo amboanɨ hɨfɨnambo-ndeambui. \v 27 Godɨndɨ hoafɨ yare hoafɨyowohü yahoya, “God ai muŋgu-moatükunɨ ahandɨ hoarehɨ hɨnɨŋgɨmareandɨ,” meho. Ŋga God ai muŋguambo moatükunɨ ranambeyupoanɨ. Ranɨmbo-anɨmbo sɨhɨrɨ fɨfɨrɨndɨ-humboane, God ai muŋgu-moatükunɨ ra Kraisɨndɨ hoarehɨ hɨnɨŋgɨmareand-anesɨ, ŋga asu ai moai ahandɨ hoarehɨ nüŋgu, ŋga wanɨ. \v 28 Ŋga muŋgu-moatükunɨ ra Kraisɨndɨ hoarehɨ yaŋgɨrɨndoan-anɨmbo, asu Godɨndɨ Nɨmorɨ ranai sapo Afɨndɨ ai muŋgu-moatükunɨ ahandɨ hoarehɨ hɨnɨŋgɨmareandɨ ranɨ-hoarehɨndümbui. Rananɨmbo asu God ai ahandɨhoarɨ muŋgu-moatükunɨ aho ranahambo bogorɨ hondündümbui. \p \v 29 Ŋga asu yɨfɨyeimbɨ ai botɨfekoate-ayei ana, asu nindou bɨdɨfɨrɨ aheimbohünda hɨmonɨ hundürɨyei arɨhündɨ ranai nüŋgurɨhi-ndühɨyeia? Asu yɨfɨyeimbɨ ai botɨfekoate-ayei ana, asu nɨmboe nindou bɨdɨfɨrɨ ai aheimbo fehefe-dürɨmbohünda hɨmonɨ hundürɨyei arɨhünda? \v 30 Asu yɨhoefɨmbo amboa. Ro Krasɨndɨ ratüpurɨ ratüpurɨmayefɨ asu nindou bɨdɨfɨrɨ ai muŋguambo si aho ra moaruwaimbo-rɨhimunɨ hei arɨhündɨ. Asu yɨfɨyeimbɨ nendɨ ranai asükaiyo botɨfekoatembo-ayei ana, asu ro nɨmboe moanɨ ndarɨhu anɨmboefa? \v 31 Wandafɨ mamɨ, muŋguambo si aho ra ro yɨfɨmbo nahuraiya arɨhandɨ. Ra anɨhond-ane. Se muŋguambo Sisas Krais-babɨdɨ anɨboadei ranɨmboanahɨ ro sɨheimbo hɨhɨfɨ-hɨhɨfɨyahühɨ weindahɨ rarɨhe hoafehandürɨ. \v 32 Efesus ŋgoafɨhü ro nɨmambeahɨndɨ nɨnɨhondɨ-babɨdɨ nahurai yifiarɨmayahɨ. Ranɨmbo-hündambo nindouyafe hohoanɨmo süŋgu ro nɨnɨ-moatükunɨ aboedɨ mandahamɨndɨha? Ŋga asu yɨfɨyeimbɨhündɨ nindou ranai asükaindei ŋgɨrɨ botɨndahindɨ hoafɨ ra anɨhondayo ana, ambesɨ, ŋga sɨhɨrɨ moanɨ, “Sesɨ dagudifɨ, hoe ndɨmɨndefɨ raraondɨhu ŋgefɨmboane. Ŋga sümbu ana awi sɨhɨrɨ yɨfɨndemboyefɨ,” hoafɨ mamɨ hoafɨmayo süŋgu. \p \v 33 Se tɨkai hoafɨ anɨhondümbo-ndɨhimboyei. Sɨhɨrɨ sɨhefɨ wandafɨ moaruwai-mayei ranɨ-babɨdɨ ahahabodefɨ ana, asu ai sɨhefɨ hohoanɨmo aboedɨ ra moaruwaimbo-ndɨhimunɨmboyei. \v 34 Se wudɨpoapondɨhi hohoanɨmondeihɨ asu moaruwai hohoanɨmo ra rühüsafɨ hɨnɨŋgɨndɨhindɨ. Nindou bɨdɨfɨrɨ seana moai awi Godɨmbo fɨfɨrɨhorɨ. Ranahandambo se amoanɨŋgɨmbeyei-amboane. \s1 Fi asükaiyo botefeyo ranana ŋgorü-poanɨmboane \p \v 35 Nindou bɨdɨfɨrɨ ai düdundahindühɨ anɨmboya, “Nindou yɨfɨhündɨ ra nüŋgundɨhi asükai botɨmandahinda? Fi ra asükaindo