\id EPH - Achi de Cubulco [acc] NT (Guatemala) -bd, 2009 \ide UTF8 \h EFESIOS \toc1 I wuj u tzʼibam i San Páblo chique i cristian aj Efeso \toc2 Efesios \toc3 Ef \mt2 I WUJ U TZʼIBAM I SAN PÁBLO CHIQUE I CRISTIAN \mt1 AJ EFESO \c 1 \p \v 1 Yin in a-Páblo chi quin tzʼibaj bi i wuj-i, in rapóstol i Jesucrísto man queje ile xraj i Dios chwe. Quin tak bi i wuj-i chiwe yix pa tinimit Efeso chi ix re chic i Dios, yix chi lic quix cojon che i Jesucrísto. \v 2 I ka Kajaw Dios, xak i Kajwal Jesucrísto, chiqui ya ni utzil chomal piwi, xak i uxlambal i cʼux. \s1 Qʼui i utzil chomal yatal chake rumal i Jesucrísto \p \v 3 Chaka cojo u ʼij i Dios chi u Kajaw i Kajwal Jesucrísto, man qʼui i utzil chomal u yom pa ka cʼux yoj chi oj ʼo che i Crísto; niʼpa u qʼuial ʼutz re i chicaj, xak ca pe na pakawi yoj waral. \v 4 Ire, are maja cu yijba u wach i jyub taʼaj, ʼax oj u chom wi yoj chi woʼor oj ʼo che i Crísto; xoj u cha, coʼonbej na chake lic oj re ire, xak coʼonbej chake chi n-ta ka mac chuwach ire. \v 5 I Dios, nim i cʼaxnabal u cʼux; rumal-i, u chʼobom chu xebal lok chi coʼon na racʼal ire chake, xa rumal i Jesucrísto. Are iri, are u chʼobom i Dios chi coʼon na; are i xraj ire ile. \v 6 Rumal-i, caka coj u ʼij i Dios; caka tioxij che man i rutzil u cʼux chake, mas lic nim. Nim i utzil chomal u ʼanom chake man xoʼon junam chake ruʼ u Cʼojol, chi cʼax cu naʼo. \v 7 Rumal u camic i u Cʼojol, ʼo u cuytajic i ka mac, xak ʼo i kelbal chi sak. Queje ile u ʼanom chake rumal i nim laj rutzil u cʼux chake. \v 8 I Dios lic u ʼalijinsam i cʼaxnabal u cʼux chake; u yom chake chi caka ta u be, xak u yom chake chi ʼo i ka noʼoj. \v 9 U yom chake caketamaj wach u chʼobom pu cʼux chi craj ire coʼon na; xu ya chake chi caka ta u be wach u chʼobom ire mísmo. \v 10 Are u chʼobom i Dios are iri: ronojel niʼpa i ʼo chicaj, xak niʼpa i ʼo chuwach i jyub taʼaj, ʼis junam cu ya na puʼab i Crísto. Queje coʼon ni Dios ile are cu rik i ʼij chi u chʼicom na. \p \v 11 Rumal i ka ʼolem che i Crísto, caka rik i ke yoj che ile chi cu ya i Dios chique i je re ire; ire oj u chom chu xebal lok caka rikbej re ile, man queje u chʼobom li ile; ire, coʼon ronojel pacha i cu maj u wach. \v 12 Rumal-i, yoj chi oj nabe chu cubaxic i ka cʼux che i Crísto, niʼpa i caka ʼano, chom chaka ʼana che, man quiqui bij ni winak chi nim u ʼij u chomal i Dios. \v 13 Xak queje yix; are xi ta u tzijol i sak laj tzij, are xi ta wach i ʼelbal chi sak, are xi cuba i cʼux che i Crísto, xeʼel ʼuri ʼo re i Crísto chiwe, y xoc i u Tewal i Dios pi cʼux, cʼutbal-re chi ix re chic i Dios. Queje xu ʼan i Dios ile chiwe, pacha u bim canok. \v 14 I u Tewal i Dios pa kanima are u xebal i sipon chi cu ya na ire chake. We u yom ile pa ka cʼux, ketaʼam ʼuri chi coʼon panok ronojel niʼpa i ke yoj ca yataj na pakaʼab are cutzin i kelsaxic chi sak. Queje cu ʼan i Dios ile chake, ocsabal re u ʼij u chomal. \s1 I ma Páblo xu tzʼonoj che i Dios chi cu ya ni qui noʼoj i creyent \p \v 15-16 Rumal-i yin, are xin ta chi lic i cubam i cʼux che i Kajwal Jesus, xak mas cʼax que i na conojel i je re i Dios, lic xin tioxij che i Dios, y n-quin mayij tu ʼonquil. Are quin tzʼonoj che i Dios, xak quin tzʼonoj piwi yix. \v 17 Quin tijin chu tzʼonoxic che i nim laj ka Kajaw Dios, chi xak u Dios i Kajwal Jesucrísto, chi cu ya na jun i noʼoj chi ca pe ruʼ ire. Queje ile quin tzʼonoj che, man qui ta ni u be ronojel wach i cu ʼalijinsaj ire chiwe, xak lic quiwetamaj ni u nojbal ire. \v 18 Quin tzʼonoj che chi cu sakirsaj na i nojbal yix, ʼanbal-re chiwe chi qui ta ni u be wach i ʼutz quiwil ni yix chi ix sicʼtal rumal i Dios. Cwaj quiwetamaj wach u nimal, wach u chomal i u qʼuial ʼutz chi cu ya ni Dios chique i je re ire. \v 19-20 Xak cwaj quiwetamaj niʼpa i u nimal i nim laj u choʼab i Dios; ire ronojel ʼis ca tiqui che. I