\id JAS - Achiꞌ, Rabinal NT (traditional orthography) [acr] (acrT) -2009 (DBL 2013) \h Santiago \toc1 Ri carta xutzꞌibaj ri Santiago \toc2 Santiago \toc3 Stg. \mt1 Ri carta xutzꞌibaj ri Santiago \c 1 \s1 Ri Santiago cuya pan rutzil quiwach rutinamit ri Dios \p \v 1 Riꞌin in Santiago, in aj chac re ri Dios y re ri Kanimajawal Jesucristo. Canya pan rutzil wach ralak alak ri cablajuj tinamit re Israel, ri alak quichom bi che ronoje ruwachulew. \s1 Kachꞌija uchukꞌab ri cꞌaxcꞌobic \p \v 2 Alak nu hermanos, lic quiꞌcota alak echiriꞌ quicꞌow alak chupa tak uqꞌuiyal uwach cꞌaxcꞌobic. \v 3 Ma etaꞌam chi alak we cachꞌij alak ri cꞌambal upa ri cubulibal cꞌuꞌx alak rucꞌ ri Dios, waꞌ cucꞌam lo unimal cꞌuꞌxaj che alak. \v 4 Lic cꞌola cꞌu unimal cꞌuꞌx alak pa sakil wi chaꞌ jelaꞌ cacꞌojiꞌ alak jusucꞌ y cacowir alak chi utz, jecꞌuriꞌlaꞌ na jinta chi cꞌo cajawax che ri binic silabic alak chwach ri Dios. \p \v 5 We cꞌo cꞌu junok che alak cajawax sakil unaꞌoj, chutzꞌonoj che ri Dios y waꞌ cayaꞌtaj lo che, ma ri Dios na cuxuꞌyaj ta ri catzꞌonox che y na cucꞌak tane bi quikꞌij ri ticawex cꞌo caquitzꞌonoj che. \v 6 Yey we junok cꞌo caraj cutzꞌonoj che ri Dios, lic chirajawaxic che, cacubiꞌ ucꞌuꞌx rucꞌ ri Dios y na queb ta upa ri cubulibal ucꞌuꞌx. Ma e ri xa queb upa ri cubulibal ucꞌuꞌx, riꞌ na tiquil ta chi utz; e pachaꞌ ri urepebal uwi ri mar xa cacꞌam bi jewaꞌ y jeriꞌ ruma ri tew. \v 7 Ecꞌu junok jewaꞌ uꞌanom, muchꞌobo we cꞌo cucꞌul che ri Kajawal. \v 8 Ma ri ticawex xa queb upa che ri cuchꞌobo, riꞌ na jinta ucowil che tak ri cuꞌano. \p \v 9 E juna hermano lic na il ta co uwach, lic quiꞌcota che ri yacbal ukꞌij cuya ri Dios. \v 10 Yey ri hermano beyom lic quiꞌcota che we cacꞌak bi ukꞌij ruma uꞌanom chꞌutiꞌn che rib chwach ri Dios. Ma rucꞌaslem che ruwachulew xa e pachaꞌ rucotzꞌiꞌjal rakꞌes, na cacowin taj. \v 11 Ma echiriꞌ quel lo ri kꞌij yey rucꞌatanil cakaꞌwic, rakꞌes cachakijic y rucotzꞌiꞌjal capukic y casach uwach ruchomalil. Jecꞌuriꞌlaꞌ cucꞌulumaj ri beyom, ma tob lic cachacunic, echiriꞌ cacamic, ronoje rubeyomalil cacanaj canok. \p \v 12 Nim ukꞌij ralaxic ri ticawex cuchꞌij uchukꞌab ri cꞌambal upa, ma echiriꞌ uchꞌijom chi uchukꞌab waꞌ, cucꞌul ri sipanic re ri cꞌaslemal ubiꞌtisim lo ri Dios chique ri cꞌax quenaꞌw re Rire. \s1 Kachꞌija uchukꞌab ri mac \p \v 13 Echiriꞌ cꞌo junok cunaꞌo cꞌo caminow uwach pa mac, mubiꞌij e ri Dios ri caꞌanaw waꞌ che. Ma ri Dios na cacha ta cꞌana ucꞌuꞌx che ri mac yey na cumin tane junok chupa. \v 14 Ma echiriꞌ cꞌo junok cunaꞌo cꞌo caminow uwach pa mac, riꞌ e rurayibal ri cacꞌamaw bi re chupa. \v 15 Ecꞌu tak rurayibal cucꞌam bi pa mac, yey waꞌ wa mac cucꞌam lo camic. \v 16 Alak nu hermanos ri lic cꞌax cannaꞌ alak, cambiꞌij cꞌu che alak: Masocotaj cꞌana alak. \v 17 Ma ronoje chomilaj sipanic y ri utz cayaꞌtaj chike, rucꞌ ri Dios petinak wi. Rire e ꞌanayom re tak ri cawon che ruwa caj. Yey tak waꞌ xa cajalcꞌatitaj uwach, noꞌj ri Dios na cajalcꞌatitaj ta uwach y ri kꞌijsak re Rire na coc ta kꞌekuꞌm chwach. \v 18 Lic rucꞌ cꞌu Rire xalax wi cuya cꞌacꞌ kacꞌaslemal ruma ri Kꞌijsak re Ruchꞌaꞌtem, chaꞌ jelaꞌ e cojuꞌana ri nabe ralcꞌoꞌal oj yaꞌtal pukꞌab ri Cristo. \s1 Kaꞌana janipa ri cubiꞌij Ruchꞌaꞌtem ri Dios \p \v 19 Alak nu hermanos ri cꞌax cannaꞌ alak, micꞌow chicꞌuꞌx alak waꞌ: Lic chirajawaxic che alak caya xiquin alak che ri caquibiꞌij ri jujun chic, noꞌj lic chꞌobo na alak rakan chi utz saꞌ ri cabiꞌij alak, yey muꞌan ne ri lic xa chꞌitil alak che ri oyowal. \v 20 Ma e junok aj oyowal na cuꞌan ta ri jusucꞌ chwach ri Dios. \v 21 Ruma cꞌu laꞌ, yaꞌa can alak ronoje ri na chom ta uwach y ronoje ruqꞌuiyal mac. E lic cꞌulu alak rucꞌ uchꞌutiꞌnal cꞌuꞌx alak Ruchꞌaꞌtem ri Dios tiquil chi chupa ri animaꞌ alak, ma waꞌ cucolobej alak. \v 22 E lic ꞌana alak janipa ri cubiꞌij Ruchꞌaꞌtem ri Dios y na xew ta alak tanel re; ma we xa alak tanel re, casoc ib alak we cachꞌob alak ruma waꞌ cacolobetaj alak. \v 23 Ma e junok xa tanel re Ruchꞌaꞌtem ri Dios y na cuꞌan ta janipa ri cubiꞌij, e pachaꞌ junok caril rupalaj chupa juna spej. \v 24 Yey echiriꞌ xril bi rupalaj, queꞌec y xa pa jokꞌotaj cumescꞌutaj saꞌ ri catzuꞌnic. \v 25 Noꞌj ri lic uyaꞌom rib che utakexic ri sakil Utzij Upixab ri Dios, ri cojresaj pukꞌab ri mac, yey xaki e cuꞌan waꞌ y na casach ta chucꞌuꞌx ri cubiꞌij ri Tzij Pixab ma e ꞌanal re janipa ri cubiꞌij waꞌ, ri Dios cutoꞌ che janipa ri cuꞌano. \p \v 26 We cꞌo junok cuchꞌobo pa sakil wi e culokꞌnimaj ukꞌij ri Dios, pero na cukꞌatej ta ri rakꞌ che molot y cꞌaxlaj chꞌaꞌtem, riꞌ utuquel cusoc rib yey ronoje ri cuꞌano re culokꞌnimaj ri Dios, na jinta uchac. \v 27 Ma ri sakil ulokꞌnimaxic ukꞌij ri Kakaw Dios e ri quekatoꞌ ri nibaꞌib y ri malcaꞌnib chupa tak ri cꞌax e cꞌo wi, yey e ri cakachajij kib chaꞌ na cojtzak ta chupa ri chꞌulilaj mac re ruwachulew. \c 2 \s1 Makaꞌan ri xa cojchaꞌw chiquixoꞌl ri ticawex \p \v 1 Alak nu hermanos, ri cojom alak rubiꞌ ri Kanimajawal Jesucristo, ri Jun lic nim ukꞌij, lic na takal ta che alak xa cachaꞌw alak chiquixoꞌl ri ticawex. \v 2 Ma we e laꞌ molom ib alak chupa rubiꞌ ri Cristo y coc bi junok chixoꞌl alak ucojom mapakꞌab re oro y ucojom chomilaj ukꞌuꞌ y coc cꞌu bi juna nibaꞌ ucojom ukꞌuꞌ kꞌeꞌl cꞌojtalic, \v 3 yey we ralak e lic coc alak il che ucꞌulic chi utz ri ucojom chomilaj ukꞌuꞌ y cabiꞌij alak che: «Choca la, tzꞌula la wara»; noꞌj che ri nibaꞌ cabiꞌij alak: «Chat-tacꞌala riꞌat chiriꞌ o chat-tzꞌula