\id HEB - Abau NT [aau] -Papua New Guinea 2006 (DBL -2014) \h HIBRU \toc1 Mamey, Hibru-uwrsa me ma mey kow ha hok non \toc2 Hibru \toc3 Hi \mt1 HIBRU \mt2 Mamey, Hibru-uwrsa me ma mey kow ha hok non \ip \bd Meyamey uwr hokwe:\bd* Mamey Hibru kokwe posokwaw po meyamey pak e, nonkway lwak popriy pey. \ip \bd Yier hiy ma lwayr meyamey hokwe:\bd* Hromkwe nonkway lwak pey. \ip \bd Enekwei hiy ma meyamey hokwe:\bd* Uwr mamey Hibru ke ma meyamey hokwe enekwei Yia 60-70 so ompok sok meyamey, Jisas hiy ma lokrue so meyki. \ip \bd Ok mamey mon ma lwak mokwe senkin:\bd* Mamey ipey-ar okukwe kristen-uwrsa Juda ko me meyamey kow, hom hmo sow porih arian me ma-ley mon nakyas ame. \ip \bd Mamey ohok ko ok ipey-ar kokwe senkin:\bd* Krais hiykwe hromo Pris-Makwey-uwr ipey-ar. Hiykwe Moses so eir mon lwak, seyr pris porih ko mo eir mon lwak, seyr hyo naws prawk kow mey kokwe, naws prawk kow mey paraw pris, hom ma meio mo eir mon lwak. Uwr mamey okwe ma mey hiykwe, Juda me senkin me-kupaku, “Homkwe Juda mo naws prawk kow yor arian me peie ma-ley meio o, sawk Krais so lokrue ke-aw nanpanan e. Payhokuaw, Krais so nioh hokwe, ayay ma naws prawk kow mo nioh mo eir mon lwak.” \ip \bd Mamey ohok ko uron ko ipey-ar hokwe senkin:\bd* Uwrsa kraiar ki erey suko homkwe God se kokwe yerki senkin senkin non lanio pawk lokruok. Mamey okukwe senkin sokwe me, Yerki God so owh mon ley ey hokwe, mo Krais so mey ko kueir non-aw ley. Mo Juda-uwr hom sow senkin senkin mamey porih mon ma lwak non pyay hi, homkwe Krais lopa lwak ankin, homkwe God so owh mon liy ley ley. \c 1 \s1 God so ok, hyo Ney so kueir ma me hok non \p \v 1 Paraw kokwe God hiykwe enekwei kraiar, seyr yerki senkin senkin non kokwe hromo iwey-om mokwe profet mo woki mon lohruw-a. \v 2 Sawk enekwei pariawey omokwe hiykwe hreme kokwe hyo Ney so woki mon lohruw-a. God hiykwe ki o, non o, hyo Ney sohiy so uru so kueir monhre nok, hye kiy-nak-me-iaup, omok enekwei pariawey hiy lousne non omeme sohom mo liaup-uwr lwak e. \x * \xo 1:2 \xt Jon 1:3\x* \v 3 God so Ney sohokwe God so krai seirpey so panpaniowni, seyr hiykwe orih hiykiaw panapan nuw-wak. Seyr hiykwe non o, ki o, hyo ok ko krai non senkin-aw mesay wayr. Seyr uwrsa mo yor piap me mon mnow-mnow yerki se ma meio kow so meyki hokwe, hiykwe God, Krai Seirpey-ar non so sayar mon kiynak-iwak, nonkumey mon kokwe. \x * \xo 1:3 \xt Ap 2:33-34; Kol 1:20; Hi 8:1\x* \s1 God so Ney hiykwe ensel mo eir mon lwak \p \v 4 Ney hiykwe ensel mo eir mon lwak, seyr liy-liy-aw, uru, God hiy hye ma kow hokwe, ensel mo uru mo eir mon lwak. \x * \xo 1:4 \xt Fl 2:9\x* \v 5 Payhokuaw, God hiykwe hyo ensel prueyn se senkin pase me e, \q1 “Hunkwe hano Ney, enekwei pokon ohokwe hakwe hno Aio po kiy-wak.” \rq Sng 2:7\rq* \q1 Seyr God hiykwe ensel prueyn se senkin nanpanan ohruw-a pa, “Hakwe hyo Aio lwak ey, sa hiykwe hano Ney lwak ey.” \rq 2 Sml 7:14; 1 Sto 17:13\rq* \m \v 6 Sawk enekwei, God hiy hyo Ney peyrmawk-ar ko se ki erey me-ha menkin, hiykwe senkin nak-me, \q1 “God so ensel lowpwarowp homkwe hye kwa kampueys me-ihey.” \rq Lo 32:43\rq* \m \v 7 Sawk hyo ensel me ma lohruw-a hokwe, God hiykwe senkin me, \q1 “God hiykwe hyo ensel me kokwe howniy monhre, sa hyo mey-uwr me kokwe ya-pi monhre.” \rq Sng 104:4\rq* \m \v 8 Sawk Ney se kokwe God hiykwe senkin me, \q1 “Hwon king ma lwak hokwe, God ara, senkinaw-aw lwak peyow peyow ey! Hunkwe hno uwrsa me kokwe yerki luw-luw-aw non hiy-wayr.” \q1 \v 9 Hunkwe yor luw-luw-aw mokwe uron-pi ko-ar nuw-wak, sawk hunkwe yor piap me lono way. Sohiy so hokuaw kokwe God, hno God hiykwe hne hno wayh-om mo eir mon po liaup, hne kar ley wel non ma neyr-a-neyr kow non. \rq Sng 45:6-7\rq* \m \v 10 God hiykwe seyr hyo ney se senkin nak-me, \q1 “Hakamay ara, peyrmawk-ar kokwe ki hokwe mo hwon monhre, seyr hno iha arian non kokwe hunkwe nonkumey me monhre. \q1 \v 11 Ki o, nonkumey o, hehekwe ya lira por ha a, sawk hunkwe senkin-aw lwayr peyow ey, hohkwe laplap ke hieyn ya sopruw kawk a. \q1 \v 12 Hunkwe hehekwe saket ke hieyn ka-lohon-a-lohon ey, seyr hehe kokwe laplap ke hieyn, liy-liy-aw swahya-sow ey. Sawk hunkwe enekwei enekwei liy-liy-aw lwak, seyr hunkwe senkin-aw lwayr peyow peyow.” \rq Sng 102:25-27\rq* \m \v 13 God hiykwe hyo ensel prueyn se senkin me pa, \q1 “Erey kiy-iwak, hano sayar mon, omok ha hno awia me hno sune mon now-pay sune ke lyay ey ke hieyn lyay kow sehe.” \rq Sng 110:1\rq* \m \v 14 Hai, ensel mokwe sawk pay mo? Homkwe niohney yaprue, God so mey me ma meio kow hom non. Hme kokwe seme me-ha, uwrsa God so me-huonok-prosue-yor ke lonok ey me hiymon e. \x * \xo 1:14 \xt Sng 34:7; 91:11\x* \c 2 \s1 God so huonok-prosue-mey ke kwa nanpanan wayr \p \v 1 Sohiy so hokuaw kokwe hromkwe okar-ok, hrom ma lonuayk mokwe nuw-nakruok kraipakrai wayr e, sa hromkwe yeyk, howniy hok ma lway nak-yaw merie merie keyn me hieyn lwak ame. \v 2 God so ok, ensel hom hromo iwey-om me ma nake kow kokwe okar-ok po lousne. Sa uwrsa, ok sohok ko meyki ma ley lopa ma lwak me kokwe, God hiykwe hmo hyaw lwak yor ke liy-liy-aw po ma-sahre nakway. \x * \xo 2:2 \xt Ga 3:19\x* \v 3 Paraw senkin ma lwak hokwe, hai, enkin kokwe hrom God so huonok-prosue-mey aiopey hay ke hyaw lwak ankin, hromkwe perey hakan a? Huonok-prosue-mey sokukwe mo Hakamay hiykiaw nuw-me-sanion sow pie, seyr uwrsa hye ma lonuayk pie homkwe hreme senkin meio mesair kow, huonok-prosue-mey sokukwe mo okar-ar. \x * \xo 2:3 \xt Hi 10:29; 12:25\x* \v 4 Ok, uwrsa sohom ma mesor mokwe, God hiykiaw meir suwon o, mey krai non o, mey irweyk senkin senkin o, seyr Niohney Pekneyweys so kyai hyo uron arian nonaw ma lowndiy kow o, sohom non manak-meio sakon kawk popriy. \x * \xo 2:4 \xt Mak 16:20; 1 Ko 12:4,11\x* \s1 Hreme huonok prosue Uwr \p \v 5 God hiykwe ki iwon omok lousne ey hrom ma kiy-ohruw-a ohokwe, ensel hom hiy-wayr e me-iaup pa. \v 6 Sawk uwr prueyn hiykwe God so mamey porih mon kokwe senkin me, \q1 “God ara, iwar ki ko hokwe penkin so, hunkwe hye sehe nanpanan o? Hiykwe uwrsa ki ko mo ney, sa hunkwe hye panoke hiymon o? \q1 \v 7 Enekwei haraw-aw ohokwe hunkwe iwar me kokwe ensel mo ouon mon po me-iaup. Sawk hunkwe uwrsa me kokwe panpaniowni o, uru ayaw ma lwak o, seme king so makwey-kokway ke hieyn ma-sahre kow nok, \q1 \v 8 omeme lowpwarowp me hiy-wayr e nak-me-iaup.” \rq Sng 8:4-6\rq* \m God hiykwe omeme lowpwarowp, hom uwrsa mo ouon mon lwak e ma me-iaup so meykyar hokwe senkin, omeme kamon iwar mo ouon mon lwak lopa liy lwak ley. Sawk enekwei ohokwe hromkwe senkin korey kiy-ira pey, uwrsa homkwe omeme lowpwarowp me hiy-wayr, korey law-ar. \v 9 Sawk hromkwe Jisas se lira. Hye kokwe enekwei haraw-aw ensel mo ouon mon sehe kyor-nekie ha, hiy God so maym ko kueir nonaw uwrsa lowpwarowp me lokrue kow e hokuaw. Sa enekwei enkin ohokwe, hiy ma lokrue so hokuaw kokwe, hyekwe panpaniowni o, uru ayaw-ar ma lwak o, seme king so makwey-kokway ke hieyn po ma-sahre kow. \x * \xo 2:9 \xt Fl 2:8-9\x* \p \v 10 God, omeme lowpwarowp me ma Monhre-uwr, seyr senkin-aw ma mesay wayr, hiy Jisas, hreme Huonok-prosue-uwr se aw nak-ok yerki nonaw ma mon mnow-mnow ihey hokwe, yaprue-ar. Hiykwe senkin sehe lon, uwrsa poya-poya hom hyo panpaniowni se non-wawwaw onok e. \p \v 11 Jisas, uwrsa me pekneyweys ma mon wak Uwr o, seyr uwrsa hiy pekneyweys ma mon wak sohom o, homkwe uwrku kamon-aw. Sohiy so hokuaw kokwe Jisas hiykwe hme hyo wayh-om-ok ma mowie hokwe, owh-mar lon pa sehe lwak. \x * \xo 2:11 \xt Mat 25:40\x* \v 12 Hiykwe God se kokwe senkin me, \q1 “Hakwe hano wayh-om mokwe mey, hwon ma meio me mesor kow ey. Sa hom hne kampueys me-ihey e hokruw ankin, hakwe hmo inour mon hne nak-me-ihey ey.” \rq Sng 22:22\rq* \m \v 13 Hiykwe seyr senkin me, \q1 “Hano nanpanan kiykiy-ay yor hokwe God se-aw nyay-nyay.” \m Seyr hiykwe senkin nak-me, \q1 “Hakwe ehe, seyr hane nion ma non-wak mokwe, ney lowpwarowp, God hiy hane ma kow sohom non.” \rq Ais 8:17-18\rq* \p \v 14 Sa uwrsa, Jisas hiy ney-ok ma me hom, pion o, nioh o, sohom non ma lwak hokwe, hiykiaw kokwe sa hme hieyn lousne nok, hme nion ki erey non-waw-waw wayr. Hiykwe senkin sehe lon, sa hyo lokrue non kokwe hiykwe Satan, lokrue-yor ke ma nakruok-uwr so krai se mon piapay e hokuaw. \x * \xo 2:14 \xt 1 Jn 3:8; MHO 12:10\x* \v 15 Seyr uwrsa, lokrue yor ke ma hok me hokuaw mey-uwr puraw ma lwak wayr-wayr seme hrorsay preisia ha e. \v 16 Sa ok kamon kokwe kumay lwak: Hiykwe ensel me hiy-mon e le pa, sawk hiykwe Abraham so ney-nona me hiy-mon e le. \v 17 Ok sohok ko meyk-ar kokwe senkin, hyo wayh-om hom penkin lwak e, hiykwe hme hieyn liy-liy-aw po lousne. Suw hiykwe hmo Pris Makwey-uwr liy lwak, uron lowk yor non, seyr hiymon kraiay wayr-wayr yor non. Sa hiy God so mey-wayh ma lwak se hokuaw kokwe, hiykwe uwrsa mo yor piap mokwe liy lorionay kow. \v 18 Hiykwe hye ma leykawn ir se hokuaw aw ma nak-ok hokwe, hiykwe uwrsa, Satan hiy ma leykawn ir somokwe liy hiy-mon. \c 3 \s1 Jisas hiykwe Moses so eir mon lwak \p \v 1 Hano kristen-wayh, God nonkumey ko hiy ma nak-me-huonok om, homkwe Jisas se kwa lira kraipakrai. Hyekwe God hiykwe aposel se hieyn po me-ha, hromo nanpanan kiykiy-ay yor hrom ma me-sor hror-say mo Pris Makwey-uwr lwak e. \x * \xo 3:1 \xt Hi 4:14; 7:26\x* \v 2 Seyr hiykwe God, hye mey lowpwarowp seme meio e ma me-iaup se-aw nanpanan wayr kraiay, Moses hiy God so mey Israel me ma hiy-mon ke ma nanpanan hiymon wayr kraiay senkin. \x * \xo 3:2 \xt Nam 12:7\x* \v 3 A se meio-uwr so uru hokwe a so uru so ouon mon liy lwak ley. Seyr liy-liy-aw, Jisas so uru hokwe Moses so uru so eir mon lwak. \v 4 A kamon hiykwe hiykiaw-aw liy mon ousne ley, mo unsaney hom meio. Seyr omeme lowpwarowp ki mon ma lwak mokwe mo God hiykiaw meio ousne. \v 5 Moses hiy Israel me hiy-mon mey, God hiy hye ma kow ke ma nanpanan hiymon kraiay wayr hokwe, hiykwe God so a so mey-uwr se hieyn meio. Seyr hiykwe ok, God hiy omok mesor ey me mesor koruay. \x * \xo 3:5 \xt Nam 12:7\x* \v 6 Sawk Krais, hiy God so a mon mey ma nanpanan hiymon kraiay wayr hokwe, hiykwe God so ney-ar se hieyn meio. Sa hyo a hokwe, mo hromkiaw, hrom hok lopa lorok kraiay ankin, seyr hrom omeme, hiy ma me-loray seme uron hyohyo lon ankin. \s1 God so uwrsa mo liwak nieys enekwei hiy non \p \v 7 Niohney Pekneyweys hiykwe mo senkin me wayr, \q1 “Homkwe enekwei ohokwe God so wouk-ok ke lonuayk ankin, \q1 \v 8 homkwe ku-mein peie lwak o, hmo iwey-om hom God se ma lono me hieyn. Uwrsa sohom ki hrahra-aw mon ma lwak hokwe, homkwe God so krai se mon ir. \rq Kis 17:7; Nam 20:2-5\rq* \q1 \v 9 Kipay serey mon kokwe homkwe hane mon ir, seyr hane leykawn. Mo hom enekwei 40 yia non hano krai lowpwarowp, hme ma meio mesair kow me lira liok. \q1 \v 10 Sohiy so hokuaw kokwe hakwe uwrsa somokwe aw-mar seme lie nok, senkin nak-me, ‘Uwrsa sohom mo uron mokwe enekwei enekwei weywar lwak, seyr hano sow me pyay pey.’ \q1 \v 11 Hakwe sawk hmekwe aw-mar seme lie nok, senkin kiy-nuwnak-oiow, ‘Homkwe kipay, ha hme liwak nieys e ma me-loray hokwe, liy lyawriy ley!’” \rq Sng 95:7-11; Nam 14:21-23\rq* \p \v 12 Hano kristen wayh-om, homkwe iray-iray non kwa lwak, sa hmo prueyn hiykwe uron, nan kiykiy-ay yor lopa seyr yor piap-araw non ma nak-wak se hokuaw lwayr peyow God se meyki mon kekie hain lak. \v 13 Homkwe enekwei enekwei wayh-wayh me kwa hiy-mon kraipakrai, senkinaw-aw, enekwei ok “Pokon”, God so mamey mon ma lwak hok senkin-aw ma lwak ohokwe. Sawk hmo prueyn se hyo yor piap homkiaw ku-mein mon noweyn-noweyn wak lak. \v 14 Suw senkin, hromkwe ok, hrom ma nan kiykiy-ay pie kokwe, senkinaw-aw nuw-nakruok kraiay ankin, enekwei pariawey hiy nuw-ousne, hromkwe Krais se nion non-wawwaw onok wayr ey. \p \v 15 God so mamey hokwe senkin me, \q1 “Homkwe God so wouk-ok kokwe pokon kiynuw-onuayk ankin, homkwe ku-mein peie lwak o, hmo iwey-om hom God se aw ma lono me hieyn.” \rq Sng 95:7-8\rq* \p \v 16 Hai, unsaney God so wouk-ok ke ma lonuayk, sawk aw ma lono mokwe posokwaw mo? Uwrsa somokwe mo Israel-ar, Moses hiy Isip ko me ma hiy-ey hom non. \x * \xo 3:16 \xt Nam 14:1-35\x* \v 17 Hai, God hiykwe enekwei 40 yia non kokwe aw-mar pose lie so? Israel-uwrsa, yor piap me ma mon me lie, sa homkwe ki hrahra-aw mon seme lokrue sa-okrue. \x * \xo 3:17 \xt 1 Ko 10:10\x* \v 18 Hai, enekwei God hiy senkin ma loiow, “Homkwe kipay, hme ha liwak nieys e ma me-loray hokwe, liy lyawriy ley”—suw hiykwe pose me so? Hiykwe uwrsa hye ma lonuayk sisape me me. \v 19 Sa hromkwe Israel mo okpey ke senkin lira, uwrsa somokwe kipay sohokwe pase lyawriy e, payhokuaw, homkwe nanpanan kiykiy-ay pa. \c 4 \s1 God so uwrsa mo liwak nieys enekwei \p \v 1 God hiykwe enekwei, hrom liwak nieys ihey ey se po me-loray. God hiy senkin ma me-loray se hokuaw kokwe hromkwe iray-iray non seme nak-wak e, sawk hmo prueyn hiy ma makuayk se hokuaw kokwe liwak nieys ihey ey sohokwe lonok pa senaw lwak. \v 2 Payhokuaw, God so ok-ihey kokwe hromkwe po lonuayk, paraw Israel hom ma lonuayk senkin. Sawk Israel hom God so ok ke lonuayk liok, ok sokukwe hme hiymon pa, payhokuaw, hom ma lonuayk mokwe, homkwe nak-nanpanan kiykiy-ay pa. \v 3 Sa hrom uwrsa ma nan kiykiy-ay hromkwaw liwak nieys ihey ey, God hiykiaw ma me senkin, \q1 “Hakwe kasaw nuw-hohuaw, sa hakwe sehe nak-oiow, ‘Uwrsa somokwe kipay, ha hom liwak nieys e ma me-loray hokwe, liy lyawriy ley.’” \rq Sng 95:11\rq* \m Mo enekwei ki ehe monhre pie nonaw God hiy hyo mey lowpwarowp me meio lowpway liok, sa hiykwe ok sokukwe seseyn manak-me. \v 4 Payhokuaw, ok kamon, God so mamey porih mon ma lwak hokwe, enekwei eypok iha sirom mu nareysyar sohom mo pariawey se senkin me, “God hiykwe enekwei iha sirom mu nareysyar sohom mo pariawey-ar sok liwak nieys, seyr mey kamon hiy ma meio lowpway pa hokwe lwak pa.” \rq Stt 2:2\rq* \m \v 5 Sa God hiy ok liwak nieys ihey ey sokwe ma ma-lohruw-a hokwe, hiykwe senkin ma-me, “Homkwe kipay, ha hme liwak nieys e ma me-loray hokwe, liy lyawriy ley.” \rq Sng 95:11\rq* \p \v 6 Okar, uwrsa har homkwe God so liwak nieys ihey yier hokwe ya lyawriy a. Sawk uwrsa, God so ok-ihey ke peyrmawk ma lonuayk pie homkwe lyawriy pa, payhokuaw, homkwe lonuayk sisape. \v 7 God hiykwe sawk enekwei kamon hiy pokon-ok ma me se sehe ma-me-iaup. Sa yia kraiar so meyki hokwe, God hiykwe Devit so woki mon kokwe, ok kamon God so mamey porih ko, ha arakwon eir mon ma me hain ke senkin sehe ma-lohruw-a, \q1 “Homkwe God so wouk-ok kokwe pokon kiy-nuw-onuayk ankin, homkwe ku-mein peie lwak o.” \rq Sng 95:7-8\rq* \m \v 8 Suw senkin, Josua hiykwe uwrsa me kokwe liwak nieys ihey ey, God hiy ma me-loray sohokwe kow lowpway hokwe, God hiykwe enekwei iwon kamon se ma-me-sakon kawk pa po lwak. \x * \xo 4:8 \xt Lo 31:7; Jos 22:4\x* \v 9 Suw senkin mesair kow, enekwei God so uwrsa hom liwak nieys ey hokwe, peyr lwak se. \v 10 Suw senkin, uwrsa liwak nieys ihey ey, God hiy ma me-loray sehe lonok ankin, homkwe hmo mey arian me ma-meio lopa lwak ey, God hiy hyo mey ma meio lowpway se ma liwak nieys senkin. \x * \xo 4:10 \xt Hi 4:4\x* \v 11 Sa hromkwe liwak nieys ihey ey sehe lonok ey hokwe, i seme nuw-e e, sa hromo prueyn hiykwe liwak nieys ihey ey sehe uwrsa seme hieyn lonok pa senaw lwak. Homkwe lonok pa seme lwak, payhokuaw, homkwe lonuayk sisape. \p \v 12 God so ok kokwe inaw lwayr, seyr mey senkin senkin me liy mon ousne. Ok sohok ko aru hokwe aw-uwr mo aw-seik ko por kreysyar ko aru ko eir-ar mon nuw-wak. Hok lokiane ankin, muwmon sapirow nak-ousne, wa o, niohney o, hoh ma non-okin peykyay mon, seyr oiow o, how o, hoh ma non-okin peykyay mon. God so ok kokwe uwrsa mo mawkworom ko o, uron ko o, seme lira mesor anon anon. \x * \xo 4:12 \xt Ef 6:17; MHO 1:16; 19:13-15\x* \v 13 Omeme lowpwarowp, God hiy ma monhre mokwe, hyo nene mon kokwe liy lwak sue ley. Korey. Omeme lowpwarowp mokwe, hyo nene mon kumay lwak, seyr yapaw lwak. Sa omok kokwe hrom lowpwarowp kokwe hromo yor ki mon ma meio hain me God se nian mesor kow ey. \s1 Jisas hiykwe Pris Makwey-uwr \p \v 14 Hromkwe nanpanan kiykiy-ay yor, hrom ma nak-wayr mokwe seme nakruok kraipakrai e. Payhokuaw, hromkwe Pris Makwey-uwr ipey-ar non, hiykwe nonkumey God hiy ma lwak ko se ma lousne hiy non. Hiykwe Jisas, God so Ney norwayo arian. \x * \xo 4:14 \xt Hi 3:1; 10:23\x* \v 15 Hromo Pris Makwey-uwr hiykwe, hrom uwrsa krai lopa ma lwak me uron lowk lopa liy lwak ley. Payhokuaw, hiykwe uwr, hreme hieyn, Satan hiy yerki senkin senkin non ma leykawn ir hiy non, sawk hiykwe yor piap me makuayk meio pa. \v 16 Sei, hromkwe God so sia-king ko maym ohriar mon ley e, uron hok lopa non. Serey kokwe, hromkwe hyo uron lowk yor ke liy lonok, seyr hyo maym ke liy lirway, enekwei hrom God hiy hreme hiymon e mon ankin. \x * \xo 4:16 \xt Hi 10:19\x* \c 5 \s1 Jisas hiykwe Pris Makwey-uwr seirpey-ar \p \v 1 Hromkwe nonkway, Pris Makwey-uwr mo prueyn prueyn-aw mokwe, uwr mo ompok ko me seme pain, God so mey me, uwrsa mo liy meio e. Seyr Pris Makwey-uwr homkwe, ayay yaprue o, omeme prawk yaprue non o, seme God se naws kow, uwrsa mo yor piap-araw me mon-say kow e. \v 2 Hyo owh arian krai lopa ma lwak se hokuaw kokwe, hiykwe uwrsa nonkway lopa, seyr meiaw ma lanyan me sosok-aw liy hiy-mon. \v 3 Sohiy so hokuaw kokwe, uwr sohokwe, ayay, God se ma naws prawk kow mokwe, uwrsa mo yor piap-araw me-aw mon-say kow e naws kow pey, sawk hyo yor piap-araw arian o, seme mon-say kow e naws kow. \x * \xo 5:3 \xt Wkp 9:7; 16:6\x* \p \v 4 Uru Pris Makwey-uwr sohokwe, uwrsa homkwaw puraw liy lonok ley, sawk uwr, God hiykiaw ma me-iaup hiykwaw, hiykwe Pris Makwey-uwr liy lwak, Aron se ma lahan iaup senkin. \x * \xo 5:4 \xt Kis 28:1\x* \v 5 Seyr liy-liy-aw, Krais hiy Pris Makwey-uwr ma lwak hokwe, uru seirpey senkin sohokwe, hiykiaw-ayay-aw me-iaup pa. Sawk God hiykwe Krais se senkin me, \q1 “Hunkwe hano ney norwayo, pokon ohokwe, hakwe hno Aio-ar lwak.” \rq Sng 2:7\rq* \m \v 6 Hiykwe seyr mamey porih mon kokwe ok kamon senkin me, \q1 “Hunkwe Pris Makwey-uwr senkinaw-aw nuw-wak peyow-peyow ey, Pris Melkisedek hiy po lwak hain, liy-liy-aw senkin lwak ey.” \rq Sng 110:4\rq* \p \v 7 Enekwei, Jisas hiy ki erey ma lwayr non, God se ma mesopok hokwe, hiykwe eheyr aiopey hay nene-hu kraiar non nak-yuk mesopok kraiay. Hiykwe nonkway, uwr hye lokrue-uwr mo yier ko se ma-huonok prosue ey hokwe, mo God hiykiaw-aw. Sa hiy God so ouon mon ma lwak meinkiowp se hokuaw, God hiykwe hye sehe lonuayk me. \x * \xo 5:7 \xt Mat 