\id REV - Agarabi NT [agd] (Papua New Guinea) -2011 bd \h Revaresen \toc1 AÚPÁ BARÉEIN BAYA MA SIAN DÁKÓ UKHEIN BOMPON MINO \toc2 Revaresen \toc3 Rev \mt1 AÚPÁ BARÉEIN BAYA MA SIAN DÁKÓ UKHEIN BOMPON MINO \mt2 (Revaresen) \imt1 Aúpá Baré ein Baya Ma Sian Dákó Ukhein Bompon Ma Uvanteí Pákenai Afova Vaya Ino \is1 Ma vompon ma uvantein banta ino. \io1 Baya varen orin banta Yonin ma Patmosi Musóká do siantan karan o váken mi uvaren mino. \is1 Uvarein orana ino. \io1 AD sikisti-eiti (68) ráké seventi (70) ráké mai aúban mino. Romúke kin Nero ma vanasi aruan puriyá ein pimpái uvanten mifo AD seventi (70) fin Yerusaremí baru ídá ira saman kaúkan nafi áa AD nainti (90) ráké nainti-faipi (95) rá ma Kini Domisiani ano ma vanasi uman amen aruan puriyáin ma veni kin doran mo khípein orana kayo fin mino. (AD eiti (80) ráké nainti-sikisi (96) ráké mai aúban mino.) \is1 Ma vompon ma uvantein baru ino. \io1 Esiá barafin áau orun perapá Eisiní un nompin bain musó Patmosí ino. \is1 Ma vompon ma uvaman amikhein kéká ino. \io1 Mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan monó namun kayo ma Esiá barafin bákan aví tikhein kayo vá inká minó akhempá ma Yisasintá monó ten oriyan ban nain nanin banta vá ino. \is1 Nái ana vará ma vompon uvanten nafino. \io1 Enará ukhein danasinta van ma sakhanampaí uádan aúpá baré ein ma sian amá ukhein bompon ma Yisasi ano Yonin amein nan mino. Esé Araíin Bompompin (Esé Araíin Bompon 1-11) ma vain banasi ano ma umeí uren Tiyarafenun me ampiren orein bayan tian amá ukhen mino. Ma vompon mano mai ma umeí uren Tiyarafenun me ampiren nentá orikharen ma aú baéden ará manafiní in doran ma Yisas Karaisi ano maman dákó ukhein mi sian amá ukhen mino. \ib \io1 Aúpáke Yanasinta ma Maman Dákó Ukhein Mai: \iex Esiá barafin ma vain monó namun kayofin Romu kamanin mano uman amiyan ma inká baru finté uman amiyan ma iyain nan mi amaan baya sikhen mino (1:1–3:22). Inká Tiyarafenui Sipi sipi Arará ano ma savore sópe an dakhein mai: \io1 1. Tiyarafenu ano ma ma vara yaimin nain (4:1–19:10) \io1 2. Namu avúavá ma maman bararasí inain (19:11–20:15) \io1 3. Auyen bara vá inaru vá ma erin nain mai auyen Yerusaremí ino (21:1–22:5). \iex Mo khípan baya maen Karaisi ma vanasifin tiádan bain mino (22:6-21). \c 1 \s1 Esé Araí In Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 1:1 \xt Rev 22:6\x*Pefá ma aúpá baré ein danasinta ma e unen dákó ono van iyan maen Yisas Karaisi ano vei yoran banta kayo aní ino van Tiyarafenu ano mai yaná béin amen mino. Máan turan mai yaná maman dákó ino van mana enisori siantan bei yoran banta Yoni vaípá oren mino. \v 2 Mo aní in ma ódaren maen Tiyarafenui vaya vá Yisas Karaisini avúavá bá puntáden tiamen mino. \v 3 \x * \xo 1:3 \xt Rev 22:7, 10\x*Ma sakhanampa vaya ma yankáan monó nanin banta amin nain kéká bá inká mai vaya iniren ma mai ánain dakhafin nain kayo vá Tiyarafenu ano avábá aminten mino. Para vara seyo, mai yanasinta ma yákó inain damú inka ádesí iyan mino. \s1 Dan Manápá Ifo Afápá Kan Un Kádan Monó Namumpin Ma Mumunan Nanin Banta Van Ma Yoni Amusin Baya Siantein Mino \p \v 4 \x * \xo 1:4 \xt Eks 3:14-15; Rev 3:1; 4:5\x*Téi Yoni anon dan manápá ifo afápá kan un kádan monó namun kayo ma Esiá barafin ban ma maifin mumunan nanin banta vaípái mai vompon uvamádékun oren mino. \p Mai ma fefá baren taréa van ma inká ínaimpá dere ma fara van nain má inká dan manápá ifo afápá kan un kádan Aunan kéká ano ma Tiyarafenui kin kará aufá bain mái sarisari vá kusin má ano vá tiretin má bano. \v 5 \x * \xo 1:5 \xt Íbo 89:27; Kor 1:18\x*Inká Tiyarafenui vaya ma funtáden tian dákó en ma inká purin pinté an uanten orun mantaven ma ma vara ráke kin kayoi ánon bantaí ma ukhein banta Yisas Karaisini sarisari vá kusin má ano yere vá tiretin má bano. \p Mai ma setin avábá uren ma vei narefó ma umei karavusi fintena útútintein banta avisá daní ó tifano. \v 6 \x * \xo 1:6 \xt 1Pi 2:9; Rev 5:10; 20:6\x*Be Afóe Ayarafenui monó doran bantaí uven Tiyarafenu vá barará nanin banta vá aúban báken dorarí ino van mi véi ano setin tivían bei yafisin aúpin kaúken mino. Mai vará béin moéke kákan bí amesin ná beni yafisin doran mano fara van oriyan bano. Pura. \q1 \v 7 \x * \xo 1:7 \xt Dan 7:13; Sek 12:10; Mat 24:30; Yon 19:34-37; 1Te 4:17\x*Onano. Konan daró béi erintin maen \q2 minó auu ano oniyantin \q1 inká mai ma véin ayorampin ma vankampó antáká ein kéká bá ano yere oniyantin maen \q2 ma varai minó akhen pákena nanin banta ano véin nan ifí danten mino. \qr Pura ino. \p \v 8 \x * \xo 1:8 \xt Rev 21:6; 22:13\x*Bafan Tiyarafenu ano máa sikhen mino. “Téi maé Araíin má Kípan mái vá uno.\f * \fr 1:8 \ft Kiriki vaya finté Arfa vá Omekha va se ma siyain mai Araíin má Kípan má unon tiyan mino. Revaresen 21:6; 22:13 fin dere vá onano.\f* Mai ma fefá baré taréa vá ma inká ínaimpá dere ma fara vá ma Moékan Ákona vá Banuna uno.” \s1 Yonin Auu Vaédan Ma Yisasin Onein Baya Ino \p \v 9 Téi Yoni siretin afá aváe uno. Yisasin oo yaiyé Tiyarafenui yafisin aúpin tiretin má mana yoran bantan báké tirá kusin pinté ara ara uman bariyá tiféuno. Tiyarafenui vaya vá Yisasini vaya vá ma sian dákó eruna van mi Patmosi musóká tiviren mo karavusií urá baré uno. \v 10 Bafani yamú afoká uví bentá monó tiyá ékun toyampáké mana oova ano ufen ma aseiníen máa semí, \v 11 “Ma ma oneona yanasinta vompon dókifin uváde vá dan manápá ifo afápá kan un kádan monó namun kayofin ma mumunan nanin banta vaimpin ná dan orino. Mai monó namun kayo maen Efesasií Simenaí Pekamamií Taiatairaí Sadisií inká Firaderfia vá Raodisia vá ino. \p \v 12 Mai ma soyampáké ma vaya siyain onano siré dovaébé onékun maen dan manápá ifo afápá kan un kádan oon uruan dankará intánuran baren mino. \v 13 \x * \xo 1:13 \xt Dan 7:13; 10:5\x*Máan tukhan mai ma oon uruan intánukhein danka kayo aúbaná mana Vanta Anin ma einí ukhein mano arantantá aravukhein ayá buí daná uren inká akhoní in ma korifó uvanteimpó akhoní uren baren mino. \v 14 \x * \xo 1:14 \xt Isi 43:2; Dan 7:9; 10:6; Rev 2:18; 19:12\x*Béin ánon do ano efan ankará íkan inká auufenté ira ma anamuná einí iyaren mino. \v 15 Máan tiyan maen béin arantan mano aeni ma irafin iyó uran ma karo kharo einí iyákan inká beni vaya ano non iya ma káosiyan avaya seiní iyan mino. \v 16 \x * \xo 1:16 \xt Ibu 4:12; Rev 2:12; 19:15\x*Máan tiyan maen inká dán manápá ifo afápá kan un kádan ofu ve ayan kurompá pákakhan inká míkan akhempá an ukhein baenati ano ven oo fenté e unen mino. Máan tiyan maen ben auná pinté áau ano ma moékentá panu seiní iyaren mino. \p \v 17 \x * \xo 1:17 \xt Ais 44:6; 48:12; Rev 2:8; 22:13\x*Máan tukharéí ma mo oné ben arantampin o sinkamé purin an davékun maen ayan kuron pákena yámampó ten timaniná kaúden máa semí, “Téi maé Araí in má Kípan má umpo ída vá akhokho van ono. \v 18 Téi maé para van oriyan ban mi varéi fúkaré umpo saréa ayun para vá oriyá banté uno. Máan tukhéi furin má beni aron ída van masípin ma ira khiyain tákena khi vá pákakhé uno.\fig Ki kayo ino.|alt="keys on a ring" src="LB00147B.TIF" size="col" ref="Rev 1.18" \fig* \p \v 19 “Máan tukheruna van mi mai ma saréa yákó inain danasinta vá inká ínaimpá ma yákó inain danasinta vá ma oniyaona vá bompon dókifin uvarano. \v 20 Mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan ofu ma siyan kurompá páké ma inká yan manápá ifo afápá kan un kádan oon kayo vá ma uruan korifó uvantein dankará ma intánuran bákan ma oneonai ana vaya mai máan mi ukhen mino. Dan manápá ifo afápá kan un kádan ofu maen mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan monó namun kayo ma vain pintena enisori kékái van mino. Inká dan manápá ifo afápá kan un kádan oon ma uruan dankará intánuran bain maen mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan monó namun kayo ma vain mino. \c 2 \s1 Efesasí Monó Namumpin Ma Mumunan Nanin Banta Vaípái Ma Vompon Uvamádan Orein Baya Ino \fig |alt="Map of the 7 Churches" src="HK00378B.ai" size="span" ref="Revaresen 2:0" \fig* \p \v 1 \x * \xo 2:1 \xt Rev 1:16\x*“Efesasí baru ráke monó namumpin ma mumunan nanin banta vákan ma vetintá dafíkein enisori vaípasá ma vompon uvamádan ná orino siren máa sen mino. \pi1 Mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan ofu fákaren ma inká dan manápá ifo afápá kan un kádan oon kayo ma uruan korifó uvantein dankará intá nukheintá ma noin banta ano máa mi sen mino. \v 2 \x * \xo 2:2 \xt 1Yn 4:1\x*Tiretí ankan ma ákona yorarí iya ma mantaan ákona uve uman bariya ma kama avúavasí iyaona van téi afová ukhé uno. Afová ukhékuya namu vanta kayoi avúava san avesara iyáke vaya varen orin kéká uno ma siyain kayoi avúavá bá baya vá daíde onen nan mai ma siyá ein mai kampun bayan tiyaren mino. \v 3 Téin tivisare sireya ída avesarain uman bariyáke ákona yorarí e ono. \pi1 \v 4 Máan te ompo esé ma araíintá ma séin nan anunu iyáke ma ena kéká ará amiyá eona avúavá mo ampire ná mai van mi siretin tirá namuanté uno. \v 5 \x * \xo 2:5 \xt Rev 3:3\x*Mai ma esé araíintá ma variyá eona avúavá ma me ampireya o vaona vá onano. Ará baéde vá pe ma variyá eona avúavasá barano. Ída ma ará baeresí maé mai ma siretí ankani oon uruan intánin danka ma vain do khanenté uno. \v 6 Máan tonté umpo mana avúavái siretí ankampin kama ukhen mino. Mai avúavá maen Nikorasini kéká ano ma variyain danasinta van ma afon karí iyaona mai sen má deren tifon kakhen mino. \pi1 \v 7 \x * \xo 2:7 \xt Esé 2:9; Rev 22:2, 19\x*“Ma ma Aunan mano siádan ma monó namun kayo fimpá orera iyain baya kayo vá átaren ma van nain mano inino.\f * \fr 2:7 \ft Átaren ma van nain mano inino ma siyain mai vayai ana afová inovan mi siyan mino. Revaresen 2:11, 17, 29; 3:6, 13, 22; 13:9 vá dere onano.\f* Intéa anó mai uman kayo esantanten nafi mai vantan tiantékun mi Tiyarafenui varu fintena aunan bain daa aran kúduren nanten mino. \s1 Simená Monó Namun Ma Uvamádan Orein Baya Ino \p \v 8 “Simená baru ráke monó namumpin ma mumunan nanin banta vákan ma vetintá dafíkein enisori vaípasá ma vompon uvamádan ná orino siren máa sen mino. \pi1 Mai ma Esé Araíin má Kípan má báken ma fúaren orun mantakhein banta ano máa mi sen mino. \v 9 \x * \xo 2:9 \xt 2Ko 11:14-15; Rev 3:9\x*Afová ukhékuya ona ída váka e arunanápin ba ompo mumunan in avúavápin tiretí ankan moékakha ono. Mai ma Yutan kéká uno siren ma kampun baya e sian more mere iyan ma siretin oyampá baya siyain kayo maen ída fura Yutan kayo ifo Ban Anoni monó namun kayon báká betí ankani kampun baya afová ukhé uno. \v 10 \x * \xo 2:10 \xt 2Ti 4:8; Yem 1:12\x*Mai ma uman erinti varanona van ída vá akhokho van iya vano. Tiretin pinte manáa akhenóka uan onano van Ban Anon mano avían karavusifin kaúdantin maen tiyan míkan damúpin tiretin aruren ara ara uman amiyáken purin arirí inten mifo mumunan ná pákaan ákona ure varé esirá aunan bain kini kamamó uantano. \pi1 \v 11 \x * \xo 2:11 \xt Rev 20:14; 21:8\x*“Ma ma Aunan mano siádan ma monó namun kayo fimpá orera iyain baya kayo vá átaren ma van nain mano inino. Intéa anó mai uman kayo esantanten nafi mai vantan evaránen ma furin mano ída fákanten mino. \s1 Perkamumí Monó Namun Ma Uvamádan Orein Baya Ino \p \v 12 “Perkamumí baru ráke monó namumpin ma mumunan nanin banta vákan ma vetintá dafíkein enisori vaípasá ma vompon uvamádan ná orino siren máa sen mino. \pi1 Mai ma sefá tefá avan iyain baenati ma fákakhein banta ano máa mi sen mantino. \v 13 Ban Anon mano ma vei kin kará kain bain barufin mi van ná afová ukhé umpo sen tivíká pura seya mantaan ákona ukha ono. Téintá mumunan iyáken ma sen tiví tian dákó iyá ein banta Antipasin ma Ban Anoní kéká ano siretíi varu fintena ma aruan púda mae mai umantá ída mumunan me ampe ono. \pi1 \v 14 \x * \xo 2:14 \xt Nam 22:1–25:2; 31:16; 2Pi 2:15\x*“Máan tiya ompo siretí ankampin manáa sirá uman para van mino. Mai ma Barami ano ma Barakin afova amin ma Isareri nanin banta yuvun íkan ma kampun ayarafenurá íkun uran dunan kayo niyan ma inká pamúkuí iyá einí ukhein banta kayo ano siretin aúbaná para van mino. \v 15 Máan manan eya Nikorasini ineine ma vanasi siamiyáken ma mai ume avúavá ánain dakhafiyain kéká deren áen nan tiretin aúban para van mino. \v 16 Máan tukhein nan mi ará baerano. Ída ma ará baeresí maé tireti vaonafá ainé erivé mai ma sefá tefá an bain baenati ano ma soo fenté e unakheimpó mai kayo vá tiruvonté uno. \pi1 \v 17 \x * \xo 2:17 \xt Eks 16:4, 14-15, 33-34; Ais 62:2; Yon 6:48-50\x*“Ma ma Aunan mano siádan ma monó namun kayo fimpá orera iyain baya kayo vá átaren ma van nain mano inino. Intéa anó mai uman kayo esantanten nafi mai vantan aúpá ma vain manna manáa amiyá maé inká efanten onámanáká ma vei auyen bí uvantan nain amékun maen mai ma varan nain mano veyáká anan afová inten mino. \s1 Taiatirá Monó Namun Ma Uvamádan Orein Baya Ino \p \v 18 \x * \xo 2:18 \xt Rev 1:14-15\x*“Taiatirá baru ráke monó namumpin ma mumunan nanin banta vákan ma vetintá dafíkein enisori vaípasá ma vompon uvamádan ná orino siren máa sen mino. \pi1 Mai ma Tiyarafenu Anin auufenté ma ira kheiní iyan ma inká aeni ma iyó uran ma karo kharo einí ma arantan táké iyain banta ano máa mi sen mino. \v 19 Ena kéká ará amin nafi mumunan ma iyaon nafi inká ará kusin pinté ma ara ara yorarí iya ma mantaan ákona uve ma uman bariyaona mai fefái afová ukhé uno. Mai ma esé bariyá eona avúavá kayo ma esantare variya onan oniyá uno. \pi1 \v 20 \x * \xo 2:20 \xt 1Ki 16:31; 2Ki 9:22\x*Máan tiya ompo mai ma siretí ankan aúban ma mana Yeseberin ne sin nanin ma váken beyan nan téi sakhanampa nanin muno siren ma senti yoran nanin banta iyanen pamúku avúavápin oriyan ma inká kampun ayarafenuntá íkun uran dunan niyain nan mi siretin tirá namu uantiyá uno. \v 21 Manáa afokhan amiré bei namu avúavá ampiren ará baerano siyákun mifo mai vaya ída iniyan mino. \v 22 Máan tiyain nan mi mai nanin kákan aí daná amirékun maen barampin bakhen berai siyantí inká mai ma ven má ma namu avúavá bariyá inain kéká ano ma ída ará baerantí maé betin má deren mai uman amenté uno. \v 23 \x * \xo 2:23 \xt Íbo 7:9; Yer 17:10; Rev 20:12-13\x*Téi ano mai nanin akhafana aruan púdékun maen mairái minó monó namun kayo ano afováen téin nan mi ineinefin má aúbá daíden oné iyan ne sinten mino. Máa siyantí maé tireti ma variyá inona avúavákái sé daídé miyan amídú onté uno. \v 24 Máan tonté umpo Taiatirá barurá ma vaona nanin bantan ma vaya siamé uno. Mai nanini vaya ánain ma ída yakhafen ma inká Ban Anoni aúpá baya ma ída afova variyaona kéká amaniná ída uron mi ara ara uman kaonté uno. \v 25 \x * \xo 2:25 \xt Rev 3:11\x*Mai ma fákakheona avúavá máa vá ákona uan pákare váesirá téi ovaráné ereno. \pi1 \v 26 \x * \xo 2:26 \xt Íbo 2:8‑9\x*“Intéa kéká anó esé araíin táké ten too yaiyen doriyáken ná mantaan ákona uven ara ara uman esanten mo akhení uranten nafi mai kayon ákona amékun ara ara varafin ma vain nanin bantará dafisinten mino. \q1 \v 27 ‘Aenifó uvantein ayonta fákaren banasirá dafisiyáken maen \q2 bara khave ma ankaman duyufeiníi vanasi inten mino.’ \mi Mai ma se Sifóen pinte ma varerunaí ukhein ákona anan betin má baranten mino. \v 28 \x * \xo 2:28 \xt Rev 22:16\x*Máan turé maé kukharó ma afoká é iyain ofu vá dere mai kayo amenté uno. \v 29 Ma ma Aunan mano siádan ma monó namun kayo fimpá orera iyain baya kayo vá átaren ma van nain mano inino. \c 3 \s1 Sadisí Monó Namun Ma Uvamádan Ma Orein Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 3:1 \xt Rev 1:4, 16\x*Sadisí baru ráke monó namumpin ma mumunan nanin banta vákan ma vetintá dafíkein enisori vaípasá ma vompon uvamádan ná orino siren máa sen mino. \pi1 Mai ma Tiyarafenui yan manápá ifo afápá kan un kádan Aunan má inká dan manápá ifo afápá kan un kádan ofu kayo vá ma fákakhein banta ano máa mi sen mino. Éi ma vare aruve iyaona yanasinta afová ukhékuya siyáke setimpin taunan báká bá uno siya ompo fura seya fúkarono. \v 2 Auu mábe onano. Mai ma sító máa mumunan ma fara váken ma ádé anantá kípano van iyaimposá ákona uan mantano. Mai fara vara seyo, siretíi avúavá ano Tiyarafenu avorá nenta suron mi van mino. \v 3 \x * \xo 3:3 \xt Mat 24:43-44; 1Te 5:2; Rev 2:5; 16:15\x*Máan tukhein nará mai ma esé inire ma mumunan ukhá eona vaya oo yaiye vá ará baerano. Ída ma ará baeresí maé umoyan banta ano ma ereiní ékuya mai ma erenuna yamú ída afová inono. \pi1 \v 4 \x * \xo 3:4 \xt Yut 23\x*Máan tin nompo Sadisí barufin maen manáa nanin banta ano vetíi auí danáká ída ume avúavápó paini ukhein mai kayo ano efanten buí daná uren téin má nonten mino. Mai fara vara seyo, vetíi avúavá ano funtákaré intin mino. \v 5 \x * \xo 3:5 \xt Eks 32:32-33; Mat 10:32; Ruk 12:8\x*Inká intéa kéká anó mai uman esantaren ná erinten nafi mai kéká bá deren efanten buí daná uantanté uno. Máan turé maé aunan bain bompompin ma vetin aví bain ída arumonté umpo Tifóen má beni enisori kayo vá avorá tesiná ino sé tian amá onté uno. \v 6 Ma ma Aunan mano siádan monó namun kayo fimpá orera iyain baya kayo vá átaren ma van nain mano inino. \s1 Firaderfiá Monó Namun Ma Uvamádan Orein Baya Ino \p \v 7 \x * \xo 3:7 \xt Ais 22:22\x*“Firaderfiá baru ráke monó namumpin ma mumunan nanin banta vákan ma vetintá dafíkein enisori vaípasá ma vompon uvamádan ná orino siren máa sen mino. \pi1 Mai ma Devitini ki fákakhen pura sen kantasí ukhein banta ano máa mi sen mino. Intéa yanasá béi ano yivé iyan nafi mai ída mana ano kanaí e munkin nono. Inká be ma munkuran nain daná ída kanaí e mana ano yivin nono. \v 8 \x * \xo 3:8 \xt 1Ko 16:9\x*Ei ma variyaona yaná máa afová ukhé uno. Onano en avorá ona yiantanon tirékun bain mana ano ída kanaíen munkinten mino. Éimpin manáa ákona váká afová ukhé umpo senti vaya fara fákarákeya ída sen tiví aúmane ono. \v 9 \x * \xo 3:9 \xt Ais 45:14; 49:23; 60:14; Rev 2:9\x*Afovasá ono. Mai ma kampun banta kayo ano nóken ma ída Yutan kéká báken mifo kampun bayafó Yutan kéká pintena uno siren ma Ban Anoni kéká bain mai kayo aviré en arantampin me kaúdékun aron durafúden tiyáken Yisasi ano siretí ankan nan moéken anunu ukhein kéka se sinten mino. \pi1 \v 10 \x * \xo 3:10 \xt Ruk 21:19; 2Ti 2:12\x*“Mai ma sen too yaiye uman bariyáke ma senti man baya fákaan ákona ure varé eona anonafá maé Tiyarafenu ano ma ma varará nanin banta akhenóka uan onan nain damú tiretin aya onté uno. \pi1 \v 11 “Ainé ovaráné erenté umpo mai ma fákaren nan bain avúavasá pákaan ákona ukharé esin mana vanta ano ída eni kin kamamó do varano. \v 12 \x * \xo 3:12 \xt Ais 62:2; 65:15; Rev 14:1; 21:2\x*Aruvin ma uviní uran nain mi avían Tiyarafenui monó namuni namádaní urékun mai kéká ano ída uron mi evaránanten mino. Máan turé betin amaniná tesi Tiyarafenun aví bá béin pinté ma auyen Yerusaremí baru ma inaru fáké eran nain aví bá uvaranté uno. Inká betin amaniná tesi auyen bí bá uvaranté uno. \v 13 Ma ma Aunan mano siádan monó namun kayo fimpá orera iyain baya kayo vá átaren ma van nain kayo ano inino. \s1 Raodisiá Monó Namun Ma Uvamádan Orein Baya Ino \p \v 14 “Raodisiá baru ráke monó namumpin ma mumunan nanin banta vákan ma vetintá dafíkein enisori vaípasá ma vompon uvamádan ná orino siren máa sen mino. \pi1 Mai ma Tiyarafenu ano ma uvantein danáká ma fura siren dafíken ma véin ánain ákonaen dakhafiyan ma funtákein avúavá ana fura sen baran banta van ma Pura Vaya ana sin banta e sen ma ariyain banta ano máa mi sen mantino. \v 15 \x * \xo 3:15 \xt Rom 12:11\x*Afová ukhékuya éi ída iyon eya inká ída múmu suron ukha ompo séi ma inikheruna mai finté mana ma inonaí ono van mi iniyá uno. \v 16 Máan tukhá éi maen tanáará iyon uron ona se múmu suron ona sikhaona van mi se soo fenté éin do vían karúdanté uno. \v 17 \x * \xo 3:17 \xt Ruk 12:21; 1Ko 4:8\x*Kokhon ona va moní bá dékun báká mana yana san ída o afasí ukhé uno siya ompo éin ma auu yufúkukha avápa váke ma minó dana san iyanan ma ena kéká ano arunan uantiyain nan ída afová iya ono. \v 18 \x * \xo 3:18 \xt Ais 55:1\x*Éin afova amékuya mai séin pintena irará iyó uran kori ma fanu siyain miyaní ureyá mairá teya séi minó danápin kanaí ukhé uno siyáke inká efanten buí daná bá miyaní ureya avápá ma vaona iyáde ída ayave van ono. Inká uveri yere miyaní ure auufen pédesin kama intiya auu mábe onano. \v 19 \x * \xo 3:19 \xt 1Ko 11:32; Ibu 12:6; Rev 2:5\x*Téi ma sinunu é iyaruna kéká maen aré asé uréi anteré iyá umpo vaya inire ará baerano. \pi1 \v 20 \x * \xo 3:20 \xt Yon 14:23\x*Onano, masi onará e mantakhé ankamiyá umpo mana ano séinti vaya ma iniren ma ona yivin nain mái un kumamé dunan nékun inká béi sen má nanten mino.\fig Yisasi ma onará mantakhen ankamiyain mino.|alt="Jesus stands at the door and knocks" src="cn02107B.tif" size="col" loc="Rev 3:20" ref="Rev 3.20" \fig* \pi1 \v 21 Téi ma aruvin uviní urékun ma se Sifóe ano e sivíádá ma veni kin karáká o kumaneruna an déi aruvin ma uviní uran nain banta o avíádékun tenti kin karáká ten má e kuman inten mino. \v 22 Ma ma Aunan mano siyádan monó namun kayo fimpá orera iyain baya kayo vá átaren ma van nain mano inino.” \c 4 \s1 Inarufá Ma Monó Tiyain Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 4:1 \xt Rev 1:1, 10\x*Máan turé mun onékun inarufá mana ona yiádan bákan pefá ma ufen an den ma vaya sikhá ein oo ano máa semí, “Mará édesí ma yaná ma entavuvintin dákó inain daná aníéku onano.” \v 2 \x * \xo 4:2 \xt Ais 6:1\x*Máa siyain má Kantá Aunan mano séimpin bíkaví maé inarufá mun oniyaruna vá mana kin kará bákan mairá mana ano kumantaren mino. \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Isi 1:28\x*Kumantan maen mai vanta au fáké yaspa onámaná bá inká nararé onámaná kanerianí bá káké ma fanu seiní iyan mino. Máan tiyákan mana afayonan mano mai kin kará mamáden eúkukhen maen danaren onámaná ano ma fanu seiní iyaren mino. \v 4 \x * \xo 4:4 \xt Rev 3:18\x*Tuenti-fo (24) kará kayo ano mai kin kará maman aúban kaúden eúkukhan mai kará kayorá tuenti-fo (24) ánon enisori kayo ano efanten buí daná bá korifó uvantein kamamó bá ánontá uren kumantaren mino. \v 5 \x * \xo 4:5 \xt Isi 1:13; Sek 4:2; Rev 1:4; 8:5; 11:19; 16:18\x*Mai ma kin kará bain pinté aafa kankaré tiyan afayuí iyákan mai kin kará aufá maen dan manápá ifo afápá kan un kádan oon uruan korifó uvantein dankará intánuran kiyaren mino. Mai maen Tiyarafenui yan manápá ifo afápá kan un kádan Aunan kayo ino.\fig Dan manápá ifo afápá kan un kádan oon ma uruan dankará intánuran kiyain mino.|alt="7 lampstands" src="BK00154B.TIF" size="col" ref="Rev 4.5" \fig* \v 6 \x * \xo 4:6 \xt Isi 1:5-10, 22; 10:14\x*Mai kin kará aufá kamu an dakhein un non bákan maifin ída mana yaná ban maen avusese uron ukharen mino. \p Mai kin karái sefá tefá akhen pákena safúnaren daná ma kaya iyan aunan bain kami kami ano vákan maen betíi oyampá bukhafa vá inká aufá bukhafa vápin auu kayo ano eúkukharen mino. \v 7 Mai ma safúnaren danasinta maen máan mi ukhen mino. Esé ma an uanten ma vain mai raioni ma einí ukhan maen inká mairá ma vain mano afon burimakau ma einí in maen inká kanú manausí ma ukhein mano vanta auná ma einí ukhan maen inká típá ma vain mano ámaren noin tumpan an dakhen mino. \v 8 \x * \xo 4:8 \xt Ais 6:2, 3; Isi 1:18; 10:12\x*Mai ma kaya iyain daná kayo maen dan manápá ifo afápá mana un kádan aayan barú barú ukhan maen minó bukhafafin auu kayo ano eúkukhan inká aayan aránaópá dere varen mino. Mai yaná kayo ano ena ena vayan má inuran má ída avíkan máa siyan ban mino: \qc “Minó Ákona Vá Bain Bafan Tiyarafenu maen \qc kantasí ukhen ne, kantasí ukhen ne, \qc pefá baré ein taréa fara van ínaimpá erinten mino.” \m \v 9-10 \x * \xo 4:9-10 \xt Rev 19:4\x*Tafúnaren daná kayo ano mai ma kin karáká kumanten ma ayun para van oriyan bain manon amusin uanten ben aví daní iyaren mino. Máan tiyan maen tuenti-fo (24) ánon enisori kayo ano varará erafúben matimen mai ma ayun para van oriyan bain manon monosí uantiyan inká betíi korifó uvantein kamamó do yavanúan kin kará arantampin kaiyáken máa siyan mino. \q1 \v 11 “Bafan noe, éi maen tetisi Tiyarafenun báke mae \q2 eya anan dan uró banan minó ano éin manan amusin uanten éin aví ana vá daní iyáken eni ákona aránaó ana vá bano. \q1 Mai fara vara seyo, éi anon minó danasinta uvariyáke \q2 inká ei anunurái mai yanasinta sen nan dákó ukhen taréa mai yanasinta van mino.” \c 5 \s1 Sipisipi Arará Bá Bompon Dóki Vái Vaya Ino. \p \v 1 \x * \xo 5:1 \xt Ais 29:11; Isi 2:9-10\x*Máan tiyáká onékun mai ma kin karáká kumanteini ayan kuron pákena yámampin mana vompon dóki fákakhan mai vompontá maen tefá tefá akhentá bompon uvantan dan manápá ifo afápá kan un kádan pintan dampan ákona uran baren mino.\fig Bompon dóki ino.|alt="scroll" src="HK00150B.TIF" size="col" ref="Rev 5.1" \fig* \v 2 Máan tukhá onékun mana ákona enisori ano oovararen máa semí, “Iye anó kanaíen ma vompontá ma yamparen ákona uran bain do kavótiren kavasinten nafino.” \v 3 Máa sen mifo inaru fáke safi vara ráke safi inká bara aú pinte safi ída mana ano mai vompon kaváden dankafin nainíen mino. \v 4 Ída mana ano mai vompon kanaíen kaváden dankafin nainí ukheimpin téi váduriyá ifí dé uno. \v 5 \x * \xo 5:5 \xt Esé 49:9; Ais 11:1, 10; Rev 22:16\x*Ifí diyarunafin mai-tuenti-fo (24) ánon enisori kayo finté mana ano máa semí, “Ída ifí diyáke onano. Yutan anan pinte vanta Devitin akhá ano ma raionií uven ma aruvin uviní uren ma Devitini kin kará barein banta anon kanaíen mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan anamuntá ma fúkin damparan bain kasaen kavótiren dankafinten mino.” \p \v 6 \x * \xo 5:6 \xt Sek 4:10; Yon 1:36; Rev 13:8\x*Máa sirá téi onékun Sipisipi Arará ma aruan púkaré ein mano aúbaná mantakhan mai ma safúnaren daná kayo ma kamí kamí bain má ánon enisori kéká bá ano véin maman aúban den manten eúkukhan mino. Béin ánompin kaoi viri an dakhein dan manápá ifo afápá kan un kádan bákan inká dan manápá ifo afápá kan un kádan auu vákan ma ukhein mai Tiyarafenu ano ma yan manápá ifo afápá kan un kádan Aunan ma siantan ma varará orera iyain mino. \v 7 Mai Sipisipi Arará ano oriven mai ma kin karáká kumantein bantai ayan kurompáke yáman pintena mai vompon o varen mino. \v 8 \x * \xo 5:8 \xt Íbo 141:2; Rev 8:3-4\x*Mai vompon dóki mamaran maen mai ma kamí kamí tafúnaren daná kayo ma kaya iyain má tuenti-fo (24) ánon enisori kéká bá ano mai Sipisipi Arará arantampin mátimen mino. Mátimen mana mana ano kíta fákarú en inká kori fóké uvantein dókifin ma aunka fauran bain dere fákakhan mino. Mai Tiyarafenui vanasi ano ma amúkiyain dóki kayo ino. \p \v 9 \x * \xo 5:9 \xt Íbo 33:3; 40:3; 96:1; 98:1\x*Mai kéká ano auyen í máa sen den mino. \q1 “Éi anan kanaíeya mai vompon mádeya \q2 mairá ma yampakhein púkin do khavótire mai vompon kavasin nono. \q1 