\id 1JN 1John-EAST Eastern Arrernte Scripture Translation (05-OCT-05) Neil Broad SIL, typing – Judi Harland \ide UTF-8 \h 1 John \toc1 1 John \toc2 1 John \toc3 1 John \mt1 1 John \mt2 Pipe arrekwelenye John-elarle intelhe-ileke Ngkarte-kenhe areyeke \c 1 \s1 Angkentyele itethe antheme akerte \p \v 1 The kwenhe pipe nhenhe intelhe-ileme tyerrtye-akerte nhenge anwerne-arle renhe Angkentye akeme nhenge itethe-arle antheme, nhenhe kwenhe Angkentye itethe-arle aneme. Lyetenyenge akwele, urreke apmere ahelhe nhenhe anetyenhenge, Angkentye nhenhe re kwenhe itethe akwete aneke. Nhenge re ahelhe nhenhe-werne apetyemele, anwerne anteme renhe arratye areke. Nhenge re akaltyele-antherlenge anwerne renhe aweke angkerlenge. Anwerne renhe arratye anpeke. \v 2 Itethe anthentye akngerre re arrateke! Alknge anwerne-kenhe anthurrele areke re arratekenge. Lyete anteme anwerne nhenge arrekantherre ileme utnenge itethe nhenhe ikwere-akerte nhenge-arle akwete-ante-arle anemeke. Arrekwele-arle re Anyikwenge anetyarte, re akenhe ahelhe nhenhe-werne apetyeke anwernekenge anerle-anetyeke. \v 3 Kele areke-arle-iperrele ante aweke-arle-iperrele anwerne kwenhe arrekantherre ileme, nhenge yanhe-ngentyele apeke arrantherre anwernekenge anyente-irremele anetyenhenge akangkemele-anteme aneme Ngkartenge uthene Alere Ikwerenhenge Jesus Christ-nge uthene. \p \v 4 Ye, the kwenhe arrekantherre intelhe-ileme arne nhenhe areye-akerte nhenge yanhe-ngentyele anwerne arratye akangkemele anthurre anetyeke arrantherre-arle kwenhe itnenhe arratye itelarekenge. \s1 Ngkarte ure alkngenthe-arteke \p \v 5 Angkentye yanhe anwerne-arle aweke Christ-ngentyele, anwerne arrekantherre ilemele alakenhe; Ngkarte kwenhe impene anthurre aneme. Re arne akurne apekele mpwaretyakenhele aneke. Re alkngenthe alkarle anthurre ingwemerte-kwenye-arle. \v 6 Anwerne apeke alakenhe angkeme-ketye, “Anwerne kwenhe akangkemele Ngkartenge apurte aneme.” Kenhe nhenge anwerne akwetethe arne akurne mpwarerlte-anerlenge, anwerne kwenhe ingwemertele-arteke aneme, anwerne urrtyirremele nhenge-arle akwele anwerne akangkemele Ngkartenge apurte aneme. \v 7 Kele anwerne apeke arratye mwerre anerlte-aneme, nhenge Ngkarte-arle arratye mwerrentye anthurre aneme-arteke, yanhe kwenhe alkngenthe Ngkarte-kenhenge aneme-arteke. Nhenge anwerne anemele alkngenthe alakenhe-artekenge anwerne arratye mwerrele anetyenhe ante anwerne akangkemele anemele, ipeltye anemele. Nhenge anwerne apeke arne akurne mpwaremele Ngkartele akenhe anwernenhe arlkngeme-anteye-arle alhwe Jesus-kenhele. \p \v 8 Nhenge anwerne apeke angkerlenge anwerne kwenhe-arle arne akurne mpwaretyakenhe kele anwerneke urrtye ilelheme ware-arle. Nhenge anwerne alakenhe angkemele, anwerne kwenhe angkeme anwerne-arle arratye itelaretyakenhe nhenge iwenhe-arle Ngkarte anwerne-akerte angkeme arratye-arle anemeke. \v 9 Ngkartele kwenhe mpwareme nhenge iwenhe-arle re ilemeke re imerte mpwaremele, iwenhe-arle re mpwareme kwenhe arratye anthurre-arle. Alakenhe ikwerenge anteme nhenge anwerne apeke Ngkarteke ilelheme nhenge arne akurne areye anwerne-arle mpwareke, kele Re-anteme anwernenhe arlkngeme arne akurne yanhe areye anwerne-ngentyele imerte anwernenge ipeltye-anteme-irremele ante anwernenhe imerte akayake-ilemele nhenge arrilentye-ketyenge. Kele anwerne kwenhe akwetethe nhenge Ngkarteke ilelhetyeke nhenge anwerne apeke arne akurne iwenhe apeke renhe mpwarerlenge. \v 10 Ngkarte kwenhe angkeme ingkirreke anthurrele arne akurne mpwareke. Alakenhe ikwerenge anteme nhenge angwenhe apeke angkeme rarle akwele arne akurne mpwaretyakenhe, rarle angkeme Ngkarte-arle urrtyirremele angketyame-arteke akwele! Re ipmentye-iweme-arteke-arle nhenge iwenhe-arle Ngkarte anwerne-akerte angkeme! \c 2 \s1 Christ-arle Ngkarteke angkeme anwerneke \p \v 1 Ye, ampe areyaye, the kwenhe angkentye nhenhe arrekantherre intelhe-ileme, nhenge aweke-arle-iperrele arrantherre mwerrentye anerlte-anetyenhenge arne akurne mpwaretyakenhele. Kenhe arrantherre apeke arne akurne mpwarerlenge nhenhe itelaretyeke, Jesus Christ-arle Akngeyeke angkeme anwerneke. Jesus Christ-ele anwernenhe itetheke mpwareme, re akwetethe arratyentye anthurre anerle-aneme. Re Ngkarteke angkeme Rarle anwernenhe ipeltye-ilirtneme. \v 2 Itelareme Jesus Christ-arle utnenge ikwerenhe-arrpe anthelheke anwerneke piwelhemele ilweke, nhenge Ngkartele anteme arne akurne areye anwerne-ngentyele urrparetyenhenge, anwernenhe ilpernetyakenhe anemele. Ye, Re kwenhe arlkngeme arne akurne areye nhenge anwerne-arle mpwareke, Re arlkngeme-anteye arne