\id TIT  
\h Naiꞌ Titus 
\toc1 Surat naꞌko naiꞌ Paulus neu in partei naiꞌ Titus 2 Timotius 
\toc2 Naiꞌ Titus 
\toc3 Tit 
\mt2 Surat naꞌko naiꞌ Paulus neu in partei  
\mt1 naiꞌ Titus  
\c 1  
\s1 Tabe ma haan buseet  
\p
\v 1-4 Titus, atoin reko!  
\p Surat reꞌ ia, naꞌko au naiꞌ Paulus kau, Uisneno In aan renu-aan rekaꞌ, ma Yesus Kristus In haef. In nreek haefan kau he ꞌnao ꞌhaꞌtain neek pirsait ꞌeu tuaf ein reꞌ In npiir naan sin. In nreek haefan kau msaꞌ he utoon raan amneot he sin nmonin natuin Uisneno In romin. Nok ranan naan, Uisneno In nonot-asar sin, nafnekan he nmonin nok Ne piut-piut. Oras Uisneno ka najarib fa pah-pinan ia fa feꞌe te, In nbaꞌan nain nak, In nonot-asar sin of anmonin piut nok Ne. Ma In ka napoi nahiin fa. Antea in oors aa on naan ate, Uisneno natoon maat-maat am nak, In he nsoi nafetin mansian ii naꞌko sin saant ein, he sin bisa nmoin nabar-baran nok Ne. Rarit In naprenat kau, he ꞌnao utoon Rais Reko naan ꞌeu mansian ii ok-okeꞌ ꞌbi mee-mee.  
\p Titus! Ho on reꞌ au aanh aa kuuk, natuin hit nua kit atpirsai teu Kristus. Onaim au ꞌonen ꞌeu Amaꞌ Uisneno, ma Yesus Kristus reꞌ nsoi nafetin kit, he Sin nakriraꞌ Sin nekak arekot neu ko, he ho mmoni mbi mamut, rameꞌ es nok es, ma taininaꞌ.\x + \xo 1:1-4 \xt 2 Korintus 8:23, Galatia 2:3, 2 Naiꞌ Timotius 4:10\x*   
\s1 Tuꞌin neu aꞌnaak jemaꞌat  
\p
\v 5 Neon goes ii, au ufeek he usaitan ko mbi puru Kreta, he ho bisa mꞌator maan mepu fauk ambi naan. Maut he ho mpiir maan aꞌnakat-aꞌnakat neu too sraniꞌ nbin kota meseꞌ-meseꞌ. Kais amnikan atoran reꞌ au utoon urair sin ꞌeu ko, anmatoom nok tuaf-tuaf reꞌ naꞌnaak jemaꞌat, esan reꞌ:  
\v 6 karu mroim he mpiir tuaf he naꞌnaak ma nnaaꞌ jemaꞌat, in ro he kais anmuiꞌ sanat saaꞌ-saaꞌ. In ro he naꞌkiiꞌ nbi matsaos nok bifee meseꞌ. In aanh ein amsaꞌ anpirsain Yesus Kristus. Kais-kaisaꞌ biak ein nak, sin reꞌ naan, es reꞌ natiꞌ te anmoꞌen taisibu, ma ntanhai atoran.  
\v 7 Natuin aꞌnaak jemaaꞌt ein naan, nanaob Uisneno In mepu, onaim sin ro he nmonin nok neek amneꞌo, ma sin kaank ein ro nfoo menin. Kais ampiir maan tuaf reꞌ nroim he naꞌnaeb in tuan; reꞌ maan aa fa te natooꞌ; abukae raur mafu; amabanat; akoom noni-roit.  
\v 8 Tuaf reꞌ naꞌnaak neu jemaꞌat sin ro he nromin he ntoup sekau goah nbin sin umin. Sin ro he nromi haa rais reko; neek teas, atai rasi, neek akninuꞌ, ma ntahan nahiin in tuan.  
\v 9 Sin ro he nnaaꞌ naher-heran Uisneno In Kabin ma Prenat, reꞌ unuꞌ te hit tanoniꞌ ma tatoon sin neu sin. Nok ranan naan, sin bisa nakriraꞌ Uisneno In raan amneot neu biak ein, ma bisa nanoon naan noniꞌ reꞌ anbeon.\x + \xo 1:9 \xt 1 Naiꞌ Timotius 3:2-7\x*   
\s1 Anmatoom nok tuaf reꞌ nanoniꞌ nsaan  
\p
\v 10 Fin anmuiꞌ tuaf namfau reꞌ anromin he nraban noniꞌ reꞌ amneot, reꞌ naꞌuab ein te, naboo nggoah ma nputa-kriu nggoah. Anneis-neis atoin Yahudis sin reꞌ nak, areꞌ too mfaun ein reꞌ nroim he napenin saok sanat ma raan aꞌhonis, ro he naꞌheir ein.  
