\id REV - Achi de Cubulco [acc] NT (Guatemala) -bd, 2009 \ide UTF8 \h APOCALIPSIS \toc1 Wach u ʼalijinsam i Dios che i San Juan \toc2 Apocalipsis \toc3 Ap \mt2 WACH U ʼALIJINSAM I DIOS \mt1 CHE I SAN JUAN \c 1 \p \v 1 I tzij-i are i u ʼalijinsam i Dios che i Jesucrísto, man craj ire caquetamaj i je re ire wach i ca ʼani tan. I Jesucrísto xu tak li u ángel wuʼ yin, in ma Wan, chi in rajchac ire. Queje xu ʼan ire ile, cu ʼalijinsabej re chwe wach cakil na. \v 2 Yin in tzʼibam ronojel wach i wilom, wach in tom, chi u bim i Dios, xak i Jesucrísto; lic sak laj tzij ile. \v 3 ʼUtz re ire chi crajlaj i tzij-i chi u ʼalijinsam i Dios chake, xak ʼutz que ique chi quiqui ta i rajlaxic, xak quiqui cojo, man ya caka jek rilic niʼpa tak iri. \s1 I ma Wan xu tzʼibaj bi wuj chique i wukub tzobaj re i Dios \p \v 4 Yin in ma Wan, quin tzʼibaj bi i tzij-i chiwe yix ix wukub tzobaj re i Dios pa tak tinimit re i jyub Asia. Cwaj yin ʼo ni ʼutz re i Dios piwi, xak ʼo ni quicotemal pi cʼux chi ca pe ruʼ ire chi ʼax ʼo wi, xak cʼa are ʼo wi woʼor, xak are wi queʼe ʼij sak chirij. I ʼutz, xak i quicotemal-le, ruʼ i Dios ca pe wi, xak cuʼ i wukub tewalil chi je ʼo chuwach i chom laj cubibal, pa cul wi ire; \v 5 xak ruʼ i Jesucrísto ca pe wi. Are ire-le u ʼalijinsam i sak laj tzij re i Dios chake; are ire i nabe xwalij che i camic; are ire ʼo puʼab cu ʼat tzij piquiwi i nimak tak ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj. Are ire, cʼax coj u naʼo, xak oj resam chupam i ka mac rumal u camic. \v 6 Are ire u ʼanom chake oj ʼatol tzij, xak u ʼanom chake oj aj cojol qui tzij i winak chuwach i Dios, coʼonbej-re chake oj aj patanib chirij u Dios ire, chi xak are u Kajaw. ¡Chocsax u ʼij ire queʼe ʼij sak chirij; chu ʼana u ʼatbal tzij ronojel ʼij sak! Amen (queje ile cakaj). \p \v 7 ¡Chitapeʼ, i Crísto ca cʼun pa sutzʼ! Conojel lic quiquil na; xak queje ique chi xe ʼanaw cʼax che, xak quiquil ni u wach. Conojel i winak chuwach i jyub taʼaj que oʼ na, are quiquil u wach. Katzij, queje ni ile queʼelok. \p \v 8 Cu bij i Kajwal: “Yin in u xebal ronojel i ʼolic, xak yin in qʼuisbal-re. In pacha i queb tzʼib A y Z.” Queje ile cu bij i Kajwal Dios chi ʼatz u choʼab, ire chi ʼax ʼo wi cʼa chu xebal ʼij sak, xak cʼa are ʼo wi woʼor, xak are wi queʼe ʼij sak chirij. \s1 I ma Wan xril i Crísto puwach \p \v 9 Yin, chi in ma Wan, lic in iwachalal; lic junam iwuʼ yix coj tijin chu tijic uyej; xak junam iwuʼ yix ʼo ke che i ʼatbal tzij re i Dios; xak junam iwuʼ yix ʼo i u nimal ka cʼux chi ca pe ruʼ i Jesucrísto. In ʼo te prexil che i jyub\f + \fr 1:9 \ft I jyub-le, jun ral jyub setel chuwi mar.\f* Pátmos u bi, xa rumal u paxsaxic u tzij i Dios, xak rumal u bixquil i sak laj tzij chi u ʼalijinsam i Jesucrísto chake. \v 10 Are in ʼo wi chila, chupam jun domíngo\f + \fr 1:10 \ft I mer tzij chi xu bij are “i ʼij re i Kajwal” chi queʼelok: domíngo.\f* xcʼun u Tewal i Dios wuʼ, y xrajawin pinwi. Are ʼuri, xin ta jun nim laj chʼawbal chwij, pacha u chʼawbal jun trompet. \v 11 Xu bij i tzij-i: \p —Yin in u xebal ronojel i ʼolic, xak yin in qʼuisbal-re; in pacha i queb tzʼib A y Z —xcha—. Cha tzʼibaj chuwach wuj wach i cawil na, teʼuri cha taka bi cuʼ i wukub tzobaj re i Dios pa jyub Asia. Cha taka bi chique i je ʼo pa tinimit Efeso, xak pa tinimit Esmírna, xak pa tinimit Pérgamo, xak cha taka bi chique i je ʼo pa tinimit Tiatíra, xak pa tinimit Sárdis, pa tinimit Filadélfia, xak pa tinimit Laodicéa —xu bij chwe. \p \v 12 Are ʼuri xin pisquilij wib, quin takejbej-re pachin ca chʼaʼat wuʼ. Are xin ʼan ile, xwil wukub ticbal cantil, lic óro. \v 13 Pa nicʼaj re i wukub ticbal cantil-le, xwil jun, pacha achi; i u ʼuʼ lic kajnak cʼa chuwi rakan; i yutʼbal u wach u cʼux, lic óro. \v 14 I u wi che u jolom, lic sak ʼotoʼoj, pacha ca tzun i rismal chij, xak pacha u sakil i sutzʼ\f + \fr 1:14 \ft I mer tzij chi xu bij are iri: pacha niéve.\f*. Y u tzunbal i u baʼwach, pacha ca tzun u rep ʼaʼ. \v 15 I rakan lic ca walchʼinic, pacha chʼichʼ ca walchʼinic chi lic ʼuytal rij; pacha jun chʼichʼ ʼelnak pa ʼaʼ, lic ca walchʼinic. I u chʼawbal, lic nim, pacha u chʼawbal jun nim laj ya coʼ u pam. \v 16 Pu ʼab wikabim, rucʼam wukub chʼumil. Pu chiʼ xel jun espáda, jutut u tzam, lic ʼo u ware cʼulala. I u palaj, lic ca walchʼinic, pacha u tzunbal i ʼij are lic saʼij. \p \v 17 Yin, are xwilo, xin tzak chuwach ire pacha xin camic. Ire xu coj u ʼab wikabim pinwi, y xu bij chwe: \p —Ma xij awib chwe; yin in u xebal ronojel i ʼolic, xak yin in qʼuisbal-re. \v 18 Yin i jun chi lic in cʼaslic, tupu xin camic; xui-ri woʼor, lic in cʼaslic ronojel ʼij sak. Yin, ʼo i ʼatbal tzij\f + \fr 1:18 \ft I mer tzij xu bij are iri: “Wuʼ yin ʼo wi i lawe re i camic.”\f* pinʼab puwi i camic, xak puwi i qui qʼuijibal i camnak. \v 19 Cha tzʼibaj ʼut, wach cat tijin chi rilic; quin ʼalijinsaj na chawe wach ca tijin u ʼanic woʼor, xak wach tak ca pe na. \v 20 Woʼor quin bij chawe wach usucʼ i wukub chʼumil awilom pin ʼab wikabim, xak i wukub ticbal cantil óro. I wukub chʼumil-le, je are qui ángel\f + \fr 1:20 \ft I usucʼ i tzij “ángel” queʼelok “aj takon”. Rumal-i, i qui ángel re i jutzobaj re i Dios pent je are i aj cʼamol u tzam chique i wukub tzobajil.\f* i je wukub tzobaj re i Dios chila pa Asia. Xak i wukub ticbal cantil, je are i wukub tzobaj-le. \c 2 \s1 I u tzij i Crísto chique i cristian aj Efeso \p \v 1 Cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Efeso; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun chi rucʼam i wukub chʼumil pu ʼab wikabim, chi xak ca bin chiquixol i wukub ticbal cantil lic óro. \v 2 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic; wetaʼam chi lic i tijom i ʼij che in chac, xak lic i yom u nimal i cʼux chuwach i cʼax. Xak n-qui ya ta che jun aj ʼanol n-ʼus taj ca qʼuiji iwuʼ. I je aj tʼoronel chi qui bim na je apostelab, yix i ʼanom pen i quilic we je sakil, xui-ri iwilom chi ne te sakil. \v 3 Yix, nim i cʼux; i chʼijom uyej xa wumal yin, xak mas ix chacun-nak wumal, y n-rixnak ti i cʼux che. \v 4 Xui-ri, ʼo na jun i mac chi quin bij chiwe: yix, n-queje ta chic u cʼaxnabal i cʼux chwe pacha te i ʼanom li chwe ujer. \v 5 Cha cʼun chi cʼux wach i cʼaxnabal i cʼux chwe oʼonom lok. Rumal-i, chi jalwachij chic i nojbal y chi ʼana pacha i ʼanom li ujer. We n-quiwoʼtaj ta can i mac, juntir cwesaj u taqʼuibal i cantil pu qʼuijibal. \v 6 Xui-ri, ʼo jun ʼutz, chi quix tijin chu ʼanic: yix tzel quiwilo wach quiqui ʼan ique chi que tijin chi qui tunic i creyent. Quiqui bij ique n-ta coʼono we jun creyent cu ʼan i n-ʼus taj, que cha\f + \fr 2:6 \ft I mer tzij chi xu bij waral-i are “tzel quiwilo wach quiqui ʼan i je nicolaítas”.\f*. Xak yin, tzel cwil ile. \v 7 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent: Niʼpa i quiqui kajsaj ni u choʼab itzel, yin quin ya na chique quiqui tij u wach i cheʼ re i cʼaslemal, chi ʼo chila pa jekel wi i Dios.” (Queje ile cha tzʼibaj chique.) \s1 I u tzij i Crísto chique i cristian aj Esmírna \p \v 8 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Esmírna; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun chi are u xebal ronojel niʼpa i ʼolic, xak are i qʼuisbal-re; i jun chi xcamic, y xak xcʼun chic sak chuwach. \v 9 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic; wetaʼam wach tak i cʼax quix tijin chi rilic. Wetaʼam chi lic ix nibaʼ, xui-ri, yix ʼo i beyomal sakil. Wetaʼam chi xak je ʼo ni jujun cʼax que chʼaw chiwe; quiqui bij ique chi je re i Dios\f + \fr 2:9 \ft I winak-le je aj Israel; ique xqui bij je re i Dios, xui-ri, ne te re.\f*, xui-ri, xa je jutzobaj re itzel\f + \fr 2:9 \ft I mer tzij xu bij are “Satanas”\f*. \v 10 Mi xij iwib che wach i cʼax ca pe na piwi, man ʼo na jujun chiwe yix, quix u min ni itzel pa cárcel; craj ire iwonojel quix tzak na rumal. I uyej qui tij na, xa lajuj ʼij u wach, xui-ri, min iwoʼtaj, tupu quix camsaxic. We queje ile qui ʼano, quin ya ni sipon chiwe, chi are i cʼaslemal sakil. \v 11 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent: Niʼpa i quiqui kajsaj ni u choʼab itzel, n-quiqui tij ti cʼax che i ucab camic\f + \fr 2:11 \ft Are i ucab camic ca bixic, are i tojpen pa ʼaʼ chi n-tu qʼuisic.\f*”. (Queje ile cha tzʼibaj chique.) \s1 I u tzij i Crísto chique i cristian aj Pérgamo \p \v 12 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Pérgamo; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun chi ʼo i espáda ruʼ, chi lic jutut u tzam, xak ʼo u ware cʼulala. \v 13 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic; wetaʼam chi yix ix jekel che jun tinimit lic n-ʼus taj, lic puʼab i Satanas ʼo wi. Xui-ri yix lic ix teren na chwij; n-in ta iwoʼtam canok, mi tene are xcamsax iwachalal ma Antípas chixol. Ire-le, lic xu jicba u cʼux chwe; n-xu mayij tu bixquil in tzij, tupu xcamsax rumal. Queje xqui ʼan ile pi tinimit, pa jekel wi i Satanas. \v 14 Xui-ri, ʼo jujun i mac cwaj quin bij chiwe: ʼo jujun chiwe yix que tijin chu ʼonquil pacha u cʼutunic i ma Balaam ujer. Ire xu bij che i ma Balac wach i tzaksabal que i aj Israel cu ʼano. Rumal-i, i aj Israel xqui tijo wach tak i sujtal chiquiwach i tiox chi xa ril je ʼantalic, xak xqui kajsaj qui ʼij cuʼ i mal laj tak ixokib. \v 15 Xak ʼo jujun chiwe yix chi que terej chirij qui cʼutunic i je nicolaítas, chi lic tzel cwilo. \v 16 Chi jalwachij i noʼoj ʼuri. We n-qui ʼan taj, juntir quin upon iwuʼ; quin ʼe chiquij i je ajmac, y quin ʼan chʼoʼoj ruʼ i espáda chi quel pin chiʼ. \v 17 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent: Pachin jun cu kajsaj u choʼab itzel, yin quin ya na che chi cu tij i wa aj chicaj chi uwam na; xak quin ya na jun ral abaj che, lic sak\f + \fr 2:17 \ft I abaj-le, cʼutbal-re chi are ire xchʼacawic.\f*. I abaj-le, ʼo ni jun biaj cʼacʼ tzʼibtal chuwach; mi jun quetamawic bi chi biajil, xui i jun chi yatal i abaj-le che.” (Queje ile cha tzʼibaj chique.) \s1 I u tzij i Crísto chique i cristian aj Tiatíra \p \v 18 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Tiatíra; cha bij chique: “Iri are u tzij u Cʼojol i Dios chi u baʼwach pacha u tzunbal u rep ʼaʼ, xak i rakan ca walchʼinic, pacha chʼichʼ ca walchʼinic chi lic ʼuytal rij. \v 19 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic; wetaʼam chi lic ʼo u cʼaxnabal i cʼux, lic ʼo u cubibal i cʼux chwe; lic quix chacunic tobal que i juban, xak lic nim i cʼux chupam i cʼax. Xak woʼor mas chic i ʼutz quix tijin chu ʼanic chuwach li ujer. \v 20 Xui-ri, ʼo ni jun i mac cwaj quin bij chiwe: yix n-iwesam ti mal laj ixok\f + \fr 2:20 \ft I mer tzij chi xu bij are iri: “N-iwesam ti ati Jesabel chixol yix.” I ati Jesabel are jun ujer laj ixok, chi lic xu ʼan chʼoʼoj chirij i Dios. (I Réyes 16:31).\f* chi ʼo chixol. Cu bij ire chi ajbil u tzij i Dios, xui-ri, ruʼ u cʼutunic chi n-ʼus taj, xa que u tʼor niʼpa i je teren chwij. Rumal ire, je ʼo jujun quiqui ʼan i n-chʼam taj ruʼ i qui chʼacul; xak ʼo i quiqui tijo wach tak i sujtal chiquiwach i tiox chi xa ril je ʼantalic. \v 21 Yin in yom u nimal in cʼux che i ixok-le, woyʼem na chi croʼtaj can u mac. Xui-ri ire n-craj ta croʼtaj canok. \v 22 Woʼor, yin quin ya na jun nim laj yobil chirij; quin ʼan che chi ca qʼuiji na chuwi u chʼat. I pachin i que ʼanaw i n-ʼus taj, pacha i coʼon ire-le, quin ʼan na chique ique chi quiqui tij ni jun nim laj uyej. Queje quin ʼan ile chique niʼpa i qui ʼanom i n-ʼus taj ruʼ ire, we n-cacoʼtaj ta can i qui mac. \v 23 Xak lic que in camsaj niʼpa i que terej chirij\f + \fr 2:23 \ft I mer tzij xu bij are iri: “Que in camsaj i je racʼal”; i usucʼ i tzij-i are iri: “que in camsaj i je cojon-nak che u tzij.”\f* i u cʼutunic ire-le. Queje ile, i jutak tzobaj je re i Dios quiqui ta u be chi yin lic cwilo wach i ʼo piqui jolom ique, xak i piqui cʼux. Yin quin ya ni tojbal-re chiwe chi jujunal, pacha i ca majaw chiwe, wach i ʼanom. \v 24 Xui-ri, ʼo jujun chiwe yix chila pa tinimit Tiatíra, ni ʼanom taj pacha i qui ʼanom ique-le. N-ix ta terejnak chirij i mal laj cʼutunic-le; xak n-ix ta nawnak che u nojbal i Satanas chi lic sakil nojbal quiqui bij ique. Yin, n-ta chic jun ekan quin ya chikul, \v 25 xui-ri, mi mayij u cojic i ʼutz laj tzij chi i cojom, tzʼakat quin cʼun chal i yin. \v 26 Niʼpa i quiqui kajsaj u choʼab itzel, niʼpa i quiqui ʼan pacha i cwaj yin cʼa pa qʼuisbal ʼij, ique-le, quin ya piquiʼab quiqui ʼat ni tzij piquiwi ronojel tak i tinimit. \v 27 ʼO ni ʼatbal tzij piquiʼab pacha u yom in Kajaw chwe yin. Lic ʼo ni qui choʼab chu ʼatic ni tzij piquiwi i tinimit chi je aj chʼoʼoj chirij i Dios. Quiqui ʼan na chique pacha juban boj quiqui paxij; quiqui ʼan chʼakatak chique. \v 28 Xak quin ya qui ʼij pacha u chomal i nim laj chʼumil re u sakirbal\f + \fr 2:28 \ft I mer tzij xu bij are iri: “Quin ya i nim laj chʼumil re u sakirbal chique.”