Mai fara vara seyo, éin aruan púdayai ei narefókéi vanasi miyaní uan Tiyarafenun ame ono. \q2 Minó anan pinte vá ara ara vaya ma siyain má inká banasi ma minó barafá bain kayo vá ino. \q1 \v 10 \x * \xo 5:10 \xt Eks 19:6; Ais 61:6; Rev 1:6; 20:6\x*Máan ture éi anon mai nanin banta maman Tiyarafenui monó doran bantaí uren nan mi Tiyarafenu vá barará nanin banta vá aúban báken beni yorarí iyan \q2 inká barará nanin bantará dafisinten mino.” \s1 Arará Sipisipi Aví Ma Yaní Ein Baya Ino \p \v 11 \x * \xo 5:11 \xt Dan 7:10; Ibu 12:22\x*Máan turé evaráne mo oniyáké inékun ída yankaforen enisori kayo ano veni kin kará mamáden iyen eúkuven í diyákan kamí kamí tafúnaren daná ma kaya iyain má ánon enisori kayo vá ban mino. \v 12 Avádóden máa sen í den mino. \q1 “Mai ma aruan púkaré ein Sipisipi Arará kantasí ukhen mino. \q2 Tiyarafenu ano véin nan mi kanaíen kantasí ukhein ákona vá kokhon ona vá \q2 inká afova vá ákona vá \q2 inká kákan bí bá kakhan má avu vá baranten ne sikhen mino!” \p \v 13 Máa siyá inékun inaru fáke safi vara ráke safi vara aú pinte safi inká un nompin nafi ma vain tafúna kayo ano yere máa sen í den mino. \q1 “Avu vá kákan bí bá kakhan má ákona vá \q2 kin karáká ma kumantein nina vá \q2 inká sipisipi arará ina vá para van oriyan bano.” \p \v 14 Máa sen í diyain má mai ma kamí kamí tafúnaren daná kayo ano fura ino síkan inká tuenti-fo (24) ánon enisori kayo ano aron durafúden Tiyarafenu vá sipisipi arará bá aví daníen mino. \c 6 \s1 Dan Manápá Ifo Afápá Mana Un Kádan Anamun Máa Ma Yamparan Baré ein Ma Sipisipi Arará Ano Kavótein Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 6:1 \xt Rev 4:6; 5:1\x*Kakháké ontékun Sipisipi Arará ano mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan pintan ma yamuan ákona uran baré ein pintena mana fúkin do karáto faan karúdiyain má inékun aafa ma kankaré teiní iyain má tafúnaren daná kayo ma kamí kamí baré ein pinté mana ano siyáken, “Ereno,” sen mino. \v 2 \x * \xo 6:2 \xt Sek 1:8; 6:1-6\x*Máa síká mun onékun maen mana efanten osin e mantavin mai osin amaniná ma kumantá ein banta ano uve vá isana vá pákakhan kin kamamó béin amen mino. Máan turan mai vanta ano vanasi vá mo aruvúdé betin maman barasí uré ereno van oren mino. \p \v 3 Orivin maen sipisipi arará ano ena ana máden púkin do kavótiyain má inékun tafúnaren daná kayo finté ena ano siyáken “Ereno,” sen mino. \v 4 Máa siyain má ena nararé osin e unen eríkan mai osin amaniná ma kumantaré ein banta mana kákan baenati maman amiren barará nanin banta finte ma kusen ban avúavá do mádantin ma ven aruan purin maran in ákona amen mino. \p \v 5 Sipisipi arará ano kanú manaú dádasí en ena ana máden púkin do kavótiyain má inékun maen tafúnaren daná kayo finté kanú manausí ma ukhein mano siyáken “Ereno,” síká mo oniyaruna vá mana sókonten osin mano sufá e mantavin mai osin amaniná ma kumantá ein mano kan kanan uman daimin tikheri fákakharen mino. \v 6 Máan tukhan mai ma safúnaren daná kayo ma kamí kamí bain áubanáké mana oo ano siyáken, “Orive ei yorarí esin ná banasi ano arafan nan ino. Máan tiyan ná maná damú ma yóden miyan baran nain mano vá mana sátó kurafin ma uviti miyaní inafi áa kanú manaú tátó kurafin ma uviti an dakhein daná bari ma miyaní inafi vá barano. Máan tin nompo ída vá orifi yaa vá uvaini ana vá namu uantesin ná para vano.” \p \v 7 Máa siran maen sipisipi arará ano kamí kamí dádasí en ena ana máden púkin do kavótiyain má inékun maen tafúnaren daná kayo finté kamí kamisí ma ukhein mano siyáken “Ereno,” sen mino. \v 8 \x * \xo 6:8 \xt Yer 15:1-3; Isi 5:12, 17; 14:21\x*Máa sirá mo onékun mana aufáke yanaren uvin ayoran mana ukhein osin eren mino. Mai osin amaniná ma kumantaré ein banta aví Purin ne sikhan maen inká Banta Masi se sin mano véin bákuren noren mino. Nókan maen kamí kamí pintan banasi yaíde vá baenatifo safi anampo safi namu aí kayofo safi inká afá tafúna kayofo safi vá mana masiman aruan kípano siren mai ákona míkanan amen mino. \p \v 9 Máan turan maen sipisipi arará ano yan manápá dádasí en ena ana máden púkin do kavótiyain má onékun Tiyarafenui vaya ma sian dákó eintafan ma aruan púká ein kayoi aú iyampon kayo ano arata aránaópá baren mino. \v 10 Báken mai kéká ano oovararen máa semí, “Dan báke ma fura se kantasí ukhe ona Bafan noe, intéa yamusá barará nanin banta ano ma setin tirukhá ein anonafá betin daídeya uman aminte fono. \v 11 \x * \xo 6:11 \xt Rev 7:9, 13; 19:14\x*Máa siyain má mai kéká efanten buí daná kayo amiren tiamemí, “Tanáará ave ukhe avíkiyasin ná arona yoran nanin banta ma fara vain kayo yere aruan púdantisá máan tono.” \p \v 12 \x * \xo 6:12 \xt Mat 24:29; Apo 2:20; Rev 8:12; 11:13; 16:18\x*Máa sirá kakháké ontanan sipisipi arará ano yan manápá ifo afápá mana un kádan dádasí en ma ena ana máden púkin do kavótiyain má kákantá bara kaya íkan áau ano maman tókonten iyain má biyon mano maman nare an den nararesíen mino. \v 13 \x * \xo 6:13 \xt Ais 34:4\x*Máan tiyain má ayon pinte ofu kayo ano kákan uvaen ma fiki yaa ana sori in ma aran kakhufeiníen barará eraven mino. \v 14 \x * \xo 6:14 \xt Rev 16:20\x*Máan tiyain má ayon mano vompon dóki ana ma yádaeiníen orin maen inká anuyon kayo vá un nompin ma musó kayo ma varé ein má ano afeyoren mino. \p \v 15 \x * \xo 6:15 \xt Ais 2:10, 19, 21\x*Máan tíkan bara rákena kin kayo fi yafisin banta kayo fi aruvin banta kayoi ánon banta fi ona kokhon dákein kéka safi áa kákan ákona vain kayo fi inká miyan ída van doran nanin banta vá para van nanin banta kayo vá ano karan don aimpin má inká on ain ma anuyompin bain kayo fimpá o aúmanen mino. \v 16 \x * \xo 6:16 \xt Ruk 23:30\x*Máan tuven mai kayo ano oovararen temí, “Minan anuyon noe, mesan ma on don baona oe, o ankábore setin e man darádesí mai ma sipisipi arará ano ma kin karáká kumantein ayafen ída oné tifékun beni aran naná ano setimpin ída erino. \v 17 \x * \xo 6:17 \xt Yoe 2:11; Mar 3:2\x*Mai fara vara seyo, veni aran naná ma erinten ne siká ein damúi yákó ukhen mifo iye anó kanaíen mantanten nafino.” \c 7 \s1 Tiyarafenu Vei Vanasirá Ma Yafíbintin Ma Uman Mano Vetin Amaniná Ída Afoká Inain Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 7:1 \xt Yer 49:36; Dan 7:2\x*Máan turá onékun kamí kamí enisori ano ma varai kamí kamí akhen ma vaintá mantakhen mai enisori kayo ano varará ída uvaen orino van kamí kamí uva fákakharen mino. Pákakhan mai uva ano ída uvaen oren barará ma vain daa anara safi inká un nompin nafi mo kayaen mino. \v 2 Máan tukhá onékun áau e uní páké mana enisori ano Aunan ma vain Tiyarafenu ina ma fúkimpó damparen damuan ákona ukhein ana fákaaren eren mino. Eriyáken mai ma kamí kamí enisori ma ma vara namuin ákona amikhein kéká oovararen máa sen tiamen mino. \v 3 \x * \xo 7:3 \xt Isi 9:4, 6; Rev 9:4\x*“Ída vá bara fi un non nafi inká daa ana ma vain maman namu ukhesirá Tiyarafenui yoran nanin banta ayafentá beni aní daná damparé tiféku vá ono.” \p \v 4 \x * \xo 7:4 \xt Rev 14:1, 3\x*Máa sirá inékun Tiyarafenui aní daná ma yampakharé ein mai Isareri kéká pinte mana antareti ifo foti fo sauseni (144,000) nanin bantan aní ukharen mino. \q1 \v 5 Yutan anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. \q1 Rubenin anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. \q1 Katin anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. \q1 \v 6 Asani anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. \q1 Naptarini anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. \q1 Manasenin anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. \q1 \v 7 Simionini anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. \q1 Rivaini anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. \q1 Isakani anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. \q1 \v 8 Yeburunini anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. \q1 Yosepini anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. \q1 Bensamenini anan pinte maen tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan tauseni (12,000) ino. Mai máa anan nanin bantafin mi Tiyarafenui aní daná ayafentá kaúken mino. \s1 Kokhon Nanin Banta Ano Ma Sipisipi Arará Aví Ma Yaní Iyain Baya Ino \p \v 9 Máan turá mo onékun ída yankaforen nanin banta ma minó akhempá báken ara ara vaya siyain kayo ma minó barafin bain má minó anan nanin banta vá ano Sipisipi Arará ma kin karáká kumantein aufá mantakharen mino. Mai nanin banta ano efanten buí daná ana uriyan kefo ana fákarú ukharen mino. \v 10 \x * \xo 7:10 \xt Rev 5:6-7\x*Mai nanin banta ano avádóden oovararen máa siyaremí, \q1 “Banta ma evaránen aviran mai setisi Tiyarafenu \q1 ma kin karáká kumantein má \q1 inká Sipisipi Arará bá ina ino.” \m \v 11 Minó enisori kayo ano kin kará bá tuenti-fo (24) ánon enisori kayo vá inká mai ma kamí kamí tafúnaren daná kayo vá maman aúban kaúden manten eúkukhen mai enisori kayo ano kin kará aufá ánon bara finí uren matimen Tiyarafenun aví daní iyáken \v 12 \x * \xo 7:12 \xt Rev 5:12\x*máa semí, \q1 “Pura ino. \q1 Aví daní in avúavá bá kakhan má \q1 kama ineine vá tusu siantan má béin kákan bí amin má \q1 moékan ákona vá \q1 mai setisi Tiyarafenu inan bantin ayun para van oriyan banten mino. \q1 Mai fura ino.” \s1 Tiyarafenu Ano Ma Sipisipi Ararái Narefó Ma Uman Pinté Ódein Kayoi Auí Daná Ma Sesé Uantein Baya Ino \p \v 13 Máa siyákan mana ánon enisori ano séin inaen temí, “Ma ma efanten buí daná uren bain kayo mai inté ukhein kéka sá báken ná inte fákesá e van nafino.” \p \v 14 \x * \xo 7:14 \xt Dan 12:1; Mat 24:21\x*Máa síká béin tiaméú, “Kákan banta oe, éi anan afová ukha ono,” sékun béi semí, “Mai ma kákan uman pinté e unen erein kékái váken Sipisipi Ararái narefó betíi auí daná tesé uran mi maman efanten ukhen mino. \v 15 Máan tukhein nan mi mai kayo anon Tiyarafenui kin kará aufá báken beni monó namumpin inuran má bayan má dorarí iyan mino. Máan tiyain mai ma kin karáká kumantein mano vei kákan davaráefó betin dáantáden dafisinten mino. \q1 \v 16 \x * \xo 7:16 \xt Ais 49:10\x*Mai kayo ída uron mi enádá arafan puren \q2 inká non nan aien inten mino. \q1 Mai ma kákan aá ma akhiyan imúkan ariyan noré ein mi \q2 yáantanten mino. \q1 \v 17 \x * \xo 7:17 \xt Íbo 23:2; Ais 25:8; Rev 21:4\x*Mai fara vara seyo, Sipisipi Arará ma kin kará aufá mantakhein mano sipisipirá dafisin bantaí uven aunan amin non baípá aviren orintin mai non niyantin Tiyarafenu ano vetíi ánu ma auu fenté eriyá ein minó do arúantanten mino.” \c 8 \s1 Sipisipi Arará Ano Yan Manápá Ifo Afápá Kan Un Kádaní (7th) En Púkimpó Damparan Baré Ein Dóki Kavóten Mino \p \v 1 Dan manápá ifo afápá kan un kádani en ana ma fúkimpó damparan baré ein ma Sipisipi Arará ano yo kavótiyain má teti (30) minitirá inarufá baya fúkekhen oreraen mino. \v 2 Máan tiyain má onékun dan manápá ifo afápá kan un kádan enisori kayo ano Tiyarafenu aufá mantakháin mana mana en ufen amirú en mino. \p \v 3 \x * \xo 8:3 \xt Eks 30:1-3; Rev 5:8\x*Máan tiyákan kama aunka iyain pauran ma íkun uan amin dóki ma korifó uvantein ena enisori ano mamaren mai ma onámaná karánará urantá e manten mino. Mumunan nanin bantai amúkin má manafiní uren íkun uan amino van kokhon kama aunka ma iyain pauran mai enisori ano mamaren kori fóké ma uvantein arata ma kin kará aufá baintá oren mino.\fig Kama aunka iyain íkun ma uan amin dóki ino.