nim laj u choʼab-le, ʼo chic kuʼ yoj chi oj cojon nak chic che ire. Are i mísmo u choʼab-le chi lic xu ʼalijinsaj are xu walijsaj i Crísto chiquixol i camnak, y xu cuba pu wikabim ire chila chicaj. \v 21 Chila nim ni u patan chiquiwach conojel i je ʼo chicaj chi ʼo qui patan: niʼpa i que takanic, niʼpa i que ʼataw tzij, niʼpa i je cajʼatzil, xak niʼpa i que rajawinic. Are ire nim u ʼij piquiwi conojel i niʼpa tak ʼo qui ʼij, n-xui ti woʼor, xak che tak i ʼij ca cʼunic. \v 22 I Dios ʼis u yom ronojel puʼab i Crísto, xak u yom che chi ka wi ka jolom yoj oj jutzobaj re i Dios. \v 23 I jutzobaj-le, queʼelok are u chʼacul i Crísto. Jun chʼaculaj, n-tzʼakat tu wach we n-tu jolom; xak queje jun jolomaj, n-tzʼakat tu wach we n-tu chʼacul. Queje ile ca tzʼakat na i Crísto rumal i jutzobaj je re i Dios; xui-ri, are i Crísto coʼon tzʼakat che ronojel niʼpa i ʼolic. \c 2 \s1 I Dios xoj u to rumal i cʼaxnabal u cʼux \p \v 1 Yix, oʼonom lok, ix camnak te chuwach i Dios rumal i mac i ʼanom, xak rumal toʼ ix kelkel che i Dios. \v 2 Xa xix terej chirij pacha quiqui ʼan i toʼ je re u wach i jyub taʼaj, xa xi ʼano pacha craj itzel, chi cajʼatzil i itzel tak tew. Ire-le are i ca yaw qui nojbal i toʼ je kelkel che i Dios. \v 3 Katzij ʼis queje xka ʼan ile konojel, toʼ xka ʼan pacha ka rayijbal yoj; xa xka ya kib chu ʼonquil pacha craj i ka chʼacul, i ka nojbal. Rumal-i xmajaw te chake chi i Dios coj u ya pa tojbal mac, pacha ca majaw chique i toʼ je re u wach i jyub taʼaj. \v 4 Xui-ri, i Dios lic rilom tobal ka wach, lic cʼax xoj u naʼo, \v 5 rumal-i, xu ya ka cʼaslemal junam ruʼ i Crísto, tupu oj camnak teʼek chuwach i Dios rumal i mac atzalal. Quiwil ʼuri chi xa rumal i rutzil u cʼux i Dios ix totajnak. \v 6 Y n-xui ta la ile, xak xoj u walijsaj junam ruʼ i Crísto, y xoj u cuba junam ruʼ, chila chicaj. \v 7 Queje xu ʼan i Dios ile chake, cʼutbal-re queʼe ʼij sak, wach i nim laj u cʼaxnabal u cʼux chake; ile ca ʼiltajic rumal i nim laj utzil chomal chi xu ʼan i Jesucrísto chake. \v 8 Xa rumal i rutzil u cʼux i Dios ix totajnak, xa rumal i cubam i cʼux che i Jesucrísto. N-rumal ta tak wach i ʼanom xi rik iwelbal chi sak, ile lic siptal chiwe rumal i Dios. \v 9 N-rumal ta jun ʼutz caka ʼano, chʼacbal-re i kelbal chi sak, xa are jun sipon chake; queje ile, n-ta jun coʼon nim che rib rumal tak i ʼutz u ʼanom. \v 10 We coj tiqui chu ʼanic i ʼutz, ile xa rumal wach u ʼanom i Dios chake; xu ʼan chake oj cʼacʼ rumal i Jesucrísto. Xu ʼan ile, ʼanbal re chake chi caka ʼan i ʼutz pacha ʼax u chʼobom wi lok. \s1 Conojel i qui cojom chic i Crísto, i Dios oʼonom jutzobaj chique \p \v 11 Rumal-i, yix chi n-ix ta aj Israel winak, cha cʼun chi cʼux, chi oʼonom lok, n-ix ta re i tinimit chatal rumal i Dios. I aj Israel winak quiqui coj qui ʼij man ʼo i retal circuncision che i qui chʼacul, cʼutbal-re chi je jun tinimit chatal rumal i Dios. Yix, n-ti retal-le chiwe, rumal-i, quiqui bij ique chi yix n-ti Dios iwuʼ; queje ile quiqui bij\f + \fr 2:11 \ft I mer tzij xu bij are iri: Xqui coj piqui bi “i je aj retal circuncision,” xak xqui bij: “Yix n-ix ta re i retal.”\f*. \v 12 Cha cʼun chi cʼux chi ujer, che tak i ʼij-le, maja ix re i Crísto; ix aj naj che i tinimit chatal rumal i Dios, lic n-ta iwe che u trat i Dios cuʼ i aj Israel, xak wach i u sujum chique. Toʼ ix cʼas te chuwach i jyub taʼaj, n-ta jun ʼutz xiwoyʼej ca pe piwi, n-ti Dios iwuʼ. \v 13 Xui-ri, woʼor ix ʼo chic che i Jesucrísto, rumal-i, n-naj ta chic ix ʼo wi che i Dios. Are u camic i Crísto, are xix u nakajabsaj ruʼ i Dios. \v 14 Are i Crísto are i rajaw i chombal kib; are ire xe u chomarsaj i aj Israel winak cuʼ i ne te aj Israel. Oʼonom lok, tzel te cakil kib chakawach iwuʼ yix chi n-ix ta aj Israel; xui-ri i Crísto resam chic wach i ʼo chakaxol chi n-xyaw ta chake cakaj kib. Che i queb