26:36-46; Fl 2:6-8\x* \v 8 Mo Jisas hiy God so ney norwayo lwak hi, hiykwe God so ok me lonuayk me yor kokwe, aw nak-ok yerki non-aw mon sorasor. \v 9 Jisas se nuw-mon mnow-mnow ihey ousne menkin, hiykwe sawk God so me-huonok-prosue-mey ko meykyar sehe lousne, uwrsa lowpwarowp God so ok me ma lonuayk me me hiymon e. \v 10 Seyr God hiykwe hye kokwe Pris Makwey-uwr me-iaup, Melkisedek, hiy paraw pris ma lwak senkin. \s1 Meyki ma kankoum sow yor ke ma me-sous hiy non \p \v 11 Okpey sokukwe aiopey hay, sa hromkwe ok kraiar liy nak-me. Sawk ok seme hme hiy-me sorasor popriy ey hokwe honon honon nuw-wak, payhokuaw, hmo mon-sorasor yor mokwe nuw-okunpakun. \v 12 Mo hom enekwei meipey hay kristen lwak hi, hakwe hom hiymon-sorasor-uwr lwak e po naruok lokruok. Hakwe senkin nan, hme kokwe God so ok peyr-ar ko mokwe hiymon-sorasor-uwr prueyn hiy ka mahiy-mon sorasor. Hakwe hom ayay kraipakrai me la e naruok lokruok, sawk homkwe ney nopre me hieyn, mu-hi me-aw lowswa wayr. \x * \xo 5:12 \xt 1 Ko 3:1-3\x* \v 13 Payhokuaw, unsaney, muhi-aw posokwaw lowswa wayr e, hiykwe ney nopre-aw lwak. Uwr senkin sohokwe, yor luw-luw-aw ma lwak mokwe, nonkway popriy pey. \v 14 Sawk ayay kraipakrai mokwe uwrsa hakamay hom la. Sa uwrsa sohom God so mey ke ma meio hniypahniy mokwe, yor yaprue o, yor piap-araw o, liy lira mesor anon-anon. \c 6 \s1 Ney nopre me hieyn peie lwak wayr-wayr o \p \v 1 Sei, hromkwe Jisas Krais so hiymon sorasor-ok, hrom ma lonuayk pie mon-aw peie am-suarok ne o, sawk hromkwe Jisas Krais so hiymon sorasor-ok krai non, kristen me imasi mon wak ey, seme mon sorasor e. Sawk hiymon-sorasor-ok, hrom senkin ma lonuayk pie, weynpaweyn, lokrue ke ma mon ousne me lokriy hain e, seyr God se nan kiykiy-ay e, seme-aw peie nakruok o. \v 2 Seyr hu hawr yor, uwrsa me ma mon mnow-mnow o, seyr yor, uwrsa me iha non ma nekie hiy-mesopok o, seyr ok, lokrue-uwrsa, hom omok ma-loksian ey o, seyr ok, God hiy hreme enekwei pariawey sok lira mesor anon-anon ey o, somokwe hromkwe hrousohrou liy ma-mesor ley. \v 3 Sawk God hiy hreme ipan lon ankin, hromkwe hiymon sorasor-ok krai non me hiymon sorasor ey. \s1 God so ok-ihey ke meyki peie kankoum sow o \p \v 4 Hai, uwrsa, hmo nan kiykiy-ay yor ke meyki ma kankoum sow hain mokwe, yerki penkin non ma-me-huonok a? Uwrsa somokwe God so ey ihey mon po lanio sayok, seyr God so maym ihey ke po samner ir, seyr Niohney Pekneyweys se po non-wawwaw onok. \v 5 Uwrsa senkin somokwe God so ok, hok yaprue ma lwak o, seyr God so enekwei, omok lousne ey sohiy so krai o, po meio hrekawk hrekawk. \v 6 Uwrsa senkin somokwe hmo nan kiykiy-ay yor ke lokriy ha ankin, hmo uron mokwe liy ma-kankoum e ko. Payhokuaw, homkwe hmo me-puar yor nonaw God so ney norwayo se hrousohrou manak-okin pror kawk sawan okrue, seyr hye uwrsa mo inour mon ma-mon owh-mar owh-mar yay. \x * \xo 6:6 \xt Mat 12:31; Hi 10:26-27; 1 Jn 5:16\x* \p \v 7 Uwrsa har homkwe, ki yaprue se hieyn. Sueyr lows mokwe, sueyr-hu hokwe, ki ouon mon yaprue ley-kawk nok, seyr wueir-ayay me yaprue mon ie, uwrsa, ayay ma saro me hiymon e. Sa ki hiykwe God so uron ihey-ar so ouon mon lwak. \v 8 Sawk uwrsa har homkwe ki piap-araw se hieyn. Ki, ur inan non o, pan piap o, seme ma mon eip hokwe, hromkwe yaprue liy lira ley. Ki senkin sohokwe, ok piap-ok liy me, seyr omok kokwe ya non mon oum-pru kawk lowpway ey. \x * \xo 6:8 \xt Stt 3:17-18\x* \p \v 9 Hromo wayh ihey-ar om, mo hrom hme arakwon ok krai non me mesor kow hi, hromo uron mokwe hme senkin nuw-nonkway, hmo owh mon kokwe yor yaprue hokwaw lousne ey. Yor yaprue sokukwe, God so mey, hme me-huonok prosue ey ke ma mesair kumay kow hok non. \v 10 God so lira mesor anon-anon yor kokwe, luw-luw-aw lwak lopa liy lwak ley. Hiykwe hmo mey yaprue o, hmo uron-pi ko-ar yor, hye ma mesair kow o, liy lorionay ley. Hmo uron-pi ko-ar lwak yor sokukwe, paraw o, enekwei enkin o, kristen me po hiymon. \x * \xo 6:10 \xt Hi 10:32-34\x* \v 11 Hromo uron ipey-ar hokwe senkin, hmo yor hom ma kiy-meio wayr somokwe, homkwe meio kraiay nonaw nuw-wak e, senkinaw, enekwei pariawey-ar hiy lousne. Homkwe senkin lon ankin, God so yor yaprue, hom hyohyo ma lon mokwe, hmo owh mon ya lousne a. \v 12 Hromkwe, hom akiaup lwak e nan pey, sawk homkwe uwrsa God se ma nan kiykiy-ay, seyr liwak meinkiowp yor nonaw ma lwak me hieyn kwa lwak. Hom senkin lon ankin, homkwe omeme, God hiy ma me-loray me ya lonokyaw a. \s1 God so ok-loray kokwe ok-arar \p \v 13 Enekwei God hiy hyo ok-loray ke Abraham se ma mekow hokwe, hiykwe hyo uru arian non loiow me. Payhokuaw, uwr prueyn hyo eir mon seirpey ma lwak hokwe, korey lwak pa. \v 14 Hiykwe senkin loiow me-loray, “Abraham, hunkwe hano uron ihey-ar so ouon mon nuw-wak, seyr hno ney-nona mokwe, hakwe kraiar-ar mon ousne ey.” \rq Stt 22:16-17\rq* \m \v 15 Abraham hiy meinkiowp-aw ma naruok wayr so meyki hokwe, hiykwe hye ma me-loray se lonok. \p \v 16 Uwrsa mo loiow-me yor kokwe, uwr prueyn seirpey-ar so uru non loiow-me. Loiow-me yor sokukwe, ok ipey-ar hom ma nan me lohruw-a sakon kawk. Sa ok kamon hokwe, ok sokwe irweyk eyn liy ma-me-sakei ley. \v 17 God so uwrsa arian, hyo me-loray-ok me ma lonuayk mokwe, God hiykwe hyo uron arian se mesor sapi-sow kow e mon, hom senkin nonkway e, hiykwe hyo ok-loray kokwe irweyk liy ma-nan sakei ley. God hiykwe hyo ok-loray sokukwe sehe nak-oiow me. \v 18 Sa hrom uwrsa God so maw-om mon ma hakan sakan nok, hremekwe seme hiy-me kraipakrai, hrom uron hyohyo lon yor, hromo inour mon ma kekie ke nakruok kraipakrai e. \x * \xo 6:18 \xt Nam 23:19\x* \v 19 Hromo uron, God se hyohyo ma lon omokwe hromo wa mo anka. Anka sohokwe God so Ampok Pekneyweys Seirpey-ar, laplap ko meyki mon ma lwak mon po nuw-kusei kraipakrai. \x * \xo 6:19 \xt Wkp 16:2-3\x* \v 20 Jisas hiykwe Ampok Pekney-weys-ar sohokwe, hromo liy hromo peyrmawk po lyawriy. Seyr hiykwe Pris Makwey-uwr kiy-wak peyow peyow, paraw Melkisedek hiy pris-mey ma meio senkin. \c 7 \s1 Melkisedek hiy pris ma lwak hiy non \p \v 1 Uwr Melkisedek sohokwe yier aiopey hay Salem so king lwak. Seyr hiykwe God Seirpey Ayaw-ar ko so pris nak-wak. Enekwei Abraham hiy king ihaiha-aw me ma lono akre-akre ha se ma-le menkin, Melkisedek hiykwe Abraham se kokwe yerki mon lonyay huon nok, God so hiymon yor ke hiy-nekie mesopok. \x * \xo 7:1 \xt Stt 14:17-20\x* \v 2 Abraham hiykwe omeme lowpwarowp, hiy aw ma hiy-ono opri nok seme kopi iha seys non kekie anon-anon nok, Melkisedek se mon-kopi lopri kow. Uru Melkisedek sohiy so meyk peyrmawk ko hokwe, “Yor luw-luw-aw mo king”, seyr hiy yier Salem so king ma lwak se hokuaw kokwe, hyo uru so meyk kamon hokwe, “Lwak marowhway yor ko king”. \v 3 Melkisedek hiykwe ipey-aio o, nopwey-ih nayh o, sohom non ma lwak hokwe, mamey porih hokwe hreme me-nonkway kow pey. Seyr enekwei, hye pouh hok ma liwak o, enekwei hye ma lokrue o, somokwe seyr korey lwak pey. Uwr sohokwe God so Ney se hieyn, pris senkin-aw nuw-wak wayr. \p \v 4 Melkisedek hiy uwr seirpey-ar penkin lwak e, sehe kwa nanpanan. Mo hromo nopwey-nawp Abraham hiy seyn, aw-nweyr omeme mon-kopi mokwe, Melkisedek se lopri kow. \v 5 Sawk Moses so sow hokwe, Livai mo uwrku mokwe, mey kamon ke-aw meio e senkin me-kupaku, homkwe uwrsa mo omeme, kopi iha seys non ma kekie anon-anon mo kopi kamon hokwe, senkinaw-aw lonok wayr e. Mo uwrsa, Livai hom omeme ma mesopok lonok somokwe, Israel, hmo uwrku arian, seyr mo Abraham so ney-nona lwak liok. \x * \xo 7:5 \xt Nam 18:21\x* \v 6 Sawk uwr, Abraham so omeme me ma lonok hiykwe, Livai so uwrku ko korey. Mo senkin lwak liok, Abraham so omeme kopi iha seys non ma kekie anon mokwe, hiykwe kopi kamon lonokyaw nok, Abraham, uwr God so ok-loray non se God so hiymon yor ke hiy-nekie mesopok. \v 7 Hrom lowpwarowp kokwe nonkway senkin nuw-wak, yor, uwr prueyn se God so hiymon-yor ke hiy-nekie mesopok ey hokwe, uwr uru aiopey hay non hiykwaw meio, uwr, hyo ouon mon ma lwak se. \v 8 Israel mo omeme mo kopi kamon mokwe uwrsa, lokrue ey hom lonokyaw. Sawk Abraham so omeme mo kopi kamon hokwe, Melkisedek se kow. Sa God so mamey hokwe senkin me, hiykwe su lwayr uwr. \v 9 Livai o, hyo ney-nona o, homkwe enekwei enekwei omeme, Israel-uwrsa hom ma kow me lonokyaw, sawk hromkwe senkin liy me, Abraham hiy Melkisedek se ma kow hokwe, Livai hiy hyo omeme mo kopi iha seys non mo kopi kamon se ma kow se hieyn. \v 10 Payhokuaw, Melkisedek hiy Abraham se ma lonyay hokwe, Livai hiykwe peyr hyo nopwey-ih nawp Abraham so nioh ouon mon-aw lwak. \s1 Jisas hiykwe Pris Makwey-uwr, Melkisedek se hieyn \p \v 11 Paraw God hiy hyo sow ke Moses se ma kow hokwe, sow sohok ko okar-ok kamon kokwe senkin, Livai homkiaw o, hmo ney-nona o, pris-mey ke-aw meio. Sa uwrsa mokwe, Livai mo pris-mey sohiy nonaw nuw-mon mnow-mnow ihey hokwe, God hiykwe pris-mey irweyk ma-liaup lopa po lwak. Sawk God hiykwe pris prueyn se me-iaup, paraw Melkisedek hiy pris ma lwak senkin lwak e. Pris prueyn sohokwe, Aron so ney-nona korey. \v 12 Sawk pris me me-iaup yor kokwe yerki iwon non meio ankin, Moses so sow hok seyn, liy-liy-aw liy ma-lwak ley. \v 13 Payhokuaw, hromo Hakamay, God hiy pris-mey ke meio e ma me hokwe, Livai mo uwrku ko korey. Seyr uwrsa Hakamay