pulew»; \v 4 ¿na rucꞌ ta neba waꞌ cachaꞌw alak chiwach alak y cuꞌana cꞌu alak aj kꞌatal tzij rucꞌ naꞌoj na jusucꞌ taj? \p \v 5 Hermanos ri lic cꞌax cannaꞌ alak, ta cꞌu alak waꞌ: E ri nibaꞌib che ruwachulew ri echaꞌom lo ruma ri Dios chaꞌ quebeyomar che ri cubulibal quicꞌuꞌx y chaꞌ quecꞌojiꞌ pukꞌab Rire ma e ubiꞌtisim waꞌ chique ri cꞌax quenaꞌw re Rire. \v 6 Pero ralak e cꞌakom bi alak quikꞌij ri nibaꞌib. ¿Na e ta neba ri beyomab ri caquiꞌan cꞌax che alak ma na caquiꞌan ta ri usucꞌ che alak? ¿Yey na e ta neba rique ri caquicꞌam bi alak pa kꞌatbal tzij? \v 7 ¿Na quechꞌaꞌtiben ta neba rique chirij ri chomilaj ubiꞌ ri Kanimajawal, ri xcuxtax pawiꞌ alak?\f + \fr 2:7 \ft “Ri xcuxtax pawiꞌ alak”: Waꞌ e queꞌelawi rique xquicꞌul ri bautismo pa rubiꞌ ri Kanimajawal Jesucristo.\f* \p \v 8 Lic utz we pakatzij wi caꞌan alak rucꞌuꞌxibal ri takanic tzꞌibital can chupa Rutzij Upixab ri Dios, ri cubiꞌij: «Cꞌax chanaꞌa rawatz-achakꞌ jelaꞌ pachaꞌ ri cꞌax canaꞌ awib riꞌat.»\x + \xo 2:8 \xt Lv. 19:18\x* \v 9 Noꞌj we xa cachaꞌw alak chiquixoꞌl ri ticawex, camacun alak yey ri Tzij Pixab re ri Dios cukꞌat tzij pawiꞌ alak ruma alak aj palajiy tzij. \v 10 Ma we cꞌo junok cunimaj ronoje ri Tzij Pixab yey cajaljob cꞌu puwi xa juna tzij re ri Dios, riꞌ camacun chirij ronoje Rutzij Upixab ri Dios, ma waꞌ xa jun uꞌanom. \v 11 Ma ri Dios e xbiꞌn re waꞌ: «Matmacun chirij ri cꞌulaniquil»\x + \xo 2:11 \xt Éx. 20:14\x* y je tanchi waꞌ xubiꞌij: «Matcamisanic.»\x + \xo 2:11 \xt Éx. 20:13\x* Jecꞌulaꞌ, we junok na camacun ta chirij ri cꞌulaniquil pero camisanel, riꞌ cape ri kꞌatbal tzij puwiꞌ ruma xupalajij Rutzij Upixab ri Dios. \p \v 12 Micꞌow cꞌu chicꞌuꞌx alak, copon na ri kꞌij cakꞌat tzij pawiꞌ alak e chirij Rutzij Upixab ri Dios, ri quesaw keꞌoj pukꞌab ri mac. Ruma cꞌu riꞌ, chajij ib alak che ronoje ri cabiꞌij alak y caꞌan alak. \v 13 Ma e junok na cucꞌut ta ri relej ucꞌuꞌx chique ri jujun chic, jecꞌulaꞌ cuꞌan ri Dios che rire, na cucꞌut ta ri relej ucꞌuꞌx che echiriꞌ cukꞌat tzij puwiꞌ;\x + \xo 2:13 \xt Mt. 6:14-15; 18:23-35\x* noꞌj ri jun cucꞌut ri relej ucꞌuꞌx chique ri jujun chic, riꞌ quel pan chi utz che ronoje chupa rukꞌijol ri kꞌatbal tzij. \s1 Ri cubulibal kacꞌuꞌx rucꞌ ri Dios cakꞌalajin uwach rucꞌ ri cakaꞌano \p \v 14 Alak nu hermanos, ¿saꞌ cutikoj che junok we cubiꞌij lic cꞌo cubulibal ucꞌuꞌx yey na jinta cꞌutubal re waꞌ? ¿Curik nawi ri colobetajic xew ruma cubiꞌij cꞌo cubulibal ucꞌuꞌx? \v 15 Ma we e laꞌ cꞌo juna hermano achi o ixok na jinta ukꞌuꞌ re ujalbal yey cꞌayew che curik ri cutij ri jujun kꞌij, \v 16 yey we cꞌo cꞌu junok che alak jewaꞌ cubiꞌij che: «Chawanibej co chi utzil chomal, chapisa awib chi utz y chatwoꞌk chi utz» cachaꞌ, pero na cuya ta cꞌu bi che janipa ri cajawax che, ¿saꞌ cꞌu cutikoj riꞌ ri xubiꞌij bi che? \v 17 Jecꞌuriꞌlaꞌ ri cubulibal cꞌuꞌxaj, we na jinta cꞌutubal re, na jinta cutikoj.