\v 11 Sin nasekeb nonot-asar aꞌteme-ꞌteme, he sin naꞌroon naꞌkon Uisneno In noniꞌ reꞌ amneot ii, ma npaek sin noniꞌ reꞌ ansaan ma nbeo. Sin suma he naimn ahaa roit, npaek ranan reꞌ he napoi nggoah. Tuaf-tuaf on reꞌ naan, ro he mufreu sin feefk ein, maut he sin kaisaꞌ nanoniꞌ nsanan piut-piut.  
\v 12 Neot es, sin atoon nee jes naꞌko puru Kreta natoon kuuk sin nee mnak,  
\q1 “Atoin Kretas, sin apoit ein,  
\q2 aparuꞌ ma akomat, muꞌit reꞌ ka nahiin fa atoran, ma peehk ein kah een!”   
\p
\v 13 Batuur. Abitan bare naan, on reꞌ naan! Onaim ho ro he mutuuk meik apoit ein naan, he mhaꞌtani mtein sin rais pirsait neu Uisneno.  
\v 14 Rarit sin kais natniin anteniꞌ atoin Yahudis sin reet poi ngguin, ma sin kais natuin prenat naꞌko tuaf-tuaf reꞌ ntitar napasib noniꞌ amneot.   
\p
\v 15 Mumnau murek-rekoꞌ! Neu tuaf reꞌ in neekn ee kninuꞌ te, areꞌ saaꞌ-saaꞌ ii msaꞌ kninuꞌ. Mes neu tuaf reꞌ in neekn ee nameisꞌook ma ka npirsai fa Uisneno, areꞌ saaꞌ-saaꞌ ii msaꞌ nameisꞌook. Natuin sin neek ein ma teenb ein nꞌoemeet naan nanin.  
\v 16 Sin nmanauk ein nak sin nahiin Uisneno. Mes sin aꞌmoink ein, on reꞌ ka nahiin Je fa. Sin naꞌuab ein ate, ꞌtetaꞌ, mes anmoeꞌ je te, ꞌtetaꞌ. Batuur-batuur sin ro puun ii, neikn on! Sin ka nromin fa he natuin Uisneno In romin. Kaisaꞌ mifnekan meu tuaf-tuaf on reꞌ naan, natuin sin ka bisa fa he nmoꞌen rais reko!   
\c 2  
\s1 Noniꞌ amneot anjari ꞌsukif neu ꞌmonit amneot  
\p
\v 1 Titus! Kais munees om mok sin! Ho ro he muꞌhabaꞌ tuaf-tuaf he sin nmonin natuin Uisneno In noniꞌ amneot.  
\v 2 Mutoon meu areꞌ ꞌnaef ein he nmonin natuin atoran, npanat sin kaan foo menin, ma nmoin nok neek teas. Sin ro he nnaaꞌ naher-heran Uisneno In noniꞌ amneot, ma naꞌkiiꞌ nabaran anbin naan. Ma sin ro he nneek tuaf bian amsaꞌ.   
\p
\v 3 On naan amsaꞌ, neu bifee mnais ein. Mutoon meu sin he sin npanat sin aꞌhakek ma sin aꞌnaok, ma sin ro he nmonin natuin ahaa Uisneno In romin. Kais naꞌmunuꞌ tuaf bian sin kaank ein. Kais anmonin nbin mafu. Mes sin ro he nanoniꞌ tuaf bian he sin nmonin nok reko.  
\v 4 Nok ranan naan, sin njarin aꞌtopeꞌ neu bifee amatsao muin ein, ma nanoniꞌ sin he es-es ate nneek in mone ma in aanh ein.  
\v 5 Sin ro he nanoniꞌ sin he nmonin nok neek teas, nmonin nok neek akninuꞌ, npainoet nahiin sin umi nanan, es-es ate anhormaat in moen ja kuun, ma maut he in moen je naꞌnaak anbi uim je nanan. Karu sin nmonin on naan ate, of ka tiit fa tuaf he naꞌuab naꞌreꞌuf Uisneno In Kabin ma Prenat.   
\p
\v 6 On naan amsaꞌ, mfaineek atoin muinf ein, he sin nmonin nok neek teas.   
\p
\v 7 Titus! Ho ro he mmoin nok rek-reko, he mjari ꞌtopeꞌ meu tuaf bian. Ho mmoeꞌ saaꞌ-saaꞌ aah, mmoeꞌ je nok reko, nahuum on reꞌ ho munoniꞌ biak ein. Tebes, ho ro he mmeup batuur-batuur.  
