\id ROM  
\h Roma 
\toc1 Naiꞌ Paulus in surat ansoun ee neu apirsait ein kota Roma 
\toc2 Roma 
\toc3 Rm 
\mt2 Naiꞌ Paulus in surat  
\mt2 ansoun ee neu apirsait ein kota  
\mt1 Roma  
\c 1  
\s1 Saloom  
\p
\v 1 Surat reꞌ ia naꞌko au, naiꞌ Paulus kau. Uisneno npiir naan kau ꞌjair Yesus Kristus In haef. Rarit In nait kau ꞌjair Kristus In aan renuꞌ ma aan rekaꞌ he ꞌnao utoon aꞌbi mee-mee anmatoom nok In Rais Reko.   
\p
\v 2-3 Un-unuꞌ te, Uisneno nꞌator nain he In mafefa kniunꞌ ein antuin anmatoom nok Rais Reko anbi In Suur Akninuꞌ. Anbi Surat naan, Uisneno anbaꞌan he nsonuꞌ In Anah, Naiꞌ Yesus, he njair mansian. Oras ia, In rais manbaꞌan naan anjari nrair, natuin Naiꞌ Yesus neem anrair anjair mansian, reꞌ naꞌko usif naiꞌ Daut in sufan.  
\v 4 Anbi rasi bian, Uisneno nakriraꞌ bukti mnak, Yesus Kristus, In Aanh aa kuun amsaꞌ. Fin Naiꞌ Yesus In Asmanan, kninuꞌ batuur-batuur, humaꞌ meseꞌ on reꞌ Uisneno. Ma Uisneno npaek In kuasa he namonib nafaniꞌ Naiꞌ Yesus naꞌko In aꞌmaten. Naꞌko rasi naan, hit tahiin tak, Uisneno In Anah naan, es reꞌ Naiꞌ Yesus, hit Usiꞌ.   
\p
\v 5 Naiꞌ Yesus nakriraꞌ In nekan arekot neu kau, fin In npiir ma nbetis naan kau ꞌjair In haef, he utoon In rais manbaꞌan aꞌbi mee-mee. Fin In nroim he tuaf-tuaf reꞌ ka atoin Yahudis fa msaꞌ, anpirsai Je, ma nmoin natuin In romin. Au ꞌromi msaꞌ he uuf-uuf ma pah-pah anpirsain neun Kristus, ma nmonin natuin In romin.   
\p
\v 6 On naan amsaꞌ, hi abit kota Roma. Hi mneem ein miꞌko pah ma uuf amfaun ambi bare-bare. Yesus Kristus anpiir naan ki mnak, “Iim nai! Iim he mjair Au ngguin!”  
\v 7 Etun au ꞌsonuꞌ surat ia ꞌeu ki, hi abit Roma, ma umnaub ki mꞌak, Uisneno anneek ki. In ntoit ki msaꞌ he hi mjair Iin na reꞌ ammoni kninuꞌ.  
\p Au ꞌonen he hit Amaꞌ Uisneno, ma hit Usiꞌ Yesus Kristus, nakriraꞌ Sin nekak arekot, ma nfee ki mamut, rameꞌ es nok es, ma taininaꞌ.   
\s1 Naiꞌ Paulus anꞌonen ma nteek in partei ngguin  
\p
\v 8 Nahunu te, au ꞌtoit makasi kouꞌ-koꞌu ꞌeu Uisneno, natuin Yesus Kristus anmeup et hi neekm ein. Au ꞌtoit makasi msaꞌ, natuin tuaf-tuaf reꞌ natuan nbin bare-bare nbin prenat pah Roma in naan ee ok-okeꞌ, naꞌuab ein anmatoom nok hi rais pirsait meu Naiꞌ Yesus.   
\p
\v 9 Au ꞌonen piut-piut ma ꞌteek ki. Batuur! Uisneno neikn On nahini mnak, saaꞌ reꞌ au uꞌuab ee reꞌ ia, ro batuur! In nahini msaꞌ, au ꞌmeup nok nenuf maꞌtaniꞌ, he utoon Rais Reko naꞌko Uisneno In Anah.  
\v 10 Ansuun oras au ꞌonen, au ꞌtoit ꞌak on nai: “Uisneno, au tuak ii kuuk ka uhiin fa in raan ii on mee. Mes karu natuin Uisneno Ho romim, mfei ranan he au ꞌnao ꞌkius au partei ngguin etan kota Roma.”   
\p
\v 11 Au ꞌonen on naan, natuin au umnau ki he ꞌiit ꞌaan ki, he au bisa ꞌbait ꞌeu ki kuasa naꞌko Uisneno In Asmanan, he hi mjair Uisneno Iin na, reꞌ naran ma ntahan maꞌtaniꞌ.  
\v 12 Au sairt ii on nai: karu au ꞌjair he ꞌuum ma utua ꞌok ki, au he ꞌhaꞌtain ki, he hi neek pirsait naan nakiiꞌ naheer anteniꞌ. Ma au ꞌroim he hi mhaꞌtain au neek ii msaꞌ.   
\p
\v 13 Aok-bian manekat arki! Au ꞌroim he hi mihini mmak, fani-fani au sairt ii he ꞌeitiꞌ ꞌmakius ki ꞌbi kota Roma naan. Mes antea oras ia, ka bisa fa feꞌ. Karu au ꞌjair he ꞌuum, au ufnekan ma ꞌharap anmuiꞌ tuaf amfaun anpirsai maꞌtaniꞌ neun Kristus feꞌ, on reꞌ anbi bare bian sin. Nok ranan naan, au ꞌmeupk aan napein in afan arekot.\x + \xo 1:13 \xt Haef ein sin Retaꞌ 19:21\x*   
\p
\v 14-15 Maski on mee msaꞌ, au ꞌnaben ate au ro he utoon Uisneno In Rais Reko ꞌeu sekau-sekau goah. ꞌEu tuaf apaek aꞌuab Yunani, aiꞌ ꞌeu atoin jintiu aiꞌ afuat anbi rais pirsait amnaaꞌ reꞌ anpaken uab bian sin, aiꞌ ꞌeu aꞌnaet ein, aꞌbaut ein, aiꞌ askorat sin, aiꞌ ka askorat fa msaꞌ. Es naan ate, au ubarab aꞌrair he ꞌeit ꞌeu kota Roma, he ꞌmakius ꞌaan ki.   
\s1 Uisneno In Rais Reko, anmuiꞌ kuasa he nsoi nafetin mansian ein ok-okeꞌ  
\p
\v 16 Au ka umaeb ok fa kreꞌo msaꞌ anmatoom nok Usif Yesus In Rais Reko. Fin karu nmuiꞌ tuaf reꞌ anpirsai Uisneno, Rasi naan anmuiꞌ kuasa naꞌko Uisneno he nsoi nafetin tuaf naan naꞌko in sanat ma penu sin. Atoin Yahudis sin nahiin rasi ia nahun-hunun, rarit naꞌ uuf ma pah bian.\x + \xo 1:16 \xt Naiꞌ Markus 8:38\x*  
\v 17 Rasi naan nakriraꞌ Uisneno In ranan he narekoꞌ tuaf asanat amsaꞌ. Rasin reꞌ naan bisa njarin, asar tuaf anpirsai Je. Fin matuꞌi et Uisneno In Suur Akninuꞌ mnak,  
\q1 “Tuaf ro he npirsai Uisneno feꞌ,  
\q2 naꞌ sin bisa narekon ma nmarameꞌ nok Ne.  
\q1 Fin karu sin nmonin ma npirsai Je,  
\q2 naꞌ sin napenin ꞌmonit amneot ma amnonot.”\x + \xo 1:17 \xt Naiꞌ Habakuk 2:4\x*   
\s1 Uisneno natooꞌ neu tuaf reꞌ ka nroim fa he nahiin Je  
\p
\v 18 Mes Uisneno natoon anrair nak on nai: anmuiꞌ tuaf reꞌ ka nrae natuin Ee fa. Ma bian anmoꞌen rais maufinu humaꞌ-humaꞌ. Mes Uisneno ka ntoup fa sin aꞌmoeꞌk ein naan. Anbi sin nekak naank ein, sin nahini nrarin saaꞌ-saaꞌ es reꞌ batuur. Maski on naan amsaꞌ, mes sin nmoꞌen rais amreꞌut piut-piut sin. Sin nfuriꞌ tuaf-tuaf sin, onaim tuaf-tuaf ein naan ka nahini nteinꞌ ein fa, mee es reꞌ batuur. Etun Uisneno he nasanut hukun neu sin naꞌko neon goe tunan.  
\v 19-20 Tuaf-tuaf ein reꞌ ia, ka napenin fa rasi ꞌsukif he namneob ok, fin rasin reꞌ tuaf bisa nahiin anmatoom nok Uisneno naan, naan mahiniꞌ ma nakninuꞌ nrair. Natuin In neikn On es reꞌ nakriraꞌ sin! Au sairt ii on nai: anmurai naꞌko oras In nmoeꞌ neno tunan ma pah-pinan antea oras ia, karu anmuiꞌ tuaf he nahiin rasi anmatoom nok Uisneno In tuan ma In kuasan reꞌ ka natfeek fa, bisa! Maski Uisneno In tuan naan ka mamnitaꞌ fa, mes hit mansian ii bisa tahiin Je feꞌ, nanete npeoꞌ saaꞌ reꞌ In nmoeꞌ sin. Etun au ꞌak, amaufiunt ein ka napenin fa rasi ꞌsukif he namneob sin tuak ein antein am nak, “Au ka uhiin fa saaꞌ-saaꞌ anmatoom nok Uisneno.”   
\p
\v 21 Onaim maski sin nahinin anmatoom nok Uisneno, mes sin ka nromin fa he nmanauk Ee mnak, “Uisneno naan, hit Uisneno!” Sin ka nromin fa msaꞌ, he ntotin makasi neu Ne. Rarit sin teenb ein antaisibun, tar antea sin ka nahinin fa saaꞌ-saaꞌ antein reꞌ batuur. Sin ntakaꞌnaan ein, ma naꞌuab ein rais poi humaꞌ-humaꞌ anmatoom nok Uisneno In tuan. Ma sin neek ein nameisꞌokan.\x + \xo 1:21 \xt Efesus 4:17-18\x*   
\p
\v 22 Sin es-es ate naiks ok am nak, “Au reꞌ ia, tuaf reꞌ nahiin rasi mfaun!” Maski sin nateenb ein on naan, mes batuurn ii, sin reꞌ naan, anmonon on reꞌ ukum.  
\v 23 Rarit sin ka naꞌbesan fa neun Uisneno reꞌ maꞌtain reꞌuf naan, fin sin nak, “Hai ka mperluu fa Uisneno on reꞌ naan!” Mes sin nmurai naꞌbesan neun faut marunaꞌ humaꞌ-humaꞌ, on reꞌ mansian. Rarit sin naꞌbesan neun faut marunaꞌ on reꞌ koro, ma on reꞌ muꞌit bian, tar antea on reꞌ kaun ein amsaꞌ. Nok ranan naan, sin ntorak Uisneno reꞌ ka bisa nmaet fa, ma nseun Ee nok bare ꞌmaten!\x + \xo 1:23 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 4:16-18\x*   
\p
\v 24 Etun Uisneno nafetin ma nkonan sin on reꞌ naan, he sin nmoꞌen natuin sin roimk ein kuuk. In nkonan sin he nmoꞌen rais maufinu reꞌ naꞌuu ma naꞌbaaꞌ et sin neek ein. Tar antea sin ka namaeb ok fa ntein. Rarit sin nꞌoemetab sin aok ein humaꞌ-humaꞌ, ma sin anmamoꞌen on naan neu tuaf bian sin aok ein.  
\v 25 Anbi sin nekak naank ein, sin nahini nrarin noniꞌ reꞌ batuur anmatoom nok Uisneno, mes sin ka ntae natuin ein fa. Sin teenb ein namreꞌun nrarin, rarit sin nateenb ein am nak, “Reko nneis, maski hit tmoeꞌ humaꞌ-humaꞌ tar antea tamreꞌu tmate msaꞌ, ka nmuiꞌ fa resiko saaꞌ-saaꞌ!” Sin naꞌbesan neun baerꞌ ein reꞌ Uisneno nmoeꞌ sin, mes sin ka nromin fa he naꞌbesan neun Uisneno reꞌ anmoeꞌ baerꞌ ein naan! Sin nmoeꞌ sin tuak ein on reꞌ atoin ahinit ma amanoet anbin rais pirsait, te kaah, ruman, ka maꞌupan ma maꞌosaꞌ fa.  
\p Fin reꞌ batuurn ii, hit arkit mansian kit, ro he tpures ma taikas, ma thormaat teu Uisneno piut-piut! Naan es reꞌ maꞌosaꞌ ma maꞌupaꞌ!   
\p
\v 26 Natuin sin maufiunk ein reꞌ naan, etun Uisneno nafetin ma nkonan sin he sin nmoꞌen rais reꞌuf natuin sin roimk ein kuuk. Rarit sin naꞌhaek ein tafiꞌ-tafiꞌ, ma ka namaeb ok nahinin fa. Sin feek ein ka nromin fa he ntupan nok sin moenk ein anteniꞌ, mes sin nromin neu saaꞌ reꞌ ka on fa reꞌ biasa. Fin bifee ji antuup nok bifee!  
\v 27 Atoin ein anmoꞌen on naan amsaꞌ! Sin ka nromin fa he ntupan nok sin feek ein antein! Mes sin ntupan nok atoniꞌ! Sin ka namaeb ok fa kreꞌo msaꞌ. Etun sin napenin hukun natai nok sin sanat! Fin sin ntebin ma nbeon naꞌkon ranan reꞌ amneot ma amnonot.   
\p
\v 28 Sin nateenb ein nak, “Reko nneis, kais taꞌkiiꞌ itbi Uisneno.” Etun Uisneno nafetin ma nkonan sin on reꞌ naan, he sin nmoꞌen natuin sin roimk ein kuuk! Onaim sin suma nateenb ein rais amreꞌut anmees jah! Rarit sin nmoꞌen kuuk ꞌmoeꞌ ruum-ruum!   
\p
\v 29 Sin iꞌmoink ein naheun nok rais maufinu humaꞌ-humaꞌ. Sin ka nmoeꞌ nahinin fa rais reko, mes suma nmoeꞌ nahinin rais maufinu ma amreꞌut anmees. Sin nakoman. Sin natuun ein tenab amreꞌut. Sin amantiuns ein. Sin nroron mansian. Sin amatoes ein. Sin aputa-kriut ein. Sin apoit ein. Sin afeef akreot ein.  
\v 30 Sin nromin he naꞌuab naꞌreꞌuf es in kanan. Sin nsaken Uisneno. Sin ka nahiin fa harat. Sin nkanaꞌpaar biak ein. Sin naꞌnaeb sin tuak ein. Sin namin tenab amreꞌut humaꞌ-humaꞌ. Sin nromin he nraban mahoint ein.  
\v 31 Sin ka natniin fa saaꞌ reꞌ batuur. Sin ntanhai kuuk sin rais manbaꞌan, tar antea atoniꞌ ka npirsai sin fa ntein. Sin ka nneek fa sin aok-biak ein. Sin ka nmuꞌin fa rais kasian akreꞌo msaꞌ.   
\p
\v 32 Sin nahini nrair Uisneno In atoran reꞌ nak, tuaf reꞌ anmoeꞌ maufinu on reꞌ sin, tebes namneo, sin ro he napenin hukun aꞌmaten. Maski sin nahini nrair atoran naan, mes sin nmoꞌen rais maufinu ruum-ruum piut. Sin anfuriꞌ tuaf bian he nmoꞌen maufinu on naan amsaꞌ! Naan ro bainesiꞌ!   
\c 2  
\s1 Uisneno natooꞌ msaꞌ neu atoin Yahudis reꞌ In npiir naan sin  
\p
\v 1 Ho mneen amrair rais maufinun feꞌe na. Rarit of oniꞌ ho mutenab am mak, “Airoo! Atoin ein sin maufinu bainesiꞌ!” Karu ho mutenab on naan ate, ampaant om, oo! Fin ho maufinu on naan amsaꞌ. Etun ho ka mmuiꞌ fa rasi ꞌsukif he mumneob om, mak ho reꞌ naan, sekau. Karu ho mak, biak ein anmaufinun, onaim sin ro he napenin hukun, kais amnikan mak, naan ho muroib sanat meu ho tuam aan kuum. Fin ho ammaufiun on naan amsaꞌ!\x + \xo 2:1 \xt Naiꞌ Mateos 7:1, Naiꞌ Lukas 6:37\x*  
\v 2 Mes hit tahiin, karu Uisneno anfee hukun neu tuaf reꞌ anmoeꞌ rais maufiun ein, ro tebes In nafeek sin rasin naan, natai ma namnoon.  
\v 3 Aiꞌ on mee? Of oniꞌ ho mutenab am mak, “Tuaf amaufiunt ein, ro tebes he napenin Uisneno In hukun.” Te kaah, ho mmoeꞌ rais maufinu on reꞌ sin imsaꞌ. Mes ho mutenab am mak, “Hukun Uisneno naꞌroo naꞌko kau.” On nai te, in aꞌsuikn ii saaꞌ?   
\p
\v 4 Uisneno nakriraꞌ In nekan arekot neu ko. In nsabaar ma nneek amnaun anmatoom nok ho ꞌmoeꞌm ein. Mes nansaaꞌ am es ho ka mkisu mtoom Ee fa? Of oniꞌ ho ka muhiin fa mmak, In nakriraꞌ In nekan arekot neu ko, he ho mufetin ma musaitan ho sanat ma penu sin, ma mtebi mfain meu Ne.   
\p
\v 5 Mes ho reꞌ ia, aꞌnaak fatus ma ka mroim fa he mutniin! Ma ho ka mroim fa he musaitan ho sanat ma penu kreꞌo msaꞌ! Onaim ho mmoeꞌ he ho rais hukun sin maꞌfenaꞌ nteinꞌ ein. Oras pah-pinan ia namsoup, Uisneno of nataib mansian ein ok-okeꞌ sin aꞌmoink ein. Ma mansian ein ok-okeꞌ of nahinin nak, Uisneno nafeek tuaf-tuaf sin raisk ein, ro natai ma namnoon. Oras naan, In hukun ko maꞌfenaꞌ, natuin In ka ntoup fa ho ꞌmoꞌem maufiun ein.  
\v 6 Ho ꞌmonim on mee te, Uisneno of anbaras natuin ho ꞌmoꞌem naan.\x + \xo 2:6 \xt Fainekat 24:12\x*   
\p
\v 7 Fin tuaf reꞌ anmoeꞌ rais reko piut-piut, In of anfeen sin ꞌmonit amneot reꞌ ka natfeek niit fa. Sin esan reꞌ antoupun rais hormaat, kaan reko, ma nmonin piut-piut nok Ne.  
\v 8 Mes Uisneno ka ntoup fa tuaf reꞌ anmoeꞌ maufinu. In natooꞌ neu sin batuur-batuur, fin sin suma nahini haa rais maraban. Sin ka nmoeꞌ natuin ein fa rais amneot ma amnonot, fin sin suma nmoꞌen natuin rais maufinu nmees jah.   
\p
\v 9 Tuaf-tuaf reꞌ nmoeꞌ rais maufiun ein, of napenin susat ma maꞌneꞌat. Maski atoin Yahudis, aiꞌ atoin ka Yahudis fa, sin napenin ok-okeꞌ.\f + \fr 2:9 \ft Suur Akninuꞌ uab Yunani ntui mnak, “nfee nahuun neu atoin Yahudis sin, ma nfee neu atoin ka Yahudis fa msaꞌ.” Anbi eraꞌ seo (9), in sairt ii nak, “Areꞌ pah ii of napein susat, anneis-neis atoin Yahudis, ma atoniꞌ ka Yahudis fa msaꞌ.” Anbi eraꞌ boꞌes (10), in sairt ii nak, “Uisneno of nait naꞌrat-ratan tuaf ein reꞌ anmoꞌen rais reko, anneis-neis atoin Yahudis, ma atoniꞌ ka Yahudis fa msaꞌ.”\f*  
\v 10 Mes tuaf-tuaf reꞌ nmoeꞌ rais reko, of Uisneno naikas narat-ratan sin, ma nhormaat sin he nmonin nok mamut, rameꞌ es nok es, ma taininaꞌ. Maski sin atoin Yahudis, aiꞌ atoin ka Yahudis fa, sin napenin ok-okeꞌ.  
\v 11 Fin Uisneno ka npiir fa humaf!\x + \xo 2:11 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 10:17\x*   
\p
\v 12 Uisneno In Atoran antoom mansian ii ok-okeꞌ. Karu nmuiꞌ tuaf reꞌ ka nahiin fa Atoran naan, ma nmoꞌe nsaan, Uisneno of napaisb ee ma ntitar napoitn ee. Ma karu nmuiꞌ tuaf reꞌ nahiin Atoran naan, mes in nmoꞌe nsaan, Uisneno of anpaek Atoran naan antein he nafeek hukun neu ne. Uisneno of napasib sin ma ntitar napoitan sin, natuin sin ntanhain In Atoran naan.  
\v 13 Karu mroim he mmarameꞌ mok Uisneno, ka nanokab fa karu mneen In Atoorn ahaa. Fin tuaf ro he nmoeꞌ natuin In Atoran, naꞌ In ntoup sin imsaꞌ. Kais suma mneen aah!   
\p
\v 14 Maski ka atoin Yahudis fa ka nahiin fa Uisneno In Atoorn ee in afan, mes naꞌko sin kuuk anmuiꞌ tuaf reꞌ anmoeꞌ natuin Atoran naan. Natuin sin neek ein kuuk es reꞌ natonan sin, mee es reꞌ batuur, ma mee es reꞌ ansaan.  
\v 15 Nok ranan naan sin naruruꞌ mnak, Uisneno In Atoran matuꞌi et sin neek ein, on reꞌ abas reꞌ Uisneno nteun nggoe nbi sin neek ein. Sin nekak naank ein es reꞌ nataib kuuk saaꞌ reꞌ sin nmoꞌe. Rarit sin teenb ein kuuk es reꞌ nakuu sin karu sin nmoꞌen nsanan, ma natonan sin karu nmoꞌen batuur.  
\v 16 Onaim oras Uisneno nait inrair Yesus Kristus njair Afeek Rasi, In he nparikas tar namnuut rasin reꞌ maꞌnifaꞌ ma maꞌkoroꞌ nbi atoniꞌ in nekan. Au unoniꞌ tuaf-tuaf on reꞌ naan, on reꞌ matuꞌi et Uisneno In Rais Reko.   
\s2 Maski atoin Yahudis anmoeꞌ natuin Uisneno In Atoran, mes naan ka nsoi nafetin sin fa  
\p
\v 17 Onaim hi atoin Yahudis, on mee? Hi es reꞌ maikas ma miꞌratan hi tuam ein mak, hi kiim es reꞌ amnaaꞌ Uisneno In Atoran reꞌ In nasaunt ee npeoꞌ kaꞌo Musa. Batuur, aiꞌ kaah? Hi mifeef amsaꞌ anmatoom nok hi ꞌmoinm ein mok Uisneno.  
\v 18 Batuur! Hi mihini mrair Uisneno In romin. Hi mihini mrair mee es reꞌ reko nneis. Hi mihini mrair rasin ia ok-okeꞌ, natuin tungguurn ein nanoniꞌ nrair ki naꞌko Uisneno In Atoran.  
\v 19 Hi mpirsai hi tuam ein mak, hi bisa miruruꞌ ranan meu tuaf reꞌ ka nahiin fa he nnao neu mee. Hi maan hi tuam ein on reꞌ meꞌu reꞌ ntanaꞌ neu tuaf reꞌ nmoni nbi meisꞌokan.  
\v 20 Natuin hi mnaaꞌ Uisneno In Atoran, hi mitenab hi mihiin areꞌ saaꞌ ii ok-okeꞌ, ma hi mnaaꞌ areꞌ saaꞌ ii ok-okeꞌ reꞌ batuur. Batuur, aiꞌ kaah? Etun hi mitenab mak, hi bisa minoniꞌ atoin amonot ma riꞌanaꞌ reꞌ ka nahiin fa saaꞌ-saaꞌ.   
\p
\v 21 Onaim au he utaan ki on nai: hi mroim he minoniꞌ tuaf bian sin, mes nansaaꞌ am es hi ka mroim fa he minoniꞌ kiim saaꞌ-saaꞌ? Hi mroim he msae mimbar, he miprenat am mak, “kais mibaak.” Mes nansaaꞌ am es hi kiim mibaak?  
\v 22 Hi minoniꞌ mak, “Kais ammakaek ma mmakoin mok tuaf reꞌ ka ho moen ja fa, aiꞌ ka ho fee ja fa.” Mes nansaaꞌ am es hi kiim ammakaek? Hi msaek batuur-batuur meu baer fuat ein, mes nansaaꞌ am es hi mputa-kriu bareꞌ naꞌko uim fuat?  
\v 23 Hi mifeef anmatoom nok Uisneno In Atoran, mes nansaaꞌ am es hi mtanhai Atoran naan, ma mimaeb Uisneno on reꞌ naan?  
\v 24 Fin naꞌko unuꞌ, matuꞌi et Suur Akninuꞌ Uisneno mnak, “Tuaf bian sin ankanaꞌpaar Uisneno In kanan, natuin hi atoin Yahudis hi maufinum.”\x + \xo 2:24 \xt Naiꞌ Yesaya 52:5\x*   
\s2 Maski atoin Yahudis naꞌheriꞌ, naan ka nsoi nafetin sin fa msaꞌ  
\p
\v 25 Hi atoin Yahudis ro he miꞌheriꞌ mituin Uisneno In Atoran. Batuur, aiꞌ kaah? Naan anjair tanar nak, hi es reꞌ ammuiꞌ hak he mtoup Uisneno In rais manbaꞌan. Mes karu hi mtanhai Uisneno In Atoran, Uisneno ka ntoup ki fa. Hi mjair on reꞌ atoin ka Yahudis fa, ma atoniꞌ reꞌ ka naꞌheriꞌ niit fa.  
\v 26 Mitenab mirek-rekoꞌ! Fin karu atoniꞌ reꞌ ka naꞌheriꞌ fa natuin Uisneno In Atoran, Uisneno of antoup goe on reꞌ in atoin Yahudis reꞌ naꞌheriꞌ nrair. On mee?  
\v 27 Mes ampaant om! Fin karu atoin ka Yahudis fa reꞌ ka naꞌheriꞌ fa anmoeꞌ natuin Uisneno In Atoran, sin naruruꞌ saaꞌ? Sin naruruꞌ hi sanat ma penu mnak, hi atoin Yahudis reꞌ miꞌheriꞌ mrair, amtanhai Uisneno In Atoran, maski hi mnaaꞌ amrair Uisneno In Atoran miꞌko afi unuꞌ.   
\p
\v 28 Kais mitenab mak, tuaf reꞌ anjair kaꞌo Abraham in sufan-kaꞌun, ma reꞌ naꞌheriꞌ nrair in pasun reꞌ naan es reꞌ anmoeꞌ je njair Uisneno In tuaf reꞌ namneo ma namnoon. Kaah fa, tua!  
\v 29 Reꞌ anjair Uisneno In tuaf reꞌ namneo ma namnoon, es reꞌ tuaf reꞌ nmarameꞌ nok Uisneno. Fin rasi ꞌheriꞌ reꞌ batuur, reꞌ nmoeꞌ tuaf anjair Uisneno In anah, ka matanar fa nbi aok aꞌpohon, mes matanar anbi nekak, reꞌ Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee nmoꞌe. Uisneno kuun es reꞌ naikas ma nboꞌis tuaf on reꞌ naan, ka mansian fa, tua.\x + \xo 2:29 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 30:6\x*   
\c 3  
\s2 Maski atoin Yahudis anmuiꞌ hak he ntoup pusaak naꞌko Uisneno In rais manbaꞌan, naan ka nsoi nafetin sin fa msaꞌ  
\p
\v 1 Karu on naan ate, atjair atoin Yahudis reꞌ maꞌheriꞌ te, in upan saaꞌ? Of oniꞌ hi mitenab mak, atoin Yahudis napein koꞌu nneis ma reko nneis, naꞌko atoin ka Yahudis fa. Batuur, aiꞌ kaah?  
\v 2 Batuur! Atjair atoin Yahudis, anmuiꞌ in upan anbi rasi mfaun. Esan reꞌ: ahunut, natuin Uisneno anfee mepu neu atoin Yahudis he nruun ma ntui ma mpanat narek-rekoꞌ In Kabin ma Prenat.  
\v 3 Onaim on mee? Of oniꞌ hi mitenab mak, Uisneno ka bisa nmoeꞌ natuin fa saaꞌ reꞌ In naꞌuab, natuin anmuiꞌ atoin Yahudis bian reꞌ ka npirsai Je fa. Batuur, aiꞌ kaah?  
\v 4 Ka neu fa, tua! Fin maski mansian ii ok-okeꞌ abitan pah-pinan ia aputa-kriut ein, mes Uisneno kuun naꞌuab namneo ma namnoon piut! Mimnau, fin matuꞌi et Suur Akninuꞌ anmatoom nok Uisneno In tuan am nak,  
\q1 “Anmuiꞌ tuaf reꞌ nasaeb sanat am nak,  
\q2 In ka nafeek fa rasi natai ma namnoon.  
\q1 Mes sin of nahinin am nak,  
\q2 saaꞌ reꞌ In naꞌuab ee naan, ro batuur on reꞌ naan.  
\q1 In ro nꞌiis ma niis,  
\q2 natuin In ro tebes ma ka bisa fa he naꞌuab ansaan.”\x + \xo 3:4 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 51:4\x*   
\p
\v 5 Mes karu hit tmoꞌe tsaan, rasi naan naruruꞌ ma nakriraꞌ ntein neu mansian ii ok-okeꞌ mnak, saaꞌ reꞌ Uisneno nmoeꞌ je naan, ro batuur on reꞌ naan. Karu on naan, hit he tak saaꞌ? He tak, Uisneno nhukun kit ka natai ma namnoon fa, aiꞌ? (Fin anmuiꞌ tuaf bian naꞌuab on naan ate.)  
\v 6 Ka neu fa, tua! Uisneno ka nsaan fa karu In nhukun kit. Fin In nmuiꞌ hak he nhukun tuaf-tuaf reꞌ anmoꞌe nsanan nbin pah-pinan ia.   
\p
\v 7 Onaim karu au aputa-kriut, naan naruruꞌ ma nakriraꞌ mnak, Uisneno In hukun naan, batuur. Karu au ukriraꞌ ma ururuꞌ ꞌrair In pinan ma krahan on naan, nansaaꞌ am es In naprikas au ꞌmonik, rarit nafeek au rasi mnak, saaꞌ reꞌ au ꞌmoeꞌ je naan, ansaan?  
\v 8 Kais on naan, tua! Fin karu hi he mituin tenab on naan, hi mituin tuaf reꞌ nak, “Maut he hit tmoeꞌ maufinu amfaun antein, maut he rais reko naꞌbaab ok amfaun amsaꞌ!” Tuaf reꞌ naꞌuab on reꞌ naan, ro tebes napein hukun. Mes anmuiꞌ tuaf reꞌ naꞌuab naꞌreꞌuf au kanak nak, au unoniꞌ tuaf-tuaf aꞌsaan on naan.   
\s1 Ka tiit fa tuaf es, reꞌ neekn ee namneo ma namnoon, fin hit mansian ii atmoꞌe tsaan ok-okeꞌ  
\p
\v 9 Onaim on mee? Hi mitenab hit atoin Yahudis es reꞌ reko nneis naꞌko atoin ka Yahudis fa? Kaah fa, tua! Fin au ururuꞌ ma ukriraꞌ ki ꞌak, ansuun tuaf ro nmoꞌe nsanan, maski in atoin Yahudis, aiꞌ ka atoin Yahudis fa.  
\v 10 Fin matuꞌi et Uisneno In Suur Akninuꞌ mnak,  
\q1 “Ka nmuiꞌ fa tuaf reꞌ nmoin namneo ma namnoon piut.  
\q2 Ro tebes! Ka tiit tiit fa tuaf meseꞌ msaꞌ!   
\q1
\v 11 Ka nmuiꞌ fa tuaf reꞌ nahiin batuur-batuur anmatoom nok Uisneno.  
\q2 Ka tiit fa tuaf meseꞌ msaꞌ reꞌ naim ranan he nahiin Uisneno.   
\q1
\v 12 Sin arsin anbeon ma npenun nrarin naꞌkon sin aꞌmoink ein reꞌ namneon ma namnonon.  
\q2 Rarit sin ka mapaek ein fa goen.  
\q1 Ka tiit fa tuaf reꞌ naruruꞌ ma nakriraꞌ neek reko.  
\q2 Ka tiit tiit fa meseꞌ msaꞌ!\x + \xo 3:12 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 14:1-3, 53:1-3\x*   
\q1
\v 13 Sin uabk ein, ro foo punuꞌ,  
\q2 on reꞌ noup nitu reꞌ atoniꞌ nhain nafaniꞌ.  
\q1 Sin feefk ein suma napoitan puta-kriu goah.  
\q1 Sin uabk ein reꞌ npoin naꞌkon sin feefk ein,  
\q2 on reꞌ kaun aan in raso.\x + \xo 3:13 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 5:10, 140:4\x*   
\q1
\v 14 Sin feefk ein suma nahini haa he naseuk ein,  
\q2 ma naꞌuab naꞌreꞌuf he nneek menab atoniꞌ.  
\q3 fin naan anpoin naꞌkon sin neek reuꞌf ein.\x + \xo 3:14 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 10:7\x*   
\q1
\v 15 Sin ka namtaun fa he nroor naꞌmaet atoniꞌ.   
\q1
\v 16 Sin nnaon neun bare mee-mee jah ate.  
\q2 sin anmataisiub ein nbin naan,  
\q2 ma nasusab atoniꞌ nok rasi humaꞌ-humaꞌ.   
\q1
\v 17 Sin iꞌmoink ein ka nmuꞌin fa rais mamut ma rameꞌ,  
\q2 ma ka nmonin fa nok neek mamut.\x + \xo 3:17 \xt Naiꞌ Yesaya 59:7-8\x*   
\q1
\v 18 Sin ka bisa naran ma ntahan naan fa sin tuak ein,  
\q2 natuin sin ka nmuꞌin fa neek amtaus aꞌkreꞌo neun Uisneno msaꞌ.”\x + \xo 3:18 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 36:2\x*   
\p
\v 19 Hit tahiin tak, Uisneno nfee In Atoran neu tuaf reꞌ ro he nmoin natuin Atoorn ein naan. Nok ranan naan, sin ka nmuꞌin fa rasi ꞌsukif saaꞌ-saaꞌ antein. Of ansuun-suun tuaf anbi pah-pinan ia, ro he nbaisenun nꞌanin Uisneno, he In nafeek sin rasin am nak, sin ansanan, aiꞌ kaah.  
\v 20 Es naan ate, ka tiit fa tuaf es, reꞌ bisa naꞌuab am nak, “Uisneno nmarak kau mnak, atoin neek amneꞌo ma amnonot, natuin au ꞌmoeꞌ utuin In Atoorn ein ok-okeꞌ.” Ka bisa fa, tua! Fin Uisneno In Atoran reꞌ naruruꞌ ma nakriraꞌ mnak, hit ar-arkit atmoꞌe tsaan.\x + \xo 3:20 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 143:2, Galatia 2:16\x*   
\s1 Hit ro he tpirsai Usif Yesus feꞌ, naꞌ Uisneno nmarak kit nak hit neek amneot ma amnonot  
\p
\v 21 Kais amkeuk anmatoom nok Uisneno In reon reꞌ naruruꞌ ma nakriraꞌ ranan he hit bisa tareko tfain tok Ne. Batuurn ii, hit bisa tareko tfain tok Ne, mes ka natuin fa hit tmoeꞌ tatuin In Atoran. Fin In Atoran naan, antui on naan, ma In mafefa kniunꞌ ein un-unuꞌ natonan anbi Uisneno In Suur Akninuꞌ on naan amsaꞌ.  
\v 22 Uisneno nmarak kit nak atoin neek amneot reꞌ he tareko tfain tok Ne, oras hit tpirsai teu Yesus Kristus. In ka npiir fa humaf, fin In nmoeꞌ on reꞌ naan neu tuaf ein ok-okeꞌ reꞌ anpirsain neun Usif Yesus on naan.\x + \xo 3:22 \xt Galatia 2:16\x*   
\p
\v 23 Fin areꞌ mansian ii ok-okeꞌ nmoꞌen sanat. Es naan ate, tuaf reꞌ nsobaꞌ he nareok on nok Uisneno, ka bisa ntean fa In tuꞌin reꞌ mapinaꞌ-makrahaꞌ.  
\v 24 Maski on naan amsaꞌ, mes Uisneno kuun es reꞌ naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot, ma nafeek nak, hit ka tsaan fa goen antein. In ntoup kit on naan, natuin Yesus Kristus ansoi nafetin naan kit naꞌko hit sanat ma penu sin.   
\p
\v 25-26 Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ neu Usif Yesus he njair fuaꞌ-turuꞌ reꞌ natai nafaniꞌ kit ma nnoes nain hit sanat ma penu sin. Mes hit ro he tpirsai Je tak, In ntoup hit sapaaf anbi rais hukun. Onaim In nꞌopaꞌ ma nasaik In naaꞌ, ma nmate nsenuꞌ kit. Nok ranan naan, Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ nak, saaꞌ reꞌ In nafeek ee naan, ro batuur. Unuꞌ te, In naran ma nsabaar maꞌtaniꞌ, rarit In npiir he nnikan nain sanat ma penu reꞌ atoniꞌ nmoꞌe nrair sin. Mes karu In ka nhukun fa tuaf reꞌ ansaan, In ka njair fa afeek rasi reꞌ natai ma namnoon. Onaim In nfei ranan, maut he Yesus Kristus bisa nasaah hit atoin asanat hit hukun. Oras ia, In naruruꞌ ma nakriraꞌ neu mansian ii ok-okeꞌ mnak, In nmoeꞌ rais reko piut. Rarit tuaf-tuaf reꞌ ansaan, reꞌ anpirsai neu Naiꞌ Yesus, In nafeek he nmarak sin, atoin neek amneot.   
\p
\v 27 Onaim on mee? Of oniꞌ hi mitenab hi bisa mifeef, natuin Uisneno ntoupu nrair ki, aiꞌ? Ka bisa fa, tua! He naruruꞌ ki Atoran es he hi mireok om mok Uisneno, oo? Hi mitenab of Uisneno ntoup ki natuin hi mmoeꞌ rais reko, oo? Ka bisa fa, tua! Hit suma bisa taruruꞌ Atoran reꞌ nak, Uisneno ntoup kit natuin hit tpirsai Naiꞌ Yesus. On reꞌ naan, tua!   
\p
\v 28 Es naan ate, oras ia hit tahiin on nai: atoniꞌ bisa narekon nok Uisneno natuin sin npirsai Je, ka natuin fa sin nmoꞌen natuin In Atoran.   
\p
\v 29 Au he utaan on nai: Uisneno suma antoupu haa atoin Yahudis, aa oo, aiꞌ In ntoup bian amsaꞌ? Batuur! In ntoup mansian ii ok-okeꞌ!   
\p
\v 30 Fin Uisneno, suma meesꞌ aah. Ma suma nmuiꞌ ranan meesꞌ aah he In ntoup kit mansian ii he bisa tareko tfain tok Ne. Es reꞌ, hit ro he tpirsai teu Kristus. Ranan reꞌ naan, anfei je neu atoin Yahudis ma ka Yahudis fa msaꞌ.\x + \xo 3:30 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 6:4, Galatia 3:20\x*   
\p
\v 31 Onaim au he utaan on nai: karu hit tpirsai Uisneno, reꞌ naan annoes nain In Atoorn, aa oo? Kaah fa, tua! Reꞌ batuurn ii, naan anmoeꞌ Atoran naan saah.   
\c 4  
\s2 Aꞌtopeꞌ naꞌko kaꞌo Abraham. Uisneno antoup goe natuin in npirsai Je  
\p
\v 1 Onaim tait iꞌtopeꞌ taꞌko hit atoin Yahudis hit beꞌi-naꞌi, kaꞌo Abraham. Hit bisa tanoniꞌ saaꞌ naꞌko in tuan, anmatoom nok tuaf nareko nfain nok Uisneno natuin in npirsai Kristus?   
\p
\v 2 Hit bisa tanoniꞌ on nai: karu Uisneno ntoup kaꞌo Abraham natuin in nmoeꞌ rais reko, in nmuꞌi ꞌsukif amsaꞌ he bisa nafeef anbi mansian ii in human ma in matan. Mes anbi Uisneno In matan, in ka bisa fefaꞌ meseꞌ fa.  
\v 3 Mes matuꞌi et Suur Akninuꞌ Uisneno mnak,  
\q1 “Natuin naiꞌ Abraham anpirsai Uisneno,  
\q2 es naꞌ Uisneno nmaark ee nak, atoin neek amneot ma amnonot reꞌ nmarameꞌ nok Ne.”\x + \xo 4:3 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 15:6, Galatia 3:6\x*   
\p
\v 4 Tait iꞌtopeꞌ es antein: ameput antoup in kai. Kai naan ka roi parseen fa, mes roit reꞌ aꞌnaakf ee nbaen ee he nsenuꞌ ma nsekaꞌ atoniꞌ naan in haet ma maskeet. Fin ameput naan in hak.  
\v 5 Uisneno nmuiꞌ hak he nak, tuaf reꞌ npirsai neu Yesus Kristus bisa nareko nfain nok Ne, maski unuꞌ atoniꞌ naan anmoꞌe nsaan ma ka nfairoir fa Uisneno. Ka tiit fa rais jes reꞌ atoniꞌ bisa nmoeꞌ je, he in nareok on nok Uisneno. Fin atoniꞌ ro npirsai neu Yesus Kristus, naꞌ Uisneno nmaark ee mnak, in atoin neek amneot ma ntoup goe.   
\p
\v 6 Usif naiꞌ Daut natoon amsaꞌ mnak, atoniꞌ neekn ee nmariin oras Uisneno nmarak sin nak, sin reꞌ naan atoin neek amneot, maski sin ka nmoꞌen fa saaꞌ-saaꞌ amsaꞌ. Fin naiꞌ Daut antui mnak,   
\q1
\v 7 “Maski atoin ein ia ntanhai Uisneno In Atoran,  
\q2 mes In nsaok nain sin sanat ma penu sin.  
\q3 Etun sin napenin upan arekot anneis-neis!  
\q1 Amoeꞌ rais maufiunt ein,  
\q2 Uisneno nnikan ma nniahan anrair sin sanat ma penu sin.   
\q1
\v 8 Fin karu Uisneno ka nsoiꞌ fa sin sanat ma penu sin,  
\q2 atoniꞌ naan napein upan arekot batuur!”\x + \xo 4:8 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 32:1-2\x*   
\p
\v 9 Of oniꞌ hi mitenab mak, suma atoin Yahudis reꞌ naꞌheriꞌ, reꞌ bisa napein upan he nareko nfain nok Uisneno. Batuur, aiꞌ kaah? Ma atoniꞌ naꞌko pah bian reꞌ ka maꞌheriꞌ fa, ka bisa fa, aiꞌ? Kaah fa, tua! Tenab on naan, ansaan! Es reꞌ hai mimnaub main ki mmak, natuin kaꞌo Abraham anpirsai neu Uisneno, es naꞌ Uisneno nmaark ee, atoin neek amneot reꞌ anmarameꞌ nok Ne.  
\v 10 Oras mee Uisneno nmarak kaꞌo Abraham on naan? Oras in naꞌheriꞌ nrair, aiꞌ oras in ka naꞌheriꞌ fa feꞌ? Reꞌ batuurn ii, oras in ka naꞌheriꞌ fa feꞌ.   
\p
\v 11 Batuur! Oras kaꞌo Abraham ka naꞌheriꞌ fa feꞌ, Uisneno nmarak anrair je goen nak, atoin neek amneot. Aꞌroo-ꞌroo te, naꞌ in naꞌheriꞌ he njair tanar nak, in anjair tuaf reꞌ anpirsai Uisneno. Nok ranan naan, kaꞌo Abraham es reꞌ nfei ranan neu mansian ii ok-okeꞌ reꞌ npirsain neun Uisneno. Fin Uisneno ntoup tuaf meseꞌ-meseꞌ reꞌ npirsai Je, he sin nareko nfanin nok Uisneno, maski sin naꞌheriꞌ, aiꞌ kahaf.\x + \xo 4:11 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 17:10\x*  
\v 12 Kaꞌo Abraham amsaꞌ nfei ranan neu hit atoin Yahudis reꞌ maꞌheriꞌ. Ka \it natuin\it* fa nak hit maꞌheriꞌ, mes natuin hit tpirsai Kristus, on reꞌ kaꞌo Abraham anpirsai Uisneno, oras in ka maꞌheriꞌ fa feꞌ.   
\s1 Karu hit tpirsai teu Uisneno, hit tapein saaꞌ reꞌ In nbaꞌan  
\p
\v 13 Uisneno nahakeꞌ rais manbaꞌan nok kaꞌo Abraham ma in sufan-kauꞌn ein nak, aꞌroo-ꞌroo te, pah-pinan aꞌteme-ꞌteme njair sin pusaak. Uisneno nahakeꞌ rais manbaꞌan on naan, natuin kaꞌo Abraham anpirsai Je, rarit Uisneno nmaark ee mnak, atoin neek amneot reꞌ nmarameꞌ nok Ne. Mes Uisneno ka nahakeꞌ fa rais manbaꞌan on naan, natuin kaꞌo Abraham anmoeꞌ natuin In Atoorn ein.\x + \xo 4:13 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 17:4-6, 22:17-18, Galatia 3:29\x*   
\p
\v 14 Fin karu atoniꞌ reꞌ suma nmoeꞌ natuin Uisneno In Atoran bisa ntoup naan pusaak reꞌ Uisneno nbaꞌan nrair je, in oetn ii nak, atpirsai teu Uisneno naan parsuum ahaa. Ma Uisneno In rais manbaꞌan naan ka mapakeꞌ fa msaꞌ.\x + \xo 4:14 \xt Galatia 3:18\x*  
\v 15 Uisneno In Atoran anbi mee te, anbi naan atoniꞌ ntanhai Atoran naan amsaꞌ. Ma karu atoniꞌ ntanhai In Atoran, Uisneno natooꞌ, rarit In hukun sin. Ma karu Uisneno ka nmuiꞌ fa In Atoran, of ka nmuiꞌ fa atoniꞌ reꞌ ntanhai Atoran naan.   