\f + \fr 2:17 \ft “Na jinta cutikoj”: Pa ri chꞌaꞌtem griego cubiꞌij “caminak”.\f* \p \v 18 Laj cꞌo junok jewaꞌ cubiꞌij: «Rilal cꞌo cubulibal cꞌuꞌx la rucꞌ ri Dios; ecꞌu riꞌin e cancꞌut ri utz canꞌano. ¿Carik nawi la cakꞌalajisaj la chinuwach riꞌin ri cubulibal cꞌuꞌx la we na jinta cꞌutubal re? ¡Na carik ta la! Noꞌj riꞌin utz cankꞌalajisaj ri cubulibal nucꞌuꞌx chiwach la rucꞌ tak ri canꞌano.» \v 19 Rilal lic cacoj la xa jun ri Dios cꞌolic, yey waꞌ lic katzij. Pero waꞌ na e ta queꞌelok cꞌo cubulibal cꞌuꞌx la rucꞌ ri Dios, ma e tak ne ri itzel uxlabixel caquicojo xa jun ri Dios cꞌolic y rucꞌ xiꞌin ib quebirbot chwach. \v 20 Masach naꞌoj la puwiꞌ; chetaꞌmaj la na jinta uchac ri cubulibal cꞌuꞌxaj we na jinta cꞌutubal re waꞌ. \v 21 ¿Saꞌ ri xꞌanaw jusucꞌ che ri kamam Abraham? ¿Na e ta neba ri cubulibal ucꞌuꞌx xucꞌutu echiriꞌ xucoj utzij ri Dios y xuya cꞌu rucꞌajol Isaac chwi ri altar? \v 22 Ruma cꞌu waꞌ, quil alak waꞌ: Ri cubulibal ucꞌuꞌx ri Abraham e xkꞌalajinic echiriꞌ xucoj utzij ri Dios. Jecꞌulaꞌ, ri cubulibal ucꞌuꞌx xtzꞌakat uwach rucꞌ tak ri xuꞌano. \v 23 Yey Ruchꞌaꞌtem ri Dios cukꞌalajisaj waꞌ echiriꞌ cubiꞌij: «Ri Abraham lic xcubiꞌ ucꞌuꞌx rucꞌ ri Dios y ruma cꞌu riꞌ, xꞌaniꞌ jusucꞌ che.»\x + \xo 2:23 \xt Gn. 15:6\x* Y xbiꞌx cꞌu che: «Rire e ramigo ri Dios.»\x + \xo 2:23 \xt Is. 41:8; 2 Cr. 20:7\x* \p \v 24 Lic cꞌu quil alak riꞌ: Ri ticawex na cuꞌan ta jusucꞌ xew ruma cubiꞌij cꞌo cubulibal ucꞌuꞌx rucꞌ ri Dios, ma ri lic chirajawaxic e cucꞌut waꞌ rucꞌ ri cuꞌano. \v 25 Ma ri Rahab, ri jun ixok na chom ta rubinic usilabic, xꞌan jusucꞌ che chwach ri Dios ruma xebucꞌul chirocho ri e cꞌacꞌalenel e aj Israel etakom bi chupa laꞌ la tinamit y ruma xebutoꞌo chaꞌ quebec pa jun chic be.\f + \fr 2:25 \ft Ri Rahab xeburewaj ri e cꞌacꞌalenel e aj Israel ruma xcubiꞌ ucꞌuꞌx rucꞌ ri Dios re Israel. Jos. 2:1-21\f* \p \v 26 Jun cꞌambal naꞌoj puwi ri ximbiꞌij e waꞌ: E junok we na cuxlab ta chic, riꞌ caminak chic; jecꞌulaꞌ riꞌ ri cubulibal cꞌuꞌxaj, we na jinta cꞌutubal re, e pachaꞌ caminak chic. \c 3 \s1 Lic kachajij kib che tak ri cakabiꞌij \p \v 1 Alak nu hermanos, muꞌana ri lic e qꞌui che alak quebuꞌan e aj cꞌutunel, ma ri cojcꞌutunic, ketaꞌam waꞌ e jun nimalaj chac yaꞌom chikakul. Ruma cꞌu waꞌ, we cakaꞌan ri na utz taj, más cꞌax ri kꞌatbal tzij re ri Dios cape pakawiꞌ chwa ri kꞌatbal tzij cape paquiwi ri na e ta aj cꞌutunel. \v 2 Na jinta junok lic jusucꞌ, ma konoje ri oj ticawex lic qꞌui uwach ri cojmacun wi. Noꞌj we cꞌo junok na camacun ta cꞌana rucꞌ tak ri cubiꞌij, riꞌ e jun ticawex