\id EPH - Agarabi NT [agd] (Papua New Guinea) -2011 bd \h Efesasi \toc1 PORI MA EFESASÍ NANIN BANTA UVAMAN AMEIN BOMPON MINO \toc2 Efesasi \toc3 Efe \mt1 PORI MA EFESASÍ NANIN BANTA UVAMAN AMEIN BOMPON MINO \mt2 (Efesasi) \imt1 Efesasi Vompon Ma Uvanteí Pákenai Afova Vaya Ino \is1 Ma vompon ma uvantein banta ino. \io1 Baya varen orin banta Pori ino. \is1 Uvarein orana ino. \io1 AD sikisti-tu (62) fin mi Korosí nanin bantai vompon má Firimonini vompon má manafin kauran baren orein mino. \is1 Ma vompon ma uvantein baru ino. \io1 Romú kákan barurá karavusií uran báken karavusi namun pintéi uvanten mino. \is1 Ma vompon ma uvaman amikhein kéká ino. \io1 Efesasí ma monó nanin banta varé eimpin mifo mai vompon mano anan Esiá barafin ma varé ein monó namun kayofimpá deren eúkukhen mino. \is1 Nái ana vará ma vompon uvanten nafino. \io1 Ena anan nanin banta finté ma monó tiyain nana ma Esiá barafin bain Yutan kayo ano ma oyan amen nan mino. Yutan kayo vá ena anan kéká bápin ma ákona kafi varé ein ma Tiyarafenu ano Karaisin tiantan ma yoruman barákuren ma míkampin mana mumunan kaen ma inká Karaisimpin ma maman mana kékasíen ma ukhein nan mi ma ma minópá uvaman amikhein bompompin tian amá ukhen mino. Ma vomponi kankan saptafin mi monó tin avúavá pákena ineine amen mi inká Tiyarafenui aruvin dana san tikhan ma minó ano anunu iyain vesi va san tian amá ukhen mino. (Sapta 6:10-18 fin ná onano.) \c 1 \s1 Porini Susu Vaya Ino \p \v 1 \x * \xo 1:1 \xt Apo 18:19-21; 19:1\x*Yisas Karaisini kama vaya varen orin bantaí ino van ma Tiyarafenu ano vei anunurá ma aní ukhein banta séi Pori anon ma vompon uvaré uno. Efesasí ma Tiyarafenui kantá nanin banta váken Yisas Karaisintá ma mumunan ukheona kayon uvaman amé uno.\fig Pori ma ayan arantantá damuádan bain mino.|alt="Paul in chains" src="CN02069B.TIF" size="col" ref="Efe 1.1" \fig* \p \v 2 Teti Sifóe Tiyarafenu vá inká tetisi Bafan Yisas Karaisin má anon tiretin tarisari uren ará kusin aminten mino. \s1 Yisas Karaisin Táké Ma Kantasí Ukhein Avu Varan Baya Ino \p \v 3 \x * \xo 1:3 \xt Efe 2:6\x*Tetisi Bafan Yisas Karaisin Afóen Tiyarafenu avisá daní ó tifano. Béi anoi setin tivábá uren mi inaru fákena kama yanasinta setin timikhan mai anoi setin tú iyampon tiya iyan mino. \v 4 \x * \xo 1:4 \xt Yon 15:16\x*Mai fara vara seyo, Tiyarafenu ano ma vara ída uvanten pefái setin aní uren Yisasin má maman túpá ukharen mino. Para va ino. Béi setin nan anunu uren mi mai avúavá mádan baren ben avorá kantasí ukhein nanin banta ano setin nan ída aau manten mino sinten mino. \v 5 \x * \xo 1:5 \xt Yon 1:12\x*Tiyarafenu ano Yisasin pinté uaren tetí ankan e sivían be akhasí ono van inikhen mi véin kákan amusin uanten mino. \v 6 Tiyarafenu ano ma setin tarisari urá ma ve Anin má túpá ukhé tiferuna vará ben aví daní ó tifano. \v 7 \x * \xo 1:7 \xt Efe 2:7; Kor 1:14\x*Tiyarafenu ano Yisas Karaisin pinté uaren mi setin moéken tarisari uren beni narefó ume finté setin evaránen tivíken mino. \v 8 Tiyarafenu ano vei kama ineine vá tarisari vá tetimpin banaen mino. \v 9 \x * \xo 1:9 \xt Rom 16:25\x*Pefá ma Tiyarafenu ano ma Yisas Karaisintái ma yaná baranté uno siren ma inian kain ma aúpá bá ein mai saréan bariyáken mi setimpin tian amá iyan mino. \v 10 \x * \xo 1:10 \xt Kor 1:16, 20\x*Mai veni ineine máan mi ukhen mino. Be ma aní ukhein damú ma afoká intin maen minó ma vara ráke yanasinta vá inaruráke yanasinta vá o éke e éke uan manafin átaru urantin maen Yisas Karaisini yafisin aránaópá anan banten mino. \p \v 11 \x * \xo 1:11 \xt Rom 8:28-29\x*Yisas Karaisin má ma súpá ukhé tiferuna van mi Tiyarafenu ano setin nan bei vanasi ino sen aní ukhen mino. Máan tukhantíi Tiyarafenu ano ma fefá iyátintákaré ein danasinta vará tifanté uno. \v 12 Tiyarafenu ano ma máan tein mai seti Yutan nanin banta ano ma Yisas Karaisimpin naren ma ákona inin ma ave ukhé tiferuna kéká ano Tiyarafenu aví daní iyan kákan bí amino van mino. \v 13 Tireti ena anan nanin banta ano Yisasini fura vaya vá kama vaya vá inire mumunan e