\id ROM  - Ambulas (Maprik) NT [abtM] -Papua New Guinea 1983 (DBL 2014 bd) 
\h Romba 
\toc1 Romba rakwa du taakwaké Pol kavin nyéga 
\toc2 Romba 
\toc3 Ro 
\mt1 Romba rakwa du taakwaké Pol kavin nyéga  
\c 1  
\s1 Pol déku jébaaké dé wakweyo  
\p
\v 1 \x * \xo 1:1 \xt Ga 1:15 \x*Wuné Pol, Krais Jisasna jébaa yakwa du, gunat wuné nyégaba wakweyo. Guné Romba rakwa du taakwa gunat wuné nyégaba wakweyo. Got wunat dé wak, déku kudi kure yéte du taakwat kutkalé yadéran kudi wakwewuruké.   
\p
\v 2 Déknyényba Got dé déku yéba kudi wakwekwa duwat wak, “Wuné wuna du taakwat kutkalé yaké wuné yo. Wan adél. Guné derét waga wakweké guné yo.” Naate wadéka de wani kudi kavik déku nyégaba.  
\v 3 \x * \xo 1:3 \xt 2 Ti 2:8 \x*Wani yéknwun kudi wakwete Got déku nyaanké dé wakwek. Déku nyaan wan naana Némaan Ban Jisas Krais. Dé képmaaba rakwa du pulak radéranké, taakwa nak lé dérét kéraak. Kéraaléka dé déknyényba ran némaan ban Devit déku kémba dé yaalak.  
\v 4 Déku mawulé Gotna mawulé pulak tédéka Got apa yate wadéka dé kiyae re dé tépa nébéle raapmék. Nébéle raapdéka naané kutdéngék. Dé wan Gotna nyaan.  
\v 5 \x * \xo 1:5 \xt Ga 2:7-9\x*Got wadék Jisas Krais wunéké mawulé lékte wunat kutkalé yadéka wuné déku kudi kure yaakwa du wuné ro. Rate wuné déku yéba déku kudi wakweyo, akwi képmaaba rakwa du taakwa déké miték sanévéknwute déku kudi miték véknwute wadékwa pulak yadoké. Gunat wawo kudi wakwewuruké Got dé mawulé yo.  
\v 6 Gunat wawo Got débu wak, guné wawo Jisas Kraisna du taakwa ragunuké.   
\p
\v 7 Guné Romba rakwa du taakwa, gunat wuné wakweyo. Got gunéké mawulat kapére yate wadék guné déku du taakwa ragunéka gunat wuné wakweyo. Naana yaapa Got gunéké mawulé lékte gunat kutkalé yate, yéknwun mawulé kwayéte, Némaan Ban Jisas Krais waga male yadu guné miték raké guné yo. Waga wuné Gorét waato.   
\s1 Pol Romba rakwa du taakwat véké dé mawulé yak  
\p
\v 8 \x * \xo 1:8 \xt 1 Te 1:8 \x*Taale wuné kéni kudi wakweké wunék. Akwi képmaaba rakwa du taakwa de kudi bulte véknwu guné Jisas Kraiské miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naagunéka. Waga yadaka wuné gunéké kutdéngte wuné Got wale Jisas Kraisna yéba bulte Gotké yéknwun mawulé yate déku yéba kevéréknu.  
\v 9 \x * \xo 1:9 \xt Ep 1:15-16 \x*Wuné wuna mawuléba apa yate déké jébaa wuné yasaaku. Déku jébaa yate wuné déku nyaanké kudi wakweyo. Wuné déké jébaa yate dé wale kudi bulte gunéké wuné dérét waatasaaku. Wan adél. Got waga dé kutdéngék.  
\v 10 \x * \xo 1:10 \xt Ro 15:22-24\x*Wuné dérét waatate kéni muké wawo wuné dérét waato. Kéni tulé dé mawulé yate gunéké yaawuréran yaabu kuttiyaadéran wuné yae gunat véké wuné yo.  
\v 11 Waga wuné dérét waato, gunat véké mawulat kapére yawurékwa bege. Gunat véte guné wale kudi bulwuru Gotna Yaamabi gunéké apa kwayéte guna mawulat kutkalé yaduké, wuné mawulé yo. Gotna Yaamabi guna mawulat kutkalé yadu guné Gotna jébaa kutsaakugunuké, wuné mawulé yo.  
\v 12 Dé waga yadu guné Gotké miték sanévéknwute wuna mawulat kutkalé yagunu wuné Gotké miték sanévéknwute guna mawulat kutkalé yawuru naané akwi yéknwun mawulé yate Gotna jébaa kutsaakuké naané yo. Waga wuné mawulé yo.   
\p
\v 13 Guné wuné wale Jisas Kraisna jébaaba yaale wuna némaadugu wayéknaje nyangegu pulak rakwa du taakwa, guné miték kutdénggunuké wuné mawulé yo. Wuné gunéké yaaké wupmalemu apu wunébu wakwek. Wakwetakne kaapuk yaawurén, wuna yaabu las kwaamarék yan bege. Nak képmaaba rate wuné waba rakwa du taakwat Jisas Kraisna kudi wakwewurék de déké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naatakne de dé wale nakurak mawulé yate miték ro. Guné wawo waga yagunuké, wuné yae déku kudi gunat wakweké wuné mawulé yo.  
\v 14 Got wunat débu wak, uné Jisas Kraisna kudi akwi du taakwat wakwewuruké. Wadéka wuné Gérikna kudi bulte nyéga vékwa du taakwa, Gérikna kudi bulmarék yakwa kwatkwa du taakwa, miték kutdéngkwa du taakwa, kutdéngmarék yakwa du taakwa, derét akwi Jisas Kraisna kudi wakweké wuné mawulé yo.  
\v 15 Yate guné Romba rakwa du taakwat wawo wani kudi wakweké wuné mawulat kapére yo.   
\s1 Got Jisas Kraiské kudi wakwete déku apa dé wakwatnyu  
\p
\v 16 \x * \xo 1:16 \xt 1 Ko 1:18, 24 \x*Wuné Jisas Kraisna kudiké wuné yéknwun mawulé male yo. Yate wuné wani kudi wakweké wuné mawulat kapére yo. Got wani kudi wakwete, dé déké miték sanévéknwukwa du taakwat rékaréka yate derét yaalébaanmarék yate déku gayét kure yédéran apa dé naanat wakwatnyu. Déké miték sanévéknwukwa Judana du taakwat dé taale kure yék. Bulaa déké miték sanévéknwukwa nak gena du taakwat wawo dé kérae kure yu.  
\v 17 \x * \xo 1:17 \xt Ro 3:21, 23; Aba 2:4\x*Got Jisas Kraiské kudi wakwete dé naanat wakwatnyu, du taakwa déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa radaranké. De Jisas Kraiské miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naadaran de déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké de yo. Wani yaabu male dé kwao. Déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa ranaran yaabu nak wawo kaapuk kwaakwa. Wani yaabuké Gotna nyégaba kéni kudi dé kwao: Gotké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naakwa du taakwa de dé wale apuba apuba miték rasaakuké de yo. Got wani du taakwat waké dé yo, “Guné wuna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa guné ro, wunéké miték sanévéknwute wuna kudiké ‘Adél’ naagunén bege.”   
\s1 Akwi du taakwa Gotké de kuk kwayék  
\p
\v 18 \x * \xo 1:18 \xt Kl 3:5-6 \x*Wani muké naané kutdéngék, Got akwi kapéredi muké kélik yate wani muké rékaréka yate yadan kapéredi mu derét yakataké yate déku mawulé naanat wakwatnyédékwa bege. Wani muké kudi las wawo wakweké wunék. Gotké kuk kwayékwa du taakwa, kapéredi mu yakwa du taakwa, de waga kapéredi mu yate déku kudi de taknatépu. Taknatépétakne de adél kudiké kutdéngmarék yate de kaapuk miték radakwa.  
\v 19 Got wani kapéredi muké rékaréka yadéka naané kutdéngék. Got jébaa yate dé déku paaté kaapuk paakudén. Yate akwi du taakwat wakwatnyédéka de akwi déké de kutdéngék. Kutdéngte kapéredi mu wekna yadaran dé derét yadaran kapéredi mu yakataké dé yo.  
\v 20 \x * \xo 1:20 \xt Sam 19:1 \x*Déknyényba Got akwi mu kuttaknadén tulé du taakwa de nyét, képmaa, yadén akwi nak mu wawo véte, déku paaté laské de kutdéngék. Bulaa wawo wani mu véte déku paaté laské de kutdéngék. Déku paaté kaapuk védakwa. Déku apa apuba apuba rasaakudéka dé akwi némaan duwat talakne deké némaan ban dé ro. Waga radékwaké vémarék yate, waga radékwaké de kutdéngék, yadén mu védakwa bege. Kutdéngte Gorét kéga wamarék yaké de yo, “Naané ménéké kaapuk kutdéngnan.” Naate wamarék yaké de yo, yadén mu védakwa bege.  
\v 21 \x * \xo 1:21 \xt Ep 4:17-18 \x*De Gotké kutdéngte de kéga wado mukatik, “Got wan naana Némaan Ban.” Naate wado mukatik, wan yéknwun. Waga kaapuk wadakwa. Yate de déku yéba kaapuk kevérékdakwa. Yate yéknwun mu yadénké de yéknwun mawulé kaapuk yadakwa. Deku mawulé waagété yadéka, du gaankétéba yeyé yeyate miték sanévéknwumarék yadakwa pulak, de kaapuk miték sanévéknwudakwa.  
\v 22 Yate de wo, “Naané wupmalemu muké naané kutdéngék.” Naate wate de waagété de yak.  
\v 23 \x * \xo 1:23 \xt Sam 106:20\x*Yate de apuba apuba rasaakukwa ban Gotké kuk kwayéte de yénaa gorét waato. Rasaakumarék yakwa du pulak, api pulak, baalé waasa pulak, kaabe pulak, waga du taadan yénaa gorét de waato.   
\s1 Kés pulak nak pulak kapéredi mu  
\p
\v 24 Waga yadaka dé Got derét kulaknyénydék de deku kapéredi mawulé véknwute de nak du taakwa wale deku sépéba nyékéri yadakwa mu yo.  
\v 25 Naané wo, “Naana Némaan Ban Got dé ro. Yénaa got wan yénaa yakwa mu.” Naate wate naané adél kudi wo. De Gotké kuk kwayéte yénaa gotké de mawulé yak. Yate akwi mu kuttaknan ban Gotna yéba kevérékmarék yate, déké jébaa yamarék yate, de Got kuttaknadén muké jébaa yate wani muna yéba de kevéréknék. Got wan yéknwun. Naané déku yéba apuba apuba kevéréknaran wan yéknwun. Wan adél.   
\p
\v 26 De waga Gotké kuk kwayédaka Got derét kulaknyénydék de deku kapéredi mawulé véknwute deku sépéba nyékéri yadakwa mu yo. Yate de taakwa Got kwayédén paaté kulaknyénytakne de du wale kwaamuké kélik yate nak taakwa waleba kwaaké de mawulé yo.  
\v 27 \x * \xo 1:27 \xt Lev 18:22\x*Du wawo kapéredi mawulé véknwute taakwa wale kwaamuké kélik yate de du wale kwaaké de mawulé yo. Deku mawulé yaa pulak yaandéka duké male mawulat kapére yate de deku sépéba nyékéri yadakwa mu yaké de mawulé yo. Waga yadaka yadakwa kapéredi mu deku mawulé, deku sépat wawo, dé yaalébaanu. Wani kapéredi mu deku mawulé deku sépat yaalébaandéranké, Got déknyényba dé wak.   
\p
\v 28 De waga yate Gotké kutdéngte déké kuk kwayédaka Got deké débu kuk kwayék. Kwayédék de deku kapéredi mawulé véknwute gweba du taakwa yadakwa mu de yo.  
\v 29-31 Yadaka deku mawuléba kapéredi mawulé débu sékéréknék. Sékérékne tédéka de kéga kés pulak nak pulak kapéredi mu yo. Nak du taakwana gwalmuké géndakwa, nak du taakwaké kapéredi mawulé yadakwa, nak du taakwaké nyégi yadakwa, du taakwat viyaapérekdakwa, waaru waariyadakwa, nak du taakwat yénaa yadakwa, nak du taakwat yaalébaanké mawulé yadakwa, nak du taakwaké kapéredi kudi buldakwa, nak du taakwaké yénaa kudi wakwedakwa, Gotké kuk kwayéte déku maama radakwa, nak du taakwat waatidakwa, deku yéba kevérékdakwa, yadan muké mawulé yate némaanba wakwedakwa, kapéredi mu las wawo yaké sanévéknwudakwa, deku néwepana kudi véknwumarék yadakwa, yéknwun mu yaké kutdéngmarék yadakwa, wakwedakwa pulak yamarék yadakwa, nak du taakwaké mawulat kapére yamarék yadakwa, nak du taakwaké mawulé lékmarék yadakwa, waga de kapéredi mu yo.  
\v 32 Waga yakwa du taakwa de kutdéngék. Got débu wak, wani du taakwa yadan kapéredi mu derét yakatadu de kapéredi taaléba rasaakudoké. Waga kutdéngte de wani kapéredi mu kulaknyénymarék yate wani kapéredi mu wekna de yasaaku. Waga male kaapuk yadakwa. Kéga wawo de yo. Nak du taakwa wani kapéredi mu yadaka de derét wo, “Wan yéknwun.”   
\c 2  
\s1 Got kot véknwukwa némaan ban rate miték yaké dé yo  
\p
\v 1 Guné guné wo, “Nak du taakwa wan kapéredi mu yasaakukwa du taakwa. Got yadan kapéredi mu derét yakataké dé yo.” Guné wani kudi wamarék yaké guné yo, guné wawo de yakwa kapéredi mu yagunékwa bege. Guné wani kudi nak du taakwaké wate gunéké wawo guné wo.  
\v 2 Naané kutdéngék. Got wani kapéredi mu yakwa du taakwat yadan kapéredi mu yakatadékwa wan yéknwun. Waga naané kutdéngék.  
\v 3 Guné mé sanévéknwu. Guné nak du taakwa waga yadan kapéredi muké derét waatite guné wawo wani kapéredi mu yagunéran Got gunat waatimarék yaké dé yo, kapu yaga pulak? Gunat waatite yagunén kapéredi mu gunat wawo yakataké dé yo.  
\v 4 Guné kutdéngék. Got gunéké mawulé lékte gunat dé kutkalé yo. Yate yagunén kapéredi mu gunat bari yakataké kaapuk sanévéknwudékwa. Wani muké guné kéga wamarék yaké guné yo, “Wan bakna mu. Némaa mu kaapuk.” Naate wamarék yate guné kéga guna mawuléba waké guné yo, “Got naanéké dé mawulé léknu, naané yanakwa kapéredi mu kulaknyénynoké.”   
\p
\v 5 Guné waga kaapuk wagunékwa, Gotké miték sanévéknwumarék yagunékwa bege. Guné guna kapéredi mawulé véknwute guna mawuléba apa yate kapéredi mu guné yasaaku. Yate guné yagunén kapéredi mu kulaknyénymuké guné kélik yo. Yagunéka Got dé rékaréka yo. Guné kapéredi mu las wawo yagunéran Got apakélé kot véknwute némaan ban raran nyaa rékarékat kapére yate yagunén akwi kapéredi mu gunat némaanba yakatate las wawo yakataké dé yo. Wani nyaa Got apakélé kot véknwukwa némaan ban rate akwi du taakwa yadan muké véknwute kudi wakweké dé yo. Wakwedu akwi du taakwa waké de yo, “Déku kudi wan yéknwun. Dé miték male dé yo.” Naate wate déku jébaaké kutdéngké de yo.  
\v 6 \x * \xo 2:6 \xt Mt 16:27 \x*Akwi du taakwat yadan mu kéga kaataké dé yo.  
\v 7 Du taakwa las deku mawuléba apa yate yéknwun mu yasaakute Gotké yénakwa yaabuba de yu. De déku du taakwa rate dé wale apuba apuba miték rasaakuké mawulé yate de apa jébaa yo déké. Waga yakwa du taakwat Got yéknwun mu kaatate wadu de dé wale miték rasaakuké de yo apuba apuba.  
\v 8 \x * \xo 2:8 \xt 2 Te 1:8 \x*Du taakwa las deku sépéké male sanévéknwute Gotna kudiké de kuk kwayu. Kwayéte de kapéredi mu yate kapéredi yaabuba de yu. Waga yakwa du taakwat Got rékarékat kapére yate yadan kapéredi mu némaanba yakataké dé yo.  
\v 9 Dé wadu kapéredi mu yakwa du taakwaké kapéredi mu yaaké dé yo. Judana du taakwaké apakélé kapéredi mu yaaké dé yo. Yaadu nak gena du taakwaké makwal kapéredi mu yaaké dé yo. Yaadu de akwi apa kaagél kutké de yo.  
\v 10 Got yéknwun mu yakwa du taakwat kutkalé yaké dé yo. Judana du taakwat némaanba kutkalé yaké dé yo. Ye nak gena du taakwat wawo kutkalé yaké dé yo. Yadu deku mawulé miték tédu de déku du taakwa rate dé wale nakurak mawulé yate miték rasaakuké de yo.  
\v 11 \x * \xo 2:11 \xt 1 Pi 1:17 \x*Got waga yadéka naané kutdéngék. Got akwi du taakwat nakurak kudi male dé wakweyo. Nak kudi Judana du taakwat, nak pulak kudi nak gena du taakwat, waga kaapuk wakwedékwa.   
\p
\v 12 Judana du taakwa Moses wakwen apa kudi kutdéngte kapéredi mu yadan, Got kot véknwukwa némaan ban rate Moses wakwen apa kudiké sanévéknwute deku kudi véknwute, yadan kapéredi mu derét yakataké dé yo. Nak gena du taakwa Moses wakwen apa kudi kutdéngmarék yate kapéredi mu ye de Moses wakwen apa kudiké sanévéknwumarék yate yalakgé de yo. Got wale rasaakumarék yaké de yo.  
\v 13 \x * \xo 2:13 \xt Mt 7:21; Je 1:22 \x*Judana du taakwaké wani kudi wuné wakweyo, kéni muké kutdénggunén bege. Moses wakwen apa kudi véknwute wakwedén pulak yakwa du taakwa Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké de yo. Moses wakwen apa kudi bakna véknwukwa du taakwa Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa ramarék yaké de yo.  
\v 14 Nak gena du taakwa de Moses wakwedén apa kudi kaapuk kutdéngdan. Yate deku mawulé véknwute Moses wakwedén pulak yadaka naané kutdéngék. Apa kudi nak deku mawuléba dé tu. Tédéka de Moses wakwen apa kudi kutdéngmarék yate deku mawuléba tékwa kudi véknwute de Moses wadén pulak de yo.  
\v 15 Naané derét véte naané kutdéngék. Got déku apa kudi deku mawuléba débu wakwek. Wakwedéka deku mawulé derét dé wakweyo. Kéni mu yate yéknwun mu guné yo. Wani mu yate kapéredi mu guné yo. Wani muké kutdéngdoké deku mawulé derét dé wakweyo.  
\v 16 \x * \xo 2:16 \xt 1 Ko 4:5\x*Naané kutdéngék. Got apakélé kot yaran nyaa deku mawuléké sanévéknwuké dé yo. Wani nyaa dé wadu dé Jisas Krais kot véknwukwa némaan ban rate, du taakwa paakudan mawulé, paakute yadan muké wawo kudi wakweké dé yo. Wuné Jisas Kraisna kudi du taakwat wakwete, dé waga yadéranké wuné wakweyo.   
\s1 Juda de wak, “Moses wakwen apa kudi naanat kutkalé yaké dé yo”  
\p
\v 17 Guné las Judana du taakwa rate guné guna yéba kevérékte guné wo, “Naané Judana du taakwa naané ro. Rate naané Moses wakwen apa kudi véknwute naané Gotna du taakwa naané ro.”  
\v 18 Naate wate guné kutdéngék, yagunuké Got mawulé yadékwa jébaaké. Yagunéka nak du gunat Moses wakwen apa kudiké yakwatnyédaka guné kutdéngék. Samu mu wan yéknwun mu? Samu mu wan kapéredi mu? Waga guné kutdéngék.  
\v 19-20 Yate guné guna mawuléba guné wo, “Naané Moses wakwen apa kudiké naané miték kutdéngék. Kutdéngte naané akwi adél kudiké naané miték kutdéngék. Kutdéngte méni kiyaan duké yaabu wakwatnyédakwa pulak yate, naané kwatkwa du taakwat Gotna kudiké yakwatnyéké naané yo. Yaa yaante gaankétéba kayénarékwa pulak yate, naané kwatkwa du taakwana mawulat kutkalé yaké naané yo. Yano de Gotké miték kutdéngké de yo. Kwatkwa du taakwa, makwal baadi pulak rate kutdéngmarék yakwa du taakwat naana kudiké yakwatnyéké naané yo, de naané pulak radoké.”  
\v 21 Naate wate guné nak du taakwat guné kudiké yakwatnyéte samuké guné kutdéngmarék yo? Guné waga yate kapéredi mu guné yo. Guné nak du taakwat guné wo, “Guné sél yamarék yaké guné yo.” Naate wate guné sél guné yo.  
\v 22 Guné derét guné wo, “Guné nak du taakwa wale kapéredi mu yamarék yaké guné yo.” Naate wate guné nak du taakwa wale kapéredi mu yo. Guné derét guné wo, “Guné yénaa gotké kuk kwayéké guné yo.” Naate wate guné yénaa gorét waatadakwa gat wulae gwalmu sél guné yo.  
\v 23 Guné Moses wakwen apa kudiké guné wo, “Wan yéknwun kudi. Gotna yéba kevéréknakwa kudi.” Naate wate guné wani apa kudiké guné kuk kwayu. Guné Gotna apa kudiké kuk kwayéte déku jébaa guné yaalébaanu.  
\v 24 \x * \xo 2:24 \xt Esi 36:22\x*Guné Judana du taakwa waga yagunékwaké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Nak gena du taakwa yagunékwa kapéredi mu véte Gotké de kapéredi kudi wakweyo.   
\s1 Got sépé sékudakwaké sanévéknwumarék yate mawuléké dé sanévéknwu  
\p
\v 25 Kudi las wawo wakweké wuné yo, Got Mosesnyét wakwedéka Moses wakwen apa kudi, guné Judana du taakwaké wawo. Guné makwal baadi ragunéka de “Gotna du” naate guna sépé de sékuk. Guné Moses wakwen apa kudi véknwute wadén pulak yagunéran wan yéknwun. Guné waga yate Gotna du guné ro. Wan adél. Guné Moses wakwen apa kudiké kuk kwayégunéran guné nak gena du sépé sékumarék yadan du pulak guné ro. De Gotké kutdéngmarék yate Gotna du ramarék yadakwa pulak, guné Moses wakwen apa kudiké kuk kwayéte guné Gotna du kaapuk ragunékwa. Wan adél.  
