\id 1CO - Achi de Cubulco [acc] NT (Guatemala) -bd, 2009 \ide UTF8 \h 1 CORINTIOS \toc1 I nabe wuj re i San Páblo chique i cristian aj Corínto \toc2 1 Corintios \toc3 1 Co \mt2 I NABE WUJ RE I SAN PÁBLO CHIQUE I CRISTIAN \mt1 AJ CORÍNTO \c 1 \p \v 1 Yin in a-Páblo chi quin tzʼibaj bi i wuj-i chiwe. In sicʼtal che in patan chi in rapóstol i Jesucrísto man queje ile xraj i Dios chwe. Yin waral, junam ruʼ i kachalal ma Sóstenes, \v 2 quin tak bi wuj-i chiwe yix chi ix jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Corínto. Yix, lic ix re chic i Dios, man ix ʼo chic che i Jesucrísto. I Dios ix u siqʼuim ruʼ man cu ʼanbej chiwe ix ʼutz ix chom, xak jun pacha cu ʼan chique conojel niʼpa i je ʼo chuwach i jyub taʼaj chi quiqui tzʼonoj qui toʼic che i Kajwal Jesucrísto; ire are i Cajwal ique, xak are i Kajwal yoj. \v 3 I ka Kajaw Dios, xak i Kajwal Jesucrísto, chiqui ya utzil chomal chiwe, xak i uxlambal pi cʼux. \s1 I ma Páblo xu tioxij che i Dios rumal i ʼutz u yom chique \p \v 4 Nic are wi quin tioxij che i Dios iwumal yix, man nim i ʼutz u yom chiwe rumal i Jesucrísto. \v 5 Junam ix ʼo wi che i Jesucrísto, rumal-i, i Dios u ʼanom chiwe lic ix beyom pi cʼux; u yom chiwe lic nim iwetaʼam che ire, xak quix tiqui chu bixquil wach iwetaʼam. \v 6 Queje ile, rumal i chom laj i cʼaslemal yix, ʼalaj ʼuri chi lic katzij i tzij re i Jesucrísto chi ka cʼutum can chiwe. \v 7 Ronojel wach cu sipaj i Dios chique i je re ire, lic u yom chic chiwe yix. Ronojel ile ʼo piʼab, tzʼakat quiwoyʼej u cʼunic tan chic i Kajwal Jesucrísto. \v 8 I Dios cu ʼan na chiwe chi lic ix jiquil pi cʼux cʼa pa qʼuisbal ʼij, rumal-i, queʼel chiwe chi mi jun ca cojow i mac chiwij are ca cʼun chal i Kajwal Jesucrísto. \v 9 I Dios lic cu ʼan na pacha i u bim chake, y are ire chi ix u siqʼuim yix, xoʼonbej chiwe chi junam i wach ruʼ u Cʼojol, chi Kajwal Jesucrísto. \s1 I ma Páblo xe u pixbaj chi miqui jach quiwach \p \v 10 Ix wachalal, lic quin tzʼonoj chiwe rumal i Kajwal Jesucrísto, chi niʼpa i qui bij, chi junamsaj i nojbal che; mi ʼano chi toʼ qui jachersaj bi iwib. Chom chix ʼol chiwach, lic junam i nojbal, xak junam i naʼic chiwach. \v 11 Xin bij ile chiwe wachalal, man ʼo jun chique i je aj pa rachoch i ati Cloe, u bim chwe chi yix qui rayij chʼoʼoj chixol. \v 12 In tom yin chi yix n-xak jun ti i nojbal; ʼo i quiqui bij: “Yin quin terej chirij i ma Páblo,” que cha. Xak ʼo i quiqui bij: “Yin quin terej chirij i ma Apólos,” que cha. Xak ʼo i quiqui bij: “Yin quin terej chirij i ma Pédro,” que cha. Xak ʼo i quiqui bij: “Yin quin terej chirij i Crísto,” que cha. \v 13 Ix wachalal, lic iwonojel yix ix re i Crísto. ¿Xataba i Crísto u ʼanom qʼui che rib? ¿Xataba yin a-Páblo xin camsax chuwach cruz tobal iwe? ¿Xataba xcuxtax in bi yin piwi are xkajsax ya piwi? N-are taj. \v 14 Mantiox che i Dios man yin n-xin kajsaj ti ya piwi yix, xui piquiwi i ma Críspo i ma Gáyo. \v 15 Rumal-i, mi jun mu bij chi xin kajsaj ya puwi, we xa chwij yin ca terej wi. \v 16 Xui-ri, ca cʼun pin cʼux, xak xin kajsaj ya piquiwi i ma Estéfanas ruʼ i rixokil ralcʼwal. Quin bij yin, xui chique ique-le, n-ta chic jun chic. \v 17 Man i Crísto n-xin u tak ti yin chu kajsaxic ya piquiwi i winak. Are in chac yin, are in ajbil-re wach i ʼelbal chi sak. Craj ire, lic sakil queʼel chique i winak, n-are ti toʼ chom laj tak tzij quin bij, man n-are ti cojbal in ʼij yin, xa are cojbal u ʼij i Crísto, wach xu ʼan ire chuwach i cruz. \s1 Ruʼ i Crísto caka rik wi i sakil laj noʼoj xak i sakil laj choʼab \p \v 18 I winak chi ca tijin u sachsaxic qui wach, are quiqui ta wach xoʼon i Crísto chuwach i cruz tobal-que, xa chʼuj laj tzij quiqui ta ique. Xui-ri, yoj chi coj ʼelsax chi sak, are caka ta i tzij-le, chom caka ta yoj, man ketaʼam chi ʼo i u choʼab i Dios che. \v 19 Queʼelok pacha xu bij i Dios chupam u wuj ujer: \q1 Quin sachsaj ni qui noʼoj niʼpa i ʼo i qui nojbal; \q1 quin xutuj ni qui nojbal niʼpa i ʼo quetaʼam. \m (Queje ile tzʼibtal canok\f + \fr 1:19 \ft Isaías 29:14\f*.) \p \v 20 Rumal-i, jun we toʼ re u wach i jyub taʼaj, n-tu chac we mas ʼo u noʼoj; xak we aj tijonel chic, xak we lic cu rik u lapic nimak tak nojbal, n-tu chac che, man niʼpa i que tijin i winak chi retamaxic, i Dios u ʼanom che chi n-tu chac. \v 21 I Dios lic ʼo u noʼoj; rumal-i, ʼutz i módo u yijbam chi caketamaj u wach; i retamaxic u wach i Dios, n-ca yaʼ ta che jun xa rumal we ʼo u noʼoj. Man i Dios u chʼobom chi que totajic niʼpa i cul qui cʼux che rumal u tzij chi cʼut-tal chique. Xqui cojo, tupu i juban winak quiqui bij chi xa chʼuj laj tzij, que cha. \p \v 22 Niʼpa i queje quiqui bij ile, ʼo jujun chique je aj Israel winak, ʼo jujun chique je aj Griégo winak. I aj Israel n-quiqui coj taj man toʼ cacaj quiquil jun milágro, cʼutbal re u choʼab i Dios chique. I aj Griégo winak n-quiqui coj taj, man toʼ cacaj quiqui ta nimak tak nojbal. \v 23 Xui-ri, yoj xui caka paxsaj wach xu ʼan i Crísto chi xrip chuwach cruz. I aj Israel winak, tzel quiqui ta ile; i aj Griégo winak quiqui bij chi “xa are chʼuj laj tzij qui bij,” que cha chake. \v 24 Xui-ri, niʼpa i xe cojon che qui siqʼuixic rumal i Dios, we je aj Israel, we xi je aj Griégo winak, ʼis quetaʼam chi i nim laj u choʼab, i nim laj u noʼoj i Dios, ca ʼalijinic rumal i Crísto (rumal wach u ʼanom tobal-que). \v 25 I u noʼoj i Dios, lic nim, n-cu maj taj pacha qui noʼoj i winak. Are wach u chʼobom ire, chi xa chʼuj laj nojbal quiqui bij i winak, n-chʼuj taj; ile mas nim na chuwach ronojel i qui nojbal i winak. Xak i u choʼab i Dios, lic nim. Are i u ʼanom ire, chi n-ta kas u choʼab quiqui bij i winak, ile mas nim chuwach i qui choʼab conojel i winak. \p \v 26 Chi ta u be ix wachalal, yix chi ix sicʼtal rumal i Dios, n-ix ti qʼui chi ʼo i ʼij chiquiwach i winak rumal i noʼoj. Xak n-ix ti qʼui chi ʼo i patan nim; xak n-ix ti qʼui chi ʼo i kajaw i chuch chi nim qui ʼij chiquiwach i winak. \v 27 Niʼpa i toʼ je re u wach i jyub taʼaj, ique quiqui bij chi yix n-ta i noʼoj, xui-ri, i Dios ix u chom yix, yabal qui qʼuix i juban chi nimak qui noʼoj. Ix u chom yix chi n-nim ta i choʼab, yabal qui qʼuix i juban chi nim i qui choʼab. \v 28 I Dios xe u cha i n-ta qui ʼij, n-ta qui chac chiquiwach i je re u wach i jyub taʼaj, xe u cha i n-que ajwax taj man xraj ire cu sachsaj u ʼij niʼpa tak i ʼo u ʼij chuwach i jyub taʼaj. \v 29 Queje ile xu ʼan i Dios, man mi jun winak ca tiqui ʼuri chu ʼanic nim che rib chuwach ire. \v 30 I Dios u ʼanom chiwe chi ix ʼo chic che i Jesucrísto. Rumal i Crísto, ʼo chic ka nojbal sakil; rumal ire oj ʼutz chic chuwach i Dios; rumal ire oj chʼam chic; rumal ire oj ʼelnak chic puʼab itzel. \v 31 Rumal-i, pacha cu bij u tzij i Dios tzʼibtal canok: “We ʼo jun craj coʼon nim che rib, are chu bij ʼuri wach i nim laj ʼanic u ʼanom i Kajwal che u cʼaslemal.” (Queje ile tzʼibtal canok\f + \fr 1:31 \ft Jeremías 9:24\f*.) \c 2 \s1 ʼO i ʼelbal chi sak xa rumal u camic i Jesucrísto \p \v 1 Ix wachalal, are in ʼo wi chila iwuʼ, are xin paxsaj i sak laj tzij re i Dios chiwe, n-ta xak chomik tak tzij, chomik tak nojbal xin bij chiwe. \v 2 N-taj, man lic xin chʼob yin, n-ta jun chic nojbal quin cʼut chiwe tzʼakat in ʼo iwuʼ, xui re i Jesucrísto, xak wach u camic chuwach i cruz. \v 3 Are xin upon iwuʼ, n-ta kas in choʼab, laj quin sicsat rumal in xibriquil. \v 4 Are xix in ʼijla, are xin bij u tzij i Dios chiwe, n-xin bij ti toʼ chomik laj tak tzij chi xa sujbal re in nojbal chiwe. Are i xin bij, xiwil u be chi ʼo u Tewal i Dios wuʼ, cu yabej re u choʼab in tzij chiwe. \v 5 Queje xin ʼan ile chiwe, man ʼutz qui cuba ni i cʼux che i Kajwal xa rumal u choʼab i Dios, n-rumal ta jun nojbal petnak ruʼ winak. \s1 Rumal u Tewal i Dios caketamaj wach u nojbal ire \p \v 6 Xui-ri, katzij chi caka lap nimak tak nojbal chique niʼpa i jiquil chic qui cʼux che i Dios. Xui-ri, i nojbal chi caka lap yoj, n-petnak ta cuʼ winak, xak n-petnak ta cuʼ i ʼatol tzij je re u wach i jyub taʼaj, man ique-le ya ca sach qui wach. \v 7 Are i nojbal chi caka bij yoj, are u nojbal i Dios chi ujer aliʼal ʼolic, are i nojbal chi n-quiqui ta tu be i winak. I nojbal-le, u chʼobom i Dios ujer are maja cu yijba i jyub taʼaj; u chʼobom ʼut wach i yabal-ke pa chom. \v 8 I je ʼatol tzij, chi toʼ je re u wach i jyub taʼaj, mi jun chique xqui ta u be ile chi u chʼobom i Dios; we tene xqui ta u be ile, n-queje tene xqui camsaj-i i Kajwal chuwach cruz, ire chi lic nim u ʼij u chomal. \v 9 N-xqui ta tu be man xeʼelok pacha i tzij-i chi tzʼibtal can chupam u wuj i Dios; cu bij: \q1 Mi jun rilom, mi jun u tom, xak mi jun u chʼobom wach i ʼutz u yijbam i Dios chique ique chi cʼax quiqui na ire. \m (Queje ile tzʼibtal canok\f + \fr 2:9 \ft Isaías 64:4\f*.) \v 10 Woʼor, niʼpa ile, i Dios u yom chake yoj chi caka ta u be rumal u Tewal. I u Tewal i Dios ʼis retaʼam ronojel, retaʼam wach u chʼobom i Dios chi cʼax i retamaxic usucʼ cumal i winak. \p \v 11 I yoj, chi oj winak, mi jun chake retaʼam wach ʼo pu cʼux jun chic, xui ire retaʼam, xui i kanima yoj retaʼam wach i caka chʼobo. Xak queje i Dios ile, xui u Tewal ire retaʼam wach i cu chʼobo. \v 12 I u Tewal i Dios cʼun-nak kuʼ yoj, lic ruʼ i Dios petnak wi; n-are ta jun chi toʼ re u wach i jyub taʼaj. I Dios xu tak lok man craj ire caketamaj ronojel i ʼutz chi u yijbam chake. \v 13 Are wach i u ʼalijinsam chake rumal u Tewal, are i coj tijin yoj chu cʼutic. I tzij chi caka lap yoj, n-are ta ruʼ nojbal chi xa re u wach i jyub taʼaj. I ka tzij yoj yatal chake rumal u Tewal i Dios. Queje ile caka lap tak i re i Dios chique i je re chic ire. \p \v 14 Jun winak, we n-tu Tewal i Dios ruʼ, n-cu coj taj we jun cu lap u nojbal i Dios che; xa chʼuj laj tzij cu ta ire. N-cu ta tu be, man n-ti u Tewal i Dios ruʼ. \v 15 Péro jun chi ʼo u Tewal i Dios ruʼ, retaʼam wach i katzij y wach i n-katzij taj. We ʼo u Tewal i Dios ruʼ, mi jun winak ca ʼataw tzij puwi, wach ʼo pu cʼux ire. \v 16 N-que tiqui ta che, man queʼelok pacha cu bij i tzij-i chi tzʼibtal can chupam u wuj i Dios: \q1 ¿Xataba ʼo jun winak etamawnak wach u nojbal i Kajwal? \q1 ¿Xataba ʼo jun ca yaw u noʼoj ire? N-taj. \m (Queje ile tzʼibtal canok\f + \fr 2:16 \ft Isaías 40:13\f*.) Péro yoj katzij ʼo i u nojbal i Crísto kuʼ. \c 3 \s1 I apostelab xa je ajchaquib re i Dios \p \v 1 Wachalal, are in ʼo iwuʼ ujer, ʼo u chac xin chʼaʼat iwuʼ pacha xin chʼaʼat cuʼ i toʼ winak. N-xix in tijoj taj pacha quin ʼan chique i winak chi je ucʼam chic rumal u Tewal i Dios. ʼO ni u chac xin lapan iwuʼ pacha xa ix chʼutik, pacha cʼa te xi jek binic chuwach i Crísto. \v 2 Coqʼuil u cʼutic xin ʼan chiwe. Xin ʼan chiwe pacha jun acʼal cʼa cu tij tzʼum ruʼ u chuch pu qʼuexel u wa; man yix ujer pacha n-quix tiqui ta chu tijawic i wa. Xui-ri, cwil yin, xak cʼa maja quix tiqui chu tijawic. \v 3 Queje ile quin bij, man yix cʼa qui ʼano pacha quiqui ʼan i toʼ winak: ca titat i pam che iwachiʼil, toʼ qui ʼan chʼoʼoj chixol, xak qui rayij qui jachersaj bi iwib chiwach. We queje ile quix tijin chu ʼanic, ʼalaj ʼuri chi n-kas ta qui chʼob i Dios; quix tijin chu ʼanic pacha quiqui ʼan i toʼ winak. \v 4 We ʼo jun chiwe cu bij: “Yin in re i ma Páblo,” xak we ʼo jun chic cu bij: “Yin in re i ma Apólos,” coʼono, n-ʼus ta ile. We queje ile qui bij, ʼalaj ʼuri chi quix tijin chu ʼanic pacha quiqui ʼan i toʼ winak. \p \v 5 ¿Wach in ʼij yin, in a-Páblo? Xak i ma Apólos, ¿wach u ʼij ire? Yoj n-ta ka ʼij; xa oj rajchac i Dios. Rumal i ka chac-le, yix xi cuba i cʼux che i Kajwal; yoj chaka jujunal xa xka ʼan i u chac i Kajwal chi u yom chake. \v 6 Are caka ʼan u chac i Dios, queje pacha quiqui ʼan aj ticol awex. Yin, are xin paxsaj u tzij i Dios chiwe, are ʼuri xe in tica. Teʼuri, i ma Apólos, are xu bij chic chiwe, junam ruʼ pacha xu ʼan i chac che i abix\f + \fr 3:6 \ft I mer tzij xu bij waral-i are iri: pacha xu coj ya che i abix.