so uwrku ko homkwe, pris-mey God so alta mon pase liarok meio e. \v 14 Payhokuaw, ok, hromo Hakamay Jisas hiy Juda so uwrku ko ma lwak hokwe, kumay nuw-wak. Moses hiy pris-mey me lohruw-a menkin, hiykwe uwrsa, Juda mo uwrku ko hom pris-mey meio e, lohruw-a lopa. \x * \xo 7:14 \xt Ais 11:1; Mat 2:6; MHO 5:5\x* \p \v 15 Sawk ok, hrom peyr-mon ma kiy-ohruw-a sokukwe, hromkwe kumay-ar senkin kiy-ira: God hiykwe pris iwon Melkisedek se hieyn se po mon ousne. \v 16 Seyr God hiy Jisas se pris ma mon ousne hokwe, hiykwe Jisas so iwey-om hom pris-mey meio se mon ousne pa, sawk God hiykwe Jisas hiy su ma lwayr peyow se hokuaw mon ousne. \v 17 Payhokuaw, God so mamey porih hokwe senkin me, \q1 “Hunkwe pris senkin-awaw nuw-wak peyow peyow ey, Melkisedek hiy pris ma lwak senkin.” \rq Sng 110:4\rq* \p \v 18 Seyr sow paraw-uh, pris-mey me ma me mokwe meykyay mon po ka-kekie ha. Payhokuaw, sow somokwe krai non lwak pa, seyr uwrsa me hiymon pa. \v 19 Payhokuaw, Moses so sow hokwe, uwrsa me pase mon mnow-mnow kow ihey e. Sawk enkin kokwe yerki iwon hreme ma meio kow hokwe, hromkwe uron hyohyo liy lon, seyr yerki sohiy nonaw God so ohri-ar mon liy ley. \x * \xo 7:19 \xt Hi 9:9\x* \p \v 20 God so yerki iwon hiy ma lousne hokwe, God so loiow-me-ok non nak-ousne. Sawk uwr kraiar pris-mey ke ma meio mokwe, God hiykwe loiow-me-ok non nak-me-sakon kawk pa. \v 21 Sawk Jisas hiy pris lousne menkin, hiykwe God so loiow-me ok ko kueir nonaw lousne, enekwei God hiy hye senkin ma me hokwe, \q1 “Hakamay hiykwe me-loray-ok kokwe po loiow me-sakon kawk, seyr irweyk eyn ma-nan sakei ey lopa. Hunkwe pris lwak peyow-peyow wayr ey.” \rq Sng 110:4\rq* \m \v 22 God hiy loiow-me-ok senkin ke ma nak-me se hokuaw kokwe, Jisas so sokior-ok hreme nion ma me-sakon kawk kokwe, yaprue-ar, sokior-ok, paraw-uh Israel me nion ma me-sakon kawk ko eir mon lwak. \x * \xo 7:22 \xt Hi 8:6; 12:24\x* \p \v 23 Seyr Livai mo pris, mey ma meio hain mokwe, ompuay. Suw senkin, pris paraw-uh homkwe senkinaw meio wayr peyow-peyow pa, payhokuaw, homkwe lokrue sa-okrue. \v 24 Sawk Jisas hiy lwayr peyow-peyow Uwr ma lwak se hokuaw kokwe, pris-mey kokwe hyo iha mon-aw nuw-wak peyow peyow ey. \v 25 Senkin ma lwak se hokuaw kokwe, hiykwe enekwei enekwei uwrsa hyo kueir nonaw God so owh mon ma le mokwe, liy ma-huonok prosue lowpway. Payhokuaw, hiykwe su lwayr peyow-peyow Uwr, seyr hiykwe enekwei enekwei God se kokwe hyo uwrsa me hiy-mesopok. \x * \xo 7:25 \xt Ro 8:34\x* \p \v 26 Jisas hiy Pris Makwey-uwr ma lwak hokwe, yaprue ihey-ar. Hiykwe hromo uwrsa krai lopa me liy hiymon. Hiykwe pekneyweys, heyn lopa, orki lopa, seyr hyo lanio yor kokwe, uwrsa weynpaweyn piap-araw non me hieyn korey, seyr hye kokwe nonkumey ayaw-ar mon po lowk nakie. \v 27 Hiykwe Livai mo pris makwey-uwr me hieyn lwak pey. Pris somokwe hom ayay me naws prawk kow ankin, homkwe peyr hmo yor piap-araw arian me mon-say kow ey me naws kow, sa sohiy so meyki hokwe, uwrsa mo yor piap-araw me mon-say kow ey me naws kow. Sawk Jisas hiykwe yerki senkin meio pa. Hiykwe hrousohrou naws prawk kow mey ke meio lowpway e, hyo owhi arian ke enekwei kamon-awaw kow, uwrsa lowpwarowp me hiymon e. \x * \xo 7:27 \xt Hi 5:3\x* \v 28 Pris makwey-uwr, Moses so sow ouon mon ma me-iaup mokwe, uwr nompou nompou ma lwak hom non. Sawk Moses so sow ko meyki hokwe, God hiykwe hyo loiow-me-ok nonaw hyo Ney arian se me-iaup, seyr hyekwe mnow-mnow-aw ihey-ar lwak peyow-peyow e po mon wak. \c 8 \s1 Jisas hiykwe hromo Pris Makwey-uwr \p \v 1 Sawk ok, hrom ma mesor sohom mo meyk-ar mokwe senkin, hromkwe Pris Makwey-uwr hreme hiymon ey non. Hiykwe God Krai Seirpey-ar non so sia-king so sayar mon liwak. \v 2 Seyr hiykwe God so sel-a-ar so ampok pekney-weys mon kokwe Pris Makwey-uwr so mey me meio wayr. Sel-a sohokwe uwr ki ko hom meio pa, sawk Hakamay hiykiaw monhre ihey. \p \v 3 Seyr pris makwey-uwr ki erey mon ma me-iaup mokwe, homkwe maym yaprue o, ayay lokin kwor nwaws kow ey o, God so owh mon kokwe sohom lopa liy lousne ley. Seyr hromo Pris Makwey-uwr Jisas hiy seyn, God so owh mon kokwe, naws prawk kow ey lopa liy lousne ley. \v 4 Sa hiykwe enekwei ohokwe ki erey kiy-wayr hokwe, hiykwe pris lwak pa po lwak, payhokuaw ki mon kokwe pris, uwrsa mo maym me Juda mo sow hok ma me senkin naws prawk kow ey non. \v 5 Mey senkin senkin, pris hom ma meio mokwe, mey, nonkumey mon ma meio me memeir meio, seyr omeme nonkumey mon ma lwak mo owhnan. Suw ok, paraw Moses se ma me-kupaku ko liy-liy-aw. Moses hiy sel-a pekneyweys se kiy-meio e mon menkin, God hiy hye senkin kiy-me, “Hunkwe omeme lowpwarowp sel-a ko mokwe, hne owhnan non mnuw mon ma mesair kow ko liy-liy-aw-ar kwa nuw-meio.” \rq Kis 25:40\rq* \m \v 6 Sawk enekwei ohokwe, pris-mey sokukwe Jisas se po kow, seyr pris, ki mon ma lwak mo mey mo eir mon lwak. Seyr God so sokior-ok iwon, Jisas hiy ompok-uwr ma lwak hokwe, God so sokior-ok porih ko eir mon lwak. Payhokuaw, sokior-ok iwon kokwe, ok-loray yaprue-ar mo eir mon po meio kraipakrai. \x * \xo 8:6 \xt Hi 7:22\x* \p \v 7 Sawk God so sokior-ok porih kokwe yaprue, seyr low lopa nuw-wak hokwe, God hiykwe sokior-ok iwon kamon ma-me-sakon kawk lopa po lwak. \v 8 Sawk hyo uwrsa mo yor piap-araw mokwe, God hiykwe po lira, sa hiykwe senkin me, \q1 “Hakamay hiykwe senkin me-kumay kow: Enekwei, ha Israel-uwrsa o, Juda-uwrsa o, hme nion sokior-ok iwon ke non-me-sakon kawk ey hokwe, ya lousne a. \q1 \v 9 Sokior-ok sokukwe, ha hmo iwey-om me nion ma me-sakon kawk ke hieyn lwak lopa, enekwei ha hme Isip ko me hiy-ousne-sa-ousne non. Payhokuaw, uwrsa somokwe hano sokior-ok ke nakruok kraipakrai pa, sa hakwe hmekwe meyki seme kankoum sow hain. \q1 \v 10 Hakamay hiykwe senkin me: Enekwei omok lousne ey hokwe, hakwe sokior-ok, Israel-uwrsa me nion senkin non-me-sakon kawk ey: Hakwe hano sow mokwe uwrsa mo mawkhow mon kawk kreik kow ey, seyr hmo uron mon meyamey kow ey. Hakwe hmo God lwak ey, sa homkwe hano uwrsa lwak ey. \q1 \v 11 Enekwei sohokwe uwr prueyn hiykwe hyo yier-wayh se mahiy-mon-sorasor lopa, seyr uwr prueyn hiykwe hyo uwr eynay se senkin me-kow lopa, ‘Hakamay se nonkway e.’ Payhokuaw, uwrsa lowpwarowp, mo hom uru lopa hi, uru aiopey hay non hi, homkwe hane nonkway nuw-wak ey. \q1 \v 12 Payhokuaw, hakwe hmo yor naway-naway mokwe lorionay kow ey, seyr hmo yor piap-araw me ma-nanpanan lopa.” \rq Jer 31:31-34\rq* \p \v 13 God hiy sokior-ok sokwe iwon-ok ma me hokwe, meyk hokwe senkin, hiykwe sokior-ok peyr ko kokwe porih po mon wak; sa yor kamon, porih-ok ma me, seyr ma onkama-sopruw kokwe, enekwei haraw-aw lwak hain nok, kiynuw-ira por ha ok. \c 9 \s1 Pris-mey, sel-a ki ko mon ma meio hom non \p \v 1 God so sokior-ok peyrmawk ko kokwe, God so mey me meio kow sow senkin senkin non, seyr a pekneyweys ki ko non. \v 2 Sel-a hokwe mo senkin meio iarok. Ampok peyr ko hokwe lam-sey o, tebol o, seyr ihey mo naw, pris hom tebol mon ma kekie sowkriy o, senkin lwak. Sohokwe Ampok Pekneyweys ok ma me hiy non. \x * \xo 9:2 \xt Kis 25:23-40; 26:1-30\x* \v 3 Laplap peyr ko ko meyki hokwe, laplap kamon hok sawan. Sa laplap sohok ko meyki hokwe, ampok ouon-ar ko hiy lwak. Sohokwe Ampok Pekneyweys Seirpey-ar ok ma me hiy non. \x * \xo 9:3 \xt Kis 26:31-33\x* \v 4 Ampok serey mon kokwe alta, gol non ma meio, prawk yaprue me naws prawk kow ey o, God so Sokior-ok ko Bokis gol non ma nak-ompos o, sohom lwak. Bokis mon kokwe senkin kawk kreik, yiawk gol non ma meio, manna me ma kawk kreik o, Aron so now-ho, yok ma ma-sahre kei o, seyr mein kreysyar sow me ma mey o. \x * \xo 9:4 \xt Kis 16:33; 30:1-6; Lo 10:3-5\x* \v 5 Bokis eir mon kokwe, ensel someykyow non mo owhnan, God so panpaniowni se mesair kow ey hom lwak. Someykyow somokwe, bokis eir, uwrsa mo yor piap me mon-say kow ey me nuw-swakuwmay ha. \x * \xo 9:5 \xt Kis 25:18-22\x* Sawk pokon kokwe, omeme lowpwarowp seme mesor sopay sopay enekwei korey. \p \v 6 Omeme sel-a ko somokwe, yerki senkin non kekie sowkriy. Sa Pris homkwe ampok peyr-ar ko mon enekwei enekwei, hmo mey senkin senkin me meio e lyawriy-sawriy. \x * \xo 9:6 \xt Nam 18:2-6\x* \v 7 Sawk ampok pekneyweys ouon-ar mon kokwe Pris Makwey-uwr hiykwaw lyawriy. Seyr hiykwe yia kamon kamon-aw hokwe, enekwei kamon-awaw nuw-yawriy. Sawk ampok ouon-ar ko sohokwe hiykwe nioh lopa liy lyawriy ley. Nioh, hiy ma nak-yawriy sohokwe, hyo yor piap arian o, uwrsa mo yor piap, hom nonkway lopa ma mon sohom o, seme mon-say kow ey me naws prawk kow, God se. \x * \xo 9:7 \xt Wkp 16:2-34\x* \v 8 Pris mo mey senkin ma lwak hokwe, Niohney Pekneyweys hiykwe senkin mesair kumay kow, sel-a peyr ko hok senkin-awaw ma nak-iarok sohokwe, yerki, Ampok Pekneyweys Seirpey-ar mon ley ey hokwe, peyr korey kampi kow pa. \v 9 Ok sokukwe, pokon enekwei ohiy so owhnan-ok. Owhnan-ok sohok ko meyk kokwe senkin, maym, God se ma kow sohom o, ayay, God se ma naws prawk kow sohom o, homkwe uwrsa, God so a mon ma nak-e me-ihey sohom mo uron me liy hawr weyspaweys kow ley. \x * \xo 9:9 \xt Hi 10:1-2\x* \v 10 Naws-prawk kow mey somokwe, ki ko ayay o, hu o, sohom non-aw ma meio hom non. Seyr yor senkin senkin uwrsa me hawr mnow-mnow kow ey mokwe liy-liy-aw. Mey senkin somokwe ohi me-aw