\id PHP Angave NT [aak] -Papua New Guinea 1990 (DBL -2014) \h Piripai \toc1 Payɨ́ Poro Piripai ŋweáyɨ́ nánɨ eaŋɨ́narɨnɨ \toc2 Piripai \toc3 Pir \mt1 Payɨ́ Poro Piripai ŋweáyɨ́ nánɨ eaŋɨ́narɨnɨ. \ip Payɨ́ rɨna Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á aŋɨ́ yoɨ́ Piripai ŋweagɨ́áyɨ́ nánɨ Poro eaŋɨ́narɨnɨ. Aŋɨ́ apɨ Masedonia pɨropenɨsɨ́yo xwé bɨrɨnɨ. Poro émáyɨ́ aŋɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨnɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ wáɨ́ nura nemerɨ́ná aŋɨ́ apimɨ enɨ wáɨ́ urɨméagɨ ámá wí Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́awixɨnɨ (Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa 16:12-40). E nemo xwiogwɨ́ obaxɨ́ rɨxa nɨmúrómáná eŋáná ámɨ wí e emearɨ́ná omɨ ɨ́á nɨxero gwɨ́ aŋɨ́yo nɨŋwɨrárɨro awí nɨmeŋweagɨ́asáná aŋɨ́ yoɨ́ Romɨyo nánɨ nɨméra nuro e gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨráráná Piripai ŋweáyɨ́ arɨ́á nɨwiro nɨgwɨ́ bɨ Poro nánɨ awí nearo Epapɨrodaitasomɨ wiowárɨ́agɨ́a o xamɨŋo yayɨ́ nerɨ payɨ́ rɨna e dánɨ nearɨ axomɨ wiowárɨŋɨnigɨnɨ. \c 1 \p \v 1 Poronɨ tɨ́nɨ Timotio tɨ́nɨ —Yawawi xwɨyɨ́á Kiraisoyá wáɨ́ wurɨmeianɨrai nánɨ xɨnáípawínɨŋɨ́ nimónɨrai wiiarɨgwɨ́íwawirɨnɨ. Yawawi ámá Piripai ŋweagɨ́á Gorɨxoyá imónɨro Kiraisɨ Jisaso tɨ́nɨ ikárɨnɨro egɨ́áyɨ́né nɨyɨ́nénɨ nánɨ —segɨ́ seaipeŋweagɨ́áwa tɨ́nɨ seáyɨ́ seaiiarɨgɨ́áwa tɨ́nɨ aí nɨyɨ́nénɨ nánɨ payɨ́ rɨna nearɨ mónaparɨŋwiɨ. \v 2 “Negɨ́ ápo Gorɨxo tɨ́nɨ Ámɨná Jisasɨ Kiraiso tɨ́nɨ wá seawianɨri seyɨ́né nɨwayɨrónɨro ŋweapɨ́rɨ nánɨ seaiiri éɨ́isixɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \s1 “Seyɨ́né nánɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ wiarɨŋárɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 3 Íníná seyɨ́né nánɨ dɨŋɨ́ nináná Gorɨxomɨ yayɨ́ wiarɨŋárɨnɨ. \v 4-5 Nionɨ sɨ́á seyɨ́né Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rogɨ́áyimɨ dánɨ agwɨ ríná nánɨ xwɨyɨ́á Jisaso nánɨ wáɨ́ wurɨmeianɨ nánɨ nawínɨ ikárɨnɨŋwáyɨ́né eŋagɨ nánɨ omɨ gínɨ gíná rɨxɨŋɨ́ nɨseaurɨyirɨ́ná dɨŋɨ́ niɨ́ánɨ ninarɨŋagɨ urarɨŋárɨnɨ. \v 6 Nionɨ dɨŋɨ́ re yaiwiarɨŋárɨnɨ, “Gorɨxo —O seyɨ́né xɨ́omɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róáná iwamɨ́ó píránɨŋɨ́ seaimɨxɨŋorɨnɨ. O sɨ́á Jisaso weapɨnɨ́áyi nánɨ seyɨ́né yóɨ́ ámɨ bɨ tɨ́nɨ bɨ tɨ́nɨ nimóga upɨ́rɨ́a nánɨ píránɨŋɨ́ nɨseaimɨxa unɨ́árɨnɨ.” Dɨŋɨ́ e nɨyaiwirɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨ́ŋá nɨseaeánɨrɨ omɨ yayɨ́ e wiarɨŋárɨnɨ. \v 7 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seyɨ́né nánɨ yayɨ́ nɨninɨrɨ́ná “Ayɨ́ xɨxenɨ ayo ninarɨŋɨ́rɨnɨ.” nimónarɨnɨ. Nionɨ xwɨyɨ́á Jisaso yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ nánɨ gwɨ́ aŋɨ́ tɨ́yo nɨŋwearɨ́náranɨ, xwɨyɨ́á nɨmeararɨgɨ́ápɨ orakínɨmɨnɨrɨ nɨrɨrɨ́náranɨ, apɨ sopɨŋɨ́ oomɨnɨrɨ nɨrɨrɨ́náranɨ, seyɨ́né Gorɨxo wá nɨnɨwianɨrɨ e éwɨnɨgɨnɨrɨ nɨrɨ́peaŋonɨ tɨ́nɨ nawínɨ ikárɨnɨŋagɨ́a nánɨ nionɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ seayiŋɨnɨ. \v 8 Kiraisɨ Jisaso seayarɨŋɨ́pa nionɨ enɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nɨseayirɨ nánɨ sɨŋwɨ́ oseanɨmɨnɨrɨ íkɨ́nɨŋɨ́ sɨpí niarɨnɨ. “Poro nepa nene sɨŋwɨ́ neanɨmɨnɨrɨ nánɨ íkɨ́nɨŋɨ́ sɨpí rɨ́a wiarɨnɨ?” nɨseaimónɨrɨ́ná Gorɨxo nionɨ e yarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nanɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 9 Seyɨ́né nánɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nɨseaurɨyirɨ́ná rɨpɨ urarɨŋárɨnɨ, “Wigɨ́ wínɨyɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨwiro arɨrá inarɨgɨ́ápɨ sayá nimɨxa úɨ́rɨxɨnɨ. Úrapí néra mú aga xɨxenɨ nɨjɨ́á nimónɨro ‘Gorɨxo ámá e éɨ́rɨxɨnɨrɨ wimónarɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ apɨrɨ́anɨ?’ yaiwiro dɨŋɨ́ nɨyaikiroro ‘Sɨpí imónɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ apɨrɨ́anɨ? Naŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ apɨrɨ́anɨ?’ yaiwiro neróná dɨŋɨ́ sɨpí ninɨro arɨrá inarɨgɨ́ápɨ sayá nimɨxa úɨ́rɨxɨnɨ.” Gorɨxomɨ seyɨ́né nánɨ rɨxɨŋɨ́ nɨseaurɨyirɨ́ná apɨnɨ urarɨŋárɨnɨ. \v 10 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ apɨ seaurɨyarɨŋárɨnɨ. Seyɨ́né agwɨ ríná dánɨ sɨ́á Kiraiso weapɨnɨ́áyi nánɨ mimónɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ yapɨ mimónɨpa ero xwɨyɨ́á seaxekwɨ́mopaxɨ́ mimónɨpa ero epɨ́rɨ́a nánɨ dɨŋɨ́ nɨyaikiroro “Sɨwɨ́ wé rónɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ apɨrɨ́anɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ rɨxɨŋɨ́ seaurɨyarɨŋárɨnɨ. \v 11 Apɨ seyɨ́né nerɨ́ná Jisasɨ Kiraiso seaimɨxarɨŋɨ́pimɨ dánɨ íkɨ́á sogwɨ́ naŋɨ́ nɨwerɨ́ná yarɨŋɨ́pa seyɨ́né sɨwɨ́ wé rónɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ ayá wí éɨ́rɨxɨnɨrɨ rɨxɨŋɨ́ e seaurɨyarɨŋárɨnɨ. Ámá wí seyɨ́né e yarɨŋagɨ́a sɨŋwɨ́ nɨseanɨróná “Wé rónɨŋɨ́ ayɨ́ yarɨgɨ́ápɨ mɨ́kɨ́ ikiŋo, ayɨ́ Gorɨxorɨ́anɨ?” nɨyaiwiro omɨ yayɨ́ umero seáyɨ e umɨ́eyoaro epɨ́rɨ́a nánɨ rɨxɨŋɨ́ e seaurɨyarɨŋárɨnɨ. \s1 “Nionɨ gwɨ́ ŋweaŋagɨ nánɨ xwɨyɨ́á Jisaso nánɨpɨ yanɨ́ niwéa warɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 12 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, seyɨ́né rɨpɨ nánɨ “Nɨjɨ́á oimónɨ́poyɨ.” nimónarɨnɨ. Amɨpí sɨpí nionɨ nímeáɨ́ rɨpɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pimɨ pɨ́rɨ́ rakínɨpaxɨ́ mimónɨ́ nionɨ nímeáɨ́pimɨ dánɨ ámɨ bɨ tɨ́nɨ yanɨ́ niwéa unɨ. \v 13 Ayɨ́ rɨpɨ seararɨŋɨnɨ, “Mɨxɨ́ ináyoyá sɨmɨŋɨ́ wínarɨgɨ́á aŋɨ́ riwámɨ awí rogɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ wí re ŋweagɨ́á nɨ́nɨ enɨ ‘Poro Kiraisomɨ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ gwɨ́ rɨ́a ŋweanɨ?’ nɨrɨro nɨjɨ́á e imónɨŋoɨ.” seararɨŋɨnɨ. \v 14 Ayɨ́ rɨpɨ enɨ seararɨŋɨnɨ, “Negɨ́ nɨrɨxɨ́meá aŋɨ́ rɨpimɨ ŋweagɨ́áyɨ́ nápɨ nionɨ gwɨ́ ŋweaŋáná Gorɨxo arɨrá niarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨnanɨro nánɨ omɨ ámɨ bɨ tɨ́nɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro wáyɨ́ mɨwinɨ́ eŋɨ́ sɨxɨ́ nínɨro Gorɨxoyá xwɨyɨ́á nánɨ ananɨ wáɨ́ rarɨŋoɨ.” seararɨŋɨnɨ. \v 15 Ayɨ́ neparɨnɨ. Wínɨyɨ́ Poronɨ sɨpí dɨŋɨ́ niaiwiro xwɨyɨ́á rɨrowiágɨ́ ero yarɨgɨ́áyɨ́ eŋagɨ nánɨ Kiraiso nánɨ wáɨ́ rarɨŋagɨ́a aiwɨ wínɨyɨ́ nepa nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ naŋɨ́ nɨniaiwiro wáɨ́ rarɨŋoɨ. \v 16 Dɨŋɨ́ naŋɨ́ e nɨniaiwiro yarɨgɨ́áyɨ́, ayɨ́ nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nɨnɨyiro nánɨ re yaiwiarɨgɨ́árɨnɨ, “Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ xɨ́darɨŋagwɨ nánɨ xwɨyɨ́á neameáranɨro yarɨgɨ́ápɨ pɨ́rɨ́ urakíwɨnɨgɨnɨrɨ Gorɨxo rɨ́peaŋo, ayɨ́ Pororɨ́anɨ?” E nɨyaiwiro wáɨ́ urarɨgɨ́árɨnɨ. \v 17 E nerɨŋɨ́ aiwɨ sɨpí dɨŋɨ́ niaiwiarɨgɨ́áyɨ́, ayɨ́ nepa “Wé rónɨŋɨ́ oyaneyɨ.” nɨyaiwiro mé nionɨ gwɨ́ ŋweaŋáná xwɨyɨ́á ámɨ bɨ tɨ́nɨ umeáraneyɨnɨrɨ yarɨŋoɨ. “Poromɨ nɨmúrorane seáyɨ e owimónaneyɨ.” nɨyaiwirɨŋɨ́pimɨ dánɨ wáɨ́ urarɨgɨ́árɨnɨ. \v 18 Apiaú xɨxegɨ́nɨ e yarɨgɨ́ápɨ nánɨ píoɨ rɨmɨ́ɨnɨ? Wínɨyɨ́ nepa mimónɨpa nemáná maŋɨ́pánɨ wáɨ́ urarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ́náranɨ, wínɨyɨ́ nepa nimónɨmáná wáɨ́ urarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ́náranɨ, nɨpiaúnɨ Kiraiso nánɨ nɨrɨro wáɨ́ rarɨŋagɨ́a nánɨ nionɨ yayɨ́ yarɨŋɨnɨ. \s1 “Nionɨ sɨnɨ mɨpé nɨŋwearɨ́ná Kiraisomɨ seáyɨ e umepɨ́rɨ́a imónɨŋɨ́pɨ éɨmɨgɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p Oyɨ, nepa yayɨ́ emɨ́ɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. \v 19 Nionɨ re nɨrɨrɨ ipɨmónɨŋɨnɨ, “Rɨxɨŋɨ́ seyɨ́né nionɨ nánɨ Gorɨxomɨ nurɨyiro kwíyɨ́ Jisasɨ Kiraiso neawɨ́rénapɨyiŋɨ́pɨ arɨrá nirɨ yarɨŋɨ́pimɨ dánɨ gwɨ́ nionɨ ŋweaŋáná rɨpɨ rɨxa nɨnɨwárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” nɨrɨrɨ ipɨmónɨŋɨnɨ. \v 20 Nionɨ dɨŋɨ́ nikwɨ́morɨ “Nepa e éɨmɨgɨnɨ.” yaiwiarɨŋápɨ nánɨ ámá wí aí ayá nimopɨ́rɨ́á menɨnɨ. Ámá sɨŋwɨ́ nɨnanɨróná “Kiraiso nɨxɨ́dɨrɨ nánɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́ apɨ rɨ́a yarɨnɨ?” nɨniaiwiro omɨ yayɨ́ umepɨ́rɨ́a nánɨ nionɨ wáɨ́ nɨrɨmerɨ́ná íníná ayá igigɨ́ mé eŋɨ́ sɨxɨ́ neámɨxɨnɨrɨ yarɨŋápa agwɨ enɨ sɨnɨ axɨ́pɨ e éɨmɨgɨnɨ. “Xe sɨŋɨ́ ounɨrɨ nɨnɨwárɨrónáranɨ, nɨnɨpɨkirónáranɨ, Kiraisomɨ yayɨ́ umepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨnɨ éɨmɨgɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \v 21 Nionɨyá dɨŋɨ́ ayɨ́ rɨpɨrɨnɨ. Sɨnɨ xwɨ́á tɨ́yo nɨŋwearɨ́ná Kiraisomɨ yayɨ́ umepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ emɨ́árɨnɨ. E nerɨ aí rɨxa nɨperɨ́ná xwɨ́á tɨ́yo nɨŋwearɨ́ná nímeáɨ́pimɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ nímeanɨ́árɨnɨ. \v 22 Nionɨ sɨnɨ mɨpé nɨŋwearɨ́náyɨ́ xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ wáɨ́ nurɨmerɨ́ná íkɨ́á sogwɨ́ wearɨŋɨ́yɨ́ yapɨ wepaxɨ́ aiwɨ gɨ́mɨnɨ gɨpɨ éɨmɨgɨnɨrɨ imónɨmɨ́árɨ́anɨ? Sɨnɨ ŋweáɨmɨgɨnɨrɨ imónɨmɨ́árɨ́anɨ? Rɨxa péɨmɨgɨnɨrɨ imónɨmɨ́árɨ́anɨ? Nionɨ majɨ́árɨnɨ. \v 23 Nɨpiaúnɨ ananɨ imónɨ́ɨmɨgɨnɨrɨ nánɨ rɨxa ayagwɨ́ imɨxárárɨnɨŋɨnɨ. Nionɨ nɨpémáná nurɨ Kiraiso tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná dɨŋɨ́ nionɨyá “Ayɨ́ awiaxɨ́rɨnɨ.” nɨyaiwirɨ aiwɨ “Nionɨ e nerɨ́náyɨ́, sɨnɨ seyɨ́né arɨrá seaipaxɨ́manɨ.” yaiwiarɨŋɨnɨ. \v 24 Ayɨnánɨ nionɨ seyɨ́né arɨrá seaimɨ́a nánɨ mɨpé xwɨ́á tɨ́yo ŋweámɨ́a nánɨ “Ayɨ́ aŋɨpaxɨ́rɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \v 25 Nionɨ apɨ nánɨ “Neparɨnɨ.” nɨyaiwirɨ nɨnipɨmónɨrɨ nánɨ seyɨ́né Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ́ná none searéwapɨyiŋwápɨ xaíwɨ́ ɨ́á nɨxɨra uro