\p
\v 16 Es naan ate, hit ro he tpirsai Je. Naan, pentiing anneis naꞌko saaꞌ-saaꞌ ii ok-okeꞌ. Fin Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ In neek arekot ruum-ruum aah neu atoniꞌ reꞌ anpirsai Je. Ma karu hit tpirsai Je nahuum on reꞌ kaꞌo Abraham, ro hit ttoup saaꞌ reꞌ In nbaꞌan, maski hit atoin Yahudis reꞌ tmoeꞌ tatuin In Atoran, aiꞌ kaah. Onaim hit ok-okeꞌ reꞌ atpirsai teu Kristus naan, on reꞌ kaꞌo Abraham in sufan.\x + \xo 4:16 \xt Galatia 3:7\x*  
\v 17 Anbi Uisneno In Suur Akninuꞌ, In nbaꞌan neu kaꞌo Abraham am nak, “Au ꞌmoeꞌ he ho mjair aam uuf meu uuf amfaun.” Kaꞌo Abraham anpirsai Uisneno. Rarit aꞌroo-ꞌroo te, Uisneno nmoeꞌ natuin In rais manbaꞌan naan. Uisneno es reꞌ namonib nafaniꞌ amates amsaꞌ. In suma naꞌuab aah, saaꞌ-saaꞌ reꞌ ka nmuiꞌ ma tiit sin fa, anjair nanin.\x + \xo 4:17 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 17:5\x*   
\p
\v 18 Kaꞌo Abraham anpirsai Uisneno ma npao-pao Goe, maski in ka nmuiꞌ fa anah fa feꞌ. Es naan ate, Uisneno nmoeꞌ je njair “aam uuf neu uuf amfaun.” Reꞌ naan, on reꞌ matuꞌi nbi Uisneno In Suur Akninuꞌ mnak, “Sufan amfa-faun neman naꞌko ko.”\x + \xo 4:18 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 15:5\x*  
\v 19 Kaꞌo Abraham anpirsai maꞌtaniꞌ neu Uisneno, maski in nahiin neu in namnais reꞌ-reuꞌf een. In nmoin naan toon nautn es een. Ma ain Saraꞌ ankiu, ma namnais reꞌ-reuꞌf een amsaꞌ.\x + \xo 4:19 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 17:17\x*  
\v 20 Mes kaꞌo Abraham in pirsait naan ka naꞌoin on fa, aiꞌ, he natenab am nak Uisneno ka bisa nmoeꞌ natuin fa In rais manbaꞌan. In pirsait neu Uisneno maꞌtaniꞌ anteniꞌ oras in ntunaꞌ ma naꞌratan Uisneno In kanan.  
\v 21 Kaꞌo Abraham anpirsai batuur-batuur nak, saaꞌ reꞌ Uisneno nbaꞌan anrair je naan, In bisa nmoeꞌ natuin ee.  
\v 22 Etun Uisneno nmarak kaꞌo Abraham, atoin neek amneot reꞌ nmarameꞌ nok Ne.   
\p
\v 23 Mes Uisneno In Suur Akninuꞌ antui mnak, Uisneno ka nsoiꞌ ma nareon fa on naan neu kaꞌo Abraham anmees jaah,  
\v 24 mes anfee neu kit imsaꞌ! Fin karu hit tpirsai Je, In nmarak kit imsaꞌ atoin neek amneot reꞌ tareko tfain tok Ne. Fin Uisneno reꞌ ia, In es reꞌ namonib nafaniꞌ hit Usiꞌ Yesus naꞌko In aꞌmaten.  
\v 25 Naiꞌ Yesus anmaet, natuin hit tmoꞌe tsaan. Rarit In nmoni nfain he nfei ranan, maut he hit bisa tareko tfain tok Uisneno.\x + \xo 4:25 \xt Naiꞌ Yesaya 53:4-5\x*   
\c 5  
\s1 Atoniꞌ bisa nareko nfain nok Uisneno asar anpirsai neu Yesus Kristus  
\p
\v 1 Onaim natuin hit tpirsai teu Uisneno, es naan ate In nmarak kit atjair atoin neek amneot ma amnonot. Rarit hit neek ii nakninuꞌ nrair neu Uisneno, natuin hit Usiꞌ Yesus Kristus, reꞌ Uisneno nreek haefn Ee ntaam neem, anfei ranan he hit bisa tmarameꞌ on naan.  
\v 2 Kristus naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu kit, natuin hit tpirsai Je. Etun hit neek ii bisa nmaꞌtain ma naꞌbeiꞌ. Ma hit neek ii anmariin, natuin hit tahiin tak, Uisneno of he nait kit he hit tnaben tok In pinan ma In akrahan.   
\p
\v 3 Maski hit tapein susat ma maꞌneꞌat humaꞌ-humaꞌ, mes hit neek ii nmariin piut. Fin hit tahiin tak, hit tanoniꞌ taꞌko susat ma maꞌneꞌat, he bisa taran ma ttahan maꞌtaniꞌ tneisi ttein.  
\v 4 Karu hit taran ma ttahan atbi susat ma maꞌneꞌat, naan anmoeꞌ kit ka tmouf fa, ma hit iꞌmoink ii nharineb Uisneno In nekan. Karu hit tmoin reko nneis on naan, naan anmoeꞌ hit rais pirsait naheer anneis nak, Uisneno of naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu kit.  
\v 5 Karu hit tpirsait ii naꞌkiiꞌ ma naheer antein, hit ka tamaeb ok fa. Fin Uisneno nfee kit In Asmaan Akninuꞌ, he hit bisa tahiin atbi hit nekak nanan tak, In neek kit maꞌtaniꞌ.   
\p
\v 6 In naruruꞌ ma nakriraꞌ In manekan on nai: oras hit ka bisa tareok ok fa feꞌ tok Uisneno, te kaah, In nreek haefan Kristus he nmaet neu kit reꞌ tmoni te ka tfairoir fa Uisneno. Uisneno npiir naan oras reꞌ nateef on naan.  
\v 7 Mitenab mirek-rekoꞌ feꞌ! Fin ka biasa fa nmuiꞌ tuaf reꞌ nroim he nmate nsenuꞌ ma nsekaꞌ in aon-bian reꞌ neek amneot. Of oniꞌ nmuiꞌ tuaf bian reꞌ nroim he nmaet he nturun ma nbaab tuaf reꞌ neek reko.  
\v 8 Mes Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot anneis-neis neu kit. Natuin oras hit tmoꞌe tsaan feꞌe te, Kristus anmaet neu kit.   
\p
\v 9 Uisneno nmarak kit atoin neek amneot reꞌ tareko tfain tok Ne, natuin Kristus natꞌopab ma nasaib In naaꞌ he nmaet neu kit. Te kaah, karu tuaf anmoꞌe nsaan, Uisneno natooꞌ. Mes natuin Kristus anmoeꞌ on naan, hit reꞌ atmoꞌe tsaan ka tapein fa hukun attein.   
\p
\v 10 Unuꞌ te, hit mamuus tok Uisneno. Mes Uisneno In Aanh aa kuun es reꞌ anmaet he nhainiik ma nꞌoeteneb Uisneno In nekan, maut he hit bisa tmarameꞌ tok Uisneno. Onaim oras ia, hit ka tmamuus fa heen, mes tmarekob atfain. Anneis-neisi ntein, natuin Kristus anmoni nfain, anbi neon amsoput of In nsoi nafetin kit he hit kais tapein Uisneno In hukun attein.  
\v 11 Ka neu fa he on naan ahaa! Hit neek ii bisa nmariin am nak, “Uisneno naan, mapinaꞌ ma makrahaꞌ!” natuin hit tmafuut tok Ne. Hit bisa tjair In tuaf ein, natuin hit Usiꞌ Yesus Kristus, anmaet neu kit, he nmoeꞌ kit tmarameꞌ tok Uisneno.   
\s1 Tataib naiꞌ Adam nok Kristus te, anmuiꞌ in amnesan ma suri  
\p
\v 12 Naꞌko unuꞌ, mansian ahunut, es reꞌ kaꞌo Adam reꞌ nmurai nmoꞌe nsaan. Etun Uisneno ka nkoon ee fa he nmoin piut. Rarit anmurai naꞌko oras naan, mansian ii ok-okeꞌ nbi pah-pinan ia nmoꞌe nsanan on reꞌ in imsaꞌ. Natuin sin nmoꞌe nsanan on reꞌ in, sin ok-okeꞌ ro he nmaten on reꞌ in imsaꞌ.\x + \xo 5:12 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 3:6\x*  
\v 13 Un-unuꞌ te, oras Uisneno ka nasanut In Atoorn ein fa feꞌ, atoniꞌ nmoꞌe nsanan nbin pah-pinan ia ꞌteme-ꞌteme. Mes natuin ka nmuiꞌ fa Atoran fa feꞌ, es ka nmuiꞌ fa asoꞌit neu tuaf ein sin sanat ma penu sin.  
\v 14 Naꞌko kaꞌo Adam, tar antea kaꞌo Musa ntoup Uisneno In Atoran, mansian ii ok-okeꞌ ro tebes, anmaet. Maski sin ka ntanhain fa Uisneno In aprenat reꞌ In nfee je neu kaꞌo Adam, mes sin nmoꞌen sanat humaꞌ-humaꞌ bian feꞌ. Etun sin ro he nmaten on reꞌ kaꞌo Adam.  
\p Karu hit tataib kaꞌo Adam nok Usif Yesus, anmuiꞌ in amnesan, ma nmuiꞌ in suri. Fin kaꞌo Adam gambar meseꞌ reꞌ naruruꞌ ma nakriraꞌ msaꞌ Naiꞌ Yesus In human, reꞌ he neem.  
\v 15 Mes kaꞌo Adam anmoꞌe nsaan, ka humaꞌ meseꞌ fa on reꞌ Naiꞌ Yesus anmoeꞌ reko neu kit. Natuin tuaf es, es reꞌ kaꞌo Adam, antanhai Uisneno In aprenat. Es naan ate, areꞌ mansian ii ok-okeꞌ ro he nmaten. Mes Tuaf es antein, es reꞌ Yesus Kristus, anmoeꞌ rais reko mfaun neu kit, ma ka nafnekan ma nharap fa he atoniꞌ nbaras In aꞌmoeꞌ rekon naan. Tuaf es anmoeꞌ on naan, nanokab neu mansian ii ok-okeꞌ, fin Uisneno nroim he nmoeꞌ reko neu kit.  
\v 16 Rasin reꞌ Uisneno nfee sin neu kit naan, ka humaꞌ meseꞌ fa nok sanat reꞌ tuaf es, es reꞌ kaꞌo Adam anmoꞌe. Oras In nmoꞌe nsaan, Uisneno nafeek am nak, “Ho msaan. Onaim ho ro he mupein hukun!” Mes maski tuaf anmoꞌe nsaan tuunb es, Uisneno es naprikas mansian ii ok-okeꞌ sin iꞌmoink ein. In nroim he naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot feꞌ, ma nafeek nak, “Au ꞌmarak ko mꞌak ho ka msaan fa. Onaim oras ia ho mupein fetin ma ka mupein fa ho hukun antein. Uum he mureko mfain mok Kau!”  
\v 17 Onaim tuaf es, es reꞌ kaꞌo Adam, anmoꞌe nsaan ma ntanhai Uisneno In aprenat. Etun oras ia, mansian ii ok-okeꞌ ro he nmaten. Mes Tuaf es antein, es reꞌ Yesus Kristus, anmoeꞌ rais reko. Natuin In anmoeꞌ rais reko, es naꞌ hit bisa tareko tfain tok Uisneno. Naan on reꞌ baer es, reꞌ In nfee je parsuum aah neu kit. In nroim he nfee kit ꞌmonif amneot, on reꞌ hit tjair Uisf ee In partei ngguin.   
\p
\v 18 Onaim tuaf es anmoꞌe nsaan, nfei ranan he mansian ii ok-okeꞌ ro he nriuꞌ sin naꞌko Uisneno In human ma In matan. Ma Tuaf es anmoeꞌ batuur, reꞌ nfei ranan he mansian ii ok-okeꞌ bisa nareko nfanin nok Uisneno, he nmonin batuur nok Ne.  
\v 19 Au sairt ii on nai: kaꞌo Adam naan tuaf es, reꞌ ka nroim fa he nneen Uisneno, rarit antanhai In aprenat. Ma too mfaun ein anmoꞌe nsanan on reꞌ in imsaꞌ. Rarit Naiꞌ Yesus naan, Tuaf es, reꞌ nneen ma natniin Uisneno, rarit anmoeꞌ natuin In romin. In es reꞌ anfei ranan he too mfaun ein bisa nareko nfain nok Uisneno.   
\p
\v 20 Uisneno nasanut In Atoran neu kaꞌo Musa, he mansian ii ok-okeꞌ nahiin narek-rekoꞌ, mee es reꞌ nsaan. Mes anbi mee-mee jah atoniꞌ in sanat namfau ntein, anbi naan Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ amsaꞌ In nekan arekot nathoe nneis.  
\v 21 Unuꞌ te, maufinu nbi atoniꞌ in nekan anmuiꞌ kuasat he nꞌator sin, tar antea anmoꞌe nsanan reꞌ neik sin neun hukun aꞌmaten. Mes oras ia, rais reko reꞌ hit Usiꞌ Yesus Kristus anmoeꞌ je naan, Uisneno npaek je he naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu kit. Nok rais reko naan anmuiꞌ kuasat he nꞌator kit, rarit hit bisa tareko tfain tok Uisneno, tmoin batuur tok Ne piut-piut amsaꞌ.   
\c 6  
\s1 Hit ro he tasaitan hit sanat, he tmoin tatuin Uisneno In romin  
\p
\v 1 Onaim oras ia, he taꞌuab saaꞌ? Oniꞌ hi mitenab am mak, “Uisneno annikan nain hi sanat ma penu sin, natuin In neekn ee reko. Etun reko nneis hit tmoꞌe tsaan piut, maut he Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot anneis-neis neu kit.”  
\v 2 Kais on naan, tua! Ka pantas fa karu hit tmoꞌe tsaan piut, fin hit tafeek tak, hit tkoit tasaitan hit sanat ma penu sin. Natuin hit ka tmafuut fa heen tok maufinu ntein, reꞌ naan on reꞌ hit tmate trair jen! Fin tuaf reꞌ nmate nrair ka bisa nmoꞌe nsaan antein fa. Batuur, aiꞌ kaah? Karu hit tmaet on naan, on mee mꞌes hit bisa tmoin he tmoeꞌ sanat antein? Ka bisa fa, joo!   
\p
\v 3 Oniꞌ hi ka mihiin fa mmak, oras nasrain kit, naan anjair tanar nak, hit tasaitan ꞌmonit amnaaꞌ he tjair atoin feꞌu, es reꞌ tmafuut tok Yesus Kristus. Naan on reꞌ hit tmaet tabua tok Ne.  
\v 4 Oras Kristus anmaet, sin ansuub Ee. Oras nasrani nrair kit, naan on reꞌ hit imsaꞌ tmaet tasaitan ꞌmonit amnaaꞌ, rarit sin ansuub kit. Aam Uisneno npaek In kuasan reꞌ mapinaꞌ-makrahaꞌ he namonib nafaniꞌ Kristus naꞌko In aꞌmaten. Aam Uisneno nroim he hit ttoup In kuasan amsaꞌ, he tmoni tfani tjair atoin feꞌu.\x + \xo 6:4 \xt Kolose 2:12\x*   
\p
\v 5 Naan on reꞌ hit tmaet tabua tok Naiꞌ Yesus. Onaim hit reꞌ tmafuut tok Ne, hit of atmoni tfain taꞌko hit iꞌmatek, on reꞌ In nmoni nfain.   
\p
\v 6 Unuꞌ teꞌ, hit tjair atoniꞌ reꞌ tmoꞌe tsaan humaꞌ-humaꞌ. Mes hit ꞌmonik amnaaꞌ naan namreꞌu nrair, on reꞌ sin nkuus naꞌpetiꞌ kit tok Kristus tabua tbi hau nehe. Oras ia, maufinu reꞌ nbi hit nekak ka nmuiꞌ fa kuasat he nꞌator kit antein. Oras ia, hit ka tmafuut fa heen he tmoeꞌ sanat antein. Fin hit ka on fa ate reꞌ ka nmuiꞌ fa hak he npiir nak he nmoeꞌ saaꞌ.  
\v 7 Karu atoniꞌ nmate nrair, in nafrei. Ka tiit fa es he bisa naꞌseek ee he nmoeꞌ sanat antein.   
\p
\v 8 Onaim natuin rasi naan on reꞌ hit tmate trair tabua tok Kristus, hit tpirsai tak, hit of atmoin piut tok Ne msaꞌ.  
\v 9 Hit tahiin tak, natuin Kristus anmoni nfain naꞌko In aꞌmaten, In ka nmate ntein fa goen. Fin ka tiit fa saaꞌ es antein reꞌ nmuiꞌ kuasa he nmoeꞌ Je he nmaet.  
\v 10 Unuꞌ teꞌ In anmaet no meesꞌ aah, he nfaki nporin saant ii in kuasan. Mes oras ia, In anmoin he naruruꞌ ma nakriraꞌ hormaat neu Uisneno.   
\p
\v 11 Hi ro he maan hi tuam ein on reꞌ naan. On reꞌ hi mmate mrair, es naan ate saant ii ka nmuiꞌ fa kuasa neu ki ntein. Onaim oras ia, hi ro he mmoin he miruruꞌ ma mikriraꞌ hormaat meu Uisneno, natuin hi mmafuut mok Yesus Kristus.   
\p
\v 12 Kais amkonan maufiun nggui nbi ho nekam anmuiꞌ kuasa he bisa nꞌator ko, he ho suma mutuin ahaa ho aom aan in nromin, he mmoeꞌ maufiun ein. Fin ro tebes, ho aom aan of ammaet.  
\v 13 Ma kais amnonaꞌ ho tuam aan he mmoeꞌ rais reuꞌf ein reꞌ naan, fin reꞌ naan ansaan amsaꞌ. Mes amnonaꞌ ho tuam aan meu Uisneno nmees, he In es anꞌator ko. On reꞌ ho mmate mrair, rarit ho mmoni mfain. Onaim ampaek ho tuam aan aꞌteme-ꞌteme he mmoeꞌ rais reko meu Uisneno.  
\v 14 Kais amkonan he saant ii bisa nꞌator ki, on reꞌ saant ii njair hi usif. Oras ia, hi kais ammoin mituin kaꞌo Musa in atoorn ein antein, he hi mireko mfain mok Uisneno. Fin hi mmoin mok amneot natuin Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu ki. Onaim oras ia, In nekan arekot naan es reꞌ anꞌator ki.   
\s1 Hit tjair on reꞌ ate reꞌ tmeup tatuin Uisneno In romin  
\p
\v 15 On mee? Of oniꞌ hi mitenab mak, “Natuin hit kaisaꞌ tmoin tatuin kaꞌo Musa in atoorn ein antein, he tareko tfain tok Uisneno, maski hit tmoeꞌ sanat piut aah. Fin Uisneno nroim he naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu kit!” Hi mitenab on naan. Batuur, aiꞌ kaah? Au utoon ki he! Naan ansaan!   
\p
\v 16 Au ꞌpake ꞌtopeꞌ naꞌko usif ma ate. Karu hi mnonaꞌ hi tuam ein naan he mmeup meu tuaf es, hi ro he mneen am mitniin ee, ma mmeup mituin in romin. Fin in reꞌ naan, hi usif. Ma hi reꞌ naan in ate. On naan amsaꞌ, hi bisa mpiir he mituin meu mee. Hi bisa mpiir he mmoeꞌ sanat, rarit hi mjair saant ii in ate. Mes karu hi mpiir on reꞌ naan, hi mmoeꞌ hi tuam ein he mbaits om mok Uisneno. Hi bisa mpiir he mmoeꞌ rais reko, ma mjair ate reꞌ mmoeꞌ mituin saaꞌ reꞌ Uisneno nreun ma nreek neu ki. Karu hi mpiir on reꞌ naan, hi bisa mireko mfain mok Ne!   
\p
\v 17 Unuꞌ te, hi mkonan saant ii he nꞌator ki, mes oras ia, hi mneen am mitniin hi neekm ein, he mmoeꞌ mituin saaꞌ reꞌ atoin asraint ein nanoniꞌ ki sin. Etun au ꞌtoit makasi ꞌeu Uisneno.  
\v 18 Fin Uisneno nsoi nafetin ki naꞌko saant ii in kuasan, tar antea saant ii ka nꞌator antein ki fa goen. Onaim oras ia, rasi reꞌ amneot ma amnonot es reꞌ nꞌator ki.   
\p
\v 19 Au uꞌuab ia, aꞌpake ꞌtopeꞌ neno-neno naꞌko usif ma ate, he hi mihiin au sairt ii rabah. Unuꞌ te, hi mnonaꞌ hi tuam ein amjair ate he mmoeꞌ sanat, reꞌ neik ki he nꞌoemetab hi tuam ein, mituin kaꞌo Musa in Atoran. Mes oras ia, hi ro mnonaꞌ hi tuam ein amjair ate he suma mmoin he mmoeꞌ rais amneot ma amnoont aah, reꞌ neik ki mbi Uisneno In human ma In matan amjari kninuꞌ.   
\p
\v 20 Unuꞌ te, oras hi suma mneen am mitniin ma mmoeꞌ mituin saant ii in romin, hi kais mitniin ma mmoeꞌ mituin rais amneot ma amnonot.  
\v 21 Au he utaan on nai: hi mipein upan arekot saaꞌ naꞌko hi ꞌmoeꞌ amreuꞌt ein naan? Ka tiit fa, aiꞌ? Te kaah, upan reꞌ hi mipein je naan, namaeb ahaa ki. Natuin hi mmoꞌe msaan on reꞌ naan, in amsoupn ii, Uisneno nkoit ki.   
\p
\v 22 Mes oras ia, Uisneno nafetin ki naꞌko usif amnaaꞌ, onaim hi kaisaꞌ mmoeꞌ sanat amtein. Oras ia hi ro he mjair Uisneno In ameupt ein. In amsoupn ii, hi mjari kninuꞌ meu Ne, ma mipein ꞌmonit batuur reꞌ ka natfeek niit fa.  
\v 23 Fin oras hit tmoꞌe tsaan, in upan es reꞌ Uisneno nkoit kit tar antea nabar-baar. Hit tmaet nai! Mes Uisneno nabarab anrair raan aꞌpoꞌi neu kit. Fin In he nfee neu kit ꞌmonit batuur reꞌ ka natfeek niit fa nok ruum am parsuum aah. Ma hit tapein ꞌmonit, karu hit ttaam atjair hit Usiꞌ Yesus Kristus Iin na.   
\c 7  
\s1 Atoorn ii ka nmuiꞌ fa hak antein, karu atoniꞌ nmate nrair  
\p
\v 1 Aok-bian arki! Oras ia, au uꞌuab ꞌeu ki reꞌ ahiin atoorn ein. On nai: karu hi mmoin feꞌ, atoorn ii nmuiꞌ hak he nꞌator ki feꞌ. Mes karu hi mmate mrair, atoorn ii ka nmuiꞌ fa hak he nꞌator antein ki.   
\p
\v 2 Au ꞌpake ꞌtopeꞌ naꞌko atoran fee-mone. Karu bifee jes ansao nrair atoin es, tatuin atoran, sin nua sin anjarin fee-mone tar antea sin nmaten. Mes karu in moen je nmaet, bifee banuꞌ naan ka nmafuut fa goen nok atoran naan. In bisa nsao ntein.  
\v 3 Mes karu in ansao atoniꞌ ꞌtetaꞌ oras in moen je nmoin feꞌ, tatuin atoorn ii, naan in nmakake nrair. Mes karu in moen je nmate nrair, atoran fee-mone ka ntoom ee fa goen antein. In napeni nrair fetin. Rarit karu in ansao ntein atoniꞌ ꞌtetaꞌ, tatuin atoorn ii, in ka nmakaek fa, tua.   