\f* chi in ticom can yin; xui-ri, are i Dios xqʼuiysawic. \v 7 Pachin i xticawic, xak pachin i xa ʼanaw i chac che, ique-le n-ta qui ʼij; xui i Dios ʼo u ʼij, man are ire chi ca qʼuiysawic. \v 8 Pachin i xticawic, xak pachin i xa ʼanaw i chac che, xak jun qui ʼij, xui-ri, i Dios que u toj che i qui chac chi qui jujunal, pacha i ca majaw chique. \v 9 Are i Dios are i rajaw i chac; i yix, pacha ix rabix; i yoj xa oj kachiʼil kib che u chac chixol yix. \p Xak ix queje pacha jun ja chi Dios xu tak u yijbaxic. \v 10 Are ire u yom in patan pacha aj ʼanol ja. Are xin paxsaj u tzij i Dios chiwe, are pacha xin coj i cubibal ja; y woʼor, ʼo chic juban chic quiqui coj xan puwi. Xui-ri, pachin quiqui coj i xan puwi, chiqui ʼana cwent, ʼutz u cojic chiqui ʼana. \v 11 Chiqui ʼana cwent, man i u cubibal ja-le chi cojtal chic, are i Jesucrísto; n-ta chic jun chic. \v 12 ʼO i ʼutz que yacaw ja, chi lic óro quiqui coj che, xak pláta quiqui coj che, xak chomik laj tak abaj lic pakal rajil quiqui coj che. ʼO i xak que cojow toʼ kej, toʼ patzʼan, toʼ ʼes. \v 13 Xui-ri, ca ʼalijin ʼut wach i qui cojom che are ca cʼun i qʼuisbal ʼij, man i ʼij-le, ruʼ jun ʼaʼ nim ca petic. I qui chac-le, ca ʼiltaj na pa ʼaʼ we cu chʼijo, o we n-cu chʼij taj. \v 14 Niʼpa i chac qui yijbam, we xu chʼij i ʼaʼ-le, we nxcʼat taj, ique quiqui chʼac ʼuri i cajil, tojbal re i qui chac. \v 15 Péro we jun, i u chac u yijbam, we xa xcʼatic, nim i cu sach ʼuri; xui-ri, ire ca totajic, pacha jun chi xak pachalo ca totaj chuxeʼ i rachoch we xcʼatic. \p \v 16 ¿Xataba n-iwetaʼam taj chi yix ix rachoch i Dios, xak i u Tewal i Dios jekel iwuʼ yix? \v 17 Jun, we cu sach u wach i rachoch i Dios, xak ca sachsax ʼuri u wach ire rumal i Dios. Man i rachoch i Dios, lic ʼo u ʼij; y yix ix rachoch i Dios-le. \p \v 18 Mi jun chiwe mu tʼor rib. Mok ʼo jun cu bij chi ire mas nim u noʼoj, man ʼis retaʼam; xui-ri, chu ʼana che rib chi n-tu noʼoj chiquiwach i toʼ winak, man cu rik ʼuri u nojbal sakil. \v 19 I nojbal chi ʼo u ʼij chique i toʼ winak, ile xa chʼuj laj nojbal cril i Dios; chupam u wuj i Dios queje iri cu bij: \q1 Pachin mas ʼo i qui noʼoj tzaksabal que i cachiʼil, \q1 i Dios coʼon chique chi xak que tzak na rumal i qui nojbal-le. \m (Queje ile tzʼibtalic\f + \fr 3:19 \ft Job 5:13\f*.) \p \v 20 Xak cu bij: \q1 I Kajwal retaʼam wach i quiqui chʼob i winak chi mas ʼo qui noʼoj; \q1 retaʼam chi n-tu chac i qui noʼoj ique. \m (Queje ile tzʼibtal canok\f + \fr 3:20 \ft Sálmo 94:11\f*.) \p \v 21-22 Rumal-i, n-ʼus taj we jun cu bij: “ʼUtz in ʼanom man yin in aj ruʼ i achi-le.” Mi bij ile man konojel yoj chi oj apostelab coj chacunic ʼanbal re i ʼutz chiwe yix iwonojel. I ma Apólos, xak i ma Pédro, xak i yin chi in a-Páblo, konojel oj aj chac chiwe yix. Xak ronojel niʼpa i ʼolic ʼis iwe yix; iwe yix i jyub taʼaj, iwe yix i cʼaslemal, iwe yix i camic, iwe yix i ʼij re woʼor, xak iwe yix i ronojel ʼij chi ca petic. Ronojel ʼis iwe yix, \v 23 man yix ix re i Crísto; i Crísto xak re i Dios. \c 4 \s1 I ma Páblo xu bij wach copis i apostelab \p \v 1 Rumal-i, mi coj ka ʼij yoj, man yoj xa oj rajchac i Crísto, xa oj ajbil re chiwe niʼpa i u nojbal i Dios chi oʼonom lok uwam u wach chique i winak. \v 2 Xui-ri, jun we yatal jun chac chukul, ʼo ni u chac chu ʼana na lic pacha bital che rumal u patron. \v 3 In chac yin, are i Kajwal cu solij. Rumal-i, n-quin cʼachir ta che, wach i qui chʼob yix che in chac; wach quiqui bij i winak chwe n-ta kas quin chʼob yin che ile. Xak n-yin ta quin ʼataw tzij puwi, we ʼutz in chac, we xi n-ʼus taj. \v 4 Quin na yin chi ʼutz in ʼanom, xui-ri, mokxa n-ʼus taj. Xui wetaʼam iri, are i Kajwal, are i ca ʼataw tzij pinwi. \v 5 Rumal-i, mi ʼat tan tzij puwi jun chic; chiwoyʼej na, cʼa ca cʼun ni Kajwal. Ire cu sakij na wach i ka chʼobom konojel pa ka cʼux; cu ʼalijinsaj wach usucʼ i coj tijin chu ʼonquil. Teʼuri i Dios cu ya ni ka ʼij pacha ca majaw chake, chaka jujunal. \p \v 6 Wachalal, are xin lap tak ile chi xin ʼan yin, xak i xu ʼan i ma Apólos, xin bij ʼut, man coʼonbej ʼutz chiwe yix. Cwaj quix naw ʼuri che, chi o u chac qui ʼan yix pacha i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios. Cwaj quix naw che, chi n-ʼus taj qui ya i cʼux che jun ajchac re i Dios. N-ʼus taj we ʼo jun cu bij: “ʼUtz in ʼanom man yin in teren chirij i achi-ri, xui-ri i jun-le n-cwaj taj,” quix cha. \v 7 N-ʼus taj we queje ile qui bij. ¿Pachin xa ʼanaw mas ʼutz chiwe yix chiquiwach iwachiʼil? Mi jun. Niʼpa i ʼo iwuʼ woʼor, are i Dios yawnak. Bay, we xa yatal chiwe, ¿wuchac ʼut laj qui ʼan nim che iwib pacha tak i rikom yix pi wach wi? \p \v 8 ¿Xataba n-ta chic ʼo rajwaxic chiwe? ¿Xataba ix beyom chic chuwach i Dios? ¿Xataba ix nimak tak ʼatol tzij chic? ¿Xataba xix nabeaj chakawach yoj? ʼUtz te-ri we kas ix ʼatol tzij chic, man xak queje ne yoj-i, oj ʼatol tzij junam iwuʼ. \v 9 Cwil yin, yoj chi oj apostelab, i Dios oʼonom chake chi n-ta ka ʼij. Xa pacha oj prex chi coj camsax na chiquiwach conojel i winak. Coj qui takej pacha quiqui ʼan jun caʼay chake; coj qui takej conojel i winak, conojel i ángel. Queje ile quin na yin. \v 10 Yoj chi oj apostelab xa oj tont coj quil i winak, man lic ka yom ka cʼux che i Crísto; péro yix, qui bij chi mas ʼo i noʼoj (man n-kas ta ʼalaj we ix teren chirij i Crísto). Y qui bij chake chi n-ta kas ka choʼab, péro yix, lic mas ʼo i choʼab, qui bij. I winak n-coj caj ti yoj, xui yix quiqui coj i ʼij. \v 11 Niʼpa oj ticarnak lok, ka tijom numic, ka tijom cʼatic, ka tijom n-ta ka ʼuʼ, y cʼa are ʼo wi woʼor. Caka tij i cʼax cumal i winak; xak n-ta jun kachoch pa coj jeki wi; \v 12 xak lic coj cos che i chac, chʼacbal-re i ka wa. Are coj yoʼyax cumal i winak, xa caka tzʼonoj i ʼutz re i Dios piquiwi; are caka tij i cʼax cumal i winak, caka chʼijo. \v 13 Are quiqui bij cʼax chake, yoj caka bij i ʼutz chique. Quiqui ʼan chake pacha oj tzʼil chi mestal bic, pacha i n-chʼam taj chi quiqui cʼak bi i winak pa ʼes. Queje qui ʼanom ile chake, y cʼa are ʼo wi woʼor. \p \v 14 I in tzij-le, n-are ti yabal i qʼuix quin bij; xa quix in pixbaj pacha ix wacʼal lic cʼax quix in naʼo. \v 15 Man xui yin pacha in i kajaw yix, chi i cubam i cʼux che i Crísto. Tupu ne je ʼo lajuj mil mayesab iwuʼ, que tijin chu cʼutic u tzij i Crísto chiwe, ique ne te i kajaw, xui yin, man wumal yin xi ta wach iwelbal chi sak rumal i Jesucrísto. \v 16 Rumal-i, lic quin tzʼonoj chiwe chi ʼana yix pacha i quin ʼan yin. \p \v 17 Queje ile cwaj qui ʼano, rumal-i xin tak bi a-Timotéo iwuʼ. Are ire pacha wacʼal rumal i Kajwal, lic cʼax quin naʼo. Ire, lic u yom u cʼux chu ʼonquil wach i craj i Kajwal. Are cupon ire iwuʼ cu cʼunsaj chi cʼux wach in cʼaslemal yin chuwach i Crísto, chi xak quin tijin chu cʼutic chique i kachalal pa tak tzobajil xa ipa je ʼo wi. \v 18 Je ʼo jujun chiwe yix, toʼ nim qui ʼanom chic che quib; quiqui bij ique chi n-quin upon ta iwuʼ (man quin xij chic wib chique quiqui bij ique). \v 19 Xui-ri, ya quix ʼe wila we queje ile craj i Kajwal chwe. Teʼuri, cwil na we kas ʼo i qui choʼab ique chi qui ʼanom nimak che quib; mokxa toʼ qui chiʼ. \v 20 Man i usucʼ i u ʼatbal tzij i Dios pa ka cʼux n-are ti wach tak caka bij, xa are wach i choʼab ʼo kuʼ. \v 21 ¿Wach quiwaj yix chwe are quin upon iwuʼ? ¿Quiwaj quix ʼe in yaja? ¿O quiwaj quin upon iwuʼ ruʼ cʼaxnabal in cʼux, lic ʼutz in cʼux chiwe are quin uponic? \c 5 \s1 Xe u pixbaj chi chaquesaj chiquixol niʼpa i n-ʼus ti quiqui ʼano \p \v 1 Conojel i winak quetaʼam, ʼo jun chiwe chi u ʼanom rixokil che ucab u chuch. Ile, lic n-ʼus taj, lic nim laj mac chique i winak; n-queje tene quiqui ʼan ique chi ne te aj cojol u ʼij i Dios. \v 2 Xui-ri ¡yix toʼ qui ʼan nim che iwib! ¿Wuchac n-quix bison ta che ile? I achi chi ca tijin chu ʼanic ile, ¿wuchac n-iwesam ta chixol? \v 3 Katzij, n-in ta chila iwuʼ, péro in noʼoj ʼo iwuʼ. Ya in chʼobom chic wach i tojbal u mac i achi-le, lic pacha in ʼo chila iwuʼ. \v 4 Yix chi molo iwib rumal ile; y xak in noʼoj yin ʼo na iwuʼ chila. Are qui mol iwib, chi tzʼonoj i tobal iwe che i Kajwal Jesucrísto; i u choʼab i Kajwal Jesus ʼo na ʼuri iwuʼ. \v 5 I achi-le, chiwesaj chixol; chi ya can puʼab i Satanas (chi itzel), man i u chʼacul\f + \fr 5:5 \ft I usucʼ i tzij-i are iri: “u rayijbal u chʼacul ca sachsax u wach.”\f* ca sachsax ni u wach, xui-ri i ranima ca totaj na, are ca cʼun chal i Kajwal Jesucrísto. \p \v 6 Yix, n-cu maj taj qui ʼan nim che iwib. We ʼo jun chixol lic ca tijin chu ʼanic u mac, we n-quiwesaj taj, i juban quiqui ʼan tan chic que. Queʼelok pacha i tzij chi lic iwetaʼam yix: “I cunbal re i caxlanwa, we cocsax jubiʼ che i arin, juntir ca ʼe chupam ronojel.” \v 7 Chiwesaj chixol, man cwaj yin ix jutzobaj lic ix chʼam. Ix pacha i caxlanwa chi ca tijaw chupam ka nimaʼij páscua; i caxlanwa-le, ca ʼani che i ʼor cʼacʼ, n-ta pichʼ cunbal\f + \fr 5:7 \ft I cunbal re i caxlanwa are jubiʼ rij laj ʼor re arin, chʼam chic. I ʼor-le cu walijsaj i ʼor cʼacʼ.