|alt="censer" src="HK00268B.TIF" size="col" ref="Rev 8.3" \fig* \p \v 4 Mai fauran má mumunan nanin bantai amúkin má ma manafini uren íkun uan amein mano mai enisori ayan pinté Tiyarafenu vaintá óden mino. \v 5 \x * \xo 8:5 \xt Eks 19:16-19; Riv 16:12; Rev 11:19; 16:18\x*Máan turen mai enisori ano mai ma kori fóké uvantein dókifin arata rákena ira o váan kaúden ma varará karúdan eriyain má aafa kankaré tiyáken aafayuí íkan kákaníen bara khayaen mino. \s1 Ufen Ma Asiyain Baya Ino \p \v 6 Máan tiyain má mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan enisori kéká ano ma ufen pákakhá ein aseno siren maman ama san en oreraen mino. \p \v 7 \x * \xo 8:7 \xt Eks 9:23-26; Isi 38:22; Yoe 2:30\x*Esé ma varé ein enisori ano ma vei ufen asiyain má nare vá ira vá inká kómópa amú bá ano manafiní uven barará eren mino. Máan tiyain má minó daná ma kanú manaú pintan masiman uran baré eimpinté mana masiman ira ano vara vá daa vá kaaren káta vá dere khen kauren mino. \p \v 8 Máan turákan kaní ma ukhá ein enisori ano vei ufen asiyain má kákan ira anamuná ano anuyon an davin maman un nompin karúdan aravuven kanú manaú masiman pintena mana masiman mano maman nareíen mino. \v 9 Máan tiyain má un nompin ma kanú manaú pintan ma ara ara uraran ma varé ein mai mana masiman mano furen orera en mino. Máan tiyan maen inká sipi kayo ma kanú manaú pintan baré eimpinté mana masiman mano namuen mino. \p \v 10 Máan tiyákan kanú manausí ma ukhá ein enisori ano vei ufen asiyain má kákan ofu ano inaru fáké tosi on ma keiníen kákan non kayo vá tító non kayo vá ma vain daró eraven mino. \v 11 \x * \xo 8:11 \xt Yer 9:15\x*Mai ofu aví Íta ino. Ítan báken kanú manaú masiman pintena mana masiman maman íta noníen mino. Máan turan mai non ma nein nanin banta ano furen mino. \p \v 12 \x * \xo 8:12 \xt Isi 32:7; Rev 6:12-13\x*Máan turákan kamí kamisí ma ukhá ein enisori ano vei ufen asiyain má kanú manaú pintan ma áau vá biyon má ofu kayo vá ma masiman uádan baré ein pintena mana masiman ankádú íkan mai akhen páke mo sítípaen dunen mino. Máan tíkan kanú manaú masiman pintena vayani mana masiman títípa íkan inká inuran má dere máan manaen mino. \p \v 13 \x * \xo 8:13 \xt Rev 9:12; 11:14\x*Máan turá mun onékun mana sumpan mano ámaren ayompin entaviyan avádódén asiyan máa semí, “Barará nanin banta oe, uman eriyan mifo yafíke vá bano. Mai fara vara seyo, kanú manaú enisori ano ma fákakhein ufen ma asintin ma yákó inain nan mi aaká iyá uno.” \c 9 \s1 Dan Manápasí En Asein Ufen Mano Ma Esé Araíin Akhokho Maman Afoká Ein Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 9:1 \xt Rev 20:1\x*Máan turan dan manápasíen ma erein enisori ano vei ufen asiyain má onékun mai ma inaru fáké un kararen barará eravukharé ein ofu mai ma aron ída van masí káke khi amen mino. \v 2 \x * \xo 9:2 \xt Esé 19:28; Eks 10:12-15; Yoe 2:2, 10\x*Mai khi ma mamaren aron ída van masí ona yiviyain má mai masí pinté kákan ira ma sádan íkun ódein an daaren aá ma khiyaré eintá mun iyábin títípaen mino. \p \v 3 Mai íkun pinté panon kayo ano e unaren barará eravíkan iyavan kayo ano ma untaré iyainí ukhein ákona amen mino. \v 4 \x * \xo 9:4 \xt Rev 7:3\x*Amiren mai fanon kayo siamemí, ‘Káta yana safi yunan ana fi inká daa ana fi ída vá arin nompo Tiyarafenui aní daná ma ída ayafentá mantan nain nanin banta vá arono. \v 5 Banasi ma aruan purin ákona ída vetin amen mifo iyavan mano ma vanta untádan ai san auré iyainí ukhein ákona máa anan dan manápá biyontá amen mino. \v 6 \x * \xo 9:6 \xt Yop 3:21; Yer 8:3\x*Mai yanasinta ma afoká intin maen banasi ano furin nan dosinten mifo ída kanaíen onanten mino. Betí ankan purintó uno siren ineine inten mifo furin mano karan orinten mino. \p \v 7 \x * \xo 9:7 \xt Yoe 2:4\x*Osin kayo ma aruvimpin orino van auí uanteiní uren ánontá korifó uvantein kini kamamó uantádan mai fanon kayo vanta aunasí ukharen mino. \v 8 \x * \xo 9:8 \xt Yoe 1:6\x*Betí ankan ánon do ano anasi arinta ánon do ma eraveiní ukhan inka aveantun mano raioni aveantun an dakharen mino. \v 9 \x * \xo 9:9 \xt Yoe 2:5\x*Mai yaná kayo maen aenifó uvantein tanko aurá uran betin aayan mano karisi kayo ma osin mano yarifen aruvimpin oriyan ma uu areiníen mino. \v 10 Betí ankan ame vákan iyavan mano ma untareiní iyan maen dan manápá biyontá ma vanasi untaran ákona amen mino. \v 11 Mai kékái kin maen aron ída van masí pintena enisorin ban mino. Ben aví ma Iburu vaya finté Abadoni e sin inká Kiriki vaya finté Aporioni e ma siyain mai Minó Daná ma Máden Asuse in Banta en tikhen mino. \p \v 12 Esé ma erein uman inka esanten mifo ena kankan uman ma eriyain nará dafiseno. \s1 Dan Manápá Ifo Afápá Mana Un Kádaní En Asein Ufen Mano Ma Esé Araíin Akhokho Maman Afoká Ein Baya Ino \p \v 13 Máan turan dan manápá ifo afápá mana un kádaní ma ukhá ein enisori ma varé ein mano vei ufen asiyain má Tiyarafenun avorá ma kori fóké uvantein arata akhentá ma kamí kamí biri ma vain pinté baya siyá iné uno. \v 14 Mai vaya ano ufen ma fákakhá ein enisori van temí, “Kamí kamí enisori ma Yufretisí non akhempá ma yamuádan bain ná útúantano.” \v 15 Máa sikhan mai ma kamí kamí enisori van ma mai oranafin mai viyontá maí damú mai áau rasá kanú manaú pintan ma yain mádan bain nanin banta fintena vá mana kéká arino van ma síkan ma útaaren baré ein kéka san inka ifo vá oriveya máan tono sen tiamen mino. \v 16 Mai ma aruvin banta kayo ma osintá kumantaré ein mai kan antareti mirioni (200,000,000) bákan tisimiyá iné uno. \p \v 17 Téin ma suu vaédá onékun maen osin kayo amaniná banta kéká kumantaren mino. Mai vanta kékái aruvin buí daná káké nararéin kun inaru an dan inká anafuren uaren sarafa onámaná an dakharen mino. Inká osin kayo ánon mano raioni kayo ánon an davin ira anamuná bá íkun má ira kharo iyain sarafa onámaná bá ano vetin oo fenté e khuven orera iyaren mino. \v 18 Mai osin kayo oo fenté ma ira anamuná bá íkun má inká ira kharo iyain sarafa onámaná bá ma e khuven orera iyaré ein mai aran naná anon kanú manaú pintan ma varará nanin banta yaimádan baré ein pintena mana kéká arin puren mino. \v 19 Mai osin kayoi ákona ma vain mai oofen má amefin mái van mino. Mai fara vara seyo, vetin ame ano osafáe ánon an dakhan mi vanasi ma arin ákona ano amefin deren ban mino. \p \v 20 \x * \xo 9:20 \xt Íbo 115:4-7; 135:15-18; Dan 5:23; Rev 16:9, 11\x*Mai ma kanú manaú uman mano ma ída aruan purein kéká ano vetíi ume avúavá pinté ída ará baeren erin nainíen mino. Mai kayo anon namu aunan má inká kori vá siriva vá onámaná bá bronsi vá daa vá ma máden ayan póké uvádan báken ída onen ída vaya sen inká ída khayaen iyaren mino. Máan tiyákan mai kampun ayarafenu kayorái monó tiyaren mino. \v 21 Máan tiyan báken mai ma vanta aruan puriyá ein nafi uvátakhanisá iyaren nafi inká pamúku avúavasá iyaren nafi umoyanisá iyaren nafi mai yanasinta finté ída ará baeran nainíen mino. \c 10 \s1 Mana Enisori Vá Titó Bompon Dóki Ana Vái Vaya Ino \p \v 1 Máan turá mairá mun oniyaruna vá ena ákona enisori ano inaru fáké eriyákan konan mano véin eúkuvin afayonan mano ánontá davénakhan mino. Béin auná ano áau ma fanu seiní iyákan ben arantan mano ira ma uruádan keiní iyaren mino. \v 2 Mai enisori ano ayan kuron pákena yarantan un non daró kaen inká ayan ópáke yarantan barará kaen uren mantakhen ayampin mana sató bompon dóki kaváden pákakharen mino. \v 3 Pákakhen mai enisori ano raioni ma vádeiní iyain má dan manápá ifo afápá kan un kádan dádá aafa khankaré tiyan baya sen mino. \p \v 4 \x * \xo 10:4 \xt Dan 12:4, 9\x*Mai ma aafa khankaré tiyan baya sein maman bompompin uvarano van iyaruna vá inaru fáké mana oova ano máa semí, “Mai vaya áin ná inimpin mana vantiya ída vá bompompin uvarano.” \p \v 5 \x * \xo 10:5 \xt Diu 32:40; Dan 12:7\x*Máa síkan mai ma un non daró bá barará bá arantan daren mantakharé ein enisori ano ayan kuron pákena yáman orun maman inaru fasíen mino. \v 6 Máan turen mai ma ayun para van oriyan bain Tiyarafenu ano ma inaru vá bara vá uváden maifin ma vain danasinta uváden ma inká un non uváden maifin ma vain danasinta ma uvantein manon avíká ayan befiyó uren temí, “Tiyarafenu ano ída ave iyan banten mino. \v 7 \x * \xo 10:7 \xt Amo 3:7\x*Máan tinten mifo ena enisori ano ma vei ufen asin nain damúi Tiyarafenui aúpá ineine ma vei sakhanampaí in doran banta kayo oo ráke uaren ma sikhá ein mo kanaí inten mino.” \p \v 8 Máa siren inaru fáké evaránen mai oova ano semí, “Ore vá un non daró bá barará bá ma mantakhein enisori ayampin ma kavákein bompon dóki ana vá o varano.” \p \v 9 \x * \xo 10:9 \xt Isi 2:8–3:3\x*Máa síká mai enisori vaípá orivé tító bompon dóki ana simino van mo inantékun béi semí, “Máde nano. Nesin maen oorá bonkampun anu an den ase inten mifo nankúdesin ma arápin aravinten mi morun kákantá íta inten mino.” \v 10 Máa siká mai enisori ayan pintena sító bompon dóki ana o mádé nékun bonkampun anu an den ase en mifo nankúdékun ma sirápin araven maen morun kákantá ítaen mino. \v 11 Máan tiyákan béi semí, “Ma yanasinta ano minó nanin bantafin má minó bara kayofin má ara ara vaya ma siyain nanin bantafin má inká kin kayofin mái afoká inten mifo sakhanampa vaya vá evaráne mai kéká tiameno.” \c 11 \s1 Kankan Daná Ano Ma Sian Amá Ukhein Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 11:1 \xt Isi 40:3; Sek 2:1-2\x*Máa siren mana avamáan onan danka maman timiren temí, “Oriveya vá Tiyarafenui monó namun má arata vá mo avamáan oniyáke vá maifin ma monó tiyain nanin banta yere vá dankafono. \v 2 \x * \xo 11:2 \xt Ruk 21:24; Rev 13:5\x*Máan tin nompo akhempá ma uvaren eúkukhein dafu aúpin ída vá avamáan onano. Mai fara vara seyo, ena anan nanin banta amikhein afokhan mi vantin mai nanin banta anon mai ma Yerusaremí baru ma kantasí ukheimpin foti-tu (42) viyontá onóbe enóbe iyáken dasan dasan inten mino. \v 3 Máan tiyantí tenti vaya ma sian amá in bantá kan ákona amékun maen baré buí daná uren mana tauseni ifo tu antaret sikisti (1,260) yamúi sakhanampa vaya sinten mino.” \p \v 4 \x * \xo 11:4 \xt Sek 4:3, 11-14\x*Mai sakhanampa vantá kan maen mai ma ma varará dafíkein Bafan avorá ma mantakhein orifi yaa aná kan má oon uruan intánin danka kanan má ino. \v 5 \x * \xo 11:5 \xt 2Sa 22:9; Íbo 97:3\x*Mana vanta ano ma vetí ankan aruré uman ameno van ma intin maen betin oo fenté ma kuvin nain ira ano mai ma namuroí uantiyáin nain kéká kaan kaurinten mino. Mai aa sáké anan betin ma uman ameno van iyá inain kéká ano furinten mino. \v 6 \x * \xo 11:6 \xt Eks 7:17-20; 1Sa 4:8; 1Ki 17:1\x*Betí ankampin ákona vantin pasen Tiyarafenui sakhanampa vaya ma siyáken kasaen inaru onará dasirádantin ída á danten mino. Máan tiyáken un non má non kayo vá maman nare noní ana iyáken inká betíi anunurá ara ara aa fáké barará nanin banta amaniná uman aminten mino. \p \v 7 \x * \xo 11:7 \xt Dan 7:21; Rev 12:17; 13:7; 17:8\x*Betí ankan ma sakhanampa vaya sian kíparantin maen mai ma aron ída van masípin ma afá tafúna varéin nain mano e unen édavuven maen békanan aruan purinten mino. \v 8 \x * \xo 11:8 \xt Ruk 13:34\x*Kákan baru Sodomu vá inká Isipi vara va san ma namu avúavá bíkakhen ne ma siyain an mi Yerusaremí baru ano yakhen betíi Bafan Yisasin daa unkamádantá arein mino. Máan manan en mi mai varui kákan aasá békanan aruan kaintin banten mino. \v 9 Máan turantin maen kanú manaú bayan má manápá áaurá bái míkanan bantin minó bara fáke nanin banta vá ara ara anan má inká ara ara vaya ma siyain kayo vá ano e óden ída vá masí ono sinten mino. \v 10 Mai sakhanampa vantá kanan manon ara ara uman barará nanin banta amaniná kaiyaré intin pasen békan ma furein nan barará nanin banta ano amusin uren kama yanasinta ven amin maran inten mino. \p \v 11 \x * \xo 11:11 \xt Isi 37:5, 10\x*Máan ten oriyantin ma kanú manaú bayan má manápá áau vá ma esantantin maen aunan ma amin aunan mano Tiyarafenu finté maí kanan bantafin e ferantin maíkan banta ano evaránen orun mantantin maen mai ma oniyaré inain nanin banta ano akhokho van en orera inten mino. \v 12 \x * \xo 11:12 \xt 2Ki 2:11\x*Máan tiyan inintin maen inaru fáké avádóden oovararen máa sinten mino. “Mafá édano,” sintin maen békani namuro kayo ano kakháken ontantin konan mano míkanan aviren inarufá ódinten mino. \p \v 13 \x * \xo 11:13 \xt Rev 6:12; 16:18\x*Mai áaurá anan kákantá bara khaya intin mai varui mana akhen pákena minó daná baráken asuse intin dan manápá ifo afápá kan un kádan tauseni (7,000) nanin bantan aruan purinten mino. Máan tintin ma ída furin para varé inain kéká ano akhokho van uaren inarufá ma vain Tiyarafenu aví daní inten mino. \p \v 14 \x * \xo 11:14 \xt Rev 9:12\x*Kaní ma in uman mano inka esanten\f * \fr 11:14 \ft Mai kaní ma in uman maen 9:13-21 fin tikhen mino.\f* mifo kanú manausí ma in uman mano inka e un inten mino. \s1 Dan Manápá Ifo Afápá Kana Un Kádaní Ma Ukhein Ufen Ma Asein Manon Kanú Manausí Ma In Uman Baren Eren Mino. \p \v 15 \x * \xo 11:15 \xt Eks 15:18; Íbo 10:16; Dan 2:44; 7:14\x*Máa sirákan mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádaní ma ukharé ein enisori ano ma vei ufen asiyain má inarufin avádóden oovaren temí, “Ma varará ma yafisin mai Bafan mano ma vei vanasi evaránen avirano van ma aní uran baré ein ninaí inka ein béi anon mai nanin bantará dafisen oriyan banten mino.” \p \v 16 Máa siyákan mai ma Tiyarafenu aufá ma tuenti-fo (24) ánon enisori kéká ma kin karáká kumantein kayo ano ánon bara finí uren mátimen bein monó tiantiyan \v 17 temí, \q1 “Minó Ákona Vá Baona Bafan Tiyarafenu oe, \q2 éi fefá bare ma saréa fara vaona van mi \q1 setí ankan éin tusu sianté uno. \q1 Mai fara vara seyo, inka kákan ákona mamareya \q2 ei yafisin aúpin inka kin dorarí in araí ukha ono. \v 18 \x * \xo 11:18 \xt Íbo 110:5; 115:13; Rom 2:5; Rev 20:11-13\x*Minó bara fáke nanin banta ano éin aranan uantiyan mifo \q2 saréa inka eni aran naná eren mino. \q1 Púkaré ein nanin bantai avúavá ma yaimiyáke ma ei yoran banta kéká miyan aminona yamú inka afoká en mino. \q1 Ei sakhanampa vanta kéká bá inká ei kantasí ma ukhein nanin banta vá miyan amin nono. \q2 Mai ma aví bain má inká aví ma ída vain má anon éin nan peré iyain mino. \q1 Ma varará ma váken minó daná máden asuse iyá ein kéká éi anon aruan kípan nono.” \p \v 19 \x * \xo 11:19 \xt Ibu 9:4; Rev 8:5; 15:5; 16:21\x*Máa siran inarufá Tiyarafenui monó namun ona yiran béi ma ará manafiní uren kasen ban man baya ma kain bain bokhise kasaen minó ano onen mino. Onákan mai finté afayuí iyáken aafa kankaré tin kákantá bara khaya iyain má kákan á dan kómópá amú eren mino. \c 12 \s1 Mana Nanin Má Drakoni\f * \fr 12:0 \fq Drakoni \ft e ma siyain mai kákan púpúku an dakhein osafáe ma ayan má bain mino. Banasi ano véin nan peré iyan mino.\f* Vái Vaya Ino \p \v 1 Mana kákantá enará ukhein daná inarurá afoká íká oniyaruna vá mana nanin mano áau fóké auí uran biyon mano ven arantan aránaópá bákan tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan (12) ofu kayo fóké kin kamamosí ukharen mino. \v 2 \x * \xo 12:2 \xt Mai 4:10\x*Mai nanin mano amúbasí ukharen iyampon kaono van inamun nan iniyáken bá den mino. \p \v 3 \x * \xo 12:3 \xt Dan 7:7\x*Máan tiyain má inarurá ena avúavá afokáí oné uno. Mana kákan nararé drakoni ano yan manápá ifo afápá kan un kádan ánon bákan tiyan míkan biri e unakhan minó ánontá kin kamamó ukharen mino.