\f*. \v 29 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent.” (Queje ile cha tzʼibaj chique.) \c 3 \s1 I u tzij i Crísto chique i cristian aj Sárdis \p \v 1 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Sárdis; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun chi je ʼo wukub u Tewal i Dios ruʼ;\f + \fr 3:1 \ft Itzij-i queʼelok “lic tzʼakat u Tewal i Dios ʼo ruʼ.”\f* xak ʼo i wukub chʼumil pu ʼab. Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic, xak wetaʼam chi ix camnak, tupu quix quil i winak ix cʼaslic. \v 2 ¡Chi ʼana pen u cʼunsaxic sak chiwach! Chi walijsaj i pichʼ cʼaslemal chi cʼo pi cʼux chi ya ca chupic. Wilom yin chi niʼpa tak i qui ʼano lic cʼo ni craj che chuwach i Dios. \v 3 Cha cʼun chi cʼux wach i cʼutunic xix naw li che; chi ʼana pen ʼuri i terejic chirij, y chi jalwachij i nojbal chi n-ʼus taj. We n-qui ʼan ta pen u cʼunsaxic sak chiwach, yin quin upon na ʼuri iwuʼ pacha coʼon jun iliʼom; n-iwetaʼam taj wach oʼonom ʼor cuponic. \v 4 Xui-ri, ʼo jujun chixol yix chila pa Sárdis chi n-ta tzʼil piqui cʼux\f + \fr 3:4 \ft I mer tzij chi xu bij are iri: “n-ta tzʼil ocnak che i qui ʼuʼ.”\f*. Ique que bin na ʼuri wuʼ yin, lic sak qui ʼuʼ, man queje ile ca majaw chique. \v 5 Niʼpa i quiqui kajsaj u choʼab itzel, are i ʼo ni qui ʼuʼ ʼuri sak. Xak n-quin chup ti qui bi chi tzʼibtal chupam i wuj pa tzʼibtal wi qui bi niʼpa i ʼo qui cʼaslemal sakil. Quin bij na chuwach in Kajaw chi ique-le lic je we yin, xak queje quin bij na chiquiwach u ángel. \v 6 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent.” (Queje ile cha tzʼibaj chique.) \s1 I u tzij i Crísto chique i cristian aj Filadélfia \p \v 7 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Filadélfia; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun chi lic ʼo re i Dios che, i jun chi lic sakil. Ire-le, ʼo i lawe pu ʼab\f + \fr 3:7 \ft I usucʼ i tzij-i are iri: ʼo i ʼatbal tzij puʼab.\f* chi ʼo te pu ʼab i mam David ujer. Ire, we cu jak jun ocbal bic, mi jun ca tiqui chu tzʼapixic; xak we cu tzʼapij i ocbal bic, xak mi jun ca tiqui chu jakic. \v 8 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic; chitapeʼ, yin in jakom ni uchija chiwe chi lic n-ta jun ca tzʼapiwic. Yix, tupu n-ta kas i choʼab, xui-ri ix cojon-nak che in tzij, xak n-iwuwam tu wach chi ix we yin. \v 9 Chitape wach quin ʼan na chique i jutzobaj re itzel chixol yix. Ique quiqui bij chi je re i Dios\f + \fr 3:9 \ft I winak-le je are aj Israel; xqui bij chi je re i Dios, xui-ri, ne te re.\f*, xui-ri, ne te re; xa je aj tʼoronel. Quin ʼan na chique que xuqui na chiwach yix. Queje ile, caquetamaj na chi yin cʼax quix in naʼo. \v 10 Yix i ʼanom pen ʼo u nimal i cʼux chuwach i cʼax, pacha in bim chiwe; rumal-i, quix in chajij na are ca cʼun i nim laj uyej chuwach ronojel i jyub taʼaj. I uyej-le, ca tzak piquiwi conojel i je re u wach i jyub taʼaj, ʼilbal-re pachin i je re i Dios. \v 11 Ya mer quin uponic. Miwoʼtaj wach i cojom, mokxa ʼo i que ʼanaw na chiwe chi n-qui chʼac ti sipon chi u sujum i Dios chiwe. \v 12 Niʼpa i quiqui kajsaj u choʼab itzel, yin quin ʼan na chique pacha oʼonom jun utun xan ʼo pu qʼuijibal pa chom laj rachoch in Dios; lic ruʼ in Dios que qʼuiji wi, n-que ʼel ta chic chuwach queʼe ʼij sak chiquij. Chi qui jujunal, quin tzʼibaj u bi in Dios chique, cʼutbal-re chi je re ire. Xak quin tzʼibaj u bi u tinimit in Dios chique, chi are i Jerusalen cʼacʼ. I cʼacʼ laj Jerusalen-le ca kaj na li chicaj ruʼ in Dios, y ique, ʼo na que ʼuri che i tinimit-le. Xak quin tzʼibaj in bi yin chique, chi are in bi cʼacʼ. \v 13 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent.” (Queje ile cha tzʼibaj chique.) \s1 I u tzij i Crísto chique i cristian aj Laodicéa \p \v 14 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Laodicéa; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun\f + \fr 3:14 \ft I mer tzij xu bij are iri: I Jun chi are i sakil laj sak laj tzij.\f* chi aj ʼalijinsanel re i sak laj tzij re i Dios; lic sucʼul u ʼalijinsaxic cu ʼano, n-ca tʼoron taj. Are ire are u xebal ronojel niʼpa u yijbam i Dios. \v 15 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic. Wetaʼam chi yix pi cʼux n-ix ta joron, xak n-ix ta cʼatan; mi ne quin i cojo, xak mi ne quin iwoʼtaj canok. Cwaj yin we ta lic ix joron, we xi lic ix cʼatan. \v 16 Xui-ri, xa ix sakliʼ: n-ix ta cʼatan, xak n-ix ta joron; rumal-i, xa quix in xabuj lok. \v 17 Qui bij yix lic ix beyom; lic ix beyomarnak na, lic n-ta rajwaxic chiwe qui bij yix, xui-ri n-qui na taj lic n-ta ʼo iwuʼ, mas ʼo i rajwaxic chiwe. ¡Toʼ i wach! lic ix nibaʼ, lic ix mawach, lic ix chʼanalic. \v 18 Rumal-i, quix in pixbaj, chi loʼo i óro wuʼ yin chi lic sakil\f + \fr 3:18 \ft I mer tzij xu bij are iri: i óro icʼawnak chic pa ʼaʼ, ʼelsabal re i tzʼil che. (We ʼelsam chic i tzʼil che, ca canajic lic utuquel i óro.)\f*; queje ile, katzij ʼuri ʼo i beyomal. Chi loʼo i ʼuʼ wuʼ yin chi lic sak, chʼukbal re iwij chʼanalic, ʼelsabal na re i qʼuix. Chi loʼo i cunbal wuʼ yin re i baʼwach; queje ile quix tzun na. \v 19 Queje ile quin bij chiwe, man yin ʼis que in yajo, y que in jecʼ ruʼ qui loʼxic conojel niʼpa i cʼax que in naʼo. Rumal ʼuri, chi ʼana che iwib ix re chic i Dios ronojel i cʼux; chi jalwachij i nojbal chi n-ʼus taj. \v 20 Chitapeʼ, in tacʼal chuwach uchija re iwachoch, quin tijin chi ʼijlaxic. We ʼo jun cu ta in chʼawbal, y cu jak i uchija chwe, yin quin oc ʼuri ruʼ paja, y caka tij wa junam ruʼ. \v 21 Niʼpa i quiqui kajsaj u choʼab itzel, quin ya chique que cubi na pin tzal pa quin ʼat wi tzij\f + \fr 3:21 \ft I mer tzij xu bij are iri: que cubi na wuʼ yin che i chom laj in cubibal.\f*. Queje pacha in ʼanom yin, in kajsam u choʼab itzel, xak in cubinak chic pu tzal in Kajaw, pa cu ʼat wi tzij ire. \v 22 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent.” (Queje ile cha tzʼibaj chique, xu bij chwe.) \c 4 \s1 I ma Wan xrilo wach u cojic u ʼij i Dios quiqui ʼan i aj chicaj \p \v 1 Are ʼuri xin tzun chicaj; xwil uchija re i caj jaktalic. Xin ta chic i chʼawbal chi chʼawnak chwe, chi pacha u chʼawbal jun trompet. Xu bij chwe: \p —Chat ʼel li waral; yin quin cʼut na chawe wach ca ʼani na coʼon panok —xu bij. \p \v 2 Are ʼuri xcʼun i u Tewal i Dios wuʼ, y xrajawin pinwi. Xwil jun chom laj cubibal re jun ʼatol tzij chila chicaj, xak xwilo chi ʼo jun cul chupam. \v 3 I u tzunbal ire chi cul chila lic ca repratic, lic pacha jun chom laj abaj, jáspe\f + \fr 4:3 \ft I abaj jáspe ca cʼarcʼat ca tzunic; i abaj cornalína cakcoj ca tzunic. Che queb-le, lic ca reprat i que tzunic.\f* ca bix che, o xak pacha i jun chic abaj, cornalína ca bix che. Xak ʼo jun xocaʼab u sotom rib chirij u cubibal. I xo-caʼab-le lic ca repratic pacha i chom laj abaj, esmerálda ca bix che\f + \fr 4:3 \ft I abaj esmerálda lic chom; rax ca tzunic.\f*. \v 4 Chirij chuwach i cubibal-le, xwil veinticuátro qui cubibal ʼatol tzij. Che tak i cubibal-le, je cul je veinticuátro nimak tak winak, sak qui ʼuʼ, xak ʼo i qui coron che i qui jolom, lic óro. \v 5 Che i jun chi cul pa cubibal chom, xwil pacha u rep ray che, lic ca repratic, xak xin ta juban chʼawbal, xak xin ta juban chic pacha u chʼawbal jab. Chuwach i chom laj cubibal, xak xwil wukub u taqʼuibal cantil ca juluwic; je are i wukub u tewal i Dios\f + \fr 4:5 \ft I tzij-i cu cʼut chake chi lic tzʼakat u Tewal i Dios. Queje usucʼ i tzij-le “wukub” piqui chʼawbal i aj Israel winak ujer.\f*. \v 6 Xak chuwach i cubibal-le, xwil i pacha nim laj mar; pacha espej ca tzunic, lic ca cʼarin u wach. \p Xak xe wil cajib je pacha ángel je ʼo chirij chuwach i chom laj cubibal-le, xui-ri, ʼis junwi que tzunic. Ique ʼis ʼo qui baʼwach chiquij chiquiwach; \v 7 i nabe chique, pacha ca tzun jun coj; i ucab chique, pacha ca tzun jun toro; i urox, pacha ca tzun u palaj jun winak; i ucaj, pacha ca tzun jun águila ca rupupic\f + \fr 4:7 \ft Jun águila, queje u nimal pacha jun cʼuch, xui-ri, chom laj tzʼiquin.\f*. \v 8 Chi qui jujunal, ʼo wakib qui xicʼ; i qui xicʼ-le, ʼis ʼo qui baʼwach chirij, xak i chuxeʼ. Ique-le n-que uxlan ta chu bixquil i tzij-i chi paʼij, chi chaʼab: \q1 Lic chom, lic chʼam, lic nim u ʼij i Kajwal Dios chi ʼatz u choʼab\f + \fr 4:8 \ft Oxmul xu bij jun tzij laj pacha iri: “loʼlaj Dios”. I usucʼ ile queʼelok pacha i tzʼibtal chupam i versículo.\f*. \q1 Ire ʼax ʼo wi, xak cʼa are ʼo wi woʼor, xak are wi queʼe ʼij sak chirij. \m (Queje ile quiqui bixaj.) \p \v 9 I cajib-le nic are wi quiqui coj u ʼij, quiqui bij u chomal, xak quiqui tioxij che ire chi cul pa chom laj u cubibal, ire chi cʼaslic queʼe ʼij sak chirij. Are queje quiqui ʼan ique ile, \v 10 i veinticuátro nimak tak mamʼib que xuqui chuwach y quiqui coj u ʼij ire chi lic cʼaslic queʼe ʼij sak chirij. Quiqui ya i qui coron chuwach u cubibal y quiqui bij che: \q1 \v 11 Kajwal Dios, chawe yet ca majawic coʼsax a ʼij, xak ca bix a chomal, xak ca bix a choʼab. \q1 Man yet xat ʼanaw ronojel niʼpa i ʼolic; \q1 Xa rumal queje xawaj ile chi je ʼo na, xak je a yijbam na. \m (Queje ile quiqui bij che i Dios.) \c 5 \s1 Are i Tolke ca majaw na che, cu jak i wuj \p \v 1 Teʼuri xwilo, i jun chi cul pa chom laj cubibal, ʼo jun wuj pu ʼab wikabim. I wuj-le, ʼis ʼo tzʼib che cʼulala, y borom u wach, xak nacʼom wukub séllo chu chiʼ, tzʼapbal-re. \v 2 Are ʼuri xwil jun ángel, nim u choʼab, ca siqʼuin chu bixquil: \p ¿Pachin nawi ca majaw che, cu jak i wuj-i? ¿Pachin ca majaw che, cu rakchʼij i tak i tzʼapbal-re ʼo che? —xu bij. \p \v 3 Xui-ri, n-ta jun xriktajic chi ca tiqui chu jakic i wuj-le y cu takej na wach ʼo chuwach; lic n-taj, mi tene chiquixol i je aj chicaj, xak mi ne chiquixol i je aj chuwach i jyub taʼaj, xak mi ne chiquixol i je camnak. \v 4 Yin lic xin oʼic, man n-ta jun ca majaw che cu jak i wuj-le, crajlajbej-re wach ʼo chuwach, mi tene cu takej. \v 5 Teʼuri ʼo jun chique i nimak tak winak xu bij chwe: \p —Cha mayij oʼej. Chi ʼo wi ire chi ca majaw che cu jak i wuj. Ire-le are i Tolque\f + \fr 5:5 \ft I mer tzij chi xu bij are iri: “Chi ʼo wi i ma Coj que i jutzobaj aj Juda.”\f* i aj Israel winak chi coyʼem, are i jun chi u muk u xiquin can i rey David. Ire-le u kajsam u choʼab itzel; rumal ʼuri ʼo puʼab cu rakchʼij i wukub séllo y cu jak i wuj —xu bij chwe. \p \v 6 Are ʼuri xin takej, y xwil pacha jun ral Chij, ʼalaj che chi camsam na\f + \fr 5:6 \ft I Chij-le, ʼantal che chi camsam na chuwach i Dios, tojbal re qui mac i winak. Are i Jesucrísto chi xcamsaxic, tobal ke yoj.\f*, xui-ri, cʼaslic tacʼal chila. Chila tacʼal wi ruʼ i nim laj cubibal, chiquiwach i cajib je pacha ángel, xak chiquiwach i nimak tak winak. I Chij-le, wukub rucʼaʼ, xak wukub u baʼwach. I u baʼwach-le are i wukub u tewal i Dios u takom li chuwach ronojel i jyub taʼaj. \v 7 Are ʼuri i Chij xtejeb ruʼ i jun chi cul pa chom laj u cubibal; xu cʼam i wuj chi ʼo pu ʼab wikabim. \v 8 Are xu ʼan ire ile, are ʼuri i cajib je pacha ángel xe xuqui chuwach i Chij; xak queje xqui ʼan i je veinticuátro nimak tak mamʼib. I je nimak tak mamʼib, chi qui jujunal ʼo qui árpa, xak ʼo qui lak, lic óro, nojnak che inciénso, porobal re chuwach i Dios. I inciénso-le are qui tzʼonbal i creyent che i Dios. \v 9 Xqui bixaj jun bix lic cʼacʼ; are iri: \q1 Yet ca majaw chawe ca cʼam ni wuj-le y ca rakchʼij ni séllo chi ʼo che; \q1 Man yet at camsam na chuwach i Dios, y rumal ni a camic\f + \fr 5:9 \ft I mer tzij xu bij are iri: ruʼ a quiqʼuel xoj a loʼ na.\f* xe a loʼ ni winak, yabal na que che i Dios. \q1 Je a loʼom re ronojel tak tinimit, ronojel tak jyub, ronojel tak quijayil, ronojel tak chʼawbal. \q1 \v 10 A yom chique je aj patan chirij i ka Dios: a ʼanom chique je ʼatol tzij, xak je aj cojol sipon chuwach i Dios, \q1 a yom chique quiqui an ni ʼatbal tzij chuwach i jyub taʼaj. \m (Queje ile xqui bixaj i nimak tak mamʼib.) \p \v 11 Teʼuri xin takej, y xin ta qui chʼawbal u qʼuial ángel; ique qui sutim quij i nimak tak mamʼib, xak i cajib je pacha ángel, xak i jun chi cul pa chom laj cubibal. I qui qʼuial i ángel-le, lic n-ta cokxic. \v 12 Ique xe siqʼuin chu bixquil i tzij-i: \q1 I Chij chi camsam na, ca majaw che chi cocsax u ʼij rumal wach ʼo puʼab, rumal wach u beyomal, rumal wach u nojbal, rumal wach u choʼab. \q1 Ca majaw che chi cocsax ni u ʼij, ca bix ni u chomal, ca bix ni u nimal u ʼij. \m (Queje ile xqui bij i u qʼuial ángel.) \p \v 13 Teʼuri conojel niʼpa i je ʼolic, ʼis xin ta i qui chʼawbal. Xin ta conojel i je ʼo chicaj, xak conojel i je ʼo chuwach i jyub taʼaj, xak conojel niʼpa je ʼo chuxeʼ ulew, xak niʼpa je ʼo pa mar; ʼis xin ta i qui chʼawbal conojel niʼpa i je ʼolic. Xqui bij: \q1 Che ire, chi cul pa chom laj cubibal, xak che ire chi ral Chij ca bix che, \q1 Caka bij ni qui ʼij, caka bij ni qui chomal, caka bij ni qui choʼab, \q1 Caka coj ni qui ʼij rumal wach ʼo piquiʼab queʼe ʼij sak chiquij. \m (Queje ile xqui bij conojel.) \p \v 14 Are ʼuri i je cajib je pacha ángel xqui bij: \p —¡Katzij, queje ile! —xe cha. \p Are ʼuri i je veinticuátro nimak tak mamʼib xe xuquiʼic, y xqui coj u ʼij ire chi n-ca qʼuis ti u cʼaslemal queʼe ʼij sak chirij. \c 6 \s1 Wach xa ʼiltajic are xrakchʼix i tzʼapbal re u chiʼ i wuj \p \v 1 Teʼuri, xwil i ral Chij (chi are i Kajwal Jesucrísto)\f + \fr 6:1 \ft I pacha ral Chij chi xrilo are i Jesucrísto, man are ire chi xcamsax rumal ka mac, pacha jun ral chij xsujux chuwach i Dios. Rumal-i, lic xmajaw che ire xu rakchʼij i wukub séllo.