\p
\v 4 On naan amsaꞌ hi atoin apirsait! On nai: Kristus anmate nrair. Naan on reꞌ hi mmaet buꞌ-buaꞌ mok Ne, ma misaitan hi ꞌmonit amnaaꞌ. Rarit atoorn ii ka ntoom ki fa goen antein. Oras ia, hi mipein fetin miꞌko atoran naan, ma mmafuut goen mok Kristus, reꞌ nmoni nfain naꞌko In aꞌmaten. Naan on reꞌ bifee banuꞌ reꞌ ansao ntein. Ka tiit fa rasi. Onaim oras ia, saaꞌ ii ok-okeꞌ reꞌ hi mmoeꞌ je naan meu Uisneno.   
\p
\v 5 Unuꞌ te, hit suma tmoeꞌ tatuin aah hit tuak ii in romin. Natuin hit tahiin atoran, naan anmoeꞌ kit he troim he ttanhai atoorn ein naan, he tmoeꞌ rasi reꞌ ka batuur fa. Hit saant ein naan esan reꞌ nmoeꞌ Uisneno nkoit kit.  
\v 6 Unuꞌ te, hit ro he tmoeꞌ tatuin atoran. Mes oras ia atoorn ii ka ntoom antein kit fa goen, fin hit tafetin atrair hit iꞌmonik amnaaꞌ. Tatuin raan amnaaꞌ ii in romin, kaꞌo Musa in atoran reꞌ matuꞌi et Suur Akninuꞌ anfuut kit. Mes tatuin raan feuꞌ gui in romin, hit tapein fetin taꞌko atoran naan. Fin Uisneno In Asmaan Akninuꞌ es reꞌ anꞌator kit! Etun oras ia, hit tmeup teu Uisneno nmees.   
\s1 Kaꞌo Musa in atoran naruruꞌ ma nakriraꞌ maufinu reꞌ et hit nekak  
\p
\v 7 Hit he taꞌuab tak saaꞌ? Of oniꞌ hi mitenab am mak, “Atoran reꞌ Uisneno nfee je neu kaꞌo Musa naan, ansaan!” Kaah fa, tua! Fin karu au ka uhiin fa atoran naan, ka neu fa he au uhiin rasi reꞌ ka namneo ma namnoon fa anbin au nekak. On reꞌ anmuiꞌ atoran nak, “Kais amroim he mait atoniꞌ in baerꞌ ein.” Mes nansaaꞌ am es au bisa uhiin rasi on reꞌ naan ansaan, karu au ka uhiin fa nak, anmuiꞌ in atoran? Ka bisa fa, tua!\x + \xo 7:7 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 20:17, Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 5:21\x*  
\v 8 Mes natuin anmuiꞌ atoran nak on reꞌ naan, naan on reꞌ rais maufinu nbin au nekak anmoeꞌ kau he ꞌroim he ꞌait atoniꞌ in bareꞌ humaꞌ-humaꞌ. Karu ka nmuiꞌ fa atoran reꞌ antaar, saant ii ka nmuiꞌ fa kuasa he nꞌator atoniꞌ.   
\p
\v 9 Anbi au ꞌmonik amnaaꞌ, au ka uhiin urekoꞌ fa sarit naꞌko Uisneno In Atoran. Aꞌroo-ꞌroo te, naꞌ au uhiin batuur. Etun au ukeo ma uskeek ꞌak, au ꞌtanhai ꞌrair Atoran naan ma ꞌmoꞌe ꞌsaan. Ma saant ii in upan ma paꞌe, es reꞌ au ro he ꞌmaet.  
\v 10 Rarit au neek ii kratiꞌ-kratiꞌ, fin au uhiin ꞌak, au kuuk ka bisa uraem ok fa ꞌok Uisneno nok suma ꞌmoeꞌ utuin In Atoran. Au pantas upein Uisneno In toꞌos, es reꞌ nhukun naꞌmaet kau, natuin au ꞌtanhai In Atoran. Te kaah, anmuiꞌ Atoran he nmoeꞌ tuaf bisa nmoin batuur. Mes naꞌko au te, Atoran naan es reꞌ nareuꞌ kau he Uisneno nkoit kau.  
\v 11 Atoran naan naruruꞌ ma nakriraꞌ raan aꞌmonit reꞌ batuur. Mes natuin anmuiꞌ maufinu reꞌ nmoin et au nekak, au upoi ꞌaan au tuak ii, ma utenab ꞌak, au bisa ureok ok ꞌok Uisneno asar au ꞌmoeꞌ utuin In Atoran. Rarit on reꞌ Atoran naan es reꞌ anmoeꞌ tar antea Uisneno nmaiꞌnisin kau, ma ka nroim fa he nkuaꞌnoon nok kau.\x + \xo 7:11 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 3:13\x*   
\p
\v 12 Onaim karu feꞌe na atoniꞌ nak, “Atoran reꞌ Uisneno nfee je neu kaꞌo Musa naan, ansaan” au utaah am ꞌak, “Kaah fa, tua! Uisneno In Atoran naan, kninuꞌ!” Ma preent ii ok-okeꞌ nbin Atoran naan, kninuꞌ, batuur, ma reko.   
\p
\v 13 Of oniꞌ hi mitenab amsaꞌ mak, Atoran naan es reꞌ anmoeꞌ Uisneno nkoit kau. Kaah fa, tua! Fin maski au uhiin Atoran naan, mes au ꞌneen kuuk piut-piut maufiunt aan ꞌbi au nekak feꞌ, tar antea au ꞌmoeꞌ sanat. Au ꞌmoeꞌ sanat naan es reꞌ nmoeꞌ Uisneno nkoit kau. Atoorn ii nmees kuun ro reko, fin naan naruruꞌ ma nakriraꞌ rais maufinu reꞌ nmoeꞌ kit tbaits ok taꞌko Uisneno. Onaim oras Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ ranan aꞌmonit reꞌ batuur, Atoran naan es reꞌ natoon am nak, rais maufinu reꞌ anbi hit nekak naan, ro ka reko fa, tua.   
\s1 Rais reko ma rais maufinu nmatitaꞌ-roin ein anbin hit nekak nanan  
\p
\v 14 Hit tahiin tak, Atoran reꞌ Uisneno nfee je neu kaꞌo Musa, nsaun neem naꞌko Uisneno In Asmanan. Mes au suma mansian biasa reꞌ neek aꞌoret. Rarit au ꞌneen rais maufinu reꞌ et au nekak reꞌuf, tar antea au ꞌmoeꞌ sanat. Naan on reꞌ saant ii njair au usif, ma au ꞌjair saant ii in ate.  
\v 15 Au ꞌkeuk. Au ka uhiin fa saaꞌ reꞌ au ꞌmoeꞌ je. Fin au ka ꞌmoeꞌ utuin fa saaꞌ reꞌ au he ꞌmoeꞌ je. Mes au ꞌmoeꞌ utuin saaꞌ reꞌ au ka ꞌroim fa he ꞌmoeꞌ je.\x + \xo 7:15 \xt Galatia 5:17\x*  
\v 16 Karu au ꞌmoeꞌ utuin saaꞌ reꞌ au ka ꞌroim fa he ꞌmoeꞌ je, au ꞌmanakuꞌ ꞌak, Uisneno In Atoran naan, ro batuur.  
\v 17 Onaim au ka es reꞌ aꞌator fa au tuak. Mes maufinu reꞌ nmoin et au nekak es reꞌ anꞌator au tuak!   
\p
\v 18 Au uhini ꞌrair ꞌak, ka nmuiꞌ fa rais reko reꞌ nmoin et au nekak. Fin au reꞌ ia, mansian reꞌ neek reꞌuf. Reko ka reko, au ka bisa uꞌsekeꞌ fa au tuak ii he ꞌmoeꞌ rais amneot ma amnonot. Au ꞌroim, mes ka njair fa, tua!  
\v 19 Fin au ꞌroim he ꞌmoeꞌ rais reko, mes au ka ꞌmoeꞌ je fa. Ma au ka ꞌroim fa he ꞌmoeꞌ rais maufinu, mes au ꞌmoeꞌ kuuk ee!  
\v 20 Karu au ꞌmoeꞌ utuin saaꞌ reꞌ au ka ꞌroim fa he ꞌmoeꞌ je, naan ka natuin fa au tuak ii kuuk, mes natuin maufinu reꞌ nmoin et au nekak.   
\p
\v 21 Naan naruruꞌ ma nakriraꞌ preent es, on nai: maski au he ꞌmoeꞌ rais reko, mes anmuiꞌ maufinu et au neek ii reꞌ nraban.  
\v 22 Te kaah, au neek ii nmariin karu au utenab anmatoom nok Uisneno In Atoran.  
\v 23 Mes on reꞌ nmuiꞌ kuasat anbi au nekak reꞌ nareuꞌ kau. Fin au ꞌroim he ꞌmoeꞌ rais reko, mes ka njair fa. Naan on reꞌ maufinu in kuasa anbi au nekak anheek naan kau, he naꞌsekeꞌ kau he utuin ee.  
\v 24 Airoo! Au atoin asusat kau! Sekau es reꞌ bisa nsoi nafetin kau naꞌko maufiun gui in kuasan reꞌ nmoin et au nekak, ma nmoeꞌ Uisneno nmaiꞌnisin kau tar antea In nkoit kau?   
\p
\v 25 Mes Uisneno kuun neikn On anfei nrair ranan he nafetin kau! Makasi kouꞌ-koꞌu neu Ne, natuin hit Usiꞌ Yesus Kristus bisa nsoi nafetin kau! Onaim karu au ufnekan ma ꞌharap aꞌbi au tuak, au ꞌsuus. Maski au ꞌroim he ꞌmoeꞌ utuin Uisneno In Atoorn ein ok-okeꞌ, mes anmuiꞌ kuasat anbi au nekak reꞌ nfuriꞌ ma nkopoꞌ kau he ꞌmoeꞌ sanat piut.   
\c 8  
\s1 Hit bisa tmoin tamneo ma tamnoon, karu hit tmafuut tok Uisneno In Asmanan  
\p
\v 1 Uisneno ka nhukun fa tuaf reꞌ nmafuut nok Yesus Kristus!  
\v 2 Fin anmuiꞌ prenat nonoꞌ nua reꞌ batuur: ahunut, es reꞌ karu hit tmafuut tok Yesus Kristus, Uisneno In Asmanan nfee kuasa neu kit, he hit bisa tmoin tamneo ma tamnoon. No nuan ii, es reꞌ nmuiꞌ maufinu et hit nekak reꞌ nfuriꞌ ma nkopoꞌ kit he tmoeꞌ sanat. Ma karu tmoeꞌ sanat, Uisneno nmaiꞌnisin kit, onaim In nkoit kit. Mes karu hit tapein Uisneno In Asmanan, In nsoi nafetin kit naꞌko saant ii In kuasan.   
\p
\v 3 Maski hit tmoeꞌ tatuin kaꞌo Musa in atoran, naan ka bisa nsoi nafetin kit fa naꞌko saant ii in kuasan, fin hit suma mansian biasa goah reꞌ tmoeꞌ sanat piut-piut. Mes Uisneno es reꞌ anfei raan aꞌpoꞌi. Fin In nreek haefan In Aanh aa kuun he njair mansian on reꞌ hit. Maski hit mansian bian atmoeꞌ sanat humaꞌ-humaꞌ, mes Naiꞌ Yesus kuun ka nmoeꞌ niit fa sanat saaꞌ-saaꞌ. Saaꞌ antein, In njair fuaꞌ-turuꞌ he nsaok nain mansian ii naꞌko sin sanat ma penu sin.  
\v 4 Uisneno nreek haefan Kristus he In nmaet, he hit bisa tmoeꞌ tatuin rasi reꞌ batuur ok-okeꞌ tatuin Uisneno In Atoorn ein. Oras ia, hit tmoeꞌ rais amneot ma amnonot tatuin Uisneno In Asmaan ee In romin, ma ka tmoeꞌ tatuin fa hit roimk ii kuuk attein.   
\p
\v 5 Atoniꞌ reꞌ nmoin natuin sin roimk ein kuuk, anmoin on reꞌ naan natuin suma nateenb ahaa rais maufinu piut-piut. Mes tuaf reꞌ nmoin natuin Uisneno In Asmaan ee In romin, sin suma nateenb ahaa rasi reꞌ nmoeꞌ Uisneno In Asmaan ee nmariin.  
\v 6 Atoniꞌ reꞌ nkonan rais maufiun ein he nꞌator in neek tenab, on reꞌ atoniꞌ reꞌ ka nneen nahiin fa Uisneno In Asmaan ee, es naan ate in neekn ee nmate nrair neu Uisneno. Mes tuaf reꞌ nkonan Uisneno In Asmaan ee he nꞌator in neek tenab naan, in aꞌmonin naan namneo ma namnoon, ma in neekn ee ntaininaꞌ.   
\p
\v 7 Hit mansian ii hit roimk ii kuuk es reꞌ atraban Uisneno In romin. Rarit hit kuuk ka tbaiseun fa he tatniin Ee, natuin hit kuuk ka bisa fa.  
\v 8 Fin tuaf reꞌ nkonan sin roimk ein kuuk he nꞌator sin, reko ka reko, ka bisa nharineb fa Uisneno In nekan.   
\p
\v 9 Mes hi kiim, tuaf reꞌ ka mmoin maufinu fa mituin hi roim ein kiim amtein. Fin karu Uisneno In Asmaan ee nmoin et hi neekm ein, hi mmoeꞌ rasi reꞌ anharineb In nekan. (Mes karu nmuiꞌ tuaf reꞌ Kristus In Asmaan ee ka nmoin fa nbi in nekan, in ka njair fa Uisneno Iin ja msaꞌ.)  
\v 10 Hi aom ein of anmaten, natuin hi mmoeꞌ sanat un-unuꞌ. Mes natuin Kristus anmoni nbi hi neekm ein naan, hi smaanm ein of anmonin piut, natuin Uisneno nmarak anrair ki, atoin neek amneot ma amnonot, rarit hi mireko mfain mok Ne.  
\v 11 Fin Uisneno es reꞌ namonib nafaniꞌ Usif Yesus naꞌko In aꞌmaten. Onaim maski hit tmaet, karu Uisneno In Asmaan ee nmoni nbi hit nekak, In of anmoeꞌ kit atmoni tfani msaꞌ. In oten nak, In namonib nafaniꞌ kit, on reꞌ In namonib nafaniꞌ Kristus.\x + \xo 8:11 \xt 1 Korintus 3:16\x*   
\s1 Uisneno In Asmaan Akninuꞌ natoon am nak, hit tjair Uisneno In aanh ein  
\p
\v 12 Aok-bian arki! Hit tmuiꞌ tusaꞌ. Naan ka tatuus fa he tmoin tatuin hit mansian ii in romin, mes tatuus he tmoin tatuin Uisneno In romin.  
\v 13 Fin karu hit tmoin tatuin maufinu reꞌ et hit nekak, Uisneno ro nkoit kit, ma nhukun naꞌmaet kit! Mes karu hit tkonan Uisneno In Asmaan ee reꞌ nareuꞌ kuasat naꞌko sanat reꞌ et hit nekak nanan, of naꞌ hit bisa tmoin tok amneot ma amnonot tar antea nabar-baar.   
\p
\v 14 Atoniꞌ reꞌ nroim he natniin Uisneno In Asmanan he nꞌator sin, sin reꞌ naan, Uisneno In aanh ein.  
\v 15 Karu hit tkonan Uisneno In Asmanan he nꞌator kit, In ka nmoeꞌ kit fa he tjair ate reꞌ tmoni tbi mtaus. Unuꞌ feꞌe te, hit on reꞌ naan. Mes natuin hit ttoupu trair Uisneno In Asmanan he nꞌator kit, hit tahiin tak, hit tjari trair Uisneno In aanh ein. Es naan ate, In of anroim he natniin, karu hit thaman ma tkoaꞌ Ee mtak, “Aam Honiꞌ!”\x + \xo 8:15 \xt Naiꞌ Markus 14:36, Galatia 4:6\x*   
\p
\v 16 Hit neek ii kuuk es reꞌ natoon nak, hit tjair Uisneno In aanh ein. Ma Uisneno In Asmanan natoon on naan amsaꞌ.  
\v 17 Karu hit tjari trair Uisneno In aanh ein, in sairt ii nak, hit of attoup kuuk In pusaak, natuin In njair hit Amaꞌ. Karu Amaꞌ nnonaꞌ ma nfee pusaak neu In Anah, es reꞌ Kristus, hit ttoup tok In pusaak naan amsaꞌ. Mes anmuꞌi nteniꞌ rais jes: hit ro he tapein susat ma nanaꞌrenat on reꞌ Kristus napein susat ma nanaꞌrenat amsaꞌ, maut he Uisneno naꞌratan kit, on reꞌ In naꞌratan Kristus.\x + \xo 8:17 \xt Galatia 4:5-7\x*   
\s1 Uisneno of antunaꞌ ma naꞌratan kit  
\p
\v 18 Mes natuin au teenb ii te, susat ma nanaꞌrenat reꞌ hit tapein je oras ia maꞌkaaf aah, karu hit tataib ee nok rais maꞌtain ein reꞌ Uisneno of naruruꞌ ma nakriraꞌ sin neun kit.  
\v 19 Te kaah, areꞌ saaꞌ-saaꞌ reꞌ Uisneno nmoeꞌ sin nbin neon goe tnanan ma nbin pah-pinan, anpaon ma namnaun, ma nromin he nitan In naruruꞌ ma nakriraꞌ nak, In aanh ein reꞌ batuur ii, esan reꞌ sekau. Fin In nroim he naruruꞌ ma nakriraꞌ In aanh ein reꞌ batuur neu sin nok neek marine.  
\v 20 Fin Uisneno nmoeꞌ neno tunan ma pah-pinan, ma in afan-neesn ein ok-okeꞌ, he natuin In sarit. Ka njair fa, ka natuin fa sin nroimk ein, mes natuin Uisneno In romin. Fin In nhukun sin ma nkonan sin he sin namreꞌun nkonon. Maski on naan amsaꞌ, mes anmuiꞌ rasi fnekan ma harap feꞌ.\x + \xo 8:20 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 3:17-19\x*  
\v 21 Fin oras ia, areꞌ saaꞌ-saaꞌ reꞌ Uisneno nmoeꞌ sin naan, namreꞌun nrarin, ma ka tiit fa raan aꞌpoꞌi. Mes Uisneno of nafetin sin, he sin kais namreꞌun nteinꞌ ein, ma sin bisa npinan ma nakrahan natuin Uisneno In sarit. In ntunaꞌ naꞌrat-ratan In aanh ein amsaꞌ, he sin napenin fetin naꞌkon rais amreuꞌt ein.   
\p
\v 22 Fin hit tahiin tak, anmuiꞌ susat ma nanaꞌrenat amfaun anbin pah-pinan ia. Naꞌko unuꞌ tar antea oras ia, areꞌ saaꞌ-saaꞌ reꞌ Uisneno nmoeꞌ sin naan, nsakoin naꞌkon menas, oras anpaon he Uisneno naꞌfeꞌu sin. Naan on reꞌ bifee maꞌapuꞌ reꞌ nsakoi naꞌko menas oras anpao he nahoniꞌ naan riꞌana kruꞌuf.  
\v 23 Ka pah-pinan ia nmees jah fa reꞌ npaon, mes hit tpao on reꞌ naan amsaꞌ. Maski Uisneno nfee In Asmaan ee nahuun neu kit, mes hit tsakoi tbi hit nekak amsaꞌ. Fin hit tpao Uisneno he nait kit atjair In aanh ein, ma nafetin hit aok ii naꞌko areꞌ saaꞌ-saaꞌ reꞌ namreuꞌ.\x + \xo 8:23 \xt 2 Korintus 5:2-4\x*   
\p
\v 24 Oras Uisneno nsoi nafetin kit, In natoon amsaꞌ, In of anmoeꞌ on mee. Mes oras ia, hit tpao feꞌ, natuin ka njair fa feꞌ. Karu hit tkius rais jes anjari nrair, hit ka tperluu fa he tpao tteniꞌ he tkius rasi naan. Fin atoniꞌ ka npao nteniꞌ fa he nkius rais jes reꞌ njari nrair, aiꞌ?  
\v 25 Mes karu hit tpao he tkius rais jes reꞌ ka njair fa feꞌ, hit bisa taran ma ttahan nok sabaar.   
\p
\v 26 On naan amsaꞌ oras hit tpao, Uisneno In Asmaan ee nturun ma nbaab kit amsaꞌ, natuin hit ka taꞌbeiꞌ fa, ma ka tꞌonen tahiin fa nok batuur. Mes Uisneno In Asmaan ee anꞌonen ansenuꞌ kit, maski hit suma tahini haa hunu, ma ka tꞌonen tahiin fa tpaek uab saaꞌ.  
\v 27 Uisneno kuun nahiin areꞌ saaꞌ-saaꞌ ii ok-okeꞌ reꞌ hit he taꞌuab atbi hit nekak. In nahiin amsaꞌ In Asmaan ee In tenab. Etun In nahiin areꞌ raisn ein ok-okeꞌ reꞌ In Asmaan ee he naꞌuab he nturun kit. Fin Uisneno In Asmaan ee In tenab, on reꞌ Uisneno kuun In tenab. Ma In Asmaan ee anꞌonen neu Uisneno, ntoit he Uisneno nturun ma nbaab atoin apirsait ein. Fin In Asmanan naan anꞌonen natuin Uisneno In romin.   
\p
\v 28 Oras ia hit tahiin on nai: Uisneno nmoeꞌ areꞌ saaꞌ ii okeꞌ anjair reko neu tuaf reꞌ anneek Ee. Fin naꞌko un-unuꞌ te, Uisneno nꞌator nain anmatoom nok In he nmoeꞌ on mee neu sin. Ma In nhaman ma noꞌen sin am nak, “Iim nai! Iim he mjair Au ngguin nai!”  
\v 29 Fin un-unuꞌ te, In nahiin anrair sin, ma npiir naan sin he nmoeꞌ sin on reꞌ In Anah, es reꞌ Kristus. Fin Kristus naan es reꞌ Aan Unu ma reꞌ bian ein anjarin In orif.  
\v 30 Tuaf ein reꞌ Uisneno nahiin sin naꞌko un-unuꞌ, In nhaman ma noꞌen sin amsaꞌ he njair Iin na. Ma tuaf ein reꞌ naan, reꞌ unuꞌ te sin asaant ein, In nmoeꞌ sin anjarin atoin neek amneot ma amnonot reꞌ nareko nfanin nok Ne. In naikas naꞌratan sin amsaꞌ.   
\s1 Uisneno nneek niis kit  
\p
\v 31 Hit he taꞌuab tak saaꞌ attein anmatoom nok rasin reꞌ naan? Uisneno nhoo ma npaumaak kit mates. Onaim karu on naan ate, sekau es reꞌ he nraban kit attein? Ka tiit fa, aiꞌ?  
\v 32 Uisneno ka natau fa In Aanh aa kuun. Mes In nnonaꞌ ma nfee In Anah naan he nmate njair fuaꞌ-turuꞌ, he nturun ma nbaab kit ok-okeꞌ. Natuin Uisneno ka natau fa In Anah naan akreꞌo msaꞌ, hit bisa tahiin tak, In of anfee neu kit areꞌ rais reko nok ruum am parsuum. Batuur, aiꞌ?   
\p
\v 33 Of oniꞌ hi mitenab mak, anmuiꞌ tuaf reꞌ bisa nasaeb sanat neu tuaf reꞌ Uisneno npiir naan sin. Mes ka tiit fa, aiꞌ? Fin Uisneno kuun es reꞌ nmarak kit nak, atoniꞌ neek amneot ma amnonot reꞌ ka nmuiꞌ fa sanat antein, he hit tareko tfain tok Ne.   
