\id ACT  
\h Haef ein sin Retaꞌ 
\toc1 Usif Yesus in Haef ein sin Retaꞌ naiꞌ Yohanis in tuis 
\toc2 Haef ein sin Retaꞌ 
\toc3 Kis 
\mt2 Usif Yesus in Haef ein  
\mt1 sin Retaꞌ  
\c 1  
\s1 Uisneno nbaꞌan he nfee In Asmaan Akninuꞌ  
\p
\v 1-3 Amaꞌ Teofilus.\f + \fr 1:1-3 \ft Kanaf \ft \+it Teofilus\+it* nbi uab Yunani, in aꞌmoufn ii, ‘atoniꞌ reꞌ anneek Uisneno’. Surat reꞌ ia, naiꞌ Lukas in surat no nuan ii reꞌ in ntui je neu naiꞌ Teofilus. Amkius \+it naiꞌ Lukas\+it* 1:1-4 amsaꞌ.\f* Tetus ao-minaꞌ naꞌko kau, naiꞌ Lukas.  
\p Anbi surat ahunut, au ꞌtui ꞌrair areꞌ saaꞌ-saaꞌ reꞌ anmatoom nok Usif Yesus In aꞌmonin. Esan reꞌ saaꞌ-saaꞌ reꞌ In anmoeꞌ sin, ma saaꞌ-saaꞌ reꞌ In nanoniꞌ nrair sin naꞌko un-unuꞌ. In npiri nrair In haef ein. Maski atoniꞌ sin nasuusb Ee ma nhaꞌmuiꞌ Je tar antea naꞌmaet Je, mes Uisneno namonib nafainꞌ Ee. Ma oras In nmoni nfani te, In nakriir On neu In haef ein. Sin niit Ee fani-fani tar neno boꞌ haa, onaim sin nahinin nak In nmoni nfain batuur-batuur. In naꞌuab neu sin am nak, Uisneno on reꞌ Usif reꞌ nnaaꞌ aprenat. In nreek haefan sin neik Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee In kuasa. Tar antea In nsae nfain neu sonaf neno tunan.  
\p Areꞌ rasin reꞌ ia ok-okeꞌ, reꞌ au ꞌtui ꞌiit sin.   
\p
\v 4-5 Neot es, oras Naiꞌ Yesus nabua nok In haef ein nbin aꞌtoꞌef Saitun, In nfeen sin prenat am nak,  
\q1 “Mimnau! Nahunu te naiꞌ Yohanis nasrain neik oe, mes karu hi mpao mteniꞌ neno fauk amnemat, Uisneno of anmoꞌe nneis neu ki, natuin In nfee In Asmaan Akniunꞌ ee neu ki. Onaim natiꞌ hi kaisaꞌ mnao misaitan kota Yerusalem. Hi mpao mbi ia, tar Au Amaꞌ nfee In Asmaan Akniunꞌ ee neu ki, on reꞌ In nbaꞌan anrari. Ma hi mneen mirair miꞌko Kau.”\x + \xo 1:4-5 \xt Naiꞌ Lukas 24:49, Naiꞌ Mateos 3:11, Naiꞌ Markus 1:8, Naiꞌ Lukas 3:16, Naiꞌ Yohanis 1:33\x*   
\s1 Usif Yesus naꞌait On neu sonaf neno tunan  
\p
\v 6 Oras Naiꞌ Yesus nabua nok In haef ein, sin nataan Ee mnak, “Aam! Hai he mitaan miit on nai: Ho muhiin un-unuꞌ te, pah Israꞌel in napreent on kuun. Oras ia, Ho he mufetin kai miꞌko anaaꞌ aprenat sonaꞌ, aiꞌ hai he mpao mtein?”   
\p
\v 7 Rarit Naiꞌ Yesus nataah sin am nak, “Hi kaisaꞌ mitaan nok in oras naan feꞌ. Suma Au Amaꞌ neikn On es anꞌator in oras.  
\v 8 Onaim karu Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee neem antaam neu ki, of hi mipein ꞌbeꞌif ma maꞌtanif. Rarit hi ro he mnao mitoon meu areꞌ mansian ii ok-okeꞌ anmatoom nok Kau. Mitoon meu abitan kota Yerusalem, abitan propinsi Yudea ma propinsi Samaria, tar antea pah-pinan ia nfuun am nateef.”\x + \xo 1:8 \xt Naiꞌ Mateos 28:19, Naiꞌ Markus 16:15, Naiꞌ Lukas 24:47-48\x*  
\v 9 Naꞌuab anrair on naan ate, Naiꞌ Yesus naꞌait On neu sonaf neno tunan anbi sin maatk ein. In naꞌait On tar antea noep je nꞌaum naan Ee, ma sin ka niit antein Ee fa.\x + \xo 1:9 \xt Naiꞌ Markus 16:19, Naiꞌ Lukas 24:50-51\x*   
\p
\v 10 Oras sin anbaisenun feꞌ, nok askeken tuaf nua nhaek nakeit-ketin nok sin, sin npaken tai muit sene.  
\v 11 Tua nuaꞌ ein naan naꞌuab ein am nak, “Atoin Galileas arki! Nansaaꞌ am es hi msanmaak ma mbaiseun piut meu neon goe tnanan? Feꞌe na hi miit Naiꞌ Yesus naꞌait On neu neon goe tunan tar antea noep je nꞌaum naan Ee. Hi miit meik hi maatm ein oras In nsae neu neon goe tunan. In nsae on reꞌ mee te, In of anfain neem on reꞌ naan amsaꞌ.”   
\s1 Sin namin tuaf he nsekaꞌ naiꞌ Judas  
\p
\v 12 Rarit Naiꞌ Yesus In haef ein nsanun naꞌko ꞌtoꞌef Saitun, ma ntebin nfanin neun kota Yerusalem. Aꞌtoꞌef Saitun naan in aꞌroon ii naꞌko kota of oniꞌ kiur goes.\f + \fr 1:12 \ft Oras naan, tunggur agama Yahudi sin nafekan nak anbi neno snasat, atoin Yahudis ka nabeiꞌ fa he nnao naꞌroon. Ka nabeiꞌ fa he sin nnaon anneis naꞌko kiru nua. Tuis uab Yunani eraꞌ reꞌ ia nak, aꞌtoꞌef Saitun in aꞌroon ii namnees nok, “naot neno snasat in aꞌroon ii.” Es naan ate, hit tahiin tak aꞌtoꞌef Saitun naꞌroo kiur goes naꞌko kota Yerusalem.\f*   
\p
\v 13 Antean kota naan ate, sin ntaman neun umi reꞌ sin natuan nbin naa. Rarit sin nsaen neu keꞌen abit fafon. Sin kaank ein, esan reꞌ:  
\q2 naiꞌ Petrus,  
\q2 naiꞌ Yohanis,  
\q2 naiꞌ Yakobus,  
\q2 naiꞌ Anderias,  
\q2 naiꞌ Felipus,  
\q2 naiꞌ Tomas,  
\q2 naiꞌ Bertolomeos,  
\q2 naiꞌ Mateos,  
\q2 naiꞌ Yakobus (naiꞌ Alfeus in anah),  
\q2 naiꞌ Simon (naꞌko partei purtik Selot),\f + \fr 1:13 \ft Uab tukaꞌ ‘Selot’ namnees nok ‘Patriot’. Onaim naiꞌ Simon naꞌko partei purtik reꞌ naim ranan he naprenat kuuk sin pah. Sin he nriuꞌ anaaꞌ aprenat pah Roma naꞌko atoin Israelas sin pah.\f*  
\q2 ma naiꞌ Judas (naiꞌ Yakobus in anah).\x + \xo 1:13 \xt Naiꞌ Mateos 10:2-4, Naiꞌ Markus 3:16-19, Naiꞌ Lukas 6:14-16\x*   
\p
\v 14 Sin arsin nabuan nekaf meseꞌ fani-fani ma nꞌoen ein. Sin nꞌoen ein nabuan nok ain Maria, Naiꞌ Yesus In ainaf, nok bifee bian ma nok Naiꞌ Yesus In oirf ein.   
\p
\v 15 Neot es, sin nabuan nfanin, of oniꞌ sin tuaf nautn es boꞌ nua. Rarit naiꞌ Petrus anfeen anhaek ma naꞌuab am nak,  
\v 16 “Ainaꞌ-amaꞌ arkit okeꞌ! Of oniꞌ hi mimnau naiꞌ Judas feꞌ, reꞌ neon goes ii, in nok tuaf puukn es sin neman ma nheek Naiꞌ Yesus. Saaꞌ-saaꞌ reꞌ anboor neu naiꞌ Judas ro he njair on reꞌ naan. Fin nahunu te, Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee npaek usif naiꞌ Daut he ntui nain anmatoom nok naiꞌ Judas on reꞌ naan.  
\v 17 In reꞌ naan, hit ja, ma nmeup nabu-bua nok kit.”   
\p
\v 18 (Mes oras naiꞌ Judas naꞌsosaꞌ nrair Naiꞌ Yesus ate, in nait roit naan ma annao nsoos afu piis es. Rarit in nmate nbi bare naan, natuin in nmouf anteinb on ma in tain ee mpeeꞌ ma taif ein anroron npoin okeꞌ.  
\v 19 Oras naan, biak ein nmurai naꞌuab naktaur ein ma naktuut ein naꞌko es neu es, tar abitan kota Yerusalem nahinin rek-reko nmatoom nok naiꞌ Judas in aꞌmaten. Es naan ate, sin nakanab bare naan neik sin uab Aram nak \it ‘Hakeldama’\it*, reꞌ neik hit uab ii te nak ‘Pooꞌ Naaꞌ’.)\x + \xo 1:19 \xt Naiꞌ Mateos 27:3-8\x*   
\p
\v 20 Naiꞌ Petrus naꞌuab ankono mnak, “Unuꞌ te, usif naiꞌ Daut antui rasi naan et Surat Pures-Boꞌis sin. In ntui mnak,  
\q1 ‘Maut he in bare ꞌtua-haꞌ naan ruman;  
\q2 kais anmuiꞌ tuaf reꞌ he natua nteniꞌ anbi naan.’  
\p Ma in ntui nteniꞌ mnak,  
\q1 ‘Maut he in meup goe, nanaaꞌt ee neu tua ꞌtetaꞌ.’\x + \xo 1:20 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 69:25, 109:8\x*   
\p
\v 21-22 Onaim hit ro he taim tuaf he nsenuꞌ naiꞌ Judas. Hit taim taan tuaf es, reꞌ nabua nok kit sero ꞌroo goen. In ro he es reꞌ atoniꞌ reꞌ nhaumaakb on nok Naiꞌ Yesus oras In nnao nbi mee-mee, anmurai naꞌko naiꞌ Yohanis nasrain Naiꞌ Yesus. In ro he niit nok in matan nak Naiꞌ Yesus anmoni nfain naꞌko In aꞌmaten, tar naꞌait On anfain neu sonaf neno tunan.”\x + \xo 1:21-22 \xt Naiꞌ Mateos 3:16, Naiꞌ Markus 1:9, 16:19, Naiꞌ Lukas 3:21, 24:51\x*   
\p
\v 23 Oras naiꞌ Petrus naꞌuab anrair on naan ate, sin arsin nataam kanaf nua. Tuaf es, es reꞌ naiꞌ Matias, ma es anteniꞌ es reꞌ naiꞌ Yusuf, (reꞌ feꞌ-feꞌe te, sin nteek ee te nak naiꞌ Barsabas; ma sin nteek ee naiꞌ Yustus amsaꞌ).  
\v 24-25 Rarit sin nꞌoen ein buꞌ-buaꞌ am nak, “Amaꞌ abit sonaf neno tunan! Ho muhiin murek-rekoꞌ main tuaf meseꞌ-meseꞌ in nekan. Naiꞌ Judas anmate nporin in mepu. Onaim Ho meikn Om amruur ma mreek tuaf es naꞌko sin nua sin reꞌ ia, he nsekaꞌ naiꞌ Judas, he hai mait je njair Usif Yesus In haef.”  
\v 26 Rarit sin nheran suur anaꞌ neu tua nuaꞌ ein naan. Ma sin nheer antoom naiꞌ Matias in kanan. Es naan ate, sin nait je njair Usif Yesus In haef nabua nok tuaf boꞌes am mees ein naan.   
\c 2  
\s1 Uisneno In Asmaan Akninuꞌ antaam neu sin  
\p
\v 1-2 Nateef nok atoin Yahudis sin neon koꞌu reꞌ sin nteek ee tnak ‘Neon Pantekosta’,\f + \fr 2:1-2 \ft Atoin Yahudis sin ansoiꞌ neon koꞌu Pantekosta, nmurai naꞌko neon koꞌu Paska, rarit naꞌbabaꞌ nteniꞌ krei hiut. Es naan ate, hit tahiin tak Usif Yesus In aꞌmaten naan, neno boꞌ niim een.\f* areꞌ too mfaun reꞌ natuinaꞌ Naiꞌ Yesus, sin nabuan anbin uim jes.\x + \xo 2:1-2 \xt Aꞌnaak Rais Pirsait ein sin Atoran 23:15-21, Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 16:9-11\x* Nok askeken ate, sin nnenan aꞌruuf es neem naꞌko neon goe tnanan nahuum on reꞌ ain nautus. Aꞌruuf naan kouꞌ reꞌuf, tar abitan reꞌ naan ka nmanenan fa hanaf es nok es karu sin naꞌuab ein.  
\v 3 Rarit sin niit anteniꞌ nahuum on reꞌ ai pinaꞌ ansakan anbi sin meseꞌ-meseꞌ.  
\v 4 Onaim Uisneno In Asmaan Akninuꞌ antaman sin arsin. Rarit sin naꞌuab ein neik uab pah bian, anmatoom nok saaꞌ reꞌ Asmaan Akninuꞌ natoon ee neu sin.   
\p
\v 5 Oras naan, atoin Yahudis naꞌkon bare-bare et pah-pinan ia, neem nabuan anbin kota Yerusalem. Sin neek ein nmarinan he natuin Uisneno.  
\v 6 Oras sin nneen aꞌruuf naan, sin arsin neem nabuan anbin bare naan. Ma meseꞌ-meseꞌ anneen in uabaꞌ naꞌko Usif Yesus In haef ein sin ruurk ein. Onaim sin arsin ansanmakan.  
\v 7 Sin arsin anmasahun tar sin naꞌuab ein am nak, “Aꞌuab ein ia sin arsin atoin Galileas, aiꞌ?  
\v 8 Nansaaꞌ am es hit tneen sin naꞌuab ein neik uab naꞌko hit pah aa kuuk meseꞌ-meseꞌ?  
\v 9 Hit arkit teem taꞌko propinsi Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Yudea, Kapadokia, Pontus, Asia,  
\v 10 Frigia, Pamfilia, Masir, taꞌko Libia reꞌ anhaumaak kota Kirene; hit bian neman naꞌkon kota Roma;  
\v 11 ma bian anteniꞌ neman naꞌkon puru Kreta, ma pah Arap. Hit atoin Yahudis ma atoniꞌ pah bian reꞌ attaam atbi rais pirsait Yahudi. Hit arkit atneen sin naꞌuab ein neik hit uab meseꞌ-meseꞌ, anmatoom nok areꞌ rais maꞌtain reuꞌf ein reꞌ Uisneno anmoeꞌ nain sin. Aijoo! Hit tsanmaak ma tamkaak batuur-batuur!”   
\p
\v 12 Sin arsin namkakan, ma sin nmaktaan ein es nok es am nak, “On mee mꞌes bisa anjair on reꞌ ia? In aꞌmoufn ii, saaꞌ?”   
\p
\v 13 Mes bian naꞌakan sin, ma naꞌuab ein am nak, “Phueh! Kais amtoe mok sin, natuin sin nmafu nmaten, tua!”   
\s1 Naiꞌ Petrus naꞌuab neu too mfaun ein  
\p
\v 14 Naiꞌ Petrus, ma Usif Yesus In haef ein tuaf boꞌes am meseꞌ, nokan nbin naan. Rarit naiꞌ Petrus neiki ntaam akreꞌo, ma naꞌuab neu too mfaun ein reꞌ nabuan anbin naan. In naꞌuab naher-heer am nak, “Ainaꞌ-amaꞌ, aok-bian ki ok-okeꞌ! Hi reꞌ atoin Yahudis, ma hi reꞌ iim ma mitua ambi kota Yerusalem reꞌ ia! Amtakan hi ruikm ein ma mneen mirek-rekoꞌ meu saaꞌ reꞌ au he uꞌuab, natuin anmuiꞌ uab uuf es, reꞌ au he utoon ee ꞌeu ki ok-okeꞌ.  
\v 15 Hi kais mitenab mak sin reꞌ ia anmafun raur tua min-kase. Sin ka neu he nmafun fa, tua! Mimnau, ka tiit fa es he niun raru he namauf goe kik-kiku. Saaꞌ anteniꞌ feꞌ anreuk seo!  
\v 16 Hi mneen sin arsin naꞌuab ein neik hi uab ein ii meseꞌ-meseꞌ. Amneon ii on nai: oras naan, Uisneno natoon anrair rasi ia neu In mafefa kninuꞌ naiꞌ Joel am nak,   
\q1
\v 17 ‘Uisneno naꞌuab am nak, “Anbi neon amsoupt ein,  
\q2 Au of usanut Au Smanak ꞌeu bifee-atoniꞌ sin ok-okeꞌ.  
\q1 Hi aan feto ma hi aan mone,  
\q2 of Au ꞌpaek sin anjarin Au mafefa kniunꞌ ein.  
\q1 Hi aan muinf ein naan,  
\q2 of niit saaꞌ reꞌ Au he ururuꞌ ꞌeu sin anbin amnitas.  
\q1 Ma hi atoni mnais ein naan,  
\q2 of niit saaꞌ reꞌ Au he ukriraꞌ ꞌeu sin anbin amneit.   
\q1
\v 18 Nateef neon amsoupt ein,  
\q2 Au ꞌfee Au Smanak ꞌeu Au aan renuꞌ-aan rekaꞌ sin.  
\q3 Au ꞌfee ꞌeu atoin ein,  
\q3 ma Au ꞌfee ꞌeu bifee ngguin amsaꞌ.  
\q2 Of sin naꞌuab saaꞌ reꞌ Au utoon ee ꞌeu sin.   
\q1
\v 19-21 Of Neon Uisneon nggoe ntea, mes nahuun naꞌko neno naan antea,  
\q2 Au of aꞌmoeꞌ uhunun rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ anbi neon goe tnanan.  
\q3 Rais sanmakat on reꞌ maans ee nameisꞌook;  
\q3 ma fuun ee of meeꞌ rare on naaꞌ.  
\q2 Au he ꞌmoeꞌ rais sanmakat maineun reꞌuf anbi pah-pinan ia msaꞌ.  
\q3 Rasin naan, on reꞌ naaꞌ, ai, ma masuꞌ reꞌ ansae kboꞌes-akboꞌes neu neon goe tnanan.  
\q1 Ma nbi Uisneno In nenon reꞌ maineun reuꞌf ein naan, sekau es reꞌ anhunun ma antoit rais turun-babat naꞌko Uisneno te,  
\q2 Uisneno of nsoi nafetin sin.’ ”\x + \xo 2:19-21 \xt Naiꞌ Joel 2:28-32\x*  
\p Naan reꞌ naiꞌ Joel antui nain je, et afi unuꞌ.   
\p
\v 22 Aok-bian atoin Israelas arki! Hi mtakan hi ruikm ein ma mneen saaꞌ reꞌ au he utoon ki oras ia. Uisneno nruur ma nreek nain Naiꞌ Yesus, atoin Nasaretas naan. Hai mihiin batuur, natuin hai miit meik hai matam, nak Uisneno anpaek Je he nmoeꞌ rais sanmakat anjair rasi mkakan reꞌ maineun reꞌuf. Hi mihiin rasi ia msaꞌ, natuin Naiꞌ Yesus anmoeꞌ rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ nbi hi sonam ma hi tnanam.  
\v 23 Mes hi mroor miis Ne, meik ranan amtoit meu amoeꞌ reꞌuf he nkuus naꞌpetiꞌ In tuan ee nbi hau nehe. Te kaah, naan Uisneno nahini nrair naꞌko afi unuꞌ, ma naan antoom In sarit.\x + \xo 2:23 \xt Naiꞌ Mateos 27:35, Naiꞌ Markus 15:24, Naiꞌ Lukas 23:33, Naiꞌ Yohanis 19:18\x*  
\v 24 Namneo hi mmoeꞌ on reꞌ naan tar antea In nmaet batuur. Mes Uisneno ka nroim fa he Naiꞌ Yesus antuup nabaar. Es naan ate, Uisneno nafeitn Ee naꞌko rasi ꞌmaten in kuasan, ma namonib nafainꞌ Ee. Fin rasi ꞌmaetn ii in kuasan ka nabeiꞌ Je fa.\x + \xo 2:24 \xt Naiꞌ Mateos 28:5-6, Naiꞌ Markus 16:6, Naiꞌ Lukas 24:5\x*   
\p
\v 25 Unuꞌ te, usif naiꞌ Daut antui rasi anmatoom nok Naiꞌ Yesus, on nai:  
\q1 ‘Au uhiin ꞌak Uisneno nok kau piut-piut.  
\q2 Es naan ate, ka tiit fa saaꞌ es, reꞌ nabeiꞌ he namouf kau,  
\q3 natuin Uisneno anhaek piut et au bnapak.   
\q1
\v 26 Au neek ii nmariin, natuin rasi naan;  
\q2 ma au ꞌboꞌis uꞌnaebaꞌ Uisneno piut,  
\q3 ma au uꞌtenaꞌ he ꞌpao Goe.   
\q1
\v 27 Fin In ka nkonan fa au smanak he natua nabaar anbi bare neu amaets ein.  
\q2 Ma Uisneno ka nparakan fa In Tuaf Akninuꞌ In Aon-Taꞌun he npuun anbi nopu.   
\q1
\v 28 Uisneno natoon kau raan aꞌhonis reꞌ amneot.  
\q2 Es naan ate, au neek ii nmariin anmaet,  
\q3 natuin Uisneno nok kau piut.’\x + \xo 2:28 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 16:8-11\x*  
\p Naan reꞌ usif naiꞌ Daut antui nain je, et afi unuꞌ.   
\p
\v 29 Aok-bian arki! Oras ia mfee kau mainuan akreꞌo, he au uꞌuab nok akninuꞌ, uab reꞌ anmatoom nok kaꞌo Daut. In naꞌuab on naan, mes in ka nteek on fa neu in tuan ii nmees. In nmate nrair, ma nsuub anrair je, ma in naetn ee, et hit atnaank ii feꞌ tar antea neno ia.  
\v 30 Usif naiꞌ Daut reꞌ naan, Uisneno In mafefa kninuꞌ. Ma in nahiin nak Uisneno anbaꞌan neik rais supat nak, in sufan-kaꞌun tuaf es naꞌko naiꞌ Daut of es annaaꞌ aprenat, es reꞌ Tuaf reꞌ Uisneno anruur ma nreek nain Je naꞌko afi unuꞌ.\x + \xo 2:30 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 132:11, 2 Naiꞌ Samuel 7:12-13\x*  
\v 31 Oras naan, naiꞌ Daut ankius naꞌroo neu neon amnemat. Ma in natoon nahuun anmatoom nok Tuaf reꞌ Uisneno nruur ma anreek nain Je. Nak Tuaf reꞌ naan of anmoni nfain naꞌko In aꞌmaten. Ma naiꞌ Daut nak Tuaf naan amsaꞌ of ka nabaar fa nbi bare neu amaets ein, ma in aon-taꞌun ka npuun niit fa.   
\p
\v 32 Tuaf reꞌ naiꞌ Daut natoon ee naan, es reꞌ Naiꞌ Yesus! Uisneno namonib nafainꞌ Ee naꞌko In aꞌmaten. Ma hai arkai miit nok hai matam. Namneo, In nmoni nfain.  
\v 33 Oras ia, Uisneno nait naꞌrat-ratan anrair Naiꞌ Yesus ma nfee Ne ꞌtokoꞌ ma kuasa koꞌu nneis. In ntook et Uisneno In abnapan aꞌneꞌu, et bare reꞌ Uisneno nabarab nain je. In Aamf ee anfee Ne In Asmaan Akninuꞌ, on reꞌ Uisneno anbaꞌan nain je et afi unuꞌ. In anbaꞌan amsaꞌ he nfee kit In Asmaan Akninuꞌ naan. Onaim oras ia, saaꞌ reꞌ hi mneen ma miit ee, naan Uisneno anfee In Asmanan.  
\v 34 Naiꞌ Daut ka nsae niit kuun fa ntea neon goe tnanan, mes in ntui niit am nak,  
\q1 ‘Uisneno naꞌuab neu au usiꞌ mnak,  
\q2 “Amtook nai mbi Au abnapak aꞌneꞌu, mbi bare reꞌ Au ubarab ꞌain je,   
\q3
\v 35 tar Au ꞌmoeꞌ ho muusn ein anriꞌtuun neu ko.’ ”\x + \xo 2:35 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 110:1\x*   
\p
\v 36 Es naan ate, hi atoin Israelas arki ro he mihiin batuur anmatoom nok Naiꞌ Yesus reꞌ hi mkuus miis Ne naan. In es reꞌ Kristus, reꞌ Uisneno npiir nain Je naꞌko un-unuꞌ, ma In njair Aꞌnakat neu kit amsaꞌ.”   
\p
\v 37 Annenan on naan ate, sin neek ein akratiꞌ-kratiꞌ. Onaim sin nataan naiꞌ Petrus nok haef bian sin am nak, “Eee, baꞌe sin! Onaim oras ia, hai he mmoeꞌ on mee, tua?”   
\p
\v 38 Rarit naiꞌ Petrus nataah sin am nak, “Hi arki meseꞌ-meseꞌ ro he misaitan ma mifetin hi sanat ma penu sin, ma mtebi mfain mituinaꞌ Uisneno. Rarit hi ro he mnonaꞌ hi tuam ein he nasrain ki, he njair tanar nak, hi miꞌteꞌun ma miꞌbaniꞌ hi ꞌmoint ii he mituinaꞌ Yesus Kristus In raan aꞌhonis. Naan njair tanar amsaꞌ nak, Uisneno nsaok nain areꞌ kanan hi sanat ma penu sin. Ma hi of mipein Uisneno In Asmaan Akninuꞌ amsaꞌ.   
\p
\v 39 Fin Uisneno nbaꞌan nain he nfee Je neu areꞌ tuaf reꞌ ntaam anjair Iin na. Nok ranan naan, In najarib In rais manbaꞌan neu ki ma neu hi sufam-kauꞌm ein. In nbaꞌan on reꞌ naan amsaꞌ he nfee Je neu tua sonaꞌ antein.”   
\p
\v 40 Naiꞌ Petrus naꞌuab amnanuꞌ neu sin feꞌ, am nak, “Oras ia, too mfaun ein anseken ma nbeon ok naꞌkon raan aꞌhonis amneot. Es naan ate, hi ro he mpanat mirek-rekoꞌ he kais hi mituinaꞌ amoeꞌ reuꞌf ein sin ranan. Hi ro he mituin meu Uisneno In raan amneot ma amnonot naan. Nok ranan naan ate, of Uisneno nsoi nafetin ki, he hi mmoin mibaar mok Ne.”   
\p
\v 41 Rarit too mfaun ein antoup naiꞌ Petrus in uaban. Onaim sin ntaam natuin Naiꞌ Yesus In Raan Aꞌhonis, ma sin nnonaꞌ sin tuak ein he nasrain sin. Neno naan, tuaf nifu teun antaam anjarin apirsait neu Naiꞌ Yesus.  
\v 42 Sin nromin he nabua nok biak ein reꞌ natuinaꞌ Naiꞌ Yesus. Ma sin nmonin reko es nok es. Neno-neno te, sin nmakoen he nneen noniꞌ-taruꞌ naꞌko Usif Yesus In haef ein. Sin nꞌoen ein te nabuan. Sin nbukaen nabuan amsaꞌ.   
\s1 Apirsait ein sin aꞌmoink ein  
\p
\v 43 Oras naan, Usif Yesus In haef ein anmoꞌen rais sanmakat amfaun, tar antea areꞌ too mfaun ein ansanmakan ma namtaun amsaꞌ.  
\v 44 Apirsait ein reꞌ natuinaꞌ Usif Yesus In Raan Aꞌhonis naan, nabuan ma nmonin nok nekaf meseꞌ, tar saaꞌ-saaꞌ reꞌ sin nmuiꞌ je te, sin arsin anpaek nabuan.\x + \xo 2:44 \xt Haef ein sin Retaꞌ 4:32-35\x*  
\v 45 Bian naꞌsosaꞌ sin baerꞌ ein ma sin aꞌmuiꞌk ein, rarit anbait roit ein naan neu apirsait ein, meseꞌ-meseꞌ natuin in perluut.  
\v 46 Neno-neno te, sin nromin he nabuan anbin Uisneno In Uim Onen Uuf. Sin arsin anbukaen natnan-nanin naꞌkon uim jes neun uim jes nok neek marine. Sin arsin anmatuurn ein es nok es, ma ka napain nitan fa.  
\v 47 Ansuun neno, sin npures ma nboꞌis Uisneno ka natfeek niit fa. Biak ein reꞌ ka nabua nok sin fa anmarinan sin amsaꞌ. Neno-neno te, Uisneno nsoi nafetin tuaf bian, ma sin antaam nabuan nok Usif Yesus Iin na. Tar antea sin nmaꞌbaab ein amfaun piut.   
\c 3  
\s1 Naiꞌ Petrus narekoꞌ atoin ameen buaꞌ es  
\p
\v 1 Anbi neon goes, nreuk teun maans ii nmaeb, naiꞌ Petrus nok naiꞌ Yohanis annaon anbin Uisneno In Uim Onen Uuf he nꞌoen ein nok tuaf bian.  
\v 2 Sin he nnao ntaman natuin eon kouꞌ goes reꞌ in kaan ee, ‘Enoꞌ Amasat’. Anbi naan, sin niit atoin es, reꞌ haen ein anbuan naꞌko oras in ainf ee nahoins ee ji. Neno-neno te, atoin ein anbaib neik je neu bare naan, he in bisa ntoit saaꞌ-saaꞌ naꞌko sekau-sekau reꞌ anpeꞌon enoꞌ naan he ntaam neu Uim Onen Uuf.  
\v 3 Ma oras in niit naiꞌ Petrus nok naiꞌ Yohanis he ntaman neun Uim Onen naan in nanan, in nnonaꞌ in aꞌniman ma antoti mnak, “Airoo, amaꞌ sin! Hi mturun maan kau feꞌ. Amfee maan kau saaꞌ akreꞌo.”   
\p
\v 4 Sin nua sin ankius naꞌtesan atoin ameen buaꞌ naan, rarit naiꞌ Petrus naꞌuab am nak, “Baꞌe! Amkius uum feꞌ!”   
\p
\v 5 Atoniꞌ naan nait in matan ma nkius sin nua sin. In natenab am nak, “Sin nua sin of he nfee kau saaꞌ es.”   
\p
\v 6 Mes naiꞌ Petrus naꞌuab am nak, “Baꞌe! Au ka ꞌmuiꞌ fa roit sen meseꞌ. Mes oras ia, au he ꞌfee ko saaꞌ reꞌ au ꞌmuꞌi. Amneen murek-rekoꞌ, tua! Nok kuasat naꞌko Yesus Kristus, atoin Nasaretas naan, au ꞌak ko: amfeen he mnao nai!”   
\p
\v 7 Rarit naiꞌ Petrus annaaꞌ atoin ameen buaꞌ naan in aꞌniman aꞌneꞌu ma nfiit nahakeꞌ. Oras naan, in haen ein nareok nanin.  
\v 8 Nok askeken, in ntaikreit, ma annao neu-mneem he naꞌtakaꞌ in haen ein. Rarit in nok antaam anbi Uim Onen nok sin nua sin. In nnao nok, antaikreit nok, ma anboꞌis Uisneno.  
\v 9 Areꞌ too mfaun ein nbin bare naan niit ee annao ma nboꞌis Uisneno.   
\p
\v 10 Oras sin nahiin je te, sin nsanmakan ma naꞌuab ein am nak, “Atoniꞌ reꞌ ia, in es reꞌ atoin ameen buaꞌ reꞌ ntoit roit neno-neno nbi Eonꞌ Amasat, aiꞌ? On mee mꞌes in nareok?”   
\s1 Naiꞌ Petrus naꞌuab anbi Uim Onen Uuf ee nanan  
\p
\v 11 Rarit atoniꞌ naan annao nabua nok naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis. Sin teun sin antean roop mainuan es, kaan ee ‘Ropo Usif naiꞌ Soleman’. Rarit areꞌ too mfaun ein neman ma nauban sin nok neek sanmakat.  
\v 12 Oras naiꞌ Petrus niit too mfaun ein naan ate, in nmurai naꞌuab am nak, “Atoin Israelas ki! Nansaaꞌ am es au aok-bian arki, hi msanmaak oras hi mkius rasi ia? Nansaaꞌ am es hi mkius kai piut? Oniꞌ hi mak atoniꞌ ia bisa nnao, natuin hai mpaek reꞌu oo, aiꞌ natuin hai mmakoe he mituinaꞌ Uisneno? Aiꞌ on mee?  
\v 13 Au he utoon ki on nai: hit beꞌi-naꞌi sin, esan reꞌ naiꞌ Abraham, naiꞌ Isak, ma naiꞌ Yakop, sin naꞌruir ein ma naꞌbesan neu Uisneno. Uisneno reꞌ naan, es nait naꞌratan In Atoniꞌ reꞌ In npiir nain Je naan, es reꞌ Naiꞌ Yesus. Naiꞌ Yesus reꞌ naan, es reꞌ maeb es ii, hi mait maan Ee ma minaaꞌt Ee meu gubernur Pilatus. Gubernur ee he nafeitn Ee, mes hi mraban in nromin reꞌ naan, he kais nafetin Naiꞌ Yesus.\x + \xo 3:13 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 3:15\x*  
\v 14 Mes Naiꞌ Yesus naan, Atoniꞌ reꞌ ka nmuiꞌ fa sanat. In neekn ee reko. Gubernur ee he nafetin Atoniꞌ reꞌ ka nmuiꞌ fa sanat naan, mes hi arki mraabn ee nok maꞌtaniꞌ. Reꞌ reꞌuf anneis-neis ji hi mikeekt ee, he nafetin atoin amoeꞌ reꞌuf es, reꞌ aroor atoniꞌ, he nnonaꞌ nafainꞌ ee neu ki.\x + \xo 3:14 \xt Naiꞌ Mateos 27:15-23, Naiꞌ Markus 15:6-14, Naiꞌ Lukas 23:13-23, Naiꞌ Yohanis 19:12-15\x*  
\v 15 Onaim hi es reꞌ amroor miis Naiꞌ Yesus. Te kaah, In es reꞌ Uuf neu ꞌMonit. Amneon ii, In nmaten nrair jen, mes Uisneno namonib nafainꞌ Ee naꞌko In aꞌmaten. In reꞌ ia, es reꞌ hai miit Ee nok hai maatm ein kiim.   
\p
\v 16 Hi mihiin main atoin ameen buaꞌ reꞌ ia. Oras ia, in maꞌtain jen, mes ka hai fa es reꞌ mireokꞌ ee. Hai ka mmuiꞌ fa kuasat saaꞌ-saaꞌ. Kuasat naan neem naꞌko Naiꞌ Yesus kuun. Atoniꞌ ia anfeen ma nhaek natuin in npirsai neu Usif Yesus. Fin Usif Yesus naan es reꞌ narekoꞌ nain je ma hi miit mok hi maatm ein.   
\p
\v 17 Aok-bian arki! Oras ia, au uhiin ꞌak hi mok hi aꞌnaakt ein ammoeꞌ amreꞌut meu Naiꞌ Yesus. Mes hi ka mihiin fa in aꞌpoin ii on mee.  
\v 18 Mes Uisneno natoon anrair et afi unuꞌ, npaek In mafefa kninuꞌ sin am nak, Anah reꞌ In npiir anrair Je naan ro he napein maꞌneꞌat. Rasi naan, njari nrair.  
\v 19 Es naan ate, hi ro he misaitan hi saant am penu sin, ma mtebi mfain iim meu Uisneno, maut he In nnoes nain sin, ma ka namnau nteniꞌ sin fa.  
\v 20 Uisneno of anhaꞌtain hi neekm ein. Ma Uisneno of ansonuꞌ nafaniꞌ neu ki, Kristus reꞌ In npiir anrair Je naan. Ma Kristus reꞌ naan, es reꞌ Naiꞌ Yesus reꞌ In nreek anrair Je neem neu ki.  
\v 21 Naꞌko afi unuꞌ, Uisneno naꞌuab anpaek In mafefa kninuꞌ ein am nak, ‘Uisneno of nanoon ma naneo areꞌ kanan rasi, tar antea sin njarin feꞌu.’ Es naan ate, Naiꞌ Yesus ro he npao nbi In Baran Akninuꞌ tar antea In neem he naꞌfeꞌu areꞌ rasi.   
\p
\v 22 Kaꞌo Musa naꞌuab niit amsaꞌ neu atoin Israelas am nak,  
\q1 ‘Hi Aꞌnakat naan, es reꞌ Uisneno, of In nreek haefan Atoin es naꞌko ki he njair In mafefa kninuꞌ, on reꞌ In npaek kau aꞌjair In mafefaꞌ. Es naan ate, hi ro he mtakan hi ruikm ein ma mneen areꞌ saaꞌ-saaꞌ reꞌ In natoon ki sin.\x + \xo 3:22 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 18:15,18\x*  
\v 23 Mes sekau reꞌ ka nroim fa he nneen narek-rekoꞌ Atoniꞌ naan In uabn ate, Uisneno of nait inporin nain je naꞌko Iin na, ma ka nmuiꞌ fa hak antein nok sin.’\x + \xo 3:23 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 18:19\x*   
\p
\v 24 Ka kaꞌo Musa nmees naꞌuab aah fa rasi naan. Mes Uisneno msaꞌ anpaek tuaf bian antein, he njarin In mafefaꞌ, ma sin natonan areꞌ rasin naan amsaꞌ. Reꞌ afi ahunut, Uisneno npaek kaꞌo Samuel, he natoon rasin reꞌ muniꞌ ia hit tiit sin teik hit maatk ein.  
\v 25 Uisneno anbaꞌan amsaꞌ neu kaꞌo Abraham am nak,  
\q1 ‘Naꞌko ho sufam-kaꞌum tuaf es, Au of aꞌfee tetus-athoen ꞌeu areꞌ uuf am pah anfuun am nateef pah-pinan ia.’\x + \xo 3:25 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 22:18\x*  
\p Areꞌ rais manbaꞌan reꞌ Uisneno nfee sin neu In mafefa kniunꞌ ein unuꞌ naan, oras ia najairb ok anbi hi sonam ma hi tnanam, es reꞌ au aok-bian ki atoin Israelas ki.  
\v 26 Uisneno nreek haefan In Anah reꞌ In npiir nain Je, he naruruꞌ ma nakriraꞌ ranan, maut he hi misaitan hi saant am penu sin. Nok ranan naan, In nakriraꞌ In nekan arekot neu ki. Uisneno nreek haefan In Anah naan nahuun neu ki, rarit naꞌ In nreek haefn Ee neu uuf am pah bian ein. Naan anjari tetus-athoen neu kit arkit.”   
\c 4  
\s1 Aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaakt ein noꞌen naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis  
\p
\v 1 Oras naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis naꞌuab ein nok atoniꞌ fauk feꞌe te, kaes kouꞌ guin neman. Kasen naan esan reꞌ: aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaakt ein, tuaf bian naꞌkon partei pirsait Saduki, ma aꞌnaak paot Uim Onen Uuf. Sin neman he nmatoen nok naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis.  
\v 2 Kasen naan natoꞌon naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis, natuin sin nua sin natoon neu too mfaun am nak, “Naiꞌ Yesus anmoni nfain naꞌko In aꞌmaten! Nok ranan naan, In nfei ranan neu amaets ein he nmoni nfanin amsaꞌ.”\f + \fr 4:2 \ft Tuaf naꞌko partei Saduki sin ka npirsain fa noniꞌ reꞌ nak amaets ein bisa nmoni nfanin.\f*  
\v 3 Onaim sin nreun tuaf he nheek sin nua sin. Mes, natuin maans ii nmaeb jen, onaim sin nataam sin nua sin anbi bui. He nokaꞌ on naan ate, naꞌ anparikas sin rasi.  
\v 4 Mes naꞌko tuaf ein reꞌ anromin he nneen ma ntoup haef ein sin noinꞌ ein, tuaf amfaun anmanauk ein nak saaꞌ-saaꞌ reꞌ haef ein nanoniꞌ sin reꞌ naan, ro batuur. Es naan ate, tuaf-tuaf neman ma naꞌbaab ein piut, tar antea of oniꞌ sin buꞌ-buaꞌ tuaf nifu niim.   
\p
\v 5 Nokaꞌ on naan ate, atoin Yahudis sin aꞌnaet ein nabuan anbin kota Yerusalem. Sin esan reꞌ: aꞌnaakt ein, atoni mnais haart ein, ma tunggur agama Yahudi sin.  
\v 6 Aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaak kouꞌ goe msaꞌ nok anbi naan. In kaan ee, naiꞌ Hanas. Aꞌnaet bian antein, esan reꞌ naiꞌ Kayafas, naiꞌ Yohanis, naiꞌ Aleksander, ma naiꞌ Hanas in uim je nanan sin nokan anbin naan amsaꞌ.  
\v 7 Oras sin arsin antaam nabuan ate, sin nreek tuaf he neik naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis, he sin nateef nok sin. Oras sin nua sin ntaman nrarin ate, aꞌnaet ein natanan am nak, “Anmoeꞌ on mee mꞌes reꞌ hi bisa mirekoꞌ atoin ameen buaꞌ naan? Hi mpaek kuasat miꞌko sekau? Ma sekau es reꞌ anreun ki he hi mibrain he mmoeꞌ on reꞌ naan?”   
\p
\v 8 Rarit Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee nhaꞌtain naiꞌ Petrus in nekan. Onaim in nataah am nak,  
\q1 “Sin amaꞌ arki! Hi es reꞌ amjair aꞌnakat ma atoni mnais harat meu too Israꞌel ok-okeꞌ! Kais mitooꞌ, karu hai on reꞌ mtakaꞌnanaꞌ kreꞌo.  
\v 9 Atkisu te, hi on reꞌ he mmakaꞌrasiꞌ mok kai, natuin hai mturun ma mirekoꞌ atoin ameen buaꞌ tuaf es. Onaim hi mitaan kai, hai mirekoꞌ atoniꞌ naan, mpaek sekau in kuasa?  
\v 10 Onaim au he utoon ꞌeu ki on nai: amaꞌ sin arki mimnau atoin Nasaretas es, reꞌ In kaan ee Naiꞌ Yesus. In es reꞌ Kristus, reꞌ Uisneno nruur ma nreek nain Je naꞌko unuꞌ. Ma hi es reꞌ amkuus miꞌpeit Ee nbi hau nehe. Mes Uisneno namonib nafainꞌ Ee naꞌko In aꞌmaten. Au ꞌroim he sin amaꞌ arki mok too Israꞌel ok-okeꞌ mihiin mak hai mirekoꞌ atoin ameen buaꞌ reꞌ ia, meik Naiꞌ Yesus reꞌ ia In kuasan.  
\v 11 Anbi Uisneno In Suur Akninuꞌ matuꞌi nrair anmatoom nok Naiꞌ Yesus reꞌ ia mnak,  
\q2 ‘Anmuiꞌ faut goes reꞌ atukan fautn ein nait inporin,  
\q3 mes namuni te, fatu naan anjair fatu ꞌsukif neu nii ainaf.’\x + \xo 4:11 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 118:22\x*   
\q1
\v 12 Anbi pah-pinan ia no mes-meseꞌ, Uisneno ka nfei fa ranan ꞌtetaꞌ he nsoi nafetin kit taꞌko hit saant am penu sin. Suma arahaa ranan meseꞌ, es reꞌ Naiꞌ Yesus. Karu ka In fa te, ka tiit fa es, reꞌ bisa nfee kit aꞌhonis.”   
\p
\v 13 Atooks ein anbin naan nahinin nak, naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis, sin nua sin too amonot, ka on fa askoort ein. Mes sin nsanmakan, natuin sin nua sin naꞌuab ein maat-maat ma nabranin. Sin nahinin nak nua sin aꞌhakef meseꞌ ma ꞌnaof meseꞌ nok Naiꞌ Yesus.  
\v 14 Etun sin amninuꞌ-mniun ein, ma ka fefaꞌ meseꞌ fa. Saaꞌ antein, atoniꞌ reꞌ nareok naꞌko meen buaꞌ naan anhaek nakeit nok naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis anbi naan.  
\v 15 Rarit sin nreun Naiꞌ Yesus In haef ein nua sin nak, “Hi mpoi mtahan meu moneꞌ.” Onaim sin naꞌuab ein he namin ranan he namouf sin.  
\v 16 Sin nmaktaan ein am nak, “On mee? Hit he tmoeꞌ sin on mee? Natuin abitan kota Yerusalem ok-okeꞌ nahinin nak sin reꞌ naan es reꞌ nmoeꞌ rais sanmakat ia. Hit he tpeen teik uab saaꞌ attein? Fin rasi ia mamnitaꞌ maat-maat.  
\v 17 Reko nneis, hit taim ranan he rasi ia maꞌkubaꞌ ma maꞌkoroꞌ, ma kais natoon on anbi mee-mee. Reko nneis, hit akaꞌtau sin ma taꞌkuaꞌ sin, he sin kais anfeen noniꞌ antein anmatoom nok Naiꞌ Yesus In Raan Aꞌhonis. Karu sin ka natninan fa te, of sin nahinin, aa oo!”   
\p
\v 18 Rarit aꞌnaet ein noꞌen nataam sin ma naꞌuab neu sin am nak, “Amneen mirek-rekoꞌ! Ka nabeiꞌ fa he mfee noniꞌ amtein anmatoom nok Naiꞌ Yesus!”   
\p
\v 19 Mes naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis natahan am nak, “Bait hi mitenab mirek-rekoꞌ, tua. Mee es reꞌ reko nneis? Tatuinaꞌ hi preent ii te, es reꞌ reko nneis ii oo, aiꞌ tatuinaꞌ prenat Uisneno?  
\v 20 Hai miit meik hai maatm ein, ma hai mneen meik hai ruikm ein areꞌ kanan rasi namfau. Nansaaꞌ am es hai bisa mimninuꞌ? Hai ro he mitoon rasin naan!”   
\p
\v 21 Mes aꞌnaet ein reꞌ antokon ma nꞌaaꞌ rasi naan, antaar antein sin. Rarit sin nafetin tua nua ein naan, natuin sin ka nahini ntenin fa neu he nhukun sin nok saaꞌ. Ma sin namtaun amsaꞌ, kar-karu too mfaun ein antaisibun. Fin too mfaun ein anboꞌis Uisneno In kanan, natuin atoin ameen buaꞌ naan nareko nrair.  
\v 22 (Atoin ameen buaꞌ naan, nameen naan toon boꞌ haa nneis, es naꞌ in bisa nnao naan.)   
\s1 Usif Yesus Iin na anꞌoen ein ma ntotin he sin kais namtaun  
\p
\v 23 Oras sin nafetin naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis, sin nua sin antebi nfanin ma natefan nok sin aok-bian sin. Rarit nua sin natonan sin areꞌ uab ma taras reꞌ sin nneen sin naꞌko aꞌnaet ein.  
\v 24 Anneen anrair on naan ate, sin aok-bian sin nabuan nok nekaf meseꞌ, ma anꞌoen ein am nak, “Uisneno, Akuasat Afin-finit. Uisneno Amoꞌet-Apakaet neno tunan ma pah-pinan nok in afan.\x + \xo 4:24 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 20:11, Naiꞌ Nehemia 9:6, Siit Pures-Boꞌis sin 146:6\x*  
\v 25 Unuꞌ te, Ho Asmaan Akninuꞌ anpaek kaꞌo Daut anjair Ho mafefa kninuꞌ, he ntui nain rasi anmatoom nok atoniꞌ reꞌ anraban Naiꞌ Yesus am nak:  
\q1 ‘Atoniꞌ naꞌko uuf ma pah bian, natoꞌon natuin sin nnenan uab anin.  
\q2 Sin nrunan rafuꞌ-rafuꞌ ma nanaobaꞌ rasi reꞌ ka maꞌuꞌu fa.   
\q1
\v 26 Areꞌ usif pah-pinan nabuan he sin nmakenan ma nmaraban Uisneno.  