\f* xu rakchʼij i nabe séllo che i wukub. Are ʼuri xin ta u chʼawbal jun chique i cajib chi je pacha ángel; i u chʼawbal pacha u chʼawbal jab. Xu bij: \p —¡Saʼaj y chawila! —coʼono. \p \v 2 Teʼuri xin takej, y xwil jun caway, sak rij. ʼO jun, cul chirij, ʼo jun cʼakbal chʼab pu ʼab. Xak xyaʼ jun coron che pacha ca ʼani che i aj chʼacanel chʼoʼoj. Teʼuri, xa ʼe chi chʼoʼoj chi cu chʼac na. \p \v 3 Teʼuri, xak xwil chic i Kajwal xu rakchʼij i ucab séllo. Are ʼuri xin ta u chʼawbal i ucab chique i cajib chi je pacha ángel. \p —¡Saʼaj y chawila! —xu bij. \p \v 4 Xel chal jun chic caway, cak rij. ʼO jun, cul chirij, xyaʼ puʼab cu petsaj chʼoʼoj chuwach i jyub taʼaj; ʼo puʼab cu ʼan chique i winak quiqui camsaj quib chiquiwach. Che ire-le, yatal jun nim laj espáda pu ʼab. \p \v 5 Teʼuri, xak xwil chic i Kajwal xu rakchʼij i urox séllo. Are ʼuri xin ta u chʼawbal i urox chique i cajib chi je pacha ángel. \p —¡Saʼaj y chawila! —xu bij. \p Xin takej, y xwil jun caway, ʼek rij. ʼO jun, cul chirij, ʼo jun pexu pu ʼab. \v 6 Are ʼuri xin ta jun chʼawbal chiquixol i je cajib chi je pacha ángel. Xu bij: \p —I waʼjal ca pe na; jun sak pwak\f + \fr 6:6 \ft Jun sak pwak are i rajil u chac jun achi re jun ʼij.\f* are ni rajil i queb líbra trígo, o xak are i rajil wakib líbra cebáda. Xui-ri, ma sach u wach i acéite, xak i víno —xu bij. \p \v 7 Teʼuri, xak xwil chic i Kajwal xu rakchʼij i ucaj séllo. Are ʼuri xin ta u chʼawbal i ucaj chique i cajib chi je pacha ángel. \p —¡Saʼaj y chawila! —xu bij. \p \v 8 Xin takej, y xwil jun caway, ʼan rij. ʼO jun, cul chirij, chi “Camic” u bi. Xak ʼo jun, teren chali chirij, chi rajaw i qui qʼuijibal i camnak. Chique i queb-le, xyaʼ piquiʼab quiqui camsaj u qʼuial winak. (Conojel i winak chuwach i jyub taʼaj, we ca ʼani cajib tzobaj chique, que camsax ni jun tzobaj che i cajib. Are ile i qui qʼuial i winak que camsax na.) I camsabal-que quiqui ʼano: ruʼ chʼoʼoj, ruʼ waʼjal, ruʼ yobil, xak ruʼ tak itzel chicop re u wach i jyub taʼaj. \p \v 9 Teʼuri, xak xwil chic i Kajwal xu rakchʼij i ujob séllo. Are ʼuri xwil chuxeʼ i altar, chila ʼo wi i canima ique chi xe camsax na xa rumal u tzij i Dios; ique n-xqui mayij tu bixquil u tzij tupu xe camsax rumal. \p \v 10 Xe siqʼuin chu bixquil: \p —Loʼlaj Kajwal, lic ca ʼan na pacha i a bim. ¿Umpa nawi ca ʼan i a ʼatbal tzij piquiwi i winak re u wach i jyub taʼaj chi xoj qui camsaj? ¿Umpa que a ya pa tojpen rumal i qui mac-le? —xqui bij. \p \v 11 Teʼuri xyaʼ qui ʼuʼ sak, xak xbix chique chi che uxlan jubiʼ chic, cʼa ca tzʼakat ni u qʼuial qui wach i cachalal chi que camsax na pacha ique rumal u chac i Kajwal. \p \v 12 Teʼuri, xak xwil chic i Kajwal xu rakchʼij i uwakib séllo. Are ʼuri xpe jun nim laj ucabrakan; i ʼij xa ʼekumar u wach pacha jun cʼul lic ʼek; i icʼ xoʼon cak u wach pacha quicʼ, \v 13 xak i chʼumil chicaj xe tzak li chuwach ulew. Xoʼono pacha u cheʼlal hígo are quicʼaw jun tew nim, que u puksaj li u wach cʼa rax, rumal u choʼab. \v 14 I caj juntir xsachic pacha jun wuj xu bor rib. Ronojel i nimak ta jyub xe ʼelsax na piqui qʼuijibal, xak queje i ral tak jyub je setel chuwi mar. \v 15 I nimak tak ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj xcuwaj quib pa tak jul, xak chuxeʼ tak abaj re i nimak tak jyub. Xak queje xqui ʼan ni nimak qui patan, xak i je beyom, xak i cajʼatzil i soldádo, xak i nimak qui choʼab, xak i ʼo cajaw, xak i n-ta cajaw; ʼis queje xqui ʼan ni conojel. \v 16 Y xqui bij chique i nimak tak jyub xak chique i nimak tak abaj: \p —¡Chix tzak li chikij! ¡Choj iwuwaj chuwach i jun chi cul pa chom laj u cubibal! ¡Choj i to chuwach i tojpen chi ca pe ruʼ i Kajwal chi ral Chij ca bix che! \v 17 Ya xu rik i ʼij re i nim laj tojpen; lic n-ta jun cu chʼij u cʼulaxic —xqui bij. \c 7 \s1 Je ciénto cuarénta y cuátro mil aj Israel cocsax u retalil i Dios chique \p \v 1 Teʼuri xe wil chic cajib ángel je tacʼal jujun pa tak cajib esquin re u wach i jyub taʼaj. Ique-le que tijin chu ʼatixic i tew che i cajib esquin. N-quiqui ya ta che chi ca pe chuwach i jyub taʼaj, xak mi ne puwi i mar, xak mi ne chirij i cheʼ. \v 2 Are ʼuri xwil chic jun ángel, xel lok, pa quel wi li ʼij. I u patan ire, are u cojic i retalil re i Dios chuwach qui crusil i winak, niʼpa i je re i Dios cʼaslic. Ire rucʼam pu ʼab, i cojbal re i retalil-le. I ángel-le, co xsiqʼuin chique i cajib ángel, chi ʼo piquiʼab quiqui ʼan cʼax che u wach i jyub taʼaj, xak che i mar. \v 3 Xu bij chique: \p —Mi ʼan tan cʼax che i u wach i jyub taʼaj, xak mi che i mar, xak mi che i cheʼ. Mi ʼan tan ile, cʼa caka coj ni retalil chuwach qui crusil je niʼpa i je rajchac i ka Dios —xu bij chique. \p \v 4 Xak xin ta niʼpa qui qʼuial chi coc ni retalil chique: je ciénto cuarénta y cuátro mil. Je aj ronojel tak tzobaj je qui muk qui xiquin i u cʼojol i mam Israel ujer: \q1 \v 5 Je cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Juda, \q1 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Ruben, \q1 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Gad, \q1 \v 6 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Aser, \q1 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Neftali, \q1 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Manases, \q1 \v 7 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Simeon, \q1 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Levi, \q1 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Isacar, \q1 \v 8 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Zabulon, \q1 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Jose, \q1 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Benjamin. \s1 Ma Wan xe ril je u qʼuial winak sak qui ʼuʼ \p \v 9 Teʼuri xin takej tan chic, y xe wil u qʼuial winak je tacʼal chiquiwach i je queb (i jun chi cul pa chom laj u cubibal, xak i jun chi ral Chij ca bix che\f + \fr 7:9 \ft I jun-le are i Kajwal Jesucrísto.\f*.) I winak-le je petnak pa ronojel tak tinimit, pa ronojel tak jyub, pa ronojel tak quijayil, pa ronojel tak chʼawbal. Lic je qʼui i winak-le, mi jun ca tiqui chi rajlaxic qui qʼuial. Sak i qui ʼuʼ; ʼis cucʼam u xak pálma piqui ʼab. \v 10 Ique xe siqʼuin chu bixquil i tzij-i: \q1 I kelbal chupam i cʼax, xa cumal i queb-le chi are i ka Dios chi cul pa chom laj u cubibal, xak i Crísto, chi ral Chij ca bix che. \m (Queje ile xe siqʼuin chu bixquil.) \p \v 11 Conojel i ángel je tacʼal bic, qui sutim rij i chom laj cubibal, xak i nimak tak mamʼib, xak i je cajib je pacha ángel. Xqui xucba qui jolom cʼa chuwach ulew\f + \fr 7:11 \ft I mer tzij xu bij are iri: xqui jupij quib chuwach.\f*, chuwach i chom laj cubibal, y xqui coj u ʼij i Dios; \v 12 xqui bij: \q1 ¡Amen (katzij iri)! I ka Dios lic ca majaw che chi caka bij u ʼij, caka bij u chomal, caka bij wach i nim laj u nojbal, xak caka tioxij che. \q1 Ca majaw che chi caka coj u ʼij rumal wach ʼo puʼab, xak rumal u choʼab. \q1 Queje i ka Dios ile queʼe ʼij sak chirij. Amen (queje ile cakaj). \m (Queje ile xqui bij i ángel.) \p \v 13 Are ʼuri ʼo jun chique i nimak tak mamʼib xu tzʼonoj chwe: \p —¿Awetaʼam yet je pachin ique-le chi sak qui ʼuʼ? ¿Awetaʼam pa je petnak wi? —xu bij chwe. \p \v 14 Yin xin bij che: \p —Nim laj winak, n-wetaʼam taj. Yet awetaʼam —xin bij. \p Ire xu bij: \p —Je are ique chi je ʼelnak chupam i nim laj uyej chi xicʼaw chuwach i jyub taʼaj. (Qui jachom quib puʼab i Tolque.) Qui chʼajom i qui ʼuʼ, y qui sakirsam chic che u quiqʼuel i ral Chij. \v 15 Are rumal ʼuri je ʼo chuwach i chom laj u cubibal i Dios, xak quiqui ʼan qui patan chirij. Chi paʼij chi chaʼab quiqui ʼan qui patan pa chom laj rachoch i Dios; xak ire, chi cul pa chom laj u cubibal, que u chajij na. \v 16 Ique n-quiqui tij ta chic numic, mi cʼatic; xak n-quiqui tij ta chic uyej rumal i ʼij; n-que cʼatsax ta chic rumal u choʼab. \v 17 Queje ile ca ʼani chique, man ire chi ral Chij ca bix che (chi xak ʼo ruʼ i chom laj cubibal re i Dios), ire que u chajij na pacha je u chij; que u cʼam bi che tak ralaxbal ya, y quiqui tuʼ ni ya chi cu ya qui cʼaslemal. Niʼpa ni uwal qui wach, i Dios cu su na chique. \c 8 \s1 Wach xa ʼiltajic are xrakchʼix i uwuk séllo tzʼapbal re u chiʼ i wuj \p \v 1 Ire, chi ral Chij ca bix che, xu rakchʼij i uwuk séllo; are ʼuri lic xtzʼini chila chicaj; xu chʼij nicʼaj ʼor lic tzʼinilic. \v 2 Teʼuri, xe wil i je wukub ángel chi je tacʼal chuwach i Dios. Are ʼuri, xyaʼ wukub trompet chique. \v 3 Teʼuri xcʼun jun chic ángel, rucʼam jun porobal inciénso pu ʼab, lic óro. Xol tacʼal chuwach i altar, chi xak lic óro, chi ʼo chuwach i chom laj cubibal. Are ʼuri, qʼui inciénso xyaʼ che, man cu ya puwi i altar junam ruʼ i qui tzʼonbal i creyent, pacha jun sipon chuwach i Dios. \v 4 I sib re i inciénso chi ʼo pu ʼab i ángel xel bi chicaj chuwach i Dios, junam ruʼ i qui tzʼonbal i winak chi je re i Dios. \v 5 Teʼuri i ángel xu nojsaj i porobal inciénso che i aʼal chi ʼo puwi i altar; y xu jopij bi chuwach i jyub taʼaj. Are ʼuri xtataj u chʼawbal jab, xak juban chic chʼawbal, xak xpe juban u rep ray, y xpe jun nim laj ucabrakan. \s1 Wach xa ʼiltajic are xchʼawsax i wukub trompet \p \v 6 Are ʼuri i je wukub ángel chi yatal wukub trompet chique, xqui yijba quib chu chʼawsaxic. \p \v 7 Teʼuri i nabe ángel xu chʼawsaj u trompet. Are ʼuri xu ticba li tzakic i nimak tak sakbach, xak i ʼaʼ, xak i quicʼ chuwach i jyub taʼaj. Are ʼuri i ulew xu maj ʼaʼ, laj pa nicʼaj\f + \fr 8:7 \ft I jyub taʼaj, we ta ʼo oxib tant che, jun che i oxib tant xcʼatic.\f* xcʼatic, xak queje i cheʼ, xak i ʼes rax. \p \v 8 Teʼuri i ucab ángel xu chʼawsaj u trompet. Are ʼuri, ʼo pacha jun nim laj jyub ca juluwic xcʼak bi pa mar; laj nicʼaj che i mar xquiqʼuer u wach. \v 9 Niʼpa i chicop je cʼas chupam, laj nicʼaj chique xe camic. Xak niʼpa i bárco ʼo puwi, laj pa nicʼaj chique xsach qui wach. \p \v 10 Teʼuri i urox ángel xu chʼawsaj u trompet. Are ʼuri jun nim laj chʼumil xtzak li chuwach i jyub taʼaj, lic ca juluwic pacha chaj. Xtzak puwi laj nicʼaj che tak i ya, xak laj nicʼaj che tak i ralaxbal ya. \v 11 I u bi i chʼumil-le, “Cʼa” ca bix che. Laj pa nicʼaj re i tak i ya xoʼon cʼa che, xak i ralaxbal ya. Je qʼui i winak xe cam rumal i ya-le, chi lic cʼa. \p \v 12 Teʼuri i ucaj ángel xu chʼawsaj u trompet. Are ʼuri, xoʼon mal i ʼij; laj pa nicʼaj xoʼon ʼekum che. Xak queje xoʼon che i icʼ, xak che i chʼumil; laj pa nicʼaj xu sach u wach qui tzunbal. Rumal ʼuri, laj pa nicʼaj re i paʼij n-xoʼon ta sak, xak queje xoʼon che i chaʼab, man n-ta kas u tzunbal i icʼ, i chʼumil. \p \v 13 Teʼuri xin taken chicaj, y xin ta u chʼawbal jun ángel chi ca rupup chicaj. Are ʼuri ire xsiqʼuin chu bixquil: \p —¡Ay! ¡Toʼ qui wach ique chi je re u wach i jyub taʼaj! ¡Toʼ qui wach ique are quiqui chʼawsaj qui trompet i oxib chic ángel! ¡Lic toʼ qui wach ique! —xu bij. \c 9 \p \v 1 Teʼuri i ujob ángel xu chʼawsaj u trompet. Are ʼuri xwil jun chʼumil tzaknak li chuwach i jyub taʼaj. I chʼumil-le, yatal jun lawe che, chi are i jakbal re i jul chi lic naj kajnak bi pa jyub. \v 2 Teʼuri, xu jak i jul; are xjaktajic, xel li sib pacha coʼon jun nim laj ʼorno, chi xu ʼekumarsaj u wach i ʼij, xak ronojel i sak re i paʼij. \v 3 I sib-le, xe ʼel u qʼuial sacʼ che, que rupup chuwach i jyub taʼaj. I sacʼ-le, yatal chique que chʼopinic pacha quiqui ʼan i sinaj re u wach i jyub taʼaj. \v 4 Xui-ri, n-xyaʼ ta chique chi quiqui ʼan cʼax che tak i ʼes, che tak i cheʼ, xak niʼpa i rax chi ʼo chuwach i jyub taʼaj. Xui chique i winak quiqui ʼan ni cʼax chique, niʼpa i n-ti retalil re i Dios chuwach qui crusil. \v 5 Xui-ri, n-xyaʼ ta chique we que qui camsaj. Xui xyaʼ chique chi joʼob icʼ u wach quiqui ya ni u cʼaxcʼol chique. I u cʼaxcʼol-le, queje pacha re jun sinaj are cu chʼopij jun winak. \v 6 Che i joʼob icʼ-le, i winak lic quiqui tij ni uyej cumal, lic cacaj ni camic, xui-ri, n-que cam taj. Tupu lic quiqui tzucuj qui camic, n-quiqui rik taj. \p \v 7 I sacʼ-le que majawic pacha caway chi je yijil na che i chʼoʼoj. Che i qui jolom ʼo ni pacha jun coron óro. I qui palaj, pacha u palaj winak. \v 8 I qui wi, pacha u wi ixok; i u waque, pacha u waque i coj. \v 9 I u wach qui cʼux, chʼuktal ruʼ pacha chʼichʼ. Are que rupupic, nim u chʼawbal i qui xicʼ, pacha u chʼawbal u qʼuial caway ruʼ qui careta are que ʼe paʼanem pa chʼoʼoj. \v 10 I sacʼ-le, xak ʼo qui je, pacha qui je i sinaj, xak ʼo qui chʼut. Ruʼ qui chʼut-le, quiqui ʼan cʼax chique i winak joʼob icʼ u wach. \v 11 I sacʼ, ʼo jun cajʼatzil; are jun ángel nim u patan pa jul chi naj kajnak pa jyub. I u bi i ángel-le pa qui chʼawbal i aj Hebréo winak: Abadon, y pa qui chʼawbal i aj Griégo winak: Apolion, chi queʼelok “aj sachsanel”. \p \v 12 Xwil ʼuri, ya xicʼaw i nabe cʼax chi u bim i ángel, xui-ri cʼa ʼo queb chic ca cʼun na. \p \v 13 Teʼuri i uwak ángel xu chʼawsaj u trompet; are ʼuri xin ta jun chʼawbal, xchʼaw chiquixol i cajib esquin\f + \fr 9:13 \ft I mer tzij xu bij are iri: i cajib rucʼaʼ i altar. Queje ile xu bij man ʼo jujun rucʼaʼ pa tak esquin.