\fig Drakoni ino.|alt="dragon" src="Dragon.tif" size="span" ref="Rev 12.3" \fig* \v 4 \x * \xo 12:4 \xt Dan 8:10\x*Mai drakoni ano kanú manaú pintan ma ofu kayo yaimádan baré ein pintena mana masiman ame fóké do ankaman karúdan ma varará eraven mino. Mai ma inamun nan iniyaré ein nanin mano iyampon kaintí aruré kakhaseno van aufá mantakharen mino. \p \v 5 \x * \xo 12:5 \xt Íbo 2:9; Ais 7:14; 66:7; Rev 19:15\x*Mai nanin mano afon iyampon kaúdan ínaimpá mai iyampon mano aeni fóké uvantein ayonta fákaren minó bara fintena nanin bantará dafisin nain bákan mai drakoni ayan pintena yo yafen Tiyarafenui kin karáká mun kaen mino. \v 6 Máan turákan mana tauseni ifo tu antareti vá sikisti (1,260) yamú o vantin dafiseno van ma Tiyarafenu ano kámá barafá útaan kaúantan baré eipá mai nanin mano karan oren mino. \v 7 \x * \xo 12:7 \xt Yut 9\x*Máan turákan inarufá kákan aruvin afoká in Maikori ano vei enisori kayo vá kábin inká mai drakoni ano vei enisori kayo vá kábin uven kákan aruviríen mino. \v 8 Mai aruvin manon drakonii kéká ma inarufá baré ein pintena Maikorini kéká ano aren taven mino. \v 9 \x * \xo 12:9 \xt Esé 3:1, 14; Ruk 10:18; 22:31; Rev 20:2\x*Mai drakoni van ma Ban Anon ne siyákan peyanté osafáe ma váken barará nanin banta mákasiyan baré ein má bei enisori kayo vái kharúdan ma varará eren mino. \p \v 10 \x * \xo 12:10 \xt Yop 1:9-11; Sek 3:1\x*Máan turá inékun mana oova ano inaru fáké máa semí, \mi “Banasi ma evaránen avirano van ma aní ukharé ein banta ano inka vanasi evaránen avíden béimpin ákona vákan Tiyarafenui yafisimpin dafisen mino. Mai fara vara seyo, Tiyarafenu avorá ma inuran má bayan má ma seti siyofi sifá tiváeyan aufin kuráden baya siyáken betíi avúavá ma yaimiyaré ein banta inka yauman karúdan ma varará eren mino. \v 11 Sipisipi Ararái nare vá pura vaya vá pói Maikorini kéká ano mai ma aufin kuráden baya siyaré ein banta maman bararasí uren betíi furin nan ída feren mino. \v 12 \x * \xo 12:12 \xt Ais 44:23; 49:13\x*Máan tukhein nará inaru vá maifin ma vaona kayo vá ano amusin ná ono. Máan tukhen mifo vara vá un non ma soe, akhokho vará ono. Mai fara vara seyo, Ban Anon mano afová iyáken tító máarái yoranté uno siren kákan aran naná bái erakhen mino.” \p \v 13 Mai drakoni ano onákan béin barará do siantiyaimpin mai ma afon iyampon kaein nanin dakhafen mino. \v 14 \x * \xo 12:14 \xt Dan 7:25; 12:7\x*Dakhádan oriyan maen kákan tumpan aayan amiren tiantan mai ma kanú manaú orana ifo yan manápá ifo afápá mana un kádan biyontá (3-½ orana) ma kámá barafá o vantin ma ventá dafisino siren ma útaan kaúantan baré eipá ámaren oren mino. \p \v 15 Máan tiyain má drakoni ano nompó mai nanin ufurono van oo safédan mai finté kákan non taven mino. \v 16 Máan tíkan maen bara ano mai nanin ayaen oo safédan drakoni oo fenté ma khuvein non mano varafin orun peren mino. \v 17 \x * \xo 12:17 \xt Rev 11:7\x*Máan tíkan drakoni ano mai nanin nan kákan arananá baren mino. Arananá máden mai nanin akhafana ma Tiyarafenui man baya ánain bákuriyan ben oo yaiyiyáken inká Yisasini kama vaya ma sian dákó iyain kéká bá aruvin araíen mino. \s1 Afá Tafúna Ma Un Non Pinté E Unen Édein Baya Ino \p \v 18 Máan turen un non akhempá o mantakhen ave en mino. \c 13 \p \v 1 \x * \xo 13:1 \xt Rev 12:3; 17:3, 7-12\x*Máan tukhá ma oniyaruna vá mana afá tafúna ano un non pinté e unen éden mino. Mai safúna maen dan manápá ifo afápá kan un kádan ánon bákan inká tiyan míkan biri e unakheintá tiyan míkan kin kamamó uran bákan ánon kayorá Tiyarafenun ma ankayan tikhein bí kayo uvantaren mino. \v 2 \x * \xo 13:2 \xt Dan 7:4-6\x*Mai safúna ano repeti\f * \fr 13:2 \fq Repeti \ft e ma siyain mai kákan pusi an dakhein tafúna ino. Mai ano kasaen banta aruren kakha sinten mino.\f* an dakharen mifo \fig Bea ino.|alt="bear" src="LB00048B.TIF" size="col" ref="Rev 13.2" \fig* ven arantan mano bea\f * \fr 13:2 \fq Bea \ft e ma siyain mai iyan an dakhein kákan tafúna ino. Béin ayan arantan kákan bákan ayafó báta uron ukhein mino. Mai ano kasaen banta aruren kakha sinten mino.\f* arantan an dakhan inka oo ano\fig Repeti ino.|alt="leopard" src="BK00049B.TIF" size="col" ref="Rev 13.2" \fig* raioni\f * \fr 13:2 \fq Raioni \ft e ma siyain mai kákan ayo ana fusi an dakhein tafúna ino. Béin aveantun an báta ukhan kasaen minó daná kakhasé iyan mino. Banasi ano mai van kákantá peré iyan mino.\f* oo ma einíi ukharen mino. Máan tukhan mai drakoni ano vei ákona vá kin kará bá dafisin ákona vá amen mino.\fig Raioni ino.|alt="lion" src="HK00046B.TIF" size="col" ref="Rev 13.2" \fig* \p \v 3 \x * \xo 13:3 \xt Rev 17:8\x*Mai safúna ma onékun maen béin ánon kayo fintena mana ánon aruran bákan ída kanaíen unirí ukharen mino. Máan tukharen mifo mai namon ma evaránen uniyain má barará nanin banta ano sakha iyáken mai afá tafúna oo yaiyen béin ánain bákuren mino. \v 4 Drakoni ano ma afá tafúna mai ákona amikhein nan banasi ano amusin iyáken béintá monó tiyan inká mai safúna vá dere monó tiantiyan amusin en temí, “Iye anó béin an dakhe fono. Iye anó kanaíeya véin má aruvinte fono.” \p \v 5 \x * \xo 13:5 \xt Dan 7:8, 25; 11:36; Rev 11:2\x*Máa siren mai safúna áíkan Tiyarafenu oyampá baya siyáken ma foti-tu (42) viyontá ma vei anunurá minó avúavá baran nain ákona amen mino. \v 6 Máan turákan béi Tiyarafenu oyampá baya siyáken ben aví bá inká ben má ma inarufá bain nanin banta vá ankayan ten mino. \v 7 \x * \xo 13:7 \xt Rev 11:7\x*Máan tiyákan Tiyarafenui kantasí ukhein nanin banta ma aren tavin ákona mai safúna amen mino. Amiren minó anan nanin banta vá banasi vá ara ara vaya siyáken ma minó barafá bain nanin bantará ma yafisin ákona vá dere amen mino. \v 8 \x * \xo 13:8 \xt Íbo 69:28; Rev 17:8; 20:12, 15; 21:27\x*Amirantin maen mai ma ma vara ída uvanten ma aun baran bompompin ma aví ída uvantaréin nain nanin banta ma váin nain mano mai safúnará monó tinten mino. Mai vompon maen mai ma vanasi ano aruan purein Sipisipi Arará ina ino. \p \v 9 Átaren ma van nain mano vá inino. \v 10 \x * \xo 13:10 \xt Yer 15:2; 43:11; Rev 14:12\x*Karavusifin orino ma sikhá in nain kéká ano karavusií intin inká baenati fóké aruan purino ma sikhá inain kéká baenati fói aruan purinten mino. Máan ma intiya kantasí ma ukhan nona nanin banta ano ída vá akhokho van iyákeya mumunan ná pákaan ákona ono. \s1 Afá Tafuna Ano Ma Vara Finté E Unein Baya Ino \p \v 11 Máa sirá ma onékun bara finté ena afá tafúna e unen édákan ánon pinté Sipisipi Ararái virí kan ma e uneiní ukhan mifo veni vaya ano drakoni ma vaya seiníen mino. \v 12 Mai safúna ano esé ma non pinté erikhá ein tafúnai ákona mamaren maen minó nanin banta yuvun íkan mai ma arukháin ma namon unein tafúnará monó ten mino. \v 13 \x * \xo 13:13 \xt 1Ki 18:24-39; Mat 24:24; Rev 19:20\x*Máan tiyáken moéken enará ukhein aní danasinta uvaren dararen iyan ira van dere síkan inaru fáké minó nanin banta avorá barará eriyan onen mino. \v 14 Enará ukhein aní danasinta ma uvaren dararen in ákona Tiyarafenu ano amiran maen mai ma esé e unein tafúna avíká barará nanin banta mákáden tíkan mai ma vaenatifó aruran ma fúkaren evaránen e mantein tafúnai aman manon uvaren mino. \v 15 Máan turan mai ma uvamá dein tafúna aman manon ma aunan amintin baya sinti ma véintá ída monó tin nain nanin banta ma aruan purin nain ákona Tiyarafenu ano amen mino. \v 16 \x * \xo 13:16 \xt Rev 14:9-11; 16:2; 20:4\x*Amiran minó aví bain má ída aví bain má inká ona vain má ida ona vain má inká miyan ída van doran banta vá para ma van banta vá ano mana aní daná ayan kurompáke yámanta safi ayafenta safi kaino van duvun en mino. \v 17 Mai aní dana ma ída van nain kéká ano ída kanaíen ena finte miyaníen nafi inká sarii safi en inten mino. Mai aní daná maen esé ma e unein tafúna avíi vákan mai nampá ano ven avíi aní ukhen mino. \p \v 18 Máan tukhein nan mi kama ineine vá afova vá ma van nain kéká ano vá mai afá tafúnai nampá daíden beni ana vaya afová ino. Mai fara vara seyo, mai nampá maen mana vanta inan bákan mai nampa maen kanú manaú sikhisi (666) ino. \c 14 \s1 Sipisipi Arará Bá Mana Antareti Ifo Foti Fo Tauseni (144,000) Nanin Banta Vái Vaya Ino \p \v 1 Máa sirá onékun Sipisipi Arará ano Saioní anuyontá mantakhan mana antareti ifo foti fo sauseni (144,000) nanin banta ma ven aví bá be Afóen aví bá ma ayafentá uvantein kéká ano véin má baren mino. \v 2 \x * \xo 14:2 \xt Rev 1:15; 19:6\x*Máan tukhá inékun inaru fáké non iya ma káusiyan avaya seiní iyan inká aafa ma kákantá kankaré teiníen mino. Mai ma kita asin banta kayo ano ma manafin asiyan avaya ereiníi iyá iné uno. \v 3 \x * \xo 14:3 \xt Ais 42:10; Rev 5:9; 7:4\x*Mai kayo ano kin kará aufá mantakhen kamí kamí tafúnaren daná ma aunan bain má tuenti-fo (24) ánon enisori kayo vá avorá mana auyen í diyaren mino. Mai íi ana ída ena kéká ano afová en mifo mai ma mana antareti ifo foti fo suseni (144,000) nanin banta ma ma vara ráke miyaní uren avíkaré ein kayo ano anan afová en mino. \v 4 Mai kéká ano ída anasi arinta vá bariyáken maen pura sen avusese ukhen mi Sipisipi Arará ma oreípá bákuren noren mino. Barará nanin banta fintena esé ma kharaein dunan ma Tiyarafenu vá Sipisipi Arará bá ma íkun uan amein an dakhein kéká ino. \v 5 Mai kayo oo fenté ida mana kampun baya sikhein bákan pura sen betíi aau ída van kéká ino. \s1 Kanú Manaú Enisorii Vaya Ino \p \v 6 Máa sirá onékun mana enisori ano ayompin ámaren entaviyáken ma varará ma minó akhempá mana mana anan nanin banta ma váken ara ara vaya siyaimpin kama vaya ma fara van oriyan bain tian dákóen mino. \v 7 Mai enisori ano oovararen temí, “Tiyarafenu van periyáke véin mana vá kákan bí ameno. Mai fara vara seyo, véi ma vanasi yaimin nain damú inka yákó en mifo mai ma inaru vá bara vá un non má tító non kayo vá ma uvarein Tiyarafenurá ana vá monó teno.” \p \v 8 \x * \xo 14:8 \xt Ais 21:9; Yer 51:7-8; Rev 17:2; 18:2, 3\x*Máa siran inká kaní ma ukhá ein enisori ano ayompin mai ánain eriyáken oovararen temí, “Aví ma varé ein baru Babironi inka varáken asuse en mino. Mai fara va ino. Mai kákan barui famúku avúavá anon banasi e yarifádan beni avúavá bariyáken óen non ma neiní iyaré in mi Tiyarafenui aran naná anon máan ten mino.” \p \v 9 \x * \xo 14:9 \xt Rev 13:12-17\x*Máa sirákan kanú manausí ma ukhá ein enisori ano mai ma esé erein enisorí kanan ánain eriyáken avádóden oovararen temí, “Inte nanin banta anó afá tafúna vá beni aman manontá bá monó tiyáken ná beni aní daná ayafenta safi ayanta safi mantaré inten nafi \v 10 \x * \xo 14:10 \xt Esé 19:24; Íbo 75:8; Ais 51:17, 22; Yer 25:15-16; Isi 38:22; Rev 16:19; 20:10\x*mai kéká anon Tiyarafenui aran naná ma vain kápifin ma ída ena non má ópé ukhan íta iyain mi nanten mino. Narantin maen Sipisipi Arará bá inká kantasí ma ukhein enisori kayo avorá bái mai kéká sarafa onámaná ma ira khiyain póké akhiyantin berai siyan banten mino. \v 11 \x * \xo 14:11 \xt Ais 34:10\x*Máan tiyantin mai ma akhiyan nain íkun mano édaviyan para van oriyan banten mino. Mai fara vara seyo, safúna vá beni aman manontá bá ma monó tiantiyáken ma ven aví ma mantaréin nain kéká anon ena ena vayan má inuran má ída kusen avíken banten mino.” \v 12 \x * \xo 14:12 \xt Rev 13:10\x*Mai ma kantasí ukhein Tiyarafenui man baya vákuriyáken Yisasintá mumunan iyan ma ara ara uman bariyain nanin banta vá ará kusin masá mantaan ákona ino. \p \v 13 Máa sirá inékun mana oova ano inaru fáké temí, “Ma vaya vompompin uvarano. ‘Tare ráké ma Bafan avíká purin nain mano vá amusin ino.’” \p Mai van Aunan mano furan tino siren máa semí, “Mai kéká ano ma uman pinté doriyá ein nan avíkan baranten mino. Mai fara vara seyo, vetí ankan ma kama avúavá bariyaré ein manon betin ánain bákurinten mino.” \s1 Ma Vara Ráke Nanin Banta Ma E Avían Átaru Inain Baya Ino \p \v 14 \x * \xo 14:14 \xt Dan 7:13\x*Máa sirá mo oniyaruna vá mana efanten konan bákan mai yaró mana vanta aninten mano kumantaren mino. Ben ánontá korifó uvantein kin kamamó bákan inká davénakhan an iyain tópe ven ayampin baren mino. \p \v 15 Máan tiyain má ena enisori ano kákan monó namun pinté e khuven eriyáken mai ma konan daró kumantaré ein banta oovararen tiamemí, “Davénakhein tópe eina mamare yunan duyaseno. Mai fara vara seyo, varará inka yunan karakhan mai yunan ma yuyasin damú inka afoká en mino.” \v 16 Máa síkan mai ma konan daró kumantaré ein banta ano vei yavénakhein tópe mamaren ma vara amaniná karúdan mai ma karakhá ein dunan duyasen mino. \p \v 17 Máan turan inká ena enisori ano inarufá ma vain kákan monó namun pinté e khuven eriyákan ben ayampin má dere yavénakhen an iyain tópe varen mino. \v 18 \x * \xo 14:18 \xt Yoe 3:13\x*Inká mai oyampáké ma vara ma ira saman kaurin ákona ma amikhein enisori ano arata ma vaípáké e unen eriyáken mai ma an ukhan davénakhein tópe ma fákakhá ein enisori oovararen tiamemí, “Ei sópe mamareya vá barará ma uvaini anan táké aran intaré ein mai inka afu khakhen mifo vá tíkano.” \v 19 Máa síkan mai enisori ano vei yavénakhein tópe maman barará karúdaren afu ma khakharé ein uvaini aran máa tíkaan Tiyarafenui aran naná ano ma uvaini aran dasamiyaimpin karúdan oren mino. \v 20 \x * \xo 14:20 \xt Ais 63:3; Rev 19:15\x*Máan turen kákan baru akhempá mai uvaini yasamiyan mai finté nare non mano kanú manaú antareti (300) kiromitará oriyákan mai nare ano orun manen dan manápá fitirá óden mino.