tinimit, xa jun xoʼon chique. \v 15 I Crísto, are xu ya u chʼacul pa camic, are ʼuri xresaj u choʼab i ʼatbal tzij que i aj Israel winak chi toʼ tzij tzʼibtal canok, chi ʼo u chac quiqui ʼan ni winak. Che i queb tinimit-le, xa jun xoʼon che, junam ruʼ ire, lic cʼacʼ laj tinimit xeʼelok. Queje ile xe u chomaj. \v 16 I Crísto, are xcamsax chuwach i cruz, xresaj i chʼoʼoj chiquixol i queb tinimit-le, y xu ʼan chique xa je jutzobaj, xak xe u chomarsaj chuwach i Dios. \p \v 17 I Crísto, are xcʼun chu bixquil wach i chombal kib chuwach i Dios, xol u bij i ʼutz laj tzij-le chique conojel i winak. N-xui ta chique i aj Israel winak, chi nakaj je ʼo wi che i Dios, xak xol u bij chiwe yix chi n-ix ta aj Israel, chi naj ix ʼo wi te che i Dios. \v 18 Xa rumal i Crísto konojel coj tejeb chuwach i ka Kajaw Dios, n-ta coʼono we oj aj Israel winak, we xi n-oj ta aj Israel; xui-ri xa jun u Tewal i Dios ca ʼanaw chake chi coj tejeb ruʼ. \v 19 Rumal-i, yix n-ix ta chic aj naj, ix re chic i tinimit chatal rumal i Dios; ix junam chic cuʼ i je re i Dios, iwatz i chaʼ chic iwib cuʼ conojel i je re ire. \v 20 Yix junam kuʼ yoj, konojel oj pacha juban xan re jun ja chi Dios ca tijin chu ʼanic. Ire ca tijin chi ka cojic puwi i cubibal ja chi qui cojom can i je ajbil u tzij ujer, xak i apostelab. I abaj re i cubibal ja-le chi mas nim u chac, are i Jesucrísto. \v 21 I tak i xan chi cojtal puwi i abaj-le chi nim u chac, lic qui chapom quib, que ʼelok jun nim laj ja, nim u ʼij rumal i Kajwal. \v 22 Queje yix ile cuʼ i juban, junam chic ix ʼo che i Crísto; queʼel na chiwe ix rachoch chic i u Tewal i Dios. \c 3 \p \v 1 Are i rumal ʼuri chi yin (in a-Páblo) quin tzʼonoj che i Dios piwi. Woʼor in ʼo pa cárcel rumal re i Jesucrísto, man quin tijin chu bixquil u tzij i Dios chiwe yix chi n-ix ta aj Israel winak. \v 2 Quin bij yin, i tom chic yix wach i yatal chinkul rumal i Dios; i u yom chinkul are u bixquil i utzil chomal re ire chiwe yix. \v 3 Oʼonom lok, i Dios u chʼobom chi xak que u to i ne te aj Israel winak, xui-ri, n-xu ʼalijinsaj ti usucʼ; cʼa te woʼor xu ʼalijinsaj ile; chwe yin xu ʼalijinsaj wi. Ya in tzʼibam chic jubiʼ chiwe puwi ile. \v 4 Yix, we xiwajlaj u wach i wuj in tzʼibam chiwe, qui ta u be ʼuri chi yin wetaʼam usucʼ wach coʼon i Crísto chi u chʼobom i Dios. \v 5 Ujer, nu ʼalijinsam ta ile, xui-ri woʼor xa ʼalijinsax ile chake rumal u Tewal i Dios; xu ʼalijinsaj chique i je ajbil u tzij, xak chique i loʼlaj apostelab. \v 6 I usucʼ i tzij chi u ʼalijinsam chake are iri: rumal i ʼutz laj tzij re i Jesucrísto, n-xui ti aj Israel winak quiqui rik ni utzil chomal re i Dios, xak i ne te aj Israel quiqui rik na, y queʼelok xak je re i jutzobaj re i Dios; xak ʼo que che ronojel niʼpa i u sujum i Dios chique i je re i Jesucrísto. \p \v 7 I Dios, rumal i rutzil u cʼux, u yom chwe quin ʼe chu paxsaxic i ʼutz laj tzij-le; xak xu ya u choʼab chwe chu ʼonquil. \v 8 Queje xoʼon i Dios ile chwe. Oj niʼpa oj re i Dios, conojel i wachiʼil lic ʼo na qui ʼij ique chinwach yin. Xui-ri, tupu n-ta mas in ʼij yin, i Dios, rumal i rutzil u cʼux, u yom chwe chi quin paxsaj u tzijol i Crísto chique i ne te aj Israel winak. Quin bij chique wach i nim laj ʼutz chi cu sujuj i Crísto chique; i u qʼuial i ʼutz-le, mi jun ca tiqui chi rajlaxic. \v 9 U yom i Dios chinkul quin ʼalijinsaj chique conojel i winak wach u chʼobom lok cʼa chu xebal. Ire, chi ʼis u yijbam ronojel niʼpa i ʼolic, cʼa te woʼor u ʼalijinsam ile chake chi u chʼobom. \v 10 Craj ire chi kumal yoj oj jutzobaj re ire, ca ʼalijinsax ni u wach, wach u qʼuial u nojbal ire. Woʼor niʼpa i je tewalil chi nim qui patan, nim qui choʼab, quiquil na wach i nim laj u nojbal ire (man u ʼanom chi junam chic ka wach iwuʼ). \v 11 I Dios queje xoʼon ile pacha u chʼobom lok chu xebal ʼij sak. Ile chi u chʼobom, xa