\f* coc che. Yoj wachalal, are i ʼij iri oj ʼo che i ka nimaʼij páscua, man i ka qʼuexel yoj ya camsam chic chuwach i Dios. Are i ka qʼuexel-le, are i Crísto. \v 8 Rumal-i, caka ʼan che i ka cʼaslemal ʼij ʼij pacha jun nimaʼij chuwach i Dios; n-cu maj taj caka ʼan i n-ʼus taj pacha i ujer. Chaka mayij u ʼonquil i mal, xak i mac atzalal. Chaka ʼana i ʼutz i chom ronojel ka cʼux; maka ʼan queb che ka palaj. \p \v 9 Che chic jun in wuj, in bim chiwe chi miwachiʼilaj iwib cuʼ winak chi quiqui kajsaj qui ʼij cuʼ i n-cachiʼil ta quib. \v 10 N-xin bij taj we suʼ quix ʼel chiquixol conojel i je ʼo chuwach i jyub taʼaj chi quiqui ʼan i n-ʼus tajle, xak niʼpa i toʼ cacaj ca qʼuiar qui beyomal, xak niʼpa i quiqui ʼan elaʼ, xak niʼpa i quiqui coj u ʼij jun tiox xa ril ʼantalic. Ique-le, n-ta módo quix ʼel chiquiwach, xui we quix ʼel chi, chuwach i jyub taʼaj. \v 11 I usucʼ i xin bij are iri: miwachiʼilaj iwib ruʼ jun chi pacha tak coʼon kachalal che rib we xa coʼon i n-ʼus taj ruʼ u chʼacul, o xa cu rayij i n-re taj, xak niʼpa i quiqui coj u ʼij jun tiox xa ril ʼantalic, xak niʼpa i cʼax que chʼawic; xak niʼpa je ʼabarel laj tak winak, o we xak xa je iliʼom; mi tene qui tij i wa cuʼ tak ique-le. \v 12-13 Man yin, n-we tu ʼatic tzij piquiwi i ne te kachiʼil; are i Dios ca ʼataw tzij piquiwi ique. Xui-ri yix, chikul ʼo wi u ʼatic tzij chique i je ʼo pi tzobajil, Rumal-i, chiwesaj chixol yix i achi-le chi aj ʼanol mac\f + \fr 5:12-13 \ft Queje ile quiqui ya che i Dios cu ʼan ʼatbal tzij puwi. (Chawila i versículo 5.)\f*. \c 6 \s1 I je cristian, n-cu maj taj que ʼe chuwach i ʼatbal tzij \p \v 1 We ʼo jun chiwe yix coʼon u mac che jun kachalal, chi yijba chiwach yix. Qʼuixbal cu ʼano we ca ʼe chuwach i ʼatbal tzij chi n-re ti Dios. ʼO u chac qui tzʼonoj u ʼatic tzij chiwach yix chi ix re i Dios. \v 2 ¿N-iwetaʼam ta bawa yix, niʼpa i je re i Dios, coʼon panok quiqui ʼat na tzij piquiwi conojel i toʼ je re u wach i jyub taʼaj? Bay, we yix qui ʼat ni tzij puwi ronojel i jyub taʼaj, ¿xataba n-quix tiqui ta chu ʼatic tzij che i ral tak chʼoʼoj chixol yix? Quix tiquiʼic pues. \v 3 ¿N-iwetaʼam ta bawa yix chi xak cu rik ni ʼij chi yoj coj ʼataw ni tzij piquiwi i ángel, wach qui ʼanom? ¿Xataba n-coj tiqui ta ʼuri che i ke yoj waral chuwach i jyub taʼaj? Coj tiquiʼic pues. \v 4 We yix ʼo i chʼoʼoj che tak i xa re waral chuwach i jyub taʼaj, ¿wuchac ʼuri qui tzʼonoj ʼatbal tzij chique i winak chi n-ta que chiwe yix ix re i Dios? \v 5 Quin bij ile chiwe, yabal i qʼuix, man sucʼbal iwe. ¿Xataba n-ta jun chiwe yix lic ʼo u noʼoj, chi cu rik u ʼatic tzij chique i kachalal? \v 6 ¿Ca majaw nawi ʼuri we jun kachalal que u ya párte chirij jun rachiʼil? N-ca majaw taj. Lic qʼuixbal ile, we que u ya párte chuwach jun ʼatbal tzij chi nu yom ta rib puʼab i Jesucrísto. \p \v 7 We ʼo chʼoʼoj chixol yix, ʼalaj ʼuri chi ya xix jechʼabic. Are i ca majawic, chi chʼija we ʼo jun cu ʼan u mac chiwe. Xak ca majawic, chi ya che we cu maj ubitak-iwe; mas ʼutz ile, chuwach i quix ʼe yix pa ʼatbal tzij. \v 8 Péro yix xa i pisquilim u ʼonquil. Yix mísmo qui ʼan i n-sucʼul taj; yix mísmo qui maj ubitak que i juban, y chique iwachalal mísmo qui ʼan wi. \p \v 9 ¿N-iwetaʼam ta bawa yix, niʼpa i je aj ʼanol mal, n-ta que che i ʼatbal tzij re i Dios? Mix tʼortajic, niʼpa i caquetzʼbej qui ʼij cuʼ i n-cachiʼil ta quib, xak niʼpa i que cojow qui ʼij tak i xa ril je ʼantalic, xak niʼpa i achiab chi quiqui ʼan pu qʼuexel jun ixok chiquiwach je achiab, je niʼpa i que ʼanaw tak ile n-ta que che i ʼatbal tzij re i Dios. \v 10 Xak queje niʼpa i je iliʼomab, xak niʼpa i toʼ cacaj ca qʼuiar qui beyomal, xak niʼpa i que ʼabaric, xak niʼpa i je aj tzucul tzij, xak niʼpa i caquesaj ubitak re jun chic; je niʼpa i que ʼanaw ile, n-ta que che i ʼatbal tzij re i Dios. \v 11 ʼO jujun chiwe yix queje xqui ʼan ile ujer, péro woʼor ix chʼajtal chic pi cʼux, ix jachtal chic che i loʼlaj u chac i Dios; woʼor i Dios u ʼanom chiwe ix ʼutz chic chuwach, rumal wach u ʼanom i Kajwal Jesus, xak rumal wach u ʼanom i u Tewal i ka Dios chiwe. \s1 Chaka cojo u ʼij i Dios ruʼ i ka chʼacul, ruʼ i kanima, n-xui ta ruʼ i ka chiʼ \p \v 12 Mok ʼo jun chiwe cu bij: “Yin ʼis yatal chic chwe pachique cwaj quin ʼano,” cu bij. Katzij i cu bij-le, xui-ri, mok ʼo i quiwaj qui ʼano chi n-ca majaw taj. Katzij, ʼis yatal chic chake pachique cakaj caka ʼano, péro maka ya che i ka rayijbal we coj u rajawij. \v 13 ʼO i quiqui bij: “Are u chac i ka wa, cu nojsaj i ka pam, xak i u chac i ka pam, xa yabal re i ka wa,” que cha. Katzij ile, xui-ri, coʼon panok, i queb cos-le ca sachsax ni u wach rumal i Dios. I ka chʼacul, n-are ti u chac ile chi toʼ caka ʼan i n-chʼam taj ruʼ chic jun chic. Are u chac i ka chʼacul, are cu ʼanbej u chac i Kajwal; are u chac i Kajwal, cu to ni ka chʼacul. \v 14 Pacha xu ʼan i Dios che i Kajwal, xu walijsaj chiquixol i camnak, xak queje cu ʼan ile chake yoj, coj u walijsaj na ruʼ u choʼab. \p \v 15 ¿N-iwetaʼam ta bawa yix, chi i ka chʼacul xak u cwenta i u chʼacul i Crísto? U cwenta pues. Bay, in chʼacul yin, we u cwenta i u chʼacul i Crísto, ¿ʼutz na wi cwesaj che, quin yabej che jun mal laj ixok? N-ʼus taj. \v 16 ¿N-iwetaʼam ta bawa yix, jun achi, we xe u mina rib ruʼ jun mal laj ixok, queʼel ʼuri i qui chʼacul xa jun chʼaculaj? Ketaʼam ile, man i u tzij i Dios cu bij: “Che queb, queʼelok xa jun chʼaculaj.” (Queje ile tzʼibtal canok\f + \fr 6:16 \ft Génesis 2:24\f*.) \v 17 Xak queje ile, we jun u yom u cʼux che i Kajwal, y we i Kajwal ʼo pu cʼux ire, xak queʼelok xa je jun piqui cʼux. \p \v 18 Mi ʼan i n-chʼam taj ruʼ i chʼacul; chi jecʼa iwib che ile. I juban chic mac qui ʼano, n-ta re i chʼacul che. Péro we xix macun ruʼ i chʼacul, i chʼacul queʼelok n-chʼam ta chic. \v 19 ¿N-iwetaʼam taba yix, are i chʼacul are i rachoch i u Tewal i Dios? I Dios u yom u Tewal chiwe, chi qʼuijinak chic pi cʼux. Yix n-iwe ta chic iwib; ix re chic i Dios, \v 20 man i Dios ix u loʼom, u tojom chic iwajil. Rumal-i, chi cojo u ʼij i Dios ruʼ i chʼacul xak ruʼ iwanima, man che queb je re i Dios. \c 7 \s1 I pixbanic chique i je cʼulanic, xak chique i ne te cʼulanic \p \v 1 Woʼor cwaj quin bij chiwe wach i tzʼonom li chwe are xi tak li i wuj. Jun achi, ʼutz queʼel che we n-ta rixokil. \v 2 Xui-ri, je qʼui quiqui ʼan i n-chʼam taj ruʼ i qui chʼacul, rumal-i, mas ʼutz we i achiab chi qui jujunal ʼo i quixokil; xak i ixokib chi qui jujunal, ʼo i cachijil. \v 3 I achi chu ya rib ʼuri che i rixokil pacha usucʼ; xak i ixok chu ya rib che rachijil pacha usucʼ. \v 4 I ixok, n-rajaw ti u chʼacul, are i rachijil are i rajaw; xak queje i achi, n-rajaw ti u chʼacul ire mísmo, are rajaw i u chʼacul are i rixokil. \v 5 Che queb, miqui ʼatij qui rayijbal chiquiwach, xui-ri, mok xqui chʼobo quiqui mayij jubiʼ che, man cacaj quiqui ya mas quib chu tzʼonoxic che i Dios. Ile ʼutz, xui-ri, xa ʼatal ʼij, n-mas taj. Teʼuri, chiqui ya tan chic quib chiquiwach, man mok i itzel coʼon chique que macunic. \p \v 6 I tak in tzij-le chiwe, xa yabal re i nojbal; we ʼutz qui na yix, chi ʼana ʼuri. N-suʼ ta xin bij we lic ʼo pen qui ʼano. \v 7 ʼUtz quin bij yin we ta iwonojel yix ix pacha yin chi n-ta wixokil. Xui-ri, i Dios u yom chaka jujunal wach caka chʼijo; katzij n-xak ta jun caka ʼano. \p \v 8 I yix chi ituquel, xak yix chi ix ixokib malcanib, quin bij chiwe, ʼutz quix qʼuiji ituquel pacha yin. \v 9 Xui-ri, we n-quix tiqui ta chu ʼatixic u rayijbal i chʼacul, pues ʼutz chix cʼulanok. N-ʼus taj we toʼ quix cʼachir rumal u rayijbal i chʼacul; mas ʼutz quix cʼuliʼic chuwach ile. \p \v 10 I yix chi i rikom chic iwib, ʼo u chac chi i ixok mu canaj i rachijil. I tzij-i, n-are ta toʼ in tzij yin, iri lic u bim i Kajwal. \v 11 Xui-ri, we jun ixok xu jach can i rachijil, mu tzucuj chic jun achi. We xi craj tan chic jun rachijil, chiqui chomaj chic quib chiquiwach ruʼ i rachijil. Xak queje jun achi, mu jach i rixokil. \p \v 12 ʼO chic jupaj tzij quin bij chiwe yix chi i rikom chic iwib. I tzij-i chi quin bij na chiwe n-are ti u tzij i Kajwal; are in tzij yin chiwe. Are iri: we jun kachalal ʼo rixokil chi nu jachom ta rib puʼab i Crísto, we i ixok-le n-craj ta cu jach canok, i achi mu jach i rixokil ʼuri. \v 13 Xak queje jun ixok we kachalal, we i rachijil n-kachalal taj, we i achi n-craj ta cu jach canok, i ixok mu jach i rachijil ʼuri. \v 14 Mu jacho, man i achi-le chi maja cu jach rib che i Crísto, ʼo chic u chomal chuwach i Dios rumal i rixokil. Xak queje jun ixok chi maja cu jach rib che i Crísto, ʼo chic u chomal chuwach i Dios rumal i rachijil chi re chic i Crísto. Queje ile queʼelok, man we n-queje ta ile, xak iwacʼal yix xak jun ʼuri queʼel cuʼ i cacʼal i ne te re i Dios. Xui-ri, i iwacʼal yix ʼo chic qui chomal chuwach i Dios iwumal yix. \p \v 15 We ʼo jun ixok, chi u yom chic rib puʼab i Crísto, we i rachijil n-kachalal taj, we craj cu jach i rixokil, chu jacha. Xak queje jun achi, we u yom chic rib puʼab i Crísto, we i rixokil craj cu jach i achi, chu jacha. Teʼuri i jun chi xjach canok, n-ta chic re i jun che. Are i craj i Dios, chom oj ʼol chakawach, rumal-i oj u siqʼuim ruʼ. \v 16 I yix ix ixokib, n-iwetaʼam taj mok coʼon panok iwachijil quiqui jach quib puʼab i Jesucrísto iwumal yix. Xak queje yix ix achiab, n-iwetaʼam taj mok coʼon panok iwixokil quiqui jach quib puʼab i Crísto iwumal yix. \p \v 17 Yix chi jujunal, chix canaj ruʼ wach u yom i Kajwal chiwe; chix canaj che pa ix ʼo wi are xix cojon che i siqʼuixic ruʼ i Dios. Queje ile quin bij chique conojel i tak tzobajil re i Dios. \v 18 Jun chi ʼo retal circuncision che u chʼacul, we i Dios u siqʼuim ruʼ, ma cʼachir chu sachsaxic i retal-le. Xak i jun chi n-ta retal-le che u chʼacul, we xcojon che u siqʼuixic ruʼ i Dios, ma cʼachir chu cojic i retal che u chʼacul. \v 19 N-ta coʼono we jun ʼo retal che u chʼacul, xak we n-taj; are i mer rajwaxic, chix cojon che pacha u bim can i Dios. \v 20 Rumal-i, conojel chi qui jujunal, che canajok pacha oʼonom are xe cojon che i qui siqʼuixic ruʼ i Dios. \v 21 Yet, are xat cojon che a siqʼuixic ruʼ i Dios, we at mocom at ʼo puʼab jun awajaw, mat cʼachir rumal, n-ta coʼon ile chuwach i Dios. Xui-ri, we xu bij a patron chi cat elic, chat el ʼut. \v 22 Jun, n-ta coʼono we ʼo rajaw puwi are xcojon che u siqʼuixic che i Kajwal; xeʼel ʼuri líbre chic chuwach i Kajwal, man n-ajchac ta chic puʼab i mac atzalal. Xak we ʼo jun n-ta rajaw, ire we xcojon che u siqʼuixic che i Kajwal, ʼo rajaw ʼuri queʼelok; are i rajaw are i Crísto. \v 23 Nim i rajil u tojom i Dios, ʼelbal-iwe chi sak; rumal-i mi ya chic iwib puʼab jun chic iwajaw\f + \fr 7:23 \ft I usucʼ i xu bij waral-i are iri: Mi ya iwib chu ʼonquil wach cacaj i toʼ winak.