\q2 Ma aꞌnaakt ein anneek aꞌbuan he nraban Uisneno nok Kristus,  
\q3 es reꞌ Atoniꞌ reꞌ Uisneno nruur nain Je naꞌko afi unuꞌ.’\x + \xo 4:26 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 2:1-2\x*   
\p
\v 27 Namneo, saaꞌ reꞌ kaꞌo Daut antui nain je naan, njari nrair oras ia. In aꞌmoufn ii mamniit een. Anbi kota ia in nanan, usif Herodes ma gubernur Pontius Pilatus nabuan nok hai atoni mnais ein pah Israꞌel, ma nok aꞌnaakt ein naꞌkon pah bian. Sin arsin namin ranan he nraban Naiꞌ Yesus, Tuaf reꞌ Uisneno Ho mbetis main Je ji.\x + \xo 4:27 \xt Naiꞌ Mateos 27:1-2, Naiꞌ Markus 15:1, Naiꞌ Lukas 23:1, 7—11, Naiꞌ Yohanis 18:28-29\x*  
\v 28 Mes oras ia, hai mihiin namneo-namneo mak, areꞌ saaꞌ ein naan antoom Uisneno Ho romim, natuin saaꞌ reꞌ Ho mufeek main je mbi afi unuꞌ.  
\v 29 Koi Usiꞌ Ho miit! Fin oras ia, sin nꞌakaꞌtau kai. Onaim hai mbaiseun ma mtoit Ko Usiꞌ, amfee kai neek haꞌtanis, he oras hai mnao ma mitoon Rais Arekot anmatoom nok Naiꞌ Yesus, kais nok neek amtaus.  
\v 30 Hai mtoit Ko, he mfee kai kuasa, he hai bisa mirekoꞌ areꞌ ameent ein. Ma hai mtoit kuasa msaꞌ he hai mmoeꞌ areꞌ rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ he sin nahinin nak, kuasat naan in amneemn ii naꞌko Atoni Kninuꞌ reꞌ Uisneno nreek haefn Ee, es reꞌ Naiꞌ Yesus. Hai onen naꞌtuuk ma naꞌpaar on reꞌ naan, tua!”   
\p
\v 31 Oras sin nꞌoen ein on naan ate, umi reꞌ sin nabuan anbi naan, naꞌhasuꞌ. Ma sin arsin annaben Uisneno In Asmaan Akninuꞌ antaam neu sin. Rarit sin npoin ma natoon Uisneno In Rais Reko nok maat-maat.   
\s1 Apirsait ein nmoin nabuan anbi suust am marinet  
\p
\v 32 Onaim areꞌ apirsait ein neun Naiꞌ Yesus, sin nekaf meseꞌ ma ansaof meseꞌ, ma nmanekan es nok es. Ka tiit fa apanit, fin sin nmabatin es nok es. Bareꞌ mee reꞌ tuaf es iin ja, anfee je he sin arsin npaek namnes-nesan.\x + \xo 4:32 \xt Haef ein sin Retaꞌ 2:44-45\x*  
\v 33 Ma Uisneno nfee In kuasat neu In haef ein, he natonan neun too mfaun ein am nak, “Usif Yesus anmoni nfain naꞌko In aꞌmaten. Ma hai miit amrair Je meik hai maatm ein kiim.” Rarit Uisneno nfeen sin tetus natho-hoe.  
\v 34-35 Anmuiꞌ tuaf naꞌko sin reꞌ naan, naꞌsosaꞌ in afu, aiꞌ in uim je. Ma osaf naꞌko baerꞌ ein naan, sin nnonaꞌ sin neun Uisneno In haef ein. Onaim sin npaek sin he nturun ma nbaab sekau-sekau reꞌ anmaꞌnuuk. Onaim ka tiit fa tuaf es reꞌ ankuran saaꞌ es anbi sin.   
\p
\v 36-37 Taretaꞌ on reꞌ naiꞌ Yusuf. In reꞌ ia, naꞌko uuf naiꞌ Lewi, ma in naꞌko puru Siprus. (Uisneno In haef ein sin nteek ee te nak ‘Barnabas’, reꞌ in aꞌmoufn ii nbi hit uab ii te nak, ‘atoniꞌ reꞌ anhaꞌtain nekaf neu tuaf bian’.) In nnao ma naꞌsosaꞌ in afu piis es, rarit in nnonaꞌ roit ein naan neu Uisneno In haef ein.   
\c 5  
\s1 Naiꞌ Ananias nok bi Safira nmaten, natuin sin he nsobaꞌ Asmaan Akninuꞌ  
\p
\v 1 Mes anbi oras naan, anmuiꞌ atoin es amsaꞌ, kaan ee naiꞌ Ananias. In fee je, kaan ee bi Safira. Sin nua sin naꞌsosaꞌ sin afu piis es amsaꞌ.  
\v 2 Mes sin nua sin nmaꞌakoran he naꞌkoroꞌ afu naan in osan bian. Oras naꞌsosaꞌ nrair afu naan ate, naiꞌ Ananias annao natoon neu Uisneno In haef ein am nak, “Hai feꞌ miꞌsosaꞌ mrair hai afu piis es. Oras ia, hai he mfee in osan ok-okeꞌ meu Uisneno.”   
\p
\v 3 Mes naiꞌ Petrus nakain ee mnak, “Ananias! Ho ro bainesiꞌ ko! Ho mmoeꞌ on mee? Nansaaꞌ am es ho muꞌkoroꞌ afu naan in osan bian? Ho neek maan nameisꞌook, fin ho mutuinaꞌ niut reuꞌf ein sin aꞌnaakt ee in romin. Ho mubrain he mputa-kriu Uisneno In Asmaan Akninuꞌ!  
\v 4 On nai! Ho he muꞌsosaꞌ afu naan, aiꞌ kaah, naan es reꞌ ho. Aiꞌ karu ho muꞌsosaꞌ murair je, ma ho mroim he mfee in oosn ee okeꞌ, aiꞌ kaah fa msaꞌ, naan es reꞌ ho. Mes nansaaꞌ am es ho mmoeꞌ rasi naan? Ho he mupoi mansian ii, mes ka tiit fa es nabeiꞌ he napoi naan Uisneno!”   
\p
\v 5 Anneen naiꞌ Petrus in uaban naan ate, nok askeken naiꞌ Ananias antaikoib, ma in nmaet nain oras naan. Areꞌ too reꞌ nneen rasi naan, namtaun nmaten.  
\v 6 Rarit muinf ein tuaf fauk antaam neman, ma sin nꞌaum naiꞌ Ananias in aon, ma neik je nnao he nsuub.   
\p
\v 7 Rarit of oniꞌ tabu teun namuni te, naiꞌ Ananias in fee je ntaam neem. In ka nahiin fa neu saaꞌ na es reꞌ anjari nrair.  
\v 8 Onaim naiꞌ Petrus nataan ee mnak, “On mee, ain? Hi miꞌsosaꞌ afu naan, ma in oosn ii es reꞌ ia, goah, aa oo?”  
\p In nataah am nak, “Batuur, tua. In oosn ii ro es reꞌ naan, tua.”   
\p
\v 9 Rarit naiꞌ Petrus nakain ee mnak, “Nansaaꞌ am es ho mok ho ꞌnaef ee mmaꞌakor he msobaꞌ Uisneno In Asmaan Akninuꞌ? Ho mkius! Tuaf-tuaf reꞌ annao nsuub ho moen je, feꞌ anfain neman. Kreoꞌ goes anteniꞌ te, sin of anroi neik ho taꞌum ma nsuub ee nbi ho moen je in abnapan.”   
\p
\v 10 Naiꞌ Petrus naꞌuab on naan ate, nok askeken, bifee naan antaikoib ma nmaet nain. Oras muinf ein antaam anfanin te, sin niit bifee naan anmate nrair. Rarit sin nroi neik bifee naan, ma nsuub ee nbi in moen je in abnapan.   
\p
\v 11 Rarit apirsait ein neun Naiꞌ Yesus, sin namtaun nmaten. Ma areꞌ too mfaun reꞌ nnenan rasi anmatoom nok naiꞌ Ananias ma bi Safira sin aꞌmaetk ein ate, sin namtaun amsaꞌ.   
\s1 Naiꞌ Petrus sin narekoꞌ amenat amfaun  
\p
\v 12 Oras naan, Naiꞌ Yesus In haef ein anmoꞌen rais sanmakat amfaun, ma too mfaun ein nitan. Haef ein sin ntaman fani-fani nbin Uisneno In Uim Onen Uuf. Sin nabuan nok nekaf meseꞌ anbi Ropo Usif naiꞌ Soleman.  
\v 13 Oras naan, too mfaun ein anpures Usif Yesus In apirsait ein. Mes neu sekau reꞌ feꞌ ka npirsai fa Naiꞌ Yesus te, in neekn ee naꞌoniꞌ feꞌ ma ka nabrain fa he ntaam nabua nok sin.   
\p
\v 14 Mes apirsait ein neun Naiꞌ Yesus naan, naꞌbaab ꞌok amfaun piut naꞌko oras neu oras, et bifee ma atoniꞌ.  
\v 15 Onaim oras atoin ein niit anrair naiꞌ Petrus sin anmoꞌen rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ, tuaf amfaun neikin amenat anbin aꞌnahek, ma natupaꞌ sin anbin raan ee ninin. Fin sin natenab am nak, “Kar-karu naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis ankonon natuin ranan ia te, ma sin haofk ein antoom ahaa ameent ein on naan ate, sin bisa narekon.”  
\v 16 Anbi oras naan, atoniꞌ ma bifee nnaon neman, ka natfeek niit fa. Sin neman naꞌkon kuan-kuan reꞌ anhaumaak kota Yerusalem in ninin. Sin nroi neik ameent ein, ma Uisneno In haef ein narekoꞌ sin ok-okeꞌ. Sin neik aniut saes amsaꞌ, ma Uisneno In haef ein anriuꞌ napoitan niut reꞌuf naꞌko sin ok-okeꞌ.   
\s1 Usif Yesus In haef ein napenin haꞌmuꞌit  
\p
\v 17 Oras naan, natuin Usif Yesus In haef ein sin meup goe, es naꞌ aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaak koꞌu nok in haef-nimaf sin naꞌkon partei Saduki, sin natoꞌon.  
\v 18 Es naan ate, sin nnaon ma nheek Usif Yesus In haef ein, ma nataam sin anbin bui.\f + \fr 5:18 \ft Uab reꞌ naan, neik uab Yunani te, in aꞌmoufn ii bisa nak, “nataam sin anbi bui neu too mfaun.” Ma bisa msaꞌ nak, “nataam sin anbi bui he namaebaꞌ sin anbi too mfaun ein maatk ein.”\f*   
\p
\v 19 Mes mabeꞌ naan, Uisneno In ameput naꞌko sonaf neno tunan tuaf es, neem anbi bui naan, ma nasoit bui naan in enon. Rarit in nok sin anpoin neu mainuan, ma in nbasan sin am nak,  
\v 20 “Oras ia, hi mnao nai meu Uisneno In Uim Onen Uuf. Amnao mitoon meu areꞌ too mfaun ein anbi naan, he sin natuinaꞌ Usiꞌ In Raan Aꞌhonis feꞌu ia.”   
\p
\v 21 Kik-kiuk anaꞌ te, sin natuinaꞌ haan manbasan naꞌko Uisneno In ameput sonaf neno tunan naan. Ma sin ntaman neu Uim Onen Uuf in aꞌfeꞌon, ma sin nanoniꞌ too mfaun ein anbin naan.  
\p Ka ꞌroo fa te, aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaak kouꞌ goe neem nok in aok-bian sin ma nok atoni mnais harat naꞌko pah Israꞌel. Sin neem nabuan he ntae rais pirsait anmatoom nok Usif Yesus In haef ein. Rarit sin nreun noꞌen naiꞌ Petrus sin naꞌkon bui, he sin nꞌaaꞌ rasi naan.   
\p
\v 22 Mes oras sin ntean bui je te, naiꞌ Petrus sin ka etan fa naan. Es naan ate, atoin apaot ein annaon ma natonan aꞌnaet ein anbin baer buat naan.  
\v 23 Sin natonan am nak, “Sin amaꞌ arki, kais mitooꞌ. Oras hai iim amtea bui je te, hai miit in eonꞌ ein maꞌretuꞌ mates. Ma apaot ein anhaken anbin naan. Mes oras hai mreun sin he nfei enoꞌ, ma hai mtaam. Heꞌe! Hai ka miit fa saaꞌ-saaꞌ, tua.”   
\p
\v 24 Anneen on naan ate, aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaakt ein, ma aꞌnaak paot Uisneno In Uim Onen Uuf, sin arsin antakaꞌnaan ein ma ka fefaꞌ meseꞌ fa, fin sin neek ein namnekun.   
\p
\v 25 Rarit atoin es neem ma natoon neu sin am nak, “Sin amaꞌ arki, au ꞌbaiseun, tua! Tuaf ein reꞌ hi mitaam sin anbi bui, sin etan moneꞌ ia! Oras ia, sin nhaken ma nfeen noniꞌ neu too mfaun ein etan Uim Onen Uuf ia, tua!”   
\p
\v 26 Ma oras sin nnenan on naan ate, aꞌnaak paot Uim Onen Uuf, anreek in haef-nimaf sin he nnaon ma nheek anteniꞌ naiꞌ Petrus nok in aok-bian sin. Mes in haef-nimaf sin namtaun, natuin too namfau ein anneen naiꞌ Petrus in uaban. Sin natenab nak, “Kais-kaisaꞌ too mfaun ein natoꞌon ma npoir kit nok fatu.” Es naan ate, oras sin nheek anteniꞌ naiꞌ Petrus sin, sin ka nabeꞌin fa he naꞌsekeꞌ sin.   
\p
\v 27 Rarit sin neik naiꞌ Petrus sin neu bare reꞌ npaek je he nafekan rasi. Ma aꞌnaak kouꞌ goe nmurai nataan sin  
\v 28 am nak, “Hai mtaar mirair ki he kais minoniꞌ too gui nmatoom nok Atoniꞌ reꞌ he nmoeꞌ raan aꞌhonis feꞌu naan, aiꞌ? Hi ro miꞌnaak-faut! Hi ka mitniin fa hai prenat, mes hi mituin kiim hi roimk ein kiim! Hi mnao ma minoniꞌ ka misnaas fa anfuun am nateef kota Yerusalem reꞌ ia. Hi on reꞌ he misaebaꞌ kai maꞌfenaꞌ mak, hai es reꞌ amreun tuaf he naꞌmaet Naiꞌ Yesus naan.”\x + \xo 5:28 \xt Naiꞌ Mateos 27:25\x*   
\p
\v 29 Rarit naiꞌ Petrus anhaek ma njair mafefaꞌ neu haef ein ok-okeꞌ. In nataah am nak,  
\q1 “Sin amaꞌ arki! Karu anmuiꞌ mansian nanaobaꞌ prenat reꞌ nasuir ma ka natai fa nok Uisneno In romin, hai ka bisa mituinaꞌ fa, tua. Mes hai ro he mituin ahaa Uisneno In aprenat!  
\v 30 Atoniꞌ reꞌ anfei kai ranan neu ꞌmonit feꞌu naan, es reꞌ Naiꞌ Yesus. In es reꞌ Atoniꞌ reꞌ hi mkuus miꞌpeit Ee anbi hau nehe. Naꞌko afi unuꞌ, hit beꞌi-naꞌi sin anromin he nꞌoen ein neun Uisneno. Uisneno reꞌ naan, es reꞌ namonib nafaniꞌ Naiꞌ Yesus naꞌko In aꞌmaten!   
\q1
\v 31 Oras ia, Uisneno nait naꞌratan Naiꞌ Yesus, he njair In Tua Pirsaꞌi. Naiꞌ Yesus annaaꞌ kuasat on reꞌ uis kouꞌ goes. In nfei ranan, he nsoi nafetin mansian ii naꞌko sin saant am penu sin. In nfee kit ranan, neu too Israꞌel, he tasaitan hit saant ein ok-okeꞌ, ma ttebi tfain tatuin Uisneno in raan amneot. Nok ranan naan, Uisneno In neekn ee naꞌ ansesuum ma nmuin een, tar antea In ka nsoꞌi ntein fa too Israꞌel hit saant ein.  
\v 32 Fin hit tiit teik hit maatk ein tak, Naiꞌ Yesus anmate nrair, mes In nmoni nfain jen amsaꞌ. Oras ia, Uisneno In Asmaan Akninuꞌ natoon rasi ia neu bifee-atoniꞌ reꞌ natuinaꞌ Naiꞌ Yesus In Raan Aꞌhonis.”   
\p
\v 33 Anneen anrair naiꞌ Petrus in uab ein on naan ate, atooks ein anbin baer aaꞌ rasi naan, anmurai ntaisibun, tar antea aar akreꞌo te, bait sin he naꞌmaet niis Uisneno In haef ein.  
\v 34 Mes anbi naan, anmuiꞌ atoin es, reꞌ nok antook he nꞌaaꞌ rasi naan. In kaan ee, naiꞌ Gamalial. Too mfaun ein anhormaat ee, natuin in reꞌ ia tunggur ahinit naꞌko partei Farisi. Oras naiꞌ Petrus naꞌuab anrair, ma sin he naꞌmaet je te, naiꞌ Gamalial anfeen anhaek ma nreek sin he neik naiꞌ Petrus nok in aok-bian sin anpoin ntaahn ein.  
\v 35 Oras sin anpoin, in naꞌuab neu aꞌnaakt ein anbi naan am nak,  
\q1 “Aok-bian arkit! Hit ro he tpanat! Kais-kaisaꞌ hit tmanaap he tmoeꞌ reꞌuf teu sin. Hit ro he tatenab tarek-rekoꞌ feꞌ.  
\v 36 Hi mimnau atoin es reꞌ in kaan ee, naiꞌ Teudas. In nmate ꞌroo reuꞌf een. Mes oras in nmoin feꞌ, in nait in tuan ii nak in atoin koꞌu, tar antea of oniꞌ tuaf natun haa natuin ee. Mes oras atoin ein naꞌmaet je, in haef-nimaf sin naen namnekun. Antea oras ia, in tuaf ein reꞌ natuin ee, ka tiit fa sin humak-matak!   
\q1
\v 37 Ma hi ro he mimnau rasi es anteniꞌ. Oras naan, anaaꞌ aprenat sin nanaobaꞌ tui kanaf. Sin nsoiꞌ too anbi pah es aꞌteme-ꞌteme. Atoin es in kaan ee, naiꞌ Judas, naꞌko propinsi Galilea. Too mfaun ein natuin ee msaꞌ. Mes sin nroor niis ne msaꞌ. Es naan ate, in atuin ein naen namnekun, tar ka mniit ein fa goen.   
\q1
\v 38 Onaim oras ia, au aok-bian arki, au utenab on nai: kaisaꞌ miꞌmaet sin. Mifetin sin. Natuin karu sin nonik ma sin aꞌmoꞌek naan naꞌko mansian, tebes of namneuk.  
\v 39 Mes karu batuur nak sin nonik naan in amneemn ii naꞌko Uisneno, hi of ka mibeiꞌ fa he mimouf sin. Onaim hi mpanat feꞌ. Kais-kaisaꞌ hi mraban Uisneno.”  
\p Ma oras sin anneen rasi naan ate, sin nromin he natuinaꞌ naiꞌ Gamalial in fainekat.  
\v 40 Rarit sin noꞌen nataam haef ein. Ma sin nreek atoniꞌ he nbeos sin. Rarit sin ntaar antein sin he kaisaꞌ anteek anteniꞌ Naiꞌ Yesus In kanan. Onaim sin nafetin haef ein naan.   
\p
\v 41 Rarit haef ein naan annao npoi nasaitan bare naan. Sin natenab am nak, maut he sin kaank ein namreꞌun natuin sin nok Naiꞌ Yesus, mes sin nmarinan, natuin Uisneno nahiin nak sin ro pantas he nasaah haꞌmuꞌit on reꞌ naan. Etun sin neek ein anmariin anmaten.  
\v 42 Onaim neno-neno te, sin nnaon nfee noniꞌ neu bifee-atoniꞌ mfaun am nak, “Atoniꞌ reꞌ Uisneno nruur nain Je naan, es reꞌ Naiꞌ Yesus.” Ma sin natoon rasi naan piut-piut anbi umi meseꞌ-meseꞌ, ma anbi Uim Onen Uuf amsaꞌ.   
\c 6  
\s1 Sin npiir tuaf hiut he npairoir aꞌbaut ein  
\p
\v 1 Oras naan, Usif Yesus Iin na naꞌbaab ok piut tar antea namfaun. Mes sin naꞌkon uab pukan nua. Bian atoin Yahudis reꞌ naꞌuab ein neik uab Aram. Ma bian antein atoin Yahudis reꞌ naꞌuab ein neik uab Yunani. Namuni te, rais jes anboor anbi puukn nuaꞌ ein sin atnaank ein. Pukan reꞌ neik uab Yunani sin nasurin akreꞌo nok pukan reꞌ neik uab Aram. Sin nak, “Ia nsaan! Karu hi mbait bukaet neno-neno te, hi kais ampaek neek ao-biaf. Natuin hai baun ein ka napenin fa sin sapaak ein.”   
\p
\v 2 Natuin rasi naan, es naꞌ Uisneno In haef ein, tuaf boꞌes am nua, noꞌen nabuabaꞌ apirsait ein. Rarit sin naꞌuab ein am nak, “Aok-bian arki ok-okeꞌ! Hai bisa misnasab barab bukaet meu ki, mes naan ka pantas fa neu kit. Natuin hai ro he minoniꞌ ki Uisneno In Kabin ma Prenat piut-piut.  
\v 3 Onaim anbi hai teenb ii on nai: reko nneis, hi mpiir maan tuaf hiut naꞌko ki. Hi maim tuaf reꞌ too mfaun ii anhormaat ee, ma in nahiin in tuan, in nahiin rasi mfaun ma neek maꞌnuraꞌ, ma Uisneno In Asmaan Akninuꞌ anꞌator in aꞌmonin. Karu hi mpiir maan tuaf ein on reꞌ naan ate, of hai mait sin he sin nꞌurus rais bukaet.  
\v 4 Nok ranan naan, naꞌ hai mipein mainuan he mꞌonen ma minoniꞌ Uisneno In Kabin ma Prenat.”   
\p
\v 5 Rarit sin arsin anromin ma natuinaꞌ naiꞌ Petrus in uaban naan. Sin npiir naan tuaf hiut.  
\q2 Tuaf es in kaan ee, naiꞌ Stefanus. In npirsai batuur-batuur neu Usif Yesus, ma Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee npaek je. In aok-bian sin esan reꞌ:  
\q2 naiꞌ Felipus,  
\q2 naiꞌ Prokorus,  
\q2 naiꞌ Nikanor,  
\q2 naiꞌ Timon,  
\q2 naiꞌ Parmenas,  
\q2 ma naiꞌ Nikolas reꞌ antaam nok anbi pirsait Yahudi, mes in ka atoin Yahudis fa. In naꞌko kota Antiokia.   
\p
\v 6 Rarit sin neik tuaf hiut reꞌ sin npiir naan sin naan neun Usif Yesus In haef ein. Rarit haef ein antao sin aꞌniimk ein, ma nꞌonen sin he njarin ameput neu barab-roitan bukaet, he aꞌbaut ein napenin batis namnes-nesan.   
\p
\v 7 Onaim Uisneno In Kabin ma Prenat matonaꞌ ma matekaꞌ ansuun-suun bare. Ma too reꞌ natuinaꞌ Usif Yesus In Raan Aꞌhonis naan, naꞌbaab ok piut-piut anbi Yerusalem. On naan amsaꞌ, aꞌnaak rais pirsait Yahudi bian amfaun antaam nokan njarin Usif Yesus Iin na.   
\s1 Sin nheek naiꞌ Stefanus  
\p
\v 8 Oras naan, Uisneno nakriraꞌ In nekan arekot nho-hoe neu naiꞌ Stefanus. In nfee kuasat he naiꞌ Stefanus anmoeꞌ rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ amsaꞌ, he too mfaun ein nitan nok sin maatk ein.  
\v 9 Anbi naan, anmuiꞌ atoin Yahudis fauk reꞌ neman naꞌkon bare ꞌroo. Sin naꞌkon kota Kirene, kota Aleksandria, propinsi Kilikia, ma propinsi Asia. Nahunu te, sin njarin ate neu atoniꞌ bian, mes namuni te, sin aam uisf ein nafetin sin. Rarit sin nabuan nbin Yerusalem. Natiꞌ te, sin ntaman anbi uim onen reꞌ sin nmoeꞌ kuuk ee. Uim onen naan, sin nteek ee te nak, “Fetin naꞌko Ate.” Oras sin nneen anrair naiꞌ Stefanus in uaban, sin ka nroim je fa. Es naan ate, sin nmurain nmatoen nok ne.  
\v 10 Mes naiꞌ Stefanus in mahiin ii kah een, natuin in naꞌuab neik kuasat naꞌko Uisneno In Asmaan Akninuꞌ. Onaim sin ka nabeiꞌ je fa.  
\v 11 Rarit sin namin raan reꞌuf. Onaim sin nnaon nbaen atoniꞌ bian, he naꞌuab napoin am nak, “Hai mneen atoniꞌ ia naꞌuab naꞌreꞌuf kaꞌo Musa nok Uisneno!”   
\p
\v 12 Sin nhuitaꞌ too mfaun, tar antea atoni mnais harat Yahudi sin ma tunggur agaam ein anneen nokan. Rarit sin natoꞌon. Onaim sin nnaon nheek naiꞌ Stefanus, ma nheer neik je nnao neu bare feek rais pirsait.  
\v 13 Sin saksii ngguin naan, ansaksiin uab poi anmatoom nok naiꞌ Stefanus am nak, “Atoniꞌ reꞌ ia, naꞌuab naꞌreꞌuf Uim Onen Uuf piut-piut. Ma in naꞌuab naꞌreꞌuf amsaꞌ prenat Uisneno reꞌ kaꞌo Musa nasanut sin neman neu kit.  
\v 14 Hai mneen amsaꞌ in naꞌuab am nak, Naiꞌ Yesus, atoin Nasaretas naan, of naseer Uim Onen Uuf reꞌ ia. Ma In of annoes ma ansenuꞌ nain hit atoran haart ein ok-okeꞌ, reꞌ kaꞌo Musa nasanut sin neman neu kit!”   
\p
\v 15 Rarit areꞌ too mfaun reꞌ antokon nbi bare feek rais pirsait naan, sin nkius naꞌtesan neu naiꞌ Stefanus, natuin in human namaasb on, on reꞌ ameput Uisneno naꞌko sonaf neno tunan.   
\c 7  
\s1 Naiꞌ Stefanus namneob on anbi bare feek rais pirsait  
\p
\v 1 Rarit aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaak koꞌu nataan naiꞌ Stefanus am nak, “Rasin reꞌ sin natraak sin naan, batuur, aiꞌ kaah?”   
\p
\v 2-3 Naiꞌ Stefanus nataah am nak, “Sin amaꞌ arki! Hi mneen kau feꞌ. Afi unuꞌ naan, hit kaꞌo Abraham ka npoi nnao fa feꞌ naꞌko in kua mnasiꞌ. Mes Uisneno Apinat-Akrahat naan, nakriir On neu ne. Uisneno napreent ee mnak, ‘Amnao musaitan ho pah, ma ho nonot-asar sin. Ho mnao nai, meu pah reꞌ of Au ꞌruur ꞌaan je ꞌeu ko!’ Rarit naꞌ in npoi naꞌko pah Mesopotamia, ma nananiꞌ bare neu kota Haran.\f + \fr 7:2-3 \ft Pah Mesopotamia reꞌ naan, oras ia sin nteek ee te pah Irak. Ma kota Haran reꞌ naan, oras ia antaam et pah Siria. Amkius \ft \+it Retaꞌ Ahun-hunut\+it* 12:1 amsaꞌ.\f*  
\v 4 Onaim kaꞌo Abraham annao nasaitan atoin Kasdimas sin pah, ma nananiꞌ neu kota Haran. Oras in aam hoinf ee nmaet, Uisneno neik je ntaam neem neu pah Kanaꞌan, es reꞌ bare ia reꞌ sin amaꞌ arkit tatua goe oras ia.\x + \xo 7:4 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 11:31, 12:4\x*  
\v 5 Oras naan, Uisneno ka nbooꞌ ma nbait niit fa afu rakat meseꞌ, he njair kaꞌo Abraham in pusaak. Mes Uisneno nbaꞌan nain, he nfee afu ia neu in sufan-kauꞌn ein he njair sin auf pusaak. Maski oras naan, in ka nmuiꞌ fa aan honiꞌ meseꞌ msaꞌ.\x + \xo 7:5 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 12:7, 13:15, 15:18, 17:8\x*  
\v 6 Mes Uisneno naꞌuab neu ne mnak, ‘Ho sufam-kaꞌum sin of annao natuan anbin atoniꞌ bian sin pah. Ma abitan bare naan of anhaꞌmuiꞌ sin ma naꞌaet sin ka kreꞌ-reꞌo fa, tar toon natun haa namsoup.  
\v 7 Onaim toon natun haa namsopu te, Au of aꞌhukun pah reꞌ nmoeꞌ ho sufam-kaꞌum anjair sin ate. Onaim ho sufam-kaꞌum sin of annao nasaitan bare naan, ma ntaam neman neun bare ia, he nꞌoen ein ma nasaeb ein makasi neu Kau.’\x + \xo 7:7 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 15:13-14, Anpoin naꞌkon Pah Masir 3:12\x*  
\v 8 Ma oras In naꞌuab anrair on naan ate, In nfuut rais manbaꞌan neik herit, reꞌ njair tanar nak, kaꞌo Abraham sin anjarin Uisneno In too goah. Es naan ate, oras naiꞌ Abraham in anah naiꞌ Isak feꞌ nmoin neno faun, in aamf ee naꞌheir ee. Namuni te, naiꞌ Isak naꞌheriꞌ in anah naiꞌ Yakop. Rarit naiꞌ Yakop naꞌheriꞌ in aan mone boꞌes am nua, oras es-es ate feꞌ anmoin naan neno faun. Sin arsin esan reꞌ anjarin beꞌi-naꞌi neu hit atoin Yahudis.\x + \xo 7:8 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 17:10-14, 21:2-4, 25:26, 29:31—35:18\x*   
\p
\v 9 Neot es, hit beꞌi-naꞌi sin ansaken sin orif naiꞌ Yusuf, rarit sin naꞌsoos ee, ma in njair ate anbi pah Masir. Mes Uisneno nok ne piut.\x + \xo 7:9 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 37:11,28, 39:2,21\x*  
\v 10 Es naan ate, Uisneno nafeitn ee naꞌko in suust ein ok-okeꞌ. Uisneno nfeen ee ronef ahinit he nahiin rasi mfaun, tar antea usif pah Masir anneek niis ne, ma nait je njair gubernur neu pah Masir anfuun am nateef. Ma in naꞌnaak anbi usif pah Masir in sonaf amsaꞌ.\x + \xo 7:10 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 41:39-41\x*   
\p
\v 11 Rarit, oras amnahas antaman pah Masir ma pah Kanaꞌan. Amnahas naan mainenuꞌ, tar antea too mfaun ein ansuus ma nanaꞌreen anbin mee-mee. Es naan ate, anbi oras naan, hit beꞌi-naꞌi sin imsaꞌ ka napenin fa mnaah saaꞌ-saaꞌ.\x + \xo 7:11 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 42:1-2\x*  
\v 12 Mes kaꞌo Yakop anneen hanaf nak, anmuꞌi mnahat et pah Masir. Es naan ate, in nreun in aanh ein, esan reꞌ hit beꞌi-naꞌi sin, he nnaon neun pah Masir he nsosan amnahat.  
\v 13 Ansosa nrarin on naan ate, sin nfanin. Oras sin amnaaht ein naan oekꞌ ein ate, naiꞌ Yakop anreek sin he nfani ntenin ma nsosan amnahat neun pah Masir. Haꞌe reꞌ ia, naꞌ naiꞌ Yusuf natoon in tuan ii, nak in es reꞌ naiꞌ Yusuf, reꞌ sin orif. Namuni te, naiꞌ Yusuf nakriraꞌ in nonot-asar sin neu usif pah Masir.\x + \xo 7:13 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 45:1,16\x*  
\v 14 Naiꞌ Yusuf antoit he in amaf ma in orif-tataf sin neem natuan anbin pah Masir. Sin amnemat neun pah Masir naan ok-okeꞌ of tuaf boꞌ hitu mniim.\x + \xo 7:14 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 45:9-10,17-18, 46:27\x*  
\v 15 Onaim naiꞌ Yakop nananiꞌ bare neu pah Masir, tar antea hit beꞌi-naꞌi sin nmaten nbin naan.\x + \xo 7:15 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 46:1-7, 49:33\x*  
\v 16 Ma toon baniꞌ toon ate, sin neik nafaniꞌ hit beꞌi-naꞌi sin nuif ein neu kuan Sikem et pah Kanaꞌan. Sin nsuub nuif ein naan anbi nopu reꞌ nahunu te kaꞌo Abraham ansoos ee naꞌko naiꞌ Hemor in sufan.”\x + \xo 7:16 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 23:3-16, 33:19, 50:7-13, Naiꞌ Yosua 24:32\x*   
\s2 Naiꞌ Stefanus nataah rasi reꞌ nmatoom nok naiꞌ Musa ma atoniꞌ reꞌ ka nroim fa he natniin ee  
\p
\v 17 Naiꞌ Stefanus antuut antein in uaban am nak, “Areꞌ rasin reꞌ ia, anjarin natuin Uisneno anbaꞌan anrair nak, In of anfee auf pusaak neu naiꞌ Abraham anbi bare naan. Oras anmurai anhaumak-maak he Uisneno nanokab In rais manbaꞌan naan ate, hit atoin Yahudis sin naꞌbaab ok amfaun ii kah een anbin pah Masir.  
\v 18 Oras naan, anmuiꞌ uisf feuꞌ goes reꞌ annaaꞌ aprenat anbi pah Masir. In ka nahiin fa naiꞌ Yusuf in retan ma in aꞌnaon.\x + \xo 7:18 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 1:7-8\x*  
\v 19 Usif naan naꞌaet hit beꞌi-naꞌi sin. In mapuutn ii kah een neu hit beꞌi-naꞌi sin. In naꞌsekeꞌ sin he nasaitan riꞌana kruuꞌf ein, he sin nmaten kuuk.\x + \xo 7:19 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 1:10-11,22\x*   
\p
\v 20 Oras naan, kaꞌo Musa in ainf ii nahoins ee. In aon ii kmoerf aah! In ainaf-amaf sin ka natniin fa uisf ee in aprenat. Sin npairoir naꞌkoroꞌ riꞌanaꞌ naan anbi sin umi, tar antea in nmoin naan funan teun.\x + \xo 7:20 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 2:2\x*  
\v 21 Oras sin ka bisa naꞌkoroꞌ naan fa riꞌanaꞌ naan anteniꞌ te, sin npoirn ee. Onaim usif pah Masir in aan feot goes, es reꞌ niit riꞌanaꞌ naan. In nait riꞌanaꞌ naan ma npairoir je nahuum on reꞌ in aan honiꞌ.\x + \xo 7:21 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 2:3-10\x*  
\v 22 Es naan ate, atoniꞌ pah Masir nanoniꞌ areꞌ sin mahiink ein okeꞌ neu naiꞌ Musa, ma in njair atoin ahinit ma amanoet. In nahiin et uabaꞌ ma mepu.   
\p
\v 23 Oras in nmoin naan toon boꞌ haa, naiꞌ Musa nnao naim he nahiin kuun in atoin Israelas sin.  
\v 24 Oras in npoi nnao te, in niit atoin Masiras es antuuf atoin Israelas es. In nturun atoin Israelas naan, ma in nroor niis atoin Masiras naan.  
\v 25 Naiꞌ Musa natenab nak, of oniꞌ in aok-bian sin nahinin nak, Uisneno nsoun ee, he nafetin sin naꞌkon sin susat. Mes sin ka nahinin rasi naan fa feꞌ.  
\v 26 Nokaꞌ on naan ate, naiꞌ Musa npoi ntein he nnao nkius in atoin Israelas sin. Rarit in niit atoniꞌ nua nmabanan. Ma in he nsobaꞌ he narameꞌ sin am nak, “Hoe! Hi nua ki mmaꞌori-tatan. Mes nansaaꞌ am es hi nua ki mmatuuf?”   
\p
\v 27 Mes atoniꞌ reꞌ nbaan in aok-bian naan antitar naꞌroob kaꞌo Musa mnak, ‘Sekau es reꞌ nait ko he mjari ꞌnakaf meu kai? Ma sekau es anruur ko he mjair afeek rasi meu kai?  
\v 28 Ho mak oniꞌ ho bisa mroor miis kau, on reꞌ afi naa ho mroor miis atoin Masiras naan?’  
\v 29 Naiꞌ Musa anneen anrair on naan ate, in nfeen naen nasaitan pah Masir. In naen ma natua nbi atoin Midianas sin pah. In matsao nbi naan, ma nahoniꞌ riꞌaan mone nua.\x + \xo 7:29 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 2:11-15, 18:3-4\x*   
\p
\v 30 Toon boꞌ haa namsopu te, naiꞌ Musa annao nbi baer jes reꞌ ka nmuiꞌ fa oe, anhaumaak nok aꞌtoeꞌf es, reꞌ sin teek ee te nak ꞌToꞌef Sinai. Anbi bare naan, Uisneno In ameput naꞌko sonaf neno tunan, neem nateef nok naiꞌ Musa, anbi ai reꞌ anpiin anbi hau aan es. Hau naan anpiin, mes ka npuut fa.  
\v 31 Niit ee on naan ate, naiꞌ Musa nsanmaak. Ma in nnao nhaumaak he nkius niit saaꞌ reꞌ njari nbi naan. Nok askeken, in nneen Uisneno naꞌuab naꞌko ai naan in nanan nak,  
\v 32 ‘Au reꞌ ia, ho naiꞌ-kaꞌo sin Uisneno; esan reꞌ kaꞌo Abraham, kaꞌo Isak, ma kaꞌo Yakop.’ Anneen hanaf naan ate, kaꞌo Musa namtau nmaet, tar antea in huumn ii nmouf, ma in ka nabrain fa he nait in matan he nkius ai pinaꞌ naan.   
\p
\v 33 Rarit Uisneno naꞌuab anteniꞌ mnak, ‘Musa! Ho mhaek et afu kninuꞌ. Amnui main ho ꞌpein haef ein naan!  
\v 34 Kaisaꞌ muteenb am mak, Au ꞌnikan ꞌain Au too Israelas sin abitan pah Masir. Kahaf! Au umnau sin feꞌ. Au uhiin sin nanaꞌrenat. Au ꞌneen aꞌrair sin haan sakoit antotin turun ma babat. Oras ia, Au ꞌsaun ma ꞌnao he ufetin sin. Uum feꞌ! Au he ꞌreek ko mfain meu pah Masir.’\x + \xo 7:34 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 3:1-10\x*   
\p
\v 35 Onaim Uisneno reꞌ nakriir On anbi ai naan, naprenat naiꞌ Musa he nfain neu pah Masir. Uisneno nruur ma nreek ee, he nafetin too Israꞌel naꞌko nanaꞌrenat. Naiꞌ Musa ia, es reꞌ afi unuꞌ nataan ee nak, ‘Sekau es reꞌ nait ko mjair aꞌnakat neu kai?’ Oras ia, Uisneno neikn On es reꞌ nait je!\x + \xo 7:35 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 2:14\x*  
\v 36 Es naan ate, kaꞌo Musa ntebi nfain neu pah Masir. Anbi naan, in nmoeꞌ rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ. Rarit in napoitan too Israelas sin naꞌkon pah Masir. In neik sin nnaon natuin Tais Meꞌe, ma sin nnao natuin baer ruman tar antea toon boꞌ haa.\x + \xo 7:36 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 7:3, 14:21, Surat Sensus 14:33\x*   
\p
\v 37 Kaꞌo Musa neikn on natoon neu too Israꞌel am nak, ‘Uisneno of nait naan tuaf es naꞌko hi tnaanm ein, he njair In mafefa kninuꞌ, namnees on reꞌ In nait kau reꞌ ia.’\x + \xo 7:37 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 8:15,18\x*  
\v 38 Kaꞌo Musa neik hit beꞌi-naꞌi sin anbin baer ruman. In kuun es anjair nete-ranan neu hit beꞌi-naꞌi nok Uisneno In ameput naꞌko sonaf neno tunan. Ameput naan, es reꞌ nasanut Uisneno In Kabin ma Prenat neu naiꞌ Musa, reꞌ natoon kit raan aꞌhonis amneot. Uisneno In Kabin ma Prenat naan, es reꞌ nasanut sin anbi ꞌToꞌef Sinai naan.\x + \xo 7:38 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 19:1—20:17, Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 5:1-33\x*   
\p
\v 39 Maski on naan amsaꞌ, hit beꞌi-naꞌi sin ka natniin fa naiꞌ Musa. Sin npenan nain je, ma sin he nfanin kuuk neun pah Masir.  
\v 40 Rarit sin nnaon nkopoꞌ naiꞌ Harun nak, ‘Ho oriꞌ naiꞌ Musa nok kit tpoi taꞌko pah Masir. Mes oras ia, hai ka mihiin fa neu in et konaꞌ mee! Es naan ate, hai mtoit ko he mmoeꞌ baer fuat mahuum es neu kai. Maut he in neikn on es reꞌ njair maat-ranan neu kai.’\x + \xo 7:40 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 32:1\x*  
\v 41 Rarit sin nmoꞌen baer fuat mahumaꞌ naan. In huumn ii on reꞌ bijae aan es. Rarit sin nroron muꞌit ma nafuat ee neu ne. Ma sin nfeest ein nok neek marinet koꞌu, natuin sin neek ein anmarinan nok bareꞌ reꞌ sin nmoeꞌ je neik sin aꞌniimk ein kuuk.\x + \xo 7:41 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 32:2-6\x*  
\v 42 Oras ankius niit ꞌmoꞌet naan ate, Uisneno ankoit sin. Onaim sin nmurain nfua bareꞌ anbi neon goe tnanan, on reꞌ manas, funan, ma kfuun-akfuun. Onaim Uisneno nparakan sin on reꞌ naan. Naan namnees nok saaꞌ reꞌ Uisneno In mafefa kninuꞌ ntui nain am nak,  
\q1 ‘Hoe! Hi atoniꞌ pah Israꞌel ki!  
\q2 Toon boꞌ haa, hi mnao mfuun ma miteef ambi baer ruman naan,  
\q3 rarit hi mroor muꞌit he mfua Kau,  
\q3 aiꞌ hi mfua meu sekau?   
\q1
\v 43 Hi ka mboꞌis Kau fa!  
\q2 Neno-neno te, hi suma mfua hi baer fuat mahuum ein.  
\q3 Hi mroim he mpoi-mtaam ambi pah tuaf Morok in uim fuat.  
\q3 Hi mroim he mfua pah tuaf naꞌko kfuun es, reꞌ anteek ee te, nak Refan.  
\q1 Onaim hi mfua piut saaꞌ reꞌ hi mmoeꞌ je meik hi ꞌniim ein kiim!  
\q2 Es naan ate, Au of ꞌait iꞌporin ki miꞌroo-ꞌroo meu Babel in tukan bian antein.’ ”\x + \xo 7:43 \xt Naiꞌ Amos 5:25-27\x*   
\s2 Naiꞌ Stefanus nataah rasi anmatoom nok Uim Onen Uuf  
\p
\v 44 Naiꞌ Stefanus antuut ma ntaur in uaban naan nak, “Uisneno naruruꞌ neu kaꞌo Musa ꞌtopeꞌ naꞌko uim onen es. Onaim kaꞌo Musa sin nahakeꞌ Tenar Onen es, reꞌ sin nmoeꞌ je naꞌko pasu ma tais, natuinaꞌ masaf naan. Onaim too Israelas sin neman ma nꞌoen ein neun Uisneno anbin In Tenar naan. Karu sin nanain ein bare, sin npukai Tenar Onen naan, sin nfuut goe, ma sin nroi neik je neu bare bian. Anbi naan, sin nahakeꞌ nteniꞌ Tenar naan.\x + \xo 7:44 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 25:9,40\x*   
\p
\v 45 Oras naiꞌ Yosua sin nmakenan suuk aꞌroo nok uuf-uuf bian anbin pah Kanaꞌan reꞌ ia te, Uisneno nriuꞌ napoitan uuf ein naan. Rarit In nbait pah naan neu hit beꞌi-naꞌi sin. Oras sin ntaam nasiik pah naan, sin neik Tenar Onen naan amsaꞌ. Tenar naan anhaek nabaar tar antea usif naiꞌ Daut annaaꞌ aprenat.\x + \xo 7:45 \xt Naiꞌ Yosua 3:14-17\x*  
\v 46 Usif naiꞌ Daut anꞌonen neu Uisneno, on reꞌ hit kaꞌo Yakop amsaꞌ anꞌonen neu Ne. Ma naiꞌ Daut anharineb Uisneno In nekan, onaim Uisneno nakriir ee In nekan arekot. Onaim in ntoit Uisneno he in es reꞌ nafenaꞌ Uim Onen Uuf feꞌu.\x + \xo 7:46 \xt 2 Naiꞌ Samuel 7:1-16, 1 Mapeꞌo ꞌNaof Pah Israꞌel ma Pah Yahuda 17:1-14\x*  
\v 47 Mes namuni te, naiꞌ Daut in anah naiꞌ Soleman es reꞌ nafenaꞌ Uim Onen Uuf naan.\x + \xo 7:47 \xt 1 Uisf ein sin Retaꞌ 6:1-38, 2 Mapeꞌo ꞌNaof Pah Israꞌel ma Pah Yahuda 3:1-17\x*   
\p
\v 48 Mes hit tahiin tak, Uisneno ka natua fa anbi umi reꞌ mansian ii anmoꞌe. Rasi naan natai nok saaꞌ reꞌ Uisneno In mafefa kninuꞌ tuaf es antui nain je mnak,   
\q1
\v 49 ‘Neon goe tunan naan, anjair Au ꞌtoko prenat.  
\q2 Ma pah-pinan naan, anjair Au ꞌteir haef.  
\q1 Hi he mmoeꞌ umi humaf mee, reꞌpantas he Au utua ꞌbi naan? Ka neu he njair fa!   
\q1
\v 50 Fin Au es reꞌ aꞌmoeꞌ neno tunan ma pah-pinan nok in aafn ii ok-okeꞌ!’ ”\x + \xo 7:50 \xt Naiꞌ Yesaya 66:1-2\x*   
\s2 Naiꞌ Stefanus naꞌkekat aꞌnaet ein nak sin ka nahiin fa Uisneno In Atoni Kninuꞌ  
\p
\v 51 Rarit naiꞌ Stefanus antaru ntein in uaban. In naskaraꞌ sin am nak, “Batuur, ro hi ꞌnaak-fatun ki! Hi on reꞌ tuaf reꞌ ka nahiin niit fa Uisneno, ma ka mitniin Ee fa. Hi mraban Uisneno on reꞌ beꞌi-naꞌi sin ankoit Je! Onaim oras ia, hi he mraban amtein Uisneno In Asmaan Akninuꞌ, oo?\x + \xo 7:51 \xt Naiꞌ Yesaya 63:10\x*  
\v 52 Hi beꞌi-naꞌi sin nasusab niis areꞌ Uisneno In mafefa kniunꞌ ein. Hi mitoon miit kau, mafefa kninuꞌ mee, es reꞌ ka napein fa haꞌmuꞌit naꞌko sin? Ka tiit fa feꞌ, aiꞌ? Un-unuꞌ Uisneno In mafefa kniunꞌ ein natoon nanin nak, Uisneno of ansonuꞌ In Atoni Kninuꞌ. Mes hi beꞌi-naꞌi sin anroor niis Uisneno In mafefa kninuꞌ sin. Tar antea hi msaꞌ ampaek tua ꞌtetaꞌ he nroor niis Uisneno In Atoni Kninuꞌ.  
\v 53 Uisneno In ameput naꞌko sonaf neno tunan sin imsaꞌ, es reꞌ neik areꞌ atoran harat reꞌ Uisneno anroim he nfee sin neu kit, mes hi ka mfairoir sin fa.”   
\s1 Sin npoir niis naiꞌ Stefanus  
\p
\v 54 Oras sin reꞌ nokan ntokon anbi bare feek rasi naan, anneen naiꞌ Stefanus in uab ein naan, sin nahiin nanin nak in nasaan sin. Es naan ate, sin neek ein namenan ma neik-neuk nisik.   
\p
\v 55 Mes naiꞌ Stefanus, reꞌ Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee ntaam neu ne, nait matan ma nbaiseun neu neon goe tnanan. Anbi naan, in niit Uisneno In pinan ma krahan no mes-meseꞌ, ma Usif Yesus anhake nbi Uisneno In abnapan aꞌneꞌu anbi baer amasat naan.  
\v 56 Ma naiꞌ Stefanus naꞌuab am nak, “On nai, sin aam ein! Au ꞌiit neno tunan natfeꞌi, ma Mansian Batuur-Batuur ee anhaek et baer amasat et Uisneno In abnapan aꞌneꞌu.”   
\p
\v 57 Annenan on naan ate, aparikas raisn ee ankeeh sin ruik ein. Rarit sin nakain ee nok haan maꞌtaniꞌ he naiꞌ Stefanus kais naꞌuabaꞌ nteniꞌ. Ma sin nfuat ok buꞌ-buaꞌ he nꞌusaꞌ niis ne.  