\p
\v 34 Of oniꞌ hi mitenab mak, anmuiꞌ tuaf reꞌ bisa nak Uisneno ro he nfee hukun neu tuaf reꞌ In npiir naan sin. Mes kaah fa, aiꞌ? Fin Yesus Kristus anmaten nrair. Anneis-neisi ntein, Uisneno namonib nafainꞌ Ee naꞌko In aꞌmaten. Rarit Uisneno nait Je ma natook Ee nbi bare reꞌ mahormataꞌ nbi In aon-bian aꞌneꞌu. Anbi bare naan In es reꞌ nꞌonen piut-piut ma nteek kit amsaꞌ.   
\p
\v 35 Of oniꞌ hi mitenab mak, anmuiꞌ tuaf aiꞌ, anmuiꞌ rasi reꞌ bisa naꞌsekeꞌ Kristus tar antea In ka nneek antein kit fa heen, aiꞌ? Ka neu fa, tua! Fin maski hit tmuiꞌ rasi aiꞌ susat, aiꞌ nanaꞌrenat, aiꞌ ka tiit fa mnahat, aiꞌ ka tiit fa pake-nohas, aiꞌ nmuiꞌ siraak, aiꞌ tuaf he nroor kit, mes Kristus anneek kit piut. Ka tiit tain fa saaꞌ es, reꞌ bisa nmoeꞌ Je he In kais anneek kit!  
\v 36 Anbi Suur Akninuꞌ Uisneno matuꞌi mnak,  
\q1 “Atoniꞌ naim ranan he nisan nain ma naꞌmaet kit,  
\q2 natuin hit tjair Uisneno Iin na.  
\q1 Sin nmoeꞌ ma ntao kit,  
\q2 on reꞌ ꞌbib-kase reꞌ sin he nroro.”\x + \xo 8:36 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 44:23\x*   
\p
\v 37 Onaim maski hit tapein susat on mee msaꞌ, mes hit tiis atrair, natuin Kristus anneek niis kit!   
\p
\v 38 Au uhiin batuur-batuur ꞌak on nai: ka tiit fa rais jes amsaꞌ reꞌ bisa nmoeꞌ Uisneno he nasnasab In manekan neu kit. Maski hit tmoin, aiꞌ tmaet, aiꞌ nmuiꞌ ameput naꞌko sonaf neno tunan, aiꞌ anaaꞌ aprenat, aiꞌ nmuiꞌ kuasat, aiꞌ rasi oras ia, aiꞌ rasi reꞌ amnemat,  
\v 39 kuasa nbi neon goe tnanan, aiꞌ kuasa nbi pah-pinan, aiꞌ bareꞌ ꞌtetaꞌ reꞌ Uisneno nmoeꞌ sin — ka tiit tain fa saaꞌ es, reꞌ bisa nbatis kit naꞌko Uisneno, reꞌ anmoeꞌ Je he In ka nneek kit fa goen! Natuin hit tmafuut tok hit Usiꞌ Yesus Kristus, reꞌ Uisneno anreek haef anrair Je ntaam neem.   
\c 9  
\s1 Uisneno npiir naan atoin Israelas sin  
\p
\v 1 Hit reꞌ tmafuut tok Kristus, taꞌuab ate namneo ma namnoon goah. Onaim au ka upoi ki fa. Au nekak nanan ia msaꞌ natoon am nak, Uisneno In Asmanan anꞌator au nekak.  
\v 2-3 Au uꞌuab on nai: au neek ii nsuus. Au ꞌnaben ate maꞌfenaꞌ on naan, natuin au umnau au ngguin. Fin au ꞌroim he au uuf ma pah Yahudis\f + \fr 9:2-3 \ft Pah \ft \+it Yahudis\+it* naan, on reꞌ pah Israꞌel, etun atoin Yahudis reꞌ natua nbi pah Israꞌel, ma nbin bare-bare bian amsaꞌ. Mes uuf naiꞌ\+it Yahuda\+it* ka humaꞌ meseꞌ fa nok pah Yahudi. Fin uuf naiꞌ Yahuda naan, es reꞌ uuf es naꞌko uuf boꞌes am nua pah Israꞌel.\f* sin imsaꞌ nmafutun nok Kristus, mes amfaun reꞌ ka npirsai Je fa. Karu au bisa ꞌfei enoꞌ ranan ꞌeu sin, au ubarab he ꞌtoit Uisneno he nhukun kau, he au ꞌsenuꞌ ma ꞌsekaꞌ sin. Ma au ubarab he ꞌtoti msaꞌ he Uisneno nbatis kau uꞌko Kristus, maut he au tuaf ein bisa nmafutun nok Ne.  
\v 4 Te kaah, sin reꞌ naan atoin Israelas, es reꞌ pah es, reꞌ maꞌupan anneis. Uisneno nait inrair sin anjarin In aanh ein naꞌko unuꞌ. In naruruꞌ ma nakriraꞌ In kuasa reꞌ mapinaꞌ-makrahaꞌ neu sin. In nahakeꞌ rais manbaꞌan humaꞌ-humaꞌ nok sin. In nfee In atoran neu sin. Sin es reꞌ naꞌbesan nahinin neun Uisneno, ma ntuthae Je. In nbaꞌan he naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu sin.\x + \xo 9:4 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 4:21, 14:22\x*  
\v 5 Sin naꞌuun naꞌkon hit beꞌi-naꞌi sin, esan reꞌ: kaꞌo Abraham, kaꞌo Isakꞌ ma kaꞌo Yakop (atoniꞌ nait kanaf ‘Israꞌel’ naꞌko Yakop). Ma Kristus reꞌ Uisneno nbaꞌan nain Je naꞌko unuꞌ reꞌ he nreek haefn Ee ntaam neem naan, naꞌuu naꞌko hit pah Yahudis sin beꞌi-naꞌi sin. Kristus naan amsaꞌ, es reꞌ Uisneno reꞌ naprenat nain areꞌ saaꞌ-saaꞌ ii ok-okeꞌ. Onaim pantas karu atoniꞌ naikas ma nboiꞌs Ee tar antea nabar-baar. Batuur on naan, tua!\x + \xo 9:5 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 32:22-32\x*   
\p
\v 6 Maski atoin Israelas sin amfaun reꞌ ka ntoup fa Kristus fa feꞌ, mes atoniꞌ ka bisa naꞌuab fa mnak, Uisneno In rais manbaꞌan naan ka njair fa. Kais mak, mansian ii ok-okeꞌ reꞌ naꞌuu neman naꞌkon beꞌi-naꞌi Israꞌel naan, anjair pah Israꞌel reꞌ Uisneno npiir je he njair Iin ja.  
\v 7 On reꞌ, too mfaun ii naꞌuu neman naꞌkon hit beꞌi-naꞌi, kaꞌo Abraham. Mes sin arsin ok-okeꞌ ka kaꞌo Abraham in sufan-kauꞌn ein fa reꞌ Uisneno npiir sin. Fin Uisneno natoon anrair kaꞌo Abraham am nak, “Ho sufam-kaꞌum reꞌ Au uhiin sin naan, suma esan reꞌ naꞌuu neman naꞌkon ho anah naiꞌ Isak.”\x + \xo 9:7 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 21:12\x*   
\p
\v 8 In oetn ii nak, naꞌko unuꞌ tar antea oras ia, ka sufaꞌ-kaꞌuf sin ok-okeꞌ fa reꞌ naꞌuu neman naꞌkon hit atoin Yahudis hit kaꞌo Abraham, reꞌ njarin Uisneno In aanh ein. Suma sufaꞌ-kaꞌuf reꞌ naꞌko Uisneno In rais manbaꞌan neu kaꞌo Abraham anmees jah, Uisneno nsoiꞌ je njair In aanh ein reꞌ batuur.  
\v 9 Fin Uisneno nahakeꞌ rais manbaꞌan nok kaꞌo Abraham am nak, “Toon amnemat, of Au ꞌfain ꞌuum. Oras naan, ho fee bi Saraꞌ nahoniꞌ naan riꞌaan moen jes.”\x + \xo 9:9 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 18:10\x*   
\p
\v 10 Ka on fa naan ahaa. Fin hit kaꞌo Isak nok in fee bi Ripka nahoniꞌ naan riꞌaan koenaꞌ.  
\v 11-12 Oras bi Ripka ka nahoniꞌ naan sin fa feꞌ, sin ka nmoeꞌ nitan fa feꞌ rais reko, aiꞌ rais maufinu. Maski on naan amsaꞌ, mes Uisneno natoon nain neu bi Ripka anmatoom nok riꞌaan koen reꞌ npoi nahunu mnak, “Taatf aan of anjair ameput neu in orif.” Uisneno natoon on naan, he naruruꞌ ma nakriraꞌ am nak, karu In npiir naan tuaf es, In nahini nrair nak, In he npaek tuaf naan nahuum on mee. Rarit Uisneno npiir riꞌaan muniꞌ naan he njair Iin ja. In ka nperluu fa he npao he nkius riꞌaan muniꞌ naan he nmoeꞌ on mee, natuin Uisneno nahiin nain.\x + \xo 9:11-12 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 25:23\x*  
\v 13 Fin Uisneno naꞌuab anbi In Suur Akninuꞌ anmatoom nok riꞌaan koen naan am nak,  
\q1 “Au ꞌpiir ma ꞌbetis ꞌaan kuuk naiꞌ Yakop,  
\q2 mes Au ka ꞌsium ma ꞌtoup fa naiꞌ Esau.”\x + \xo 9:13 \xt Naiꞌ Meliaki 1:2-3\x*   
\p
\v 14 Onaim hit he taꞌuab saaꞌ? Of oniꞌ nmuiꞌ tuaf naꞌuab am nak, “Uisneno nafeek rasi ka natai fa?” Kaah fa, tua!  
\v 15 Fin unuꞌ feꞌe te, Uisneno natoon neu kaꞌo Musa mnak,  
\q1 “Au ururuꞌ ma ukriraꞌ Au rais kasian ꞌeu tuaf reꞌ Au ꞌpiir ꞌaan kuuk ee.  
\q2 Au ꞌfee ma ꞌnonaꞌ Au manekat ꞌeu tuaf reꞌ Au ꞌruur ma ꞌreek ꞌaan kuuk ee.”\x + \xo 9:15 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 33:19\x*   
\p
\v 16 Onaim tuaf naan ka nnaben fa Uisneno In rais kasian, natuin tuaf naan in roimn aa kuun, aiꞌ natuin in aꞌmoeꞌn aa kuun. Mes natuin Uisneno kuun es reꞌ anroim he naruruꞌ ma nakriraꞌ In rais kasian ee neu tuaf naan.  
\v 17 Fin anbi Suur Akninuꞌ, Uisneno naꞌuab neu usif pah Masir am nak, “Au usaeb ꞌpiruꞌ-baru he ho mjair usif, natuin Au he ꞌpaek ko he mururuꞌ ma mukriraꞌ Au kuasat meu too mfaun ein. Nok ranan naan, mansian ii ok-okeꞌ reꞌ nbin pah-pinan ia bisa naikas naꞌrat-ratan Au kanak.”\x + \xo 9:17 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 9:16\x*   
\p
\v 18 Onaim karu Uisneno he naruruꞌ ma nakriraꞌ In rais kasian ee neu tuaf es, In nmoeꞌ je goen. Ma karu In nmoeꞌ tuaf es in nekan he naheer on fatu, In nmoeꞌ je goen.\x + \xo 9:18 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 7:7-9\x*   
\s1 Uisneno bisa naruruꞌ ma nakriraꞌ In rais kasian, mes In ka ntoup fa rais maufinu msaꞌ  
\p
\v 19 Karu nmuiꞌ tuaf es, reꞌ nprotees kau mnak, “Karu on naan ate, karu Uisneno he nmoeꞌ rais jes, sekau es reꞌ bisa nraban? Ka tiit fa, aiꞌ? Onaim nansaaꞌ am es In he nasaeb sanat neu kit? Naan ka natai ma namneo fa, tua!”   
\p
\v 20 Karu nmuiꞌ tuaf reꞌ natenab on naan, au utaah am ꞌak, on nai: “Ho mutenab, mak ho reꞌ ia sekau! Ho he muꞌuab amraban Uisneno, aiꞌ?” Kais on naan, tua! Fin anbi Suur Akninuꞌ Uisneno matuꞌi mnak, “Karu atoniꞌ nmoeꞌ baer es, ka bisa fa bareꞌ naan nataan nafainꞌ ee mnak, ‘Nansaaꞌ am es ho mmoeꞌ kau on reꞌ ia?’ ”\x + \xo 9:20 \xt Naiꞌ Yesaya 29:16, 45:9\x*  
\v 21 On reꞌ amoꞌe ꞌnaꞌi. Naꞌko auf makriꞌit akboeꞌs es, in nmuiꞌ hak he nmoeꞌ ꞌhuun arimat he atoniꞌ nboꞌis. In nmuiꞌ hak amsaꞌ anpaek afu kboꞌes naan he nmoeꞌ baer porin makrafuꞌ, natuin in romin.   
\p
\v 22 On naan amsaꞌ Uisneno. In nmuiꞌ hak he nmoeꞌ saaꞌ-saaꞌ natuin In romin. In he naruruꞌ ma nakriraꞌ neu mansian ein ok-okeꞌ am nak, In natooꞌ, ma ka ntoup fa ꞌmoeꞌ maufinu saaꞌ-saaꞌ reꞌ atoniꞌ nmoeꞌ je. In nroim he atoniꞌ nahini msaꞌ mnak, In nmuiꞌ kuasat kouꞌ-koꞌu. Maut he atoniꞌ nahiin on naan, he In naran ma ntahan In tuan nok ꞌmoeꞌ maufinu humaꞌ-humaꞌ reꞌ atoniꞌ nmoeꞌ sin. Mes neu atoniꞌ reꞌ nmoeꞌ maufinu, sin suma npa-paon sin oras he sin namreꞌun.  
\v 23 In nmoeꞌ on naan, he naruruꞌ ma nakriraꞌ neu too mfaun ein am nak, In he naruruꞌ ma nakriraꞌ In rais kasian neu atoniꞌ fauk aah. Sin reꞌ naan, reꞌ In npiir nain sin he ntunaꞌ naꞌratan sin. Ma In nroim he mansian ii nahinin nak, In kuun mapinaꞌ-makrahaꞌ.  
\v 24 Fin hit reꞌ ia, reꞌ In npiir nain kit he tjair Iin na. Hit reꞌ ia, bian taꞌko atoin Yahudis, ma bian taꞌko pah bian antein.  
\v 25 Unuꞌ te, Uisneno npaek In mafefa kninuꞌ naiꞌ Hosea, he ntuiꞌ nmatoom nok ka atoin Yahudis sin fa mnak,  
\q1 “Anmuiꞌ tuaf reꞌ unuꞌ te, ka Au ngguin fa,  
\q2 mes Au ꞌhaman ma ꞌoꞌen sin am ꞌak,  
\q3 ‘Hi reꞌ naan, Au ngguin.’  
\q1 Ma nmuiꞌ pah reꞌ unuꞌ te, Au ka ꞌneek sin fa,  
\q2 mes Au ꞌhaman ma ꞌoꞌen sin am ꞌak,  
\q3 ‘Hi reꞌ naan, pah reꞌ Au ꞌneek.’ ”\x + \xo 9:25 \xt Naiꞌ Hosea 2:23\x*   
\p
\v 26 In imsaꞌ ntuiꞌ mnak,  
\q1 “Anbi naan,  
\q2 nbi bare reꞌ Uisneno natoon anrair sin im nak,  
\q3 ‘Hi reꞌ naan, ka mjair fa Au ngguin!’  
\q1 Of Uisneno Amonit nroim he natoon neu sin im nak,  
\q2 ‘Oras ia, hi mjair Au aanh ein!’ ”\x + \xo 9:26 \xt Naiꞌ Hosea 1:10\x*  
\p In naꞌuab on naan, natuin In kasian atoin ka Yahudis sin fa.   
\p
\v 27 Mafefa kninuꞌ bian es reꞌ naiꞌ Yesaya, nhunun ma nkoaꞌ niit anmatoom nok pah Israꞌel am nak,  
\q1 “Maski atoin Israelas nabuan anjarin tuunb es,  
\q2 on reꞌ snaen et tais je ninin,  
\q1 mes Uisneno of suma nsoi nafetin fauk aah,  
\q2 naꞌko sin sanat ma penu sin.   
\q1
\v 28 Fin In oras he neem,  
\q2 he Uisneno nafeek rasi neu tuaf meseꞌ-meseꞌ reꞌ nbin pah-pinan,  
\q3 on reꞌ In natoon nain.  
\q2 Mes In ka npa-pao fa,  
\q3 fin In nmoeꞌ sin njair namtiis rabah!”\x + \xo 9:28 \xt Naiꞌ Yesaya 10:22-23\x*   
\p
\v 29 Un-unuꞌ te, naiꞌ Yesaya natoon anmatoom nok atoin Yahudis sin im nak,  
\q1 “Hit tapein upan ma paꞌe,  
\q2 natuin Uisneno Akuasat Anneis-neis,  
\q2 ankonan he hit sufaf bian sin napenin aꞌmonif.  
\q1 Fin karu ka on fa naan ate,  
\q2 hit tamneku trair,  
\q3 on reꞌ abitan kota Sodom ma kota Gomora sin.”\x + \xo 9:29 \xt Naiꞌ Yesaya 1:9\x*   
\s1 Anmuiꞌ Rais Reko neu pah Israꞌel reꞌ ka nromin fa he natniin Uisneno  
\p
\v 30 Hit he taꞌuab saaꞌ? Taꞌuab tak, ka atoin Yahudis fa naꞌko mee-mee, reꞌ unuꞌ te ka naim nitan fa ranan he naraem ok nok Uisneno, mes oras ia nmarameꞌ nok Ne goen, natuin sin npirsain neun Yesus Kristus.  
\v 31 Te kaah abitan Israꞌel sin, sin nsobaꞌ he nmoeꞌ natuin kaꞌo Musa in atoran he sin bisa naraem ok nok Uisneno, mes ka njair niit fa msaꞌ.   
\p
\v 32-33 Nansaaꞌ am es sin ka bisa fa he naraem ok nok Uisneno? Natuin sin suma nromin he nmoꞌen natuin atoran, maut he In ntoup sin on reꞌ atoin neek amneot ma amnonot, mes sin ka npirsain fa neun Yesus Kristus. Rarit on reꞌ sin nastunan nbi “fatu stunaꞌ”. Rasi reꞌ ia es reꞌ Suur Akninuꞌ Uisneno In sairt ii nak,  
\q1 “Amkius iim ma mipeen iim feꞌ!  
\q2 Fin Au ꞌtao ꞌrair Tuaf es  
\q3 et aꞌtoꞌef Sion, et kota Yerusalem.  
\q1 Tuaf naan on reꞌ faut goes  
\q2 reꞌ nmoeꞌ tuaf nastuun.  
\q1 Mes sekau reꞌ npirsai Je te,  
\q2 kais namaeb on.”  
\p Fatu naan, es reꞌ Naiꞌ Yesus. Mes atoin Israelas sin antorak ma ka ntoup Goe fa. Naan on reꞌ sin nastunan, rarit sin ntaikobin natuin fatu naan.\x + \xo 9:32-33 \xt Naiꞌ Yesaya 28:16\x*   
\c 10  
\p
\v 1 Aok-bian arki! Au he utenab saaꞌ ꞌeu atoin Israelas sin? Au ꞌonen he sin nfeen mainuan neun Uisneno he In nsoi nafetin sin naꞌko sin saant ein. Karu njair on naan, naꞌ au ꞌmariin!   
\p
\v 2 Au bisa utoon anmatoom nok atoin ein ia sin aꞌmoeꞌk ein: sin nmakoen he natuin Uisneno. Maski sin nmakoen on naan, mes sin ka nahiin fa ranan reꞌ batuur.  
\v 3 Natuin sin ka nahinin fa raan aꞌhonis reꞌ batuur, reꞌ nmoeꞌ atoniꞌ bisa nmarameꞌ nok Uisneno, etun sin nasoin ein kuuk ranan he nsobaꞌ he nareok ok nok Ne. Nok ranan naan, sin ka nromin fa he natniin Ee.   
\p
\v 4 Karu tuaf suma nmoeꞌ natuin ahaa atoran, he Uisneno ntoup goe, naan ka nanokab fa. Etun Kristus nmoeꞌ namtisib atoorn ein ok-okeꞌ, maut he hit bisa tmarameꞌ tok Uisneno. Rarit oras ia, ansuun tuaf reꞌ npirsain neun Kristus bisa nmarameꞌ nok Uisneno.   
\s1 Uisneno nroim he nsoi nafetin areꞌ mansian ii naꞌko sin sanat ma penu sin  
\p
\v 5 Unuꞌ te, kaꞌo Musa naruruꞌ ma nakriraꞌ nrair ranan anbi Suur Akninuꞌ, he tuaf bisa nmarameꞌ nok Uisneno, asar sin nmoꞌen natuin Uisneno In Atoorn ein ok-okeꞌ. In ntui mnak, “Tuaf reꞌ nmoeꞌ natuin Atoorn ein ok-okeꞌ, sin of napenin aꞌmonit amneot ma amnonot.”\x + \xo 10:5 \xt Aꞌnaak Rais Pirsait ein sin Atoran 18:5\x*   
\p
\v 6 Mes Suur Akninuꞌ Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ ranan bian amsaꞌ am nak, tuaf bisa nmarameꞌ nok Uisneno asar sin npirsain neun Kristus. Matuꞌi msaꞌ am nak, “Kais mitaan am mak, ‘Sekau es reꞌ bisa nsae neu sonaf neno tunan?’ ” (Naan on reꞌ atoniꞌ nsae natoon neu Kristus am nak, hit mansian ii troim he In ansaun he nsoi nafetin kit.)  
\v 7 Matuꞌi msaꞌ anbi Suur Akninuꞌ mnak, “Kais mitaan am nak, ‘Sekau es reꞌ he nsaun neu koon ai abar-barat, anbi bare neu amaets ein?’ ” (Naan on reꞌ atoniꞌ nsaun he neik nafaniꞌ Kristus ansae naꞌko In aꞌmaten he nsoi nafetin kit.)   
\p
\v 8 Kais on naan, tua! Fin anbi Suur Akninuꞌ Uisneno matuꞌi msaꞌ mnak, “Uisneno In beno et ho humam ma ho matam! Fin beno naan et ho fefam ma ho nekam.” Beno naan reꞌ hit tatoon ee neu tuaf am tak, “Karu ho he mupeni ꞌhonis, ho ro he mpirsai meu Kristus!”\x + \xo 10:8 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 30:12-14\x*  
\v 9 Karu ho mmanakuꞌ mpaek ho fefam kuum am mak, “Yesus naan, au Usiꞌ,” ma ho mpirsai mbi ho nekam mak, Uisneno namonib nafaniꞌ Yesus Kristus naꞌko In aꞌmaten, es naan ate, Uisneno nsoi nafetin ko msaꞌ naꞌko ho sanat ma ho penu sin.  
\v 10 Fin karu ho mpaek ho nekam he mpirsai Kristus, Uisneno nmarak ko nak, atoin neek amneot ma amnonot reꞌ nareko nfain nok Ne. Ma karu ho mpaek ho fefam mak, Naiꞌ Yesus anjair ho Usiꞌ, Uisneno nroim he nafetin ko naꞌko ho sanat ma ho penu sin kuasat.  
\v 11 Anbi Suur Akninuꞌ matuꞌi mnak, “Atoniꞌ reꞌ npirsai Uisneno, of ka napein fa rais mae, fin Uisneno of he najarib areꞌ saaꞌ-saaꞌ reꞌ In naꞌuab anrair sin.”\x + \xo 10:11 \xt Naiꞌ Yesaya 28:16\x*  
\v 12 Atoin Yahudis ma ka Yahudis sin fa, humaꞌ meseꞌ. Ka nmuiꞌ fa suri. Fin suma nmuꞌi haa Usif meseꞌ, ma In njair Usif neu areꞌ kanan pah ma ꞌpen-pene. In nroim he naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot kouꞌ-koꞌu neu tuaf meseꞌ-meseꞌ reꞌ he ntoit Je he In nturun ma nbaab sin.  
