\id 1PE \h 1 Petrus \toc1 1 Petrus Naiꞌ Petrus in surat ahunut reꞌ feꞌ nasaitan sin beꞌi-naꞌi sin rais pirsait he npirsain neun Yesus Kristus \toc2 1 Naiꞌ Petrus \toc3 1Pet \mt1 1 Petrus \mt2 Naiꞌ Petrus in surat ahunut \c 1 \s1 Tabe ma haan buseet \p \v 1-2 Surat reꞌ ia, naꞌko au naiꞌ Petrus kau, es reꞌ Yesus Kristus In haef. \p Au ꞌtui surat reꞌ ia, ma ꞌsoun ee ꞌeu ki reꞌ Uisneno npiir naan ki. Hi mjair anao-amnemat reꞌ mnao ma mmoni mbi bare-bare et propinsi Pontus, propinsi Galatia, propinsi Kapadokia, propinsi Asia, ma propinsi Bitinia. \p Aok-bian manekat arki! Naꞌko un-unuꞌ, Amaꞌ Uisneno npiir nain ki he mjair Iin na. In Asmaan ee nmoeꞌ ki mjari kninuꞌ meu Ne msaꞌ, he hi bisa mmoeꞌ mituin In apreent ein ok-okeꞌ reꞌ Yesus Kristus anfee sin neu ki. Ma karu hi mmoeꞌ mituin In apreent ein ok-okeꞌ, naan on reꞌ Uisneno nbisin Naiꞌ Yesus In naaꞌ ee neu ki, he njair tanar nak, hi mikninuꞌ mrair meu Ne. \p Au ꞌonen he Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu ki, maut he hi bisa mmoin naꞌko neon goes meu neon goes nok mamut, rameꞌ es nok es, ma taininaꞌ naꞌbaab ok piut. \s1 Karu hit tpirsai teu Uisneno, hit tasnait ok ma taꞌkiiꞌ atbi Ne \p \v 3 Areꞌ kanan pures ma boꞌis neu Uisneno! In reꞌ naan hit Usiꞌ Yesus Kristus In Amaf. Natuin Uisneno In neekn ee reko, es naan ate In nkasian kit. Yesus Kristus anmaet, rarit In nmoni nfain. Onaim oras Kristus namonib kit, In nfee kit ꞌmoin feꞌu nahuum on reꞌ nahonis nafaniꞌ kit. Es naan ate, hit tpirsai teu Kristus piut, ma hit tafnekan ma tpirsai mtak, In of anpairoir ma npijaar kit nok rek-reko. \v 4 Anbi pah-pinan ia, karu aꞌnaef es anmaet, in nasaitan in aꞌmuiꞌk ein neu in aanh ein. On naan amsaꞌ, Naiꞌ Yesus natunuꞌ nrair pusaak neu kit et neon goe tunan. Pusaak naan ka bisa nreuꞌ fa, ka bisa nrapuꞌ fa, ma ka bisa namneuk fa. \v 5 Hi mpirsai mak Uisneno nmuiꞌ kuasa he nturun ma nbaab ki. In npijaar ma npairoir ki, he saaꞌ es kais nareuꞌ ki. Ma oras pah-pinan ia namsoup, In he naruruꞌ ma nakriraꞌ, he In nsoi nafetin ki nok taos ma moꞌet on mee. \p \v 6 Es naan ate, hi neekm ein anmarinan, maski oras ia hi mnaben ate maꞌfenaꞌ natuin hi mipein susat humaꞌ-humaꞌ. \v 7 Uisneno nkonan kit he tapein furit he nꞌui ma nsobaꞌ hit rais pirsait ee teu Ne. Karu hit tpoi tkoon taꞌko furit, naan naruruꞌ ma nakriraꞌ mnak, hit rais pirsait naan maꞌtaniꞌ ma batuur. Hit bisa tataib ee nok amnatuꞌ. Hit ro he tout goe nbi ai je nanan, he in makrauf ein anpoin feꞌ, naꞌ hit tapeni mnaut ee in afan batuur-batuur. Te kaah, tatuin Uisneno In tenab, hit rais pirsait maꞌosaꞌ nneis naꞌko mnatuꞌ. Onaim karu hit rais pirsait ii npoi nkoon naꞌko furit on reꞌ naan, oras Yesus Kristus ankoen On anfain neem, of Uisneno nboꞌis kit, rarit In naruruꞌ ma nakriraꞌ hit pinak ma krahak, ma In nhormaat kit. \p \v 8 Maski hi ka mkius miit fa Naiꞌ Yesus langsung, mes hi mneek Ee. Maski hi ka mkius miit Ee fa oras ia, mes hi mpirsai Je. Hi neekm ein anmariin anneis-neisi msaꞌ, maski ka nmuiꞌ fa uab reꞌ natai he mitoon meu tuaf ein anmatoom nok hi neekm ein anmarinan. \v 9 Natuin hi mpirsai Je, hi upam ma paꞌe, es reꞌ Uisneno nsoi nafetin ki naꞌko hi sanat ma penu sin. \p \v 10 Uisneno In mafefa kniunꞌ ein un-unuꞌ sin namin he nahinin reko nneis, on mee mꞌes Uisneno nsoi nafetin tuaf naꞌko sin sanat ma penu sin. Mafefa kniunꞌ ein naan natoon nanin anmatoom nok Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu ki, natuin In nabarab anrair he nsoi nafetin ki. \v 11 Kristus In Asmaan ee nmeup et sin neek ein he natoon nain am nak, Kristus ro he napein susat, ma nok ranan on mee he In napein haꞌmuꞌit ma maꞌneꞌat. Areꞌ rasin naan anjarin okeꞌ te, naꞌ Uisneno naikas naꞌrat-raatn Ee. Es naan ate, mafefa kniunꞌ ein namin he nahinin rekaꞌ te rasin reꞌ ia njarin. \v 12 Rarit Kristus In Asmaan ee, natoon neu mafefa kniunꞌ ein am nak, sin es reꞌ ka nkius ma nitan fa, mes hi es reꞌ amkius ma miit rasin reꞌ ia. Oras ia hi mneen ma mitniin maan rasin reꞌ ia, natuin Uisneno In Asmaan Akninuꞌ naꞌko sonaf neno tunan ansonuꞌ ma nreek tuaf aꞌtetaꞌ he neit natoon Uisneno In Rais Reko neu ki. Te kaah, Uisneno In ameupt ein sonaf neno tunan anromin he nitan kuuk areꞌ rasin reꞌ ia. \s1 Uisneno naprenat he hit tmoni kninuꞌ \p \v 13 Es naan ate, hi ro he mibarab piut he mihiin mirek-rekoꞌ rasin reꞌ ia ok-okeꞌ. Ampanat mirek-rekoꞌ he hi mitenab namneo ma namnoon. Mibarab piut he hi mpirsai piut meu Yesus Kristus tar antea In nkoen On anfain neem. Natuin anbi oras naan, Uisneno he naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu ki. \v 14 Hi ro mneen ma mitniin Uisneno, on reꞌ riꞌanaꞌ reꞌ anneen ma natniin in ainaf-amaf. Unuꞌ te hi ka mihiin fa feꞌ Uisneno In raan aꞌhonis reꞌ amneot ma amnonot. Mes oras ia hi mihini mrair. Onaim kais ammoin mituin hi romim reꞌ he mmoeꞌ maufinu mtein. Fin reꞌ naan hi raan aꞌhonis amnaaꞌ. \v 15 Es naan ate, oras ia hi ro he mmoni kninuꞌ. Natuin Uisneno, ro kninuꞌ. In es reꞌ noꞌen ma nnapen naan ki he mjair In aanh ein. Natuin rasi naan, hi ro he kninuꞌ mbi hi ꞌmoinm ein aꞌteme-ꞌteme. \v 16 Fin matuꞌi nbi Uisneno In Suur Akninuꞌ mnak, “Hi ro he kninuꞌ, natuin Au kninuꞌ Kau.”\x + \xo 1:16 \xt Aꞌnaak Rais Pirsait ein sin Atoran 11:44-45, 19:2, 20:7\x* \p \v 17 Hi mroim he miꞌuab mok Uisneno nahuum on reꞌ hi Amaꞌ. In njair Afeek Rasi msaꞌ, reꞌ of anparikas ansuun-suun tuaf in aꞌmonin. Mes In ka humaꞌ meseꞌ fa on reꞌ afeek rasi bian ein. Fin In nafeek rasi, ro natai ma ka maꞌfeen ao-biaf fa. Es naan ate hi ro he mpaant om. Fin hi on reꞌ atoin sonaꞌ reꞌ mitua mtahan ambi pah-pinan ia. \p \v 18 Hi mihini mrair mak, Kristus anbaen nafeek anrair he nsoi nafetin ki naꞌko hi ꞌmonim reꞌ ka maꞌuꞌu ma maꞌbaꞌaf fa. ꞌMonit nahuum on reꞌ naan, hi mtoup maan ee miꞌko hi beꞌi-naꞌi sin, on reꞌ pusaak. Mes mimnau, fin Kristus ansoi ki ka npaek fa roi mnatuꞌ aiꞌ roi mutiꞌ reꞌ of namnekun okeꞌ. \v 19 Mes In nsoi ki npaek In naaꞌ ee kuun. Naan, ro maꞌosaꞌ batuur! In nmaet on reꞌ ꞌbib-kaes aan es, reꞌ ka nmoeꞌ niit fa sanat, reꞌ sin nroor goe he njair fuaꞌ-turuꞌ. \p \v 20 Oras Uisneno ka nmoeꞌ pah-pinan ia fa feꞌ, In nahini nrair saaꞌ-saaꞌ reꞌ Kristus of anmoeꞌ sin. Mes unuꞌ te, Uisneno ka naruruꞌ ma nakriraꞌ Kristus fa feꞌ neu mansian anbi pah-pinan ia. Oras ia, in feꞌ naruruꞌ ma nakriraꞌ Kristus he njair tetus neu ki. \v 21 Natuin Kristus anmoeꞌ on naan, hi bisa mpirsai Uisneno. Fin In namonib nafaniꞌ Kristus, ma naikas naꞌrat-raatn Ee. Uisneno nmoeꞌ on naan he hi mpirsai Je, ma mifnekan he In nmoeꞌ natuin saaꞌ reꞌ In anbaꞌan nain je. \p \v 22 Hi mmoeꞌ mituin saaꞌ reꞌ batuur. Onaim oras ia hi bisa mmeup maꞌtaniꞌ meu Uisneno. Naan anmoeꞌ ki mneek hi aok-bian atoin apirsait ein batuur-batuur. Hi rais manekat naan ro he naꞌbaab on piut, natuin hi neekm ein nakniunꞌ ein. \v 23 Oras ia, hi mipeni mrair ꞌmoin feꞌu. Mes ꞌmoin feꞌu reꞌ ia hi ka mipein je fa miꞌko hi ainaꞌ-amaꞌ reꞌ of anmaten nbin pah-pinan ia, mes hi mipein je miꞌko hit Amaꞌ abit sonaf neno tunan reꞌ ka nmaet fa. Hi ꞌmoin feꞌu reꞌ ia, hi mipein je miꞌko Uisneno In Kabin ma Prenat. In Kabin ma Prenat reꞌ ia, neiki ꞌmonit reꞌ amneot ma amnonot, ma ntahan piut. \v 24 Fin matuꞌi et Uisneno In Suur Akninuꞌ mnak, \q1 “Mansian ii, on reꞌ huun, aiꞌ fubonaꞌ. \q2 Fin sin reok ein naan, ka ntahan aꞌroo fa. \q1 Huun ee, namnene nreuꞌ. \q2 Fuboon ee msaꞌ, namnene nkoon. \q1 Ka ꞌroo fa te, sin nmaten, rarit sin namnekun. \q1 \v 25 Mes hit Usiꞌ In Kabin ma Prenat, \q2 nabar-baar ma ka natfeek fa.” \p Uisneno In Kabin ma Prenat sin reꞌ naan, esan reꞌ Rais Reko reꞌ hai mitoon amrair sin meu ki.