akurne areye tyerrtye areye-ngentyele apmere ahelhe arrpe-anenhele-arle! \p \v 3 Nhenge anwerne apeke Ngkarte aywerrkele aweme ingkirreke mpwaremele, Rarle anwernenhe mpwaretyeke ileme kele imerte anwerne-arrpe itirremele, “Arratye kwenhe anwerne Renhe itelaremere.” \v 4 Nhenge angwenhe apeke re alakenhe angkeme-ketye, “The kwenhe Renhe itelareme.” Kenhe tyerrtye yanhe apeke aywerrkele awetyakenhele iwenhe-arle Ngkartele anwernenhe mpwaretyeke ileme kele rarle urrtyirremele angkeme rarle Ngkarte itelaremele. Yanhe kwenhe arratye anetyakenhe anemere. \v 5 Kele nhenge angwenhele apeke re Ngkarte aywerrkele apeke awerlenge imerte mpwaremele arne iwenhe-arle Re anwernenhe mpwaretyeke ileme kele re-anteme Ngkarteke ahentye anthurre aneme. Ye, nhenhe-ngentyele kwenhe anwerne akaltye aneme anwerne-arle arratye atyewe areye Ikwerenhe aneme, Rarle anwernekenge aneme. \v 6 Anwerne apeke ilelherlenge atyewe Ngkarte-kenhe areye anwerne kwenhe Jesus Christ-arle aneke-arteke anetyeke. \s1 Angkentye lyetenye Christ-ngentyele \p \v 7 Atyewe areye, the kwenhe nhenhe arrekantherre intelhe-ileme ante the arrenhantherrenhe ileme akangkelhe-ilerretyeke. Angkentye nhenhe alkarle kwenye-arle, angkentye nhenhe ingkweye kwenhe. Arrantherre kwenhe arrekwele aweke-arle. Angkentye arrekwelenye kwenhe arrantherre-arle aweke nhenge Christ arratye itelaremele. \v 8 Kenhe angkentye nhenhe akenhe tharle arrekantherre ileme kwenhe arratye angkentye alkarle lyetenye anemenge. Angkentye alkarle aneme iwenhe-arle Christ-ele mpwarekenge alkarle anemenge, ante iwenhe-arle arrantherre mpwareme alkarle aneme. Lyete arrantherre arne akurne-ketye mpwarentye impelheke, arrantherre anteme arne mwerre areye arratye areye-arlke mpwarerlte-aneme-tetye. Alakenhe-arteke kwenhe arrantherre nhenge awethe ingwemertele anetyakenhe. Alakenhe-arteke-arle arrantherre nhenge alkngenthe akngerrele anemeke nhenge alkngenthe akngerre kele pwarrtyeme. \p \v 9 Angwenhe apeke re angkeme-ketye, “Ayenge kwenhe itethe alkarle anthurre aneme, tyerrtye-arteke alkngenthele aneme Ngkarte-ngentyele pwarrtyemenge.” Kenhe ikwerenge-anteye-arle, tyerrtye yanhe arrpenhe Jesus-kenheke ahentye anetyakenhe, kele re itethe alkarle anetyakenhe, re akenhe nhenge tyerrtye arrpenhe-arteke-arle nhenge akwetethe ingwemertele anerle-anemenge. \v 10 Nhenge anwerne apeke akangkemele aneme arrpenhe areyeke, itnenhe mwantyele arntarnte-aremele, anwerne kwenhe alkngenthele akwetethenhe anerlte-anemele ante anwerne Ngkarte akangketyeke mpwareme. Nhenge anwerne alkngenthele alakenhe-arteke anemele anwerne atyewe arrpenhe Jesus-kenhe tyelpelhe-iletyakenhe itnyeketye. \v 11 Kenhe nhenge anwerne atyewe Jesus-kenhe areyeke ahentye anetyakenhe kele anwerne iwerre arrpenhe akurne-arle anemele tyerrtye apeke ingwemertele aneme-arteke. Nhenge arrpenhe ingwemertele itnyelpitnyeme-arteke, alknge pwenge-artekele anteme aneme, alakenhe-arteke. Anwerne itelaretye-kwenye nthenhe-werne alhemele. \p \v 12 Ye, the kwenhe pipe nhenhe arrekantherre intelhe-ileme nhenge ayenge-arle ahentye-anemeke nhenge arrantherre-arle ampe atyinhe-arteke anemeke. Arrantherre apeke arne akurne areye mpwaremele Ngkarte-arle arrekantherrenge ipeltye-irrekenge Christ-enge ularre. \v 13 Artwe ampwe areye uthene arelhe ampwe areye uthene, pipe nhenhenge the kwenhe arrekantherre-arlke ileme arrantherre-arle Christ arratye itelarekenge nhenge arrekwele-arle anekeke. Arlwekere-arenye areye-arlke artwe anewe anetyakenhe areye-arlke, Ngkartele kwenhe arrenhantherrenhe lterrke mpwareme nhenge arrentye Satan-ele apeke arrenhantherrenhe arrkerneme, arrantherre renhe akwenpele aweme. \p \v 14 Ayenge awethe nhenhe angkeme: The kwenhe arrekantherre nhenhe intelhe-ileke arrantherre-arle kwenhe Ngkarte-ante itelarekenge, arrantherre-arle Christ-arlke itelarekenge, nhenge akwetethe-arle itethe anetyarte, arrantherre-arle akwetethe utnenge atnerre anerlenge. Arrantherre-arle kwenhe akwetethe aywerrke anthurrele awerlte-anemenge angkentye Ngkarte-kenhe, arrantherre-arle nhenge arrentye Satan irlpe artepele awerlenge nhenge rarle arrenhantherrenhe arrkernemenge nhenge apale mpwareketye. \p \v 15 Arrantherre arelhewarraye! Arne arrpe-anenhe arratye itelaretyale anaye arne yanhe kwenhe apmere ahelhe nhenhe-arenye-arle aneme. Tyerrtye arrpenheme arne areye apmere ahelhe nhenhe-arenye areyeke ware itirrerlte-aneme, itnekenge apurte anetyale. Nhenge arrantherre apeke itnekenge apurte aneme, arrantherre-arle Ngkarteke ahentye anetyakenhe anemere. \v 16 Yanhe areye arne apmere ahelhe nhenhe-arenye