botɨndɨfeyowohü nüŋgu-nahurai fi ndemɨndɨ haya tükündɨfe manɨŋgoa?” mbɨseimboyei. \v 36 Ranana hɨhɨndɨ hoaf-ane? Se ra fɨfɨrowamboanafɨ nɨnɨ-moatükunɨ hoarɨ hɨfambe hɨfɨ kararowandɨ ranai yɨfɨkoate-nahuraiayo ana, asu ai ŋgɨrɨ yaŋgɨrɨ aboedɨ tükündɨfeyo. \v 37 Se konɨyo asu nɨnɨ maŋgɨrɨyo hɨfarowandɨ ra moai emündü düdüdü kameihɨ hɨfɨrowandɨ, ŋga hoarɨ yaŋgɨr-ane hɨfɨ kararowandɨ. \v 38 Ranana asu God ai hohoanɨmomayu süŋgu düdüdü emündü napo ra ranɨfihɨ papareandɨ. Ranai muŋgu nɨne-moatükunɨ mamamɨ hoarɨ ranaheimbo ranɨ-poanɨmbo ranɨ-poanɨmbo düdüdü, emündü ra sagadürɨ arandɨ. \v 39 Muŋgu-moatükunɨ yaŋgɨrɨ nɨŋgo haya hoahoaŋgo-randeimbɨ ranahei fisafɨ ana mamɨ sɨmogodɨ yaŋgɨrɨyopoanɨ, ŋga wanɨ. Nindou ai ŋgorü-poanɨmbo fisaf-ane, nɨnɨhondɨ ai ŋgorü-poanɨmbo fisaf-ane, ndu napo ai ŋgorü-poanɨmboane. Asu kinɨ ai ŋgorü-poanɨmboane. \v 40 Sünambeahɨndɨ moatükunɨ fi-poanɨmboane, asu hɨfɨ ndanɨhündambo fi-poanɨmboane. Ŋga asu sünambeahɨndɨ moatükunɨ ranai ŋgorü-poanɨmbo fiyomboane, asu hɨfɨ ndanɨhündambo moatükunɨ ranai ŋgorü-poanɨmbo fiyomboane. \v 41 Hüfɨhamɨndɨ ai-amboanɨ ahandɨ ranɨ-poanɨmbo fi anandɨ. Amoamo ai-amboanɨ ahandɨ ranɨ-poanɨmbo fi anandɨ. Asu mupui amboanɨ ranɨ-poanɨmbo fi anandɨ, ŋga asu muŋguambo mupui ra bɨdɨfɨrɨ ai ŋgorü-poanɨmbo fiyo asu bɨdɨfɨrɨ ai ŋgorü-poanɨmbo fiyo ra hoaŋgomboane. \p \v 42 Moanɨ yahurai-anɨmbo nindou yɨfɨyeimbɨhündɨ asükaindei botɨndahinda tükündɨfemboe. Fi ra asamboefeyo rananɨmbo ai sümboyo-randeimb-ane. Ŋga asu fi ranai yaŋgɨrambofe tükefeyo ranai ana sümbokoateyo-randeimb-ane. \v 43 Fi asamboefeyo ranana wosɨhoaforɨ hɨmboyowohü hoafendɨyowohane. Ŋga asu fi yaŋgɨrɨ botefeyo ranana moanɨ aboedɨ hɨmboyowohü ŋgɨnɨndɨ tüküfeihane. \v 44 Fi asamboefeyo ranana hɨfɨ ndanɨhündambo fi yaŋgɨr-ane. Ŋga asu fi botefeyo ranana sünambeahɨndɨ fi-ane. \p Hɨfɨ ndanɨhündambo fi-poanɨmboane, asu sünambeahɨndɨ fi-poanɨmboane rehayamboane anɨŋgo. \v 45 Sapo Godɨndɨ hoafɨ yare hoafɨyowohü yahoya, ‘Weaŋgurühɨdɨdɨ nindou, ahandɨ ndürɨ Adam ana, nindou yaŋgɨrɨ nɨŋgombo tükümefiyu,’ meho. Ŋga asu ŋgorü Adam, Krais, aiana yaŋgɨrɨ nɨŋgombo yifiafɨ saimboyu tükümefiyu. \v 46 Yifiafɨ hoearambe fi ranai moai raboatei tüküfeyo, ŋga wanɨ. Ŋga hɨfɨ ndanɨhündambo fi ranɨboatei tüküfeyoane, asu süŋgunambo