\x + \xo 1:25 \xt Naiꞌ Yesaya 40:6-8\x* \c 2 \s1 Hit tjair Uisneno Iin Na reꞌ kninuꞌ \p \v 1 Onaim hi kais ammoeꞌ maufinu saaꞌ-saaꞌ. Kais miꞌkakeꞌ mok tuaf. Kais amputa-kriu. Kais ammuiꞌ tenab ma neek menas karu tuaf anneis ko. Kais miꞌuab miꞌreꞌuf es in kanan. Mait imporin moeꞌt ein naan ok-okeꞌ nai! \v 2 Riꞌana kruuꞌf ein namnaun he nsusun naꞌkon sin ainf ein. On naan amsaꞌ, hi neekm ein ro he namnaun he nahiin Uisneno In Kabin ma Prenat sin. Fin reꞌ naan anmoeꞌ hi rais pirsait anmaꞌbaab on piut naꞌko neon goes neu neon goes. Nok ranan naan, hi bisa mneek amnasi mbi ꞌmonit reꞌ mituin Uisneno In romin. \v 3 Fin hi mnaben maan hit Usiꞌ In nekan arekot.\x + \xo 2:3 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 34:10\x* \p \v 4 Ammafuut ma miꞌkiiꞌ mok Kristus. Fin In on reꞌ faut goes, reꞌ anmoin. Tuukn ein nait inporin fatu naan, natuin sin nateenb ein am nak, fatu naan ka mapakeꞌ fa. Mes Uisneno naan Ee, maꞌoos reꞌuf, rarit anpiir naan Ee he njair fatu ꞌsukiꞌ reꞌ pentiing anneis-neis. \v 5 Hi ro he mmafuut mok Kristus msaꞌ, he Uisneno npaek ki. Nok ranan naan, hi on reꞌ fatu reꞌ Uisneno npiir naan ki, he nafenaꞌ umi neu In Asmanan. Hi on reꞌ fatu reꞌ nmoni msaꞌ, on reꞌ Kristus. Hi on reꞌ aꞌnaak rais pirsait ein reꞌ nmonin akninuꞌ neun Uisneno. Naan nahuum on reꞌ hi meik fuaꞌ-turuꞌ meu Ne. Hi fuaꞌ-turuꞌ naan anharineb Uisneno In nekan, natuin Yesus Kristus anmaet neu ki ok-okeꞌ. \v 6 Fin matuꞌi et Suur Akninuꞌ mnak, \q1 “Amkius feꞌ! Fin Au ꞌtao faut fua meseꞌ, \q2 anbi kota Yerusalem ia, \q3 reꞌ sin nteek ee mnak, ‘kota Sion’. \q1 Au es reꞌ aꞌpiir aan kuuk fatu naan. \q2 In ro maꞌoos reꞌuf neu Kau. \q1 Onaim tuaf reꞌ anpirsai Je, \q2 of ka napein fa rais mae saaꞌ-saaꞌ.”\x + \xo 2:6 \xt Naiꞌ Yesaya 28:16\x* \p \v 7 Naiꞌ Yesus naan, nahuum on reꞌ fatu naan. Rarit, neu tuaf reꞌ anpirsai Je, In maꞌosaꞌ batuur amsaꞌ. Mes neu tuaf reꞌ ka npirsai Je fa, matuꞌi et Uisneno In Suur Akninuꞌ mnak, \q1 “Fatu reꞌ tuukn ein nait inporin, \q2 oras ia njair faut fua meseꞌ, \q3 reꞌ pentiing anneis-neisi.”\x + \xo 2:7 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 118:22\x* \p \v 8 Matuꞌi msaꞌ am nak, \q1 “Anmuiꞌ fatu reꞌ anmoeꞌ tuaf nastuun. \q2 Anmuiꞌ fatu reꞌ anmoeꞌ sin antaikobin.”\x + \xo 2:8 \xt Naiꞌ Yesaya 8:14-15\x* \p Sin ntaikobin, natuin sin ka nromin fa he nmoeꞌ natuin ein Uisneno In Kabin ma Prenat sin. Fin Uisneno nꞌator nain he sin ntaikobin on naan. \p \v 9 Mes hi ka on fa reꞌ naan. Fin hi mjair tuaf reꞌ Uisneno kuun es reꞌ anpiir ki. Hi mjair Iin na. Hi on reꞌ aꞌnaak rais pirsait reꞌ ntuthae usif. Hi on reꞌ pah es, reꞌ nmoni kninuꞌ neu Uisneno. Hi mjair on reꞌ naan he hi bisa mitoon meu areꞌ kanan mansian anmatoom nok Uisneno In nekan arekot reꞌ In nakriir ee neu ki. Fin In nreun ki he misaitan rais maufinu, he mmoin nok ꞌmoeꞌ reko. Naan on reꞌ hi mpoi miꞌko meisꞌokan, ma mmoni mbi In meꞌu-sineꞌ reꞌ reok reꞌuf.\x + \xo 2:9 \xt Anpoin naꞌkon Pah Masir 19:5-6, Naiꞌ Yesaya 43:20-21, Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 4:20, 7:6, 14:2, Naiꞌ Titus 2:14, Naiꞌ Yesaya 9:2\x* \v 10 Unuꞌ te, hi mjair on reꞌ nonot-asar pukan es, reꞌ ka mapakeꞌ fa. Mes oras ia, hi mtaam amjair Uisneno In nonot-asar. Unuꞌ te, hi ka mroim fa he mtoup Uisneno In rais kasian neu ki. Mes oras ia, hi mtoup maan ee jen!