ʼantajic rumal wach xoʼon i Kajwal Jesucrísto. \v 12 Yoj chi oj ʼo chic che i Crísto, chi ka cubam chic ka cʼux che ire, n-caka xij ta chic kib che i tejebic ruʼ i Dios; lic cul ka cʼux che chi coj u cʼulaj na are coj tejeb ruʼ. \v 13 Rumal ronojel ile, lic quin bij chiwe mi sach u cowil i cʼux. Mi sacho, tupu in ʼo pa cʼax xa rumal xix in to yix; are i ca majawic, chix quicot che chi ʼo i ʼij chinwach (rumal wach in ʼanom chiwe). \s1 I ma Páblo xu bij wach i cʼaxnabal re i Crísto chake \p \v 14 Rumal-i quin xuquiʼic, cojbal re u ʼij u Kajaw i Kajwal Jesucrísto. \v 15 Are ire, je ralcʼwalim niʼpa i alcʼwalxelab chi je ʼo chuwach i jyub taʼaj, xak niʼpa i je ʼo chicaj. \v 16 Ire, nim i ʼutz i chom ʼo puʼab; quin tzʼonoj ʼuri che, cu ya ni u Tewal chiwe, yabal re i choʼab, xak i u cowil i cʼux. \v 17 Queje quin tzʼonoj ile che, man ca qʼuiji na i Crísto piwanima rumal i cubibal i cʼux yix che, xak quix qʼuiji na che i cʼaxnabal i cʼux pacha oʼonom jun cheʼ chi ʼenak i raʼ pa jyub. \v 18 Queje cwaj yin ile chiwe yix, man yix, junam cuʼ conojel i je re i Dios, lic qui ta ni u be wach u nimal i cʼaxnabal u cʼux i Crísto; are iri: nim u wach, naj rakan, naj kajnak bic, xak naj ʼelnak bic; queje ile u nimal i cʼaxnabal u cʼux i Crísto chake. \v 19 Quin tzʼonoj che i Dios, chi quiwetamaj na wach i cʼaxnabal cʼuxij-le, tupu n-coj tiqui ta chi retamaxic ronojel u nimal. Xui-ri, we quix tijin chi retamaxic i cʼaxnabal u cʼux i Crísto, queʼel na ʼuri chiwe chi niʼpa i ʼo che i Dios lic ʼo na chiwe yix. \p \v 20 Cʼamori che i Dios chi ca tiqui chu ʼonquil pa ka cʼux mas puwi ronojel tak i caka tzʼonoj che, mas puwi ronojel tak i caka chʼobo; cu ʼano ruʼ u choʼab u Tewal chi ca chacun pa ka cʼux. \v 21 Che ire chocsax u ʼij ronojel ʼij sak kumal yoj chi oj jutzobaj re ire, xak rumal i Jesucrísto\f + \fr 3:21 \ft Queje na ile queʼelok man oj ʼo che i Jesucrísto.\f*. Amen (queje ile cakaj). \c 4 \s1 I u Tewal i Dios u ʼanom chake xa oj jutzobaj; chaka bisoj ʼuri rucʼaxic kib \p \v 1 Yin, chi in ʼo pa cárcel xa rumal u chac i Kajwal, lic quin bij chiwe: chi ʼana i ʼutz i chom, man ix chatal rumal i Dios; niʼpa i je chatal rumal, ca majaw chique chi quiqui ʼan i ʼutz i chom. \v 2 Mi ʼan nim che iwib, xak chi ʼana che iwib ʼutz i cʼux chiwach; xak chi ʼana ʼo u nimal i cʼux, chi chʼija ruʼ i cʼaxnabal i cʼux wach tak i qui ʼan chiwach. \v 3 I u Tewal i Dios cu ʼan na chiwe ix jutzobaj. Chi bisoj ʼuri u rucʼaxic iwib; quix tiqui na che we chom ix ʼo chiwach. \v 4 Chuwach i Dios xa oj jun tzobaj, xak i u Tewal i Dios chi ʼo kuʼ, xa jun. Xak xa jun i ʼutz koyʼem konojel, chi u sujum i Dios chake are xoj u siqʼuij ruʼ. \v 5 Xa jun i Kajwal ʼo pakawi, xa jun i cʼutunic ka cojom, xa jun i Crísto xoj terej chirij are xkajsax ya pakawi. \v 6 Xa jun i Dios, chi ka Kajaw konojel; are ire ʼo pakawi konojel; ire ca tijin che u chac ruʼ i ka ʼab konojel; are ire ʼo pa ka cʼux konojel. \p \v 7 Xui-ri, n-xak ta jun u wach i sipon u yom i Crísto chake, n-xak ta jun u wach i ka patan u yom chaka jujunal, u yom chake pacha u chʼobom chi ca majaw chake chaka jujunal. \v 8 Rumal-i, xeʼelok pacha i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios ujer; cu bij: \q1 Ire, are xel bi chila chicaj, xe u cʼam bi ruʼ niʼpa i aj prex (chi je aj chʼoʼoj teʼek ruʼ); \q1 are ʼuri xu ya li sipon waral chique i winak. \m (Queje ile tzʼibtal canok\f + \fr 4:8 \ft Sálmo 68:18\f*.) \p \v 9 ¿Wach usucʼ i tzij-le chi xu bij “xel bi chicaj”? Are iri: nabe xkaj lok, n-xui ta waral xkaj wi lok, xak xkaj cʼa naj xe ulew. \v 10 Are i jun chi xkaj lok, xak are i xel chubi chicaj, y mas xel bi puwi i caj-le. Queje ile xu ʼano, cu ʼalijinsabej-re chi ire xa ipa ʼo wi. \v 11 (Xak ¿wach usucʼ i tzij-le chi xu bij “xu ya i sipon chique i winak”? Are iri): ʼis xu ya qui patan; xu