lic jusucꞌ yey riꞌ cuchꞌij ne uchukꞌab tak ri rayibal re ronoje rucuerpo. \p \v 3 E riꞌoj cakacoj preno pa quichiꞌ ri cawayuꞌ chaꞌ caquiꞌan ri cakaj riꞌoj y jecꞌulaꞌ tob lic cꞌo quichukꞌab, quekacꞌam bi pa cakaj wi riꞌoj. \v 4 Chꞌobo pe alak puwi tak ri barcos. Tob lic e nimaꞌk y e jeqꞌuetal ruma unimal tew, na rucꞌ ta cꞌu riꞌ, e cꞌamom bi xa rucꞌ jun ralco timón; y rucꞌ waꞌ, ri chapayom re cucꞌam bi pa ri caraj wi rire. \v 5 Jecꞌuriꞌlaꞌ ri kakꞌ, tob lic xa chꞌutiꞌn, na rucꞌ ta cꞌu riꞌ, na xa ta jubikꞌ ri na utz taj cuꞌano echiriꞌ cakatacꞌabaꞌ kakꞌij. ¡Chilape cꞌu alak runimal cꞌacheꞌlaj\f + \fr 3:5 \ft “Cꞌacheꞌlaj”: Waꞌ pa caxtila “bosque” quecha che.\f* caporotaj xa ruma juna upucꞌ akꞌ! \fig Ri timón re jun barco (Hechos 27:40; Santiago 3:4)|alt="Rudder of ship" src="LB00217b.tif" size="span" ref="jas 3.4" \fig* \p \v 6 Jecꞌulaꞌ ri kakꞌ e pachaꞌ ri akꞌ. Ma che ronoje ri cꞌo che ri kacuerpo, ri kakꞌ tob lic xa chꞌutiꞌn, na rucꞌ ta cꞌu riꞌ, cucꞌam lo uqꞌuiyal mac y jelaꞌ cuyoj ri kabinic y ri kacꞌaslem. Y waꞌ wa kakꞌ e pachaꞌ tzijital chi ruma ri akꞌ re xibalbaꞌ, ma chilaꞌ cape wi ri na utz taj cakabiꞌij. \p \v 7 E ri oj ticawex yaꞌtal chike cojtakan paquiwi ruqꞌuiyal uwach awaj, waꞌ e tak ri e cꞌo che ruwachulew, ri quexiqꞌuicꞌ che ruwa caj, ri quecharar chuꞌlew y ri e cꞌo pa ri mar. Ronoje cꞌu ruqꞌuiyal uwach awaj chꞌijital quichukꞌab cuma ri ticawex. \v 8 Noꞌj cꞌu ri kakꞌ na cakachꞌij ta cꞌana uchukꞌab, ma na cuya ta rib cakꞌobisax ruchukꞌab; e pachaꞌ rupuchiꞌ juna cumatz nojinak che veneno cacamisanic. \v 9 Rucꞌ ri kakꞌ cakayac ukꞌij ri Kakaw Dios yey rucꞌ waꞌ tzel cojchꞌaw chiquij ri ticawex, ri ebuꞌanom ri Dios re caquicꞌutubej uwach Rire. \v 10 Xa cꞌu che jun uchiꞌ kulaj quel lo chomilaj chꞌaꞌtem y itzelilaj chꞌaꞌtem. Alak nu hermanos, waꞌ na usucꞌ taj caꞌanic. \v 11 Ma ¿cꞌo neba juna acꞌal quel lo yaꞌ quiꞌ y yaꞌ cꞌa chupa? \v 12 Alak nu hermanos, ¿cꞌo neba juna cheꞌ re higo echiriꞌ cawachinic quel lo aceitunas che? ¿O cꞌo neba juwiꞌ uva echiriꞌ cawachinic quel lo higo che? Jecꞌulaꞌ riꞌ, chupa juna acꞌal re yaꞌ tza, na quel ta lo yaꞌ quiꞌ. \s1 Ri sakil naꞌoj cape rucꞌ ri Dios \p \v 13 We cꞌo junok chixoꞌl alak lic cꞌo unaꞌoj y lic cumaj usucꞌ ronoje, e chukꞌalajisaj cꞌu riꞌ ri sakil unaꞌoj rucꞌ jun binic silabic lic jusucꞌ y muꞌan ne nim che rib. \v 14 Pero we cꞌax cꞌuꞌx alak chibil ib alak y cꞌo retzelal cꞌuꞌx chiwach alak, matacꞌabaꞌ cꞌu kꞌij alak riꞌ y mabiꞌij ne alak lic cꞌo runaꞌoj ri Dios ucꞌ alak, ma xa rakꞌubal. \v 15 Yey waꞌ na e ta ri sakil naꞌoj petinak rucꞌ ri Dios, ma xa e re ruwachulew, xa que ticawex y re Ritzel. \v 16 Ma we cꞌo cꞌaxcꞌolil cꞌuꞌxaj y retzelal cꞌuꞌxaj chiwach alak, waꞌ cucꞌam lo chꞌaꞌoj y ronoje tak ri na utz taj caꞌanic. \v 17 Noꞌj cꞌu ri sakil naꞌoj petinak rucꞌ ri Dios, nabe na cakꞌalajisax rucꞌ jun chomilaj binic silabic; ecꞌu junok cꞌo wa sakil naꞌoj rucꞌ, na aj ta chꞌaꞌoj, utz ucꞌuꞌx y na cuꞌan ta utitzꞌitiquil; lic cucꞌut ri cꞌaxnaꞌbal ucꞌuꞌx y cuꞌan utzilaj tak chac; na cachaꞌw ta chiquixoꞌl ri winak y na xa ta queb upalaj. \v 18 Yey ri caquitzucuj ri utzil chomal y caquitic waꞌ chiquiwach, riꞌ quecꞌojiꞌ chi usucꞌliquil cucꞌ ri ticawex jelaꞌ pachaꞌ ri caraj ri Dios. \c 4 \s1 Meꞌec kacꞌuꞌx rucꞌ ri xa re ruwachulew \p \v 1 ¿Pa tak cape wi ri chꞌaꞌoj y ri oyowal chiwach alak? Waꞌ pa animaꞌ alak cape wi, ma ri rayibal e alak e pachaꞌ cꞌo pa chꞌaꞌoj rucꞌ ri caraj ri Dios che alak. \v 2 Lic cꞌo carayij alak yey waꞌ na cayaꞌtaj ta che alak. Caqꞌuis cꞌu ib alak che retzelal cꞌuꞌxaj; ruma cꞌu riꞌ catij alak ukꞌij che ucꞌulic ri caꞌaj alak, cachꞌoꞌjin alak y caꞌan ne alak camic y chꞌaꞌoj. Pero na cacꞌul ta alak ri caꞌaj alak ma na catzꞌonoj ta alak waꞌ che ri Dios. \v 3 Yey ri catzꞌonoj alak, na cacꞌul ta alak ma na utz ta utzꞌonoxic caꞌan alak. Ma ri catzꞌonoj alak xa e re catzꞌilaꞌ alak che ri rayibal alak. \p \v 4 Ralak ri na jusucꞌ ta ri animaꞌ alak chwach ri Dios, ¿na etaꞌam ta cami alak we jun cujunimaj rib rucꞌ tak ri rayinic xa re ruwachulew, e junam rucꞌ cachꞌoꞌjin chirij ri Dios? China cꞌu ri queꞌec ucꞌuꞌx rucꞌ ri rayinic xa re ruwachulew, riꞌ e cuꞌana aj retzelal cꞌuꞌx chirij ri Dios. \v 5 Laj cachꞌob cꞌu alak rakan na il ta uwach Ruchꞌaꞌtem ri Dios pa cubiꞌij wi: «Ri Ruxlabixel uyaꞌom ri Dios pa kanimaꞌ lic cꞌax cojunaꞌo y lic na cucꞌul ta ucꞌuꞌx we lic e queꞌec kacꞌuꞌx rucꞌ tak ri xa re ruwachulew»\x + \xo 4:5 \xt Éx. 20:4-5; Dt. 4:24; Zac. 8:2\x* cachaꞌ. \v 6 Pero ri Dios lic nim ri unimal rutzil ucꞌuꞌx cuya chike. Ruma laꞌ jewaꞌ tzꞌibital pa Ruchꞌaꞌtem: \q1 Ri Dios uyacom rib chiquij \q2 janipa ri caquitacꞌabaꞌ quikꞌij; \q1 noꞌj uyaꞌom ri unimal rutzil ucꞌuꞌx chique \q2 janipa ri caquiꞌan chꞌutiꞌn che quib \rq Pr. 3:34 \rq* \m cachaꞌ. \p \v 7 E uwariꞌche, yaꞌa ib alak pukꞌab ri Dios; chꞌija alak uchukꞌab ritzel winak y jecꞌulaꞌ rire canimaj chiwach alak. \v 8 Lic kib alak rucꞌ ri Dios y jelaꞌ Rire cakib ucꞌ ralak. Ralak ri cꞌo alak pa mac, chomaj alak ri binic silabic alak. Ecꞌu ralak ri xa queb cꞌuꞌx alak, ri caꞌaj alak cꞌax canaꞌ alak ri Dios yey lic queꞌec cꞌuꞌx alak rucꞌ ri mac re ruwachulew, lic chomaj ri animaꞌ alak che waꞌ. \v 9 Chubisoj cꞌuꞌx alak ri ꞌanom alak, cꞌax chunaꞌa cꞌuꞌx alak y chokꞌ alak ruma waꞌ. Ecꞌu riꞌ ri tzeꞌ alak chuꞌana okꞌej y ri quiꞌcotemal alak chuꞌana bis. \v 10 ꞌAna cꞌu alak chꞌutiꞌn che ib alak chwach ri Dios; yey we caꞌan cꞌu alak waꞌ, Rire cuyac kꞌij alak. \s1 