\x + \xo 2:10 \xt Naiꞌ Hosea 2:23\x* \s1 Atpaant ok he hit tmoin tamneo ma tamnoon \p \v 11 Aok-bian manekat arki! Hi reꞌ ia, suma mjair amnemat ambi pah-pinan ia goah. Fin hi on reꞌ atoin sonaꞌ reꞌ anao-amnemat. Es naan ate, au ꞌtoit piut-piut he hi kais mihuum on reꞌ tuaf bian abitan pah-pinan ia, reꞌ anmoꞌen maufinu natuin sin roimk ein. Fin anbi hi nekam naanm ein anmuiꞌ makenat. Es reꞌ romif he nmoeꞌ maufinu nmakeen anraban romif he nmoeꞌ reko. Onaim kais amkonan romif he nmoeꞌ maufinu naan niis ki. Fin karu on naan ate, hi mimreuꞌ! \v 12 Ampaant om he hi mmoin mimneo ma mimnono mbi tuaf reꞌ ka nahiin fa Uisneno sin humak ma sin matak. Nok ranan naan, karu sin he nakuu ki rafuꞌ-rafuꞌ, sin suma niit ahaa hi ꞌmoꞌem arekot. Rarit oras Kristus ankoen On anfain neem, sin of es reꞌ naikas naꞌrat-ratan kuuk Uisneno, natuin hi ꞌmoꞌem arekot naan. \s1 Hit ro he tneen ma tatniin tuaf reꞌ annaꞌan kuasa \p \v 13 Hit Usiꞌ In roimn ee es reꞌ hi mneen ma mitniin anaaꞌ kuaast ein. On reꞌ: amneen ma mitniin usif, natuin in njair aꞌnaak koꞌu. \v 14 Amneen ma mitniin gubernur, fin uisf ee es anreek ma nhaef ee, he in nasanut hukun neu tuaf ein reꞌ nmoꞌen rais maufinu, ma in nboꞌis tuaf reꞌ nmoꞌen rasi reko. \v 15 Es naan ate, Uisneno nroim he hi mmoeꞌ mituin rais reokn ein, he amoont ein reꞌ ka nahinin fa saaꞌ-saaꞌ, ka nmuꞌin fa ꞌsukif he nakuu ki. \v 16 Maut he hi mjair tuaf-tuaf reꞌ napenin fetin reꞌ mmuiꞌ hak he mmoeꞌ mituin hi roim ein kiim, mes kais ampaek hak naan tafiꞌ-tafiꞌ he mmoeꞌ rais maufinu. Ampaek hak naan he mmeup meu Uisneno, fin hi mjair Iin na. \v 17 Hi ro he mhormaat areꞌ tuaf ein arsin. Hi ro he mneek areꞌ tuaf ein reꞌ anpirsain neun Kristus. Hi ro he mmoin pantas ambi Uisneno In human ma In matan, fin In of es nafeek hukun neu ki. Ma hi ro he mhormaat meu reꞌ anaaꞌ apreent ein. \s1 Hit ro he taran ma ttahan atbi susat, tatuin Kristus In aꞌtopeꞌ \p \v 18 Aan renuꞌ-aan rekaꞌ sin! Amneen ma mitniin hi usiꞌ sin, ma mtao hormaat meu sin. Kais suma mneen ma mitniin meu usiꞌ reꞌ neekn ee reok goah. Mes karu hi usiꞌ in maufiun ii maꞌtaniꞌ, hi ro he mneen ma mitniin ee msaꞌ. \v 19 Karu anmuiꞌ tuaf naꞌko ki reꞌ mipein hukun tafiꞌ-tafiꞌ miꞌko hi usiꞌ, maski hi ka mmoꞌe msaan fa saaꞌ-saaꞌ, ma karu hi maran ma mtahan ambi susat naan natuin hi mimnau Uisneno In roimn ee neu ki, Uisneno of naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu ki. \v 20 Karu hi mmoꞌe msaan, rarit mipein besoꞌ, in upan ma paꞌe saaꞌ, karu hi maran ma mtahan ambi susat naan? Ka nmuiꞌ fa, tua! Mes karu hi mipein susat natuin hi mmoeꞌ reko, rarit hi maran ma mtahan, Uisneno nkius ma ntao In neekn ee nok ki. \v 21 Fin Kristus anroim he hi mmoeꞌ reko, maski hi mipein susat amsaꞌ. Fin In nasaah susat neu kit amsaꞌ. Nok ranan naan, In njari ꞌtopeꞌ he tmoeꞌ tatuin Ee, on reꞌ hit tnao tatuin In haen noben. \v 22 Uisneno In Suur Akninuꞌ antui mnak, \q1 “In ka nmoeꞌ niit fa sanat. \q2 Ka tiit fa puta-kriut reꞌ npoi naꞌko In fefan.”\x + \xo 2:22 \xt Naiꞌ Yesaya 53:9\x* \p \v 23 Oras sin nkanaꞌpaar Ee, In ka nbaras fa. Oras In napein susat, In ka naꞌuab fa he nbaras. Mes In nnonaꞌ In tuan ee neu Uisneno. Fin In npirsai mnak, Uisneno, Afeek Rasi reꞌ natai!\x + \xo 2:23 \xt Naiꞌ Yesaya 53:7\x* \v 24 Kristus es reꞌ nasaah hit sanat ma penu sin oras In nmate nbi hau nehe. In nmoeꞌ on naan, he hit kais atmoin nok ꞌmoeꞌ sanat antein. Rarit oras ia, hit ka tmoin fa nok ꞌmoeꞌ sanat, mes hit suma tmoin nok ꞌmoeꞌ amneot ma amnonot. Fin In nsenuꞌ ma nsekaꞌ kit, he ntoup naan hit hukun. Hukun naan anmoeꞌ napapaꞌ In aon ee ok-okeꞌ, tar antea In nmaet. Paap ein reꞌ nmoeꞌ Je ma nmaet naan, narekoꞌ nrair ki goen.\x + \xo 2:24 \xt Naiꞌ Yesaya 53:6\x* \v 25 Fin hi on reꞌ ꞌbib-kase reꞌ unuꞌ te hi mbeon om. Mes oras ia hi mtebi mfain meu Uisneno In ranan reꞌ namneo ma namnoon. Fin In es reꞌ anpairoir ma npanat ki rek-reko, nahuum on reꞌ atukus tuaf es, reꞌ anpairoir ma natuuk in abib-kaesn ein. \c 3 \s1 Fainekat neu fee-mone \p \v 1 Bifee mamoen ein! Feꞌe na au ꞌak hit ro he tneen ma tatniin anaaꞌ kuasat sin. Onaim hi ro he mneen ma mitniin hi moen naan. Mimnau, fin anbi hi tnaanm ein anmuiꞌ mone bian reꞌ ka nromin fa he nmoeꞌ natuin Uisneno In Kabin ma Prenat. Maski sin ka nromin fa he nneen ma natniin hi uab ein, mes sin of anpirsain neun Kristus natuin hi ꞌmonim.