ya chique jujun je apostelab; xak xu ya chique jujun, je ajbil-re chique i winak wach u ʼalijinsam ire chique; xak xu ya chique jujun, je aj paxsanel tzij re i ʼelbal chi sak; xak xu ya chique jujun, je aj chajinel que i kachalal; xak xu ya chique jujun, je cʼutunel re u tzij. \v 12 Queje xoʼon i Dios ile, yijbal-que i je re ire chu ʼonquil qui patan, tobal-que i cachalal che qui cʼaslemal chuwach i Dios. \v 13 Queje caka ʼan ile, junamsabal kib chakawach. Craj ire xak jun ka wach che u cubibal ka cʼux che i Kajwal, xak jun ka wach che i retamaxic i u Cʼojol ire. Coj eʼel na ʼuri oj nimak chic pa ka cʼaslemal chuwach i Dios; coj eʼel na ʼuri pacha i Crísto. \v 14 Queje ile n-caka ʼan ta chic pacha quiqui ʼan acʼalab chi toʼ ca etzʼan qui nojbal che wach tak i quiqui cojo. N-caka ʼan ta chic chi coj ʼe jela, coj ʼe jewa che tak i ka cojonic. Ya n-coj tzak ta chic piquiʼab i je aj tʼoronel chi lic saklej qui nojbal, chi xa pa sachsabal-ke coj qui cʼam wi bic. \v 15 Are i chaka ʼana, chaka to na kib chakawach: chaka bij ni sak laj tzij re i Dios, xui-ri ruʼ i cʼaxnabal cʼuxij chaka bij na; coj eʼel na ʼuri pacha i Crísto. Are ire are i ka jolom, y yoj oj u chʼacul. \v 16 Rumal ire, niʼpa tak i ʼo che i chʼaculaj-le ʼis u chapom rib chiquiwach, niʼpa tak i ʼo che, ʼis quiqui to quib chiquiwach; queje i chʼaculaj ile chi oj jutzobaj re i Dios. Chaka jujunal, ʼis ʼo ka chac; we coj tijin che i ka chac ruʼ i cʼaxnabal cʼuxij, ca tijin ʼuri ka cowiric, pacha coʼon jun chʼaculaj ca cowiric. \s1 ʼO u chac caka jalwachij i ka nojbal re ujer \p \v 17 Woʼor cwaj yin quin bij jun tzij chiwe, pacha in u qʼuexel i Kajwal. Chitapeʼ: chi mayij u ʼanic yix pacha i quiqui ʼan ique chi ne te re i Dios; mi chʼob yix pacha quiqui chʼob i toʼ winak chi n-sucʼul ti qui nojbal. \v 18 Ique lic ʼekum pa qui nojbal. N-ta que ique che i cʼaslemal chi ca pe ruʼ i Dios; n-quiqui ta tu be, man lic je buy. \v 19 Xak manal quiqui ʼano, n-que qʼuix ta pichʼ che; lic qui yom quib puʼab i n-ʼus taj; n-quiqui jecʼ ta pichʼ quib chu ʼanic ronojel niʼpa tak i n-chʼam taj. \v 20 Xui-ri n-queje ta ile u cʼutum i Crísto chiwe yix, \v 21 we katzij i tom u tzij ire, xak we kas xi ya che chi xu cʼut chiwe wach i sak laj tzij re ire. \v 22 Are i chi ʼana, chiwoʼtaj can niʼpa i nojbal re ujer, xak i cʼaslemal chi i ʼanom lok. I nojbal-le xa ca tijin chi yojic, xa quix u tʼoro, xa cu ya i mal laj tak rayijbal chiwe. \v 23 ʼO u chac ca jalwachix na i nojbal re ujer, xak i pi cʼux; cha jalwachix na che i cʼacʼ. \v 24 Xak ʼo u chac chi jalwachij i cʼaslemal re ujer; chi ʼana che iwib pacha ix cʼacʼ laj tak winak chic, pacha craj i Dios. Ca ʼalijin na ʼuri chiwe jun cʼaslemal lic chʼam, lic sucʼulic pacha cu bij i sak laj tzij re i Dios. \p \v 25 Rumal-i, mi tʼor iwatz i chaʼ, mi tʼor i loʼcʼanij; are quix lapan chiwach, xui i sak laj tzij chi lapa, man yoj konojel xa oj jutzobaj, xa oj jun chʼaculaj. \p \v 26 We ca pe i iwoywal, mi ya che chi quix macun rumal. Juntir chi paca i iwoywal, tzʼakat cʼa maja ca kaj i ʼij, \v 27 man we toʼ quix oywaric, n-cʼax ta ʼuri i roquic itzel iwuʼ. \p \v 28 We ʼo jun chiwe we toʼ elaʼ xu ʼano, mu ʼan chic; xa chu tzucuj u chac. Chu ʼana jun u chac lic sakil, chʼacbal re u mer; ʼo na ʼuri ruʼ wach cu tobej que i nibaʼib. \p \v 29 Mi bij itzel laj tak tzij; are, chi bij i chom laj tak tzij, man que u to na i que tawic che i qui cʼaslemal chuwach i Dios, xak cu petsaj i ʼutz piquiwi. \v 30 Mi petsaj u bis i loʼlaj u Tewal i Dios chi ʼo iwuʼ, man are cʼutbal-re chi ix re chic i Dios. Rumal ire, ca ʼiltaj na chi ix re i Dios are cu rik i ʼij chi quiwil ni iwelbal chi sak; rumal-i, mi ya ire pa bis. \p \v 31 Chiwoʼtaj canok niʼpa i n-chom taj: mi ʼan ile toʼ ix cʼa pi cʼux; toʼ quix oywaric, toʼ quix siqʼuin rumal i iwoywal; xak chi mayij