Makachꞌaꞌtibej kib chikawach \p \v 11 Hermanos, machꞌaꞌtibej ib alak chiwach alak. Ma e ri cachꞌaꞌt chirij ri ratz-uchakꞌ y cukꞌat tzij puwiꞌ xa pa re rire, riꞌ e junam rucꞌ e cachꞌaꞌt chirij ri Tzij Pixab y cukꞌat tzij puwi waꞌ. Yey we caꞌan la waꞌ, riꞌ e queꞌelok na lal ta ꞌanal re ri Tzij Pixab; ecꞌu caꞌan che ib la lal aj kꞌatal tzij puwiꞌ. \v 12 Ma xa Jun ri yaꞌyom lo re ri Tzij Pixab y xew Rire cꞌo pukꞌab cojucolobej o cusach kawach. Noꞌj rilal ¿saꞌ ri wach la chaꞌ xa pa e la cakꞌat la tzij puwi jun chic? \s1 Na ketaꞌam taj saꞌ ri cakacꞌulumaj chweꞌk \p \v 13 Woꞌora tape alak, ri jewaꞌ cabiꞌij alak: «Wakꞌij o chweꞌk cojꞌec pa jun tinamit y cojcꞌojiꞌ chilaꞌ jun junab; cakaꞌan cꞌu kacꞌay y cakachꞌac karajil» cacha alak. \v 14 Yey na etaꞌam tane cꞌana alak saꞌ ri cacꞌulumaj alak ri chweꞌk. Ma ¿saꞌ ri unimal uwach ri cꞌaslemal alak? Pakatzij wi, xa pachaꞌ sutzꞌ, ma xa pa jokꞌotaj cawinakiric y tecꞌuchiriꞌ casachic. \v 15 Yey ri chirajawaxic wi e cabiꞌij alak waꞌ: «We ri Kakaw caraj, cojcꞌasiꞌic y cakaꞌan waꞌririꞌ o cakaꞌan leleꞌ» cacha alak. \v 16 Noꞌj ri caꞌan ralak, e lic caꞌan alak nim che ib alak echiriꞌ catacꞌabaꞌ kꞌij alak. Yey lic na usucꞌ taj we junok cutacꞌabaꞌ ukꞌij. \v 17 E junok retaꞌam saꞌ ri utz chirajawaxic caꞌanic yey na cuꞌan taj, riꞌ camacunic. \c 5 \s1 Pixabanic chique ri beyomab \p \v 1 Ecꞌu woꞌora, ralak ri alak beyomab, tanape alak: Chokꞌ alak y juyuy alak ruma ri cꞌaxcꞌobic cape pawiꞌ alak. \v 2 Ma ri beyomalil alak xa cakꞌayic y ri chomilaj kꞌuꞌ alak xa capoqꞌuiric. \v 3 Ri oro y ri plata cꞌolom alak cuꞌan mojos, yey waꞌ e cꞌutubal re na utz ta ꞌanom alak, ma e benak cꞌuꞌx alak rucꞌ ri beyomalil re ruwachulew. Ruma cꞌu riꞌ, waꞌ e cuꞌana pachaꞌ ri akꞌ asu cuporoj ri tiꞌjil alak echiriꞌ ri Dios cukꞌat tzij pawiꞌ alak, ma ralak molom alak uchiꞌ uqꞌuiyal beyomalil chupa waꞌ wa qꞌuisbal kꞌij oj cꞌo wi. \p \v 4 Ecꞌu raj chac xechacun chwa tak rulew alak, na tzꞌakat ta ri cajil xya alak. Ri cajil wa aj chac na tojom ta alak e pachaꞌ catunan chiꞌij alak. Yey ri tunanic que wa aj chac xtataj ruma ri Dios Kajawxel ri cꞌo unimal uchukꞌab. \p \v 5 Ralak yaꞌom ib alak chupa ronoje rukusil ruwachulew y yaꞌom ib alak che uꞌanic tak ri rayibal alak. Ri ꞌanom alak e pachaꞌ ri caꞌan che juna chicop lic catzuk chi utz re catiꞌoꞌjrisaxic ma ya copon ri kꞌij cacamisaxic. \p \v 6 E ralak kꞌatom alak tzij paquiwi ri na emacuninak ta chiꞌij alak yey e ne ralak camisayom alak que. Yey rique na caquichꞌij taj caquitoꞌbej quib chiwach alak. \s1 Runimal cꞌuꞌxaj chupa ri cꞌaxcꞌobic \p \v 7 Pero ralak hermanos, rucꞌ unimal cꞌuꞌxaj choyeꞌej alak rucꞌunibal ri Kanimajawal Jesucristo. Chꞌobo pe alak, juna awanel caroyꞌej na ri chomilaj uwach ruticoꞌn y rucꞌ unimal ucꞌuꞌx caroyꞌej na rukꞌijol ri nabe jab y ri qꞌuisbal jab.