\x + \xo 3:1 \xt Efesus 5:22, Kolose 3:18\x* \v 2 Fin sin nkisun ma nitan hi mmoeꞌ areꞌ rasi nok neek amneot ma amnonot ma nakninuꞌ nbi Uisneno In human ma In matan. \p \v 3 Bifee ngguin sin namasan, ka naꞌko fa saaꞌ reꞌ tkius tiit ee. On reꞌ: nbagaya nmoeꞌ ꞌnaak fuun ein, ansoiꞌ ma nbuiꞌ sin humaꞌ-humaꞌ, aiꞌ, natoon ok bainesiꞌ nok sin npaken moroꞌ-mutiꞌ, aiꞌ npaken tai maꞌosaꞌ reꞌ ka pantas fa.\x + \xo 3:3 \xt 1 Naiꞌ Timotius 2:9-10\x* \v 4 Mes reꞌ nmoeꞌ bifee ngguin anjair namasan batuur, esan reꞌ: sin neek ein, reꞌ ka tkius tiit ee fa. On reꞌ: neek arekot, ma neek teas. Fin masaf on reꞌ naan ka namneuk fa, maski bifee ngguin namnasin nrarin. Tatuin Uisneno In tenab, masaf on reꞌ naan, ro maꞌoos reꞌuf. \v 5 Fin un-unuꞌ te, bifee ngguin reꞌ neek akniunꞌ ein, reꞌ anpirsain neun Uisneno, sin namasan on reꞌ naan. Sin nneen ma natniin neun sin moenk ein amsaꞌ. \v 6 Tait iꞌtopeꞌ taꞌko ain Saraꞌ. In nneen ma natniin in mone, aam Abraham. In nkonan in mone he nꞌaotr ee msaꞌ. Hi arki bifee ngguin, hi ro he mituin ain Saraꞌ in aꞌmoꞌen, natuin karu hi mmoeꞌ batuur, hi kais mimtausan saaꞌ-saaꞌ.\x + \xo 3:6 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 18:12\x* \p \v 7 Atoin mafeꞌe sin! Ammoin nekaf meseꞌ mok hi fee ngguin. Amtai mirek-rekoꞌ saaꞌ reꞌ reko neu sin, rarit ammoeꞌ mituin. Miruruꞌ ma mikriraꞌ rais hormaat meu sin mbi areꞌ kanan rasi, natuin bifee ji in aꞌbeꞌin ka humaꞌ meseꞌ fa on reꞌ atoin ii in aꞌbeꞌin. Fin hi arki buꞌ-buaꞌ amtoup pusaak reꞌ Uisneno he nfee je neu ki. Pusaak naan, es reꞌ hi buꞌ-buaꞌ amtoupu ꞌmoin feꞌu reꞌ Uisneno nfee je naꞌko In nekan arekot. Mes hi atoin mafeꞌe, hi ro he mmoin nekaf meseꞌ mok hi fee ngguin on naan, he karu hi nua ki mait nekaf ma mꞌonen amtoit rais jes miꞌko Uisneno, In nroim he nneen ma natniin hi onen naan.\x + \xo 3:7 \xt Efesus 5:25, Kolose 3:19\x* \s1 Maski hi mmoeꞌ batuur, hi of mipein susat amsaꞌ \p \v 8 Aok-bian manekat arki! In amsoupn ii, au he uꞌuab rais jes aꞌtein. Hi ok-okeꞌ ro he mmoin nekaf meseꞌ amsaꞌ. Karu tuaf es ansuus aiꞌ anmariin, hi bian ii ro he mnaben mituin on naan. Amneek tuaf ein reꞌ sin anpirsain Kristus. Miruruꞌ ma mikriraꞌ neek arekot es nok es. Kais maikas hi tuam ein, fin hi ro he mnekaꞌpaar. \v 9 Kais ambaras maufinu nok maufinu. Karu tuaf nakritik ki, kais mikritik mifaniꞌ tuaf naan. Mes amtoit he Uisneno nmoeꞌ rais reko neu ne. Fin Uisneno noꞌen naan ki he mjair Iin na, he hi bisa mtoup rais reko naꞌko Na. \v 10 Fin matuꞌi et Suur Akninuꞌ Uisneno mnak, \q1 “Tuaf reꞌ nami ꞌmoin reko, \q2 ma reꞌ nami ꞌmonit tar namnais, \q1 tuaf naan ro he npanat in fefan he kais anmahaat, \q2 ma kais naꞌuab puta-kriut. \q1 \v 11 In ro he naꞌpiis naꞌko in saant ein, he kais anmoeꞌ rais maufinu ntein, \q2 mes nabaniꞌ he nmoeꞌ rais amneot ma amnonot. \q1 In ro he nanoniꞌ he nmoni nmarameꞌ nok areꞌ tuaf ein ok-okeꞌ, \q2 rarit naim ranan he nareok nok sin. \q1 \v 12 Fin hit Usiꞌ ntarun mataf, \q2 neu tuaf reꞌ nmoin nok amneot ma amnonot. \q2 Ma In nroim he nneen sin oen ein amsaꞌ. \q1 Mes hit Usiꞌ nraban piut, \q2 neu tuaf reꞌ nmoin nok ꞌmoeꞌ maufinu.”\x + \xo 3:12 \xt Siit Pures-Boꞌis sin 34:12-17\x* \p \v 13 Karu hi mroim he mmoeꞌ reꞌ batuur, sekau es reꞌ he nmoeꞌ maufinu neu ki ntein? Ka nmuiꞌ fa, tua! \v 14 Mes maski hi mmoeꞌ reꞌ batuur, rarit anmuiꞌ tuaf reꞌ nasusab ki, hi mipein upan ma paꞌe. Karu nmuiꞌ tuaf reꞌ ka nahiin fa Kristus namtau natuin rais jes, hi kais mimtau mituin on naan. Hi teenb ein kais antaisibun ma hi neekm ein kais ansusan on reꞌ sin.