i quix toʼtanic, quix chʼaminic; xak chi mayij ronojel tak i n-ʼus taj chique i loʼcʼanij. \v 32 Are i chi ʼana: chi ʼana chi ʼutz i cʼux chiwach; xak chiwila tobal i wach chiwach; xak chi cuyu na iwib chiwach, pacha u ʼanom i Dios chiwe yix, xix u cuy na rumal i Crísto. \c 5 \s1 Chaka ʼana pacha ca majaw chake chi oj racʼal chic i Dios \p \v 1 Yix ix racʼal chic i Dios chi lic cʼax quix u naʼo; rumal-i chi bisoj u ʼanic pacha ire. \v 2 Ronojel i qui ʼano, chi ʼana rumal i cʼaxnabal i cʼux, pacha xoʼon i Crísto, cʼax xoj u naʼo; rumal-i xu ya rib chi camic pa ka qʼuexel yoj. Xu ya rib pa ka qʼuexel, xu sujuj rib chuwach i Dios, tojbal re i ka mac. I Dios ʼutz xrilo, pacha jun sipon lic muy. \p \v 3 Yix ix re chic i Dios, rumal-i n-cu maj taj we qui ʼan tak i n-ʼus taj; miwucʼaj iwib we n-iwachijil ta iwib; xak mi min iwib che i n-chʼam taj; xak mi rayij u wach i n-iwe taj. Mi tene qui lapla tak ile chiwach. \v 4 Are quix lapanic, mi bij i tzij chiwach chi xa qʼuixbalil, tak i tzij chi n-ti usucʼ, tak n-chʼam taj, man n-ca majaw ti ile chiwe. Are i chi ʼana, chi tioxij che i Dios chiwach. \v 5 Ya iwetaʼam chic, jun, we cu min rib ruʼ jun winak, we n-rixokil taj, o we n-rachijil taj, n-ta re ʼuri che i ʼatbal tzij re i Crísto ruʼ i Dios. Xak queje queʼel chique niʼpa i que tijin chu ʼanic i n-chʼam taj. Xak queje i toʼ quiqui rayij u wach i n-que taj, man ile xak jun ruʼ pacha que tijin chu cojic qui ʼij tak i xa ril je ʼantalic. Ique-le n-ta que ique che i ʼatbal tzij re i Crísto ruʼ i Dios. \v 6 Wachalal, niʼpa i xin bij-le, chi ʼana cwent iwib che, mokxa ʼo jun coc na chi tunic, xa tʼorbal iwe cu ʼano. Xui-ri, niʼpa i n-ʼus taj-le chi xin bij chiwe, we ʼo jun queje cu ʼan ile, ca pe ni nim laj tojbal-re puwi, man queje cu ʼan i Dios ile chique i je kelkel. \v 7 Miwachiʼilaj iwib cuʼ niʼpa i que ʼanaw queje ile. \p \v 8 Yix ujer, ix ʼo te pa ʼekumal, xui-ri woʼor ix ʼo chic pa sak rumal i Kajwal. Rumal-i, chi ʼana pacha i ca majaw chique i je re i sak. \v 9 Niʼpa i je re i sak, ca ʼalijin ʼuri chique chi quiqui ʼan i ʼutz, quiqui ʼan i sucʼulic, quiqui ʼan pacha cu bij i sak laj tzij re i Dios. \v 10 Chi bisoj u nawsaxic iwib che ile chi chom cril i Kajwal. \v 11 Mi ʼan chic pacha quiqui ʼan i je re i ʼekumal, niʼpa tak i quiqui ʼano chi n-ta pichʼ u chac. Are i chi ʼana, che i ya pa sak niʼpa i n-ʼus ta que tijin chu ʼonquil. \v 12 Niʼpa i quiqui ʼan ique aliʼal, lic n-ʼus taj; qʼuixbal ne u lapic ile. \v 13 (Chi sakij chique chi n-ʼus ti quiqui ʼano.) Ronojel niʼpa i ʼolic, we yatal pa sak, lic ca ʼalijin na ʼuri we n-ʼus taj. Queje cu ʼan i sak ile, cu ʼalijinsaj ronojel. \v 14 Rumal ʼuri, queje iri tzʼibtal chupam u wuj i Dios: \q1 Yet chi cat waric, cha cʼun sak chawach; chat walij chiquixol i camnak, \q1 teʼuri i Crísto cu tzunsaj ni sak chawe. \m (Queje ile tzʼibtal canok\f + \fr 5:14 \ft Isaías 60:1,2\f*.) \p \v 15 Rumal-i, chi cojo retalil che wach i qui ʼano. Mi ʼan ile chi pacha n-qui ta tu be wach craj i cʼaslemal; chi ʼana yix pacha ca majaw chiwe chi ʼo i noʼoj. \v 16 Mi ʼan ile chi toʼ ix ʼolic, man i mac atzalal chuwach i jyub taʼaj ca tijin u qʼuiyic ʼij ʼij; are, chi ya i cʼux chu ʼonquil i ʼutz. \v 17 Mi ʼan che iwib chi n-ti nojbal; are, chi bisoj u tayic u be wach craj i Kajwal chiwe. \v 18 Mi ya iwib chi ʼabaric, man ile xa uyej cu petsaj piwi; are, chi ya iwib che u Tewal i Dios. \v 19 Are quix chʼaʼat chiwach, chi cuxtaj i bix cojbal u ʼij i Dios, are niʼpa tak i bix tzʼibtal chupam u wuj i Dios, xak niʼpa i bix re i bixambal. Xak chi bixaj u ʼij i Kajwal pi cʼux, cojbal re u ʼij. \v 20 Ronojel niʼpa i qui riko, chi tioxij che i ka Kajaw Dios rumal, xak chi cuxtaj u bi i Kajwal Jesucrísto are quix tijin chu ʼonquil. \s1 I qui pixbaxic i je cʼulanic winak \p \v 21 Chi cojo iwib chiwach, cojbal re u ʼij i Dios\f + \fr 5:21 \ft I mer tzij xu bij are iri: u ʼij i Crísto.