areyeke-arle ware itirrerlte-aneme akwetethe alakenhe mpwareme: itne kwenhe mpwarerlte-aneme iwenhe apeke ikwere itne-arle ahentye aneme-ante ware, itne interlte-apeme anewe tyerrtye arrpenhe-kenhenge. Alakenhe-arlke itne kwenhe arne arrpe-anenheke ahentye anerlte-aneme. Alakenhe-arlke itne kwenhe akwetethe tnakelhemele itneke-arrpe itirrerlte-aneme. Kenhe Ngkartele akenhe itnenhe alakenhe anetyeke akaltyele-anthetyakenhe. Itne aneme tyerrtye ahelhe nhenhe-arenye areye-arteke Ngkarteke akutne areye-arle. \v 17 Urreke kwenhe apmere ahelhe nhenhe uyerretyenhe. Arne ingkirreke ahelhe nhenhe-arenye areye-arlke, tyerrtye areye nhenge ahentye-anemeke, itne kwenhe uyerretyenhe-anteye. Kenhe yanhe areyele mwantyele awerlte-arle-aneme nhenge aywerrkele mpwarerlte-anemele-arlke nhenge Ngkartele-arle itneke mpwaretyeke ahentye anemeke itethe akwete-ante anetyenhe. \s1 Tyerrtye arrpenheme Christ-eke akwetethe ahentye-anetyakenhe \p \v 18 Ye, ampe atyinhe areyaye, Christ kwenhe lyete ware apetye-alpetyenhe ahelhe uthene alkere uthene uyerretyenhe-arle. Kenhe arrantherre akenhe anwerne-ngentyele kele aweke-arle, nhenge tyerrtye anyente Christ-eke ahentye anetyakenhe-arle kwenhe arrateme, anyente-ante ware kwenye, atningke kwenhe arrateke-arle anteye. Kele itne akenhe kele-arle apmere ingkirreke anthurrenge arrateke ante tyerrtye atningke kele aneme Christ-eke ahentye anetyakenhe nhenge artepe-arle ikwerenge untyeme-irrereke. Alakenhe ikwerenge anteme anwerne akaltye aneme arlte ingkerne-arle itwe-irremenge. \v 19 Tyerrtye nhenge areye tyatye anwerne-kenhe-nge untyeme-irreke, itne akenhe anwerne-kenhe-nge arratye anetyakenhele. Nhenge itne apeke-arle atyewe Christ-kenhe areye aneke itne-arle anwernekenge anemere, arrangkwe-arle, itne impemele-arle alheke. Itne-arle anwernenhe impemele alhekenge, ingkirrekele kwenhe itelareme arrangkwe-arle itnekenge anwerne-kenhe anemeke. \p \v 20 Arrantherre kwenhe itne-arteke anetyakenhe, Christ-ele-arle Utnenge Akngerre arrekantherre-werne yernekenge, Re arrekantherre irrpeke arrekantherrenge-arlenge anemele. Yanhe-ngentyele arrantherre ingkirrekele angkentye arratyentye itelareme. \v 21 Arrantherre apeke itirreme tharle arrekantherre pipe intelhe-ilemeke-athene arrantherre-arle angkentye arratyentyeke akutne anerlenge. Arrangkwe-arle akenhe, arrantherre kwenhe kele akaltye aneme, the anteme pipe nhenhe intelhe-ileme arrantherre-arle kele akaltye anemenge. Arrantherre akaltye aneme tyerrtye angwenhe apeke-arle angkentye arratye angketyenhe re kwenhe angkentye urrtyirrentye uyarne apurtelhe-iletyenhe nhenge angkentye arratyenge, angkentye arratye anthurre-ante-arle kwenhe Ngkarte-ngentyele apetyemenge. \p \v 22 Angwenhe-ame nhenge aneme angkentye urrtyirrentye-arle ilerle-aneme? Kele yanhe kwenhe aneme nhenge angkeme-arle Ngkartele-arle akwele Jesus yernetyakenhe. Tyerrtye yanhe re kwenhe Christ-eke ahentye anthurre anetyakenhe aneme, re ikerltele angketyakenhe Ngkarte-arle Akngeye aneme, ante Jesus-arle Alere Ikwerenhe aneme. \v 23 Kenhe angwenhele apeke Jesus ipmentye-iweme nhenge angkemele nhenge rarle Alere Ngkarte-kenhe anetyakenhe, kele re Akngeye ipmentye-iwemele anteye re Ikwere akutne anemele. Kele nhenge angwenhe apeke angkerlenge nhenge Jesus-arle Alere Akngeye-kenhe aneme, kele re anteme Akngeyeke akaltye aneme, Ikwerenge anyente aneme anteye. \p \v 24 Ye, ayeye mwerreke akwetethe itirrewarraye nhenge arrantherre-arle awekeke-amparre arrantherre Jesus arratye itelaremele, ikwere itirreke-arle-iperrele arrantherre Alerenge uthene Akngeyenge uthene akwete-ante apurte-irretyenhenge. \v 25 Christ-ele anwernenhe arrekwele alhileke anwerne-arle Ikwerenge anyente-irretyenhenge itethe-arle akwete-ante anetyenhe. \p \v 26 The arrekantherre nhenhe intelhe-ileke nhenge arrenhantherrenhe alkngarre-ilemele yanhe areye-akerte nhenge arrekantherre urrtyirretyeke ahentye aneme-arle angkentye arratye-akerte Christ-kenhe. Kele itnenhe akwenpele awaye, itnenhe arratye itelaretyale. \v 27 Christ-ele kwenhe Utnenge Ikwerenhe arrerneke utnenge arrekantherrele-arlenge. Kele arrantherre anteme akwetethe Utnenge Ikwerenhe atnyenerlte-aneme. Alakenhe ikwerenge anteme arrantherre arrpenheke ahentye-anetyakenhe nhenge arrenhantherrenhe arne arrpenhe areye akaltyele-anthetyeke angwenhe apeke angkemenge arratye akwele aneme-arle. Utnenge Ngkarte-kenhele kwenhe arrenhantherrenhe akaltyele-antherle-aneme ingkirreke arrantherre itelareme akaltye anthurre anetyenhenge angkentye Ngkarte-kenhe-akerte. Utnenge Ngkarte-kenhe kwenhe akwetethe