\v 58 Rarit sin nheer anfonat naiꞌ Stefanus ma neik je npoi naꞌko kota naan. Ma saksii ngguin sin anpuuꞌ sin baru mnaun kotif, ma nanaꞌat sin anbi atoin muinf es. In kaan ee, naiꞌ Saulus. In es reꞌ anfuaruut sin. Onaim sin npoir naiꞌ Stefanus neikin fatu.   
\p
\v 59 Oras sin npoir naiꞌ Stefanus, in nhunun naher-heer am nak, “Koi, Usiꞌ Yesus! Au oors ii nhaumaak een. Amtoup kau nai!”  
\v 60 Rarit in nriꞌtuu ma nhunun anteniꞌ naher-heer am nak, “Koi, Aam! Kaisaꞌ muroibaꞌ sanat ia meu sin!” Rarit in asnaasn ii natfeek, ma in nmaet.   
\c 8  
\p
\v 1a Naiꞌ Saulus nok anbi bare naan amsaꞌ, ma in nroim he sin nroor niis naiꞌ Stefanus amsaꞌ.   
\s1 Naiꞌ Saulus anhaꞌmuiꞌ Usif Yesus Iin na  
\p
\v 1b-2 Oras naiꞌ Stefanus anmaet, tuaf fak-fauk reꞌ nneek Uisneno, sin nnaon nait in taꞌun, ma neik je he nsuub. Sin nkaen nmeiꞌ-meiꞌ jok.  
\p Naꞌko neno naan, atoniꞌ anmurai nhaꞌmuiꞌ Usif Yesus Iin na nbi kota Yerusalem, tar antea sin nsusan nmaten ma nhaꞌmuiꞌ jok. Rarit sin naen anbaits ok neun propinsi Yudea ma propinsi Samaria. Sin arsin naenan, mes Usif Yesus In haef ein sin esan reꞌ nabaran anbin Yerusalem.   
\p
\v 3 Naiꞌ Saulus naim ranan piut he nareuꞌ pukan apirsait neu Usif Yesus. In naim sin anbin mee-mee. In npoi-ntaam umi he naim sin. In nheek et bifee ma atoniꞌ, ma nataam sin anbin bui.\x + \xo 8:3 \xt Haef ein sin Retaꞌ 22:4-5, 26:9-11\x*   
\s1 Naiꞌ Felipus naretaꞌ Usif Yesus In Rais Reko neu abitan propinsi Samaria  
\p
\v 4 Maski sin nasusab nonot apirsait neu Usif Yesus tar antea sin naenan nsiksaakn ok, mes sin ka nasnasan fa he nsaksii Usif Yesus In Rais Reko neu sekau-sekau nbi bare mee-mee.  
\v 5 On reꞌ oras naan, naiꞌ Felipus nnao nbi kota es et propinsi Samaria, ma natoon neu sin am nak, Naiꞌ Yesus naan, es reꞌ Kristus, reꞌ Uisneno nruur ma nreek nain Je naꞌko unuꞌ.  
\v 6 Oras too mfaun ein niit rais sanmakat reꞌ in nmoeꞌ sin, sin nabuan ma natniin narek-rekoꞌ in uaban.   
\p
\v 7 Taretaꞌ on reꞌ: anmuiꞌ areꞌ aniut saes ein anbin naan amsaꞌ. Ma niut reꞌuf sin npoi nasaitan sin nok haan hunun koꞌu. Areꞌ ameen buaꞌ ma ameen hae heraꞌ sin, nareok nanin oras naan.  
\v 8 Es naan ate, abitan kota naan anmarinan nmaten.   
\p
\v 9 Anbi kota naan, anmuiꞌ atoin ahiint es, kaan ee naiꞌ Simon. Nahunu te, in npaek in reuꞌ raut ein neu abitan Samaria. In naꞌnaeb in tuan, ma naꞌuab am nak, “Sekau on reꞌ au!”   
\p
\v 10-11 Onaim munif aiꞌ mnasif, bifee aiꞌ atoniꞌ anbi kota naan anteek in kaan ee piut am nak, “Airoo! Atoniꞌ ia, maꞌtain besi! Saaꞌ-saaꞌ reꞌ in nmoeꞌ sin, neman naꞌko Uisneno In kuasat!” Natuin areꞌ in reꞌun reꞌ naan, es naan ate, sin npaek je naꞌko unuꞌ.   
\p
\v 12 Mes oras ia, sin nnenan naiꞌ Felipus nanoniꞌ sin anmatoom nok Uisneno In aprenat. In natoon neu sin ranan he bisa sin ntaam njarin Uisneno Iin na, npaek Usif Yesus In kanan. Oras sin nneen anrarin, too mfaun ein anpirsain, ma sin ntaman njarin Uiseneno In nonot-asar. Bifee-atoniꞌ ntaman on naan. Rarit nasrain sin.  
\v 13 Naiꞌ Simon anpirsai msaꞌ ma ntaam anjair Usif Yesus Iin ja. Onaim sin nasrain je. Rarit in nnao nok naiꞌ Felipus anbi mee-mee. Oras in niit rais sanmaakt ein reꞌ naiꞌ Felipus anmoeꞌ sin, in nkiꞌun am nak, “Hoe! Reꞌ ia, ro maꞌtaniꞌ!”   
\p
\v 14 Oras naan, Uisneno In haef ein reꞌ abitan Yerusalem annenan nak, abitan propinsi Samaria sin anpirsain nrarin neu Uisneno In Rais Reko. Onaim sin nsonuꞌ naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis he nnaon neu bare naan.  
\v 15-17 Oras sin nua sin antean bare naan ate, sin nahinin nak, apirsait ein reꞌ naan ka ntoupun fa feꞌ Uisneno In Asmaan Akninuꞌ. Fin sin suma nasranin npaek Usif Yesus In kanan. Rarit naiꞌ Petrus nok naiꞌ Yohanis antao sin aꞌniimk ein anbi sin, ma sin nꞌonen antotin he abitan Samaria napein Uisneno In Asmaan Akninuꞌ msaꞌ. Ma sin napein nanin Asmaan Akninuꞌ naan.   
\p
\v 18 Oras naan, naiꞌ Simon niit atoin nuaꞌ ein naan antao sin aꞌniimk ein anbi apirsait ein, onaim sin napein Uisneno In Asmaan Akninuꞌ. Rarit naiꞌ Simon annonaꞌ roit neu naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis, ma in ntoti mnak,  
\v 19 “Sin aam ein! Hi mfee kau kuasat naan amsaꞌ. Maut he oras au ꞌtao au ꞌnimak ꞌeu sekau-sekau te, sin napenin Uisneno In Asmaan Akninuꞌ msaꞌ.”   
\p
\v 20 Mes naiꞌ Petrus naskaar ee mnak, “Kasat neu ko, mok ho roit ein naan! Ho mak of oniꞌ ho bisa msoos Uisneno In Asmaan Akninuꞌ meik roit? Kahaf! Ka tiit fa es he bisa nsoos naan Asmaan Akninuꞌ!  
\v 21 Ho ka mmuiꞌ fa hak saaꞌ-saaꞌ meu Uisneno In Asmaan Akninuꞌ, natuin ho nekam nanan nameisꞌook. Ho suma mami haa akar.  
\v 22 Musnaas nai muꞌko ho saant am penu sin! Reko nneis, ho mꞌonen ma mtoit meu Uisneno, he karu reko te, In nnoes nain ho tenab amreꞌut naan.  
\v 23 Au uhiin ꞌak, ho neekm aan naheun nok maufinu ma sinmakat, ma nmuiꞌ rais reꞌuf amfaun reꞌ anfuut ko feꞌ!”   
\p
\v 24 Rarit naiꞌ Simon antoit sin nua sin am nak, “Sin amaꞌ arki! Karu on naan ate, hi mꞌonen maan kau feꞌ, he kasat reꞌ hi mteek ee naan, kais antoom kau.”   
\p
\v 25 Rarit naiꞌ Petrus ma naiꞌ Yohanis natoon Usif Yesus In Rais Reko ok-okeꞌ, ma sin natoon amsaꞌ Uisneno In Kabin ma Prenat neu abitan kota naan. Rarit sin nua sin ntebi nfanin neun Yerusalem. Oras sin nnaon raan, sin neis nokan kuan-kuan nbin propinsi Samaria, he natoon Usif Yesus In Rais Reko neu abitan naan.   
\s1 Naiꞌ Felipus nateef nok kaes kouꞌ goes naꞌko Afrika  
\p
\v 26 Rarit ameput Uisneno naꞌko sonaf neno tunan nreun naiꞌ Felipus am nak, “Baꞌe! Ho mnao nai mutuin ranan reꞌ anꞌain haaꞌ-nua. Mutuin raan amnaaꞌ naꞌko kota Yerusalem ma mnao mkoon meu kuan Gasa.”  
\v 27-28 Oras in nneen on naan ate, naiꞌ Felipus anpoi nnao nain. Oras in nbi ranan naan, in niit atoin es. Atoniꞌ reꞌ naan kaes kouꞌ goes naꞌko pah Etiopia.\f + \fr 8:27-28 \ft Uab Yunani nak kaes koꞌu reꞌ ia, atoin maboꞌek. Pah Etiopia reꞌ naan, pah es et pah metoꞌ Afrika in pasaꞌ neon-saet.\f* In es reꞌ anpao ma nꞌurus aꞌmuiꞌf ein naꞌko uis bifee pah Etiopia. Uis bifee naan, sin nteek ee te nak, Kandake. Kaes koꞌu reꞌ naan, feꞌ nok anꞌonen anbi kota Yerusalem, ma oras naan in nsae kreet he nfain neu sin pah. Oras naiꞌ Felipus niit ee, kase naan antook ma nrees anbi kreet ee in nanan. In nrees anbi surat naꞌko kaꞌo Yesaya, Uisneno In mafefa kninuꞌ.  
\v 29 Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee nreun naiꞌ Felipus he nnao nhaumak-maak kreet naan, he nateef nok kaes koꞌu naan.  
\v 30 Ma oras in nhaumaak ate, in nneen atoniꞌ naan anrees naꞌko kaꞌo Yesaya in surat. Onaim in nataan am nak, “Aam! Ho muhiin saaꞌ reꞌ ho mrees ee naan, aiꞌ kaah?”   
\p
\v 31 Rarit atoniꞌ naan nataah am nak, “Kaah fa, tua. Ro he nmuiꞌ tuaf he natoon kau feꞌ, henaꞌ au uhiin. Amsae uum he mtook mok kau mbi ia.”  
\v 32 Tuis reꞌ in nrees ee naan, in haan ee, nak on nai:  
\q1 “Sin nheer anfoont ee, on reꞌ atoniꞌ nheer ꞌbib-kase,  
\q2 he neik je he nroor goe.  
\q1 In njair on reꞌ ꞌbib-kaes anaꞌ reꞌ atoniꞌ nkateir in funun,  
\q2 mes in ntaaꞌ kuun.  
\q3 In ka nfei fa in fefan,  
\q3 ma ka nataah fa fefaꞌ meseꞌ msaꞌ.   
\q1
\v 33 Rarit sin naꞌaakn ee;  
\q2 Sin nafekan rais poi ntoom ee.  
\q3 Oras naan, sin nroor niis ne,  
\q2 te kaah, in ka nmuiꞌ fa sanat saaꞌ-saaꞌ.  
\q1 Onaim hit he tak saaꞌ antein?”\x + \xo 8:33 \xt Naiꞌ Yesaya 53:7-8\x*   
\p
\v 34 Anrees anrair on naan ate, kaes koꞌu naan nataan naiꞌ Felipus am nak, “On mee? Kaꞌo Yesaya antui neu in tuan ii oo, aiꞌ in ntui anmatoom nok atoniꞌ ꞌtetaꞌ?”   
\p
\v 35 Rarit naiꞌ Felipus nanoniꞌ kaes koꞌu naan neik Usif Yesus In Rais Reko. In nmurai naꞌko kaꞌo Yesaya in tuis reꞌ naan, ma in natoon ranan neu Usif Yesus.  
\v 36 Oras sin annaon feꞌ, kaes koꞌu naan niit oe. Ma in nsenu nfeek naiꞌ Felipus in uaban, neik haan totis am nak, “Baꞌe! Ho mkius miit feꞌ, anmuiꞌ oe es nee. Karu ho mromi te, atsaun he ho musrain kau nai.”   
\p
\v 37 [Ma naiꞌ Felipus nataah am nak, “Karu ho mpirsai batuur-batuur meu Usif Yesus ate, ka nmuiꞌ fa ekat. Au uskau he tsaun he au usrain ko, tua.”  
\p Rarit in nmanakuꞌ am nak, “Au ꞌpirsai batuur-batuur ꞌak, Naiꞌ Yesus reꞌ naan, Uisneno es reꞌ anruur ma nreek nain Je naꞌko unuꞌ. In reꞌ naan, Uisneno In Anah.”]\f + \fr 8:37 \ft Eraꞌ 37 reꞌ ia, ka matuꞌi fa et tuis-tuis uab Yunani reꞌ manasik anneis-neis.\f*   
\p
\v 38 Onaim atoniꞌ naan anreun he nasnasab in akreet. Rarit sin nsanun ma ntaman nbi oe naan in nanan. Ma naiꞌ Felipus nasrain je nbi naan.   
\p
\v 39 Oras sin npoin naꞌko oe, Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee neik naiꞌ Felipus annao neu baer sonaꞌ. Kaes koꞌu naan ka niit anteinꞌ ee fa. Kase naan annao nkoon nok neek marinet koꞌu.  
\v 40 Naiꞌ Felipus anpoi nbi kuan es, kaan ee Asotus.\f + \fr 8:40 \ft Kuan naan, kaan ee, neik uab Yunani te nak, Asotus. Mes nahunu te, kaan ee Asdot.\f* Naꞌko bare naan, in nnao piut ma natoon neu too mfaun ein Usif Yesus In Rais Reko. In neis nok kuan-kuan tar antea kota Kaisarea.   
\c 9  
\s1 Naiꞌ Saulus antaam anjair Usif Yesus Iin ja  
\r (Haef ein sin Retaꞌ 22:6-16, 26:12-18)  
\p
\v 1 Oras naan, naiꞌ Saulus ansair piut-piut ma nhaꞌmuiꞌ Usif Yesus Iin na. In naim ranan he nroor niis sin amsaꞌ. Es naan ate, in nnao neu aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaak koꞌu,  
\v 2 ma ntoit suur aprenat he neik sin neu aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin anbi sin uim oen ein et kota Damsik. In ntoit he karu in nateef nok apirsait ein neun Usif Yesus In Raan Aꞌhonis, et bifee ma atoniꞌ, in he nheek ma nfuut sin, ma nheer neik sin neun Yerusalem.   
\p
\v 3 Antoupu nrair suur apreent ein naan ate, in nok in aok-bian sin annaon neun kota Damsik. Oras in nhaumaak kota reꞌ naan, nok askeken ate, piin es naꞌko neno tunan antahaꞌ natetab naiꞌ Saulus.  
\v 4 Onaim in ntaikobi ntea nain afu. Rarit in nneen hanaf es naꞌuab neu ne mnak, “Saulus! Nansaaꞌ am es ho mhaꞌmuiꞌ Kau on reꞌ ia?”   
\p
\v 5 Naiꞌ Saulus nataan am nak, “Sekau es reꞌ aꞌuabaꞌ ia, tua?”  
\p Hanaf naan nataah am nak, “Au reꞌ ia, Naiꞌ Yesus, reꞌ ho mhaꞌmuꞌi.  
\v 6 Oras ia, amfeen nai, ma mtaam nai meu kota naan. Anbi naan, Au of utoon ko saaꞌ reꞌ ho he mmoꞌe.”   
\p
\v 7 In aok-bian sin annenan hanaf naan amsaꞌ, mes sin ka niit fa sekau-sekau. Onaim sin neek ein namnekun, tar antea sin ka fefaꞌ meseꞌ fa.   
\p
\v 8 Rarit naiꞌ Saulus anfeen anhaek. In he nfei in maatk ein, mes in nforo nmaet. Onaim sin nnaaꞌ in aꞌniman, ma nok ne ntaam neu kota Damsik.  
\v 9 Neno tenu mfai tenu ꞌteme-ꞌteme, in ka niit fa saaꞌ-saaꞌ. Ma in ka naah am niun fa saaꞌ-saaꞌ.   
\p
\v 10 Anbi kota naan, anmuiꞌ apirsait es, kaan ee naiꞌ Ananias. Usif Yesus neem nakriir On neu naiꞌ Ananias nbi mnitas, ma nak ee mnak, “Ananias!”  
\p Ma naiꞌ Ananias nataah am nak, “Au es ia, tua!”   
\p
\v 11 Usif Yesus nbaasn ee mnak, “Uum feꞌ! Ho mnao he maim Au atoin es. Amnao meu Raan Amneꞌo, meu atoin es in umi, kaan ee naiꞌ Judas. Anbi umi naan, ho muteef mok atoin es, kaan ee naiꞌ Saulus. In naꞌko kota Tarsus. Oras ia, in nꞌonen.  
\v 12 Au ꞌfeen naiꞌ Saulus amnitas amsaꞌ ma utoon ee mꞌak, ‘Of anmuiꞌ atoin es, kaan ee naiꞌ Ananias, neem nateef nok ko.’ Ho mnao he mtao ho ꞌnimam he in bisa niit anfain.”   
\p
\v 13 Mes naiꞌ Ananias nataah am nak, “On nai, Usiꞌ! Hai mneen amrair beno humaꞌ-humaꞌ anmatoom nok atoniꞌ reꞌ naan. In nhaꞌmuiꞌ niis Ho too kniunꞌ ein abitan Yerusalem. Tar antea sin suust ii, ka kreꞌ-reꞌo fa!  
\v 14 Oras ia, hai mneen amteniꞌ nak, aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaakt ein anfeen ee kuasat he neem ma nheek nain tuaf-tuaf reꞌ antaam natuin Ho Raan Aꞌhonis, tua.”   
\p
\v 15 Mes Usif Yesus naꞌuab anteniꞌ nok naiꞌ Ananias am nak, “Maski on naan amsaꞌ, mes oras ia ho ro he mnao! Fin Au ꞌpiir je goen he nfei ranan neu Kau, maut he in neik Rais Reko neu atoniꞌ naꞌko uuf ma pah bian, ma neu uisf ein, ma neu too Israꞌel amsaꞌ.  
\v 16 Au of utoon ee, he in nahiin, nak haꞌmuꞌit humaꞌ mee es reꞌ npao nain je, natuin in npirsai ma nok Kau goen.”   
\p
\v 17 Anneen Usiꞌ In kabin on naan ate, naiꞌ Ananias annao neu umi naan, rarit in ntaam anbi naan. In ntao in aꞌniman anbi naiꞌ Saulus am nak, “Baꞌe! Usif Yesus reꞌ ho miit Ee nbi ranan oras ho uum, In neikn On es anreun kau he ꞌuum uteef ꞌok ko. In nreun kau he au ꞌonen ma ꞌtao au ꞌnimak ꞌeu ko, he ho bisa miit amfain. In nroim he ho mtoup In Asmaan Akninuꞌ amsaꞌ.”   
\p
\v 18 Oras naan, naiꞌ Saulus annaben ate, saaꞌ es on reꞌ ikaꞌ pohoꞌ anmouf naꞌko in maatk ein, ma in bisa niit anfain nain. Rarit in nfeen ma sin nasrain je.  
\v 19a Onaim in naah am niun, tar antea in aon ee naꞌbeꞌi nfain.   
\s1 Naiꞌ Saulus natoon Rais Reko anbi kota Damsik  
\p
\v 19b Naiꞌ Saulus natua nabaar akreꞌo feꞌ nok Usif Yesus Iin na nbi kota Damsik.  
\v 20 Ma in nnao ntaam anbi atoin Yahudis sin uim onen, ma in natoon neu sin am nak, “Mitniin mirek-rekoꞌ! Batuur-batuur Naiꞌ Yesus naan, Uisneno In Anah.”   
\p
\v 21 Areꞌ too mfaun ein ntakaꞌnaan ein ma nsanmakan neu naiꞌ Saulus in uaban naan. Es naan ate, sin naꞌuab ein am nak, “In reꞌ ia, es reꞌ nhaꞌmuiꞌ Usif Yesus Iin na nbi Yerusalem, aiꞌ kaah? Rarit in neem neu ia, he nheek sin ma neik sin nnaon neu aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaakt ein! On mee es reꞌ ia!?”   
\p
\v 22 Naiꞌ Saulus nroim he nakriraꞌ bukti mnak, Naiꞌ Yesus reꞌ naan, Kristus reꞌ Uisneno nbaꞌan nain Je naꞌko afi unuꞌ, he nsoun Ee neem. Naiꞌ Saulus nanoniꞌ nok maat-maat tar atoin Yahudis sin ka niis ee fa. Es naan ate, naiꞌ Saulus in akbeorn ii, naꞌnae piut naꞌko oras neu oras.   
\p
\v 23 Ankono kreꞌo naꞌko oras naan, atoin Yahudis sin namin ranan he nroor niis naiꞌ Saulus.  
\v 24 Mes naiꞌ Saulus annaben nahiin sin tenab naan. Sin anpao naiꞌ Saulus fai-manas anbi enoꞌ ꞌpoꞌi kota naan, he nroor niis ne.  
\v 25 Onaim anbi fai jes ate, naiꞌ Saulus in aok-bian tuaf fauk neman, ma nfaf-bokiꞌ naan ee nbi ꞌkiꞌu, rarit nasaunt ee naꞌko baah-rame mnanuꞌ kota naan. Nok ranan naan, in naen nasaitan kota Damsik.\x + \xo 9:25 \xt 2 Korintus 11:32-33\x*   
\s1 Naiꞌ Saulus annao neu Yerusalem  
\p
\v 26 Rarit naiꞌ Saulus annao neu Yerusalem. Anbi naan, in he ntaam nabua nok Usif Yesus Iin na. Mes sin arsin namtausan naiꞌ Saulus, natuin sin nateenb ein am nak, in nmoeꞌ jon he njair on reꞌ antaam apirsait neu Usif Yesus. Rarit naꞌ in he nheek sin.  
\v 27 Mes anmuiꞌ atoin es, kaan ee naiꞌ Barnabas. In es reꞌ natefaꞌ naiꞌ Saulus nok Usif Yesus In haef ein anbi naan. In natoon neu sin areꞌ rasi reꞌ anjair neu naiꞌ Saulus anbi raan atnanaꞌ. In natoon nak naiꞌ Saulus nateef anrair nok Usif Yesus amsaꞌ. Ma Usif Yesus naꞌuab maat-maat nok ne msaꞌ. Naiꞌ Barnabas natoon amsaꞌ am nak, naiꞌ Saulus ro nabrain he natoon Usif Yesus In Raan Aꞌhonis neu abitan Damsik.   
\p
\v 28 Annenan on naan ate, sin antoup naiꞌ Saulus. Rarit in natua nok sin anbi kota Yerusalem. In nabrain he naꞌuab anmatoom nok Usif Yesus In Rais Reko neu sekau-sekau, natuin in ka namtausan fa saaꞌ es.  
\v 29 In nmakoniꞌ penit nok atoin Yahudis fauk reꞌ naꞌuab ein neik uab Yunani amsaꞌ. Mes sin ka nromin fa he ntoup in peint am in uab ein naan, onaim sin namin ranan he nroor niis ne.  
\v 30 Mes oras Usif Yesus Iin na annenan am nak, biak ein nateenb ein amreꞌut on naan ate, sin naen neik naiꞌ Saulus neu kota Kaisarea et tais je ninin. Rarit sin nreek ee he nnao nkoon neu in kuan, et kota Tarsus.   
\p
\v 31 Rarit Usif Yesus Iin na reꞌ abitan propinsi Yudea, propinsi Galilea, ma propinsi Samaria, anmonin nok mamut. Sin nmaꞌbaab ein piut. Ma sin nmoeꞌ natuin Usif Yesus In nromin. Ma Uisneno In Asmaan Akninuꞌ nhaꞌtain sin neek ein.   
\s1 Naiꞌ Petrus narekoꞌ atoin amenat es anbi kuan Lida  
\p
\v 32 Oras naan, naiꞌ Petrus biasa nnao neu bare-bare he nkius Usif Yesus Iin na. Anbi neon goes, in nnao nkius nonot apirsait abitan kuan Lida.  
\v 33 Anbi naan, in nateef nok atoin es, kaan ee naiꞌ Eneas. Atoniꞌ naan anbua. Toon faun nggoen, in ka nfeen niit fa naꞌko in hara ꞌtupaꞌ.   
\p
\v 34 Naiꞌ Petrus naꞌuab neu ne mnak, “Eneas! Oras ia, Yesus Kristus narekoꞌ ko. Onaim ho mfeen nai! Amkikin ho bare ꞌtupaꞌ!”  
\p Anneen anrair on naan ate, in anfeen nain.  
\v 35 Oras abitan kuan Lida ma kuan Saron niit naiꞌ Eneas nareok on naan ate, sin arsin anpirsain neun Usif Yesus.   
\s1 Naiꞌ Petrus namonib nafaniꞌ ain Tabita naꞌko in aꞌmaten  
\p
\v 36 Oras naan, anmuiꞌ bifee jes, kaan ee bi Tabita, reꞌ natua nbi kota Yope et tais je ninin. (Bifee naan, in kanan neik uab Yunani te nak, Dorkas, reꞌ neik hit uab ii te nak ‘ruus’).\f + \fr 9:36 \ft Bifee reꞌ ia, anmuiꞌ kanaf nua, mes sin aꞌmoufk ein meseꞌ. Neik uab Aram, \ft \+it Tabita\+it*, hit uab ii te nak ‘ruus’. Ma neik uab Yunani, \+it Dorkas\+it*, reꞌ hit uab ii ate nak ‘ruus’ amsaꞌ.\f* In npirsai neu Usif Yesus. In nmoeꞌ arekot piut neu in aok-bian sin, ma nturun areꞌ amaꞌmuiꞌt ein.  
\v 37 Oras naan, ain Tabita nameen, rarit in nmaet. Onaim sin naniu in taꞌun, ma sin nꞌaum goe, rarit sin natuup ee nbi in keꞌen abit fafon.  
\v 38 Oras naan, sin nnenan nak naiꞌ Petrus natua ntahan nbi kuan Lida. (Kuan naan, in aꞌroon ii neno steen es, karu tnao hae taꞌko kota Yope.) Rarit sin nhaefan tuaf nua he nnaon naskau naiꞌ Petrus am nak, “Aam! Hai miskau ko, he mkoen om uum rabah meu Yope.”   
\p
\v 39 Anneen haan askaut naan ate, naiꞌ Petrus nok nain sin. Antean bare naan ate, naiꞌ Petrus antaam ma nsae nkoon anbi ain Tabita in keꞌen. Keꞌen naan naheun nok bifee banuꞌ reꞌ neman ma nkaen nmeiꞌ-meiꞌ jok. Sin nakriraꞌ sin baur paekn ein ma pake bian antein reꞌ ain Dorkas ansoo sin, oras in nmoin feꞌ.   
\p
\v 40 Naiꞌ Petrus anreun sin he npoin ok-okeꞌ naꞌko keꞌen naan. Onaim in nriꞌtuu ma nꞌonen. Rarit in nabaniꞌ neu amates naan ma naꞌuab am nak, “Ain Tabita! Amfeen nai, tua!” Nok askeken ate, bifee naan anfei in matan. Oras in nkius niit naiꞌ Petrus, in nfeen ma ntook.  
\v 41 Rarit naiꞌ Petrus annaaꞌ in aꞌniman ma nfiit nafeen ee. Onaim naiꞌ Petrus noꞌen bifee baun ein ma tuaf bian anbi naan, he nanaꞌat bifee amonit naan neu sin.   
\p
\v 42 Rasi naan matonaꞌ anbi kota Yope no mes-meseꞌ, tar antea too mfaun ii anpirsain neun Usif Yesus.  
\v 43 Naiꞌ Petrus natua nabaar anbi bare naan feꞌ, nbi atoin es in umi. Atoniꞌ naan, kaan ee naiꞌ Simon. In meup goe es reꞌ nakninuꞌ pasu.   
\c 10  
\s1 Naiꞌ Kornelis naskau naan naiꞌ Petrus  
\p
\v 1 Oras naan, anmuiꞌ soraru ꞌnakaf tuaf es naꞌko pah Roma, kaan ee naiꞌ Kornelis. In naꞌnaak sorarus tuaf nautn es. Sin neman naꞌkon pah Itali, bare ꞌroo. In natua nbi kota Kaisarea.  
\v 2 In, ma in uim je naan ee msaꞌ anneek niis Uisneno. Mes atoni mfaun pah Roma sin bian, ka on fa naan. Eraꞌ-eraꞌ in nturun amaꞌmuiꞌt ein, ma in nꞌonen piut-piut neu Uisneno.   
\p
\v 3 Neon goes, of oniꞌ nreuk teun maans ii nteib, in niit nok maat meꞌu nbi mnitas, Uisneno In ameupt es naꞌko sonaf neno tunan, neem ma nhaamn ee mnak, “Kornelis!”   
\p
\v 4 Naiꞌ Kornelis niit ameput naan, onaim in namtau nmaet. Rarit in nataan am nak, “On mee, tua?”  
\p Ameput naan nataah am nak, “Uisneno anneen anrair ho onen toits ein, ma In namnau ho nekam arekot meu areꞌ tuaf bian sin. Onaim Uisneno niit ko.  
\v 5 Onaim oras ia, amreek tuaf he nnao neu kota Yope, he naskau neik naan atoin es, kaan ee naiꞌ Simon Petrus.  
\v 6 In natua et uim jes nbi tais je ninin, nok atoin es reꞌ in meup goe nakninuꞌ pasu. In kaan ee, naiꞌ Simon amsaꞌ.”   
\p
\v 7 Oras ameput sonaf neno tunan annao nasaitn ee, naiꞌ Kornelis noꞌen in aan ameput tuaf nua, ma nok in soraurs es, reꞌ anneek Uisneno msaꞌ.  
\v 8 Oras naiꞌ Kornelis natoon anrair areꞌ rasi naan ate, in nreek haefan sin he nnaon neun kota Yope.   
\s1 Naiꞌ Petrus neem nateef nok naiꞌ Kornelis  
\p
\v 9 Nokaꞌ on naan ate, of oniꞌ maans ii naꞌpuup, naiꞌ Kornelis in haef ein anhaumak-maak kota Yope. Oras naan, naiꞌ Petrus ansae ma nꞌonen anbi naiꞌ Simon in uim je porataꞌ pakan.   
\p
\v 10 Naiꞌ Petrus anꞌonen, mes in nnaben ate namnaah. In npao abiurt ein nabaarb ein bukaet. Ma oras in nꞌonen on naan ate, Uisneno nakriir ee mnitas.  
\v 11 Nak, on reꞌ in niit neon goe natfeꞌi, ma isparei mainuan es anboor neem. Isparei naan mafutuꞌ ma makfiriꞌ anbi in suusk ein haa sin. Isparei naan ansaun neem.  
\v 12 Anbi isparei jan in nanan, in niit muꞌit humaꞌ-humaꞌ, esan reꞌ: muiꞌ hae haaꞌ, anonok, ma koro humaꞌ-humaꞌ.   
\p
\v 13 Ma in nneen haanf es anreun goe mnak, “Peꞌu! Amfeen nai! Amroor muiꞌt ein ia. Rarit mubarab sin ma mbukae!”   
\p
\v 14 Mes naiꞌ Petrus nataah am nak, “Ka bisa fa, tua! Kais on reꞌ naan! Natuin au ka ꞌeuk ꞌiit fa muꞌit humaꞌ-humaꞌ naan sin siisk ein! Hai atoin Yahudis minunin muꞌit ein reꞌ naan sin siisk ein!”   
\p
\v 15 Mes hanaf naan nataah am nak, “Karu Uisneno nak baer es kninuꞌ te, ho kaisaꞌ mak anꞌoemeet!”  
\v 16 Isparei naan, anpoi no teun, ma naꞌait on anfain neu neon goe tunan.   
\p
\v 17 Rarit naiꞌ Petrus natenab neu-mneem anmatoom nok amnitas naan in aꞌmoufn ii saaꞌ. Nateef oras naan, naiꞌ Kornelis in haef ein neem antean naiꞌ Simon in umi. Sin nhake nrarin anbin enoꞌ.  
\v 18 Onaim sin nhaman uim tuaf naan ma nataan am nak, “Hoore, tua! Hai iim maim tuaf es, reꞌ natua ntahan et umi ia. In kaan ee, naiꞌ Simon Petrus. Hi mihiin je, oo?”   
\p
\v 19 Oras naan, naiꞌ Petrus natenab mnitas naan in aꞌmoufn ii feꞌ, mes Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee natoon ee mnak, “Hae, Peꞌu. Anmuiꞌ atoniꞌ\f + \fr 10:19 \ft Anmuiꞌ tuis Yunani fauk reꞌ nak ‘tuaf teun’ es amnemat. Mes anmuiꞌ tuis es reꞌ nak suma ‘tuaf nua’ goah. Ma nmuiꞌ tuis namfau reꞌ ka natoon fa tuaf fauk reꞌ neem naim naiꞌ Petrus.\f* neem naim ko et aꞌpinan ee.  
\v 20 Amsaun he mnao mutuinaꞌ sin nai. Kaisaꞌ ho neekm aan nabait. Maski sin reꞌ naan ka atoin Yahudis fa, mes kais ammaiꞌnisin sin, aiꞌ maan sin anjarin atoin ꞌoemetan, mutuin harat atoin Yahudis. Natuin Au es reꞌ aꞌreun sin he neem naan ko.”  
\v 21 Rarit naiꞌ Petrus ansaun ma nateef nok atoin ein naan, ma nak sin am nak, “Au reꞌ ia, es reꞌ hi maim je. Hi mperluu saaꞌ?”   
\p
\v 22 Rarit sin natahan am nak, “Aꞌnaak sorarus pah Roma tuaf es, in es reꞌ anreun kai he iim meu ia. In naꞌnaak sorarus nautn es. In neekn ee naꞌteeb ma namnau Uisneno. Atoin Yahudis amfaun nahiin atoniꞌ ia in arekon. Afi naa, Uisneno In ameput sonaf neno tunan neem ma nreun hai aꞌnakat, he ntoit ko aam, he uum meu in umi, natuin in he nneen ko, tua.”   
\p
\v 23 Anneen anrair on naan ate, naiꞌ Petrus ntoit sin he ntupan fai jes anbi umi naan. Nokaꞌ on naan ate, sin nfenan, ma naiꞌ Petrus annao nabua nok sin. Anmuiꞌ tuaf fauk naꞌkon Usif Yesus Iin na reꞌ abitan Yope, annaon nabuan nok sin.   
\p
\v 24 Mabeꞌ naan, sin ntupan nbin raan atnanaꞌ. Nokaꞌ on naan ate, naꞌ sin antean kota Kaisarea. Oras sin ntean naiꞌ Kornelis in umi, in npao nain sin. In nabuab in aasr ein am in aok-bian no mes-meseꞌ anbin naan.  
\v 25 Oras naiꞌ Petrus he ntaam neu umi naan ate, naiꞌ Kornelis naen anseun nggoe nbi moneꞌ, ma in nriꞌtuu anbi naiꞌ Petrus in haen, ma naꞌruriꞌ he naꞌbesan naiꞌ Petrus.  
\v 26 Mes naiꞌ Petrus anfiit nahakeꞌ aam Kornelis ma naꞌuab am nak, “Baꞌe! Amfeen amhaek nai! Kais muꞌbesan kau! Fin au reꞌ ia, mansian on reꞌ ho msaꞌ.”   
\p
\v 27 Anneen on naan ate, naiꞌ Kornelis anfeen anhaek. Rarit naiꞌ Kornelis ma naiꞌ Petrus naꞌuab ein, ma sin annaon ntaman neu uim je nanan. Naiꞌ Petrus niit too mfaun nabuan anbi naan, sin npao nain je.  
\v 28 In nkius natefan sin, rarit in naꞌuab am nak, “Sin au baꞌe ma benuꞌ arki! Hi mihiin main hai atoin Yahudis hai harat. Karu tatuin harat naan, ka nabeiꞌ fa he hai mseor gom mok atoniꞌ pah aꞌtetaꞌ. Saaꞌ ntein he mtaam meu sin umi. Mes Uisneno neikn On nakriraꞌ neu kau mnak, karu In es reꞌ naꞌuab am nak, baer es kninuꞌ, ka nabeiꞌ fa he au ꞌak bareꞌ naan ꞌoemetan. Onaim oras ia, au ka maiꞌnisin fa tuaf bian anteniꞌ. Au ro he ꞌaan sin anjarin au nonot-asar ꞌbi au uim je nanan.  
\v 29 Es naan ate, oras hi iim maan kau te, au ꞌfeen aꞌnao ꞌuum ꞌain. Au ka puutr ok fa, natuin Uisneno natoon anrair kau. Onaim hi mitoon kau feꞌ! Hi moꞌen kau he saaꞌ?”   
\p
\v 30 Onaim naiꞌ Kornelis anpeo areꞌ rasi nak, “Neno haa akonot, of oniꞌ nreuk teun maans ii nteib, au ꞌonen aꞌbi au umi reꞌ ia. Nok askeken ate, atoin es anhake nbi au matak. In paekn ii namaas.  
\v 31 Ma in nhaman kau mnak, ‘Kornelis! Uisneno anneen ho onen toits ein, ma In namnau ho nekam arekot neu too mfaun ein.  
\v 32 Onaim oras ia, amreun tuaf he nnaon neun kota Yope he naskau neik naan tuaf es, kaan ee naiꞌ Simon Petrus. In natua ntahan et uim jes nbi tais je ninin, et atoin es reꞌ biasa nakninuꞌ pasu. In kaan ee, naiꞌ Simon amsaꞌ.’  
\v 33 Es naan ate, au ꞌreun tuaf he naen neit ma naskau neik ko uum meu ia, tua. Hai mtoit makasi ma sukuur kouꞌ-koꞌu, natuin ho mkoen om uum main, tua. Onaim oras ia, hai mibua he mitniin saaꞌ-saaꞌ reꞌ Uisneno nreun ko he mutoon sin meu kai, tua!”   
\s2 Naiꞌ Petrus natoon Usif Yesus In Raan Aꞌhonis neu tuaf reꞌ ka atoin Yahudis fa  
\p
\v 34 Rarit naiꞌ Petrus naꞌuab am nak, “Oras ia, au feꞌ uhiin ꞌak, Uisneno naan ro nkius mansian ii ok-okeꞌ namnees. In ka npiir fa humaf, nak ia atoin Yahudis, ma bian sin ka atoin Yahudis fa.\x + \xo 10:34 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 10:17\x*  
\v 35 Karu nmuiꞌ tuaf naꞌko uuf mee-mee reꞌ in neekn ee mneꞌo, ma nꞌonen piut neu Uisneno, ma natuin In nromin, tuaf naan anharineb In nekan.  
\v 36 Hi mihiin saaꞌ reꞌ Uisneno natoon anrair je neu kai too Israꞌel, nak In nsonuꞌ anrair Kristus, es reꞌ Naiꞌ Yesus. Ma Naiꞌ Yesus naan anmaet he narameꞌ mansian ii nok Uisneno. Ma In anjair Aꞌnakat neu mansian ii ok-okeꞌ.   
\p
\v 37 Hi mneen mirari msaꞌ, saaꞌ-saaꞌ reꞌ anjarin nbin propinsi Yudea nfuun am nateef. Retaꞌ naan anmurai naꞌko naiꞌ Yohanis natoon neu too mfaun ein am nak, sin ro he nasaitan sin saant ein. Ma sin ro he nasranin amsaꞌ, he njair tanar nak, sin nareko nfanin nok Uisneno.  
\v 38 Rarit Uisneno nfee In Asmaan Akninuꞌ neu Naiꞌ Yesus, atoin Nasaretas naan. Uisneno nfee In kuasan neu Naiꞌ Yesus amsaꞌ. Rarit Naiꞌ Yesus anpoi-ntaam kuan am bare, he nmoeꞌ rais reko neu too mfaun ein. In nturun ma nbaab tuaf reꞌ niut reuꞌf ein sin aꞌnakat nasusab sin. In nmoeꞌ on reꞌ naan, natuin Uisneno nok Ne piut.  
\v 39 Hai reꞌ ia miit meik hai maatm ein kiim saaꞌ reꞌ In nmoeꞌ sin nbin kota Yerusalem, ma anbin pah atoin Yahudis sin nfuun am nateef.  
\p Maski on naan amsaꞌ, mes sin nkuus nakfiirt Ee nbi hau nehe tar anmaet.  
\v 40 In nmaet batuur-batuur, mes nmeu te, Uisneno namonib nafainꞌ Ee. Rarit In nakriraꞌ In tuan, he njair bukti nak, In anmoni nfain.  
\v 41 Mes In ka nakriir On fa neu mansian ii okeꞌ, suma neu kai mmees. Oras In nmoni nfain reꞌ naan, hai biasa mbukae mok Ne. Onaim Uisneno anruur kai he njair saksii ma mnao mitoon Usif Yesus In Rais Reko naan meu tuaf amfaun ambi mee-mee.   
\p
\v 42 Onaim Uisneno es reꞌ anreun kai he mnao mitoon maat-maat, anmatoom nok Atoniꞌ reꞌ In nruur nain Je naꞌko afi unuꞌ, es reꞌ Naiꞌ Yesus. Ma Uisneno nait Naiꞌ Yesus amsaꞌ anjair Afeek Rasi, he nafeek nak sekau es reꞌ anmoin piut nok Uisneno, ma sekau es reꞌ kahaf. Naiꞌ Yesus naan, es reꞌ nafeek rasi neu amates ma neu amoint ein.  
\v 43 Naꞌko afi unuꞌ, Uisneno In mafefa kniunꞌ ein anrurun amsaꞌ neu Naiꞌ Yesus naan nak, sekau-sekau reꞌ anpirsai Je, Uisneno of antoup sin ma annoes nain sin saant am penu sin.”   
\s2 Tuaf reꞌ ka atoin Yahudis fa, sin ntoup Uisneno In Asmaan Akninuꞌ  
\p
\v 44 Oras naiꞌ Petrus naꞌuab on naan feꞌe te, nok askeken Uisneno In Asmaan Akninuꞌ neem antaam anbi bifee-atoniꞌ sin ok-okeꞌ reꞌ anneen ee.  
\v 45 Anbi naan amsaꞌ, anmuiꞌ naiꞌ Petrus in partei ngguin atoin Yahudis, reꞌ neem nokan naꞌkon kota Yope neu naiꞌ Kornelis in umi et kota Kaisarea. Oras sin niit too mfaun ein antoup Uisneno In Asmaan Akninuꞌ naan, sin nsanmakan, natuin sin feꞌ nitan, nak Uisneno nfee In Asmaan Akninuꞌ neu atoniꞌ reꞌ ka atoin Yahudis fa.  
\v 46 Sin nneen bifee-atoniꞌ reꞌ anbin naiꞌ Kornelis in umi, naꞌuab ein neik uab humaꞌ-humaꞌ, ma sin npures ma nboꞌis Uisneno.  
\p Rarit naiꞌ Petrus naꞌuab am nak,  
\v 47 “Hi mkius kiim! Sin reꞌ ia, antoup Uisneno In Asmaan ee on reꞌ hit imsaꞌ. Onaim oras ia, iim he tasrain sin nai. Ka tiit fa es, reꞌ he bisa npenan anteniꞌ sin.”  
\v 48 Rarit naiꞌ Petrus anreun sin he nasrain naiꞌ Kornelis nok areꞌ bifee-atoniꞌ nbin naan, he sin ntaman too sraniꞌ neu Usif Yesus. Rarit sin ntotin, he naiꞌ Petrus natua nabaar nok sin neno fauk antein, naꞌ sin nafetin naiꞌ Petrus he ntebi nfain neu Yerusalem.   
\c 11  
\s1 Naiꞌ Petrus namneob on anmatoom nok sranit neu tuaf reꞌ ka atoin Yahudis fa  
\p
\v 1 Naiꞌ Petrus ka nfain fa feꞌ, mes Usif Yesus In haef ein ma apirsait bian abitan Yerusalem, annenan anrair nak, tuaf reꞌ ka atoin Yahudis fa sin antoupu nrair Usif Yesus In Rais Reko.  
\v 2 Onaim oras naiꞌ Petrus anfani ntea Yerusalem on naan ate, anmuiꞌ apirsait naꞌko partei Yahudi tuaf fak-fauk,\f + \fr 11:2 \ft Karu anmuiꞌ tuaf reꞌ ka atoin Yahudis fa he natuin Naiꞌ Yesus, atoniꞌ naꞌko partei agama Yahudi reꞌ ia nak, sin ro he naꞌheir ein natuin atoin Yahudis sin harat, ma sin ro he nanaobaꞌ areꞌ kanan atoran rais pirsait Yahudi bian amsaꞌ.\f* nasaan ee mnak,  
\v 3 “Hoe! Ho mmoeꞌ on mee es reꞌ naan? Ho muhiin hit haart ii oo, aiꞌ kaah? Ho ro mubrain he mtaam meu tuaf reꞌ ka atoin Yahudis fa sin umi? Ho mbukae mok sin! Kais on reꞌ naan, natuin sin ka naꞌheir ein fa on reꞌ hit harat! Ka nabeiꞌ fa he hit tseor gok tok sin!”   
\p
\v 4 Rarit naiꞌ Petrus npeon sin areꞌ rasi reꞌ anjarin nrarin naan am nak,  
\v 5 “Neon goes, oras au ꞌbi kota Yope, au ꞌonen. Anbi naan, Uisneno nakriraꞌ neu kau nbi mnitas. Nak, on reꞌ au ꞌiit neon goe natfeꞌi, ma isparei kouꞌ goes anboor, ma nakfiirt ee nbi in suusk ein haa sin. Isparei naan ansaun neem neu kau.  
\v 6 Oras au ꞌkisu ꞌtaam ꞌeu isparei naan ate, au ꞌiit muꞌit humaꞌ-humaꞌ, esan reꞌ: muiꞌ hae haaꞌ, anonok, nok koro humaꞌ-humaꞌ. Sin arsin reꞌ naan, muiꞌt ein reꞌ hit tanunin sin.  
\v 7 Rarit au ꞌneen hanaf es anreun kau mnak, ‘Peꞌu! Amfeen nai! Amroor muiꞌt ein ia, mubarab sin ma mbukae nai!’   
\p
\v 8 Mes au utaah am ꞌak, ‘Ka bisa fa, tua! Kais on reꞌ naan, tua! Fin au ka ꞌeuk ꞌiit fa sisi humaꞌ-humaꞌ on reꞌ naan. Hai atoin Yahudis minunin areꞌ muiꞌt ein reꞌ naan!’   
\p
\v 9 Mes hanaf naan nataah am nak, ‘Karu Uisneno nak baer es kninuꞌ te, ho kais mak bareꞌ naan ꞌoemetan!’   
\p
\v 10 Au ꞌkius ꞌiit isparei naan anboor no teun, ma in naꞌait on anfain neu neon goe tnanan.   
\p
\v 11 Nateef oras naan, atoniꞌ teun neem antean umi naan. Sin neman naꞌkon Kaisarea he naim kau.  
\v 12 Rarit Uisneno In Asmaan Akninuꞌ natoon kau mnak, ‘Ho msaun he mnao mok atoin ein naan nai. Kaisaꞌ ho neekm aan maꞌfenaꞌ! Maski sin atoniꞌ ꞌtetaꞌ, mes kaisaꞌ ho mmaiꞌnisin sin, ma maan sin on reꞌ atoin ꞌoemetan.’ Rarit hit aok-bian sin tuaf nee reꞌ ia, nokan amsaꞌ anbin Kaisarea. Anbi naan, hai mtaam meu aꞌnaak soraurs es naꞌko pah Roma in umi.  
\v 13 In naꞌuab am nak, neno fauk akonot, in niit Uisneno In ameput sonaf neno tunan, anhake nbi in umi, ma naꞌuab am nak, ‘Amreek tuaf he nnaon neu Yope he naskau neik naan atoin es, kaan ee naiꞌ Simon Petrus.  
\v 14 Atoniꞌ naan of natoon ko mok ho uim ji in nanan, Uisneno In ranan he nsoi nafetin ki, ma annoes nain hi saant ein.’   
\p
\v 15 Es naan ate, au ꞌmurai utoon ꞌeu sin Uisneno In Raan Aꞌhonis. Nok askeken ate, Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee neem antaam neu sin ok-okeꞌ, on reꞌ neon goes ii hit ttoupu trair Je.  
\v 16 Oras au ꞌiit sin antoup In Asmaan Akninuꞌ on naan ate, au umnau Usif Yesus In uaban uhunut reꞌ nak, ‘Naiꞌ Yohanis nasrain ki neik oe nmees, mes Uisneno of anmoꞌe nneis naꞌko naan neu ki, es reꞌ In of anfee ki In Asmaan Akninuꞌ.’\x + \xo 11:16 \xt Haef ein sin Retaꞌ 1:5\x*  
\v 17 Uisneno neikn On es reꞌ anfee In Asmaan Akninuꞌ neu atoniꞌ ꞌteet ein, namnees on reꞌ In nfee Je neu kit. Onaim hi mroim he au ꞌraban Uisneno oo, aiꞌ on mee? Onaim au he uꞌuab ꞌak saaꞌ aꞌtein?”   