hiymon ey, senkinaw-aw, enekwei God so liwak yor iwon hok lousne sehe. \s1 Krais so nioh so mey \p \v 11 Sawk Krais, yor yaprue, hromo owh mon ma lousne sohom mo Pris Makwey-uwr hiy le menkin, hiykwe sel-a aiopey hay, seyr mnow-mnow-aw ma lwak mon ka-nuw-yawriy ha. Seyr sel-a sohokwe, uwrsa ki ko hom meio pa. Suw senkin, sel-a sohokwe, omeme God hiy paraw ma monhre pie mo kopi korey. \v 12 Enekwei Krais hiy Ampok Pekneyweys Seirpey-ar sel-a serey ma lwak mon ma lyawriy hokwe, hiykwe meme mo nioh o, bulmakau mo nioh o, sohom mo kueir lyawriy pa, sawk hiykwe hyo nioh arian so kueir lyawriy nok, hyo owhi arian ke hrousohrou naws prawk kow mey ke meio lowpway e enekwei kamon-awaw kow. \v 13 Israel-uwrsa hom orki non lwak ankin, homkwe God so mey liy meio ley. Sawk pris prueyn hiykwe meme mo nioh o, bulmakau-eyr mo nioh o, seyr bulmakau-pow, ya non ma nwaws oum li-li-ay ko ihuan o, seme uwrsa sohom mo owh mon louh-say kow ankin, suw hme liy mon mnow-mnow kow, seyr uwrsa somokwe orki lopa liy ma-lwak. \x * \xo 9:13 \xt Wkp 16:15-16; Nam 19:9,17-19; Hi 10:4\x* \v 14 Ayay mo nioh mokwe, mey senkin ke meio kow ankin, hai, Krais so nioh hokwe, mey ipey-ar pankaw meio a? Krais hiykwe heyn lopa, sa hiykwe Wayr-peyow-niohney so kueir nonaw hiykiaw-ayay God se kow. Hyo nioh hokwe hromo nanpanan yor uron ko mo yor piap lokrue ke ma mon ousne me peyryapeyr kow, hrom su lwayr God so mey me meio kow e. \x * \xo 9:14 \xt 1 Pi 1:18-19\x* \p \v 15 Sa Krais, hiy mey senkin ke ma meio hokwe, hiykwe God so sokior-ok iwon ko ompok-uwr lwak, sa uwrsa, God hiy ma me-huonok homkwe, lwak peyow maym ihey-ar, God hiy ma me-loray seme ka lonokyaw e hokuaw. Payhokuaw, Krais hiykwe po lokrue, seyr hyo lokrue hokwe, pie aiopey hay ke hieyn, uwrsa yor piap-araw God so sokior-ok porih ko ouon mon ma meio me hrorsay preisia ha. \p \v 16 Uwr prueyn hiykwe lokrue ohriar lwak ankin, hiykwe mamey kamon, sokior-ok ke hieyn ke mey kekie kow hain. (Mamey serey mon kokwe hiykwe uwrsa hyo omeme me lopri ey mo uru sa-u o, omeme hom pankaw lonok ey o, seme me-sorasor kow hain.) Omeme somokwe liy saw-owndiy kow ley, peyr ok, uwr sohiy ma lokrue hokwe, kumay-ar nuw-wak sehe. \v 17 Payhokuaw, uwr sokior-ok ke ma mey, hiykwe su lwayr nonaw lwak ankin, sokior-ok sokukwe peyr krai lopa lwak, sawk omok hiy lokrue ankin, sokior-ok sokukwe krai pa lwak. \v 18 Sohiy so hokuaw kokwe, God so sokior-ok porih seyn, lokrue lopa mon ousne pa, sawk ayay ma lokin kwor-ma-kwor mo nioh nonaw meio. \v 19 Enekwei Moses hiy uwrsa me God so me-kupaku ok lowpwarowp, sow mon ma lwak me hiy-mesor menkin, hiykwe bulmakau mo nioh o, meme mo nioh o, seme hu non nak-onhwayh nok, hisop-kon, sipsip mo owhma oupuey non ma nak-way pruwmapruw non, mamey, sow me ma mey o, uwrsa lowpwarowp o, hmo eir mon nak-okin nopriy say kow. \v 20 Hiykwe senkin me, “Nioh ohokwe, God so sokior-ok, hom meyki pyay e ma me-kupaku ke ma nak-mon sakon kawk popriy hok non.” \rq Kis 24:6-8\rq* \m \v 21 Yerki liy-liy-aw non kokwe, nioh sohokwe, Moses hiykwe sel-a pekneyweys o, omeme senkin senkin, pris hom mey serey ma nak-meio o, senkin nak-okin nopriy say kow. \x * \xo 9:21 \xt Wkp 8:15,19\x* \v 22 Suw senkin, Moses so sow hokwe, senkin me-kupaku, omeme kraiar-ar mokwe, nioh non-aw peyryapeyr mnow-mnow ihey e. Nioh se swa-nonsow lopa hokwe, yor piap-araw mokwe liy lorionay kow ley. \x * \xo 9:22 \xt Wkp 17:11\x* \s1 Krais so nioh hokwe yor piap me mon-say kow \p \v 23 Sel-a pekney-weys mo omeme mokwe omeme-ar nonkumey mon ma lwak mo owhnan. Omeme ki ko mokwe peyryapeyr yerki lopa liy mon mnow-mnow ley. Seyr omeme, nonkumey mon ma lwak mokwe yerki liy-liy-aw non liy peyryapeyr mnow-mnow ley. Sawk nonkumey ko mon mnow-mnow yerki hokwe ihey-ar, naws prawk kow yor, ki mon ma meio ko eir mon lwak. \x * \xo 9:23 \xt Hi 8:5; 10:1\x* \v 24 Payhokuaw, Ampok Pekneyweys, Krais hiy ma lyawriy hokwe, Ampok Pekneyweys-ar se uwr ki ko hom ma lira memeir meio mon lyawriy pa. Hiykwe nonkumey-ar mon lyawriy, sa enekwei enkin ohokwe, hiykwe hreme hokuaw God so inour mon liarok. \v 25 Krais hiy nonkumey mon ma lyawriy hokwe, hiykwe Juda mo Pris Makwey-uwr me hieyn meio pa. Uwr somokwe Ampok Pekneyweys Seirpey-ar mon kokwe, yia kamon kamon-aw hokwe ayay mo nioh non nak-yawriy. Sawk Krais hiykwe hiykiaw-ayay enekwei kraiar naws prawk kow pa. \v 26 Payhokuaw, sa senkin lwak hokwe, God hiy ki se ma monhre so meyki hokwe, Krais hiy aw ma nak-ok hokwe, enekwei kraiar po lousne. Sawk senkin lousne pa. Ki ohiy so enekwei ley lowpway ohriar lwak menkin, Krais hiykwe hyo owhi arian ke hrousohrou naws prawk mey ke meio lowpway e enekwei kamon-awaw yor piap me mon-say kow e kow. \x * \xo 9:26 \xt Hi 10:10\x* \v 27 Iwar lowpwarowp homkwe enekwei kamon-awaw lokrue ey, sa sohiy so meyki hokwe, God hiy lira anon anon ey. \v 28 Yerki liy-liy-aw nonaw kokwe Krais se kokwe seyr enekwei kamon-awaw naws prawk kow, uwrsa kraiar mo yor piap me mon-say kow ey hokwe. Sa hiykwe enekwei kamon ya ma-lousne a, sawk enekwei sohokwe hiykwe yor piap me mon-say kow e ma-lousne pey. Hiykwe sehe ma-lousne ey, uwrsa hye ma naruok me ma-huonok prosue lowpway ey. \c 10 \s1 Krais hiykwe hrousohrou naws prawk mey kokwe, enekwei kamon-awaw meio \p \v 1 Juda mo sow mokwe, God so omeme yaprue, omok lousne ey mo owhnan. Owhnan somokwe, omeme-ar sohom korey, sawk omeme-ar me ma lira nyan-nyan hom non. Yia kiy-kin kiy-kin, enekwei enekwei, ayay naws prawk kow yor mokwe mo liy-liy-aw nuw-wak wayr-wayr, Juda mo sow hom ma me senkin. Hai, sow senkin somokwe uwrsa enekwei enekwei God se kampueys me-ihey e ma le nene mokwe, pekneyweys penkin mon wak ey mo? \v 2 Ayay naws prawk kow yor somokwe uwrsa, God se ma me-ihey me enekwei kamon-awaw mon-pekneyweys hokwe, ayay naws prawk kow yor mokwe paraw po nuw-onkane ha, seyr uwrsa homkwe homkiaw-ayay-aw heyn lopa ok po me. \v 3 Wo, ow sawk senkin lwak, yia kiy-kin kiy-kin, enekwei enekwei, ayay ma naws prawk kow wayr-wayr somokwe, uwrsa me hmo yor piap arian me ma-mon nanpanan. \v 4 Payhokuaw, bulmakau mo nioh o, meme mo nioh o, somokwe yor piap-araw me liy nuw-mon-say lowpway ley. Korey law. \x * \xo 10:4 \xt Hi 9:13\x* \p \v 5 Sohiy so hokuaw hokwe, Krais so enekwei ki erey le ey hiy ohriar kiynuw-wak menkin, hiykwe God se senkin me, \q1 “Hunkwe ayay naws prawk kow yor o, maym kow yor o, somokwe hunkwe me-puar. Sawk hunkwe hane kokwe owhi ke po lonhan onhan kow koruay. \q1 \v 6 Ayay, paniaw-aw, alta mon ma lyay nwaws o, ayay, yor piap-araw me mon-say kow e ma naws prawk o, somokwe hunkwe kar ley pey. \q1 \v 7 Sa ha kiy-me, ‘God ara, hakwe ehe, hno uron ko me meio ousne ey hokwe, mamey porih hok hane ma lohruw-a so meir-meir-aw.’” \rq Sng 40:6-8\rq* \m \v 8 Peyr Krais hiykwe senkin me pie, “Hunkwe ayay naws prawk kow yor o, maym alta ke ma kow o, seyr ayay, paniaw-aw alta mon ma lyay nwaws o, seyr ayay, yor piap me mon-say kow e ma naws prawk o, hunkwe seme nan pey, seyr kar ley pey.” (Mo Juda mo sow hok ma me-kupaku ko liy-liy-aw meio liok.) \v 9 Sei, hiy makiy-me, “Hakwe ehe, God ara, hno uron ko me meio ousne ey hokwe.” Sa God hiykwe senkin lon, hiykwe ayay naws prawk kow yor porih ke mon-say lowpway nok, hoko yop mon kokwe sawk Krais so naws prawk kow mey ke kekie. \v 10 Sa Jisas Krais hiy God so uron ko so meyki ma pyay so hokuaw kokwe, hreme lowpwarowp me pekneyweys po mon wak. Suw hiykwe hrousohrou naws prawk kow mey ke meio lowpway ey hokwe, hyo owhi arian ke enekwei kamon-awaw ma kow so kueir nonaw meio. \x * \xo 10:10 \xt Hi 9:12\x* \p \v 11 Pris lowpwarowp Juda ko homkwe, hmo pris-mey mokwe eypok lowpwarowp meio. Sawk ayay naws prawk kow yor hom ma meio kokwe, kamon-awaw ke-aw meio wayr. Sawk yor sokukwe uwrsa mo yor piap-araw me liy mon-say lowpway e ko. \x * \xo 10:11 \xt Kis 29:38\x* \v 12 Sawk Krais hiykwe naws prawk kow mey, yor piap-araw me mon-say ey hokwe kamon-aw meio. Seyr naws prawk kow mey kamon-aw sokukwe yor piap-araw me senkin-awaw mon-say wayr-wayr. Hiykwe mey sokwe meio lowpway nok, God so sayar mon kiynak-iwak. \v 13 Enekwei enkin ohokwe hiykwe serey kiy-iwak, God so enekwei hyo awia me now-pay sune me lyay nieys ey me hieyn, hyo sune mon linon say kow ey se naruok. \x * \xo 10:13 \xt Sng 110:1\x* \v 14 Payhokuaw, naws prawk mey kamon-awaw non kokwe hiykwe, uwrsa, pekneyweys ma mon wak wayr me, mnow-mnow-aw lwak wayr peyow e po mon ousne. \p \v 15 Niohney Pekney-weys hiykwe seyr liy-liy-aw me-kumay. Peyr hiykwe senkin me pie, \q1 \v 16 “Hakamay hiykwe senkin me: Enekwei omok lousne ey hokwe, hakwe hano sokior-ok enkin okwe hano uwrsa me nion me-sakon kawk ey. Hakwe hano sow mokwe hmo uron mon kawk kreik kow ey, seyr hmo mawkhow mon mey-a-mey kow ey.” \rq Jer 31:33\rq* \m \v 17 Sei, hiy makiynak-me, \q1 “Hakwe hano uwrsa mo yor piap-araw o, seyr hmo yor, sow me hyaw ma lwak o, seme ma-nanpanan wayr lopa.” \rq Jer 31:34\rq* \m \v 18 Sa God hiy uwrsa mo yor piap-araw me ma mon-say kow lowpway hokwe, naws prawk kow mey, yor piap me mon-say ey hokwe, liy ma-meio ley. \s1 Hromkwe God so ohriar mon le e \p \v 19 Hano wayh-om, hromkwe God so Ampok Pekneyweys Seirpey-ar mon kokwe Jisas so nioh se nan