yifiafɨ fi ranai tükümefeyo. \v 47 Weaŋgurühɨdɨdɨ Adam aiana hɨfɨhündɨyu tükümefiyu. Ŋga asu süŋgudɨdɨ Adam ana sünambeahɨndɨ tükümefiyu-ani. \v 48 Hɨfɨ ndanɨhündambo nindou ana sapo nindou hɨfɨnambo nafɨyumbɨhündɨ-mayu nahurai-anei. Ŋga asu nindou sünambeahɨndɨ aiana sapo nindou sünambeahɨndɨ tükümefiyu nahurai-anei. \v 49 Hapondanɨ ana sɨhɨrɨ nindou hɨfɨnambo nafɨyumbɨ-mayu ranahandɨ fi-hoearɨ-yefomboanefɨ, ŋga mare yahurai-anɨmbo sɨhɨrɨ nindou sünambeahɨndɨ tükümefiyu rahurai fi-hoearɨ-ndemboyefɨ. \p \v 50 Wandafɨ mamɨ, hoafɨ nda ndahurai-mayowamboanahɨ hoafehandürɨ. Nindou hɨfɨ ndanɨhündambo safɨ horɨ ranɨ-finambo tüküfimbɨ nindou ranai ana ŋgɨrɨ God ŋgɨnɨndɨ hɨfandarandɨ ranambe ŋgu. Asu nɨne-moatükunɨ sümboyo-randeimbɨ ra asu ŋgɨrɨ nɨne-moatükunɨ sümbokoateyo-randeimbɨ ra ndemündu. \v 51-52 Dɨbo hoafɨ meŋgoro nda hɨmborɨndei, nindou muŋguambo sɨhɨrɨ ŋgɨrɨ yɨfɨndefɨ. Ŋga muŋguambo sɨhɨrɨ ŋgorü-süŋgundahundühɨ anɨmbo ranɨ-poanɨmbo findefɨ hohu tükündahumboyefɨ. Nɨmehünou, hɨmboarɨ dɨkɨrɨhu afarɨhumɨndefɨ nou bɨdɨfɨranambo fufuŋɨ ai hoafɨndoanɨ sɨmborɨ tükündahumboyefɨ. Sünambeahɨndɨ fufuŋɨ ranai hoafɨndoanɨ anɨmbo nindou yɨfɨyeimbɨhündɨ ranai asükaindei botɨndahimboyei, asu muŋguambo sɨhɨrɨ moanɨ ranɨ-poanɨmbo tükündahumboyefɨ. \v 53 Sümboyo-randeimbɨ fi ranana ŋgorü-poanɨmbo findo haya sümboyokoate-randeimbɨ tükümbɨfeyo-wamboane. Ŋga asu yɨfɨyo-randeimbɨ fi rananɨmbo ŋgorü-poanɨmbo findo haya yɨfɨyo-rakoate tükümbɨfeyo-wamboane. \v 54 Rananɨmbo sümboyo-randeimbɨ fi ranai sümboyo-rakoate findoanɨ, asu yɨfɨyo-randeimbɨ fi ranai yɨfɨyo-rakoate findoan-anɨmbo, asu Baiborambeahɨndɨ hoafɨ ranai anɨhondü tükündɨfemboe. Ai yahoya, “Yɨfɨ ai awarɨhoeihü yaŋgɨrɨ koadürümbo nɨŋgombo ranai harɨhoai tükümefeyo!” meho. \q1 \v 55 “Yɨfɨ se, naha sɨhafɨ harɨhefembo ŋgɨnɨnda? \q2 Yɨfɨ se, naha sɨhafɨ ŋgɨnɨndɨ moaruwaimbofe ramboa?” \p \v 56 Moaruwai hohoanɨmo, ra yɨfɨndɨ moaruwaimbofe ŋgɨnɨndɨ nɨmɨndühane. Ahɨnümbɨ hohoanɨmo ra nindou-yafe moaruwai hohoanɨmo nafuiyo arandɨ rananɨmbo asu nindou ai moaruwaimbo-ndahimboyei. \v 57 Sɨhefɨ Adükarɨ Sisas Kraisɨndɨ ŋgɨnɨndɨnamboyu God ai sɨhefɨmbo ramareamuna yifiar-ambeahɨndɨ hamarɨhehundɨ. Ŋga ranɨmbo-hündambo-anɨmbo sɨhɨrɨ Godɨmbo hɨhɨfɨndɨhurɨmboane! \p \v 58 Wandafɨ mamɨ, ranɨmboane se akɨdou-amboanɨ bübürɨndeimboyei, ŋga se moanɨ ŋgɨnɨndɨ hamɨndɨ nɨboadei. Se muŋguambo si ahora Adükarɨndɨ ratüpurɨ tɨŋɨrɨfondei ndühündɨ, nɨmboe sapo ndanɨ-moatükunɨ nda se fɨfɨrɨhindɨ. Se Adükarɨmbo ratüpurayei ra ŋgɨrɨ moanɨmbondɨfeyo. \c 16 \s1 Godɨndɨ nendɨ fehefembo kakɨ \p \v 1 Hapondanɨ kakɨ Godɨndɨ nendɨ Sudia hɨfɨhü amarei ranaheimbo fehefe-ndürɨmbohünda gugurɨfembo hoafɨnda samboanahɨ. Kraisɨndɨ nendɨ Garesia hɨfɨhü amarei aheimbo hoafɨmayahɨ nou se-amboanɨ rasüŋgundɨhindɨ. \v 2 Muŋguambo Sande aho rananɨmbo nindou muŋguambo mamamɨ se kakɨ masahümündi ranahandɨ saimbo sɨhei worambe bɨdɨfɨrɨ dɨgehindɨ. Rananɨmbo süŋgunambo ro tükündaheandanɨ, aheimbo kakɨ gugurɨfe segudürɨmbo ra se ŋgɨrɨ afurɨ kokopondühündɨ. \v 3 Ranɨhü ro tükündaheandüh-anɨmbo nindou se dɨbonɨmehüpurɨ ranai sɨhei-mayo kakɨ gugurɨmarɨhindɨ ra sowandümo houmbo koandɨheheapura wandɨ-mayo ahamundɨ fimbo pas kameihɨ Serusarem ŋgoafɨnambo mbɨhanɨmo-ndamboane. \v 4 Ŋga asu ro-amboa hohoanɨmo-yahanɨwanɨ ahanɨhɨ ana, nindou ranɨmemo ranai ro-dɨbo mbɨkosomo-ndamboane. \s1 Porɨndɨ hohoanɨmo \p \v 5 Awi ro Masedonia hɨfɨ mbusümo nafɨndahe hehea sɨheimbo sowahɨ tükündaheamboyahɨ, ŋga ro Masedonia hɨfɨnafɨ homboanahɨ hohoanɨmoayahɨ. \v 6 Awi ro moai fɨfɨrɨheandɨ, ŋga se-babɨdɨ akɨdou nɨmboahanɨ ŋgɨsɨharɨ tükefeyo ra aboedɨndoanɨ maŋgahɨyo, nüŋgumandahe. Se-babɨdɨ nɨmboa mbundɨha asu ro nɨnɨ-nafɨyo hombo hohoanɨmoarandɨrɨ rananɨmbo se wambo nafɨ hombo mbɨfarɨhehindɨr-amboane. \v 7 Roana se-babɨdɨmbo akɨdou yaŋgɨrɨ nɨmarɨmbo ana moeisahɨ. Ŋga awi roana se-babɨdɨ gedühɨ nɨŋgomboanahɨ hohoanɨmoayahɨ, Adükarɨ ai rawoyafo ehu ana. \v 8 Ŋga awi roana, Efesus ŋgoafɨhü ndanɨhü nɨmandɨhanɨ Suda-yafe adükarɨ si Pendikos\f + \fr 16:8 \ft Pendikos ai Suda-yafe adükarɨ si nümbürambeahɨndɨ sesɨ yimuŋgu-remɨndɨmbo si-ane.\f* ra tükündɨfeyoan-anɨmbo ndamboyahɨ. \v 9 Nɨmboe sapo God ai nɨmorehɨ nindowenihɨ afɨndɨ aheimbo ahandɨ nindoumbofe tüküfembohünda wambo fondɨ masendɨmbo wambo. Ŋga asu nindou afɨndɨ ai wambo ndanɨhü hürütarɨhündɨrɨ. \p \v 10 Ŋga asu Timoti ai rühɨ sɨhei nafɨndüfiyuanɨ wanɨ, se ndahorɨmɨndei worɨnɨndɨhoran-anɨmbo ai se-babɨdɨ aboedɨ yɨhɨmbokoate mbɨnüŋguwamboane. Ŋga ai-amboanɨ mare ro raweheandɨ nou Adükarɨndɨ ratüpurɨyu-randeimb-ani. \v 11 Ŋga