\v 8 Karu ho munoniꞌ tuaf bian, ro he naꞌuu naꞌko noniꞌ amneot, he biak ein kais nakreꞌet ko. Nok ranan naan, tuaf-tuaf reꞌ nraban kit, namaeb ok, natuin sin ka nmuꞌin fa ranan he ntuꞌiran kit.   
\p
\v 9 Munoniꞌ ameupt ein he natniin sin aꞌnakat nbi areꞌ kanan rasi ma nhariin in nekan. Sin kais anmatoen nok sin aꞌnakat.  
\v 10 Sin kais nabaak neik sin aꞌnaakt ee in baerꞌ ein. Sin ro he nakriraꞌ nak sin tuak ein atoin neek amneꞌo ma mapirsaꞌi. Sin ro he njarin atoin reko reꞌ naꞌkiꞌin. Karu biak ein nataibaꞌ ameupt ein sin aꞌmoink ein ma natuik natai nok saaꞌ-saaꞌ reꞌ hit tanoniꞌ sin, sin of anteebs ein nak, noniꞌ naan reok reꞌuf. Fin hit tanoniꞌ anmatoom nok Uisneno reꞌ nsoi nafetin kit.   
\p
\v 11 Fin Uisneno nakriraꞌ nrair In nekan arekot neu areꞌ mansian ii ok-okeꞌ, ma nfei raan aꞌhonis he nsoi nafetin naan mansian ii naꞌko sin saant ein.  
\v 12 Es naan ate, hit ro he ttitar tapoitan aꞌmoin reꞌuf ma areꞌ tenab maufinu. Hit tmoni tbi pah-pinan oras ia, ro he ttahan tahiin hit tuak, tmoni tbi neek akninuꞌ, ma taꞌkiiꞌ tbi Uisneno.  
\v 13 Oras ia, hit tpa-pao, he oras Yesus Kristus ankoen On anfain neem, In neem anbi pinaꞌ ma krahaꞌ! Naan anjair tetus neu kit ok-okeꞌ. In reꞌ naan, hit Usiꞌ reꞌ maꞌtaniꞌ nneis, reꞌ nsoi nafetin naan kit.  
\v 14 In nnonaꞌ In tuan ee njair fuaꞌ-turuꞌ, he nsoi nafetin kit naꞌko hit saant ein ok-okeꞌ, he nmoeꞌ kit atjair In nonot-asar reꞌ anmonin nok neek akninuꞌ, ma nromin he nmoꞌen rais reko piut.\x + \xo 2:14 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 130:8, Anpoin naꞌkon Pah Masir 19:5, Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 4:20, 7:6, 14:2, 1 Naiꞌ Petrus 2:9\x*   
\p
\v 15 Titus! Munoniꞌ rasin reꞌ ia ok-okeꞌ meu too sraniꞌ. Muꞌhabaꞌ sin he sin natuin noniꞌ-taur ein. Sekau-sekau nmoꞌen saan ate, mutonan sin raan reko. Ka nabeiꞌ fa he atoniꞌ nasmeruꞌ ma nkanaꞌpaar ko, natuin ho mmuiꞌ hak he mmoeꞌ rasin naan.   
\c 3  
\s1 Atoni Kristen sin aꞌmonik reꞌ amneot  
\p
\v 1 Mumnaub too sraniꞌ he sin natniin anaaꞌ apreent ein, ma tuaf-tuaf reꞌ annaꞌan kuasat. Ma sin ro he natuin atoran. Sin ro he nabaarb ok piut he nmoꞌen rais reko.  
\v 2 Kais anfeef akreon neu-mneman he naꞌreꞌuf tuaf bian sin kaan foo menin. Ma sin kais anroim rais matoes. Reko nneis, anmonin nok rek-reko ma neek reko neu sekau-sekau goah.   
\p
\v 3 Natuin unuꞌ feꞌ, oras hit ka tahiin fa Usif Yesus, hit ka tahiin fa saaꞌ-saaꞌ, ma napoi kit ite, rabah. Hit ka troim fa he tneen tuaf bian. Hit tmoni tbi haa reꞌ he tatuin hit neek maufinu, ma taꞌkreob hit tuak ii nok rais sinmakat humaꞌ-humaꞌ. Hit aputa-kriut maufinu teu tuaf bian. Hit aꞌmoink ii naheun nok mantinus. Hit troim he tatunuꞌ neek toꞌos teu tuaf bian, tar antea atmaufiun teu sin. Rarit sin on naan amsaꞌ neu kit.   
\p
\v 4 Maski hit aꞌmoink ii namreuꞌ on naan amsaꞌ, mes Uisneno es neikn On ansoi nafetin kit, In nakriraꞌ nrair In manekat ma In neek arekot neu kit.  