arratye aneme Re arrenhantherrenhe akaltyele-antherle-aneme arne arrpe-anenheke. Alakenhe ikwerenge anteme, iwerre arratyele anerlte-anaye Utnenge Ngkarte-kenhele arrenhantherrenhe kele akaltyele-antheke-arle. \p \v 28 Ye, apurte akwete anerlte-anaye Christ-enge nhenge re apetyalperlenge nhenge arlte ingkernenge anwerne-arle utnenge atnerre-arle atnyenetyenhe anwerne apure anetyakenhe anetyenhe nhenge Christ-enge arrekwele nhenge re apetyerlenge. \v 29 Kele arrantherre itelareme Ngkartele-ingarle iwenhe apeke arratye renhe akwetethe mpwarerle-aneme, arrantherre itelareme-anteye angwenhele apeke re akwetethe arne arratye apeke mpwarerle-anerlenge tyerrtye nhenge Ngkarte-kenhe altye-irreke-arle. \c 3 \s1 Ayeye ampe Ngkarte-kenhe areye-akerte \p \v 1 Ye, nhenhe kwenhe mwerre anthurre aneme Ngkarte-arle anwerneke akangkemele aneme, anwernenhe ampe Ikwerenhe areye ileme ante anwernenhe mwantyele arntarnte-aremele. Kele anwerne kwenhe arratye ampe ikwerenhe areye aneme. Kenhe yanhe areyele nhenge Ngkarte arratye itelaretyakenhe areyele ante arne apmere ahelhe nhenhe-arenye areye wareke itirrerlte-anemele itne kwenhe anwernenhe uyarne itelaremele, itne Ngkarte uyarne itelaremele Ikwerenge artepe untyeme-irremele aneme. Alakenhe-anteye-arle itne uyarne itelareme anwerne-arle ampe Ngkarte-kenhe areye anemeke. \v 2 Atyewe atyinhe areyaye, anwerne kwenhe lyete ampe Ngkarte-kenhe areye aneme, kenhe urreke-arteye anwernenhe nthakenhe anteme irretyenhe? Nhenhe araye, anwerne akutne aneme Ngkartele-arle anwerneke iletyakenhenge. Anwerne kwenhe angkentye anyente nhenheke ware akaltye aneme, urreke nhenge Christ apetyalperlenge anwerne re-arteke antemele anetyenhe nhenge anwerne alknge arerrerlenge. \v 3 Alakenhe ikwerenge anteme anwerne akwetethe itirrerlte-anetyeke nhenge Christ-arteke irretyeke. Nhenge urreke anwerne-arle apmere ahelhe nhenhele akarelhemele, anwerne arratye-ante anetyeke arrkernemele, arne ahelhe nhenhe-arenye ingkirreke-ketyenge akalke-akalke anetyeke, nhenge Christ-arle anetyarte-arteke. \p \v 4 Nhenge tyerrtyele apeke arne akurne mpwaremele re kwenhe ayene-ilelhemele mpwaretyeke iwenhe-arle angkentye Ngkarte-kenhele mpwaretyeke ileme, arne akurne-arle mpwaremenge kwenhe alakenhe-anteye aneme nhenge ayene-arle-ilelheme nhenge iwenhe-arle angkentye Ngkarte-kenhele mpwaretyeke ileme. \v 5 Nhenge Christ apetyeke anwerneke ilwetyeke, anwernenhe ilpernetyakenhe aneme arne akurne areye anwerne-arle mpwarekenge. Arrantherre itelareme Christ-ele-arle arne akurne mpwaretyakenhe anetyarte. \v 6 Nhenge tyerrtye apeke apurte akwete Christ-nge anemele rarle akurne ingkirreke-ketye untyeme-irreke-arle. Kenhe nhenge angwenhele apeke re akwetethe arne akurne mpwarerlenge tyerrtye yanhe re kwenhe Christ itelaretyakenhe, Ikwere akutne anemele. \p \v 7 Ampe atyinhe areye, tyerrtye arrpenhe areyele kwenhe arne akurne akwetethe mpwarerlte-aneme, ayeye ilelhemele itne-arle akwele mwerre aneme nhenge iwerre arratyele. Itnenhe awetyale anaye itne kwenhe urrtyirremele ware angkerlte-aneme. Kenhe nhenge tyerrtye apeke arratye mwerre anerle-aneme, tyerrtye yanhe re kwenhe arratye Christ-arteke aneme. \v 8 Kenhe yanhe areye arne akurnele akwetethe mpwarerlte-aneme kwenhe arrentye Satan-kenhe, arrentye Satan-ele-arle kwenhe arne akurne mpwarekele nhenge arlte arrekwelenge akwete, ante itne mpwareme rarle nhenge mpwareke-arteke. Nhenge Alere Ngkarte-kenhe-ingarle apetyeke nhenge arne akurne ingkirreke uyerrelhe-iletyeke arrentye Satan-ele-arle mpwareke. \p \v 9 Nhenge tyerrtye apeke-arle Ngkarte-kenhe aneme re akwetethe arne akurne mpwaretyakenhe anerle-aneme Ngkarte-arle kwenhe ikwere kwenele anemele renhe Utnenge Ikwerenhe antheme. Tyerrtye yanhe arne akurne mpwaretyeke ahentye anetyakenhe rarle ampe Ngkarte-kenhe anemenge. \v 10 Ye, nhenhe-ngentyele anwerne kwenhe alhengke-areme nhenge angwenhe-arle nhenge ampe Ngkarte-kenhe aneme ante angwenhe-arle ampe arrentye Satan-kenhe anemeke, ampe Satan-kenhe areyele-arle kwenhe arne arratye mpwaretyakenhe, itne nhenge mwerrentye anerlte-anetyakenhe. Tyerrtye areyele-arle arne akurne nhenhe areye mpwarerlte-anemele kwenhe ampe Ngkarte-kenhe areye anetyakenhe. \s1 Arrantherre akangkelhe-ilerretyeke arntarnte-arerremele anaye \p \v 11 Angkentye nhenge arrantherre-arle aweke-iperrele nhenge Christ arrekwele arratye itelarekele alakenhe kwenhe aneme; anwerne akangkelhe-ilerretyeke anaye, mwerre anerlte-anemele atyewe Ngkarte-kenhe ingkirrekenge. \v 12 Artwe nhenge Cain-arteke anetyalaye arrentye Satan-kenhe kwenhe re, re