\f*. \v 24 Wachalal, chix canaj che, pacha i ʼanom are xix siqʼuix rumal i Dios, are xi jek i binic ruʼ i Dios. \p \v 25 Cwaj quin lap jubiʼ chique i cʼa maja que cʼuliʼic. I Kajwal nu bim taj, xui-ri, wach i quin chʼob yin che ile, quin bij chiwe. Quin bij yin, ʼutz we qui cuba i cʼux che in tzij, man nim u chac i Dios oʼonom pin cʼux. \v 26 Quin bij yin, ʼutz we jun achi ca canajic pacha oʼonom, man mas i cʼax coj tijin chi rilic woʼor. \v 27 Yet, we ʼo chic awixokil, ma chʼob u jachic; we xak n-ta awixokil, ma chʼob u tzucuxic. \v 28 We xak cat cʼuliʼic, ile n-mac taj. Xak jun ali, we ca cʼuliʼic, xak n-mac ta ile. Xui-ri, are i que cʼuliʼic, mas quiqui tij ni cʼax piqui cʼaslemal; cwaj yin, chi yix n-qui tij ti uyej-le. \p \v 29 Wachalal, ʼo jun tzij cwaj quin bij chiwe, are iri: xa ʼatal chic ʼij ʼo chakawach, rumal-i, niʼpa i ʼo quixokil, n-xui ta chic i quixokil quiqui chʼobo, xak chiqui chʼobo i Dios. \v 30 Niʼpa i que oʼic, chiqui ʼana pacha n-ti qui bis; xak niʼpa i que quicotic, miqui ya qui cʼux xui che i quicotemal; xak niʼpa i quiqui loʼ ubitak-que, miqui chʼob xui loʼoj. \v 31 Niʼpa i quiqui chacuj wach tak ʼo chuwach i jyub taʼaj, cha cʼun piqui cʼux, n-xui ta ile ʼo u chac chique, man i jyub taʼaj chi cakil woʼor, ya ca qʼuisic. \p \v 32 Cwaj yin chi yix, lic n-ta quix cʼachir che. Jun achi chi n-ta rixokil, cu ya mas rib chu ʼonquil u chac i Kajwal, xak chu ʼanic i chom chuwach. \v 33 We cʼulinak chic, ire xui cu chʼob u cʼaslemal chuwach i jyub taʼaj, xui cu chʼob u ʼonquil wach cu maj u wach i rixokil. \v 34 Xak queje chique ixokib: jun ixok we cʼulinak chic, junwi cu chʼob ire chuwach i jun chi n-ta rachijil. I jun chi n-ta rachijil, ire cu ya mas rib chu ʼonquil u chac i Kajwal; craj ire re i Kajwal i u cʼux, xak i u chʼacul. Péro n-queje ta ile che i jun chi ʼo rachijil; ire xui cu chʼob i ropis ruʼ ja, xui cu chʼob u ʼonquil wach cu maj u wach i rachijil. \p \v 35 Xin bij iri chiwe, ʼanbal ʼutz chiwe yix, n-toʼ ta jecʼbal iwe xin bij. Xui-ri, cwaj yin chi yix ix ʼutz ix chom, lic i yom i cʼux chu ʼonquil wach craj i Kajwal, n-ta quix ʼatiw chu ʼonquil. \p \v 36 Mok ʼo jun achi, cu bij chi ʼutz ca cʼuli u miʼal man ya quicʼaw u ʼapojil; we cu bij ire ʼo u chac ca cʼuliʼic, chu ʼana pacha cu chʼobo. ʼUtz cha cʼulanok, man ile n-mac taj. \v 37 Xak mok ʼo jun achi cu bij chi n-presis taj ca cʼuli u miʼal. We queje ile cu chʼobo, chu ʼana ʼuri wach i cu bij, we n-ta ca ʼatiwic; chu ʼana ʼut we lic jiquil u cʼux che, wach u chʼobom. ʼUtz i cu ʼan i achi-le. \v 38 Queʼelok, pachin i cu bij we ca cʼuli u miʼal, ʼutz-i, xui-ri we n-ca cʼuli taj, mas ʼutz. \p \v 39 Jun ixok, we ʼo rachijil, ʼo re i ʼatbal tzij che, tzʼakat je cʼaslic. We xcam i rachijil, ʼo puʼab ʼuri we craj ca cʼuli tan chic; xui-ri, cha cʼuli ruʼ jun achi chi u yom rib puʼab i Kajwal. \v 40 Péro quin bij yin mas ca quicotic we ca canaj utuquel queje ile. Quin na yin ʼo u Tewal i Dios pin nojbal che i xin bij-le. \c 8 \s1 I tiʼij sujtal chiquiwach i tiox \p \v 1 Woʼor quin ya i nojbal chiwe, chirij u tijawic i wa chi sujtal chiquiwach tak i tiox. Konojel ʼis ketaʼam chi ne te cʼaslic. Mok ʼo jujun chiwe chi lic quetaʼam ile; ique ʼo ʼuri qui noʼoj, xui-ri, we n-ta cʼaxnabal qui cʼux, toʼ quiqui ʼan nim ʼuri che quib rumal i quetaʼam-le. Are i cʼaxnabal cʼuxij mas cu rik u chac chakaxol. \v 2 Pachin jun cu bij chi lic ʼo u noʼoj, ʼalaj ʼuri chi maja cu rik i sakil nojbal. \v 3 Xui-ri, jun we cʼax cu na i Dios, i Dios retaʼam chi i jun-le re ire. \p \v 4 Woʼor ʼut quin bij usucʼ chiwe che i wa chi sujtal chiquiwach tak i tiox-le: yoj ketaʼam chi xa jun i Dios, n-ta chic jun chic; i juban ne te sakil. \v 5 Je ʼo i winak que binic chi je ʼo juban chic tiox: ʼo i je ʼo chuwach i jyub taʼaj, xak ʼo i je ʼo chicaj, quiqui bij. Lic je qʼui i qui tiox, xak je qʼui i cajwal. \v 6 Xui-ri, chake yoj, xa jun i Dios ʼolic, ire are i Ta chicaj. Are ire ʼanawnak ronojel wach i ʼolic, y yoj oj ʼolic man coj ajwax che. Xak xa jun i Kajwal, are i Jesucrísto. Are ire yijbawnak ronojel i ʼo chuwach i jyub taʼaj, y xa rumal ire ʼo ka cʼaslemal yoj. \p \v 7 Xui-ri, n-conojel taj quetaʼam ile. ʼO jujun chique i kachalal, oʼonom lok ique lic xqui coj qui ʼij tak i tiox, y woʼor, quiqui na ique que macunic we quiqui tij i tiʼ sujtal chuwach jun tiox. We quiqui tij i tiʼ-le, que tijin chu cojic u ʼij i tiox quiqui na ique, man ique maja kas jiquil qui cʼux. \v 8 Katzij, n-are ti wach i caka tijo chi ca ʼanaw chake we ʼutz coj ril i Dios, xak we xi n-ʼus taj. N-ta coʼono we caka tijo, we xi n-caka tij taj; n-are ti ile ca ʼanaw chake we oj ʼutz chuwach i Dios. \v 9 Yix wi, wach i qui tijo, xui-ri, chi ʼana cwent che, mokxa rumal i qui ʼano-le, que i tzaksaj i iwachalal chi n-kas ta jiquil qui cʼux. \v 10 Yix chi iwetaʼam usucʼ, mok quix oc pa rachoch jun tiox, quix upon chu tijawic i wa cuʼ i quiqui ʼan u ʼij i tiox. We jun kachalal quix rilo, chi n-kas ta jiquil u cʼux, mok ire xa cu cowij u cʼux chu tijawic i tiʼ chi cojbal u ʼij i tiox. \v 11 Xa rumal wach iwetaʼam yix-le, qui tzaksaj ʼuri i kachalal chi Crísto xak xu ya rib chi camic rumal ire. \v 12 Jun kachalal chi n-kas ta jiquil u cʼux, we xa iwumal yix coʼon u mac cu na ire, queʼel ʼuri i ʼanom i mac che ire, xak i ʼanom i mac chuwach i Crísto. \v 13 Rumal-i, yin, we ʼo jun wachalal ca tzak chupam u mac xa rumal wach i quin tijo, quin mayij ʼuri u tijawic i tiʼ rumal ire. \c 9 \s1 I apostelab ca majawic que toʼ che qui tzukic \p \v 1 ¿Xataba n-ta pinʼab yin wach i quin ʼano? ʼOlic pues. ¿Xataba n-in ti rapóstol i Kajwal? In rapóstol pues. ¿Xataba n-wilom tu wach i Jesus chi Kajwal? Wilom. ¿Xataba n-rumal ti in chac yin chi yix xi cuba i cʼux che i Kajwal? Rumal. \v 2 Mok ʼo jujun quiqui bij chi n-in ta mer rapóstol i Kajwal; xui-ri, chiwe yix ʼut lic in rapóstol. Lic ca ʼalijinic chi in apóstol re i Kajwal man ire oʼonom chiwe chi wumal yin xi jach iwib puʼab ire. \p \v 3 Pachin i cʼax que chʼaw chwe, chique ique quin bij iri: \v 4 ¿Xataba n-usucʼ taj quin qui tzuk i kachalal? Usucʼ pues. \v 5 ¿Xataba n-ta we yin chu ʼonquil pacha quiqui ʼan i juban chic apostelab? Yin we tene ʼo wixokil chi xak creyent, ¿xataba n-usucʼ taj we xak quin cʼam bi wuʼ are quin ʼe chi qui solixic i kachalal? Usucʼ pues, ʼo we che, xak jun ruʼ pacha quiqui ʼan i ma Pédro, xak i juban chic apostelab, xak i je u chaʼ i Kajwal. \v 6 Mok qui bij yix xui yin ruʼi ma Bernabe ʼo u chac coj chacunic, chʼacbal re wach i caka tijo y teʼuri caka paxsaj u tzij i Dios. \v 7 ¿Xataba ʼo jun soldádo cu tojo wach i cu tijo? N-cu toj taj. Xak i rajaw i ticon\f + \fr 9:7 \ft I mer tzij xu bij are iri: i aj ticon re úva.\f*, ¿xataba n-cu tij ti u wach i u ticon? Cu tijo pues. Xak i rajaw i chicop\f + \fr 9:7 \ft I mer tzij xu bij are iri: i aj yuʼul chij.\f* ¿xataba n-cu tij ti leche chi cu yitzʼo? Cu tijo pues. (Xin bij ile chiwe cʼunsabal chi cʼux, chi yin ʼo we che wach i tzukbal we.) \p \v 8 Xak n-toʼ ta pu nojbal winak ca pe wi i xin bij-le, man queje cu bij i ʼatbal tzij chi tzʼibtal canok. \v 9 I wuj re i mam Moises cu bij, “Mi coj u bosal jun boyex we ca tijin chi chac chi relsaxic u wach i trígo\f + \fr 9:9 \ft Deuteronómio 25:4\f*,” (n-ta coʼono we cu tijo). ¿Xataba xu bij i Dios ile man cʼax que u na i boyexab? \v 10 N-are taj, xa are kumal yoj xu bij i Dios i tzij-le; xa kumal yoj tzʼibtal can i tzij-le. Pachin ca chacun pa abixbal, xak pachin ca jachʼawic, ca majawic quiqui tij nu wach i qui ticon. \v 11 Xak queje yoj, ʼo ka ticom chiwe yix; are u tzij i Dios. ¿Qui na bawa yix chi n-cu maj taj we ca yaʼ chake wach caka tijo pacha ka cosech? Ca majawic pues. \v 12 I juban tijonel, we que i tzuku, mas ʼo ne ke yoj-i chiquiwach ique, che i ka tzukic. \p Xak ʼo ke yoj caka tzʼonoj te chiwe, xui-ri n-xka tzʼonoj taj. Ronojel xka chʼijo, man ʼutz n-ta ca ʼatiw i cojonic yix che i ʼutz laj tzij re i Crísto. \v 13 Iwetaʼam ʼut, niʼpa i je aj patanib pa rachoch i Dios, niʼpa i je aj cojol qui sipon i winak pa altar chuwach i Dios, xak ca yaʼ chique wach i quiqui tijo; quiqui tzukbej quib che tak i wa chi quiqui sipaj i winak chila. \v 14 Xak queje yoj, i Kajwal u bim canok chi yoj chi oj aj paxsanel re u tzijol i ʼelbal chi sak, caka tzukbej kib che i ka chac-le. \v 15 ʼO te we yin che ile, xui-ri yin n-in tzʼonom ta chiwe. I tzij-i chi quin tzʼibaj chiwe, n-tzʼonbal ta re, we ʼo qui ya chwe. N-in tzʼonom taj, y lic quin quicot rumal. I quicotemal-le, mi jun cu maj chwe; mas ʼutz we tene quin cam rumal i numic chuwach ile. \p \v 16 Yin n-quin ʼan ta nim che wib rumal in aj paxsanel i ʼutz laj tzij re i Dios, man quin na yin chi lic chinkul ʼo wi u bixquil. ¡Toʼ in wach yin we n-quin paxsaj tu tzijol i ʼelbal chi sak! \v 17 We tene toʼ in rayijbal yin quin ʼan i chac-le, ca yaʼ ni tojbal re ʼuri chwe. Xui-ri, quin ʼan in chac-le man lic chinwach ʼo wi u ʼonquil; i Dios u yom u ʼanic chinkul. Are i rumal-i quin tijin chu ʼonquil. \v 18 ¿Wach i tojbal-we ʼut quin riko? Are i tojbal-we are i quicotemal chi ca pe pinwi are xin paxsaj u tzijol u tzij i Dios chi n-ta tojbal-we xin tzʼonoj rumal. Quin quicotic man n-quin tzʼonoj taj wach ca yaʼ chwe rumal in chac chi quin paxsaj u tzijol i ʼutz laj tzij re i Crísto. \s1 I ma Páblo xu ʼano pacha i ca majaw chiquiwach i rachiʼil \p \v 19 Yin, n-ta jun winak ʼo pinwi chi quin u tako, xui-ri, in ʼanom che wib in qui mocom conojel i winak, ʼanbal-re chi quiqui jach na quib che i Crísto. \v 20 Are in ʼo cuʼ i aj Israel winak, quin ʼan che wib pacha ique, man queje ile quiqui jachbej quib che i Crísto. Tupu n-in ta chic puʼab i ʼatbal tzij u tzʼibam can i mam Moises, xui-ri, are in ʼo cuʼ i aj Israel, xak quin ya wib puʼab i ʼatbal tzij-le, ʼanbal chique chi quiqui jach quib che i Crísto. \v 21 Xak are in ʼo cuʼ i ne te aj Israel winak, xak quin ʼan che wib pacha ique, n-quin coj ta retalil i ʼatbal tzij que i aj Israel. Queje ile quin ʼano, ʼanbal chique chi quiqui jach na quib che i Crísto. Xui-ri, lic quin coj i ʼatbal tzij re i Dios man in yom wib puʼab i ʼatbal tzij re i Crísto. \v 22 Xak are in ʼo cuʼ i kachalal chi n-kas ta jiquil qui cʼux, xak quin ʼan che wib pacha ique, xa tobal-que. Queʼel ʼuri, in ʼanom che wib pacha tak i ʼutz quiquil conojel, chʼacbal re i quelbal chi sak jujun chique. \v 23 Ronojel ile quin ʼano rumal u paxsaxic u tzijol i ʼelbal chi sak; cwaj yin junam caka rik ni ʼutz chi ca pe pakawi rumal i tzij-le. \p \v 24 Iwetaʼam yix, niʼpa i quiqui paj quib che i ʼanem, je qʼui que ʼe pa ʼanem, xui-ri, xa jun chique cu chʼac i sipon. Xak queje yix ile, chi bisoj u chʼaquic i sipon chi cu ya i Dios. \v 25 Niʼpa i quiqui yijba quib che i ʼanem, ique lic quiqui jecʼ quib che niʼpa i n-coʼon ta ʼutz chique, man queje ile ca qʼuiar qui choʼab. Lic uyej quiqui ʼan chu chʼaquic jun sipon\f + \fr 9:25 \ft I sipon-le, xa are juban u xak cheʼ ʼantal sotosic che, chi quiqui coj che qui jolom, cʼutbal-re chi xe chʼacanic.