\v 26 Nak geba rate sépé sékumarék yadan du de Moses wakwen apa kudi véknwumarék yate, bakna kutdéngte, Moses wakwedén pulak yadaran, de Gotna méniba déku du raké de yo. Waga rate de Gotna méniba Judana du sépé sékudan du pulak raké de yo. Wan wawo wan adél.  
\v 27 Waga rate sépé sékumarék yadan du, Moses wakwedén pulak yate yéknwun mu yado, yadaran yéknwun paaté guné sépé sékun Judana du yagunéran paatat talaknaké dé yo, guné Moses wakwen apa kudi kutdéngte wani apa kudiké kuk kwayégunékwa bege. Guné wani kudiké mé sanévéknwu.   
\p
\v 28 Gotna duké sanévéknwute wuné waga wo. Guné Juda guné wo, “Akwi Judana du wan Gotna du. Deku néwepa Judana du taakwa radaka de wawo Judana du de ro. De akwi Got Mosesnyét wakwedék Moses wakwen apa kudi kutdéngdaka de deku sépé de sékuk. De akwi naana apa kudi de véknwu.” Naate wagunéka wuné wuné wo: Wan kaapuk.  
\v 29 \x * \xo 2:29 \xt Kl 2:11\x*Gotna du wan kéga yakwa du. De Gotké miték sanévéknwudaka Gotna Yaamabi deku mawuléba dé tu. Téte dé wo, de Gotna du radoké. Gotna Yaamabi kure tékwa du de Gotna du de ro. Got deku sépéké kaapuk sanévéknwudékwa. Got kwayédén Yaamabiké dé sanévéknwu. Gotna Yaamabi kure tékwa duké Got dé wo, “Wuna yéknwun du de.” Naate wadéka nak du Gotna Yaamabi deku mawuléba tédékwaké kutdéngmarék yate, de deku yéba kaapuk kevérékdakwa.   
\c 3  
\s1 Got déku kudi kulaknyénymarék yaké dé yo  
\p
\v 1 Sal du nak kéga waké dé yo? “Got wani duké waga wadékwaké sanévéknwute, wuné ménat kéga waato: De Judana du radakwaké, samu yéknwun mu Got derét yadék de yéknwun du rate nak yéknwun duwat debu talaknak? De Gotna du radoké de Judana apa kudi véknwute deku sépé sékudaka wani muké samu yéknwun mu Gorét débu yaalak?”   
\p
\v 2 Dé waga wadéran wuné dérét kéga waké wuné yo, “Wani muké kés pulak nak pulak yéknwun mu débu yaalak. Wani muké taale gunat kéga wakweké wunék. Guné Judana du, gunéké male Got déku nyéga débu kwayék, guné déku nyégaké miték véte nak du taakwat déku kudi wakwegunuké.”   
\p
\v 3 Wuné waga wawuru sal dé kéga waké dé yo? “Deké débu kwayék. Wan adél. Naané kutdéngék. Juda la déké miték sanévéknwumarék yate déku kudi de kulaknyényék. Waga kutdéngte sal naané kéga waké naané yo? Sal Got wakwedén adél kudi kulaknyényké dé yo?”   
\p
\v 4 \x * \xo 3:4 \xt 2 Ti 2:13; Sam 51:4\x*Dé waga wadéran wuné dérét kéga waké wuné yo: “Kaapuk. Waga wamarék yaké naané yo. Akwi du taakwa yénaa yadaran naané wekna kutdéngké naané yo. Got yénaa kaapuk yadékwa. Wadékwa pulak yaké dé yo. Wakwedén kudi kulaknyénymarék yaké dé yo. Waga kutdéngké naané yo, du nak Gotna nyégaba kéni kudi kavidén bege:  
\q2 Méné Got méné kudi wakweménu du taakwa véknwute waké de yo, ‘Déku kudi wan adél kudi.’ Naate wado nak du taakwa kot véknwukwa némaan dut ménéké wakwedo méné waménu ména kudi deku kudit talaknaké dé yo.”   
\p
\v 5 Sal wani du tépa wate képmaaba rakwa duna kapéredi mawulé véknwute kéga waké dé yo? “Naané Juda Gotna kudi kulaknyénytakne kapéredi mu yanaran nak du naanat véte waké de yo, ‘Got wan yéknwun ban. Kapéredi mu yadakwa pulak, kapéredi mu kaapuk yadékwa. Yéknwun mu male dé yasaaku.’ Naate wadaran wan yéknwun. Naané waga kapéredi mu yate Gotna jébaa naané wakwatnyu. Wakwatnyénakwaké Got yanan kapéredi mu naanat yakatadéran wan kapéredi mu.”   
\p
\v 6 Dé waga wadéran wuné dérét waké wuné yo, “Wan kaapuk. Got yéknwun mu male dé yo. Dé kapéredi mu yakatamarék yadu mukatik, dé akwi du taakwaké kot véknwukwa némaan ban ramarék yadu.”   
\p
\v 7 Sal wani du tépa wate kéga waké dé yo? “Naané yénaa yanaran nak du naanat véte kéga waké de yo, ‘Got wan adél kudi wakwekwa ban. Wakwedén adél kudi kulaknyénymarék yaké dé yo. Dé wani du yadan pulak yénaa kaapuk yadékwa. Naané déku yéba kevérékgé naané yo.’ De waga wadaran wan yéknwun. Naané yénaa kudi wakwete Got wakwedén adél kudi naané wakwatnyu. Got yanan kapéredi mu yakatadéran wan kapéredi mu, naané dérét kutkalé yanan bege. Yéknwun mu yaaladuké naané kapéredi mu yaké naané yo.”   
\p
\v 8 Wani du waga wadéran wuné dérét waké wuné yo, “Wan kaapuk. Waga wamarék yaké méné yo.” Naate waké wuné yo. Du las yénaa yate de wo, “Pol dé naanat kudi wakweyo, naané kapéredi mu yano yéknwun mu yaaladuké.” Naate wate yénaa yadanké Got waga wakwekwa du taakwat waga yadan kapéredi mu yakataké dé yo. Wan yéknwun.   
\s1 Yéknwun mu yakwa du taakwa las kaapuk radakwa  
\p
\v 9 \x * \xo 3:9 \xt Ro 3:22-23 \x*Sal wani du tépa wate kéga waké dé yo? “Wakweménén kudiké sanévéknwute wuné ménat waato. Naané Juda Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa ranaka nak gena du taakwa Gotna méniba kapéredi mu yakwa du taakwa de ro, kapu kaapuk?”  
\p Dé waga wadéran wuné dérét kéga waké wuné yo: Wan kaapuk. Wani muké wunébu wakwek. Judana du taakwa, nak gena du taakwa, akwi du taakwa deku mawuléba kapéredi mawulé dé tu. Tédéka deku kapéredi mawulé véknwute de kapéredi mu yo.  
\v 10 \x * \xo 3:10 \xt Sam 14:1-3 \x*Wani kapéredi mawulé yakwa du taakwaké Gotna nyégaba kéni kudi dé kwao:  
\q2 Yéknwun mu yakwa du taakwa las kaapuk radakwa.  
\q1 De akwi kapéredi mu de yo.   
\q2
\v 11 Akwi du taakwa kutdéngmarék yate de Gotna kudiké kuk kwayu.  
\q2 Gotké mawulé yakwa du taakwa las kaapuk radakwa.   
\q2
\v 12 Akwi du taakwa Gotké yédakwa yaabu debu kulaknyényék.  
\q2 Kulaknyénytakne de akwi kapéredi mu yakwa du taakwa de ro.  
\q2 Du taakwa yéknwun mu yaké mawulé kaapuk yadakwa.  
\q2 Akwi du taakwa de kapéredi mu yaké de mawulé yo.   
\q2
\v 13 \x * \xo 3:13 \xt Sam 5:9, 140:3 \x*Du kiyaadéka rémtakne kukba vaadaka wani waaguba yaalakwa yaama pulak, buldakwa kudi wan kapéredi kudi.  
\q2 De yénaa kudi wakwete yénaa de yo, nak du taakwat.  
\q2 Dut tikwa kaabe derét yaalébaandakwa pulak, buldakwa kudi nak du taakwana mawulé dé yaalébaanu.   
\q2
\v 14 \x * \xo 3:14 \xt Sam 10:7 \x*Kapéredi kudi deku mawuléba dé sékérékne tu.  
\q2 Tédéka de rékaréka yate kés pulak nak pulak kapéredi kudi male de bulu.   
\q2
\v 15 \x * \xo 3:15 \xt Pro 1:16 \x*Nak du taakwat viyaapérekgé de bari bari yeyé yeyo.   
\q2
\v 16 Yeyé yeyate radakwa akwi taaléba du taakwat yaalébaante deku mawulé wawo de yaalébaanu.   
\q2
\v 17 Nak du taakwa wale nakurak mawulé yate miték raké kaapuk kutdéngdan.   
\q2
\v 18 \x * \xo 3:18 \xt Sam 36:1 \x*De Gotké sanévéknwumarék yate déku yéba kaapuk kevérékdakwa.   
\p
\v 19 Wani kudi Gotna nyégaba de kavik, naané Gotna apa kudi miték véknwukwa du taakwaké. Naané akwi kapéredi mu yakwa du taakwa ranakwaké, naané kutdéngnoké, de waga kavik. Naané waga kutdéngte, Got apakélé kot véknwute némaan ban raran tulé, naané déku méniba téte déku kudi véknwute déku kudi kaataké, naané akwi yapatiké naané yo.  
\v 20 \x * \xo 3:20 \xt Ga 2:16; Ro 7:7\x*Naané kéni képmaaba rakwa akwi du taakwa Gotna apa kudi véknwute naané kutdéngék. Naané akwi naané kapéredi mu yo. Yate naané Moses wakwen apa kudi véknwute wadén pulak yate, Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké naané yapatiyu. Waga naané kutdéngék.   
\s1 Kraiské miték sanévéknwute de Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké de yo  
\p
\v 21 Bulaa naané Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa ranoké, dé yaabu nak débu naanat wakwatnyék. Wani yaabu wan Moses wakwen apa kudi véknwunakwa yaabu kaapuk. Déknyényba Moses, Gotna yéba kudi wakwen du wawo de naanat wakwek, wani yaabuké.  
\v 22-23 \x * \xo 3:22-23 \xt Ro 1:17, 3:9 \x*Wani yaabu wan kéga. Naané Jisas Kraiské miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naanaran Got wadu naané déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké naané yo. Judana du taakwa, nak gena du taakwa, naané akwi kapéredi mu naané yak. Yate yéknwun ban Got wale ramarék yate séknaaba naané ro.  
\v 24 \x * \xo 3:24 \xt Ep 2:8 \x*Ranaka dé naanéké mawulé lékte naanat bakna kutkalé yate kéga dé wo, “Krais Jisas kiyae gunat Setenna taababa kéraadék guné déké miték sanévéknwute bulaa wuna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa guné ro.” Naate dé wo.   
\p
\v 25 \x * \xo 3:25 \xt 1 Jo 4:10 \x*Got wadéka Krais Jisas giyae dé kiyaak, déku wény yanan kapéredi mu yatnyéputidu Got naanat rékaréka yamarék yaduké. Kiyaadénké naané déké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naano Got dé naanat tépa rékaréka yamarék yaké dé yo. Déku yéknwun paatéké naané kutdéngék. Déknyényba Got yadan kapéredi mu yakataké mawulé yadu mukatik, du taakwa yadan kapéredi mu derét yakatakatik dé yak. Waga yamarék yate dé raségék. Krais Jisas yanan kapéredi muké kiyaaduké watakne bulaa dé naanat déku yéknwun paaté wakwatnyu.  
\v 26 Krais Jisas yanan kapéredi muké kiyaadék bulaa naané kutdéngék. Got yéknwun paaté male dé yo. Yadéka naané Jisaské miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naanaka dé naanat wo, “Guné wuna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa guné ro.” Naate wadéka naané waga kutdéngék.   
\p
\v 27 Guné mé véknwu. Wani muké kutdéngte naané naana yéba kevérékmarék yaké naané yo. Samuké nae wuné waga wak? Waga wuné wak, naané, Moses wakwen apa kudi véknwute wadékwa pulak apa yate, Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa ramarék yanaran bege. Waga wuné wak, naané Jisaské miték sanévéknwuno Got wadu naané déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa ranaran bege.  
\v 28 \x * \xo 3:28 \xt Ga 2:16 \x*Waga wuné wak, kéni muké kutdéngnakwa bege. Naané Moses wakwen apa kudi véknwunaran naané Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa ranoké, Got wamarék yaké dé yo. Naané Jisaské miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naanaran Got wadu naané déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké naané yo.   
\p
\v 29 \x * \xo 3:29 \xt Ro 10:12\x*Guné mé sanévéknwu. Got wan Judana némaan ban male, kapu dé wan nak gena du taakwana némaan ban wawo? Got wan nak gena du taakwana némaan ban wawo. Dé akwi képmaaba rakwa du taakwana némaan ban.  
\v 30 Got wan nakurak male. Dé nakurak kudi dé wakweyo akwi du taakwat. Judana du taakwa Krais Jisaské miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naadaran Got deké “Yéknwun mu yakwa du taakwa” naaké dé yo. Nak gena du taakwa Krais Jisaské miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naadaran Got deké wawo “Yéknwun mu yakwa du taakwa” naaké dé yo.  
\v 31 Dé waga wadéranké sanévéknwute, naané kéga wamarék yaké naané yo, “Naané Krais Jisaské miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naanaran naané Gotna apa kudiké naané kuk kwayu.” Waga wamarék yaké naané yo. Naané Krais Jisaské miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naate naané Gotna apa kudi miték véknwu.   
\c 4  
\s1 Got Ebrayamké dé “Yéknwun mu yakwa du” naak  
\p
\v 1 Bulaa naané Juda naana képmawaara Ebrayamké sanévéknwuké naané yo. Dé samu yadék Got dé dérét kutkalé yak? Wani muké wakweké wunék.  
\v 2 Dé apa jébaa yadénké Got déké “Yéknwun mu yakwa du” naadu mukatik, dé kapmu déku yéba kevérékte yéknwun mu yakatik dé yak. Ebrayam Gotna méniba téte déku yéba kevérékgé dé yapatik, Got déku jébaaké sanévéknwumarék yadén bege.  
\v 3 \x * \xo 4:3 \xt Jen 15:6; Ga 3:6 \x*Wani muké Gotna nyégaba kéni kudi dé kwao: Ebrayam Gotké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naadéka Got dé déké “Yéknwun mu yakwa du” dé naak.   
\p
\v 4 Mé sanévéknwu. Naana du nak duké jébaa yadéka dé déku jébaaké yéwaa kwayu. Kwayédéka nyégéldéka naané kéga kaapuk wanakwa, “Déké mawulé lékte dé yéwaa kwayu.” Naate wamarék yate naané wo, “Yadén jébaa dé kaato.” Naate naané wo.  
\v 5 Guné wani muké sanévéknwute bulaa kéni muké mé sanévéknwu. Kapéredi mu yan du taakwa Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa radoké, Got dé kapmu dé wo. Dé wan waga wakwa ban. Dé waga yadéka naané déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké nae, yanan jébaaké kaapuk sanévéknwunakwa. Naané déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké nae, déké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naané nao. Waga yanaka dé naanat wo, “Bulaa guné wuna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa guné ro.”   
\p
\v 6-8 \x * \xo 4:6-8 \xt Sam 32:1-2\x*Déknyényba ran du Devit wawo wani muké dé wak. Gotna nyégaba kéga dé kavik:  
\q2 Némaan Ban Got du taakwana kapéredi mawulé kutnébule yadan kapéredi mu yatnyéputidénké wani du taakwa yéknwun mawulé yaké de yo.  
\q2 Dé yadan kapéredi muké sanévéknwumarék yadu de yéknwun mawulé yaké de yo.  
\p Waga kavidéka naané kutdéngék. Du taakwa Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké nae, yadan jébaaké sanévéknwumarék yate, déké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naadaran wani du taakwa yéknwun mawulé yaké de yo.   
\p
\v 9 Naané miték sanévéknwuké naané yo. Naané Devit kavin kudi véknwute naané sépé sékudan Judana duké male naané sanévéknwu, kapu sépé sékumarék yadaka nak geba yaan duké wawo naané sanévéknwu? Naané sépé sékumarék yadaka nak geba yaan duké wawo naané sanévéknwu. De wawo yéknwun mawulé yaké de yo. Naané kutdéngék. Ebrayam Gotké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naadéka Got déké dé wak, “Yéknwun mu yakwa du dé ro wuna méniba.” Naate dé Ebrayamké wak.   
\p
\v 10 Yani tulé Got dé waga wak? Ebrayamna sépé sékudan tulé, kapu déku sépé sékumarék yadan tulé? Wan déku sépé wekna sékumarék yadan tulé.   
\p
\v 11 Taale Gotké miték sanévéknwudéka Got dé wak, “Wuna méniba dé yéknwun mu yakwa du dé ro.” Naate wadéka wani tulé de Ebrayamna sépé kaapuk sékudan. Kukba de déku sépé sékuk. Nak du véte kéga wadoké, “Ebrayam Gotké miték sanévéknwute Gotna méniba yéknwun mu yakwa du dé ro. Wan adél. Bulaa naané wani muké naané kutdéngék.” Naate wadoké de déku sépé sékuk. Ebrayam déknyényba waga yadék de sépé sékumarék yadaka Gotké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naakwa du de wo, “Naané Ebrayam sanévéknwudén pulak, Gotké miték sanévéknwunaka Ebrayam wan naana képmawaara.” Naate de wo. Wani duké Got dé wo, “Wunéké miték sanévéknwutakne de wuna méniba yéknwun mu yakwa du de ro.”  
\v 12 Naana képmawaara Ebrayam déku sépé sékumarék yadan tulé Gotké miték sanévéknwudén pulak, naana sépé sékudan du, naané Gotké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naané nao. Naate, naané wawo naané wo, “Naané Ebrayam Gotké miték sanévéknwudén pulak, Gotké miték sanévéknwunaka Ebrayam wan naana képmawaara.”   
\s1 Got déké miték sanévéknwukwa du taakwaké dé wak de déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa radoké  
\p
\v 13 Déknyényba Got dé Ebrayamét wak, “Wuné akwi képmaa kwayéké wuné yo, méné, ména képmawaaraké. Wan adél.” Wani kudi wakwete Ebrayam Moses wakwen apa kudi véknwute wadén pulak yadénké, Got kaapuk sanévéknwudén. Wani kudi wakwete Got dé sanévéknwuk, Ebrayam déké miték sanévéknwute déku méniba yéknwun mu yakwa du radékwaké.  
\v 14 \x * \xo 4:14 \xt Ga 3:18 \x*Du taakwa las de wo, “Naané Moses wakwen apa kudi véknwute wadén pulak yanaran Got naanéké wadén mu tiyaaké dé yo.” Naate wado waga yakwa du taakwaké Got kwayédu mukatik, naané kéga wano, “Naané Gotké miték sanévéknwunaran wan bakna mu. Got wakwedén adél kudi wan yaamabi kudi male.”  
\v 15 \x * \xo 4:15 \xt Ro 5:13 \x*Waga wamarék yaké naané yo, naané Gotna apa kudi véknwute, wadén pulak yaké mawulé yate, wani kudiké kuk kwayéno Got yanan kapéredi muké rékaréka yadéran bege. Yate yanan kapéredi mu naanat yakataké dé yo. Naanat kutkalé yamarék yaké dé yo. Moses wani apa kudi wakwemarék yadu mukatik naané wani apa kudiké kuk kwayémarék yano.   
\p
\v 16 Wani kudiké sanévéknwute naané kutdéngék. Du taakwa Gotké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naado Got, derét wakwedén pulak, derét kutkalé yaké dé yo. Yadan yéknwun muké sanévéknwumarék yate, mawulé yadékwa pulak yate dé derét kutkalé yaké dé yo. Yate Ebrayamna akwi képmawaarat kutkalé yaké dé yo. Wan adél. Moses wakwen apa kudi véknwute wadén pulak yate Gotké miték sanévéknwukwa du taakwa, Moses wakwen apa kudi véknwumarék yate Ebrayam pulak Gotké miték sanévéknwukwa du taakwa, naané akwi Ebrayamna képmawaara rano Got wakwedén pulak naanat kutkalé yaké dé yo.  
\v 17 \x * \xo 4:17 \xt Jen 17:5 \x*Naanat kutkalé yadéranké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Got dé Ebrayamét wak, “Wuné wawuru méné wupmalemu képmaaba rakwa du taakwana képmawaara raké méné yo.” Wani kudi véknwute naané kutdéngék. Gotna méniba Ebrayam naané Gotké miték sanévéknwukwa du taakwana képmawaara dé ro. Dé Gotké miték sanévéknwudéka dé dérét wani kudi wakwek. Got wan kiyaan du tépa nébéle raapdoké wakwa ban. Got wan ramarék yan gwalmu yaaladuké wakwa ban.   
\p
\v 18 \x * \xo 4:18 \xt Jen 15:5 \x*Got Ebrayamét dé wak, “Ména képmawaara wupmalemu raké de yo.” Naate wadéka Ebrayam déku kudi véknwute dé wak, “Wakwedén pulak, wuna képmawaara wupmalemu raké de yo. Wan adél.” Naate watakne kéga kaapuk wadén, “Yaga pulak wuna képmawaara wupmalemu raké de yo, wuné gwalepa ye baadi kéraamarék yawurén bege? Wan yénaa kudi dé wakweyo.” Naate wamarék yate dé baadiké dé raségék.  
\v 19 \x * \xo 4:19 \xt Jen 17:17 \x*Déku kwaaré wupmalemu (100 pulak) yadéka dé kiyaaké yakwa gwalepa du pulak radéka, déku taakwa Sera gwalepa ye nyaan kéraamarék raléka dé wani muké kaapuk sanévéknwudén. Gotké wekna miték sanévéknwute Got wakwen kudi adél yaduké dé raségék.  
\v 20-21 Raségéte dé kéga kaapuk wadén, “Ané nyaan kéraamarék yate bari kiyaaké ané yo.” Naate wamarék yate Gotna yéba kevérékte dé wak, “Got wunat adél kudi débu wakwek, wuna képmawaara wupmalemu radaranké. Got naana Némaan Ban rate apa dé yo. Wakwedén pulak yaké dé yo. Wan adél. Déku kudi adél yadu wuné apa ye nyaan kéraaké wuné yo. Wan adél.” Naate watakne Gotké miték male sanévéknwute dé déku kudi adél yaduké dé raségék.  