atyeye ikwerenhe irrerlknge atweke. Iwenhenge-ame Cain-ele renhe irrerlknge atweke? Cain-ele arne akurne mpwaretyarte nhenge re aremele atyeye ikwerenhele arne mwerre mpwarerlenge, re anteme renhe irrerlknge atweke. \p \v 13 Atyewe atyinhe areye awerrirraye, atnulketyalaye nhenge tyerrtye Christ-arle arratye itelaretyakenhe areye arrekantherre ahentye anetyakenhele. \v 14 Anwerne kwenhe itne-arteke anetyakenhe, anwerne kwenhe akaltye aneme anwerne-arle arrpenhe anemeke anwerne-arle kwenhe arrpenhe areyeke akwetethe akangkemele aneme, atyewe Ngkarte-kenhe ingkirrekenge ipeltye-irrekarle. Urreke Ngkartele anwernenhe akngarte-iwetyenhenge, anwerne-arle irrerlknge-werne-atheke anetyarte. Lyete anteme, Re anwernenhe itetheke mpwareke anwerne iwerre arratyele alheme iwerre nhengele itethe-werne-atheke. Kenhe yanhe areye akenhe nhenge Ngkarte-kenhe anetyakenhe areye kwenhe akangkelhe-ilerretyakenhe, itne kwenhe iwerre akurne-werne ware alheme nhenge irrerlknge-werne-atheke. \p \v 15 Nhenge angwenhe apeke arrpenhe Jesus-kenheke ahentye anetyakenhe aneme, re kwenhe tyerrtye irrerlknge atwentye akngerre-arteke aneme. Arrantherre itelareme, tyerrtye nhenge irrerlknge atwentye akngerre-arle itethe akwete-ante anetyakenhe aneme apurte Ngkartenge. \v 16 Anwerne kwenhe akaltye aneme nhenge nthakenhe-arle arrpenhe areyeke akangkemele anetyeke, nthakenhe-arle arrpenhe areyenge ipeltye-irretyeke Christ-arle kwenhe utnenge ikwerenhe-arrpe anthelheke anwerneke piwelhemele ilweke. Alakenhe ikwerenge anteme anwerne itethe anwerne-kenhe anthelhetyeke nhenge Ngkarte-kenhe arrpenhe areyeke, arrpenhele apeke renhe irrerlknge atweme-ketye. \v 17 Artwe apeke Ngkarte-kenhe aneme nhenge apwerte ngkweltye akngerre-akerte mantere akngerre-akerte-arlke, arne arunthe-akerte-arlke, nhenge re apeke aremele arrpenhe nhenge Ngkarte-kenhe-anteye nhenge angayakwe anerlenge mantere-arlke atnyenetyakenhe renhe ipmentye impemele. Kele nthakenhe-arle-ame re ilelheme rarle Ngkarte-kenhe aneme-anteye? Arrangkwe, yanhe kwenhe urrtyirreme. Re apeke Ngkarteke ahentye aneme re kwenhe atnerte alhwarrpe awelhetyeke tyerrtye akunye yanheke renhe anthetyeke. \v 18 Kele anwerne arrakerte-ante ware akwetethe angketyale anaye, kele-anteyele anwerne itneke alhwarrpe aneme-tetye akwetethe itnenhe arntarnte-aremele. \s1 Ngkarteke utnenge atnerrele angketyeke \p \v 19 Nhenge anwerne apeke akwetethe akangkeme anerlte-anemele arrpenhe areye arntarnte-aremele, anwerne alakenhe arratye itirreme, “Angkentye Ngkarte-kenhe kwenhe arratye anthurre aneme, anwerne-arle angkentye renhe arratye itelaremenge, anwerne arratye Ngkarte-kenhe aneme.” Nhenge anwerne apeke alakenhe itirremele, kele anwerne Ngkarteke utnenge atnerrele angkemele, atere-kwenye. \v 20 Nhenge anwerne arne akurne mpwareke-arle iperre imerte itirrentye anwerne-kenhele anwernenhe ilpernerle-anemeke; araye, Ngkarte kele akaltye aneme itirrentye anwerne-kenheke, Re anwernenhe mwantye-mwantye-ileme. Re kwenhe anwerneke akaltye anthurre aneke. \v 21 Atyewe atyinhe areyaye, nhenge anwerne arne akurne mpwareke-arle iperre imerte itirrentye anwerne-kenhele anwernenhe ilpernetyakenhe, kele anwerne anteme Ngkarteke utnenge atnerrele angketyeke. \v 22 Nhenge anwerne Renhe arne iwenhe apeke renhe areyeke apayuthnemele, kele Re anwernenhe antheme anwerne-arle mpwaremenge iwenhe-arle Re mpwaretyeke ilemeke. Anwerne iwenhe apeke renhe mpwareme Renhe akangkentye mpwaretyeke. \v 23 The arrenhantherrenhe ileme iwenhe-arle Re anwernenhe mpwaretyeke uterneme: Anwerne kwenhe arratye itelaretyeke Jesus Christ-arle Alere Ikwerenhe anemeke. Nhenge anwerne akangkelhe-ilerretyeke, arntarnte-arerretyeke anteye nhenge Rarle anwernenhe mpwaretyeke uterneke-arteke. \v 24 Nhenge anwerne apeke awerlenge iwenhe-arle Re angkemeke ante mpwareme anteme kele imerte anwerne arratye anthurre Ikwerenge anyente-irremele. Alakenhe-anteye-arle Re anwernekenge anyente-irreme. Re anwernenhe Utnenge Ikwerenhe antheke, yanhe-ngentyele anteme anwerne akaltye aneme Ngkarte apurte anwernekenge aneme. \c 4 \s1 Nthakenhe Utnenge areye alhengke-aretyeke \p \v 1 Atyewe atyinhe areye, arrpenheme kwenhe alakenhe angkeme, “Utnenge Ngkarte-kenhe atnyeneme-arle, ayenge kwenhe angkentye nhenhe angkeme.” Nhenge renhe iparrpele arratye itelaretyale, Ngkarteke-amparre alakenhe apayuthnaye, “Tyerrtye nhenhele-ame angkentye renhe ileme rarle Utnenge Ngkwinhe atnyeneme apeke, re apeke utnenge arrpenhe atnyeneme?” Ngkarte apayuthneke-arle-iperre, kele imerte awemele angkentye renhe arrkernemele tyerrtye