\f* tupu n-ca najtin taj. Xui-ri, i sipon chi caka chʼac ni yoj oj re i Crísto, lic ca najtinic queʼe ʼij sak. \v 26 Rumal-i, yin lic quin tij in ʼij chu chʼaquic i sipon; quin ʼe paʼanem; sucʼulic quin ʼe cʼa pa ca ʼe qʼuis wi i be. Queje ile quin ʼano, n-toʼ ta quin etzʼanic; lic ronojel in choʼab quin ʼano\f + \fr 9:26 \ft I mer tzij xu bij are iri: Yin quin ʼan chʼoʼoj ronojel in choʼab, n-toʼ ta quin chʼayan pa tew.\f*. \v 27 Are i quin ʼano, lic quin ya in chʼacul pa cʼax, lic quin pecʼ u choʼab in chʼacul. Queje quin ʼan ile, mokxa n-quin rik ta chic i sipon re i Dios. Man yin ne li in cʼutum chique i winak wach i quelbal chi sak, rumal-i, toʼ in wach ʼuri we n-quin rik ta chic i we yin. \c 10 \s1 Maka coj qui ʼij i tiox chi xa ril je ʼantalic \p \v 1 Ix wachalal, cwaj yin quiwetamaj wach xqui ʼan i katit ka mam ujer. Je conojel ique xe bin chuxeʼ i sutzʼ re i Dios; xak conojel ique xe totaj rumal i Dios are xe ʼax che i mar Cak. \v 2 Conojel ʼuri xkajsax ya piquiwi rumal i sutzʼ, xak rumal i mar; rumal-i xeʼel chique je re i mam Moises. \v 3 Xak conojel ique xqui tij i wa chi xwinakir cuʼ rumal i Kajwal. \v 4 Xak i qui yaʼ yatal chique rumal i Kajwal, conojel ique xqui tuʼu. I yale, xel che i abaj chi xbin cuʼ ique pa xe bin wi; i abaj-le, are i Crísto. \v 5 Ique tupu xquil ronojel ile, laj conojel xqui petsaj i roywal i Dios piquiwi. Rumal-i, xe cam can che i jyub tzʼinilic pa i xe bin wi. \p \v 6 Queje xa ʼani ile, cʼutbal re chake yoj, maka rayij tak i n-ʼus taj, pacha xqui ʼan ique. \v 7 Xak maka coj qui ʼij i tiox chi xa ril je ʼantalic, pacha xqui ʼan jujun chique ique. Xqui ʼan pacha i tzʼibtal can chupam i wuj re i Dios chi cu bij: “I winak xe cubi chu tijawic i qui wa, i qui yaʼ; teʼuri xe walijic, y xe oc chi xajawic (chuwach i qui tiox re óro).” Queje ile tzʼibtal canok\f + \fr 10:7 \ft Exodo 32:6\f*. \v 8 Xak maka ʼan i n-chʼam taj ruʼ i ka chʼacul pacha xqui ʼan jujun chique ique, y xe cam je veintitres mil chique che jun ʼij. \v 9 Maka tij u ʼijol i Kajwal cakilbej-re we ca pe roywal; queje ile xqui ʼan jujun chique ique, y xe camsax ʼuri cumal i cumatz. \v 10 Mi bij yix chi n-ʼus ti coʼon i Dios chiwe; queje xqui bij jujun chique ique, y xe camsax ʼuri rumal i ángel aj camsanel. \p \v 11 Queje xe icʼaw wi i katit ka mam ile ujer, xak tzʼibtal ile chupam u wuj i Dios, cʼutbal-re chake yoj. Are ile, are cuxtabal-re chake yoj chi oj ʼo pa qʼuisbal tak ʼij re u wach i jyub taʼaj. \v 12 Rumal-i, we ʼo jun, cu na ire chi ʼutz ʼolic, chu ʼana cwent che rib, mokxa ca tzak chupam i n-ʼus taj pacha xqui ʼan ique. \v 13 ʼOlic ca pe u tijawic i ʼijol yix, xui-ri, niʼpa ile chi ca pe piwi, ʼis queje que icʼaw wi i winak conojel. Xui-ri, i Dios quix u to na chuwach ile, man queje ile u bim chake. Ire retaʼam u nimal u cowil i cʼux, rumal-i xa ʼatalic wach tak ca pe piwi, ʼilbal re u cubibal i cʼux. Ire xak cu ya na chiwe wach iwelbal chupam, queje ile n-quix tzak ta rumal. \p \v 14 Yix, chi lic quix waj, iwetaʼam chi i katit ka mam xe tzakic, rumal-i mi ya iwib chu cojic u ʼij jun tiox chi xa ril ʼantalic pacha xqui ʼan ique. \v 15 Quin bij iri chiwe, man yix ix winak chi ʼo i noʼoj; chi chʼobo ʼut wach i quin bij-i, we lic usucʼ. \v 16 Are caka tuʼ i víno chi cuxtabal re u quiqʼuel i Crísto, caka tioxij che i Dios rumal; are caka ʼan ile, queʼel ʼuri ʼo re i Crísto chake. Xak queje i caxlanwa chi caka pir chakawach y caka tijo, cuxtabal re u chʼacul i Crísto, xak queʼel chake chi ʼo re i Crísto chake are caka ʼan ile. \v 17 Xa jun chi caxlanwa caka tij konojel, tupu oj qʼui; rumal-i coj eʼelok xa oj jun chʼaculaj. \p \v 18 Chiwila ba i aj Israel winak, wach usucʼ chique are quiqui tij che i tiʼ chi sujtal chuwach i Dios; queʼel chique junam qui wach ruʼ i Dios. \v 19 Xak queje i tiʼ chi sujtal che jun tiox. Pues n-are ta xin bij chi ʼo u ʼij jun tiox chi xa ril ʼantalic, xak n-tu ʼij i tiʼ chi qui yom i winak chuwach. \v 20 Are i quin bij are iri: niʼpa i n-quetaʼam ti Dios, are quiqui ya jun sipon che jun tiox chi xa ril ʼantalic, n-che ti Dios quiqui ya wi, xa chique itzel tak tew quiqui ya wi. N-cwaj taj we qui ya i wach cuʼ itzel tak tew-le. \v 21 Yix, chi qui tij i víno cojbal u ʼij i Kajwal, n-camajaw taj we xak qui tuʼ i víno chi cojbal qui ʼij itzel tak tew. Qui tij i caxlanwa re i Kajwal, n-ca majaw ta ʼuri we xak qui tij i caxlanwa que itzel tak tew. \v 22 ¿Xataba cakaj ʼuri, caka petsaj roywal i Kajwal chikij rumal i tiox chi xa ril ʼantalic? ¿Xataba mas ʼo ka choʼab yoj chuwach i Dios? Lic n-taj. \s1 Maka ʼan pacha i toʼ cakaj yoj; chaka ʼana wach i ʼutz queʼel chique i kachalal \p \v 23 Mok ʼo jun cu bij: “ʼIs yatal chic chwe pachique cwaj quin ʼano,” cu bij. Katzij ne-ri, ʼis yatal chic chake, xui-ri mok ʼo i n-ca majaw taj. Katzij ʼis yatal chic chake wach i caka ʼano, xui-ri mok ʼo i caka ʼano chi mi jun ʼo coʼon re che. \v 24 Mi tzucuj xui tak i ʼutz chiwe yix; are, chi ya i cʼux chu ʼonquil wach i queʼel ʼutz chique i iwachiʼil. \p \v 25 Yix are qui loʼ i tiʼ pa qʼuebal, mi tzʼonoj we xa are sujtal chuwach i tiox, xui-ri, chi tija n-ta xak mu bij i cʼux che. \v 26 Man i jyub taʼaj, xak ronojel niʼpa i ʼo chuwach, ʼis re i Kajwal. \p \v 27 Xak we ʼo jun chi n-kachalal taj, we xu bij chiwe que i ʼana jun waʼim ruʼ, pues we quiwaj, quix ʼe ruʼ. Chi tija wach cu ya chiwe; mi tzʼonoj che we are i tiʼ sujtal chuwach i tiox. \v 28 Xui-ri, we ʼo jun cu bij chiwe: “I tiʼ-i, are sujum chiquiwach i tiox,” coʼono, mi tij ʼuri i tiʼ-le. Queje chi ʼana ile, mi tijo, rumal re ire, man ʼutz n-ti cu bij u cʼux rumal. \v 29 Are u cʼux ire, xin bij chiwe, man i cʼux yix n-ti cu bij che. \p Mok ʼo jun chiwe cu bij: “Bay, ʼo pinʼab yin pachique i cwaj quin ʼano, ¿wuchac ʼuri ʼo i n-quin ʼan taj, xa rumal ʼo cu bij u cʼux i jun? \v 30 I yin, wach i quin tijo, quin tioxij che i Dios rumal, ¿wuchac ʼut quin qui chʼa-chʼa wach i quin tijo?” mok cu bij. \v 31 Ix wachalal, ronojel wach i qui ʼano, chi ʼana cojsabal u ʼij i Dios: wach i qui tijo, wach i qui tuʼu, xak wach i qui ʼano. \v 32 Chi ʼana cwent che wach i qui ʼano, mokxa que i tzaksaj i je re chic i Dios, o xak ique chi cʼa maja je re i Dios; we je aj Israel winak, o we ne te aj Israel. \v 33 Xak queje quin ʼan yin; ronojel wach i quin ʼano, quin ʼan pen chi ʼutz queʼel chique conojel. N-xui ti wach i queʼel ʼutz chwe yin quin tzucuj, xak quin tzucuj wach i queʼel ʼutz chique i juban, quiqui rikbej re i quelbal chi sak. \c 11 \p \v 1 Chi ʼana yix pacha i quin ʼan yin, chi quin ʼano pacha xoʼon i Crísto. \s1 I ca majawic chi quiqui ʼan ixokib pa molbalʼib \p \v 2 Ix wachalal, quin quicot iwuʼ man nic are wi quin i cʼunsaj pi cʼux, xak quix tijin chu ʼanic pacha i xin cʼut can chiwe. \v 3 Woʼor cwaj yin qui ta u be chi i Dios are u wi u jolom i Crísto; xak i Crísto are qui wi qui jolom i achiab; xak i achiab je qui wi qui jolom i quixokil. \v 4 Jun achi, are cu tzʼonoj che i Dios pa molbalʼib, are xak cu bij chique wach u ʼalijinsam i Dios che, we u chʼukum u jolom, qʼuixbal queʼel ile che i Crísto, man ire u wi u jolom i achi. \v 5 Xui-ri, jun ixok, are ca chʼaʼat ruʼ i Dios pa molbalʼib, are xak cu bij chique wach u ʼalijinsam i Dios che, ire we nu chʼukum ti u jolom, qʼuixbal queʼel ile che i rachijil, man i rachijil are u wi u jolom ire. Xak jun queʼelok pacha elsam bi u wi ronojel. \v 6 Jun ixok, we n-cu chʼuk ti u jolom, mas ʼutz ʼuri we tene ca cʼatzix u wi ronojel. We lic qʼuixbal che jun ixok chi ca cʼatzix u wi ronojel, we xi ʼelsam u wi ruʼ nawax, xak qʼuixbal ʼuri che we nu chʼukum ti u jolom are ca chʼaʼat pa molbalʼib. \v 7 Jun achi, n-ʼus taj cu chʼuk u jolom; n-cu maj taj man queje ca majawic pacha i Dios, xak ca ʼalijin u ʼij u chomal i Dios che. Xak queje i ixok, ca ʼalijin u ʼij u chomal i rachijil che. \v 8 Man i Dios are xoʼon i nabe achi, n-che ti ixok xel wi, are i ixok xel che achi. \v 9 I ixok ʼantalic rumal re achi; i achi n-ʼantal taj rumal re ixok. \v 10 ʼO u chac ʼuri cu chʼuk u jolom i ixok, ʼilbal-re che chi i rachijil ʼo puwi, man xak coj quil i ángel. \v 11 Xui-ri, chuwach i Kajwal, xak jun ka ʼij, man ma teji ixokib, n-ti achiab ʼuri; xak ma teji achiab, n-ti ixokib ʼuri. \v 12 Katzij, i nabe ixok xel che i nabe achi; xui-ri, woʼor, i achi ruʼ ixok calax wi; y ronojel ʼis ruʼ i Dios ca pe wi. \p \v 13 Jun ixok, are cu tzʼonoj che i Dios, we nu chʼukum ti u jolom, ¿ʼutz ile qui bij yix? \v 14 Wachalal, lic ke-wi ketaʼam chi lic qʼuixbal che jun achi we nimak u wi. \v 15 Xui-ri, jun ixok we nimak u wi, n-qʼuixbal taj, ʼo u ʼij rumal, man i Dios u yom u wi che, chʼukbal-re u jolom. \v 16 We je ʼo jujun, junwi quiqui chʼob che ile, yin ʼut xui quin bij chique chi yoj ʼax caka ʼan wi ile; xak queje ile quiqui ʼan i jutak tzobaj re i Dios. \s1 Chaka ʼana cwent kib are caka mol kib chu tijawic i waʼim re i Kajwal \p \v 17 Are i quin bij chiwe woʼor, ʼo u chac quix in yaj jubiʼ, man wach i quix tijin chu ʼonquil are qui mol iwib, n-ta ʼutz coʼon chiwe rumal; lic n-ʼus ta queʼel chiwe. \v 18 Nabe quin bij chiwe chi yin in tom rason, ʼo jujun chiwe chi n-junam ti wach are qui mol iwib pa rachoch i Dios; colo katzij ile quin bij yin. \v 19 Katzij ʼo jujun chiwe quiqui jecʼ na quib chixol, man ca ʼalijin na pachin chiwe lic je re i Crísto, péro n-are ta ile quin tijin chu bixquil. \v 20 Yix, are qui mol iwib chi waʼim, “Are i waʼim re i Kajwal,” qui bij che. Xui-ri, we n-quiwachiʼilaj ta iwib chu ʼanic, n-are ti cojbal u ʼij ʼuri i Kajwal qui ʼano. \v 21 Are cu rik i ʼor re i waʼim, ʼo i quiqui min la quib nabe chu tijawic qui wa, ʼo i xak que canajic cʼa que numic, xak ʼo i xa ʼabaric quiqui ʼano. \v 22 ¿Xataba n-ti iwachoch, pa qui tij wi i wa, i yaʼ? ʼOlic pues. Are i quix tijin chu ʼanic-le, xa qui xutbej bi que i qui molom quib pa cojbal u ʼij i Dios. Xa qui ya qui qʼuix i je nibaʼ. N-quin rik taj wach quin bij na chiwe rumal. ¿Xataba quin bij chiwe chi ʼutz quix tijin chu ʼanic? Lic n-quin bij taj. \s1 I usucʼ i waʼim are cuxtabal re u camic i Kajwal \p \v 23 I cʼutunic chi in yom can chiwe, ruʼ i Kajwal petnak wi. Queje xu ʼan ire iri: are aʼab wi chi xjachtaj i Kajwal Jesus piquiʼab i aj chʼoʼoj chirij, are maja ca chaptajic, ire xu chap i caxlanwa, \v 24 y xu cʼamwaj, xu tioxij che i Dios; teʼuri xu piro, y xu bij: “Chi tija; iri are in chʼacul chi ca pirtaj na, ʼanbal ʼutz chiwe yix. Queje iri chi ʼana, cuxtabal we yin.” (Queje ile xu bij chique u tijoxelab.) \v 25 Xak queje xu ʼan che i víno are xutzin i waʼim; xu chap i bas y xu bij