\p
\v 18 Anneen naiꞌ Petrus natoon nanoon on naan ate, sin ka nasaan anteinꞌ ee fa. Rarit sin npures ma nboꞌis Uisneno nak, “Aijoo! Maineun besi! Uisneno nfei ranan he atoin sonaꞌ amsaꞌ bisa nasaitan sin ꞌmonit asanat, he In nnoes nain sin saant ein, ma sin nmonin piut nok Ne.”   
\s1 Usif Yesus Iin na anbaits ok neun bare-bare. Bian etan kota Antiokia  
\p
\v 19 Neon goes ii, oras sin naꞌmate nrair naiꞌ Stefanus, sin nmurai nhaꞌmuiꞌ ma nasusab apirsait ein neu Usif Yesus. Es naan ate, sin naen anbaits ok neun bare-bare. Bian naenan neun propinsi Finisia. Bian naenan neun puru Siprus, ma bian anteniꞌ naen naꞌroon tar antean kota Antiokia et propinsi Siria. Amnaent ein naan natoon Usif Yesus In Rais Reko anbin mee-mee msaꞌ. Mes sin natonan neu haa sin atoin Yahudis anmesen. Sin ka natonan fa atoniꞌ ꞌtetaꞌ.\x + \xo 11:19 \xt Haef ein sin Retaꞌ 8:1-4\x*   
\p
\v 20 Ma anmuꞌi ntein Uisneno Iin na naꞌkon puru Siprus ma naꞌkon kota Kirene. Bian sin nnaon nkonon neun kota Antiokia et propinsi Siria. Anbin bare naan, sin es reꞌ natonan Usif Yesus In Rais Reko neu tuaf reꞌ ka atoin Yahudis fa.  
\v 21 Uisneno nfeen sin In kuasan, tar antea too mfaun anpirsain neu Usif Yesus.   
\p
\v 22-24 Oras naan, apirsait ein abitan Yerusalem annenan nak, atoniꞌ ꞌtetaꞌ abitan Antiokia npirsain neun Usif Yesus amsaꞌ. Onaim sin nreek haefan tuaf es, kaan ee naiꞌ Barnabas, he nnao nkius sin. Naiꞌ Barnabas naan, atoin neek reko, ma npirsai batuur-batuur neu Uisneno. Asmaan Akninuꞌ natuuk goe msaꞌ.  
\p Oras in neem antea bare naan, in niit nak, batuur-batuur Uisneno nmeup maꞌtaniꞌ anbi atoniꞌ ꞌtetaꞌ sin aꞌmoink ein. Onaim in nmariin. Rarit in nhaꞌtani nteniꞌ sin, he sin nabeiꞌ ein he natuin piut-piut anbin Uisneno In Raan Aꞌhonis. Nok ranan naan, apirsait ein neu Usif Yesus naꞌbaab ok piut naꞌko neno neu neno.   
\p
\v 25 Rarit naiꞌ Barnabas annao nkoon neu kota Tarsus he naim naiꞌ Saulus.  
\v 26 Oras in nateef nok naiꞌ Saulus, in nfuir ee he nfanin buꞌ-buaꞌ neun Antiokia. Rarit sin nua sin natua nabaran toon es, nok Usif Yesus Iin na reꞌ abitan Antiokia. Neno-neno te, sin nanoniꞌ Usif Yesus In Raan Aꞌhonis neu too mfaun ein. (Anbi kota Antiokia reꞌ ia, naꞌ atoniꞌ anteek apirsait ein neu Usif Yesus nak ‘atoni Kristen’).\f + \fr 11:26 \ft Uab tukaꞌ ‘Kristen’ naan, in naꞌuub on naꞌko kanaf ‘Kristus’. Neik hit uab ii te nak, ‘Atoniꞌ reꞌ natuinaꞌ Kristus’. ‘Kristus’ in aꞌmoufn ii nak, ‘Atoni Kninuꞌ reꞌ Uisneno anruur nain Je naꞌko unuꞌ he nreek Ee neem.’\f*   
\p
\v 27 Oras sin nua sin nbin Antiokia feꞌ, anmuiꞌ tuaf fauk neman naꞌkon Yerusalem. Uisneno biasa npaek atoin ein naan he njarin In mafefa kniunꞌ ein.  
\v 28 Tuaf es naꞌko mafeef ein naan, kaan ee naiꞌ Agabus. Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee natoon ee mnak, “Of amnaahs ii maꞌtaniꞌ antaman pah-pinan fuun am nateef.” Onaim naiꞌ Agabus natoon ee neu bian anteniꞌ. (In uaban naan anjair batuur oras naiꞌ Klaudius, uis koꞌu keser Roma, naꞌnaak.)\x + \xo 11:28 \xt Haef ein sin Retaꞌ 21:10\x*  
\v 29 Anneen naiꞌ Agabus in uaban on naan ate, Usif Yesus Iin na reꞌ abitan Antiokia namin ranan ma nabuab ein roit, he nsonuꞌ sin neu sin aok-bian anbi Usif Yesus, reꞌ nmonin nbin susat anbi propinsi Yudea. Tuaf meseꞌ-meseꞌ anfee natuin in aꞌbeꞌin.  
\v 30 Nabuab anrair on naan ate, sin nreek naiꞌ Barnabas nok naiꞌ Saulus, he sin nua sin nnaon naat roit ein naan neu aꞌnaak jemaaꞌt ein nbi bare naan, he nbait sin neu asuust ein.   
\c 12  
\s1 Naiꞌ Yakobus in aꞌmaten, ma naiꞌ Petrus antaam bui  
\p
\v 1 Oras naan, usif naiꞌ Herodes\f + \fr 12:1 \ft Usif Herodes reꞌ ia, sin nahiin je neik kanaf \ft \+it Herodes Agripa\+it*. In naiꞌf ee, sin nahiin je neik kanaf \+it Herodes Aꞌnaet\+it*. In reꞌ naan, es reꞌ naprenat he nroor riꞌana kruꞌuf oras nahonis Usif Yesus anbi Betlehem.\f* anmurai nhaꞌmuiꞌ Usif Yesus In apirsait ein bian.  
\v 2 In naprenat tuaf he nroor naꞌmaet naiꞌ Yakobus npaek suniꞌ. Naiꞌ Yakobus naan, naiꞌ Yohanis in tataf.  
\v 3 Oras naiꞌ Herodes nahiin nak naiꞌ Yakobus in aꞌmaten anharineb aꞌnaet Yahudi sin neek ein, in nmoꞌe nneis naꞌko naan. Onaim nateef nok neon koꞌu reꞌ sin nteek nain je nak, Fesat Utunuꞌ reꞌ ka Maseor Muur fa,\f + \fr 12:3 \ft Neon koꞌu naan, ampaumaak Neon Paska.\f* in naprenat tuaf he nnaon nheek naan naiꞌ Petrus.  
\v 4 Anheke nrair je on naan ate, sin nataam ee nbi bui. Rarit sin nruur naan sorarus pukan haa, he nmakseun ein et fai ma manas, he npao ma ntiut naiꞌ Petrus. Sorarus pukan es ate, tuaf haa. Naiꞌ Herodes anroim he nafeek naiꞌ Petrus in rasi anbi too mfaun ein sin humak ma sin matak, oras fesat naan namsoup.  
\v 5 Onaim oras sin nataam naiꞌ Petrus anbi bui, Usif Yesus In apirsait ein anꞌoen ein piut-piut, antotin he Uisneno npafaꞌ ma npanat naiꞌ Petrus.\x + \xo 12:5 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 12:1-27\x*   
\s1 Uisneno napoitan naiꞌ Petrus naꞌko bui  
\p
\v 6 Nokaꞌ on naan ate, usif naiꞌ Herodes he nafeek naiꞌ Petrus in rasi nbi too mfaun ein sin humak ma sin matak. Mes mabeꞌ naan, sin nfuut naiꞌ Petrus nok korenit nonoꞌ nua anbi bui je nanan. Rarit in ntuup anbi sorarus nua sin atnaank ein. Sorarus bian anteniꞌ anhaken ma npaon anbi eonꞌ ee in matan.   
\p
\v 7 Nok askeken ate, Uisneno In ameput es neem naꞌko sonaf neno tunan ma nhake nbi naan. Rarit keꞌen naan anmeu ꞌsiin-ꞌsiin. Rarit ameput naan anpooꞌ nafenaꞌ naiꞌ Petrus am nak, “Peꞌu! Amfeen nai!” Oras naan amsaꞌ, korenit naan natsefiꞌ nain naꞌko naiꞌ Petrus in aꞌniman.  
\v 8 Rarit ameput sonaf neno tunan naan anreun goe mnak, “Ampaek ho baru! Ampaek ho ꞌpein haef ein!” Naiꞌ Petrus anpaek anrair on naan ate, ameput naan anrenu nteinꞌ ee mnak, “Ampaek ho baru mnaun kotif, ma uum he mutuin kau nai!”   
\p
\v 9 Onaim naiꞌ Petrus natuin ameput naan anpoin naꞌkon bui. Mes naiꞌ Petrus natenab nak, aiꞌ in suma namnei. Te kaah, naan ro njair tebe.  
\v 10 Oras sin nnaon nasoup baer paot nua nmaktun-tuin ein ate, sin ntean eon besi. Enoꞌ naan nasoitn on kuun, ma sin anpoi natuin ranan reꞌ he nnao neu kota. Nok askeken, Uisneno In ameput naan annao nasaitan naiꞌ Petrus anmes-mees.   
\p
\v 11 Oras ameput naan namneku nrari te, naꞌ naiꞌ Petrus nahiin ma natenab am nak, “Namneo! Oras ia, au feꞌ uhiin. Uisneno nsonuꞌ In ameput neem he nafetin kau naꞌko naiꞌ Herodes in aꞌniman. Uisneno nmoeꞌ on reꞌ naan, he atoin Yahudis sin tenab amreꞌut reꞌ he najairb ee neu kau, ka ntoom kau fa.”   
\p
\v 12 Rarit naiꞌ Petrus annao neu ain Maria in umi. Ain Maria reꞌ ia, naiꞌ Yohanis in ainaf. Naiꞌ Yohanis naan, in kanan es anteniꞌ, es reꞌ naiꞌ Markus. Anbi naan, anmuiꞌ tuaf amfaun reꞌ nabuan ma nꞌoen ein. Sin ntotin he Uisneno nturun naiꞌ Petrus nok in rasi.  
\v 13 Neem antea umi naan ate, naiꞌ Petrus anteeꞌ ma nhaman anbi enoꞌ naan in kotin. Onaim aan feot ameput es anbi umi naan, kaan ee bi Rode, nnao naꞌmeꞌo he nahiin neu amnemat naan sekau.  
\v 14 Anneen naiꞌ Petrus in haan ee te, in nahiin nain je. In nmariin anmaet. In naen antaam, ma natonan neu abitan naan am nak, “Naiꞌ Petrus anhaek et moneꞌ!” Natuin marinet koꞌu naan, tar antea in nnikan nain nak in he nasoitan enoꞌ naan neu naiꞌ Petrus.   
\p
\v 15 Mes sin natahan am nak, “Kahaf! Kaisaꞌ muꞌraruꞌ on naan!”  
\p Mes bifee naan naꞌkikuꞌ mates nak, “Kahaf! Reꞌ nee, ro naiꞌ Petrus in hanan! In nhaek et moneꞌ!”  
\p Mes sin ka npirsain fa. Sin naꞌuab ein am nak, “Of oniꞌ Uisneno In ameput sonaf neno tunan, reꞌ anpanat naiꞌ Petrus.”   
\p
\v 16 Sin nmatitaꞌ-roin rasi naan ate, naiꞌ Petrus anhaman piut, tar antea sin nasoitan enoꞌ naan. Nasoit anrair je te, sin noo mkakan, natuin in reꞌ naan naiꞌ Petrus batuur.  
\v 17 Naiꞌ Petrus naꞌaitiꞌ in aꞌniman, he namnebaꞌ sin. Rarit in npeon sin nok ranan mee mꞌes Uisneno napoitn ee naꞌko bui. Onaim in nreun sin am nak, “Hi mnao nai he mitoon rasi reꞌ ia meu naiꞌ Yakobus ma haef bian sin.” Rarit naiꞌ Petrus npoi nnao neu bare bian anteniꞌ.   
\p
\v 18 Kiuk anaꞌ te, oras soraur apaot ein ka niit anteniꞌ fa naiꞌ Petrus, sin ntakaꞌnaan ein ma namtaun nmaten, natuin sin ka nahinin fa rais saaꞌ es reꞌ of he nboor neu sin.  
\v 19 Oras usif naiꞌ Herodes nahiin rasi naan, in naprenat sin he naim naiꞌ Petrus. Mes sin ka nateef niit fa nok ne. Onaim naiꞌ Herodes naprenat he nparikas soraur apaot ein. Anparikas anrair sin on naan ate, in nreun he nroor niis sin ok-okeꞌ.  
\p Rarit naiꞌ Herodes annao nasaitan propinsi Yudea, ma natua anbi kota Kaisarea.   
\s1 Usif Herodes Agripa anmaet  
\p
\v 20 Oras naan, abitan kota Tirus ma kota Sidon, sin biasa nsosan amnahat naꞌkon usif naiꞌ Herodes in pah. Mes aꞌroo-ꞌroo reꞌ ia, usif naan anmamusun nok sin. Rarit sin nmaꞌakoran ma namin ranan he naraem ok nok ne. Onaim sin npiir naan tuaf fauk he nateef nok usif Herodes. Oras tua mapiir ein naan antean kota Kaisarea, sin makhiin ein nok atoin es, kaan ee naiꞌ Brastus. In njair atoin makanaꞌ et uisf ee in sonaf. Sin nmaꞌakoran nok naiꞌ Brastus, he in njair afuriꞌ ma asoitan ranan neu sin, he sin bisa nateef nok usif Herodes.   
\p
\v 21 Rarit usif Herodes anroim he ntoup sin, onaim sin npiir naan oors es he natefan. Neno naan, sin nmoꞌen acara koꞌu. Usif Herodes anpaek in baur usif, ma antook anbi in aꞌtoko prenat. Onaim in naꞌuab nok sin.  
\v 22 Anneen in hanan on naan ate, sin nboꞌis ma naikas usif Herodes nak, “Amneen nai in hanan naan! Ia ka hanaf mansian fa! Ia pah ii tuan in hanan!”  
\v 23 Nok askeken, Uisneno In ameput es neem naꞌko neon goe tunan ma neikin naiꞌ Herodes menas huum es, natuin in antoup pures neu in tuan, tar antea in nsiuꞌ naꞌrobaꞌ Uisneno. Onaim pansoe ngguin naꞌsusuꞌ naiꞌ Herodes in aon, tar antea in maet.   
\p
\v 24 Rasin naan ok-okeꞌ anjarin, maut he Uisneno In Rais Reko nhanua gon piut, ma tuaf-tuaf reꞌ natuin Usif Yesus In Raan Aꞌhonis naꞌbaab ok piut.   
\p
\v 25 Oras naiꞌ Barnabas ma naiꞌ Saulus nua sin annaon naat anrair fitis-babat neu abitan Yerusalem, sin ntebi nfanin neun kota Antiokia. Sin nok atoin muinf es, kaan ee naiꞌ Yohanis. Sin nteek ee te, naiꞌ Markus amsaꞌ.   
\c 13  
\s1 Apirsait ein Antiokia nreek haefan naiꞌ Barnabas nok naiꞌ Saulus  
\p
\v 1 Anbi kota Antiokia, tuaf amfaun anpirsain anrarin neu Usif Yesus. Anmuiꞌ tuaf-tuaf reꞌ Uisneno anpaek sin he njarin In mafefa kninuꞌ. Ma bian anteniꞌ In npaek sin he nanoniꞌ too sraniꞌ. Sin esan reꞌ:  
\q2 naiꞌ Barnabas,  
\q2 naiꞌ Simeon, (sin biasa anteek nain je mnak, ‘naiꞌ Metan’),\f + \fr 13:1 \ft a: Tuis Uab Yunani nak ‘Niger’. In aꞌmoufn ii ‘metan’, aiꞌ ‘meisꞌokan’.\f*  
\q2 naiꞌ Lukius, naꞌko kota Kirene,  
\q2 naiꞌ Menahem, (reꞌ sin npairoir je naꞌko aanꞌ-anaꞌ nok usif Herodes),\f + \fr 13:1 \ft b: Usif Herodes reꞌ ia, sin nahiin je neik kanaf \ft \+it Herodes Antipas\+it*. In es reꞌ anroor niis naiꞌ Yohanis Asranit. In aamf ee, sin nahiin je neik kanaf \+it Herodes Aꞌnaet\+it*. In reꞌ naan, es reꞌ naprenat he nroor riꞌana kruꞌuf oras nahonis Usif Yesus anbi Betlehem. Usif Herodes reꞌ anroor niis naiꞌ Yakobus, ma reꞌ nmaet natuin pansoe ngguin naꞌsusuꞌ niis ne, sin nahiin je nak in kaan ee, \+it Herodes Agripa\+it*.\f*  
\q2 ma nok naiꞌ Saulus.   
\p
\v 2 Neot es, sin nanaah ok, ma sin nabuan ma naꞌbesan neun Uisneno. Rarit Asmaan Akninuꞌ natoon neu sin am nak, “Ampiir maan naiꞌ Barnabas nok naiꞌ Saulus. Fin Au meup gui mfaun. Onaim sin ro he nait mepu reꞌ Au he unaaꞌt ee neu sin.”   
\p
\v 3 Oras sin nanaah anrair jok ma nꞌoen ein anrarin on naan ate, sin ntao sin aꞌniimk ein neu naiꞌ Barnabas ma naiꞌ Saulus, he ntabis sin. Onaim sin nreek haefan sin nua sin, he nanaobaꞌ Uisneno In mepu.   
\s1 Naiꞌ Barnabas ma naiꞌ Saulus antean puru Siprus  
\p
\v 4-5 Oras Uisneno In Asmaan Akninuꞌ naprenat naiꞌ Barnabas ma naiꞌ Saulus he nua sin nnaon natoon In Kabin ma Prenat neu bare-bare, sin nnao nahunun neun kota es et tais je ninin, kaan ee, Sereukia. Naiꞌ Yohanis (reꞌ sin nteek ee msaꞌ ate, naiꞌ Markus) nnao nabua nok sin. Antean bare naan ate, sin nsaen abnao oe he nnaon neun puru Siprus. Antean Siprus, sin nsanun anbin kota es, kaan ee, Saramis. Anbin kota naan, sin ntaman nbin atoin Yahudis sin uim onen fani-fani he nanoniꞌ Uisneno In Kabin ma Prenat neu abitan naan.   
\p
\v 6-8 Rarit sin npoi-ntaman naꞌkon kuan es neu kuan es, tar sin neman ntean kota es et puru naan in tukan bian, reꞌ nteek ee te nak, Pafos. Gubernur ee natua et kota naan. In kaan ee, naiꞌ Sergius Paulus. In roen ii naꞌaik. Oras in nneen nak naiꞌ Barnabas sin neman anrarin etan kota naan, in nreek tuaf he noꞌen sin, natuin in nmariin he nneen fainekat naꞌko Uisneno.  
\p Mes anbi naan, anmuiꞌ atoin Yahudis es, kaan ee naiꞌ Bar Yesus (in kanan es anteniꞌ reꞌ neik uab Yunani te nak, ‘Elimas’). In atoin araut. In biasa napoi atoniꞌ nak, in njair Uisneno In mafefaꞌ amsaꞌ. In nmapartei reko nok gubernur naan. Onaim oras naiꞌ Barnabas sin neman, in nkopoꞌ gubernur naan he kais antoup sin. In nsobaꞌ he nakekuꞌ gubernur naan, he kais anpirsai neu Naiꞌ Yesus.   
\p
\v 9 Mes Uisneno In Asmaan Akninuꞌ nfee kuasat neu naiꞌ Saulus (reꞌ sin nteek ee msaꞌ ate naiꞌ Paulus). Es naan ate, in naꞌkeꞌen in matan fuan neu araut naan. Rarit in naꞌuab am nak,  
\v 10 “Hoe! Elimas! Ho on reꞌ niut reꞌuf! Ho poi moroꞌ ko! Ho he mupoi tar antea mee? Ho mraban areꞌ kanan rais reko. Es naan ate, hai mihini mrair, ho mutuin niut reꞌuf ein sin aꞌnakat. Kais ammoꞌe mteniꞌ nai! Kaisaꞌ muꞌekaꞌ ranan Uisneno reꞌ amneo tiro kuun naan!  
\v 11 Ho mneen, feꞌ! Uisneno of anhukun ko. Ho of amfoor, ma ho of ka miit fa saaꞌ-saaꞌ, tar neno fauk ankoon.”  
\p Naiꞌ Paulus naꞌuab anrair on naan ate, atoniꞌ naan anfoor nain. Onaim in nabreo ranan he naim tuaf he nnaaꞌ in aꞌniman, he nheer neik je.   
\p
\v 12 Oras gubernur naan niit nok in matan fuan, ma nneen nok in rukin, noniꞌ-taruꞌ naꞌko naiꞌ Barnabas sin anmatoom nok Naiꞌ Yesus, in nsanmaak, rarit in npirsai neu Usif Yesus.   
\s1 Sin neik Rais Reko neu kota Antiokia es, et propinsi Pisidia  
\p
\v 13 Naiꞌ Paulus sin nsaen abnao oe naꞌkon kota Pafos et puru Siprus, he nnaon neu kota es et propinsi Pamfilia, reꞌ nteek ee nak, Perga. Antean bare naan ate, sin nsanun naꞌko bnao oe, rarit naiꞌ Yohanis Markus anbaits on nok sin he in ntebi nfain neu Yerusalem.  
\v 14 Naꞌkon Perga, sin nnaon raan metoꞌ neu kota Antiokia et propinsi Pisidia.  
\p Sin antean kota naan. Rarit, nateef nok atoin Yahudis sin neno snasat, sin nokan nꞌoen ein anbin atoin Yahudis sin uim onen.  
\v 15 Oras naan, sin nresan naꞌko kaꞌo Musa in surat, ma naꞌko Uisneno In mafefa kninuꞌ bian sin suurt ein. Rarit aꞌnaak uim onen sin antoit naiꞌ Paulus sin am nak, “Sin amaꞌ arki! Karu hi mmuiꞌ uab saaꞌ neu kai te, hai mtoit he miꞌuab meu kai, he mhaꞌtain hai neekm ein.”   
\s2 Naiꞌ Paulus anmurai naꞌuab nok atoin Yahudis anbi Antiokia  
\p
\v 16 Rarit naiꞌ Paulus anhake nbi sin maatk ein. In nait in aꞌniman ma ntoit sin he ntaꞌ-taꞌan. Rarit in naꞌuab am nak, “Aok-bian arki, too Israꞌel! Ma ainaꞌ-amaꞌ sin reꞌ ntaam meu rais pirsait Yahudi, natuin hi neekm ein naan namnau niis too Israelas sin Uisneno. Au ꞌtoit ki he mpasan hi ruikm ein ma mneen kau!   
\p
\v 17 Uisneno npiir ma nbeit anrair hit beꞌi-naꞌi too Israꞌel naꞌko afi unuꞌ. Oras sin nnaon natuan anbin pah Masir, reꞌ ka sin pah aa fa, Uisneno nfeen sin tetus ma ao-minaꞌ, tar antea sin nasuufn am namsaꞌin. Rarit Uisneno npaek In kuasan ma neik sin npoin naꞌkon pah Masir.\x + \xo 13:17 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 1:7, 12:51\x*  
\v 18 Rarit sin nnaon naꞌkon baer jes neun bare bian, tar antea toon boꞌ haa. Maski sin naꞌnaak-fatun, mes Uisneno natuuk sin nok neek sabaar.\x + \xo 13:18 \xt Surat Sensus 14:34, Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 1:31\x*  
\v 19 Rarit Uisneno nnoes naneuk nain too pah hiut anbi pah Kanaꞌan. Onaim In nbait afu pah naan neu hit beꞌi-naꞌi sin, he njair sin auf pusaak.\x + \xo 13:19 \xt Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 7:1, Naiꞌ Yosua 14:1\x*  
\v 20 Sin nmonin on naan, tar antea toon natun haa mboꞌ niim (450).  
\p Rarit Uisneno naiti nfeen sin afeek rasi tuaf amfaun, he naꞌnaak sin, tar antea Uisneno npiri nfeen sin In mafefa kniun es, kaan ee naiꞌ Samuel.\x + \xo 13:20 \xt Afeek Rasi sin 2:16, 1 Naiꞌ Samuel 3:20\x*  
\v 21 Oras naiꞌ Samuel anjair Uisneno In mafefa kninuꞌ, hit beꞌi-naꞌi sin anromin he nmuꞌin kuuk usif. Es naan ate, Uisneno nbeiti nfeen sin naiꞌ Kisi in anah, es reꞌ naiꞌ Saul, naꞌko uuf naiꞌ Benjamin. Naiꞌ Saul anjair usif ma naprenat tar toon boꞌ haa.\x + \xo 13:21 \xt 1 Naiꞌ Samuel 8:5, 10:21\x*  
\v 22 Rarit Uisneno nasaunt ee. Ma In nait naiꞌ Isai in aanh es, kaan ee naiꞌ Daut, he njair uis feꞌu, ansekaꞌ naiꞌ Saul. Uisneno nahiin narek-rekoꞌ naiꞌ Daut in nekan, es naan ate, In naꞌuab am nak, ‘Naiꞌ Isai in anah naiꞌ Daut reꞌ ia, in neekn ii he noi natai nok Au nekak. In of anmoeꞌ natuin areꞌ Au roimk ein okeꞌ.’\x + \xo 13:22 \xt 1 Naiꞌ Samuel 13:14, 16:12, Siit Pures-Boꞌis sin 89:20\x*  
\v 23 Oras naan, Uisneno nbaꞌan nak In of anfee tuaf es naꞌko naiꞌ Daut in sufan-kaꞌun, he nsoi nafetin too Israꞌel naꞌkon sin saant am penu sin. Au he utoon ki ꞌak, naiꞌ Daut in sufan reꞌ Uisneno nbaꞌan nain je naan, es reꞌ Naiꞌ Yesus.”   
\s2 Naiꞌ Paulus naꞌuab nak Usif Yesus naan, Tuaf reꞌ Uisneno nbaꞌan he nreek Ee neem  
\p
\v 24 Naiꞌ Paulus antuut antein in uaban am nak, “Oras Usif Yesus ka nait In meup goe fa feꞌ, tuaf es, kaan ee naiꞌ Yohanis, annao natoon neu too Israelas sin, nak sin ro he naꞌpisan naꞌko sin saant am penu sin, rarit sin ro he nasranin he njair tanar nak, sin nareko nfanin nok Uisneno.\x + \xo 13:24 \xt Naiꞌ Markus 1:4, Naiꞌ Lukas 3:3\x*  
\v 25 Oras naiꞌ Yohanis in meup gui he noi namsoup, in natoon am nak, ‘Hi kais mitenab mak, au reꞌ ia Tuaf reꞌ Uisneno anbaꞌan he nreek Ee neem. Mimnau mirek-rekoꞌ! Hi ro he mpao Tuaf es, reꞌ of In he neem. In maꞌtaniꞌ nneis naꞌko kau, tar antea au ka masoꞌik kau fa, maski bait au ꞌjari haa In aan rekaꞌ, fin au ka umnees ꞌok Ne fa.’\f + \fr 13:25 \ft Tuis uab Yunani ahun-hunut nak, ‘Au uꞌruriꞌ he ꞌseif In tain sapaut goe msaꞌ es au ka pantas fa.’ Tuis naan, in aꞌmoufn ii nak, naiꞌ Yohanis in njair on reꞌ ate, es naan ate, maski in njair Naiꞌ Yesus aan rekaꞌ msaꞌ ate, in ka masoꞌik fa.\f* \x + \xo 13:25 \xt Naiꞌ Mateos 3:11, Naiꞌ Markus 1:7, Naiꞌ Lukas 3:16, Naiꞌ Yohanis 1:20,27\x*   
\p
\v 26 Aok-bian arki! Hi reꞌ kaꞌo Abraham in sufan, ma tuaf bian reꞌ hi neekm ein namnau Uisneno. Amneen kau feꞌ! Uisneno natoon rasi ia neu kit, he hit tahiin In Raan Aꞌhonis. In nsoi nafetin kit ma nsaok nain hit saant ein.  
\v 27 Naꞌko afi unuꞌ, Uisneno npaek In mafefa kniunꞌ ein, he ntui natoon rasi nmatoom nok Tuaf reꞌ Uisneno nbaꞌan he nreek Ee neem. Onaim hit aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaakt ein, nok atoniꞌ bian anteniꞌ abitan Yerusalem, anrees nafan-fanik tuis ein naꞌkon mafefa kniunꞌ ein. Anbi neno snasat, sin ntaman neun uim onen, he sin nresan rasin naan nbin Uisneno In Suur Akninuꞌ. Mes sin ka nahinin fa nak Tuaf reꞌ Uisneno nbaꞌan he nreek Ee neem naan, es reꞌ Naiꞌ Yesus. Rarit sin namin ranan he nhukun naꞌmaet Je. Mes rasi naan, nanokab manbaꞌan reꞌ Uisneno In mafefa kniunꞌ ein antui nain sin.  
\v 28 Sin nmoꞌen rasi humaꞌ-humaꞌ neu Naiꞌ Yesus he nakreo namouf Goe, mes sin ka niit fa In sanat saaꞌ-saaꞌ. Maski on naan, mes sin nnaon neu gubernur Pilatus ma ntotin he nroor naꞌmaet Je.\x + \xo 13:28 \xt Naiꞌ Mateos 27:22-23, Naiꞌ Markus 15:13-14, Naiꞌ Lukas 23:21-23, Naiꞌ Yohanis 19:15\x*  
\v 29 Gubernur naan anroim natuin sin. Onaim sin nkuus nakfirit Naiꞌ Yesus anbi hau nehe, tar In nmaet. Mes areꞌ rasin naan, ka nasuir fa nok areꞌ saaꞌ reꞌ mafefa kniunꞌ ein sin antui nain je. Rarit sin nasanut In aon naꞌko hau neeh je in tunan, sin naskau neik Je ma natuun Ee nbi noup fatu.\x + \xo 13:29 \xt Naiꞌ Mateos 27:57-61, Naiꞌ Markus 15:42-47, Naiꞌ Lukas 23:50-56, Naiꞌ Yohanis 19:38-42\x*  
\v 30 Mes Uisneno npaek In kuasan, ma namonib nafaniꞌ Naiꞌ Yesus naꞌko In aꞌmaten.   
\p
\v 31 Oras Naiꞌ Yesus anmoni nfain, In nakriir On fani-fani neu tuaf amfaun. Sin esan reꞌ neman buꞌ-buaꞌ nok Ne naꞌkon propinsi Galilea neun Yerusalem. Ma oras ia, sin es reꞌ ansaksii ma natoon neu too Israelas sin ok-okeꞌ.”\x + \xo 13:31 \xt Haef ein sin Retaꞌ 1:3\x*   
\s2 Naiꞌ Paulus natoon nak Uisneno npake nrair In mafefa kniunꞌ ein he natoon nanin anmatoom nok Usif Yesus  
\p
\v 32-33 Naiꞌ Paulus antuut in uaban naan am nak, “On nai! Hai nua kai reꞌ ia, au ꞌok naiꞌ Barnabas, iim miꞌko raan aꞌroo, he mitoon ki mak, saaꞌ reꞌ Uisneno nbaꞌan neu hit beꞌi-naꞌi sin, oras ia, nanookb on een. Uisneno namonib nafaniꞌ Naiꞌ Yesus naꞌko In aꞌmaten. Anbi Surat Pures-Boꞌis bataꞌ nua, Uisneno npaek tuaf he ntui rasin reꞌ anmatoom nok Naiꞌ Yesus, reꞌ Uisneno nbaꞌan he nreek Ee neem. In ntui mnak,  
\q1 ‘Ho reꞌ ia, Au Aanh aa ko.  
\q2 Neno ia, Au ꞌait Ko mjair anaaꞌ aprenat.’\x + \xo 13:32-33 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 2:7\x*   
\p
\v 34 Naꞌko un-unuꞌ Uisneno nbaꞌan nrair nak, In of namonib nafaniꞌ Tuaf reꞌ In nbaꞌan he nreek Ee neem naan, ma Tuaf naan of ka nmate nteniꞌ fa. Es naan ate, Uisneno npaek In mafefa kninuꞌ he ntui mnak,  
\q1 ‘Nahunu te, Au ꞌuhakeꞌ ꞌain rais manbaꞌan ꞌok usif naiꞌ Daut, he ꞌfee tetus-athoen neu ne.  
\q2 Onaim oras ia, Au he uhakeꞌ ꞌteniꞌ rais manbaꞌan ꞌok ko, natuin naiꞌ Daut in sufan-kaꞌun es reꞌ ho.’\x + \xo 13:34 \xt Naiꞌ Yesaya 55:3\x*   
\p
\v 35 Anmuꞌi nteniꞌ Surat Pures-Boꞌis bian reꞌ ntui mnak,  
\q1 ‘Uisneno ka nparakan fa Ho Tuaf Amneot In aon-taꞌun he npunu nbi In nopu.’\x + \xo 13:35 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 16:10\x*   
\p
\v 36-37 Amneon ii, on nai: Surat Pures-Boꞌis reꞌ ia, ka nruur fa neu naiꞌ Daut kuun! Hit tahiin on naan, natuin usif naiꞌ Daut anmoeꞌ anrair rais reko mfaun neu in too, rarit in nmaet. Ma sin nsuub in aon-taꞌun naan. In aon naan, anpunu nrair. Onaim hit tahiin tak Surat Pures-Boꞌis naan ka nruur fa neu naiꞌ Daut, mes anruur atoin sonaꞌ. Karu Atoniꞌ reꞌ anruur goe naan anmaet, Uisneno namonib nafainꞌ Ee. Es naan ate, In aon-taꞌun naan, of ka npuun niit fa.   
\p
\v 38-39 Onaim aok-bian arki, amneen mirek-rekoꞌ! Atoniꞌ naan, es reꞌ Naiꞌ Yesus! Karu hit tpirsai teu Ne, In of nasaah areꞌ sanat, reꞌ in amneon ii hit es reꞌ he tasaah kuuk sin. Nok ranan naan ate, Uisneno annoes nain areꞌ hit saant ein ok-okeꞌ. Mes hit tahini trari msaꞌ, tak maski hit tmoeꞌ tatuin kaꞌo Musa in atoran haart ein ok-okeꞌ on naan amsaꞌ, ka neu he namneobaꞌ kit fa nbi Uisneno In human ma In matan.  
\v 40-41 Etun hi ro he mitenab mirek-rekoꞌ. Kais-kaisaꞌ saaꞌ reꞌ Uisneno In mafefa kniunꞌ ein sin natoon nain je et afi unuꞌ naan, antoom anfain neu ki. Sin antuin am nak,  
\q1 ‘Ampaant om, areꞌ atoin amꞌakan sin, reꞌ ka nfairoir fa es-es!  
\q2 Fin Au, Uisneno, aꞌmoeꞌ rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ reꞌ namkakab tuaf amfaun;  
\q3 mes hi of amtoup in seun-baran, he hi mmate mkoon.  
\q1 Au ꞌmoeꞌ rais jes, oras hi mmoin feꞌ,  
\q2 mes hi ka mroim fa he mtoup goe.  
\q1 Maski atoniꞌ nanoniꞌ ki,  
\q2 mes hi ka mroim fa he mihiin rasi naan.  
\q1 Reko nneis, hi mitenab mifan-faniꞌ rasin naan, he hi msanmaak amsaꞌ.’\x + \xo 13:40-41 \xt Naiꞌ Habakuk 1:5\x*  
\p Onaim aok-bian arki. Mitenab mirek-rekoꞌ saaꞌ reꞌ au utoon ki feꞌe na. Kais amporin main saaꞌ reꞌ hi mneen amrair je feꞌe na, on reꞌ tuaf-tuaf amꞌakan sin aꞌmoeꞌk ein. Au uabk ein naꞌtuuk ma naꞌpaar on reꞌ naan. Makasi, tua.”   
\p
\v 42 Naꞌuab anrair on naan ate, naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas anfeen anhaken he nnaon nasaitan uim onen naan. Mes abitan naan antotin, he reko te, sin nfain neman anbi neno snasat amnemat, he naknutuꞌ nteniꞌ saaꞌ reꞌ sin naꞌuab anrair je feꞌe na.  
\v 43 Oras sin anpoin naꞌkon uim onen naan, anmuiꞌ tuaf amfaun anbi bare naan, reꞌ annaon natuin naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas. Ma sin nua sin anfaineek sin am nak, “Hit tahiin tak Uisneno In nekan reokn ii kah een neu kit. Es naan ate, hi ro he mnaaꞌ miheran Uisneno In manekan naan.”   
\s1 Atoin Yahudis sin aꞌnaet ein ka ntoup fa naiꞌ Paulus sin  
\p
\v 44 Nateef nok atoin Yahudis sin neno snasat amnemat, aar akreꞌo te abitan kota naan anpoin ok-okeꞌ he nneen Uisneno In Kabin ma Prenat.  
\v 45 Mes oras atoin Yahudis sin aꞌnaet ein niit too mfaun ein neman he nnenan naiꞌ Paulus sin uabk ein, sin neek ein namenan. Rarit oras naiꞌ Paulus naꞌuab, sin nraban foro-koos goah, ma sin naꞌuab ein he namouf sin.   
\p
\v 46 Mes naiꞌ Paulus sin ka nteet ok fa, ma sin naꞌuab ein maat-maat. Sin naꞌuab ein am nak, “Batuur! Uisneno anfei ranan nahuun neu hit atoin Yahudis, ma nfee kit Rais Reko. Ma tebe ro he on reꞌ naan! Mes hi ka mtoup goe fa. Es naan ate, hi ka masoꞌik fa he mmoin piut mok Uisneno. Onaim oras ia, hai he meik Rais Reko naan meu uuf ma pah aꞌtetaꞌ antein, natuin hi mtorak main je.  
\v 47 Fin Uisneno anreek haefan kai, nahuum on reꞌ kaꞌo Yesaya antui nain je mnak,  
\q1 ‘Au ꞌait ki nahuum on reꞌ paku reꞌ ntanaꞌ neu atoniꞌ ꞌtetaꞌ nteniꞌ, reꞌ ka atoin Yahudis fa,  
\q2 he hi mtanaꞌ ranan reꞌ neem neu Kau,  
\q3 he Au ꞌsoi ufetin sin naꞌko sin sanat.  
\q2 Rarit hi ro he miruruꞌ ranan naan amsaꞌ, anbi pah-pinan anfuun am nateef.’ ”\x + \xo 13:47 \xt Naiꞌ Yesaya 42:6, 49:6\x*   
\p
\v 48 Oras atoniꞌ ꞌtetaꞌ sin annenan on naan ate, sin nmariin anmaten. Ma sin boꞌis Uisneno mnak, “Hai mboꞌis Uisneno! Uisneno In Rais Reko naan, reokn ii kah een!” Anbi naan, anmuiꞌ tuaf-tuaf reꞌ Uisneno nafeek anrair et afi unuꞌ, he sin anmonin nabar-baran nok Uisneno. Ma sin ok-okeꞌ anpirsain neun Usif Yesus.   
\p
\v 49 Uisneno In Kabin ma Prenat nabeon On, naꞌko tuaf neu tuaf anbi pah naan anfuun am nateef.   
\p
\v 50 Anbi kota naan, anmuiꞌ atoin makanaꞌ, et bifee ma atoniꞌ. Bian sin anneek ma namnau Uisneno. Mes atoin Yahudis sin aꞌnaet ein neman ma ntaon sin uabaꞌ, tar antea atoin makaan ein naan nriuꞌ napoitan naiꞌ Paulus nok naiꞌ Barnabas naꞌko sin pah naan.  
\v 51 Oras sin npoin naꞌkon kota naan, sin nua sin nait naan ꞌmoꞌet es natuin harat. ꞌMoꞌet naan es reꞌ ntekar askukuꞌ naꞌko sin haek ein, anjari ꞌtakaf meseꞌ nak, abitan kota naan ka nromin fa he natniin Uisneno In Rais Reko reꞌ sin nua natoon ee naan. Rarit sin nnaon nasaitan kota naan. Onaim sin nnaon neun kota es anteniꞌ, kaan ee, Ikonium.\x + \xo 13:51 \xt Naiꞌ Mateos 10:14, Naiꞌ Markus 6:11, Naiꞌ Lukas 9:5, 10:11\x*   
\p
\v 52 Mes apirsait ein neun Usif Yesus abitan Antiokia, sin neek ein anmarinan, natuin Uisneno In Asmaan Akninuꞌ neiki ꞌbeꞌif ma maꞌtanif neu sin neek ein.   
\c 14  
\s1 Naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas anbin kota Ikonium  
\p
\v 1 Oras naiꞌ Paulus nok naiꞌ Barnabas antean kota Ikonium, sin ntaman nbin atoin Yahudis sin uim onen. Anbi naan, sin naꞌuab ein rasi mfaun anmatoom nok Uisneno In Rais Reko, tar antea atoin Yahudis ma atoniꞌ ꞌtetaꞌ npirsain neu Usif Yesus.  
\v 2 Mes anbi naan, anmuiꞌ atoin Yahudis bian reꞌ nnaaꞌ naher-heran sin atoran harat, ma sin ka nromin fa he ntoup naiꞌ Paulus sin uabk ein. Sin esan reꞌ anhuitaꞌ atoniꞌ ꞌtetaꞌ mfaun he natoꞌon niis nonot apirsait ein neun Usif Yesus.  
\v 3 Mes naiꞌ Paulus sin ka namtaun fa. Sin natonan piut-piut Usif Yesus In Rais Reko neu sekau-sekau goah. Sin natonan am nak, Usif Yesus In nekan naan nasoitn On neu sekau-sekau goah. In nfee kuasat he sin bisa nmoꞌen rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ amsaꞌ, he too mfaun ein nahinin am nak, Uisneno npaek sin.  
\p Oras naan, naiꞌ Paulus sin natuan aꞌroo nbin kota naan.  
\v 4 Rarit abitan kota naan anbaits ok pukan nua. Puukn es natuin atoin Yahudis reꞌ nnaaꞌ naheran sin atoran harat feꞌ, ma puukn es anteniꞌ anpeis Usif Yesus In haef ein. Puukn nuaꞌ ein reꞌ naan, nmasein haen ein es nok es.   
\p
\v 5 Ma atoin Yahudis bian reꞌ nnaaꞌ naheran sin atoran harat feꞌ, sin nabuan ma namin ranan nok atoniꞌ bian ma nok sin aꞌnaakt ein, he nasusab Usif Yesus In haef ein. Sin he npoir naiꞌ Paulus sin neikin fatu.  
\v 6 Mes tuaf bian natonan naiꞌ Paulus sin am nak, anmuiꞌ atoniꞌ puukn es, reꞌ nateenb ein amreꞌut neu sin. Onaim sin naenan ma naꞌkoor ein anbin propinsi Likonia, anbin kota Listra, ma kota Derbe, ma kuan-kuan anfuun am nateef anbi naan.  
\v 7 Anbin baren naan, sin nmurai natoon Usif Yesus In Rais Reko.   
\s1 Naiꞌ Paulus sin anbin kota Listra ma kota Derbe  
\p
\v 8 Antean kota Listra on naan ate, naiꞌ Paulus nok naiꞌ Barnabas nateef nok atoin es. In haek ein anbuan nanin oras in ainf ee nahoins ee.  
\v 9 Atoniꞌ naan antook ma anneen naiꞌ Paulus in retaꞌ. Rarit naiꞌ Paulus ankius naꞌteesn ee, ma natenab am nak, “Atoniꞌ ia in pirsain ii, ro of narekoꞌ in tuan!”  
\v 10 Onaim naiꞌ Paulus anhaman atoniꞌ naan am nak, “Baꞌe! Amfeen amhaek nai!” Anneen on naan ate, in nꞌookr on anfeen anhaek ma annao nain.   
\p
\v 11 Oras sin niit naiꞌ Paulus anmoeꞌ rasi naan ate, sin nmasahun. Onaim sin naꞌuab ein neik sin uab Likonia mnak, “Hi mneen feꞌ! Atoin nuaꞌ ein reꞌ ia, pah ii tuan. Sin neman naꞌkon neon goe tunan ma nabain ok on reꞌ mansian!”  
\v 12 Sin naꞌuab ein on naan, natuin sin natenab am nak naiꞌ Barnabas naan, nahuum on reꞌ sin pah tuaf es, kaan ee naiꞌ Seus. Ma naiꞌ Paulus, atoin aꞌuabaꞌ naan, sin nak aiꞌ namnees nok pah tuaf es, kaan ee naiꞌ Hermes.\f + \fr 14:12 \ft Natuin sin rais pirsait, naiꞌ Hermes naan, amneik beno naꞌko pah tuaf es neu pah tuaf es.\f*  
\v 13 Anbi kota naan in kotin, anmuiꞌ uim fuat es neu sin pah tuaf naiꞌ Seus. Sin niit naiꞌ Paulus sin on naan ate, meo naꞌko Seus neik fubonaꞌ amfaun ma nheer neik bijae keos koꞌu fauk, he nafuataꞌ sin neu naiꞌ Paulus sin. Onaim too mfaun ein naan annaon natuin meo naan he nfuan neu Usif Yesus In haef ein.   
\p
\v 14 Mes oras sin nahinin nak atoni mfaun ein naan he nfua neu sin, naiꞌ Paulus nok naiꞌ Barnabas anpenan sin. Rarit sin naenan neu too mfaun naan sin maatk ein, ma sin npius nareuꞌ sin barun. Naan anjair tanar nak, sin ka nromin fa saaꞌ reꞌ too mfaun ein anmoeꞌ je naan. Rarit sin nua sin nhuun ein am nak,  
\v 15 “Airoo! Nansaaꞌ am es hi mmoeꞌ rasi ia? Kaisaꞌ hi miteenb am mak hai reꞌ ia pah ii tuan. Hai reꞌ ia, mansian ahaa msaꞌ on reꞌ hi. Hai iim meu bare ia, he mitoon ki rais reok goes. Hi ro he maikoit areꞌ hi pah tuaf ein naan reꞌ ka maꞌoosꞌ ein fa. Hi ro he mituin Uisneno ꞌHonis amneot. Natuin In es reꞌ nmoeꞌ neno tunan ma pah-pinan, nok in afan ok-okeꞌ.\x + \xo 14:15 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 20:11, Siit Pures-Boꞌis sin 146:6\x*  
\v 16 Un-unu te, areꞌ uuf ma pah anmonin natuin sin roimk ein meseꞌ-meseꞌ. Uisneno ankonan sin on naan amsaꞌ.  
\v 17 Mes Uisneno ka nnikan fa he nfeen sin tanar humaꞌ-humaꞌ, he sin nahinin am nak, Uisneno naan, Arekot kuun. In es reꞌ nasanut uran neem neu kit ok-okeꞌ. In es reꞌ anfee penaꞌ-makaꞌ neu kit. In es reꞌ anhao ma nfait kit, ma anharineb hit nekak.”   
\p
\v 18 Maski naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas antaar sin he kaisaꞌ anmoꞌen on reꞌ naan, mes atoin ein naan naseesb ok he neikin fuat he nfee sin neu sin.   
\p
\v 19 Oras naan, anmuiꞌ atoin Yahudis fauk reꞌ neman naꞌkon kota Antiokia ma kota Ikonium, sin neman neun kota Listra. Sin nhuitaꞌ too mfaun ein he nraban Usif Yesus In haef ein. Onaim sin naitin fatu ma npoir naiꞌ Paulus. Sin nak aiꞌ naiꞌ Paulus anmate nrair. Onaim sin nheer anfonat naiꞌ Paulus he npoirn ee neu kota naan in kotin.   
\p
\v 20 Mes oras nonot apirsait neu Usif Yesus sin nhaek ma nauban naiꞌ Paulus on naan ate, in nfeen. Rarit in ntaam anfain neu kota naan. Nokaꞌ on naan ate, in nok naiꞌ Barnabas annaon nkonon neu kota es anteniꞌ, kaan ee, Derbe.   
\s1 Naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas anfanin ntenin neu kota Antiokia et propinsi Siria  
\p
\v 21 Naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas natoon Usif Yesus In Rais Reko nbi kota Derbe msaꞌ. Rarit too mfaun ein anpirsain neu Usif Yesus. Rarit sin nua sin nfanin ntenin anbin kota Listra. Naꞌko bare naan, sin nfanin neun kota Ikonium. Naꞌko naan, sin nnaon nkonon neun Antiokia et propinsi Pisidia.  