\x + \xo 3:14 \xt Naiꞌ Mateos 5:10\x* \v 15 Ammoeꞌ hi neekm ein antaininaꞌ, natuin hi mtoup Kristus et hi neekm ein he njair hi Usiꞌ reꞌ akninuꞌ. \p Karu tuaf antoit ki he mitoon hi rais pirsait, ma nansaaꞌ am es hi mifnekan ma mharap mak, Kristus of anmoeꞌ areꞌ raisn ein ok-okeꞌ anjarin reko, hi ro he mibarab piut-piut he mitaah sin.\x + \xo 3:15 \xt Naiꞌ Yesaya 8:12-13\x* \v 16 Mes hi ro he mitaah sin miꞌko neek arekot, miruruꞌ ma mikriraꞌ rais hormaat meu sin, he sin nahinin nak hi mmoeꞌ rais reko reꞌ amneot miꞌko neek akninuꞌ. Maski hi mmoeꞌ reko on naan amsaꞌ, mes of anmuiꞌ tuaf reꞌ he naꞌuab namouf ki, natuin hi mmafuut mok Kristus. Onaim karu hi mmoeꞌ areꞌ rais reko piut-piut, tuaf-tuaf reꞌ ankanaꞌpaar ki of namaeb ok. \v 17 Karu rasi naan natuin Uisneno In romin, kais amnikan, fin reko nneis hi mipein susat natuin hi mmoeꞌ rais reok amneot; kais natuin hi mmoꞌe msaan. \q1 \v 18 Fin Kristus anmaet no meseꞌ, \q2 natuin hit mansian ii tmoꞌe tsaan. \q1 In reꞌ anmoin namneo ma namnoon, \q2 anmaet neu kit reꞌ tmoin nok saant am penu. \q1 In nmaet he hi bisa mmarameꞌ mfain mok Uisneno. \q1 Kristus naan, mansian on reꞌ hit imsaꞌ. \q2 Tuaf anroor naꞌmaet Je, \q2 rarit Uisneno In Asmaan ee namonib nafainꞌ Ee. \p \v 19 Asmanaf naan neik Je nnao he nanoniꞌ nitun reꞌ anꞌoꞌof sin anbin baer jes on reꞌ bui. \v 20 Sin reꞌ naan esan reꞌ tuaf-tuaf reꞌ un-unuꞌ te, sin ka nromin fa he nneen ma natniin Uisneno. Oras naan, kaꞌo Noh anmoꞌe bnao oe kouꞌ goes. Uisneno npa-pao he niit kar-karu areꞌ tuaf ein he nmoeꞌ natuin In romin, mes sin ka nromin fa. Etun suma tuaf faun goah reꞌ nsoi naan sin naꞌko noe sakoꞌ naan.\x + \xo 3:20 \xt Retaꞌ Ahun-hunut 6:1—7:24\x* \v 21 Noe sakoꞌ naan anjari ꞌtopeꞌ, on reꞌ oras nasrain ki. Asranit naan naruruꞌ ma nakriraꞌ mnak, Uisneno nsoi nafetin ki naꞌko hi sanat ma penu sin, natuin Yesus Kristus anmoni nfain. Oras sin nasrain ki, sin ka naniu ki fa he nakninuꞌ hi aom ein naan, natuin in batuurn ii, es reꞌ hi mbaꞌan meu Uisneno he mikninuꞌ hi neekm ein naan. Nok ranan naan hi bisa mmoin ma mmoeꞌ rais amneot ma amnonot. \v 22 Oras ia, Naiꞌ Yesus ansae nfain et sonaf neno tunan. Anbi nee In ntook et bare mahormaat reꞌuf anbi Uisneno In aon-bian aꞌneꞌu. Rarit ameupt ein abitan sonaf neno tunan, areꞌ kuasa sin ok-okeꞌ, ma areꞌ anaaꞌ kuasa bian sin, ro he nneen ma natniin Kristus. \c 4 \s1 Kristus Iin na ro he nmonin nok pantas \p \v 1 Kristus naan, mansian on reꞌ hit. Natuin In napein susat ma haꞌmuꞌit amfa-faun, hi ro he mibarab amsaꞌ he mipein susat ma haꞌmuꞌit, on reꞌ In. Mes mimnau, fin tuaf reꞌ nabarab he napein susat ma haꞌmuꞌit natuin anmafuut nok Kristus, in nafeek anrair he ka nmoeꞌ fa sanat ma penu ntein. \v 2 Maski in nmoin feꞌ nbi pah-pinan ia, mes in ka nmoin fa he nmoeꞌ sanat antein on reꞌ mansian bian sin. Fin in nmoin natuin Uisneno In romin. \p \v 3 Unuꞌ te, oors ee nanokab karu hi he mmoeꞌ maufinu saaꞌ ahaa, nahuum on reꞌ tuaf reꞌ ka nahiin fa Uisneno. On reꞌ: sin nmoꞌen tafiꞌ-tafiꞌ. Sin nmakaken. Sin natuin sin roimk ein he nmoꞌen maufinu. Sin ninun raur mafu. Sin nmoꞌen fesat amreꞌut. Sin nmoꞌen fesat makonit ma makaket. Sin nmoꞌen fuat reꞌ bisa nmoeꞌ hit fuunk ein natoron ma aok ii napiip. \v 4 Sin naꞌuab naꞌreꞌuf hi kaan foo menin, natuin sin ka nahinin fa neu saaꞌ am es hi ka mseor gom mituin fa mok sin ꞌmoeꞌ maufinu reꞌ bainesiꞌ naan. \p \v 5 Mes mimnau, fin sin ro he nbaisenun nꞌanin Uisneno, reꞌ njair Afeek Rasi. Sin ro he natoon ma nataah neu Ne mnak, nansaaꞌ am es sin nmonin nok maufinu on reꞌ naan. Kais amnikan, fin hit mansian ii ok-okeꞌ ro