\f*. \p \v 22 Ix ixokib, chi ya iwib piquiʼab i iwachijil pacha u yaʼic iwib che i Kajwal. \v 23 Chi ʼana ile, man i achiab je qui wi qui jolom i quixokil, xak jun ruʼ pacha i Crísto, qui wi qui jolom i jutzobaj re i Dios. N-xui ta qui wi qui jolom, xak Tolque i jutzobaj-le chi je u chʼacul. \v 24 Xui-ri, i jutzobaj-le quiqui ya quib che i Crísto, xak queje chiqui ʼana i ixokib, chiqui ya quib piquiʼab i cachijil, ronojel wach quiqui ʼano. \p \v 25 Xak i achiab, cʼax che qui na i quixokil, xak jun ruʼ pacha xoʼon i Crísto, lic cʼax que u na i jutzobaj re i Dios; rumal-i xu ya rib chi xcamsaxic, tobal que i je re i Dios. \v 26 Queje xoʼon i Crísto ile, yabal na que chuwach i Dios je chʼam chic. Xoʼon chʼam chique i jutzobaj-le ruʼ qui chʼajic pa ya, xak ruʼ u tzij\f + \fr 5:26 \ft I mer tzij xu bij are iri: “ruʼ tzij”. I usucʼ ile pent queʼelok “i tzij bital piquiwi are xkajsax ya piquiwi”.\f*. \v 27 Xe u chʼajo, yijbal-que lic nim qui ʼij qui chomal, lic n-ta mac n-ta cʼax chiquij, lic n-ta ʼo chique, ronojel ʼis chʼam, ʼis chom. \v 28 Jun achi, ʼo u chac cʼax chu na i rixokil, pacha coʼon che rib ire, cʼax cu na rib. We jun cʼax cu na i rixokil, queʼel ʼuri pacha ire cʼax cu na rib, man cu bij i Dios xa je jun chʼaculaj je ʼelnak. \v 29 Mi jun, tzel cril u chʼacul; are i cu ʼano, lic cu tzuku, cu chajij; xak queje coʼon i Crísto ile chique i je jutzobaj re i Dios, \v 30 chi je u chʼacul. Y yoj oj ʼo che i chʼaculaj-le, lic oj re u bakil u quiqʼuel. \p \v 31 Ketaʼam chi jun achi ruʼ i rixokil queʼelok xa jun chʼaculaj, man queje iri u bim i Dios: “Jun achi, are ca cʼuliʼic, quel chi cachoch u kajaw u chuch man quiqui ʼan quib ruʼ i rixokil, y queʼelok xa jun chʼaculaj.” (Queje ile cu bij u wuj i Dios\f + \fr 5:31 \ft Génesis 2:24\f*.) \v 32 I tzij-le cu ʼalijinsaj jun nojbal chi lic ʼo u chac chake. Quin bij yin are ʼilbal-re chake chi yoj oj jutzobaj re i Dios, xa jun chʼaculaj oj ʼelnak ruʼ i Crísto. \v 33 Xui-ri, ile xak are ʼilbal-re chake, chi jun achi ʼo u chac lic cʼax chu na i rixokil; cʼax chu na, pacha coʼon che rib ire, cʼax cu na rib. Xak i ixok, chu cojo u ʼij i rachijil. \c 6 \s1 I qui pixbaxic i kajawxel, xak i alcʼwalxel \p \v 1 Yix chi ix alcʼwalxel, ʼo chikul quix cojon chique i chuch i kajaw we ix re chic i Crísto; ile lic ca majaw chiwe, man are usucʼ. \v 2-3 Ca majaw chiwe, man i u tzij u pixab i Dios cu bij: “Cha cojo qui ʼij a kajaw a chuch, man cat quicot na, xak naj na cat cʼasi waral chuwach i jyub taʼaj.” (Queje ile tzʼibtal can chupam u wuj i Dios\f + \fr 6:2-3 \ft Exodo 20:12, Deuteronómio 5:16\f*.) Are ile are i nabe che i tzij pixab chi cu petsaj ni ʼutz re i Dios piwi pacha u sujum canok. \p \v 4 Xak yix chi ix qui chuch qui kajaw, are que i sucʼba i iwacʼal, mi petsaj i coywal. Are i chi ʼana, che i sucʼba, che i pixbaj pa ʼutz; queje ile quiqui jach na quib che i Kajwal; queje ile che i qʼuitsaj ni iwacʼal. \s1 I qui pixbaxic i mocom, xak i qui patron \p \v 5 Xak queje yix chi ix ajchaquib; che i cojo i patron yix waral chuwach i jyub taʼaj. Chi xija jubiʼ iwib chiquiwach, xak chi cojo qui ʼij. Chi ʼana qui chac, xa jun i nojbal chu ʼonquil, pacha qui ʼan che u chac i Crísto. \v 6 Mi ʼano chi xui ʼutz quix chacunic are quix qui takej; mok quiqui chʼob na, qui bij yix, chi yix ix ʼutz laj tak ajchaquib. Chi ʼana che i chac pacha ix u mocom i Crísto. Ronojel i cʼux chi ʼana pacha craj i Dios. \v 7 Niʼpa i chac qui ʼano, chix quicot na chu ʼonquil; lic pacha u chac i Kajwal qui ʼan che, n-pacha ta u chac jun winak qui ʼano. \v 8 Cha cʼun chi cʼux, i Kajwal cu tzalij nu wach chake, niʼpa i ʼutz ka ʼanom; n-ta coʼono we oj ʼo puʼab jun patron, o we n-ta ka patron, xak jun i kilic cu ʼano. \p \v 9 Xak yix chi