\v 13 Fin anbi Suur Akninuꞌ matuꞌi mnak, “Areꞌ mansian reꞌ ntoit turun-babat naꞌko Uisneno, In of ansoi nafetin sin naꞌko sin sanat ma penu sin.”\x + \xo 10:13 \xt Naiꞌ Joel 2:32\x*   
\p
\v 14 Mes on mee atoniꞌ bisa ntoit turun-babat, karu atoniꞌ ka npirsai fa tuaf es fa feꞌ? Ma on mee he sin bisa npirsai neun tuaf naan, karu sin ka nneen niit ee fa feꞌ? Ma on mee he sin bisa nneen niit ee, karu ka tiit fa tuaf natoon ee neu sin?  
\v 15 On mee tuaf bisa natoon neu sin, karu ka tiit fa tuaf anreek haefan sin he nnao natoon ee on naan? Anbi Suur Akninuꞌ matuꞌi mnak, “Karu atoniꞌ neem neik rais reko, sin amneemk ein naan, reok reꞌuf!”\x + \xo 10:15 \xt Naiꞌ Yesaya 52:7\x*   
\p
\v 16 Mes hi mihini mrari mmak, anmuiꞌ atoin Israelas bian reꞌ ka nromin fa he nneen ma natniin Uisneno In Rais Reko. Fin Uisneno In mafefa kninuꞌ naiꞌ Yesaya ntui mnak,  
\q1 “Koi, Usiꞌ!  
\q2 Sin ka nromin fa he npirsain neun beno,  
\q3 reꞌ sin nneen ma natniin anrair je naꞌko kai!”\x + \xo 10:16 \xt Naiꞌ Yesaya 53:1\x*   
\p
\v 17 Onaim karu he mpirsai Uisneno, ro he mitniin In Kabin ma Prenat sin feꞌ. Karu he mneen ma mitniin Uisneno In beon goe te, ro he mneen rasi nmatoom nok Kristus feꞌ.   
\p
\v 18 Au he utaan ꞌiit, on nai: of oniꞌ hi mitenab, mak, atoin Israelas sin ka nneen ma natniin niit fa anmatoom nok Kristus, aiꞌ? Sin nnenan anrarin! On reꞌ matuꞌi nbi Uisneno In Suur Akninuꞌ naꞌko unuꞌ mnak,  
\q1 “Mafefa kninuꞌ Uisneno sin beno reꞌ anmatoom nok Usiꞌ  
\q2 nasiin on ma nabeon on anfuun am nateef anbi pah-pinan;  
\q1 Sin uabk ein naan,  
\q2 antea nrair pah-pinan ia in pani-mpain.”\x + \xo 10:18 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 19:5\x*   
\p
\v 19 Au he utaan aꞌtein rais jes am ꞌak, “Atoin Israelas sin ka nahinin fa Uisneno In raan ee, oo?” Kaꞌo Musa, tuaf ahunut reꞌ ntui rasi naan am nak, Uisneno natoon anrair atoin Israelas sin nak,  
\q1 “Au he ꞌmoeꞌ rais jes,  
\q2 neu uuf am pah bian sin.  
\q3 Rasi naan of anmoeꞌ ki ammasmeruꞌ.  
\q1 Ma Au he ꞌmoeꞌ rais jes amsaꞌ,  
\q2 neu tuaf-tuaf reꞌ hi maan ee amonot on reꞌ ukum.  
\q1 Rasi naan of anmoeꞌ ki ammarau nisin.”\x + \xo 10:19 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 32:21\x*   
\p
\v 20 Namuni te, kaꞌo Yesaya ntui maat-maat anmatoom nok ka atoin Yahudis fa mnak,  
\q1 “Anmuiꞌ tuaf reꞌ unuꞌ te ka naim niit Kau fa,  
\q2 mes sin nateef nok Kau goen.  
\q1 Anmuiꞌ tuaf reꞌ unuꞌ te ka natenab niit fa he nkius niit Kau,  
\q2 mes Au ukriir Ok aꞌrair ꞌeu sin.”\x + \xo 10:20 \xt Naiꞌ Yesaya 65:1\x*   
\p
\v 21 Mes anmatoom nok atoin Israelas sin, Uisneno naꞌuab anrari mnak,  
\q1 “Fai-manas, Au ꞌfei ma ꞌpiraꞌ Au ꞌniimk ein,  
\q2 he ꞌpao atoin Israelas sin he neman neu Kau.  
\q1 Mes sin ka nromin fa he nneen ma natniin Kau,  
\q2 ma sin nromin he nraban Kau msaꞌ.”\x + \xo 10:21 \xt Naiꞌ Yesaya 65:2\x*   
\c 11  
\s1 Uisneno nkasian atoin Israelas sin  
\p
\v 1 Onaim au he utaan on nai: of oniꞌ hi mitenab am mak, “Natuin atoin Israelas sin ka nromin fa he natniin Uisneno, etun In ntorak ma npenan anrair sin.” On naan, aa oo? Kaah fa, tua! Fin au uꞌuu ꞌbi sin imsaꞌ! Au reꞌ ia, uꞌko uuf naiꞌ Benjamin. Naiꞌ Benjamin in aamf ee, es reꞌ naiꞌ Yakop. In naiꞌf ee, es reꞌ naiꞌ Isak. Naiꞌ Isak in aamf ee, es reꞌ naiꞌ Abraham, reꞌ njair aam uuf neu pah Israꞌel sin ok-okeꞌ.\x + \xo 11:1 \xt Filipi 3:5\x*  
\v 2 Uisneno ka ntorak niit fa Iin na. Sin reꞌ naan, reꞌ In nahiin nain sin naꞌko un-unuꞌ. Hi mimnau saaꞌ reꞌ matuꞌi nain anbi Uisneno In Suur Akninuꞌ anmatoom nok kaꞌo Elia feꞌ? In natoon in neek saket neu Uisneno anmatoom nok atoin Israelas sin, onaim in ntoit he Uisneno nhukun sin,  
\v 3 am nak,  
\q1 “Koi, Usiꞌ! Atoin ein ia, anroor naꞌmaet mafefa kniunꞌ ein,  
\q2 reꞌ Ho mreek haefan sin.  
\q1 Sin npukai nareuꞌ ma ntuut nakratiꞌ mei fuat amsaꞌ,  
\q2 anbi bare reꞌ atoniꞌ naꞌruriꞌ ma naꞌbees neu Ko, Usiꞌ.  
\q1 Naꞌko Uisneno In mafefa kniunꞌ ein ok-okeꞌ,  
\q2 suma arahaa au ꞌmees jah reꞌ aꞌmoin feꞌ.  
\q3 Mes sin namin ranan antein,  
\q3 he naꞌmaet kau, tua!”\x + \xo 11:3 \xt 1 Uisf ein sin Retaꞌ 19:10,14\x*   
\p
\v 4 Mes Uisneno nataah am nak, “Ho uabm aan, ansaan! Fin Au ngguin reꞌ naꞌruir ein ma naꞌbesan Kau, sin arsin tuaf nifu hiut feꞌ. Sin naarn ein ma ntaahn ein, ma ka naꞌbesan fa neun Baꞌal!”\x + \xo 11:4 \xt 1 Uisf ein sin Retaꞌ 19:18\x*   
\p
\v 5-6 On naan amsaꞌ, oras ia. Fin ka atoin Yahudis fa ok-okeꞌ reꞌ naikoit Uisneno. Anmuiꞌ tuaf feꞌ naꞌko hai tuaf ein reꞌ Uisneno npiir anrair sin he nsoi nafetin sin, natuin In nroim he naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu kai, ka natuin fa hit tmoeꞌ rais reko! Fin karu In \it ro he\it* npiir kit natuin hit tmoeꞌ rais reko, in sairt ii nak, In ka bisa nafeek fa he nakriraꞌ In nekan arekot, aiꞌ In nafeek nak ka nakriraꞌ fa In nekan arekot neu kit. Karu on naan, hit ka tteek ee fa tak ‘nakriraꞌ In nekan arekot’ antein.\x + \xo 11:5-6 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 7:7-8\x*  
\v 7 In amsoupn ii, on nai: too mfaun naꞌko atoin Yahudis sin namin he Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu sin, he sin bisa nareok ok nok Ne msaꞌ. Mes sin ka napein nitan fa, natuin sin neek ein maun ein, ma ka nromin fa he natniin Ee. Mes anmuiꞌ bian reꞌ napein je. Sin reꞌ naan, es reꞌ Uisneno npiir naan sin.  
\v 8 Anbi Uisneno In Suur Akninuꞌ matuꞌi anmatoom nok aꞌnaak fauts ein feꞌe na mnak,  
\q1 “Uisneno nfee neu sin,  
\q2 mataf reꞌ ka bisa nkisun ma nitan fa,  
\q2 rukif reꞌ ka bisa nnenan ma natninan fa,  
\q2 ma rone skumaꞌ reꞌ nmoon, ma ka bisa natenab fa.  
\q1 Onaim sin ka nahinin fa saaꞌ reꞌ batuur,  
\q2 tar antea oras ia msaꞌ.”\x + \xo 11:8 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 29:4, Naiꞌ Yesaya 29:10\x*   
\p
\v 9 Usif naiꞌ Daut antui nmatoom nok uuf Yahudis anbi Uisneno In Suur Akninuꞌ msaꞌ am nak,  
\q1 “Maut he sin feest ein anbin sin mei ja kuuk.  
\q2 Fin sin feest ee kuuk es reꞌ nakreo nafaniꞌ sin,  
\q3 he sin natenab nak areꞌ saaꞌ ii reko nrair.  
\q2 Ma sin aꞌmuiꞌk ein kuuk es reꞌ anmoeꞌ sin he nastuun am naspaen.   
\q1
\v 10 Maut he sin maatk ein ankupun am nameisꞌokan,  
\q2 he sin kais ankius saaꞌ-saaꞌ!  
\q1 Maut he sin nroin ma nasahan maꞌfen-fenaꞌ piut,  
\q2 he sin nuif ein ansauꞌ-boko nteinꞌ ein!”\x + \xo 11:10 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 69:23-24\x*   
\s1 Uisneno nroim he nsoi nafetin atoin ka Yahudis fa msaꞌ  
\p
\v 11 Au he utaan ꞌak on nai: nansaaꞌ am es atoin Yahudis sin nastunan? Sin ntaikobi nrarin, aa oo? Kaah fa, tua! Mes natuin sin ka nromin fa he nneen ma natniin Uisneno, ma ka nromin fa he npirsain neun Kristus, naan anfei ranan neu atoin ka Yahudis fa he Uisneno nsoi nafetin naan sin naꞌkon sin sanat ma penu sin. Nok ranan naan, Uisneno nroim he atoin Israelas sin natiun Goe, rarit antebin nfanin he natuin Ee ntein.  
\v 12 Mahiniꞌ nok akninuꞌ nrair nak, atoin Yahudis sin ntanhai saaꞌ reꞌ batuur. Etun atoniꞌ bian naꞌko pah-pinan ia nfuun am nateef nnaben naan Uisneno In nekan arekot. Onaim atoin Yahudis sin, anrukin nmaten. Mes naan anmoeꞌ atoin ka Yahudis sin fa napein upan ma paꞌe koꞌu. Aꞌroo-ꞌroo te, karu atoin Yahudis sin ok-okeꞌ nareko nfanin nok Uisneno, reꞌ naan reko nneisi ntein!   
\p
\v 13 Au he utoon ꞌeu ki reꞌ ka atoin Yahudis fa, on nai: Uisneno nreek haefan kau he ꞌnao utoon ꞌeu ki nmatoom nok In Rais Reko. Etun au ꞌhaek maꞌtaniꞌ he unaob meup reok reꞌuf ia.  
\v 14 Fin karu au unaob mepu ia nok rek-reko, kais-kaisaꞌ au ꞌmoeꞌ au atoin Yahudis sin natiun atoniꞌ ka Yahudis sin fa, tar antea bian sin napenin fetin naꞌkon sin sanat ma penu sin.  
\v 15 Oras Uisneno ntorak napoitan In atoin Yahudis sin, reꞌ naan anfei ranan he atoniꞌ bian sin napenin mainuan he sin bisa ntaam anjarin Uisneno Iin na. Mes of karu sin nmarameꞌ nok Uisneno, naan reok reꞌuf. Fin reꞌ naan on reꞌ sin nmoni nfanin naꞌkon sin aꞌmaetk ein!   
\p
\v 16 Tait iꞌtopeꞌ taꞌko tuaf reꞌ nmoeꞌ utunuꞌ. Karu in nait uut aꞌkreꞌo he nnonaꞌ ma nfee je neu Uisneno, of utunuꞌ naan ok-okeꞌ njair Iin ja reꞌ kninuꞌ. Ma karu tuaf annonaꞌ ma nfee hau ꞌbaꞌaf es njair hau fua toon neu Uisneno, of hau naan aꞌteme-ꞌteme njair Iin ja kuun reꞌ kninuꞌ.   
\p
\v 17 Au he utaib atoin Yahudis nok hau roet saitun es, anbi poꞌon. Uisneno nketu nporin anrair in taef bian. Mes hi reꞌ ka atoin Yahudis fa, on reꞌ hau saitun fui. Rarit Uisneno nkeut naan hi taem bian ma npaap ee neu hau reꞌ et pooꞌn ee nanan. Nok ranan naan, taef naꞌko hau fui naan, antoup in aꞌmonit naꞌko hau reꞌ et pooꞌn ee nanan. Naan on reꞌ hi reꞌ ka atoin Yahudis sin fa, mtoup maan amsaꞌ Uisneno In nekan arekot, reꞌ In he nfee je neu In atoin Yahudis sin.  
\v 18 Mes ampaant om, joo! Kais maiks om mak, hi reꞌ miꞌko hau fui naan, reko nneis naꞌko taef ein reꞌ Uisneno nketu nporin sin! Karu ho mroim he maikas ho tuam aan, ho kais amnikan, fin ho suma taef meesꞌ aah! Ka ho fa es reꞌ ammoeꞌ he hau naan maꞌtaniꞌ. Fin hau ꞌbaaꞌf ii es reꞌ nmoeꞌ he hau naan, maꞌtaniꞌ.   
\p
\v 19 Of oniꞌ ho he mak, “Uisneno nketu nporin taef meseꞌ naan naꞌko hau reꞌ nmoin et pooꞌn ee nanan, he In bisa npaap nafaniꞌ kau ꞌbi naa, he ꞌsenuꞌ taef amnaaꞌ.”  
\v 20 Naan batuur. Mes kais amnikaꞌ mmak, Uisneno nketu nporin taef ein naan, natuin sin ka npirsain fa neun Kristus. Ma ho msenuꞌ ma msekaꞌ sin, natuin ho mpirsai Je. Onaim kais maiks om! Reko nneis, ho mpaant om ma kais ammoeꞌ tafiꞌ-tafiꞌ!  
\v 21 Fin atoin Yahudis sin, on reꞌ taef asli reꞌ natoor ma nmoin nahun-huun. Mes Uisneno ka neu fa he nkonan sin antaahn ein aꞌroo nbi naan. Onaim karu ho ka mpirsai Je fa piut, kais mufnekan ma mharap mak In nroim he nkonan ko mtahan piut ambi naan!   
\p
\v 22 Onaim hi ro he mitenab mirek-rekoꞌ feꞌ. Uisneno nmuiꞌ neek reko. Mes In bisa nfee hukun maꞌfenaꞌ msaꞌ. In of anfee hukun neu tuaf reꞌ nmoufu nrair, reꞌ ka nareko nfain fa nok Ne. Mes neu ki reꞌ ka atoin Yahudis ki fa, Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu ki, asar hi mmafuut piut ambi Ne, ma mkoon Ee he In nmoeꞌ reko neu ki. Mes karu hi ka mkoon Ee fa on naan, In nketun nporin ki naꞌko In roet saitun naan amsaꞌ.  
\v 23 On naan amsaꞌ, atoin Yahudis sin. Karu sin nmeiꞌ jok naꞌkon sin saant ein he nmurai npirsain neun Kristus, Uisneno of anpaap nafaniꞌ sin neun sin hau roet asli naan. Fin In nmuiꞌ kuasa he nmoeꞌ on naan!  
\v 24 Fin hi reꞌ ka atoin Yahudis ki fa, on reꞌ taef naꞌko hau saitun fui reꞌ unuꞌ te ka nmoin fa nbi pooꞌn ee nanan. Mes Uisneno npiir naan ki he npaap ki nbi hau roet saitun arekot, reꞌ In nseen ee nbi In poꞌon, maski hau fui naan anmees kuun aꞌtetaꞌ ma roet abit poꞌon naan anmees kuun aꞌtetaꞌ. Fin karu ka atoin Yahudis sin fa bisa njarin on naan, saaꞌ antein atoin Yahudis sin. Naan bisa nneisi ntein, karu Uisneno npaap nafaniꞌ sin nbin sin roet ee uun.   
\s1 Atoin Yahudis sin of anmarameꞌ nfanin nok Uisneno  
\p
\v 25 Aok-bian abitan Roma arki! Hi ro he mihiin rasi reꞌ unuꞌ te, maꞌnifaꞌ. Fin karu hi mihiin je, hi kais maiks om mak, hi ahinit. Fin on nai: oras ia, atoin Yahudis sin neek ein on fatu, ma ka nromin fa he npirsain neun Kristus. Mes sin of ka on fa naan piut-piut. Fin karu tuaf reꞌ ka atoin Yahudis sin fa ok-okeꞌ reꞌ Uisneno npiir sin npirsain nrarin neun Kristus goen, atoin Yahudis of anpirsain neu Ne msaꞌ.  
\v 26 Onaim karu oras naan neem anrair, Uisneno of ansoi nafetin atoin Yahudis sin ok-okeꞌ naꞌko sin sanat ma penu in kuasan. Naan on reꞌ matuꞌi et Suur Akninuꞌ mnak,  
\q1 “Tuaf es of antaam neem,  
\q2 reꞌ nsoi nafetin kit naꞌko siraak.  
\q1 In amneman naan naꞌko ꞌtoꞌef Sion et kota Yerusalem.  
\q2 In of es reꞌ anmoeꞌ naiꞌ Yakop in sufan-kauꞌn ein naꞌpisan.  
\q3 Fin sin ka nrae ma ntoe Kau fa,  
\q3 ma sin nkoit Au raan aꞌhonis reꞌ batuur.\x + \xo 11:26 \xt Naiꞌ Yesaya 59:20-21\x*   
\q1
\v 27 Au ꞌroim he ꞌnoes ma ꞌsaok ꞌain sin sanat ma penu sin.  
\q2 Fin Au uhake ꞌrair rais manbaꞌan ꞌok sin on naan.”\x + \xo 11:27 \xt Naiꞌ Yeremias 31:33-34\x*   
\p
\v 28 Ansuun oras atoin Yahudis sin nnenan Kristus In Rais Reko, sin nmoeꞌ sin tuak ein on reꞌ musu reꞌ nraabn Ee. Nok ranan naan sin nfeen mainuan neu ki, reꞌ ka atoin Yahudis fa! Maski on naan amsaꞌ, mes Uisneno nneek sin feꞌ, natuin In nneek sin beꞌi-naꞌi sin, ma npiir naan sin njarin Iin na.  
\v 29 Fin karu Uisneno nfee ma nnonaꞌ baer es, In ka nait nafainꞌ ee fa. Ma karu In nhaman naan tuaf am nak, “Iim, mituin Kau nai! Iim amtaam amjair Au ngguin nai!” In ka nriꞌu nporin sin fa ntein.   
\p
\v 30 Nahunu te, hi reꞌ ka atoin Yahudis fa, ka mroim fa he mneen ma mitniin Uisneno. Mes oras ia, hi es reꞌ amtoup Uisneno In rais kasian, natuin atoin Yahudis sin reꞌ ka nromin fa he nneen ma natniin Ee.  
\v 31 Onaim sin reꞌ naan, es reꞌ oras ia ka nmoeꞌ natuin fa Uisneno In romin. Es naan ate, Uisneno he naruruꞌ ma nakriraꞌ In rais kasian ee neu ki. Ma In of ankasian anteniꞌ sin imsaꞌ.  
\v 32 Oras ia, Uisneno nkius atoin Yahudis natai nok atoin ka Yahudis fa. Fin sin ok-okeꞌ ka nmoeꞌ natuin fa In romin, on reꞌ anꞌoꞌof naan sin ma ka nitan fa raan aꞌpoꞌi. In nkonan sin on naan, he In bisa naruruꞌ ma nakriraꞌ In rais kasian neu hit mansian ok-okeꞌ.   
\s1 Uisneno reok reꞌuf  
\q1
\v 33 Uisneno nmanoe ma mahiin ii kah een!  
\q2 Ma In npaek In mahiin ee he nmoeꞌ rais reko.  
\q1 Ka tiit fa tuaf es, reꞌ nahiin Je batuur-batuur.  
\q2 Ka tiit fa tuaf es, reꞌ nahiin ma nakeo batuur-batuur anmatoom nok In rasi tfekaꞌ.  
\q2 Ka tiit fa tuaf es, reꞌ nahiin ma nakeo,  
\q3 nansaaꞌ am es Uisneno nmoeꞌ rais jes.\x + \xo 11:33 \xt Naiꞌ Yesaya 55:8\x*   
\q1
\v 34 Ka tiit fa tuaf es, reꞌ nahiin ma nakeo hit Usiꞌ In tenab.  
\q2 Ka tiit fa tuaf es amsaꞌ reꞌ bisa nfaineek Ee.\x + \xo 11:34 \xt Naiꞌ Yesaya 40:13\x*   
\q1
\v 35 Ka tiit fa tuaf es, reꞌ bisa nfee ma nnonaꞌ baer es ruum-ruum aah neu Uisneno,  
\q2 Ka tiit tain fa tuaf es, reꞌ bisa naꞌsekeꞌ Uisneno he nbaras nafainꞌ ee.\x + \xo 11:35 \xt Naiꞌ Ayup 41:11\x*   
\q1
\v 36 Fin areꞌ saaꞌ-saaꞌ ii naꞌuu ma naꞌbaaꞌ nbi Uisneno!  
\q2 Areꞌ saaꞌ-saaꞌ ii njarin, natuin In!  
\q1 Areꞌ saaꞌ-saaꞌ reꞌ hit tmoeꞌ sin,  
\q2 hit tmeup sin teu Ne.  
\q1 Hit tanaib Ee, ma tait siit, pures ma boꞌis teu Ne,  
\q2 tar antea nabar-baar!  
\q3 Batuur on naan, tua!\x + \xo 11:36 \xt 1 Korintus 8:6\x*   
\c 12  
\s1 Hit aꞌmoink ii njair on mee, karu hit tmafutu tbi Kristus?  
\p
\v 1 Aok-bian manekat arki! Natuin Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ nrair In rais kasian Ee neu kit, es naan ate au ꞌtoit he hi mnonaꞌ ma mfee hi tuam ein aꞌteme-ꞌteme meu Ne, on reꞌ fuaꞌ-turuꞌ reꞌ nmoin feꞌ. Naan es reꞌ anharineb Uisneno In nekan. Amhaek piut he mmoeꞌ mituin In romin, ma mmoni kninuꞌ, fin reꞌ naan naruruꞌ ma nakriraꞌ hi manekam ma hi rais hormaat meu Ne. Ro tebes! Karu hi miꞌruriꞌ ma miꞌbees meu Ne on naan ate, reko, tua.  