\v 22 \x * \xo 4:22 \xt Jen 15:6 \x*Dé Gotké miték sanévéknwusaakute déku kudiké “Adél” naadéka Got déké dé wak, “Dé wuna méniba yéknwun mu yakwa du dé ro.”  
\v 23 Naate wadéka wani kudi dé kwao Gotna nyégaba. Wani kudi Ebrayamké male kaapuk wakwedékwa.  
\v 24-25 \x * \xo 4:24-25 \xt Ro 15:4\x*Wani kudi naaneké wawo dé wakweyo. Got naana Némaan Ban Jisasnyét wadéka giyae dé yanan kapéredi muké kiyaak. Kiyaadéka naané Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa ranoké, Got wadéka dé tépa nébéle raapmék. Raapdénké naané Ebrayam yadén pulak Gotké miték sanévéknwute, déku kudiké “Adél” naanaran, dé Ebrayamké wadén pulak, naanéké wawo waké dé yo. Kéga waké dé yo, “De wunéké miték sanévéknwute wuna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa de ro.”   
\c 5  
\s1 Got dé wo, “Wuna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa de ro”  
\p
\v 1 \x * \xo 5:1 \xt Ro 3:24 \x*Naané Jisas Kraisna jébaaba yaalan du taakwa Gotké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naanaka Got dé naanéké wo, “Wuna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa de ro.” Naate wadékwaké sanévéknwute, naané kéga yaké naané yo. Naana Némaan Ban Jisas Krais naanéké kiyae yanan kapéredi mawulé kutnébuldénké naané Got wale nakurak mawulé yasaakute miték raké naané yo.  
\v 2 Jisas Krais naanéké kiyaadéka naané déké miték sanévéknwunaka Got yanan yéknwun muké sanévéknwumarék yate naanéké mawulé lékte naanat bakna kutkalé yadék naané déku du taakwa naané ro. Rate naané yéknwun mawulé yate dusék takwasék yate, naané déku gayéba dé wale apuba apuba miték rasaakunaranké, raségéké naané yo.   
\p
\v 3 \x * \xo 5:3 \xt Je 1:2-3 \x*Kapéredi mu naanéké yaadu wani tulé wawo naané yéknwun mawulé yate dusék takwasék yasaakuké naané yo, kéni muké kutdéngnan bege. Kapéredi mu naanéké yaadu naané naana mawuléba apa yate miték ténaran naana mawulé apa ye miték téké dé yo. Tédu naané Jisas Kraiské kuk kwayémarék yaké naané yo.  
\v 4 Kapéredi mu naanéké yaadu naana mawulé apa ye miték tédéran Got naanéké yéknwun mawulé yaké dé yo. Yadu, déku kudi adél yadu naané dé wale miték rasaakunaranké, raségéké naané yo. Waga naané kutdéngék.  
\v 5 Naané bakna raségémarék yaké naané yo. Naané kutdéngék. Got naanéké dé mawulat kapére yo. Dé naanéké kuk tiyaamarék yaké dé yo. Déku Yaamabi naanéké tiyaadéka dé naana mawuléba wulae tédéka naané Gotna mawuléké naané kutdéngék. Kutdéngte naané raségéké naané yo.   
\p
\v 6 Déknyényba naané apa yamarék yanaka Got wadén tulé Krais yae dé naané déku kudi véknwumarék yan du taakwaké dé kiyaak.  
\v 7 Mé sanévéknwu. Du nak dé kapéredi mu yamarék yakwa dut kutkalé yaké nae kiyaaké dé yo, kapu kaapuk? Sal dé yéknwun mu yakwa dut kutkalé yaké nae apa yate déké kiyaaké dé yo?  
\v 8 \x * \xo 5:8 \xt Jo 3:16; 1 Jo 4:10 \x*Naané yéknwun mu yakwa du taakwa ramarék yate kapéredi mu yakwa du taakwa ranaka Krais naanat kutkalé yaké nae dé naanéké kiyaak. Got naanéké mawulat kapére yate wadéka Krais dé naanéké kiyaak. Got waga watakne dé naanat wakwatnyu, dé naanéké mawulat kapére yadékwaké.   
\p
\v 9 \x * \xo 5:9 \xt Ep 1:7 \x*Krais kiyaadéka déku wény yanan kapéredi mu yatnyéputidék naané Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa naané ro. Krais naanéké waga yatakne kéga wawo yaké dé yo. Dé naanat kutkalé yadu Got yanan kapéredi muké rékaréka yate, yanan kapéredi mu naanat yakatamarék yaké dé yo. Wan adél.  
\v 10 \x * \xo 5:10 \xt Kl 1:22\x*Déknyényba Gotna maama ranan tulé, dé Gotna nyaan kiyaadék bulaa naané Gotna maama ramarék yate naané Got wale nakurak mawulé yate miték ro. Naané waga rate naané miték kutdéngék. Gotna nyaan nébéle raapme rasaakute naanat kutkalé yadu, Got yanan kapéredi muké rékaréka yate, naanat yakatamarék yaké dé yo. Wan adél.  
\v 11 Waga kutdéngte naané, naana Némaan Ban Jisas Krais naanéké kiyaadék naané Got wale nakurak mawulé yate miték ranakwaké sanévéknwute, naané Gotké yéknwun mawulé yate déké dusék takwasék yaké naané yo. Wani akwi muké sanévéknwute, kapéredi mu naanéké yaadu, naané yéknwun mawulé yate dusék takwasék yaké naané yo.   
\s1 Adam kapéredi mu yadéka de kiyaak. Jisas Krais naanat kutkalé yadénké naané rasaakuké naané yo  
\p
\v 12 \x * \xo 5:12 \xt Jen 3:6; Ro 6:23 \x*Naané Gotké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naanaka Got naanéké “Yéknwun mu yakwa du taakwa” naadékwaké sanévéknwute, naané kutdéngék. Déknyényba taale ran du Adam kapéredi mu ye kiyaadéka déku kukba yae kéni képmaaba rakwa akwi du taakwa déku képmawaara rate de kiyaak. Kiyaadanké naané wawo akwi kiyaaké naané yo, naané akwi kapéredi mu yanan bege. Waga naané kutdéngék.  
\v 13 Got apa kudi Mosesnyét wakwemarék yadén tulé du taakwa de kapéredi mu yak. Wani tulé de wani apa kudiké kutdéngmarék yate kapéredi mu yadaka Got kaapuk wadén, “Wan kapéredi mu yakwa du taakwa.”  
\v 14 \x * \xo 5:14 \xt 1 Ko 15:21-22\x*Naate wamarék yate dé du taakwa kiyaadoké dé wak. Adam ran tulé du taakwa bakna kiyaadaka, nak tulé kiyaadaka, nak tulé kiyaadaka, Moses ran tulé wawo de kiyaak. Adam Gotna kudiké kuk kwayédéka nak du taakwa Adam yadén pulak yamarék yate nak kapéredi mu de yak. De akwi de kiyaak. Adam wan kukba yaaran du Jisas Kraisna nyaap pulak dé rak.   
\p
\v 15 Adam yan kapéredi mu, Got naanat bakna kutkalé yakwa mu, wani mu wan mu vétik. Nakurak mu kaapuk. Nakurak du Adam kapéredi mu yadéka de wupmalemu du taakwa kiyaak. Got wupmalemu du taakwat bakna kutkalé yate, deké kiyaaduké Jisas Kraisnyét kwayédéka, dé deké yéknwun mu male yate dé kiyaak. Kiyaadék naané wupmalemu du taakwa miték ro.   
\p
\v 16 Déknyényba nakurak du Adam kapéredi mu yadéka Got yadén kapéredi mu yakatate dé du taakwaké wak, “Wan kapéredi mu yakwa du taakwa de ro.” Naate wadéka de akwi wupmalemu kapéredi mu de yak. Yadaka bulaa Got nak pulak mu yate, deké kiyaaduké Jisas Kraisnyét kwayédéka kiyaadék débu naanéké wak, “Wuna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa de ro.” Naate dé wak.   
\p
\v 17 Déknyényba wani nakurak du Adam kapéredi mu yadéka akwi du taakwa de kiyaak. Bulaa Got yanan muké sanévéknwumarék yate, naanat bakna kutkalé yate, apakélé mu naanéké tiyaate, naanéké kiyaaduké Jisas Kraisnyét wadénké, naané wupmalemu du taakwa déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa rate dé wale apuba apuba miték rasaakuké naané yo. Rate naané némaan du taakwa raké naané yo nak du taakwaké.   
\p
\v 18 Déknyényba Adam kapéredi mu yadéka Got akwi du taakwa yadan kapéredi mu derét yakataké dé wak. Bulaa Jisas Krais yéknwun mu yadék, naané Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa rate dé wale apuba apuba miték rasaakunoké, Got débu wak.  
\v 19 Déknyényba nakurak du Gotna kudiké kuk kwayédéka Got dé wupmalemu du taakwaké wak, “Wan kapéredi mu yakwa du taakwa.” Naate dé wak. Bulaa nakurak du Gotna kudi véknwute wadén pulak yadék Got débu wak, naané wupmalemu du taakwa déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa ranoké.   
\p
\v 20 Déknyényba Adam waga yadéka kukba Moses Gotna apa kudi du taakwat dé wakwek, de kéga kutdéngdoké. De kapéredi mu yate Gotna apa kudiké de kuk kwayék. De waga kutdéngte kapéredi mu kaapuk kulaknyénydan. De kapéredi mu las wawo yadaka Got derét rékaréka yamarék yate yadan kapéredi mu kaatamarék yate deké mawulé lékte derét dé bakna kutkalé yak.  
\v 21 \x * \xo 5:21 \xt Ro 6:23\x*Déknyényba Adam kapéredi mu yadéka akwi du taakwa déku képmawaara rate de kiyaak. Bulaa Got yanan kapéredi mu kaatamarék yate naanat bakna kutkalé yadéka, naana Némaan Ban Jisas Krais naanéké kiyaadénké Got naanéké dé wo, “Wuna méniba wan yéknwun mu yakwa du taakwa de ro.” Naate wadékwaké, naané nak du taakwaké némaan du taakwa rate apuba apuba dé wale miték rasaakuké naané yo.   
\c 6  
\s1 Naané Krais wale naané kiyaak  
\p
\v 1 Guné, wani muké sanévéknwute yaga guné wo? “Naané kapéredi mu las yasaakunaran Got kaatamarék yate naanéké mawulé lékte naanat bakna kutkalé yasaakudu naanéké mawulé lékdékwa mu apakélé yaké dé yo.”  
\v 2 Guné waga wagunéran sépélak guné wo. Guné waga wagunéran wuné kéga waké wuné yo: Wan kaapuk. Waga wamarék yaké guné yo. Naané kapéredi mu tépa yamarék yaké naané yo, kapéredi muké kiyae wani paatéké kuk kwayénan bege.  
\v 3 Déknyényba naané Krais Jisasna yéba gu yaakunanké guné mé sanévéknwu. Naané dé wale nakurak mawulé yate déku yéba gu yaakute naané dé kiyaadén pulak yate naané kiyaa pulak naané yak.  
\v 4 \x * \xo 6:4 \xt Kl 2:12\x*Samuké nae wuné kéga wak? “Naané kiyaa pulak naané yak.” Kéni muké sanévéknwute wuné waga wak. Déknyényba Krais kiyaadéka de dérét rémdaka naana yaapa Got apa yate wadéka dé tépa nébéle raapmék. Krais yadén pulak naané yak. Naané dé wale nakurak mawulé yate déku yéba gu yaakute, naané kiyaa pulak yanaka Got naanat rémdékwa pulak dé yak, naané wawo raapme kulé mawulé kérae yéknwun mu male yanoké.   
\s1 Naané Krais wale nakurak mawulé yate rasaakuké naané yo  
\p
\v 5 Naané kiyaadén pulak yate dé wale kiyaa pulak naané yak. Yatakne naané kutdéngék. Dé tépa nébéle raapdén pulak, naané dé wale tépa nébéle raapké naané yo. Raapme naané kulé mawulé kérae yéknwun mu yate miték male raké naané yo.  
\v 6 \x * \xo 6:6 \xt Ga 2:19-20 \x*Waga kutdéngte kéga wawo naané kutdéngék. Déknyényba naana kapéredi muké de Krais Jisasnyét miba viyaapata taknak. Yadaka Got wadék naané déku jébaaba yaale naané déknyényba yanan kapéredi muké naanébu kuk kwayék. Kwayénaka naana kapéredi mawulé débu kiyaak. Kapéredi mawulé naana mawuléba tépa apa yamarék yadu naané kapéredi mu yasaakumarék yaké nae, naané déknyényba yanan kapéredi muké naanébu kuk kwayék. Waga naané kutdéngék.  
\v 7 Kéni képmaaba rate jébaa yakwa duké, guné mé sanévéknwu. Jébaa yakwa du kiyaado némaan du deké tépa apa yamarék yaké de yo. Naané wani jébaa yakwa du pulak rate kapéredi muké kuk kwayéte kiyaa pulak yano kapéredi mu naanéké tépa apa yamarék yaké dé yo.  
\v 8 Wani muké sanévéknwute naané wo, “Naané Krais wale kiyae naané dé wale nébéle raapké naané yo. Yate dé wale miték rasaakuké naané yo. Wan adél.”  
\v 9 \x * \xo 6:9 \xt Re 1:18 \x*Naate wate kéga naané kutdéngék. Krais kiyaadéka Got wadéka dé tépa nébéle raapmék. Raapme dé tépa kiyaamarék yaké dé yo. Du taakwa kiyaadakwa paaté déké tépa apa yamarék yadu dé tépa kiyaamarék yaké dé yo.  
\v 10 \x * \xo 6:10 \xt 1 Pi 3:18 \x*Déknyényba du taakwa yadan kapéredi mu yatnyéputiké nae dé kiyaak. Nakurak apu male dé kiyaak. Kiyaadéka Got apa yate wadék dé tépa nébéle raapme dé Got wale rasaaku.  
\v 11 \x * \xo 6:11 \xt 1 Pi 2:24 \x*Waga kutdéngte guné kéga waké guné yo, “Naané kiyaa pulak ye kapéredi mawuléké kuk kwayétakne naané kapéredi mu tépa yamarék yaké naané yo. Yano Got wadu naané kulé mawulé kérae Krais Jisas wale nakurak mawulé yate Gotké yéknwun jébaa yate miték rasaakuké naané yo.” Naate wate guné miték sanévéknwute kapéredi mu yamarék yate miték raké guné yo.   
\p
\v 12 Waga rate kapéredi mawuléké kuk kwayégunu kapéredi mawulé guna mawuléba tépa apa yamarék yaké dé yo. Yadu guné kapéredi mawulé véknwumarék yate guna sépéba kapéredi mu yamarék yaké guné yo.  
\v 13 \x * \xo 6:13 \xt Ro 12:1\x*Guné kapéredi mu yamuké, guné guna maan, taaba, apa, sépékwaapaba tékwa akwi muké, apa yaké guné yo. Guné yéknwun mu male yaké guné wani muké apa yate guna sépé, guna mawulé, guna sépékwaapaba tékwa akwi mu Gotké kwayéké guné yo. Guné kiyaan du taakwa pulak ragunéka Got wadéka guné waga ragunén paaté kulaknyénytakne guné kulé mawulé kéraak. Kérae dé wale miték rasaakugunékwaké sanévéknwute, guné wani mu Gotké kwayéké guné yo. Kwayégunu Got wadu guné yéknwun mu male yaké guné yo.  
\v 14 Bulaa Moses wakwen apa kudi guna mawuléba apa yamarék yadéka Got gunéké mawulé lékte gunat bakna kutkalé yadék guné miték ro. Kapéredi mawulé guna mawuléba tépa apa yamarék yaké dé yo.   
\s1 Naané yéknwun mu male yaké naané mawulé yo  
\p
\v 15 \x * \xo 6:15 \xt Ro 6:1 \x*Guné, Moses wakwen apa kudi guna mawuléba apa yamarék yadéka Got gunat bakna kutkalé yadéka miték rate guné yaga guné wo? “Bulaa Moses wakwen apa kudi naana mawuléba apa kaapuk yadékwa. Yadu naané kapéredi mu yanaran Got naanat yakatamarék yaké dé yo.” Naate guné wo, kapu yaga pulak? Kaapuk. Waga wamarék yaké guné yo. Got gunat bakna kutkalé yadénké, guné kapéredi mu yamarék yaké guné yo.   
\p
\v 16 \x * \xo 6:16 \xt Jo 8:34 \x*Kéni kudi mé véknwu. Guné kusékétte nak duké jébaa yagunu, dé gunéké apa yadu, guné déku jébaa yakwa du taakwa rate, déku kudi véknwute wadékwa pulak yaké guné yo. Wani kudi véknwute guné kutdéngék. Kapéredi mawulé guna mawuléba apa yadu, guné kapéredi mawulé véknwute wadékwa pulak yate, Setenna jébaa yakwa du taakwa ragunéran, guné kapéredi yaabuba yéte yalakgé guné yo. Got wale rasaakumarék yaké guné yo. Got guna némaan ban radu, guné déku kudi véknwute wadékwa pulak yate, déku jébaa yakwa du taakwa ragunéran, guné Gotké yénakwa yaabuba yéte, déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké guné yo. Waga guné kutdéngék.  
\v 17-18 \x * \xo 6:17-18 \xt Jo 8:36 \x*Déknyényba kapéredi mawulé guna mawuléba wulae téte guna mawuléba apa yadéka guné kapéredi mawulé véknwute kapéredi mu guné yasaakuk. Yagunéka Got gunat dé kéraak, guné yéknwun mu male yagunuké. Kéraadéka bulaa guné kapéredi mawulé véknwumarék yate, guné Jisas Kraiské gunat yakwatnyédan kudi miték véknwute, wani kudiké yéknwun mawulé yate, guné Gotna jébaa yakwa du taakwa guné ro. Got waga yadék guné waga ragunékwaké, naané déké yéknwun mawulé yate déku yéba kevérékgé naané yo.   
\p
\v 19 Wani kudi wakwete wuné képmaaba rakwa muké gunat wakweyo. Guné Gotna jébaaké miték kutdéngmarék yate képmaaba rakwa muké kutdéngkwa du taakwa, gunat wuné képmaaba rakwa muké kudi wakweyo. Wakwewuru guné véknwute Gotna jébaaké kutdéngké guné yo. Déknyényba guné kapéredi mawulé véknwute guna sépéba kapéredi mu yate kés pulak nak pulak wupmalemu kapéredi mu guné yak. Bulaa guna sépé, guna mawulé, guna sépékwaapaba tékwa akwi mu Gotké kwayéké guné yo. Kwayéte guné yéknwun mawulé yasaakute Gotké yéknwun mu male yaké guné yo.   
\p
\v 20 Déknyényba guné yéknwun mu male yasaakukwa ban Gotké sanévéknwumarék yate, Got mawulé yadékwa mu kaapuk yagunén. Yagunéka kapéredi mawulé guna mawuléba wulae téte guna mawuléba apa yadéka guné kapéredi mu guné yak.  
\v 21 \x * \xo 6:21 \xt Ro 7:5 \x*Bulaa guné Gotna jébaaba yaale yagunén kapéredi muké guné nyékéri yo. Déknyényba wani mu yatakne guné yéknwun mu guné kéraak, kapu yaga pulak? Kaapuk. Guné wani kapéredi mu yate kapéredi taalat yédakwa yaabuba guné yék. Wani yaabuba yékwa du taakwa yalakgé de yo.  
\v 22 Kapéredi mawulé guna mawuléba apa yadéka Got gunat dé kéraak, guné déku taababa ragunuké. Kéraadéka guné déku taababa rate déké sanévéknwute mawulé yadékwa mu guné yo. Yagunéka yéknwun mawulé guna mawuléba wulae téte guna mawuléba apa yadéka guné yéknwun mu yo. Yate kéni yéknwun mu guné kérao. Guné kulé mawulé kérae yéknwun mu guné yasaaku. Yate miték rate guné Got wale miték rasaakuké guné yo apuba apuba.  
\v 23 \x * \xo 6:23 \xt Ro 5:15\x*Wakwewurén kudiké sanévéknwute wuné gunat kéga wo. Kapéredi mu yakwa du taakwat Got kaatate wadu kéni kapéredi mu yaaké dé yo. De yalakgé de yo. Got wale rasaakumarék yaké de yo. Naana Némaan Ban Jisas Krais wale nakurak mawulé yate rakwa du taakwaké, Got kéni yéknwun mu bakna kwayéké dé yo. De dé wale miték rasaakuké de yo apuba apuba.   
\c 7  
\s1 Naané kulé mawulé kérae yéknwun mu yaké naané yo  
\p
\v 1 Krais Jisasna jébaaba yaale wuna némaadugu wayéknaje nyangegu pulak rakwa du taakwa, guné apa kudi miték kutdéngte, bulaa wakwewurékwa kudi miték kutdéngké guné yo. Du taakwa kéni képmaaba wekna rate apa kudi véknwute wadékwa pulak yaké de yo. Kiyaado wani apa kudi eké apa yamarék yaké dé yo.   
\p
\v 2 Naana apa kudi kéga dé wo, “Taakwa du ralu léku du wekna radu lé dé wale rasaakuké lé yo. Dé kiyaadu lé mawulé yate nak du wale raké lé yo.”  
\v 3 Naate wadéka naané kutdéngék. Léku du wekna radu taakwa nak du wale raléran naané naana apa kudi véknwute léké kéga waké naané yo, “Nak du wale kapéredi mu yakwa taakwa.” Naate waké naané yo. Léku du kiyaadu lé nak du wale raléran, naana apa kudi véknwute naané lérét waatimarék yaké naané yo. Léké wamarék yaké naané yo, “Kapéredi mu yakwa taakwa.”   
\p
\v 4 \x * \xo 7:4 \xt Ga 2:19 \x*Guné wuna du taakwa, guné wani taakwa pulak guné rak. Naana apa kudi wani du ra taakwaké apa yadékwa pulak, déknyényba Moses wakwen apa kudi gunéké apa dé yak. Krais kiyaadéka guné dé wale nakurak mawulé yate kiyaadén pulak yagunék bulaa Moses wakwen apa kudi gunéké apa kaapuk yadékwa. Déknyényba naané Moses wakwen apa kudi véknwukwa du taakwa ranaka, Got kiyaan ban Kraisnyét wadéka dé tépa nébéle raapmék. Naané Gotké yéknwun jébaa yanoké, Got Kraisnyét wadéka dé tépa nébéle raapmék. Raapme radéka naané déku du taakwa naané ro.  