\v 22 Anbi bare naan, sin naꞌuab ein nok atoniꞌ reꞌ natuinaꞌ Usif Yesus he nhaꞌtain sin neek ein. Sin namnaub sin am nak, “Aok-bian arki! Karu hit ttaam atjair Uisneno Iin ja kit, kais mitenab mak hit of ka neu tapein fa susat ma haꞌmuꞌit antein. Natuin maski on mee msaꞌ, hit ro he tapein haꞌmuꞌit. Mes hit ro he ttahan ma taran, he tatuin Usif Yesus piut.” Sin nua sin nanoniꞌ rasi naan neun atuinaꞌ Usif Yesus anbin kota naan.   
\p
\v 23 Rarit naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas namin tuaf he nait sin anjarin aꞌnakat\f + \fr 14:23 \ft Too srain ein sin aꞌnakat anbi eraꞌ reꞌ ia, neik uab Yunani te nak, \ft \+it presbuteros\+it*.\f* neu too sraniꞌ pukan meseꞌ-meseꞌ. Ma sin nꞌoen ein ma nanaah ok he nahiin Uisneno In nromin. Onaim sin ntao sin aꞌnimak ma nꞌonen, he nait tuaf reꞌ Uisneno nruur sin he njarin aꞌnakat neu apirsait ein.   
\p
\v 24 Rarit naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas sin nnaon nasaitan propinsi Pisidia, he nnaon neu propinsi Pamfilia.  
\v 25 Sin ntean kota es, kaan ee, Perga. Anbi naan, sin natoon Usif Yesus In Rais Reko. Rarit sin nnao nkonon. Ka ꞌroo fa te, sin ntean kota Ataria.  
\v 26 Naꞌko bare naan, sin nsaen abnao oe ma nfanin neun kota Antokia et propinsi Siria. Neon goes ii, nonot apirsait neu Usif Yesus abitan kota Antiokia es anreek haefan sin, ma nanaꞌat sin neu Uisneno In aꞌniman, he In npanat ma ntuntauk sin. Onaim oras ia, naiꞌ Paulus sin nfanin, he natonan neu nonot apirsait abitan Antiokia nak, sin nasopu nrair sin mepun naan.   
\p
\v 27 Antean Antiokia on naan ate, naiꞌ Paulus sin naꞌbuaꞌ Usif Yesus In apirsait ein abitan naan. Ma sin natoon areꞌ kanan rasi reꞌ Uisneno nmoꞌe nrair sin neu sin. Nak, Uisneno nfei nrair ranan neu atoniꞌ ꞌtetaꞌ reꞌ ka atoin Yahudis fa, he sin npirsain neu Usif Yesus amsaꞌ.  
\v 28 Rarit naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas natuan suuk aꞌroo nok nonot apirsait neu Usif Yesus anbin bare naan.   
\c 15  
\s1 Atoni mnasiꞌ Kristen sin nabuan anbin Yerusalem  
\p
\v 1 Oras naan, anmuiꞌ atoin Yahudis fauk reꞌ anpirsain neu Usif Yesus neman naꞌkon raan aꞌroo, naꞌkon propinsi Yudea neu kota Antiokia. Neem antean on naan ate, sin nanoniꞌ nonot apirsait ein am nak, “Hi mpirsai meu Naiꞌ Yesus ate, reko msaꞌ. Mes naan ka nanokab fa feꞌ. Karu batuur-batuur hi mroim he hi mipein rasi ꞌhonis, hi ro he miꞌheriꞌ mituin hai harat atoin Yahudis, reꞌ Uisneno neikn On nahakeb nain je neu kaꞌo Musa.”\x + \xo 15:1 \xt Aꞌnaak Rais Pirsait ein sin Atoran 12:3\x*   
\p
\v 2 Mes naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas anraban maꞌtaniꞌ nok atoin ein naan sin uabk ein. Sin nmatoen nok maꞌtaniꞌ. Onaim naiꞌ Paulus nak, “Hi msaan! Apirsait ein naꞌko atoniꞌ ꞌtetaꞌ, hit kaisaꞌ taꞌsekeꞌ sin he natuinaꞌ hit harat maꞌheriꞌ naꞌko atoin Yahudis!” Natuin sin nmatoenaꞌ rasi naan, es naan ate sin nmaꞌakoran he nreek haefan naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas nok atoniꞌ bian naꞌkon Antiokia, he neik rasi ia neu Usif Yesus In haef ein, ma atoni mnais Kristen bian abitan Yerusalem.   
\p
\v 3 Es naan ate, too srain ein abitan Antiokia nreek naiꞌ Paulus sin he nnaon neun Yerusalem. Sin nnaon npeꞌon raan metoꞌ, neis nokan propinsi Finisia ma propinsi Samaria. Anbin raan atnanaꞌ on naan ate, sin neisin nmakisun nok nonot apirsait ein anbin sin umin. Rarit sin naretaꞌ tar namnuut nak, “Atoniꞌ ꞌtetaꞌ amsaꞌ ate, nabaniꞌ sin tuak ein ma npirsain neun Usif Yesus!” Annenan on naan ate, sin arsin anmarinan.   
\p
\v 4 Oras sin ntean Yerusalem on naan ate, apirsait ein neu Usif Yesus antoup sin nok reko. Usif Yesus In haef ein nok atoni mnais Kristen sin antoup sin amsaꞌ. Rarit naiꞌ Paulus sin naretaꞌ areꞌ rasi reꞌ Uisneno nmoꞌe nrair sin neu sin, tar antea atoniꞌ ꞌtetaꞌ mfaun natuinaꞌ Usif Yesus amsaꞌ. Ma sin naretaꞌ sin matoes anmatoom nok rais maꞌheriꞌ amsaꞌ.  
\v 5 Anbi tuaf ein reꞌ anneen naiꞌ Paulus sin retaꞌ, anmuiꞌ atoin Yahudis Kristen fauk naꞌkon partei Farisi. Sin anfeen anhaken ma naꞌuab ein naher-heran am nak, “Amneen mirek-rekoꞌ, hee! Karu nmuiꞌ atoniꞌ ꞌtetaꞌ reꞌ ka atoin Yahudis fa, reꞌ anroim he natuin Usif Yesus, sin ro he natuin hit harat maꞌheriꞌ, nok areꞌ hit atoran harat bian reꞌ Uisneno neikn On anfee nain sin neu kaꞌo Musa.”   
\p
\v 6 Rarit nonot apirsait ein ok-okeꞌ anmaꞌakoran he Usif Yesus In haef ein nok atoni mnais Kristen sin, nabuan he ntai narek-rekoꞌ rasi naan.  
\v 7 Rarit sin nmakoin ein penit ma tenab neu-mneman. Namuni te, naiꞌ Petrus anfeen anhake ma naꞌuab am nak, “Aok-bian arki! Hi mihini mrair mak, nahunu te, Uisneno anpiir nain kau naꞌko kit, he au ꞌnao utoon Usif Yesus In Rais Reko neu atoniꞌ ꞌtetaꞌ reꞌ ka atoin Yahudis fa, natuin Uisneno nromi msaꞌ he sin npirsain neu Usif Yesus.\x + \xo 15:7 \xt Haef ein sin Retaꞌ 10:1-43\x*  
\v 8 Uisneno nahiin narek-rekoꞌ hit mansian ii hit nekak meseꞌ-meseꞌ. Ma In es anfee In Asmaan Akninuꞌ neu sin amsaꞌ, namnees on reꞌ In nfee nrair Je neu kit. Nok ranan naan, hit tahiin tak Uisneno antoup sin imsaꞌ.\x + \xo 15:8 \xt Haef ein sin Retaꞌ 2:4, 10:44\x*  
\v 9 Uisneno ka npiir fa humaf, sin aiꞌ hit. Ma In ka nbetis fa sin naꞌko kit. Natuin In nakninuꞌ sin neek ein, fin sin npirsain nrarin neu Usif Yesus amsaꞌ, namnees on reꞌ In nakninuꞌ nain hit nekak.  
\v 10-11 Onaim on mee? Karu Uisneno ntoup anrair sin, nansaaꞌ am es hit he tasaeb atteniꞌ sin ꞌbaut maꞌfenaꞌ teik harat maꞌheriꞌ naan? Te kaah, karu hit taꞌuab batuur-batuur, hit tok hit beꞌi-naꞌi sin, ka troi tabeiꞌ fa hit atoran rais pirsait ein ok-okeꞌ! Onaim hit kaisaꞌ taꞌsekeꞌ sin on reꞌ naan! Au he utaan on nai: Uisneno nsoi nafetin kit, natuin hit tatuin atoran rais pirsait ein, aiꞌ kaah? Kahaf, aiꞌ! In nsoi nafetin kit, natuin Usif Yesus anneek ma nkasian kit. Es naan ate, kais amnikaꞌ! Uisneno nneek ma nkasian atoniꞌ ꞌtetaꞌ msaꞌ on reꞌ naan.”   
\p
\v 12 Annenan on naan ate, ka tiit fa es anteniꞌ reꞌ he naꞌuab napoin in penit ma tenab.  
\p Rarit naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas naretaꞌ nafaniꞌ, anmoeꞌ on mee mꞌes naꞌ Uisneno anpaek sin. Sin naretaꞌ rais sanmaakt ein reꞌ Uisneno anmoꞌe nrair sin anbi atoniꞌ ꞌtetaꞌ reꞌ ka atoin Yahudis fa.  
\v 13 Naretaꞌ anrarin on naan ate, tuaf es, kaan ee naiꞌ Yakobus, anfeen anhaek, ma naꞌuab am nak, “Aok-bian arki! Hi mneen kau feꞌ!  
\v 14 Hit tataꞌ naiꞌ Petrus\f + \fr 15:14 \ft Tuis uab Yunani antui mnak, ‘naiꞌ Simon’. Naiꞌ Simon naan, kaanf es naꞌko naiꞌ Petrus.\f* feꞌ naretaꞌ anrair kit am nak, Uisneno nait anrair atoniꞌ ꞌtetaꞌ reꞌ ka atoin Yahudis sin fa, he nataam anjarin Usif Yesus In nonot apirsait ein.  
\v 15 Onaim rasi naan, natai nok saaꞌ reꞌ Uisneno In mafefa kniunꞌ ein natoon nain je anbi afi ahunut. Sin ntui nain je mnak:   
\q1
\v 16 ‘Nateef nok in oors ii ntea te, Au of aꞌfain ꞌuum.  
\q2 Natuin Au he uhakeb ufaniꞌ usif naiꞌ Daut in aprenat.  
\q1 Fin in sufan-kauꞌn ein reꞌ namreꞌun nrarin naan,  
\q2 Au of ufenaꞌ ufaniꞌ sin, ma ꞌhaꞌtain sin.   
\q1
\v 17-18 Nok ꞌmoꞌet naan, too naꞌko pah aꞌtetaꞌ amsaꞌ, neem namin he nateef nok Kau.  
\q2 Natuin Au ꞌpiir ꞌaan sin he njarin Au nggoa.  
\q2 Fin Uisneno naꞌuab anrair on naan naꞌko afi unuꞌ!’\x + \xo 15:17-18 \xt Naiꞌ Amos 9:11-12\x*   
\p
\v 19-20 Onaim anbi au teenb ii te, on nai: karu tuaf aꞌtetaꞌ naꞌko uuf bian reꞌ anromin he natuin Uisneno, hit atoin Yahudis kais tasusab sin. Hit kais taroibaꞌ sin maꞌfenaꞌ nteniꞌ nok he treun sin he natuin hit harat maꞌheriꞌ. Onaim hit ro he ttui taan suurt es ma tsoun ee neu sin tak, sin kaisaꞌ natuin hit atoran harat Yahudi sin ok-okeꞌ. Hit tamnaubaꞌ sin imsaꞌ tak, sin kaisaꞌ nmakaken ma nmakonin karu ka fee-mone fa. Sin kaisaꞌ nbukaen amnaah fuat. Sin kaisaꞌ nbukaen naaꞌ naꞌko muꞌit. Ma sin kaisaꞌ nekun sisi naꞌko muꞌit reꞌ tuaf anfuut goe ma nkeer niis ne, tar in naaꞌ ee ka nsai npoi fa.\x + \xo 15:19-20 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 34:15-17, Aꞌnaak Rais Pirsait ein sin Atoran 17:10-16, 18:6-23\x*  
\v 21 Onaim karu hit ttao atoran nahuum on reꞌ ia te, ka rais feꞌu fa ntein. Natuin too mfaun ein nahinin nrarin nak, atoin Yahudis hit atoran harat ro on reꞌ naan. Fin atoran naan naꞌko kaꞌo Musa sin, hit trees sin ok-okeꞌ anbi uim onen, ansuun neno snasat et bare mee-mee. Onaim atoniꞌ ꞌtetaꞌ amfaun ein nahinin nrarin.  
\p Au uabk ii antuuꞌ on reꞌ naan, tua!”   
\s1 Surat neu apirsait ein reꞌ ka atoin Yahudis fa  
\p
\v 22 Rarit Uisneno In haef ein nok atoni mnasiꞌ bian anmaꞌakoran he nreek tuaf he nnaon natonan sin rasi tfekaꞌ naan neu nonot apirsait anbi mee-mee. Ma sin namin tuaf-tuaf reꞌ nonot apirsait ein anhormaat sin, reꞌ natai nok mepu naan. Rarit sin npiir naan tuaf nua. Es kaan ee, naiꞌ Silas; es anteniꞌ kaan ee, naiꞌ Judas (reꞌ sin nteek nain je nak, naiꞌ Barsabas). Rarit sin nreun sin nua sin nnaon nabu-buan nok naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas.  
\v 23 Sin neik surat he nfee je neu apirsait ein reꞌ ka atoin Yahudis fa abitan kota Antiokia et propinsi Siria, nkono nteniꞌ tar antea propinsi Kilikia. Surat naan, in aafn ee nak on nai:  
\q1 “Tabe ma haan buseet naꞌko kai, Usif Yesus In haef ein, ma atoni mnasiꞌ bian anteniꞌ abitan kota Yerusalem. Hai mtui surat reꞌ ia meu ki, natuin hai mneek maan ki, nahuum on reꞌ hai oriꞌ ma hai tataꞌ sin.   
\q1
\v 24 Hai mtui surat reꞌ ia, natuin hai mneen ate nak, anmuiꞌ tuaf-tuaf naꞌko Yerusalem ia, reꞌ neitin ma nateef nok ki nbi naan. Sin nanoniꞌ ki rafuꞌ-rafuꞌ, tar antea nasusab ma ntakaꞌnanab ki. Maut he hi mihiin mak, hai ka mreek miit fa tuaf ein reꞌ naan.  
\v 25 Oras hai mneen mak anmuiꞌ tuaf reꞌ nasusab ki on reꞌ naan, hai mibua mbi ia, ma hai mtai rasi naan. Onaim hai mꞌakoor amrair, ma mifeek amrair rasi naan. Oras ia, hai mpiir tuaf-tuaf he neman ma natoon ki hai rasi tfekaꞌ naan. Sin neem nabuan nok naiꞌ Barnabas ma naiꞌ Paulus, reꞌ hai mneek sin.  
\v 26 Tua nuaꞌ ein reꞌ naan ansutain haꞌmuꞌit, tar antea aar akreꞌo te sin nmaten. Sin napenin haꞌmuꞌit on reꞌ naan, fin sin natuin Usif Yesus, tuaf reꞌ Uisneno npiir nain Je naꞌko unuꞌ.  
\v 27 Onaim hai mreek naiꞌ Judas ma naiꞌ Silas, maut he sin es reꞌ natoon ki surat reꞌ ia in afan.   
\q1
\v 28 Uisneno In Asmaan Akninuꞌ natoon anrair kai, ma hai mroim mituin on naan amsaꞌ nak, hi kaisaꞌ mituin hai harat Yahudi ok-okeꞌ, on reꞌ harat maꞌheriꞌ naan. Natuin harat humaꞌ reꞌ naan, anhaꞌfenab hi tuam ein naan ruum am parsuum. Mes anmuiꞌ rasi bian, reꞌ ro he hi mimnau sin:   
\q2
\v 29 Kais ammakaek ma mmakoin karu ka fee-mone fa.  
\q2 Kaisaꞌ meuk sis-fuat.  
\q2 Kaisaꞌ miah naaꞌ.  
\q2 Ma kaisaꞌ meuk sisi naꞌko muꞌit reꞌ nfuut niis on.  
\q1 Karu hi bisa mpanat hi tuam ein naꞌkon rasin naan, hi ka meik fa haiꞌnisit meu hi aom-bian nonot apirsait atoin Yahudis Kristen sin. Nok rasi naan ate, hi bisa mibua reko mok sin. Hai surat reꞌ ia, antuuꞌ on reꞌ naan, tua.”   
\p
\v 30 Sin ntoupu nrair surat naan ate, naiꞌ Paulus sin naseon ein, ma nnaon nkonon neun kota Antiokia. Antean bare naan ate, sin noꞌen nabuab nonot apirsait ein, ma nfeen sin surat naan.  
\v 31 Oras sin nrees anrair surat naan, sin arsin anmarinan nmaten, natuin surat naan in aafn ee nhaꞌtain sin neek ein.   
\p
\v 32 Uisneno npaek naiꞌ Judas ma naiꞌ Silas amsaꞌ, anjarin In mafefa kninuꞌ. Sin nua sin naretaꞌ areꞌ rais retaꞌ amfaun neu nonot apirsait ein anbi kota naan. Sin nfaineek ma naheran nonot apirsait ein sin neek ein.  
\v 33 Sin nua sin natuan aꞌroo anbin bare naan, rarit nonot apirsait ein abitan Antiokia naseon sin he nfanin neun Yerusalem neu nonot apirsait reꞌ anreek haefan sin neman. Sin naseon sin nok neek marinet.  
\v 34 [Mes naiꞌ Silas annaben ate, reko karu in natua nabaar anbi Antiokia.]\f + \fr 15:34 \ft Anmuiꞌ tuis un-unuꞌ bian reꞌ ka ntui fa eraꞌ 34 ia.\f*   
\p
\v 35 Naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas natuan sero ꞌroo anbin bare naan. Sin anturun ma nbaab sin aok-bian amsaꞌ reꞌ nanoniꞌ Usif Yesus In Raan Aꞌhonis.   
\s1 Naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas anbaits ok  
\p
\v 36 Oras naiꞌ Paulus ma naiꞌ Barnabas natuan sero ꞌroo nbin Antiokia, naiꞌ Paulus nak neu naiꞌ Barnabas am nak, “Baꞌe! Uum he hit tfain teu baren reꞌ nahunu te hit ttaam teis tok sin. Hit tnao he tkius tiit hit aok-bian sin aꞌmoink ein. Ka tahiin he sin on mee. Fin tuaf ein reꞌ naan, feꞌ anpirsain neun Usif Yesus ka ꞌroo fa feꞌ. Neon goes ii, hit tanoniꞌ sin. Onaim uum he hit tnao tkius tiit sin.”  
\v 37 Anneen naiꞌ Paulus naꞌuab on naan ate, naiꞌ Barnabas anroim natuin.  
\p Naiꞌ Barnabas anroim he naiꞌ Yohanis nok sin. (Feꞌ-feꞌe te sin nteek naiꞌ Yohanis ia nak, naiꞌ Markus msaꞌ).  
\v 38 Mes naiꞌ Paulus anpeen. Natuin neon goes ii, oras sin nbin propinsi Pamfilia te, naiꞌ Markus annao nasaitan sin.\x + \xo 15:38 \xt Haef ein sin Retaꞌ 13:13\x*  
\v 39 Naiꞌ Paulus nok naiꞌ Barnabas nasurin koꞌu, tar antea sin nua sin anbaits ok. Onaim naiꞌ Barnabas neik naiꞌ Markus, sin nua sin ansaen abnao oe ma nnaon ntean puru Siprus.   
\p
\v 40 Mes naiꞌ Paulus nok naiꞌ Silas. Oras sin he nnaon, nonot apirsait ein abitan Antiokia nꞌonen antoit Uisneno he npanat sin, ma Uisneno nakriraꞌ In nekan arekot neu sin amsaꞌ. Anꞌoen ein anrarin ate, sin nua sin annaon.  
\v 41 Rarit sin nnaon neun propinsi Siria ma propinsi Kilikia anfuun am nateef. Anbi bare mee-mee, sin nhaꞌtain nonot apirsait ein sin neek ein.   
\c 16  
\s1 Naiꞌ Timotius nabua nok naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas  
\p
\v 1 Rarit naiꞌ Paulus sin nnaon nkonon neun kota Derbe. Rarit sin nnaon nkonon neun kota Listra. Anbi naan, sin nateef nok atoin muinf es, kaan ee naiꞌ Timotius. In aamf ee, atoin Yunanis. Mes in ainf ee, bifee Yahudis reꞌ npirsai nrair neu Usif Yesus. Naiꞌ Timotius njair apirsait neu Usif Yesus amsaꞌ.  
\v 2 Areꞌ apirsait ein abitan kota Listra ma kota Ikonium nahinin nak naiꞌ Timotius naan, atoin reko.  
\v 3 Naiꞌ Paulus anroim he naiꞌ Timotius nok sin. Mes anmuiꞌ atoin Yahudis et bare naan nahinin nak naiꞌ Timotius in aamf ee, atoin Yunanis, onaim in reꞌ naan, ka naꞌheriꞌ fa feꞌ, natuin harat atoin Yahudis. Es naan ate, naiꞌ Paulus anꞌator ma sin naꞌheriꞌ naiꞌ Timotius.\f + \fr 16:3 \ft Naiꞌ Paulus nahiin nak, atoniꞌ reꞌ ka naꞌheriꞌ fa feꞌ, ka nabeiꞌ fa he ntaam neu atoin Yahudis sin uim onen. Karu naiꞌ Timotius anroim he nturun ma nbaab naiꞌ Paulus he natoon Rais Reko naꞌko Usif Yesus neu atoin Yahudis sin, in ro he naꞌheriꞌ on reꞌ atoin Yahudis msaꞌ. Nok rasi naan ate, naꞌ nabeiꞌ he in npoi ma ntaam anbi atoin Yahudis sin atnaank ein.\f*   
\p
\v 4 Rarit sin nnaon naꞌkon bare neu bare, he natoon rasi tfekaꞌ reꞌ Usif Yesus In haef ein ma atoni mnasiꞌ Kristen sin nafeek anrair je nbi Yerusalem.  
\v 5 Nok ranan naan, sin nhaꞌtani ntein nonot apirsait ein sin neek ein. Ansuun neno, nonot apirsait feuꞌn ein sin naꞌbaab ok piut.   
\s1 Naiꞌ Paulus napein hanaf he nnao neu Makedonia  
\p
\v 6 Rarit naiꞌ Paulus sin nnaon nkonon. Sin nnaon neun propinsi Frigia ma propinsi Galatia, natuin Uisneno In Asmaan Akninuꞌ npenan sin he kaisaꞌ nnao natoon Usif Yesus In Rais Reko anbi propinsi Asia.  
\v 7 Oras sin ntean baer jes reꞌ anmanakan nok propinsi Misia, sin nsoob ein he ntaman neun propinsi Bitinia. Mes Usif Yesus In Asmaan ee npenan sin he kaisaꞌ nnaon neun bare naan.\f + \fr 16:7 \ft Oras ia, propinsi-propinsi reꞌ nahunu te anteek sin nak, Frigia, Galatia, Asia, Misia, ma Bitinia, arsin antaman et Pah Turki.\f*  
\v 8 Rarit sin nnaon nkonon npeoꞌ ranan reꞌ nbi propinsi Misia, ma ntean kota Troas.   
\p
\v 9 Mabeꞌ naan, Uisneno nakriraꞌ mnitas neu naiꞌ Paulus. In niit tuaf es anhake nbi tais je panin, anbi propinsi es, kaan ee, Makedonia. Atoniꞌ naan anhunun ma ntoti mnak, “Aam! Au uskau ko he uum meu ia, he mturun kai, tua!”  
\v 10 Naiꞌ Paulus niit on naan ate, hai\f + \fr 16:10 \ft Anbi retaꞌ reꞌ ia, anmurai npaek kata ‘hai’, natuin naiꞌ Lukas anmurai nnao nabua nok naiꞌ Paulus sin. Naiꞌ Lukas es reꞌ antui surat reꞌ ia.\f* mifeek he mnao meu Makedonia. Hai mitenab mak, naan Uisneno es reꞌ anreun kai, he mnao mitoon In Raan Aꞌhonis meu abitan tais je panin. Etun In npenan kai, he kaisaꞌ mnao meu baer sonaꞌ.   
\s1 Anbi kota Filipi, ain Lidia anpirsai neu Usif Yesus  
\p
\v 11 Rarit hai msae bnao oe mbi kota Troas, he mraak meu puur aan es, kaan ee, Samotrake. Nokaꞌ te, hai mraak amtein ma mtea kota es, kaan ee, Neaporis. Hai msanu mbi naan.  
\v 12 Miꞌko bare naan, hai mnao raan metoꞌ meu kota kouꞌ goes, kaan ee, Filipi. (Filipi naan matekaꞌ nbi propinsi Makedonia, ma anaaꞌ aprenat pah Roma msaꞌ nnaaꞌ kuasat anbi kota naan.) Hai mitua neno fauk aah ambi bare naan.   
\p
\v 13 Nateef nok neno snasat atoin Yahudis sin, hai mnao maim baer onen atoin Yahudis. Hai mitenab mak baer onen naan of et noe je ninin. Es naan ate, hai mnao mpoi kreꞌo miꞌko kota naan, tar amtea hai miꞌeuk mok noe jes. Hai miteef mok bifee puukn es anbi naan.\f + \fr 16:13 \ft Natuin atoran, ro he nmuiꞌ atoin Yahudis boꞌes feꞌ, naꞌ bisa sin nmoꞌen uim onen Yahudi. Sin ka nsoiꞌ fa bifee ngguin. Onaim natuin anmuiꞌ bifee fauk aah anꞌoen ein et noe Gangites in ninin, hit tahiin tak, anbi kota Filipi naan, atoin mone Yahudis ka ntea fa tuaf boꞌes.\f* Onaim hai mtoko ma miꞌuab mok sin.  
\v 14 Naꞌko bifee pukan naan, anmuiꞌ bifee jes, kaan ee bi Lidia. In naꞌko kota es, reꞌ naꞌroo et propinsi Asia, kaan ee, Tiatira. Bifee reꞌ ia, naꞌsosaꞌ tai maas me-umub reꞌ maꞌosaꞌ, neu atoin makanaꞌ. In nmakoe nbi rais onen neu Uisneno. Onaim in nneen naiꞌ Paulus in uab ein, ma in ntoup nain sin oras naan.   
\p
\v 15 Rarit hai misrain ain Lidia nok in uim je naan ee okeꞌ. Misrain amrair sin ite, sin nfee haan askaut neu kai mnak, “Sin amaꞌ arki. Karu hi mitenab mak au ꞌpirsai ꞌrair ꞌeu Usif Yesus te, hi iim meu hai umi ma mitua mtahan mok kai.” In nfuir kai piut, tar antea hai mituin.   
\s1 Sin nataam naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas nbi bui et kota Filipi  
\p
\v 16 Neon goes, oras hai mnao meu baer onen, hai miteef riꞌ feot goes. In reꞌ naan, atoniꞌ in ate. Niut reuꞌf es antaamn ee, onaim in bisa ntae ma nrees atoniꞌ in uan. In bisa nahiin atoniꞌ in rasi naꞌko uun aꞌbaꞌan amsaꞌ. Onaim atoniꞌ mfaun anromin he nfeen roit neu riꞌaan feto naan, ma ntotin he in ntae sin uak ein. Mes aan feto naan, in aꞌnaet ein es reꞌ napein areꞌ roit ein naan, tar antea sin aꞌmuiꞌk ein kah een.  
\v 17 Neno naan, oras hai mnao te, aan feto naan natuin kai piut. Ma in nhunun am nak, “Atoin ein reꞌ ia, aten naꞌko Uisneno Akuasat. Sin neman he nakriraꞌ ranan, he on mee te atoniꞌ bisa napeni ꞌhonis, ma nafeitn ok naꞌko sin saant ein!”   
\p
\v 18 Riꞌaan feto naan anmoeꞌ on naan, tar antea neno nua-mteun. Kro-roo te, naiꞌ Paulus ka nroim he nneen anteniꞌ fa riꞌaan feto naan in uaban. Onaim in nabaniꞌ ma nkius naꞌkeꞌen riꞌaan feto naan, ma in napreent ee mnak, “Hoe! Niut reꞌuf! Au ꞌeik Usif Yesus In kuasan, ma uprenat ko, ampoi nai muꞌko riꞌaan feto ia, oras ia!” Naiꞌ Paulus naꞌuab anrair on naan ate, niut reꞌuf naan anpoi nain.   
\p
\v 19 Oras in aꞌnaet ein nahinin nak, sin ate naan in maꞌtanin ma mainenun naan namneuk, sin natoꞌon, natuin sin ka napenin fa roit anteinꞌ een. Rarit sin nnaaꞌ neik naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas neu ꞌmasaꞌ, reꞌ nmuiꞌ baer jes reꞌ biasa sin npaek je he nafekan rasi.  
\v 20 Anbi bare naan, sin nkoaꞌ ein naher-heran am nak, “Atoin ein ia neman he nareuꞌ hit kota. Sin ka naꞌkon fa bare ia. Sin atoin Yahudis reꞌ neman naꞌkon bare ꞌroo-ꞌroo he nmoꞌen taisibu nbin ia!  
\v 21 Sin nanoniꞌ too mfaun am nak, hit kaisaꞌ attoe anaaꞌ aprenat pah Roma sin atoran, he tatuin sin atoran.”   
\p
\v 22 Annenan on naan ate, too mfaun ein antaisibun, ma nnaon nbaan naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas. Onaim atoin aꞌnakat tuaf es anbi naan, anreun sin anpius nareuꞌ naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas sin paken, rarit anbeos sin.  
\v 23 Sin nbeos naiꞌ Paulus nok naiꞌ Silas, rarit sin nataam sin neu bui. Sin nreek aꞌnaak paot anbi naan, he npanat atoin nuaꞌ ein naan rek-reko. Kais-kaisaꞌ sin naenan.  
\v 24 Anneen on naan ate, aꞌnaak paot naan nataam sin neu keꞌen es anbi bui naan in atnanan. Onaim in nhaip sin haek ein neik hau ꞌhapit.   
\p
\v 25 Of aiꞌ oras fai tnanaꞌ te, naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas anꞌoen ein ma nsiin he nboꞌis Uisneno. Atoin hukun bian nokan nbin reꞌ naan, nokan nnenan sin nsiin.  
\v 26 Nok askeken, auf goe naꞌbekoꞌ koꞌu on reꞌ ntainuun, tar antea bui naan ok-okeꞌ naꞌbekoꞌ msaꞌ. Bui naan in eonꞌ ein nasoitn ok mainua fekon. Onaim atoin huukn ein, sin korein fuuts ein natseifꞌ ein okeꞌ.   
\p
\v 27 Oras naan, aꞌnaak paot anbi bui naan, naskeke nfeen, ma in nkius bui naan in eonꞌ ein nasoitn ok mainua fekon. Ankius on naan ate, in natenab nak aiꞌ atoin huukn ein naenan nrarin. Rarit in nfaik in beens ee he nheo niis on.  
\v 28 Mes naiꞌ Paulus ankoaꞌ naher-heer ma nakain ee mnak, “Airoo, aam! Kaisaꞌ mheo miis om! Hai es ia feꞌ, tua!”   
\p
\v 29 Anneen hanaf naan ate, aꞌnaak paot naan namtau nmaet, ma in ntakaꞌnanaꞌ amsaꞌ. Rarit in nreun he neikn ee ꞌnopoꞌ, onaim in naen antaam neu bui naan in nanan, mes in aon ii taꞌi-taꞌi. Ma in nriꞌtuu anbi naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas sin haek ein.   
\p
\v 30 Onaim in napoit sin naꞌkon bui, rarit in nataan sin am nak, “Sin amaꞌ arki! Au neek ii nsuus anmaet. Au he ꞌmoeꞌ saaꞌ he au bisa ufeitn ok uꞌko suust ein ia?”   
\p
\v 31 Naiꞌ Paulus sin ntonin am nak, “In raan ii on nai: ho mpirsai meu Usif Yesus, he In nsoi nafetin ko muꞌko ho saant ein naan. Ho uim je naan ee msaꞌ.”  
\v 32 Rarit naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas naꞌuab nok aꞌnaak paot bui naan, ma in uim je naan ee arsin. Sin natoon Usif Yesus In Raan Aꞌhonis neu sin.  
\v 33 Ankono kreꞌo naꞌko fai tnanaꞌ naan, aꞌnaak bui naan neik naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas he nboe ma npairoir papaꞌ reꞌ afi sin nbeos sin. Rarit sin nasrain aꞌnaak paot naan nok in uim je naan ee ok-okeꞌ.  
\v 34 Rarit in nok sin antaman neu in uim je, ma ntuthae sin. In nok in uim je naan ee nmariin anmaten, natuin sin npirsain Uisneno.   
\p
\v 35 Kik-kiku te, aꞌnaet ein reꞌ nafeek rasi, sin nfeen hanaf neu aꞌnaak paot bui, he in napoitan naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas.   
\p
\v 36 Anneen on naan ate, aꞌnaak bui naan naꞌuab neu naiꞌ Paulus am nak, “Sin amaꞌ arki! Aꞌnaet ein nafeek anrarin he nafetin ki. Es naan ate, hi mnao nai nok ao-minaꞌ.”   
\p
\v 37 Anneen on naan ate, naiꞌ Paulus ka ntoup fa reko. Onaim in natoon neu aan renuꞌ tuaf es am nak, “Kais on naan! Natuin hai mmuiꞌ hak too Romas kai. Onaim hai mtoit hai hak! Anaaꞌ apreent ein ro he nꞌator hai rasi ia natuin atoran. Amneon ii te, ro ttook he tꞌaaꞌ rasi feꞌ, rarit naꞌ thukun atoniꞌ. Mes sin ka nmoꞌen fa on reꞌ naan. Sin ka ntokon fa he nꞌaꞌan rasi nahuun, he naim nahiin hai saant ii saaꞌ, mes sin nbeos naꞌbaꞌ-baꞌe kai nbi too mfaun ein sin maatk ein. Ka tiit fa sanat saaꞌ reꞌ he njair tuꞌin, he sin nataam kai neu bui. Ia ro namneo-namneo, sin ntanhai nrair atoran prenat pah Roma. Onaim oras ia, sin he napoitan kai mninuꞌ-mninuꞌ naꞌko bui, maut he atoniꞌ kais nahinin nak, hai saant ii saaꞌ? Ka on fa naan! Amreun aꞌnaet ein neikn ok neman, he nafetin kai. Nok ranan naan ate, naꞌ hai of amtoup.”   
\p
\v 38 Oras aan renuꞌ naan anfain ma natoon naiꞌ Paulus in uab ein naan, aꞌnaet ein nahinin nak sin nua sin anmuꞌin hak too Romas. Onaim sin namtaun nmaten.  
\v 39 Rarit aꞌnaet ein neman neun bui ma nmanakuꞌ sin saant ein, rarit antotin saok sanat naꞌko naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas. Rarit sin nafetin sin nua sin, ma sin ntotin he sin nua sin nasaitan kota naan.  
\v 40 Anpoin naꞌko bui naan ate, naiꞌ Paulus sin nnaon neu ain Lidia in umi. Anbi naan, sin nabuan nok apirsait ein. Sin nanoniꞌ sin ma nhaꞌtani nteniꞌ sin neek ein. Rarit sin nnaon nasaitan kota naan.   
\c 17  
\s1 Naiꞌ Paulus sin nnaon neu kota Tesalonika  
\p
\v 1 Rarit naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas annaon nkonon. Sin nkono haa kota es, kaan ee, Amfipolis, neun kota es anteniꞌ, kaan ee, Apolonia. Naꞌko naan, sin nnaon nkonon ma ntean kota Tesalonika. Anbi kota naan, anmuiꞌ atoin Yahudis sin uim onen es.   
\p
\v 2 Karu sin ntean baer jes reꞌ nmuiꞌ uim onen, nateef nok atoin Yahudis neno snasat ate, naiꞌ Paulus biasa ntaam ma nok anꞌonen nok abitan naan. Anbin Tesalonika msaꞌ, in nok antaam anbi sin uim onen. Onaim in nok anmakoniꞌ penit nok sin anbi naan, sin npaek Uisneno In Suur Akninuꞌ. In nok anꞌonen nok sin anbi neno snasat eraꞌ teun natut-tuut aah.  
\v 3 In naꞌuab neu sin am nak, “Karu hit ttae tarek-rekoꞌ tbi Uisneno In Suur Akninuꞌ naan, hit tahiin tak sin naꞌuab anrarin naꞌko un-unuꞌ nak, Tuaf reꞌ Uisneno nbaꞌan he nreek Ee neem neu kit, of In napein haꞌmuꞌit amfaun. In of anmaet. Mes rarit Uisneno of anpaek In kuasan he namonib nafainꞌ Ee. Oras ia, hit tahini trair tak, Tuaf reꞌ Uisneno nbaꞌan nain Je, es reꞌ Naiꞌ Yesus!”   
\p
\v 4 Annenan on naan ate, anmuiꞌ atoin Yahudis bian antoup naiꞌ Paulus in uab ein, rarit sin nabuan nok naiꞌ Paulus sin. Naꞌko tuaf-tuaf reꞌ antoup uab ein naan, anmuꞌi msaꞌ atoin Yunanis reꞌ sin namnau niis Uisneno, nok bifee bian reꞌ nmuꞌin kaan reok matekaꞌ anbin kota naan.   
\p
\v 5 Mes atoin Yahudis sin aꞌnaet ein ansaken ma nneek menan. Onaim sin nhuitaꞌ areꞌ atoes ein he sin ntaisibun. Oras too mfaun ein nabuan anrarin on naan ate, sin nmurai nmoꞌen taisibu nbin kota naan. Sin naim naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas he sin nheer neik sin neu too mfaun ein reꞌ antaisibun feꞌ. Rarit sin nnaon nareuꞌ naiꞌ Yason in umi, natuin naiꞌ Paulus nok naiꞌ Silas natua ntaahn ein anbin naan.  
\v 6-7 Mes sin ka napein fa naiꞌ Paulus sin anbin naan. Rarit sin nheer neik naiꞌ Yason ma nonot apirsait bian neu bare feek rasi. Sin nakuu naiꞌ Yason am nak, “Oras ia, anmuiꞌ asusit reꞌ neman et hit kota. Sin nnaon neu bare mee-mee te, sin nmoꞌen taisibu! Oras ia, sin neman he nareuꞌ hit atoran anbi bare ia, rarit anseun ee neik sin atoran! Naiꞌ Yason reꞌ ia, antoupu nrair tuaf ein naan, ma nfeen sin bare ꞌtupaꞌ anbi in umi! Ma sin arsin anraban hit atoran, natuin sin ka nromin fa he nmanakuꞌ neu hit uis koꞌu, keser. Sin nmanauk ein neu sin Uis Kouꞌ goes aah, kaan ee Naiꞌ Yesus.”   
\p
\v 8 Annenan on naan ate, aꞌnaet ein ma atoin ein reꞌ nbin bare naan, sin teenb ein anrikraakn ok.  
\v 9 Rarit aꞌnaet ein kota naan anreun naiꞌ Yason ma nonot apirsait ein he nbaen ein roit he sin nmanaꞌfefan am nak, sin of ka nmoꞌen fa taisibu nteinꞌ ein, ma ka naenan fa. Anbaen ein anrarin ate, sin nafetin naiꞌ Yason sin.   
\s1 Naiꞌ Paulus sin nnaon neun kota Berea  
\p
\v 10 Mabeꞌ naan, nonot apirsait ein abitan kota Tesalonika naten-teenb ein ate, nak reko nneis sin nreek naiꞌ Paulus ma naiꞌ Silas he nnaon neu bare bian. Rarit sin nreun atoin nuaꞌ ein naan nnaon neu kota es, kaan ee, Berea. Antean naan ate, sin ntaman neu atoin Yahudis sin uim onen.  
\v 11 Mes atoin Yahudis abitan Berea naan, ka on fa abitan Tesalonika. Sin nromin nmaten he nneen ma nabaarb ok he ntoup naiꞌ Paulus sin uabk ein. Fin abitan Berea anneen narek-rekoꞌ naiꞌ Paulus sin, onaim sin nkius ma ntae narek-rekoꞌ Uisneno In Suur Akninuꞌ. Sin namin he nahinin nak, naiꞌ Paulus sin uabk ein naan batuur, aiꞌ kaah. Es naan ate, fai-manas sin nparikas Uisneno In Suur Akninuꞌ naan, tar namnuut.  
\v 12 Nok ranan naan ate, atoin Yahudis amfaun anbi bare naan, anpirsain neu Usif Yesus. On naan amsaꞌ, atoin Yunanis sin. Apirsait ein neu Usif Yesus naan, et bifee ma atoniꞌ, anmuꞌin pengaru koꞌu.   
\p
\v 13 Mes oras naan, atoin Yahudis abitan Tesalonika annenan nak naiꞌ Paulus sin nanoniꞌ Uisneno In Kabin ma Prenat et kota Berea. Sin neem natuin ein, ma sin nhuitaꞌ too goe, he nmoꞌen taisibu nteniꞌ anbi bare naan.  
\v 14 Es naan ate, abitan Berea nnao naat naiꞌ Paulus rabah neu tais je ninin. Mes naiꞌ Timotius ma naiꞌ Silas natua nabaran anbin Berea.  
\v 15 Atoin ein naan, annaon naat naiꞌ Paulus antean kota es, kaan ee, Atena. Rarit sin namaik ee anbi naan, ma sin nfanin neun kota Berea. Sin neikin uab manbasan naꞌko naiꞌ Paulus nak, naiꞌ Silas ma naiꞌ Timotius ro he neman rabah nai he nabuan nok ne.   
\s1 Naiꞌ Paulus anbi kota koꞌu Atena  
\p
\v 16 Oras naiꞌ Paulus anpao naiꞌ Silas ma naiꞌ Timotius sin amneemk ein neu Atena, in neekn ii nsuus, natuin in niit baer fuat amfaun anbi kota naan.   
\p
\v 17 Mes anbi naan, anmuiꞌ atoin Yahudis nok atoniꞌ ꞌtetaꞌ bian reꞌ nꞌoen ein neun Uisneno. Naiꞌ Paulus antaam neu sin uim onen, ma nmakoin ein penit nok sin. Neno-neno te, in nnao neu ꞌmasaꞌ ma naꞌuab nok tuaf sekau-sekau goah anbi naan.  
\v 18 Rarit in nmaktaan ein nok tungguru bian naꞌkon pukan nua anbin kota naan. Puukn es, es reꞌ Epikoros, ma pukan es anteniꞌ, es reꞌ Stoa.\f + \fr 17:18 \ft Pukan Epikoros sin natuin tungguru tuaf es, kaan ee, Epikoros. In nanoniꞌ nak, rasi reꞌ reko nneis-neis, es reꞌ ꞌmonit reꞌ naheun nok neek marinet. Kaisaꞌ tatenab rasi bian. Ma pukan Stoa, sin natuin tungguru tuaf es, kaan ee, Seno. In nanoniꞌ nak, atoniꞌ ro he npaant on rek-reko, ma nꞌator in teenb ii, tar antea in ka nnaben niit fa menas.\f* Mes oras in naꞌuab anmatoom nok Usif Yesus nak, In nmoni nfain naꞌko In aꞌmaten, anmuiꞌ tuaf reꞌ naronon hape nak, “Thfoeꞌ! Poit ii tuan ee, es reꞌ ia!” Bian naꞌaakn ein mnak, “Airoo! Atoniꞌ ia he naꞌsekeꞌ kit, he hit tfua teu sin pah tuaf soon ein!”   
\p
\v 19-21 Abitan Atena ma anao-amneemt ein abitan kota naan, karu nneen rais feuꞌ goes te, on reꞌ noin feꞌu, penit feꞌu, sin biasa ntook nabuan ma nmakoin ein penit anbi ꞌtoeꞌ aan es, sin nteek ee te, Areopagus. Rarit anmuiꞌ tuaf naꞌko sin neik naiꞌ Paulus annao neu bare naan, ma sin ntoit je nak, “Neu! Mutoon miit kai noin feꞌu naan! Natuin ho muꞌuab rais feꞌu reꞌ nmoeꞌ kai he mtakaꞌnanaꞌ kreꞌo. Onaim hai mtoit he ho muꞌuab amteniꞌ feꞌ, he hai mihiin batuur.”   
\p
\v 22-23 Rarit naiꞌ Paulus anhaek ma naꞌuab am nak, “Hi atoin Atenas arki! Au ꞌnao ꞌnoon urair hi kota ia, ma au ꞌiit urair ꞌak namneo, hi ammakoe he minaobaꞌ atoran rais pirsait. Au ꞌiit hi baer fuat ein et mee-mee. Mes au ꞌiit baer fuat es marunaꞌ nak, ‘Ia fuat neu pah tuaf ka mahiniꞌ fa’. He tabaint ee te tak, hi mfua mrair meu Uisneno, mes hi ka mihiin Je fa feꞌ. In es reꞌ au utoon ki Je naan.   
\p
\v 24 Natuin In es reꞌ nmoeꞌ neno tunan ma pah-pinan nok in afan ok-okeꞌ. In es reꞌ Usif neu areꞌ saaꞌ et neno tunan ma pah-pinan. Onaim In ka natua fa et uim fuat reꞌ mansian ii nmoeꞌ je.  
\v 25 In es reꞌ anfee snasaf ma namonib hit mansian. Onaim In es anfee areꞌ saaꞌ reꞌ hit tperluu. Mes In ka nperluu fa saaꞌ-saaꞌ. Es naan ate, mansian ii ka nabeiꞌ fa he ntuurn Ee.\x + \xo 17:25 \xt 1 Uisf ein sin Retaꞌ 8:27, Naiꞌ Yesaya 42:5\x*  
\v 26 Naꞌko tuaf meseꞌ, In namonib too nbi pah-pinan nfuun am nateef. In es anbait neu areꞌ uuf ma pah, es-es ate nok in pah. Ma In es anꞌator areꞌ uuf ma pah sin aꞌhakek ma sin aꞌmoufuk, meseꞌ-meseꞌ te nok in oors am in etin.   
\p
\v 27 In nmoeꞌ on naan, natuin In nroim he hit mansian kit, taim Je ma tahiin Je rek-reko. Mansian sin ro namin kar-karu sin bisa nateef nok Ne. Mes amneon ii, In ka naꞌroo fa naꞌko kit.  
\v 28 Anmuiꞌ tuaf naꞌuab niit nak,  
\q1 ‘In es reꞌ uuf neu hit asnasak.  
\q2 In es reꞌ ꞌbaꞌaf naꞌko hit aꞌmonik.’  
\p Anmuiꞌ hi amnait nee msaꞌ, naꞌuab ein am nak,  
\q1 ‘Hit tmoin, taꞌko Ne.  
\q2 Etun hit tjair in sufan.’   
\p
\v 29 Naan ro batuur. Hit arkit reꞌ ia, Uisneno In suufn aa kit. Onaim kais mitenab mak Uisneno nahuum on reꞌ baer fuat mahumaꞌ, reꞌ mansian bisa nmoeꞌ je neiki mnatuꞌ, aiꞌ noin mutiꞌ, aiꞌ fatu, natuin sin teenb ein kuuk.  
\v 30 Nahunu te, batuur mansian ii ka nahiin fa rasi naan. Etun es reꞌ Uisneno nafetin kit he hit tmoin tatuin hit monok. Mes oras ia, In ka nroim fa he hit tmoin on naan antein. Etun In nfee prenat nak, hit ro he tnao tasaitan ma tparakan fuat ein reꞌ naan, rarit atnao tatuin Ee nai.  
\v 31 In nꞌator nain oors es, he nhukun areꞌ mansian nbi pah-pinan ia, natuin sin saant ein. Ma In nruur ma nreek nain Tuaf es anjair In Afeek Rasi. Tuaf naan of nafeek rasi te, natai. Oras ia, hit tahiin nok akninuꞌ, Afeek Rasi naan es reꞌ sekau. In es reꞌ anmate nrair, mes Uisneno namonib nafainꞌ Ee.”   
\p
\v 32 Mes oras reꞌ abuat ein naan anneen naiꞌ Paulus nak, anmuiꞌ atoin amates anmoni nfain, sin nmains ee. Mes anmuiꞌ tuaf bian anromin he nneen ee. Sin naꞌuab neu naiꞌ Paulus am nak, “Hai mroim-roim feꞌ he mneen ho uab ein naan. Mes maut he anbi oors es anteniꞌ.”  
\v 33 Rarit naiꞌ Paulus annao nasaitan bare naan.  
\v 34 Mes anmuiꞌ tuaf fauk reꞌ annao nabua nok ne, natuin sin anpirsain nrair neu Usif Yesus. Tuaf es naꞌko sin reꞌ biasa nꞌator rasi anbi Areopagus, kaan ee naiꞌ Dionisius. Nok bifee jes, kaan ee bi Damaris. Ma nmuiꞌ bian anteniꞌ reꞌ nnaon nabuan nok sin.   