ix patron, chi ʼana che iwib ʼutz i cʼux chique i mocom, me iwocsaj ʼil. Chi cʼunsaj chi cʼux, xak yix junam cuʼ ique ʼo i Patron chila chicaj; ire, xak jun iwilic cu ʼan cuʼ ique. \s1 Chaka chapa i tobal kib u yom i Dios chake che i chʼoʼoj ruʼ itzel \p \v 10 Woʼor wachalal, pa qʼuisbal-re quin bij chiwe: chi tzucuj i choʼab ruʼ i Kajwal. Ire, nim u choʼab; chi ya che cu cowirsaj i choʼab yix. \v 11 Chi ʼana yix pacha cu ʼan jun soldádo. Ire, we ʼo chuwach i chʼoʼoj, qʼui i tobal rib ʼo ruʼ. Xak queje yix, chi chapa ronojel wach u yijbam i Dios chiwe chi tobal iwib, man n-quix tzak ta rumal itzel are craj quix u tʼoro. \v 12 Man i aj chʼoʼoj chikij, ne te winak, xa je are i mal laj tak tew je aj chuwacaj; chique ique-le ʼo i je pacha ʼatol tzij, xak je ʼo i nimak qui patan, xak je ʼo i mas ʼo qui choʼab. Ique-le woʼor que tijin chu ʼanic pacha i cacaj waral chuwach i jyub taʼaj, tzʼakat cʼa oj ʼo che tak i ʼij-i re i ʼekumal. \v 13 Rumal-i, chi chapa ronojel u yijbam i Dios chiwe chi tobal iwib, man are cu rik i ʼij chi que cʼun i aj chʼoʼoj iwuʼ, quix tiqui ʼuri chu toʼic iwib chiquiwach. Are quix tiqui na che i chʼoʼoj-le, quix eʼel ʼuri lic ix jiquil na. \v 14 Chix ʼol ʼut lic ix jiquilic; quix tiqui na che we lic i yijbam iwib pacha coʼon jun soldádo. Chix ʼol che i sak laj tzij re i Dios, man cajwax chiwe pacha jun sinch nim u wach chi jun soldádo cu xim xe u pam tobal re u chʼacul. Chi ʼana i ʼutz chuwach i Dios, man ile quix u to na pacha coʼon jun soldádo ʼo jun u ʼuʼ chʼichʼ chuwach u cʼux, tobal rib. \v 15 Chi yijba iwib chu paxsaxic u tzijol i ʼutz laj tzij chi chombal kib, pacha jun soldádo u cojom u xajab, yijilic. \v 16 Xak mi sach u cubibal i cʼux che i Kajwal, man ile cu rik u chac chiwe pacha jun tzʼalam chʼichʼ cu tobej u wach u cʼux jun soldádo, are ca cʼun i flécha ʼo ʼaʼ chu tzam, chi ca chup wi chuwach. Xak queje i flécha ile re itzel chi ca cʼun iwuʼ yix, ca chup na rumal u cubibal i cʼux che i Kajwal. \v 17 Ix ʼelsam chic puʼab i mac atzalal; ruʼ ile qui tobej iwib pacha coʼon jun soldádo, cu coj u xamparel chʼichʼ che u jolom, tobal rib. Xak i u tzij i Dios cu rik u chac chiwe pacha jun i chʼichʼ ʼo pi ʼab tobal iwib, yatal chiwe rumal u Tewal i Dios. \p \v 18 Ronojel i in bim-le, chi ʼana, xui-ri tzʼakat quix tijin chu ʼonquil, xak chi tzʼonoj che i Dios. Niʼpa i qui riko, chi tzʼonoj tobal iwe che i Dios; i u Tewal Ire quix u to na che u tzʼonoxic-le. Chi tzʼonoj che chi pa ʼij chi chaʼab; ma baʼcrij i cʼux chu tzʼonoxic. Xak mi mayij u tzʼonoxic che piquiwi conojel i je re ire. \v 19 Xak chi tzʼonoj che i Dios pinwi yin, chi cu ya ni u tzij chwe are quin oc chu bixquil chique i winak wach u chʼobom ire; xak chin u to na chi ʼo ni u cowil in cʼux chu bixquil wach i mer usucʼ i ʼutz laj tzij re i ʼelbal chi sak. \v 20 I Dios in u takom yin pu qʼuexel ire chu paxsaxic i ʼutz laj tzij-le. Xa rumal u bixquil i tzij-le, woʼor in ʼo pa cárcel. Chi tzʼonoj che i Dios pinwi, man are quin tijin chu bixquil u tzij, chu ya ni u cowil in cʼux chu bixquil pacha i ca majawic. \s1 I ma Páblo xu tzʼonoj i ʼutz piquiwi i aj Efeso \p \v 21 I kachalal ma Tíquico chi cʼax caka naʼo, cu ya ni u tzijol chiwe wach in ʼanom yin, xak wach i quin tijin chu ʼonquil. Ire, ʼutz laj aj tolwe che i chac re i Kajwal. \v 22 Rumal ʼuri, quin tak nubi iwuʼ yix, que u bij na chiwe wach ka ʼanom yoj waral, teʼuri i yix ca cowir na i cʼux rumal. \p \v 23 Quin tzʼonoj che i ka Kajaw Dios junam ruʼ i Kajwal Jesucrísto chi quiqui ya ni quicotemal pi cʼux yix chi ix kachalal; xak quin tzʼonoj chi quiqui ya ni cʼaxnabal iwib chiwach, xak quiqui ya ni u cubibal i cʼux. \v 24 Niʼpa yix chi cʼax qui na i Kajwal Jesucrísto ruʼ i cʼaxnabal cʼuxij chi n-ca qʼuis taj, quin tzʼonoj che i Dios chi cu ya ni ʼutz piwi. Amen (queje ile cwaj).