\f* re i altar lic óro, chi ʼo chuwach i Dios. \v 14 I chʼawbal-le xu bij jun tzij che i uwak ángel chi rucʼam u trompet; xu bij: \p —Che awoʼtaj bi i cajib ángel chi je ximtal chila che i nim laj ya chi Eufrates u bi —coʼono. \p \v 15 Teʼuri xe oʼtax bi i cajib ángel, camsabal que i winak. I ángel-le, are qui wach je yijbam na che i ʼij-le\f + \fr 9:15 \ft Waral xu bij chi je yijtal chic chu ʼonquil i qui patan re i ʼor-i, re i ʼij-i, re i icʼ-i, re i mer junab-i.\f*. Xe oʼtax bi chu camsaxic laj nicʼaj chique i winak. \v 16 (Teʼuri xe wil je u qʼuial soldádo, je ʼo rij caway.) Xin ta niʼpa i qui qʼuial: je queb ciénto miyon. \p \v 17 Queje que ʼanaw i caway iri, chi xe wil pin wach; i soldádo, chi je ʼan-nak chiquij, i u wach qui cʼux, qui chʼukum ruʼ chʼichʼ. I chʼukbal re u wach qui cʼux, ʼo i cak, ʼo i azul, ʼo i ʼan che, queje ile ca tzunic\f + \fr 9:17 \ft Waral-i xu bij: “cak pacha ca tzun ʼaʼ; azul pacha ca tzun i sib azul; ʼan pacha ca tzun asufra.”\f*. I qui jolom i caway pacha qui jolom coj; i piqui chiʼ, xel li ʼaʼ, xel li sib, xel li asufra. \v 18 Laj pa nicʼaj chique i winak xe camsax rumal i oxib n-ʼus taj-le, chi xel piqui chiʼ i caway. Xe camsax rumal i ʼaʼ, rumal i sib, xak rumal i asufra. \v 19 I caway-le, i ʼanbal cʼax ʼo cuʼ, piqui chiʼ ʼo wi, xak ʼo che i qui je, man i qui je, pacha cumatz ca tzunic; i u tzam i qui je, pacha u jolom cumatz. Ruʼ i qui je-le, xqui ʼan cʼax chique i winak. \p \v 20 Xui-ri, i winak, niʼpa i n-xe camsax ta rumal i n-ʼus taj-le, n-xqui jalwachij ti qui cʼaslemal. N-xqui mayij tu ʼanic pacha i toʼ qui nojim ique. N-xqui mayij tu cojic qui ʼij i mal laj tak itzel tew, xak i qui tiox chi xa ril je ʼantalic. I qui tiox-le, je ʼantal che i óro, xak i pláta, xak i brónce\f + \fr 9:20 \ft Are i brónce-le, are juban chʼichʼ ʼanʼoj ca tzunic.\f*, xak che i abaj, xak che i cheʼ; ile n-que tzun taj, n-que tan taj, n-que bin taj. \v 21 I winak xak n-xqui mayij tu camsaxic quib chiquiwach; xak n-xqui mayij tu cojic qui costúmbre chi ʼo rawasil chiquiwach, xak n-xqui mayij tu ʼanic i n-chʼam taj ruʼ qui chʼacul, xak n-xqui mayij ti elaʼ. \c 10 \s1 I ma Wan xu tij i wuj chi xyaʼ che rumal i ángel \p \v 1 Teʼuri, xwil chic jun ángel, nim u choʼab, ca tijin li u kajic chicaj. Ire, chʼukum rij che i sutzʼ, xak ʼo jun xocaʼab puwi u jolom. I u palaj, pacha u tzunbal ʼij ca walchʼinic, xak i rakan, pacha ca tzun jun ʼaʼ ca juluwic. \v 2 Xak ʼo jun ral wuj pu ʼab, jakalic. Are xkajic, xu ya i rakan wikabim puwi i mar; i rakan moxim xu ya puwi ulew. \v 3 Are ʼuri, co xsiqʼuinic, pacha u chʼawbal jun coj. Are xu ʼan ire ile, are ʼuri xtataj wukub chʼawbal pacha u chʼawbal jab. \v 4 Are xuxlan ile, yin laj xin jek u tzʼibaxic wach i xqui bij, xui-ri, xin ta jun chʼawbal aj chicaj chi xu bij chwe: \p —Ma tzʼibaj ile. Ma ʼalijinsaj chique i winak wach tak qui bim i wukub u chʼawbal jab-le —xbix chwe. \p \v 5 Teʼuri i ángel-le chi xwilo tacʼal puwi i mar, xak puwi ulew, ire xu yac u ʼab wikabim chicaj, \v 6 y xu cuxtaj u bi i Dios puwi u tzij chi ya cu bij na. Xu cuxtaj u bi i Dios chi cʼaslic queʼe ʼij sak chirij, chi xak xa ʼanaw i caj, xak i u wach i jyub taʼaj, xak i mar, xak ronojel niʼpa i ʼolic. Queje iri xu bij: \p —Ya n-ca baytaj ta chic mas. \v 7 Are cu chʼawsaj u trompet i uwuk ángel, are i cʼutbal-re ʼuri chi Dios ya xutzin chu yijbaxic wach u chʼobom na. Pacha i u bim chique i je rajchac ujer, chi je ajbil u tzij, queje cu ʼan na ile. (Queje ile xu bij i ángel.) \p \v 8 Teʼuri, i chʼawbal chi in tom chicaj, xin u ʼijla chic. Xu bij chwe: \p —Jat ruʼ i ángel-le chi tacʼal puwi i mar xak puwi ulew. Ja cʼama i ral wuj jakalic chi ʼo pu ʼab —xu bij. \p \v 9 Are ʼuri xin ʼe ruʼ i ángel, y xin tzʼonoj i ral wuj che. Ire xu bij chwe: \p —Cha chapa y cha tija. Ile coʼon na che i pa chiʼ pacha u jelal cab, xui-ri, are ʼo chic che a pam, coʼon na cʼa —xu bij chwe. \p \v 10 Teʼuri xin chap i wuj ʼo pu ʼab, y xin tijo. I pin chiʼ xoʼono pacha u jelal cab, xui-ri, are xtijtajic, lic xu ya ni u cʼayil chin pam. \v 11 Teʼuri xbix chwe: \p —Yet, ʼo u chac ca paxsaj chic u tzijol wach coʼon ni Dios che u qʼuial tak tinimit, u qʼuial tak jyub, u qʼuial tak ʼatol tzij, u qʼuial tak winak, xak i jalajuj que chʼawic —xbix chwe. \c 11 \s1 Wach ca ʼani chique i queb je ajbil u tzij i Dios \p \v 1 Are ʼuri xyaʼ jun pajbal pin ʼab, pacha jun tani, y xbix chwe: \p —Chat walijok, je a paja i rachoch i Dios, xak i altar, xak chawajlaj niʼpa i winak que tijin chu cojic u ʼij i Dios chila. \v 2 Xui-ri, ma paj uwaja re i rachoch i Dios, man ile yatal chique i winak chi n-ta Dios cuʼ. Ique, oxib junab ruʼ nicʼaj\f + \fr 11:2 \ft Xu bij waral-i, cuarénta y dos icʼ, chi queʼelok oxib junab ruʼ nicʼaj.\f* quiqui kajsaj ni u ʼij i loʼlaj tinimit. \v 3 Xui-ri, yin que in tak bi queb chi quetaʼam in wach, chu bixquil chique i winak wach in chʼobom. Ique, ʼek qui ʼuʼ pacha re i bis; quin qui lap na chique i winak oxib junab ruʼ nicʼaj\f + \fr 11:3 \ft Xu bij waral-i, mil dosciéntos sesénta ʼij u wach, chi queʼelok oxib junab ruʼ nicʼaj.\f*. (Queje xu bij i Dios ile chwe.) \p \v 4 I je queb ajbil u tzij i Dios-le, je are i pacha queb u cheʼlal olívo\f + \fr 11:4 \ft I aj Israel winak quetaʼam chi je ʼo queb ajbil u tzij i Dios je tacʼal chuwach Ire. I mam Zacarías, chi ajbil u tzij i Dios ujer, u bim canok chi i queb-le je pacha queb u cheʼlal olívo chuwach i Dios.\f* chi je ʼo chuwach i Dios, xak i queb taqʼuibal cantil chi xak ʼo chuwach Ire, chi Rajaw i jyub taʼaj. \v 5 We ʼo jun craj cu ʼan cʼax chique, n-ca tiqui ta chu ʼonquil, man ʼo ni ʼaʼ quel piqui chiʼ ique, porobal-re pachin craj cu ʼan cʼax chique. Queje ni qui camsaxic ile quiqui ʼan chique niʼpa i je aj chʼoʼoj cuʼ. \v 6 Xak ʼo piquiʼab quiqui ʼatij i jab, tzʼakat quiqui ʼan qui patan chu bixquil u tzij i Dios. Xak ʼo piquiʼab quiqui ʼan quicʼ che u wach i ya, xak quiqui coj itzel tak cʼax chuwach i jyub taʼaj xa niʼpa tak mul cacaj u ʼonquil. \v 7 Xui-ri, are cutzin i qui patan, ʼo ni jun ca tiqui chique ique. Jun pacha nim laj itzel chicop quel na pa jyub chi jaktal canok; coʼon ni chʼoʼoj cuʼ, y ca tiqui na chique, y que u camsaj na. \v 8 Teʼuri i qui chʼacul toʼ ca canaj can pa be chila pa nim laj tinimit Jerusalen, pa xcamsax wi i Kajwal. I tinimit-le, queʼel na lic mal; ca majaw na ʼuri che, ca bix “Sodóma” che, we xi ca bix “Egípto” che. \v 9 Niʼpa i winak re ronojel tak tinimit, ronojel tak jyub, ronojel tak quijayil, ronojel tak chʼawbal, ique toʼ que qui takej i camnak je ʼo pa tak be; queje quiqui ʼan ni ile oxib ʼij ruʼ nicʼaj. N-quiqui ya taj chi que mukic. \v 10 Niʼpa i je re u wach i jyub taʼaj lic que quicot na rumal i qui camic i queb-le. Rumal i qui quicotemal, quiqui ya qui sipon chiquiwach, man i winak re u wach i jyub taʼaj lic xe cʼachir na cumal i queb ajbil u tzij i Dios-le. \v 11 Xui-ri, xwil pinwach chi are xicʼaw oxib ʼij ruʼ nicʼaj, i Dios xu cʼunsaj chic sak chiquiwach, y xe walij na; y niʼpa i xquil ile ʼis xqui xij na quib rumal. \v 12 Teʼuri i queb ajbil u tzij i Dios-le, xqui ta ni jun nim laj chʼawbal chicaj chi ca bix chique: \p —Chix ʼel na li chicaj —xbix chique. \p Ique xe ʼel nubi chicaj pa sutzʼ. I je aj chʼoʼoj chiquij xe qui takej na, are xe ʼel bic. \v 13 Are ʼuri juntir xpe jun nim laj ucabrakan; niʼpa i ja pa tinimit, xe wulij nubi jun tant che i lajuj. Je wukub mil i winak xe cam na rumal i ucabrakan-le. Niʼpa i winak xe canajic, lic xqui xij ni quib; teʼuri lic xqui coj ni u ʼij i Dios aj chicaj. \p \v 14 Queje ile xqʼuis ni ucab cʼax chi u bim i ángel, xui-ri, juntir ca cʼun chic i urox cʼax. \s1 Wach xa ʼiltajic are xchʼawsax i uwuk trompet \p \v 15 Teʼuri i uwuk ángel xu chʼawsaj u trompet, y xtataj juban chʼawbal chila chicaj. Co xqui bij: \q1 I ʼatbal tzij re ronojel i tinimit chuwach i jyub taʼaj ʼo chic puʼab i Kajwal Dios, xak puʼab i jun chi Tolke\f + \fr 11:15 \ft I jun-le are i Crísto.\f*. \q1 Ire coʼon ni ʼatbal tzij queʼe ʼij sak chirij. \m (Queje ile xqui bij.) \p \v 16 Teʼuri i veinticuátro nimak tak mamʼib chi je cul pa chom laj qui cubibal chuwach i Dios, ique xe xuqui chuwach i Dios; xqui kajsaj qui jolom cʼa chuwach ulew y xqui coj u ʼij. \v 17 Xqui bij: \q1 Yet, Kajwal Dios chi ʼatz a choʼab, yet, chi ʼax at ʼo wi, xak cʼa are at ʼo wi woʼor, y xak at are wi queʼe ʼij sak, \q1 caka tioxij chawe man a majom i nim laj a ʼatbal tzij, xak a jekom u ʼonquil. \p \v 18 I winak chuwach i jyub taʼaj, petnak coywal, xui-ri, n-ta coʼono man ya xu rik i ʼij chi ca petsaj i tojpen chiquij. \q1 Ya xu rik i ʼij ca ʼat ni tzij piquiwi i je camnak, wach i qui ʼanom. \q1 Ya xu rik i ʼij chi ca ya ni qui sipon i je aj ʼanol a chac, \q2 ique chi qui bim a tzij chique i winak, ique chi qui jachom qui cʼaslemal chawe, \q2 ique chi quiqui coj a ʼij, niʼpa i nimak, xak i chʼutik. \q1 Ya xu rik i ʼij ca sach ni qui wach ique chi que tijin chu yojic u wach i jyub taʼaj. \m (Queje ile xqui bij i nimak tak mamʼib chuwach i Dios.) \p \v 19 Teʼuri, xin takej, y xwil i chom laj rachoch i Dios chila chicaj, jakal na; y chila paja, xwil wi i caxa ʼo u ʼij, chi ʼo i u trat i Dios chupam. Are ʼuri, xpe u rep ʼaʼ, xak xpe pacha u chʼawbal jab, xak juban chic chʼawbal, xak xpe jun ucabrakan, xak xpe jun nim laj jab, lic sakbach u pam. \c 12 \s1 I ma Wan xril puwach, wach xu ʼan i pacha itzel cumatz che i ixok \p \v 1 Teʼuri xa ʼalijin jun nim laj ʼil chuwacaj: ʼo jun ixok, i u ʼuʼ are i ʼij; xak ʼo jun coron che u jolom, ʼo cablajuj chʼumil che; xak i icʼ ʼo chuxeʼ i rakan. \v 2 I ixok-i, iwab winak, ca siqʼuin rumal u cʼaxcʼol; lic uyej cu tij rumal i ralaxbal i racʼal. \v 3 Are ʼuri xa ʼalijin jun chic ʼil chuwacaj: are pacha jun itzel cumatz, lic nim, cak rij. ʼO wukub u jolom, lajuj rucʼaʼ, xak ʼis ʼo i coron che i wukub u jolom. \v 4 Ruʼ u je, xu mes li u qʼuial chʼumil chicaj; laj pa nicʼaj xu mes lok, y xu cʼak li chuwach i jyub taʼaj. I chicop-le xqʼuiji chuwach i ixok chi ya ca qʼuiji racʼal, ajbiʼol na re i acʼal we xqʼuijiʼic. \v 5 Teʼuri i ixok, xqʼuiji ni racʼal, ral ala. I u patan i racʼal-le, are u ʼatic tzij piquiwi ronojel tak i tinimit, y lic cu ʼan na chique chi que cojon che. Xui-ri, xak teʼet i racʼal i ixok xmaj bi che, y xcʼam bi ruʼ i Dios, chila pa ʼo wi i chom laj cubibal. \v 6 Teʼuri i ixok xa ʼanmajic, xa ʼe pa chakij jyub tzʼinilic chi u yijbam i Dios, tobal na re. Chila na, ca qʼuiji wi oxib junab ruʼ nicʼaj\f + \fr 12:6 \ft I mer tzij xu bij are “mil dosciéntos sesénta ʼij u wach.”\f*; ʼutz u chajixic ca ʼani na. \p \v 7 Teʼuri xwil jun nim laj chʼoʼoj chila chicaj. Xe cʼun u qʼuial ángel junam ruʼ i cajʼatzil, chi are i Miguel; y xqui ʼan chʼoʼoj chirij i nim laj cumatz. Ire, xak je ʼo u ángel ruʼ, xak xqui ʼan chʼoʼoj chiquij i juban. \v 8 Xui-ri, i Miguel cuʼ u ángel xe tiqui chique, y n-xqui ya ta chic chique que qʼuiji chila chicaj. \v 9 I nim laj itzel cumatz xcʼak li ʼuri chuwach i jyub taʼaj. Ire-le are i itzel cumatz chi ʼax ʼo wi; are ire chi “itzel” ca bix che, xak “Satanas” ca bix che. Ire-le are aj tʼoronel re ronojel u wach i jyub taʼaj. Xe cʼak na li chuwach i jyub taʼaj junam cuʼ u ángel. \p \v 10 Teʼuri xin ta jun nim laj chʼawbal chicaj. Xu bij: \p —¡Ya ʼo chic i ʼelbal chi sak! ¡I Dios u ʼalijinsam i nim laj u choʼab! ¡U ʼalijinsam chi ire are i nim laj ʼAtol Tzij! ¡Xak u ʼalijinsam i u ʼatbal tzij chi ʼo puʼab i Jun\f + \fr 12:10 \ft I jun-le are i Crísto.\f* chi chatal rumal ire! ʼAlaj chic ile, man ya resam chubi itzel, chi toʼ cu coj qui mac i kachalal; ire-le toʼ cu coj qui mac chuwach i Dios chi paʼij chi chaʼab. \v 11 Xui-ri, i kachalal qui kajsam chic u ʼij; xe tiqui che rumal u camsaxic i ral Chij\f + \fr 12:11 \ft I ral Chij-le are i Jesucrísto.