\id MRK Angave NT [aak] -Papua New Guinea 1990 (DBL -2014) \h Mako \toc1 Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́ Mako eaŋɨ́pɨrɨnɨ \toc2 Mako \toc3 Mak \mt1 Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́ Mako eaŋɨ́pɨrɨnɨ. \ip Rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ “Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainɨpaxɨ́ Mako eaŋɨ́pɨyɨ” rɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ. O Jisaso gɨ́ wiepɨsarɨŋáowa oimónɨ́poyɨnɨrɨ urɨ́peaŋowa wo mimónɨŋagɨ aiwɨ Jerusaremɨ dánɨ xwé niwiarorɨ íwɨ́ sɨkɨŋo eŋáná amɨpí Jisaso uréwapɨyirɨ erɨ yarɨ́ná sɨŋwɨ́ wɨnɨŋorɨnɨ. Rɨ́wɨ́yo dánɨ Banabaso tɨ́nɨ Poro tɨ́nɨ émáyɨ́ aŋɨ́yo wáɨ́ urɨmearɨ́ná Mako enɨ uxɨ́dɨŋorɨnɨ. Xegɨ́ yoɨ́ ámɨ bɨ Jonɨ Makoyɨ wɨ́rɨgɨ́árɨnɨ. O Jisaso rɨxa nɨpémáná nɨwiápɨ́nɨmeámɨ aŋɨ́namɨ nánɨ nɨpeyimáná eŋáná ámɨ xwiogwɨ́ obaxɨ́ onɨmiápɨ nɨpwémáná eŋáná rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ eaŋɨ́rɨnɨ. Romɨyɨ́ enɨ “Jisaso Gorɨxomɨ xewaxorɨ́anɨ?” nɨyaiwiro dɨŋɨ́ owɨkwɨ́rɨ́poyɨnɨrɨ amɨpí Jisaso Gorɨxoyá eŋɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ dánɨ eŋɨ́pɨ nánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ neáa uŋɨ́rɨnɨ. \c 1 \s1 Jono wayɨ́ numeaia wago wáɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Xwɨyɨ́á iwamɨ́ó Gorɨxomɨ xewaxo Jisasɨ Kiraiso —O nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ Gorɨxo rɨ́peaŋorɨnɨ. O nánɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ seainɨpaxɨ́pɨ rɨpɨrɨnɨ. \v 2 Eŋíná Jono wayɨ́ nɨneameaia wago sɨnɨ meŋáná xwɨyɨ́á Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiaoyɨ rɨnɨŋo Jono ná rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́o nánɨ Gorɨxo xegɨ́ xewaxomɨ urɨŋɨ́ rɨpɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨnigɨnɨ, “Arɨ́á eɨ. Gorɨxonɨ gɨ́ xwɨyɨ́á yaŋɨ́ wiowárɨmɨ́áo joxɨ gɨ́ íwoxɨ xámɨ rɨmeanɨ nánɨ urowárɨmɨ́árɨnɨ. O joxɨ nánɨ óɨ́ simoinɨ́árɨnɨ. \v 3 O nurɨ ámá nánɨ dɨŋɨ́ meaŋe nɨŋwearɨ́ná joxɨ nánɨ rɨ́aiwá re rɨnɨ́árɨnɨ, ‘Ámɨná rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́o nánɨ segɨ́ dɨŋɨ́ óɨ́ naŋɨ́nɨŋɨ́ nɨwimoiro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. Óɨ́ píránɨŋɨ́ imoarɨgɨ́ápánɨŋɨ́ segɨ́ dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ nimónɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.’ Gɨ́ xwɨyɨ́á yaŋɨ́ wiowárɨmɨ́áo rɨ́aiwá e rɨnɨ́árɨnɨ.” Gorɨxo e rɨŋɨ́pa \v 4 Jono wayɨ́ nɨneameaia wago ámá nánɨ dɨŋɨ́ meaŋe nɨrémorɨ wáɨ́ nurɨmerɨ re uragɨ́rɨnɨ, “Gorɨxo seyɨ́né ɨ́wɨ́ niga warɨgɨ́ápɨ yokwarɨmɨ́ seaiinɨ nánɨ segɨ́ uyɨ́niɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nɨsanɨro ŋweápoyɨ. E nerɨ́náyɨ́, wayɨ́ seameaimɨ́ɨnɨ.” urarɨ́ná \v 5 ámá obaxɨ́ Judayɨ́yá aŋɨ́yo dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ áwɨnɨ e wigɨ́ aŋɨ́ xwé bɨ xegɨ́ yoɨ́ Jerusaremɨ dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ Jono tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nuro wigɨ́ ɨ́wɨ́ niga warɨgɨ́ápɨ nánɨ waropárɨ́ wíáná iniɨgɨ́ Jodanɨ rapáyo wayɨ́ umeaiagɨ́rɨnɨ. \v 6 O Gorɨxoyá xwɨyɨ́á yaŋɨ́ wiowárɨŋo aiwɨ seáyɨ e nerɨ weyɨ́ menagomanɨ. Rapɨrapɨ́ awiaxɨ́ yínagomanɨ. Kamerɨ́ —Ayɨ́ osɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́rɨnɨ. Kamerɨ́ ɨ́á aga iyɨ́ánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ nɨyínɨmáná arerɨxɨ́ agwoŋɨ́nɨŋɨ́ írɨŋɨ́yo nɨyínɨrɨ emeagorɨnɨ. Aiwá enɨ awiaxɨ́ nagomanɨ. Xópé tɨ́nɨ pɨ́kɨ́ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ nagorɨnɨ. \v 7 O Jisaso, rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́o nánɨ wáɨ́ nemerɨ́ná waunɨ́ xwɨyɨ́á re ragɨ́rɨnɨ, “Nionɨ eŋɨ́ eánɨŋáonɨ aiwɨ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ nionɨyá tɨ́nɨ rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́oyá tɨ́nɨ xɨxenɨmanɨ. Oyá nɨmúronɨ. Omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyɨ́ ananɨ wigɨ́ bosoyá sɨkwɨ́ sú gwɨ́ wíkweaiarɨgɨ́árɨnɨ. E nerɨ aiwɨ nionɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ yeáyɨ́ nurɨ́nɨrɨ o aga seáyɨ émɨ nɨmúrónɨŋagɨ nánɨ oyá sɨkwɨ́ sú gwɨ́ wíkweaipaxɨ́ menɨnɨ.” nurɨrɨ \v 8 re uragɨ́rɨnɨ, “Nionɨ wayɨ́ nɨseameairɨ́ná sa iniɨgɨ́ tɨ́nɨnɨ igɨ́á seaeaarɨŋárɨnɨ. Rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́o wayɨ́ nɨseameairɨ́ná kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ tɨ́nɨ seainɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Wayɨ́ umeaiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 9 Jono wáɨ́ urarɨ́ná Jisaso Gariri pɨropenɨsɨ́yo xegɨ́ aŋɨ́ Nasaretɨ ŋweaŋe pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ Jonomɨ wímeááná iniɨgɨ́ Jodanɨ rapáyo wayɨ́ numeairɨ \v 10 wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Jisaso iniɨgɨ́yo dánɨ nímɨnɨmeámɨ yarɨ́ná aŋɨ́namɨ dánɨ óɨ́ inɨ́agɨ kwíyɨ́ Gorɨxoyá xawiówɨ́nɨŋɨ́ xɨ́o nánɨ weaparɨŋagɨ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. \v 11 Sɨnɨ e wɨnarɨ́ná Gorɨxo aŋɨ́namɨ dánɨ Jisasomɨ re urarɨŋagɨ arɨ́á wiŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ íwɨ́ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ rɨyiŋáoxɨ nánɨ aga yayɨ́ seáyɨ e ninarɨnɨ.” urarɨŋagɨ arɨ́á nɨwimáná eŋáná \v 12 Gorɨxoyá kwíyɨ́ Jisasomɨ rɨxa ámá nánɨ dɨŋɨ́ meaŋe nánɨ nɨméra nurɨ \v 13 o e ŋweaŋáná sɨ́á 40 nóra warɨ́ná Seteno —O imɨ́óyo xɨráónɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ nɨ́nɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ wurɨ́nɨgɨ́orɨnɨ. O nɨbɨrɨ Jisaso xanoyá maŋɨ́ pɨ́rɨ́ owiaíkinɨrɨ iwamɨ́ó wíwapɨyarɨŋagɨ aí o ɨ́wɨ́ wí mé sɨ́nɨ tɨ́ŋɨ́ e nɨŋwearɨ́ná aŋɨ́najɨ́ nɨwímearo sɨmɨŋɨ́ wínagɨ́árɨnɨ. \s1 Ámá waú waú awamɨ “Nɨxɨ́dɨ́poyɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Rɨ́wéná Jisaso, Jono rɨxa gwɨ́ ŋweaŋáná, o Gariri pɨropenɨsɨ́yómɨnɨ nurɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́ Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ umeŋweanɨ́ápɨ nánɨ wáɨ́ nurɨmerɨ \v 15 repɨyɨ́ re wiemeŋɨnigɨnɨ, “Rɨxarɨnɨ. Gorɨxo