\f + \fr 5:7 \ft “Rukꞌijol ri nabe jab y ri qꞌuisbal jab”: Ri nabe jab e ri catzak pa octubre echiriꞌ catic ri trigo. Ri qꞌuisbal jab e ri catzak pa abril echiriꞌ cꞌamajaꞌ camol ri trigo. Ucabichal waꞌ lic cajawax che ri ticoꞌn.\f* \v 8 Jecꞌulaꞌ ꞌana ralak, choyeꞌej alak ri Kanimajawal rucꞌ unimal cꞌuꞌxaj yey jiquibaꞌ cꞌuꞌx alak rucꞌ Rire, ma rucꞌunibal xa nakaj chi cꞌo wulok. \p \v 9 Hermanos, machꞌaꞌtibej ib alak chiwach alak chaꞌ jelaꞌ na cakꞌat ta tzij pawiꞌ alak. Chetaꞌmaj cꞌu alak waꞌ: Ri Dios, ri Aj Kꞌatal Tzij, xa riꞌ chi cꞌo wulok. \v 10 Alak nu hermanos, e cꞌama naꞌoj alak che ri xquiꞌan ri kꞌalajisanelab ri xechꞌaꞌt chupa rubiꞌ ri Dios Kajawxel, ma rique rucꞌ unimal quicꞌuꞌx xquichꞌij uchukꞌab ri cꞌaxcꞌolil. \v 11 Yey riꞌoj ketaꞌam lic nim quikꞌij calaxic ri caquichꞌij uchukꞌab ri cꞌaxcꞌobic. Tom chi alak puwi runimal ucꞌuꞌx ri Job y etaꞌam alak ri utz xucꞌam lo ri Dios che rire pa ri qꞌuisbal re ri xucꞌulumaj. Ma ri Dios lic cucꞌut ri rutzil ucꞌuꞌx y ri cꞌaxnaꞌbal ucꞌuꞌx. \p \v 12 Puwi cꞌu ronoje ri caꞌan alak nu hermanos, macꞌo majiquibaꞌ alak uwach pubiꞌ ri caj o pubiꞌ ruwachulew o pubiꞌ juna chic. Ri ꞌana alak e waꞌ: We katzij, xew biꞌij alak: «Katzij»; noꞌj we na katzij taj, xew biꞌij alak: «Na katzij taj» chaꞌ jelaꞌ na cape ta ri kꞌatbal tzij re ri Dios pawiꞌ alak. \s1 Ri oración \p \v 13 ¿Cꞌo junok paxinak ucꞌuꞌx chixoꞌlibal alak? Chutzꞌonoj utoꞌbal che ri Dios. ¿Cꞌo junok caquiꞌcotic? Chubixoj rubiꞌ ri Dios. \v 14 ¿Cꞌo juna yewaꞌ chixoꞌlibal alak? Chebusiqꞌuij ri e aj wach re riglesia chaꞌ caquiꞌan orar puwiꞌ, caquicoj cꞌu aceite puwiꞌ chupa rubiꞌ ri Kanimajawal. \v 15 Ecꞌu ri oración caꞌan rucꞌ cubulibal cꞌuꞌxaj chwach ri Dios, e cacoloben ri yewaꞌ che ri yabil y ri Dios e cayacaw re. Yey we macuninak ri yewaꞌ, cacuytaj cꞌu umac riꞌ. \v 16 Tzelej tzij alak chiwach alak y ꞌana alak orar pawiꞌ alak chiwach alak chaꞌ jelaꞌ cacunutaj alak. Ma lic cꞌo uchukꞌab ri sakil oración cuꞌan junok jusucꞌ rubinic usilabic. \p \v 17 Ri kꞌalajisanel Elías junam uwach kucꞌ riꞌoj ma xa ticawex. Na rucꞌ ta cꞌu riꞌ, xutzꞌonoj che ri Dios rucꞌ ronoje ucꞌuꞌx chaꞌ na cuꞌan ta chi jab y na xuꞌan ta chi jab che ruwachulew oxib junab rucꞌ nicꞌaj. \v 18 Jecꞌuriꞌlaꞌ, xuꞌan tanchi orar chaꞌ catzak ri jab; y xtzak cꞌu ri jab y ri ticoꞌn che ruwachulew xuya tanchi uwach. \p \v 19 Hermanos, we cꞌo junok chixoꞌlibal alak uyaꞌom can ri Kꞌijsak, yey cꞌo cꞌu junok catzelen lo re, \v 20 chetaꞌmaj cꞌu alak riꞌ: E ri quesan lo wa aj mac chupa ri na utz taj cuꞌano, riꞌ e cucolobej jun ticawex chaꞌ na casach ta uwach y chaꞌ cacuytaj ruqꞌuiyal umac.