\v 2 Kais amkonan mansian pah-pinan oras ia he nreun ki mnak, hi ro he mmoeꞌ saaꞌ, aiꞌ mmoeꞌ on mee, aiꞌ mmoin on mee, mituin sin nroimk ein. Kais suma mitun-tuin ahaa sin teenb ein, sin aꞌmoink ein, aiꞌ sin haart ein. Mes reko nneis, hi mkonan Uisneno he naꞌfeꞌu hi teenb ein, he hi mitenab areꞌ kanan rasin reꞌ naan mituin raan feꞌu. Nok ranan naan, hi bisa mihiin Uisneno In romin neu ki. Fin Uisneno In romin naan, reko, namtiis ma nanokab, ma nharineb In nekan.   
\p
\v 3 Natuin Uisneno nreek haefan kau ma nakriraꞌ In nekan arekot neu kau, etun au utoon ki on nai: amtai hi tuam ein ambi raan reko! Kais maiks om anneis naꞌko rais reko ma amneot. Kais ampake ꞌtaꞌi reꞌ ka nmuiꞌ fa ꞌsukif. Tuaf-tuaf ro he nahiin in mahinif ma manoef reꞌ Uisneno nfee je neu ne, natuin in npirsai Kristus.   
\p
\v 4 Tait iꞌtopeꞌ taꞌko aof. Aof ii meseꞌ, mes in biaf ein humaꞌ-humaꞌ. Ansuun-suun biaf nok kuun in mepu.  
\v 5 Hit arkit reꞌ atmafuut mates atbi Kristus, on naan amsaꞌ. Hit arkit amfa-faun, mes hit arkit tmafutuꞌ tjair aof meseꞌ. Ma ansuun-suun tuaf, es-es ate nok in mepu ma banit, on reꞌ aof reꞌ nok in biaf ein. Es anperluu es. On reꞌ aꞌnimaf reꞌ karu nketu npoirn ee naꞌko aof, naan ka mapakeꞌ fa goen, aiꞌ?\x + \xo 12:5 \xt 1 Korintus 12:12\x*   
\p
\v 6 Au sairt ii on nai: Uisneno nfee kuasa neu kit arkit, he tanaob mepu-banit humaꞌ-humaꞌ, natuin In nroim he naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu kit. Karu Uisneno nfee kuasa neu ko he mꞌeut ma mutoon In haanf am beno te, ro he mutoon ee namtiis. Kais munesib.\x + \xo 12:6 \xt Naiꞌ Mateos 24:11,24, 1 Korintus 14:29, 1 Naiꞌ Yohanis 4:1-6\x*  
\v 7 Karu Uisneno nfee ko mahinif ma manoef he mtuthae biak ein, ho ro he mpaek kuasa naan he mtuthae. Karu In nfee ko mahinif ma manoef he munoniꞌ biak ein anmatoom nok Ne, ho ro he mpaek kuasa naan he munoniꞌ.  
\v 8 Karu In nfee ko mahinif ma manoef he muꞌhabaꞌ biak ein ate, ho ro he mpaek kuasa naan he muꞌhabaꞌ. Karu In nfee ko kuasa he ho bisa mturun ma mbaab biak ein nok aꞌmuꞌif reꞌ ho mupein sin ate, amfee ho ꞌmuꞌim naan he mturun ma mbaab sin. Karu In nfee ko mahinif ma manoef he muꞌnaaꞌ biak ein he sin nanaob In mepu nok reko nneis-neisi te, ho ro he mmakoe he muꞌnaaꞌ ampaek kuasa naan. Karu In nfee ko rais kasian he mturun ma mbaab asuust ein ate, ho ro he mturun ma mbaab sin nok neek marine.\x + \xo 12:8 \xt 1 Korintus 12:4-11\x*   
\s1 Kristus Iin na, ro he nmonin on mee?  
\p
\v 9 Karu hi miruruꞌ ma mikriraꞌ hi manekam meu tuaf, miruruꞌ manekat reꞌ batuur; kais amputa-kriu. Maikoit miꞌko rais maufiun ein, ma mpooh ma mnaaꞌ areꞌ kanan rais reko.  
\v 10 Hi atoin asraint ein, hi rais manekat naan ro he mipoitn ee miꞌko hi nekam aanꞌ-anaꞌ meu es nok es. Amhaek piut he miruruꞌ ma mikriraꞌ hi rais hormaat meu es nok es.  
\v 11 Karu hi mmeup, mmeup batuur-batuur, kaisaꞌ stenaꞌ-stenaꞌ. Maut he hi neekm ein anmarinan oras hi mmeup. Ma mmeup meu hit Usiꞌ.  
\v 12 Hi neekm ein ro he nmarinan fai-manas, fin hi mihiin Uisneno he nmoeꞌ on mee neu ki. Maran ma mtahan karu mipein susat. Amꞌonen fai-manas; kais amhae.  
\v 13 Ampaek hi ꞌmuiꞌm ein he mturun ma mbaab atoin asranit reꞌ nperluu. Karu nmuiꞌ tuaf neem naꞌko bare bian aiꞌ bare ꞌtetaꞌ, amtoup sin ma mfeen sin bukaet, aiꞌ natua ntaahn ein neun hi umin. Nok ranan naan, hi miruruꞌ ma mikriraꞌ hi maneekm ein meu sin.   
\p
\v 14 Karu nmuiꞌ tuaf reꞌ nasusab ki piut, mtoit he Uisneno nmoeꞌ rais reko neu sin. Batuur! Kais amkaas sin, tua!\x + \xo 12:14 \xt Naiꞌ Mateos 5:44, Naiꞌ Lukas 6:28\x*  
\v 15 Karu nmuiꞌ tuaf reꞌ neek ee nmariin ate, mmariin mok ne. Ma karu nmuiꞌ tuaf reꞌ nkae natuin in neek ee nsuus ate, mkae mok ne.  
\v 16 Ammanek-neek ambi monit nok nekaf meseꞌ. Kais ambeoꞌ gom. Reko nneis, hi mmapartein mok tuaf ein reꞌ ka mapaek ein fa. Kais maikas ho tuam aan he mutenab mak, suma ho mmees muhiin kuum.\x + \xo 12:16 \xt Fainekat 3:7\x*   
\p
\v 17 Karu tuaf anmoeꞌ maufinu neu ko, ho kais ambaras nok maufinu. Mes ho ro he msobaꞌ maim raan reko nneis, reꞌ tuaf-tuaf ein ok-okeꞌ bisa ntoup goe.  
\v 18 Karu reko te, maim ranan he mmoni mbi mamut ma rameꞌ mok tuaf-tuaf ein ok-okeꞌ.   
\p
\v 19 Aok-bian manekat arki! Kais ambaras maufinu nok maufinu. Maut he Uisneno es reꞌ nꞌator. Fin In natooꞌ karu atoniꞌ nmoeꞌ maufinu, on reꞌ matuꞌi anbi Suur Akninuꞌ mnak,  
\q1 “Hit Usiꞌ es reꞌ neikn On naꞌuab am nak,  
\q1 Au es reꞌ aꞌmui hak he ꞌbaras rais maufiunt ein.  
\q2 Fin Au es reꞌ aꞌfee hukun ꞌeu tuaf reꞌ anmoꞌen rais maufinu.”\x + \xo 12:19 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 32:35\x*   
\p
\v 20 Reko nneis ammoeꞌ mituin saaꞌ reꞌ Suur Akninuꞌ natoon nain je naꞌko unuꞌ mnak,  
\q1 “Karu ho muus goe namnaah,  
\q2 mfee ne mnahat.  
\q1 Karu ho muus goe nmeon oe,  
\q2 mfee ne oe.  
\q1 Fin karu ho mmoeꞌ on naan, in of namaeb on,  
\q2 ma nhormaat ko.”\f + \fr 12:20 \ft Suur Akninuꞌ uab Yunani ntui mnak, “on reꞌ nateek ai fraaꞌ anbi in aꞌnakan.” Ahiint ein anbin Suur Akninuꞌ nak, naan in aꞌmoufn ii, “in namaeb on ma anhormaat ko.”\f* \x + \xo 12:20 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 140:10, Fainekat 25:21-22\x*   
\p
\v 21 Kais amkonan rais maufiun ein he nꞌator ko. Reko nneis rais reokn ein es reꞌ anꞌator ko. Nok ranan naan, ho bisa miis maan rais maufiun ein.   
\c 13  
\s1 Amneen ma mitniin meu tuaf ein reꞌ annaꞌan aprenat  
\p
\v 1 Ansuun tuaf ro he nneen ma natniin anaaꞌ apreent ein. Fin sin nmuꞌin hak ma kuasa he napreent ein. Mes sin nnaaꞌ kuasa naan, natuin Uisneno es reꞌ annonaꞌ ma nfeen sin. Anmuiꞌ anaaꞌ kuasa oras ia, natuin Uisneno es reꞌ nanaib sin.  
\v 2 Onaim karu tuaf anraban anaaꞌ apreent ein on reꞌ naan, naan on reꞌ sin nraban saaꞌ reꞌ Uisneno nanaib anrari. Karu sin nmoꞌen on reꞌ naan, of napenin hukun naꞌko Uisneno.   
\p
\v 3 Karu hi mmoeꞌ reko, kais mimtaus anaaꞌ apreent ein. Mes karu hi mmoeꞌ maufinu, reko nneis hi mimtausan sin! Onaim ampaant om he mmoeꞌ reko, he kais mimtausan sin. Ma karu hi mmoeꞌ on naan, sin of anboꞌis ki.  
\v 4 Fin anaaꞌ apreent ein, sin reꞌ naan es reꞌ Uisneno npiir ma nanaib naan sin he ntuthae ki. Mes karu hi mmoeꞌ sanat piut, reko nneis hi mpaant om reko! Fin sin reꞌ naan, anmuꞌin hak he nhukun ki. Hak naan ka ruum am parsuum fa. Sin reꞌ naan, on reꞌ Uisneno In aan reun ein reꞌ nfee hukun neun tuaf ein reꞌ nmoꞌen maufinu. Fin Uisneno ka ntoup fa rais maufinu reꞌ atoniꞌ nmoeꞌ je; In natooꞌ neu sin.   
\p
\v 5 Es naan ate, hi ro he mneen ma mitniin anaaꞌ apreent ein. Fin hi mihiin ambi hi neekm ein am mak, naan es reꞌ batuur. Ma hi mihiin amsaꞌ mak, Uisneno natooꞌ karu hit ka tmoeꞌ fa rais reko.   
\p
\v 6 On naan amsaꞌ, hi ro he mbaen beo reꞌ natuin atoran aprenat, natuin anaaꞌ apreent ein nanaob Uisneno In mepu.  
\v 7 Onaim hi ro he mbaen areꞌ saaꞌ-saaꞌ mituin atoran reꞌ batuur. Ambaen reꞌ ahoik beon guin, areꞌ kanan beo ngguin reꞌ hi ro he mbaen sin. Amfee hormaat meu tuaf ein reꞌ ro he thormaat sin. Ma karu nmuiꞌ tuaf reꞌ nmoeꞌ rais reko piut, minaib sin kaank ein he areꞌ tuaf amfaun nahinin nak, sin nmoꞌen rais reko.\x + \xo 13:7 \xt Naiꞌ Mateos 22:21, Naiꞌ Markus 12:17, Naiꞌ Lukas 20:25\x*   
\s1 Atmaneek es nok es anbi ꞌmonit  
\p
\v 8 Ambaen mufeek ho tuus ein, he kais ammoni mbi tusaꞌ. Fin hit suma he tatuus atbi rasi meesꞌ aah, es reꞌ atmaneek. Karu hi mneek hi aom-bian ate, hi mmoeꞌ mituin amrair Uisneno In Atoorn ein.  
\v 9 Fin Atoorn ein naan nak, “Kais ammakaek; kais amroor ma miꞌmaet mansian; kais mibaak; kais mikoman es in bareꞌ,” ma bian antein. Karu he mmoeꞌ mituin Atoorn ein ok-okeꞌ, hi ro he mmoeꞌ mituin Atoran meseꞌ reꞌ ia, “Ho ro he mneek ho aom-bian, namnees on reꞌ ho mneek ho tuam aan kuum.”\x + \xo 13:9 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 20:13-15,17, Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 5:17-19,21, Aꞌnaak Rais Pirsait ein sin Atoran 19:18, Naiꞌ Mateos 22:39, Naiꞌ Markus 12:29-31\x*  
\v 10 Fin karu hit taruruꞌ ma takriraꞌ hit manekak teu tuaf bian, hit ka tmoeꞌ fa maufinu teu ne, aiꞌ? Onaim karu hit taruruꞌ ma takriraꞌ hit manekak piut, hit bisa tmoeꞌ tatuin Atoorn ein ok-okeꞌ naꞌkon Uisneno.   
\s1 Ka ꞌroo fa nteniꞌ te, Kristus he nkoen On anfain neem  
\p
\v 11 Uisneno he nafetiꞌ kit naꞌko maufinut anbi pah-pinan ia. Ma oras ia, in oors ee he nsoi nafetin areꞌ mansian ii ok-okeꞌ, anpaumaak anneis naꞌko oras hit he tpirsai feꞌ teu Yesus Kristus. Es naan ate, hit ro he tmaneek es nok es atbi ꞌmonit, natuin hit tahiin rasi naan. Naan on reꞌ unuꞌ te, hit ttuup. Mes oras ia, in oors ee reꞌ hit he tfeen nai!  
\v 12 Ka ꞌroo fa te, he nmeu goen ma maans ee he nsae jen. Onaim reko nneis hit tasnaas nai taꞌko hit maufinun. Naan, on reꞌ atoniꞌ reꞌ nmoni nbi meisꞌokan ma nmoeꞌ rais maufinu, fin sin nateenb ein nak, ka tiit fa tuaf reꞌ nkius niit sin. Mes oras ia, hit ro he tjair on reꞌ sorarus reꞌ npaek baer makenat, he nahakeꞌ rais reko, on reꞌ atoniꞌ nmoni nbi meꞌu.  
\v 13 Hit ro he tmoin reko, he areꞌ tuaf amfaun ankius niit kit nak, hit tmoeꞌ rais reko. Ka reko fa karu hit suma tmoeꞌ fesat ma tbukae kuuk mafu. Ka reko fa karu hit taꞌhakek. Ka reko fa karu hit tmatoe reꞌuf ma tmatoe es nok es. Ma ka reko fa karu hit tatiun ma tsaek natuin tuaf he nneis kit.  
\v 14 Mes reko nneis, hi miꞌbaniꞌ hi neekm ein he mjair huma meseꞌ on reꞌ hit Usiꞌ Yesus Kristus, reꞌ Uisneno nreek Ee neem. Ma karu ho mroim he mmoeꞌ rasi reꞌ ka batuur fa, kais amkonan he ho mmoeꞌ mutuin ho romim rafuꞌ-rafuꞌ on reꞌ naan. Maran ma mtahan ho tuam aan, tua!   
\c 14  
\s1 Kais amkaritik rafuꞌ-rafuꞌ meu hi aom-bian atoin asranit  
\p
\v 1 Anmuiꞌ tuaf reꞌ anpirsai nrair neu Uisneno, mes in rais pirsait ee ka naheer fa feꞌ, ma in ka nahiin fa rasi mfaun fa feꞌ. Amtoup goe nok reko. Kais ammatoe nmatoom nok in penit. Maut he in nmapartein nok ki.  
\v 2 Anmuiꞌ tuaf reꞌ anpirsai neu Uisneno, reꞌ natenab am nak, atoin asranit bisa nbukae saaꞌ-saaꞌ aah, on reꞌ sisi, aiꞌ saaꞌ-saaꞌ. Mes anmuiꞌ atoin asranit bian, reꞌ sin rais pirsait ee ka naheer fa, reꞌ suma neukn ahaa utan. Fin sin nanunin sisi.  
\v 3 Mes amneen, oo! Atoin asranit reꞌ nnaben ate in bisa neuk saaꞌ aah, kais mismeruꞌ atoniꞌ reꞌ ka neuk fa sisi. On naan amsaꞌ atoin asranit reꞌ ka neuk fa sisi, kais mitoon meu atoniꞌ reꞌ neuk sisi mmak, “Hae! Meuk sisi te, nsaan!” Natuin Uisneno ntoup sin nua sin he njarin Iin na!   
\p
\v 4 Karu amkaritik ho aom-bian atoin apirsait on naan, ho mak, ho sekau ko! Ho mmuiꞌ hak saaꞌ he musaan biak ein? In ka ho ameupt aa fa! Ma ho reꞌ naan, ka in aꞌnaakf aa fa. Fin suma in Aꞌnaakf aa kuun, es reꞌ nmuiꞌ hak he natoon maat-maat nak, reꞌ in mmoeꞌ je naan, batuur, aiꞌ ansaan. Mes kais amnikan. In Aꞌnaakf ee, of antoup atoniꞌ naan nok reko, natuin in Aꞌnaakf ee nhaꞌtain je he in bisa naran ma ntahan.   
\p
\v 5 Anmuiꞌ tuaf bian nafekan am nak, neon goes reko nneis naꞌko neno bian sin. Anmuiꞌ tuaf bian natenab am nak, neon ein ok-okeꞌ humaꞌ meseꞌ. Tuaf-tuaf ro he nafeek kuun anmatoom nok rasi naan.  
\v 6 Karu atoniꞌ reꞌ natenab nak, anmuiꞌ neno reꞌ reko nneis naꞌko neno bian sin, in nmoeꞌ on naan he naruruꞌ ma nakriraꞌ in rais hormaat neu hit Aꞌnakaf. Atoniꞌ reꞌ neuk sisi ma mnahat bian sin, bisa neuk ma naah he naruruꞌ ma nakriraꞌ in rais hormaat neu hit Aꞌnakaf, fin in ntoit makasi neu Uisneno. On naan amsaꞌ neu atoniꞌ reꞌ ka neuk fa sisi. In he naruruꞌ ma nakriraꞌ in rais hormaat neu hit Aꞌnakaf amsaꞌ, ma in ntoit makasi neu Uisneno msaꞌ.\x + \xo 14:6 \xt Kolose 2:16\x*   
\p
\v 7 Oras hit tmoin, hit ka tmoin fa neu hit tuak ii kuuk. Ma oras hit tmaet, hit ka tmaet fa neu hit tuak ii kuuk.  
\v 8 Fin karu hit tmoin feꞌ, hit tmafuut feꞌ tok hit Usiꞌ. On naan amsaꞌ karu hit tmaet, hit tmafuut feꞌ tok hit Usiꞌ. Onaim maski hit tmoin, aiꞌ atmaet, hit atjair Iin na feꞌ.  
\v 9 Es naan ate Kristus anmaet, rarit anmoni nfain. In nmoeꞌ on naan he In bisa njair Usif neu amaets ein, ma neu tuaf-tuaf reꞌ anmonin feꞌe msaꞌ.   
\p
\v 10 Onaim nansaaꞌ am es ho munaib ho tuam aan on reꞌ afeek rasi, he mkaritik ho aom-bian asraint ein? Nansaaꞌ am es ho musmeruꞌ sin? Fin hit arkit ok-okeꞌ ro he tbaisenu tꞌain Uisneno, he In naprikas hit iꞌmoink ii meseꞌ-meseꞌ.\x + \xo 14:10 \xt 2 Korintus 5:10\x*  
\v 11 Matuꞌi naꞌko unuꞌ anbi Suur Akninuꞌ Uisneno mnak,  
\q1 “Hit Usiꞌ kuun es neikn On natoon am nak,  
\q1 ‘Mansian ii ok-okeꞌ of naꞌruir ein ma nriꞌtuun he naꞌbesan Kau,  
\q2 ma nakriir ein rais hormaat neu Kau.  
\q1 Tuaf meseꞌ-meseꞌ of anpaek sin feefk ein he nꞌau ma nmanauk ein,  
\q2 am nak, Au ꞌjair sin Usif,  
\q3 natuin Au reꞌ ia, Uisneno.’ ”\x + \xo 14:11 \xt Naiꞌ Yesaya 45:23\x*   
\p
\v 12 Onaim hit arkit ok-okeꞌ ro tataah ma tasaah he tatoon teu Uisneno tak, hit tmoeꞌ on mee, ma nansaaꞌ am es hit tmoeꞌ on naan.   
\s2 Kais mumouf ho aom-bian atoin asranit  
\p
\v 13 Unuꞌ te, hi abitan Roma misaeb sanat meu hi aom-bian atoin asraint ein. Misnaas nai! Reko nneis, hit tafeek on nai: hit kais atmoeꞌ he hit aok-bian ii, nastuun. Hit kais takreo tamouf sin he sin nmoꞌen sanat.   
\p
\v 14 Natuin au ꞌmafuut ꞌok hit Usiꞌ Yesus, au uhiin batuur on nai: ka tiit fa rasi meseꞌ reꞌ bisa nꞌoemetab atoniꞌ msaꞌ, tar antea in ka bisa nꞌonen antein fa neu Uisneno. Mes karu tuaf es natenab nak, baer es anꞌoemeetb ee, tar antea in nnaben ate in ka nmuiꞌ fa hak he nꞌonen antein, maut he bareꞌ naan anjair baer nuni neu ne.  
\v 15 On reꞌ karu ho meuk sisi, ma rasi naan anmoeꞌ ho aom-bian neekn ee nsuus, ho ka mururuꞌ ma mukriraꞌ fa ho manekam meu ne, aiꞌ? Maran ma mtahan ho tuam aan! Kais mureuꞌ ho aom-bian, natuin suma he mbukae kuum saaꞌ es! Fin Kristus anmaet neu tuaf naan amsaꞌ.  
\v 16 Ka reko fa karu ho mmoeꞌ rais jes, reꞌ ho maan ee neu reko, mes tuaf bian naꞌuab naꞌreꞌuf ho kaanm aan, natuin sin naan ho ꞌmoꞌem naan, maufinu.   
\p
\v 17 Mutenab murek-rekoꞌ! Fin Uisneno, hit Usif. Mes hit ka tjair fa Uisf ee Iin na natuin hit suma taah-tiun tatuin atoorn ahaa. Kaah fa, tua! Karu hit troim he tjair Uisf ee Iin na, hit ro he tmoeꞌ reko, hit neek ii kninuꞌ, hit tmoin tamneo he tmarameꞌ es nok es, ma hit neek ii nmariin. Rasin reꞌ ia ok-okeꞌ bisa njarin, karu hit tmafuut piut tok Uisneno In Asmaan Akninuꞌ.  
\v 18 Tuaf reꞌ ntuthae Kristus on reꞌ naan, anharineb Uisneno In nekan. Ma tuaf bian anparikas narek-rekoꞌ tuaf naan in aꞌmonin, rarit naikas tuaf naan in kanan am nak, “In reꞌ naan, atoin reko!”   
\p
\v 19 Onaim hit ro he thaek piut he tmoni ma tmarameꞌ es nok es, ma tmahaꞌtanin es nok es.  
\v 20 Kais mireuꞌ Uisneno In mepu nbi tuaf bian in aꞌmonin, suma natuin rasi reꞌ nmatoom nok bukaet. Uisneno nfee mainuan he hit tbukae saaꞌ-saaꞌ aah, fin bukaet ein naan nakniunꞌ ein ok-okeꞌ. Mes karu ho mmakaꞌrasiꞌ mok ho aom-bian anmatoom nok rais bukaet, ho msaan. Kais on naan, tua!   
\p
\v 21 Reko nneis maran ma mtahan ho tuam aan. Kais meuk sisi, aiꞌ miun tua min-kase, aiꞌ mbukae saaꞌ es, reꞌ nmoeꞌ ho aom-bian aan anmouf.  
\v 22 Au sairt ii on nai: karu ho mꞌaaꞌ nekaf mok Uisneno, rarit ho mufeek am mak, ho mroim he mpirsai Je nmatoom nok bukaet, ho mupein upaꞌ ma paꞌe, fin rasi naan beres anrair. Kais mutenab mak, ho mmoꞌe msaan, aiꞌ kaah. Fin ho mufeek amrair on naan ate.  