\f * \fr 14:20 \ft Kiriki vaya finté osin oorá ma aeni kuvé iyaintái mun kanaí ukhen ne ma sikhein mai yan manápá fiti vá manaí ukhen mino.\f* Mai ma orun manen édein mai osin oorá ma aeni kuvé iyainí ukheintái mun kanaíen mino. \c 15 \s1 Mosesin Má Sipisipi Arará Bái Í Ino \p \v 1 Máan turá inarufá onékun maen kákantá enará ukhein daná afoká en mino. Mai yaná maen dan manápá ifo afápá kan un kádan enisori kayo ano yan manápá ifo afápá kan un kádan aí daná bá uman má pákakharen mino. Mai maen Tiyarafenui sipá kípan aran naná ma amin nain mino. \v 2 Máan tukhá onékun mana kamu an dakhein un non má ira vá ano manafiní ukhan mino. Máan tukhan mai ma afá tafúna vá ben aman manon má ma aruvúden esantakhá ein kéká ano mai akhempá mantakhen Tiyarafenu ano ma amein kita kayo asiyaren mino. \v 3 \x * \xo 15:3 \xt Eks 15:1; Íbo 139:14; 145:17\x*Asiyáken Tiyarafenui yoran banta Mosesin má Sipisipi Arará bái í máa sen den mino. \q1 “Minó Ákona Vá Baona Bafan Tiyarafenu oe, \q2 kákantá enará ukhein danasinta éi maman dákó é iya ono. \q1 Ara ara nanin bantai kin mi van nan \q2 éin avúavá anon pura sen puntáken mino. \q1 \v 4 \x * \xo 15:4 \xt Íbo 86:9; Yer 10:6-7\x*Bafan noe, iye anó éin nan ída feranton kákan bí aminten nafino. \q2 Para vara seyo, eyaká anan kantasí ukha ono. \q1 Ara ara vara fáke nanin banta ano e átaru uven \q2 éintá anan monó tiantanten mino. \q1 Mai fara vara seyo, eni funtákein avúavá inka maman dákó en mino.” \s1 Dan Manápá Ifo Afápá Kan Un Kádan Dókifin Ma Aí Daná Bá Uman Má Ma Vaí Pákena Vaya Ino \p \v 5 \x * \xo 15:5 \xt Eks 38:21\x*Máan turá oniyaruna vá inarufá ma Tiyarafenui kákan monó namun bákan ma yavaráefó e auádan ma kantasí ukharé ein karafarani ona yiven mino. \v 6 Mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan enisori kayo ma Tiyarafenui aran naná bain dóki kayo ma fákakhá ein kéká ano mai kákan monó namunté e khuven eren mino. Betí ankan ayá efanten buí dana en inká kori fóké ma uvantein daná ákorá kuven ukharen mino. \v 7 Máan turen ma e khuven eriyain má mai ma kamí kamí tafúnaren daná ma aunan bain kayo finté mana ano mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan dóki ma korifó uvanteimpin ma ayun para van oriyan ban Tiyarafenui aran naná ma varé ein mamariyan mai enisori kéká mana amirú en mino. \v 8 \x * \xo 15:8 \xt 1Ki 8:10-11; 2Kr 5:13-14; Ais 6:4\x*Máan turákan Tiyarafenui kakhan má ákona vái íkun mano mai kákan monó namumpin bíken mino. Mana ano ída kanaíen mai namumpin ódikhantin ma yan manápá ifo afápá kan un kádan enisori ano ma uman má aí daná bá bain dóki kayo ma vanasi amaniná banaan kíparantin mi ínaimpáké un peranten mino. \c 16 \s1 Tiyarafenui Yan Manápá Ifo Afápá Kan Un Kádan Aran Daná Banain Nain Baya Ino \p \v 1 Máa sirá inékun mai monó namunté mana oova ano mai máa enisori siamemí, “Aravuveya mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan dóki ma fákakheonafin ma Tiyarafenui aran naná bain bara amaniná bana ono.” \p \v 2 \x * \xo 16:2 \xt Eks 9:10; Rev 13:12-17\x*Máa síkan eséke enisori ano vei yóki varen mo vara amaniná bana íkan mai ma afá tafúnai aní daná mamaren ma ven aman manontá monó tiyá ein kayo aurá moéken namu ukhein namon kayo inisen ken mino. \p \v 3 \x * \xo 16:3 \xt Eks 7:17-21\x*Máan tiyain ma kaní ma ukhá ein enisori ano vei yóki varen mo un non ané bana iyain má un non mano furin bantai nare ma einí íkan minó danasinta ma maifin baré ein mano fúan kípen mino. \p \v 4 Máan tuvin maen kanú manausí ma ukhá ein enisori ano vei yóki varen mo kákan non kayo vá inká tító non kayo vápin banaran maen maman nareíen mino. \v 5 Máan turá inékun mai ma minó non kayorá dafíká ein enisori ano máa semí, “Mai ma fefá bare ma saréa fara vaona oe, éi Kantasí Ukhaona ono. Mai fara vara seyo funtákein avúavákái vanasi yaídeya ma uman amiya ono. \v 6 Mai fara vara seyo, mai nanin banta anon eni kantasí ukhein kéká bá sakhanampa vanta kayo vá aruan púdan betíi nare ano varafin eravukharé iyan mai anonafái vetíi nare amen nan niyan mino.” \v 7 \x * \xo 16:7 \xt Íbo 19:9; Rev 15:3\x*Máa sirá inékun arata vain táké mana vaya ano máa semí, “Minó Ákona Vá Baona Bafan Tiyarafenu oe, eni vanasi yaimin avúavá maen pura sen puntáken mino.” \p \v 8 Máa sirákan áau ano kákaníen banasi aá akhano van kamí kamisí ma ukharé ein enisori ano vei yóki varen mo áaufin banaren ákona amen mino. \v 9 \x * \xo 16:9 \xt Rev 9:20-21\x*Máan turákan kákan aá ken banasi akhiyaimpin Tiyarafenu ano ma mai uman kayo amein nan ben oyampá baya siren ída ará baeren béin aví daníen mino. \p \v 10 \x * \xo 16:10 \xt Eks 10:22; Ais 8:21-22\x*Máan tiyákan dan manápasí ma ukharé ein enisori ano vei yóki varen mo afá tafúnai kin karáká banarákan beni yafisin aúpin manádá kákan títípaen kumayusí iyain má beni kéká ano aveantuntá inkékípiyáken kákantá berai sen mino. \v 11 Máan tiyáken betíi namon mano ma aí iyain nan manan inarufá ma vain Ayarafenun oyampá baya sen mifo mai ma namu avúavá bariyaré ein nan ída sirun noe siren ará baeren mino. \p \v 12 \x * \xo 16:12 \xt Ais 11:15\x*Máan tiyákan dan manápá ifo afápá mana unkádaní ma ukhá ein enisori ano vei yóki varen mo Yufretisi e ma siyain nompin banaran mai non kánen mino. Áau e uní pákena kin kékái aaí uantantin kasaen betíi aruvin banta kayo iyanen áau orun perápá orino van mi máan ten mino. \v 13 Máan turá onékun tokhá an dakhein namu aunan kanú manaú ano drakoni vá afá tafúna vá inká kampun sakhanampa vanta vá oo fenté e khuven eren mino. \v 14 \x * \xo 16:14 \xt Rev 19:19\x*Mai aunan kayo maen Ban Anoni enará ukhein daná kayo ma maman dákó in kékái varen mino. Mai kéká ano minó barafá ma vain kin kayo siamintin mai ma Minó Ákona Vá Bain Tiyarafenui yamú ma yákó intin ma ven má aruvin nain danasinta útaan manafin átaru ino van mi oreraen mino. \p \v 15 \x * \xo 16:15 \xt Mat 24:43-44; Rev 3:3\x*“Afovasá ono. Téi maé umoyan banta an davé uimpin mi erenté umpo intéa kéká anó betíi ona uren ban ná auu sapé tikhá inten nafi mai kéká ano vanasi avorá ída avápa oren maen inká ayave van en inten mino.” \p \v 16 \x * \xo 16:16 \xt Sek 12:11\x*Máan turen minó kin kayo o avire e avire uren Iburu vaya finté Amákedoni e ma siyain barurá átaru en mino. \p \v 17 Máan tiyákan dan manápá ifo afápá kan unkádaní ma ukhá ein enisori ano vei yóki varen mo uvafin bana iyain má kákan monó namumpin ma kin kará bain pinté mana kákan oova ano máa semí, “Inka kípen mino.” \v 18 \x * \xo 16:18 \xt Rev 4:5; 8:5\x*Máa siyain má pefá ída iyá einíen afayuíen aafa kankaré tiyain má ma vara moékentá kayaen mino. \v 19 \x * \xo 16:19 \xt Rev 14:10\x*Máan tiyain má mai ma kákan baru Babironi e sin ma varé ein mano kanú manaú pintan kauren orera íkan minó akhempá ma kákan baru kayo varé ein dere vá kauren oreraen mino. Máan tiyákan Tiyarafenu ano Babironí baru ma váken umeí iyá ein nan o varen me iniren mai ma vei aran naná uvaini ma kápifin bíkakhá ein amen mino. \v 20 \x * \xo 16:20 \xt Rev 6:14\x*Máan tíkan un nompin ma musó kayo varé ein o afeyoran inká anu yon kayo ma varé ein maman avaíen mino. \v 21 \x * \xo 16:21 \xt Eks 9:23-24; Rev 11:19\x*Máan tiyan maen inaru fáké kómópa amú kayo eren mino. Beni uman maen fifti (50) kirokaremi vákan mai ano vanasi yasamiyan kákan uman amiyaimpin Tiyarafenu oyampá baya sen oreraen mino. \c 17 \s1 Kákan Pamúku Nanini Vaya Ino \p \v 1 \x * \xo 17:1 \xt Yer 51:12-13\x*Mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan enisori kayo ano ma yan manápá ifo afápá kan un kádan dóki kayo ma fákakhein pinté mana enisori ano séi varunará eriven temí, “Téin má ere sirá non kayo yaró ma kákan pamúku nanin mano ma kumantein ma uman amin nain aní ékuya onano. \v 2 \x * \xo 17:2 \xt Ais 23:17; Yer 51:7; Rev 14:8\x*Ma vara ráke kin kayo ano mai nanin má pamúku avúavá bariyákan inká mai nanini namu avúavá ano varará nanin banta maman óen uádan mi óen non ma naren óen einí iyan mino. \p \v 3 \x * \xo 17:3 \xt Rev 13:1\x*Máa siren mai enisori ano sen taunan do maman kámá barafá kaí onékun dan manápá ifo afápá kan un kádan ánon bákan tiyan míkan biri e unakhein nararé tafúna ané mana nanin mano kumantaren mino. Tiyarafenun ma oyampá baya sikhein baya kayo mai ma kumantein tafúna au fimpá uvantaren mino. \v 4 \x * \xo 17:4 \xt Yer 51:7; Rev 18:16\x*Mai nanin mano ara ara nararé pó uvantein buí daná uren bákan ben au fáké kori vá ara ara onámaná kaké ma kanen kanen einí iyaren mino. Kori fóké uvantein kápi véi fákakhan maifin beni namu avúavá bá pamúku avúavái fúta yanasinta vá ano víkakharen mino. \v 5 Máan tukhan mai nanin ayafentá ovaeran bayafó ben aví máa sen uvantaren mino. “Kákan baru Babironi maen ma varará ma famúku nanin kayo ma váken púta avúavá bariyain kéká anóe ino.” \v 6 \x * \xo 17:6 \xt Rev 18:24; 19:2\x*Mai nanin mano Yisasini vaya ma sian dákó iyaré ein mumunan nanin bantai nare narákan mai nare ano véin óen uádan báká ódé takha é uno. \v 7 \x * \xo 17:7 \xt Rev 13:1\x*Máan tékun mai enisori ano sisimemí, “Éi fará takha iya fono. Mai nanini aúpá daná bá dan manápá ifo afápá kan un kádan ánon bákan ma siyan míkan biri e unakhein tafúnai vaya vái ana éin tiamenté uno. \v 8 \x * \xo 17:8 \xt Dan 12:1; Rev 11:7; 13:7\x*Mai ma one ona safúna ano fefá baren mi saréa ída vain ínaimpáké ma aron ída van masí pinté ma e unaaren ída kípan uman baranten mino. Ma vara ma araíen uvarein táké ma aunan baran dókifin ma aví ída uvantaré inain kayo anon mai ma fúkaré ein tafúna ma aron ída van masí pinté orun baránen ma édan nain nan anú duren takhaen orera inten mino. \p \v 9 “Kama ineine ma van nain manon ma vayai ana vaya afová inten mino. Mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan ánon ma vain mai yan manápá ifo afápá kan un kádan anu yon mi vákan mai varufin mai nanin mano yafíken mino. \v 10 Dafíken maen dan manápá ifo afápá kan un kádan kin kayoi varu vá deren manten mino. Mai kin kayo finté dan manápá kin kéká ano eraven ankamin mana kin mano saréa fara van mino. Inká ínaimpáké ena kin ma afoká in nain mano ída ayáká dafisinten mino. \v 11 Mai ma fefá afá tafúna varen ma saréa ída vain mai yan manápá ifo afápá kanú manaú un kádaní ma ukhá ein kin mino. Beni avúavá ano yan manápá ifo afápá kan un kádan kin kayoi avúavá bái manaí ukhein ben má deren uman baren purinten mino. \v 12 \x * \xo 17:12 \xt Dan 7:7, 24\x*Mai ma siyan míkan biri ma e unakha oneona mai siyan míkan kin mano ma ída yafisin ákona mantein mi one ono. Ínaimpáké ma kin karáká kumanin ákona ma mai kin kayo amirantin maen afá tafúna vá manafiní uven asíka afará doranten mino. \v 13 Mai kin kayo ano mana inintái yoriyan pasen betíi ákona vá dafisin ákona vái mai afá tafúna aminten mino. \v 14 Mai kéká ano Sipisipi Arará bá aruvinten mifo véi maen bafan kayoi Bafan báken kin kayoi Kin mi vain pasen betin aruren maman bararasí inten mino. Mai ma veyantá araren aní uran báken ma ven oo yayiyaré ein kéká anon béin má banten mino.” \p \v 15 Máa siren mai enisori ano sisimemí, “Mai ma famúku nanin mano kumanta oneona non maen minó akhempá ma váken ara ara vaya siyain nanin banta kayoi aní ukhen mino. \v 16 \x * \xo 17:16 \xt Rev 18:8\x*Mai ma siyan míkan biri ma oneona vá afá tafúna vá ano mai famúku nanin oman kaumpan uren maen beni auí daná dákaan karúdarantin avápa vantin ben au vukhafa kankafen naren ira saman kaurinten mino. \v 17 Mai fara vara seyo, mai avúaváká ten dorano van mi Tiyarafenu ano mai ineine vetin aúká pe khain ban mino. Máan tukhantin pasen mai kin kayo ano sen inen uren betíi yafisin ákona mai safúna amintin maen mai yorarí inten mino. Máa ma inain manon Tiyarafenu ma sikhá ein baya mo kanaí inten mino. \v 18 Mai ma oneona nanin maen mai ma kákan baru váken ma vara rákena kin kayorá ma yafíkein mino.” \c 18 \s1 Babironí Baru Ma Eraven Ankamein Baya Ino \p \v 1 Máan turáká oniyaruna vá ena enisori ano inaru fáké kákan ákona vá eriyákan béin au fáke khakhan mano ma vara fanu siáden mino. \v 2 \x * \xo 18:2 \xt Ais 13:21; 34:11-14; Yer 50:39; Rev 14:8\x*Mai enisori ano avádóden oovararen temí, “Kákan baru ma Babironi varé ein inka eraven ankamen mino. Maifin namu aunan kayo vá pútaen aunka ukhein danasinta ma niyain tumpan kayo vái varuí uvíkan akhokho farí ukhein tafúna kayoi masisíi en mino. \v 3 Mai fara vara seyo, varará nanin banta ano véin má ma famúkuí iyain avúavá anon óen non ma naren óen einí iyan mino. Inká bara ráke kin kayo vá dere anon mai nanin má pamúkuí iyákan ara ara yaná ma miyaní iyain kéká anon beni namu avúavákái kokhon danasinta máden ona van nanin bantaíen mino.” \p \v 4 \x * \xo 18:4 \xt Ais 48:20; Yer 50:8; 51:6, 45; 2Ko 6:17\x*Máa sirá inékun ena vaya ano inaru fáké oovararen temí, “Tenti vanasi ma vaona oe, veni ume avúavá manafin bariyare véi ma varan nain uman ayae varan nampo mai finté me ampire kharan ereno. \v 5 \x * \xo 18:5 \xt Esé 18:20-21; Yer 51:9\x*Mai fara vara seyo, veni ume kayo ano víken inarufá ódíkan Tiyarafenu ano mai nanini namu avúavá daídé uman ameno van inikhen mino. \v 6 \x * \xo 18:6 \xt Íbo 137:8; Yer 50:15, 29; 2Te 1:6\x*Ei vanasi ma uman amiyaré ein avúavá kasá asotú ure anona véin uman ameno. Bei kápifin ma ákona non opé uren amiyaré ein nará anona ena kápi vasá uvaman kova ure ameno. \v 7 \x * \xo 18:7 \xt Ais 47:7-9\x*Béi kokhon ona vákan amusin iyáken kamaé bá uno siren ena nanin banta uman amiyaren mifo ovare me iniyáke vá anona véin uman ameno. Mai nanin mano vei inimpin beyan amo sen máa semi, ‘Téi kuinin mi váké kuinini karáká kumanté uno. Téi ída varé nanin baruna ída kanaí é tirunaná bariyá banté uno.’ \v 8 \x * \xo 18:8 \xt Rev 17:16\x*Máan ma siyá ein nan mi furin má arunan ná bá arafan má ano maná damú anan béin maman bararasí inten mino. Mai fara vara seyo, minó ákona ma vain Bafan Tiyarafenu anon beni avúavá daíden ira saman kaurinten mino. \p \v 9 \x * \xo 18:9 \xt Isi 26:17; 27:30-35\x*“Máan intin ma vara ráke yafisin kayo ano ma mai nanin má pamúku avúavasí iyáken beni kama yanasintafin ma amusin iyá ein kéká ano véin ma ira saman kauriyain íkun ma oniyáken ben nan arunan uren ifí daantanten mino. \v 10 Mai nanin ma ira khen kaurintin ma aí dosen berai sin nain nan mai ma véi má amusin iyá ein kéká ano akhokho van nentá e mantakhen máa sen bá danten mino: ‘Sirun noe, kákan baru ma varé ein Babironi inká namu uron en mino. Tiyarafenu ano veni avúavá daíden mana áaurá anan uman amen mino.’ \p \v 11 \x * \xo 18:11 \xt Isi 27:36\x*“Ma varará ma váken ona miyaní uriyan saríi iyaré ein kayo ano vetin nina yanasinta ma miyaní in kéká ída vantin pasen mai nanin nan arunan uren ifí daantanten mino. \v 12 \x * \xo 18:12 \xt Isi 27:12-13, 22\x*Mai kékái ona maen kori vá siriva vá kama onámaná kayo ma kanen kanen iyain má kama ankaroro kayo vá efanten davaráe kayo vá ino. Inká nararé davaráe kayo vá sirikha yavaráe vá kama auna iyain daa kayo vá ara ara yanasinta ma erofanti aveantumpó ma uvantein kayo vá ino. Inká kákan miyan tákena yaafó ma uvantein danasinta kayo vá bronsi vá aeni vá mampori vái mai nanin mano miyaní iyaren mino. \v 13 Miyaní in ona kayo ma mai kéká ano ma kain baré ein maen sinamoni vá bin má irafin kaúdan ma íkun uaren kama aunka in pauran má ino. Inká ara ara masamen ma kama aunka iyain má aufá peran uveri ma kama ukhein má uvaini vá orifi anu vá kama faravá bá uviti vá ino. Inká burumakaó bá sipisipi vá osin má osin mano ma yarifiyain kari vá inká miyan ída van doran banta kayo vá banasi vá deren mai nanin mano miyaní uren sarí iyaren mino. \p \v 14 “Mai ona ma miyaní uren sarí iyaré ein kéká ano máa sinten mino, ‘Ase yunan kayo ma naráke ma ena vá nano van iyaré eona mai inka o afeyoren mino. Inká kákan miyan táke yanasinta ma maman kaúdáke amufí nafí iyaré eona inka sipá orein ída kanaíe mai yanasinta ovaráne varan nono.’ \p \v 15 \x * \xo 18:15 \xt Isi 27:31, 36\x*“Ona ma varen mai nanimpin me sarí uren moní bariyaré ein kayo ano nentá e mantakhen mai nanin mano ma uman bariyan berai siyain nan akhokho van uren ifí daan tiyan máa sinten mino. \v 16 \x * \xo 18:16 \xt Rev 17:4\x*‘Kákan baru Babironi oe, sirunke ono. Éi maen anasi ano ma kama ukhein auí daná uren ma kori vá ara ara onámaná kayo vá ano ma kanen kanen iyain má kama ankaroro kayo vá ma mai yaró uran ma afi sikhan bainíi ukhare ono. \v 17 \x * \xo 18:17 \xt Ais 23:14; Isi 27:27-29\x*Máan turákáen nan mana áaurái mai yanasinta ano mo namuen mino.’ \p “Máan tiyantin maen sipi afóeyan má sipii kapteni kayo vá maifin ma ona varen nóken sarí iyaré ein kéká bá inká sipi kayofin ma yoriyain kéká bá ano nentá e mantanten mino. \v 18 \x * \xo 18:18 \xt Isi 27:32\x*E mantaven onantin ma mai varu ira khen kauriyan ma íkun édavintin maen ifí diyan máa sinten mino. ‘Ma varará ena kákan baru máan tukhein baren nafino. Ída ino.’ \v 19 Mai kéká ano kayó pákaan ánompin kaúden kákan arunaná máden ifí diyáken máa sinten mino. ‘Kákan baru Babironi oe, sirun ke ono. Mai nanin nina yanasinta ano ma kákan sipi afóeyan aya íkan ona vain kékasí iyaré ein mai manádái o afeyoren mino.’ \p \v 20 \x * \xo 18:20 \xt Diu 32:43; Ais 44:23; Yer 51:48\x*“‘Inaru oe, véi ma furein nará amusin ono. Mumunan nanin banta vá baya varen orin banta kéká bá sakhanampa vanta kayo vá ano amusin ná ono. Tiretí ankan ma uman amiyaré ein anonafái Tiyarafenu ano veni avúavá daíden uman amen mino.’” \p \v 21 \x * \xo 18:21 \xt Yer 51:63-64; Isi 26:21\x*Máa sirákan mana ákona enisori ano kákan onámaná ma uviti yasamiyain an dakhein mamaren un nompin karúdan araviyákan oovararen temí, “Ma onámaná ma karúdékun aravein an den mi Tiyarafenu ano kákan baru Babironi maman karúdantin tipá o afeyoranten mino. \v 22 \x * \xo 18:22 \xt Ais 24:8; Isi 26:13\x*Mai ma kita fi okhakhan nafi ufen nafi ma asiren í diyaré ein kayo avaya ída enádá inin nono. Ara ara yoran bákan ma mai yorantá afova mantein mano ma yoriyaré ein kayo ano ída vantin inká uviti yasamiyan ma avaya siyaré ein má dere ída inin nono. \v 23 \x * \xo 18:23 \xt Yer 7:34; 16:9; 25:10\x*Oon mano éin ída evaránen kakhaantanten mino. Anasi ma iman amin banta vá mai nanin má ano ma amusin iyaré ein baya ída uron mi enádá éin pintena ininten mino. Eni ona ma miyaní iyaré ein mai kákan banta kékái váken kampun avúavá póké banasi yo iyanen tavi aípá oriyaré intin pasen mai avúavá afoká inten mino. \v 24 \x * \xo 18:24 \xt Yer 51:49; Rev 17:6\x*Béi anon Tiyarafenui kantasí ukhein nanin banta vá sakhanampa vanta kéká bá inká minó akhempá ma vain nanin banta vá aruan puriyaré in mi oman páman en mino.” \c 19 \s1 Babironi Varu Ma Ira Khavin Inarufá Amusin Í Dein Baya Ino \p \v 1 Máan turá iniyaruna vá inaru fáké kokhon nanin banta ano oovararen temí, \q1 “Bafan avisá daní ono. \q1 Evaránen ma siviran má kákan bí bá minó ákona vá Tiyarafenu inan bákan béin pintéi afoká ukhen mino. \q2 \v 2 \x * \xo 19:2 \xt Diu 32:43; Rev 6:10\x*Mai fara vara seyo, fura sen ma funtákein avúavá póké anan Tiyarafenu ano vanasii avúavá daimé iyan mino. \q1 Ma varará ma kákan pamúku nanin báken ma vei namu avúavá póké banasi máden asuse uren Tiyarafenui yoran nanin banta ma aruan puriyá eipái anona yaíden uman amen mino.” \m \v 3 Máa siren evaránen oovarariyan temí, \q1 “Tiyarafenui avisá daní ono. \q1 Mai varu ma ira khen kauriyain pintena íkun mano fara ódiyan banten mino.” \p \v 4 Máa siyákan tuenti-fo (24) ánon enisori kayo vá inká tafúnaren daná ma kamí kamí báken kaya iyain kéká bá ano Tiyarafenu ma vei kin karáká kumantein avorá matimen oovararen temí, \q1 “Pura ino. Bafan avisá daní ono.” \p \v 5 Máa siran mai ma kin kará bain pinté mana vaya ano máa semí, \q1 “Beni yoran banta kéká ma aví bain má inká aví ída vain má ma vákeya \q2 ven nan periyaona kéká ano vá \q2 Tiyarafenun aví daní ono.” \p \v 6 \x * \xo 19:6 \xt Rev 14:2\x*Máa sirá inékun kokhon nanin banta ano oovararen baya siyain mano non iya ma káusiyan avaya seiníen inká aafa ma kankaré teiníen iyan temí, \q1 “Bafan avisá daní ono. \q2 Mai fara vara seyo, setisi Bafan Tiyarafenu ma Minó Ákona vain manon kiníen mino. \q1 \v 7 \x * \xo 19:7 \xt Ais 61:10; Rev 21:2\x*Erí tifé í diyá timusin é \q2 béin kákan bí ameno. \q1 Mai fara vara seyo, Sipisipi Arará ma anasi iman amin damú inka afoká ukhan \q2 mai ma véin baran nain nanin mano veyan útaren ave ukhen mino. \q1 \v 8 Efanten davaráe ma kamaen panu sikhan ma ída mana fain dampakhein mi uren bano siren amikharen mino.” \m (Efanten davaráe maen mai ma Tiyarafenui kantasí ukhein nanin banta ano ma funtákein avúavá bariyá ein mi aní ukhen mino.) \p \v 9 \x * \xo 19:9 \xt Mat 22:2\x*Máa siran mairá enisori ano sisimemí, “Ma vaya vompompin uvarano. ‘Mai ma Sipisipi Ararái anasi varan omáká ma o kumamen dunan nano van ma arakhein kéká ano vá amusin ino.’” Máa siren evaránen temí, “Ma maen Tiyarafenui fura sikhein baya kayo ino.” \p \v 10 \x * \xo 19:10 \xt Apo 10:25-26; Rev 22:8-9\x*Máa siká béin monó tiantano van arantampin o mátimékun mifo véi semí, “Ída vá máan tono. Éin má Yisasini vaya ma sian dákó iyain afá aváeyan má ayofiná bá an dakheruna vantan bá umpo Tiyarafenun mana vá monó tiantano. Mai fara vara seyo, Yisasi ma fura vaya sikhein manon banasi ákona amíkan sakhanampa vaya sé iyan mino.” \s1 Efanten Osin Ané Ma Kumantein Bantai Vaya Ino \p \v 11 \x * \xo 19:11 \xt Íbo 96:13; Ais 11:4; Rev 1:5; 6:2\x*Máa sirá mo onékun inaru ona yiviyain má mana efanten osin mantakhan mai ané mana vanta kumantaren mino. Mai vanta van mi Tiyarafenui Vaya Ánain Puntáden Dakhafiyan inká Pura Vaya Ana Sin Banta e sen aré iyan mino. Béi maen puntákein avúavápói vanasi yaíden bei namuro vá mo aruvé iyan mino. \v 12 \x * \xo 19:12 \xt Dan 10:6; Rev 1:14; 2:17\x*Mai vanta auu fenté ira anafun ma édaveiní iyákan ben ánontá kokhoná kin kamamó baren mino. Ben ayafentá mana ví uvantan maen ída ena ano afová ukhan beyaká anan afová ukharen mino. \v 13 \x * \xo 19:13 \xt Ais 63:1-3; Yon 1:1, 14\x*Narefin dakharé ein buí danái véi uren bákan ben aví ma vain mai Tiyarafenui Vaya ino. \v 14 Inaru fáke aruvin banta kayo ano efanten buí daná ana uriyan efanten osin kayo ané kumamen béin ánain bákuren oren mino. \v 15 \x * \xo 19:15 \xt Íbo 2:9; Rev 1:16; 14:20\x*Mai ma esé oriyaré ein banta oo fenté barará nanin banta ma aruan purin nain baenati ano sefá tefá an ukhan e unen erakharen mino. Béi anon aeni ayonta fákaren banasirá ákona yafisirí iyáken Minó Ákona vain Tiyarafenui aran naná ma vaimpin dantin aravúbintin uvaini ma yasameiní inten mino. \v 16 \x * \xo 19:16 \xt Rev 17:14\x*Ben arúkantá bá ayá davaráerá bá máa sen bompon uvantaren mino. Kin kayoi Kin má bafan kayoi Bafan má ino. \p \v 17 \x * \xo 19:17 \xt Isi 39:17-20\x*Máa sikhá ma onékun mana enisori ano áaufin mantaven ayompin ma ámaren noin nun kayo oovararen tiamemí, “Tiyarafenui kákan dunan ma samádan bain tasá e átaru ono. \v 18 Átaru uveya kin kayo vá aruvin banta kayoi yafisin banta kéká bá ákona aruvin banta kayo vá inká osin kayo vá mai osin ané ma kumantá ein kayo vá miyan ída van doran banta vá para ma vain kéká bá inká tító bá kákan banta kayo vái au vukhafa nano.” \p \v 19 Máa sirá onékun mai ma efanten osin ané ma kumantein banta vá beni aruvin banta kayo vá aruvono siren afá tafúna vá bara ráke kin kayo vá ano vetíi aruvin banta kayo avían átaru en mino. \v 20 \x * \xo 19:20 \xt Rev 13:12-17; 20:10\x*Máan tiyaréin maen mai afá tafúna fákiyáken inká kampun sakhanampa vanta kéká ano ma ven aviká enará ukhein daná uvaren dararen iyaréin kayo vá dere fáken mino. Mai avúavá pókéi mákádan banasi ano veni aní daná mamaren béin aman manontá monó tiyaré íkan míkanan para ayun kaya iyan páken sarafa onámaná ano ma ira khiyaimpin mo kharúden mino. \v 21 Máan turen maen mai ma efanten osin ané kumantaré ein banta oo fenté ma e unen erikhá ein baenati anon afá tafúnai aruvin banta kéká aruan púdan tumpan kayo ano vetin au vukhafa nen mino. \c 20 \s1 Mana Tauseni (1,000) Orana Aúpin Ma Yakó Inain Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 20:1 \xt Rev 9:1\x*Máan turá onékun mana enisori ano inaru fáké eriyáken aron ída van masí kákena khi vá kákan seni anan má pákakharen mino. \v 2 \x * \xo 20:2 \xt Esé 3:1; Rev 12:9\x*Ban Anon nan ma drakoni e siyáken peyante kákan osafáe e siyaré ein mai mana tauseni (1,000) oranará bano van seni anampó damuan kaen mino. \v 3 Máan turen mana tauseni (1,000) oranará báken ída evaránen banasi mákasino van mai enisori ano aron ída van masípin béin karúdan aravuvin mai masí ona munkuan ákonaen mino. Mai máa orana ma esantavintin maen tanáa afarái útúantádantin banten mino. \p \v 4 \x * \xo 20:4 \xt Dan 7:9, 22, 27; 1Ko 6:2; Rev 13:17\x*Máan turá onékun kin kará kayo vákan mairá ma kumantá ein kéká maen banasii avúavá ma yaimin ákona amen mino. Máan tiyákan Yisasini fura vaya vá Tiyarafenui kama vaya vá ma sian dákó ein nan ma anuran tíkakhá ein kayo vá ina oné uno. Inká afá tafúnara safi veni aman manonta safi ma ída monó tian tiyáken beni aní daná ma ayafenta safi ayanta safi ma ída mantaré ein kéká bá dere oné uno. Mai kayo ano evaránen aunan mamaren mana tauseni (1,000) oranará Yisas Karaisin má dafisiní ukhen baren mino. \v 5 Púkaren ma ída esé orun mantan nain kéká ano mana tauseni (1,000) oranarái masípin para vanten mino. \v 6 \x * \xo 20:6 \xt Rev 1:6\x*Púkaren ma esé araíen orun mantampin mai Tiyarafenui kantasí ukhein nanin banta anon orun mantanten mifo amusin ná ino. Mai fara vara seyo, ínaimpáké ma kan dádasí en evaránen purin ákona ano ída kanaíen betin maman bararasí inten mino. máan tinten mifo mai kéká ano Tiyarafenu vá Yisas Karaisin mái yoran bantaí uven Karaisin má mana tauseni (1,000) oranará dafisiní ukhen banten mino. \s1 Tiyarafenu Ano Ma Ban Anon Maman Bararasí Ein Baya Ino \p \v 7 Mana tauseni (1,000) orana ma orivintin maen Ban Anon ma karavusií ukhá ein útúantanten mino. \v 8 \x * \xo 20:8 \xt Isi 38:2, 9, 15-16\x*Karavusi ma útúantádantin Kokin má Makokin mái kéká ma minó barafá bain mo mákáden aruvino van avían manafin átaru inten mino. Mai kéká maen un non akhen páke eyu an den ída yankaforen mi vanten mino. \v 9 \x * \xo 20:9 \xt 2Ki 1:10\x*Máan turá onékun mai kéká ano minó akhen páké eriaren Tiyarafenui vanasi vá béi ma anunu iyá ein kákan baru vá me iyaren eúken mino. Máan tíkan mifo inaru fáké ira ano á ma yeiníen eraaren mai kéká morun ken kauren mino. \v 10 \x * \xo 20:10 \xt Íbo 11:6; Rev 19:20; 21:8\x*Máan turan mai ma vanasi mákasiyaré ein Ban Anon páken sarafa onámaná káké ma ira khiyaimpin ma afá tafúna vá kampun sakhanampa