dɨŋɨ́ niɨ́á seainɨrɨ enɨ́a nánɨ re nɨyaiwirɨ nɨjɨ́á imónɨŋɨnɨ, “Nionɨ agwɨ ríná mɨpé sɨnɨ nɨŋwearɨ seyɨ́né arɨrá seaimɨ nánɨ emɨ́árɨnɨ.” nɨyaiwirɨ nɨjɨ́á imónɨŋɨnɨ. \v 26 Nionɨ ámɨ seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ bɨmɨ́ápimɨ dánɨ seyɨ́né Kiraisɨ Jisaso tɨ́nɨ ikárɨnɨŋagɨ́a nánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ epɨ́rɨ́a nánɨ “Nionɨ sɨnɨ mɨpé nɨŋwearɨ́ná ámɨ bɨ arɨrá seaimɨ́a nánɨ imónɨŋɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \s1 “Axɨ́yɨ́nɨŋɨ́ nimónɨro xwɨyɨ́ápɨ xaíwɨ́ ɨ́á xɨrɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 27 Pí pí nɨnimónɨrɨ́náyɨ́, úrapí mé ámá xwɨyɨ́á Kiraiso nánɨ yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ epaxɨ́pɨnɨ xɨ́dɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Nionɨ ámɨ nɨbɨrɨ sɨŋwɨ́ nɨseanɨrɨ́náranɨ, ámɨ mɨbɨ́ seyɨ́né yarɨgɨ́ápɨ nánɨ sa arɨ́ánɨ nɨwirɨ́náranɨ, re rarɨŋagɨ́a arɨ́á wimɨ́a nánɨ, “Axɨ́yɨ́nɨŋɨ́ nimónɨro xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ xaíwɨ́ ɨ́á xɨrarɨŋoɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á wirɨ “Ámá apɨ pɨ́rɨpɨ́rɨ́ yanɨro yarɨgɨ́áyo wákwianɨro nánɨ píránɨŋɨ́ nɨkumɨxɨnɨro dɨŋɨ́ ná bɨnɨ ɨ́á nɨxɨrɨro yarɨŋoɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á wirɨ emɨ́a nánɨ “Píránɨŋɨ́ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ epaxɨ́pɨnɨ xɨ́dɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” seararɨŋɨnɨ. \v 28 “Ámá pɨ́rɨ́ urakianɨrɨ yarɨgɨ́áyo Piripai ŋweáyɨ́ wáyɨ́ mɨwí yarɨŋoɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á wíɨmɨgɨnɨ. Ayɨ́ seyɨ́né wáyɨ́ mɨyarɨŋagɨ́a sɨŋwɨ́ nɨseanɨrónáyɨ́, “Nene anɨ́nanɨ́wá nánɨ imónɨŋwaéne eŋagɨ nánɨ rɨ́a neaíwapɨyarɨŋoɨ?” yaiwinɨpɨ́rɨ nánɨ seyɨ́né sɨwánɨŋɨ́ winarɨŋoɨ. E neróná sewanɨŋɨ́yɨ́né enɨ “Gorɨxo yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́ápimɨ dánɨ ayo múroanɨ́wárɨ́anɨ?” yaiwinɨpɨ́rɨ nánɨ sɨwánɨŋɨ́ inarɨŋoɨ. \v 29 Gorɨxo Kiraisomɨ dɨŋɨ́ owɨkwɨ́rópoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ seanɨŋɨ́manɨ. Omɨ nuxɨ́dɨrɨ́ná rɨ́nɨŋɨ́ bɨ enɨ wímeáwɨnɨgɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ seanɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ ámá wí pɨ́rɨ́ searakianɨro yarɨ́ná xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ xaíwɨ́ ɨ́á xɨrɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 30 Eŋíná nionɨ seyɨ́né tɨ́ŋɨ́mɨnɨ wáɨ́ emearɨ́ná ámá wí nɨpɨkwɨnɨ mɨnikárɨpa yarɨ́ná sɨŋwɨ́ nanɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ agwɨ ríná enɨ “Poromɨ ámɨ sɨpí wikárarɨŋoɨ.” rarɨŋagɨ́a seyɨ́né arɨ́á e wiarɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ axɨ́pɨ seyɨ́né enɨ seaímeaarɨŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. \c 2 \s1 “Dɨŋɨ́ axɨ́pɨnɨ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ éɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Kiraiso seaiiŋɨ́pimɨ dánɨ dɨŋɨ́ wɨ́á bɨ mɨseaónɨpaxɨ́ranɨ? O wá seawianɨŋɨ́pimɨ dánɨ mɨŋɨ́ ikɨŋwɨ́ mɨseamɨrɨpaxɨ́ranɨ? Seyɨ́né kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ tɨ́nɨ mɨkumɨxɨnɨpa reŋoɨ? Segɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ dɨŋɨ́ sɨpí inɨro wá wianenɨro minɨpaxɨ́ranɨ? \v 2 Apɨ nɨpɨnɨ nepa imónɨŋagɨ nánɨ “Poro dɨŋɨ́ niɨ́á onɨmiápɨ mɨwinɨ́ ayá wí owinɨnɨ.” nɨseaimónɨrɨ́ná rɨpɨ éɨ́rɨxɨnɨ. Dɨŋɨ́ ná bɨnɨ axɨ́pɨnɨ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ éɨ́rɨxɨnɨ. Dɨŋɨ́ sɨpí inarɨgɨ́á axɨ́pɨnɨ ɨ́á nɨxɨra úɨ́rɨxɨnɨ. Axɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Apɨ oyaneyɨnɨróná dɨŋɨ́ ná bɨnɨ tɨ́nɨnɨ nɨmoro rɨnɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 3 Seyɨ́né sɨpɨ́í nimónɨmáná mepa ero wárɨxayɨ́né nimónɨmáná mepa ero éɨ́rɨxɨnɨ. Woxɨnɨ woxɨnɨ re yaiwinɨ́ɨrɨxɨnɨ, “Nionɨ sɨyikwɨ́pɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋáná gɨ́ wí seáyɨ e rɨnimónɨŋoɨ?” yaiwinɨ́ɨrɨxɨnɨ. \v 4 Seyɨ́né re mɨyaiwí, “Nionɨ gɨ́ dɨŋɨ́ e nimónarɨŋɨ́pɨnɨ nɨxɨ́dɨranéná ayɨ́ apánɨrɨnɨ.” mɨyaiwí ámá wí wimónarɨŋɨ́pɨ enɨ “Ananɨ oyaneyɨ.” yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \s1 “Kiraiso sɨyikwɨ́pɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ Gorɨxomɨ seáyɨ e umɨ́eyoaŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 5 Seyɨ́né Kiraisɨ Jisaso yapɨ pákínɨ́ nimónɨro o xwɨ́á tɨ́yo nánɨ nɨbɨrɨ́ná dɨŋɨ́ moŋɨ́pa seyɨ́né enɨ axɨ́pɨ móɨ́rɨxɨnɨ. \v 6 O Gorɨxo imónɨŋɨ́pa aga nepa nimónɨrɨ aiwɨ wí re mɨyaiwiŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨŋápɨ wí mɨwáramopaxɨ́ imónɨŋɨnɨ.” mɨyaiwí nerɨ \v 7 e imónɨŋɨ́pɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ aga ámá wónɨŋɨ́ nimónɨrɨ́ná omɨŋɨ́ wiinɨ́a nánɨ Gorɨxoyá xɨnáí wínɨŋɨ́ imónɨŋɨnigɨnɨ. \v 8 Ámá imónɨŋɨ́pa nimónɨmáná