\f* chi Tolke, xak xe tiqui che man qui ʼalijinsam ruʼ wach tak qui ʼanom, chi u tzij i Dios lic katzij. Ique, n-cʼax ta xqui na i qui cʼaslemal chuwach i jyub taʼaj, are i xqui ʼano, xqui ya quib chuwach i camic rumal u tzij i Dios. \v 12 ¡Yix, chix quicotok, chi ix aj chicaj\f + \fr 12:12 \ft Xak xu bij i tzij-i: “Chat quicot yet, at Caj.”\f*! Xui-ri ¡toʼ i wach yix chi ix jekel chuwach i jyub taʼaj, xak ix aj pa mar! Man itzel kajnak chic iwuʼ yix. Ire, lic nim ni roywal petnak, man retaʼam chi n-qʼuial ta chic ʼij ca canaj chuwach. \p (Queje ile xin ta che i chʼawbal chicaj.) \p \v 13 I nim laj itzel cumatz, are xu naʼo chi xa ʼelsax li chicaj, y xa chuwach i jyub taʼaj ʼo wi, xu jek ʼuri i roktaxic i ixok chi xalax i ral ala ruʼ. \v 14 Xui-ri, i ixok, xyaʼ queb u xicʼ che, pacha u xicʼ jun nim laj águila\f + \fr 12:14 \ft Chawila i usucʼ i tzij “águila” chuxeʼ i wuj pa rik wi Apocalípsis 4:7.\f*. Are ʼuri, ca rupupic xa ʼe che i u qʼuijibal che i jyub tzʼinilic; naj xel chuwach itzel cumatz-le. Chila na, ca chajix wi oxib junab ruʼ nicʼaj. \v 15 I itzel cumatz xu xabuj jun nim laj ya pu chiʼ, cu cʼambej na re i ixok. \v 16 Xui-ri, i u wach ulew xu to i ixok; xu jak rib y xu biʼ bi i ya chi xel pu chiʼ i itzel cumatz. \v 17 Rumal-i, i itzel cumatz, lic xpe i roywal che i ixok, y xa ʼe chu ʼanic chʼoʼoj chiquij i juban u muk u xiquin i ixok-le. Ique-le je are i que cojon che wach u bim i Dios; je teren chirij i sak laj tzij chi u ʼalijinsam i Jesucrísto. \c 13 \s1 Wach xqui ʼan i queb itzel chicop \p \v 1 Xin ʼe tacʼal chu chiʼ i mar, y xwil jun itzel chicop xel li pa mar. I itzel chicop-le, wukub u jolom, xak lajuj i rucʼaʼ, xak ʼo jujun coron che i lajuj rucʼaʼ. Y che i wukub u jolom ʼis ʼo tak biaj tzʼibtal chuwach, kajsabal re u ʼij i Dios. \v 2 I itzel chicop-le chi xwilo, laj ca majaw jun nim laj balam. I rakan, nimak, pacha rakan jun óso; i u chiʼ, pacha u chiʼ jun coj. I itzel chicop jun, chi pacha nim laj cumatz, xa ʼe chu yaʼic u choʼab che i jun chi xel li pa mar. Mísmo are u choʼab ire xu ya che, i ʼatbal tzij ʼo puʼab xak xu ya che. Xak xu ya che chi ca cubi che u cubibal ire. \v 3 I jun chi xel li pa mar, ʼalaj chi lic soctal jun u jolom, lic pacha ca cam rumal, xui-ri, i soctalic-le xutzir na, n-xcam ta rumal. Teʼuri conojel i winak xe oc ʼil che, y xqui ticba terejic chirij. \v 4 Xak xqui coj u ʼij i jun chi laj ca majaw jun nim laj cumatz, man are ire u yom i ʼatbal tzij puʼab i jun. Xak xqui coj u ʼij i jun-le chi xel li pa mar; xqui bij: \p —¿Xataba ʼo jun ca majawic pacha ire-ri? Mi jun. ¿Xataba ʼo jun cu chʼij chʼoʼoj ruʼ ire? N-taj —xe cha. \p \v 5 Xak yatal che i itzel chicop-le chi nim ni cu bij; xoʼon nim che u ʼij, xak ʼo u qʼuial tzij xu bij, kajsabal re u ʼij i Dios. ʼO ni ʼatbal tzij puʼab, oxib junab ruʼ nicʼaj.\f + \fr 13:5 \ft I mer tzij xu bij are iri: cuarénta y dos icʼ, chi queʼelok “oxib junab ruʼ nicʼaj”.\f* Queje ile yatal che. \v 6 Queje xu ʼan ire ile; cʼax xchʼaw na chirij i Dios, xak chirij u bi, xak chirij i loʼlaj rachoch i Dios, xak chiquij i je aj chicaj. \v 7 Xak xyaʼ che chi cu ʼan ni chʼoʼoj chiquij niʼpa i je re i Dios, xak xyaʼ che chi ca tiqui na chique. Xak yatal che chi cu ʼan ni ʼatbal tzij piquiwi ronojel tak tinimit, ronojel tak jyub, ronojel tak quijayil, ronojel tak chʼawbal. \v 8 Conojel i winak chuwach i jyub taʼaj xqui coj u ʼij i itzel chicop-le; xui-ri, je are ique chi n-tzʼibtal ti qui bi chupam i wuj chi ʼo puʼab i ral Chij\f + \fr 13:8 \ft Are i Kajwal Jesucrísto.\f* chi xcamsaxic. Chupam i wuj-le, tzʼibtal wi qui bi niʼpa i ʼo ni qui cʼaslemal sakil; ʼax tzʼibtal wi chic qui bi chu xebal ʼij sak. \p \v 9 Pachin ʼo u xiquin, chu ta u be i tzij-i: \v 10 pachin cu cʼam bi jun winak pa cárcel, xak ca ʼe ire ʼuri pa cárcel. Xak pachin cu ʼan i camic ruʼ chʼichʼ, xak ruʼ chʼichʼ ca camsax na ire\f + \fr 13:10 \ft I usucʼ i tzij-i xak queje iri queʼelok: Niʼpa i ca majaw chique chi que ʼe pa cárcel, lic que ʼe na ʼuri pa cárcel; niʼpa i ca majaw chique chi que camsaxic, que camsax na ʼuri.\f*. Rumal-i, niʼpa i je re i Dios, chiqui ʼana nim che qui cʼux chuwach i cʼax, xak miqui sach u cubibal qui cʼux che i Kajwal. \p \v 11 Teʼuri xwil jun chic itzel chicop, xel li pulew\f + \fr 13:11 \ft I itzel chicop-i, xa jun tʼoronel chi oʼonom che rib pacha ajbil u tzij i Dios. Chawila 17:13.\f*. ʼO queb rucʼaʼ, pacha ca tzun re jun ral chij; xui-ri, i u chʼawbal pacha u chʼawbal i nim laj itzel cumatz jun. \v 12 Nim i ʼatbal tzij ʼo puʼab chi yatal che rumal i jun chi xel li pa mar. Lic cu ʼat tzij piquiwi i winak are ʼo chuwach. Lic xoʼon pen che ronojel u wach i jyub taʼaj, xak niʼpa je ʼo chuwach, quiqui coj ni u ʼij i jun chi xel li pa mar. Are i jun-le chi soctal u jolom, xui-ri xutzir na, y n-xcam ta rumal. \v 13 I itzel chicop chi ʼo rucʼaʼ pacha chij, xu ʼan nimak tak milágro, nimak tak ʼanic; lic chiquiwach i winak xu kajsaj li ʼaʼ chicaj chuwach i jyub taʼaj. \v 14 Xyaʼ puʼab chi cu ʼan tak i milágro, are ʼo chuwach i itzel chicop jun, chi xel li pa mar. Rumal i nimak tak milágro xu ʼano, xe u tʼor ni winak chuwach i jyub taʼaj. Xak xu bij chique chi quiqui ʼan jun u qʼuexwach i itzel chicop chi xel li pa mar, cojbal re u ʼij; are i jun chi n-xcam taj, tupu lic soctajnak ruʼ chʼichʼ. \v 15 I chicop chi ʼo rucʼaʼ pacha chij, ire yatal u choʼab chi cu ya u cʼaslemal i u qʼuexwach itzel chicop chi ʼantalic. Teʼuri, i qʼuexwach-le ca chʼawic, xak cu tak qui camsaxic niʼpa i n-quiqui coj ti u ʼij i chicop chi xel li pa mar. \v 16 Y n-xui ta la ile, xak xu tak u ʼanic chique i winak chi cocsax retal che qui ʼab wikabim, o xak chuwach qui crusil. Queje xu ʼan ile chique conojel; chi nimak chi chʼutik, xak we nibaʼ o we beyom, xak we ʼo rajaw o we n-ta rajaw, ʼis xu coj retal chique. \v 17 We jun n-ti retal che, n-xyaʼ ta che chi ca loʼonic, xak we ca cʼayinic. I retal-le, are u bi i itzel chicop, o xak i rajlabal re tak i tzʼib re u bi. \v 18 I u tayic u be iri, lic noʼoj craj. Pachin cu ta u be, crajlaj ʼuri tak i tzʼib re u bi i itzel chicop-le; are i queʼelok xa are u bi jun winak; y are i rajlabal queʼelok are i séis ciéntos sesénta y séis. \c 14 \s1 I qui bix i ciénto cuarénta y cuátro mil winak \p \v 1 Teʼuri xin takej chic, xwil i Tolke, chi ral Chij ca bix che, ire tacʼal chuwi i jyub Sion. Xak je ʼo ciénto cuarénta y cuátro mil winak ruʼ. Ique, ʼo i tzʼib chuwach qui crusil chi are u bi i Tolke, xak i u bi u Kajaw i Tolke. \v 2 Teʼuri xin ta jun chʼawbal aj chicaj, pacha u chʼawbal u qʼuial ya, coʼ u pam, xak pacha u chʼawbal jab ca wululic. I xin ta-le, are pacha u chʼawbal juban árpa, are ca ʼojmaxic. \v 3 Xak que bixan chuwach i jun chi ʼo pa chom laj u cubibal, xak chiquiwach i cajib je pacha ángel, xak chiquiwach i veinticuátro nimak tak mamʼib. Xqui bixaj jun bix cʼacʼ chi mi jun ca naw che, xui i je ciénto cuarénta y cuátro mil que naw che, chi je ʼelsam pa cʼax chuwach i jyub taʼaj. \v 4 Ique-le n-qui kajsam ti qui ʼij cuʼ ixokib; lic je chʼam, n-qui sachom ti qui chʼamil. Ique que terej chirij i Tolke, chi ral Chij ca bix che; xa ipa ca ʼe wi que terej chirij. Je are ique-le chi je ʼelsam na chiquixol i juban winak, ya tojom chic i quelbal chi sak, y je ʼo chic chuwach i Dios, pacha jun sipon chuwach. Je pacha i nabe molic re i cosech, sujtal chuwach i Dios, xak chuwach i Tolke, chi ral Chij ca bix che. \v 5 Ique, n-ta tʼoronic qui ʼanom, mi julaj. N-ta pichʼ tzʼil chique, je ʼo chuwach i Dios. \s1 I qui tzij i oxib ángel \p \v 6 Teʼuri x wil chic jun ángel ca rupup chicaj, rucʼam i tzij chi n-tu qʼuisic re i kelbal chupam i ka mac. I tzij-le, que i winak pa ronojel tak tinimit, ronojel tak jyub, ronojel tak quijayil, ronojel tak chʼawbal. \v 7 I ángel xsiqʼuin chu bixquil i tzij-i: \p —¡Chi xija iwib che i Dios! ¡Chi bij u ʼij! Ya xu rik i ʼij chi cu ʼat ni tzij piquiwi i winak, wach qui ʼanom. Chi cojo u ʼij i jun chi xu yijba i caj, i u wach i jyub taʼaj, xak i mar, xak i ralaxbal tak ya —xu bij. \p \v 8 Xcʼun jun chic ángel chirijil i jun; xu bij: \p —¡Ya xkaj u ʼij i tinimit chi aj chʼoʼoj chirij i Dios, chi Babilónia ca bix che! ¡Ya xkaj u ʼij! I tinimit-le pacha je u ʼabarsam i juban tinimit ruʼ i víno chi lic ʼo u choʼab. Xu ʼan chique chi quiqui ʼan ique xak jun pacha xqui ʼan i je re i tinimit-le. Xu cʼut chique chi quiqui ʼan i mal laj tak qui rayijbal —xu bij i ángel. \p \v 9 Teʼuri xpe i urox ángel y xsiqʼuin chu bixquil i tzij-i: \p —Pachin quiqui coj u ʼij i itzel chicop-le chi xel li pa mar, xak che u qʼuexwach, xak we quiqui ya na chi cocsax u retal chuwach qui crusil, o xak che qui ʼab, \v 10 ique ʼut lic quiqui tij ni uyej rumal i nim laj tojpen chi ca pe ruʼ i Dios. Quiqui tij ni tojpen u yijbam i Dios rumal i roywal. Que cʼachir na pa ʼaʼ, xak chupam i asufra chi ca juluwic. Quiqui tij ni uyej-le chiquiwach i loʼlaj ángel xak chuwach i jun chi ral Chij ca bix che. \v 11 I sib re i ʼaʼ pa que cʼachir wi, quel bi chicaj queʼe ʼij sak chirij. Niʼpa i xqui coj u ʼij i itzel chicop-le, xak che u qʼuexwach, o xak xqui ya na chi cocsax i retal re u bi chuwach qui crusil, o xak che qui ʼab, ique-le n-ta cuxla-nic che qui cʼachiric, chi paʼij chi chaʼab —xu bij i ángel. \p \v 12 Queje ile ca ʼan na chique; rumal-i, niʼpa i je re i Dios, niʼpa i que cojon che u tzij u pixab, niʼpa i jic qui cʼux che i Jesus, ʼo u chac quiqui ʼan nim che qui cʼux chuwach i cʼax. \p \v 13 Teʼuri xin ta jun chʼawbal chicaj; xu bij chwe: \p —Cha tzʼibaj i tzij-i: “Woʼor, ʼutz que ique chi que cam na, we je re i Kajwal.” —xu bij chwe. \p I u Tewal i Dios cu bij: \p —Katzij ile, man que uxlan che i qui chac; xak i ʼutz chi qui ʼanom chuwach i jyub taʼaj quiqui cʼam bi cuʼ —cu bij. \s1 Wach u molic i cosech re u wach i jyub taʼaj \p \v 14 Teʼuri xin taken chic, y xwil jun sutzʼ lic sak; ʼo jun xwilo, cul puwi, pacha jun achi. ʼO jun coron che u jolom, lic óro, xak ʼo jun jos pu ʼab, lic ʼo u ware. \v 15 Are ʼuri, xcʼun chic jun ángel, xel li pa chom laj rachoch i Dios chila. Xsiqʼuin che i jun chi cul puwi i sutzʼ; xu bij che: \p —Cha chapa i a jos, y cha molo i cosech. Ya xu rik i ʼij; i cosech re u wach i jyub taʼaj, rij chic —xu bij i ángel che. \p \v 16 Teʼuri i jun chi cul puwi i sutzʼ xricʼawsaj u jos puwi ulew y xu mol i cosech re u wach i jyub taʼaj. \p \v 17 Teʼuri xel chal jun ángel pa chom laj rachoch i Dios chila chicaj; ire xak rucʼam jun jos pu ʼab, lic ʼo u ware. \v 18 Are ʼuri xel chal jun ángel pa ʼo wi i altar, chi cu rajawij i ʼaʼ puwi i altar. Ire xsiqʼuin che i ángel jun chi rucʼam i jos lic ʼo u ware: \p —Cha chapa i a jos chi lic ʼo u ware y cha molo i cosech re i úva chuwach i jyub taʼaj man ya rij chic —coʼono. \p \v 19 Teʼuri i jun-le xricʼawsaj u jos puwi ulew, y xu mol i úva re u wach i jyub taʼaj. Teʼuri xu cʼak bi chupam jun nim laj yitzʼbal-re. I pacha cosech-le, xak i yitzʼbal-re, are i tojpen chi ca pe ruʼ i Dios rumal i roywal. \p \v 20 I u yitzʼic i pacha úva-le, xu ʼan tzam ja. I quicʼ xel che, are xyitzʼic, queje pacha jun nim laj ya. I u choyil u pam, colo wukub cuárto ʼo che; i u najtil rakan, setenticínco légua ʼo che. \c 15 \s1 I ma Wan xe ril wukub ángel cucʼam wukub tojpen \p \v 1 Teʼuri xwil jun chic nim laj ʼil chicaj, lic xibinʼib ruʼ. Je ʼo wukub ángel cucʼam wukub qʼuisbal tak tojpen chi cu ya ni Dios piquiwi i je re u wach i jyub taʼaj rumal i roywal. \p \v 2 Xak xwil jun mar, pacha u tzunbal espej chi ca juluw ʼaʼ chupam. Xak xe wil juban winak je tacʼal chu chiʼ i mar. Ique-le are i je tiquinak chu kajsaxic u ʼij itzel chicop, xak i u qʼuexwach. N-xqui ya ta che chi cu coj u bi chuwach qui crusil. Ique-le cucʼam i qui árpa chi yatal chique rumal i Dios. \v 3 Xqui bixaj u bix i mam Moises, chi rajchac i Dios ujer; xak are i bix re i Tolke chi ral Chij ca bix che. Xqui bij: \q1 Yet at Kajwal Dios chi ʼatz a choʼab, \q1 ¡Ronojel tak i ca ʼano, lic nim lic chom! \q1 Yet at ʼAtol Tzij piquiwi ronojel i nimak tak tinimit, \q1 ¡Ronojel i ca ʼano, lic sucʼulic, lic sak laj tzij! \q1 \v 4 Kajwal, ¿ʼo nawi jun n-cu xij ta rib chawe? N-taj. \q1 ¿ʼO nawi jun n-cu bij ti a ʼij? N-taj. \q1 Xui yet at loʼlaj Dios, rumal-i, conojel niʼpa i tinimit chuwach i jyub taʼaj que cʼun na chawach y quiqui coj ni a ʼij, \q1 conojel quilom chi niʼpa i a ʼanom ʼis ʼutz, ʼis sucʼulic. \m (Queje ile xqui bixaj chuwach i Dios.) \p \v 5 Teʼuri, xin taken chic y xwil i rachoch i Dios chila chicaj; xak teʼet, xjaktaj i uchija. Cʼa paja xwil wi, pa ʼo wi i cuárto chi ʼo u ʼij, pa cʼolom wi i lajuj tzij pixab chi tzʼibtalic. \v 6 Che i cuárto-le, xe ʼel li wukub ángel chi cucʼam wukub tojpen. I qui ʼuʼ, ʼantal che i cʼul sak, líno ca bix che; lic ca walchʼinic. Xak i yutʼbal u wach qui cʼux, lic óro. \v 7 Teʼuri, ʼo jun chique i cajib chi je pacha ángel\f + \fr 15:7 \ft Are jun chique i cajib chi je ʼo ruʼ i chom laj u cubibal i