\v 23 Mes karu ho neekm aan naꞌoniꞌ, rarit ho meuk saaꞌ es, reꞌ ho mnaben ate ho mꞌoemetab ho tuam aan, Uisneno nasaan ko, natuin ho ka mutuin fa saaꞌ reꞌ ho mpirsai je mbi ho nekam oras ho mbukae. Fin karu ho he mmoeꞌ saaꞌ aah, mes ho mpirsai mmak, naan ansaan anbi Uisneno In human ma In matan, naan ansaan anrair.   
\c 15  
\s1 Amꞌusaha he mturun tuaf bian he sin npirsain maꞌtaniꞌ nneis  
\p
\v 1 Hit reꞌ atpirsai maꞌtaniꞌ, ro he tmuiꞌ neek mainuan he tturun ma tbaab tuaf reꞌ ka naꞌbeiꞌ fa, he sin naarn ein ma ntaahn ein nbin susat. Ka reko fa karu hit suma tharineb hit tuak ii kuuk.  
\v 2 Au sairt ii on nai: hit es-es ate, ro he tꞌusaha he tmoeꞌ rais reko teu hit aok-bian asraint ein, maut he sin rais pirsait naan naꞌkiiꞌ ma naheer antein. Nok ranan naan, sin nmarinan natuin hit aꞌmoeꞌk ein.  
\v 3 Fin Yesus Kristus kuun ka nmoeꞌ fa In meup goe he suma nhariinb ahaa In nekan, mes In nharineb Uisneno In nekan amsaꞌ. Naan on reꞌ matuꞌi nain anbi Suur Akninuꞌ Uisneno nmatoom nok saaꞌ reꞌ of anjair neu Naiꞌ Yesus am nak,  
\q1 “Sin rais maꞌmunuꞌ ma manꞌakan neu Ko,  
\q2 nmouf ma nsae ntoom Kau msaꞌ.”\x + \xo 15:3 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 69:8\x*   
\p
\v 4 Areꞌ saaꞌ-saaꞌ ein reꞌ unuꞌ te tuaf antui sin anbin Uisneno In Suur Akniunꞌ ein, antui sin he nanoniꞌ kit. In naruruꞌ ma nakriraꞌ neu kit ranan he naꞌbeꞌib kit attein, taran ma ttahan piut, ma In Kabin ma Prenat sin imsaꞌ nfee rais maꞌhabaꞌ neu kit. Nok ranan naan hit bisa tpa-pao he tkius Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu kit.   
\p
\v 5 Uisneno es reꞌ anhaꞌtain Iin na he bisa naarn ein ma ntaahn ein anbin susat ma nanaꞌrenat. Ma In es reꞌ anhaꞌtain hit neek ii msaꞌ. Au ꞌonen he ꞌtoit Je, he In naruruꞌ ma nakriraꞌ ranan, he hi bisa mmoin nekaf meseꞌ, mituin Yesus Kristus In romin.  
\v 6 Fin karu hi nekaf meseꞌ on naan, hi bisa mibua he maikas ma mboꞌis Uisneno. In reꞌ naan, hit Usiꞌ Yesus Kristus In Amaf.   
\s1 Uisneno In Rais Reko neu atoin Yahudis ma ka Yahudis fa msaꞌ  
\p
\v 7 Onaim hi ro he mmatoup es nok es, on reꞌ Kristus antoup ki. Fin karu hi mmoin on naan, of mansian ii naikas naꞌrat-ratan Uisneno In kanan.  
\v 8 Au utoon ꞌeu ki on nai: Kristus anmoeꞌ Jon on reꞌ aan renuꞌ-aan rekaꞌ he nturun ma nbaab atoin Yahudis sin he nahinin nak, Uisneno naꞌuab batuur. Ma Kristus anmoeꞌ Jon on reꞌ aan renuꞌ-aan rekaꞌ he nanokab ma namtisib areꞌ kanan rasi reꞌ Uisneno nbaꞌan he nmoeꞌ sin neu hit beꞌi-naꞌi sin imsaꞌ.  
\v 9 Nok ranan naan, areꞌ pah bian reꞌ ka Yahudis fa, naikas ma nboꞌis Uisneno. Fin sin nahinin nak, In nkasian kit ok-okeꞌ. Naan on reꞌ kaꞌo Daut antui nain je naꞌko unuꞌ nbi Suur Akninuꞌ mnak,  
\q1 “Es naan ate au he ꞌaikas uꞌrat-ratan Ho kaanm aan,  
\q2 ꞌeu uuf am pah bian sin, tua.  
\q1 Au he ꞌsii siit pures ma boꞌis ꞌeu Ko,  
\q2 ꞌbi pah bian sin huumk ein ma sin maatk ein, tua.”\x + \xo 15:9 \xt 2 Naiꞌ Samuel 22:50, Siit Pures-Boꞌis sin 18:50\x*   
\p
\v 10 Matuꞌi nbi bare bian antein et Suur Akninuꞌ msaꞌ mnak,  
\q1 “Hi atoin sonaꞌ ma ꞌtetaꞌ miꞌko bare ꞌteet ein.  
\q2 Amharineb hi neekm ein naan nai,  
\q3 mibu-bua mok Uisneno Iin na kuun.”\x + \xo 15:10 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 32:43\x*   
\p
\v 11 Anbi bare bian anteniꞌ anbi Suur Akninuꞌ, kaꞌo Daut antui mnak,  
\q1 “Hi reꞌ miꞌko uuf am pah bian,  
\q2 amnao he mitoon meu mansian ii ok-okeꞌ anmatoom nok Uisneno In pinan ma krahan,  
\q3 he sin npures ma nboꞌis hit Usiꞌ msaꞌ.”\x + \xo 15:11 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 117:1\x*   
\p
\v 12 Anbi bare bian anteniꞌ anbi Suur Akninuꞌ, kaꞌo Yesaya ntui mnak,  
\q1 “Naꞌko naiꞌ Isai in anah, usif naiꞌ Daut,  
\q2 of anpoi ma nboor neem anbi in sufan ma kaꞌun tuaf es.  
\q1 In of es reꞌ annaaꞌ aprenat neu uuf ma pah bian sin.  
\q1 Sin nahini nrarin neu In he nkoen On neem.  
\q2 Rarit sin anpa-pao Goe,  
\q3 fin sin nahinin nak, In reꞌ naan, sekau.”\x + \xo 15:12 \xt Naiꞌ Yesaya 11:10\x*   
\p
\v 13 Saaꞌ-saaꞌ reꞌ hit tafnekan ma tharap sin ok-okeꞌ, naꞌuu ma naꞌbaaꞌ naꞌkon Uisneno. Karu hi mpirsai Je, In es reꞌ anmoeꞌ hi neekm ein anmarinan ma ntainiin ein. Maut he Asmaan Akninuꞌ Uisneno In kuasan, anmoeꞌ ki he mpirsai ma miꞌkiiꞌ anmatoom nok saaꞌ reꞌ In nmoꞌe.   
\s1 Uisneno nhaef naiꞌ Paulus he nnao natoon In Rais Reko  
\p
\v 14 Aok-bian arki! Au ꞌpirsai ꞌak, hi neekm ein naheun nok rais rekon, hi mihini mfa-faun, ma hi bisa mmafainekan es nok es.  
\v 15 Au ꞌtui maat-maat ꞌbi surat reꞌ ia, he utoon ki no goes anteniꞌ anmatoom nok rasi humaꞌ-humaꞌ. Au ꞌtui on nai, natuin Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu kau,  
\v 16 oras In nait kau ꞌjair Yesus Kristus In haef he ꞌnao utoon Uisneno In Rais Reko ꞌeu ka atoin Yahudis sin fa. Au unaob au mepu naan on reꞌ aꞌnaak rais pirsait es, reꞌ nabarab too mfaun ein anjair fuaꞌ-tuur es, reꞌ nharineb Uisneno In nekan. Fin Uisneno In Asmaan Akninuꞌ nakninuꞌ sin, he Uisneno bisa ntoup sin.   
\p
\v 17 Natuin au ꞌmafuut ꞌok Yesus Kristus, etun au bisa uꞌaitiꞌ au humak aꞌbi Uisneno In human ma In matan.  
\v 18 Au ka ubrain fa he uꞌuab rasi ꞌtetaꞌ. Au suma uretaꞌ Kristus In meupn ahaa, ma on mee mꞌes naꞌ In npaek kau. Oras ia nmuiꞌ atoin ka Yahudis fa reꞌ nneen ma natniin Kristus, natuin Uisneno npaek kau, he ururuꞌ ma ukriraꞌ ranan aꞌpaek au uab ein ma au ꞌmeupk ein.  
\v 19 Kristus anfee kau kuasa naꞌko Uisneno In Asmaan Akninuꞌ, he au bisa ꞌmoeꞌ rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ. In nfee kau kuasa naan he naruruꞌ ma nakriraꞌ mnak, Kristus reꞌ naan, sekau. Nok ranan naan, au utoon aꞌrair tuaf-tuaf nbi mee-mee, areꞌ saaꞌ ii ok-okeꞌ nmatoom nok Kristus in Rais Reko. Es naan ate, au utoon uꞌko kota Yerusalem, anfuun am nateef tar antea pah Ilirikum anpaumaak pah Itali.  
\v 20 Naꞌko un-unuꞌ te, au utenab ꞌak, “Au umnau he utoon anmatoom nok Kristus ꞌeu tuaf reꞌ ka nneen ma natniin niit fa In Rais Reko!” Fin au ka ꞌroim fa he unoniꞌ ꞌbi bare reꞌ atoniꞌ bian sin nanoniꞌ nrari nbin bare naan.  
\v 21 Anbi Suur Akninuꞌ Uisneno matuꞌi mnak,  
\q1 “Uuf am pah reꞌ ka nneen ma natniin niit fa nmatoom nok Uisneno,  
\q2 sin reꞌ naan, of es reꞌ niit Ee.  
\q1 Atoniꞌ reꞌ ka nneen ma natniin niit fa saaꞌ-saaꞌ,  
\q2 sin reꞌ naan, of es reꞌ nahini ntoom, anmatoom nok Ne.”\x + \xo 15:21 \xt Naiꞌ Yesaya 52:15\x*   
\s1 Naiꞌ Paulus anruun oras he nnao neu kota Roma  
\p
\v 22 Natuin au ꞌmeup gui on naan, etun es naꞌ au ka ꞌeiti ꞌkius ꞌiit ki fa feꞌ.\x + \xo 15:22 \xt Roma 1:13\x*  
\v 23 Mes oras ia, au urair ꞌmepu ꞌbi ia. Ma au urair toon-toon au umnau he ꞌeiti ꞌkius ki.  
\v 24 Karu au ꞌnao ꞌeu pah Spanyol, au he ꞌeisi ꞌkius ki. Rarit karu au ꞌeisi ꞌtahan ꞌbi naan, hi bisa mturun ma mbaab kau nok noni-roit he ꞌnao ꞌeu Spanyol.   
\p
\v 25 Mes oras ia, au he ꞌnao ꞌeu Yerusalem feꞌ, he ꞌtuthae Uisneno Iin na nbi naan.  
\v 26 Fin hit aok-bian sin etan propinsi Makedonia ma propinsi Akaya nfee nrarin roi kolekte he nturun ma nbaab atoin kasian sin reꞌ npirsain neun Kristus etan Yerusalem.\x + \xo 15:26 \xt 1 Korintus 16:1-4\x*  
\v 27 Sin he nmoꞌen on naan, natuin sin nnaben ate sin nmuꞌin tusaꞌ neun hit aok-bian sin abitan Yerusalem. Fin atoniꞌ naꞌko pah bian sin nbin mee-mee msaꞌ, antoup rais reko reꞌ Uisneno In Asmaan ee nfee neu atoin Yahudis sin feꞌ. Es naan ate, reko karu atoin asranit reꞌ ka Yahudis sin fa npaek sin aꞌmuiꞌk ein he nturun ma nbaab sin aok-bian atoin Yahudis sin.\x + \xo 15:27 \xt 1 Korintus 9:11\x*   
\p
\v 28 Onaim karu au ꞌmeup urair mepu ia, he ꞌfee roi kolekte ia ꞌeu hit aok-bian abitan Yerusalem, au he ꞌeisi ꞌkius ki oras au he ꞌnao ꞌeu Spanyol.  
\v 29 Karu au ꞌuum, au ꞌeik tetus-athoen naꞌko Kristus.   
\p
\v 30 Aok-bian arki! Natuin Yesus Kristus anjair hi Usiꞌ, ma natuin Uisneno In Asmanan anmoeꞌ ki ma mmaneek es nok es, es naan ate au ꞌtoit he hi mꞌonen batuur-batuur he Uisneno nturun ma nbaab kau.  
\v 31 Amtoit he Uisneno npafaꞌ ma npanat kau ꞌbi propinsi Yudea, he atoniꞌ reꞌ ka npirsai fa Uisneno kais anmoeꞌ maufinu neu kau. Ma mtoit he karu au ꞌnao ꞌtuthae atoin asranit abitan Yerusalem ate, sin ntoup kau nok reko.  
\v 32 Rarit karu tatuin Uisneno In romin, au bisa ꞌuum aꞌkius ki nok neek marine. Au he usnaas akreꞌo ꞌbi naan.  
\v 33 Au ꞌonen ma ꞌtoit he Uisneno nok ki. Fin In es reꞌ bisa nmoeꞌ atoniꞌ he nmoni nbi rais rameꞌ es nok es. Batuur on naan, tua!   
\c 16  
\s1 Naiꞌ Paulus ansonuꞌ haan tabes ma haan buseet neu aok-bian sin abitan Roma  
\p
\v 1 Anbi surat reꞌ ia, au he ꞌteek ma utoon ki bi Febi ꞌeu ki, ma ꞌtoit he hi mtoup goe. In es reꞌ sin nait je he naꞌnaak neu jemaꞌat et kota Kengkrea.  
\v 2 Au ꞌtoit he hi mtoup goe nok reko, on reꞌ hit atoin asranit kit atmatoup es nok es, natuin in nmafuut nok hit Usiꞌ. In nperluu saaꞌ ate, mturun ma mbaab ee. Fin in es reꞌ anturun ma nbaab kau ma too mfaun ein naꞌko unuꞌ.   
\q2
\v 3 Haan tabes ma haan buseet neu ain Priskila\f + \fr 16:3 \ft Suur Akninuꞌ uab Yunani ntui mnak, “Priska”. Priska ma Priskila naan, kanaf meseꞌ.\f* ma in mone aam Akila. Hai minaob miit Yesus Kristus In mepu mfaun mibu-bua.\x + \xo 16:3 \xt Haef ein sin Retaꞌ 18:2\x*  
\v 4 Sin nua sin he noi nmaten he nafetin kau naꞌko siraak. Mes ka au ꞌmees fa reꞌ aꞌtoit makasi ꞌeu sin. Fin ka atoin Yahudis fa reꞌ njair atoin asranit naꞌko jemaꞌat anbi mee-mee, antotin makasi msaꞌ natuin sin anmoꞌen rais reko.   
\q2
\v 5 Au ꞌsonuꞌ haan tabes ma haan buseet ꞌeu too mfaun ein reꞌ nabuan ma nakrein nbin ain Priskila ma aam Akila sin umiꞌ.  
\q2 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu au partei, naiꞌ Epenetus. In reꞌ naan, tuaf ahunut reꞌ npirsai neu Kristus anbi propinsi Asia.   
\q2
\v 6 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu bi Mia. In nmeup maꞌtaniꞌ nbi hi sonam ma hi tnaanm ein.   
\q2
\v 7 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu aam Andronikus ma ain Yunia.\f + \fr 16:7 \ft Suur Akninuꞌ uab Yunani reꞌ reko nneis ma manasik anneis antui mnak, \ft \+it Yunia\+it* (kaan bifee). Bian antui mnak, \+it Yulia\+it* (kaan bifee). Anmurai naꞌko abat boꞌes am teun, bian antein antui am nak, \+it Yunias\+it* (kaan atoniꞌ). Amnaist ein naꞌko un-unuꞌ, naan aam Andronikus ma ain Yunia naan, fee-mone reꞌ nmepun neun Uisneno on reꞌ aam Akila ma ain Priskila.\f* Sin reꞌ naan, atoin Yahudis on reꞌ au. Sin npirsai nrarin neun Kristus oras au ka ꞌpirsai fa feꞌ. Unuꞌ te, sin nbin bui je nanan nabuan nok kau. Sin njarin Uisneno In haef ein, ma too mfaun ein nahiin sin.   
\q2
\v 8 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu naiꞌ Ampliatus. Au ꞌneek ee, natuin in nmafuut nok hit Usiꞌ.   
\q2
\v 9 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu naiꞌ Urbanus. In nanaob Kristus In meup goe msaꞌ nabu-bua nok kai.  
\q2 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu naiꞌ Stakis, reꞌ au ꞌneek.   
\q2
\v 10 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu naiꞌ Apeles. In nasoin naan on naꞌko kreot. Batuur een, in npirsai nrair neu Kristus.  
\q2 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu naiꞌ Aristobulus in nonot-asar sin ok-okeꞌ.   
\q2
\v 11 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu naiꞌ Herodian. In atoin Yahudis on reꞌ au.  
\q2 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu naiꞌ Narkisus in nonot-asar sin ok-okeꞌ reꞌ npirsai neun Kristus.   
\q2
\v 12 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu bi Trifena ma bi Trifosa. Sin nanaob hit Usiꞌ In meup goe msaꞌ.  
\q2 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu au partei, bi Persis. Fin in imsaꞌ nmeup maꞌtaniꞌ neu hit Usiꞌ.   
\q2
\v 13 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu naiꞌ Rufus. Hit Usiꞌ es reꞌ anpiir ma nbetis naan ee.  
\q2 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu in ainf ee msaꞌ. Fin in reꞌ naan, on reꞌ au ain honiꞌ.\x + \xo 16:13 \xt Naiꞌ Markus 15:21\x*   
\q2
\v 14 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu naiꞌ Asinkritus, naiꞌ Flegon, naiꞌ Hermes, naiꞌ Patrobas, ma naiꞌ Hermas, ma aok-bian sin reꞌ natua nok sin.   
\q2
\v 15 Haan tabes ma haan buseet ꞌeu naiꞌ Filologus, biꞌ Yulia, naiꞌ Olimpas, naiꞌ Nereus ma in fetof, ma atoin asraint ein reꞌ nabuan nok sin.   
\p
\v 16 Karu hi mibua, mseun ma mtoup es nok es ampaek rais matabes ma mmaneek anbi neek akninuꞌ reꞌ pantas neu atoin apirsait ein. Kristus In jemaaꞌt ein abitan ia, ansoun ein haan tabes ma haan buseet neu ki msaꞌ.\x + \xo 16:16 \xt 1 Korintus 16:20, 1 Tesalonika 5:26\x*   
\s1 Naiꞌ Paulus anfaineek sin  
\p
\v 17 Aok-bian arki! Au ꞌtoit he hi mpaant om, fin anmuiꞌ tuaf he npeꞌen ma nbatis ki, ma nakreo namouf ki. Saaꞌ reꞌ sin natoon ki naan, anraban saaꞌ reꞌ hai minoniꞌ mrair ki. Onaim kais ammapartein mok atoniꞌ human on reꞌ sin!  
\v 18 Sin ka nmepun fa neun hit Usiꞌ Yesus Kristus. Sin suma nmepun neu sin tuak ein kuuk. Sin nfeef rekon nok tuaf reꞌ ka nahiin fa feꞌ nak, mee es reꞌ reko, ma mee es reꞌ maufinu. Sin nfeef rekon he nputa-kriun.   
\p
\v 19 Tuaf anbi bare mee-mee jah annenan nrarin am nak, hi mituin piut meu Uisneno In romin. Etun au neek ii nmariin natuin hi on naan. Au ꞌroim he hi mjair ahinit anmatoom nok rais rekon, ma kais amseor sin nok areꞌ kanan rais maufinu.  
\v 20 Uisneno es reꞌ bisa nfee kit mamut, rameꞌ es nok es, ma taininaꞌ. In of es reꞌ nareuꞌ nitu ꞌnaakf ee in kuasa, ma naruruꞌ mnak, hit es reꞌ amnisat. Naan ka ꞌroo fa goen. Au ꞌonen ma ꞌtoit he hit Usiꞌ Yesus Kristus naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu ki.   
\q2
\v 21 Naiꞌ Timotius reꞌ nmeup nabu-bua nok kau, nsonuꞌ haan tabes ma haan buseet neu ki.  
\q2 Naiꞌ Lukius, naiꞌ Yason, ma naiꞌ Sosipater ansonuꞌ haan tabes ma haan buseet amsaꞌ. Sin reꞌ naan, atoin Yahudis on reꞌ au.\x + \xo 16:21 \xt Haef ein sin Retaꞌ 16:1\x*   
\q2
\v 22 (Au reꞌ ia, naiꞌ Tertius kau, atui surat reꞌ ia, utuin saaꞌ reꞌ naiꞌ Paulus anreun he au ꞌtui. Au ꞌsonuꞌ haan tabes ma haan buseet manekat amsaꞌ, fin au reꞌ ia, hit Usiꞌ Iin ja msaꞌ.)   
\q2
\v 23 Au, naiꞌ Paulus kau, utua ꞌbi naiꞌ Gayus in umi. Atoin asraint ein biasa nabuan he nakrein nbin in umi. In nsonuꞌ haan tabes ma haan buseet neu ki msaꞌ.  
\q2 Naiꞌ Erastus, reꞌ bendahara kota, ma hit aok-bian naiꞌ Kuartus, ansoun ein haan tabes ma haan buseet amsaꞌ.\x + \xo 16:23 \xt Haef ein sin Retaꞌ 19:29, 1 Korintus 1:14, 2 Naiꞌ Timotius 4:20\x*   
\p
\v 24 [Au ꞌtoit he hit Usiꞌ Yesus Kristus naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu ki arki. On reꞌ naan, tua!]\f + \fr 16:24 \ft Suur Akninuꞌ uab Yunani reꞌ manasik anneis ma reꞌ reko nneis-neisi, ka ntui fa eraꞌ boꞌ nua mhaa reꞌ ia.\f*   
\s1 Uisneno naan, maꞌtaniꞌ nneis  
\p
\v 25 Ampures ma mboꞌis Uisneno! Fin In nmuiꞌ kuasat he naꞌbeꞌib ki. In Rais Reko, nak on reꞌ naan, ma au unoniꞌ ma utoon on reꞌ naan amsaꞌ, oras au ubenoꞌ ma utoon anmatoom nok Yesus Kristus. Uisneno es anfei natoon kit areꞌ rasin naan ok-okeꞌ reꞌ nmatoom nok Kristus, reꞌ un-unuꞌ te sin ka nahiin sin fa, natuin maꞌnifaꞌ feꞌ.  
\v 26 Mes oras ia, rasin reꞌ Uisneno In mafefa kniunꞌ ein un-unuꞌ antui nain sin anbin Suur Akninuꞌ, ro mamniit ein een. Uisneno ro ka nmaet fa, In es reꞌ anꞌator he tuaf ein naꞌkon puru ma pah anfuun am nateef bisa nahiin rasi reꞌ unuꞌ te maꞌnifaꞌ. Nok ranan naan, sin bisa npirsai Je, ma sin nmoeꞌ natuin In romin.  
\v 27 Suma In nmees kuun, Uisneno. Suma In nmees kuun nahiin batuur-batuur areꞌ kanan rasi. Au ꞌait siit pures-boꞌis ꞌeu Ne, natuin Yesus Kristus In ꞌmepun! Tebes, ro namneo, tua!  
\p Au surat antuuꞌ ma nheuꞌ on naan, tua.  
\q2 Saloom,  
\q2 Au naiꞌ Paulus kau, tua.