kiykiy-ay kueir nonaw hok lopa liy lyawriy. \x * \xo 10:19 \xt Hi 4:16\x* \v 20 Hiykwe hreme kokwe yerki iwon, God so mon ley ey o, seyr su ma lwayr o, sehe po kampi kow. Yerki sohokwe, laplap, God so a mon ma lwak mon ma lyawriy hain hiy non. Laplap sokukwe, Jisas so owhi hreme ma lokrue ke hieyn. \x * \xo 10:20 \xt Mat 27:51\x* \v 21 Seyr hromkwe Pris seirpey, God so a se ma hiy-wayr non. \v 22 Sohiy so hokuaw kokwe hromkwe God so owh mon kokwe uron okar-ok non o, nanpanan kiykiy-ay yor krai ma lwak non o, sohom non seme nak-e nene e. Payhokuaw, hromo nanpanan yor uron ko piap ma lwak mokwe po mon popriy kow, seyr hromo owh mokwe hu oro non po hawr mnow-mnow. \x * \xo 10:22 \xt Wkp 8:30; Ese 36:25; Ef 5:26\x* \v 23 Sa God so maym yaprue, hromo uron hyohyo ma lon mokwe, hromkwe nakruok kraipakrai e, payhokuaw, God hreme me-loray Uwr hiykwe, lorionay yor lopa. \v 24 Hromkwe hromo wayh-om me me-sian-sasian yerki se kwa nanpanan koruay, hom uron-pi ko-ar lwak yor o, weynpaweyn yaprue o, seme mon nakyas ey me. \v 25 Hrom suhway-aw hokruw yor hokwe, peie lon-kane ha o, hmo har hom ma lon-kane ha senkin. Sawk hrom Hakamay so Enekwei-ar hiy ohriar ma le se ma lira nonkway hokwe, hromkwe hromkiaw-ayay-aw hiy-mesor kraipakrai e. \x * \xo 10:25 \xt Hi 3:13\x* \p \v 26 Payhokuaw, suw senkin, hrom uwrsa God so okar-ok ke ma nonkway homkwe, yor piap-araw me mon nakyas nonaw lwak ankin, hromo yor piap-araw me mon-say kow ey hokwe, ya non naws prawk mey kamon lopa. \x * \xo 10:26 \xt Hi 6:4-8\x* \v 27 Sawk hromkwe God so lira mesor anon-anon yor o, ya aiopey hay, uwrsa God se ma me-puar me linon kreik nwaws ey sohok o, seme hok nonaw naruok e. \x * \xo 10:27 \xt Ais 26:11\x* \v 28 Unsaney, Moses so sow me ma kamaun sow sokwe, uwr prueys, seyr pruompri, sankaw lira ha ankin, uwr sohokwe mo uron lowk yor lopa lokin kwor okrue. \x * \xo 10:28 \xt Lo 17:6; 19:15\x* \v 29 Hai, uwr, God so Ney se ma lour seipasei, seyr God so sokior-ok ko nioh se mon piap-araw ke hieyn ma lira, sokwe penkin lon a? Payhokuaw, hiykwe nioh hye ma mon pekney-weys hokwe, omeme sasow ey se hieyn po lira, seyr God so Niohney, maym hreme ma kow sokwe po me-piapmapiap. Homkwe kwa nanpanan, uwr senkin sohokwe God hiykwe low ipey-ar non ya ma-sahre nakway a. \x * \xo 10:29 \xt Kis 24:8\x* \v 30 Payhokuaw, hromkwe ok, God hiy senkin ma me hokwe, nonkway, “Yor piap-araw me ma-sahre nakway mey kokwe, hano. Ma-lon sawkriy yor kokwe hano”, \rq Lo 32:35\rq* \m seyr, “Hakamay hiykwe hyo uwrsa me ya lira mesor anon anon a.” \rq Lo 32:36; Sng 135:14\rq* \m \v 31 God su ma lwayr peyow so iha mon ma kuayk kawk hokwe, iwar homkwe kwa nuw-hok krwepakrwe. \p \v 32 Homkwe enekwei paraw-uh, hom God so ey-yar se ma lira pie me kwa ma-nanpanan. Enekwei sohokwe, mo hmekwe low kraiar non mon yorpayor liok, homkwe yaprue nuw-orok kraiay. \v 33 Enekwei har mokwe hmekwe uwrsa kraiar mo nene non-aw me-kawrpakawr mon piapmapiap, seyr enekwei har mokwe homkwe uwrsa har yerki liy-liy-aw non ma mon piapmapiap me nion non-orok. \v 34 Homkwe uwrsa kalabus-a mon ma linon swakreik mo low me non-way, seyr enekwei hmo omeme lowpwarowp me nak-swakakar akre-akre opri menkin, kar ley yor hokwe hme lokriy hain pa. Payhokuaw, homkwe senkin po nonkway, homkwe omeme God hiy ma me-loray me nak-wayr. Omeme somokwe ihey-ar, seyr senkinaw lwak peyow peyow. \x * \xo 10:34 \xt Mat 6:20; 19:29\x* \p \v 35 Sohiy so hokuaw kokwe hmo lorok kraiay yor, God se ma nyay-nyay hokwe, peie sasow o, payhokuaw, homkwe senkin-awaw nuw-orok kraiay ankin, God hiykwe hmekwe pie aiopey hay ma-sahre kow ey. \v 36 Hom ma lorok kraiay wayr sohokwe, peie lonkane ha o. Suw hom God so uron ko me ma meio ousne so meyki hokwe, homkwe maym hiy ma me-loray hokwe, ya lonok a. \v 37 Payhokuaw, God so mamey hokwe senkin me, \q1 “Kiy-peypey lopa, sa uwr ma le ey hiykwe ya le a; hiykwe manak-omponay lopa. \q1 \v 38 Sawk hano uwrsa luw-luw-aw homkwe nanpanan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw su lwayr ey. Sa hmo prueyn hiykwe meyki ma-kankoum sow hain ankin, hakwe hye kokwe kar liy ley ley.” \rq Hab 2:3-4\rq* \m \v 39 Sawk hromkwe uwrsa, God se meyki ma kankoum sow hain me ma mon piapay me hieyn korey. Sawk hromkwe senkin, hromkwe nanpanan kiykiy-ay yor non, seyr hreme kokwe God hiy po me-huonok prosue. \c 11 \s1 Uwrsa paraw-uh mo nanpanan kiykiy-ay yor \p \v 1 Nanpanan kiykiy-ay yor hokwe, omeme, hrom uron hyohyo ma lon me ma nuw-nonkway hiy non. Seyr omeme, hrom ma lira lopa me nonkway ma nuw-wak hiy non. \x * \xo 11:1 \xt 2 Ko 5:7\x* \v 2 God hiy uwrsa paraw-ar ko me kar ma ley so meyk-ar hokwe mo sohiykwaw, hom hye ma nanpanan kiykiy-ay hiy non. \p \v 3 Nanpanan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw kokwe hromkwe senkin nonkway, God hiykwe ki o, nonkumey o, hyo ok non monhre. Sa God hiykwe omeme hrom ma lira omokwe, omeme, uwrsa ma lira lopa non meio ousne. \x * \xo 11:3 \xt Stt 1:1; Sng 33:6; Jon 1:3\x* \v 4 Abel hiy God se ma nanpanan kiykiy-ay ko kueir nonaw, ayay hiy ma naws prawk kow mokwe, ihey-ar nuw-wak, sawk Kein so naws prawk kow yor kokwe ihey-ar lwak pa. Seyr Abel so nanpanan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw kokwe, God hiykwe Abel sokwe luw-luw-aw ok me, enekwei God hiy Abel so maym me kar ma ley hokwe. Mo Abel hiy sopok lwak liok, hyo nanpanan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw hokwe, hiykwe ok lohruw-a nonaw lwak. \x * \xo 11:4 \xt Stt 4:3-10\x* \p \v 5 Inok hiykwe God se nanpanan kiykiy-ay, sa hiykwe lokrue pa sehe lwak. God hiykwe hyekwe sawk owhi woneykyaw sehe nak-huonok. Uwrsa homkwe hye pase ma-pawk irway e, payhokuaw, hyekwe God hiykiaw po huonok ie. God so mamey hokwe senkin me, God hiy hye ma-huonok ie lopa ma lwak hokwe, peyr hiykwe God se kar mon ey. \x * \xo 11:5 \xt Stt 5:21-24\x* \v 6 Unsaney prueyn, nanpanan kiykiy-ay yor lopa God se kar liy mon ey ley. Uwrsa, God so owh mon ma le homkwe senkin kwa nanpanan kiykiy-ay, God hiykwe su lwayr, seyr uwrsa hye ma pawk me pie ma-sahre kow uwr. \p \v 7 Noah se weynpaweyn omok lousne ey me ma me-kupaku hokwe, hiykwe hyo nan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw meio, yeyk aiopey hay hokwe. Mo weynpaweyn God hiy ma me ke, Noa hiy lira lopa lwak liok, hiykwe hok yor pekneyweys nonaw lonuayk me nok, yeyk hye nian o, hyo ney-sa o, hme huonok prosue ey se meio. Sa Noa so nan kiykiy-ay yor hokwe senkin mesair kow, uwrsa ki ko homkwe heyn aiopey hay non, seyr nan kiykiy-ay sohok ko kueir nonaw hokwe, God hiykwe hyekwe luw-luw-aw ok me, hiy uwrsa lowpwarowp, hye ma nan kiykiy-ay me ma me senkin. \x * \xo 11:7 \xt Stt 6:13-22; 7:1\x* \p \v 8 God hiy Abraham hiy ley e me menkin, kipay kamon hye kow e ma me-loray mon, Abraham hiykwe hyo nan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw lonuayk me. Hiykwe hyo kipay arian se lokriy hain nok, ley, mo hiy perey ley e, hiykwe nonkway lopa lwak. \x * \xo 11:8 \xt Stt 12:1-5\x* \v 9 Hyo nanpanan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw hokwe, Abraham hiykwe kipay, God hiy hye kow e ma me-loray mon kokwe, uwr, kipay irweyk ko se hieyn-aw lwayr. Hiykwe sel-a nonaw meio wayr, Aisak, Jekop leys seyn. Hohkwe seyr me-loray, God hiy Abraham se ma kow ke lonok uwr prueysyar. \x * \xo 11:9 \xt Stt 35:12\x* \v 10 Payhokuaw, Abraham hiykwe yier, peir ouon ko mon ma meio iarok se naruok. Yier sehe liwak nanpanan lowok uwr o, meio lowpway uwr o, mo God hiykiaw. \p \v 11 Abraham so sah Sara hokwe ney sokwe lira me, payhokuaw, hiykwe God se nanpanan kiykiy-ay, mo hiy uwr-nawp lwak liok, seyr Sara hok ney-weyn lanio liok, seyr sa-nawp lwak liok. Hiykwe senkin nanpanan kiykiy-ay, God hiykwe hyo me-loray-ok ke liy lorionay ley. \x * \xo 11:11 \xt Stt 18:11-14; 21:2; Ro 4:19\x* \v 12 Mo Abraham hiy uwr-nawp ma lwak se kohir lwak liok, sawk uwr prueyn-awaw sohiy so ney-nona mokwe napuar, non mon ma lwak me hieyn, seyr sour-yawp-ar wosion-kreyr me hieyn, liy sor lowpway ley. \x * \xo 11:12 \xt Stt 15:5; 22:17\x* \p \v 13 Uwrsa somokwe God se ma nanpanan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw nuw-wayr okrue-sa-okrue. Omeme, God hiy hme kow e ma me-loray mokwe, homkwe ki erey ma lwayr non lonok pa. Sawk hmo nanpanan kiykiy-ay yor mo nene non kokwe, homkwe omeme somokwe meiaw mon lwak me lira, seyr kar nonaw naruok huon. Sa uwrsa somokwe senkin mesor hrorsay, homkwe ki erey mon kokwe, uwrsa kipay kamon ko me hieyn o, uwrsa suwon me hieyn o, senkin lwayr. \x * \xo 11:13 \xt Stt 23:4; Sng 39:12; 1 Pi 2:11\x* \v 14 Uwrsa homkiaw-ayay ok senkin me ma lohruw-a homkwe senkin mesair kow, homkwe kipay kamon hmo nian lwak ey se pawk. \v 15 Homkwe kipay, hom ma lokriy hain se ma-nanpanan wayr-wayr pa. Sa homkwe kipay sehe ma-nanpanan wayr hokwe, homkwe po ma-ley neyney. \v 16 Sawk hmo uron ko ipey-ar mokwe homkwe, kipay ihey-ar-ar se nuw-nanpanan kraipakrai, kipay nonkumey mon ma lwak se. Sa God hiykwe hom hye hmo God ok ma me hokwe, owh-mar lon pa sehe lwak, payhokuaw, hiykwe hme kokwe yier se po meio kow koruay. \p \v 17 God hiy Abraham se mon ir menkin, Abraham hiykwe hyo nan kiykiy-ay yor ko kueir non-aw, ney Aisak