asu nindou ŋgorü ai ahambo yowanɨ moanɨndɨ nindou-ani mbüsümbui. Ŋga se ahambo moanɨ aboedɨ fandɨhehoranɨ ŋgusüfoambe afure küre haya mbüsünüwamboane. Ŋga ai wandafɨ mamɨ bɨdɨfɨrɨ babɨdɨmbo mbɨsɨnɨmonda sahehea hɨmboyaha-purühanahɨ. \p \v 12 Haponda wandafɨ Aporosɨndɨ hoaf-ane sɨheimbo hoafayahɨ nda: Ro ahambo wandafɨ mamɨ bɨdɨfɨrɨ-babɨdɨ sɨheimbo sünɨ hoeimbɨreandürɨ sahehea hoafɨya-handowohanahɨ. Ŋga ai hombo moei yahumboani, awi hapondanambe ana. Ŋga awi ai nɨnɨsɨmboanɨyo hombo nafɨ eŋgoro ana, ai ŋgumbui. \s1 Bɨdɨfɨranambo hoafɨ \p \v 13 Se hɨbadɨhündühɨ anɨhondümbofe hohoanɨmo ŋgɨnɨndɨ kɨkɨhɨndühümündi nɨmboei. Se yɨhɨmbokoate moanɨ ŋgɨnɨndɨ nɨmboei. \v 14 Se ratüpurɨndeihɨ ra sɨhei ŋgusüfo pefe hohoanɨmo ranambo yaŋgɨr-anɨmbo ratüpurɨndei ŋgei. \p \v 15-16 Wandafɨ mamɨ, sapo se Stefanas asu ahandɨ worambeahɨndɨ-yei hoafɨ ra fɨfɨrɨhindɨ. Sapo ai boateiyei Akaia hɨfɨhü Kraisɨmbo anɨhondümbo-rɨhindeimbɨ tükümehind. Ai Godɨndɨ nendɨ ranaheimbo fehefendürɨmbo ratüpurɨ ra refembo afɨndɨ hohoanɨmoyei arɨhündɨ. Wandafɨ mamɨ, ro haponda sɨheimbo hüti-hoafayahandürɨ se-amboanɨ yahurai nindou-yomondɨ hoarehɨ nɨmboei. Asu nindou düdi ai-babɨdɨ farɨhoundürɨhɨ houmbo ratüpurɨyomo arundɨ amboanɨ kameihɨ. \p \v 17 Stefanas, Fortunatus asu Akaikus ai sɨhei fondɨhümbo sapo se ndanɨhü sɨfokoate-mayei ranɨmbo asu ai wambo sowana masɨfomo-ndamboanahɨ hɨhɨfɨ-hɨhɨfayahɨ. \v 18 Aiyomo wambo wandɨ ŋgusüfoambe ndoru kümarundɨrɨ sapo sɨheimbo ramarundürɨ nou. Nindou yahuraimbo-anɨmbo nindou aboed-anemo mbɨsefɨ hohoanɨmo-ndefomboane. \p \v 19 Esia hɨfambe Kraisɨndɨ nendɨ amarei ranai sɨheimbo hɨhɨfarɨhündürɨ. Akwira, Prisira-anafe, asu Kraisɨndɨ nendɨ ahafe worambe fandɨhi nɨmarei arɨhündɨ ranai-amboanɨ Adükarɨndɨ ndürɨnambo sɨheimbo hɨhɨfarɨhündürɨ. \v 20 Asu wandafɨ mamɨ muŋgu ndanɨhündambo amboanɨ sɨheimbo hɨhɨfarɨhündürɨ. Se Kristenɨ-yafe hohoanɨmo süŋgu sɨmborɨ wakɨkɨhürɨndei. \p \v 21 Ro Por-anahɨ wandɨ warɨnambo sɨheimbo hɨhɨfɨ hoafɨ nda sürü paparɨhandɨ. \p \v 22 Nindou düdi ai Adükarɨmbo aboedɨ hohoanɨmo-yondokoate-ayu ana, ai moaruwaimbo-mbɨfiyuwamboane. Adükarɨ, se mborai! \p \v 23 Adükarɨ Sisas ai ana sɨheimbo moanɨ hɨpoambo-mbɨreandür-amboane. \v 24 Muŋguambo se Sisas Krais-babɨdɨ anɨmboei sɨheimbo ro ŋgusüfo pararɨheandürɨ.