atningke-arle kwenhe angkemenge, itne-arle akwele Utnenge Ngkarte-kenhe-akerte, apmere arrpe-anenhe-werne alherlte-iweke-arle, itne urrtyirrerle-apeme angkentye akurne ilerle-apemele. \v 2 The kwenhe arrenhantherrenhe ileme nthakenhe-arle alhengke-awetyeke akaltyele-anthenhe-anthenhe areye-arle Ngkarte-ngentyele apetyekenge: Tyerrtye angwenhe apeke arratye angkeme nhenge Jesus Christ-arle Ngkarte-ngentyele apetyeke tyerrtye anwerne-arteke anteme-irreke, re kwenhe angkentye Ngkarte-ngentyele akaltyele-antherle-apemele. \v 3 Kenhe arrpenhe areye akenhe akwetethe angkeme: Jesus Christ utnenge-arteke apetyeke, tyerrtye-kwenye. Nhenge Utnenge Ngkarte-kenhe itnenhe alakenhe angketyeke uternetyakenhe. Nhenge arrantherre apeke awemele arrpenhe alakenhe renhe-arteke angkerlenge kele arrantherre itelaretyenhenge: Tyerrtye nhenhe kwenhe Utnenge Ngkarte-kenhele angketyakenhe, kenhe utnenge arrpenhe-akertele, Christ-ketye akengentye angkemele. Kele arrantherre-ingarle aweke-arle tyerrtye nhenhe areye-arteke urreke arratetyenhe. Kenhe the akenhe arrenhantherrenhe ileme itne-arle kele arrateke-arle tyerrtye areyenge apmere ahelhe nhenhele anemenge, tyerrtye nhenge areye Christ-eke akengentye angkeme. \p \v 4 Atyewe atyinhe areye, arrantherre Ngkarte-kenhe aneme. Arrantherre angkentye yanhe areye ipmentye-iweke arrpenhe areye-ngentyele nhenge arrentye-akerte-arle, arrantherre-arle Utnenge Ngkarte-kenhe-akerte, Re arrentye Satan-enge akngerre anthurre-ulkere. Kele tyerrtye yanhe areye Utnenge Ngkarte-kenhe-kwenye arrenhantherrenhe uyarne akurne mpwareme. \v 5 Itne angkentye apmere ahelhe nhenhe-arenye-ante ware angkerlte-aneme, itne kwenhe akaltyele-antheme arne areye nhenge tyerrtye Ngkarteke akutne areye-arle awetyeke ahentye-anemenge, alakenhe ikwerenge anteme Ngkarte-kwenye areyele itnenhe aweme. \v 6 Kenhe anwerne kwenhe Ngkarte-kenhe aneme, nhenge yanhe areyele-arle Ngkarte arratye itelareme anwernenhe awetyenhenge. Kenhe angwenhe apeke Ngkarte-kenhe anetyakenhe, re kwenhe anwernenhe awetyakenhe. Alakenhe ikwerenge anwerne akaltye aneme nhenge arne areyeke tyerrtyele-arle akaltyele-antherlte-anemeke nhenge arratye apeke, nhenge urrtyirrentye apeke, itne apeke tyerrtye areyeke-arle ularele ware ilerlte-aneme. \s1 Anwerne arntarnte-arerreye, nhenge Ngkartele-arle anwernenhe arntarnte-areme-arteke \p \v 7 Atyewe atyinhe areye, anwerne kwenhe akwetethe arntarnte-arerretyeke, Ngkartele-arle kwenhe anwerneke imernerlenge nhenge nthakenhe-arle arntarnte-arerretyeke. Nhenge anwerne-arle apeke arratye arntarnte-arerremele anwerne kwenhe imernemele ampe Ngkarte-kenhe arratye anemeke, Ngkarte arratye itelaremele-anteye. \v 8 Kenhe tyerrtye nhenge mwantye-mwantyele anetyakenhele nhenge arrpenhe areye-arlke arntarnte-aretyakenhele re kwenhe Ngkarteke akutne-arle. Ngkartele kwenhe tyerrtye areye akwetethe mwantye-mwantye-ileme itnenhe arntarnte-arerle-anemele Re ampe Ikwerenhe areyeke ahentye-aneme alakenhe-anteye anetyeke. \v 9 The kwenhe arrenhantherrenhe ileme nhenge nthakenhe-arle Ngkartele anwerneke imerneke Rarle nhenge anwernenhe mwantye-mwantye-ilerle-aneme: Re kwenhe Alere Ikwerenhe anyente-ante yerneke apmere ahelhe nhenhele anetyeke anwerneke ilwetyeke nhenge yanhe areyele renhe arratye itelareme kwenhe itethe akwete-ante Ikwerenge anetyeke. \v 10 Re kwenhe nhenge anwerne mwantye-mwantye-anthurre-ileke. Nhenge anwerne-arle Ikwere akutne anerrirretyarte akwetethe arne akurne areye mpwarerlte-anetyarte Ikwere ahentye anetyakenhe-arlke, Re anteme Alere Ikwerenhe yerneke nhenge anwerneke ilwetyeke. Nhenge re apeke ilwemele re kwenhe arne akurne urrpareke nhenge anwerne-arle mpwarekenge, anwernekenge ipeltye-irremele. Alakenhe ikwerenge re imerneke Rarle anwernenhe mwantye-mwantye-anthurre-ileme. \p \v 11 Atyewe atyinhe areye, Ngkarte-arle kwenhe anwerneke alakenhe-arteke ahentye-anerlenge, anwerne akangkelhe-ilerretyeke, arrpenhe areye mwantye-mwantye-iletyeke, arntarnte-arerretyeke. \v 12 Arrpenhele Ngkarte aretyakenhe-arle, kenhe nhenge anwerne apeke akangkelhe-ilerremele, kele anwerne imernemele Ngkarte-arle anwernekenge apurte aneme. Anwerne akwetethe mwantye-mwantye-ilerremele arntarnte-arerremele-anteye Ngkarte-arle anwerneke mpwaretyeke ahentye anemeke. \p \v 13 Itelareme Ngkarte-arle anwernenhe Utnenge Ikwerenhe antheke-arle, kele anwerne itelareme anwerne-arle Ngkartenge apurte aneme, Re anwernekenge aneme-anteye. \v 14 Ngkartele kwenhe Alere Ikwerenhe apmere ahelhe nhenhe-werne yerneke tyerrtye ingkirreke anthurre itetheke mpwaretyeke. Anwerne kwenhe