\v 5 \x * \xo 7:5 \xt Ro 6:21 \x*Déknyényba naané kéni képmaana muké male sanévéknwute, naané naana sépéba kapéredi mu yaké naané mawulé yak. Yate naané Moses wakwen apa kudiba kéni kudi naané vék: Guné wani wupmalemu kapéredi mu yamarék yaké guné yo. Wani kudi vénaka kapéredi mawulé naana mawuléba wulae tédéka naané wani kapéredi mawulé véknwute wani kapéredi mu naané yak. Yate naané kapéredi taalat yédakwa yaabuba naané yék. Wani yaabuba yékwa du taakwa yalakgé de yo. Got wale rasaakumarék yaké de yo.  
\v 6 \x * \xo 7:6 \xt Ro 8:2\x*Déknyényba naané waga naané rak. Moses wakwen apa kudi naanéké apa yadéka naané wani kudi véknwute Gotké jébaa yaké naané mawulé yak. Yanaka Krais kiyaadéka naané dé wale nakurak mawulé yate kiyaadén pulak yanak bulaa Moses wakwen apa kudi naanéké apa kaapuk yadékwa. Naané Moses wakwen apa kudiké sanévéknwumarék yate, Gotna Yaamabi tiyaadékwa kulé mawulé kérae, naané miték rate Gotké jébaa yo.   
\s1 Moses wakwen apa kudi véknwute yanan kapéredi muké kutdéngké naané yo  
\p
\v 7 \x * \xo 7:7 \xt Eks 20:17 \x*Mé sanévéknwu. Sal naané kéga waké naané yo? “Moses wakwen apa kudi wan kapéredi mu.” Kaapuk. Waga wamarék yaké naané yo. Moses dé kéga wakwek, “Guna mawulé nak duna gwalmuké génmarék yaké dé yo.” Moses wani kudi wakwemarék yadu mukatik wuné kutdéngmarék yawuru. Wuna mawulé nak duna gwalmuké géndéran wan kapéredi mawulé. Bulaa waga kutdéngte wuné wuna mawuléba tékwa kapéredi mawuléké wuné kutdéngék.  
\v 8 Wuna mawulé nak duna gwalmuké génmarék yadéran apa kudi kutdéngwuréka, kapéredi mawulé wuna mawuléba tédéka, bulaa wuné wani muké sanévéknwu wanévéknwuréka wuna mawulé dé wupmalemu duna gwalmuké génu. Moses wani apa kudi wakwemarék yadu wuné wuna kapéredi mawulé véknwute wani muké sanévéknwu wanévéknwumarék yawuru mukatik, wani kapéredi mu wunéké apa yamarék yadu. Wani kudi wakwete gunéké wawo wuné sanévéknwu.   
\p
\v 9 Déknyényba wani apa kudi kutdéngmarék yate kwatkwa rate wuné dusék yate rak. Kukba wani apa kudi kutdéngte, kapéredi mawulé wuna mawuléba tédékwaké kutdéngte, kapéredi yaabuba wuné yék.  
\v 10 Wani yaabuba yékwa du taakwa yalakgé de yo. Wuné kutdéngék. Got déku apa kudi wakwedéka Moses wani kudi dé wakwek, naané yéknwun mawulé yate miték ranoké. Got waga wakwedéka wuné yéknwun mawulé yamarék yate kaapuk miték rawurén. Yate kapéredi yaabuba yéte, yalakgé wuné yak.  
\v 11 Wuné wani apa kudi véknwute kés pulak nak pulak kapéredi muké kutdéngwuréka wuna kapéredi mawulé némaan yadéka wuné yéknwun muké kaapuk kutdéngwurén. Yate kapéredi mawulé véknwute wuné kapéredi yaabuba yéte, yalakgé wuné yak. Waga wuné kutdéngék.  
\v 12 \x * \xo 7:12 \xt 1 Ti 1:8\x*Kutdéngte kéni muké wawo wuné kutdéngék. Moses wakwen apa kudi wan kapéredi kudi kaapuk. Wan yéknwun kudi, Got wani kudi Mosesnyét wakwedén bege. Naana mawulé nak duna gwalmuké génmarék yadéran kudi wan adél kudi. Wan yéknwun kudi male.   
\p
\v 13 Yaga waké naané yo? Moses wakwen apa kudi yéknwun kudi véknwute yalakwuréran yaabuba wuné yu, kapu kaapuk? Wan kaapuk. Waga wamarék yaké naané yo. Kapéredi mawulé wuna mawuléba tédéka wuné yalakwuréran yaabuba wuné yék. Wuné wani yéknwun kudi miték véknwuké mawulé yate wuné kapéredi mawulé véknwute wuné yalakwuréran yaabuba wuné yék. Samu muké nae Got wani apa kudi wakwedéka dé Moses wakwek? Wuna mawulé nak duna gwalmuké génmarék yadéran kudi kutdéngte wuné wani kapéredi mawulé véknwumarék yawuruké, Got wani apa kudi wakwedéka dé Moses wakwek. Got yanakwa kapéredi mawuléké rékaréka yate kélik yadékwaké naané kutdéngnoké, Got wani apa kudi wakwedéka dé Moses wakwek.   
\s1 Kapéredi mawulé naana mawuléba tédéka naané kapéredi mu yo  
\p
\v 14 Naané kutdéngék. Got wani apa kudi wakwedéka Moses wani kudi wakwedéka wani kudi naana mawulat kutkalé yate wani kudi yéknwun dé yo. Waga naané kutdéngék. Wuné kéni képmaaba rakwa du mawulé yadékwa pulak yate, kapéredi mawulé yate, kapéredi mu yate, baagwit gidan du pulak rawuréka wuna mawulé kapéredi dé yo. Wani kudi wakwete wuné gunéké wawo wuné wakweyo.  
\v 15 Wuné yawurékwa muké las kaapuk kutdéngwurén. Yate wuné mawulat kapére yawurékwa mu kaapuk yawurékwa. Wuné yamuké kélik yawurékwa mu apuba apuba wuné yo.  
\v 16 Waga yate wuna mawuléba wuné wo, “Moses wakwen apa kudi wan yéknwun. Wuné wani kudi véknwute wadén pulak yaké wuné yo.” Naate wate wuné wadén pulak kaapuk yawurékwa. Wuné wani kudiké kuk kwayéte wuné kélik yawurékwa mu wuné yo.  
\v 17 Wuné kapmu kapéredi mu yaké mawulé kaapuk yawurékwa. Kapéredi mawulé wuna mawuléba wulae tédéka wuné wani kapéredi mawulé véknwute kapéredi mu wuné yo.   
\p
\v 18 Wuné kutdéngék. Wuné kéni képmaaba rakwa du rate wuna sépéba kapéredi mu yaké mawulé yawuréka yéknwun mawulé wuna mawuléba kaapuk tékwa. Wuné yéknwun mu yaké mawulé yate wani yéknwun mu yaké wuné yapatiyu. Yate wuné kapéredi mu yo.  
\v 19 Waga kutdéngte wuné yéknwun mu yaké mawulé yate wuné yéknwun mu kaapuk yawurékwa. Kélik yawurékwa kapéredi mu wuné yasaaku.  
\v 20 Waga kélik yate wani kapéredi mu wekna yate wuné kutdéngék. Kapéredi mawulé wuna mawuléba tédéka wuné wani kapéredi mu yo.   
\p
\v 21 Wuné waga male wuné ro. Rate wuné Moses wakwen apa kudiké sanévéknwute wuné vu. Yéknwun mu yaké mawulé yate kapéredi mu wuné yo.  
\v 22 Wuné kulé mawulé kérae Got wakwen apa kudi miték véknwuké wuné mawulat kapére yo.  
\v 23 \x * \xo 7:23 \xt Ga 5:17; Je 4:1 \x*Yate wuné kutdéngék, nak pulak mawulé wuna mawuléba wulae tédékwaké. Tédéka yéknwun kulé mawulé wani kapéredi mawulé wale vététi bét wuna mawuléba téte bét waariyo. Yabétka wuné baagwit gidan du pulak rate, wuna mawuléba tékwa kapéredi mawulé véknwute, kapéredi mu yaké wuné mawulé yo.  
\v 24-25 \x * \xo 7:24-25 \xt 1 Ko 15:57\x*Guné wunéké guné kutdéngék. Wuné kulé mawulé kérae, Gotna apa kudi miték véknwute yéknwun mu yaké wuné mawulé yo. Kapéredi mawulé wuna mawuléba wulae tédéka wuné kapéredi mu yaké wuné mawulé yasaaku. Kape du wuné. Kapéredi mawulé véknwute kapéredi mu yate wuné yalakdaran yaabuba wuné yu. Yéwuru kiyadé wunat kutkalé yadu wuné yéknwun taalat yéké wuné yo? Naana Némaan Ban Jisas Krais wunat kutkalé dé yo. Yadékwaké, wuné Gotna yéba kevérékgé wuné yo.   
\c 8  
\s1 Krais naana kapéredi mu yatnyéputitakne wadéka Got dé déku Yaamabi tiyaak  
\p
\v 1 Krais Jisas kiyaadéka Got yanan kapéredi mu yakatamarék yate dé kudi nak kaapuk wadén, naané Krais Jisas wale nakurak mawulé yakwa du taakwa yanan kapéredi muké kapéredi mu nyégélnoké.  
\v 2 Déknyényba wuné kapéredi mawulé male véknwute wuné yalakdaran yaabuba wuné yék. Bulaa Gotna Yaamabi wunat kutkalé yadéka wuné baagwit gidan du pulak ramarék yate, yéknwun mawulé yate, miték rate yéknwun taalat yédakwa yaabuba wuné yu. Gotna Yaamabi wan naané Krais Jisas wale nakurak mawulé yate miték ranoké apa tiyaakwa ban.  
\v 3 Déknyényba naané kéni képmaaba rakwa du taakwa male rate kapéredi mawulé véknwunaka Moses wakwen apa kudi naanat kutkalé yaké dé yapatik. Bulaa Got naanat débu kutkalé yak. Déku nyaanét wadéka dé naana sépé pulak kure, yanan kapéredi mawulé yatnyéputiké dé kéni képmaat giyaak. Naana sépé pulak kure giyae yanan kapéredi muké kiyae yanan kapéredi mawulé yatnyéputidénké, kapéredi mawulé naanéké tépa apa yamarék yaké dé yo.  
\v 4 \x * \xo 8:4 \xt Ga 5:16 \x*Got waga naanat kutkalé dé yak, naané naana kapéredi mawulé véknwumarék yate Gotna Yaamabina kudi véknwute, Got apa kudi wakwedén pulak yanoké.   
\p
\v 5-6 \x * \xo 8:5-6 \xt Ga 6:7-8 \x*Deku kapéredi mawulé véknwukwa du taakwa deké kapéredi mawulé dé apa yo. Yadéka de yalakdaran yaabuba de yu. De Got wale ramarék yaké de yo. Gotna Yaamabina kudi véknwukwa du taakwa deké Gotna Yaamabi dé miték vu. Védéka de Got wale nakurak mawulé yate déké yénakwa yaabuba de yu. De Got wale miték rasaakuké de yo.  
\v 7 Yalakdaran yaabuba yékwa du taakwaké kudi wakwete wuné kéni muké wawo wuné wakwek. Deku kapéredi mawulé deké apa yadéka de Gotna maama ro, Got wakwen apa kudi véknwumarék yadakwa bege. De Got wakwen apa kudi miték véknwuké de yapatiyu.  
\v 8 Yate de deku kapéredi mawulé véknwudaka Gotna mawulé deké yéknwun kaapuk yakwa.   
\p
\v 9 \x * \xo 8:9 \xt 1 Ko 3:16\x*Guné wani du taakwa pulak kaapuk ragunékwa. Gotna Yaamabi guna mawuléba dé tu. Tédékwaké, kapéredi mawulé gunéké apa yamarék yadu guné kapéredi mawulé véknwusaakumarék yaké guné yo. Gotna Yaamabi guna mawuléba tédéran Gotna Yaamabi gunéké miték védu guné dé wale nakurak mawulé yate miték raké guné yo. Krais Jisasna Yaamabi du taakwana mawuléba wulae témarék yadéran de déku du taakwa ramarék yaké de yo.  
\v 10 Krais guna mawuléba tédéran guna wuraanyan dé wale miték rasaakuké dé yo, Got gunéké “Yéknwun mu yakwa du taakwa” naadén bege. Guné kiyaaké guné yo, kapéredi mu yagunékwa bege. Kiyaagunu guna sépé biyaapké dé yo. Guna wuraanyan rasaakuké dé yo.  
\v 11 Déknyényba Jisas Krais kiyaadéka Got wadéka dé tépa nébéle raapmék. Gotna Yaamabi guna mawuléba wulae tédéran guné wawo waga yaké guné yo. Kiyaagunu Got tépa wadu déku Yaamabi apa yadu guné wawo nébéle raapme dé wale miték rasaakuké guné yo.   
\s1 Gotna Yaamabi wadék naané Gotna baadi ro  
\p
\v 12 Wuna némaadugu wayéknaje nyangegu pulak rakwa du taakwa, Gotna Yaamabi naana mawuléba wulae téte waga apa yadékwaké sanévéknwute, wuné gunat wakweyo. Naané naana kapéredi mawulé kulaknyénytakne Gotna Yaamabina kudi véknwute raké naané yo.  
\v 13 \x * \xo 8:13 \xt Ga 6:7-8 \x*Guné kapéredi mawulé bulaa véknwugunéran guné yalakdaran yaabuba guné yu. Guné Got wale rasaakumarék yaké guné yo. Guné Gotna Yaamabit apa kérae bulaa kapéredi mawuléké kuk kwayégunéran guné Gotké yénakwa yaabuba guné yu. Guné Got wale miték rasaakuké guné yo.   
\p
\v 14 Gotna Yaamabina kudi miték véknwukwa du taakwa de Gotna baadi de ro. Radaka naané kutdéngék, guné wawo Got wale miték rasaakugunéranké.  
\v 15-16 \x * \xo 8:15-16 \xt 2 Ti 1:7; Ga 4:6 \x*\x * \xo 8:15-16 \xt 1 Jo 4:13 \x*Gotna Yaamabi guna mawuléba wulae téte apa yadu guné baagwit gidan du taakwa pulak rate, kapéredi mawulé véknwute, tépa wup yagunuké, Got kaapuk wadén. Gotna Yaamabi guna mawuléba wulae téte gunéké miték védu, Got gunat kure yédu, guné déku baadi ragunuké, Got dé wak. Gotna Yaamabi naana mawuléba wulae téte yéknwun mawulé tiyaadéka naané kutdéngék, naané Gotna baadi ranakwaké. Kutdéngte naané Gorét naané wo, “Méné naana yaapa.”  
\v 17 \x * \xo 8:17 \xt Ga 4:7; Re 21:7\x*Naate wate Gotna baadi rano, déku du taakwat yaké wadén pulak, dé naana yaapa rate naanat kutkalé yadu, naané dé wale miték rasaakuké naané yo. Krais déknyényba kaagél kutdén pulak, naané déku jébaa yate yéknwun muké kaagél kutnaran, Got wadu, naané kukba Krais wale rate, naané wawo, dé wale miték male rasaakuké naané yo.   
\s1 Kukba naané Got wale miték male rasaakuké naané yo  
\p
\v 18 \x * \xo 8:18 \xt 2 Ko 4:17 \x*Kéga wuné wo. Naané Krais Jisasna jébaaba yaalan du taakwa bulaa kutnakwa kaagél wan bakna mu. Kukba naané dérét véte naané wawo dé wale miték male rasaakunaran wan némaa mu.  
\v 19-22 \x * \xo 8:19-22 \xt Jen 3:17-19; Re 21:1 \x*Déknyényba Got déku mawuléba sanévéknwute dé wak, déku baadit kutkalé yadéran tulé kuttaknadén akwi mu miték male raduké. Waga wate, dé wani mu déknyényba miték male raduké kaapuk wadén. Taale dé wak, wani mu kapére ye kaapuk yaduké. Wadéka kuttaknadén akwi mu, kuttaknadén akwi du taakwa wawo de kaagél kure kapére yate de kaapuk yo. Waga yate, Got déku baadit kutkalé yadéran nyaaké mawulat kapére yate, de raségu. Naané kutdéngék. Taakwa kaagél kutte nyaan kéraadaran nyaa bari yaaduké mawulat kapére yate raségédakwa pulak, de kuttaknadén akwi mu Got déku baadit kutkalé yadéran nyaa bari yaaduké mawulat kapére yate, de deku mawuléba géraate raségu. Wani nyaa Gotna baadi apa yate miték male raké de yo. Rado akwi du taakwa kuttaknadén akwi mu wawo véké de yo. Wani nyaa kuttaknadén akwi mu miték male raké de yo. De kapére yamarék yate kaapuk yamarék yaké de yo.   
\p
\v 23 \x * \xo 8:23 \xt 2 Ko 5:2-4 \x*Got kuttaknadén akwi mu wani nyaaké de raségu. De male kaapuk. Naané wawo naané wani nyaa bari yaaduké naané raségu. Got naané déku du taakwat kukba kutkalé yaké, taale dé déku Yaamabi naanéké tiyaak. Tiyaadék déku Yaamabi naana mawuléba wulae tédéka naané naana mawuléba géraate naané wo, “Got déku baadit kutkalé yadéran nyaa bari yaaduké naané mawulat kapére yo. Wani nyaa Got naanat kutkalé yate, ‘Wuna baadi’ naate, kulé sépé tiyaatakne naanat kure yédu naané némaan du taakwa rate yéknwun mu male yaké naané yo.” Naate wate naané Gotké raségu.   
\p
\v 24 Déknyényba, Got naanat Setenna taababa kéraadén tulé, naané wani nyaa bari yaaduké naané raségék. Naané kéga naané yo. Kulé mu nak naanéké yaamarék yadéka naané wani mu vémarék yate wani mu yaaduké naané raségu. Nak mu naanéké yaadéka naané wani mu véte naané wani mu yaaduké kaapuk raségénakwa.  
\v 25 Waga yanakwa pulak, naané Got naanat kutkalé yadéran nyaaké kutdéngmarék yate, wani nyaa yaaduké naané raségu. Yéknwun mawulé yate, wulkiyaa yamarék yate, naané Got naanat kutkalé yadéran nyaa yaaduké naané raségu.   
\p
\v 26-27 \x * \xo 8:26-27 \xt Sam 139:1 \x*Gotna Yaamabi wawo dé naanat kutkalé yo. Naané Gotna du taakwa naana mawuléba apa yamarék yate Gorét waatanaran muké las kutdéngmarék yanaka, Gotna Yaamabi naanat kutkalé yadéka naané Gorét naané waato. Naané Gorét miték waataké yapatinaka Gotna Yaamabi naanéké mawulé lékte naanat kutkalé yadéka naané Gorét waato. Kudi bulmarék yate naana mawuléba géraate Gorét naané waato. Gotna Yaamabi Gotna mawuléké sanévéknwute Gorét dé waato naanéké. Waatadéka dé, akwi du taakwana mawuléké kutdéngkwa ban Got, déku Yaamabina mawuléké dé kutdéngék.   
\p
\v 28 \x * \xo 8:28 \xt Ep 1:11 \x*Naané déku du taakwa ranoké Got déku mawuléba sanévéknwute naanat débu wak. Naané kutdéngék. Déké mawulat kapére yakwa du taakwa naanéké kapéredi mu yaadu, naanéké yéknwun mu yaadu, Got naanéké miték véte naanat kutkalé yaké dé yo. Waga naané kutdéngék.  
\v 29 \x * \xo 8:29 \xt 1 Jo 3:2 \x*Déknyényba Got dé wak, “Kukba wani du taakwa wuna du taakwa raké de yo. Wuné wawuru wuna nyaan deku némaadu radu de déku wayéknaje, dé pulak raké de yo.”  
\v 30 \x * \xo 8:30 \xt 2 Te 2:13-14\x*Naate wadéka déku kudi adél yadéka, naané déku jébaaba yaalanoké naanat dé wo. Wadéka naané déku jébaaba yaalanaka dé wo, naané déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa rate kukba dé wale miték male rasaakunoké. Wani muké sanévéknwte, Got naanéké miték véte naanat kutkalé yadéranké, naané kutdéngék.   
\s1 Got naanéké dé mawulat kapére yasaaku  
\p
\v 31 Wani muké sanévéknwute yaga waké naané yo? Got waga naana saknwuba tédu maama naanat kotimte naanat yaalébaanké de yo, kapu yaga pulak? Waga wamarék yaké naané yo. Got waga naana saknwuba tédéka maama naanat yaalébaanké de yapatiyu.  
\v 32 Got naanéké mawulat kapére yate déknyényba dé déku nyaan dé wale raduké kaapuk wadén. Déku nyaan dérét kulaknyénytakne naanéké giyaaduké dé wak. Watakne dé naanéké kaagél kure kiyaaduké dé dérét maamaké kwayék. Dé waga kwayédéka naané kutdéngék. Dé yapatinakwa akwi mu wawo naanéké bakna tiyaaké dé yo.   
\p
\v 33 Got kapmu dé naanat wo, “Guné wuna du taakwa ragunuké gunat wunébu wak. Bulaa guné wuna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa guné ro.” Naate wadu akwi du taakwa naanat kéga wamarék yaké de yo, “Guné kapéredi mu yakwa du taakwa.”  
\v 34 \x * \xo 8:34 \xt 1 Jo 2:1; Yi 7:25 \x*Naate wamarék yado nak du wamarék yaké dé yo, Got naanat yanan kapéredi mu yakatadéranké. Waga wamarék yaké dé yo, Got naanat yakatadéran mu Krais Jisas yaatate, naanéké kiyae nébéle raapme, Gotna yéknwun tuwa taababa rate Gorét naanéké waatadékwa bege.   
\p
\v 35 \x * \xo 8:35 \xt 2 Ko 4:8-11; Sam 44:22 \x*Krais naanéké dé mawulat kapére yo. Naanéké mawulat kapére yasaakuké dé yo. Samu mu naanéké yaadu Krais naanéké mawulat kapére yamarék yaké dé yo? Kaapuk. Kéni mu naanéké yaadéran dé naanéké mawulat kapére yasaakuké dé yo. Naanéké kapéredi mu yaadéran, naané apa kaagél kutnaran, nak du de naanat yaalébaandaran, naanat kaadé yadéran, naané baapmu wutké yapatinaran, kapéredi mu naanat yaalébaanké yadéran, nak du naanat viyaapérekdaran, wani mu naanéké yaadéran Krais naanéké mawulat kapére yasaakuké dé yo. Yate dé naanat kulaknyénymarék yaké dé yo.  
\v 36 Wani kapéredi muké du nak déknyényba kéni kudi Gorét wakwedéka dé Gotna nyégaba kwao:  
\q2 Naané ména du taakwa ranaka de ména jébaaké kélik yate akwi nyaa naanat viyaapérekgé de mawulé yo.  