he tbaisenu tꞌain Uisneno. Neu tuaf reꞌ anmoin feꞌ, ma neu tuaf reꞌ anmate nrarin amsaꞌ. \v 6 Batuur! Uisneno he nparikas amaets ein, on reꞌ In nparikas amoint ein. Fin In he nkius sin raan aꞌhonis oras sin nmonin feꞌ. Es naan ate, Naiꞌ Yesus annao natoon Uisneno In Rais Reko neu sin, maut he sin bisa napenin aꞌhonis he sin nmoꞌen natuin Uisneno In romin. \s1 Hit ro he tpairoir ma tpijaar tarek-rekoꞌ areꞌ saaꞌ reꞌ Uisneno nfee sin neu kit \p \v 7 Neon amsoupt ii npaumak-maak een. Es naan ate, hi ro mitenab mifan-faniꞌ, ma mneek teas, he hi bisa mꞌonen nok rek-reko. \v 8 Reꞌ pentiing ii, hi ro he mmoin piut ambi rais manekat es nok es. Fin tuaf bian anmoꞌen sanat amfa-faun, mes hi bisa mmapartein feꞌ karu hi mneek ee.\x + \xo 4:8 \xt Fainekat 10:12, Naiꞌ Yohanis 13:34-35\x* \v 9 Amtoup tuaf naꞌko bare bian nok reko reꞌ he natua ntahan anbi hi umi. Mes mimnau. Kais amtoup goe nok rasi ꞌmunuꞌ. \p \v 10 Ansuun-suun tuaf reꞌ antoupu nrarin mahinif ma manoef naꞌko Uisneno, ro he npaek je he ntuthae in aok-bian apirsait ein. Ampairoir ma mpijaar mahinif ma manoef naan rek-reko, he mapakeꞌ neu Uisneno. \v 11 On reꞌ: karu mtoup mahinif ma manoef he minoniꞌ tuaf, mimnau, hi ro he mitoon meu sin ampaek Uisneno In Kabin ma Prenat kuun. Karu mipein mahinif ma manoef he mtuthae tuaf, amtuthae mpake ꞌbeꞌif reꞌ Uisneno nfee je neu ki. Nok ranan naan, areꞌ tuaf ein sin nkisun ma nitan nak, hi reꞌ naan, Yesus Kristus Iin na. Onaim sin naikas naꞌrat-ratan Uisneno. Fin Uisneno naan, mapinaꞌ-makrahaꞌ! Ma In kuasa he nnaaꞌ aprenat ka natfeek niit fa! Batuur on naan, tua! \s1 Hit tapein haꞌmuꞌit ma maꞌneꞌat natuin hit tjair atoni Kristen \p \v 12 Aok-bian manekat arki! Kais amsanmaak karu mipeni ꞌtakaꞌ reꞌ maꞌfenaꞌ. Fin reꞌ naan ansobaꞌ hi rais pirsait. Kais mutenab mak, suma ho mmees kuum es reꞌ mupeni ꞌtakaꞌ on reꞌ naan. \v 13 Mes hi bisa mmariin, natuin hi mipein haꞌmuꞌit ma maꞌneꞌat nahuum on reꞌ Kristus napein haꞌmuꞌit ma maꞌneꞌat amsaꞌ. Nok ranan naan, hi neekm ein anmarinan oras mansian ii ok-okeꞌ nkius niit Kristus In pinan ma krahan. \v 14 Oras tuaf ankanaꞌpaar ki natuin hi mmafuut mok Kristus, hi mipein upan ma paꞌe, natuin Uisneno In Asmanan reꞌ mapinaꞌ-makrahaꞌ nmoin et hi tuam ein aan. \v 15 Mes karu hi ro he mipein haꞌmuꞌit ma maꞌneꞌat, kais natuin hi mjair aroor tuaf, aiꞌ abakat, aiꞌ atoin maufinu, aiꞌ tuaf reꞌ nseitn on neu biak ein sin urusan. \v 16 Mes karu tuaf napein haꞌmuꞌit ma maꞌneꞌat natuin anjair Kristus Iin na, in kais namaeb on. Reko nneis sin npures ma nboꞌis Uisneno, natuin sin njarin atoni Kristen. \p \v 17 In oors ee ntea goen he tuaf anbaiseun anꞌain Uisneno. In nmurai nparikas naꞌko Iin na sin aꞌmoink ein. Onaim mitenab! Karu In nmurai naꞌko hit atoni Kristen, on mee nok atoniꞌ reꞌ ka nroim fa he ntoup In Rais Reko? Sin of napenin hukun maꞌfenaꞌ nneis, joo! \v 18 Fin maꞌtuꞌi nbi Suur Akninuꞌ Uisneno mnak, \q1 “Karu tuaf reꞌ nmoin namneo ma namnoon aar aꞌkreꞌo te, ka nsoi nafetin naan ee fa, \q2 on mee nok tuaf reꞌ ka ntoe ma nrae natuin fa Uisneno? \q2 Rarit, on mee ntein nok reꞌ tuaf reꞌ nmoin nok ꞌmoeꞌ sanat?”\x + \xo 4:18 \xt Fainekat 11:31\x* \p \v 19 Onaim karu Uisneno nkonan Iin na he napenin haꞌmuꞌit ma maꞌneꞌat natuin Uisneno In romin, sin bisa npirsain am nak, In of anpanat ma npafaꞌ sin. Fin In es reꞌ anmoeꞌ ma npakae naan sin. In nmoeꞌ natuin saaꞌ reꞌ In naꞌuab anrair je msaꞌ. Natuin In npanat ma npafaꞌ sin on reꞌ naan, es naan ate sin napenin mainuan feꞌ he bisa nmoꞌen rasi reꞌ namneo ma namnoon piut. \c 5 \s1 Fainekat neu aꞌnaak jemaaꞌt ein \p \v 1 Au kuuk aꞌjair aꞌnaakt es. Unuꞌ te, oras Kristus nasaah In haꞌmuꞌit ma maꞌneꞌat, au ꞌkius ma ꞌiit ꞌeik au matak fuan. Oras mansian ii ok-okeꞌ of ankius nitan Uisneno In pinan ma krahan, au he ꞌkius ok rasin naan amsaꞌ ꞌeik au matak fuan. Onaim au he ꞌfaineek ꞌeu aꞌnaak jemaꞌat bian sin on nai: \v 2 hi on reꞌ atukus reꞌ npijaar in aꞌbib-kaesn ein. Onaim hi ro he mpijaar mirek-rekoꞌ tuaf ein reꞌ Uisneno nfee sin neu ki. Amꞌurus sin nok rek-reko. Kais amꞌurus natuin hi mepu, mes natuin hi mroim he mmoeꞌ on naan. Amꞌurus sin natuin Uisneno In romin. Kais amroim he mipeni nneis-neis, mes ammeup nok maꞌtaniꞌ he mturun ma mbaab Uisneno Iin na.