ono. Máan ma eona anon tiretin aya uran mi Tiyarafenu ano seti Yutan kayo ma einíen tiretin avían Yisasin má túpá en mino. Máan turen mi vei vanasi ma ameno van iyáantan baré ein Kantá Aunan ma siretin amein manon beni vanasi ino sen aní ukhen mino. \v 14 \x * \xo 1:14 \xt 2Ko 1:22\x*Tetí ankan ma Tiyarafenu ano iyátintan bain danasinta ma ínaimpá baranunai fura sen Kantá Aunampó tetimpin aní ukhen mino. Mai vará tetí ankan kakhakein Tiyarafenu aví daní ó tifano. \s1 Efesasí Nanin Banta Ayaino Van Ma Pori Amúkein Baya Ino \p \v 15 Bafan Yisasintá ma ákona e mumunan iyáke monó nanin banta ma minó pimpá ma vain ma avábá iyaona vaya vá iné uno. \v 16 Mai van mi séi Tiyarafenu vaípá ena ena susu siantiyáké ákona é timúkuantiyá uno. \v 17 \x * \xo 1:17 \xt Kor 1:9\x*Máan tiyá inká tetisi Bafan Yisas Karaisin Afóe ma moéken kakhakhein Tiyarafenu vaípá tiretíi mumunampin kama afova amintin Tiyarafenurá ma mumunan in avúavá kama e afová ono van timúkuantiyá uno. \v 18 Máan tiyá inká tiretíi inin ona yiantantiya kama yanasinta ma ameno van dan bain afová ureya mai yanasinta varanté uno sire mairá ákona kaono van mai van deren timúkiyá uno. Mai fara vara seyo, kokhon danasinta ma vei vanasi iyáantan baréin ma amikhein afová ono van muno. \v 19-20 \x * \xo 1:19-20 \xt Kor 1:11; Íbo 110:1; 2Ko 13:4; Kor 2:12\x* \x * \xo 1:19-20 \xt Íbo 110:1; 2Ko 13:4; Kor 2:12\x*Máan tukhái mai ma minó daná esantaren dan uron bain ákona vaintá ma mumunan iyá tiferuna kéká ano afová ó tifano van mi simúkiyá uno. Mai ákona maen mai ma Yisas Karaisi ma furin pintena evaránen avían mantaren kákan bí amiren ma ve ayan kurompá ma yan inarufá bain má manaí ukhein ákona ino. \v 21 \x * \xo 1:21 \xt Kor 1:16; 2:10\x*Máan tukhein nan mi Yisas Karaisi anon namu aunan kayo ma moékan ákona vain kayorá dafíken mino. Máan tukhan mi ven aví bá ákona vá anon ánon banta kayo aví bá ákona vá esantakhen mino. Máan tukhein béi ída saréa ana yafisinten mifo ínaimpá deren dafisinten mino. \v 22 \x * \xo 1:22 \xt Íbo 8:6\x*Tiyarafenu ano minó danáká ma yafisin ákona Yisas Karaisin amikhen mino. Mai monó nanin banta ano mai fintena ayain barano van mi mai ákona amikhen mino. \v 23 \x * \xo 1:23 \xt Rom 12:5; Efe 4:10, 15; Kor 1:18\x*Monó nanin banta ma vain mai Yisasin aun ban mino. Máan tukhan mi minó akhempá ma vain danasintafin béi kanai suron ukhen mino. \c 2 \s1 Tiyarafenu Ano Ma Furin Pintena Yisas Karaisi Má Ma Evaránen Tivían Mantein Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 2:1 \xt Kor 1:21; 2:13\x*Yisas Karaisintá ma fefá ída mumunan ukheya mae Tiyarafenu oo átakharé ureya namu avúavá bariyáke fasen purin nanin banta an mi yakhare ono. \v 2 \x * \xo 2:2 \xt Kor 3:7; Tai 3:3\x*Máan ma iyaona anon afokhampin ma namu aunani ánon banta kayo ano ma Ban Anoni oo yaiyeníi iya va ono. Tiyarafenu oo ma átakharé iyain nanin banta aúpin mai namu aunan manon dafíken doriyan mino. \v 3 \x * \xo 2:3 \xt Kor 3:6\x*Máan tiyan mifo Yisas Karaisintá ma fefá ída mumunan ukhé tifé maé teti minó ano yeren mai avúavá bariyaré tiféuno. Tetí ankan dere ume avúavá pinté e afoká ukhá é tifékun Tiyarafenui aran naná ano ma minó ena anan nanin bantafin ma erikhá ein mano setimpin má deren erikharen mino. \p \v 4 \x * \xo 2:4 \xt Rom 6:11-13\x*Máan tinten mifo mai ma arunaná bíkakhein Tiyarafenu ano setin nan moékantá anunu uren \v 5 tetí ankan ma véin oo átakharé eruna anoi furin nanin banta an dakhá é tifékun mi Yisas Karaisin ma avían mantein manon tetin auyen aunan timen mino. Mai Tiyarafenu anon bei sarisarifó tetin tiya uren evaránen tivíken mino. \v 6 \x * \xo 2:6 \xt Kor 2:12\x*Tiyarafenu ma furin pintena Yisas Karaisin má orun tivían mantaren maen inarufá ma vain danasintará dafisin nono sen iyátintáken mino. \v 7 Yisas Karaisin pintéi uaren Tiyarafenu ano setin tarisari ukhein taréa fi ínaimpa safi mai minó nanin banta anon mai ma minó daná esantakhein danasinta ma aní ukhein onanten mino. \p \v 8 Mai fara vara seyo, Yisasintá ma mumunan eona anarái Tiyarafenu