xewanɨŋo sɨyikwɨ́pɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ Gorɨxo urɨ́ɨ́pɨ arɨ́á nɨwirɨ xɨxenɨ xɨ́dɨŋɨnigɨnɨ. Ayɨ́ nɨpenɨ́a nánɨnɨ marɨ́áɨ, yoxáɨ́pámɨ yekwɨroáráná penɨ́a nánɨ aí Gorɨxo urɨ́ɨ́pɨ arɨ́á nɨwirɨ xɨxenɨ xɨ́dɨŋɨnigɨnɨ. \v 9 Jisaso e éɨ́ eŋagɨ nánɨ Gorɨxo seáyɨ e numɨ́eyoarɨ yoɨ́ wíyo nɨyonɨ seáyɨ e múrónɨŋɨ́pɨ wɨ́rɨŋɨnigɨnɨ. \v 10 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ e eŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́namɨ ŋweáyɨ́ranɨ, xwɨ́áyo ŋweáyɨ́ranɨ, xwɨ́árímɨ ínɨmɨ ŋweáyɨ́ranɨ, nɨ́nɨ yoɨ́ Jisasoyá arɨ́á nɨwiróná xómɨŋɨ́ nɨyɨkwiro yayɨ́ umero \v 11 woákɨ́kɨ́ nɨwiróná “Nɨyonɨ nánɨ Ámɨnáo, ayɨ́ Jisasɨ Kiraisorɨnɨ.” rɨro epɨ́rɨ́a nánɨ Gorɨxo omɨ numɨ́eyoarɨ yoɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ wɨ́rɨŋɨnigɨnɨ. Kiraisomɨ ámá seáyɨ e uméɨ́ápimɨ dánɨ ápo Gorɨxomɨ enɨ seáyɨ e umepɨ́rɨ́árɨnɨ. \s1 “E éɨ́rɨxɨnɨrɨ yeáyɨ́ seayimɨxemeaŋɨ́yɨ́né xɨxenɨ apɨ éɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 12 Gɨ́ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ seayiŋáyɨ́né, Jisaso “Gɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ bɨ oemɨnɨ.” mɨyaiwí Gorɨxo urɨ́ɨ́pɨ arɨ́á nɨwirɨ xɨxenɨ nɨxɨ́dɨrɨ́ná sɨŋwepɨgɨ́ neaiŋɨ́ eŋagɨ nánɨ seyɨ́né xámɨ Gorɨxo rɨŋɨ́pɨ arɨ́á yɨ́mɨgɨ́ nɨwiro xɨxenɨ yagɨ́ápa nionɨ seyɨ́né tɨ́nɨ ŋweaŋánánɨ marɨ́áɨ, agwɨ ríná nionɨ tɨ́nɨ mɨŋweá segɨ́pɨ nɨŋwearɨ́ná aí axɨ́pɨ e arɨ́á yɨ́mɨgɨ́ nɨwiro píránɨŋɨ́ xɨdɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Xɨxenɨ píránɨŋɨ́ nɨxɨ́dɨróná omɨ wáyɨ́ wiro óɨ́ wiro nero naŋɨ́ e éɨ́rɨxɨnɨrɨ yeáyɨ́ seayimɨxemeaŋɨ́yɨ́né xɨxenɨ axɨ́pɨ éɨ́rɨxɨnɨ. \v 13 Xɨ́o wimónarɨŋɨ́pɨ “E oyaneyɨ.” seaimónɨro xɨxenɨ e ero epɨ́rɨ nánɨ sɨ́kɨ́kɨ́ seaomɨxarɨŋo, ayɨ́ xɨ́o eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \s1 “Seaímeáɨ́pɨ nánɨ anɨŋúmɨ́ ikaxɨ́ mɨrɨ́ yayɨ́nɨ éɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Pí pí seyɨ́né yarɨgɨ́ápɨ nerɨ́ná anɨŋúmɨ́ ikaxɨ́ mɨrɨpa ero xwɨyɨ́á xɨmɨxɨmɨ́ ninɨrɨ mɨrɨpa ero éɨ́rɨxɨnɨ. \v 15-16 Segɨ́ yarɨgɨ́ápimɨ dánɨ ámá wí xwɨyɨ́á seaxekwɨ́mopaxɨ́ mimónɨpa ero sɨyikwɨ́ mínɨgɨ́áyɨ́né imónɨro oépoyɨnɨrɨ “Anɨŋúmɨ́ ikaxɨ́ mɨrɨpa ero xwɨyɨ́á xɨmɨxɨmɨ́ ninɨrɨ mɨrɨpa ero éɨ́rɨxɨnɨ.” seararɨŋɨnɨ. Niaíwɨ́ Gorɨxoyánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́né sɨnɨ xwɨ́á tɨ́yo nɨŋwearóná ámá xarɨxarɨ́ ero uyɨ́niɨ́ ero yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nɨŋwearo aí xwɨyɨ́á mɨseaxekwɨ́mopaxɨ́yɨ́né oimónɨ́poyɨnɨrɨ e seararɨŋɨnɨ. Seyɨ́né ámá sɨpí ayɨ́ tɨ́nɨ nɨŋwearo xwɨyɨ́á dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ meapɨ́rɨ́a nánɨ rɨnɨŋɨ́pɨ nurɨróná wɨ́ánɨŋɨ́ wómɨxarɨŋoɨ. Seyɨ́né anɨŋɨ́ e néra nurónáyɨ́, sɨ́á Kiraiso weapɨnɨ́áyimɨ nionɨ dɨŋɨ́ re seaiaiwimɨ́árɨnɨ, “Nionɨ nɨyunɨmáná anɨŋɨ́ minɨ́ wíwapɨyiŋápɨ surɨ́má mimónɨ́ rɨxa xɨxenɨ rí ripɨmónɨgoɨ?” nɨseaiaiwirɨ mɨxɨ́ seameakɨ́nɨmɨ́árɨnɨ. \v 17 Seyɨ́né Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro xɨ́darɨgɨ́ápɨ, ayɨ́ naŋwɨ́ o nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́ápɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Nionɨ seyɨ́né omɨ píránɨŋɨ́ oxɨ́dɨ́poyɨnɨrɨ nɨyunɨmáná seaíwapɨyarɨ́ná ámá wí nɨpɨkíáná ragɨ́ nionɨyá púɨ́pɨ, ayɨ́ iniɨgɨ́ wainɨ́ rɨdɨyowá seyɨ́né yarɨgɨ́ápɨ rɨ́á ápiáwɨ́ xwé owenɨrɨ seáyɨ e iwayɨmóɨ́ápɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ́árɨnɨ. Nionɨ nɨnɨpɨkíáná aí seyɨ́né Gorɨxomɨ píránɨŋɨ́ oxɨ́dɨ́poyɨnɨrɨ rɨxa seaíwapɨyiŋámɨ nɨpɨkíɨ́á eŋagɨ nánɨ ananɨ nionɨ nɨgɨ́ nímeáɨ́pɨ nánɨ yayɨ́ erɨ seyɨ́né nánɨ yayɨ́ erɨ emɨ́árɨnɨ. \v 18 Seyɨ́né enɨ axɨ́pɨ nionɨ yayɨ́ yarɨŋápa segɨ́ seaímeáɨ́pɨ nánɨ yayɨ́ ero nionɨ nímeáɨ́pɨ nánɨ yayɨ́ ero éɨ́rɨxɨnɨ. \s1 Timotio nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 19 “Ámɨná Jisaso ‘Ananɨrɨnɨ.’ nɨwimónɨrɨ́náyɨ́, nionɨ sɨ́á árɨ́nɨ́ wí nɨpwémáná eŋáná Timotio seyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e yaxwɨ́ nénapɨrɨ seyɨ́né imónɨgɨ́ápɨ nánɨ áwaŋɨ́ nɨráná dɨŋɨ́ wɨ́á nónɨnɨ́a nánɨ urowárɨ́ɨmɨgɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \v 20 Ámá nionɨ tɨ́nɨ re ŋweagɨ́áyɨ́ wo seyɨ́né nánɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ́ná Timotio moarɨŋɨ́pa mɨmoarɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ “Omɨ urowárɨ́ɨmɨgɨnɨ.” seararɨŋɨnɨ. O nepa seyɨ́né nánɨ “Arɨge rɨ́a imónɨŋoɨ?” nɨyaiwirɨ mimáyo tɨnɨŋorɨnɨ. Ámá re ŋweagɨ́áyɨ́ wí axɨ́pɨ mimónɨŋoɨ. \v 21 Ayɨ́ Kiraisɨ Jisaso apɨ nánɨ dɨŋɨ́ omópoyɨnɨrɨ wimónarɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ mamó wigɨ́ wimónarɨŋɨ́pɨ nánɨnɨ moarɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ omɨ seyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nánɨ urowárɨ́ɨmɨgɨnɨ. \v 22 O mɨmɨwiáró Kiraisomɨ píránɨŋɨ́ xɨ́darɨŋo eŋagɨ nánɨ seyɨ́né nɨjɨ́árɨnɨ. Xámɨ nionɨ xwɨyɨ́ápɨ wáɨ́ urɨmearɨ́ná niaíwɨ́ xanomɨ saŋɨ́ uráparɨŋɨ́pa nerɨ saŋɨ́ nɨrápɨŋorɨnɨ. \v 23 Ayɨnánɨ “Amɨpí nionɨ nipɨ́rɨ́ápɨ nánɨ rɨxa anɨŋɨ́nɨ nɨjɨ́á nimónárɨmáná urowárɨ́ɨmɨgɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \v 24 E nerɨ aí nionɨ dɨŋɨ́ re nɨyaiwirɨ ipɨmónɨŋɨnɨ, “Timotionɨ marɨ́áɨ, niɨwanɨŋonɨ enɨ Ámɨnáoyá dɨŋɨ́yo dánɨ sɨnɨ mé seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ bɨmɨ́árɨnɨ.” nɨyaiwirɨ ipɨmónɨŋɨnɨ. \s1 Epapɨrodaitaso nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 25 E nerɨ aí nionɨ dɨŋɨ́ re yaiwiárɨ́ɨnɨ, “Epapɨrodaitaso —O gɨ́ nɨrɨxɨ́meáónɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ worɨnɨ. Jisaso nánɨ wáɨ́ urarɨŋwápɨ nánɨ gwɨ́ mónɨŋwáyɨ́ worɨnɨ. Xwɨrɨxɨ́ nɨmearɨgɨ́á rɨpɨ nánɨ enɨ gwɨ́ nɨmónɨŋɨ́yɨ́ worɨnɨ. Seyɨ́né nionɨ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ urowárénapáná saŋɨ́ nɨrónaroŋɨ́yɨ́ worɨnɨ. ‘O nionɨ tɨ́nɨ re sɨnɨ ámɨ bɨ tɨ́nɨ oŋweanɨ.’ nɨyaiwirɨ́ná naŋɨ́manɨ. Ámɨ seyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nánɨ ourowárénapɨmɨnɨ.” yaiwiárɨ́ɨnɨ. \v 26 O seyɨ́né nánɨ íkɨ́nɨŋɨ́ sɨpí wirɨ seyɨ́né xwɨyɨ́á “O Romɨyo nɨrémómáná sɨmɨxɨ́ wenɨ.” rɨnarɨgɨ́ápɨ arɨ́á wíɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ rɨ́á uxerɨ yarɨŋagɨ nánɨ seyɨ́né tɨ́ŋɨ́mɨnɨ ourowárénapɨmɨ́ɨnɨ. \v 27 Xámɨ o nepa sɨmɨxɨ́ xwé nerɨ rɨxa nɨpémɨnɨrɨ éɨ́ aiwɨ Gorɨxo wá wianɨ́ɨ́pimɨ dánɨ ámɨ naŋɨ́ eŋɨnigɨnɨ. Omɨnɨ wá mɨwianɨ́ nionɨ enɨ wá nɨwianɨŋɨnigɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Epapɨrodaitaso nɨperɨ́náyɨ́, Poro dɨŋɨ́ sɨpí ayá wí winɨgɨnɨrɨ wá nɨwianɨrɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ “Nionɨ enɨ wá nɨwianɨŋɨnigɨnɨ.” seararɨŋɨnɨ. \v 28 Ayɨnánɨ seyɨ́né omɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨróná dɨŋɨ́ niɨ́á seainɨrɨ nionɨ “Piripai ŋweáyɨ́ sɨnɨ Epapɨrodaitaso nánɨ ‘Sɨmɨxɨ́ xwé yarɨnɨ.’ rɨ́a yaiwiarɨŋoɨ?” nɨyaiwirɨ ududɨ́ ninarɨŋɨ́pɨ enɨ pɨ́nɨ wiárɨrɨ oninɨrɨ aga ayá wí “Seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ ourowárɨmɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \v 29 Ayɨnánɨ o ámɨ seaímeááná “Negɨ́ Ámɨnáo tɨ́nɨ ikárɨnɨŋwáyɨ́ worɨ́anɨ?” nɨyaiwiro yayɨ́ tɨ́nɨ numímɨnɨro yayɨ́ umero ámá ónɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ nánɨ “Seáyɨ e imónɨgɨ́áyɨ́rɨ́anɨ?” yaiwiro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 30 O “Kiraiso wimónarɨŋɨ́pɨ owiimɨnɨ.” nɨyaiwirɨ nerɨ́ná rɨxa nɨpémɨnɨrɨ eŋɨ́ eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. O seyɨ́né aŋwɨ e meŋagɨ nánɨ arɨrá mɨnipaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ xewanɨŋo Poromɨ owimɨnɨrɨ nɨnirɨ́ná yoɨ́ mayɨ́ nimónɨrɨ rɨxa nɨpémɨnɨrɨ eŋɨ́ eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. \c 3 \s1 Iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwínarɨgɨ́ápimɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Gɨ́ nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, xwɨyɨ́á yoparɨ́ bɨ rɨpɨ osearɨmɨnɨ. “Ámɨnáo tɨ́nɨ ikárɨnɨŋwaénerɨ́anɨ?” nɨyaiwinɨro dɨŋɨ́ niɨ́á seainɨ́wɨnɨgɨnɨ. \p Xámɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ seaiapowáriénapɨŋápɨ ámɨ axɨ́pɨ nearɨ́ná animɨmɨ́ mɨniarɨŋagɨ eaarɨŋɨnɨ. Nionɨ e nerɨ́ná ámá wí yapɨ́ seaíwapɨyipɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ rɨrɨmɨxɨ́ seaimɨ́ eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \v 2 Ámá sɨ́wí uyɨ́niɨ́ yarɨŋɨ́yɨ́ yapɨ imónɨgɨ́áyɨ́ —Ayɨ́ sɨpí imónɨŋɨ́pɨ yarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Dɨŋɨ́ xeŋwɨ́ re moarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ, “Iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó wákwínɨgɨ́ápimɨ dánɨ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ámá wé rónɨŋɨ́ imónarɨgɨ́árɨnɨ.” Xeŋwɨ́ e nɨyaiwiro sɨ́ó rónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ámá ayɨ́ seyɨ́né yapɨ́ seaíwapɨyipɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ éɨ́rɨxɨnɨ. \v 3 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Nene Gorɨxo kwíyɨ́ neaiapɨŋɨ́pimɨ dánɨ omɨ yayɨ́ umerane Kiraisɨ Jisaso neaiiŋɨ́pɨ nánɨ seáyɨ e umerane yarɨŋwaénerɨnɨ. Negɨ́ imónɨŋwápimɨranɨ, newanɨŋene yarɨŋwápimɨranɨ, dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorane dɨŋɨ́ re mɨyaiwiarɨŋwaénerɨnɨ, “Apiaúmɨ dánɨ ananɨ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ wé rónɨpaxɨ́ imónɨŋwɨnɨ.” nɨyaiwirane dɨŋɨ́ sɨ́ŋá neaeánarɨŋɨ́manɨ. Sɨ́ó wákwínɨŋwaéneranɨ, mɨwákwínɨŋwaéneranɨ, Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ nepa sɨ́ó wákwínɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́, ayɨ́ nene Kiraisomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨŋɨ́pimɨ dánɨ e imónɨŋwɨnɨ. \v 4 Nionɨ gɨ́ imónɨŋápɨranɨ, niɨwanɨŋonɨ yagápɨranɨ, apiaú nánɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ́ná “Apánɨrɨ́anɨ?” nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ sɨ́ŋá neánɨpaxɨ́ aiwɨ apiaúmɨ dánɨ wé rónɨŋɨ́ imónɨpaxɨ́ meŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ wí e nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ sɨ́ŋá neánarɨŋɨ́manɨ. \s1 “Xámɨ dɨŋɨ́ sɨ́ŋá nɨneága wagɨ́pɨ paimɨmɨ́ wiarɨŋɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p Ámá wí “Newanɨŋene apánɨ imónɨŋwɨnɨ.” nɨyaiwiro dɨŋɨ́ sɨ́ŋá weánarɨŋagɨ aí nionɨ aŋɨpaxɨ́ imónɨŋɨnɨ. \v 5 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Sɨ́á inókí nɨxɨrɨŋe dánɨ sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú wo óráná iyɨ́ sɨ́mɨ́ sɨ́ó nɨwákwigɨ́onɨrɨnɨ. Isɨrerɨyɨ́ wonɨrɨnɨ. Sɨyikɨ́ Bejɨmanoyápimɨ dáŋonɨrɨnɨ. Gɨ́ nieárɨ́awé Xibɨruyɨ́ wonɨrɨnɨ. Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ nionɨ Parisi imónɨŋá wonɨ eŋagɨ nánɨ xɨxenɨ xɨ́darɨŋá wonɨrɨnɨ. \v 6 Gɨ́ nieárɨ́awé érowiápɨ́nɨgɨ́ápɨ xɨxenɨ oxɨ́dɨmɨnɨrɨ éáyɨ́ sɨ́mɨ́ nɨxeadɨ́pénɨrɨ nerɨ́ná Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo xeanɨŋɨ́ wikárɨmeagáonɨrɨnɨ. Ámá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ nɨxɨ́dɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ wé rónɨŋɨ́ yarɨgɨ́ápa nionɨ enɨ e xɨxenɨ yarɨŋá eŋagɨ nánɨ ámá ayairɨrɨ́ wí nipaxɨ́ mimónɨŋáonɨrɨnɨ. \v 7 E nerɨ aiwɨ Kiraisomɨnɨ anɨŋɨ́ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rómɨ́a nánɨ xámɨ pí pí dɨŋɨ́ sɨ́ŋá nɨneága wagɨ́pɨ agwɨ ríná rɨxa paimɨmɨ́ wiarɨŋárɨnɨ. \s1 “Wé rónɨŋɨ́ Kiraiso neaiiŋɨ́pimɨ dánɨ imónɨpaxɨ́pɨnɨ oimónɨmɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 8-9 Apɨnɨ marɨ́áɨ, gɨ́ Ámɨná Kiraisɨ Jisaso nánɨ nɨjɨ́á xɨxenɨ nimónɨrɨ́ná imónɨŋápɨ, ayɨ́ nionɨ Judayɨ́ wo nimónɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ imónagápɨranɨ, niɨwanɨŋonɨ yagápɨranɨ, nɨmúrónɨrɨ seáyɨ e imónɨŋagɨ nánɨ “Xámɨ yagápɨ rɨxa sɨpí imónɨnɨ.” yaiwiŋɨnɨ. Ai, o niiŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ́ná “Xámɨ dɨŋɨ́ sɨ́ŋá neánagɨ́pɨ, ayɨ́ sikɨ́piánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨrɨ́anɨ?” yaiwiŋɨnɨ. Anɨŋɨ́ Kiraiso tɨ́nɨ kumɨxɨnɨrai o tɨ́nɨ nawínɨ ikárɨnɨrɨ emɨ́a nánɨ e yaiwiŋɨnɨ. “Wé rónɨŋɨ́ xewanɨŋonɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ xɨ́darɨŋápimɨ dánɨ imónɨpaxɨ́ eŋɨ́pɨ oimónɨmɨnɨ.” mɨnimónɨ́ wé rónɨŋɨ́ Kiraisomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róáná imónɨpaxɨ́ eŋɨ́pɨ —Apɨ Gorɨxo ámá xewaxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ́ná “Wé rónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ.” rárarɨŋɨ́pɨrɨnɨ. “Apɨnɨ oimónɨmɨnɨ.” nimónarɨŋagɨ nánɨ “Xámɨ dɨŋɨ́ sɨ́ŋá neánagɨ́pɨ, ayɨ́ sikɨ́piánɨŋɨ́ rimónɨnɨ?” yaiwiŋɨnɨ. \v 10 Eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Kiraiso nɨperɨ ámɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́pɨ nionɨ enɨ axɨ́pɨ nímearɨ rɨ́nɨŋɨ́ o meaŋɨ́pɨ axɨ́pɨ mearɨ dɨŋɨ́ o nɨyaiwirɨ peŋɨ́pɨ axɨ́pɨ yaiwirɨ emɨ́a nánɨ o tɨ́nɨ erɨmeánɨgwɨ́íonɨ imónɨ́ɨmɨgɨnɨrɨ “Sɨyikwɨ́piánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pia rɨ́a imónaganigɨnɨ?” yaiwiŋɨnɨ. \v 11 Pegɨ́áyɨ́ nɨwiápɨ́nɨmearɨ́ná nionɨ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ tɨ́ŋáonɨ imónɨmɨ́a nánɨ re nimónarɨnɨ, “Kiraiso tɨ́nɨ erɨmeánɨgwɨ́íonɨ imónɨ́ɨmɨgɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \s1 “Ámá yamɨyamúrónɨgɨ́ ninɨróná yarɨgɨ́ápa yarɨŋáonɨrɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 12 “Nionɨ Gorɨxo dɨŋɨ́ ‘Poro e imónɨ́wɨnɨgɨnɨ.’ niaiwiŋɨ́pɨ tɨ́nɨ rɨxa xɨxenɨ imónɨŋɨnɨ.” mɨseararɨŋɨnɨ. “Rɨxa yóɨ́ imónɨŋɨnɨ.” mɨseararɨŋɨnɨ. E mɨsearɨpa nerɨ aí Kiraisɨ Jisaso Poro e imónɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ ɨ́á nɨyamɨxɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨ́ɨmɨgɨnɨrɨ sɨ́mɨ́ nɨxeadɨ́pénɨrɨ néra warɨŋɨnɨ. \v 13 Nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, “Nionɨ apɨ tɨ́nɨ rɨxa xɨxenɨ imónɨŋɨnɨ.” mɨyaiwí rɨpɨnɨ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ yarɨŋɨnɨ. Xámɨ imónagápɨ nánɨ arɨ́á nikeamorɨ sɨnɨ mimónɨpa eŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ yarɨŋɨnɨ. \v 14 E nerɨ́ná ámá yamɨyamúrónɨgɨ́ ninɨróná ipɨmoárɨnɨŋɨ́pɨ omeaaneyɨnɨro íkɨ́á oraŋiárɨnɨŋe nánɨ irɨ́niɨ́ warɨgɨ́ápa nionɨ enɨ Gorɨxo nene nánɨ ipɨmoárɨŋɨ́pɨ —Apɨ Kiraisɨ Jisaso neaiiŋɨ́pimɨ dánɨ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ aŋɨ́namɨ dánɨ imónanɨ́wá nánɨ Gorɨxo wáɨ́ nearepeárɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Apɨ meáɨmɨgɨnɨrɨ axɨ́pɨ énɨŋɨ́ nerɨ irɨ́niɨ́ warɨŋɨnɨ. \p \v 15 Dɨŋɨ́ yóɨ́ imónɨŋwaéne dɨŋɨ́ xegɨ́ bɨ mɨmó nionɨ seararɨŋápɨnɨ mówanɨgɨnɨ. Seyɨ́né dɨŋɨ́ nionɨ nɨmorɨ seararɨŋápɨ marɨ́áɨ, dɨŋɨ́ xegɨ́ bɨ ɨ́á nɨxɨrɨrónáyɨ́, Gorɨxo apɨ nánɨ enɨ wɨ́á seaókímɨxɨnɨ́árɨnɨ. \v 16 E nerɨ aí dɨŋɨ́ naŋɨ́ nene rɨxa nɨmorane xɨrɨŋwápɨ xaíwɨ́ wakɨrɨ́mɨxɨ́wanɨgɨnɨ. \s1 “Nionɨ ikanɨŋɨ́ niaxɨ́dɨ́poyɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, sɨŋwepɨgɨ́ nionɨ eŋápimɨ niaxɨ́dɨ́poyɨ. Sɨŋwepɨgɨ́ none yarɨŋwápa yarɨgɨ́áyo enɨ sɨŋwɨ́ mí ómɨxaxɨ́dɨ́poyɨ. \v 18 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá obaxɨ́ wigɨ́ dɨŋɨ́yo nɨxɨ́dɨróná yarɨgɨ́ápimɨ dánɨ rénɨŋɨ́ nɨrɨro sɨwá neainarɨŋoɨ, “Xwɨyɨ́á Kiraiso yoxáɨ́pámɨ yekwɨroáráná neaiiŋɨ́pɨ nánɨ rɨnɨŋɨ́pɨ nánɨ mɨneaimónɨ́ o tɨ́nɨ xepɨxepá rónɨŋwɨnɨ.” Énɨŋɨ́ nɨrɨro sɨwá neainarɨŋoɨ. Ámá e yarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ rɨxa ámɨ ámɨ searayiŋanigɨnɨ. Agwɨ enɨ sɨŋwɨrɨxɨ́ tɨ́nɨ seararɨŋɨnɨ. \v 19 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá ayo Gorɨxo anɨ́nɨmɨxɨnɨ́árɨnɨ. Wigɨ́ agwɨ́ wiarɨŋɨ́pɨ nánɨnɨ mɨŋɨ́ inarɨgɨ́ápɨ, ayɨ́ ŋwɨ́ánɨŋɨ́ xɨrarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Wigɨ́ yarɨgɨ́ápɨ ayá wimopaxɨ́ imónɨŋagɨ aiwɨ weyɨ́ menarɨgɨ́árɨnɨ. Amɨpí xwɨ́á tɨ́yo weŋɨ́pɨ nánɨnɨ sɨ́mɨ́ sɨ́mɨ́ e nɨtɨnɨro yarɨgɨ́árɨnɨ. \v 20 Ámá ayɨ́ e yarɨŋagɨ́a aí ayɨ́ rɨpɨ nánɨ “Sɨŋwepɨgɨ́ nionɨ eŋápimɨ ikanɨŋɨ́ niaxɨ́dɨ́poyɨ.” seararɨŋɨnɨ. Nene aŋɨ́namɨ ŋweanɨ́waénerɨnɨ. Ámɨná Jisasɨ Kiraiso e dánɨ nɨweapɨrɨ yeáyɨ́ neayimɨxemeáwɨnɨgɨnɨrɨ wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweaŋwaénerɨnɨ. \v 21 O nɨweapɨrɨ negɨ́ wará urɨ́ epaxɨ́ imónɨŋɨ́ tɨyɨ́ xɨ́oyánɨŋɨ́ oimónɨ́poyɨnɨrɨ neaimɨxáná awiaxɨ́ oyá imónɨŋɨ́pa axɨ́pɨ e imónanɨ́wárɨnɨ. Ayɨ́ xegɨ́ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ amɨpí nɨ́nɨ ínɨmɨ onurɨ́nɨ́poyɨnɨrɨ wimɨxɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ negɨ́ warápɨ oyánɨŋɨ́ neaimɨxɨyinɨ́á eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. \c 4 \p \v 1 Ayɨnánɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ seayiŋáyɨ́né, sɨŋwɨ́ seanɨmɨnɨrɨ nánɨ íkɨ́nɨŋɨ́ sɨpí niarɨŋɨ́yɨ́né, Jisasomɨ píránɨŋɨ́ nɨxɨ́dɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ dɨŋɨ́ niɨ́á nimɨxɨro Gorɨxo e éwɨnɨgɨnɨrɨ nɨrɨ́peááná mɨmɨwiáró eŋápɨ nánɨ sɨwánɨŋɨ́ ninɨro yarɨgɨ́áyɨ́nérɨnɨ. Seyɨ́né irɨwá mé “Ámɨnáo tɨ́nɨ ikárɨnɨŋwaénerɨ́anɨ?” nɨyaiwinɨro xaíwɨ́ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nínɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. \s1 Apɨxɨ́ wípaúmɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 2 Yuodiaíxɨ tɨ́nɨ Sidikíxɨ tɨ́nɨ eŋɨ́ rɨrémɨxɨ́ bɨ oeaimɨnɨ. Aípagwí Ámɨnáo tɨ́nɨ ikárɨnɨgɨ́ípagwí eŋagɨ nánɨ nawínɨ nimónɨri ŋweápiyɨ. \v 3 Ai, xwɨyɨ́ápɨ wáɨ́ uranɨ́wi nánɨ rɨ́kwínɨŋɨ́ nimónɨrɨ gwɨ́ nawínɨ mónɨgwɨ́íoxɨnɨ, joxɨ apɨxɨ́ ípaú dɨŋɨ́ ná bɨnɨ xɨrɨpɨsi nánɨ wimɨxɨmɨnɨrɨ éɨrɨxɨnɨ. Nionɨ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ wáɨ́ urɨmeanɨ nánɨ gwɨ́ nɨmónɨgɨ́ípaú eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Ípaú Kɨremedo tɨ́nɨ wɨ́a nionɨ tɨ́nɨ wáɨ́ urarɨŋwáowa tɨ́nɨ enɨ gwɨ́ nɨmónɨri nawínɨ egɨ́ípaú eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. Ayɨ́yá yoɨ́ íkwɨ́ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ meapɨ́rɨ́ánamɨ ŋwɨrárɨnɨnɨ. \s1 “Awayinɨ éɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 4 Seyɨ́né íníná “Ámɨnáo tɨ́nɨ ikárɨnɨŋwaénerɨ́anɨ?” nɨyaiwinɨro yayɨ́ éɨ́rɨxɨnɨ. Ámɨ axɨ́pɨ dirɨrɨ́ bɨ oseaimɨnɨ. E nɨyaiwinɨro yayɨ́ éɨ́rɨxɨnɨ. \v 5 Ámá nɨ́nɨ “Ayɨ́ sanɨgɨ́áyɨ́rɨ́anɨ?” seaiaiwipɨ́rɨ nánɨ awayinɨ nɨpeniɨ́ nimónɨro éɨ́rɨxɨnɨ. Ámɨnáo weapɨnɨ́a nánɨ rɨxa aŋwɨ e eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. \v 6 Wí ududɨ́ mɨseainɨpanɨ. Pí pí seaímeááná Gorɨxomɨ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Omɨ nurɨrɨ́ná rɨxɨŋɨ́ “Ananɨ e neaiiɨ.” urɨro yayɨ́ wiro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 7 E nerónáyɨ́, seyɨ́né Kiraisɨ Jisaso tɨ́nɨ nawínɨ ikárɨnɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ nɨwayɨrónɨro kikiɨ́á ŋweapɨ́rɨ nánɨ Gorɨxo ananɨ e seaimɨxɨnɨ́árɨnɨ. Nɨwayɨrónɨro kikiɨ́á ŋweapɨ́rɨ nánɨ Gorɨxo seaimɨxɨnɨ́ápɨ, apɨ nánɨ ámá xɨxenɨ nɨjɨ́á oimónaneyɨnɨro aiwɨ wí “Ayɨ́ apɨrɨ́anɨ?” yaiwipaxɨ́ mimónɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Gorɨxo apɨ tɨ́nɨ seaimɨxánáyɨ́, wí dɨŋɨ́ sɨpí seaimɨxɨrɨ ududɨ́ seainɨrɨ epaxɨ́manɨ. \s1 “Naŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ nánɨnɨ dɨŋɨ́ nɨmoro éɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 8 Nɨrɨxɨ́meáyɨ́né, yoparɨ́ bɨ rɨpɨ osearɨmɨnɨ. Pí pí nepa imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ pí pí seáyɨ e umepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ pí pí wé rónɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ pí pí sɨyikwɨ́ mínɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ pí pí awiaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ pí pí weyɨ́ umearɨgɨ́á imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ —pí pí sɨwɨ́ yadɨmɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨranɨ, pí pí sɨwɨ́ yayɨ́ umepaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨranɨ, apɨ nɨpɨnɨ nánɨ dɨŋɨ́ pɨkínɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 9 Amɨpí nionɨ seaíwapɨyíáná seyɨ́né “Neparɨnɨ.” nɨyaiwiro umímɨnɨgɨ́ápɨ —Apɨ arɨ́á niro sɨŋwɨ́ nanaxɨ́dɨro egɨ́ápɨrɨnɨ. Apɨ néra úɨ́rɨxɨnɨ. E néra nurónáyɨ́, Gorɨxo —O xɨ́oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ámá nɨwayɨrónɨro kikiɨ́á ŋweapɨ́rɨ nánɨ wimɨxarɨŋorɨnɨ. O xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ seakɨkayonɨ́árɨnɨ. \s1 “Seyɨ́né nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ nimoarɨgɨ́ápɨ nánɨ yayɨ́ ninarɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 10 Emá ayá wí rɨxa nɨpwémáná eŋáná seyɨ́né ámɨ nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmoro amɨpí wí wiowárénapɨ́agɨ nánɨ “Ámɨnáo tɨ́nɨ nawínɨ ikárɨnɨŋáonɨrɨ́anɨ?” nɨyaiwirɨ yayɨ́ ayá wí yarɨŋɨnɨ. Xámɨ íná nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨnɨmoro aiwɨ nionɨ aŋwɨ e meŋagɨ nánɨ saŋɨ́ nɨrápɨpaxɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ nionɨ nɨjɨ́árɨnɨ. \v 11 Nionɨ amɨpí wí nánɨ dɨ́wɨ́ nikeamónɨrɨ nánɨ mɨseararɨŋɨnɨ. Nionɨ rɨxa re nɨyaiwirɨ éwapɨ́nɨŋárɨnɨ, “Pí pí nimónɨrɨ́náyɨ́, ayɨ́ ananɨ xe oimónɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ éwapɨ́nɨŋárɨnɨ. \v 12 Nionɨ wireŋɨ́ meánɨŋáonɨ nimónɨrɨ nɨŋwearɨ́náranɨ, sɨrɨ́ munɨ́ nimónɨrɨ nɨŋwearɨ́náranɨ, “Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.” nɨyaiwirɨ kikiɨ́á ŋweámɨ́a nánɨ rɨxa néwapɨ́nɨrɨ nɨjɨ́á imónɨŋɨnɨ. Pí pí wí nímeáánáranɨ, agwɨ́ ímɨ́ nɨnɨyirɨ́náranɨ, agwɨ́ nɨnirɨ́náranɨ, “Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.” nɨyaiwirɨ kikiɨ́á emɨ́a nánɨ ínɨmɨ imónɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨxa néwapɨ́nɨrɨ nɨjɨ́á imónɨŋɨnɨ. \v 13 Apɨ, ayɨ́ rɨpɨrɨnɨ. Kiraiso eŋɨ́ sɨxɨ́ neámɨxɨŋɨ́pimɨ dánɨ pí pí nímeááná “Ananɨrɨnɨ.” nɨyaiwirɨ kikiɨ́á ŋweapaxɨ́rɨnɨ. \v 14 E nerɨŋɨ́ aiwɨ xeanɨŋɨ́ rɨpɨ nímeááná seyɨ́né arɨrá owianeyɨnɨrɨ nigɨ́ápɨ weyɨ́ seamearɨpaxɨ́ nigɨ́árɨnɨ. \v 15 Piripai ŋweáyɨ́né, nionɨnɨ marɨ́áɨ, sewanɨŋɨ́yɨ́né enɨ rɨpɨ nánɨ nɨjɨ́árɨnɨ. Iwamɨ́ó nionɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́pɨ wáɨ́ nɨrɨrɨ́ná Masedonia pɨropenɨsɨ́yo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uŋáíná Jisasoyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́á aŋɨ́ bimɨ ŋweagɨ́ápɨ marɨ́áɨ, seyɨ́nénɨ nionɨ saŋɨ́ nɨrápanɨro nánɨ wiowárénapayigɨ́awixɨnɨ. \v 16 Nionɨ pɨ́nɨ nɨseawiárɨmɨ nurɨ sɨnɨ ná jɨ́amɨ mú aŋɨ́ Tesaronaikayo e ŋweaŋáná ná bɨnɨ mɨwiowárénapɨgɨ́awixɨnɨ. Biaú wiowárénapɨgɨ́árɨnɨ. \v 17 Ámɨ bɨ wiowárénapɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ mɨseararɨŋɨnɨ. Seyɨ́né nionɨ nánɨ wiowárénaparɨŋagɨ́á eŋagɨ nánɨ Gorɨxo naŋɨ́ seaiíwɨnɨgɨnɨrɨ seararɨŋɨnɨ. \v 18 Amɨpí nɨ́nɨ seyɨ́né wiowárénapɨ́ɨ́pɨ nɨmearɨ́ná xɨxenɨ nɨmearɨ aí ámɨ surɨ́má wí epákwɨ́nowíɨnigɨnɨ. Wiowárénapáná Epapɨrodaitaso nɨmeámɨ bɨ́ɨ́pɨ rɨxa meáá eŋagɨ nánɨ nionɨ rɨxa apánɨrɨnɨ. Seyɨ́né saŋɨ́ nɨrápanɨro wiowárénapɨ́ápɨ, ayɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá sinadɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Apɨ sinadɨŋɨ́ weááná dɨŋɨ́ yayɨ́ winɨpaxɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨrɨnɨ. \p \v 19 Ŋwɨ́á nionɨ xɨ́darɨŋáo, o seyɨ́né Kiraisɨ Jisaso tɨ́nɨ nawínɨ ikárɨnɨgɨ́áyɨ́né eŋagɨ nánɨ amɨpí seyɨ́né dɨ́wɨ́ ikeamónɨgɨ́ápɨ nɨseaiapɨrɨ́ná “Amɨpí nɨ́nɨ naŋɨ́pɨ nánɨ mɨmúrónɨŋáonɨrɨ́anɨ?” nɨyaiwirɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ seaiapɨnɨ́árɨnɨ. \v 20 Negɨ́ ápo Gorɨxomɨ ámá nɨ́nɨ anɨŋɨ́ minɨ́ seáyɨ e umɨ́eyoáwanɨgɨnɨ. “Apɨ e éwanɨgɨnɨ.” nimónarɨnɨ. \s1 Yayɨ́ wiowárɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 Nionɨ “Ámá Jisasɨ Kiraiso tɨ́nɨ ikárɨnɨgɨ́á nɨyonɨ yayɨ́ nɨwiíɨ́rɨxɨnɨ.” nimónarɨnɨ. Nɨrɨxɨ́meá nionɨ tɨ́nɨ re ŋweagɨ́áyɨ́ enɨ yayɨ́ seaiwárarɨŋoɨ. \v 22 Ámá Gorɨxoyá re ŋweagɨ́á nɨ́nɨ yayɨ́ nɨseaiwárɨro aí ámá Gorɨxoyá mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisaoyá aŋɨ́yo omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyɨ́ aŋɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 23 Ámɨná Jisasɨ Kiraiso wá nɨseawianɨrɨ dɨŋɨ́ seakɨkayówɨnɨgɨnɨ.