vanta vá ma mo kharúdakháeimpin mo karúden mino. Maifin mi vetí ankan bantin inuran má bayan má ira akhen oriyantin berai siyan banten mino. \s1 Púká Ein Kékái Avúavá Ma Sipá Daimin Nain Baya Ino \p \v 11 Máan turá oniyaruna vá mana kákan efanten kin kará bákan mai yaró mana vanta kumantaren mino. Mai vanta au fáké ma fanu siyain nan ma vara vá inaru vá ano féden karan orin mifo vetíi aúmanin baru ída varen mino. \v 12 \x * \xo 20:12 \xt Dan 7:9-10; Mat 25:31-46; Apo 17:31; 2Ko 5:10; Rev 13:8\x*Máan tiyáká onékun mai ma aví bain má aví ída vain má ma fúká ein kéká ano Tiyarafenui kin kará avorá o mantavin bompon dóki kayo kavasen oriyan Aunan Baran Dóki yere khavasen mino. Kaváden púkaré ein kéká ano ma fara váken bariyaré ein avúavá mai vompon dókifin uvamádan baré in betí ma variyá ein avúaváká tiyan daimen mino. \v 13 \x * \xo 20:13 \xt Rom 2:6; 1Pi 1:17; Rev 2:23; 22:12\x*Un nompin ma fúká ein kéká ampiádan erin maen inká masípin ma masí ukhá ein kéká bá ina ampiádan ere ere uvin betí ankan ma variyaré ein avúaváká ten daimen mino. \v 14 Máan turen puren ma noré ein baru maman karúdan kákan ira khiyain masípin oren mino. Mai ma kákan ira khiyain masí ma vain mai kan dádasí en ma furin mino. \v 15 Máan tukhan maen mai ma Aunan Baran Bompon dókifin ma aví ída varé ein kayon kákan ira khiyain masípin karúdan oren mino. \c 21 \s1 Inaru Fáke Yerusaremi Van Ma Sikhein Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 21:1 \xt Ais 65:17; 2Pi 3:13\x*Máan turá auyen inaru vá auyen bara vá oné uno. Mai fara vara seyo, feyante inaru vá bara vá e khípan maen inká un non má dere khípen mino. \v 2 \x * \xo 21:2 \xt Ais 52:1; 61:10; Ibu 11:16; 12:22; Rev 3:12\x*Máan tuví onékun maen auyen Yerusaremi ma kantasí ukhein mano Tiyarafenu vaípáké inaru me ampiren auyen nanin ma imádan be avafu vaípá orein an den ma varará eren mino. \v 3 \x * \xo 21:3 \xt Riv 26:11-12; Isi 37:27; Sek 2:10; 2Ko 6:16\x*Máan tiyá inékun mai ma kin kará bain pinté mana oova ano máa semí, “Tiyarafenui varu ano saréa vei vanasifin orun bain betin má béi vanten mino. Mai kéká ano veni vanasií intin béi ano vetíi Ayarafenuí inten mino. \v 4 \x * \xo 21:4 \xt Ais 35:10; 65:19; Rev 7:17\x*Máan tuven maen betin auufente minó ánu yo arúdantin purin nafi arunana safi ifídan nafi aí dana safi ída vanten mino. Mai fara vara seyo, feyante avúavá ano ma uman amiyá ein mano inka e khípen mino.” \p \v 5 \x * \xo 21:5 \xt 2Ko 5:17\x*Mai ma kin karáká kumantá ein mano máa semí, “Minó danasinta maman auyení iyá uno.” Siren temí, “Ma vaya maen pura sen puntákein baya ifo vompon dókifin ná uvarano.” \p \v 6 \x * \xo 21:6 \xt Ais 55:1; Yer 2:13; Yon 7:37; Rev 1:8, 17; 22:17\x*Máa siren evaránen temí, “Mai inka khípen mino. Téi maé Araíin má Kípan má uno. Non nan ma aiyain kayo mai ída miyan bantíi aunan baran non ma eraviyain pintena sékun para nanten mino. \v 7 \x * \xo 21:7 \xt 2Sa 7:14; 1Kr 17:13; Íbo 89:26-27\x*Intéa nanin banta anó ara ara uman esantanten nafi mai kéká anon mai ma útaan kaékun bain danasinta mamaren ten tikhafanaí intíi séi vetíi Ayarafenuí onté uno. \v 8 \x * \xo 21:8 \xt Mat 25:41; Rev 20:15; 22:15\x*Máan tinten mifo mai yanasinta van ma féden téin oyan timin nain kéká bá ída ma mumunan in kéká bá minó daná ma máden asuse in kéká bá banta ma aruan purin kéká bá pamúku avúavá ma varan kéká bá uvátakhan ma in kéká bá ayampó uvaran danáká ma monó tin kéká bá kampun baya ma sin kéká bái varun mai ma sarafá onámaná káké ma ira khiyain ban mino. Mai kan dádasí en ma furin nain mino.” \p \v 9 Mai ma yan manápá ifo afápá kan un kádan enisori kayo ano ma Tiyarafenui kípan aran naná ma víkhakhein dóki kayo ma fákakhá ein pinté mana ano eriven temí, “Ten má eresirá mai ma Sipisipi Arará ma varan nain nanin aní ékuyá onano.” \p \v 10 \x * \xo 21:10 \xt Isi 40:2\x*Máa siren mai enisori ano séin taunan do maman kákantá dan bain anuyontá mo khaúden kantasí ukhein baru auyen Yerusaremi ma Tiyarafenu vaípáké ma inaru me ampiren eriyain aníen mino. \v 11 \x * \xo 21:11 \xt Ais 60:1-2, 19\x*Tiyarafenui kakhan mano mai varufin bíkavin mai khakhan mano kákan miyantá ma vain yaspa onámaná káké ma kanen kanen einí iyaren mino. \v 12 \x * \xo 21:12 \xt Isi 48:30-35\x*Mai varui kafi yan bákan tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan (12) ona van mai ona kayorá mana mana enisori ano yafídú ukharen mino. Máan tukhan mai ona kayorá tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan (12) anan banta ma Isareri kékápin bain aví uvantaren mino. \v 13 Mai ona kayo ma varé ein maen áau ma e unípá kanú manaú ona vákan inká notifá kanú manaú bákan sautifá kanú manaú bákan inká áau ma orun perápá kanú manaú baren mino. \v 14 Tiyan míkan mifo sirantan kan orun kádan (12) onámaná darói mai varui kafi uvantaren mino. Máan tukhan maen Sipisipi Ararái sirantan kan orun kádan (12) eyo iyampon kayo avíi mana mana onámanáká uvádú ukharen mino. \p \v 15 \x * \xo 21:15 \xt Isi 40:3; Rev 11:1\x*Mai ma sen má baya sein enisori ano mai varu vá kafi vá inká ona kayo vá ma avamáan onan danka kori fóké uvantein pákakharen mino. \v 16 Mai varu avamáden onákan kamí kamí akhen ban maen beni ayá bá asíka vá ano kan tauseni ifo kan antareti (2,200) kiro mitan baren mino. \v 17 Mai varui kafi ma amákó uren uvantá ein ma avamáan onein mai sikisti faif (65) mita ino. Banta ano ma avamáan oniyain avúavákái sen enisori ano avamáan onen mino. \v 18 \x * \xo 21:18 \xt Ais 54:11-12\x*Mai varui kafi maen yaspa onámaná póké uvaren inká mai varufin ma vain danasinta korifó uvaren urákan mai ráké kamu an dakharen mino. \v 19 Mai ma sirantan kan orun kádan (12) onámaná daró ma mai varui kafi uvádan bákan ma kákan miyantá bain onámaná kayofó ma auí ukharé ein mai máan mi ukhen mino. Esé araí in bafan ma yaféká ein mai yaspa e ma siyain onámaná bákan mairá kaní ma ukhá ein safaia vákan inká kanú manausí ma ukhá ein akhéti vákan inká kamí kamisí ma ukhá ein mai emarari ino. \v 20 Inká dan manápasí ma ukhá ein sadonikisi vákan inká dan manápá ifo afápá mana un kádaní ma ukhá ein kaneriani vákan inká dan manápá ifo afápá kan un kádaní ma ukhá ein krisoraiti vákan inká dan manápá ifo afápá kanú manaú un kádaní ma ukhá ein mai beriri ino. Inká dan manápá ifo afápá kamí kamí un kádaní ma ukhá ein topasi vákan inká tiyan míkaní ma ukhá ein krisopresi vákan inká tiyan míkan mifo sirantan mana orun kádaní (11th) ma ukhá ein yasinti vákan inka siyan míkan mifo sirantan kan orun kádaní (12th) ma ukhá ein ametisiti vákan ukharen mino. \p \v 21 Mai ma sirantan kan orun kádan (12) ona ma varé ein mai kákan miyantá ma vain ankaroro fói mana mana ona uvádú ukhan inká mai varui kákan aa maen kori fóké anan uvantan kamu an dakharen mino.\fig Ankaroro asína ino.|alt="string of pearls" src="LB00171B.TIF" size="col" ref="Rev 21.21" \fig* \p \v 22 Mai varufin ída kákan monó namun bá oné uno. Mai fara va ino. Minó Ákona ma vain Bafan Tiyarafenu vá Sipisipi Arará bá anon mai varui kákan monó namun ban mino. \v 23 \x * \xo 21:23 \xt Ais 60:19-20; Rev 22:5\x*Mai varufin áau vá biyon má ano ída kakhaan té iyan mino. Mai fara va ino. Tiyarafenui kakhan manon panu sian tiyan mi Sipisipi Arará anon oon uruanté iyan mino. \v 24 \x * \xo 21:24 \xt Ais 60:3, 5\x*Ara ara vara fáke nanin banta ano mai kakhan aúpin nontin maen bara ráke yafisin kayo ano maifin eriven betíi kákan bí aminten mino. \v 25 \x * \xo 21:25 \xt Ais 60:11\x*Mai varufin ída yunin bákan pasen mi inúpasí ma íkan ída ona munké iyan mino. \v 26 Minó bara fáke nanin banta ano kama yanasinta vá kákan bí bá baren mai varufin ódinten mino. \v 27 \x * \xo 21:27 \xt Ais 52:1; Isi 44:9; 1Ko 6:9-10\x*Mai varufin maen ída mana namu avúavá bá ayampó uvaran danáká ma monó tin avúavá bá ayave avúavá ma variyá ein kéká bá kampun ma siyá ein kéká bá ano ódinten mino. Máan tinten mifo Sipisipi Ararái aunan baran bompompin ma aví uvantan nain kéká ano anan ódinten mino.\fig Bompon dóki kayo ino.|alt="scrolls" src="cn02086b.tif" size="col" ref="Rev 21.27" \fig* \c 22 \s1 Aunan Ma Amiyain Noni Vaya Ino \p \v 1 \x * \xo 22:1 \xt Isi 47:1\x*Máan tiyákan mai enisori ano Tiyarafenu vá Sipisipi Arará bái kin kará pinté ma avusese ukhen aunan amiyain non mano ma kamu an dakhen oriyain aníen mino. \v 2 \x * \xo 22:2 \xt Esé 2:9; Isi 47:12; Yoe 3:18; Sek 14:8\x*Mai non mano varu aúbaná ma kákan aa vaimpin eraviyákan tefátefá akhentá maen mana aunan amin daa ampanten mai ano sirantan kan orun kádan (12) dádái mana oranafin aran iré iyan mino. Mana mana viyontái aran iriyan mai yaa ana fókéi ayofan danasí uren barará nanin banta ayofé iyan mino. \p \v 3 Aufon ma in avúavá mai varufin ída vanten mino. Mai fara va ino. Tiyarafenu vá Sipisipi Arará bái kin kará mai varufin bantin pasen beni yoran nanin banta ano véintá anan monó tinten mino. \v 4 \x * \xo 22:4 \xt Mat 5:8; Rev 3:12\x*Máan tiyáken mai kéká ano ven auná oniyantin maen be aví mai nanin banta ayafentá uvaranten mino. \v 5 \x * \xo 22:5 \xt Dan 7:18, 27; Rev 5:10; 20:6; 21:23, 25\x*Máan turantin mai varufin ída yunin bantin oon má áau vá ano ída kakhaantanten mino. Mai fara va ino. Bafan Tiyarafenu ano kakhaan tiyantin mai nanin banta ano kiní ukhen ayun para van oriyan banten mino. \p \v 6 \x * \xo 22:6 \xt Rev 1:1\x*Máa siren mai enisori ano sisimemí, “Ma vaya funtákein mi váká banasi ano iniren pura ino sino van muno. Ínaimpá dákó inain danasinta van ma Bafan Tiyarafenu ano vei sakhanampa vanta kayo siamíká ein bayan bei enisori siantan éin morun tiamiyan mino.” \s1 Yisasi Ma Erin Nain Baya Ino \p \v 7 \x * \xo 22:7 \xt Rev 1:3\x*“Afovasá ono. Ainé téi erenté uno. Ma vompompin ma uvantein sakhanampa vaya ma iniren bákuriyá ein kékasá amusin ino.” \p \v 8 \x * \xo 22:8 \xt Rev 19:10\x*Téi Yoni anon mai yanasinta oniyáké mai vaya iné uno. Mai vaya iniré maé mai enisori arantampin o mátimé béintá monó teno van é uno. \v 9 Máan tékun mifo véi semí, “Ída vá máan tono. Téi maé éin má sakhanampa vanta kayo ma afá aváeyan bain má inká ma vompon pinte vaya oo yaiyen ma mai vaya vákuriyain kéká bái mana yoran bantan bá umpo Tiyarafenun aví ana vá daní iyáke ventá ana vá monó teno.”\f * \fr 22:9 \ft Rev 19:9 fin ná onano.\f* \p \v 10 Máa siren tisimemí, “Ma sakhanampa vaya ma vompompin uvareona mai ída vá damuan ákona ono. Mai fara vara seyo, yamú inka ádesí ukhen mino. \v 11 \x * \xo 22:11 \xt Dan 12:10\x*Máan tukhein nará namu avúavá ma inain áesin na mai avúavá baren oriyan bano. Pain avúavá ma inain áesin ná mai avúavá baren oriyan bano. Inká puntákein avúavá ma varan nain áesin ná mai avúavá baren oriyan bano. Inka kantasí ukhen ban avúavá ma varan nain áesin ná kantasí ukhen ban oriyan bano.” \p \v 12 \x * \xo 22:12 \xt Ais 40:10; Yer 17:10; Rev 2:23\x*“Afovasá ono. Téi ainéi erenté uno. Téi ma erenuna mai miyan mái mamare erivé maé mai ma varará nanin banta ano ma variyá inain avúavákái siyá miyan amídú onté uno. \v 13 \x * \xo 22:13 \xt Ais 44:6; Rev 1:8, 17; 21:6\x*Téi maé Arfa vá Omekha vá báké Araíin má Kípan má uno. \p \v 14 \x * \xo 22:14 \xt Esé 2:9; 3:22\x*“Bei auí daná ma sesé uren bain kayo vá amusin ino. Mai kéka san mi kana ino sintin mi aunan baran daa aran niyáken kákan barui ona finté ódinten mino. \v 15 Mai varu akhempá mai iyan kayo an den ma uvátakhan iyá ein kéká bá pamúku nanin banta vá banta aruan purin kéká bá ayampó ma uvaran danáká ma monosí iyá ein kéká bá inká kampun baya ma e sian more mere iyá ein kayo vái vanten mino. \p \v 16 \x * \xo 22:16 \xt Nam 24:17; Ais 11:1, 10; Rom 1:3; Rev 2:28; 5:5\x*“Téi Yisasi anon ma vaya siamino van tesi enisori siantékun mi mumunan nanin banta vaípá oren mino. Téi maé Devitini Ampamin Anan\f * \fr 22:16 \ft Devitini Ampamin Ana uno ma siyain baya mai Yisasi fefá bákan ínaimpái Deviti afoká ukhan mino.\f* bákéi séi anon beni kin kará baranté uno. Inká téi mae Ákurá Ma Fanu Siyain Ofu uno.” \p \v 17 \x * \xo 22:17 \xt Ais 55:1; Rev 21:6\x*Kantá Aunan má Tiyarafenui vanasi\f * \fr 22:17 \ft Tiyarafenui vanasi van ma siyain mai Kiriki vaya finté banta ma iman amikhein arinta van mi siyan mino. Mai vanta maen Yisasi ino.\f* vá ano siyáken, “Ereno.” Máa siyantin ma vaya ma inin nain mano vá ereno sino. Máa siyantin ma non nan ai nain mano vá eriven nano. Non ma nano van in nain áesin eriven ná aunan bain non ma Tiyarafenu ano fara amusin amiyain ná nano. \v 18 \x * \xo 22:18 \xt Diu 4:2; 12:32\x*Ma vompon dókifin ma sakhanampa vaya vain ma inin nain kéká amaninái ma ákona vayafó amaan té uno. Mana vanta ano ma ena vaya maman ma ma vompontá asotú intin maen ma vompompin ma Tiyarafenui aran nana san ma sikhein Tiyarafenu ano maman mai vanta amaniná kainten mino. \v 19 Inká mana vanta ano ma ma vompon pintena mana vaya yo varantin maen aunan amin daa aran ma véin iyáantan bain Tiyarafenu ano yo mádantin maen mai ma kantasí ukhein baru van ma ma vompon dóki ano sikheimpin ída ódinten mino. \p \v 20 \x * \xo 22:20 \xt Mat 24:30-31; 1Ko 16:22\x*Ma vaya kayo ma sian dákó ein banta ano máa semí, “Eyo, séi ainé erenté uno.” \p Pura ino. Bafan Yisasi ereno. \p \v 21 Bafan Yisas Karaisini sarisari ano vá Tiyarafenui vanasi vá bano.\f * \fr 22:21 \ft Manáa Kiriki vompon akhempá ma vaya asotú ukhen mino: \fq Pura ino.\f*