\c 18  
\s1 Naiꞌ Paulus anmakhiin ein nok ain Priskila ma aam Akila nbin kota Korintus  
\p
\v 1-3 Oras naan, uis koꞌu keser Roma, kaan ee naiꞌ Klaudius. In natoꞌon atoin Yahudis sin, rarit in nriuꞌ napoitan sin naꞌko kota Roma nbi propinsi Itali. Onaim sin nsisaeꞌn ok neun mee-mee. Anmuiꞌ naan atoin Yahudis tuaf es, kaan ee naiꞌ Akila, ma nok in fee je, bi Priskila. Sin nua sin naen anpoin naꞌkon propinsi Itali, nnaon neu kota es, kaan ee, Korintus. Naiꞌ Akila reꞌ ia, naꞌko propinsi Pontus. In meupn ii, es reꞌ nmoeꞌ bareꞌ naꞌko pasu.  
\p Oras naan, naiꞌ Paulus annao nasaitan kota Atena, ma in nnao neu kota Korintus amsaꞌ. Anbi naan, naiꞌ Paulus anmakhiin ein nok naiꞌ Akila ma bi Priskila, natuin in amoeꞌ bare naꞌko pasu msaꞌ. Sin natua nabuan, ma nmeup nabuan.   
\p
\v 4 Karu ntea atoin Yahudis sin neno snasat, naiꞌ Paulus antaam neu sin uim onen. Anbi naan, in nsobaꞌ he nfuriꞌ atoin Yahudis ma atoniꞌ ꞌtetaꞌ sin, he sin npirsain neu Usif Yesus.   
\p
\v 5 Mes oras naiꞌ Silas ma naiꞌ Timotius neman naꞌkon propinsi Makedonia, naiꞌ Paulus nasnasab meup pasu naan. Fai-manas in nmeup maꞌtaniꞌ ma natoon neu atoin Yahudis sin am nak, “Atoniꞌ reꞌ hit tpa-pao naꞌko un-unuꞌ, reꞌ Uisneno nbaꞌan he nreek Ee neem naan, neem anrair jen. In es reꞌ, Naiꞌ Yesus!”   
\p
\v 6 Mes anmuiꞌ atoin Yahudis reꞌ nraban naiꞌ Paulus piut, ma sin naꞌuab namouf goe. Rarit in ntekar afu skukuk naꞌko in baer paken, njair tanar nak, in ka nfairori nteniꞌ sin fa, natuin sin ka nromin fa he ntoup Rais Reko reꞌ in natoon neu sin. Onaim in naꞌuab am nak, “Hi reꞌ ia, ro bainesiꞌ ki! Hi on he mikosob kiim hi ruikm ein! Mes maut nai! Hi of mitaah kiim hi saant ein. Anmurai naꞌko oras ia, au ka ꞌmuꞌi ꞌteniꞌ fa urusan ꞌok atoin Yahudis ki. Au he ꞌnao unoniꞌ uuf aꞌtetaꞌ reꞌ ka atoin Yahudis fa.”   
\p
\v 7 Anmuiꞌ uim jes anpaumaak uim onen naan. In tuan ee, kaan ee naiꞌ Titius Yustus. In ka atoin Yahudis fa, mes in neekn ee nmariin neu Uisneno. Rarit oras naiꞌ Paulus annao nasaitan atoin Yahudis sin, in nnao ma ntaam neu aam Titius in umi.   
\p
\v 8 Ka ꞌroo fa te, uim onen naan in aꞌnaakt ee npirsai neu Usif Yesus amsaꞌ. In kaan ee, naiꞌ Krispus. In uim je naan ee nok atoin Korintus bian reꞌ nneen naiꞌ Paulus, sin anpirsain neu Usif Yesus amsaꞌ. Rarit naiꞌ Paulus nasrain sin ok-okeꞌ.   
\p
\v 9 Anbi fai jes ate, anbi amnitas, naiꞌ Paulus anneen Uisneno naꞌuab am nak, “Paulus, ho kaisaꞌ mumtau, ma kaisaꞌ mꞌoer meu mepu ia, natuin ho ꞌsutais ein ka oekꞌ ein fa feꞌ. Ho ro he munoniꞌ sin piut meik Rais Reko naꞌko Kau.  
\v 10 Mumnau! Ho ka mmepu mmees fa. Au ꞌok ko. Maski atoniꞌ nasusab ko, mes Au ꞌpasan Au haek ꞌeu ko. Ma Au ꞌkius ko fai-manas. Kaisaꞌ mnikan, anbi kota reꞌ ia, Au ngguin namfaun.”   
\p
\v 11 Anneen on naan ate, naiꞌ Paulus natua sero ꞌroo nbi kota Korintus. In nanoniꞌ Uisneno In Raan Aꞌhonis anbi naan, tar antea toon es ma stenaꞌ.   
\p
\v 12 Oras naan, sin nasaeb tuaf es njair gubernur anbi propinsi Akaya. In kaan ee, naiꞌ Galio.\f + \fr 18:12 \ft Natuin tuis anbi faut goes, sin nasaeb naiꞌ Galio njair gubernur anbi Akaya, fuun hituꞌ, toon 51.\f* Onaim atoin Yahudis sin anmaꞌakoran ma sin nheer neik naiꞌ Paulus annao neu gubernur feꞌu, anbi bare feek rasi.  
\v 13 Onaim sin natraak naiꞌ Paulus am nak, “Atoniꞌ reꞌ ia, anfuriꞌ too mfaun he natuin pirsait feꞌu. Maski anaaꞌ aprenat pah Roma ka nahiin fa pirsait naan!”   
\p
\v 14 Mes oras naiꞌ Paulus he nfei in fefan he namneob in tuan, gubernur ee nsenu nfeek in uaban. In nakainaꞌ nain atoin ein reꞌ natraak naiꞌ Paulus nak, “Haeh! Atoin Yahudis ki. Mitniin feꞌ! Karu hi mitrakan kau rais reꞌuf, aiꞌ rais marorot, au ro he ꞌneen hi rasi naan.  
\v 15 Mes rasi reꞌ hi meik je neem reꞌ ia, naan rasi et hi uim je nanan! Suma hi misurin rasi reꞌ nmatoom nok atoran rais pirsait Yahudi, ma nok in uab ein, ma nok in kaank ein. Anaaꞌ apreent ii ka nꞌurus fa rasin on reꞌ naan!”\f + \fr 18:15 \ft Atoin Yahudis biasa nmakaꞌrais ein nok rais mapeꞌo-ꞌnaof.\f*   
\p
\v 16 Rarit gubernur naan anriuꞌ napoitan sin naꞌko bare feek rasi naan.  
\v 17 Onaim atoin Yunanis sin anheek naan tuaf es, kaan ee naiꞌ Sostenes. In reꞌ naan, aꞌnakat naꞌko atoin Yahudis sin uim onen. Onaim sin nheer neik je, ma nbeos goe anbi gubernur ee in matan. Mes gubernur naan ka nfairoir sin fa.   
\s1 Naꞌko Korintus, naiꞌ Paulus anfani nteniꞌ neu kota Antiokia et propinsi Siria  
\p
\v 18-19 Rarit naiꞌ Paulus natua nabaar anbi Korintus. Mes aꞌroo-ꞌroo te, in nasee neu apirsait ein abitan naan. Rarit in, bi Priskila ma naiꞌ Akila, annaon neu kota es, kaan ee, Kengkrea, he npaon abnao oe. Anbi naan, naiꞌ Paulus ankeu in aꞌnakan he njair tanar nak, saaꞌ reꞌ in nbaꞌan nrair je nok Uisneno, oras ia, in nmoeꞌ je goen.\f + \fr 18:18-19 \ft Karu nmuiꞌ atoin Yahudis anmoeꞌ manbaꞌan nok Uisneno, in ro he nanaah on. Oras in nmoꞌe nrair manbaꞌan naan, in nkeu in aꞌnakan. Amkius \ft \+it Surat Sensus\+it* 6:18.\f* Rarit sin nsaen abnao oe, ma nnaon neu kota Efesus. Antean naan, sin nsanun naꞌkon abnao naan. Rarit naiꞌ Paulus nasaitan tua nuaꞌ ein naan, ma in ntaam neu atoin Yahudis sin uim onen. Anbi naan, in nmakoniꞌ penit nok atoin Yahudis sin.  
\v 20 Sin naꞌub-uab ein on naan ate, atoin Yahudis sin antotin he naiꞌ Paulus natua nteniꞌ nok sin sero ꞌroo. Mes in ka nroim fa.  
\v 21 Rarit in nasee sin am nak, “Aok-bian arki, kaisaꞌ hi neekm ein nabatin! Karu Uisneno nfei ranan neu kau te, of au aꞌfain ꞌuum he ꞌkisu ꞌteniꞌ ki.” Naꞌuab anrair on naan ate, in nnao nasaitan kota Efesus.\f + \fr 18:21 \ft Anmuiꞌ ahinit nak, reꞌ anjair rasi ꞌtutaꞌ nansaaꞌ am es reꞌ naiꞌ Paulus he nasaitan sin, natuin in nroim he nok antaam neu fesat Paska anbi Yerusalem. Karu in nkaibataꞌ in tuan ii te, oras oik kouꞌ gui ntea te, in sarit naan of ka nanookb ee fa.\f*   
\p
\v 22 Rarit in nsae bnao oe nteniꞌ ma nnao nkoon tar antea kota Kaisarea. Ma in nsanu nbi naan. Rarit in nnao neiki nsae neu Yerusalem, ma nmataeb nok apirsait ein anbi naan. Rarit in nfain neu kota Antiokia.  
\v 23 In natua sero ꞌroo nbi naan, rarit in nnao nteniꞌ, he in nnao nfuun am nateef anbi propinsi Galatia ma propinsi Frigia. Anbi naan, in nhaꞌtain apirsait ein sin neek ein.   
\s1 Naiꞌ Apolos anbi kota Efesus ma kota Korintus  
\p
\v 24 Oras naan, anmuiꞌ atoin Yahudis tuaf es naꞌko kota Aleksandria et pah Masir. In kaan ee, naiꞌ Apolos. In reꞌ naan, atoin mafefaꞌ. In nahiin Uisneno In Suur Akniunꞌ ee in aafn ee namnuut. In feꞌ neem antea kota Efesus.  
\v 25 In nneen anrair retaꞌ anmatoom nok Usif Yesus, ma in nmariin he naretaꞌ nafainꞌ ee neu tuaf bian. In naretaꞌ nok marinet, ma saaꞌ reꞌ in naꞌuab ee naan, ro namneo. Suma in ka nahiin narair fa feꞌ areꞌ rasi naan ok-okeꞌ. In suma nahiin nak, naiꞌ Yohanis nasrain atoniꞌ, karu sin nasaitan sin saant ein.  
\v 26 Neot es, in naꞌuab ka naꞌnifaꞌ fa nbi atoin Yahudis sin uim onen. Ain Priskila nok aam Akila sin nok annenan amsaꞌ. Anꞌoen ein anrarin ate, sin naskau neik je neu sin umi. Anbi naan, sin natoon ee Usif Yesus In Raan Aꞌhonis, tar antea namnuut.   
\p
\v 27 Rarit naiꞌ Apolos nafeek he nnao neu propinsi Akaya. Apirsait ein kota Efesus anneek mesen nok in romin. Rarit sin ntui suurt es neu sin aok-bian sin abitan Akaya, ma ntotin he sin ntoup naiꞌ Apolos nok reko. Antoup surat naan, rarit in nnao ntea Akaya. Anbi naan, in nturun apirsait ein batuur-batuur.  
\v 28 In anmakoin ein penit nok atoin Yahudis sin anbi too mfaun ein maatk ein, mes sin ka niis ee fa. In nroim he npaek Uisneno In Suur Akninuꞌ he nanoniꞌ sin nak, “Tuaf reꞌ Uisneno nbaꞌan he nreek Ee neem, reꞌ hit tpa-pao Goe ꞌroo-ꞌroo, In es reꞌ Naiꞌ Yesus!”   
\c 19  
\s1 Naiꞌ Paulus anfani nteniꞌ neu kota Efesus  
\p
\v 1 Oras naiꞌ Apolos nbi kota Korintus et propinsi Akaya feꞌ, naiꞌ Paulus annao nfuun kuan ein abitan aꞌtoeꞌf ein. Rarit in ntea kota Efesus. Anbi naan, in nateef nok tuaf fauk reꞌ npirsain nrarin neun Usif Yesus.   
\p
\v 2 Onaim in nataan sin am nak, “Aok-bian arki! Anbi neno reꞌ hi mpirsai meu Usif Yesus, hi mtoup In Asmaan Akniunꞌ ee, aiꞌ kaah?”  
\p Sin natahan am nak, “Kaah fa, tua! Hai ka mneen miit fa feꞌ, nak Uisneno nmuiꞌ Asmanaf on reꞌ naan, tua.”   
\p
\v 3 Rarit naiꞌ Paulus nataan anteniꞌ sin am nak, “Karu on naan ate, sin nasrain ki neik sraniꞌ mee?”  
\p Onaim sin natahan am nak, “Sin nasrain kai, npaek naiꞌ Yohanis in asranit, tua.”   
\p
\v 4 Onaim naiꞌ Paulus nak, “Amneen feꞌ! Naiꞌ Yohanis nasrain atoniꞌ he njair tanar nak, sin nasnasab sin tuak ein naꞌko sin saant ein, ma ntebi nfanin he natuin Uisneno In raan amneot. Mes mimnau! Neno-neno, in es neikn on nanoniꞌ too Israꞌel nak, sin ro he npirsain neu Naiꞌ Yesus, Tuaf reꞌ Uisneno of he nreek Ee neem.”\x + \xo 19:4 \xt Naiꞌ Mateos 3:11, Naiꞌ Markus 1:4, 7—8, Naiꞌ Lukas 3:4,16, Naiꞌ Yohanis 1:26-27\x*   
\p
\v 5 Annenan on naan ate, sin ntotin he in nasrain sin, he sin ntaman njarin Usif Yesus Iin na.  
\v 6 Rarit oras naiꞌ Paulus antao in aꞌniman neu sin ma nꞌonen ate, sin ntoup Uisneno In Asmaan Akninuꞌ. Onaim sin nmurai naꞌuab ein neikin uabaꞌ ꞌtetaꞌ reꞌ sin ka nahiin je fa feꞌ. Ma Uisneno npaek sin he natoon saaꞌ reꞌ of he njair.  
\v 7 Sin nabu-bua, tuaf boꞌes am nua.   
\s1 Uisneno npaek naiꞌ Paulus anbi kota Efesus  
\p
\v 8 Oras naiꞌ Paulus natua nbi kota Efesus, in biasa ntaam neu atoin Yahudis sin uim onen, ma nanoniꞌ sin ntea namnuut anmatoom nok Uisneno In Aprenat. In naꞌuab ka naꞌkoroꞌ fa saaꞌ es. In nmoeꞌ on naan, tar antea funan teun.  
\v 9 Mes anmuiꞌ tuaf reꞌ ka ntoup fa noniꞌ naan, onaim sin nraabn ee. Sin nhuitaꞌ atoniꞌ anbi bare naan, he sin kaisaꞌ natuin Usif Yesus In Raan Aꞌhonis. Nok rasi naan, naiꞌ Paulus nok apirsait ein nasaitan uim onen naan. Rarit sin nnao nabuan anbin umi skoor es. Uim tuaf skoor naan, kaan ee naiꞌ Tiranus.  
\v 10 Naiꞌ Paulus nanoniꞌ sin Usif Yesus In Rais Reko, tar antea toon nua. Onaim too mfaun ein abitan propinsi Asia nfuun am nateef, sin nneen anrair Usif Yesus In Rais Reko. Anenat sin, esan reꞌ atoin Yahudis, ma atoniꞌ ꞌtetaꞌ amsaꞌ.   
\s1 Naiꞌ Sakewa in aanh ein  
\p
\v 11 Oras naan, Uisneno nfee kuasat neu naiꞌ Paulus, he nmoeꞌ rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ.  
\v 12 Taretaꞌ, on reꞌ karu atoniꞌ ntoti ntahan naiꞌ Paulus in aꞌpiruꞌ, aiꞌ in aꞌfutuꞌ, ma sin ntao bareꞌ naan neu ameent ein, onaim sin meens ein naan namneuk nanin. Tar niut reuꞌf ein amsaꞌ, nasaitan nain ameent ein naan.   
\p
\v 13-14 Anbi naan, anmuiꞌ aꞌnaak pirsait Yahudi tuaf es, nok in aan moen ein, sin tuaf hiut. Aꞌnaak pirsait naan, kaan ee naiꞌ Sakewa. In aanh ein biasa nnaon neu mee-mee ma anriuꞌ napoitan niut reuꞌf ein naꞌko aniut saes ein. Sin nsobaꞌ niit he nriuꞌ niut reꞌuf, neik Usif Yesus In kanan nak, “Ho muhiin Usif Yesus reꞌ naiꞌ Paulus natoon Ee, aiꞌ kaah? Oras ia, au uprenat ko, aꞌpaek Usif Yesus In kanan ꞌak, ho mpoi nai muꞌko atoniꞌ ia!” Ma nmuiꞌ atoin ahinit Yahudi bian reꞌ nsobaꞌ he nmoꞌen on naan amsaꞌ.   
\p
\v 15 Onaim oors es ate, naiꞌ Sakewa in aanh ein napreent ein on reꞌ naan, anmuiꞌ niut aburarut es nataah sin am nak, “Au uhiin Usif Yesus. Au uhiin naiꞌ Paulus amsaꞌ. Mes hi reꞌ ia, hi sekau ki?”  
\v 16 Rarit tua aniut-saes reꞌ naan natooꞌ reꞌuf. Rarit in nasaap ma nbeos sin imsaꞌ. In napapaꞌ sin, ma npius nain sin barun, tar antea sin naenan aafꞌ-afaꞌ naꞌko umi naan.   
\p
\v 17 Rarit uab naan nabeon on, tar antea abitan kota Efesus nahinin ok-okeꞌ; et atoin Yahudis, ma atoniꞌ ꞌtetaꞌ msaꞌ nahinin. Onaim sekau-sekau reꞌ nneen rasi naan ate, sin namtaun ma nsanmakan. Onaim sin naꞌnaebaꞌ Usif Yesus, fin In es reꞌ anfee kuasa koꞌu neu naiꞌ Paulus.  
\v 18 Rarit apirsait feꞌun naan neman neu sin aok-bian sin reꞌ npirsain nrarin, ma nfei sin neek ein, rarit sin manakuꞌ sin saant ein.  
\v 19 Naꞌko sin reꞌ naan, anmuiꞌ atoin ahinit amfaun. Rarit sin naꞌbuaꞌ naan sin suur noinꞌ raut ma hiinf ein naan, ma nout sin nputu nmaten. Karu he tsoiꞌ suurt ein naan, sin oosk ein nabu-buan noin mutiꞌ nifu boꞌ niim.\f + \fr 19:19 \ft Sin nout sin suurt ein, he njarin tanar nak, sin ka natuin anteniꞌ fa suurt ein naan sin aafk ein. Noin muit es, namnees nok tuukn es in kai je neon goes. Onaim suurt ein reꞌ sin nout sin reꞌ naan, ro maꞌoos ate rek-reko.\f*   
\p
\v 20 Rarit bifee-atoniꞌ naretaꞌ Uisneno In Rais Reko et fai ma manas anbi mee-mee. Onaim apirsait ein naꞌbaab ok piut. Natuin Uisneno In Kabin ma Prenat naan, antaam senan sin, tar antea sin nekak naank ein.   
\s1 Taisibu anbi Efesus  
\p
\v 21 Rarit naiꞌ Paulus nafeek he nfain neu kota Yerusalem. Mes in nroim he nnao nahuun neu propinsi Makedonia ma propinsi Akaya, rarit naꞌ in he nnao nkoon neu Yerusalem. In natenab anrair nak, “Reko nneis au ꞌnao ꞌkius apirsait ein anbi baren reꞌ ia feꞌ, fin maski on mee msaꞌ, au ro he ꞌtea kota Roma.”  
\v 22 Rarit in nreun in sobaꞌ tuaf nua, es reꞌ naiꞌ Timotius ma naiꞌ Erastus, he nnaon nahunun neun Makedonia. Mes in natua sero ꞌroo nteniꞌ anbi propinsi Asia.   
\p
\v 23 Oras naan, rais kouꞌ goes reꞌ nmatoom nok Naiꞌ Yesus In Raan Aꞌhonis, anboor anbi kota Efesus.  
\v 24 Rasi naan in uun ii, on nai: Anbi naan, anmuiꞌ naan atuut noni tuaf es, kaan ee naiꞌ Demetrius. In biasa nmoeꞌ uim fuat aanꞌ-anaꞌ amfa-faun naꞌko noin mutiꞌ neu pah tuaf es, kaan ee bi Artemis. Natuin in mepun naan nrauk batuur, onaim in npaek ameupt ein amfau reꞌuf. Etun roit ii ntaam piut amfaun.  
\v 25 Neot es, naiꞌ Demetrius naꞌbuaꞌ naan in ameupt ein ee, ma bian anteniꞌ, rarit in naꞌuabaꞌ sin am nak, “Sin amaꞌ ma au aok-bian arki! Hi mihiin main mak hit aꞌmoink ii on reꞌ ia, natuin roit ii neem naꞌko hit mepu.  
\v 26 Mes oras ia, hit tiit tok hit matak, ma hit tneen teik hit rukik, naan naiꞌ Paulus in kakain aa. In nfuir ma nkopoꞌ too mfaun ii nak, baerꞌ ein reꞌ hit tmoeꞌ sin reꞌ ia, ka maꞌupaꞌ fa. In nak, baer fuat reꞌ hit tmoeꞌ sin reꞌ ia, suma pah tuaf ein ruum-ruum aah. Onaim ka abitan kota Efesus fa es reꞌ anmesen nenan, mes propinsi Asia nfuun am nateef annenan amsaꞌ.  
\v 27 Onaim amneen mirek-rekoꞌ! Of hit he trair saaꞌ ntein, karu too mfaun ii natuin naiꞌ Paulus sin piut? Of atoniꞌ ka neu he nsoos anteniꞌ fa hit baer fuat ein reꞌ ia. Mimnau! Oras ia, too mfaun ii naꞌbees neu hit pah tuaf bi Artemis amasat. Anbi propinsi Asia, tar antea pah-piin ii nfuun am nateef, onaim aꞌbeest ein naan neman ma naꞌbesan anbi in uim fuat uuf, es reꞌ anbi hit kota Efesus. Onaim kais-kaisaꞌ atoniꞌ ka nfairoir je fa heen, ma sin ka nromin fa he neman anteniꞌ neu bare ia!”   
\p
\v 28 Annenan on naan ate, sin natoꞌon batuur-batuur. Rarit sin nhuun ein am nak, “Artemis, neek reko! Artemis namaas! Hai abit Efesus, miꞌnaeb Artemis!”  
\v 29 Too mfaun ein anneen sakanat naan, ma sin naen neman, tar antea kota naan naheun nok too mfaun. Sin ntakaꞌnaan ein. Onaim atoin ein anmurai nmoꞌen taisibu npeꞌ-peoꞌn ahaa ranan, tar antea kota naan in amneer koꞌu.\f + \fr 19:29 \ft Kota Efesus in amneer koꞌu naan, sin npaek je he: 1) nabuan ma nakeit ein neu kota naan in urusan, 2) naꞌbaeꞌ jein drama, ma 3) naꞌbaen olaraga. Tuaf nifu boꞌ nua mnee (26.000) bisa nabuan anbin in nanan. In baran et aꞌtoꞌef Pion in uun. Rarit in he noi humaꞌ meseꞌ on reꞌ stadion saap boor es oras ia.\f* Sin nheek naan tuaf nua, ma nheer neik sin neu bare naan. Sin kaank ein: naiꞌ Gayus ma naiꞌ Aristarkus. Atoin ein anheek sin, natuin sin nua sin reꞌ naan, naiꞌ Paulus in soob ein naꞌkon Makedonia.  
\v 30 Anneen on naan ate, naiꞌ Paulus anroim he nnao ntaam neu too ataisiubs ein naan sin atnaank ein, mes too apirsait ein anpeen ee.  
\v 31 Aꞌnaet bian naꞌkon propinsi Asia nokan nbin naan, sin nahiin narek-rekoꞌ naiꞌ Paulus. Sin nreun tuaf he natoon am nak, naiꞌ Paulus ka nabeiꞌ fa he ntaam neu too mfaun reꞌ nmoꞌen taisibu naan.   
\p
\v 32 Anbi mneraꞌ naan, atoniꞌ nmurai naim rasi naan in uun. Bian anhunun neik haan poi nak, “On nai!” Bian nkoaꞌ ein nak, “On naan!” Te kaah, too mfaun ein naan ka nahinin fa rasi naan in aꞌnaon. Sin naen nokn ahaa.  
\v 33 Anbi bare naan, anmuiꞌ atoin Yahudis msaꞌ reꞌ nmurai namtaun. Sin teenb ii nak, kais-kaisaꞌ too mfaun ein nakuu sin nak sin es reꞌ nafuuk namonib rasi ia. Etun sin nahakeꞌ naan tuaf es antoom maat, anjair atuut hanaf neu too Yahudis sin. In kaan ee, naiꞌ Aleksander. Sin ntotin he in namneob sin nak, atoin Yahudis sin ka nahiin fa rasi naan. Rarit naiꞌ Aleksander nait in aꞌniman, he nakainaꞌ sin he naꞌteen ein. Rarit in naꞌuab he namneobaꞌ atoin Yahudis sin.  
\v 34 Mes oras sin nahinin nak, in reꞌ naan atoin Yahudis te, sin nsakanan piut am nak, “Artemis neek reko! Artemis namaas! Hai abit Efesus miꞌnaeb Artemis!” Sin nsakanan on reꞌ naan, tar jam nua.   
\p
\v 35-36 Rarit aꞌnakaf kota Efesus anhaek ma nakainaꞌ sin am nak, “Aok-bian arki, abitan kota Efesus! Areꞌ uuf ma pah nahiin nak, hit pah tuaf bi Artemis, in amneemn ii naꞌko neon goe tunan neu kit. Onaim hit abit Efesus, es reꞌ atpairoir tarek-reokꞌ ee. Ka tiit tain fa tuaf es, nait nain hit paaꞌ naan, natuin rasi naan anjair retaꞌ nmoin piut ma areꞌ pah-pah nahinin nrarin. Onaim nansaaꞌ am es hi msakaan on naan? Maski anmuiꞌ aboot natuin sin roimk ein, mes hi kais ammoeꞌ taisibu human on reꞌ ia!  
\v 37 Hi mheer meik tua nuaꞌ ein reꞌ ia, nahuum on reꞌ sin nmoꞌen rais reꞌuf. Te kaah, sin ka nabakan fa saaꞌ-saaꞌ naꞌko bi Artemis in uim fuat uuf. Sin ka naꞌuab namouf fa hit pah tuaf bi Artemis in kanan. Onaim hi he misaan sin nok rais saan saaꞌ?  
\v 38 Mimnau! Hit tmuiꞌ bare he tafeek rasi. Afeek raisn ee msaꞌ, sin npao nanin. Onaim karu naiꞌ Demetrius sin he nmoꞌen rasi te, sin ro he natuin in atoran, he sin neik rasi naan neu bare feek rasi.  
\v 39 Ma karu nmuiꞌ rasi ꞌtetaꞌ nteniꞌ reꞌ sin he nait je, nbain he sin nnaon nmaꞌakoran nok atoni mnais ein.  
\v 40 Kais-kaisaꞌ anaaꞌ aprenat pah Roma nasaan kit, natuin taisibu reꞌ ia. Karu sin he namin rasi reꞌ ia in aꞌnaon ii te, hit of he tataah on mee? Natuin rasi ia, ka maꞌuꞌu fa!”  
\v 41 Naꞌuab anrair on naan ate, aꞌnakaf naan anreun sin he sin nsisaꞌen. Onaim sin natuin ein.   
\c 20  
\s1 Naiꞌ Paulus sin nfanin ntenin neun propinsi Makedonia  
\p
\v 1 Oras too mfaun ein ka ntaisibu nteinꞌ ein fa nbin kota Efesus, kota naan mamut on reꞌ biasa. Rarit naiꞌ Paulus nabuabaꞌ naan apirsait ein abitan reꞌ naan, ma nhaꞌtain sin neek ein. Rarit in nasee, ma nnao neu propinsi Makedonia.  
\v 2 In nnao naꞌko kuan neu kuan anbi pah naan, ma nhaꞌtain apirsait ein sin neek ein. In nmoeꞌ on naan, tar antea in ntaam neu pah Yunani.  
\v 3 In natua nbi naan funan teun. Rarit in nabarab he nsae bnao oe ma nnao neu propinsi Siria, mes in nneen am nak, atoin Yahudis sin nmaꞌakoran he nroor niis ne. Oras in nneen on naan ate, in ka nroim fa he nsae bnao oe ma nnao he ntea nain neu propinsi Siria. Onaim in nnao nfain anpeoꞌ raan metoꞌ nbi propinsi Makedonia.   
\p
\v 4 Puuk aan es annao nabua nok naiꞌ Paulus. Sin esan reꞌ: naiꞌ Timotius, aam Pirus in anah naiꞌ Sopater naꞌko kota Berea; tuaf nua naꞌkon kota Tesalonika, sin esan reꞌ naiꞌ Aristarkus ma naiꞌ Sekundus; tuaf es naꞌko kota Derbe, kaan ee naiꞌ Gayus; ma tuaf nua naꞌkon propinsi Asia, esan reꞌ naiꞌ Tekikus ma naiꞌ Trofimus.   
\p
\v 5-6 Rarit au (es reꞌ naiꞌ Lukas atui surat ia), uteef aꞌteniꞌ ꞌok naiꞌ Paulus aꞌbi kota Filipi, nbi propinsi Makedonia. Naiꞌ Paulus in soob ein nnao nahunun ma npao kai nbi kota Troas et tais je panin. Oras atoin Yahudis sin neon koꞌu Paska\f + \fr 20:5-6 \ft Tuis uab Yunani nak, ‘neon koꞌun Utunuꞌ ka Mamuur fa’, sin aꞌmoufk ein ii nak, ‘neon koꞌun barab Paska’.\f* okeꞌ nrair, hai nua kai msae bnao oe ma mnao meu kota Troas. Oras naan, hai maan neno niim. Oras hai mtea Troas, hai msaun miꞌko bnao oe naan. Hai miteef mok hai sobaꞌ bian sin reꞌ nahunun kai, onaim hai mitua mbi naan neno hiut.   
\s1 Naiꞌ Yutikus anmouf naꞌko uim jes in eno sneer anbi kota Troas  
\p
\v 7 Neno naan, neno krei. Naiꞌ Paulus nafeek anrair nak, “Aok-bian arki! Nokaꞌ te, au he ꞌnao ꞌkoon.” Onaim hai nonot apirsait ein ok-okeꞌ iim he mibarab bukae. Natuin naiꞌ Paulus he nnao, onaim in naꞌuab nok kai tar antea fai ji natnaan.  
\v 8 Hai mibua mbi uim jes in aꞌtutaꞌ teun ii. Mabeꞌ naan, sin noutun paku mfau reꞌuf.   
\p
\v 9 Oras naan anmuiꞌ aan moen muinf es, kaan ee naiꞌ Yutikus,\f + \fr 20:9 \ft Tatuin tuis uab Yunani, ‘Eutikus’, hit trees ee tak, ‘Yutikus’.\f* antook anbi eno sneer. In nok anneen naiꞌ Paulus amsaꞌ. Ka ꞌroo fa te, in maatk ein ii anmaꞌfenan, onaim in ntuup anfiin. Nok askeken ate, in nmouf naꞌko eno sneer naan. In nmaet nain.  
\v 10 Naiꞌ Paulus ansaun natuin amoufut naan, ma nhoo naan ee, ma in naꞌuab am nak, “Kaisaꞌ mimtau. In nmoin.”  
\v 11-12 Hai arkai mmariin, fin aan munif naan anmoin. Rarit sin neik nafainꞌ ee neu in umi. Onaim hai msae mfain, ma hai mbukae mibu-bua. Rarit naiꞌ Paulus naꞌuabaꞌ tar antea nmeu nfiin. Oras maans ee npeꞌe te, hai misee sin ma mnao misaitan sin.   
\s1 Naꞌkon kota Troas annaon neu kota Miletus  
\p
\v 13 Rarit hai mmaꞌakor ma mbaits om, tar antea hai miteef amteniꞌ mbi kota es, kaan ee, Asos. Onaim hai msae bnao oe meu Asos. Mes naiꞌ Paulus annao raan metoꞌ neu kota naan.   
\p
\v 14 Oras hai miteef amteniꞌ naiꞌ Paulus anbi kota Asos, naiꞌ Paulus ansae bnao oe ia, ma hai mnao piut meu kota Metirene.  
\v 15 Miꞌko naan, hai mnao mkoon. Nokaꞌ te, hai mpaumak-maak puur goes, kaan ee, Kios. Anmeu te, hai mnao mkoon meu puru Samos. Esah te, hai mtea kota Miletus.  
\v 16 Mes naiꞌ Paulus in neekn ii anroim, he karu reko te, hai mtea rabah meu kota Yerusalem, he in napein mainuan maut he nok naꞌnaebaꞌ neon koꞌu Pantekosta. Rarit in ka nroim fa he nporiꞌ oras, he nnao nsae neu kota Efesus, natuin in ka nmuꞌi ntein fa mainuan.   
\s1 Naiꞌ Paulus naꞌuab nok atoni mnasi Kristen abitan kota Efesus  
\p
\v 17 Onaim anbi Miletus, naiꞌ Paulus anfee hanaf neu atoni mnasiꞌ Kristen abitan kota Efesus, he sin neem nateef nok ne.  
\v 18 Oras sin neem antean on naan ate, naiꞌ Paulus naꞌuab neu sin am nak, “Aok-bian arki. Hi mihiin main au ꞌmoink ii, anmurai naꞌko neno un-unuꞌ au ꞌterin au haek ii nbi propinsi Asia, tar antea oras ia.  
\v 19 Hi mihini msaꞌ au ꞌmeup maꞌtaniꞌ ꞌbi hi tnaanm ein, mes au ka uꞌnaeb ok fa. Anbi au meupk ein, au maat nuu nggui nsain, ma ꞌhaꞌmuiꞌt ii ka anaꞌ fa. Au upein ꞌhaꞌmuꞌit amfaun naꞌkon atoin Yahudis sin.  
\v 20 Oras au unoniꞌ ki, au upoin ꞌain areꞌ rais rekon reꞌ au uhiin sin neu ki. Ma au unoniꞌ ki maat-maat. Au ꞌnao ꞌeu umi meseꞌ-meseꞌ, he umnaubaꞌ sin anmatoom nok Uisneno In romin.  
\v 21 Au utoon ꞌeu atoin Yahudis, ma atoniꞌ ꞌtetaꞌ, ꞌak sin ro he nasaitan sin saant ein, he natuin Uisneno. Ma sin ro he npirsain neu hit Usiꞌ, es reꞌ Usif Yesus.   
\p
\v 22 Onaim au he uꞌuab on nai: oras ia, au ꞌroim he ꞌnao ꞌeu Yerusalem, fin Uisneno In Asmaan Akninuꞌ anheer neik kau ꞌnao ꞌeu bare naan. Au utuin aah, maski au ka uhiin fa saaꞌ reꞌ of he njair neu kau nbi bare naan.  
\v 23 Mes naꞌko kota es neu kota es, Asmaan Akninuꞌ natoon nahuun neu kau mnak, of au he ꞌtaam bui ma ꞌsutai haꞌmuꞌit amfaun anbi bare naan.  
\v 24 Au uhiin urair on naan, natuin Usif Yesus es reꞌ nasaeb kau mepu ia, he au ꞌnao utoon Rais Reko ꞌak, Uisneno nneek kit, ma In maneekn ii kah een. Karu au ka utuin fa In romin, he usoup In mepu, au ꞌnaben au ꞌmonik ia ka maꞌosaꞌ fa.\x + \xo 20:24 \xt 2 Naiꞌ Timotius 4:7\x*   
\p
\v 25 Oras ia, au uhiin ꞌak, hi of ka miit amteniꞌ kau fa heen. Es reꞌ hi reꞌ au unoniꞌ ki ꞌroo-ꞌroo reꞌ ia, anmatoom nok rasi he ttaam atjair Uisneno In nonot-asar.  
\v 26-28 Es naan ate, amneen. Au usopu ꞌrair au meup gui ꞌeu ki. Onaim oras ia, hi ro he mmepu mkoon. Karu anmuiꞌ tuaf naꞌko ki, reꞌ ka ntaam fa anbi Usiꞌ In nonot apirsait ate, hi es mitaah kiim, oo! Au ka usanab fa. Mimnau! Au utoon ꞌain Uisneno In romin ok-okeꞌ neu ki. Ka tiit tain fa rais jes reꞌ maꞌkoroꞌ neu ki. Onaim hi ro he mpanat hi ꞌmonim, ma mpairoir main areꞌ tuaf reꞌ Asmaan Akniunꞌ ee nreun ki he mpanat sin. Kaisaꞌ mnikan mak, Usif Yesus nmate nrair, he nbaen nafeek sin oosk ein nok In naaꞌ ee Kuun. In nruur ki msaꞌ, he hi mkius sin, nahuum on reꞌ atukus natuuk in aꞌbib-kasen.   
\p
\v 29 Oras ia, au ꞌnao usaitan ki. Mes mimnau! Of anmuiꞌ atoniꞌ neem ma nanoniꞌ rafuꞌ-rafuꞌ anbi hi sonam ma hi tnaanm ein. Sin nahuum on reꞌ aus fui ji antaam anseor gon neu ꞌbib-kasen nbi oꞌof.  
\v 30 Anmuiꞌ tuaf aputa-kriu on reꞌ naan, naꞌko bare bian. Mes mimnau. Bian anteniꞌ nboor ma nbotos naꞌko ki. Onaim sin nanoniꞌ rais ruman neu ki. Sin nromin he atoniꞌ natuin ahaa sin. Onaim sin nsoob ein he nheer neik tuaf he kaisaꞌ natuin Usif Yesus In raan amneot ma amnonot anteniꞌ.  
\v 31 Es naan ate, hi mpaant om rek-reko. Kaisaꞌ amnikan, fin au utua ꞌok ki, toon teun. Au ꞌfaineek ki fai-manas amsaꞌ, ma au ka utenab fa au suus-haet. Au maat nuu ngguin ansain neu ki.   
\p
\v 32 Oras ia, hit he tbaits ok. Onaim au ꞌnonaꞌ ki ꞌeu Uisneno In aꞌniman, he In npairoir ki. Hi mnaaꞌ miher-heran saaꞌ reꞌ au utoon ki naꞌko nmurai, reꞌ nmatoom nok Uisneno In nekan arekot. Uisneno In nmuiꞌ kuasat he nhaꞌtain ki. In nbaꞌan he nfee tetus-athoen neu In apirsait ein amsaꞌ. Onaim karu hi mituin piut mok neek aꞌkninuꞌ meu Uisneno, of hi mipein In tetus naan.   
\p
\v 33 Oras au ꞌmepu ꞌbi hi tnanam, au ka ꞌsinmakan fa saaꞌ es naꞌko ki. Au ka ꞌtoit ꞌiit fa hi bare mnatuꞌ, aiꞌ noin mutiꞌ, aiꞌ pake, aiꞌ baer saaꞌ-saaꞌ.  
\v 34 Hi mihini msaꞌ, oras au utua ꞌok ki, au ꞌmeup maꞌtaniꞌ he au bisa ꞌmoin. Ka neu au ꞌmees fa, mes au ꞌmepu msaꞌ ꞌeu sin reꞌ nok kau.  
\v 35 Onaim nok reꞌ rasin reꞌ ia, au utoon ki ranan he hi msaꞌ mok amturun atoin asusat, reꞌ ka nmuꞌin fa saaꞌ-saaꞌ. Mimnau, goo! Usif Yesus naꞌuab niit nak, ‘Hit tfee te, reko nneis naꞌko hit ꞌtoup.’ ”   
\p
\v 36 Naiꞌ Paulus naꞌuab anrair on naan ate, in nriꞌtuu ma nꞌonen nok sin ok-okeꞌ, ma ntoit he Uisneno npanat sin.  
\v 37-38 Sin neek ein ansusan nmaten, natuin naiꞌ Paulus nak, sin of ka nateef anteniꞌ fa nok ne. Onaim oras sin he nbaits ok, sin nhoo ma nneek naiꞌ Paulus, ma nkaen nmeꞌ-meuꞌr ein. Rarit sin nnaon naat kai\f + \fr 20:37-38 \ft “Hai” nbi reꞌ naan, es reꞌ naiꞌ Lukas, atuis surat ia, naiꞌ Paulus, ma in partein ngguin.\f* neu bnao oe.   
\c 21  
\s1 Naiꞌ Paulus sin ntebin nfanin neun Yerusalem  
\p
\v 1 Hai mmanseon amrair mok atoni mnasiꞌ Kristen sin naꞌkon kota Efesus nok neek susat ate, hai msae bnao oe, rarit hai mnao mkoon meu puru Kos. Nokaꞌ te, hai mok abnao oe naan, ma hai mtean puru Rodos. Miꞌko naan, hai mnao mkoon mok abnao oe meu kota Patara.  
\v 2 Anbi naan, hai msaun miꞌko bnao oe naan. Rarit hai msae meu bnao oe ꞌtetaꞌ, reꞌ he nnao neu propinsi Finisia, anhaumaak Siria. Oras hai msae bnao oe reꞌ naan, sin nasaeb nain bonit, ma hai mnao.  
\v 3 Hai mnao ka ꞌroo fa te, hai mkius miit puru Siprus anbi hai ꞌnimam aꞌrii, mes hai mnao mkoon goah, tar amtea ma misanut bonit anbi kota Tirus et propinsi Siria. Anbi naan ate, sin he nasanut abnao oe in abruaꞌ ein.   
\p
\v 4 Natuin sin nasaun ein bareꞌ feꞌ, hai msaun ma mnao maim apirsait ein. Oras hai miteef mok sin, hai mitua mok sin neno hiut. Apirsait ein abitan naan, napenin hanaf naꞌko Uisneno In Asmaan Akninuꞌ, he ntaar naiꞌ Paulus he kaisaꞌ nnao nkoon neu Yerusalem.  
\v 5 Neno hitu nkono te, hai mfain meu bnao oe naan. Apirsait ein ok-okeꞌ, et bifee-atoniꞌ, anaꞌ-koꞌu, mnasif am munif, annao naat kai ntea tais je ninin. Anbi naan, hai mriꞌtuu ok-okeꞌ ma mꞌonen.  
\v 6 Rarit hai mmanseon, ma hai msae meu bnao oe naan, onaim sin nfanin ok-okeꞌ.   
\p
\v 7 Hai mfeen miꞌko Tirus, rarit hai meis mok kota Ptolemais. Anbi kota naan, hai msaun miꞌko bnao oe, ma hai mnao maim apirsait ein. Hai miteef mok sin, rarit hai mtook mok sin neno meseꞌ.  
\v 8 Nokaꞌ te, hai mok abnao oe naan, amnao mteniꞌ miꞌko naan, ma mtea kota Kaisarea. Anbi naan, hai mnao mitua mbi naiꞌ Felipus in umi. In reꞌ naan, es reꞌ neik nahun-hunun Usif Yesus In Rais Reko anbi naan. In tuaf es naꞌko tuaf hiut reꞌ sin npiir sin anbin Yerusalem he nbatin bukae neu baun ein.\x + \xo 21:8 \xt Haef ein sin Retaꞌ 6:5, 8:5\x*  
\v 9 Naiꞌ Felipus anmuiꞌ aan feto haa. Uisneno npaek sin njarin In mafefa kninuꞌ he natoon In romin.   
\p
\v 10 Oras hai mtook mok sin of neno fauk ate, atoin es, kaan ee naiꞌ Agabus, neem naꞌko propinsi Yudea. Uisneno npaek je he njair In mafefaꞌ kninuꞌ he natoon Uisneno In romin amsaꞌ.\x + \xo 21:10 \xt Haef ein sin Retaꞌ 11:28\x*  
\v 11 In neem nateef nok kai. Rarit in nait naiꞌ Paulus in pasu ꞌfutuꞌ, ma in nfuut in haen-niman nok pasu ꞌfutuꞌ naan. Rarit in nak, “Uisneno In Asmaan Akninuꞌ naꞌuab on nai: ‘Pasu ꞌfutuꞌ reꞌ ia in tuan ii, of atoin Yahudis sin anpuun ee nahuum on reꞌ ia anbi Yerusalem. Rarit sin nanaaꞌt ee neu atoniꞌ ꞌtetaꞌ sin aꞌniimk ein.’ ”   
\p
\v 12 Amneen atoniꞌ reꞌ naan in uab ein te, hai mtoit batuur-batuur meu naiꞌ Paulus, he kaisaꞌ nnao nkoon neu Yerusalem. Hai, reꞌ in aanh ein kai, ma apirsait ein abitan bare naan, antotin on reꞌ naan amsaꞌ.  
\v 13 Mes in ntoin kai mnak, “Kahaf! Nansaaꞌ am es hi mkae on naan? Hi mmoeꞌ he mhaꞌfeen au nekak. On nai! Anmuiꞌ tuaf reꞌ ka nroim kau fa, natuin au utuin Usif Yesus. Bait maski sin nfuut kau, aiꞌ sin nroor niis kau, aiꞌ sin nmoeꞌ kau on mee-on mee msaꞌ, mes au ubarab urair he ꞌtoup.”   
\p
\v 14 Oras hai mneen on naan ate, hai mihiin mak naiꞌ Paulus ka nroim he nneen kai fa heen, onaim hai mkoon ee mak, “Neu! He tak on mee! Maut he Uisneno In roimn aa kuun es reꞌ anjair.”   
\s1 Naiꞌ Paulus sin antean Yerusalem  
\p
\v 15 Neno fauk een hai mitua maan ambi Kaisarea te, hai mkikin hai baerꞌ ein, ma hai mnao meu Yerusalem.  
\v 16 Anmuiꞌ apirsait tuaf fauk naꞌkon Kaisarea, nok kai msaꞌ. Sin nnao naat kai mtea uim jes, rarit hai mtuup ambi naan. Uim tuaf naan, kaan ee naiꞌ Manason. In naꞌko puru Siprus. In natuin Usif Yesus suuk aꞌroo goen.  
\v 17 Oras hai mtea Yerusalem, hai aok-bian apirsait ein ii, sin ntoup kai nok neek marinet.   
\s1 Naiꞌ Paulus annao nkius naiꞌ Yakobus  
\p
\v 18 Nokaꞌ on naan ate, hai arkai mnao miteef mok naiꞌ Yakobus. Ma areꞌ atoni mnasiꞌ Kristen sin nabua nanin nbin naan.  
\v 19 Hai mmataeb es nok es, rarit naiꞌ Paulus naꞌuab neu kai, suuk aꞌroo anmatoom nok areꞌ rasin reꞌ Uisneno nmoꞌe nrair sin anbi mee-mee neu atoniꞌ ꞌtetaꞌ. In nak Usif Yesus anfei ranan he sin npirsain neu Ne. In natoon amsaꞌ, on mee mꞌes Uisneno npaek in tuan ii, nok in aok-bian sin, anbin mepu ia.  
\v 20 Oras sin nneen anrair naiꞌ Paulus in retaꞌ on naan ate, sin nmarinan ma anboꞌis Uisneno.  
\p Rarit sin naꞌuab neu naiꞌ Paulus am nak, “Paulus! Asar ho muhiin kuum, atoin Yahudis sin nifun-nifun reꞌ npirsai nrarin neun Usif Yesus. Sin nnaaꞌ naher-heran feꞌ atoran prenat reꞌ kaꞌo Musa nahakeꞌ nain sin neu kit.  
\v 21 Mes anmuiꞌ atoniꞌ reꞌ neem naktutaꞌ nak, ho munoniꞌ atoin Yahudis sin anbi bare ꞌtetaꞌ mak, sin kaisaꞌ natuin kaꞌo Musa in atoran rais pirsait ein. Ma sin natrakan amsaꞌ am nak, ho es amtaar sin he kais natuin harat maꞌheriꞌ neu sin aan monen. Ho es reꞌ amtaar atoniꞌ sraniꞌ, he kais natuin anteniꞌ hit atoin Yahudis atoran harat bian amsaꞌ.  
\v 22 Mumnau! Of atoin Yahudis annenan nak ho et ia. Ma aneen uab ain ein naan ate, sin of natoꞌon. Onaim hit taim raan aꞌpoiꞌ ji, on mee?   
\p
\v 23 Onaim hai mtoit on nai: anmuiꞌ tuaf haa naꞌko hai, reꞌ sin anmuiꞌ manbaꞌan nok Uisneno. Oras ia, sin he nkeu sin aꞌnaak ein he njair tanar nak, sin nmoꞌen nrair sin rais manbaꞌan naan.  