Dios. (Chawila 4:6-8)\f*, xu ya jujun lak, lic óro, chique i wukub ángel-le. I lak-le, nojnak che i tojpen re i Dios, ire chi cʼaslic queʼe ʼij sak chirij. \v 8 I rachoch i Dios xnoj che i sib rumal i nim laj u ʼij i nim laj u choʼab ire. Mi jun coc chila, cʼa cutzin ni wukub tojpen chi qui cʼamom bi i wukub ángel. \c 16 \s1 I u petic i cʼax che i wukub lak \p \v 1 Are ʼuri xin ta jun nim laj chʼawbal, xchʼaw pa chom laj rachoch i Dios. Queje iri xu bij chique i wukub ángel: \p —I tojpen re i Dios chi ʼo chupam i wukub lak-i, che i jopij bi chuwach i jyub taʼaj —xbix chique. \p \v 2 Xa ʼe i nabe ángel y xu jopij bi wach ʼo chupam u lak chuwach i jyub taʼaj. I niʼpa i winak chi ʼo u bi itzel chicop chuwach qui crusil, xak qui cojom u ʼij i u qʼuexwach, ique-le xpe chʼac che i qui chʼacul. Ile, lic itzel chʼac, lic cʼax. \p \v 3 I ucab ángel xu jopij bi i re ire puwi i mar. Are ʼuri i mar lic xoʼon quicʼ, pacha u quiqʼuel jun camnak. Niʼpa i je cʼas pa mar ʼis xe camic. \p \v 4 I urox ángel xu jopij bi i re ire puwi tak i ya, xak pa tak ralaxbal ya; are ʼuri xoʼon quicʼ u wach. \v 5 Teʼuri xin ta u chʼawbal i ángel chi cu rajawij i ya; xu bij: \p —Yet Kajwal, at loʼlaj Dios, yet ʼax at ʼo wi cʼa chu xebal ʼij sak, xak cʼa are at ʼo wi woʼor. I a tojpen a yom piquiwi ique-le, lic ʼutz, lic ca majaw chique. \v 6 Ique xqui turuwsaj i qui quiqʼuel niʼpa i je awe yet, xak i je ajbil a tzij. Woʼor a ʼanom chique chi quiqui tuʼ ni ya chi quiqʼuernak chic u wach; lic ca majaw ni ile chique —xu bij. \p \v 7 Xak xin ta jun chʼawbal, xchʼaw li pa ʼo wi i altar. Xu bij che i Dios: \p —Katzij ile, Kajwal Dios, yet chi ʼatz a choʼab; i ʼatbal tzij ca ʼano, lic ʼutz, sucʼulic —xu bij. \p \v 8 Teʼuri i ucaj ángel xu jopij bi wach ʼo chupam u lak puwi i ʼij. Xu ya ʼuri che i ʼij chi que u cʼatsaj ni winak ruʼ u tzunbal. \v 9 Conojel lic xe cʼat na rumal, xui-ri, n-xqui jalwachij ti qui cʼaslemal. Xak n-xqui bij ti u ʼij u chomal i Dios, xa cʼax xe chʼaw chirij ire chi ʼo puʼab cu tak li tojpen-le piquiwi. \p \v 10 I ujob ángel xu jopij bi i re ire puwi i nim laj u cubibal i itzel chicop; are ʼuri ʼis xa ʼekumar u wach tak i tinimit chi ʼo puʼab i itzel chicop. I winak lic xqui tij uyej, lic xqui cachʼachʼej u tzamcaʼ rumal u cʼaxcʼol. \v 11 Xui-ri, lic n-xqui mayij tu ʼanic i n-ʼus taj chi quiqui ʼano, xa cʼax xe chʼaw chirij i Dios aj chicaj rumal i chʼac ʼo chique, xak rumal tak u cʼaxcʼol. \p \v 12 I uwak ángel xu jopij bi i re ire puwi i nim laj ya, Eufrates u bi. Are ʼuri, i ya xtza-jic; i u beya xeʼelok jun nim laj qui be juban ʼatol tzij chi que cʼun pa orient\f + \fr 16:12 \ft I je ʼatol tzij-le que cʼunic, quiqui molbej quib chu ʼonquil chʼoʼoj chirij i Dios.\f*. \p \v 13 Are ʼuri xwil oxib itzel tew pacha je tutzʼ que tzunic. Jun xel pu chiʼ i nim laj itzel cumatz; jun chic pu chiʼ i itzel chicop jun; y jun chic pu chiʼ i jun chi oʼonom che rib pacha ajbil u tzij i Dios. \v 14 I oxib itzel tew-le are i qui tewal itzel chi quiqui ʼan tak i milágro, cʼutbal re qui choʼab. Ique que ʼe na, quiqui mol qui chiʼ i je nimak tak ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj. Que qui mol na, re i chʼoʼoj chi ca ʼani na pa qʼuisbal ʼij, chi u ʼij i Dios ʼatz u choʼab. \p \v 15 Cu bij i Kajwal: “Chitapeʼ, yin quin upon na iwuʼ are n-ti qui chʼob che, pacha rocbal jun iliʼom. ʼUtz re ire chi lic ca cʼascʼatic in royʼem, u yijbam chic u ʼuʼ, are quin uponic. Queje ile n-chʼanal ta ʼuri ca binic, n-ca qʼuix ta ʼuri chiquiwach i winak.” (Queje cu bij i Kajwal ile.) \p \v 16 Teʼuri i oxib itzel tew xe qui mol i nimak tak ʼatol tzij che i jyub chi Armagedon ca bix che cumal i aj Israel winak. (Queje ile xwilo.) \p \v 17 Teʼuri i uwuk ángel xu jopij bi pa tew wach i ʼo chupam u lak. Are ʼuri xtataj jun nim laj chʼawbal pa chom laj rachoch i Dios chila chicaj; lic ruʼ i jun xpe wi, chi cul pa chom laj u cubibal. Xu bij: \p —Ya xa ʼantaj ile —xcha. \p \v 18 Are ʼuri xpe juban u rep ray, xak xtataj pacha u chʼawbal jab, xak xtataj juban chic chʼawbal. Xpe jun nim laj ucabrakan. I ucabrakan-le, mas nim chuwach tak i ucabrakan chi icʼawnak lok, are je ticarnak wi li winak chuwach i jyub taʼaj. \v 19 I nim laj tinimit lic xrakchʼijic, xoʼon oxib tant che. Ronojel i tinimit chuwach i jyub taʼaj xe wulij na. I Dios xcʼun chu cʼux u qʼuial mac re i nim laj tinimit Babilónia; nim i roywal che, rumal ʼuri, nim i tojpen xu petsaj puwi\f + \fr 16:19 \ft I mer tzij xu bij are iri: “I Dios xu ʼan pen che i Babilónia chi cu tij i víno xu ya che.” (I vin-le are i tojbal mac xu ya puwi rumal i roywal.)\f*. \p \v 20 Ronojel i nimak tak jyub xe sachic, xak queje ronojel i ral tak jyub chi setel puwi i mar. \v 21 Xak xtzak li nimak tak sakbach chicaj piquiwi i winak; i ralil jun, colo ʼo jun quintal che. I winak xa cʼax xe chʼaw chirij i Dios rumal i sakbach-le; man ile jun tojpen lic nim. \c 17 \s1 I mal laj tinimit pacha jun ajmac laj ixok \p \v 1 Teʼuri xcʼun jun chique i wukub ángel, chi cucʼam te i qui lak piqui ʼab. \p —Saʼaj wuʼ —xu bij chwe—, quin cʼut ni tojpen chawe chi ca pe na puwi i nim laj tinimit\f + \fr 17:1 \ft I mer tzij xu bij are iri: i lic ajmac laj ixok.\f* chi ʼo chucʼulel u qʼuial ya. I tinimit-le lic pacha jun ajmac laj ixok chi n-chʼam tu cʼaslemal. \v 2 I je ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj qui ʼanom i n-ʼus taj chuwach i Dios rumal i tinimit-le; xeʼelok pacha quiqui ʼan i achiab ruʼ jun n-chʼam ta laj ixok. Niʼpa i winak re u wach i jyub taʼaj qui ʼanom i n-ʼus taj junam ruʼ i tinimit-le; xe ʼelok pacha xe ʼabar che i víno chi u yom ire chique. (Queje ile xu bij i ángel chwe.) \p \v 3 Are quin tijin ile chi rilic pinwach, i u Tewal i Dios xu ʼan chwe chi xin cʼami bi che jun jyub tzʼinilic rumal i ángel-le. Chila xwil wi jun ixok, ʼan-nak chirij jun pacha itzel chicop cak rij. I itzel chicop-le, ʼo u qʼuial tak biaj tzʼibtal chuwach ronojel u chʼacul, chi lic kajsabal re u ʼij i Dios. I u jolom, je wukub, xak ʼo lajuj rucʼaʼ. \v 4 I ixok chi ʼan-nak chirij, lic u wikom rib, lic chom u ʼuʼ, queb u wach ca tzunic: ʼo i cak che, lic cak; xak ʼo i cakcoj pacha morádo. Xak ʼo u qʼuial ruwaj, ʼo rarit, ʼo u qʼuial bak che u ʼab, ʼis pakal rajil\f + \fr 17:4 \ft I mer tzij xu bij are iri: u wikom rib ruʼ óro, ruʼ pérlas, xak ruʼ juban ral tak abaj chomik, pakal rajil.\f*. Xak ʼo jun tuʼbal ya pu ʼab, lic óro. Xui-ri, i tuʼbal ya-le, nojnak che i n-ʼus taj, xak che i n-chʼam taj chi petnak ruʼ i mal laj cʼaslemal re i ixok-le. \v 5 I ixok ʼo jun biaj tzʼibtal chuwach u crusil, are jun biaj chi n-etamam ti usucʼ. Queje iri cu bij: “Iri are i nim laj Babilónia, chi qui chuch conojel i je ajmac laj tak ixokib, xak conojel i je aj ʼanol n-ʼus taj chuwach i jyub taʼaj.” Queje ile tzʼibtal chuwach u crusil. \v 6 Are ʼuri xwilo chi i ixok lic ʼabarel, xui-ri, ire ʼabarel rumal i qui quiqʼuel i je re i Dios, xak rumal i qui quiqʼuel ique chi je camsam na rumal u cojic u tzij i Jesus\f + \fr 17:6 \ft I usucʼ i tzij xu bij: are ya ca cʼun i qʼuisbal ʼij, je qʼui i je re i Dios que camsax na cumal i aj tinimit Babilónia.\f*. Are xwilo, lic xin bisoj. \v 7 Teʼuri i ángel xu bij chwe: \p —¿Wuchac xa bisoj? —coʼono—. Yin quin sakij chawe wach usucʼ i ixok-le, xak i itzel chicop chi ucʼawnak chi ʼo wukub u jolom, xak ʼo lajuj rucʼaʼ. \v 8 I itzel chicop-le chi xawilo, cʼas teʼek, y woʼor n-ta chic. Xui-ri ya quel chali pa jul chi naj kajnak pa jyub, teʼuri ca sachsax ni u wach. I winak chi toʼ je re u wach i jyub taʼaj quiqui bisoj na, are quiquil u wach. Je are ique chi n-tzʼibam ti qui bi chupam i wuj pa tzʼibtal wi qui bi niʼpa i ʼo qui cʼaslemal sakil. I wuj re i cʼaslemal ʼax ʼo wi cʼa chu xebal ʼij sak. Niʼpa i n-tzʼibtal ti qui bi chupam i wuj-le, quiqui bisoj na are quiquil u wach ire chi cʼas te ujer, y woʼor n-ta chic, xui-ri, ya ca cʼun tan chic —xcha. (Xak xu bij:) \p \v 9 —Are i quin bij chawe-ri, are craj ʼo a noʼoj chu tayic u be. I wukub u jolom i itzel chicop-le are i wukub u wi jyub re i nim laj tinimit chi in bim na\f + \fr 17:9 \ft I mer tzij xu bij are iri: are i wukub u wi jyub pa cul wi i ixok.\f*. \v 10 I wukub jolomaj-le xak queʼelok are wukub nimak tak ʼatol tzij. Joʼob chique je camnak chic, y jun cʼa ca tijin che u ʼatbal tzij; i jun chic cʼa maja ca cʼunic. Are ca cʼun i jun chi qʼuisbal-re, n-cu chʼij ta naj. \v 11 Teʼuri ca cʼun i uwajxak ʼatol tzij, chi are itzel chicop chi cʼas te ujer, y woʼor n-ta chic. I uwajxak-le, are jun chique i wukub ʼatol tzij chi icʼawnak chic. We xcʼunic, xa ca sachsax ni u wach. \p \v 12 I lajuj ucʼaʼ awilom, queʼelok je are lajuj ʼatol tzij chi cʼa maja quiqui jek i qui ʼatbal tzij. Ca yaʼ na chique chi je ʼatol tzij, xui-ri, xa queb oxib ʼij\f + \fr 17:12 \ft I mer tzij xu bij are iri: xa jun ʼor.\f* quiqui ʼat na tzij. Junam ruʼ itzel chicop quiqui ʼat ni tzij. \v 13 I lajuj ʼatol tzij-le, xak jun qui noʼoj chiquiwach: quiqui ya na qui ʼatbal tzij puʼab i itzel chicop; lic quiqui to na. \v 14 Quiqui ʼan ni chʼoʼoj chirij i jun chi ral Chij ca bix che. Xui-ri ire, junam cuʼ i je teren chirij, que tiqui na chique, man ire ca rajawin piquiwi conojel i que rajawinic; ire are i nim laj ʼatol tzij piquiwi conojel i je ʼatol tzij, niʼpa i je teren chirij ire, je chatal y je sicʼtal rumal i Dios; ique n-cacoʼtaj taj. \p \v 15 I ángel xu bij chic chwe: \p —I u qʼuial ya xawilo, pa cul wi i n-chʼam ta laj ixok\f + \fr 17:15 \ft I n-chʼam ta laj ixok xu bij-le, are i mal laj tinimit.\f* queʼelok je are u qʼuial tak winak aj pa u qʼuial tak tinimit, aj pa u qʼuial tak jyub, u qʼuial tak quijayil, u qʼuial tak chʼawbal. \v 16 I je lajuj ʼatol tzij\f + \fr 17:16 \ft I mer tzij xu bij are iri: i lajuj ucʼaʼ xawil che i itzel chicop, tzel quiquil ni ixok-le.\f* in bim chawe, coʼon panok tzel quiquil ni ixok-le. Ique xa cacoʼtaj canok; quiqui canaj canok lic chʼanalic. Quiqui tij ni u tiʼijlal, y quiqui poroj na. \v 17-18 I Dios u yom piqui nojbal chi quiqui sach u wach. I ixok-le chi xawilo are i nim laj tinimit chi cu rajawij piquiwi i ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj. I je lajuj ʼatol tzij-le, are i Dios u yom piqui nojbal chi quiqui ʼan xak jun che quib y quiqui jach ni qui ʼatbal tzij puʼab i itzel chicop. Queje quiqui ʼan ique ile cʼa ca tzʼakat na ronojel pacha u bim i Dios. (Queje xu bij i ángel ile chwe.) \c 18 \s1 I ma Wan xril puwach wach i tojpen ca pe puwi i mal laj tinimit \p \v 1 Teʼuri xwil chic jun ángel ca tijin li u kajic chicaj, nim i u ʼatbal tzij. I u wach i jyub taʼaj xoʼon sak rumal u walchʼinic. \v 2 Ire xsiqʼuin chu bixquil: \p —¡Ya wulijsam chic i tinimit; ya wulijsam chic i nim laj tinimit Babilónia! Woʼor xa je are chic itzel je jekel chila, xa are qui qʼuijibal chic itzel tak tew, xa are qui qʼuijibal chic i itzel tak tzʼiquin, xak ne te chʼam laj tak tzʼiquin. \v 3 Conojel i tinimit re u wach i jyub taʼaj xqui ʼan pacha xe ʼabar che i víno chi u sujum i tinimit-le chique; i pacha vin-le xa are i mal laj tak qui rayijbal. I je ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj qui ʼanom i n-ʼus taj chuwach i Dios ruʼ i tinimit-le; je pacha achiab chi quiqui ʼan i n-ʼus taj ruʼ jun n-chʼam ta laj ixok. I je aj cʼay re u wach i jyub taʼaj lic xe beyomaric rumal u qʼuial u rayijbal i tinimit Babilónia. (Queje xu bij i ángel ile chwe.) \p \v 4 Teʼuri xin ta jun chic chʼawbal xchʼaw chicaj: \p —Chix el chupam i tinimit-le, niʼpa ix we yin —xu bij—. Chix el chila, mokxa quix macun na pacha quiqui ʼan ique, mokxa qui tij ni tojpen pacha i quiqui tij na ique. \v 5 Man lic qʼui ni qui mac, pacha u molom rib ʼelnak bi cʼa chicaj. I Dios, xcʼun chu cʼux wach i qui mac. \v 6 Chi tzalij u wach ʼuri che i tinimit Babilónia, niʼpa i cʼax u ʼanom ire chique i juban; queb tant chi tzalij u wach che. Ire u ʼanom chiwe chi qui tuʼ i víno cʼa; chi tzalij ʼuri u wach che, queb tant u cʼayil chi ya che. \v 7 I tinimit Babilónia lic xoʼon nim che u ʼij; xa xu tzucuj u chomal. Pacha u nimal u ʼij u chomal, xak queje u nimal i tojpen chi ya che, xak queje i cʼax. I tinimit-le, queje pacha jun ixok chi cu bij pu cʼux: “In cul chi, in pacha jun nim laj ʼatol tzij; n-in ta pacha jun ixok malcan; yin lic n-quin tij tubi uyej,” cu bij. \v 8 Rumal ile, qʼui i cʼax ca pe puwi che jun ʼij. Ca pe i camic, ca pe i uyej, ca pe i numic, y ca porox na pa ʼaʼ. Queje ile ca pe puwi i tinimit-le, man nim u choʼab i Kajwal Dios chi cu ya na pa tojpen rumal u mac. (Queje ile xu bij i tzij chi xchʼaw chicaj.) \p \v 9 I je ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj xqui ʼan i n-ʼus taj chuwach i Dios rumal i tinimit-le; xqui ya quib chu tzucuxic qui chomal xak i qui rayijbal. Ique que oʼ na are quiquil i sib re i nim laj tinimit chi ca tijin u cʼatic; lic cacoʼej na. \v 10 Que taqʼui na cʼa naj rumal qui xibriquil; lic quiqui xij na quib che i tojpen chi ca pe puwi i tinimit-le, y quiqui bij na: \p —¡Ay, toʼ a wach yet, at nim laj tinimit Babilónia! ¡Yet chi nim a choʼab, xa juntir xpe i tojpen pawi! —quiqui bij na. \p \v 11 Xak queje i je aj cʼay re u wach i jyub taʼaj, que oʼ na y que bison na rumal, man ique n-ta chic ca loʼow qui cʼay. \v 12 N-ta chic ca loʼow i qui óro, i qui pláta, i cuwaj chi chom pakalic, tak i qui bak. N-ta chic ca loʼow i cʼul ʼo cuʼ chi chom, pakalic\f + \fr 18:12 \ft I tak i cʼul-le chi chom, pakalic, are i líno, i xela, tak i cʼul lic cak, xak i cʼul morádo.