chique: “I vin-i, are in quiqʼuel cʼutbal re i trat cʼacʼ chi coʼon i Dios cuʼ i winak; i in quiqʼuel, are aj ucʼanel re i trat-le. Are qui tij tak iri, chin i cʼunsaj chi cʼux.” (Queje ile xu bij i Jesus chique.) \v 26 Rumal-i, are qui tij i caxlanwa ruʼ i víno, quix tijin ʼuri chu cʼutic chique i winak chi are u camic i Kajwal are i tobal-ke. Queje ile queʼelok cʼa are ca cʼun tan chic i Kajwal. \s1 Are caka tij i waʼim re i Kajwal, chaka chʼobo wach usucʼ \p \v 27 Rumal ʼuri, we ʼo jun chi n-kas ta cu coj u ʼij i Kajwal are cu tij i caxlanwa ruʼ i víno, xa ca tijin ʼuri chu kajsaxic u ʼij i u chʼacul i Kajwal, xak i u quiqʼuel. \v 28 Rumal ʼuri, yix, are qui tij i caxlanwa, xak qui tuʼ i víno, chi na u be we ʼutz i cʼux, o we n-ʼus taj. \v 29 We ʼo jun toʼ cu tijo, toʼ cu tuʼu, n-cu chʼob taj chi are u chʼacul i Kajwal, xa cu petsaj ʼuri u tojic u mac chirij. \v 30 Yix, queje ile quix tijin chu ʼanic, rumal-i je qʼui chiwe ix iwab, n-ta i choʼab, xak ʼo jujun chiwe je camnak rumal. \v 31 Xui-ri, we lic caka naʼo wach coʼon i ka cʼux, y caka sucʼba, n-ta tojbal ka mac ʼuri cu tak li Kajwal pakawi. \v 32 I Kajwal, are cu rik i ka mac, coj u ya jubiʼ pa cʼax, sucʼbal-ke coʼono, man ʼutz n-ca sachbex ti ka wach cuʼ i toʼ je re u wach i jyub taʼaj. \p \v 33 Rumal ʼuri, ix wachalal, chiwoyʼej na iwib chiwach, are qui mol iwib che i waʼim. \v 34 We ʼo jun lic ca numic, chu tija bi u wa chi rachoch; queje ile chi ʼana, man n-qui petsaj ti u tojbalil i mac chiwij. ʼO chic juban tzij cwaj quin bij chiwe, xui-ri, cʼa te quin bij are quin upon iwuʼ. \c 12 \s1 I u Tewal i Dios cu ya i ka chac chaka jujunal \p \v 1 Ix wachalal, niʼpa tak i u yom u Tewal i Dios chake, ʼanbal re u chac, cwaj yin lic qui ta usucʼ, \p \v 2 Lic iwetaʼam, yix ujer are cʼa maja qui cuba i cʼux che i Crísto, xi ya iwib chi terejic chiquij tak i tiox chi xa je mem. \v 3 Woʼor ix re chic i Dios, rumal-i cwaj quiwetamaj iri: we ʼo jun cu bij, “¡Cha cʼokox i Jesus-le!” cu bij, ire-le n-ucʼam ta ʼuri rumal u Tewal i Dios. Xak we ʼo jun cu bij, “Are i Jesus are i Kajwal,” ire-le ucʼam ʼuri rumal u Tewal i Dios. \p \v 4 I tak i patan chi cu ya i Dios chake, lic n-xak ta jun u wach, xui-ri, i u Tewal i Dios chi ca jachaw chake, xa jun. \v 5 ʼIs jalajuj u wach i ka patan che i Kajwal, xui-ri, xa jun i Kajwal chi coj tijin chu ʼanic u chac. \v 6 I u chac, ʼis jalajuj u ʼonquil caka ʼan che; xui-ri are i Dios ca ʼanaw i chac-le. \v 7 I Dios cu ya jun ka patan chaka jujunal, chi are u sipon chake, ʼalijinsabal-re chi ʼo u Tewal kuʼ, xui-ri, craj ire chi ʼutz queʼel chique conojel ruʼ i sipon-le. \v 8 Are i u Tewal i Dios cu ya chique jujun, chi wach i quiqui bij, lic ʼo u nojbal che i qui tzij; xak queje juban chic, wach i quiqui bij, are ʼalijinsabal-re chique i winak wach i sak laj tzij re i Dios; xak ique, xa rumal u Tewal i Dios que tiqui che i chac-le. \v 9 Xak ʼo juban chic, chi rumal u Tewal i Dios, lic nim i u cubibal qui cʼux che i Dios. Xak are i mísmo u Tewal i Dios chi cu ya chique i juban chic chi que cutzirsaj iwabib. \v 10 Xak rumal ire ʼo jujun ʼo piquiʼab quiqui ʼan tak i milágro; xak ʼo jujun je ajbil re chique i winak wach u ʼalijinsam i Dios chique. Xak ʼo juban chic chi que tiqui chi retamaxic wach ʼo ruʼ jun winak, we are u Tewal i Dios, o we xa are itzel tew ʼo ruʼ. Xak ʼo juban chic, chi rumal u Tewal i Dios, quiqui rik jun chʼawbal chi n-quiqui ta tu be. Xak ʼo juban chic, chi rumal u Tewal i Dios, que tiqui chu ʼalijinsaxic wach usucʼ i tzij-le. \v 11 Xui-ri, niʼpa i ca ʼanic-i, xa are u Tewal i Dios ca ʼanaw ronojel. Ire, xa jun; are ire ca jachaw chake chaka jujunal wach caka ʼano, pacha craj ire cu ya chake. \s1 Oj u chʼacul i Crísto \p \v 12 Are oʼonom i Crísto, queje pacha jun chʼaculaj. Jun chʼaculaj, qʼui u wach; ʼo u ʼab, ʼo rakan, ʼo u jolom, n-xak ta jun u wach; xui-ri, xa jun chi chʼaculaj oʼonom. \v 13 Konojel yoj, xoj eʼelok oj u chʼacul i Crísto, xa jun xeʼelok. N-ta coʼono we oj aj Israel winak, xak we oj aj Griégo winak; n-ta coʼono we xa oj u mocom jun chic, ʼo we n-ta kajaw. Are xkajsax ya pakawi, xa oj jun chʼaculaj xoj eʼelok rumal u Tewal i Dios; xak xa jun u Tewal yatal chake chaka jujunal. \p \v 14 Yoj chi oj re i Crísto oj pacha jun chʼaculaj. Jun chʼaculaj, qʼui u wach, n-xak ta jun. \v 15 I rakan i chʼaculaj, we cu bij: “Yin n-in ta ʼabaj, rumal-i n-in ta re i chʼaculaj,” mok cu bij, ¿xataba n-re ta ʼuri i chʼaculaj? Re pues. \v 16 Xak i u xiquin i chʼaculaj, we cu bij: “Yin n-in ta u baʼwach, rumal-i n-in ta re i chʼaculaj,” mok cu bij, ¿xataba n-re ta ʼuri i chʼaculaj? Re pues. \v 17 We tene ronojel i ka chʼacul ʼis ka baʼwach, ¿wach i tanic ʼuri caka ʼano? We tene ronojel i ka chʼacul ʼis ka xiquin, ¿wach i sikanic ʼuri caka ʼano? \v 18 Xui-ri, i Dios ʼis u yijbam pacha craj ire; ʼis pa ropis-wi, pa xe u coj wi che i ka chʼacul. \v 19 We tene ronojel xa jun u wach, n-ta ne ka chʼacul-i. \v 20 Xui-ri, n-queje ti ile xelic; tupu qʼuial u wach ʼo che, xa jun chʼaculaj ʼelnak ronojel. \p \v 21 Rumal-i, i ka baʼwach n-cu bij ta che i ka ʼab: “Yet, n-ta a chac chwe.” Xak queje i ka jolom, n-cu bij ta che i kakan: “Yix, n-ti i chac chwe.” N-cu bij ta ile. \v 22 Niʼpa i ʼo che i ka chʼacul, ʼo jujun chique chi n-ta kas qui choʼab, caka bij yoj; xui-ri, ile mas quiqui rik u chac chake. \v 23 Xak niʼpa i ʼo che i ka chʼacul chi coj qʼuix che, mas caka chajij; xak niʼpa ile chi n-ca majaw taj ca ʼiltajic, pues caka chʼuku. \v 24 Xak ile chi ʼutz we ca ʼiltajic, n-tu chac caka chʼuku. Queje ile xu yijba i Dios i ka chʼacul; niʼpa i ʼo che chi n-ta kas u ʼij, u yom ʼuri mas u ʼij. \v 25 Queje xoʼon i Dios ile che i ka chʼacul; craj ire niʼpa tak i ʼo che n-quiqui ʼan ta chʼoʼoj chiquiwach, xa quiqui to quib chiquiwach. \v 26 We ʼo cʼax che jun kakan jun ka ʼab, xak ronojel i ka chʼacul cu na u cʼaxcʼol. Xak queje ile, we xyaʼ u ʼij i kakan, we xi ka ʼab, xak ca quicot ronojel i ka chʼacul. \p \v 27 Yix junam ʼuri ix u chʼacul i Crísto, y niʼpa i ʼo che, ʼis ʼo ropis. \v 28 Rumal ʼuri i Dios u yom i chac chi jujunal chi ix jutzobaj re ire: nabe, je ʼo i apostelab; ucab, ʼo jujun je ajbil re chique i winak wach u ʼalijinsam i Dios chique; urox, je ʼo i tijonel que i kachalal; teʼuri ʼo jujun quiqui ʼan i milágro; teʼuri ʼo jujun que cutzirsaj iwabib; teʼuri je ʼo jujun lic que tonic; teʼuri ʼo i que ucʼaw u tzam chique i je re i Dios, teʼuri ʼo i quiqui rik jun chʼawbal chi n-quiqui ta tu be. \v 29 ¿Je conojel tak wa, je apostelab? ¿Xataba conojel je ajbil u tzij i Dios? ¿Xataba xak conojel ʼis je tijonel que i kachalal? ¿Xataba conojel quiqui ʼan i milágro? \v 30 ¿Je conojel tak wa quiqui rik utzirsaxic iwabib? ¿Je conojel tak wa quiqui rik jun chʼawbal chi n-quiqui ta tu be? ¿Xataba conojel ʼis quiqui rik u ʼalijinsaxic i tzij-le chi junwi? N-conojel taj. \v 31 Ix wachalal, chi ya i cʼux chu rikic tak i sipon-le chi mas ʼutz; xui-ri, ʼo jun chic mas nim u chac chuwach niʼpa tak ile, chi ʼo u chac chi ya i cʼux che; ile are i cʼaxnabal cʼuxij. \c 13 \s1 Chuwach i Dios, mas nim u chac i cʼaxnabal ka cʼux \p \v 1 We tene quin rik qui chʼawbal conojel i winak chuwach i jyub taʼaj, xak i qui chʼawbal i ángel, xui-ri, we n-ta cʼaxnabal in cʼux chique i winak, n-ta queʼel wi ʼuri; xa queʼel ʼuri pacha jun tambor toʼ ca punpatic, xak pacha jun campan toʼ ca chʼinawic. \v 2 Xak we tene i Dios cu ya jun tzij chwe, chi que in bij chique i winak; we tene xak quin ta u be wach u ʼanom i Dios chi n-quiqui ta tu be i juban; xak we tene ronojel ʼis wetaʼam; xak we tene quin tiqui chi relsaxic nimak tak jyub pu qʼuijibal rumal u cubibal in cʼux che i Dios; xui-ri, we n-ta cʼaxnabal in cʼux chique in loʼcʼanij, n-ta queʼel wi ʼuri niʼpa tak i quin ʼano-le. \v 3 We ʼis quin jach bi ronojel ubitak-we chique i nibaʼib, we xak quin ya wib chi ca porox na in chʼacul rumal u cubibal in cʼux che i Kajwal, xui-ri we n-ta cʼaxnabal in cʼux, n-ta coʼon re chwe. \p \v 4 Jun, we ʼo cʼaxnabal u cʼux, ʼo u nimal u cʼux ʼuri chique i winak, xak aj ʼanol ʼutz chique conojel; xak n-ca pe ti roywal we jun rachiʼil cu rik i ʼutz; xak n-cu tzucuj ti u cojic u ʼij ire, xak n-coʼon ta nim che rib. \v 5 We ʼo i cʼaxnabal u cʼux, chom ʼuri wach i cu ʼano, n-toʼ ta xui re ire cu chʼobo, n-toʼ ta ca pe roywal. Jun, we ʼo i cʼaxnabal u cʼux, n-cu cʼol ti u mac u loʼcʼanij pu cʼux. \v 6 Xak n-ca quicot ta che i n-sucʼul taj, xui ca quicot che i ʼutz sucʼulic. \v 7 Jun, we ʼo i cʼaxnabal u cʼux, nim i cu cuyu; xak cul u cʼux che u tzij i rachiʼil; xak cul u cʼux che chi ronojel ʼis ʼutz quelic; xak cu chʼij niʼpa i cʼax ca pe puwi. \p \v 8 I cʼaxnabal cʼuxij ʼo ni u chac chake queʼe ʼij sak. Xui-ri, cu rik ni ʼij chi n-ta chic u chac we oj ajbil u tzij i Dios; cu rik ni ʼij chi n-ta chic u chac we coj chʼaw che i chʼawbal chi n-caka ta tu be; xak n-ta chic u chac we ʼo i ka noʼoj. \v 9 Woʼor, xa jubiʼ ketaʼam, n-ronojel taj; woʼor xa jubiʼ u bim i Dios chake chi caka paxsaj chique i winak. \v 10 Xui-ri, are cu rik i ʼij chi Dios coʼon chake oj tzʼakat, n-ta chic u chac chake pacha i caka ʼan woʼor, ile toʼ quicʼawic. \v 11 (Queʼel na chake pacha xeʼel chake yoj, are oj chʼutik): yin, are cʼa in acʼal, xin chʼawic lic acʼal, i in noʼoj pacha acʼal, wach xin chʼob pin jolom, pacha acʼal. Xui-ri, are xin achiaric, ʼis xin canaj can ile. \v 12 Are i coj tijin chi rilic woʼor, are pacha coj taken chupam jun espej chi n-kas ta ʼutz, man n-kas ta sakil cakilo; xui-ri coʼon panok, cakil u wach i mer sakil. Are i wetaʼam woʼor, xa jubiʼ; n-ronojel taj quin ta u be che i Dios. Xui-ri, coʼon panok, ronojel ʼis cwetamaj che, xak jun ruʼ pacha i Dios ʼis retaʼam chwe yin. \p \v 13 I u cubibal ka cʼux che i Kajwal, xak i u cubibal ka cʼux che i ʼutz chi cakil na, xak i cʼaxnabal ka cʼux, i oxib-le n-tu qʼuisic; xui-ri, are i cʼaxnabal ka cʼux are i mas ʼo rajwaxic chake. \c 14 \s1 ʼO u chac ca ʼalijinsax usucʼ jun chʼawbal we n-ca tataj tu be \p \v 1 Chi ʼana pen ʼuri u cʼaxnabal i cʼux che i loʼcʼanij, teʼuri chi rayij u rikic tak i sipon re i Dios. Che i sipon-le chi Dios cu jacho, are i mas ʼutz, are u rikic u bixquil chique i winak wach u bim i Dios chiwe. \v 2 We ʼo jun ca chʼaw che jun chʼawbal chi n-ca tataj tu be, xui ruʼ i Dios ʼuri ca lapan wi; n-cuʼ ti winak ca lapan wi, man ique n-quiqui ta tu be. Ile chi ca tijin chu bixquil are rumal u Tewal i Dios, xui-ri, i usucʼ i tzij-le xa uwam u wach. \v 3 Péro n-queje ti ile coʼon i jun chi cu bij chique i winak wach u ʼalijinsam i Dios che. I u tzij chique, are tobal-que che qui cʼaslemal