\x + \xo 5:2 \xt Naiꞌ Yohanis 21:15-17\x* \v 3 Kais miprenat tafiꞌ-tafiꞌ, he mtao maꞌfenaꞌ meu tuaf ein reꞌ Uisneno nfee sin he hi mꞌurus sin. Mes hi ro he mjari ꞌtopeꞌ arekot, reꞌ miruruꞌ ma mikriraꞌ ranan meu sin. \v 4 Naiꞌ Yesus reꞌ naan, In on reꞌ Aꞌnaak Atukus. Oras In ankoen On anfain neem, Uisneno nroim he nfee ki hi upam, natuin hi mꞌurus Iin na nok rek-reko. Upaf naan, ka bisa nreuꞌ fa, fin in ntahan nabar-baar. \s1 Fainekat neu muinf ein \p \v 5 Muinf ein! Hi ro mneen ma mitniin aꞌnaak jemaaꞌt ein. Hi arki ok-okeꞌ kais maikas hi tuam ein. Fin matuꞌi et Uisneno In Suur Akninuꞌ mnak, \q1 “Uisneno nraban neu tuaf reꞌ ntunaꞌ ma naꞌratan sin tuak ein, \q2 mes In nroim he naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu tuaf reꞌ neek aꞌparan.”\x + \xo 5:5 \xt Fainekat 3:34\x* \p \v 6 Es naan ate, hi arki ok-okeꞌ ro he mimnau Uisneno In kuasa, he hi kais maiks om. Aꞌroo-ꞌroo te, of nateef nok in oras, Uisneno he nboꞌis ki.\x + \xo 5:6 \xt Naiꞌ Mateos 23:12, Naiꞌ Lukas 14:11, 18:14\x* \v 7 Amnonaꞌ ma mfee hi neekm ein he Uisneno es reꞌ anꞌurus areꞌ saaꞌ-saaꞌ ii reꞌ nmoeꞌ hi teenb ein maꞌfenaꞌ. Fin In es reꞌ ankius ma npairoir ki. \p \v 8 Ampaant om, oo! Mitenab mirek-rekoꞌ! Ampao rek-reko, natuin hit musu, es reꞌ nitu ꞌnakaf he nareuꞌ nain ki. In he nꞌoor naan ki, on reꞌ muiꞌ fui apisut reꞌ natooꞌ, ma naim muꞌit reꞌ anjair in amnahat. \v 9 Mes kais mimtau. Hi ro he mraban nitu ꞌnakaf naan. Hi ro he maran ma mtahan amsaꞌ he mpirsai meu Uisneno piut. Fin hi mihini mrair mak, hi aok-bian apirsait ein anbin mee-mee, ro napenin susat on reꞌ hi msaꞌ. \v 10 Mes mimnau, fin Uisneno nroim he naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu kit. In es reꞌ noꞌen naan ki he mjair Iin na, natuin hi mtoupu mrair Kristus. Es naan ate In he naꞌratan ki, he hi bisa mmoin piut mok Ne. Mes karu hi mipeni mrair susat ma maꞌneꞌat ambi pah-pinan ia rabah, Uisneno he narekoꞌ nafaniꞌ ki. In he nfee ki ꞌbeꞌif ma maꞌtanif, ma nmoeꞌ ki maran ma mtahan. In natokoꞌ ki mbi fatu ꞌsukif maꞌtaniꞌ msaꞌ. \v 11 Hai mtoit he Uisneno es reꞌ annaaꞌ areꞌ kanan kuasa tar antea nabar-baar. Batuur on naan, tua! \s1 Naiꞌ Petrus nasoup in surat \p \v 12 Naiꞌ Silas\f + \fr 5:12 \ft Tuis uab Yunani nbi reꞌ ia nak, \ft \+it Silvanus\+it*. Silvanus naan naiꞌ Silas in kanan es. Amrees in retaꞌ anmurai nbi \+it Haef ein sin Retaꞌ\+it* 15:22,40.\f* anturun ma nbaab kau he ꞌtui suur anaꞌ reꞌ ia. In reꞌ naan, hit aok-bian atoin apirsait, ma au tuaf reꞌ au ꞌpirsai. Au ꞌfaineek ki, he hi maran ma mtahan maꞌtaniꞌ, fin Uisneno naruruꞌ ma nakriraꞌ In nekan arekot neu kit piut. Onaim hi ro he mhaek piut, kais amtet-koit. \p \v 13 Apirsait ein abitan kota Babel sin imsaꞌ ansoun ein haan tabes ma haan buseet neu ki. Uisneno npiir inrair naan sin, on reꞌ In anpiir naan ki. \p Au anah naiꞌ Markus ansonuꞌ haan tabes ma haan buseet amsaꞌ.\x + \xo 5:13 \xt Haef ein sin Retaꞌ 12:12,25, 13:13, 15:37-39, Kolose 4:10, Naiꞌ Filmon 24\x* \p \v 14 Karu hi maktefan ate, misee mpaek maneek panaf he miruruꞌ ma nakriraꞌ hi maneekm ein. \p Au ꞌroim he hi arki ok-okeꞌ reꞌ ampirsai Kristus bisa mmoin mok mamut, mbi rais rameꞌ, ma taininaꞌ. \q2 Saloom, \q2 Au naiꞌ Petrus kau, tua.