\v 5 In nsoi nafetin kit, ka natuin fa hit rasi mnamit atbi ꞌmoeꞌ reko, mes natuin In nneek kit. In nboe nakninuꞌ hit saant ein, anpaek In Asmaan Akninuꞌ, he naꞌfeꞌun hit aꞌmoink ii, nahuum on reꞌ nahonis nafaniꞌ kit.  
\v 6 Natuin Yesus Kristus anmate nrair he nsoi nafetin kit naꞌko hit saant ein, etun Uisneno nathoeb In Asmaan Akniunꞌ ee neu kit.  
\v 7 Natuin Naiꞌ Yesus In neekn ee reko, etun In narekoꞌ hit rais kuaꞌ-nonot tok Amaꞌ Uisneno, nahuum on reꞌ hit tjair In aanh ein. Ma hit tahiin tak, hit of atmoin piut-piut tok Ne. ꞌMonit naan, anjair hit pusaak.  
\v 8 Saaꞌ reꞌ au uꞌuab sin reꞌ ia, batuur on reꞌ naan, tua!  
\p Saaꞌ reꞌ au unoniꞌ sin reꞌ ia, masoꞌik ma maꞌupaꞌ neu areꞌ mansian ein ok-okeꞌ. Etun ho ro he muꞌhabaꞌ tuaf-tuaf he nmoeꞌ natuin noniꞌ-taruꞌ amneot. Areꞌ apirsait ein neu Uisneno ro he namin ranan piut-piut he nmoꞌen rais reko.  
\v 9 Kais amseit-seitn om meu rais poi sin ruum-ruum, on reꞌ hi mmafefa-kreonaꞌ meu rasin reꞌ ka maꞌuꞌu fa, mmatoe tafiꞌ-tafiꞌ es nok es, ammatitaꞌ-roin neu uuf ma kaꞌuf mee es naꞌnae nneis, ma ammabaan nok rasi atoran harat atoin Yahudis sin. He saaꞌ? Rasin naan ka tiit tain fa es he masoꞌik! Amporin mineuk oors ii ruum-ruum aah.  
\v 10 Amnao he mfaineek tuaf reꞌ nroim he nareuꞌ too sraniꞌ tar anpeꞌen ma nbaits ok. Karu sin anmoꞌen feꞌ on naan ate, ampaesaꞌ sin batuur-batuur. Karu sin nmoꞌen piut feꞌ, kais amrae mituin sin.  
\v 11 Tuaf-tuaf on reꞌ naan, sin teenb ein ka mneꞌo fa goen. Sin aꞌmoeꞌk ein kuuk es reꞌ nakriraꞌ sin sanat neu too mfaun ein.   
\s1 Naiꞌ Paulus natuꞌub in surat  
\p
\v 12 Au ureon ma ubarab he ꞌreek naiꞌ Artemas aiꞌ naiꞌ Tekikus, he neem nateef nok ko on puru Kreta. Karu in neem antea goen, ho maim ranan he uum rabah, he muteef mok kau on kota Nekapolis. Natuin oras mainikin ia, au ꞌroim he utua ꞌbi naan.\x + \xo 3:12 \xt Haef ein sin Retaꞌ 20:4, Efesus 6:21-22, Kolose 4:7-8, 2 Naiꞌ Timotius 4:12\x*  
\v 13 Ho muhiin atoin ahiin atoran hukun, reꞌ in kaan ee naiꞌ Senas, nok in partei naiꞌ Apolos, aiꞌ? Sin he nnaon neu bare ꞌroo. Onaim amturun maan sin he sin kais anmuꞌin kuran-rabuꞌ nbi ranan.\x + \xo 3:13 \xt Haef ein sin Retaꞌ 18:24, 1 Korintus 16:12\x*  
\v 14 Natuin tuaf-tuaf reꞌ natuin Usif Yesus kais antook ma nꞌasak-panak ruum-ruum aah. Sin ro he nanoin ein he nmoꞌen rais reko, ma nturun tuaf-tuaf reꞌ ankuran-rabuꞌ reꞌ-reꞌuf. Nok ranan naan, sin aꞌmoink ein masoꞌik.   
\p
\v 15 Titus. Hai arkai msonuꞌ tabe ma haan buseet arekot neu ko. Tabe ma haan buseet amsaꞌ neu hit partei bian reꞌ anpirsain neun Usif Yesus.  
\p Au ꞌonen ma ꞌtoit Uisneno he nakriraꞌ In nekan arekot neu ki arki.  
\q2 On reꞌ naan, tua,  
\q2 Au naiꞌ Paulus kau, tua.