chuwach i Dios, are yabal re u cowil qui cʼux, xak cubsabal re qui cʼux. \v 4 We ʼo i tzij quel pu chiʼ jun chi n-ca tataj tu be, xui che ire i ʼutz; péro we ʼo jun chi ʼo cu bij chique i kachalal chi u ʼalijinsam i Dios che, ire que u to ʼuri che i qui cʼaslemal chuwach i Dios. \p \v 5 Cwaj yin, we ta iwonojel yix qui rik jun i chʼawbal junwi, xui-ri, are mas cwaj yin, are u rikic u bixquil chique i kachalal wach u tzij i Dios chique. Mas ʼutz iri chuwach i tzij chi n-quiqui ta tu be i winak. N-tu chac ile chique we n-ta jun ca bin chique wach usucʼ. Xui-ri, we ʼo jun ca bin chique, cu rik ʼuri u chac chique che i qui cʼaslemal chuwach i Dios. \v 6 Ix wachalal, rumal-i, we tene quix ʼe in solij, we quin chʼaʼat iwuʼ che i chʼawbal chi n-ca tataj tu be, n-cu rik tu chac chiwe. Xui-ri, we que in bij chiwe wach u ʼalijinsam i Dios chwe, ile ʼut cu rik u chac chiwe. Xak we quin cʼut chiwe wach i wetaʼam yin che i sak laj tzij re i Dios, cu rik ʼuri u chac chiwe. Xak we quin bij jun tzij chiwe chi petnak ruʼ i Dios, xak we quix in tijoj che i be re i Dios, ile cu rik ʼuri u chac chiwe. \p \v 7 I chʼawbal chi n-ca tataj tu be, quin junamsaj ruʼ jun suʼ, xak ruʼ jun quitara; ile we n-ʼus ti u chʼawsaxic ca ʼanic, n-ca tataj taj wach usucʼ i bix ca chʼawsaxic. \v 8 Xak queje jun trompet que i soldádo, we n-ʼus ti u chʼawsaxic ca ʼanic, i soldádo n-que walij la ta ʼuri che i chʼoʼoj. \v 9 Xak queje yix, wach i quel pi chiʼ, we n-sakil tu bixquil, ¿pachin quix taw ʼuri che i tzij? I xi bij, toʼ ca cʼami bi rumal i tew. \v 10 Katzij ne-ri, lic qʼuial u wach i ka chʼawbal chi, chuwach i jyub taʼaj; xak niʼpa i coj chʼawic ʼis ʼo usucʼ. \v 11 Xui-ri yin, we n-quin ta tu be u chʼawbal jun, quin eʼel che ire pacha in aj naj, xak ire, queʼel chwe yin, n-wach ta aj tinimit. \v 12 Rumal ʼuri, yix chi lic qui rayij tak i sipon re u Tewal i Dios, chi tzʼonoj che niʼpa tak ile chi cu rik u chac che i qui cʼaslemal i jutzobaj kachalal. \p \v 13 Rumal ʼuri, we ʼo jun ca chʼaw che jun chʼawbal chi n-cu ta tu be, chu tzʼonoj ʼuri che i Dios chi ca ʼalijinsax na che, wach usucʼ queʼel i tzij-le, man cu ʼalijinsaj chique i kachalal. \v 14 Yin, we quin chʼaʼat ruʼ i Dios pa chʼawbal chi n-quin ta tu be, are i wanima ca chʼaʼat ruʼ i Dios, xui-ri, i in noʼoj n-ta coʼon re che. \v 15 ¿Wach quin ʼan ʼut? Quin tzʼonoj na che i Dios ruʼ i wanima, xui-ri, xak ruʼ in noʼoj quin tzʼonoj na che. Quin bixan na ruʼ i wanima, xui-ri, xak ruʼ in noʼoj quin bixan na. \v 16 Yet, are ca cʼamwaj ca tioxij che i Dios, we xui ca bij ruʼ i tzij chi n-ca tataj tu be, i jun chi toʼ cu ta, ¿wach u yaʼic u wach ʼuri awuʼ chu tioxixic ile? N-cu ya taj, man n-cu ta tu be wach i ca bij. \v 17 Mok i a tioxbal-le che i Dios lic ʼutz, lic chom, xui-ri i jun-le, n-ta coʼon re che u cʼaslemal chuwach i Dios. \v 18 Yin quin tioxij che i Dios man u yom chwe mas quin chʼaʼat che i tzij chi n-ca tataj tu be, mas quin tiqui yin che ile chiwach yix iwonojel. \v 19 Xui-ri yin, are quin chʼaʼat pa qui molbalʼib i je re i Crísto, are i cwaj yin, quin bij i tzij chi quiqui ta u be, tijojbal-que. Mas ʼutz queje ile quin ʼano, tupu xa joʼob tzij quin bij; ʼutz na ile chuwach i quin bij lajuj mil tzij chi n-quiqui ta tu be. \p \v 20 Ix wachalal, mi ʼano pacha ix chʼutik che i chʼobonic. Katzij, ʼutz we ix pacha ix chʼutik chi cʼa maja que macunic, xui-ri chi ʼana che i noʼoj pacha ix achiab chic. \v 21 Chupam u wuj i Dios, queje iri cu bij: \q1 Che i tinimit-i, quin ya ni in tzij chique ruʼ qui chiʼ i junwi qui chʼawbal. \q1 Quin ya in tzij chique ruʼ qui chiʼ i ne te cach aj tinimit. \q1 Tupu queje ile quin ʼan chique, ique n-quiqui coj ti retalil che wach i quin bij. \m (Queje ile xu bij i Kajwal\f + \fr 14:21 \ft Isaías 28:11-12\f*.) \p \v 22 Che i tzij-le chi tzʼibtalic, cakil yoj iri: jun chʼawbal chi n-ca tataj tu be, ile ʼut are cʼutbal-re chique niʼpa cʼa maja que cojon che i Kajwal; n-are ta cʼutbal-re chique i je cojon-nak chic. Xui-ri, i je cojon-nak chic, ca yaʼ chique chi quiqui bij chique i cachalal wach i tzij chi u ʼalijinsam i Dios chique; n-are ta chique i maja que cojonic. \v 23 Yix, are ix moltajnak, we iwonojel quix oc che i chʼawbal chi n-ca tataj tu be, y we xe oc juban winak iwuʼ chi ni cwenta taj, o we n-que cojon ta che i Kajwal, quiqui bij na ʼuri chi xa ix chʼuj, (rumal i chʼawbal-le chi n-quiqui ta tu be). \v 24 Xui-ri, we quix tijin chu bixquil wach u ʼalijinsam i Dios chiwe, we coc jun iwuʼ chi ni cwenta taj, we xi maja cu jach rib che i Kajwal, ire cu na ʼuri u mac pu cʼux, are cu ta wach quix tijin chu bixquil. Ire, iwumal yix, cu na ʼuri u be chi aj mac. \v 25 Queʼel ʼuri che, wach i ruwam rib pu cʼux ca ʼalijinsax che. Teʼuri, ire ca xuquiʼic, y cu coj u ʼij i Dios; cu bij chi i Dios lic ʼo iwuʼ yix. \s1 Are caka mol kib, moj chʼokowic \p \v 26 ¿Wach ʼut, ix wachalal? Are qui mol iwib, je ʼo ni quiqui bixaj ni u ʼij i Dios, xak je ʼo ni quiqui cʼut chique i juban; xak je ʼo ni quiqui bij wach u ʼalijinsam i Dios chique. Xak je ʼo ni quiqui bij na jun tzij chiwe che i chʼawbal chi n-ca tataj tu be; xak je ʼo ni quiqui bij na chiwe wach usucʼ i tzij-le. Xui-ri, ronojel tak ile, chu rika u chac che i cʼaslemal yix chi ix jutzobaj re i Dios. \v 27 We ʼo i que chʼaw che i chʼawbal chi n-ca tataj tu be, chiqui jala na quib che i chʼaʼatic; xui-ri xa je queb, o xa je oxib que chʼawic, me chʼaw qʼui. Xak ʼo u chac ʼo jun chic cu sakij chique conojel wach i xqui bij-le. \v 28 We n-ta jun ca sakiw chique wach i quiqui bij, me chʼaw ʼuri pa molbalʼib; xui che chʼaʼat ruʼ i Dios quituquel. \v 29 Xak queje ique chi quiqui bij wach u ʼalijinsam i Dios chique, chiqui ʼana xa je queb oxib; i juban ʼo u chac chiqui ta u be we lic ruʼ i Dios petnak wi wach i xqui bij, o we n-ruʼ taj. \v 30 Ique chi je cul chu tayic, we xak teʼet ʼo jun chique chi ʼo i cu bij i Dios che, i jun chi ca tijin chi tzij, chuxlan na ʼuri che u tzij. \v 31 We queje ile, iwonojel yix chi ʼo i tzij u ʼalijinsam i Dios chiwe, quix tiqui chu bixquil we qui jal iwib chu ʼonquil. We queje ile qui ʼano, conojel que nawic, xak conojel ca qʼuiar u cowil qui cʼux. \v 32 Niʼpa i je ajbil re i tzij chi ca ʼalijinsax chique rumal i Dios, we xpe jun tzij re i Dios piqui jolom, are ique je rajaw umpa quiqui bij na, xui-ri chacoyʼej na. \v 33 Man we coj chʼokowic, n-are ta re i Dios ile; are i craj i Dios, ʼutz chom oj ʼolic. \p Chi ʼana yix pacha quiqui ʼan i je re i Crísto pa ronojel tak tzobajil pa quiqui mol wi quib; \v 34 i ixokib me chʼawic are i molom iwib, man n-yatal ta chique we que chʼawic. ʼO u chac que cojon chique i cachijil pacha cu bij i ujer ʼatbal tzij. \v 35 I ixokib, we ʼo cacaj caquetamaj, chique tzʼonoj chique i cachijil ruʼ ja; n-cu maj ta chique we que chʼaw pa molbalʼib. \p \v 36 ¿Xataba iwuʼ yix xpe wi i u tzij i Dios? N-iwuʼ taj. ¿Xataba xui chiwe yix yatal wi? N-xui taj. \v 37 We ʼo jun chiwe yix, cu na ire chi ʼo puʼab cu bij u tzij i Dios chique i winak, we xi jun chic patan yatal che rumal u Tewal i Dios, chu ta u be ʼuri iri: i tzij-i chi xin tzʼibaj chiwe, are u bim i Kajwal chi qui ʼano. \v 38 Xui-ri, we ʼo jun n-coʼon ta cas che wach in bim, mi ʼan cas ʼuri che ire. \p \v 39 Ix wachalal, chi ya iwib chu bixquil u tzij i Dios (are ile mas cu rik u chac chique iwachalal); xui-ri, me i ʼatij i que chʼaw che i chʼawbal chi n-ca tataj tu be. \v 40 Xui-ri, ronojel wach i qui ʼano, chi ʼana pacha ca majawic; mix chʼokowic. \c 15 \s1 I Jesucrísto walijnak chiquixol i camnak \p \v 1 Ix wachalal, cwaj quin cʼunsaj chi cʼux i tzij chi xin bij can chiwe che i ʼelbal chi sak; cwaj quin bij usucʼ chiwe. I tzij-le are i tzij chi xi coj yix, xak cʼa are ʼo wi woʼor chi lic jiquil i cʼux che. \v 2 Rumal i tzij-le, quix el yix chi sak, xui-ri, we n-qui sach ti u cubibal i cʼux che wach i xin bij, o we xa junwi xi cojo. \p \v 3 Nabe, i tzij chi xin cʼut chiwe, xak jun ruʼ i cʼut-tal chwe yin; are iri: i Crísto xcamic tojbal-re i ka mac, pacha i tzʼibtal can ujer cumal i ajbil u tzij i Dios (are cʼa maja calax wi i Crísto). \v 4 Xin bij chiwe chi ire xmukic, xak xwalij churox ʼij, lic queje pacha cu bij i tzij chi tzʼibtal canok. \v 5 Xak xin bij chiwe chi xu cʼut rib che i ma Pédro, teʼuri xu cʼut chic rib chique i juban u tijoxelab. \v 6 Teʼuri xu cʼut rib chique i kachalal, mas che i quiniénto cucʼam quib conojel. Chique ique je qʼui cʼa je cʼaslic, xui-ri je ʼo jujun je camnak chic. \v 7 Teʼuri xak xu cʼut rib che i ma Jacóbo, y teʼuri chique conojel i apostelab. \p \v 8 Teʼuri, pa qʼuisbal re, xak xu cʼut rib chwe yin. Chupam i ʼij-le, in pacha jun nochʼ n-tzʼakat tu ʼij, xak teʼet xalaxic. \v 9 Yin, n-ta kas in ʼij pacha qui ʼij i juban apostelab; n-kas ta ca majawic ca bix “apóstol” chwe, man xin ʼan chʼoʼoj chiquij i je jutak tzobaj re i Dios. \v 10 We ʼo jubiʼ in ʼij, xa are rumal i rutzil u cʼux i Dios chwe. I rutzil u cʼux u yom chwe, n-toʼ ta xu ya chwe, lic xu rik u chac chwe man yin mas xin chacun chiquiwach i juban apostelab. Xui-ri, n-yin ta xin ʼanawic, are i Dios xa ʼanawic rumal i rutzil u cʼux chwe. \v 11 N-ta coʼono we are yin quin paxsaj i tzij, o we je are ique quiqui paxsaj, xak jun chi tzij caka paxsaj, xak mísmo are i tzij chi i cojom yix. \s1 I je camnak ca cʼun chic sak chiquiwach \p \v 12 Bay, i tzij chi ka bim can chiwe are iri: chi i Crísto walijnak chic chiquixol i camnak, ¿wuchac ʼuri ʼo jujun chiwe que tijin chu bixquil chi i camnak n-que walij ta chic? \v 13 We ta katzij chi i camnak n-que walij ta chic, xak n-queje tene xwalij-i i Jesucrísto. \v 14 Ma ta xcʼun chic sak chuwach i Jesucrísto, n-tu chac ʼuri coj tijin chu paxsaxic u tzijol; xak i u cubibal i cʼux yix, n-tu chac ʼuri queʼel chiwe. \v 15 We ta queje ile, niʼpa ʼuri i ka bim chiwe chirij i Dios, queʼelok xa tʼorbal tzij, man ka bim chic chiwe chi Dios xu cʼunsaj sak chuwach i Crísto. We n-katzij taj chi i camnak ca cʼunsax chic sak chiquiwach, xak queje ʼuri i Jesucrísto, n-xcʼunsax tene sak-i chuwach. \v 16 I camnak, we n-que walij ta chic, xak n-xwalij tene-ri i Crísto. \v 17 Ma ta xwalij i Crísto, i u cubibal i cʼux yix, n-tu chac ʼuri queʼel chiwe, xak cʼo tene i mac-i chiwij. \v 18 We ta queje ile, xak i kachalal chi je camnak chic, xe sachsax tene-ri pa tojbal mac. \v 19 Toʼ ne ka wach yoj-i we ta xa waral chuwach i jyub taʼaj ʼo wi i ʼutz chi koyʼem che i Crísto; lic toʼ ka wach ʼuri chiquiwach conojel i winak. \p \v 20 Xui-ri, lic katzij chi i Crísto xcʼun chic sak chuwach; are ire i nabe xwalijic, ʼalijinsabal-re chake chi conojel i camnak que walij na. \v 21 