Alere Ikwerenhe areke arlte lyete anteme anwerne arrpenhe areyeke ikwere-akerte iletyeke. \v 15 Tyerrtye angwenhe apeke arratye angkeme, “Jesus kwenhe arratye Alere Ngkarte-kenhe.” Tyerrtye yanhe kwenhe Ngkartenge apurte akwete anetyenhe, Ngkarte alakenhe-anteye Re ikwerenge apurte anetyenhe. \v 16 Anwerne Renhe arratye itelareme, akaltye anemele-anteye Rarle anwernenhe mwantye-mwantye-anthurre-ilemele akwetethe arntarnte-arerle-anemele. \p Ye, Ngkarte kwenhe akangkentye anthurre aneme. Nhenge anwerne apeke, atyewe Jesus-kenhe areye-arle, mwantye-mwantye-ilerremele kele anwerne apurte akwete-arle Ngkartenge anerlte-anemele, Re anwernekenge apurte akwete anetyenhenge. \v 17 Anwerne kwenhe arrpenhe areye mwantye-mwantye-anthurre-iletyeke. Anwerne apeke alakenhe-arteke mpwarewarremele anwerne anteme Jesus-arteke anemele. Kele arlte ingkernenge nhenge Re anwernenhe Ikwerenge arrekwele ngkernemele tyerrtye ingkirreke akngakelhe-iletyeke, anwerne Ngkartenge arrekwele tnetyenhe nhenge utnenge atnerre awelhemele. \v 18 Ye, Ngkartele-arle anwernenhe mwantye-mwantye-ilerlenge, anwerne kwenhe atere-kwenye anetyeke. Anwerne kwenhe Ngkarte-ketye atere-irretyakenhe aneme, anwerne apeke ikwere ahentye anthurre anemele. Kenhe arrpenhe areye-ingarle ikwere-ketye atere aneme. Itne kwenhe awetyakenhe Ngkartele-arle nhenge anwernenhe akwetethe mwantye-mwantye-ilerle-aneme, alakenhe anteme itne atere awelheme alakenhe itirremele, “Arlte urreke nhenge Ngkartele anwernenhe Ikwerenge arrekwele ngkernetyenhe anwernenhe akngaketyenhele anwernenhe anteme atwetyenhe nhenge arne akurne areye anwerne-arle mpwarekenge.” \p \v 19 Anwerne Ngkarteke akangkemele itirreme, arrpenhe areyeke Christ-arle arratye itelaremeke Ngkartele-arle kwenhe anwerneke mwantye-mwantye-ilekenge anwernenheke-amparre arntarnte-aremele. \v 20 Alakenhe ikwerenge anteme, nhenge angwenhe apeke angkerlenge, “Ayenge kwenhe Ngkarteke akwetethe ahentye aneme,” Re kwenhe arrpenheke ahentye anetyakenhe Ngkarte-kenhe anemeke-arle, re kwenhe urrtyirremele angkeme. Nhenge angwenhele apeke-arle arrpenhe Ngkarte-kenhe areye mwantye-mwantye-iletyakenhe itnenhe arntarnte-aretyakenhele nhenge re renhe areke-arle, nthakenhe-arle-ame re Ngkarteke akangkemele itirreme nhenge Renhe-arle aretyakenhele aneke? \v 21 Itelareme, Christ-ele-arle anwernenhe alakenhe uterneke, “Nhenge arrantherre apeke mwantye itirreme Ngkarte-akerte, kele arrantherre apeke kwenhe atyewe Ngkarte-kenhe arrpenhe areye arratye mwantye-mwantye-iletyeke arntarnte-aretyeke-anteye.” \c 5 \s1 Nhenge anwerne Jesus arratye itelaremele, kenhe arrpenhe areyele, apmere ahelhe nhenhe-arenye areye-arle, anwernenhe uyarne akurne-ileme \p \v 1 Nhenge anwerne apeke arratye itelareme Jesus-arle tyerrtye anemeke Ngkartele-arle yerneke anwernenhe itetheke mpwaretyeke, kele anwerne tyerrtye areye-arle arratye anthurre-arle aneme anteme Ngkarte-kenhe ampe areye irreke-arle. Kele ingkirreke Ngkarteke ahentye aneme-arle, ampe Ikwerenhe areyeke-arlke ahentye aneme-anteye. \v 2 Anwerne itelareme, anwerne-arle ampe Ngkarte-kenhe areyeke ahentye-anemele, anwerne apeke Ngkarteke ahentye anemele ingkirreke mpwaremele Rarle anwernenhe mpwaretyeke uternekenge. \v 3 Anwerne apeke Ngkarteke ahentye anthurre aneme, nhenge anwerne-arle angkentye Ikwerenhe aywerrkele awerlte-anemele, imerte mpwarerlte-anemele. Arrantherre apeke alakenhe angkeme-ketye, “Arrangkwe, angkentye nhenhe lterrke anthurre kwenhe anwerne uyarne mpwareme.” Kenhe arrangkwe-arle, angkentye Ngkarte-kenhe lterrke anetyakenhe, re kwenhe mwerre itelaretyeke, mwerre mpwaretyeke. \v 4-5 Nhenge anwerne apeke arratye itelaremele Jesus-arle Alere Ngkarte-kenhe, anwerne Ngkarte-kenhe altye-irremele, Re anteme anwernenhe lterrke mpwareme, anwerne anteme aywerrkele mpwaretyeke iwenheke-arle Re ahentye anemeke. Alakenhe ikwerenge anteme yanhe areye-arle arne apmere ahelhe nhenhe-arenye areyeke-arle itirremele anwernenhe uyarne akurne-ileme, anwernenhe uyarne untyeme-ileme iwenhe-ketyenge Ngkarte ahentye-anemeke. Ngkartele anwernenhe lterrke anthurre ileme anwerne-arle Jesus arratye itelaremenge. \s1 Ngkartele Jesus Christ anwerneke imerneme \p \v 6-8 Ye, arrantherre itelareme nhenge Jesus Christ-arle apmere ahelhe nhenhe-werne apetyemele tyerrtye-irreke, arrantherre itelareme nhenge rarle amangkekenge John-ele renhe kwatyeke akwerneke baptise-eme-ilemele. Arrantherre itelareme urreke-arle re nhenge ilweke alhwe ikwerenhe thelelhemele anwerneke. Anwerne nhenhe itelareme Utnenge Akngerrele-arle anwerneke imernekenge, Re