\q2 De naanat véte de naanéké wo, “Du sipsipmét viyaapérekdakwa pulak, derét viyaapérekgé naané yo.”   
\p
\v 37 Wani kudi adél yadu wani kapéredi mu naanéké yae naanat yaalébaanké dé yo, kapu kaapuk? Wan kaapuk. Naanat yaalébaanmarék yaké dé yo, naanéké mawulat kapére yakwa ban Krais Jisas apat kapére ye naanéké apa tiyaadékwa bege. Waga wuné kutdéngék.   
\p
\v 38-39 \x * \xo 8:38-39 \xt Jo 10:38\x*Kéga wawo wuné kutdéngék. Got naanéké dé mawulat kapére yo. Yate wadék naana Némaan Ban Krais Jisas naanéké kiyaadéka naané déku taababa naané ro. Got naanéké mawulat kapére yasaakute naanat kutkalé yaké dé yo. Naanat kulaknyénymarék yaké dé yo. Naané kiyaanaran dé naanat kulaknyénymarék yaké dé yo. Naané kéni képmaaba wekna ranaran dé naanat kulaknyénymarék yaké dé yo. Gotna kudi kure giyaakwa du, apa yakwa mu, de akwi naané Got wale rano naanat kérae kure yéké yapatiké de yo. Bulaa rakwa mu, kukba yaaran mu, awuréba rakwa mu, adaba rakwa mu, nak taaléba rakwa nak mu wawo, wani mu akwi naanéké apa yate tébétké yadu Got naanat kulaknyénymarék yaké dé yo. Dé naanéké mawulat kapére yasaakute naanat kutkalé yaké dé yo.   
\c 9  
\s1 Pol déku du taakwa Isrelké dé némaa mawulé léknék  
\p
\v 1 Wuné Krais Jisasna du rate wuné adél kudi wakweyo. Wuné yénaa kaapuk yawurékwa. Wakwewurékwa kudi adél yadékwaké wuné kutdéngék. Gotna Yaamabi wuna kudiké dé kusékéru.  
\v 2-3 Wuna kém Isrelna du taakwa Kraisna jébaaba yaalamarék yadak wuné deké némaa mawulé lékte wuna mawuléba deké apuba apuba wuné gérao. Géraate wuna mawuléba wuné wo: Wuna kémna du taakwat kutkalé yaké wuné mawulat kapére yo. Wuné derét kutkalé yate, deku waagu tawuké apa yawuru, de Gotna gayét yédo, wuné yémarék yawuru mukatik, wan yéknwun. Wuné apa yate wuna kémna du taakwat kutkalé yawuru, Krais wunéké kuk tiyaadu, Got wunéké kélik yadu mukatik, wuné derét kutkalé yawurénké yéknwun mawulé yawuru. Deké mawulé lékte waga wuné wo.  
\v 4 Déknyényba Isrelét Got “Wuna du” naadék bulaa wuna kémna du taakwa de Isrelna képmawaara ro. Déknyényba Got wadék de déku baadi de rak. Radaka Got deku nyédéba téte nyaa vékwa pulak radéka de vék. Got derét kutkalé yadéran kudi dé derét wakwek. De miték radoké dé derét apa kudi wakwek. De dérét miték waanabadoké dé derét yakwatnyék. De miték rasaakudaranké dé derét kudi wakwek.  
\v 5 \x * \xo 9:5 \xt Mt 1:1-2; Jo 1:1\x*Deku képmawaara wan Ebrayam, Aisak, Jekop. Got wadén ban Krais kéni képmaaba rate deku kémba dé rak. Waga rate dé kéga wawo dé ro. Dé akwi du taakwa gwalmuké wawo némaan ban Got dé ro. Radékwaké naané déku yéba apuba apuba kevérékgé naané yo. Wan adél.   
\s1 Got wadék de déku du taakwa de ro  
\p
\v 6 Wani kudi wakwete wuné kéga kaapuk wakwewurékwa. “Déknyényba Got Isrelna képmawaara Ebrayamét dé wak, déké déku képmawaaraké wawo. Waga wadén kudi adél kaapuk yadén.” Waga kaapuk wakwewurékwa. Mé sanévéknwu. Isrelna képmawaara de akwi Gotna du taakwa kaapuk radakwa. Isrelna képmawaara las male de Gotna du taakwa ro.  
\v 7 \x * \xo 9:7 \xt Jen 21:12 \x*Ebrayamna képmawaara de akwi Gotna du taakwa kaapuk radakwa. Ebrayamna képmawaara las male de Gotna du taakwa ro. Déknyényba Got dé Ebrayamét wak, “Wupmalemu képmawaaraké kudi ménat wakwete wuné Sera kéraalén nyaan Aisakna képmawaaraké wuné wakwek. Ménéké jébaa yan taakwa Yega kéraalén nyaan ména maknanyanké kaapuk wakwewurén.” Naate wadéka wuné kutdéngék.  
\v 8 Ebrayamna akwi képmawaaraké wamarék yaké naané yo, “Wan Gotna du taakwa.” Naate wamarék yate kéga waké naané yo, “Got Ebrayamna képmawaara laské dé wani kudi wakwek. Wani kudi wakwedén képmawaara male de Gotna kudi véknwute déku du taakwa de ro.” Naate wate waga kutdéngké naané yo.  
\v 9 \x * \xo 9:9 \xt Jen 18:14 \x*Déknyényba Got Ebrayamét kéni kudi dé wakwek, “Ména taakwa Sera nyaan kéraaké lé yo. Adél wuné wo ménat. Wuné wawurén tulé gwaamale yaawuru nyaan kéraaké lé yo.” Naate dé dérét wakwek.   
\p
\v 10 Kéni muké wawo mé sanévéknwu. Wupmalemu kwaaré yédéka nak taakwa, léku yé Rebeka, du nyaan vétik léku biyaaba bét kwaak. Bétku yaapa wan naana képmawaara Aisak.  
\v 11-12 \x * \xo 9:11-12 \xt Jen 25:21, 23 \x*Rebekana biyaaba wekna kwaabétka Got dé lérét wak, “Taale kéraanyénéran nyaan kukba kéraanyénéran nyaanna jébaa yaran du raké dé yo.” Naate wate déku mawuléba male sanévéknwute dé wani du nyaan vétikgé waga wakwek. Yabéréran jébaaké sanévéknwumarék yate dé waga wakwek.  
\v 13 \x * \xo 9:13 \xt Mal 1:2-3 \x*Wani du nyaan vétikgé kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Got dé wak, “Wuné Jekop déku képmawaaraké wawo wuné mawulé yak. Wuné Iso déku képmawaaraké wawo wuné kélik yak.”   
\p
\v 14 Waga wadénké naané kéga wamarék yaké naané yo, “Got mawulé vétik yate sépélak dé yo.” Waga wamarék yaké naané yo.  
\v 15 \x * \xo 9:15 \xt Eks 33:19 \x*Wani muké déknyényba Got dé Mosesnyét wak, “Wuné wuna mawuléba sanévéknwute mawulé yawurékwa pulak yaké wuné yo. Wuné du taakwa laské mawulé lékte derét kutkalé yaké wuné yo.”  
\v 16 \x * \xo 9:16 \xt Ta 3:5; Ep 3:9 \x*Naate wadéka naané kutdéngék. Got du taakwana mawulé, yadan apa muké wawo kaapuk sanévéknwute deké mawulé lékte derét kutkalé yadékwa. Got déku mawuléba sanévéknwute mawulé yadékwa pulak yate deké mawulé lékte derét dé kutkalé yo.  
\v 17 \x * \xo 9:17 \xt Eks 9:16\x*Waga kutdéngte kéni muké wawo mé sanévéknwu. Déknyényba Got dé kéni kudi Perot wadéka dé Gotna du nak Gotna nyégaba kavik: Wuné wawurék méné Isipna némaan ban ro. Akwi képmaaba rakwa du taakwa ménat véte, wuna apaké kutdéngte wuna jébaaké kutdéngdoké, wuné ménat wawurék méné némaan ban ro.   
\p
\v 18 Got waga wadéka naané kutdéngék. Got déku mawuléba sanévéknwute las du taakwaké mawulé lékte derét dé kutkalé yo. Got déku mawuléba sanévéknwute wadéka nak du taakwa de déku kudiké kélik yo.   
\s1 Got las du taakwat rékaréka yate dé nak du taakwaké mawulé léknu  
\p
\v 19 Sal guna du las wunat kéga waké de yo? “Got waga wadéran samuké dé naanat waatiké dé yo, yanan kapéredi muké? Naané dé wadén pulak yate naané déku kudi véknwu.”  
\v 20 Naate wadaran wuné derét kéga waké wuné yo: Waga wate guné bakna du rate guné Gorét guné waatiyu. Waga wamarék yaké guné yo. Kéni kudi mé véknwu. Képmaat yadén awu dérét yan dut wamarék yaké dé yo, “Samuké méné wunat waga yak?” Naate wamarék yaké dé yo.  
\v 21 Awu yakwa du képmaa las kérae awu vétik yadéran déku mawuléba sanévéknwute yaké dé yo. Sal dé kubi kadaran amékat nak yate kadému sérakdaran awu nak yaké dé yo? Wan déku mawulé. Wan déku jébaa.  
\v 22 Waga yadékwa pulak, Got déku mawuléba sanévéknwute yadéran guné Gorét waatimarék yaké guné yo. Dé du taakwat débu yak. Yatakne déku mawuléba sanévéknwute kusékétdéka las de yalakdaran yaabuba de yu. Yédo dé bari rékaréka yamarék yate kukba rékaréka yate yadan kapéredi mu yakataké dé yo. Gotna apa véte, yadan kapéredi muké rékaréka yadékwaké kutdéngdoké, waga yadéran, guné dérét waatimarék yaké guné yo.  
\v 23 Got déku mawuléba sanévéknwute, nak du taakwaké mawulé lékte deké déknyényba débu wak, de déké yéknwun yaabuba yéte, dé wale miték rasaakute, nyaa vékwa pulak radoké. Wani du taakwa dé wale miték rasaakudaranké kutdéngdoké, Got yalakdaran yaabuba yékwa du taakwat kaapuk bari rékaréka yadékwa. Got waga yadékwaké, guné dérét waatimarék yaké guné yo.  
\v 24 Naané Got wadén du taakwa las naané Isrelna képmawaara rate Judana kémba naané ro. Las naané nak gena du taakwa naané ro. Naanéké mawulé lékte naanat débu wak, naané déku du taakwa ranoké.   
\p
\v 25 \x * \xo 9:25 \xt Ose 2:23 \x*Wani muké déknyényba Gotna yéba kudi wakwen du nak déku yé Osea Got wakwen kudi kéga dé Gotna nyégaba kavik:  
\q2 Wuna kémba ramarék yan du taakwat wawuru de wuna du taakwa raké de yo.  
\q2 Déknyényba mawulé yamarék yawurén du taakwat waké wuné yo, “Wuné gunéké mawulat kapére wuné yo.”  
\q2 Naate wawuru de mawulat kapére yawurékwa du taakwa raké de yo.   
\q2
\v 26 \x * \xo 9:26 \xt Ose 1:10 \x*Déknyényba du taakwa lasnyét wuné wak, “Guné wuna du taakwa kaapuk.”  
\q2 Naate wawurén taaléba wuné derét kéga waké wuné yo, “Wuné Got apuba apuba wuné rasaaku. Guné wuna baadi raké guné yo.”   
\p
\v 27-28 \x * \xo 9:27-28 \xt Ais 10:22-23 \x*Déknyényba Gotna yéba kudi wakwen nak du Aisaia, Isrelna du taakwaké Gotna nyégaba dé kéga kavik: Kukba Némaan Ban Got kéni képmaaba apakélé kot véknwukwa némaan ban rate, du taakwana kudi véknwute, yadan kapéredi mu derét yakataké dé yo. Wani tulé dé Isrelna wupmalemu du taakwa yadan kapéredi mu derét yakataké dé yo. Isrelna du taakwa wupmalemu ye, kus maaléba rakwa yawusa pulak yadaran, dé Isrelna walkamu du taakwat male kérae derét kutkalé yaké dé yo.  
\v 29 \x * \xo 9:29 \xt Ais 1:9\x*Waga kavitakne nak kudi wawo Aisaia kéga dé kavik:  
\q2 Apat kapére yakwa Némaan Ban Got naana du taakwa las wekna radoké wamarék yadu mukatik, naané akwi Sodomba ran du taakwa, Gomoraba ran du taakwa yadan pulak, naané kiyaasadakatik naané yak.   
\s1 Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké nae Isrel de apa yak  
\p
\v 30 Waga wakwete kéni muké wuné sanévéknwu. Nak geba rakwa du taakwa las Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké sanévéknwumarék yate, de Gotké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” de naak. Naadaka Got deké dé wak, “De waga yatakne wuna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa de ro.”  
\v 31 Naate watakne dé wani kudi Isrelna las du taakwaké kaapuk wadén. Isrelna las du taakwa deku mawuléba de wak, “Naané Moses wakwen apa kudi véknwute, wadén pulak yanaran, naané Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké naané yo.” Naate wate de Moses wakwen apa kudi véknwute, wadén pulak yaké mawulé yate, de waga yaké de yapatik.  
\v 32 Guné mé sanévéknwu. Yaga pulak yate de Moses wakwen apa kudi véknwute, wadén pulak yaké de yapatik? De kéga kaapuk wadan, “Naané Gotké miték sanévéknwunaran dé naanat kutkalé yadu, naané Moses wakwen apa kudi miték véknwuké apa yaké naané yo.” Naate wamarék yate de kéga wak, “Naané apa yate yéknwun mu yanaran naané Moses wakwen apa kudi miték véknwuké apa yaké naané yo.” Naate wate deku apaké sanévéknwute de Gotké kaapuk miték sanévéknwudan. Waga yate de Krais Jisaské de kuk kwayék. Krais Jisas wan du taakwa maan viyaadakwa matu pulak. Déknyényba Got kudi las dé wani matuké wakwek.  
\v 33 \x * \xo 9:33 \xt Ais 8:14, 28:16; 1 Pi 2:6, 8\x*Wakwedéka déku kudi déku nyégaba kéga dé kwao:  
\q2 Mé véknwu. Saionba ga kaaké wuné yo.  
\q2 Taale matu nak taknaké wuné yo.  
\q2 Du taakwa wani matuba maan viyaaké de yo.  
\q2 Du taakwa wani némaa matuba akéréké de yo.  
\q2 Wani matuké miték sanévéknwukwa du taakwa miték male raké de yo.   
\c 10  
\s1 Isrel de Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa kaapuk radan  
\p
\v 1 Krais Jisasna jébaaba yaale wuna némaadugu wayéknaje nyangegu pulak rakwa du taakwa, Got Isrelét kutkalé yadu de dé wale miték radoké, wuné mawulat kapére yo. Got wuna kémna du taakwat kutkalé yaduké sanévéknwu wanévéknwute, wuné dérét apuba apuba wuné waato wani muké.  
\v 2 Wuné deké kutdéngte wuné wakweyo. De apat kapére yate Gotna jébaa yaké de mawulat kapére yo. Yate de déké yénakwa yaabuké de yékéyaak yo.  
\v 3 \x * \xo 10:3 \xt Ro 9:31-32 \x*De Gotké yénakwa yaabuké kutdéngmuké kélik yate, de kéga kaapuk wadan, “Got wadu naané déké ye déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké naané yo.” Waga wamarék yate Gotké miték sanévéknwumarék yate de wak, “Naané kapmu apat kapére yate, Moses wakwen apa kudi véknwute wadén pulak yate, naané Gotké ye déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké naané yo.” Naate wate de sépélak yo.  
\v 4 De Krais Jisaské kaapuk sanévéknwudakwa. Krais naanéké kiyaadénké Moses wakwen apa kudi naanéké apa yamarék yaké dé yo. Naané Kraiské miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naanaran, Got wadu, naané déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké naané yo.   
\p
\v 5 Déknyényba Moses dé wakwek, apa kudi véknwute wadékwa pulak yakwa du taakwaké. Wani du Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa radaranké, kéga dé wakwek: “Akwi apa kudi véknwute wadén pulak yakwa du taakwa Got wale miték rasaakuké de yo apuba apuba.”  
\v 6-7 Waga wakwedéka bulaa Got dé wale miték rasaakunaran kulé yaabu dé naanat wakwatnyu. Naané déké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naanaran, dé wadu, naané dé wale miték rasaakuké naané yo apuba apuba. Wani muké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Guné guna mawuléba kéni kudi wamarék yaké guné yo, “Dérét kure giyaaké kiyadé nyérét waaréké yo? Dérét kure yaalaké kiyadé kiyaan du taakwa rakwa taalat dawuliké yo?” Wani kudi wamarék yaké guné yo, Krais naanéké yaadén bege.   
\p
\v 8 \x * \xo 10:8 \xt Diu 30:14 \x*Naané Kraiské miték sanévéknwute, Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa ranakwaké, Gotna nyégaba kéni kudi dé kwao: Wani kudi guna mawuléba dé tu. Wani muké guné kudi wakweyo. Wani kudi wan du taakwat wakwenakwa kudi. Kéga naané wakweyo: “Guné Kraiské miték sanévéknwute déku kudiké ‘Adél’ naaké guné yo.  
\v 9 Guné kéga wagunéran, ‘Jisas Némaan Ban dé ro, akwi du taakwa gwalmuké wawo.’ Naate wagunéran guna mawuléba waké guné yo, ‘Krais kiyaadéka Got wadéka dé tépa nébéle raapmék. Wan adél.’ Naate wagunéran Got gunat kéraaké dé yo Setenna taababa. Kérae gunat kutkalé yaké dé yo.”  
\v 10 Naate naané wo, Gotna paaté kutdéngnan bege. Naané naana mawuléba Kraiské miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naanaka, Got wadéka naané déku méniba yéknwun mu yakwa du taakwa naané ro. Naané nak du taakwat kéga naané wakweyo, “Jisas wan naana Némaan Ban.” Naate wakwenaka Got naanat Setenna taababa kérae kure yédéka naané Gotké yénakwa yaabuba yu.  
\v 11 \x * \xo 10:11 \xt Ais 28:16 \x*Wani muké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Déké miték sanévéknwukwa du taakwa yéknwun mawulé yate miték raké de yo.  
\v 12 \x * \xo 10:12 \xt Kl 3:11; Ga 3:28 \x*Wani kudi dé akwi képmaaba yaan du taakwaké wakweyo. Wakwedéka Judana du taakwa, nak gena du taakwa wawo de Gotna méniba nakurak kémba de ro. Got wan akwi du taakwana Némaan Ban. Judana Némaan Ban male kaapuk. Naané akwi naana nakurak Némaan Ban male dé ro. Rate dé dérét waatakwa akwi du taakwaké miték male véte derét dé kutkalé yo.  
\v 13 \x * \xo 10:13 \xt Joe 2:32 \x*Wani muké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Némaan Banét waatakwa akwi du taakwat dé Setenna taababa kéraadu, de miték rasaakuké de yo.   
\p
\v 14 Du taakwa naana Némaan Ban Jisas Kraiské miték sanévéknwumarék yadaran dérét waataké yapatiké de yo. Déké kudi véknwumarék yadaran de déké miték sanévéknwuké yapatiké de yo. Nak du déku kudi derét wakwemarék yadaran de déké kudi véknwuké yapatiké de yo.  
\v 15 \x * \xo 10:15 \xt Ais 52:7\x*Got Kraiské kudi wakwedoké wani duwat wamarék yadéran de déké kudi wakwemarék yaké de yo. Wani muké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Du taakwa yae de Gotna kudi wakweyo. Wan yéknwun mu de yo.   
\s1 Isrel de Gotna kudi kaapuk miték véknwudan  
\p
\v 16 \x * \xo 10:16 \xt Ais 53:1 \x*Isrelna du taakwa walkamu male de wani kudi véknwuk. Isrelna du taakwa wupmalemu kaapuk véknwudan. Wani muké Gotna yéba kudi wakwen du Aisaia déknyényba dé Gotna nyégaba kéga kavik: Némaan Ban, naané ména kudi du taakwat wakwenaka walkamu male de miték véknwu.  
\v 17 Wani kudi véknwute naané kutdéngék. Du las nak du taakwat Kraiské kudi wakwedo véknwuké de yo. Véknwute de las déké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naaké de yo.   
\p
\v 18-19 \x * \xo 10:18-19 \xt Sam 19:4; Diu 32:21 \x*Sal guné kéga waké guné yo? “Isrelna du taakwa Gotna kudi de véknwuk, kapu yaga pulak?” Naate wagunéran wuné kéga waké wuné yo: Adélna. Debu véknwuk. Véknwudanké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao:  
\q2 Gotké de képmaaba rakwa du taakwat kudi wakweyo.  
\q2 Séknaaba rakwa du taakwat wawo de kudi wakweyo.  
\p Sal guné kéga waké guné yo? “Isrelna du taakwa Gotna kudi de miték kutdéngék, kapu kaapuk?” Naate wagunéran wuné waké wuné yo: Guné déknyényba Got wakwedéka Moses wakwedén kudiké mé sanévéknwu. Wani kudi Gotna nyégaba kéga dé kwao:  
\q2 Wuné wawuru guné Isrel, ‘Bakna du taakwa’ naagunéran du taakwaké, kapére mawulé yaké guné yo, wuné derét kutkalé yate gunat kutkalé yamarék yawurékwa bege.  
\q2 Wuné wawuru guné kwatkwa du taakwat rékaréka yaké guné yo.   
\p
\v 20 \x * \xo 10:20 \xt Ais 65:1 \x*Kukba Aisaia wawo wani muké Gotna nyégaba dé kavik. Got wakwedéka dé wup yamarék yate déku kudi kéga dé kavik:  
\q2 Wunéké sékalmarék yan du taakwa de wunat debu vék.  
\q2 Wunat waatamarék yan du taakwana méniba téwuréka de wunat debu vék.   
\p
\v 21 \x * \xo 10:21 \xt Ais 65:2\x*Got waga wakwetakne dé Isrelna du taakwaké kéga wak: “Akwi nyaa wuné derét tabataba yak, de wunéké yae wuna kudi miték véknwudoké. Yawuréka de wunéké kuk tiyaate wuna kudiké kélik yo.”   
\c 11  
\s1 Got Isrelna walkamu du taakwaké dé mawulé léknék  
\p
\v 1 \x * \xo 11:1 \xt Pl 3:5 \x*Wani kudi véknwutakne yaga guné wo? Sal guné kéga waké guné yo? “Got déku du taakwa Isrelna du taakwaké débu kuk kwayék, kapu yaga pulak?” Kaapuk. Waga wamarék yaké guné yo. Wuné wawo wuné Isrelna du. Ebrayam wan wuna képmawaara. Wuné Bensaminna kémba wuné ro.   