se seyn po kiynuw-okin kwor nwaws prawk kow. Abraham hiykwe God so me-loray-ok mokwe po lonok, sawk hiykwe hyo ney prueyn-awaw se lokin kwor nwaws prawk kow ey hokwe, uron kamon-aw lwak. \v 18 God hiykwe hyekwe mo senkin po me-loray, “Ney-nona, ha hne ma me-loray mokwe, hakwe Aisak so kueir nonaw kow ey.” \x * \xo 11:18 \xt Stt 21:12\x* \v 19 Abraham so uron hokwe senkin nanpanan, mo hiy Aisak se lokin kwor hi, God hiykwe hye liy ma-mon sian. Sa Abraham hiy Aisak se ma ma-huonok hokwe, lokrue ko se ma ma-huonok se hieyn. \x * \xo 11:19 \xt Ro 4:17\x* \p \v 20 Aisak, hiy God se ma nanpanan kiykiy-ay so kueir nonaw, hiykwe Jekop, Iso leys se God so hiymon yor, omok hoho owh mon lousne ey me hiy-nekie mesopok. \x * \xo 11:20 \xt Stt 27:27-29,39-40\x* \p \v 21 Nanpanan kiykiy-ay yor nonaw, Jekop hiy lokrue e mon menkin, hiykwe God so hiymon yor kokwe Josep so ney norwayo prueysyar sokwe prueyn prueyn-aw hiy-nekie mesopok. Hiykwe hyo irowm non nak-orok kraipakrai nok, God so uru se me-ihey. \x * \xo 11:21 \xt Stt 47:31–48:20\x* \p \v 22 Josep hiy lokrue ohriar lwak menkin, hiykwe nan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw Israel hom Isip se omok lokriy hain ey se lohruw-a. Seyr hyo i-mawk me yerki penkin non lopru kwawk ey se uwrsa me nak-me-sorasor kow hain. \x * \xo 11:22 \xt Stt 50:24-25; Kis 13:19\x* \p \v 23 Moses se ma liwak so meyki hokwe, hyo orih-pouh uwrsa hohkwe hye yeyn krompri non ma lway kwawk sue hokwe, nan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw meio. Payhokuaw, hohkwe senkin lira, hiykwe ney yaprue ihey-ar, sa homkwe king so me-sasay-ok ke ma kamaun sow hokwe, hok pa seme lwak. \x * \xo 11:23 \xt Kis 1:22; 2:2\x* \p \v 24 Moses hiy aiopey hay ma lwak hokwe, hye Isip mo king so ney ko ney-ok me menkin, hiykwe uru sohokwe God se ma nanpanan kiykiy-ay so kueir nonaw me-puar. \v 25 Hiykwe senkin nanpanan, God so uwrsa me nion low non-onok hokwe, ihey-arar, sawk enekwei haraw-aw yor piap-araw me lira way yor ke kar ley hokwe, piap-araw. \v 26 Hiykwe senkin nanpanan, hye kokwe Krais se hokuaw me-piapmapiap ankin, sohokwe ok lopa. Mo hye me-piapmapiap hi, yor sokukwe hiykwe Isip mo omeme ihey-ar me ma nak-wayr mo eir mon lira. Payhokuaw, hyo nene hokwe omeme ihey-ar omok hiy lonok ey me lira. \p \v 27 Sa Moses hiykwe nan kiykiy-ay so kueir nonaw Isip se ma lokriy hain hokwe, hiykwe king so aw-mar ke nak-hok pa. Seyr Moses hiykwe senkin lorok kraipakrai wayr, hiykwe God, hrom ma lira lopa se ma lira se hieyn-aw lwak. \v 28 Hiykwe nanpanan kiykiy-ay yor so kueir nonaw Pasova ke meio ousne, seyr nioh me nak-me-sasay low inakrok, a-yerki-wouk mon. Hiykwe senkin sehe meio, Lokrue ko Ensel hiy Israel mo ney norwayo peyrmawk-ar ko me lokin kwor-ma-kwor ame. \x * \xo 11:28 \xt Kis 12:21-30\x* \p \v 29 Israel homkwe nanpanan kiykiy-ay, sa homkwe Sour-yawp-ar Oupuey hokwe, ki-pow-ki se hieyn-aw seme kuan-sa-kuan. Sa Isip hom kuan liok menkin, hmekwe sawk hu hiy swakuwmay opruw-sapruw. \x * \xo 11:29 \xt Kis 14:21-31\x* \p \v 30 Israel hom yier Jeriko se enekwei eypok iha-sirom mu-nareysyar non ma lanio sahre-ahre so eypok pariawey hokwe, yier sohiy so hir, mein non ma lyay awndiy kokwe nan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw onkama-hou say ha. \x * \xo 11:30 \xt Jos 6:12-21\x* \p \v 31 Yokun-nweyh-kane sa Rahap hokwe nan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw, uwrsa God se ma lonuayk sisape me nion non-okrue pa. Payhokuaw, hokwe Israel mo aw-yokor-now, kipay sehe ouon-aw ma lanio ira sue me yaprue hiy-mon. \x * \xo 11:31 \xt Jos 2:1-21; 6:21-25; Je 2:25\x* \p \v 32 Hmey, ha lohruw-a nonaw lwak e? Hakwe Gideon o, Barak o, Samson o, Jepta o, Devit o, Samuel o, seyr profet me o, hme liy lohruw-a, sawk hakwe enekwei sankaw korey. \x * \xo 11:32 \xt Het 6:11; 13:24; 1 Sml 16:13\x* \v 33 Uwrsa somokwe, kipay irweyk mokwe, nanpanan kiykiy-ay yor ko kueir nonaw lono swakakar. Seyr homkwe weynpaweyn luw-luw-aw me mon, sa God hiy hme pay me me-loray e, homkwe seme lonokyaw. Seyr homkwe laion mo woki me nekie sapam. \x * \xo 11:33 \xt Dan 6:1-2\x* \v 34 Homkwe seyr ya aiopey hay me mon pros, seyr aw-seik hom hme lokimane okrue-sa-okrue ame hakan-sakan. Mo hom uwr krai lopa lwak liok, homkwe sawk krai non lwak. Homkwe aw lono kraipakrai uwr, sa homkwe aw-uwr kipay irweyk ko me seme lono akre-akre. \x * \xo 11:34 \xt Dan 3:23-27\x* \v 35 Seyr sa har homkwe, hmo uwr-eynay sa-eynay ma lokrue me ma ma-mon-sian mokwe kar nonaw ma-huonok. Sawk uwrsa har homkwe, mo hme hmo opion-opion me lei mapru okrue-sa-okrue liok, homkwe ki erey preisia hrahra ha ok kokwe, me-puar. Payhokuaw, uwrsa somokwe, ma-loksian wayr yor yaprue ke lonok e mon. \x * \xo 11:35 \xt 1 Kin 17:17-24; 2 Kin 4:25-37\x* \v 36 Har mokwe nuw-ourde nok, lomniy-mamniy, sei, har mokwe sen non lway pruwmapruw nok, kalabus-a mon hiy-ey. \x * \xo 11:36 \xt 1 Kin 22:26-27; Jer 20:2\x* \v 37 Hmekwe mein non swama-pror okrue sa-okrue, seyr hmo owhi mokwe kopi kreys non sos lorsay, seyr hmekwe aw-seik non lokimane okrue sa-okrue. Homkwe mon owh mon lie ey mokwe, sipsip mo ohi o, meme mo ohi o, seme peyn nak-anio sayok. Homkwe omeme lopa, seyr hmekwe mon yorpayor piap-ma-piap, seyr hmekwe yor yaprue me mesair kow pa. \x * \xo 11:37 \xt 2 Sto 24:21\x* \v 38 Hromo ki piap-araw ohokwe uwrsa yaprue ihey-ar senkin mokwe liy nakruok ley. Sa uwrsa somokwe ki hrahra-aw o, mnuw o, serey lanio wayr-wayr nok. Hmo a mokwe peir-saw o, ki-saw-eyh o, senkin lanio wonkreik wonkreik. \p \v 39 Uwrsa lowpwarowp sohom mo nan kiykiy-ay yor mokwe, God hiykwe yaprue lira nan. Sawk homkwe God hiy hme pay se me-loray e, homkwe pase lira e. \v 40 Payhokuaw, God hiykwe hremekwe uron kamon yaprue se po nanpanan sakon kawk kow koruay. Uron sohokwe senkin, hiykwe uwrsa paraw-uh ko me-aw mon mnow-mnow ihey e mon pa, sawk hreme nion siraw-aw mon mnow-mnow ihey e mon. \c 12 \s1 God hiykwe Hromo Aio \p \v 1 Uwrsa kraiar, hmo liwak yor, nan kiykiy-ay yor ke ma mesair kow homkwe, hreme nwakwon nwakwon ira. Sohiy so hokuaw kokwe hromkwe limon, hromo inour mon ma lwak sohokwe, sehe sau kraipakrai e. Hromkwe omeme senkin senkin hromo sau yor ke ma mon low-a-low sohom o, yor piap-araw hreme ma nekie prosue sohom o, seme nuw-mon-say lowpway e. \x * \xo 12:1 \xt 1 Ko 9:24-25\x* \v 2 Hromo nene mokwe Jisas se-aw lira saiarokay e, payhokuaw, mey, hromo nanpanan kiykiy-ay yor ke ma mon ousne pie o, seyr omok hiynuw-meio lowpway ey o, sokukwe Jisas hiykiaw meio. Hiykwe kar ley yor hye ma naruok se hokuaw kokwe, now mon lokrue mey ke lira hok pa. Seyr now mon lokrue sawan yor ko owh-mar ke hyaw lwak pa. Sa enkin kokwe hiykwe, God so sia-king ko sayar mon liwak. \p \v 3 Homkwe Jisas se-aw kwa nuw-nanpanan, Uwr, uwrsa yor piap-araw non hom awnie awnie-aw ma lira se. Suw homkwe nompou liy lwak ley, seyr uron liy nan kworpakwor preisia ha ley. \v 4 Mo hom yor piap-araw me lono akre-akre wayr hi, homkwe peyr limon, uwr piap-araw hom hme lokin kwor-ma-kwor e ma mon sok lousne pa. \v 5 Hai, homkwe God so ok, hiy hme hyo ney norwayo me hieyn ma hiy-me kraipakrai mokwe, po kiy-orionay o? Hiykwe senkin me, \q1 “Hano ney ara, hunkwe Hakamay so mon popriy-ok mokwe, kwa lonuayk kraiay. Hiy hne me-wowrpawowr ankin, hunkwe peie nan kworpakwor preisia ha o. \q1 \v 6 Payhokuaw, Hakamay hiykwe uwrsa, hiy uron-pi ko-ar ma lwak mokwe, mon popriy, seyr uwrsa, hiy hyo ney arian ok me me mokwe, lomniy mamniy.” \rq Jop 5:17; Snd 3:11-12\rq* \p \v 7 Low, hmo owh mon ma lousne mokwe, kwa lorok kraiay, yerki, hme mon popriy ey me hieyn. God hiykwe hmekwe hyo ney me hieyn mon popriy. Hai, ney prueyn, orih hiy ma mon popriy lopa hokwe, perey lwak o? \x * \xo 12:7 \xt Lo 8:5\x* \v 8 Sawk hmekwe mon popriy pa lwak ankin, hyo ney lowpwarowp me ma mon popriy senkin, sohokwe senkin mesair kow, homkwe ney, hyo nioh arian mon lousne pa, sawk yokun-ney. \v 9 Hromo aio ki ko homkwe hreme po mon popriy, sa hromkwe hme seme nan ihey. Hai, hromkwe hromo aio ki ko se yaprue senkin nan ihey ankin, hromkwe hromo niohney mo Aio sokwe aiopey hay-ar nan ihey e. Suw hromkwe su lwayr ihey ey. \v 10 Hromo aio ki ko homkwe, hremekwe enekwei haraw-aw po mon popriy, yerki yaprue hom ma nan mo liy-liy-aw. Sawk God hiykwe, hrom yaprue lwak e mon popriy, hrom hyo pekney-weys lwak yor ke non-waw-waw onok e. \v 11 Enekwei hreme mon popriy ankin, hromkwe peyr kar liy ley ley, sawk peyr aw-aw nak-ok. Sawk omok kokwe, hrom uwrsa yerki senkin non ma mon popriy hromkwe, yor luw-luw-aw o, liwak marowhway yor o, seme ayay yaprue me hieyn leip sawan. \x * \xo 12:11 \xt Je 3:17-18\x* \s1 Hiy-me now-a-now ok o, me-kupaku ok o \p \v 12 Hmo iha ma wompei sawan kreik seme kwa ar-nonwey ha, seyr hmo pamuow ma kowkow seme kwa hiymon kraipakrai. \x * \xo 12:12 \xt Ais 35:3\x* \v 13 Yerki mokwe homkwe luw-luw-aw mon-aw kwa lanio, sa hmo sune piap mokwe, lompos-yay sowkriy lopa ka lwak, sawk ka ma-hro-way. \x * \xo 12:13 \xt Snd 4:26\x* \p \v 14 Homkwe uwrsa lowpwarowp me nion aymarowh-aw non-wayr ey o, seyr pekneyweys lwak ey o, somokwe i kwa nuw-e. Pekneyweys lwak lopa hokwe, uwrsa homkwe Hakamay se liy lira ley. \v 