ano vei sarisari fóké tiretin aya uren evaránen avíken mino. Mai sireti ma kama avúavá bariyaona vara máan ten naifo Tiyarafenu ano vei anunurái faran aya uren evaránen avíken mino. \v 9 \x * \xo 2:9 \xt 1Ko 1:29-31; 2Ti 1:9\x*Tiretí ankan ma kama avúavá manteona vara Tiyarafenu ano aya uren evaránen avíken naifo mana ano ída vá be amo sino. \v 10 \x * \xo 2:10 \xt Tai 2:14\x*Mai fara vara seyo, Tiyarafenu ano Yisas Karaisin pinté uaren mi setin kama uren uvamádá bá tiféuno. Mai vará téti nan ma kama avúavá barano van ma fefá iniádan baré ein ná bará tifano. \s1 Yisas Karaisin Má Ma Mana Vukhafaí In Baya Ino \p \v 11 Tiretí ankan ída Yutan kayo ompo ena anan bantafin mi afoká ukha ompo afovasá ono. Máan tukhein nan mi Yutan kayo ano siretin nan ída au kakhein kayo ino siren betí ma yan bukhafa máará kakhein nan mi au khákan iyan mifo aúpin ída funtáken mino. \v 12 \x * \xo 2:12 \xt Rom 9:4; Kor 1:21\x*Máan tukhen mifo maí damú tiretí ankan ída Yisasini ádé bare ompo ovare vá me ineno. Isareri nanin banta van ma Tiyarafenu ano vei vanasi e sen avíkeimpin tiretin má maifin ída váke Tiyarafenu ano ma vetin iyáantákeimpin ída siretin nina van mino. Mai fara va ino. Tiretí ankan ma ma varafin báke ompo Tiyarafenu ída afová eya inká beni kama yanasinta van ída ákona e ave ukhare ono. \v 13 \x * \xo 2:13 \xt Kor 1:20\x*Máan tukha ompo Yisasi ma siretin nan e furen ma vei nare vanaein manon tiretin e avían beni ádé kaen mino. \p \v 14 \x * \xo 2:14 \xt 1Ko 12:13\x*Mai fara vara seyo Yisas Karaisi anon tetí Yutan kayo vá inká tireti ena anan kéká bá ma ará kusen manafin ban avúavá timen mino. Mai ma erasampin ma ven ará namu uantan maran iyákun ma mai ano erasan aúbaná ma kákan on kakhá ein mi yo máden mai on evaránen antíkaren erasan maman manafiníen mino. \v 15 \x * \xo 2:15 \xt Kor 2:14\x*Yutan kayoi man bayafin kokhon bayan baré íkan mi Yisasini furin manon mai vaya kayo yo maman karúdaren Yutan kayo vá ena anan kéká bá e avían beyantá túpá uren mi maman mana auyen ananíen mino. Míkanan ma ará kusen manafin ban avúavá ameno van mi véi máan ten mino. \v 16 \x * \xo 2:16 \xt Sek 9:10; Kor 1:20, 22\x*Béi ma yaa unkamádantá purein manon míkanan anan maman manafiní uran mi vékanan Tiyarafenu vá aronaíen mino. Mai van mi míkan mano ída evaránen ben ará namu uantan maran inten mino. \v 17 \x * \xo 2:17 \xt Ais 57:19\x*Yisas Karaisi ano ma ma varafin eriven tireti ena anan kéká ma Tiyarafenui ádé ída váke nentá ma vaona vá inká tetí Yutan kayo ma Tiyarafenu ádé bá tiferuna vá ano ma kusen bani kama vayan tisimen mino. \v 18 Mai fara vara seyo, Yisasin pintéi uaré teti Yutan kayo vá tireti ena anan kéká bá ano kasaé Tiyarafenu avorá ódó tifantékun mai ma varé tiferuna Kantá Aunan manon mai aa aní inten mino. \s1 Tiyarafenui Kantá Namuni Vaya Ino \p \v 19 \x * \xo 2:19 \xt Efe 3:6\x*Máan tukhayan tiretí ena anan kayo ano saréa ída soya nanin banta ma vaonaí ukha ompo siretin má deren Tiyarafenui vanasi vákeya veni kékasí ukha ono. \v 20 \x * \xo 2:20 \xt 1Ko 3:11\x*Máan tukhái setí ankan Yisasin amái vákun mi inká beni kama vaya ma varen orin banta kayo vá sakhanampa vanta kéká bá anon namádaní ukhan inká Yisas Karaisi anon beyantá mai namuni Bafaní ukhen mino. \v 21 \x * \xo 2:21 \xt 1Ko 3:16\x*Mai setí ankan ma mumunan iyá tiferuna anoi maman manafiní uvéi Bafani kantasí ukhein monó namun ma uvariyá tiféuno. \v 22 \x * \xo 2:22 \xt 1Pi 2:5\x*Máan tukhayan tireti ena anan kéká bá ano yere Yisasimpin o asótú uven nan mi siretin ma maman Tiyarafenui Kantá Aunan ma van namuní iya ono. \c 3 \s1 Pori Ena Anan Kayofin Monó Tiamin Banta Ino \p \v 1 \x * \xo 3:1 \xt Fir 1:7, 13\x*Tiretí ena anan nanin banta aya ono van mi séi Pori ano Yisas Karaisini karavusifin bá uno. \v 2 \x * \xo 3:2 \xt Kor 1:25\x*Bákun mi siretí ankan ena anan nanin banta ma siamíden tarisari ino van ma Tiyarafenu ano ma simikhein doran inka afová ukha rono. \v 3 \x * \xo 3:3 \xt Efe 1:9-10; Kor 1:26\x*Mai sarisari ma aúpá baréin ma Tiyarafenu ano séin