\v 24 Onaim karu reko te, ho mtaam mok sin meu Uisneno In Uim Onen Uuf. Ho mutuin sin amsaꞌ, he mmoeꞌ mutuinaꞌ harat reꞌ he mukninuꞌ ho tuam aan. Ho ro he msutai sin baen reꞌ natuin harat amsaꞌ. Karu ho mmoeꞌ on reꞌ naan, of too mfaun ein nak, ho mnaaꞌ muher-heran prenat pirsait Yahudi feꞌ, reꞌ kaꞌo Musa nahakeꞌ sin neu kit. Ma sin of nahinin retaꞌ reꞌ nak, ho mtaar atoniꞌ sin he kais natuin harat rais pirsait Yahudi, naan rais poi ok-okeꞌ!\x + \xo 21:24 \xt Surat Sensus 6:13-21\x*   
\p
\v 25 Mes neu atoni ka Yahudis fa, reꞌ sin anpirsain neun Usif Yesus, hai msonuꞌ mrair sin surat. Hai mitonan sin anmatoom nok hit atfekaꞌ neno naan nak, sin ka anperluu fa, he natuin hit atoran harat Yahudi sin ok-okeꞌ. Reꞌ sin he namnau he nmoeꞌ natuin sin, esan reꞌ: kaisaꞌ nmakaken ma nmakonin karu ka fee-mone fa. Kais anseor gok nok baer fuat. Ma kais anbukaen mnahat reꞌ sin aok-bian Yahudi sin anmaiꞌnisin sin. On reꞌ: kais nekun siis fuat. Kais nahan naaꞌ. Ma kais nekun sisi naꞌko muꞌit reꞌ tuaf anfuut goe ma nkeer niis ne, tar in naaꞌ ee ka nsai npoi fa.”\x + \xo 21:25 \xt Haef ein sin Retaꞌ 15:29\x*   
\p
\v 26 Rarit naiꞌ Paulus antoup sin haan totis. Onaim nokaꞌ on naan ate, in nok reꞌ tua haaꞌ ein naan, annaon neun Uim Onen Uuf. Onaim sin nakninuꞌ sin tuak ein natuin atoran rais pirsait Yahudi. Rarit naiꞌ Paulus natoon aꞌnaak pirsait reꞌ nbi naan nak, aar neno fauk ate, naꞌ sin nanokab sin haan manbaꞌan. Fin karu oras naan okeꞌ te, sin es-es ate, he nataam nain sin fuaꞌ-tuurꞌ ein neu Uisneno.   
\s1 Anheek naiꞌ Paulus anbi Uim Onen Uuf  
\p
\v 27-29 Oras neno hiut he noi namsoup, reꞌ sin nmanbaꞌan he nanokab atoran harat naan, anmuiꞌ atoin Yahudis fauk naꞌkon propinsi Asia, reꞌ sin niit naiꞌ Paulus anna-nao kuun anbi kota Yerusalem nok in partei tuaf es, kaan ee naiꞌ Trofimus. Naiꞌ Trofimus reꞌ ia, naꞌko Efesus, ma in ka atoin Yahudis fa msaꞌ. Onaim oras sin niit naiꞌ Paulus antaam anbi Uim Onen Uuf, sin naak of aiꞌ in nok in partei naan antaam neun Uim Onen Uuf in nanan amsaꞌ. Te kaah, atoniꞌ ꞌtetaꞌ ka bole fa he ntaam neu Umi naan. Onaim sin nait rasi reꞌ naan, he njair ꞌtuꞌin he sin anmoꞌen rasi. Onaim sin nmafuarutun nok too mfaun ein anbin reꞌ naan, he sin nheek naan naiꞌ Paulus. Sin nhuun ein ma natonan too mfaun ein am nak, “Hoe! Atoin Israelas ki! Iim he mbaab maan kai. Atoniꞌ reꞌ ia, in es reꞌ nanoniꞌ anbi mee-mee mnak, mait imporin harat atoin Yahudis. In naꞌuab naꞌreꞌuf neu Uisneno In Uim Onen Uuf ia msaꞌ. Oras ia anteniꞌ, in ntaam he nꞌoemetab Uisneno In bare kninuꞌ reꞌ ia!”\x + \xo 21:27-29 \xt Haef ein sin Retaꞌ 20:4\x*   
\p
\v 30 Annenan on naan, kota Yerusalem in too goe ok-okeꞌ, sin natoꞌon batuur-batuur. Rarit too mfaun ein naan naen nabuan anbi Uim Onen Uuf. Onaim sin nheek naiꞌ Paulus, rarit sin nheer napoitn ee naꞌko Uim Onen Uuf. Rarit sin naꞌeek nain eonꞌ ein.\f + \fr 21:30 \ft Atoin ahiint ein nak, ka nabeiꞌ fa he taꞌmaet atoniꞌ anbi Uisneno In Uim Onen Uuf. Ma karu nmuiꞌ tuaf sekau goah reꞌ antaam anbi nanaf, ma nnaaꞌ sunaf et mei ꞌturuꞌ, natuin atoran rais pirsait Yahudi te, ka nabeiꞌ fa he tmoeꞌ saaꞌ-saaꞌ teu ne. Es naan ate, atoin Yahudis sin ka nromin fa, he naiꞌ Paulus antaam anfain anbi Uim Onen Uuf in aꞌfeꞌon. Onaim sin naꞌeek eonꞌ ein.\f*   
\p
\v 31 Oras sin ntaisibun he nroor niis ne te, sorarus Roma sin aꞌnaak kouꞌ goes reꞌ npaumaak anbi naan, nneen taisibu naan.  
\v 32 Onaim in noꞌen naan in soraurs ein nok sin aꞌnaakt ein, he sin ntaman neu too mfaun ataisiubs ein sin atnaank ein. Oras sin nkius niit soraurs ein nok sin aꞌnaak koꞌu naan neman on nai te, sin nasnasab mabesot neu naiꞌ Paulus.  
\v 33 Rarit soraru ꞌnakaf naan anheek naiꞌ Paulus, ma nreun sin he nfuut goe nok korein besi nonoꞌ nua. Sin nfutu nrair je te, in nataan too mfaun ein am nak, “Atoniꞌ reꞌ ia, sekau? In saant ii saaꞌ?”   
\p
\v 34 Mes sin nasurin tonis. Bian nak, “In anmoeꞌ on ia.” Bian nak, “In anmoeꞌ on nee.” Tar antea soraru ꞌnakaf naan, in aꞌnaakn ee nameen. In ka nahiin fa rasi naan in aꞌnaon, natuin too mfaun ein anhunun ma naꞌbaaꞌ no mes-meseꞌ. Etun es in nreun he neik naiꞌ Paulus annao neu benteng.  
\v 35-36 Soraurs ein anheer neik naiꞌ Paulus, mes too mfaun ein reꞌ naan sin natuin ein ok-okeꞌ, ma sin ntaisibun antenin. Oras sin he nsaen eraꞌ fuaꞌ, too mfaun ein naan sin nasikan, he nhaken maat. Tar antea soraurs ein naskau naiꞌ Paulus, he too mfaun ein naan kais anbaan naꞌmaet je. Onaim sin nhunun nak, “Amroor miis ne! Amroor miis ne!”   
\s1 Naiꞌ Paulus namneob in tuan anbi too mfaun ein sin maatk ein  
\p
\v 37 Oras sin he ntaman neun benteng on naan ate, naiꞌ Paulus antoit neu soraru ꞌnakaf naan, anpaek uab Yunani mnak, “Aam! Au bisa uꞌuab aꞌkreꞌo, oo?”  
\p Oras in nneen naiꞌ Paulus naꞌuab on naan ate, soraru ꞌnakaf naan naskeek. Rarit in nataan ee mnak, “Ho muhiin uab Yunani msaꞌ? On mee mꞌes ho muꞌuab muhiin uab Yunani?  
\v 38 Karu on naan, au utenab aꞌsaan een. Au ꞌak of ho reꞌ ia, atoin Masiras, reꞌ nahunu te ho es reꞌ amfuaruut too mfaun ein he sin nraban prenat pah Roma. Rarit in neik too nifu haa, reꞌ sin neikin suniꞌ-kenat, ma sin nnaon neun baer ruman. Mes ho reꞌ ia, ka in fa, aiꞌ?”   
\p
\v 39 Naiꞌ Paulus nataah am nak, “Kaah, fa tua! Au reꞌ ia, atoin Yahudis. Au ain honiꞌ nahonis kau anbi kota Tarsus et propinsi Kilikia. Au ꞌtoit he ho mkonan maan kau, he au bisa uꞌuab ꞌeu too mfaun ein reꞌ ia.”   
\p
\v 40 Soraru ꞌnakaf naan anroim. Rarit naiꞌ Paulus anfenan nhake nbi eraꞌ fuaꞌ naan in tunan, ma in nait in aꞌniman he ntoit sin he sin ntaaꞌ-taꞌan he in naꞌuab. Rarit in naꞌuab neik sin uab neno-neno, es reꞌ uab Aram. (Fin anbi naan, atoin Ibranis sin naꞌuab ein anpaken uab Aram).\f + \fr 21:40 \ft Uab ‘atoin Ibranis’ ma ‘atoin Yahudis’ naan, kanaf nua neu pah meseꞌ.\f*   
\c 22  
\s2 Naiꞌ Paulus namneob on  
\p
\v 1 Onaim naiꞌ Paulus anmurai naꞌuab am nak, “Sin amaꞌ ma au aok-bian arki okeꞌ! Au ꞌtoit ki he hi mitniin maan kau, he au uꞌuab he umneob ok, tua.”   
\p
\v 2 Oras naan, too mfaun ein neen naiꞌ Paulus naꞌuab anpaek sin uab. Onaim sin ntaaꞌ nanin, he nneen narek-rekoꞌ in uaban naan. Onaim in ntuut am nak,  
\v 3 “Asar hi arki mihiin mak, au reꞌ ia, atoin Yahudis. Au ainaꞌ nahonis kau nbi kota Tarsus et propinsi Kilikia. Mes au uꞌnae ꞌbi ia, kota Yerusalem. Reꞌ nanoniꞌ kau gui, es reꞌ tunggur koꞌu nbi ia, naiꞌ Gamalial. In nanoniꞌ kau namnuut anmatoom nok kaꞌo Musa in atoorn ein ok-okeꞌ. Au ꞌmakoe msaꞌ he utuin Uisneno, humaꞌ meseꞌ on reꞌ hi.\x + \xo 22:3 \xt Haef ein sin Retaꞌ 5:34-39\x*  
\v 4 Neon goes ii, au ka usnaas fa he ꞌriuꞌ ma ꞌmoeꞌ ususab tuaf ein reꞌ natuin Naiꞌ Yesus In Raan Aꞌhonis. Au ꞌheer ꞌeik sin, et bifee ma atoniꞌ, neman neun Yerusalem, rarit au utaam sin anbin bui. Oras naan, anmuiꞌ amates amsaꞌ.  
\v 5 Hit aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaak koꞌu, ma aꞌnaak rais pirsait bian amsaꞌ, sin nahinin nrarin nak au uꞌuab ꞌak saaꞌ ate, tebe on naan! Au ka upoif. Fin sin es reꞌ anfee kau suur kuasat, he au ꞌnao ꞌheek ꞌaan tuaf-tuaf reꞌ natuin Naiꞌ Yesus, tar aꞌtea kota Damsik. Anbi naan, au he ꞌheek sin, rarit au he ꞌheer ꞌeik sin neman neun Yerusalem. Au utenab ꞌak, maut he afeek rais pirsait ein esan reꞌ anhukun sin.”\x + \xo 22:5 \xt Haef ein sin Retaꞌ 8:3, 26:9-11\x*   
\s2 Naiꞌ Paulus naretaꞌ saaꞌ reꞌ in nnaben niit  
\r (Haef ein sin Retaꞌ 9:1-19, 26:12-18)  
\p
\v 6 Onaim naiꞌ Paulus antuut antein in uaban naan am nak, “Onaim au ꞌnao ꞌeu kota Damsik, he au ꞌaim sin anbin nee. Of on reꞌ maans ii naꞌpupu te, aar akreꞌo te hai he mtea kota naan. Nok askeken ate, anmuiꞌ naan asnaaf es naꞌko neon goe, antoom kau.  
\v 7 Onaim au ꞌtaikoib ꞌeu afu, ma au ꞌneen haanf es naꞌuab am nak, ‘Hoe, Saulus! Nansaaꞌ am es ho mhaꞌmuiꞌ Kau on reꞌ ia?’  
\v 8 Au ꞌneen hanaf naan, mes au ka ꞌiit fa tuaf es amsaꞌ. Onaim au utaan am ꞌak, ‘Usiꞌ, ho sekau ko?’  
\p Rarit hanaf naan nataah kau mnak, ‘Au reꞌ ia, Yesus, atoin Nasaretas, reꞌ ho mhaꞌmuiꞌ Je!’  
\v 9 Mes atoniꞌ reꞌ nnaon nabu-bua nok kau, sin niit snaaf naan, mes sin ka nnenan fa hanaf naan.   
\p
\v 10 Onaim au utaah am ꞌak, ‘Karu on naan, oras ia, au he ꞌmoeꞌ saaꞌ, tua?’  
\p Hanaf naan, anreun kau mnak, ‘Amfeen nai, mtaam nai meu kota in nanan. Anbi naan, naꞌ Au utoon ko areꞌ rasin reꞌ ho ro he mmoeꞌ main sin.’   
\p
\v 11 Au ꞌneen urair on naan ate, au ꞌfena ꞌhaek. Mes au ka bisa ꞌiit fa saaꞌ-saaꞌ ntein, natuin snaaf reꞌ naan es naforob kau. Onaim au aok-bian sin nnaaꞌ kau, ma nheer kau, onaim hai mtaam meu kota Damsik.   
\p
\v 12 Anbi naan, anmuiꞌ nain tuaf es, kaan ee naiꞌ Ananias. Atoniꞌ ia, in neekn ee mneꞌo, ma in annaaꞌ naheran atoran kaꞌo Musa msaꞌ. Areꞌ atoin Yahudis abitan kota naan, sin nroim je, ma nhormaat ee.  
\v 13 In neem naim kau, rarit naꞌuab am nak, ‘Baꞌe! Ho maatm ein naan, narekon nrarin. Es naan ate, amfei ma mkius nai!’ In naꞌuab anrair on naan ate, au uꞌaitiꞌ au humak, ma au bisa ꞌiit ee.  
\v 14 Rarit in nanoniꞌ kau mnak, ‘Uisneno, reꞌ hit beꞌi-naꞌi sin nꞌonen neu Ne, oras ia, npiri nrair ko. Ho meup goe es reꞌ he muhiin murek-rekoꞌ In aꞌromin. Ma muhiin murek-rekoꞌ Usif Yesus naan, reꞌ hit tteek Ee te tak, “Atoni Kninuꞌ” taꞌko un-unuꞌ. Oras ia, Uisneno nfei ranan neu ko, he ho mneen kuum muꞌko Usif Yesus.  
\v 15 In neikn On anpiir nain ko, he mnao mutoon In Rais Reko neu tuaf-tuaf anbi mee-mee. Ho ro he mutoon areꞌ saaꞌ reꞌ ho miit ma mneen kuum naꞌko Na.  
\v 16 Kais ampao ꞌroo-ꞌroo nteniꞌ. Amnao mak sin, he nasrain ko nai, he njair tanar nak, ho mtoti mrair he Usif Yesus ansaok nain ho saant ein.’ ”   
\s2 Uisneno naprenat naiꞌ Paulus he neik Rais Reko neu tuaf reꞌ ka atoin Yahudis fa  
\p
\v 17 Onaim naiꞌ Paulus antuut antein in uaban naan am nak, “Rarit au ꞌfain ꞌeu Yerusalem. Neon goes, au ꞌnao ꞌonen aꞌbi Uim Onen Uuf. Oras au ꞌonen, Uisneno nakriir On neu kau nbi mnitas.  
\v 18 Au ꞌiit Naiꞌ Yesus. Onaim In naprenat kau mnak, ‘Oras ia, ho ro he mnao musaitan kota Yerusalem nai! Fin abitan bareꞌ ia, sin ka nromin fa he ntoup saaꞌ reꞌ ho munoniꞌ anmatoom nok Kau.’   
\p
\v 19 Mes au ka ꞌroim fa he ꞌtoup prenat naan, natuin un-unuꞌ te, aꞌnaak rais pirsait sin anroim kau. Onaim au utaah am ꞌak, ‘Mes on nai, tua! Sin ar-arsin nahinin nak, neno naan au es reꞌ aꞌpoi ma ꞌtaam uim onen anbi mee-mee, au ꞌheek ma ꞌbeos atoniꞌ reꞌ anpirsai Ko.  
\v 20 Sin nahinin nak, oras sin anpoir naꞌmaet Ho haef, naiꞌ Stefanus, au aꞌbi naan, ma au ꞌromi msaꞌ. Oras sin nabuab ein fatu he npoir naiꞌ Stefanus, au es reꞌ uꞌhabaꞌ sin, ma au es reꞌ aꞌtiut sin barun.’\x + \xo 22:20 \xt Haef ein sin Retaꞌ 7:58\x*   
\p
\v 21 Au umnaub Ee on reꞌ naan, mes Usif Yesus naprenat nafanik kau mnak, ‘Kais maim rasi ꞌsukif humaꞌ-humaꞌ! Musaitan Yerusalem oras ia! Natuin Au he ꞌreun ko he mnao meu bare ꞌroo ngguin, he munoniꞌ atoniꞌ ꞌtetaꞌ reꞌ ka atoin Yahudis sin fa.’ ”   
\p
\v 22 Oras too mfaun ein anneen naiꞌ Paulus naꞌuab nak, Uisneno es reꞌ anreun naan ee, he nnao neu atoniꞌ ꞌtetaꞌ, sin ka nromin fa he nneen anteinꞌ ee. Sin natoꞌon, rarit sin nhuun ein ok-okeꞌ mnak, “Kais amneen atoniꞌ reꞌ ia! Amroor miis ne! In nmoni msaꞌ ka maꞌosaꞌ fa.”   
\s1 Soraurs ein neik naiꞌ Paulus annaon neu benteng  
\p
\v 23 Sin nkoaꞌ ein on naan, onaim sin nhoroꞌ nain sin barun, rarit sin nnaun afu skukuꞌ ma naꞌpeneꞌ, natuin sin natoꞌon nmaten.  
\v 24 Oras soraru ꞌnakaf naan niit sin antaisibun nfanin, in nreun in soraurs ein he nheer nataam naiꞌ Paulus neu benteng. Rarit aꞌnakat naan anreun he nbeos goe, he in manakuꞌ nak in nmoꞌen saan saaꞌ, tar atoin Yahudis sin he nroor goe.  
\v 25 Oras sin nfuut naiꞌ Paulus he nbeos goe te, in nniik ma nataan soraur abeost ee mnak, “Natuin atoran prenat pah Roma, mee es namneo? Karu tuaf es in nmuiꞌ hak too Romas, rarit in napein rasi, hi he mmoeꞌ je, on mee? Hi mbeos goe nahunu, oo? Aiꞌ hi mpariiks ee nahuun?”   
\p
\v 26 Anneen on naan ate, sorarus naan naim in aꞌnakat. Onaim in natoon am nak, “Aam! Atoniꞌ ia nmuiꞌ hak too Romas! Onaim ho he mmoeꞌ je, on mee?”   
\p
\v 27 Anneen on naan ate, soraru ꞌnakaf naan, in neikn on nataan naiꞌ Paulus am nak, “Nak ho mmuiꞌ hak too Romas? Tebe, oo?”  
\p Onaim naiꞌ Paulus nataah am nak, “Tebe, tua! Au ꞌmuiꞌ hak naan.”   
\p
\v 28 Rarit soraru ꞌnakaf naan nak, “Au on naan amsaꞌ. Au ꞌbaen ii koꞌu, henaꞌ au upein hak naan.”  
\p Mes naiꞌ Paulus nataah am nak, “Karu au te, ka ꞌbaen fa saaꞌ-saaꞌ. Anmurai naꞌko au ainaꞌ nahonis kau, au ꞌnaaꞌ ꞌain hak reꞌ naan. Au amaꞌ nnaaꞌ hak reꞌ naan amsaꞌ.”   
\p
\v 29 Oras sin nnenan nak naiꞌ Paulus anmuiꞌ hak too Romas on naan ate, soraurs ein antet-kotin, ma sin ka nabranin fa he nbeos goe ma nparikas anteinꞌ ee. Soraru ꞌnakaf naan namtau, natuin in es reꞌ anreun he nfuut naiꞌ Paulus. In nahini nrair nak, in tanhai atoran.   
\s1 Naiꞌ Paulus anbi baer feek rais pirsait Yahudi  
\p
\v 30 Nokaꞌ te, soraru ꞌnakaf naan, in naim he nahiin batuur rasi naan in uun ma ꞌnaon ii, on mee. Rarit in nreun in soraurs ein he nnao noꞌen nabuab tuaf ein reꞌ biasa nafekan rais pirsait Yahudi. Onaim in nreun he nseif naiꞌ Paulus in korenit, rarit sin neik je nnao nateef nok afeek rasin naan ok-okeꞌ.   
\c 23  
\p
\v 1 Antean naan ate, sin nreun naiꞌ Paulus he naꞌuab namneob on. Rarit in nkius narek-rekoꞌ atoin ein reꞌ naan, ma naꞌuab am nak, “Aok-bian arki! Au ꞌhake ꞌbi ia, nok neek amneot. Uisneno nahiin kau naꞌko au aanꞌ-anaꞌ tar antea neno ia, au neek ii kninuꞌ.”   
\p
\v 2 Anneen naiꞌ Paulus naꞌuab on naan ate, naiꞌ Ananias,\f + \fr 23:2 \ft Naiꞌ Ananias reꞌ ia msaꞌ, aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaak koꞌu. Mes in ka es fa reꞌ naiꞌ Ananias reꞌ unuꞌ te nhukun Usif Yesus. Sin nua sin, kanaf meseꞌ.\f* in es reꞌ anjair aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaak koꞌu, natoꞌon nmaet. Onaim in naprenat tuaf reꞌ nhaken nhaumaak naiꞌ Paulus am nak, “Ampaas maan ee paap es neu reꞌ feef naan!”   
\p
\v 3 Onaim naiꞌ Paulus in ntoin naiꞌ Ananias am nak, “Of Uisneno npaas anbaras ko. Fin ho on reꞌ nii reꞌ feꞌ nseet anrari nbi kotin, mes in naan ee naem ein ansoor goe. Ho mtoko mbi ia, ma mmoeꞌ ho tuam ii, on reꞌ atoni kninuꞌ. Rarit ho he mhukun kau, natuin hit atoran harat. Mes ho reꞌ naan amtanhai atoran naan amsaꞌ, oras ho mreun he npaas kau.”\x + \xo 23:3 \xt Naiꞌ Mateos 23:27-28\x*   
\p
\v 4 Anneen naiꞌ Paulus naꞌuab on naan ate, atook apaumaakt ein nakain ee mnak, “Hoe! Ho ka muꞌbeiꞌ fa he muꞌuab on reꞌ naan neu hit aꞌnaak koꞌu!”   
\p
\v 5 Onaim naiꞌ Paulus nataah sin am nak, “Tebe, oo? Karu on naan, au uꞌpaarn ok ꞌeu ki, te au ka uhiin fa nak, in reꞌ nee, hit aꞌnaak koꞌu. Batuur, Uisneno npaek tuaf he ntui nain nak, ‘Ka nabeiꞌ fa he hi miꞌuab reꞌuf meu hi aꞌnaakt ein.’ ”\x + \xo 23:5 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 22:28\x*   
\p
\v 6-8 Oras naiꞌ Paulus niit sin atokos reꞌ he nafekan rais pirsait, in nahiin nak, sin naꞌkon pukan nua. Bian Saduki, reꞌ sin npirsain nak, amates ka bisa nmonin nfain fa. Sin npirsain amsaꞌ nak, Uisneno ka nmuiꞌ fa ameput et sonaf neno tunan. Ma ka nmuiꞌ fa smanaf. Pukan es anteniꞌ es reꞌ pukan Farisi, reꞌ npirsain am nak, of Uisneno namonib nafaniꞌ amates sin. Sin npirsain amsaꞌ nak, anmuiꞌ smanaf, ma Uisneno anmuiꞌ ameput et sonaf neno tunan.  
\p Onaim naiꞌ Paulus naꞌuab naher-heer nak, “Aok-bian arki! Asar hi mihiin ok-okeꞌ mak, au reꞌ ia, atoin Farisis kau. Au amaꞌ ma au naꞌi, atoin Farisis amsaꞌ. Oras ia, hi he mhukun kau, natuin au ꞌpirsai ꞌak Uisneno bisa namonib amates.”  
\p Oras naiꞌ Paulus naꞌuab on naan ate, atoniꞌ Farisis ma Sadukis sin nmatoen, tar antea sin ka nmaromin fa heen. Rarit sin baits ok anjarin pukan nua.\x + \xo 23:6-8 \xt Haef ein sin Retaꞌ 26:5, Filipi 3:5, Naiꞌ Mateos 22:23, Naiꞌ Markus 12:18, Naiꞌ Lukas 20:27\x*  
\v 9 Onaim afeek rasi naan anmatoen, tar antea taisiub koꞌu. Rarit anmuiꞌ tungguru naꞌkon partei Farisi anhaken ma anpeis naiꞌ Paulus. Sin naꞌuab ein nak, “Atoniꞌ ia, ka nsaan fa! Kais-kaisaꞌ anmuꞌi smanaf, aiꞌ Uisneno In ameput sonaf neno tunan es, reꞌ neem naꞌuab nok ne!”   
\p
\v 10 Tunggurun naan, naꞌuab anrarin on reꞌ naan, mes sin nmatoes ii maineun besi, tar soraru ꞌnakaf naan anmurai namtau. In natenab nak kais-kaisaꞌ sin nꞌusaꞌ niis naiꞌ Paulus. Onaim in nreun soraurs ein ansanun he nheer nataam naiꞌ Paulus neu benteng.   
\p
\v 11 Mabeꞌ te, Usif Yesus neem naꞌkriir On neu naiꞌ Paulus. Ma In nhaꞌtain naiꞌ Paulus in nekan am nak, “Paulus! Ho kais mumtau! Oras ia, ho muꞌuab amrair anmatoom nok Kau nbi Yerusalem ia. Mumnau murek-rekoꞌ! Of ho ro he muꞌuab on reꞌ naan anbi Roma amsaꞌ.”   
\s1 Sin nmaꞌakoran he nroor naiꞌ Paulus  
\p
\v 12-13 Kiuk anaꞌ te, atoin Yahudis anneis naꞌko tuaf boꞌ haa, sin nmaꞌakoran he naꞌmaet naiꞌ Paulus. Sin nsupan am nak, “Hai ka mroim fa he miah-miun, karu hai ka amroor maan fa naiꞌ Paulus fa feꞌ.”  
\v 14 Sin nsuup anrarin on naan ate, sin nnaon natoon aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaakt ein, nok atoni mnasiꞌ harat Yahudi sin am nak, “Sin amaꞌ arki! Hai msuup amrair mak, hai ka mroim fa he miah-miun, karu hai ka amroor miis naiꞌ Paulus fa feꞌ.  
\v 15 Hai roim ein nggui on nai: amaꞌ sin ro he mnao mbaiseun soraru ꞌnakaf, he mtoit je he meik maan naiꞌ Paulus neu baer feek rais pirsait. Ammoeꞌ on reꞌ hi he mparikas mifaniꞌ in rasi. Of hai mseun sin ambi raan atnanaꞌ, he hai mroor miis ne.”   
\p
\v 16 Mes naiꞌ Paulus aan moen feuꞌf es anneen sin rais akorat naan. Rarit in naen neu benteng ma natoon neu in babaf.  
\v 17 Anneen anrair aan mone naan in haan tonas ate, naiꞌ Paulus noꞌen naan soraru ꞌnakaf es am nak, “Ia, au anah. Ho meik je mnao rabah meu ho aꞌnakat, fin in he natoon naan uab es.”   
\p
\v 18 Onaim sorarus naan neik aan mone naan neu in soraru ꞌnakaf. In natoon am nak, “Aam! Naiꞌ Paulus reꞌ hit ttaahn ee naan, in nreun kau he ꞌeik aan mone ia neem neu ko. In he natoon naan ko rais maꞌtan-tain es.”   
\p
\v 19 Rarit soraru ꞌnakaf naan anheer neik riꞌanaꞌ naan neu baer ruumn es, he sin nua sin anmesen. Onaim in nataan ee mnak, “Ho he mutoon kau uab saaꞌ?”   
\p
\v 20 Rarit riꞌaan mone naan natoon ee mnak, “Anmuiꞌ naan atoin Yahudis fauk anmaꞌakoran he sin nroor niis au babaꞌ, naiꞌ Paulus. Sin he neman ntoit ko, tua, he nokaꞌ te, ho meik au babaꞌ mnao meu baer feek rais pirsait. Nak, sin aksaaꞌ ein he nparikas au babaꞌ in rais je namnuut.  
\v 21 Mes ho kaisaꞌ mutuin sin roimk ein naan, tua. Natuin of anmuiꞌ naan tuaf boꞌ haa, sin of anpao ki nbi ranan he nroor niis au babaꞌ, naiꞌ Paulus. Natuin sin nsuup anrarin nak, sin ka naah-ninun fa, karu sin ka nroor naan fa feꞌ au baab Paulus. Oras ia, sin nabaarb ein anrarin. Suma sin npao ko, he ho mtoin mak saaꞌ, tua.”   
\p
\v 22 Anneen anrair aan mone naan in uabn ii te, soraru ꞌnakaf naan nak ee mnak, “Ho kais mutoon meu tuaf es, mak ho uum mutoon kau rasi ia.” In naꞌuab anrair on naan ate, in nreun aan mone naan he nfain.   
\s1 Sin neik naiꞌ Paulus neu gubernur Feliks anbi kota Kaisarea  
\p
\v 23 Rarit soraru ꞌnakaf koꞌu naan, noꞌen in soraur aꞌnakat tuaf nua. In naprenat sin am nak, “Mibarab maan sorarus, tuaf natun nua; ma sorarus reꞌ ansae bikase, tuaf boꞌ hiut; ma sorarus amneik aunu, tuaf natun nua. Hi mnao nai mabeꞌ ia, anreuk seo, amnao meu kota Kaisarea.  
\v 24 Hi mibarab bikaes es neu naiꞌ Paulus. Hi mnao maat ee nok rek-reko, ntea gubernur Feliks.”   
\p
\v 25 Rarit in ntui surat neu gubernur Feliks nak, on nai:   
\q2
\v 26 “Amaꞌ gubernur Feliks reꞌ au ꞌhormaat ꞌain je. Tabe, tua. Ao-minaꞌ ao-reko naꞌko kau, Klaudius Lisias.   
\q2
\v 27 Atoniꞌ reꞌ au ꞌsoun ee neem neu ko ia, kaan ee naiꞌ Paulus. Atoin Yahudis sin anheek je, arakreꞌo te, sin he nroor niis ne. Neno naan, au soraurs ein es anheer napoitn ee naꞌko atoin Yahudis sin aꞌniimk ein. Rarit au uhiin amsaꞌ nak in nmuiꞌ hak too Romas.  
\v 28 Au ꞌaim he uhiin, nansaaꞌ am es atoin Yahudis sin he nroor goe. Etun es au ꞌeik je nnao neu atoin Yahudis sin baer feek rais pirsait.  
\v 29 Mes sin ka napein fa in nsaan saaꞌ-saaꞌ. Batuur, in ka nmoeꞌ fa maufinut saaꞌ-saaꞌ. Onaim atoniꞌ ia, in ka bisa fa he ntaam bui, ma ka nabeiꞌ fa he thukun taꞌmaet je. Te kaah, afeek rasin reꞌ anbin baer feek rais pirsait naan, sin nmatoen, natuin sin noink ein anmatoom nok rais pirsait ein nasurin. Onaim au ꞌeik atoniꞌ ia anbi benteng.  
\v 30 Nokaꞌ te, au upein hanaf nak, atoin Yahudis anmaꞌakoran nrarin he sin nroor goe. Onaim au es reꞌ uprenat he sin neik je neem neu ko, tua. Au utoon amsaꞌ ꞌeu atoin Yahudis sin reꞌ anmakaꞌrais ein nok atoniꞌ ia, he sin neman nbaiseun ko. Maut he ho es reꞌ amneen kuum naꞌko sin, saaꞌ reꞌ sin nasaan ee neu ne.  
\q2 Au surat reꞌ ia, on reꞌ naan, tua. Naꞌko au Klaudius Lisias kau, tua.”   
\p
\v 31 Rarit soraurs ein reꞌ naan nabaarb ein nrarin, he nanaobaꞌ prenat naꞌko sin soraru ꞌnakaf. Mabeꞌ reꞌ naan, sin nok nain naiꞌ Paulus annaon tar antea kota es, kaan ee, Antipatris.  
\v 32 Nokaꞌ te, soraur asae bikaes ein ee, sin nnaon naat naiꞌ Paulus ankoon tar antea kota Kaisarea. Mes sorarus bian sin, antebin nfanin neun Yerusalem.  
\v 33 Oras sin ntean Kaisarea te, sin nnonaꞌ surat naan neu gubernur. Ma sin nanaꞌat naiꞌ Paulus neu ne msaꞌ.  
\v 34 Anrees anrair surat naan ate, gubernur ee nataan naiꞌ Paulus am nak, “Ho atoniꞌ muꞌko mee?”  
\p Rarit naiꞌ Paulus nataah am nak, “Aam, au reꞌ ia, atoniꞌ uꞌko propinsi Kilikia.”   
\p
\v 35 Anneen naiꞌ Paulus nak on naan ate, gubernur ee nahiin nain nak naiꞌ Paulus anmuiꞌ hak too Romas. Rarit in naꞌuab am nak, “Au es reꞌ anaaꞌ aprenat aꞌbi ia. Onaim au es reꞌ he ufeek ho rasi. Mes hit tpao tuaf ein reꞌ sin natraak ko ntea ia, henaꞌ au uprikas ho rasi.” Rarit in nreun in soraurs ein he ntahan naiꞌ Paulus anbi sin baer jes anbi sonaf gubernur, reꞌ nahunu te usif Herodes anmoeꞌ nain je.   
\c 24  
\s1 Atoin Yahudis sin neman aꞌan rasi nok naiꞌ Paulus anbin Kaisarea  
\p
\v 1 Neno niim namuni te, atoin Yahudis reꞌ he nꞌaꞌan rasi nok naiꞌ Paulus, sin neman ntean nbin Kaisarea. Amneemt ein naan, esan re: naiꞌ Ananias, aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaak koꞌu; aꞌnaet ein bian; ma tuaf es, kaan ee naiꞌ Tertulus, reꞌ feef mapipiꞌ. Etun sin npaek je, he njair asaah rasi he sin nraban naiꞌ Paulus.  
\v 2-3 Oras too mfaun ein naan nabuan anbin bare he nafekan rasi, gubernur ee nreun he neik naiꞌ Paulus neem. Rarit naiꞌ Tertulus anfeen anhaek ma naꞌuab namouf naiꞌ Paulus. Nahunu te, in nhormaat neu gubernur ma naꞌuab am nak,  
\p “Au ꞌbaiseun ko, amaꞌ gubernur! Naꞌko ꞌroo-ꞌroo reꞌ ia, nmurai naꞌko ho mnaaꞌ prenat ambi ia, ho muhiin muhuun saaꞌ reꞌ reko neu kai. Rarit ho mmoeꞌ rais arekot humaꞌ-humaꞌ, tar antea hai atoin Yahudis bisa mmoin nok mamut ma marine. Onaim hai he mpaek oras ia, he mtoit makasi meu amaꞌ gubernur. Te sekau nteniꞌ es reꞌ he bisa nmoeꞌ on reꞌ ho, tua, anbi mee-mee.  
\v 4 Mes au kais uꞌuab amnanuꞌ. Au he uꞌuab ꞌeu haa rais ji in uun. Onaim au ꞌbaiseun ko aam usiꞌ, he mneen murek-rekoꞌ saaꞌ-saaꞌ reꞌ au he ꞌbaisenun sin anmatoom nok tuaf reꞌ ia.   
\p
\v 5 On nai, tua. Neu hai atoin Yahudis, naiꞌ Paulus reꞌ ia, nahuum on reꞌ meens es, reꞌ natpain naꞌko baer jes neu baer jes. In biasa nraban hai atoran pirsait, ma in ntaisibun hai atoran harat anbi mee-mee. In nbi bare mee-mee jaah, hai atoin Yahudis sin of ro he nmakaꞌrais ein es nok es. In reꞌ ia, anjair on reꞌ aꞌnaak ikobrakaꞌ naꞌko pukan pirsait reꞌ natuin atoin Nasaretas tuaf es, reꞌ hai mteek main sin am mak, ‘pukan Nasrani’. Mes saaꞌ reꞌ sin nanoniꞌ sin, nasuir koꞌu naꞌko hai pirsait ii in nonin.  
\v 6 Atoniꞌ ia msaꞌ, in naꞌtakaꞌ niit he nꞌoemetab hai Uim Onen Uuf reꞌ in kninuꞌ kuun, ma in neik atoin meisꞌokan antaam neu naan. Etun hai mheek je. [Natuin hai romim, hai he mhuukn ee natuin hai atoran.  
\v 7 Mes soraru ꞌnakaf naiꞌ Lisias, neem nasiik naan ee naꞌko hai ꞌnimam.  
\v 8 Rarit in naprenat am nak, karu nmuiꞌ tuaf reꞌ he nmoeꞌ rasi nok naiꞌ Paulus, sin ro he neman ma nbaiseun ko anbi Kaisarea. In teenb ii, maut he gubernur ee, es reꞌ anꞌurus rasi naan].\f + \fr 24:8 \ft Uab ein reꞌ anbi kurung naan ee, ka matuꞌi fa et tuis-tuis Surat Akninuꞌ uab Yunani reꞌ manasik anneis-neis.\f* Onaim oras ia, hai iim ambi ia, he ho es reꞌ amparikas rasi ia. Of ho meikn om muhiin mak, saaꞌ-saaꞌ reꞌ hai miꞌuab sin reꞌ ia, ro tebe, tua.  
\p On reꞌ naan, tua.”   
\p
\v 9 Naiꞌ Tertulus naꞌuab anrair on naan ate, atoin Yahudis bian sin anteebs ee mnak, “Tebe, on naan, usiꞌ.”   
\s1 Naiꞌ Paulus namneob on anbi gubernur Feliks in matan  
\p
\v 10 Rarit gubernur ee nasnekuꞌ naiꞌ Paulus am nak, “Oras ia, au ꞌfee ko mainuan he ho mumneob om.”  
\p Rarit naiꞌ Paulus anfeen anhaek, ma naꞌuab am nak, “Amaꞌ gubernur! Ho muprenat anbi propinsi ia, aꞌroo goen. Onaim ho muhiin murair hai atoin Yahudis hai ꞌtokom ma hai ꞌhakem. Es naan ate, au ka umtau fa he au umneob ok aꞌbi ho humam ma ho matam.  
\v 11 Of aiꞌ neno boꞌes am nua akoont ii, au ꞌnao ꞌbi Yerusalem he ꞌonen aꞌbi Uim Onen Uuf. Ho bisa mutaan meu tuaf-tuaf reꞌ anꞌoen ein nokan anbi oras naan.  
\v 12 Anbi Uim Onen Uuf naan, au ka ꞌmaheek fa ꞌok tuaf es amsaꞌ. Ma nbi uim onen bian sin, au ka ubuab fa tuaf he au ꞌmoeꞌ taisibu. On nana amsaꞌ, anbi Yerusalem, au ka ꞌmoeꞌ fa taisibu saaꞌ-saaꞌ.   
\p
\v 13 Mes oras ia, atoin ein ia he namouf kau. Saaꞌ-saaꞌ reꞌ sin naꞌuab sin feꞌe na, ka nmuꞌin fa bukti saaꞌ-saaꞌ.  
\v 14 On nai, aam gubernur. Au he ꞌmanakuꞌ ꞌaan rasi meseꞌ. Au ꞌok pukan feuꞌ goes, reꞌ atoniꞌ nakaanb ee mnak, ‘Usif Yesus In Raan Aꞌhonis’. Au ꞌonen ꞌeu Uisneno nahuum on reꞌ au beꞌi-naꞌi sin anꞌoen ein amsaꞌ neu Ne. Au utuin kaꞌo Musa in apreent ein ok-okeꞌ msaꞌ, ma au ꞌpirsai teb-tebe saaꞌ reꞌ Uisneno In mafefaꞌ kniunꞌ ein antui nain sin naꞌko unuꞌ neu kai.  
\v 15 Au ufnekan ꞌeu Uisneno on reꞌ tuaf ein reꞌ ia, reꞌ anmakaꞌrais ein nok kau. Hai mpirsai mak, of Uisneno namonib nafaniꞌ amates: es reꞌ amoeꞌ reko ma amoeꞌ reꞌuf.  
\v 16 Etun au ꞌaim ranan maꞌtaniꞌ, he on mee te, au bisa ꞌmoin nok neek amneot ma amnonot, anbi Uisneno ma mansian ii sin humak ma sin maatk ein. On naan ate, ka tiit fa es he bisa namouf kau.   
\p
\v 17 Au ꞌmeup toon fauk een anbi pah bian, ka nbi fa pah Israꞌel, naꞌ au ꞌfain ꞌuum ꞌeu Yerusalem. Oras au ꞌuum, au ꞌeik roit reꞌ atoniꞌ nabuab sin, he njair turun-babat neu tuaf-tuaf reꞌ anmonin anbin susat. Rarit au ꞌnao ꞌbi Uim Onen Uuf he ꞌonen, ma ꞌfee fuaꞌ-turuꞌ humaꞌ-humaꞌ ꞌeu Uisneno anbi naan.  
\v 18 Oras au ukniun ok aꞌbi Uim Onen Uuf utuin hai atoran harat, sin neman ma nheek kau. Mes oras naan, ka nmuiꞌ fa too mfaun anbi naan, ma ka nmuiꞌ fa taisibu saaꞌ-saaꞌ amsaꞌ.\x + \xo 24:18 \xt Haef ein sin Retaꞌ 21:17-28\x*  
\v 19 Suma nmuꞌi haa atoin Yahudis fauk reꞌ sin neman naꞌkon propinsi Asia, he nꞌoen ein anbin naan amsaꞌ. Onaim karu sin anmuꞌin rasi nok kau te, ro sin reꞌ naan esan reꞌ he anꞌaꞌan rasi nok kau. Ka sin amaꞌ reꞌ ia fa!  
\v 20 Mes atoin ein naan, sin ka neman fa. Onaim ho mutaan miit sin reꞌ ia, au ꞌsaan saaꞌ? Neno naan, oras sin nparikas kau ꞌbi baer feek rais pirsait, sin ka napenin fa au saant es amsaꞌ. Ho mutaan ahaa sin.  
\v 21 Suma of anmuiꞌ naan rasi noon es, reꞌ nmoeꞌ sin tar antea sin ntaisibun ma ka nroim kau fa. Oras au haank ii nsae, ma au ꞌak, ‘Hi he mhukun kau, natuin au ꞌpirsai Uisneno reꞌ bisa namonib amates!’ ”\x + \xo 24:21 \xt Haef ein sin Retaꞌ 23:6\x*   
\p
\v 22 Naiꞌ Paulus naꞌuab on naan, mes gubernur Feliks nahiin anrair rasi mfaun anmatoom nok ‘Usif Yesus In Raan Aꞌhonis’. Onaim in nasnasab aꞌat naan am nak, “On nai! Au he ꞌoꞌen soraru ꞌnaak koꞌu Lisias, he ꞌneen in haan ee feꞌ. Karu au uꞌuab urair ꞌok ne, naꞌ au bisa ufeek rasi ia.”  
\v 23 Rarit in nreun soraru ꞌnaakf es he ntahan naiꞌ Paulus. Mes in napreent ee he nfee ne mainuan maut he in aok-bian sin neman ma nkius goe ma ntuthae je.   
\s1 Naiꞌ Paulus naꞌuab nok naiꞌ Feliks ma in fenai bi Dorsila  
\p
\v 24 Gubernur Feliks in fenai, bifee Yahudis, kaan ee bi Dorsila. Naan neno fauk ate, in naim ranan, he in nok in fenai, he naꞌuab ein nok naiꞌ Paulus. Onaim in nreun he neik naiꞌ Paulus he neem neu sin nua sin. Onaim naiꞌ Paulus natoon neu sin, ranan on reꞌ mee, he atoniꞌ bisa npirsain neu Usif Yesus Kristus, Tuaf reꞌ Uisneno nbaꞌan nain Je naꞌko unuꞌ.  
\v 25 In natoon neu sin amsaꞌ, ranan on mee he atoniꞌ bisa nmoin nok amneot, ma on mee he atoniꞌ bisa anpaant on he kaisaꞌ anmoeꞌ sanat. In natoon neu sin nak, Uisneno of anhukun mansian ii okeꞌ.  
\p Oras naiꞌ Feliks anneen on naan ate, in namtau nmaet. Rarit in nak naiꞌ Paulus am nak, “Paulus! Noo goah nai! Mutuuꞌb ee nai! Karu au upein mainuan, au he ꞌoꞌen aꞌteniꞌ ko.”  
\v 26 Oras naan, naiꞌ Feliks naim ranan he on mee te, naiꞌ Paulus anfee ne roit, he in nafeitn ee. Es naan ate, in noꞌen naiꞌ Paulus piut he naꞌuab nok ne.   
\p
\v 27 Mes anbi ranan bian, gubernur Feliks naim neek ein nok aꞌnaak pirsait Yahudi sin. Etun es in ka nroim fa he nafeek naiꞌ Paulus in rais ji rabah. In nasnasab rasi naan, tar antea toon nua. Rarit anmuiꞌ gubernur feꞌu reꞌ neem ansekaꞌ naiꞌ Feliks, kaan ee, Porkius Festus. Mes sin antahan naiꞌ Paulus feꞌ.   
\c 25  
\s1 Gubernur Festus anparikas naiꞌ Paulus in rasi  
\p
\v 1 Oras naan, gubernur feꞌu, naiꞌ Festus, nananiꞌ neem anbi kota Kaisarea he nanaobaꞌ in aprenat. In suma namaik anbi naan neno teun goah, rarit in nnao nkoon neu Yerusalem.  
\v 2 Anbi naan, aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaakt ein nok atoni mnais harat sin neman he nmakhiin ein nok gubernur feꞌu naan. Sin nteek naan naiꞌ Paulus in rais je msaꞌ.  
\v 3 Sin ntotin, he karu bisa te, gubernur feꞌu nreun in atoin ein, he neik nafaniꞌ naiꞌ Paulus neem neu Yerusalem. Te kaah, sin anmaꞌakoran nrarin, he nroor niis naiꞌ Paulus anbi raan atnanaꞌ.   
\p
\v 4 Mes gubernur ee nataah sin am nak, “Sin amaꞌ arki! On nai. Maut he sin ntaahn ee feꞌ anbi Kaisarea. Fin au he ꞌfain rabah on nee.  
\v 5 Onaim karu naꞌko hi reꞌ ia, anmuiꞌ tuaf he nꞌurus rasi naan, sin nok kau he mnao meu Kaisarea. Karu tebe atoniꞌ naan anmoeꞌ sanat, reko te, hi bole mmakaꞌrasi mok ne mbi nee jah.”   
\p
\v 6-7 Rarit gubernur Festus nabaar feꞌ nbi Yerusalem of aiꞌ neno boꞌes aꞌsaaꞌ, naꞌ in ntebi nfain neu Kaisarea. Oras naan, anmuiꞌ naan atoin Yahudis fauk nok ne, antea nee. Nokaꞌ on naan ate, gubernur ee nfei nafani rasi naan. In nreun he sin neik naiꞌ Paulus, he neem neu in matan.  
\p Oras naiꞌ Paulus antaam anbi naan, atoin Yahudis sin anhaken ma nfuun naan naiꞌ Paulus, rarit sin nmurai nasaan ee nok sanat humaꞌ-humaꞌ. Mes sin ka bisa fa he nakriraꞌ bukti meseꞌ msaꞌ.   
\p
\v 8 Rarit naiꞌ Paulus namneob on am nak, “Amaꞌ gubernur. Au ka ꞌmoeꞌ ꞌiit fa rais sanat saaꞌ-saaꞌ. Au ka ꞌmoeꞌ ꞌiit fa rasi reꞌ anmaraban nok hai atoran pirsait Yahudi msaꞌ. Au ka ꞌhaiꞌniis ꞌiit fa hai Uim Onen Uuf aꞌbi Yerusalem. Ma au ka ꞌmoeꞌ ꞌiit fa rasi saaꞌ-saaꞌ he ꞌraban anaaꞌ aprenat Roma in atoran.”   
\p
\v 9 Mes gubernur naan, he naim atoin Yahudis sin neek ein ii he nok ne. Etun es in nataan naiꞌ Paulus am nak, “Ho mutenab, on mee? Ho mromi, aiꞌ kaah, karu au ꞌurus ho rasi ia anbi Yerusalem?”   