\f*. N-ta chic ca loʼow i qui cheʼ chom, lic muy, pakal rajil. N-ta chic ca loʼow i chomik tak etzʼbal chique, chi ʼantal che i marfil, xak ʼantal che i cheʼ chom, muy; xak ʼantal che i brónce\f + \fr 18:12 \ft I marfil ca bixic, pacha ca tzun abaj sak, ʼantal che colmíllo re tix; i brónce ca bixic, are i chʼichʼ ʼanʼoj ca tzunic; i mármol ca bixic, chom laj abaj pacha ca tzun i woʼ.\f*, xak ʼantal che i chʼichʼ, xak che i mármol. \v 13 Xak n-ta chic ca loʼow i qui canéla, tak i juban cunbal re i comída, xak i qui inciénso, i qui mírra, tak i juban cunbal muy. N-ta chic ca loʼow i víno, i acéite, i arin, i trígo. N-ta chic ca loʼow i qui chicop, i qui chij, i qui caway, i qui careta. N-ta chic ca loʼow i qui mocom (ile are qui cʼaslemal i winak quiqui cʼayij.) Lic n-ta chic ca loʼow i qui cʼay. \v 14 Ca bix na che i tinimit: \p —Ronojel niʼpa i chom chi lic xa rayij u wach, ya n-ta chic. Xsach ni u wach a beyomal, xsach u wach i chom laj awetzʼbalil queʼe ʼij sak chawij —ca bix na che. \p \v 15 I je aj cʼay re niʼpa tak ile, chi lic xe beyomar rumal i qui cʼay che i tinimit-le, que taqʼui na cʼa naj rumal qui xibriquil; lic quiqui xij na quib che i tojpen chi ca pe puwi i tinimit. Xa que oʼ na y que bison na rumal. \v 16 Quiqui bij na: \p —¡Ay, toʼ u wach i nim laj tinimit! Ile, pacha te jun ixok chom u ʼuʼ, lic pakalic; lic cak ca tzunic, xak morádo ca tzunic. Lic u wikom rib ruʼ óro, xak ruʼ chom laj ruwaj, xak ruʼ rarit, xak ruʼ bak pakal rajil. \v 17 Xui-ri, niʼpa i u beyomal ¡juntir xqʼuisic! —quiqui bij na. \p Xak conojel i quiqui chʼac qui mer ruʼ qui bárco, que canaj cʼa naj che i tinimit chi ca poroxic; niʼpa i que ucʼaw i bárco, xak i je aj chaquib piquiʼab, xak i toʼ winak chi je ʼo chupam, ʼis que canaj na cʼa naj. \v 18 Are quiquil i sib re i nim laj tinimit ca tijin u cʼatic, ique que siqʼuin na: \p —¡N-ta jun chic tinimit pacha i nim laj tinimit-le! —quiqui bij na. \p \v 19 Lic que bisonic\f + \fr 18:19 \ft I mer tzij xu bij are iri: quiqui jopij ulew piquiwi.\f*; que oʼ na, lic cacoʼej na. Que siqʼuin na chu bixquil: \p —¡Ay, toʼ u wach i nim laj tinimit! Oʼonom lok, ruʼ u beyomal xoʼon beyom chique niʼpa ʼo i qui bárco, chʼacbal re qui mer. Y xa juntir xsachsax u wach —quiqui bij na. \p \v 20 Xui-ri, yix ix aj chicaj, chix quicotok rumal wach ca ʼani na che i tinimit-le. Chix quicot ni yix ix apostelab, xak queje yix chi ix ajbil u tzij i Dios, xak queje yix iwonojel chi ix re ire. I Dios cu ya ni tojpen puwi i tinimit-le rumal wach u ʼanom chiwe yix. (Queje ile xu bij i chʼawbal chi xchʼaw chicaj.) \p \v 21 Teʼuri, jun ángel nim u choʼab xu yac jun nim laj abaj\f + \fr 18:21 \ft I abaj-le, lic nim, pacha u nimal abaj cu jecʼ i buru pa qui molíno.\f* y xu cʼak bi pa mar. Teʼuri xu bij: \p —Queje iri ca ʼani na che i nim laj tinimit Babilónia; ca cʼak nubi iquem, y n-ca ʼiltaj ta chic u wach. \v 22 Awuʼ yet, Babilónia, n-ca tataj ta chic i u chʼawbal i árpa, xak i suʼ, xak i trompet chila awuʼ; n-ta chic jun ca chacun pa re u chac; n-ca tataj ta chic u chʼawbal i caʼ. \v 23 Chila awuʼ, ya n-ta chic jun ʼaʼ pa ca tzun wi, xak n-ca tataj ta chic jun nimaʼij re i cʼulanquil awuʼ. Queje ile cat eʼel na, tupu oʼonom lok i aj loʼonel i aj cʼayinel awuʼ mas nim te qui ʼij chiquiwach conojel i cachiʼil chuwach i jyub taʼaj. Queje ile cat eʼel na, man i winak re u wach i jyub taʼaj lic xe terej chawij; xqui coj a ʼij xa rumal pacha ʼitz xa coj chique. (Queje ile xu bij i ángel che i tinimit.) \p \v 24 I tinimit Babilónia ca yaʼ pa tojpen man je u camsam niʼpa i je ajbil u tzij i Dios, xak i winak je re i Dios. Xak i juban tinimit xqui ʼan que pacha i tinimit Babilónia; rumal ʼuri, i camsanic xqui ʼan ique chique i je re i Dios, xak ʼo chukul i tinimit-le —xu bij i ángel. \c 19 \p \v 1 Teʼuri xin ta i nim laj qui chʼawbal je u qʼuial winak chila chicaj; xqui bij: \q1 ¡Cʼamori che i Dios! ¡Are ire ca ʼanaw na chi ronojel ʼis ʼutz queʼelok! ¡Lic nim u ʼij, nim u choʼab i ka Dios! \q1 \v 2 Man ire cu ʼat tzij lic pusucʼ; lic sak laj tzij u ʼatic cu ʼano. \q1 Sucʼul i u ʼanom, man u yom i nim laj tinimit\f + \fr 19:2 \ft I mer tzij xu bij are iri: u yom i ajmac laj ixok pa tojpen.\f* pa tojpen, \q1 chi xe u nawsaj ronojel u wach i jyub taʼaj che i n-ʼus taj. \q1 I Dios xu ya i tinimit-le pa tojpen man xe u camsaj i je ajbil u tzij ire. \m Queje ile xe siqʼuin chu bixquil. Teʼuri xe siqʼuin tan chic: \p \v 3 —¡Cʼamori che i Dios! ¡I sib re i tinimit-le lic quel na chicaj ronojel ʼij sak! —xqui bij. \p \v 4 Are ʼuri i je veinticuátro nimak tak mamʼib, junam cuʼ i cajib je pacha ángel, ʼis xqui xucba qui jolom cʼa chuwach ulew, y xqui coj u ʼij i Dios chila pa chom laj u cubibal. Xqui bij: \p —¡Katzij ile! ¡Cʼamori che i Dios! —xe cha. \p \v 5 Are ʼuri, xtataj jun chʼawbal pa ʼo wi i chom laj u cubibal i Dios; xu bij: \q1 Chi bij u ʼij i ka Dios, iwonojel yix chi ix ajchac chirij. \q1 Chi bij u ʼij, iwonojel yix chi qui xij iwib chuwach ire, chi ix nimak, chi ix chʼutik. \m (Queje ile xu bij i chʼawbal.) \s1 I nimaʼij re u cʼulanic i Tolke \p \v 6 Teʼuri xin ta pacha qui chʼawbal je u qʼuial winak; xin ta yin pacha u chʼawbal u qʼuial ya, coʼ u pam, xak pacha coʼon u chʼawbal jab lic coʼ u pam. Queje iri xqui bij: \q1 ¡Cʼamori che i Dios, man i Kajwal ya xu jek u ʼatbal tzij, ire chi ka Dios chi ʼatz u choʼab! \q1 \v 7 ¡Choj quicotok! ¡Lic choj quicotok! ¡Chaka bij u ʼij, man ya xcʼun i ʼij re u cʼulanquil i Tolke, chi ral Chij ca bix che! \q1 Are i ca cʼuli ruʼ ire, u yijbam chic rib; \q1 \v 8 I Dios u yom che chi cu coj jun u ʼuʼ ʼantal che i cʼul líno ca bixic. Lic chom, lic chʼam, lic ca walchʼinic. \m Queje ile yatal che, man i je re i Dios, niʼpa i ʼutz qui ʼanom queʼelok are u ʼuʼ i ixok, lic chʼam, lic sak. (I ixok-le, je are conojel i creyent.) \p \v 9 Teʼuri i ángel xu bij chwe: \p —Cha tzʼibaj i tzij-i: “ʼUtz que ique chi je siqʼuim che i cenar re u cʼulanquil i Tolque,” chi ral Chij ca bix che. Queje ile cha tzʼibaj —xu bij i ángel chwe. Teʼuri xu bij chic chwe: \p —I tzij-i, lic sak laj tzij, lic u tzij i Dios —coʼono. \p \v 10 Teʼuri xin xuqui chuwach i ángel, cojbal re u ʼij; are ʼuri xu bij ire chwe: \p —Ma ʼan ile, man yin xa in rajchac i Dios, xak jun pacha yet, xak jun pacha i awatz a chaʼ, niʼpa i quix terej chirij i sak laj tzij chi u ʼalijinsam i Jesucrísto. Are i Dios cha cojo u ʼij —xu bij chwe. \p Man i sak laj tzij chi u ʼalijinsam i Jesucrísto, are ile chi ca yaw piqui cʼux i ajbil u tzij i Dios chi quiqui bij u tzij. \s1 I ma Wan xril u wach jun, cul chirij jun caway sak rij \p \v 11 Teʼuri xwil i caj jakalic, y xwinakir jun caway, sak rij. ʼO jun cul chirij, i u bi queje iri: “Aj ʼanol re pacha i u bim,” xak “Aj ʼanol re i sak laj tzij.” Queje u bi ile, man sucʼul i ʼatbal tzij cu ʼano; xak i chʼoʼoj cu ʼano, xa are tobal re i ʼutz. \v 12 I u tzunbal u baʼwach, pacha ca tzun u rep ʼaʼ; i u jolom, qʼui i coron ʼo che. Xak ʼo jun biaj tzʼibtal che, chi xui ire retaʼam usucʼ. \v 13 I u ʼuʼ chi u cojom, mubam pa quicʼ. I u bi ire, “U Tzij i Dios” ca bix che. \v 14 ʼO u qʼuial ángel\f + \fr 19:14 \ft ʼO jujun quiqui chʼobo chi i u qʼuial ángel-le je winak, chi je are i cristian je ʼo chic chila chicaj.\f* xe terej chirij pacha u qʼuial soldádo je teren chirij i cajʼatzil. I qui ʼuʼ, lic chom, lic sak, lic chʼam. Je ʼan-nak chiquij juban caway sak quij. \v 15 I jun chi xe terej ique chirij, ire xel jun espáda pu chiʼ, lic ʼo u ware. Ruʼ i espáda-le, ca tiqui na chique i tinimit re u wach i jyub taʼaj, teʼuri cu ʼat ni tzij piquiwi; lic cu ʼat na. Cu ʼan na chique pacha cu ʼan jun aj yitzʼol úva, are cu wachʼ i úva ruʼ i rakan chupam jun perol. Queje coʼon i Dios ile chique rumal i roywal, i Dios chi ʼatz u choʼab. \v 16 I jun-le chi xwilo, ʼo u bi tzʼibtal chuwach u ʼuʼ, xak chuwach u waraʼ; i u bi-le are iri: “I nim laj ʼAtol Tzij piquiwi conojel i je ʼatol tzij, xak Cajwal piquiwi niʼpa i que rajawinic.” (Queje ile tzʼibtal che.) \p \v 17 Teʼuri xwil jun ángel tacʼal chuwach i ʼij; xsiqʼuin chique conojel i tzʼiquin chi que rupup chuwacaj. Xu bij: \p —¡Chix petok! Chi molo iwib, tijbal na re i nim laj cenar ruʼ i Dios. \v 18 Chix petok, chol i tija qui tiʼijlal i ʼatol tzij, qui tiʼijlal i cajʼatzil i soldádo, qui tiʼijlal i achiab chi ʼo u cowil qui cʼux. Chi tija qui tiʼijlal i caway junam ruʼ qui tiʼijlal i cajaw. Chol i tija qui tiʼijlal conojel, n-ta coʼono we ʼo cajaw, o we n-ta cajaw; n-ta coʼono we je nimak o we je chʼutik —xu bij i ángel chique i tzʼiquin. \p \v 19 Teʼuri xwil chic u wach itzel chicop; ire u molom chic qui chiʼ i u soldádo. Xak i je ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj, xak qui molom chic qui chiʼ i qui soldádo ique. Ique qui yom qui wach ruʼ i itzel chicop-le, man quiqui ʼanbej chʼoʼoj chirij i jun chi cul chirij i caway sak rij, xak chiquij i u soldádo. \v 20 (Xui-ri, n-xe tiqui ta chique.) I itzel chicop xchaptajic. Xak i rachiʼil xchaptajic, chi pacha ajbil u tzij i Dios, xui-ri xa aj tʼoronel. Are ire-le chi u ʼanom i milágro rumal u choʼab i itzel chicop are ʼo wi chuwach. Rumal i milágro-le, je qʼui i winak je u tʼorom, xui-ri xa je are ique chi ʼo chic retal re i itzel chicop chique, xak qui cojom u ʼij i u qʼuexwach. Teʼuri i itzel chicop, xak i rachiʼil chi aj tʼoronel, ique-le je cʼaslic xe cʼak bi chupam i ʼaʼ. I ʼaʼ-le pacha u wi i mar ca juluwic; rumal i asufra ca juluwic. \v 21 I juban chi cachiʼilam i queb-le, xe camsax ruʼ i espáda chi xel pu chiʼ i jun chi ʼan-nak chirij i caway sak rij. Teʼuri conojel i tzʼiquin lic xe noj na che i qui tiʼijlal i je camnak. \c 20 \s1 I mil junab \p \v 1 Teʼuri xwil jun ángel xkaj li chicaj, rucʼam jun lawe, xak ʼo jun nim laj carena pu ʼab. I lawe-le, jakbal re u chiʼ i jul chi naj kajnak wi pa jyub. \v 2 I ángel-le xu chap i jun chi pacha nim laj itzel cumatz; are i itzel cumatz-le chi ʼax ʼo wi; are ire chi “itzel” ca bix che, xak “Satanas” ca bix che. I ángel xu xim ruʼ i carena; jun mil junab u wach cu chʼij na, ximtalic. \v 3 Are ʼuri xu cʼak bi pa jul chi naj kajnak wi pa jyub, y xu tzʼapij u chiʼ i jul; teʼuri xu coj jun retal chuwach i tzʼapbal-re, man mi jun cu jako. Queje xu ʼan ile che, man n-quel ta chal chi qui tʼoric i tinimit chuwach i jyub taʼaj. Queje u wach ile jun mil junab, xui-ri, are ca tzʼakat i jun mil junab, ʼo u chac coʼtax jubiʼ chic. \p \v 4 Teʼuri xwil juban chom laj cubibal que ʼatol tzij. I je cul chila je are ique chi Dios u yom i ʼatbal tzij piquiʼab man quiqui ʼat na tzij piquiwi i winak, wach tak i qui ʼanom. Xak xwil i canima niʼpa i je camsam na rumal u bixquil i sak laj tzij chi u ʼalijinsam i Jesus. Je are ique chi cʼatztal qui jolom rumal u bixquil u tzij i Dios. Ique je are i n-qui cojom ti u ʼij i itzel chicop, xak mi ne che u qʼuexwach. Xak n-qui yom ta quib chi cocsax u retal chuwach qui crusil, xak mi che qui ʼab. Ique xe cʼasi chic, y xqui ʼan ʼatbal tzij junam ruʼ i Crísto, jun mil junab u wach. \v 5 Xui-ri, i juban camnak n-que cʼastaj taj, cʼa ca tzʼakat ni mil junab-le. I walijbal que i camnak chi ca pe chuxeʼ i mil junab-le, are i nabe walijbal. \v 6 ¡ʼUtz que ique chi que walij na che i nabe walijbal! ¡Lic je re i Dios! Ique-le lic n-ta que che i ucab camic; are, je aj cojol sipon chuwach i Dios y chuwach i Crísto, xak quiqui ʼan ni ʼatbal tzij junam ruʼ, jun mil junab u wach. \p \v 7 Are ca qʼuis i mil junab, are ʼuri coʼtax li Satanas pa tzʼapil wi. \v 8 Ire ca ʼe chi qui tʼoric i Gog y Magog, chi are niʼpa tak i tinimit ronojel u wach i jyub taʼaj. Teʼuri cu mol qui chiʼ i qui soldádo, lic je qʼui, pacha i u qʼuial i seneb re i mar. Que u mol na chu ʼonquil i chʼoʼoj. \v 9 Teʼuri, xwil pinwach chi lic xqui mol quib chirij i tinimit pa je ʼo wi i je re i Dios, lic nojnak u wach ulew chirij chuwach i tinimit-le chi cʼax cu na i Dios. Xui-ri i Dios xu kajsaj li ʼaʼ piquiwi; ʼis xe u poroj conojel. \v 10 I itzel, chi je u tʼorom na, xcʼak bi pa nim laj ʼaʼ, chi pacha u wi i mar ca juluwic rumal i asufra. I ʼaʼ-le are i ʼaʼ pa xcʼak wi i jun chi pacha itzel