aníí ódaré maé ma fefá afova vompon tiretin uvaman amikharé erunan taréa afoká en mino. \v 4 Máan tukhein mi mai ma uvaman amikharé eruna vompon ma yankafinteyan Yisasi ma yoriyaré éi pákena ma afová ukheruna mai afová inono. \v 5 Pefá Tiyarafenu ano mai aúpá ineine ída vanasifin aníin ontaren mifo saréan Kantá Aunan tákéi sakhanampa vanta kayo vá inká baya ma varen orin banta kéká bápin mi afokáin onen mino. \p \v 6 \x * \xo 3:6 \xt Efe 2:13, 16-19\x*Máan tukhan Tiyarafenui aúpá ineine máan mi ukhen mino. Tireti ena anan nanin banta ano ma mumunan iyaona kéká bá inká Yutan kayo ano ma mumunan ukhein kayo vá ano maman manaí uveyan Yisasin má túpá eonai véin pinté uarei Yutan kayo ma iyáantan baré ein danasinta yaídeya varan nono. \v 7 \x * \xo 3:7 \xt Kor 1:25\x*Tiyarafenu ano séin tarisari uren kama usintáden ákona simikhái veni yoran bantaí ukhé beni kama vaya ma siamin dorarí iyá uno. \p \v 8 \x * \xo 3:8 \xt 1Ko 15:9-10\x*Tiyarafenui kama nanin banta an téi ída yakhékun mi Tiyarafenu ano séin tarisari uren mi Yisasin ída kanaíen dosiren kama yanasinta setin timikheí pákena van ma ena anan nanin banta siamin doran téin timikhen mino. \v 9 Máan tukhan mi minó daná ma uvantein Tiyarafenu ano séin nan bei aúpá ineine ma esé araí in tá baré ein maman dákó ino van mi séin aní uren tivíken mino. \v 10 Máan tukhan mi véi ma ena anan má Yutan kayo vá ma maman manafiní inain manon bei kama ineine vá afova vá ma ayompin bákan ma ákona ví bá ma vain aunan kayofin afoká inten mino. \v 11 Pefá ma vara ma ída uvanten maen béi Bafan Yisas Karaisin pinté uaren mai yaná barano van mi iniádákaren baren mino. \p \v 12 \x * \xo 3:12 \xt Yon 14:6; Rom 5:2\x*Tetí ankan ma véintá mumunan é tiferuna anon béimpin o asótú uvé tifékun mi mai anon Tiyarafenu vaípá ma orin ona yirá tiféi véin avorá ída feranton oriyá tiféuno. \v 13 Máan tukhái séi ma kama vaya siamiyarunará ma uman timiyain nan tiretí ena anan nanin banta ano ída anomé iniyáke amusin mana ono van mi ákona é tiamiyá uno. \s1 Pori Ma Efesasi Kéká Ákona Uantano Van Amúkein Baya Ino \p \v 14 Mai anarái séi siron kanan durafúdé tiretin nan te Sifóe vaípá timúkiyá uno. \v 15 Mai fara vara seyo, ma vara ráke yanasinta vá inká inaruráke yanasintará ma ánoní ukhein benafo veyáká anan ban mino. \v 16 Máan tukhan béimpin moéken avábá bakái veni Kantá Aunan mano siretin ákona amino van mi séi simúkiyá uno. \v 17 \x * \xo 3:17 \xt Yon 14:23; Kor 1:23; 2:7\x*Inká Yisas Karaisintá ma mumunan esin maen tiretimpin béi vanten mino. Máan tuvinti Tiyarafenui kama varafin ma amun dan aravuvin mantan ákona einí ono van mi simúkiyá uno. \v 18 Tiretí ankan má minó Tiyarafenui mumunan nanin banta vá ano Yisas Karaisini ída kípan avábá ma kákaní in inká ayasí in dan ódin ma námen aravin ukhein ma afová in ákona varano van mi simúkiyá uno. \v 19 Yisas Karaisini avábá maen moéken kákan mi vantiya ída kanaíeya minó afová inompo mai finté manáa kokhon afová ono van muno. Máan tesin maen Tiyarafenui aunan má ákona vá ano siretimpin bíkakhen bano van mi simúkiyá uno. \p \v 20 Tiyarafenui ákona ano ma setimpin doriyá ma setí ankan ina ono van ma iniyá tiferuna yanasintai ákona ano moéken esantakhen mino. \v 21 Máan tukhein nará minó mumunan nanin banta ano Yisas Karaisin táké uaren ná ena ena yamú Tiyarafenun kákan bí amen oriyan ná bano. Pura ino. \c 4 \s1 Yisas Karaisi Má Ma Mana Vukhafaí in Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 4:1 \xt Kor 1:10\x*Tiyarafenu anon tiretin arakhen mifo mai van inian kákaní ono van mi Bafani yorarí ma iyarunará ma fákaan karavusií ukhein banta anon tiretin duvun iyá uno. \v 2 \x * \xo 4:2 \xt Kor 3:12-13\x*Ena ena yamú kuse váke vá bempákesá nono. Tiretíi avábá posá beni uman ayain maran ná ono. \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Kor 3:14-15\x*Tiretí ákona ure vá Kantá Aunan má o súpá uveya ará kusen ban avúaváposá tiretiyan damono. \v 4 Para vara seyo, mana vukhafa vá mana Aunan mái vákan inká ínaimpáke yanáká ma ákona inin kauren