Rumal jun achi xoc li camic chakaxol; xui-ri xak rumal jun achi que walij ni camnak. \v 22 Conojel que camic man ʼo re i Adan chique; xak conojel (i je re i Crísto) que cʼasi chic man ʼo re i Crísto chique. \v 23 N-xak jun taj coj walijic, man nabe xwalij i Crísto; xui-ri are ca cʼun chalok, teʼuri coj walij yoj chi oj re ire. \v 24 Teʼuri pa qʼuisbal re, i Crísto cu kajsaj ʼuri qui choʼab conojel niʼpa i je ʼo piquiwi i winak, niʼpa i pacha nimak tak ʼatol tzij, niʼpa tak i ʼo qui choʼab chi n-ca ʼiltaj ta qui wach. Teʼuri are tiquinak chic che i qui choʼab, cu jach i ʼatbal tzij puʼab i ka Kajaw Dios. \v 25 Man i Crísto n-quel ta che u patan chi ʼatol tzij cʼa cu rik ni ʼij we xkajsax ni qui choʼab conojel i je aj chʼoʼoj chirij. \v 26 I qʼuisbal-re chique chi ca sachsax ni u wach, are i camic. \v 27 Man i Dios, ʼis ronojel cu ya na puʼab i Crísto; queje ile tzʼibtal can chupam i wuj re i Dios; xui-ri are cu bij chi ʼis ronojel cu ya puʼab, n-cu bij taj chi Dios mísmo coc puʼab i Crísto, man are i Dios are yawnak ronojel che i Crísto. \v 28 I Crísto, are cu rik i ʼij chi are ʼis ʼo chic puʼab, teʼuri ire, chi u Cʼojol i Dios, cu jach rib puʼab u Kajaw, man are ire yawnak ronojel puʼab u Cʼojol. Teʼuri i Dios ca qʼuiji puwi ronojel i niʼpa i ʼolic. \p \v 29 ʼO jujun quiqui tzʼonoj ca kajsax ya piquiwi, tobal-que i je camnak chic quiqui bij ique. Bay, we xak quiqui bij chi n-que walij ta chic i camnak, ¿wuchac ʼut queje quiqui ʼan ile? I camnak, we n-ca cʼun ta chic sak chiquiwach, ¿wuchac ʼut quiqui tzʼonoj u kajsaxic ya piquiwi piqui qʼuexel i camnak? \p \v 30 We n-katzij taj chi que walij chic i camnak, yoj n-tu chac ne-ri we caka ya kib pa camic chu bixquil i tzij-le. \v 31 Ix wachalal, ʼij ʼij in ʼo chuwach i camic. Lic katzij ile, xak jun ruʼ lic katzij chi nim in quicotemal iwumal yix chi ix re chic i Kajwal Jesucrísto. \v 32 We tene n-katzij taj chi coj walij chic, ¿wach u chac ʼuri xin tij uyej pa Efeso, pacha jun achi ca tijin chi chʼoʼoj cuʼ itzel chicop? We tene n-katzij taj chi coj walij chic, toʼ quin ʼan ne we-ri pacha quiqui bij i winak: “Choj waʼok, choj ʼabarok, man chwek ya oj camnak chic,” que cha. \p \v 33 Mi ya chique quix qui tʼoro, mokxa queʼelok pacha cu bij jun tzij: “Jun ʼutz laj winak, we que rachiʼilaj i ne te ʼutz, cu sach ʼuri u ʼonquil i ʼutz,” ca bixic. \v 34 Chi jicba i nojbal; chi mayij i quix macunic, man je ʼo jujun chiwe yix n-quetaʼam ti Dios; quin bij ile chiwe, yabal re i qʼuix, sucʼbal iwe. \s1 Are coj walij tan chic, i ka chʼacul n-cu maj taj pacha i re woʼor \p \v 35 Mok ʼo jujun chiwe que binic, ¿wach u cʼunic tan chic sak chiquiwach i camnak? ¿Wach ca tzun tan chic i qui chʼacul? mok que cha. \v 36 Ile xa tont laj tzij quiqui bij. Iwetaʼam yix, jun ija, are ca tiquic, ca muk na, teʼuri ca poʼ tan chic y ca cʼasi chic. \v 37 N-are ti queycak chic ca tiquic, xa are i ral ija ca tiquic; queje i aros\f + \fr 15:37 \ft I mer tzij xu bij are iri: “queje i trígo ile.”\f* ile, xak queje i juban chic ija. \v 38 I Dios coʼon panok, che i ija-le, coʼon queycak che pacha u chʼobom ire; coʼon che chi qui jujunal pacha ca majaw chique. \v 39 Niʼpa i chʼaculaj, n-xak ta jun ca tzunic; i qui chʼacul i winak, winak que tzunic; i qui chʼacul i chicop, chicop que tzunic; xak queje i tzʼiquin, xak queje i car, junwi que tzunic. \v 40 ʼO i chʼaculaj aj chicaj, xak ʼo i chʼaculaj aj chuwach i jyub taʼaj. Xui-ri, i qui chomal i je aj chicaj, n-xak ta jun ruʼ i ka chomal yoj oj aj pulew. \v 41 Xak i u chomal i ʼij, n-xak ta jun ruʼ i u chomal i icʼ, xak queje i chʼumil, n-xak ta jun ruʼ u chomal i ʼij, i icʼ. Xak queje tak i chʼumil, n-xak ta jun i qui chomal chiquiwach. \v 42 Xak queje coʼon i ka chʼacul ile are ca walij tan chic. Niʼpa i muktalic, ile ca ʼayic; xui-ri are ca cʼunsax sak chuwach, i chʼaculaj-le junwi chic, n-ca cam ta chic. \v 43 Wach i muktalic, n-tu ʼij, xui-ri we xcʼunsax sak chuwach, i chʼaculaj-le lic nim u chomal. Wach i muktalic, n-tu choʼab, xui-ri we xcʼunsax sak chuwach, lic ʼo ni u choʼab. \v 44 Wach i muktalic, toʼ ka chʼacul re waral; we xcʼun sak chuwach, are chic i ka chʼacul aj chicaj. ʼO i ka chʼacul toʼ re u wach i jyub taʼaj, xak ʼo i ka chʼacul re aj chicaj. \p \v 45 Ketaʼam ile, man i tzij chi tzʼibtal chupam u wuj i Dios cu bij: “I Adan, chi nabe achi, xyaʼ u cʼaslemal che u chʼacul,” queje ile cu bij\f + \fr 15:45 \ft Génesis 2:7\f*. Xui-ri, i Crísto chi qʼuisbal Adan caka bij che, are ire are ca yaw i sakil cʼaslemal. \v 46 Chi caka ta wi, i nabe ka chʼacul, xa re u wach i jyub taʼaj; teʼuri ca yaʼ i ka chʼacul re i chicaj. \v 47 I nabe achi, yijbam che ulew, ire xa re u wach i jyub taʼaj; i ucab achi, chi are i Jesucrísto, ire aj chicaj. \v 48 I ka chʼacul re u wach i jyub taʼaj, xak jun u ʼanic pacha i u chʼacul i achi chi ʼantal che ulew; xak i ka chʼacul aj chicaj queje pacha re i jun chi cʼun-nak chicaj. \v 49 Woʼor coj majaw ruʼ i achi ʼantal che ulew; xak coʼon panok coj majaw ruʼ i achi aj chicaj. \p \v 50 Ix wachalal, are i quin bij-i are iri: i ka chʼacul chi toʼ bak, toʼ tiʼ, n-coc ta chila chicaj ruʼ i Dios. N-coc taj, man niʼpa tak i n-ca najtin taj, n-ta re che ile chi n-tu qʼuisic. \v 51 Chitapeʼ, quin ʼalijinsaj na jun tzij chiwe chi ujer uwam u wach. Are iri: n-konojel taj coj cam na, xui-ri konojel ca jalwachix ni ka chʼacul. \v 52 Juntir coʼon ile chake, are ca chʼaw i trompet re i qʼuisbal ʼij; xa juntir pacha u ʼonquil jumutzʼaj ka baʼwach, queje coʼon ka jalwachixic ile. Are ca chʼaw ni trompet, niʼpa i je camnak, ca cʼun sak chiquiwach, y yoj, chi niʼpa i oj cʼaslic, ca jalwachix ni ka chʼacul. \v 53 Ronojel i ʼo chake chi n-cu chʼij ta naj, ʼo u chac ca jalwachix na ruʼ ile chi n-ca qʼuis taj. I ka chʼacul chi toʼ ca camic, ʼo u chac ca jalwachix na ruʼ i chʼaculaj chi n-ca cam taj. \v 54 Niʼpa i ʼo chake chi toʼ ca ʼayic, ca jalwachix na che ile chi n-ca ʼay ta chic; i ka chʼacul chi toʼ ca camic, ca jalwachix na che i n-ca cam ta chic. Are cakil ile, caketamaj chi n-ta chic camic; queʼelok pacha cu bij u wuj i Dios: “I camic ya chuptal chic; ya xkajsax u choʼab.” \v 55 (Queʼelok pacha caka bij queje iri che i camic): “Yet, at ma Camic, ¡ya n-ta chic paʼab ca ʼan cʼax chake! Yet, at ma Pantion, xa chʼob yet cat tiqui na chake, péro n-xat tiqui taj,” coj cha na che. \v 56 Queje ile queʼel chake, man we n-ta chic ka mac chikij, n-coj canaj ta can ʼuri che i camic. I macunic, n-ta chic u choʼab pakawi man oj ʼo chic puʼab i Jesucrísto, oj n-ta chic puʼab i ujer ʼatbal tzij. \v 57 Cʼamori che i Dios, man rumal i xoʼon i Kajwal Jesucrísto, i Dios u yom chake chi coj tiqui na che i u choʼab i camic. \p \v 58 Rumal-i, ix wachalal chi quix waj, lic chi jicba i cʼux; co chix tacʼalok. Chi cowij mas u ʼonquil i u chac i Kajwal. Iwetaʼam yix, ʼutz queʼel i chac-le chi quix tijin chu ʼanic junam ruʼ i Kajwal. \c 16 \s1 I mer chi quiqui molo, tobal pan que i cachalal \p \v 1 Woʼor quin bij chiwe che i mer chi ca molic, tobal pan que i kachalal chila pa Jerusalen: chi ʼana yix pacha in bim chique i kachalal pa tak tzobajil pa jyub Galácia. \v 2 Pa tak domíngo, yix chi jujunal, niʼpa i chʼacom pa seman, chi jacha niʼpa i quiwaj qui yaʼo, y chi cʼolo. We queje qui ʼan ile, are quin uponic, ʼis yij chic ʼuri iwumal, n-cʼa te ta quix oc chu ʼanic are quin uponic. \v 3 Che i cha yix pachin que ʼe chu yaʼic i mer chique i kachalal cʼa pa Jerusalen. Are quin upon iwuʼ, que in tak bic, xak quin tzʼibaj bi jun wuj chi quiqui cʼam bi cuʼ. \v 4 We ca majawic chi yin quin ʼec, xak que ʼe ique wuʼ. \s1 Xu ya pan rason chique chi cupon cuʼ \p \v 5 Que in solij ni jutak tzobajil kachalal pa jyub Macedónia, teʼuri quin upon iwuʼ yix, are in icʼawnak chic chila. \v 6 We xin uponic, cwaj quin najtin jubiʼ iwuʼ, colo cʼa quicʼaw ni ʼalaj. Teʼuri, mokxa qui ya jubiʼ u cowil in cʼux are quin maj tan chic in be. \v 7 N-quin icʼaw ta iwuʼ woʼor, man n-cwaj ti yin we toʼ quix ʼe wila; cwaj quin qʼuiji qʼuial ʼij iwuʼ, we cu ya i Kajwal chwe. \v 8 Xui-ri, quin qʼuiji na waral pa Efeso, cʼa quicʼaw ni nimaʼij Pentecostes\f + \fr 16:8 \ft Chawila i usucʼ i tzij “Pentecostes” chuxeʼ i wuj re i página 468.\f*, \v 9 man ca tijin relic ʼutz in chac waral, tupu je qʼui cacaj quiqui ʼatij u tzij i Dios. \p \v 10 Are cupon i a-Timotéo iwuʼ, ʼutz u cʼulaxic chi ʼana man n-ca qʼuix ta chixol; cha cʼun chi cʼux chi ire xak ca chacun che u chac i Kajwal pacha quin ʼan yin. \v 11 Rumal-i, mi jun chiwe mu xutuj, man ʼutz ca quicot u cʼux are ca cʼun tan chic wuʼ. Are cu maj chali u be, chi to che wach i rajwaxic che; cwoyʼej ni u cʼunic junam cuʼ i juban kachalal. \p \v 12 Xak i kachalal ma Apólos, lic in tzʼonom che chi que rachiʼilaj bi i juban kachalal are que ʼe iwuʼ, péro ire n-xraj ta tan ʼenam woʼor; coʼon panok, teʼuri cupon iwuʼ. \s1 I ma Páblo xutzin chu tzʼibaxic u wuj chique \p \v 13 Chix cʼascʼat na pi cʼux, lic chi jicba iwib chuwach i Dios, chi cowij i cʼux chupam u chac i Kajwal, co chix tacʼalok. \v 14 Niʼpa i qui ʼano, chi ʼana rumal i cʼaxnabal i cʼux. \p \v 15 Wachalal, iwetaʼam yix, chila pa jyub Acáya, are i nabe kachalal qui jachom quib che i Crísto, je are i ma Estéfanas ruʼ i rixokil ralcʼwal. Ique lic qui yom qui cʼux chi qui toʼic i je re i Crísto. \v 16 Niʼpa i je pacha ique, lic quin tzʼonoj chiwe, chix cojon che wach tak i quiqui bij chiwe. Xak chix cojon chique conojel niʼpa i qui yom qui cʼux che u chac i Kajwal xak che i qui toʼic i kachalal. \v 17 Lic quin quicotic, man xin qui solij i ma Estéfanas, xak i ma Fortunáto, xak i ma Acáico. Ique lic xin qui to, xqui ʼan pacha i qʼuexel yix. \v 18 Lic xqui ya u cowil in cʼux, xak jun ruʼ pacha qui ʼanom chiwe yix. Lic ca majawic we conojel i kachalal quiqui tioxij na chique. \p \v 19 I kachalal pa tak tzobajil pa jyub Asia, quiqui ya pan rutzil i wach yix. Xak i ma Aquíla ruʼ i rixokil chi ati Priscíla, xak conojel i kachalal chi quiqui mol quib pa cachoch ique, conojel quiqui ya pan rutzil i wach rumal i Kajwal. \v 20 Xak conojel i kachalal waral quiqui ya pan rutzil i wach. Chuwach i Dios, chi tzʼubaj iwib chiwach\f + \fr 16:20 \ft Queje xqui ʼan ile i je re i Dios, cʼutbal-re chi ʼo qui ʼij chiquiwach, xak ʼo cʼaxnabal qui cʼux.\f*. \p \v 21 Yin in a-Páblo, quin tak bi rutzil i wach; y ruʼ in ʼab yin mísmo xin tzʼibaj bi ile chiwe. \p \v 22 We ʼo jun, n-cʼax ta cu na i Kajwal, ¡cha cʼokox na! ¡Kajwal, weʼ chat cʼunok! \p \v 23 I utzil chomal re i Kajwal Jesucrísto ʼol na piwi. \v 24 Chiwe yix iwonojel, quin tak bi i cʼaxnabal in cʼux rumal i Jesucrísto. Amen (katzij).