\p
\v 2 Déknyényba Got dé naané Isrelna képmawaarat wak, de déku du taakwa radoké. Watakne dé naané déku du taakwaké kuk kaapuk tiyaadén. Guné kutdéngék. Déknyényba Gotna yéba kudi wakwen du nak Ilaija Gorét wakwedéka déku kudi Gotna nyégaba dé kwao.  
\v 3 \x * \xo 11:3 \xt 1 Kin 19:10, 14 \x*Isrelna du taakwat waatite dé Gorét kéga wakwek: “Wuna Némaan Ban, de ména yéba kudi wakwen duwat debu viyaapéreknék. Yate de ménéké kwaami tuwe kwayénakwa jaabé debu yaalébaanék. Yadaka wuné male ména du wuné ro. Rawuréka de wunat viyaapérekgé de sékalu.”  
\v 4 \x * \xo 11:4 \xt 1 Kin 19:18 \x*Naate Ilaija wadéka Got déku kudi kaatate kéga dé wak, “Méné male wuna du kaapuk raménékwa. Duwat las wawo (7000) wawurék de wawo wuna du de ro. Rate de wani yénaa got déku yé Bal déké kaapuk kwati yaanéte dérét waatadakwa.”  
\v 5 Naate wadéka naané kutdéngék. Wani tulé walkamu du taakwa de Gotna du taakwa rak. Bulaa wawo walkamu du taakwa de Gotna du taakwa ro. Got derét yadan mu kaatamarék yate derét bakna kutkalé yate, déku jébaaba yaaladoké derét wadék, de déku du taakwa ro.  
\v 6 Got wani du taakwat waga wate dé yadan yéknwun muké kaapuk sanévéknwudén. Dé wani du taakwat waga wate déku mawuléba sanévéknwute dé derét bakna kutkalé yak. Got yanan yéknwun mu vétakne, naané déku du taakwa ranoké naanat wadu mukatik, naané kéga wano, “Yanan yéknwun mu dé kaato.” Naate wano, dé yanan yéknwun mu kaatadu mukatik, naané kéga wamarék yano, “Dé naanat bakna dé kutkalé yo.” Wani kudi bulaa naané wo, yanan yéknwun muké sanévéknwumarék yate naanat bakna kutkalé yadékwa bege.   
\p
\v 7 Bulaa mé sanévéknwu. Isrelna wupmalemu du taakwa Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa raké mawulé yate, de wani paatéké kaapuk kutdéngdan. Déku du taakwa radoké Got wadén du taakwa, de male de waga radaran paatéké de kutdéngék. De walkamu male de kutdéngék.  
\v 8 \x * \xo 11:8 \xt Diu 29:4 \x*Wani paatéké kutdéngmarék yan du taakwaké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao:  
\q2 Got wadék de miték vémarék yate miték véknwumarék yadaka deku mawulé yékéyaak débu yak.  
\q2 Déknyényba waga rate, bulaa wawo waga rate, de kaapuk miték sanévéknwudakwa.   
\p
\v 9 \x * \xo 11:9 \xt Sam 69:22-23\x*Devit wawo déknyényba deké dé wakwek. Kéga dé wak:  
\q2 De deku muké male sanévéknwute de wupmalemu apakélé yaa sérakte ko.  
\q2 Yadakwaké sanévéknwute wuné Gorét waato, kwaami yaadéba dawulidéka viyaadakwa pulak, derét bari viyaaduké.  
\q2 Viyaadu yadan kapéredi mu derét yakataké dé yo.   
\q2
\v 10 Dé wadu de méni kiyaan du pulak raké de yo.  
\q2 Dé wadu de apakélé gwalmu yaate kwaale yékwa du pulak, apa jébaa yasaakuké de yo.  
\p Naate wate dé Krais Jisaské kuk kwayékwa du taakwaké wak.   
\s1 Got nak gena du taakwat dé Setenna taababa kérao  
\p
\v 11 \x * \xo 11:11 \xt Ap 13:46 \x*Wani du taakwaké sal guné kéga waké guné yo? “De Gotké miték sanévéknwumarék yate, Kraiské kuk kwayéte, Gotké yénakwa yaabu kulaknyénytakne, de yalakgé de yo, kapu kaapuk?” Naate wagunéran wuné waké wuné yo: Wan kaapuk. Waga wamarék yaké guné yo. Isrelna du taakwa Gotké miték sanévéknwumarék yadaka, Got déku mawuléba sanévéknwute nak gena du taakwat bakna kutkalé yate, derét dé Setenna taababa kérao. Kérae déké yénakwa yaabuba derét dé kure yu. Isrelna du taakwa wani mu véte, Got nak gena du taakwat kutkalé yate derét kutkalé yamarék yadékwaké rékaréka yate, de wawo Gotké yénakwa yaabuba yéké mawulé yadoké, Got dé nak gena du taakwat kutkalé yo.  
\v 12 Bulaa mé sanévéknwu. Isrelna du taakwa kapéredi mu yate Kraiské kuk kwayédak, Got nak gena du taakwat dé kutkalé yo. Isrelna akwi du taakwa kukba Kraiské miték sanévéknwudo Got déku du taakwa akwi naanat kutkalé yate naanat miték male yaké dé yo.   
\p
\v 13-14 Guné Romba rakwa du taakwa las, guné Isrelna du taakwa kaapuk ragunékwa. Guné nak gena du taakwa guné ro. Bulaa guné nak gena du taakwa, gunat kudi las wakweké wunék. Wuné Krais Jisasna kudi kure yae déku kudi guné nak gena du taakwat wakwewuruké, Got wunat débu wak. Wadéka wuné wuna mawuléba wuné kéga wo, “Wuna jébaa wan némaa jébaa. Wuné nak gena du taakwat Krais Jisasna kudi wakwewuru, de déké miték sanévéknwudo Got derét kutkalé yadu, sal de las wuna kémna du Isrel, Got nak gena du taakwat kutkalé yate derét kutkalé yamarék yadékwaké rékaréka yate, de wawo Krais Jisaské miték sanévéknwute, Gotké yénakwa yaabuba yéké de yo?” Naate wate apat kapére yate Krais Jisasna kudi wuné gunat wakweyo.  
\v 15 Bulaa Got Isrelna du taakwaké kélik yate dé nak gena du taakwat kutkalé yo, de dé wale nakurak mawulé yate déku du taakwa radoké. Kukba Isrelna du taakwa Kraiské miték sanévéknwute, Gotké yénakwa yaabuba tépa yédo, Got wadu de kiyae nébéle raapmén du taakwa pulak rate, miték raké de yo.   
\p
\v 16 Kéni kudiké mé sanévéknwu. Guné kulé kadému kérae, guné taale kéraagunén kadémuké las “Gotna kadému” naate, guné Gotké kwayu. Waga kwayéte guné kéraagunén akwi kadému Gotké kwayé pulak guné yo. Kéraagunén akwi kadémuké Got “Wuna kadému” dé nao. Guné miké nak sanévéknwute, mina mégiké “Gotna mu” naate, déké kwayéte, guné wani mi akwi, migalé wawo, apa wawo, mégi wawo, Gotké kwayé pulak guné yo. Wani miké Got “Wuna mi” dé nao. Wani muké sanévéknwute naané kutdéngék. Bulaa rakwa Isrelna du taakwaké, Got “Wuna du taakwa” naaké dé yo, deku képmawaara déknyényba déku du taakwa radan bege.   
\p
\v 17 Isrelna du taakwa wan yaawiba tawudakwa mi pulak de ro. Wani mina yé oliv. Guné nak gena du taakwa, guné jéraaba bakna wure tékwa mi pulak guné ro. Got yaawiba tékwa mina gaalé las kérépakne yatjadatakne, jéraaba tékwa mina gaalé kérépakne kérae kure ye, dé yaawiba tékwa miba takne baagwit gidéka, jéraaba tékwa miba kérépakdén migalé de yaawiba tékwa miba kérépakdén migaléna waagu tawuk. Tawe de wani mina gu kérae de apa yo. Isrelna képmawaara de wani mina mégi pulak. Guné jéraaba tékwa mina gaalé kérépakne yaawiba tékwa miba taknadén migalé pulak ragunéka, Got Isrelna képmawaarat kutkalé yaké wakwedén pulak, gunat dé kutkalé yo. Yate dé gunéké apa kwayu.  
\v 18 Kwayédékwaké, guné nak gena du taakwa kéga wamarék yaké guné yo, “Naané némaan du taakwa rate Isrelna du taakwat naanébu talaknak. De Got kérépakne yatjadadén migalé pulak rate de gweba du taakwa de ro.” Waga wamarék yaké guné yo, guné migalé pulak rate deké apa kwayémarék yagunéka, Isrelna képmawaara mi mégi pulak rate gunéké apa kwayédakwa bege.   
\p
\v 19 Sal guné taknadén migalé pulak rate kéga waké guné yo? “Got dé déknyényba tén migalé dé kérépaknék, naané deku waagu tawunoké.”  
\v 20-21 Waga wate guné adél kudi guné wo. Kéni muké wawo sanévéknwuké guné yo. Got wani migalé dé kérépaknék, kapéredi yadén bege. Isrelna du taakwa de kéni kapéredi mu de yak. De Krais Jisaské kaapuk miték sanévéknwudan. Guné Krais Jisaské miték sanévéknwute guné deku waagu tawuk. Tawe guna yéba kevérékmarék yate, kéga wamarék yaké guné yo, “Naané némaan du taakwa rate Isrelna du taakwat naanébu talaknak.” Naate wamarék yate, guné kéga waké guné yo, “Got yaawiba tékwa mina gaaléké kélik yate dé kérépakne yatjadak. Isrelna du taakwa Krais Jisaské miték sanévéknwumarék yate, de wani mina gaalé pulak radaka, Got débu wak, de yalakdaran yaabuba yédoké. De yadan pulak, naané Krais Jisaské miték sanévéknwumarék yanaran, sal dé naanéké wawo kélik yate wadu naané yalakgé naané yo?” Naate wate guné déké wup yate déké miték sanévéknwusaakuké guné yo.  
\v 22 \x * \xo 11:22 \xt Yi 3:14\x*Got waga yadéka naané kutdéngék. Dé las du taakwaké dé mawulé léknu. Dé las du taakwat dé rékaréka yo. Déké kuk kwayéte kapéredi mu yasaakukwa du taakwat dé rékaréka yo. Guné déké miték sanévéknwute déku kudi véknwukwa du taakwaké dé mawulé léknu. Guné déké miték sanévéknwusaakumarék yagunéran, guné kérépakne yatjadadén migalé pulak raké guné yo.  
\v 23 Isrelna du taakwa Gotké tépa miték sanévéknwudaran, Got derét tépa déku kémba taknaké dé apa yo, du kérépakdén migalé nak miba taknadu miték téduké apa yadékwa pulak.   
\p
\v 24 Guné nak gena du taakwa, guné jéraaba tékwa mina gaalé, kérépakdén migalé pulak guné rak. Waga ragunéka, Got nak pulak jébaa yate, dé wani migalé yaawiba tékwa miba takne baagwit gitaknadék guné wani miba miték tu. Isrelna du taakwa wan yaawiba tékwa mina gaalé pulak. Got gunat waga yatakne, dé yaawiba tékwa mina gaalé kérépakne wani miba tépa taknaké mawulé yadéran, derét taknate dé apa jébaa yamarék yaké dé yo. Makwal jébaa male yaké dé yo. Waga wuné wo, Got Isrelna du taakwa déku kémba tépa taknaké mawulé yadéran, waga yaké apa yadékwa bege.   
\s1 Got akwi du taakwaké dé mawulé léknu  
\p
\v 25-26 \x * \xo 11:25-26 \xt Ais 59:20-21\x*Guné wuna némaadugu wayéknaje nyangegu pulak rakwa du taakwa, guné guna yéba kevérékmarék yate kéga wamarék yaké guné yo, “Naané kapmu Gotna akwi jébaaké naanébu kutdéngék.” Naate wamarék yate kéni kudi véknwuké guné yo. Déknyényba Got déku jébaa las dé paakuk. Bulaa wani jébaaké wakwedéka wuné gunat wakweyo, guné wani jébaaké miték kutdénggunuké. Isrelna du taakwa las bulaa Krais Jisasna kudiké de kuk kwayu. Kukba Kraisna jébaaba yaaladoké Got wadéka nak geba yaan akwi du taakwa Kraisna jébaaba yaalado kukba Isrelna akwi du taakwa déku jébaaba yaalaké de yo. Yaale de wawo Gotké yénakwa yaabuba yéké de yo. Isrelna du taakwa waga yadaranké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao:  
\q1 Saionba derét kutkalé yaran ban yaaké dé yo.  
\q2 Yae wadu de Jekopna képmawaara Gotna kudiké tépa kuk kwayémarék yaké de yo.   
\p
\v 27 Wani muké Got wakwedéka déku kudi déku nyégaba kéga dé kwao:  
\q2 Yadan kapéredi mu yatnyéputiwuru derét déknyényba wawurén kudi adél yaké dé yo.   
\p
\v 28-29 Guné nak gena du taakwa Krais Jisasna jébaaba yaalagunuké, Got wadék de Isrelna du taakwa Krais Jisasna kudiké kuk kwayéte de Gotna maama ro. Déknyényba Got deku képmawaarat dé wak, de déku du taakwa radoké. Watakne derét, deku képmawaarat wawo kutkalé yaké débu wak. Deku képmawaarat waga wadén kudiké sanévéknwute, deké wekna dé mawulat kapére yo. Dé du taakwat dé wo, de déku du taakwa radoké. Dé déku mawuléba sanévéknwute du taakwat bakna kutkalé dé yo. Yate kukba nak mawulé yamarék yaké dé yo. Yate dé Isrelna du taakwaké wekna dé mawulat kapére yo.   
\p
\v 30 Déknyényba guné nak gena du taakwa Gotna kudiké guné kuk kwayék. Kwayégunéka Isrelna du taakwa Gotna kudiké kuk kwayédak Got deké kélik yate bulaa gunéké dé mawulé léknu. Lékdéka guné dé wale miték ro.  
\v 31 Got gunéké waga mawulé dé léknu, kukba Isrelna du taakwa, Got gunéké mawulé lékte deké mawulé lékmarék yamuké kélik yate, yadan kapéredi mu kulaknyénytakne Gotna kudi tépa véknwudo Got deké mawulé lékduké. Lékdu de wawo dé wale miték raké de yo.  
\v 32 Wani muké sanévéknwute naané kéga kutdéngék. Akwi du taakwa Gotna kudiké kuk kwayédak derét débu kulaknyényék, de kapéredi mu yakwa du taakwa radakwaké kutdéngdoké. Waga dé yak, deké mawulé lékdu de akwi miték radoké.   
\s1 Gotna yéba kevérékgé naané yo  
\p
\v 33 Got némaan ban dé ro, akwi du taakwa gwalmuké wawo. Got wan yéknwun mawulé male pukaakwa ban. Dé akwi muké dé kutdéngék. Naané déku akwi kudi miték kutdéngké naané yapatiyu. Naané déku akwi jébaa véké naané yapatiyu.  
\v 34-35 \x * \xo 11:34-35 \xt Ais 40:13 \x*Wani muké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao:  
\q1 Kiyadé Némaan Banna mawulé kutdéngék?  
\q1 Kiyadé dérét yakwatnyéké yo, yadéran jébaaké?  
\q2 Kiyadé déké gwalmu taale kwayédu dé déké tépa kaataké dé yo?  
\q1 Waga yaran du nak kaapuk radékwa.  
\p Wani kudi waga dé kwao, Got déku kapmu akwi mu kutdéngte akwi mu kuttaknadén bege.  
\v 36 \x * \xo 11:36 \xt 1 Ko 8:6\x*Got wadéka akwi mu dé yaalak. Got apa yate wadék akwi mu dé ro. Akwi mu wan déku mu male. Naané déku yéba apuba apuba kevérékgé naané yo. Wan adél.   
\c 12  
\s1 Naané naana sépé naana mawulé wawo Gotké kwayéké naané yo  
\p
\v 1 \x * \xo 12:1 \xt Ro 6:13 \x*Got naanéké mawulé lékte naanat bakna kutkalé yadénké, Gotna méniba yéknwun mu yakwa du taakwa ranakwaké sanévéknwute, wuné gunat wakweké wunék. Némaanba wakwemarék yate wuné gunat kwekére wakweké wunék. Wakwewuru guné, wuna némaadugu wayéknaje nyangegu pulak rakwa du taakwa, mé véknwu. Got wunéké némaa mawulé lékdéka wuné gunat wo, guné guna sépé guna mawulé wawo Gotké kwayégunuké. Du Gotké kwaami viyae tuwe kwayédan pulak, guné kulé mawulé kérae kulé rate yéknwun mu male yate guna sépé guna mawulé wawo Gotké kwayéké guné yo. Waga kwayéte guné Gotna yéba miték kevérékgé guné yo. Kevérékgunu Gotna mawulé gunéké yéknwun yaké dé yo.  
\v 2 \x * \xo 12:2 \xt Ep 4:22-24, 5:17\x*Guné kéni képmaana kapéredi muké sanévéknwukwa du taakwa yakwa pulak yamarék yaké guné yo. Guné Gorét kulé mawulé gunébu kéraak. Kérae guné kéni képmaana kapéredi muké sanévéknwumarék yate nak mawulé yaké guné yo. Yate guné Got mawulé yadékwa muké sanévéknwuké guné yo. Sanévéknwute guné wani mu yate wani muké kutdéngké guné yo. Wani mu wan yéknwun mu male. Got wani muké dé yéknwun mawulé yo.   
\s1 Got tiyaan apa kérae miték yaké naané yo  
\p
\v 3 \x * \xo 12:3 \xt Ep 4:7 \x*Got wunéké mawulé lékte wunat bakna kutkalé yadék wuné déku jébaa yate wuné déku yéba gunat nak nak wakweyo. Guné nak nak guna yéba kevérékte guna mawuléba kéga wamarék yaké guné yo, “Wuné kapmu apa yate miték wuné ro.” Naate wamarék yate guné nak nak miték sanévéknwe guna mawuléba kéga waké guné yo, “Got wunat kutkalé yadéka wuné Gotké miték sanévéknwute déku kudiké ‘Adél’ naawuréka dé wunéké kéni apa tiyao. Tiyaadéka wuné déké jébaa yate miték ro.”   
\p
\v 4 \x * \xo 12:4 \xt 1 Ko 12:12 \x*Kéni aja kudiké mé sanévéknwu. Duna sépékwaapaba wupmale mu dé tu. Maan, taaba, waan, méni, nak mu wawo, dé tu. Wani mu nakurak jébaa male kaapuk yadakwa. Kés pulak nak pulak jébaa de yo.  
\v 5 Wani kudiké sanévéknwute naanéké mé sanévéknwu. Naané Kraisna jébaaba yaalan du taakwa naané wupmalemu du taakwa naané ro. Rate naané duna maan, taaba, waan, méni pulak naané ro. Rate naané Kraisna kémba rate, de wale miték rate, Krais wale nakurak mawulé yate, naané nakurak duna sépékwaapa pulak naané ro.  
\v 6 \x * \xo 12:6 \xt 1 Ko 12:7-10; 1 Pi 4:10-11\x*Got naanat nak nak bakna kutkalé yate kés apa nak apa débu tiyaak. Tiyaadénké, naané nak nak kés apa nak apa kérae kés jébaa nak jébaa yaké naané yo déké. Got gunéké las déku yéba déku kudi wakwegunéran apa kwayédénké, guné wani apa kéraan du taakwa déku yéba déku kudi wakweké guné yo. Déku akwi kudiké miték sanévéknwute waga wakweké guné yo.  
\v 7 Got gunéké las nak du taakwat kutkalé yagunéran apa kwayédénké, guné wani apa kéraan du taakwa guné derét kutkalé yaké guné yo. Got guné las nak du taakwat déku jébaaké yakwatnyégunéran apa gunéké kwayédénké, guné wani apa kéraan du taakwa guné derét déku jébaaké yakwatnyéké guné yo.  
\v 8 Got yéknwun kudi wakwete nak du taakwana mawulat kutkalé yagunéran apa gunéké las kwayédénké, guné wani apa kéraan du taakwa guné derét yéknwun kudi wakwete deku mawulat kutkalé yaké guné yo. Got wupmalemu gwalmu nak du taakwaké kwayégunéran apa gunéké ls kwayédénké, guné wani apa kéraan du taakwa kaatadaranké sanévéknwumarék yate deké bakna kwayéké guné yo. Got nak du taakwaké némaan du rate deké miték végunéran apa gunéké las kwayédénké, guné wani apa kéraan du taakwa miték rate deké miték véké guné yo. Got nak du taakwaké mawulé lékte derét kutkalé yagunéran apa gunéké las kwayédénké, guné wani apa kéraan du taakwa yéknwun mawulé yate deké mawulé lékte derét kutkalé yaké guné yo.   
\s1 Guné deké mawulat kapére yaké guné yo  
\p
\v 9 \x * \xo 12:9 \xt 1 Pi 1:22 \x*Guné, mé véknwu. Guné yénaa yamarék yate nak du taakwaké mawulat kapére yaké guné yo. Guné kapéredi muké kuk kwayéte yéknwun mu male yaké guné yo.  
\v 10 Guné Krais Jisasna jébaaba yaale guné akwi nakurak kémba rate némaadugu wayéknaje nyangegu pulak guné ro. Rate guné wale Krais Jisasna jébaaba yaalan du taakwaké mawulat kapére yaké guné yo. Guné nak du taakwana yéba kevérékgé mawulé yaké guné yo.  
\v 11 \x * \xo 12:11 \xt Kl 3:23 \x*Gotna Yaamabi tiyaadén yéknwun mawulé kérae apat kapére yate naana Némaan Banna jébaa yasaakuké guné yo. Wulkiyaa yamarék yaké guné yo.   
\p
\v 12 \x * \xo 12:12 \xt 1 Te 5:16-18 \x*Got gunat kutkalé yaduké raségéte, guné yéknwun mawulé yate dusék takwasék yaké guné yo. Gunéké kapéredi mu yaadu guné apa ye miték téké guné yo. Guné Got wale apuba apuba kudi bulké guné yo.  
\v 13 Gotna du taakwa las gwalmuké yapatido guné deké mawulé lékte derét kutkalé yaké guné yo. Nak gena du taakwa gunéké yaado de guné wale radoké, guné derét waké guné yo.   
\p
\v 14 \x * \xo 12:14 \xt Mt 5:44; Lu 23:34 \x*Du las gunat yaalébaandaran, Got derét kutkalé yaduké, guné dérét waataké guné yo. Got derét yaalébaanduké, guné dérét waatamarék yaké guné yo.  
\v 15 Du taakwa las yéknwun mawulé yate dusék takwasék yado guné de wale yéknwun mawulé yate dusék takwasék yaké guné yo. Du taakwa las géraado guné de wale géraaké guné yo.  