ma avein mai manan bákan mi siretin arakhen mino. \v 5-6 \x * \xo 4:5-6 \xt 1Ko 12:6\x*Mana Bafan má mana mumunan má mana non baran má inká tetin Tifóe mana Tiyarafenu vá anan ban mi minó tetimpin doriyáken minó esantakhen mino. \p \v 7 \x * \xo 4:7 \xt Rom 12:3, 6\x*Máan tukhen pasen mi Yisas Karaisin pinté uaren minó nanin banta avábá uren mana mana amusin daná amirú amirú ukhen mino. \v 8 Máan tukhein nan mi Tiyarafenui vompon dóki ano máa sikhen mino. \q1 “Béi ma inarufá ódiyáken maen \q2 bei vanasi ma karavusií ukhá ein iyanen ben oyampá oriyan \q2 maen mana yaná amusin amirú en mino. \rq Íbo 68:18\rq* \m \v 9 \x * \xo 4:9 \xt Yon 3:13\x*Mai ma véi yan ódé uno ma sein bayai ana máan mi ukhen mino. Ma ma seti varuna varafin béi veyan maman bararasí uren erakharen mi evaránen ódikhen mino. \v 10 Mai ma veyan maman bararasí uren erakhá ein mano anan minó danápin béini yafisin mano víkano van ayompin ma vain danasinta esantaren dan uron ódikhen mino. \v 11 \x * \xo 4:11 \xt 1Ko 12:28\x*Béi anon monó nanin banta amusin amen mi manáa avían aposeriíen inká manáa avían sakhanampa vantaíen inká manáa avían monó nanin bantará dafisiníen mi inká manáa avían monó baya ma siamin bantaíen mi inká manáa avían monó afova ma amin bantaí urú en mi ukhen mino. \v 12 Máan tukhan mi vetíi yoran ma vain mai Tiyarafenui vanasi ayaintin beni yoran doriyáken monó nanin banta ano ma Karaisin au vukhafaí ma ukhein mai ákonaen báken kamaen bano van mino. \v 13 \x * \xo 4:13 \xt Kor 1:28\x*Máan té oriyá tifé ma setisi mumunan má afova vá ma o éke e éke uan Tiyarafenu Anintá kauré ma sirá manafiní uré tifé ma Bafan oman tapé tiyá inká monó tin avúavápin ma mantaan ákona uvé maé Yisas Karaisi ma kama avúava sinta ma variyá einí ó tifanté uno. \p \v 14 Máan tuvé maé ída evaráné arará iyampon kayo an davé kampun banta kékái vaya van puran tiyan mantino siré e mumunan uan more mere ó tifanté uno. Mai fara vara seyo, manáa kéká ano kampun baya fóké dákói fura vaya ma seiní iyáken tetin máka siyan mino. \v 15 \x * \xo 4:15 \xt Kor 1:18; 2:19\x*Máka sinten mifo seti monó nanin banta ano vá tetisi ánon ma Yisas Karaisi váká ma ven au an ma yakhé tiferuna kéká ano vá beni avúavá moéké bariyákesá pura vaya vá avábá basá pákaan ákona ó tifano. \v 16 Máan tukhé tifékun mi véi anon minó bukhafa maman manará asótú uran kamaen báken bei yorarí urú iyáken mi ena vukhafa aya íkan inoriyan mairái minó bukhafa ano kama ukhen avábápin inoriyan mino. \s1 Kakhan Avúaváká Ma Vain Iyamporinta An Ma Yakhen Ban Baya Ino \p \v 17 \x * \xo 4:17 \xt Rom 1:21; 1Pi 1:14\x*Máan tukhein nan mi Bafani ákonará tiretin ma vaya siamiyá uno. Monó ma ída inin nanin bantai avúaváká ída vá nono. Mai fara vara seyo, vetíi inin asuse uron mi ukhen mino. \v 18 Betíi inin maen títípa an mi yakhan pasen Tiyarafenui avúavápin nenta suron mi van mino. Mai fara va ino. Betíi inin mano nenta suron bákan aú ano ákona ukhen mino. \v 19 Máan tukhan pasen betíi ineine finte kama inin orivin maen moéken namu avúavápin oferan namu ineine kayo anan bíkakhan pasen kasaen ara ara avúavasí é iyan mino. \p \v 20 Máan té iyan mifo siretí ankan mai aa sákesa Yisas Karaisin afová ukhe va ono. Ída ino. \v 21 Yisasin pinten mai fura vaya inirei véin afová eono. \v 22 \x * \xo 4:22 \xt Rom 8:13; Kor 3:9\x*Pefá tiretí ankan má deren mai ma kampun tin avúavá bá inká ará mantan ma namu avúavá barampin má bare ompo saréa mai avúavasá oyan ameno. Mai fara vara seyo, mai avúavá anon kampun tireya vanasii ineine máde asuse uantiyare ono. \v 23 \x * \xo 4:23 \xt Rom 12:2\x*Máan ma iyá eona vará monó avúavápin tiretíi ineine vasá maman auyení ono. \v 24 \x * \xo 4:24 \xt Esé 1:26; Kor 3:10\x*Tiretí ankan auyen nanin bantaí ukha ompo auyen avúava sá aní ono. Mai fara vara seyo, Tiyarafenu ano maman beyan an mi yara vaompo funtákein nanin bantaí ukheya kantasí ukhe fura yaná ana vá barano. \p \v 25 \x * \xo 4:25 \xt Sek 8:16; Kor 3:8-9\x*Mai vará kampun tin avúavá ifa ureya vá pura sikhein baya ana vá ben tiamin maran ono. Mai fara vara seyo, setí mana vukhafa finte nan bá tiféuno. \v 26 \x * \xo 4:26 \xt Yem 1:19-20\x*Tiretí ankan umeí inampo ída vá áesin arankan avúavá ano siretintá dafisino. \rq Íbo 4:4\rq* \m Ída vá aran nan iya vasin ná áau eraven orun perano. \v 27 Mai fara vara seyo, aran nan ma in avúavá anon Ban Anoni ona yiantan nono. \p \v 28 Umoyan ma iyá inona kéká ano mai avúavá ifá ure vá tiretí ayampó pura se kama yorarí ureya kokhon daná máde vá o ma afasí ukhein nanin banta siretí aúkáke sá aya ono.