anwernenhe angkentye arratye-ante ware akaltyele-antherle-aneme. Ye, Utnenge Akngerrele-arlke, kwatyele-arlke alhwele-arlke kwenhe anwernenhe akaltyele-antheke. Alakenhe ikwerenge anteme anwerne itelareme Jesus Christ-arle apetyeke anwerne-arteke, tyerrtye-irremele akweke inteke-arle, anwerneke piwelhemele ilweke-arlke. Alakenhe renhe-arteke Ngkartele anwernenhe akaltyele-antheme. \p \v 9 Nhenge tyerrtyele anwernenhe arne iwenhe apeke renhe akaltyele-anthemele, kele anwerne renhe arratye itele-arle-areme. Kenhe nhenge Ngkartele anwernenhe arne iwenhe apeke renhe akaltyele-antherlenge anwerne-arle Renhe arratye itelareme anthurre nhenge iwenhe-arle Ngkarte angkemenge kwenhe arratye akngerre anthurre-ulkere nhenge iwenhe-arle tyerrtye angkemenge. Ngkartele kwenhe nhenge anwerneke Alere Ikwerenhe imerneke alakenhe angkemele, “Nhenhe kwenhe Alere atyinhe.” Anwerne kwenhe renhe arratye itelaretyeke anthurre. \v 10 Kele anteme, angwenhele apeke re Alere Ngkarte-kenhe arratye itelareme, re itelareme-anteye iwenhe-arle Ngkarte Alere Ikwerenhe-akerte angkemeke. Kenhe angwenhele apeke arratye itelaretyakenhe iwenhe-arle Ngkarte angkemenge, kele re kwenhe angkerle-aneme Ngkarte-arle urrtyirremele angkemeke-athene, rarle untyeme-arle-irreme iwenhe-arle Ngkarte angkeme-ketye Alere ikwerenhe-akerte. \v 11 Nhenhe kwenhe Ngkarte-arle angkeme: “The kwenhe alhileke, arrantherre-arle itethe akwete-ante anetyenhe!” Anwerne kwenhe itethe akwete-ante anetyenhe nhenge anwerne apeke arratye itelareme Alere Ikwerenhe ilwekenge-arle nhenge anwernenhe itetheke mpwaretyeke. \v 12 Kele anwerne apeke Alere Ikwerenhe arratye itelareke-arle, anwerne itetheke aneme, nhenge anwerne apeke renhe ikwele-areme kele anwerne itetheke anetyakenhe. \s1 Anwerne itethe akwete-ante aneme \p \v 13 The pipe nhenhe arrekantherre intelhe-ileme nhenge Jesus-arle Alere Ngkarte-kenhe arratye itelareme areye-arle, arrantherre itelaretyenhe arrantherre-arle itethe akwete-ante anetyenhenge. \v 14 Yanhe ikwerenge anteme anwerne Ngkarteke utnenge atnerrele angkeme, Re anwernenhe aweme anthurre nhenge anwerne renhe arratyentye apayuthnerlenge nhenge arne iwenheke apeke renhe Rarle ahentye anemeke Renhe akangkemele mpwaretyeke. \v 15 Kele imerte anwerne itirretyenhe, “Ye, arratye-arle nhenge anwerne Renhe apayuthnerlenge, Re akwetethe aweme imerte mpwaremele.” \p \v 16 Nhenge unte apeke arrpenhe areme Jesus-kenhe aneme-arle akurne mpwaremenge. Areke-arle-iperrele unte kwenhe Ngkarte apayuthnetyeke renhe itetheke mpwaretyeke, renhe itethe akwete-ante atnyenetyenhenge. Kenhe tyerrtye arrpenhemele akenhe arne akurne anthurre mpwarerlte-aneme itne-arrpe nhenge Ngkarte-ngentyele akngakelhe-ilelhemele akwete-ante anetyeke. Nhenge arrantherre apeke arrpenhe arerlenge akurne anthurre alakenhe-arteke mpwarerlenge, Ngkarte apayuthnetyale renhe nhenge itetheke mpwaretyeke. \v 17 Tyerrtye ingkirrekele akurne mpwareme-arle itne Ngkarte-ketye akurne mpwaremele. Kenhe arne arrpenheme akenhe anwerne-arle mpwareme, itne anwernenhe Ngkarte-ketyenge akngakelhe-iletyakenhe akwete-ante anetyeke. \p \v 18 Kele nhenge anwerne itelareme atyewe Ngkarte-kenhe areyele-arle arne akurne akwetethe mpwaretyakenhe aneme. Alere Ikwerenhele kwenhe anwernenhe akwetethe arntarnte-arerle-aneme, anwernenhe akayake-ilemele arrentye Satan-ele anwernenhe rakeketyenge. \p \v 19 Anwerne kwenhe itelareme anwerne-arle Ngkarte-kenhe aneme Re nhenge anwernenhe akwetethe arntarnte-arerle-anemeke akwetethe anwernenhe akayake-ilerle-anemele. Anwerne itelareme-anteye, arrentye Satan-arle pwathe anemeke tyerrtye nhenge areyeke-arle arne apmere ahelhe nhenhe-arenye areyeke-ante ware itirrerlte-anemeke. \p \v 20 Anwerne kwenhe itelareme Alere Ngkarte-kenhe-arle apmere alkere akertne-ngentyele anwerneke-werne apetyeke, anwerne itelareme-anteye rarle anwernenhe akaltyele-antheke nhenge nthakenhe-arle itelaretyeke Ngkarte-arle arratye anemeke. Kele lyete anteme anwerne Ngkarte arratyenge anyente-irreke-arle, anwerne-arle Jesus Christ Alere Ikwerenhe-kenhe aneme. Jesus Christ kwenhe Ngkarte arratye aneme. Re apele nhenge tyerrtye areye itethe-ileme-arle akwete-ante anetyeke. \p \v 21 Ye, ampe atyinhe areye, arrpenhemele kwenhe arne arrpe-anenhe mpwareme arne-ngentyele apwerte-ngentyele-arlke itnenhe tnakemele. Kenhe arrantherre akenhe itnekenge apurte-irretyale anetyeke arne nhenge areye tnaketyeke, arne yanhe areye arratye anetyakenhele, urrtyirrentye ware-arle. Kele itne-ketye arlenge anetyeke, Ngkarte-ante ware akertne tnakaye. \p Kele alakenhe ware.