\p
\v 10 Anneen gubernur ee in haan tanas, on nai te, naiꞌ Paulus nataah am nak, “Amaꞌ gubernur. Au reꞌ ia, aꞌmuiꞌ hak too Romas. Ma oras ia, au ꞌhaek et anaaꞌ aprenat pah Roma in matan, reꞌ in nmuiꞌ hak he nꞌurus au rasi, natuin atoran prenat pah Roma. Onaim au ka ꞌroim fa he ꞌnao ꞌeu Yerusalem, he nafeek au rasi nbi nee. Ho meikn om muhiin murair mak, au ka ꞌmoeꞌ fa sanat saaꞌ-saaꞌ reꞌ he ꞌraban atoin Yahudis sin.  
\v 11 Onaim karu tebe au ꞌmoꞌe ꞌsaan saaꞌ-saaꞌ reꞌ anmatoom nok he nhukun naꞌmaet kau te, au ꞌtoup goe. Mes karu saaꞌ reꞌ sin naꞌuab nain je ka batuur fa, natuin in atoran, ka tiit tain fa es he anonaꞌ kau neu atoin ein ia sin aꞌniimk ein. Sin suma naim-naimn ahaa ranan, he nroor naꞌmaet kau ruum aah. Onaim oras ia, natuin au hak ii te, au ꞌeik au rais ji ꞌsae ꞌteniꞌ ꞌeu uis koꞌu keser, anbi pah uuf kota Roma. Maut he in es reꞌ neikn on nafeek rasi ia, tua.”   
\p
\v 12 Anneen naiꞌ Paulus naꞌuab on naan ate, gubernur ee nok in aparikas raisn ein, nabuan ma naꞌuab ein. Rarit in natoon neu naiꞌ Paulus am nak, “Natuin ho mtoit murair he meik ho rais ji msae mteniꞌ meu keser, es naan ate, ho ro he mnao meu kota Roma.” Naꞌuab anrair on naan ate, in nreun abuat ein naan he nsisaꞌen.   
\s1 Naiꞌ Festus antoit fainekat naꞌko usif Agripa nok naiꞌ Paulus in rasi  
\p
\v 13 Rarit atoin Yahudis sin uisf ee, kaan ee naiꞌ Agripa,\f + \fr 25:13 \ft Usif naiꞌ Agripa reꞌ ia, es reꞌ Usif Herodes Agripa II. In aamf ee, es reꞌ Usif Herodes Agripa I, es reꞌ nroor niis naiꞌ Yakobus, reꞌ anmaet natuin pansoe, natuin in napein boꞌis reꞌ naꞌraatn ee humaꞌ meseꞌ nok pah tuaf.\f* nok in feotf ee, kaan ee bi Bernike, neman nbin Kaisarea. Sin neman he nmahormaatn ein nok gubernur feꞌu naan.  
\v 14 Sin natuan nok gubernur Festus sero ꞌroo. Neon goes te, naiꞌ Festus natonan sin nok naiꞌ Paulus in rasi mnak, “Aam usiꞌ! Anbi Kaisarea reꞌ ia, hai mtahan atoin es, kaan ee naiꞌ Paulus. Neno naan, gubernur ahuunt ii ka nafeek naan fa in rasi.  
\v 15 Neno fauk akoont ein, oras au ꞌeti ꞌbi Yerusalem, aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnakt ein ma sin atoni mnais haart ein, neman ma natraak naiꞌ Paulus. Rarit sin ntoit kau he au ꞌhuukn ee.  
\v 16 Mes au utoon ꞌeu sin am ꞌak, ‘Tatuin atoran prenat Roma, au ro he ꞌparikas ꞌaan rasi naan feꞌ, naꞌ au ufeek. Aꞌaaꞌ raisn ee ro he nabuan feꞌ. Au he ꞌneen ꞌaan ꞌak hi misaan ee nok saan saaꞌ. Ma in imsaꞌ ro he napein mainuan he namneob on, henaꞌ au bisa ufeek rasi naan, ma thuukn ee nok hukun humaꞌ mee.’  
\v 17 Rarit oras au ꞌfain ꞌuum aꞌbi Kaisarea, atoin Yahudis fauk nok kau neman anbin ia. Nokaꞌ te, au ꞌfei ufaniꞌ ꞌain rasi naan. Au uprenat sin he neik naiꞌ Paulus neem neu kau, he au ꞌneen ꞌiit in rais je in aꞌnaon.  
\v 18 Rarit atoin Yahudis sin nbaisenun ma nmurai naꞌuab ein neu naiꞌ Paulus in saant ein. Mes saaꞌ reꞌ sin natoon sin naan, ka maꞌfenaꞌ fa nahuum on reꞌ au uteenb ee ji.  
\v 19 Sin suma nasuirn ahaa, nmatoom nok sin rais pirsait ein kuuk. Ma sin nasurin nok naiꞌ Paulus, natuin tuaf es, kaan ee Naiꞌ Yesus. Tatuin atoin Yahudis sin, Naiꞌ Yesus naan, anmaten nrair. Mes naiꞌ Paulus naheer aah nak, Naiꞌ Yesus nmonin nfain jen.  
\v 20 Sin nasurin on reꞌ naan, mes natuin au atoin feꞌu kau, onaim au ka uhiin ꞌaan fa reꞌ he tafeek rais pirsait ii te, on mee? Etun es au utaan naiꞌ Paulus am ꞌak, ‘On mee karu au ꞌparikas ho rais ji anbi Yerusalem?’  
\v 21 Mes in ka nromif. Onaim in ntoit he neik in rais je nsaen anteniꞌ neu keser anbi pah uuf kota Roma. Etun es au ꞌtaahn ee feꞌ, tar antea au upein mainuan he ꞌsoun ee nnao neu Roma.”   
\p
\v 22 Anneen anrair naiꞌ Festus in uabn ii on naan ate, usif Agripa nak, “Karu reko te, au he ꞌneen kuuk atoniꞌ naan.”  
\p Onaim naiꞌ Festus nataah am nak, “Bisa! Of au ꞌator he nokaꞌ te, ho mneen kuum muꞌko ne, tua.”   
\s1 Usif Agripa nroim he nneen naiꞌ Paulus in uaban  
\p
\v 23 Nokaꞌ te, gubernur Festus anꞌator he usif Agripa bisa nneen naiꞌ Paulus in uaban. Ma in anꞌator he too mfaun ein bian amsaꞌ nneen nok naiꞌ Paulus. Sin esan reꞌ: soraru ꞌnaakf ein, ma aꞌnaet ein naꞌko kota Kaisarea. Rarit usif Agripa nok bi Bernike ntaam neman, ma sin npaek ein paek usif. Onaim too mfaun ein naꞌbees ma nhormaat neu sin nua sin. Oras sin nabuan okeꞌ, gubernur ee nreun he nok naiꞌ Paulus antaam neem.   
\p
\v 24 Onaim sin neik naiꞌ Paulus antaam. Rarit gubernur ee naꞌuab am nak, “Usif Agripa, sin amaꞌ arki, ma areꞌ taumn ein ok-okeꞌ, reꞌ au uꞌratan ma ꞌhormaat ꞌain ki. Atoniꞌ reꞌ ia, kaan ee naiꞌ Paulus. Anmuiꞌ naan aꞌnakat atoin Yahudis fauk reꞌ sin namin rasi nok ne. Onaim anmuiꞌ tuaf neman neu kau, oras au ꞌbi Yerusalem ma ꞌbi Kaisarea, he naꞌsekeꞌ kau nak, atoniꞌ reꞌ ia, in nmoni msaꞌ ka maꞌosaꞌ fa.  
\v 25 Etun es au ꞌpariiks ee, mes au ka upein fa in sanat reꞌ natai nok hukun aꞌmaten. Mes in neikn on antoti nrair he nasaeb in rais je annao nkoon neu pah uuf, es naꞌ rekoꞌ-reꞌuf ate, au ro he ꞌsoun ee nnao neu kota Roma.  
\v 26-27 Karu au ꞌsoun ee, au ro he ꞌtui aan suurt es reꞌ anmatoom nok rasi naan. Mes oras ia, au he ꞌtui ꞌak saaꞌ ꞌeu uis kouꞌ goe? Etun es, au ubuabaꞌ ki ok-okeꞌ, he hi mneen ee. Amneen amrair je te, au ꞌtoit ꞌeu usif Agripa he nfee naan kau fainekat es, he au ꞌtui surat reꞌ bisa uis kouꞌ goe ntoup goe nok neek reko. Au ꞌnaben ate on reꞌ he ka reko fa, karu au ꞌsonuꞌ rasi ia annao neu keser, mes au ka utoon fa atoniꞌ ia in sanat.  
\p Au uabk ii naꞌtuuk naꞌpaar on reꞌ naan, tua.”   
\c 26  
\s2 Naiꞌ Paulus namneob on anbi usif Agripa in matan  
\p
\v 1 Rarit usif Agripa nreun naiꞌ Paulus nak, “Oras ia, ho bisa mumneob om. Hai ok-okeꞌ mibarab he mneen ko.”  
\p Naiꞌ Paulus nait in aꞌniman, rarit in naꞌuab am nak,   
\p
\v 2 “Aam usiꞌ Agripa reꞌ au ꞌtunaꞌ ma uꞌratan ko. Au ꞌteenb ate, au neek ii nmainua, natuin ho mfee kau mainuan he au uꞌuab, ma sin amaꞌ arki he mneen kau, saaꞌ-saaꞌ reꞌ atoin Yahudis sin nakuu ma ntuꞌiran sin neu kau.  
\v 3 Au uhiin ꞌak, ho muhiin batuur, hit atoin Yahudis hit atoran harat, ma hit rasi ꞌmonit ma ꞌmaten. Onaim au ꞌtoit ko he ho mneen murek-rekoꞌ au uabk ii, tua.   
\p
\v 4 Anmurai naꞌko au aanꞌ-anaꞌ, sin nanoniꞌ kau goen he ꞌmoin utuin hit atoin Yahudis hit harat. Nahunu te, nanoniꞌ kau anbi au kuan; rarit au ꞌuum uskoor aꞌtamba ꞌbi Yerusalem. Atoin Yahudis abitan Yerusalem, sin nahiin au ꞌmonik, ma sin nahiin narek-rekoꞌ kau.  
\v 5 Karu aꞌnaet ein rais pirsait Yahudi sin nromin, sin bisa naretaꞌ nain nak sin nahiin kau naꞌko un-unuꞌ. Fin au reꞌ ia, au ꞌtaam partei Farisi. Atoni mfaun sin ok-okeꞌ nahinin nak, hai atoin Farisis, hai es reꞌ maꞌtaniꞌ mneis mituin rais pirsait Yahudi in atoran.\x + \xo 26:5 \xt Haef ein sin Retaꞌ 23:6, Filipi 3:5\x*  
\v 6-8 Au ma too Israelas naꞌkon sin uuf boꞌes am nua sin, hit tpao he Uisneno nmoeꞌ natuin reꞌ In anbaꞌan nain je neu kit. Manbaꞌan reꞌ naan, In natoon anrair je neu hit beꞌi-naꞌi naꞌko ahunut. Onaim antea oras ia, hit arkit tꞌonen fai-manas, he Uisneno In manbaꞌan naan anjair nai. Manbaꞌan naan in aafn ii nak, of In he namonib nafaniꞌ amaets ein.  
\p Aam usiꞌ Agripa. Sin nmakaꞌrais ein nok kau, natuin au ꞌpirsai ꞌak Uisneno of namonib amates. Au he utaan, nansaaꞌ am es tuaf naꞌko hi arki reꞌ ia, bian ka mroim fa he mpirsai mak, Uisneno bisa namonib amaets ein? Batuur In bisa!   
\p
\v 9 Nahunu te, au bisa ꞌmoeꞌ saaꞌ-saaꞌ, ma au ꞌmaraban maꞌtaniꞌ ꞌeu atoin ein reꞌ natuin Naiꞌ Yesus, atoin Nasaretas naan.  
\v 10-11 Oras naan, aꞌnaak rais pirsait Yahudi sin aꞌnaakt ein anfee kau hak he au ꞌnao ma ꞌhaꞌmuiꞌ Naiꞌ Yesus Iin na anbin mee-mee. Au ꞌheek sin, rarit au ꞌheer ꞌeik sin neman anbin Yerusalem, ma au utaam sin anbin bui. Au ufeek ꞌok he nhukun naꞌmaet bian amsaꞌ. Au ꞌtaam ꞌeu uim oen ein, ma haꞌmuiꞌ sin amsaꞌ. Onaim au uꞌsekeꞌ sin he nasuan Naiꞌ Yesus. Fani-fani au ꞌaim sin nok neek maputuꞌ. Asar au ꞌneen ꞌak apirsait ein neu Naiꞌ Yesus etan mee-mee, maski sin ntean pen-pene ꞌtetaꞌ msaꞌ, au ꞌaim sin piut!”\x + \xo 26:10-11 \xt Haef ein sin Retaꞌ 8:3, 22:4-5\x*   
\s2 Naiꞌ Paulus naretaꞌ nafaniꞌ saaꞌ reꞌ in nnaben niit ee  
\r (Haef ein sin Retaꞌ 9:1-19, 22:6-16)  
\p
\v 12 Naiꞌ Paulus antuut antein in uabn ii mnak, “Neot es, aꞌnaak pirsait ein sin nfee kau surat kuasa he au ꞌaim tuaf reꞌ natuin Naiꞌ Yesus anbin kota Damsik. Onaim au ꞌnao.  
\v 13 Aam usiꞌ Agripa! Oras hai mbi raan atnanaꞌ, of aiꞌ maans ii naꞌpuup, nok askeken, asnaaf es naꞌko neon goe, ntoom kau ma au aok-bian sin imsaꞌ.  
\v 14 Hai mtaikoib main amtea afu, natuin asnaaf naan in maꞌtanin. Rarit au ꞌneen haanf es naꞌuab nok kau neik uab Aram\f + \fr 26:14 \ft Anbi tuis uab Yunani matuꞌi mnak ‘atoin Ibranis sin uab’. Sin uab neno-neno es reꞌ uab Aram. Matuꞌi msaꞌ bait on reꞌ, ‘amsuus karu ho musaap aꞌkoes maꞌaikaꞌ piut’. Abitan nee, sin biasa npaek aꞌkoseꞌ he natukun bijae. Onaim karu bijae ngguin nasaap koit, sin haek ein antoom aꞌkoes ee panan. In oetn ii nak ‘msusa mmaet karu ho mraban au roimk ii piut.’\f* nak, ‘Hoe, Saulus! Nansaaꞌ am es ho mhaꞌmuiꞌ Kau piut-piut? Amsusat mmaet karu ho mraban Au roimk ii piut.’  
\v 15 Au ꞌneen hanaf naan, mes au ka ꞌiit fa in tuan. Onaim au utaan am ꞌak, ‘Usiꞌ. Ho sekau ko, tua?’  
\p Rarit hanaf naan nataah kau mnak, ‘Au reꞌ ia, Naiꞌ Yesus reꞌ ho mhaꞌmuiꞌ Je piut-piut.  
\v 16 Saulus! Amfeen nai! Au ukriir Ok on reꞌ ia, nok in sairt ii on nai: Au ꞌpiir ꞌaan ko mjair tuaf reꞌ Au ꞌpirsai. Ho ro he mnao mutoon meu mansian ii ok-okeꞌ, saaꞌ-saaꞌ reꞌ ho miit murair sin een neno ia muꞌko Kau. Of Au ukriraꞌ ꞌteniꞌ ko rais feꞌu bian, he ho bisa mutoon meu mansian ii ok-okeꞌ.  
\v 17 Of ho mupein susat humaꞌ-humaꞌ. Mes Au ꞌpanat ko uꞌko tuaf ein reꞌ he nhaꞌmuiꞌ ko, maski naꞌko atoin Yahudis, aiꞌ atoin aꞌtetaꞌ. Tebe! Au ꞌreun ko ꞌeu atoniꞌ ꞌtetaꞌ reꞌ ka atoin Yahudis sin fa.  
\v 18 Ho mnao mfei sin maatk ein ee, he sin bisa nahinin ma nmonin nbin meꞌu. Rarit sin nasaitan sin raan meisꞌookn ein. Ma ho ro he mrurun sin ranan neu ꞌmonit amneot. Ho mufetin main sin muꞌko niut reuꞌf ein sin aꞌnakat in kuasan, rarit meik sin meu Uisneno. Nok ranan naan ate, he Uisneno nsaok nain sin saant ein ok-okeꞌ. Ma sin anjarin Uisneno In aanh ein, nabu-buan nok tuaf bian reꞌ Uisneno npiir naan sin, natuin sin npirsain neu Kau. Au uabk ii ntuuꞌ on naan, Saulus!’ ”   
\s2 Naiꞌ Paulus naretaꞌ in mepu  
\p
\v 19 Naiꞌ Paulus antuut in uab ein, nak, “Aam usiꞌ. Mepu reꞌ au ꞌtoup goe naꞌko sonaf neno tunan naan, au unaob ee. Tar antea oras ia, au ro he ꞌmeup piut-piut, ka nabeiꞌ fa he au ꞌtet-koit.  
\v 20 Nahunu te, au utoon Usif Yesus In Raan Aꞌhonis ꞌeu atoin Yahudis sin anbin Damsik. Rarit au ꞌuum utoon ꞌeu atoin Yahudis sin anbin Yerusalem, ma propinsi Yudea nfuun am nateef. Rarit au ꞌnao ꞌfuun am uteef atoniꞌ ꞌtetaꞌ sin pah-pah. Au uꞌuab ꞌeu sin nok mutiꞌ monas, he sin npoin naꞌko sin raan penu reꞌ asanat, rarit sin nnonaꞌ sin neek ein ma sin tuak ein ii neu Uisneno. Sin ro he nmoꞌen ꞌmoeꞌ reko neu tuaf bian, he njair tanar nak, sin nmonin feꞌu nbi Uisneno.\x + \xo 26:20 \xt Haef ein sin Retaꞌ 9:20,28-29\x*  
\v 21 Natuin au ꞌmeup on naan, es naan ate atoin Yahudis sin anheek kau nbi Uim Onen Uuf et Yerusalem. Ma sin he nroor niis kau.  
\v 22 Mes Uisneno nturun kau. Etun es au ꞌmoin feꞌ tar antea oras ia. Onaim au bisa ꞌhake ꞌbi ia, ma uretaꞌ ki, et anaꞌ-koꞌu, rasi reꞌ nmatoom nok Usif Yesus In Raan Aꞌhonis. Saaꞌ-saaꞌ reꞌ au utoon sin reꞌ ia, natai nok saaꞌ reꞌ kaꞌo Musa nok Uisneno In mafefa kniunꞌ ein ii nanoniꞌ nain sin.  
\v 23 Sin nanoniꞌ areꞌ saaꞌ ii reꞌ anmatoom nok Kristus, Tuaf reꞌ Uisneno nbaꞌan nain Je he nreek Ee neem. Nak, In ro he nasaah haꞌmuꞌit. Rarit In nmaet. Mes In he njair unu naꞌko areꞌ amaets ein reꞌ Uisneno namonib nafainꞌ Ee naꞌko ꞌmaten. In es reꞌ he nfee meꞌu neu atoin Yahudis sin, ma atoniꞌ ꞌtetaꞌ msaꞌ nbi mee-mee nbi pah-pinan ia.”\x + \xo 26:23 \xt Naiꞌ Yesaya 42:6, 49:6, 1 Korintus 15:20\x*   
\p
\v 24 Naiꞌ Paulus naꞌuab ma natoon in meup goe feꞌ, mes naiꞌ Festus ansenu nfeek in uaban nok haan maꞌtaniꞌ mnak, “Hoe! Pauꞌ! Ho mumaunu mrair. Ho muhiin bainesiꞌ, tar antea nmoeꞌ ho roenm aan namreuꞌ.”   
\p
\v 25 Mes naiꞌ Paulus nataah am nak, “Amaꞌ gubernur reꞌ au uꞌtunaꞌ ko. Au ka umaunuf. Saaꞌ-saaꞌ reꞌ au utoon ee ia, tebe on naan. Au ka uꞌuab fa rais ruum-ruum.  
\v 26 Amaꞌ usif Agripa, ho muhiin kuum, saaꞌ reꞌ au uꞌuab aꞌrair sin. Etun au ubrain he uꞌuab sin mutiꞌ monas. Au ꞌpirsai ꞌak ho mneen murair saaꞌ-saaꞌ ein okeꞌ, fin saaꞌ reꞌ njair naan ka nbin fa baer maꞌkoroꞌ. Nak, Usif Yesus reꞌ amates naan, anmoni nfain jen. Areꞌ too mfaun ein ok-okeꞌ nahinin nrarin rasi naan.  
\v 27 Naꞌko oras ahun-hunut, Uisneno In mafefa kniunꞌ ein natoon nain areꞌ rasin reꞌ ia. Au ubrain he ꞌatmanpasan ꞌak, ho mpirsai msaꞌ mafefa kniunꞌ ein sin uabk ein.”   
\p
\v 28 Usif Agripa nsenu nfeek naiꞌ Paulus in uaban am nak, “Hoe! Pauꞌ! Ka ꞌroo fa te, of ho he mmoeꞌ kau ꞌjair atoniꞌ Kristen!”   
\p
\v 29 Ma naiꞌ Paulus nataah am nak, “On nai, usiꞌ. Au ꞌonen ꞌeu Uisneno, he oors ii aꞌroo aiꞌ haumakaꞌ, ka neu fa aam usiꞌ ho mmees jah, mes atoni mfaun ein reꞌ anenat neno ia msaꞌ, bisa njarin on reꞌ au, reꞌ Naiꞌ Yesus In aanh ein! Mes asar hi arki kais amjair atoin bui on reꞌ au.”   
\p
\v 30 Naiꞌ Paulus naꞌuab anrair on naan ate, usif Agripa nok bi Bernike, ma gubernur Festus, ma aꞌnaet ein anfeen anhaken, ma nasaitan bare naan.   
\p
\v 31 Oras sin nnaon npoin, atoin ein reꞌ naan naꞌuab ein es nok es am nak, “Atoniꞌ reꞌ ia, in ka nmoeꞌ fa saaꞌ-saaꞌ reꞌ natai nok reꞌ he thukun taꞌmate, aiꞌ he tataam ee neu bui!”  
\v 32 Rarit usif Agripa naꞌuab neu gubernur Festus am nak, “Airoo. Bait atoniꞌ ia in kais neik in rais je nsae nteniꞌ neu pah uuf kota Roma. Kaah fa te, rasi ia hit tafeek ee, ma tapoitn ee.”   
\c 27  
\s1 Sin neik naiꞌ Paulus neu Roma  
\p
\v 1 Rarit gubernur Festus nafeek he nsonuꞌ naiꞌ Paulus neu keser et kota Roma, he in es reꞌ nafeek rasi naan. Rarit in nnonaꞌ naiꞌ Paulus nok atoin bui bian amsaꞌ, neu aꞌnaak soraurs es, kaan ee naiꞌ Julius, he neik sin neu propinsi Itali. Naiꞌ Julius naan, soraru ꞌnakaf naꞌko soraurs ein reꞌ anpao keser.  
\v 2 Neno naan, au (es reꞌ naiꞌ Lukas) ꞌnao ꞌaat ꞌok naiꞌ Paulus amsaꞌ. Tamba tuaf es naꞌko propinsi Makedonia, kota Tesalonika, kaan ee naiꞌ Aristarkus. Hai arkai msae bnao oe jes reꞌ neem naꞌko kota Atramitum. Natuin rencana, bnao oe naan of in he nnao neis nok bare-bare nbi propinsi Asia.   
\p
\v 3 Hai mpoi miꞌko Kaisarea, nokaꞌ te, hai mtean kota Sidon. Aꞌnaak sorarus naiꞌ Julius in ka nansaaꞌ fa naiꞌ Paulus, ma nreek naiꞌ Paulus he nnao naim sekau reꞌ in nahiin sin anbi kota naan. In teenb ii, he sin bisa nfeen naiꞌ Paulus saaꞌ reꞌ in nperluu goe oras sin nbin tasi tnanaꞌ.   
\p
\v 4 Rarit hai arkai msae mfain meu bnao oe naan, ma mnao mkoon. Mes anin naꞌko bnao oe naan in matan maineun ii kah een, tar antea bnao oe naan ka bisa fa he nnao. Onaim sin ntebi bnao oe naan, ma nnao npeoꞌ puru Siprus ma Siria sin atnaank ein, he nak hai kais mipein anin naan.  
\v 5 Naꞌko naan, hai mnao mreif tasi nbi propinsi Kilikia ma propinsi Pamfilia sin maatk ein. Hai mnao piut, tar hai mtea kota Mira, et pah Likia. Amtean naan, hai msaun misaitan bnao oe naan.  
\v 6 Oras hai mbi Mira, naiꞌ Julius nataif on he naim bnao ꞌtetaꞌ reꞌ he nnao neu pah Itali. In napeni bnao goes naꞌko kota Aleksandria, reꞌ he nnao neu Itali. In nreek kai okeꞌ he msae meu bnao oe naan.   
\p
\v 7 Hai mnao maan neno fauk een, mes abnao oe naan ka nnao nten-teniꞌ fa, natuin anin naꞌko in matan maineun ii kah een. Hai mhae mmaet, tar amhaumaak kota Knidus. Mes anin naan anfuu naheer feꞌ amsaꞌ, onaim hai mnao mreif meu puru Kreta, he miniinb om miꞌko anin. Rarit hai mkoon paanf es, kaan ee, Salmone.  
\v 8 Bnao oe ia, nnao nok susat nanaꞌrenat, tar hai mkoon panaf naan, mitun-tuin aah puru Kreta in ninin, naꞌ hai mtean baer jes, kaan ee, Labuan Amasat. Bare naan, anmapaumaakn ein nok kota Lasea.   
\p
\v 9 Anbi naan, ameupt ein abnao oe naan nasnasan aꞌkreꞌo, fin hai mnao ꞌroo goen, mes hai ka mtean Itali fa feꞌ. Oras naan, Neno Saok Sanat atoin Yahudis ankonon nrair jen.\f + \fr 27:9 \ft Oras toon boꞌ niim am seo (59), neon koꞌu atoin Yahudis anmatoom nok Saok Sanat anmouf anbi fuun boꞌ ntaam neno niim. Oras naan, ain ee anfuu naꞌko pasaꞌ neon teas ma pasaꞌ ponain sin atnaank ein.\f* In oetn ii nak, ain koꞌu ma oik koꞌu of he nfoe. Ameupt ein nmaktaan ein he hai mnao mkoon, aiꞌ kaah. Anneen on naan ate, naiꞌ Paulus naꞌuab am nak,  
\v 10 “Au aok-bian arki! Au uꞌuab ꞌaan akreꞌo. Au utenab, karu hit he tnao tkoon, of hit tapein suust am nanaꞌrenat. Of abnao ia nreman nmaet, baerꞌ ein nreman, ma hit of atmaet okeꞌ msaꞌ.”  
\v 11 Mes naiꞌ Julius ka natniin fa naiꞌ Paulus. In npirsai nanesib neu anaaꞌ abnao ma abnao tuaf. Fin sin nabaarb ein he nnao npoin naꞌkon bare naan.  
\v 12 In amreuꞌn ii, Labuan Amasat naan, in ka mamut fa karu bnao oe ro he nhaek anbi oras oikn ein anfoen. Onaim amfaut ein nak sin nromin he hai mnao mkoon meu kota Feniks. Sin roimk ein ii, karu reko te, hai mitua mtahan ambi naan, tar antea oras oikn ein nasnasan. Kota Feniks naan, puru Kreta in bare reꞌ mamut neu bnao oe, natuin in naniinb on naꞌko ain toon, ma ka napein fa okin koꞌu.   
\s2 Ain nautus anbi tasi  
\p
\v 13 Oras anin haaꞌ-nuaꞌ anmurai nfuu kreꞌo-kreꞌo, sin nak, aiꞌ ain reko he sin bisa npaek je, he nnaon neu kota Feniks. Sin nak, “Anin ia, reko. Iim he tnao nai!” Onaim sin nasaeb bonit, ma nasaeb layar, ma hai mnao mibnono haa tais je ninin.  
\v 14-15 Hai mnao ka ꞌroo fa te, nok askeken, ain nauts ii nfoe. (Reꞌ hit ii te tak, ‘anin naꞌko pasaꞌ neon-saet ma pasaꞌ ponain sin atnaank ein’). Anin naan nfuu bnao naan, neik je neu tais je tnanan. Ameupt ein abnao naan, sin ka bisa nabaniꞌ fa bnao. Onaim sin nparaakn aah ee. Ma bnao naan nnao natuin ahaa ain ii in aꞌromin.   
\p
\v 16 Oikn ein npesan kai mtean puur aan es, kaan ee, Kauda. Oras naan, kofaꞌ baiꞌ je natuin kai nbi bnao goe in koitn ee feꞌ, ma sin nheer ee nok tani. Rarit hai mheer misaeb kofaꞌ baꞌi naan, neu bnao goe tunan. Hai mhae mmaet.  
\v 17 Oras kofaꞌ baꞌi naan antea bnao goe tunan, sin npuun bnao naan nok tani nfuun am nateef, he npanat he kais-kaisaꞌ bnao naan in hau ꞌbeen ein natpois ein, ma oe tais ii ntaam. Sin namtaun amsaꞌ, kais-kaisaꞌ oikn ii anpesan abnao naan, ma npoirn ee neu snae kbatus Sirtis et pah Afrika. Onaim sin nasanut boin atboes, he naꞌbaunaꞌ bnao naan in aꞌnaon ee kreꞌo.   
\p
\v 18 Ain koꞌu naan, nasnibaꞌ bnao neu ꞌrii ma ꞌneꞌu. Nokaꞌ te, ameupt ein nait inporin bruaꞌ bnao naan neun tasi.  
\v 19 Anmeu te, anin naan feꞌ anfoe. Onaim sin namtaun nsesan. Es naan ate, sin nait inporin bnao naan in abruaꞌ bian he nhaꞌkaaf ee. Ma sin nait inporin amsaꞌ bnao goe in baer mepun.  
\v 20 Anin naan ka nasnaas niit fa, fai-manas neno fak-fauk. Niup gui nsaun afu, tar antea hai ka miit fa manas ma kfuun. Hai neekm ein nabatin maꞌtaniꞌ. Hai mitenab mak, ia hai ka mmoin fa goen.   
\p
\v 21 Hai ka miah fa neno fauk een. Naiꞌ Paulus noꞌen sin okeꞌ, ma naꞌuab am nak, “Aok-bian arki! Bait hi mroim mituin kau he hit kaisaꞌ tpoi taꞌko Labuan Amasat ate, hit ka tsuus fa on reꞌ ia. Ma hit ka truik fa msaꞌ.  
\v 22 Oras ia, au ꞌtoit ki okeꞌ, he mhaꞌtain hi neekm ein naan. Of hit abnao reꞌ ia, anpeeꞌ pisaꞌ-pisaꞌ. Mes kais mimtau, of ka tiit fa amates.  
\v 23 Au ꞌroimk ii, hi arki mihiin mak, au reꞌ ia Uisneno Iin Ja kau. In es reꞌ anfee kau mepu. Fini na, In nreek In ameput tuaf es naꞌko sonaf neno tunan, ma in nhake nbi au bnapak. Rarit in natoon kau mnak,  
\v 24 ‘Paulus! Kais mumtau kreꞌo msaꞌ. Ro of ho mtea keser et Roma, he mꞌurus ho rasi. Natuin Uisneno anneek ko, es hi asaet abnao ia, of ka tiit fa es natfuun. Of ammoin ok-okeꞌ.’  
\v 25 Onaim aok-bian arki. Kais hi neekm ein nabatin. Au ꞌpirsai batuur-batuur ꞌeu Uisneno, reꞌ In natoon kau fini na, ro of njair on reꞌ naan.  
\v 26 Abnao ia of nasrae nbi puur goes.”   
\s2 Abnao oe naan anhaumaak metoꞌ  
\p
\v 27 Oras naan, anin ma okin anbeos kai mok abnao oe naan, ma npesan kai fai boꞌes am haa anbi Tasi Atria. Of oniꞌ fai ji noi natnaan, ameupt ein naꞌtaak ein nak, hai mhaumaak metoꞌ.  
\v 28 Rarit sin nasanut rino, he nahiin oe je mnanun. Onaim sin nꞌuukr ee te, in aꞌtaamn ii, nehe boꞌ nua. Rarit abnao naan nnao maat anteniꞌ, ma sin nasanut nteniꞌ rino naan, ma nahiin nak oe tais ii ꞌtaamn ii nehe boꞌes am niim.\f + \fr 27:28 \ft Nehe boꞌ nua, es reꞌ meter boꞌ tenu mhiut. Nehe boꞌes am niim, es reꞌ meter boꞌ nua mhiut.\f*  
\v 29 Sin namtaun, kais-kaisaꞌ bnao naan naꞌraeꞌt on nbi faut puutk ein. Onaim sin nasanut bonit kotif fuaꞌ haa. Hai mhar-harap he nmeu nfiin nai.  
\v 30 Mes ameupt ein abnao naan anmaꞌakoran he naen nasaitan abnao goe mninuꞌ-mninuꞌ. Onaim sin nasanut kofaꞌ baꞌi, ma nmoꞌ-moꞌen on reꞌ sin he nasanut bonit matan.   
\p
\v 31 Mes naiꞌ Paulus natoon neu naiꞌ Julius rais reꞌuf naan nak, “Karu ameupt ein sin ka nbin fa bnao goe naan ee te, of hi mmaet okeꞌ.”   
\p
\v 32 Anneen naiꞌ Paulus naꞌuab on naan ate, soraurs ein anreif nafeek kofaꞌ baiꞌ je in tani, ma nparaakn ee. Onaim ameupt ein naan ka bisa naenan fa goen.   
\p
\v 33 Anmeu nfin on nai te, naiꞌ Paulus anfuriꞌ sin okeꞌ he nbukaen. In nak, “Krei nua goen, hit suma bisa tok-took goah, hit har-haarp aah, ka tiit tain fa saaꞌ es ntaam neu hit taik.  
\v 34 Onaim au ꞌtoit ki he reko te, hit tbukae taan akreꞌo feꞌ, he hit tapein tafaniꞌ hit neunk ii. Au ꞌpirsai ꞌak of ka tiit fa tuaf es naꞌko hit arkit tapein siraak. Hit of atmoin okeꞌ!”   
\p
\v 35 Naꞌuab anrair on naan ate, naiꞌ Paulus nait utunuꞌ. Rarit in nꞌonen neu Uisneno ma ntoit makasi nbi sin maatk ein. Rarit in nait tuuk es, ma nbukae.  
\v 36-37 Sin nitan on naan ate, sin neek ein natea nfanin. Rarit sin nbukaen ok-okeꞌ. Hai abit abnao naan, tuaf natun nua mboꞌ hitu mnee. Hai mbukae okeꞌ.  
\v 38 Mimseen on nai te, sin naitin ma nꞌokar aꞌkaor maak-gandum sin neun tasi, he nsobaꞌ anhaꞌkaaf abnao naan anteniꞌ.   
\s2 Abnao oe naan nasrae  
\p
\v 39 Anmeu saba te, ameupt ein niit metoꞌ. Mes sin ka nahiin fa puru naan in kanan. Ma sin niit tais tuuk es, reꞌ in niin ee masnaen. Onaim sin nharap, karu reko te, sin he neik bnao goe nnao nabnonon npeoꞌ faut puutk ein, he ntean tais tukaꞌ naan in ninin nok reko.  
\v 40 Onaim sin nreif nafeek boint ein nabaran anbin tasi. Rarit sin nasanut kemudi neu tasi, he sin bisa nastiir abnao naan. Rarit sin nasaeb layar anaꞌ abit maatn ee, he ain ee nfuu bnao goe nnao neu tais je ninin.  
\v 41 Mes abnao naan ansae naan snae aꞌtupus nbi tais je nanan, ma in nasrae nbi naan, ma ka bisa nakberoꞌ nteniꞌ fa goen. Onaim oik kouꞌ guin anbeos nakratiꞌ abnao goe in kotin.   
\p
\v 42 Oras soraurs ein nitan on naan ate, sin he nroor niis atoin bui ngguin. Fin sin namtaun, kas-kais atoin buin naan nabhaꞌen neun metoꞌ, rarit sin naenan kuuk.  
\v 43 Mes aꞌnaak sorarus, naiꞌ Julius, antaar in soraurs ein, natuin in he npanat naiꞌ Paulus. Onaim in naprenat, he sekau-sekau karu nabhaeꞌ nahiin, anꞌookr ok neu tais je, rarit nabhaꞌen neun metoꞌ.  
\v 44 Neu reꞌ sin ka abhaeꞌ ahiint ein, in nreun sin he annaꞌan aꞌbenaꞌ aiꞌ saaꞌ-saaꞌ, rarit antaman neun tais je, ma natuin oikn ein npoin neun metoꞌ. Onaim hai mtea meot ee nok ao-minaꞌ ok-okeꞌ.   
\c 28  
\s2 Anbi puru Malta  
\p
\v 1 Oras hai mtea mrair nok ao-minaꞌ mbi meot ee te, naꞌ hai mihiin mak bare naan, puru Malta.  
\v 2 Abitan puru naan antoup kai nok reko. Natuin oras naan naꞌuur, ma mainiikn ii kah een, onaim sin nahuup ein ai, rarit sin nak kai he mraar.  
\v 3 Naiꞌ Paulus nsiun nok hau metoꞌ msaꞌ. Oras in npaan hau ngguin neu ai, nok askeken ate, kaun araut es anpoi neem, natuin in ka nabeiꞌ fa maputuꞌ. Onaim kaunaꞌ naan, anrau ma naꞌkiiꞌ anbi naiꞌ Paulus in aꞌniman.   
\p
\v 4 Oras abitan Malta niit kaunaꞌ naan naꞌkiiꞌ anbi naiꞌ Paulus in aꞌniman ate, sin naꞌuab ein es nok es am nak, “Of oniꞌ atoniꞌ ia, aroor atoniꞌ. Maski tais je feꞌ nafeitn ee te, in uan ii on naan. Etun es in ka bisa fa he nmoin. Sekau es reꞌ anmoeꞌ reꞌuf te, of in nseu fuan.”  
\v 5-6 Atoin ein naan nateenb ein nak, of akreoꞌ goes anteniꞌ te, naiꞌ Paulus in aꞌniimn ee of anfuꞌun. Ma nok askeken ate, of in nmaet.  
\p Mes naiꞌ Paulus antekar kaunaꞌ naan neu ai. In ka nnaben fa menas saaꞌ-saaꞌ. Rarit sin npaon aꞌkreoꞌ goes ate, mes naiꞌ Paulus ka saaꞌ-saaꞌ fa. Onaim sin nateenb ein nak, “Kais-kaisaꞌ atoniꞌ ia, pah tuaf!”   
\p
\v 7 Ka naꞌroo fa naꞌko bare naan, gubernur ee in soonf ein ma in auf mainuan ein. Gubernur puru naan, kaan ee naiꞌ Publius. In neem anseun kai nbi tais je ninin, rarit in naskau kai he hai mitua mok ne nbi in sonaf. Anbi naan, in nꞌurus kai neno teun.   
\p
\v 8 Oras naan, gubernur ee in aam hoinf ee nameen. In nkuan on. Onaim naiꞌ Paulus annao nkius goe nbi in keꞌen. Rarit in npooh goe, ma anꞌoen ee. Onaim in nareok nain.  
\v 9 Oras sin niit gubernur ee in aamf ee nareok on naan, amenat bian amsaꞌ neman neu naiꞌ Paulus. Sin ntotin he narekoꞌ sin. Onaim in narekoꞌ sin imsaꞌ.  
\v 10a Rarit sin nseun banin kai, neik ein bareꞌ amfaun.   
\s2 Naiꞌ Paulus sin nbokan naꞌkon puru Malta neun Itali  
\p
\v 10b-11 Hai mitua mtahan mbi puru Malta funan teun, tar antea ain koꞌu ma oik koꞌu naan nasnaas. Oras naan, abnao goes naꞌko kota Aleksandria reꞌ in nhaek nain anbi puru Malta. Abnao naan kaan ee, Riꞌaan Koen,\f + \fr 28:10b-11 \ft Tatuin rais pirsait abitan bare naan, riꞌaan koen naan, sin kaank ein es reꞌ naiꞌ Kastor ma naiꞌ Poluks. Sin nua sin, es reꞌ pah tuaf neu atoniꞌ bnao ngguin.\f* natuin anmuiꞌ naan pah tuaf ankoe, reꞌ bnao tuaf ee nmoeꞌ sin naꞌko hau, rarit anpasan nakfirit sin anbi bnao naan in matan. Onaim hai he msae bnao naan, ma mnao mkoon meu kota Roma. Onaim oras hai msae meu bnao naan, abitan Malta neik kai betiꞌ ma bareꞌ bian reꞌ hai mperluu sin ambi bnao.   
\p
\v 12 Hai mnao kreꞌo-kreꞌo, tar hai mtea kota Sirakusa et puru Sisilia. Hai misnaas ambi naan neno teun.  
\v 13 Miꞌko naan, hai mnao mteniꞌ mibnono haa Sisilia in ninin, rarit hai mtea kota Regium. Nokaꞌ te, anin naꞌko pasaꞌ haaꞌ-nuaꞌ nfuu nok maꞌtaniꞌ, onaim hai mnao mkoon ma bnao naan in nanapaꞌ. Anmeu te, hai mtea kota Putioli.  
\v 14 Anbi naan, hai msaun misaitan abnao naan. Rarit hai mnao maim Naiꞌ Yesus in apirsait ein anbi bare naan. Oras hai miteef mok sin, sin ntotin he hai mitua mok sin. Onaim hai mitua mtahan mok sin neno hiut. Rarit hai mnao raan metoꞌ meu kota Roma.  
\v 15 Oras apirsait ein abitan kota Roma nnenan nak hai he iim meu kota Roma, sin neman nseun kai nbi raan atnanaꞌ. Bian nateef kai nbi ꞌmasaꞌ Apius; bian nateef kai nbi baer jes, kaan ee Ropo Teun.\f + \fr 28:15 \ft ꞌMasaꞌ Apius in aꞌroon ii of oniꞌ kiru boꞌ hiut (70) naꞌko kota Roma. Ropo Teun in aꞌroon ii of oniꞌ kiru boꞌ niim am teun (53) naꞌko kota Roma.\f* Oras naiꞌ Paulus niit sin on nai te, in nboꞌis Uisneno, ma in neekn ee natea.   
\s1 Naiꞌ Paulus antea Roma  
\p
\v 16 Oras hai mtea kota Roma, [soraurs ein nataam atoin bui ngguin neu bui.]\f + \fr 28:16 \ft a: Anmuiꞌ tuis uab Yunani ahunut bian, reꞌ ka npaek fa tuis anbi kurung.\f* Mes naiꞌ Paulus, sin ka nataam ee fa. Sin nkoon ee, he in nseeb kuun umi. Anbi naan, in natua nok soraurs es, reꞌ npao goe fai-manas. Sin aꞌniimk ein nua sin anmatopub sin nok korenit.\x + \xo 28:16 \xt Haef ein sin Retaꞌ 28:20\x*   
\p
\v 17 Neno tenu nkono te, naiꞌ Paulus naskau atoni mnasiꞌ Yahudi nbi bare naan, he neem nateef nok ne. Oras sin nabuan, in natoon neu sin am nak, “Aok-bian arki! Au ꞌuum aꞌtea ia, natuin atoin Yahudis sin anheek kau anbi Yerusalem. Rarit sin nanaꞌat kau neu anaaꞌ aprenat pah Roma. Te kaah, au ka ꞌmuiꞌ fa sanat. Au ka ꞌmoeꞌ fa sanat saaꞌ-saaꞌ reꞌ anraban neu hit atoin Yahudis. Au ka ꞌmoeꞌ fa sanat saaꞌ-saaꞌ amsaꞌ reꞌ anraban hit atoran harat, reꞌ hit ttoup tain sin taꞌko hit beꞌi-naꞌi sin.  
\v 18 Anaaꞌ apreent ein anparikas anrair au rais ji nbi nee. Mes sin ka niit fa au sanat meseꞌ msaꞌ, reꞌ anmatoom nok hukun aꞌmaten. Etun sin he nafetin kau.  
\v 19 Mes aꞌnaet ein atoin Yahudis ka ntoup fa rasi tfekaꞌ naꞌko anaaꞌ aprenat reꞌ nak he nafetin kau. Es naan ate, au usaeb ukonob au rais ji ꞌeu pah Roma in uun ia. Au ꞌmoeꞌ on naan, mes au ka ꞌmuiꞌ fa tenab he utraak au atoin Yahudis sin.\x + \xo 28:19 \xt Haef ein sin Retaꞌ 25:11\x*  
\v 20 Rasi naan, es reꞌ anmoeꞌ kau tar au uskau he hit tabua tbi ia. Maut he hit bisa taꞌuab saaꞌ reꞌ hit atoin Yahudis atpa-pao goe: etun hit tharap Usif reꞌ Uisneno he nreek Ee neem, he nfee ꞌhonis neu kit too Israelas. Rasi reꞌ ia, in kakain tar sin nfuut kau nok korenit reꞌ ia, tua.”   
\p
\v 21 Rarit sin natahan am nak, “Antea oras ia, hai ka mtoup miit fa suurt es naꞌko Yudea reꞌ he natoon kai nok ho rasi. On naan amsaꞌ, reꞌ amneemt ein naꞌko naan, sin ka naꞌuab niit fa ho rais ji, tua.  
\v 22 Mes hai mroim he mneen saaꞌ reꞌ ho mpirsai mrair je, natuin hai mneen amrair ambi mee-mee, nak too mfaun ein anpenan pukan Kristen sin noniꞌ. Mes amneon ii, on mee te, hai ka mihiin maan ee fa. Onaim ho muretaꞌ miit kai, tua.”   
\p
\v 23 Onaim sin akoran he naim nanan oors es, he nateef anfanin. Antea in oors ate, too gui mfaun ii kah een neem nabuan anbin naiꞌ Paulus in umi. Onaim in nmurai naretaꞌ sin Uisneno In aprenat. In nait kaꞌo Musa in tuis ein, ma Uisneno In mafefa kniunꞌ ein bian sin tuis ein, he nheer sin he npirsain neun Naiꞌ Yesus. In naꞌuab naꞌko nok-nokaꞌ antea maans ii nmaeb.   
\p
\v 24 Oras sin nneen anrair naiꞌ Paulus in uaban, bian anpirsain, mes bian kahaf.  
\v 25 Sin nasurin es nok es, tar tuaf bian he nfanin. Mes naiꞌ Paulus naꞌuab am nak, “Tebe! Hi surin reꞌ ia, natai nok saaꞌ reꞌ Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee natoon nain sin neu kaꞌo Yesaya  
\v 26 mnak,  
\q1 ‘Ho mnao mutoon meu pah reꞌ ia mmak,  
\q2 “Of hi mneen ma mitniin Au uabk ii piut,  
\q3 mes ka mihiin je fa mnuut es!  
\q2 Hi mkius mifan-fain saaꞌ reꞌ Au ꞌmoeꞌ ma ꞌtao,  
\q3 mes hi ka mfairoir je fa.”   
\q1
\v 27 Natuin atoniꞌ reꞌ pah ia, sin neek ein ro fatu.  
\q2 Sin ruik ein ka nroim he nnenan fa goen!  
\q3 Ma sin maatk ein ee, nahuum on reꞌ he nforon nrarin!  
\q1 Anparaak he sin kaisaꞌ nnenan nai;  
\q2 Ma nparaak he sin maatk ein anforon.  
\q3 Ma nparaak he sin neek ein naꞌteme nkonon.  
\q1 Tar antea sin ka nahinin fa ranan he ntebin nfain neman neu Kau ntenin,  
\q2 Onaim Au bisa urekoꞌ sin, on mee?’ ”\x + \xo 28:27 \xt Naiꞌ Yesaya 6:9-10\x*   
\p
\v 28 Onaim naiꞌ Paulus natuꞌub in retaꞌ naan, ma naꞌuab am nak, “On nai, aok-bian arki! Hi ro he mihiin mak, oras ia, Uisneno nabarab anrair he nsoi nafetin neu atoniꞌ ꞌtetaꞌ reꞌ ka atoin Yahudis fa, natuin sin nromin he nneen ma natniin Ee.”  
\v 29 [Naiꞌ Paulus naꞌuab anrair on naan ate, too mfaun ein naan ansisaꞌen. Mes sin nteenb ein ii ka natefan fa, natuin sin nasurin es nok es.]\f + \fr 28:29 \ft Eraꞌ reꞌ ia, ka matuꞌi fa et tuis uab Yunani ahunut bian.\f*   
\p
\v 30 Naiꞌ Paulus natua nbi uim sebaꞌ naan, antea toon nua. In ntoup sekau-sekau reꞌ neman neu ne, nok neek marine.   
\p
\v 31 Nok ranan naan, in napein mainuan he naretaꞌ Uisneno In aprenat, ma nanoniꞌ Usif Yesus In Raan Aꞌhonis neu sin. In naꞌuab nok neek abrain, ma ka tiit fa ꞌekaꞌ msaꞌ.  
\p Aam Teofilus. Au retaꞌ ia naꞌtuuk ma naꞌpaar on reꞌ ia, tua.  
\q3 Naꞌko au,  
\q3 naiꞌ Lukas kau, tua