\fig Anasi ano ma ena nanin banta yunan amiyain mino.|alt="woman sorting food" src="cn02080b.tif" size="col" ref="Efe 4.28" \fig* \v 29 \x * \xo 4:29 \xt Kor 4:6\x*Tiretí ankan oorá dafíke ída vá namu vaya kayo seno. Ena nanin banta ma aya oren baya kayo ana siyasin ná mai vaya ma inin nain kayo aya ino. \p \v 30 \x * \xo 4:30 \xt Ais 63:10; Efe 1:13-14; 1Te 5:19\x*Tiyarafenu ano siretin evaránen miyaní uren maen bei Kantá Aunampó tiretin aníen be ina e sikhen mifo ída vá tiretíi avúavá ano Kantá Aunan arunaná amino. \p \v 31 \x * \xo 4:31 \xt Kor 3:8\x*Máan tinona van mi ena asiren ma ará namu uantan avúavá bá aranan in má baé naé tin má oyampá baya sin má inká namu avúava sinta vá ampeno van tiyá uno. \v 32 \x * \xo 4:32 \xt Mat 6:14; 18:22-35; Kor 3:12-13\x*Ampire vá tiretí ankan ben kama uren ará amin maran iyákeya vá Tiyarafenu ano ma Yisas Karaisin pinté uaren ma siretíi ume ampianteiní eya vá enai ume ampiantano. \c 5 \s1 Kakhakheintá Ma Van Baya Ino \p \v 1 \x * \xo 5:1 \xt Mat 5:48\x*Tiretí ankan ma minó danasí inte mae mai Tiyarafenui avúavá ánain ná bákurono. Mai fara vara seyo, siretí béin akhafanan ban nan tireti nan anunu ukhen mino. \v 2 \x * \xo 5:2 \xt Eks 29:18; Ibu 10:10\x*Yisas Karaisi ma siretin nan anunu uren ma vei aufó ákonte uran Tiyarafenu avorá aunka uveri an dákan ma amusin uaren tiretíi ume ampianteiní e vá ena ma anunuin avúavá áesin ná tiretimpin bíkakhanti vá bano. \p \v 3 Máan tukhanti ída vá pamúku avúava safi ena ina yaná ma aranan nafi ena namu avúava sinta fi vá barano. Mai fara vara seyo, Tiyarafenui vanasifin máan avúavá ma variyain kayoi afokhan ída van mino. \v 4 Tiretí ankan Tiyarafenu vá tusu siantan nompo ída vá namu vaya fi aniana vaya fi inká namu vaya fo safi vá taró teno. \v 5 \x * \xo 5:5 \xt 1Ko 6:9-10; Kor 3:5\x*Para vara seyo, siretí ankan afovasá ono. Pamúku avúava safi inká ída funtákein avúava sinta fi ena ina yaná ma aran nan nafi ma variyain mai kampun ayarafenu kayoi monó tiantiyain pasen máan nanin banta ano ída kanaíen Yisas Karaisin má Tiyarafenu vái yafisimpin orinten mino. \v 6 \x * \xo 5:6 \xt Rom 1:18; Kor 2:4, 8\x*Kampun banta kayoi vaya inire vákurin nampo yafían ná ákona oro. Mai fara vara seyo, namu avúavá ma variyá inain nanin banta amaninái Tiyarafenui aran naná afoká inten mino. \v 7 Máan tukhanti mai ma vanasi ano ma namu avúavá baran naimpin ída vá o fébe varano. \p \v 8 \x * \xo 5:8 \xt Yon 12:36; Efe 2:13; Kor 1:13; 1Pi 2:9\x*Mai fara vara seyo, fefá títípafin baré en nan mi saréa Bafan mano avían kakhantá kaúken mifo kakhan avúavá kasá bano. \v 9 Mai fara vara seyo, mai khakhan ma siretimpin bain manon kama avúavá bá puntákein avúavá bá inká pura sin avúavá bái maman dákó é iyan mino. \p \v 10 Máan tukhein nará Bafan mano ma amusin oren ukhein avúavasá dosireya afová oro. \v 11 Namu avúavá ma variyain nanin banta vá ída vá avunté ono. Mai avúava sinta ano ída kama aran imádé iyan mino. Máan tukhein nará mai avúava sinta vará antan nono. \v 12 Mai fara vara seyo, ume nanin banta ano ma aúpáké bariyain avúavá ma yákó tian amáin nan tiyave inten mino. \v 13 \x * \xo 5:13 \xt Yon 3:20-21\x*Máan tiyan mifo oon mano ma vetimpin panu sin maen namu avúava sinta maman afoká é iyan mino. \v 14 \x * \xo 5:14 \xt Ais 26:19; Rom 13:11\x*Para vara seyo oon mano ma kamaen panu sin maen minó daná maman dákó é iyan mino. Mai van mi máa sikhen mino. \q1 “Aun ma vakheona kéka soe, mantano. \q2 Púkanona finté orun mantesin ná \q2 Yisas Karaisi