chicop, xak i rachiʼil chi xa aj tʼoronel. Chila quiqui tij ni cʼax chi paʼij chi chaʼab queʼe ʼij sak chiquij. \s1 I camnak, ca ʼat ni tzij piquiwi, wach i qui ʼanom \p \v 11 Teʼuri xwil jun nim laj cubibal re ʼatol tzij, lic sak; xak xwilo chi ʼo jun cul chila. Ire, lic nim i u ʼij u chomal; i caj i jyub taʼaj xe sach na chuwach, n-ta chic pa que qʼuiji wi. \v 12 Xak xe wil i je camnak je tacʼal chuwach i Dios; ʼo i je nimak, xak ʼo i je chʼutik, je tacʼal chuwach. Niʼpa i qui ʼanom, tzʼibtal chupam juban wuj. I wuj-le, ʼo i xjakawic; teʼuri xjaktaj jun chic wuj, pa tzʼibam wi qui bi niʼpa i ʼo qui cʼaslemal sakil. Teʼuri i je camnak, xa ʼat ni tzij piquiwi, wach i qui ʼanom, pacha i tzʼibtal chupam i wuj. \v 13 I camnak chi je ʼo pa jul, xak i je ʼo pa mar, xwilo je walijnak na, je tacʼal na chuwach i Dios. Conojel ique xa ʼat na tzij piquiwi, wach i qui ʼanom. \v 14 Teʼuri, i camic xsachsax nu wach, xak i qui qʼuijibal i camnak xak xsachsax nu wach chupam u rep ʼaʼ chi pacha u wi i mar. I ʼaʼ-le, are i ucab camic ca bixic. \v 15 Chupam i ʼaʼ-le, xe cʼak bi niʼpa i n-tzʼibam ti qui bi chupam i wuj re i cʼaslemal sakil. (Queje ile xa ʼalijinsax chwe.) \c 21 \s1 ʼO ni caj cʼacʼ, xak i jyub taʼaj cʼacʼ \p \v 1 Teʼuri xwilo chi cʼacʼ chic i caj, xak i jyub taʼaj, man i nabe caj xsachsax u wach, xak queje i jyub taʼaj; xak queje i mar xsachsax u wach. \v 2 Teʼuri yin, chi in ma Wan, xwil i loʼlaj tinimit chi are i Jerusalen cʼacʼ. I tinimit-le ca tijin li u kajic chicaj; lic ruʼ i Dios ca tijin li u petic. Lic chom ni u yijbaxic ʼantalic, pacha coʼon jun ali lic u wikom rib are ya ca cʼuliʼic. \v 3 Xin ta jun nim laj chʼawbal xchʼaw chicaj; xu bij: \p —Chitapeʼ, woʼor ca jeki i Dios cuʼ i winak. Ire ca jeki na cuʼ, y coʼon u winak chique. Lic are i Dios ca qʼuiji na cuʼ, y are ire qui Dios na ique. \v 4 Ire cu su na ronojel uwal qui wach; coʼon na chi n-ta chic camic, n-ta chic oʼej, n-ta chic i bis, n-ta chic i cʼax, man ronojel niʼpa i ʼo ujer ya n-ta chic, ya xicʼawic. (Queje ile xu bij i tzij chi xchʼaw chicaj.) \p \v 5 Are ʼuri, i jun chi cul pa chom laj u cubibal xu bij: \p —Chatapeʼ, woʼor quin ʼan na cʼacʼ che ronojel niʼpa i ʼolic —xu bij. Xak xu bij chwe: \p —Cha tzʼibaj iri, man i tzij-i quin bij chawe lic katzij, ʼutz ca cuba a cʼux che —xu bij. \p \v 6 Teʼuri xu bij chwe: \p —Ya xutzinic. Yin in u xebal ronojel i ʼolic, xak yin in qʼuisbal-re; in pacha i queb tzʼib A y Z. Pachin i ca cʼatic, yin quin ya che cu tuʼ ni u yaʼ pa ralaxbal ya re i cʼaslemal, xak n-quin tzʼonoj ta rajil che. \v 7 Queje ile quin ʼan na che pachin u kajsam ni u choʼab itzel; ire queʼel na ʼuri, wacʼal; y yin in u Dios na ire. \v 8 Xui-ri, niʼpa i quiqui xij quib chi terejic chwij yin, ique que ʼe pa ʼaʼ chi pacha mar ca juluwic. Xak chila que ʼe wi ique chi n-qui cojom ti in tzij; xak queje ique chi n-ʼus ta qui ʼanom ruʼ qui cʼaslemal; xak queje ique chi qui ʼanom i camic; xak queje ique chi quiqui ʼan i n-chʼam taj ruʼ qui chʼacul, xak queje ique chi quiqui ʼan i ʼitz; xak queje ique chi quiqui coj u ʼij i qui tiox chi xa ril ʼantalic; xak conojel i je aj tʼoronel. ʼIs que ʼe ique pa ʼaʼ chi pacha u wi i mar ca juluwic; rumal asufra lic ca juluwic. Ile are ucab camic. (Queje ile xu bij i jun chwe, chi cul pu cubibal chom.) \s1 Wach ca tzun i cʼacʼ laj tinimit Jerusalen \p \v 9 Teʼuri xcʼun jun ángel wuʼ; are jun chique i wukub ángel chi cucʼam te i qui lak, nojnak che i wukub qʼuisbal cʼax. Xin u ʼijla y xu bij chwe: \p —Saʼaj wuʼ; quin cʼut ni ali chawe chi ca cʼuli ruʼ i jun chi ral Chij ca bix che —xu bij. \p \v 10 Are ʼuri i u Tewal i Dios xrajawij pinwi; xin naʼo chi i ángel xin u cʼam bi che jun nim laj jyub tacʼtic. Chila xu cʼut wi i tinimit chwe chi are i loʼlaj tinimit Jerusalen, xkaj li chicaj; lic ruʼ i Dios xpe wi. \v 11 I tinimit-le lic ca repratic rumal u chomal i Dios, pacha ca tzun u walchʼinic jun chom laj abaj, jun usalʼij\f + \fr 21:11 \ft I mer tzij xu bij are i abaj jáspe.\f*, o xak pacha jun woʼ, lic ca cʼarinic. \v 12 I chirij chuwach, ʼis cojtal tapia che, lic nim, lic naj u wi. Xak ʼo cablajuj uchibe che i tapia-le, xak je cablajuj ángel quiqui chajij i cablajuj uchibe-le. Chi qui jujunal i uchibe ʼo jujun tzij tzʼibtal che. Chique i cablajuj uchibe, ʼo i qui bi i cablajuj tzobaj que i aj Israel winak tzʼibtal che. \v 13 I uchibe re i tapia, je oxib que tzun pa quel wi li ʼij; xak oxib que tzun pu kajbal ʼij; xak oxib que tzun pa wikabim; xak oxib que tzun pa moxim. \v 14 I u cubibal i tapia re i tinimit, are cablajuj nimak tak abaj. Xak ʼo i qui bi i cablajuj apostelab tzʼibtal chuwach. I apostelab-le, je are u tijoxelab i Tolke, chi ral Chij ca bix che. \p \v 15 I ángel chi xchʼaʼat wuʼ, ʼo jun tani pu ʼab, lic óro, cu pajbej re i tinimit, xak i uchibe, xak i tapia. \v 16 I tinimit, xak jun u wach ruʼ i rakan. I ángel xu paj i tinimit ruʼ u tani; xeʼelok queb mil kilómetro ruʼ queb ciénto, are u najtil i rakan, xak queje u najtil u wach, xak queje u najtil ʼelnak bi chicaj. \v 17 Are ʼuri xu paj u najtil rij i tapia; xeʼelok sesénta y cuátro métro u najtil rij. I pajbal-le chi xu bij i ángel chwe, are i pajbal chi quiqui ta usucʼ i winak. \p \v 18 I tapia, ʼantal che i chom laj abaj, jáspe ca bix che. I tinimit, lic óro, ca cʼarinic pacha espej. \v 19 I abaj re u cubibal i tapia, lic wiktal ruʼ chom laj tak abaj, pakal rajil. I nabe abaj, wiktal rij ruʼ i chom laj abaj, jáspe; i ucab abaj, wiktal ruʼ chom laj abaj, zafíro ca bix che; i urox, wiktal ruʼ i chom laj abaj ágata ca bix che. I ucaj, wiktal ruʼ i chom laj abaj, esmerálda ca bix che. \v 20 I ujob, wiktal ruʼ i chom laj abaj, ónice ca bix che; i uwak, wiktal ruʼ i chom laj abaj, cornalína ca bix che; i uwuk, wiktal ruʼ i chom laj abaj, crisólito ca bix che; i uwajxak, wiktal ruʼ i chom laj abaj, berílo; i ubelej, wiktal ruʼ i chom laj abaj, topácio; i lajuj abaj, wiktal ruʼ i chom laj abaj, crisoprása; i julajuj, wiktal ruʼ i chom laj abaj, jacínto; i ucablajuj, wiktal ruʼ i chom laj abaj, amatísta ca bix che. \v 21 I cablajuj uchibe, are cablajuj chomik tak abaj, pérla ca bix che. I uchibe-le, chi qui jujunal, are jun pérla. I nim laj be, chi mer re u pam i tinimit, lic óro, ca cʼarinic pacha espej. \p \v 22 Che i tinimit-le, n-ta ja pa que oc wi i winak chu cojic u ʼij i Dios. N-tu chac jun ja pacha ile, man che i tinimit-le, ʼis xa ipa ʼo wi i Kajwal Dios chi ʼatz u choʼab, xak i Tolke chi ral Chij ca bix che\f + \fr 21:22 \ft I mer tzij xu bij are iri: Are i témplo, are i Kajwal Dios chi ʼatz u choʼab, xak i ral Chij.\f*. \v 23 I tinimit-le, n-tu chac i u tzunbal i ʼij che, xak mi ne u tzunbal i icʼ, man are i u tzunbal i Dios ca ʼanaw sak che, xak i u tzunbal i Tolke, chi ral Chij ca bix che. \v 24 I winak re ronojel i tinimit chuwach i jyub taʼaj (chi je ʼelsam chic chupam i qui mac), ique que bin na ʼuri chuwach i sak re i tinimit-le. Xak i nimak tak ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj quiqui cʼam li qui ʼij qui chomal che i tinimit-le. \v 25 I uchibe pa ocbal bic re i tinimit, paʼij jakal na; xak lic n-ca tzʼapix taj, man n-coc ti aʼab chila. \v 26 Conojel i tinimit re u wach i jyub taʼaj, niʼpa i ʼutz i chom ʼo cuʼ, quiqui cʼam bi che i tinimit-le; \v 27 xui-ri, n-ta xak coc chila chi n-chʼam taj. Xak n-ta jun winak coc chila we xa qʼuixbal wach tak i cu ʼano, o we xak toʼ ca tʼoronic. Xui que ʼoc ique chi tzʼibtal qui bi chupam i wuj chi ʼo pu ʼab i Tolke, chi ral Chij ca bix che. Che i wuj-le ʼo qui bi niʼpa i ʼo qui cʼaslemal sakil. \c 22 \s1 Nakaj chic ʼo wi u cʼunic i Crísto \p \v 1 Teʼuri i ángel xu cʼut jun rakana chwe; are i ya chi u xebal i cʼaslemal. I ya-le, lic chʼam, lic ca cʼarin u wach; calax li chila pa chom laj cubibal pa que cubi wi i Dios xak i Tolke, chi ral Chij ca bixic. \v 2 Cʼulala che i ya, ʼo i cheʼ chi u cheʼlal i echaʼ re i cʼaslemal; xak xqʼuiy che i nim laj be re i tinimit. I cheʼ-i, cablajuj mul cu ya u wach che jun junab; icʼ icʼ cu ya u wach. I u xak i cheʼ cu rik u chac utzirsabal que i winak, xa bi chi tinimital je petnak wi. \v 3 Che i loʼlaj tinimit-le, n-ta xak coc chila we ʼo cʼokbal re i Dios puwi. Xak chila ʼo wi i chom laj cubibal pa que cubi wi i Dios xak i Tolke chi ral Chij ca bixic. Conojel i rajchaquib quiqui coj u ʼij. \v 4 Lic quiquil na rib qui wach ruʼ i Dios, xak ʼo ni u bi ire chuwach qui crusil\f + \fr 22:4 \ft Ile are cʼutbal-re chi je re ire.\f*. \v 5 Che i tinimit-le, n-coc ta chic aʼab; niʼpa i je ʼo chila, n-ta chic u chac i ʼaʼ chique, xak n-ta chic u chac u tzunbal i ʼij chique. N-ta chic u chac, man are u tzunbal i Kajwal Dios are ca ʼanaw sak che, pa i je ʼo wi. Niʼpa i je ʼo chila quiqui ʼat ni tzij ronojel ʼij sak. \p \v 6 Are ʼuri, i ángel xu bij chwe: \p —I tzij-i chi a tom, lic katzij, ʼutz ca cojo wach cu bij; lic ruʼ i Kajwal Dios petnak wi. Ire in u takom chu ʼalijinsaxic chique i je rajchac, wach i ca ʼani na, weʼ tan. Are ire, are i mísmo Dios chi cu ya u tzij piqui jolom i je ajbil u tzij, man quiqui paxsaj na —xu bij i ángel chwe. \p \v 7 —Chitapeʼ —cu bij i Jesus—, ¡ya mer quin upon iwuʼ! —cu bij. \p ʼUtz que ique chi quiqui ʼan cas che i tzij chi u ʼalijinsam i Dios chawe, chi tzʼibtal che i wuj-i —xu bij. \p \v 8 Yin in ma Wan, lic xin ta, xak xwilo, niʼpa tak in bim-i. Are xwelej u tayic, tak i rilic niʼpa ile, are ʼuri xin xuqui chuwach i ángel chi u ʼalijinsam ile chwe, cojbal re u ʼij. \v 9 Xui-ri, ire xu bij chwe: \p —Ma ʼan ile, man yin xa in rajchac i Dios, xak jun pacha yet, xak junam cuʼ i je awach ajbil u tzij i Dios; xa in xak jun cuʼ je niʼpa i que cojon che i tzij tzʼibtal chupam i wuj-i. Ma coj in ʼij yin; are, cha cojo u ʼij i Dios —xu bij chwe. \p \v 10 Xak xu bij chwe: \p —Niʼpa iri chi u ʼalijinsam i Dios chawe, niʼpa a tzʼibam che i wuj-i, mawuwaj u wach; ya cu rik i ʼij chi ca ʼantaj na. \v 11 Xui-ri, tzʼakat cawoyʼej i ʼij-le mat cʼachiric, i je aj ʼanol mal, quiqui ʼan na pacha ʼax quiqui ʼan wi; xak niʼpa i n-chʼam ti qui cʼaslemal, xa quiqui ʼan i n-chʼam taj. Xak niʼpa i je ʼutz, xak chiqui ʼana ni ʼutz, xak niʼpa i chʼam qui cʼaslemal, ʼis chʼam i chiqui ʼana ʼuri —xu bij chwe. \p \v 12 —Chitapeʼ —cu bij i Jesus—, ¡ya mer quin upon iwuʼ! Quin cʼam nubi wach tak quin ya na chique i winak chi qui jujunal; quin ya na pacha ca majaw chique, wach i qui ʼanom. \v 13 Yin in u xebal ronojel i ʼolic, xak yin in qʼuisbal-re\f + \fr 22:13 \ft Xak xu bij, “Yin in nabe, xak in qʼuisbal re.”\f*; in pacha i queb tzʼib A y Z —xu bij i Jesus. \p \v 14 ʼUtz que ique chi quiqui chʼaj ni qui mac\f + \fr 22:14 \ft I mer tzij xu bij are iri: quiqui chʼaj ni qui ʼuʼ.\f*; man ʼo na que che u wach i cheʼ re i cʼaslemal; xak ca yaʼ na ʼuri chique, que oc che uchibe re i tinimit. \v 15 Xui-ri, n-que oc tubi niʼpa i lic n-ʼus ti qui cʼaslemal; xa que canaj chi sak; xak queje ique chi quiqui ʼan i ʼitz, xak queje ique chi quiqui ʼan i n-chʼam taj ruʼ qui chʼacul; xak queje ique chi quiqui ʼan i camic; xak queje ique chi quiqui coj u ʼij tak ile chi xa ril ʼantalic; xak queje ique chi cʼax quiqui na i tʼoronic, y xa tʼoronic quiqui ʼano. Ique-le ʼis n-que oc tubic. \p \v 16 I Kajwal cu bij: \p —Yin, chi in Jesus, in takom in ángel chawe, quin paxsabej re ronojel iri chique i jutak tzobaj re i Dios. Yin in u muk u xiquin i rey mam David; xak in u qʼuexel\f + \fr 22:16 \ft ʼO tak i Bíblia quiqui bij: “in u xebal i mam David.” Xui-ri, i mer usucʼ i tzij waral-i, are “in u tux”, chi queʼelok: i u muk u xiquin i mam David chi are i Tolque chi coyʼem i aj Israel winak.\f*. Yin in queje pacha i chʼumil re u sakirbal chi lic ca jululic —cu bij. \p \v 17 I u Tewal i Dios, xak conojel i je jutzobaj re i Dios\f + \fr 22:17 \ft I mer tzij xu bij are iri: i jun chi ca cʼuli na ruʼ i Kajwal. (Ile je are i creyent; chawila i 19:7-8.)\f*, quiqui bij: \p —¡Chat petok! —que cha. \p Conojel i quiqui ta in tzij-i, chiqui bij: \p —¡Chat petok! \p Pachin ca cʼatic, we craj ca petic, cha petok, chol u tija i ya re i cʼaslemal chi n-ta rajil. \p \v 18 Conojel niʼpa i quiqui ta i tzij tzʼibtal che i wuj-i, chi u ʼalijinsam i Dios chwe, ʼo i quin bij chique: miqui coj chic jun tzij ruʼ iri chi in tzʼibam. Pachin jun cu coj chic jun tzij ruʼ i tzij-i, i Dios cu petsaj tak i cʼax ʼuri puwi, chi bital chupam i wuj-i. \v 19 Xak we ʼo jun cresaj jun tzij chupam i wuj-i chi u ʼalijinsam i Dios chwe, i Dios cresaj ʼuri u bi che i wuj pa tzʼibtal wi qui bi niʼpa i ʼo qui cʼaslemal sakil, xak n-ta re ʼuri che i loʼlaj tinimit chi bital chupam i wuj-i. \p \v 20 Ire chi u bim iri chwe, xak cu bij: \p —Katzij, ¡ya quin uponic! —cu bij. \p ʼUtz-i, Kajwal Jesus. ¡Chat petok! \p \v 21 I Kajwal Jesus chu ya ni ʼutz piwi yix iwonojel. Amen (queje ile cwaj).