15 Homkwe seyr iray-iray nonaw seme lwak e, sa hmo prueyn hiy God so maym kow yor ke meyki kankoum sow hain lak, seyr hmo prueyn hiy pan piap-araw ke hieyn lwak lak. Sa hyo i piap-araw homkwe hmo kraiar me mon orki-orki lak. \v 16 Homkwe kwa nak-ehei, hmo prueyn-prueyn-aw homkwe yokun nweyh kane yor lopa ka lwak. Seyr Iso, God se ma nan lopa se hieyn peie lwak o. Hiykwe hiy ney hakamay uru non ma lwak hokwe, ipey-ar nanpanan pa, sawk uru sohokwe piap eyn lira. Sawk ney hakamay so uru sohokwe hiykwe hyo nay-ih se ipan lon nakway, ayay, enekwei kamon-aw ma lunay-a non. \x * \xo 12:16 \xt Stt 25:29-34\x* \v 17 Homkwe okpey sokukwe nonkway. Omok lwak menkin, Iso hiykwe orih so ok-ihey, ney hakamay se God so uru non ma hiy-nekie mesopok me lonok e mon liok, sawk orih hiykwe hyekwe me-puar ha. Iso hiykwe weynpaweyn hiy ma meio kokwe, yerki penkin non ma-kankoum ley. Mo hiy eheyr lyuk liok, orih hiykwe ok-ihey hiy ma pawk somokwe kow pa. \x * \xo 12:17 \xt Stt 27:30-40\x* \p \v 18 Ama, homkwe mnuw Sainai mon lousne pa, mnuw, Israel-uwrsa hom paraw ma le-nene mon. Israel homkwe mnuw sohokwe hmo owh arian non kihre ir, seyr ya serey ma nak-oum kresay o, eym-nawp o, hok-yor o, howniy krai non o, somokwe homkwe lira. \x * \xo 12:18 \xt Kis 19:16-20; Lo 4:11-12\x* \v 19 Seyr uwrsa homkwe hu o, God so wouk-ok o, senkin lonuayk. Sa uwrsa wouk-ok sokwe ma lonuayk homkwe, ok kamon ma-lonuayk lopa lwak e lonseyn. \x * \xo 12:19 \xt Kis 20:18-21; Lo 5:22-27\x* \v 20 Payhokuaw, homkwe me-kupaku-ok senkin ma me kokwe nuw-hok krwepakrwe, “Uwrsa o, ayay, su ma lwayr o, mnuw se posokwaw sapou e, homkwe mein non kwa soma-pror okrue.” \rq Kis 19:12-13\rq* \m \v 21 Weynpaweyn senkin somokwe, Israel-uwrsa me nuw-mon hok-a-hok krwepakrwe, sa Moses hiykwe senkin sehe me, “Hakwe nak-hok, seyr kowkow.” \rq Lo 9:19\rq* \p \v 22 Sawk homkwe mnuw senkin mon kiy-ousne pa. Homkwe Mnuw Saion mon le-nene, seyr homkwe Jerusalem nonkumey ko, lwayr peyow God so yier arian mon le-nene, seyr yier sohiy so ensel popua hay kar nonaw ma hokruw mo owh mon. \v 23 Seyr homkwe God so ney norwayo peyr-ar ko, uru nonkumey mon ma mey, hom ma hokruw mo owh mon po lousne. Homkwe God, uwrsa lowpwarowp ki ko mo lira mesor anon-anon uwr so mon le-nene. Seyr uwrsa luw-luw-aw mo niohney mnow-mnow-aw ma mon wak sohom mo owh mon le-nene. \v 24 Homkwe Jisas, God so sokior-ok iwon ko ompok-uwr so owh mon po lousne. Homkwe nioh, hme ma nak-okin nopriy say kow sohiy so owh mon le-nene. Nioh sohokwe Abel so nioh so eir mon lwak, seyr nioh sohokwe omeme ihey-arar me me-loray. \x * \xo 12:24 \xt Stt 4:10; Hi 8:6\x* \p \v 25 Homkwe iray-iray nonaw kwa lwak, seyr Uwr, hme ok ke ma kyor-mesor kow se hyaw peie lwak o. Unsaney paraw God so ok, ki erey ma mesor me ma me-puar homkwe, hakan sakan pa. Hai, hromkwe Uwr, enekwei enkin nonkumey ko se ma kyor-me-kupaku se meyki kankoum sow hain ankin, hromkwe penkin hakan sakan ey mo? \x * \xo 12:25 \xt Hi 2:1-3; 10:26-29\x* \v 26 Enekwei sohokwe, hyo wouk-ok mnuw Sainai mon ma me hokwe, ki suneykyaw nak-wei. Sawk enekwei enkin ohokwe, God hiykwe senkin me-loray, “Hakwe enekwei kamon ma-me-wei-a-wei ey, sawk ki se-aw korey, nonkumey lowpwarowp o.” \rq Hag 2:6\rq* \m \v 27 Ok-ku “enekwei kamon ma-me-wei-a-wei ey” sohok ko meyk-ar kokwe senkin: Omeme lowpwarowp God hiy ma monhre mokwe, omok seme lway wei-a-wei lira por ha ey, omeme ma wei-a-wei lopa homkwaw lwak e hokuaw. \p \v 28 Sa hrom God so Wayr-hre-yier wei-a-wei ey lopa se ma lonok se hokuaw kokwe, hromkwe me-ihey nonaw lwak e, seyr God se nak-kampueys me-ihey e, yerki hye kar mon-ey ey nonaw, seyr hok yor o, nan ihey yor o, sohom nonaw. \v 29 Payhokuaw, hromo God hiykwe ya seirpey, omeme lowpwarowp me oum-pru kawk li-li-ay lowpway ey. \rq Lo 4:24\rq* \c 13 \s1 Yerki God se kar mon ey ey \p \v 1 Homkwe kristen-wayh me uwr eynay me hieyn uron-pi ko-ar senkin-awaw kwa nuw-wak. \v 2 Homkwe yor, uwrsa suwon me ma me-huonok yawriy kokwe, kwa meio wayr-wayr. Payhokuaw, uwrsa yor senkin ma meio homkwe, ensel me po me-huonok yawriy, sa homkwe ensel hom unsaney suwon me hieyn ma lira mokwe, pase nonkway e. \x * \xo 13:2 \xt Ro 12:13; Stt 18:1-8; 19:1-3\x* \v 3 Uwrsa, kalabus mon ma lwak me kwa nanpanan, hom hme nion kalabus mon ma non-wak me hieyn. Seyr uwrsa yor piap-araw non ma mon yorpayor me kwa nanpanan, hom aw siraw ma non-nak-ok me hieyn. \p \v 4 Sa-huon-yor kokwe mnow-mnow-aw ka lwak, seyr yaprue kwa nan ihey. Uwr homkwe hmo sa arian me-aw kwa nanpanan, seyr sa homkwe hmo uwr arian me-aw kwa nanpanan. God hiykwe uwrsa, yor orki non me ma meio o, yokun nweyh kane yor me ma mon nakyas o, somokwe ya lira anon-anon a. \x * \xo 13:4 \xt Ef 5:5\x* \v 5 Homkwe mein-owon me uron-pi ko-ar peie lwak o. Omeme, hom pankaw nak-wayr e, homkwe kar seme-aw kwa nak-ey. Payhokuaw, God hiykwe senkin me, \q1 “Hakwe hme liy lokriy hain ley, seyr hakwe hme liy lorionay ley.” \rq Lo 31:6,8; Jos 1:5\rq* \m \v 6 Sa hromo uron mokwe sayp-ar seme lwak, seyr senkin seme nak-kipra me, \q1 “Hakamay hiykwe hane hiymon uwr, hakwe liy hok ley. Uwr ki ko homkwe hanekwe penkin lon a?” \rq Sng 118:6-7\rq* \p \v 7 Homkwe hmo peyrmawk-uwr porih, God so ok me hme ma mesor kow, seme kwa ma-nanpanan. Uwr sohom penkin lwayr me nak-okrue sa-okrue e, homkwe seyr hmo nanpanan kiykiy-ay yor mo meyki kwa ley. \x * \xo 13:7 \xt 1 Ko 4:16\x* \v 8 Jisas Krais hiykwe onkioh o, pokon o, seyr yaw, leis, meik, senkin-awaw, hiykwe liy-liy-aw lwak. \p \v 9 Homkwe hiy-mon sorasor ok senkin senkin, hme yerki-ar ko me ma mon noweyn-noweyn nok me peie lonuayk pyay o. Sa hromo uron mokwe, God so maym kow yor hok hiy-mon kraipakrai ankin, sohokwe yaprue-ar. Sawk ayay, Juda mo sow mo meyki posokwaw pyay a e, ayay somokwe hme liy hiymon ley. \x * \xo 13:9 \xt Ro 14:17\x* \v 10 Hromkwe alta non, sa pris God so sel-a pekneyweys mon ma meio homkwe uru lopa, ayay, alta serey ma naws prawk kow seme la ey hokwe. \p \v 11 Juda mo Pris Makwey-uwr hiykwe ayay mo nioh me Ampok Pekneyweys Seirpey-ar mon nak-yawriy nok, yor piap-araw me mon-say kow e naws prawk kow ok. Sawk ayay sohom mo pion mokwe yier meykyay mon nakey naws oum-pru kreik. \x * \xo 13:11 \xt Wkp 16:27\x* \v 12 Sohiy so hokuaw kokwe, Jisas hiykwe seyr yier meykyay mon sehe lokrue, uwrsa mo yor piap me hyo nioh arian non hawr mnow-mnow kow e. \x * \xo 13:12 \xt Jon 19:17\x* \v 13 Sa hromkwe hyo owh mon yier meykyay mon seme ley neyney e, hyo owh-mar ke non-swapeykyay onok e. \x * \xo 13:13 \xt Hi 12:2\x* \v 14 Payhokuaw, yier, hrom ki erey ma kiy-wayr omokwe, lwayr peyow ey korey. Sawk hromkwe, yier omok lousne ey se pawk. \x * \xo 13:14 \xt Hi 11:10,16; 12:22\x* \p \v 15 Sei, sohiy so hokuaw kokwe, hromkwe enekwei enekwei, hromo me-ihey-ok me God se kow e, hromo ayay naws prawk kow ey me hieyn. Sa hromo woki mo ayay mokwe, hrom hye Hakamay-ok ma me-kumay hiy non. \x * \xo 13:15 \xt Sng 50:14,23\x* \v 16 Homkwe yor yaprue o, wayh-wayh me hiy-mon yor o, peie lorionay o, payhokuaw, yor senkin somokwe naws prawk kow mey, God hiy kar ma ley hom non. \x * \xo 13:16 \xt Fl 4:18\x* \v 17 Hunkwe hno peyrmawk-liarok-uwr mo ok me kwa lonuayk me, seyr hmo ouon mon kwa lwak. Payhokuaw, uwr somokwe enekwei enekwei, hne hiy-wayr ira, seyr uwr somokwe, homkiaw sios se penkin hiy-wayr e, seme God se ma-sahre mesor kow. Hunkwe uwr seme kwa lonuayk me, suw homkwe hmo hiy-wayr mey ke kar ley, seyr low ke hieyn liy lira ley, payhokuaw, homkwe hmo hiy-wayr-mey ke kar ley pa lwak ankin, suw hne liy hiymon popriy ley. \x * \xo 13:17 \xt 1 Te 5:12\x* \p \v 18 Homkwe hreme kokwe God se senkin-awaw kwa hiy-mesopok. Hromkwe senkin nonkway, hromo nanpanan yor uron ko homkwe heyn kamon lopa, seyr hromkwe enekwei enekwei yor yaprue me-aw mon e mon. \x * \xo 13:18 \xt Ap 24:16; 2 Ko 1:12\x* \v 19 Sa hakwe hmekwe hano uron lowpwarowp non senkin nuw-onseyn, homkwe God se kwa mesopok, sa hiykwe hane hmo owh mon ka saw-me-ha. \s1 God se mesopok pariawey \p \v 20 Hromo liwak marowhway yor ko God hiykwe hromo Hakamay Jisas se lokrue ko se po ma-me sian, Jisas so nioh, God so lwayr peyow sokior-ok ke ma me-sakon kawk so kueir nonaw. Sa Krais hiykwe sipsip me Hiy-wayr-uwr ihey-ar sehe lwak. \x * \xo 13:20 \xt Jer 32:40; Ese 37:26; 1 Pi 2:25\x* \v 21 God sohokwe hme kyai yaprue nonaw ka mon onhan onhan koruay, hyo uron ko me nak-meio ousne ey me. Seyr Jisas Krais so kueir hokwe hiykwe hremekwe yor hiy kar ma nakey ke ka meio. Sa panpaniowni ipey-ar hokwe Krais hiykwe senkinaw-aw ka lonok! Okar. \s1 Ok pariawey-ar \p \v 22 Hano wayh-om, hakwe hme senkin lonseyn, homkwe hano hiy-me kraipakrai ok, hme ma mey kow okukwe, meinkiowp-ney-aw kwa lonuayk popriy. Payhokuaw, mamey hme ha ma mey ha okukwe, meipey hay-ar korey. \p \v 23 Hakwe hme senkin me-nonkway kow, hromo wayh Timoti se kokwe kalabus-a ko hokwe po kiy-kampi kow ha. Hiykwe saw-e ankin, ha hme le ira enekwei hokwe, hyekwe siraw hiy-e. \p \v 24 Hromo me-ihey ok mokwe hmo peyrmawk-liarok-uwr o, God so uwrsa lowpwarowp o, hme kwa mekow. Hromo wayh Itali ko homkwe hmo me-ihey-ok me hme kow ha. \p \v 25 God so maym kow yor hokwe hme lowpwarowp me nion ka non-wak.