ano kakhaantano.” \s1 Kantá Aunani Ákonará Ma Van Baya Ino \p \v 15 \x * \xo 5:15 \xt Kor 4:5\x*Máan turanti siretí ma vanonafin dafían ná ákona ukhe vano. Kama ineine ma vákan bain nanin banta an ná dakheya ída vá aniana ma ukhein nanin banta an dano. \v 16 Taréa namu yamúi va ompo yafían ákona ukheya ena ena kama avúavá ana vá barano. \v 17 Mai van ída vá aniana iya váke Bafan mano intéa yanasá barano van anunu ukhen nafi mai yanasá afová ono. \v 18 \x * \xo 5:18 \xt Ruk 21:34\x*Mai namu avuává ano siretíi van máden asuse inten mifo ída vá óen non nare óen iya vano. Áesin ná Kantá Aunan mano vá tiretimpin bíkakhanti vá bano. \v 19 \x * \xo 5:19 \xt Kor 3:16\x*Banti vá Í Bompon pintena í bá ena í kayo vá inká Kantá Aunan mano ma inimpin báuantan nain í kayo vá ben tiamin maran iya vá tiretíi aúkáké Bafantá í dano. \v 20 \x * \xo 5:20 \xt Kor 3:17\x*Máan tiya mae minó danasinta vará tetisi Bafan Yisas Karaisin avíkasá ena ena yamú tiretin Afóe Tiyarafenun ná tusu siantano. \s1 Ábasu Ano Ma Kamaen Ban Avúavá Baya Ino \p \v 21 \x * \xo 5:21 \xt 1Pi 5:5\x*Tiretí ankan Karaisin aránaópá báke vá ena nanin banta vá oo yaiyin maran ná ono. \v 22 \x * \xo 5:22 \xt Kor 3:18; 1Pi 3:1\x*Bafani aránaópá ma vaonaí eya sireti anasi kayo ano siretí avafuná aránaópasá bano. \v 23 \x * \xo 5:23 \xt 1Ko 11:3; Efe 1:22\x*Mai fara vara seyo, Yisas Karaisi ma monó nanin banta ánon báken ma ve au fóké aya uren ma evaránen avíkeiníen mi vanta anon be anái ánon ban mino. \v 24 Monó nanin banta ano ma Yisas Karaisini aránaópá bainí eya vá tiretí anasi kayo ano vá avafunái aránaópasá bano. \p \v 25 \x * \xo 5:25 \xt Kor 3:19; 1Pi 3:7\x*Inká avafuná ano vá Yisas Karaisi ma monó nanin banta van ma anunu uren aya ono van ma vei aunan ampikheiníe vá tiretí anáona vará anunu ono. \v 26 \x * \xo 5:26 \xt Tai 3:5\x*Banasi maman kantasí ono van mi Yisas Karaisi anon non má Tiyarafenui vayafó bái vei vanasi sesé uran mi ven avorá kamaen kantasí ukhen mino. \v 27 \x * \xo 5:27 \xt 2Ko 11:2; Kor 1:22\x*Béi ma máan tein mai ve avorá maman avusese en kama urantin pain nafi sonton nafi ída vantin bei vanasi ano ída aau vantin kantasí ana ukhen bano van mino. \v 28 Máan mana en ná avafuná ano ma vetíi au van ma anunu iyainíen ná betí anáona vará anunu ino. Mai fara vara seyo, avafu ano ma ve ana san ma anunu inten mai fura sen beyan nan mi anunu iyan mino. \v 29 Yisas Karaisi ma ve au an dakhan ma monó nanin banta van anunu iyainíen mana vanta ano ída vei au van oman kaumpan é iyan mifo kama uren mi yafisé iyan mino. \v 30 Máan tukhái setí ankan Yisas Karaisini au vukhafan bá tiféuno. \p \v 31 \x * \xo 5:31 \xt Mat 19:5\x*Tiyarafenui vompon dóki ano máa sikhen mino. “Mai van mi vanta ano ve anóe afóen me ampiren be aná bá o súpá en mana vukhafaí é iyan mino.” \rq Esé 2:24\rq* \m \v 32 \x * \xo 5:32 \xt Rev 19:7\x*Mai vaya anon moéken kákani suron ukhen mifo Yisas Karaisi ma monó nanin banta vá maman mana vukhafaí ukheí pákena vayan tiádan ban mino. \v 33 Máan tukhein nan mi siretin evaráné tiamé uno. Mana mana vanta ano ma eyan nan ma anunu iyaonaí eya vá e aná anunu ono. Inká anasi ano vá be avafuni aránaópá báke ná ben oo yaiyino. \c 6 \s1 Anóe Afóen Má Iyamporinta Vái Vaya Ino \p \v 1 \x * \xo 6:1 \xt Kor 3:20\x*Iyamporinta oe, Bafan mái súpá ukha ompo anóe afóni oo vá daiyono. Mai fara vara seyo, máan ma inteya mai kamaen puntákein avúavá baran nono. \v 2 Tiyarafenui siyan míkan man baya kayo finte ma esé iyáantan ma vain man baya ano máan mi sikhen mino. “Tiretí anóe afóeni aránaópasá bákeya vetin oo vá daiyono.” \v 3 Mai ma iyáantan baya ano máan mi sikhen mino. “Tiretí anóe afóen aránaópá báke ma vetin oo yaiyinte mai kama e ma varará ayáká ban nono.” \rq Diu 5:16\rq* \p \v 4 \x * \xo 6:4 \xt Íbo 78:4; Pro 22:6; Kor 3:21\x*Inká tiretí afóe yan noe, ída vá iyampon kayo ma aran amin avúavá bariyákeya vetin kama uantádeya vá Bafani kama avúava sinta vá afova ameno. \s1 Miyan Ída Van Doran Banta Kayo Vá Ayafa Kéká Bái Vaya Ino \p \v 5 \x * \xo 