\v 16 \x * \xo 12:16 \xt Ro 14:19; Pl 2:2-3 \x*Guné akwi nakurak mawulé yate miték raké guné yo. Guna yéba kevérékmarék yaké guné yo. Yate némaan du taakwaké male sanévéknwumarék yaké guné yo. Guné bakna du taakwaké wawo sanévéknwuké guné yo. Sanévéknwute bakna du taakwa wale rate de wale kudi bulké guné yo. Guné kéga wamarék yaké guné yo, “Naané male naané kutdéngék.” Naate wamarék yate nak du taakwaké sanévéknwuké guné yo.   
\p
\v 17 \x * \xo 12:17 \xt 1 Te 5:15 \x*Du nak gunat kapéredi mu yadu guné dérét kapéredi mu yakatamarék yaké guné yo. Guné yéknwun mu male yaké guné yo. Yagunu nak du taakwa véte, gunéké “Yéknwun mu yakwa du taakwa” naate, gunéké waga kutdéngké de yo.  
\v 18 Nak du taakwa wale waaru waariyamarék yaké guné yo. Guné akwi du taakwa wale nakurak mawulé yate miték male raké guné yo. Waga miték raké guné apat kapére yaké guné yo.   
\p
\v 19 \x * \xo 12:19 \xt Diu 32:35; 2 Te 1:6-7 \x*Mawulat kapére yawurékwa du taakwa, guné mé véknwu. Guné gunat yadan kapéredi mu yakatamarék yaké guné yo. Guné bakna ragunu Got derét rékaréka yate gunat yadan kapéredi mu derét yakataké dé yo. Yakatadéranké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Némaan Ban kéga dé wo, “Wuné kapmu de yadakwa kapéredi mu derét yakataké wuné yo. Wan wuna jébaa.”   
\p
\v 20 \x * \xo 12:20 \xt Pro 25:21-22\x*Guné gunat yadan kapéredi mu yakatamarék yate kéga yaké guné yo: Guna maamat kaadé yadu guné deké kadému kwayéké guné yo. Derét gutak yadu guné deké gu kwayéké guné yo. Guné waga yagunu de nyékérit kapére yaké de yo, gunat kapéredi mu yadan bege. Wani kudi Gotna nyégaba dé kwao.   
\p
\v 21 Guné yéknwun mu male yaké guné yo. Kapéredi mu gunéké apa yamarék yaduké, guné yadan kapéredi mu derét yakatamarék yaké guné yo. Apat kapére yate yéknwun mu male yate guné apa yaké guné yo, kapéredi muké.   
\c 13  
\s1 Naané Gapmanna kudi véknwute wadakwa pulak yaké naané yo  
\p
\v 1 \x * \xo 13:1 \xt Ta 3:1 \x*Bulaa gapmanké wakweké wunék. Got wadéka akwi gapman akwi kawunsil némaan du rate du taakwaké de miték vu. De waga védaranké, képmaaba rakwa du derét kaapuk wakwedakwa. Got waga wakwedékwaké sanévéknwute, naané akwi gapman, akwi kawunsilna kudi véknwute wadakwa pulak yaké naané yo.  
\v 2 Guné wani némaan duna kudiké kuk kwayégunéran guné Gotna kudiké guné kuk kwayu, dé wani du gapmanna jébaa yadoké wadén bege. Guné akwi némaan duna kudiké kuk kwayégunéran Got kusékétdu de kapéredi mu gunat yakataké de yo.  
\v 3 \x * \xo 13:3 \xt 1 Pi 2:13-14 \x*Guné yéknwun mu yagunéran gapmanké guné wup yamarék yaké guné yo. Guné kapéredi mu yagunéran gapmanké wup yaké guné yo. Guné deké wup yamuké kélik yagunéran guné yéknwun mu yaké guné yo. Yagunu gapman de gunéké yéknwun mawulé yaké de yo.  
\v 4 Got kapmu débu wak, wani du déké jébaa yate gunat kutkalé yadoké. Guné kapéredi mu yagunéran deké wup yaké guné yo, de apa yate wani kapéredi mu gunat yakatadaran bege. Got kapéredi muké rékaréka yate dé kapmu débu wak, de déké jébaa yate guné kapéredi mu yakwa du taakwat yagunén kapéredi mu yakatadoké. De wani jébaa yaké apa debu kéraak. Apa kérae de bakna ramarék yaké de yo. Wani apa kérae de yagunén kapéredi mu yakataké de yo.  
\v 5 Got rékaréka yate wadu de gapman yagunén kapéredi mu yakatamuké, guné gapmanna kudi véknwute wadakwa pulak yaké guné yo. Wani muké male sanévéknwumarék yaké guné yo. Kéni muké wawo sanévéknwuké guné yo. Guna mawuléba guné kutdéngék. Guné gapmanna kudi véknwute wadakwa pulak yagunéran wan yéknwun. Got wani muké dé mawulé yo. Waga kutdéngte gapmanna kudi véknwute wadakwa pulak yaké guné yo.   
\p
\v 6 Wani muké sanévéknwute guné takis kwayéké guné yo. Gapman Gotké jébaa yate gunéké miték védo guné deké takis kwayéké guné yo.  
\v 7 \x * \xo 13:7 \xt Mt 22:21\x*Du taakwa gunat kutkalé yado guné derét wawo kutkalé yaké guné yo. Yate guné kéga yaké guné yo. Gapman wadakwa takis kwayéte nak takis wawo kwayéké guné yo. Gunéké miték vékwa duna yéba kevérékte deku kudi véknwute wadakwa pulak yaké guné yo. Waga yagunéran wan yéknwun.   
\s1 Guné guna du taakwat kéga yaké guné yo  
\p
\v 8 \x * \xo 13:8 \xt Mt 22:39-40 \x*Du las, guné gwalmu kaatagunéranké sanévéknwute, gunéké gwalmu kwayédo guné wani gwalmu nyégélgunéran, wani kwaabu bari kwayékataké guné yo. Waga yagunu wani kwaabu bari kaapuk yaké dé yo. Kéni mu rasaakuké dé yo. Guné guna du taakwaké mawulat kapére yate derét kutkalé yasaakuké guné yo. Guné akwi du taakwaké waga yate guné Mosesna akwi apa kudi véknwugunékwa pulak guné yo.  
\v 9-10 \x * \xo 13:9-10 \xt Eks 20:13-17; 1 Ko 13:5\x*Déknyényba Gotna nyégaba Moses kéni apa kudi dé kavik: Guné nak du taakwa wale kapéredi mu yamarék yaké guné yo. Nak du taakwat viyaapérekmarék yaké guné yo. Sél yamarék yaké guné yo. Guna mawulé nak du taakwana gwalmuké génmarék yaké dé yo. Kavidén kudi guné kutdéngék. Kéni kudi wawo Gotna nyégaba dé kwao: Guné guna sépéké mawulat kapére yagunékwa pulak, guné nak du taakwaké mawulat kapére yaké guné yo. Yate guné derét kutkalé yaké guné yo. Guné wani kudi véknwute guna du taakwaké mawulat kapére yate derét kutkalé yagunéran guné wani du taakwat Moses kavin kapéredi mu nak kapéredi mu wawo yamarék yaké guné yo. Guné deké mawulat kapére yate derét kutkalé yate guné Mosesna apa kudi akwi guné véknwu.   
\s1 Naané miték male raké naané yo  
\p
\v 11 Waga yagunéranké wuné wakweyo, guné bulaa ranakwa tuléké kutdénggunékwa bege. Déknyényba naané Jisas Kraiské batnyé miték sanévéknwute, dé gwaamale yae naanat kérae kure yédéran tuléké kudi naané véknwuk. Wani tulé yaamale yaké dé yo. Waga kutdéngte guné widé kwaakwa du pulak, wulkiyaa yamarék yaké guné yo. Widé kwae ligéne raapme jébaa yakwa du pulak, guné apa jébaa yaké guné yo.  
\v 12 \x * \xo 13:12 \xt Ep 6:11 \x*Bulaa ranakwa tulé wan gaan pulak. Jisas Krais gwaamale yaadéran tulé wan nyaa pulak. Nyaa bari yaadéranké sanévéknwute, naané gaankétéba rakwa du taakwa kapéredi mu yadakwa pulak, kapéredi mu yamarék yaké naané yo. Kapéredi mu kulaknyénytakne naané Seten wale waariyaké nae waariyakwa du pulak yate, Got tiyaadéka waariyanakwa mu kérae, apa yate miték téké naané yo.  
\v 13 \x * \xo 13:13 \xt Ep 5:18 \x*Waga yate naané nyaakaba téké naané yo. Téte yéknwun mu male yaké naané yo. Naané kéga yamarék yaké naané yo. Naané apakélé yaa sérakte kadému kate naané waagété gu kate waagété yamarék yaké naané yo. Naané nak du taakwa wale kapéredi mu yamarék yaké naané yo. Yéknwun mu nak duké yaate, naanéké yaamarék yadu, wani duké naané kapéredi mawulé yamarék yate waaru waariyamarék yaké naané yo.  
\v 14 \x * \xo 13:14 \xt Ga 5:16\x*Naané waga yamarék yate, naana kapéredi mawulé véknwumarék yate, wani kapéredi mu yaké sanévéknwumarék yaké naané yo. Yate naana Némaan Ban Jisas Kraisnyét kulé mawulé kérae, naané dé wale nakurak mawulé yate miték raké naané yo.   
\c 14  
\s1 Deku mawuléba sanévéknwute yadakwa muké naané naana du taakwat waatimarék yaké naané yo  
\p
\v 1 \x * \xo 14:1 \xt Ro 15:7 \x*Guné Jisas Kraisna jébaaba yaale déké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naagunéka guna mawulé apa ye dé miték tu. Jisas Kraisna jébaaba yaalan nak du taakwa déké sanévéknwute mawulé vétik yadaka deku mawulé kaapuk apa ye miték tédékwa. Wani mawulé yakwa du taakwa gunéké yaadaran guné deké yéknwun mawulé yate de wale rate kudi bulké guné yo. Kudi bulte guné de wale deku mawuléba sanévéknwute yadakwa muké waarumarék yaké guné yo.  
\v 2 Jisas Kraisna jébaaba yaalan du taakwa las de wo, “Naané akwi kadému akwi kwaami kaké naané yo. Waga yanaranké Got yéknwun mawulé dé yo.” Naate wadaka déku jébaaba yaalan nak du taakwa, deku mawulé apa ye miték témarék yadéka, de wo, “Naané kwaami kamarék yaké naané yo. Kadému male kaké naané yo. Waga yanaran Got yéknwun mawulé yaké dé yo.”  
\v 3 Waga wakwa du taakwaké kwaami kakwa du taakwa kapéredi mawulé yamarék yaké de yo. Yado kwaami kamarék yakwa du taakwa kwaami kakwa du taakwaké kéga wamarék yaké de yo, “De kwaami kate kapéredi mu de yo.” Naate wamarék yaké de yo, kwaami kamarék yakwa du taakwa, kwaami kakwa du taakwat wawo déku jébaaba yaaladoké, Got wadén bege.   
\p
\v 4 \x * \xo 14:4 \xt Mt 7:1 \x*Mé sanévéknwu. Guné kwaamiké sanévéknwute Krais Jisasna jébaaba yaalan nak du taakwat waatite, guné Gotna jébaa yakwa du taakwat waatiyu. Wan yéknwun, kapu kaapuk? Wan kaapuk. Got wani jébaaké téségékwa du rate dé male wani jébaa yakwa du taakwat kéga waké dé yo, “Guné kapéredi mu guné yo.” Naate wadéranké sanévéknwute, guné Jisas Kraisna jébaaba yaalan nak du taakwat kéga wamarék yaké guné yo, “Guné kwaami kate kapéredi mu guné yo.” Naate wamarék yaké guné yo, Got deku némaan ban rate yadan muké wakwedéran bege. Wani du taakwana mawulé apa yamarék yadéran dé deké kuk kwayémarék yate derét kutkalé yaké dé yo, deku mawulé apa ye miték téduké. Derét kutkalé yaké dé apa yo. Yadékwaké sanévéknwute, guné deké yéknwun mawulé yaké guné yo. Yate guné bakna muké de wale waarumarék yaké guné yo.   
\p
\v 5 Du taakwa las de wo, “Nyaa las wan némaa nyaa. Wani nyaa wan Gotna nyaa. Nak nyaa wan bakna nyaa.” Naate wadaka nak du taakwa de wo, “Akwi nyaa wan bakna nyaa.” Naate wadaka wuné gunat wo: Nyaa las wan Gotna nyaa, kapu akwi nyaa wan Gotna nyaa? Wani nyaaké guné nak nak guna mawuléba sanévéknwuké guné yo. Sanévéknwute guna mawuléba sanévéknwugunékwa pulak yaké guné yo.  
\v 6 Nakurak nyaaké “Némaa nyaa” naakwa du taakwa de wani nyaa naana Némaan Ban Gotna yéba kevéréknu. Wan yéknwun. Kwaami kakwa du taakwa naana Némaan Ban Got yéknwun mu deké kwayédéranké sanévéknwute déké yéknwun mawulé yate de déku yéba kevéréknu. Kevérékte de ko. Wan yéknwun. Kwaami kamuké yaakétkwa du taakwa de wawo naana Némaan Ban Gotké sanévéknwute déké yéknwun mawulé yate de déku yéba kevéréknu. Kevérékte de kwaami kaapuk kadakwa. Wan wawo wan yéknwun.  
\v 7 \x * \xo 14:7 \xt 1 Te 5:10; Pl 1:21 \x*Naané kéni képmaaba wekna raké naané yo, kapu naané bari kiyaaké naané yo? Wani muké naané apa kaapuk yanakwa.  
\v 8 Naana Némaan Ban mawulé yadéran naané kéni képmaaba wekna raké naané yo. Naana Némaan Ban mawulé yadéran naané kiyaaké naané yo. Wekna rate naané naana Némaan Banna taababa naané ro. Kiyaanaran déku taababa naané raké naané yo.  
\v 9 Wani muké dé Krais kiyae dé tépa nébéle raapmék. Kiyaan du taakwa, naané wekna rakwa du taakwaké wawo némaan ban raké nae dé kiyae dé tépa nébéle raapmék.   
\p
\v 10 \x * \xo 14:10 \xt Ap 17:31; 2 Ko 5:10 \x*Guné kwaami kamarék yakwa du taakwa, samuké guné Jisas Kraisna jébaaba yaalan nak du taakwat guné kéga wo? “Guné kwaami kate kapéredi mu guné yo.” Guné kwaami kakwa du taakwa, samuké guné Jisas Kraisna jébaaba yaalan nak du taakwaké kapéredi mawulé yate guné derét kéga wo? “Guné kwatkwa rate, kwaami wan bakna mu radékwaké, kaapuk kutdénggunén.” Waga wamarék yaké guné yo. Wani kudi wuné wakweyo, naané akwi Gotna méniba téno dé apakélé kot véknwukwa némaan ban rate yanan muké wakwedéran bege.  
\v 11 \x * \xo 14:11 \xt Ais 45:23; Pl 2:10-11 \x*Got waga yadéranké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao:  
\q2 Némaan Ban dé wo, “Wuné némaan ban rate gunat wuné wakweyo.  
\q2 Akwi du taakwa yae wunéké kwati yaane waadé daaké de yo.  
\q2 Yate de waké de yo, ‘Méné Got, méné naana Némaan Ban.’ Naate waké de yo. Wan adél.”   
\p
\v 12 \x * \xo 14:12 \xt 1 Pi 4:5\x*Wani kudiké sanévéknwute naané kutdéngék. Got naana némaan ban radu naané akwi nak nak Gotna méniba téno, dé wakwedu, naané yanan muké déku kudi kaataké naané yo. Got kapmu wani muké wakweké dé yo. Wakwedéranké sanévéknwute, guné bulaa wani muké Jisas Kraisna jébaaba yaalan nak du taakwat waatimarék yaké guné yo.   
\s1 Naana du taakwana mawulé yaalébaankwa mu yamarék yaké naané yo  
\p
\v 13 Naané akwi Gotna méniba ténaranké sanévéknwute, guné kéga yaké guné yo. Guné Jisas Kraisna jébaaba yaalan du taakwat kadému, kwaami, némaa nyaaké tépa waatimarék yaké guné yo. Guné kéga waké guné yo, “Naané miték raké naané yo. Kwaami kanakwa paaté nak du taakwana mawulé yaalébaanké dé yo, kapu kaapuk? De kwaami kanakwa paatéké miték kutdéngmarék yado wani paaté deku mawulé yaalébaandéran, naané kwaami kamarék yate deku mawulé yaalébaankwa nak mu wawo yamarék yaké naané yo.” Naate wagunéran wan yéknwun.  
\v 14 \x * \xo 14:14 \xt Ap 10:15 \x*Némaan Ban Jisas dé wak, “Akwi mu wan yéknwun mu.” Naate wadéka wuné waga wuné kutdéngék. Kutdéngte kéga wawo wuné kutdéngék. Du taakwa las miték sanévéknwumarék yate kéga wadaran, “Naané kwaami kamuké Got kélik dé yo. Naané kwaami kanaran wan kapéredi mu. Naané kwaami kamarék yaké naané yo.” Naate wate wani kudi véknwumarék yate, “Dékumuk” naate, wani kwaami kadaran deké wan kapéredi mu. De kapéredi yaabuba de yu.  
\v 15 \x * \xo 14:15 \xt 1 Ko 8:11-12 \x*Waga kutdéngte wuné gunat wo. Guné kwaami kagunéran sal Jisas Kraisna jébaaba yaalan du taakwa las gunat védo deku mawulé kapére yaké dé yo? Yadu kéga waké de yo, “Guné wani mu kate kapéredi mu guné yo. Waga kamarék yaké guné yo.” Naate waké de yo. Guné kwaami waga kagunéran derét kutkalé yamarék yate deké kaapuk mawulat kapére yagunékwa. Guné kwaami waga kagunéran deku mawulé guné yaalébaanu. Yaalébaangunu de kapéredi yaabuba yéké de yo. Wani du taakwaké wawo Krais dé kiyaak. Waga kiyaadénké sanévéknwute guné deku mawulé yaalébaanmarék yaké guné yo.  
\v 16 “Yéknwun” naagunén muké nak du taakwa “Kapéredi mu” naamuké, guné deku mawulé yaalébaankwa mu yamarék yaké guné yo.   
\p
\v 17 Naané kutdéngék. Got némaan ban rate dé kadému, kwaami, guké wawo, kéga kaapuk wadékwa, “Wan némaa mu.” Naate wamaré yate dé wo, “Kéni mu wan némaa mu. Wuna Yaamabi guna mawuléba wulae tédu guné yéknwun mu male yate, nak du taakwa wale miték rate, guné yéknwun mawulé yate wunéké dusék takwasék yaké guné yo. Wani mu wan némaa mu.” Naate Got wadéka wani némaa muké naané kutdéngék.  
\v 18 Guné waga rate Kraisna jébaa kutsaakugunéran Got gunéké yéknwun mawulé yadu nak du taakwa wawo gunéké yéknwun mawulé yaké de yo.   
\p
\v 19 \x * \xo 14:19 \xt Ro 12:18 \x*Wakwewurén kudiké sanévéknwute guné guna du taakwa wale miték raké guné yo. Rate guné deku mawulat kutkalé yagunu de guna mawulat kutkalé yaké de yo.  
\v 20 Got jébaa dé yo, du taakwa déké sanévéknwute miték radoké. Sal guné kwaami kate déku jébaa yaalébaanké guné yo? Waga yamarék yaké guné yo. Akwi kwaami wan yéknwun. Wan kapéredi mu kaapuk. Guné kwaami kate nak du taakwana mawulé yaalébaangunu de kapéredi yaabuba yédaran wan kapéredi mu.  
\v 21 \x * \xo 14:21 \xt 1 Ko 8:13\x*Guné kéga wagunéran, “Naané kwaami kate wain gu kate nak mu wawo yate, naané Jisas Kraisna jébaaba yaalan nak du taakwana mawulé yaalébaanno, de kapéredi yaabuba yédaran, wan kapéredi. Deké sanévéknwute wani mu yamarék yanaran, wan yéknwun.” Naate wate wani mu yamarék yagunéran, wan yéknwun.   
\p
\v 22 Guné sanévéknwe guné akwi mu kate miték yagunéranké kutdéngte, guné wani muké nak du taakwa wale kudi bulmarék yaké guné yo. Got wale kudi bulké guné yo wani muké. Dé wale kudi bultakne guné nak nak kéga wagunéran, “Wuné kutdéngék. Yawuréran mu wan yéknwun mu.” Waga wagunéran guné wani muké yéknwun mawulé yaké guné yo.  
\v 23 Naané kutdéngék. Naané yaké mawulé yanaran muké kéga wanaran, “Naané wani mu yanaran naané kapéredi mu yaké naané yo, kapu kaapuk?” Naate sanévéknwunaran naané mawulé vétik naané yo. Naané mawulé vétik yate wani mu yanaran naané kapéredi mu naané yo. Waga kutdéngte guné kéga wagunéran, “Wani kwaami kanaran kapéredi mu yaké naané yo, kapu kaapuk?” Naate sanévéknwugunéran guné mawulé vétik yate wani kwaami kate kapéredi mu guné yo.   
\c 15  
\s1 Krais sanévéknwudén pulak nak du taakwaké sanévéknwuké naané yo  
\p
\v 1 Naané Jisas Kraisna jébaaba yaale déké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” naanaka naana mawulé apa ye dé miték tu. Jisas Kraisna jébaaba yaalan nak du taakwa déké sanévéknwute mawulé vétik yadaka deku mawulé kaapuk apa ye miték tédékwa. Yadéka de kéga wo, “Naané wani mu yanaran kapéredi mu yaké naané yo, kapu kaapuk?” Naate wakwa du taakwaké naané sanévéknwuké naané yo. Naana mawuléké sanévéknwumarék yaké naané yo. Deké sanévéknwute naané, “Wan kapéredi mu” naadakwa mu, yamarék yaké naané yo.  
\v 2 \x * \xo 15:2 \xt Ro 14:19; 1 Ko 10:24 \x*Naané Jisas Kraisna jébaaba yaalan nak du taakwaké sanévéknwute derét kutkalé yaké naané yo, de déké miték sanévéknwudo deku mawulé apa ye miték téduké.  
\v 3 \x * \xo 15:3 \xt Sam 69:9 \x*Naané kutdéngék. Krais wawo déku mawuléké kaapuk sanévéknwudén. Kapéredi mu dé déké yaak. Déké yaan muké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Méné Got, de ménéké kapéredi kudi wakwete de wunéké wani kapéredi kudi wakwek. Wani kudiké sanévéknwute naana mawuléké sanévéknwumarék yaké naané yo.  