6:5 \xt Kor 3:22-23; Tai 2:9-10; 1Pi 2:18\x*Miyan ída van doran nanin banta oe, Yisas Karaisini oo yaiyono van ma iyaonaí eyá tiretíi ayafa aránaópá bákeya vetin ma sin nain dorarisá ono. \v 6 Tiretíi ayafa kayo ano ma siretin ádé ban nain damú ana ída vá betin amusin ameno van ákona yorarí ono. Ída ino. Yisas Karaisini miyan ída van doran nanin banta ma vanteya aúkáke sá Tiyarafenui anunu vákurono. \v 7 Bafan mano amusin ino van muno sire vá amusin iyákeya aúkáke sá minó doran dorano. \v 8 \x * \xo 6:8 \xt 2Ko 5:10; Kor 3:24-25\x*Máan tukhein nan mi miyan ída van doran nanin banta fu inká miyan ban doran banta fu mai ovaresá me iné tifano. Tetí ma kama yorarí ukhá onunarái siyan Bafan mano miyan timirú inten mino. \p \v 9 \x * \xo 6:9 \xt Rom 2:11; Kor 4:1\x*Inká tireti ayafa vanta kayo oe, siretíi miyan ída van doran nanin banta kayo ída vá akhokho amiyákeya vetin kama uresin ná bano. Ovare vá me ineno. Betí má tirétí mái Kákan mai inarufái váken béi ída mana van mana anunu é iyan mino. \s1 Tiyarafenui Aruvin Danasinta Fákena Vaya Ino \p \v 10 Tesi kípan baya ino. Bafani kákan ákona vasá mantaan ákona ono. \v 11 \x * \xo 6:11 \xt Rom 13:12; 2Ko 10:4\x*Tiyarafenui minó aruvin buí daná ma ureyan kasae mantaan ákona uve mae Ban Anoni máka simpin esantan nono.\fig Aruvin buí daná ma ukhein mino.|alt="armour" src="LB00196B.TIF" size="col" ref="Efe 6.11" \fig* \v 12 \x * \xo 6:12 \xt 1Pi 5:8-9\x*Mai fara vara seyo, varará nanin banta vá ída siruviyá tifé umpo namu aunani ánon banta kayo vá ma varará ma yafíkein namu aunan kayo vá inká títípa avúavá bá ayompin ma namu avúavá bariyain aunan kayo vái siruviyá tiféuno. \p \v 13 Máan tukhein nan Tiyarafenui minó aruvin buí daná urákareya namu yamú ma erintiya kasae mantakhare vá inká aruvin ma kípavinti yere mantaan ákona ukhe vano. \v 14 \x * \xo 6:14 \xt Ais 11:5; 59:17; 1Te 5:8\x*Mantaan ma ákona ono ma sinteya fura vaya ana ma simpo sá amú ananí eya vá Tiyarafenui funtákein avúavápó kápa ona ma uan ákorá iyareinisá ono. \v 15 \x * \xo 6:15 \xt Rom 10:15\x*Inká Tiyarafenui kama vaya finté ma eriyain kusin baya fosá arantan anamun an dareya fura se útare vá bano. \v 16 Mai aruvin danasinta ma variyákeya inká mumunan ná pákaan ákona uresin ná mai ano sanko an davintin ná Ban Anoni ira khiyain uve kayo ano e khútino. \v 17 \x * \xo 6:17 \xt Ibu 4:12\x*Máan tiyantiya vá inká Tiyarafenu ma siretin evaránen avíkein inin mano vá kápa kamamó ma einí uvintiya vá inká Tiyarafenui vaya fosá maman Kantá Aunani vaenatií ure vá pákaan ákona ono. \v 18 \x * \xo 6:18 \xt Ruk 18:1; Kor 4:2; 1Te 5:17\x*Kantá Aunani ákona rasá ena ena yamú amúkiyáke vá ákona e Tiyarafenun tiamesin ná tiretin aya ino. Ena ena yamusá minó akhempá ma vain monó nanin banta van iniya vá amúkuantano. \p \v 19 \x * \xo 6:19 \xt Kor 4:3-4; 2Te 3:1\x*Máan tiyákeya Tiyarafenui kama vaya ma vain mai ena anan nanin banta ina vá dere ifo vá amúkusintiya sirá beni aúpá ineine ída feran kamaesá tian amá uan ameno. \v 20 \x * \xo 6:20 \xt 2Ko 5:20; Frm 9\x*Mai fara vara seyo, séi Tiyarafenui oo vantan bákéi mai vaya ma siyaruna anarái siyan tirantantá seni anan kukhen mifo amúkusintiya sirá ída feranton kasaé beni vaya sian amá ono. \s1 Pori Ma Kípiyan Amusin Baya Sein Mino. \p \v 21 \x * \xo 6:21 \xt Apo 20:4; Kor 4:7-8; 2Ti 4:12\x*Tikikasi maen téin tinunu ukhein tifá tiváen báken tiyaen Bafani ákona yorarí iyain bantin téi ma variyaruna fáké baya sian amá intiya inin nono. \v 22 Mai van mi siretin ákona uantan baya siamiyáken inká teti ma varuna fáke yere siamino van mi véin tiantékun tireti vaonafá orinten mino.\fig Pori ma Tikikasin tiantan Efesasí orein mino.|alt="Paul sending Tychicus" src="CN02151b.TIF" size="col" ref="EPH 6.22" \fig* \p \v 23 Mumunan tiyofi sifá tiváeyan noe, seti Sifóe Tiyarafenu vá Bafan Yisas Karaisin má anon tiretin nan anunu uren ará kusiantáden mumunan ákona uantanten mino. \v 24 Mai ma setisi Bafan Yisas Karaisin nan ma aúkáké anunu iyain kayofin ná Tiyarafenui sarisari ano vano.