\v 4 \x * \xo 15:4 \xt 1 Ko 10:11; 2 Ti 3:17\x*Déknyényba ran du Gotna jébaaké du taakwat yakwatnyéké nae de Gotna nyégaba kudi kavik. Waga kavite de naanat wawo Gotna jébaaké yakwatnyéké nae de yak. Naané wani kudi véknwute yéknwun mawulé yate déku jébaa kutsaakute, dé naanat kérae kure yédéranké raségénoké, de wani kudi kavik.   
\p
\v 5 Yéknwun mawulé tiyaakwa ban Got guna mawulat kutkalé yate gunéké apa kwayédu guné Krais Jisas wale nakurak mawulé yate, dé yan pulak, guna du taakwa wale nakurak mawulé male yate, miték raké guné yo. Waga wuné dérét waato.  
\v 6 Guné akwi waga yate nakurak mawulé yate nakurak kudi wakwete naana Némaan Ban Jisas Kraisna yaapa Gotna yéba kevérékgunuké, wuné dérét waato.   
\s1 Krais Judat kutkalé yate dé nak gena du taakwat wawo kutkalé yak  
\p
\v 7 Krais gunat dé kutkalé yak, guné déku jébaaba yaale déku du taakwa ragunuké. Gunat kutkalé yadén pulak, guné wakwewurén kudiké sanévéknwute nak du taakwat kutkalé yaké guné yo, de guné wale radoké. Guné waga yate Gotna yéba kevérékgé guné yo.  
\v 8 \x * \xo 15:8 \xt Ap 3:25-26; Sam 18:49 \x*Guné akwi waga yagunuké gunat kéga wuné wo. Jisas Krais Judana du taakwat kutkalé yaké nae dé jébaa yakwa du dé rak. Got adél kudi wakwedékwaké kutdéngdoké, dé waga rak. Deku képmawaarat Got wakwen kudi adél yaduké, dé Jisas Krais waga rak.  
\v 9 Nak gena du taakwa Got du taakwaké mawulé lékdékwaké kutdéngdoké, dé waga rak. De akwi, Got du taakwaké mawulé lékdékwaké kutdéngte, déku yéba kevérékdoké, dé waga rak. Dé waga radékwaké déku kudi Gotna nyégaba kéga dé kwao:  
\q2 Wuné nak gena du taakwa wale rate ménéké derét wakweké wuné yo.  
\q2 Wakwete wuné gwaaré waate ména yéba kevérékgé wuné yo.   
\p
\v 10 \x * \xo 15:10 \xt Diu 32:43 \x*Nak gena du taakwaké nak kudi Gotna nyégaba kéga dé kwao:  
\q2 Guné nak gena du taakwa, guné Judana du taakwa Gotna du taakwa de wale yéknwun mawulé yate Gotké dusék takwasék yaké guné yo.   
\p
\v 11 \x * \xo 15:11 \xt Sam 117:1 \x*Kéni kudi wawo Gotna nyégaba dé kwao:  
\q2 Guné nak gena akwi du taakwa, Némaan Ban Gotna yéba kevérékgé guné yo.  
\q2 Akwi képmaaba rakwa du taakwa déké yéknwun mawulé yate déku yéba kevérékgé de yo.   
\p
\v 12 \x * \xo 15:12 \xt Ais 11:10 \x*Déknyényba Gotna yéba kudi wakwen du Aisaia Gotna nyégaba kéni kudi dé kavik:  
\q2 Kukba du nak yaalaké dé yo. Devitna yaapa Jesina kémba wani du yaalaké dé yo.  
\q2 Yaale dé nak gena du taakwaké némaan ban raké dé yo.  
\q2 Radu de déké miték sanévéknwute raségéké de yo, dé derét kutkalé yaduké.  
\p Wani kudi akwi Gotna nyégaba taale de kavik. Kukba Jisas Krais yae jébaa yakwa du rate akwi du taakwat kutkalé yadéka wani kudi adél dé yak.   
\p
\v 13 \x * \xo 15:13 \xt Ro 14:17\x*Guné yéknwun mawulé tiyaakwa ban Gotké miték sanévéknwute déku kudiké “Adél” guné nao. Naagunéka wuné dérét waato, dé wadu guné Jisas Kraisna jébaaba yaalan nak du taakwa wale nakurak mawulé yate Gotké dusék takwasék yagunu yéknwun mawulé guna mawuléba sékérékne téduké. Tédu Got wadu déku Yaamabi gunéké apa kwayédu guné yéknwun mawulé yate miték raségéké guné yo. Got gunat kutkalé yate gunat kérae déku gayét kure yédéranké miték raségéké guné yo. Waga wuné dérét waato.   
\s1 Pol Gotna jébaa yadékwaké dé yéknwun mawulé yak  
\p
\v 14 Guné Krais Jisasna jébaaba yaale wuna némaadugu wayéknaje nyangegu pulak rakwa du taakwa, guné yéknwun mu yakwa du taakwa ragunékwaké wuné kutdéngék. Guné Gotna kudiké miték kutdéngte, guné guna du taakwa déku kudi véknwute miték radakwaké, derét yakwatnyéké, guné apa yo. Waga wawo wuné kutdéngék.  
\v 15 Got wunéké mawulé lékte wunat bakna dé kutkalé yak, déku jébaa yawuruké. Yadéka wuné déku jébaa yate kéni nyégaba kudi némaanba pulak gunéké wunébu wakwek. Guné Gotna kudiké yékéyaak yagunu wuné gunéké némaan ban ramuké kélik yate wani kudi némaanba pulak wunébu wakwek.  
\v 16 \x * \xo 15:16 \xt Ro 1:5 \x*Got wunat débu wak, Krais Jisasna kudi nak gena du taakwat wakwewuruké. Waga wadék wuné Gotna jébaa yakwa nyédé du pulak téte wuné yeyé yeyate wani kudi wakweyo. Nak gena du taakwa wuna kudi véknwute Jisas Kraiské miték sanévéknwudo Gotna Yaamabi wadu de Gotna jébaaba yaale déku méniba yéknwun du taakwa radoké, wuné wani kudi wakweyo. Waga rado Got deké yéknwun mawulé yaduké, wuné wani kudi wakweyo. Nak gena du taakwa déku jébaaba yaaladoké, wuné derét waga wakwete wuné derét déké kwayéwurékwa pulak wuné yo. Waga wuné yo, Got guné nak gena du taakwaké wawo yéknwun mawulé yaduké.   
\p
\v 17 Krais Jisas wale nakurak mawulé yate Gotké waga jébaa yate wuné wani jébaaké yéknwun mawulé yate wakweyo.  
\v 18 \x * \xo 15:18 \xt 2 Ko 3:5; Ap 19:11-12 \x*Krais wani jébaa yawuruké wunéké apa débu tiyaak. Nak gena du taakwa déku kudi miték véknwudoké, dé wunéké apa débu tiyaak. Wuné apa tiyaadéka yawurén jébaaké wakweké wuné yo. Wani jébaaké male wakweké wuné yo. Kéni jébaa wunébu yak. Nak gena du taakwat Kraisna kudi wakwete de wale rate yéknwun mu wunébu yak.  
\v 19 Gotna Yaamabi apa tiyaadéka wuné kés pulak nak pulak apa jébaa déknyényba vémarék yadan jébaa deku méniba wunébu yak. Yate wuné Jerusalemba Kraisna kudi wakwete wani gayé kulaknyénytakne akwi taaléba yeyé yeyate déku akwi kudi wakwete wuné Ilirikamna képmaa saabak.   
\p
\v 20 \x * \xo 15:20 \xt 2 Ko 10:15-16 \x*Waga yate kéga wuné mawulé yak. Kraiské kutdéngmarék yakwa du taakwat male déku kudi wakweké wuné yo. Nak du Kraisna kudi derét taale wakwedaran wuné wani duna kukba yémarék yaké wuné yo. Waga mawulé yate Kraiské kutdéngmarék yakwa du taakwat wuné déku kudi wakwek.  
\v 21 \x * \xo 15:21 \xt Ais 52:15\x*Wani du taakwaké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao:  
\q2 Déku kudi véknwumarék yan du taakwa déku kudi véknwuké de yo.  
\q1 Véknwute kutdéngte dérét véké de yo.  
\p Wani kudi adél yaduké wuné Kraiské kutdéngmarék yakwa du taakwaké ye déku kudi derét wunébu wakwek.   
\s1 Pol Romna du taakwat vétakne Spenét yéké dé mawulé yak  
\p
\v 22-23 \x * \xo 15:22-23 \xt Ap 19:21 \x*Waga yate, wupmalemu kwaaré gunéké yae guné Rom guna ménidaama véké mawulat kapére yate, gunéké yaaké wunébu yapatik. Bulaa rawurékwa gayéba, kéni gayéba tékwa taaléba wawo, wuné yawurékwa jébaa wunébu yabutik.  
\v 24 Yatakne bulaa Spenét yéké wunék. Wani képmaat yéte taale gunéké yaaké wunék. Yae guné wale walkamu rate guné wale kudi bulwuru wuna mawulé yéknwun yaké dé yo. Yadu wuné gunat kulaknyényké yawuru guné wunat kutkalé yagunu wuné Spenét miték yéké wuné yo.   
\p
\v 25 Taale Jerusalemba rakwa Gotna du taakwaké yéwaa kwayéké wuné wani gayét yéké wuné yo.  
\v 26 \x * \xo 15:26 \xt 2 Ko 8:1-2, 9:2 \x*Masedoniana képmaa, Akaiana képmaa wawo, wani képmaaba rate Krais Jisasna jébaaba yaalan du taakwa deku mawuléba sanévéknwute yéwaa jawe kwayésatiké debu wak. Krais Jisasna jébaaba naané wale yaalan du taakwa las Jerusalemba rate gwalmuké yapatidaka de wak, “Naané Krais Jisasna jébaaba yaalan akwi du taakwa nakurak kémba naané ro. De gwalmuké yapatidakwaké, naané yéwaa jawe deké kwayésatiké naané yo.” Naate de wak.  
\v 27 Deku mawuléba sanévéknwute yéwaa jawe deké kwayéké debu wak. Watakne waga yadan wan yéknwun. Wani kudi wuné wakweyo, Judana du déknyényba derét kutkalé yadanké bulaa wani yéknwun mu kaatadakwa bege. Déknyényba Judana du nak gena du taakwat Gotké yénakwa yaabu wakwatnyédanké, bulaa nak gena du taakwa de wale nakurak kémba rate wani yéknwun mu kaatate deké yéwaa kwayéké de yo.  
\v 28 Wuné ye wani yéwaa Jerusalemba rakwa Gotna du taakwaké kwayéwuru de kutdéngké de yo, nak gena du taakwa wawo Gotna kémba radakwaké. Wani yéwaa kwayétakne gwaamale yae Spenét yédakwa yaabuba yéte gunéké yaaké wuné yo. Yae gunat vétakne Spenét yéké wuné yo.  
\v 29 \x * \xo 15:29 \xt Ro 1:11 \x*Wuné kutdéngék. Krais wunat kutkalé yadu, yéknwun mawulé wuna mawuléba sékérékne tédu, wuné gunéké yae Kraisna kudi guné wale bulwuru, Krais gunat wawo kutkalé yadu, yéknwun mawulé guna mawuléba sékérékne téké dé yo.   
\p
\v 30 \x * \xo 15:30 \xt Kl 4:3; 2 Te 3:1-2\x*Guné Jisas Kraisna jébaaba yaale wuna némaadugu wayéknaje nyangegu pulak rakwa du taakwa, gunat wuné wakweyo. Naana Némaan Ban Jisas Kraisna yéba wuné gunat wakweyo. Gotna Yaamabi naanat kutkalé yadék naané Jisas Kraisna jébaaba yaalan nak du taakwaké mawulat kapére yate wuné gunat wakweyo. Guné apa yate Némaan Ban Gorét waatagunu dé wunat kutkalé yaké dé yo. Wuné wawo dérét wuné waatasaaku.  
\v 31 Dé wunat kutkalé yadu wuné Judiana képmaat yéwuru waba rate Jisas Kraisna jébaaba yaalamarék yan du taakwa wunat yaalébaanmarék yaké de yo. Dé wunat kutkalé yadu wuné Jerusalemét ye waba rakwa déku du taakwaké yéwaa kwayéwuru de yéknwun mawulé yate wani yéwaa nyégélké de yo.  
\v 32 Yado, dé gunéké yaawuruké mawulé yadéran, wuné yéknwun mawulé yate déké dusék yate gunéké yaaké wuné yo. Yae guné wale rawuru naana mawulé miték téké dé yo. Got waga wunat kutkalé yaduké, naané akwi dérét waataké naané yo.   
\p
\v 33 Yéknwun mawulé tiyaakwa ban Got guna mawuléba tédu, guné akwi nakurak mawulé yate miték ragunuké wuné dérét waato. Wan adél.   
\c 16  
\s1 Pol wupmalemu du taakwaké dé yéknwun mawulé yak  
\p
\v 1-2 Guné kéni kudi mé véknwu. Krais Jisasna jébaaba yaalan taakwa nak, léku yé Pibi, gunéké yaaké lé yo. Yaalu guné léké yéknwun mawulé yate lérét kutkalé yaké guné yo. Gotna du taakwa naana Némaan Banna jébaaba yaalan akwi du taakwat waga yanaran wan yéknwun. Lé Senkriaba rate Krais Jisasna jébaaba yaalan du taakwat kutkalé yate lé Gotké jébaa yo. Lé wupmalemu du taakwat kutkalé ye wunat wawo lébu kutkalé yak. Lé yae gwalmuké nak yapatiléran guné, naanat kutkalé yalénké sanévéknwute, lérét kutkalé yaké guné yo.   
\p
\v 3 \x * \xo 16:3 \xt Ap 18:1-2, 26 \x*Prisila bét léku du Akwilaké wuné yéknwun mawulé wuné yo. Yawurékwa mawuléké bérét wakweké guné yo. Déknyényba bét wuné wale Krais Jisasna jébaa bét yak.  
\v 4 Naané waga jébaa yanaka nak du wani jébaaké kélik yate wunat viyaapérekgé mawulé yadaka bét wunat kutkalé yak. Yabétka bérét wawo viyaapérekgé de mawulé yak. Bét wunat kutkalé yabérénké, wuné bétké yéknwun mawulé yawuréka de nak geba yae Krais Jisasna jébaaba yaalan akwi du taakwa de wawo bétké de yéknwun mawulé yo. Yate naané wo, “Bét naanéké miték bét yak.”   
\p
\v 5 \x * \xo 16:5 \xt 1 Ko 16:19 \x*Krais Jisasna jébaaba yaale bétku gaba bét wale jawe Gotna kudi bulkwa du taakwa, deké wawo wuné yéknwun mawulé yo. Yawurékwa mawuléké derét wakweké guné yo.  
\p Kéni du taakwaké wawo wuné yéknwun mawulé yo. Yawurékwa mawuléké derét wawo wakweké guné yo:  
\p Mawulat kapére yawurékwa du, Epinitas. Esiana makwal képmaaba rakwa nak du taakwat talakne dé taale Kraiské miték sanévéknwuk.   
\p
\v 6 Maria. Lé gunat kutkalé yaké nae wupmalemu apu lé apa jébaa yak.   
\p
\v 7 Wuna kémna du, Andronikas bét Junias. Déknyényba Kraiské jébaa yabétka Kraisna maama wani jébaaké kélik yate bérét wawo raamény gaba kusola taknadaka bét waba kwaak. Bét taale Kraiské miték sanévéknwubétka wuné kukba déké miték sanévéknwuk. Bét Kraisna kudi kure yaakwa du rate déku kudi miték male bét wakwek.   
\p
\v 8 Amplietas. Dé naana Némaan Banna jébaa yadéka wuné déké wuné mawulat kapére yo.   
\p
\v 9 Kraisna jébaaba yaale naané wale jébaa yakwa du, Eban.  
\p Mawulat kapére yawurékwa du, Stekis.   
\p
\v 10 Apelis. Dé Kraisna jébaa miték yasaakudékwaké, naané kutdéngék.  
\p Aristobiulasna gaba rate Kraisna jébaaba yaalan du taakwa.   
\p
\v 11 Wuna kémna du, Yerodion.  
\p Nasisasna gaba rate naana Némaan Banké miték sanévéknwukwa du taakwa.   
\p
\v 12 Naana Némaan Banké apa jébaa yakwa taakwa vétik, Traipina bét Traiposa.  
\p Mawulat kapére yanakwa taakwa, Pesis. Lé wupmalemu apa jébaa lébu yak, naana Némaan Banké.   
\p
\v 13 \x * \xo 16:13 \xt Mk 15:21 \x*Rupas, déku néwaa wale. Dé naana Némaan Banké némaa yéknwun jébaa dé yo. Wuna néwaa wunat kutkalé yalén pulak, Rupasna néwaa wunat lébu kutkalé yak.   
\p
\v 14 Asinkritas. Pligon. Yemis. Patrobas. Yemas. Wani du wale rate Krais Jisasna jébaaba yaalan du taakwa wawo.   
\p
\v 15 Pilologas bét Julia. Nerias, déku nyange wale. Olimpas. De wale rakwa Gotna akwi du taakwa wawo.  
\p Wani du taakwaké wuné yéknwun mawulé yo. Yawurékwa mawuléké derét wakweké guné yo.   
\p
\v 16 \x * \xo 16:16 \xt 1 Ko 16:19-20; 1 Pi 5:14\x*Naané Gotna du taakwa yanakwa pulak, guné guna du taakwaké yéknwun mawulé yate derét taaba kutké guné yo.  
\p Kraisna jébaaba yaalan akwi du taakwagunéké yéknwun mawulé yate wadaka wuné gunat wakweyo.   
\s1 Du las de Krais Jisasna jébaaba yaalan du taakwana mawulé yaalébaanék  
\p
\v 17 \x * \xo 16:17 \xt Ta 3:9-10 \x*Guné Romba rate Krais Jisasna jébaaba yaale wuna némaadugu wayéknaje nyangegu pulak rakwa du taakwa, guné wakwewurékwa kudi miték mé véknwu. Du las de Krais Jisaské déku du wakwedan kudi véknwumarék yate de nak pulak kudi wakweyo. Wakwedaka du taakwa las deku kudi véknwute waaru waariyate kés pulak nak pulak mawulé de yo. Yate nakurak mawulé yamarék yate de kaapuk miték radakwa. Guné waga wakwekwa duké jérawu yaké guné yo.  
\v 18 \x * \xo 16:18 \xt Pl 3:19; 2 Pi 2:3 \x*Waga wakwekwa du de naana Némaan Ban Kraiské jébaa kaapuk yadakwa. De kapéredi mawulé véknwute deku sépéké male de sanévéknwu. Yate de kapéredi mu yo. Yate yénaa kudi wakwedaka de miték kutdéngmarék yakwa du taakwa las de deké wo, “Wan yéknwun kudi de wakweyo. Naana yéba kevérékdaka naané deku kudiké naané mawulé yo.” Naate wate de kaapuk kutdéngdan. Yénaa yakwa duna kudi deku mawulé dé yaalébaanu.   
\p
\v 19 \x * \xo 16:19 \xt Ro 1:8\x*Guné Gotna kudi véknwute wadékwa pulak yagunékwaké, akwi du taakwa debu véknwuk. Waga yagunéka wuné gunéké yéknwun mawulé yate dusék wuné yo. Yate guné kéga yagunuké wuné mawulé yo. Guné kutdéngké guné yo. Samu mu wan yéknwun mu? Samu mu wan kapéredi mu? Waga kutdéngte guné kapéredi muké kuk kwayéte yéknwun mu male yaké guné yo.  
\v 20 Guné waga yagunu yéknwun mawulé tiyaakwa ban Got, Setenét bari yaalébaandu guné Setenna duké némaan du taakwa raké guné yo.  
\p Naana Némaan Ban Jisas Krais gunéké mawulé lékte gunat kutkalé yaduké wuné dérét waato.   
\s1 Du las Romké de yéknwun mawulé yak  
\p
\v 21 \x * \xo 16:21 \xt Ap 16:1-2 \x*Wuné wale jébaa yakwa du, Timoti, dé gunéké yéknwun mawulé yo. Wuna kémna du kupuk, Lusias, Jeson, Sosipata de wawo gunéké yéknwun mawulé de yo. Yate wadaka wuné gunat wakweyo.   
\p
\v 22 Wuné Tetias wuné Polna kudi véknwute déké wuné kéni nyéga kaviyu. Wuné wawo yéknwun mawulé wuné yo, guné Romba rate naana Némaan Banna jébaaba yaalan du taakwaké. Yate bulaa gunat wuné wakweyo.   
\p
\v 23 \x * \xo 16:23 \xt 1 Ko 1:14\x*Kawunsil du taakwat nyégéldakwa yéwaaké miték vékwa du, Erastas, Jisas Kraisna jébaaba naané wale yaalan du, Kwotas, Gaias de wawo gunéké yéknwun mawulé de yo. Yate wadaka bulaa gunat wuné wakweyo. Wuné Pol, Gaias wale rawuréka kéni gayéba rate Jisas Kraisna jébaaba yaalan du taakwa de Gaiasna gaba jawe rate Gotna kudi bulu.   
\p
\v 24 [Naana Némaan Ban Jisas Krais gunéké mawulé lékte gunat kutkalé yaduké wuné dérét waato. Wan adél.]   
\s1 Naané Gotna yéba kevérékgé naané yo  
\p
\v 25-26 \x * \xo 16:25-26 \xt Kl 1:26 \x*Naané apuba apuba rasaakukwa ban Gotna yéba kevérékgé naané yo. Dé guna mawulat kutkalé yaké dé apa yo, guné déké miték sanévéknwusaakugunuké. Jisas Kraiské kudi wakwete wuné Gotna apaké gunat wuné wakweyo. Déknyényba Jisas Kraisna jébaaké Got kudi dé paakuk. Wupmalemu kwaaré wani kudi dé paakuk. Gotna yéba kudi wakwen du las wani muké Gotna nyégaba de kavik. Kavidaka nak du taakwa wani muké kaapuk kutdéngdan. Bulaa Got débu naanat wak, naané Jisas Kraiské kudi wakwenoké. Wadék naané yeyé yeyate akwi du taakwat Jisas Kraiské kudi wakweyo. De akwi Jisas Kraiské miték sanévéknwute Gotna kudi véknwute wadékwa pulak yadoké, naané derét Jisas Kraisna kudi wakweyo.   
\p
\v 27 \x * \xo 16:27 \xt 1 Ti 1:17\x*Got male dé akwi muké kutdéngék. Yadénké, naané Jisas Kraisna yéba dé wale kudi bulte déku yéba kevérékgé naané yo apuba apuba. Wan adél.  
\p Wani wuné wakwebutik.