seyɨ́né xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ́ápɨ sɨŋánɨ imónɨnɨ aŋwɨ ayo eŋagɨ nánɨ segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro xwɨyɨ́á yayɨ́ seainɨpaxɨ́ nionɨ seararɨŋá rɨpɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨmerɨ \v 16 ipí xegɨ́ yoɨ́ Gariri rɨwoŋɨ́pámɨ nɨpurɨ́ná ámá peyɨ́ nánɨ yarɨgɨ́á waú Saimono tɨ́nɨ xogwáo Adɨruo tɨ́nɨ peyɨ́ nánɨ ubenɨ́ ipíyo mamówárarɨŋagɨ́i nɨwɨnɨrɨ nɨwímearɨ \v 17 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Agwiagwí omɨŋɨ́ peyɨ́ nánɨ yarɨgɨ́í rɨpɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨxɨ́dɨ́piyɨ. Omɨŋɨ́ xegɨ́ bɨ peyɨ́ meaayarɨgɨ́ípa ámá enɨ axɨ́pɨ e meapɨsi oeaíwapɨyimɨnɨ.” uráná \v 18 agwiaú re egɨ́isixɨnɨ. Rɨxa peyɨ́ nánɨ yarɨgɨ́ípɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ númɨ ugɨ́isixɨnɨ. \v 19 Númɨ warɨ́ná Jisaso sɨnɨ ná jɨ́e onɨmiápɨ nurɨ́ná ámɨ ámá waú, Sebediomɨ xewaxowaú Jemiso tɨ́nɨ xogwáo Jono tɨ́nɨ ewéyo nɨŋweámáná egɨ́ ubenɨ́ peyɨ́ nánɨ yarɨgɨ́íú arɨ́kínɨŋagɨ yadɨrɨpɨ́narɨŋagɨ́i nɨwɨnɨrɨ \v 20 rɨxa “Agwiagwí enɨ nɨxɨ́dɨ́piyɨ.” uráná agwiaú xano tɨ́nɨ o xegɨ́ ámá nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á tɨ́nɨ sɨnɨ ewéyo ŋweaŋáná pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ omɨ númɨ ugɨ́isixɨnɨ. \s1 Imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́ womɨ mɨxɨ́ umáɨnɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 Jisaso wirɨmeáróɨ́wa tɨ́nɨ nurɨ aŋɨ́ yoɨ́ Kapaneamɨyo nɨrémoro rɨxa Sabarɨ́á —Sɨ́á ayi Judayɨ́ omɨŋɨ́ wí mé kikiɨ́á nero xwɨyɨ́á Gorɨxoyá arɨ́á wianɨro nánɨ awí eánarɨgɨ́áyirɨnɨ. Sɨ́á ayi imónáná rotú aŋɨ́yo nɨpáwiro o ámáyo uréwapɨyarɨ́ná \v 22 ayɨ́ Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa uréwapɨyarɨgɨ́ápa muréwapɨyí aga Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ xiáwónɨŋɨ́ rarɨŋagɨ nɨwɨnɨro o uréwapɨyarɨŋɨ́pɨ nánɨ mɨŋɨ́ sɨ́ŋá nɨweánɨro yarɨ́ná \v 23 íná ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́ wo rotú aŋɨ́yo ínɨmɨ dánɨ makɨrɨ́wɨ́ nɨmorɨ \v 24 xwamiánɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisasoxɨ imɨ́one pí neaimɨnɨrɨ barɨŋɨnɨ? ‘Xwɨrɨ́á neaikɨxémɨnɨrɨ rɨ́a barɨŋɨnɨ?’ nimónarɨnɨ. Nionɨ nɨjɨ́árɨnɨ. Joxɨ Gorɨxo xewaxoxɨ xɨ́o rɨrɨ́peaŋoxɨrɨnɨ.” uráná \v 25 Jisaso mɨxɨ́ numáɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pɨ́nɨ wiáreɨ! Dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́pɨxɨnɨ nɨwáramómɨ uɨ!” uráná \v 26 imɨ́o ámáomɨ meaŋɨ́ neaárɨrɨ o sinapɨxwɨ́nɨ́ nerɨ weŋáná imɨ́o nurɨ́ná makɨrɨ́wɨ́ nɨmómɨ uŋɨnigɨnɨ. \v 27 Makɨrɨ́wɨ́ nɨmómɨ úagɨ ámá nɨ́nɨ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro mɨŋɨ́ sɨ́ŋá nɨweánɨro xwɨyɨ́á nɨrɨga nuro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Xwɨyɨ́á apimɨ xiáwónɨŋɨ́ nearéwapɨyarɨŋɨ́pɨ xegɨ́ bɨrɨnɨ. Eŋíná arɨ́á wiagwámanɨ. Aga sɨnɨ sɨŋɨ́ aí arɨ́á wiarɨŋwɨnɨ. Imɨ́ó aí sekaxɨ́ uráná arɨ́á wiarɨŋoɨ.” rɨnɨ́agɨ́a \v 28 xwɨyɨ́á Jisaso éɨ́pɨ nánɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo rɨxa yanɨ́ amɨ amɨ niwéa uŋɨnigɨnɨ. \s1 Sɨmɨxɨ́ obaxɨ́yo naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 29 Jisaso rotú aŋɨ́yo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨpeyearɨ nurɨ aŋɨ́ Saimonoyá tɨ́nɨ Adɨruoyá tɨ́nɨ xɨráxogwáowaúyá aŋɨ́yo nɨpáwiro Jemiso tɨ́nɨ xogwáo Jono tɨ́nɨ enɨ nawínɨ páwíáná \v 30 Saimonomɨ xɨneagwí wará rɨ́á pɨrɨ́ wiarɨŋagɨ nánɨ sá weŋagɨ Jisasomɨ rɨxa áwaŋɨ́ urɨ́agɨ́a \v 31 o í weŋe nánɨ nurɨ wéyo ɨ́á meááná sɨmɨxɨ́ rɨxa pɨ́nɨ wiárɨ́agɨ í nɨwiápɨ́nɨmearɨ rɨxa aiwá rɨ́á nɨyearɨ tɨnɨŋɨ́pɨ nɨmearɨ mɨnɨ nɨwia uŋɨnigɨnɨ. \p \v 32 Rɨxa sɨ́á sisisaŋɨ́ imónarɨ́ná sogwɨ́ rɨxa wéɨ́mɨ eŋáná ámá aŋɨ́ apimɨ dáŋɨ́ sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ nɨmeámɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨbɨro \v 33 rɨxa oxɨ́ apɨxɨ́ niaíwɨ́ aŋɨ́ apimɨ dáŋɨ́yɨ́ aŋɨ́ Jisaso ŋweaŋiwámɨ ɨ́wí e awí eaárɨnarɨ́ná \v 34 o ámá pí pí sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyo naŋɨ́ imɨxowárɨrɨ ámá imɨ́ó sayá nɨmerɨ xɨxéroarɨŋɨ́yo enɨ imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowárɨrɨ nerɨ́ná imɨ́ó o Gorɨxo xewaxo eŋagɨ nɨjɨ́á imónɨŋagɨ́a nánɨ mɨxɨ́ numáɨnowárɨrɨ́ná xwɨyɨ́á wí orɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa eŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso Gariri pɨropenɨsɨ́yo emeŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 35 O wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ sɨnɨ sɨ́á xaíwɨ́ yinɨŋáná nɨwiápɨ́nɨmearɨ nɨpeyeámáná ámá mɨŋweagɨ́e nánɨ nurɨ e Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ ŋweaŋáná \v 36 Saimono tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áwa tɨ́nɨ Jisaso sɨnɨ aŋɨ́yo mɨŋweaŋagɨ nɨwɨnɨro o nánɨ pɨ́á néra nuro \v 37 nɨwímearɨ́ná re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Oxɨ́ apɨxɨ́ niaíwɨ́ nɨ́nɨ joxɨ nánɨ pɨ́á yanɨro yarɨŋoɨ.” urɨ́agɨ́a \v 38 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “E nerɨ aiwɨ aŋɨ́ wíyo nionɨ xwɨyɨ́á ‘Gorɨxo píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ sɨŋánɨ imónɨnɨ aŋwɨ ayorɨnɨ.’ rarɨŋápɨ wáɨ́ ourɨmemɨ nánɨ owaneyɨ. Xwɨyɨ́á apɨ aŋɨ́ amɨ amɨ áwaŋɨ́ urɨmɨnɨrɨ bɨŋárɨnɨ.” nurɨrɨ \v 39 Gariri pɨropenɨsɨ́yo amɨ amɨ nemerɨ́ná wigɨ́ rotú aŋɨ́ iwiwámɨ nɨpáwiemerɨ wáɨ́ urɨrɨ ámá imɨ́ó sayá nɨmerɨ xɨxéroarɨŋɨ́ tɨ́ŋɨ́yo mɨxɨ́ umáɨnowárɨrɨ nerɨ e emeŋɨnigɨnɨ. \s1 Peyɨyɨ́ tɨ́ŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 40 Ámá peyɨyɨ́ —Sɨmɨxɨ́ apɨ ámá sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná neaxɨ́meanɨgɨnɨrɨ éɨ́ yarɨgɨ́ápɨrɨnɨ. Sɨmɨxɨ́ ayɨ́ tɨ́ŋɨ́ wo, Jisaso emearɨ́ná, omɨ nɨwímearɨ sɨ́mɨmaŋɨ́mɨnɨ xómɨŋɨ́ nɨyɨkwirɨ waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nɨsimónɨrɨ́náyɨ́, ananɨ píránɨŋɨ́ nimɨxɨpaxɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 41 o wá nɨwianɨrɨ wé ɨ́eapá nɨwirɨ omɨ seáyɨ e nɨwikwiárɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “‘Nionɨ joxɨ naŋɨ́ oimónɨnɨ.’ nimónarɨnɨ. Rɨxa naŋɨ́ imóneɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 42 Peyɨyɨ́ rɨxa axíná yɨ́moŋɨnigɨnɨ. \v 43 Rɨxa apaxɨ́ mé yɨ́móagɨ Jisaso apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwa tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurowárɨrɨ́ná arɨ́á jɨyikɨ́ norɨ \v 44 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Naŋɨ́ simɨxɨ́áyɨ́ nánɨ amíná nurɨ ámáyo áwaŋɨ́ murɨpanɨ.” nurɨrɨ ámá o wigɨ́ yarɨgɨ́ápɨ mé ámáyo xewanɨŋo áwaŋɨ́ nura emenɨgɨnɨrɨ e nurɨrɨ ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amíná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwa tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ womɨ sɨwá nɨwinɨrɨ naŋwɨ́ rɨdɨyowá nánɨ negɨ́ arɨ́o Moseso eŋíná ŋwɨ́ ikaxɨ́ nearagɨ́yɨ́ bɨ rɨdɨyowá siárirɨ joxɨ naŋɨ́ imónɨ́ɨ́yɨ́ nánɨ áwaŋɨ́ rɨrɨ enɨ mɨnɨ wíɨrɨxɨnɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 45 o Jisasomɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ́ná arɨ́kí áwaŋɨ́ rɨmeŋɨnigɨnɨ. E éagɨ nánɨ Jisaso ámá arɨ́kí upupɨ́gɨ́ nipɨ́rɨxɨnɨrɨ aŋɨ́ bɨ bimɨ nurɨ́ná sɨŋánɨ mɨrémopaxɨ́ nɨwimónɨrɨ nánɨ ámá mayɨ́ e ŋweaŋáná ámá amɨ amɨ dánɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ bagɨ́árɨnɨ. \c 2 \s1 Eŋɨ́ sɨwímɨ́ eŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso, sɨ́á wí rɨxa nóra núɨsáná, o ámɨ aŋɨ́ yoɨ́ Kapaneamɨyo nánɨ nurɨ xegɨ́ aŋɨ́yo ínɨmɨ ŋweaŋáná ámá obaxɨ́ arɨ́á re nɨwiro “O ámɨ xegɨ́ aŋɨ́yo ŋweanɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á e nɨwiro nɨbɨro \v 2 awí neánɨro nɨpáwiro aŋɨ́yo ínɨmɨ déroro aŋɨ́ ɨ́wí e enɨ pɨ́kwɨpɨ́kwɨ́ inɨro yarɨ́ná o ámá ayɨ́ nɨyonɨ wáɨ́ nɨwirɨ pɨ́né repɨyɨ́ wiarɨ́ná \v 3 ámá wa eŋɨ́ nɨ́nɨ sɨwímɨ́ eŋɨ́ womɨ —O aŋɨ́ epaxomanɨ. Omɨ íkwiaŋwɨ́yo nikwiárɨro níkwónɨmɨ nɨbɨro aí \v 4 ámá aŋɨ́ ɨ́wí e pɨ́kwɨpɨ́kwɨ́ inɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro aŋɨ́yo nɨpáwiro Jisaso tɨ́ŋɨ́ e tɨpaxɨ́ meŋagɨ nánɨ nɨmeámɨ nɨpeyiro aŋɨ́ rɨ́wɨ́ seáyɨyo dánɨ aŋɨ́ sɨ́á bɨ Jisaso ŋweaŋe núpɨyiro íkwiaŋwɨ́ xɨ́o weŋɨ́namɨ mɨdɨmɨdánɨ gwɨ́ nɨyurárárɨro gwɨ́yo ɨ́á nɨxɨrɨmáná aŋɨ́ sɨ́á úpɨyíɨ́e dánɨ awayinɨ mamówáráná \v 5 Jisaso awa xɨ́omɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro “O negɨ́ ámá eŋɨ́ sɨwímɨ́ eŋomɨ ananɨ naŋɨ́ imɨxɨpaxɨ́rɨnɨ.” yaiwiarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ omɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Íwe, joxɨ ɨ́wɨ́ ikárɨnɨŋɨ́ rɨxa yokwarɨmɨ́ siiarɨŋɨnɨ.” uráná \v 6 Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á wa Jisaso uréwapɨyarɨŋɨ́pɨ arɨ́á wianɨro nánɨ e nɨŋwearɨ́ná Jisaso eŋɨ́ sɨwímɨ́ eŋomɨ e urɨ́ɨ́pɨ arɨ́á nɨwiro ínɨmɨ dɨŋɨ́ re nɨmóa ugɨ́awixɨnɨ, \v 7 “Pí nánɨ rɨ́a urarɨnɨ? Nionɨ Gorɨxonɨnɨrɨ yokwarɨmɨ́ rɨwiiarɨnɨ? Sa Gorɨxonɨ ɨ́wɨ́ yokwarɨmɨ́ wiiarɨŋorɨnɨ. Ámá ro Gorɨxomɨ rɨperɨrɨ́ numearɨrɨ rɨ́a yarɨnɨ?” yaiwiarɨ́ná \v 8 Jisaso xegɨ́ kwíyɨ́yo dánɨ awa ínɨmɨ dɨŋɨ́ e nɨmóa warɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né pí nánɨ nionɨ nánɨ ínɨmɨ ‘O ɨ́wɨ́ ámá yarɨgɨ́ápɨ yokwarɨmɨ́ wiipaxomanɨ.’ nɨmóa warɨŋoɨ?” nurɨrɨ \v 9 ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo ɨ́wɨ́ ikárɨnɨŋɨ́ nionɨ yokwarɨmɨ́ wiíánáyɨ́ ínɨmɨ imónɨŋagɨ nánɨ ámá woxɨ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨpaxɨ́ menɨnɨ. E nerɨ aiwɨ nionɨ ámá eŋɨ́ nɨ́nɨ sɨwímɨ́ eŋɨ́ womɨ ‘Rɨxa nɨwiápɨ́nɨmearɨ dɨxɨ́ íkwiaŋwɨ́ nɨmeámɨ uɨ.’ uránáyɨ́ o naŋɨ́ imónɨ́agɨ ámá nɨyɨ́nénɨ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨpaxɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ \v 10 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨyɨ́nénɨ nionɨ nánɨ re yaiwipɨ́rɨ nánɨ, ‘Ámá imónɨŋo ananɨ ámá xwɨ́á tɨ́yo dáŋɨ́yɨ́ ɨ́wɨ́ ikárɨnɨ́ápɨ ananɨ yokwarɨmɨ́ wiipaxorɨnɨ.’ niaiwipɨ́rɨ nánɨ píránɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ nanɨ́poyɨ.” nurɨrɨ \v 11 eŋɨ́ sɨwímɨ́ eŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ re rɨrarɨŋɨnɨ, ‘Joxɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ dɨxɨ́ íkwiaŋwɨ́ nɨmeámɨ aŋɨ́ e nánɨ uɨ.’ rɨrarɨŋɨnɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 12 O rɨxa naŋɨ́ nimónɨrɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ ámá nɨ́nɨ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ íkwiaŋwɨ́ xwaŋwɨ́ níkwónɨmɨ peyeaŋɨnigɨnɨ. E éáná ámá ayɨ́ sɨrɨ́ nɨpɨkínɨro Gorɨxomɨ seáyɨ e numero re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Nene eŋíná dánɨ aiwɨ ámá wo ro yarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ re yarɨŋagɨ mɨwɨnagwárɨnɨ.” rɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Ripaiomɨ “Nɨxɨ́deɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Jisaso ámɨ aŋɨ́ e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ ipí imaŋɨ́pá tɨ́ŋɨ́ e ŋweaŋáná oxɨ́ apɨxɨ́ niaíwɨ́ nɨ́nɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ bayarɨŋagɨ́a o nuréwapɨya nurɨ \v 14 sɨnɨ ipí imaŋɨ́pámɨ nɨpurɨ́ná Arɨpiasomɨ xewaxo Ripaio —O takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨŋorɨnɨ. O opisɨ́ aŋɨ́yo éɨ́ nɨŋwearɨ xegɨ́ omɨŋɨ́ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ rɨ́wɨ́yo nɨxɨ́deɨ.” uráná o nɨwiápɨ́nɨmeámɨ rɨ́wɨ́yo nuxɨ́dɨrɨ nuro \v 15 Ripaioyá aŋɨ́yo nɨpáwiro Jisaso tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ nɨŋwearo aiwá nɨnɨro ámá takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨgɨ́á wa tɨ́nɨ (Eŋíná Judayɨ́ aŋɨ́yo takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ urápɨgɨ́áwa takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nurápɨrɨ́náyɨ́ wigɨ́ meapɨ́rɨ́a nánɨ nɨgwɨ́ seáyɨ e bɨ ɨ́wɨ́ urápagɨ́á eŋagɨ nánɨ ámá nɨ́nɨ awa nánɨ xwioxɨ́yo dánɨ wikɨ́ nɨwónɨro kɨ́kɨ́mí nɨwimónɨrɨ yagɨ́árɨnɨ.) Awa tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́á wínɨyɨ́ tɨ́nɨ ámá ayɨ́ obaxɨ́ Jisasomɨ nɨxɨ́dɨro nánɨ ayɨ́ enɨ nawínɨ Jisaso tɨ́nɨ aiwá nɨnɨro yarɨ́ná \v 16 ámá Parisiyɨ rɨnɨŋɨ́yɨ́ wayá ámá Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á wa Jisaso ámá takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨgɨ́á wa tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́á wínɨyɨ́ tɨ́nɨ aiwá nawínɨ narɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ Jisaso nánɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “O pí nánɨ ámá takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nearáparɨgɨ́á awa tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́á ayɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ aiwá nɨro iniɨgɨ́ nɨro yarɨŋoɨ? O naŋɨ́ rɨyarɨnɨ?” urarɨ́ná \v 17 Jisaso e urarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá sɨmɨxɨ́ mepa nerɨ́ná xwɨrɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ warɨgɨ́ámanɨ. Sɨmɨxɨ́ tɨ́gɨ́áyɨ́ warɨgɨ́árɨnɨ. Nionɨ enɨ ámá ‘Nionɨ nɨgɨ́pɨ wé rónɨŋɨnɨ.’ yaiwinarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ mɨbɨŋárɨnɨ. Ámá ‘Nionɨ ɨ́wɨ́ yarɨŋáonɨrɨnɨ.’ yaiwinarɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ uyɨ́niɨ́ yarɨgɨ́ápɨ yokwarɨmɨ́ wiíáná ayɨ́ wé rónɨŋɨ́ imónɨpɨ́rɨ nánɨ bɨŋárɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Pí nánɨ aiwá ŋwɨ́á mɨŋweaayarɨŋoɨ?” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Jisaso tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ aiwá ŋwɨ́á bɨ mɨŋweapa yarɨŋagɨ́a Jono wayɨ́ numeaia warɨŋoyá wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ ámá Parisiyɨ rɨnɨŋowa tɨ́nɨ aiwá nánɨ ŋwɨ́á nɨŋwɨrárɨnayiróná Jonoyá wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ Parisiowayá wiepɨsarɨgɨ́á wa tɨ́nɨ nawínɨ nuro Jisasomɨ nɨwímearo re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Jonoyá neaiepɨsarɨŋone tɨ́nɨ Parisiowayá neaiepɨsarɨgɨ́one tɨ́nɨ aiwá nánɨ ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnayarɨŋwɨnɨ. Pí nánɨ joxɨyá wiepɨsarɨŋowa aiwá ŋwɨ́á mɨŋweá yarɨŋoɨ?” uráná \v 19 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá apɨxɨ́ sɨŋɨ́ ŋwɨrárɨ́o sɨnɨ ŋweaŋáná oyá nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áwa aiwá ŋwɨ́á nɨxeŋwɨrárɨnɨro yarɨgɨ́áranɨ? Oweoɨ, o sɨnɨ awa tɨ́nɨ ŋweaŋáná aiwá ŋwɨ́á xeŋwɨrárɨnɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 20 E nerɨ aiwɨ o apɨxɨ́ nɨmearɨ nɨŋweaŋɨsáná eŋáná ámá wí omɨ anɨ́nɨmɨxáná íná aiwá ŋwɨ́á ŋweapɨ́rɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ xewanɨŋo apɨxɨ́ sɨŋɨ́ ŋwɨrárɨ́ónɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á e urɨŋɨnigɨnɨ. \v 21 Ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá rapɨrapɨ́ eŋínaŋɨ́ nɨyíga bagɨ́á wú axenɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná rapɨrapɨ́ sɨŋɨ́ sɨnɨ wayɨ́ mɨrónɨŋɨ́ wú nɨmearo nupákiro gwɨ́ kiwearɨgɨ́ámanɨ. E yanɨro éɨ́áyɨ́ wayɨ́ róáná sɨŋɨ́ upákíɨ́ú nɨkɨkarínɨrɨ eŋɨ́ nɨpɨperɨ́ná eŋínaŋú xwé naxega unɨŋoɨ.” nurɨrɨ ayɨ́ wigɨ́ eŋíná dánɨ “Nene e nerɨ́ná wé rónɨŋɨ́ nimónɨrane nɨperɨ́náyɨ́, ananɨ Gorɨxo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ peyanɨ́wárɨnɨ.” nɨra wagɨ́ápɨ sɨnɨ yarɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ oyá xwɨyɨ́á sɨŋɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ ɨkwieropɨ́rɨxɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á e urɨŋɨnigɨnɨ. \v 22 Ámɨ axɨ́pɨ oyaiwípoyɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá iniɨgɨ́ wainɨ́ sɨŋɨ́ nɨmearo memé wará sɨxɨ́ soyɨ́ axɨ́yo iwajɨ́á yarɨgɨ́ámanɨ. Iwajɨ́á yanɨro éɨ́áyɨ́ núpɨyimɨ nɨpurɨ sɨxɨ́ soyɨ́wá enɨ rɨxa sɨpí enɨŋoɨ. Wainɨ́ sɨŋɨ́ memé wará sɨxɨ́ sɨŋɨ́yo iwajɨ́á yarɨgɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Sabarɨ́áyo ŋwɨ́áxɨnɨ.” rɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 23 Jisaso tɨ́nɨ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ Sabarɨ́áyo aŋɨ́ nemero witɨ́ aiwá omɨŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e óɨ́yo nɨpurɨ́ná wiepɨsarɨŋowa witɨ́ siyɨ́ nɨyíraga warɨ́ná \v 24 ámá Parisiyɨ rɨnɨŋɨ́yɨ́ wa omɨ yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Awa pí nánɨ ‘Sabarɨ́áyo ŋwɨ́árɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́pɨ nɨwiaíkiro witɨ́ aiwá nɨyírɨro narɨŋoɨ?” urɨ́agɨ́a \v 25-26 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né xwɨyɨ́á negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depito nánɨ eánɨŋɨ́pɨ ɨ́á nɨroro aiwɨ dɨŋɨ́ wí mɨmoarɨŋoɨ. Eŋíná Depito, ámá Abaiataoyɨ rɨnɨŋo —O eŋíná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ xwé worɨnɨ. O xegɨ́ Judayɨ́ Gorɨxomɨ rɨdɨyowá wianɨro nánɨ senɨ́á aŋɨ́ pákínɨŋɨ́yo meweŋáná, Depito tɨ́nɨ xegɨ́ ámá nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áwa tɨ́nɨ aiwá meŋagɨ nánɨ agwɨ́ wiarɨ́ná o senɨ́á aŋɨ́ pákínɨŋiwámɨ nɨpáwirɨ bisɨ́kerɨ́á Gorɨxo nánɨ peaxɨ́ tɨnɨŋɨ́pɨ umeaíáná Depito nɨnɨrɨ xegɨ́ ámáyo enɨ nɨnɨrɨ wiŋɨnigɨnɨ. Bisɨ́kerɨ́á apɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwanɨ ananɨ nɨpaxɨ́rɨnɨ. Apɨ Depito nɨnɨrɨ aiwɨ Gorɨxo o nánɨ xwɨyɨ́á bɨ murɨ́ eŋáná gɨ́ wiepɨsarɨŋá rowa enɨ agwɨ́ wiarɨŋagɨ nánɨ yarɨ́ná pí nánɨ xwɨyɨ́ánɨ meararɨŋoɨ?” nurɨrɨ \v 27 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo ámá xámɨ nimɨxárɨmáná sɨ́á wɨyi kikiɨ́á ŋwearo dɨŋɨ́ sɨxɨ́ yínɨro epɨ́rɨ nánɨ Sabarɨ́á tɨŋɨ́rɨnɨ. Sabarɨ́á xámɨ nɨtɨrɨ ámá rɨ́wɨ́yo Sabarɨ́áyo mewepɨ́rɨ́a nánɨ imɨxɨŋɨ́manɨ. \v 28 Ayɨnánɨ ámá imónɨŋáonɨ Sabarɨ́á ayo aí xiáwonɨrɨnɨ. Nionɨ ‘Sabarɨ́áyo ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨpaxɨ́ imónɨŋáonɨrɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 3 \s1 Ámá wé kɨrɨŋɨ́ eŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso ámɨ rotú aŋɨ́ wiwámɨ nɨpáwirɨ ámá wé kɨrɨŋɨ́ eŋɨ́ wo ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨrɨ uréwapɨyarɨ́ná \v 2 ámá Parisi wa —Awa re rarɨgɨ́árɨnɨ, “Sabarɨ́áyo omɨŋɨ́ nerɨ́náyɨ́ ayɨ́ ŋwɨ́árɨnɨ. Ámá aí Sabarɨ́áyo naŋɨ́ nimɨxɨrɨ́náyɨ́ ayɨ́ ŋwɨ́árɨnɨ.” rarɨgɨ́árɨnɨ. Awa Jisaso ámá wé kɨrɨŋɨ́ eŋɨ́ omɨ Sabarɨ́áyo naŋɨ́ wimɨxáná omɨ xwɨyɨ́á mearanɨro nánɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro ŋweaŋagɨ́a aiwɨ \v 3 o wé kɨrɨŋɨ́ eŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nɨbɨrɨ áwɨnɨ e éɨ́ roɨ.” nurɨrɨ \v 4 Parisiowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Segɨ́ dɨŋɨ́ píoɨ moarɨŋoɨ? ‘Sabarɨ́áyo ámáyo naŋɨ́ nɨwiirɨ́náyɨ́ ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? ‘Sabarɨ́áyo sɨpí nɨwikárɨrɨ́náyɨ́ ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ?” nurɨrɨ ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “ ‘Sabarɨ́áyo sɨmɨxɨ́yo píránɨŋɨ́ nimɨxɨrɨ́náyɨ́ ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? ‘Ámá nɨpɨkirɨ́náyɨ́ ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ aiwɨ awa xwɨyɨ́á bɨ murɨgɨ́awixɨnɨ. \v 5 Xwɨyɨ́á bɨ murarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨmerɨ́ná wikɨ́ nɨwóga nurɨ awa wé ikɨ́ eŋomɨ wá bɨ mɨwianɨ́ dɨŋɨ́ kɨ́kɨ́mí nɨwimóga warɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ awa nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí enɨ nɨwirɨ omɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wé ɨ́eapá énapeɨ.” uráná o wé ɨ́eapá nerɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Rɨxa naŋɨ́ imónɨŋɨnigɨnɨ. \v 6 Rɨxa naŋɨ́ imónɨ́agɨ Parisiowa sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nɨpeyearo ámá mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áwa tɨ́nɨ awí neánɨro Jisasomɨ pɨkianɨro nánɨ ínɨmɨ mekaxɨ́ megɨ́awixɨnɨ. \s1 Ipípámɨ dánɨ ámá obaxɨ́yo uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 7 Jisaso, Parisiowa xɨ́o nánɨ mekaxɨ́ mearɨŋagɨ́a, o xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ ámɨ ipíwá rɨwoŋɨ́mɨnɨ úáná ámá Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ obaxɨ́ omɨ númɨ nuro ámá Judia pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ \v 8 wigɨ́ aŋɨ́ xwé yoɨ́ Jerusaremɨ áwɨnɨ e mɨrɨnɨŋɨ́pimɨ dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ xwɨ́á yoɨ́ Idumia ŋweáyɨ́ tɨ́nɨ ámá iniɨgɨ́ Jodanɨ rapáyo orɨwámɨdánɨ ŋweáyɨ́ tɨ́nɨ émáyɨ́ aŋɨ́ biaú Saidonɨ tɨ́nɨ Taia tɨ́nɨ tɨ́ŋɨ́ e ŋweáyɨ́ tɨ́nɨ ámá xwé obaxɨ́ ayɨ́ Jisaso yarɨŋɨ́pɨ nánɨ arɨ́á nɨwiro xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ bɨmiarɨŋagɨ́a \v 9-10 Jisaso ámá obaxɨ́ sɨmɨxɨ́yo naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ éɨ́ eŋagɨ nánɨ ámá nɨ́nɨ sɨmɨxɨ́yɨ́ omɨ amáɨ́ rónanɨro nánɨ ɨkwɨkwierɨ́ niga warɨŋagɨ́a nánɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá obaxɨ́ amáɨ́ nɨnɨrónɨrɨ́ná nɨnɨxoyɨ́pióa nɨbarɨŋoɨ. Ewéyo pɨxemoánɨmɨ nánɨ píránɨŋɨ́ aŋwɨ e nɨtípoyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 11 Ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨgɨ́áyɨ́ Jisasomɨ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́ sɨ́mɨmaŋɨ́mɨnɨ nɨpɨ́kínɨmearo waunɨ́ nɨwikárɨnɨro “Niaíwɨ́ Gorɨxoyáoxɨrɨnɨ.” uranɨro yarɨŋagɨ́a nánɨ \v 12 o mɨxɨ́ numáɨnowárɨrɨ́ná mɨxɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ Gorɨxomɨ xewaxonɨ eŋagɨ nánɨ áwaŋɨ́ mɨrowiáropanɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Xegɨ́ wiepɨsinɨ́áwamɨ rɨ́peaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Jisaso dɨ́wɨ́yo nánɨ nɨyirɨ ámá xɨ́o xegɨ́ wimónarɨŋowamɨ “Soyɨ́né enɨ yapɨ́poyɨ.” uráná awa enɨ xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨyiro wímeááná \v 14-15 o ámá wé wúkaú sɨkwɨ́ waú xɨ́o tɨ́nɨ emepɨ́rɨ́a nánɨ imónɨro xɨ́o nánɨ wáɨ́ nurɨmero ámá imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ mɨxɨ́ umáɨnowárɨpaxɨ́ nimónɨro ero epɨ́rɨ́a nánɨ rɨ́peaŋɨnigɨnɨ. \v 16 Ámá wé wúkaú sɨkwɨ́ waú xɨ́o rɨ́peaŋowa wigɨ́ yoɨ́ rowarɨnɨ. Wo Saimono —O Jisaso yoɨ́ ámɨ bɨ Pitaoyɨ wɨ́rɨŋorɨnɨ. O tɨ́nɨ \v 17 ámɨ waú Sebediomɨ xewaxowaú Jemiso tɨ́nɨ xogwáo Jono tɨ́nɨ —Awaúmɨ Jisaso yoɨ́ Boanesisowaúyɨ —Yoɨ́ mɨ́kɨ́ ayɨ́ awaú akɨrɨwɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́íwaú eŋagɨ nánɨrɨnɨ. Yoɨ́ e wɨ́rɨŋowaú tɨ́nɨ \v 18 ámɨ wo Adɨruo tɨ́nɨ ámɨ wo Piripo tɨ́nɨ ámɨ wo Batoromuo tɨ́nɨ ámɨ wo Matɨyuo tɨ́nɨ ámɨ wo Tomaso tɨ́nɨ ámɨ wo Arɨpiasomɨ xewaxo Jemisoyɨ rɨnɨŋo tɨ́nɨ ámɨ wo Tadiaso tɨ́nɨ ámɨ wo Saimono —O yoɨ́ ámɨ bɨ Seretoyɨ rɨnɨŋɨ́yɨ́ —Yoɨ́ mɨ́kɨ́ ayɨ́ “Émáyɨ́ ámɨ oxɨ́dowáraneyɨ.” rarɨgɨ́áyɨ́ nánɨrɨnɨ. E rɨnɨŋo tɨ́nɨ \v 19 ámɨ wo yoparo Isɨkariotɨ dáŋɨ́ Judaso —O Jisaso nánɨ mɨyɨ́ rorɨ́rɨmeŋorɨnɨ. O tɨ́nɨ ámá wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ rɨ́peaŋɨnigɨnɨ. \s1 “O oboyá eŋɨ́ eánɨŋɨ́ tɨ́nɨ yarɨnɨ.” rɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 20 Jisaso tɨ́nɨ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ ámɨ aŋɨ́ e nánɨ nuro ŋweaŋáná ámá obaxɨ́ o tɨ́ŋɨ́ e awí neánɨro epɨ́royɨ́ wiarɨŋagɨ́a nánɨ nɨyórɨ́moro aiwá mɨnɨpaxɨ́ wimónarɨŋagɨ́a \v 21 Jisasomɨ xexɨrɨ́meáyɨ́ ámá wí xɨ́o nánɨ “Xewanɨŋo rɨxa majɨ́á nikárɨnɨrɨ yarɨnɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiro omɨ nɨwirɨmeámɨ wanɨro nánɨ barɨ́ná \v 22 Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ mewegɨ́á wa aŋɨ́ yoɨ́ Jerusaremɨ dánɨ nɨbɨmáná Jisaso tɨ́ŋɨ́ e rémónapɨ́áwa ámáyo Jisaso nánɨ re nura ugɨ́awixɨnɨ, “Imɨ́ó xɨráónɨŋɨ́ imónɨŋo Bieseburoyɨ rɨnɨŋo —O xegɨ́ yoɨ́ bɨ Setenorɨnɨ. O Jisasomɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨrómáná xɨxéroŋagɨ nánɨ o ámá imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́yo mɨxɨ́ umáɨnowárarɨnɨ.” nura warɨŋagɨ́a nánɨ \v 23 Jisaso awamɨ “Niɨwanɨŋonɨ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ bɨ́poyɨ.” nurɨrɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ bɨ nurɨrɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “ ‘Seteno xegɨ́ wɨ́amɨ mɨxɨ́ umáɨnowárɨpaxɨ́ imónɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ?” nurɨrɨ \v 24 ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá axowa mɨxɨ́ ninɨro xepɨxepá nɨrónɨróná eŋɨ́ mɨweánɨpa nero mɨmiaŋwɨ́ upɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 25 Ámá gwɨ́ axɨ́rí enɨ mɨxɨ́ ninɨro xepɨxepá nɨrónɨróná eŋɨ́ mɨweánɨpa nero xwɨ́ámɨ imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ “Seteno xegɨ́ wɨ́amɨ mɨxɨ́ umáɨnowárɨpaxɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ rɨ́a neararɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨmáná \v 26 ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seteno enɨ xegɨ́ wɨ́amɨ tɨ́nɨ mɨxɨ́ ninɨro xepɨxepá nɨrónɨrónáyɨ́ wiwanɨŋowa eŋɨ́ meánɨ́ ninɨro xopɨrárɨ́ inɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ ayɨ́ xewanɨŋo nánɨ dɨŋɨ́ re oyaiwípoyɨnɨrɨ “Setenoyá eŋɨ́ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ mé omɨ xopɨrárɨ́ wimɨnɨrɨ rɨ́a yarɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ nánɨ \v 27 ámɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo ámá rɨ́á rɨŋɨ́ woyá iyɨ́á ɨ́á urápekɨxémɨnɨrɨ nánɨ oyá aŋɨ́yo nɨpáwirɨ́ná amíná aŋɨ́ xiáwomɨ gwɨ́ nɨyirɨ nɨtɨmáná amɨpí oyá ananɨ urápekɨxenɨgɨnɨ.” nurɨrɨ \v 28 ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ. Ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨranɨ, rɨperɨrɨ́ inarɨgɨ́ápɨranɨ, amɨpí sɨpí nɨ́nɨ ámá yarɨgɨ́ápɨ Gorɨxo ananɨ yokwarɨmɨ́ seaiinɨ́árɨnɨ. \v 29 E nerɨ aiwɨ ámá Gorɨxoyá kwíyɨ́ nánɨ rɨperɨrɨ́ méɨ́áyɨ́ Gorɨxo e rɨ́ápɨ ámɨ wí yokwarɨmɨ́ wiinɨ́ámanɨ. Anɨŋɨ́ e nimónɨrɨ xwɨyɨ́á meárɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 30 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. Gorɨxoyá kwíyɨ́ tɨ́nɨ imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowárarɨŋagɨ aiwɨ awa Gorɨxoyá kwíyɨ́ rɨperɨrɨ́ nɨmearɨro “Jisaso imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroŋagɨ nánɨ imɨ́ó wɨ́amɨ mɨxɨ́ umáɨnowárarɨnɨ.” rarɨŋagɨ́a nánɨ Jisaso xwɨyɨ́á apɨ urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Xɨnáí tɨ́nɨ xexɨrɨ́meáowa tɨ́nɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 31 Jisaso sɨnɨ aŋɨ́yo ŋweaŋáná xegɨ́ xɨnáí tɨ́nɨ xogwáowa tɨ́nɨ nɨrémónapɨro bɨ́arɨwámɨnɨ nɨrómáná “Jisaso nɨ́wiapɨrɨ sɨŋwɨ́ oneanɨnɨ.” uráná \v 32 ámá Jisasomɨ epɨ́royɨ́ nɨwiro mɨnɨ mɨnɨ nɨŋweaxa pugɨ́á wí re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ai dɨxɨ́ rɨnáí tɨ́nɨ rɨrɨxɨ́meáowa tɨ́nɨ bɨ́arɨwámɨnɨ nɨrómáná joxɨ nánɨ rarɨŋoɨ.” urɨ́agɨ́a \v 33 o “Ewayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ rɨ́a neararɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Ámá gɨyɨ́ gɨ́ nókí tɨ́nɨ gɨ́ nɨrɨxɨ́meáowa tɨ́nɨrɨnɨ?” nurɨrɨ \v 34 ámá mɨnɨ mɨnɨ nɨŋweaxa pugɨ́áyo sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨmerɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ inókíwayɨ́né, nɨrɨxɨ́meáowayɨ́né rɨxa tɨ́ ŋweagɨ́á ayoɨ. \v 35 Ámá gɨyɨ́ Gorɨxo rɨŋɨ́yo dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roro xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ ayɨ́ gɨ́ inókíwánɨŋɨ́ tɨ́nɨ gɨ́ nɨrɨxɨ́meánɨŋɨ́ tɨ́nɨ imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 4 \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ witɨ́ siyɨ́ wiároŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso ámɨ ipí Gariri imaŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ nuréwapɨyirɨ ámá xwé obaxɨ́ awí neánɨro epɨ́royɨ́ wiarɨŋagɨ́a o ewéyo nɨpɨxemoánɨrɨ éɨ́ nɨŋwearɨ ámá nɨ́nɨ sɨnɨ ipí imaŋɨ́ e ŋweaŋáná \v 2 o nuréwapɨyirɨ́ná xɨxewisɨ́ xwɨyɨ́á amɨpí obaxɨ́ nánɨ nuréwapɨyirɨ \v 3 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Arɨ́á époyɨ. Ámá wo o xegɨ́ omɨŋɨ́yo axɨ́pɨ witɨ́ siyɨ́ nɨwiáróa umɨnɨrɨ nánɨ nurɨ \v 4 xwɨ́á yunɨ́ ikɨxeárɨnɨŋe píránɨŋɨ́ nɨwiáróa nurɨ aiwɨ wí óɨ́ maŋɨ́pá tɨ́nɨ piéróáná iŋɨ́ nɨbɨro mɨmeánɨ́ eŋɨnigɨnɨ. \v 5 Ámɨ wí sɨ́ŋá ínɨmɨ yapɨnɨŋáná xwɨ́á onɨmiápɨ seáyɨ e eŋáná wiáróɨ́yɨ́ xwɨ́á akwɨnɨ́ánáɨ eŋagɨ nánɨ apaxɨ́ mé nerápɨmáná \v 6 sogwɨ́ nɨwepɨ́nɨrɨ xaíwɨ́ anarɨ́ná pɨpɨŋɨ́ mɨwárɨŋagɨ nánɨ nɨyɨweánɨrɨ yeáyɨ́ yárɨŋɨnigɨnɨ. \v 7 Ámɨ wí emɨ́ pɨpɨŋɨ́ arɨ́kiárɨnɨŋe wiáróɨ́yɨ́ emɨ́ pɨpɨŋɨ́yo dánɨ nerápɨrɨ xeŋwɨrárɨŋagɨ nánɨ witɨ́ siyɨ́ apɨ ná mɨweŋɨnigɨnɨ. \v 8 Ámɨ wí xwɨ́á naŋɨ́ e wiáróɨ́yɨ́ píránɨŋɨ́ nerápɨrɨ xwé nerɨ ná nɨkɨkɨreánɨrɨ́ná wí xwé onɨmiápɨ nɨwerɨ wí xwé obaxɨ́ nɨwerɨ wí aga dɨŋɨ́ nɨmorɨ ɨ́á mɨropaxɨ́ weŋɨnigɨnɨ.” nurɨrɨ \v 9 ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né witɨ́ siyɨ́ nánɨ nionɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨ́á apɨ nánɨ arɨ́á ókiarɨ́ nɨmónɨ́poyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Eŋíná rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 10 Idáná o xegɨ́pɨ ŋweaŋáná wiepɨsarɨŋowa wé wúkaú sɨkwɨ́ waú tɨ́nɨ ámá wí xɨ́o tɨ́nɨ emearɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ wigɨ́pɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á xɨ́o rɨ́ɨ́pɨ nánɨ yarɨŋɨ́ wiarɨ́ná \v 11 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á Gorɨxo seyɨ́né xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́a nánɨ eŋíná dánɨ ínɨmɨ imónɨŋɨ́pɨ nionɨ rɨxa wɨ́á searókiamoarɨŋɨnɨ. E nerɨ aiwɨ ámá nionɨ dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́ró wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ néra warɨgɨ́áyo nionɨ uréwapɨyarɨ́ná mɨ́kɨ́pɨ arɨ́á mɨní ewayɨ́ xwɨyɨ́á rarɨŋápɨnɨ arɨ́á niarɨŋoɨ. \v 12 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́ánɨ urarɨŋɨnɨ. Gorɨxoyá xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiaoyɨ rɨnɨŋo ámá nionɨ dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́ró wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ néra warɨgɨ́áyɨ́ nánɨ eŋíná nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaŋɨnigɨnɨ, ‘Ámá ayɨ́ wigɨ́ uyɨ́niɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamóánáyɨ́ Gorɨxo yokwarɨmɨ́ wiinɨgɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á arɨ́á nɨwirɨ́ná arɨ́á nɨwiro aiwɨ nɨjɨ́á mimónɨ́ ero sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro aiwɨ dɨŋɨ́ mɨmó ero epɨ́rɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́ánɨ urɨnɨ́árɨnɨ.’ Aisaiao eŋíná rɨ́wamɨŋɨ́ e eaŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nionɨ xɨxenɨ e yarɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ witɨ́ siyɨ́ wiároŋɨ́ mɨ́kɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 O ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né ewayɨ́ xwɨyɨ́á nionɨ rɨ́ápɨ sɨnɨ majɨ́á rimónɨŋoɨ? Ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nɨjɨ́á mimónɨpa nerɨ́náyɨ́, ewayɨ́ xwɨyɨ́á nionɨ rarɨŋá nɨpɨnɨ arɨge nerɨ nɨjɨ́á imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ? Mɨ́kɨ́pɨ áwaŋɨ́ osearɨmɨnɨrɨ rarɨŋɨnɨ. \v 14 Ámá witɨ́ siyɨ́ wiároarɨŋoyɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxo nánɨ wáɨ́ nemerɨ urɨmearɨŋónɨŋɨ́ imónɨnɨ. \v 15 Ámá wí witɨ́ siyɨ́ óɨ́pá tɨ́nɨ piéróɨ́pɨ iŋɨ́ nɨbɨrɨ manarɨŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Ayɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxo nánɨ arɨ́á wíɨ́ápɨ Seteno ayɨ́ Gorɨxo nánɨ dɨŋɨ́ mopɨ́rɨxɨnɨrɨ aŋɨ́nɨ nɨbɨrɨ pɨ́rɨpɨ́rɨ́ nɨwirɨ emɨ mɨmeámɨ́ yarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 16 Ámá ámɨ wí witɨ́ siyɨ́ sɨ́ŋá ínɨmɨ yapɨnɨŋáná seáyɨ e xwɨ́á onɨmiápɨ eŋáná wiáróɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Ayɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxo nánɨ arɨ́á nɨwiróná yayɨ́ nɨwinɨrɨ nɨxɨ́danɨro yarɨ́ná \v 17 xwɨyɨ́á ná ínɨmɨ pɨpɨŋɨ́nɨŋɨ́ mɨwárɨŋagɨ nánɨ anɨŋɨ́ xɨ́darɨgɨ́ámanɨ. Xwɨyɨ́á Gorɨxo nánɨ xɨ́danɨro yarɨŋagɨ́a nánɨ ámá wí nɨbɨro nepa eŋɨ́ neánɨro rɨ́a xɨ́darɨŋoɨnɨrɨ iwamɨ́ó nɨwíwapɨyirɨ xeanɨŋɨ́ wikeáráná apaxɨ́ mé pɨ́nɨ wiárarɨgɨ́árɨnɨ. \v 18 Ámá ámɨ wí witɨ́ siyɨ́ emɨ́ pɨpɨŋɨ́ arɨ́kiárɨnɨŋe wiáróɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Ayɨ́ enɨ xwɨyɨ́á Gorɨxo nánɨ arɨ́á nɨwiro aiwɨ \v 19 amɨpí xwɨ́áyo dáŋɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ obɨbaxɨ́ nɨmoro ‘Amɨpí wí nionɨ mɨnɨmúropa oninɨ.’ nɨyaiwiro amɨpí wí nánɨ ‘Arɨge nímeanɨ́árɨ́anɨ?’ nɨyaiwia nurɨ́náyɨ́ witɨ́ emɨ́ nerápɨrɨ xeŋwɨrárarɨŋɨ́ yapɨ nimónɨro aiwá ná mɨkɨkɨreánarɨŋɨ́yɨ́ yapɨ imónarɨgɨ́árɨnɨ. \v 20 Ámá ámɨ wí witɨ́ siyɨ́ xwɨ́á naŋɨ́ imónɨŋe wiáróɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Ayɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxo nánɨ arɨ́á nɨwiro dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roro píránɨŋɨ́ nɨxɨ́dɨróná witɨ́ siyɨ́ aiwá ná wí xwé onɨmiápɨ werɨ wí xwé obaxɨ́ werɨ wí aga dɨŋɨ́ nɨmorɨ ɨ́á mɨropaxɨ́ werɨ yarɨŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ.” Ewayɨ́ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́pɨ nánɨ áwaŋɨ́ e urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ ramɨxɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 O wiepɨsarɨŋowa “Ámá ayo anɨŋɨ́ yumɨ́í winɨ́árɨnɨ.” yaiwipɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨnɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á nánɨ áwaŋɨ́ nurɨrɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “ ‘Ámá ramɨxɨ́ nɨmɨxárómáná sɨxɨ́ xwé wá nɨmearɨ upɨxákwiárɨpɨ́rɨxɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? ‘Pieŋɨ́ íkwiaŋwɨ́yo ínɨmɨ tɨpɨ́rɨxɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ, íkwiaŋwɨ́yo sɨŋánɨŋɨ́ e tarɨgɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 22 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á eŋíná dánɨ Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́a nánɨ ínɨmɨ imónɨŋɨ́pɨranɨ, amɨpí pɨ́nɨ́ imónɨŋɨ́pɨranɨ, nɨpɨnɨ sɨŋánɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. \v 23 Xwɨyɨ́á nionɨ seararɨŋápɨ nánɨ arɨ́á ókiarɨ́ nɨmónɨ́poyɨ.” nurɨrɨ \v 24-25 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Arɨ́á nɨnirɨ́ná dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ nɨmoro arɨ́á nirɨ́ɨnɨ. E nerɨ́náyɨ́, Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ nɨjɨ́á nimónɨro sɨnɨ dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ nɨmoro arɨ́á nɨnia nurɨ́náyɨ́, oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ nɨjɨ́á ámɨ wínɨ nimóga upɨ́rɨ́árɨnɨ. E mepa nerɨ́náyɨ́, pɨ́né nionɨ seararɨŋápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamoro íkɨ́ nemoro nerɨ́náyɨ́, xwɨyɨ́á Gorɨxo nánɨpɨ nɨjɨ́á wí imónɨpɨ́rɨ́ámanɨ. Xwɨyɨ́á Gorɨxo nánɨpɨ nɨjɨ́á onɨmiápɨ imónɨgɨ́áyɨ́ aí xewanɨŋo ámɨ pɨ́rɨpɨ́rɨ́ winɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ witɨ́ siyɨ́ xegɨ́pɨ erápɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 26 O sɨnɨ ámá e ŋweagɨ́á nɨyonɨ xwɨyɨ́á Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́a nánɨpɨ nurɨrɨ́ná ámɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́ápɨ re imónɨnɨ. Ámá wo omɨŋɨ́yo nánɨ nurɨ witɨ́ siyɨ́ nɨwiáróa núɨsáná \v 27 sá werɨ wiápɨ́nɨmearɨ yarɨ́ná witɨ́ siyɨ́ rɨxa nerápɨrɨ xwé nerɨ o ‘Arɨge nerápɨrɨ rɨ́a peyarɨnɨ?’ yaiwiarɨ́ná \v 28 xegɨ́pɨ xwɨ́áyo dánɨ nɨpeyirɨ ɨwɨ́ niga nɨyirɨ siyɨ́ nerɨ ná nɨkɨkɨreága nɨpeyirɨ \v 29 yóɨ́ éáná rɨxa mipaxɨ́ eŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná kirá nɨmearɨ mɨwákwímɨ́ yarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. Gorɨxo xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́ápɨ axɨ́pɨ iwamɨ́ó nerɨ́ná ayɨ́ dɨŋɨ́ “Arɨge nerɨ́ná xwé imónɨnɨ́árɨnɨ?” nɨyaiwiro aiwɨ “Xegɨ́pɨ xwé imónɨnɨ́árɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ nánɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ masɨté siyɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 30 Ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pí pí ewayɨ́ xwɨyɨ́á nɨrɨrane Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨ́ápɨ nánɨ ranɨ́wɨnɨ? \v 31 O nɨbɨrɨ neameŋweanɨ́ápɨ masɨté aiwá siyɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Masɨté aiwá siyɨ́ nurɨrɨ́ná aga onɨmiápia wiároarɨgɨ́a aiwɨ \v 32 nerápɨmáná xwé nerɨ aiwá nɨ́nɨ negɨ́ omɨŋɨ́yo yarɨŋɨ́pimɨ seáyɨ e nɨmúrorɨ reŋɨ́ sepiá wiexáráráná iŋɨ́ nɨbɨrɨ yéwɨ́ ínɨrɨwámɨnɨ tarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. Ayɨ́ “Iwamɨ́óyɨ́ nene onɨmiápɨ nerɨ aiwɨ rɨ́wéná ámá xwé obaxene Gorɨxo neameŋweanɨ́árɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. \v 33 Xwɨyɨ́á Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́ápɨ nánɨ nurɨrɨ́ná ámá ayɨ́ arɨ́á wipaxɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á obaxɨ́ axɨ́pɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ nura nurɨ \v 34 sɨŋánɨ áwaŋɨ́ bɨ murɨ́ ewayɨ́ xwɨyɨ́ánɨ nura nurɨ aiwɨ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨnɨ nɨŋwearɨ́ná ewayɨ́ xwɨyɨ́á xɨ́o urarɨŋɨ́ mɨ́kɨ́pɨ nánɨ áwaŋɨ́ urayiŋɨnigɨnɨ. \s1 Ipí imeamɨ́kwɨ́ yarɨŋagɨ samɨŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 35 O ewayɨ́ xwɨyɨ́á nura núɨsáná sɨ́ápɨ tɨ́nɨ axíná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ipíyo jɨ́arɨwámɨnɨ oxemoaneyɨ.” uráná \v 36 awa ámá obaxɨ́ e awí eánɨgɨ́áyo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ewé Jisaso éɨ́ nɨŋwearɨ e dánɨ pɨ́né uréwapɨyarɨŋɨ́pámɨ enɨ nɨpɨxemoánɨro Jisaso tɨ́nɨ nuro ewé wí enɨ awa tɨ́nɨ warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 37 Rɨ́wɨpí bɨrɨ iniɨgɨ́ enɨ imeamɨ́kwɨ́ erɨ nerɨ́ná ewéyo mɨmeámɨ́ yarɨ́ná ewéyo iniɨgɨ́ rɨxa nɨróga wiápɨ́nɨmeaarɨŋagɨ nɨwɨnɨro \v 38 Jisaso ewé íkwémɨŋɨ́mɨnɨ íkwiaŋwɨ́yo sá weŋomɨ saiwiárɨ́ nɨwiro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, none rɨxa iniɨgɨ́ namianɨrɨ yarɨŋwáyoɨ! Joxɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ rɨweŋɨnɨ?” uráná \v 39 o nɨwiápɨ́nɨmearɨ re eŋɨnigɨnɨ. “Rɨ́wɨpí samɨŋɨ́ oweárɨnɨ.” rɨrɨ “Iniɨgɨ́ imeamɨ́kwɨ́ yarɨŋɨ́pɨ enɨ samɨŋɨ́ oweárɨnɨ.” rɨrɨ éáná apaxɨ́ mé rɨ́wɨpí samɨŋɨ́ werɨ iniɨgɨ́ enɨ samɨŋɨ́ werɨ yáráná \v 40 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né pí nánɨ wáyɨ́ seainarɨnɨ? Dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́ropa nero nánɨ wáyɨ́ rɨseainarɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 41 awa óɨ́ nikárɨnɨro nánɨ wigɨ́pɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Pí ámáorɨ́anɨ? Imɨŋɨ́ tɨ́nɨ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ o ráná arɨre ámánɨŋɨ́ arɨ́á nɨwirɨ samɨŋɨ́ rɨ́a weŋoɨ?” rɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \c 5 \s1 Imɨ́ó obaxɨ́ xɨxéroarɨŋomɨ mɨxɨ́ umáɨnɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ nuro ipí yoɨ́ Gaririyo jɨ́arɨwámɨnɨ ámá wigɨ́ yoɨ́ Gegesayɨ́ aŋɨ́yo niwiékɨ́nɨmearo \v 2 o rɨxa ewéyo dánɨ ayoááná re eŋɨnigɨnɨ. Rɨxa ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́ wo ámá xwárɨpáyo dánɨ nɨweapɨrɨ Jisasomɨ nɨwímearɨ \v 3 —O ámá xwárɨpáyo anɨŋɨ́ e weagorɨnɨ. Ámá wí ainɨxɨ́ aí tɨ́nɨ aí gwɨ́ mɨjárɨpaxɨ́ yagɨ́orɨnɨ. \v 4 Íníná ainɨxɨ́ tɨ́nɨ gwɨ́ xaíwɨ́ wɨrí tɨ́nɨ sɨkwɨ́yo tɨ́nɨ wéyo tɨ́nɨ járarɨŋagɨ́a aiwɨ o narɨ́kiárɨmɨ wagorɨnɨ. Ámá wí eŋɨ́ neánɨro omɨ xayɨpemɨxɨpaxɨ́ yagɨ́omanɨ. \v 5 Xegɨ́pɨ anɨŋɨ́ xwárɨpáyo nɨŋwearɨ́ná ikwáwɨyíná árɨ́wɨyíná dɨ́wɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ makɨrɨ́wɨ́ nɨmóa nurɨ sɨ́ŋá nɨmearɨ pɨ́rɨ́ nuyɨkíga wagorɨnɨ. \v 6 O Jisaso jɨ́amɨ barɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ mɨ́rɨ́ nɨwerɨ waunɨ́ nɨwikárɨnɨrɨ \v 7-8 Jisaso maŋɨ́ tɨ́nɨ “Ámá romɨ imɨ́oyɨ́né sɨnɨ dɨŋɨ́ mɨxɨxéropanɨ. Pɨ́nɨ wiárɨ́poyɨ.” urarɨŋagɨ o xwamiánɨ́ nɨwirɨ “Jisasoxɨ pí neaimɨnɨrɨ barɨŋɨnɨ?” nurɨrɨ “Gorɨxo ŋwɨ́á amɨpí nɨyonɨ seáyɨ e múroŋomɨ xewaxoxɨrɨnɨ. Waunɨ́ siarɨŋagwɨ nánɨ Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ‘Rɨ́nɨŋɨ́ wí seaiapɨmɨméɨnɨ.’ neareɨ.” urɨ́agɨ́a \v 9 Jisaso yarɨŋɨ́ “Segɨ́ yoɨ́ pírɨnɨ?” wíáná imɨ́owa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “None xwé obaxɨ́ mɨrónɨŋagwɨ nánɨ yoɨ́ Rijonɨyɨ —Yoɨ́ mɨ́kɨ́ ayɨ́ mɨxɨ́ nánɨ xwé obaxɨ́ gwɨ́ mónarɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. Yoɨ́ Rijonɨyɨ rɨnɨŋwɨnɨ.” nurɨro \v 10 waunɨ́ nɨwiro arɨ́kí “Xwɨ́á tɨ́yo dánɨ imɨ́one mɨxɨ́ mɨneamáɨnowárɨpanɨ.” nurɨro \v 11 odɨpí aga xwé obaxɨ́ bɨ dɨ́wɨ́ wíyo miaúrárɨ́ ninɨro aiwá narɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro \v 12 waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Imɨ́one odɨpíyo rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨrómáná dɨŋɨ́ oxɨxérópoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ neaneɨ.” urɨ́agɨ́a \v 13 Jisaso xe dɨŋɨ́ oxɨxérópoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnáná imɨ́ó ámá omɨ dɨŋɨ́ xɨxérogɨ́ápɨ nɨmɨxearo ámɨ odɨpíyómɨnɨ xɨxéróáná re egɨ́awixɨnɨ. Pɨmaŋɨ́ éɨ́ roŋɨ́ wí e aŋɨ́nɨ wéɨ́áyɨ́ wiárɨ́ sɨwá nero anɨŋɨ́nɨ ipíyo nɨpiéroro pɨyɨ́ egɨ́awixɨnɨ. Odɨpí ayɨ́ wonɨ marɨ́áɨ, 2,000 pɨyɨ́ egɨ́awixɨnɨ. \v 14 E éáná ámá odɨpí mearɨgɨ́áyɨ́ aŋɨ́nɨ nuro odɨpí éɨ́ápɨ nánɨ aŋɨ́ e ŋweagɨ́áyo áwaŋɨ́ nurárɨmɨ nuro omɨŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e yarɨgɨ́áyo enɨ áwaŋɨ́ nura eméáná ámá nɨ́nɨ “Pí rɨ́a eŋoɨ?” nɨyaiwiro sɨŋwɨ́ wɨnanɨro nuro \v 15 Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nɨrémoro wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋo xegɨ́ yarɨŋɨ́pa mé dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nínɨrɨ aikɨ́ nɨyínɨrɨ riwo éɨ́ ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨro xámɨ imɨ́ó obaxɨ́ dɨŋɨ́ xɨxérogɨ́á nánɨ “Nepa imɨ́ó xɨxéroago orɨ́anɨ?” nɨyaiwiro wáyɨ́ yarɨ́ná \v 16 ámá Jisaso imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowárɨ́agɨ wɨnɨ́áyɨ́ repɨyɨ́ nɨwiro imɨ́ó sayá meago éɨ́pɨ nánɨ tɨ́nɨ odɨpí éɨ́ápɨ nánɨ tɨ́nɨ repɨyɨ́ wíáná \v 17 Jisasomɨ waunɨ́ nɨwiro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Negɨ́ xwɨ́á re pɨ́nɨ nɨneawiárɨmɨ uɨ.” uráná \v 18 o rɨxa ewéyo pɨxemoánɨmɨnɨrɨ yarɨ́ná imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéróɨ́o waunɨ́ nurɨrɨ “Nionɨ enɨ joxɨ tɨ́nɨ wanɨ́wiɨ.” urarɨŋagɨ aiwɨ \v 19 Jisaso nionɨ tɨ́nɨ xe ounɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa nerɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nurɨ dɨxɨ́ ámáyo Ámɨnáonɨ ayá nɨrɨrɨmɨxɨrɨ síápɨ nánɨ áwaŋɨ́ nura úɨrɨxɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 20 o nurɨ aŋɨ́ Dekaporisɨyo apɨ apɨ nikwɨ́róga unɨŋɨ́yo áwaŋɨ́ nura nemerɨ amɨpí Jisaso wíɨ́pɨ nánɨ áwaŋɨ́ nura emearɨ́ná ámá nɨ́nɨ dɨŋɨ́ ududɨ́ nɨwinɨrɨ “Arɨge nerɨ naŋɨ́ éorɨ́anɨ?” yaiwiagɨ́árɨnɨ. \s1 Apɨxɨ́ ragɨ́ anɨŋɨ́ pwarɨŋɨ́ wímɨ tɨ́nɨ miáí peŋɨ́ wímɨ tɨ́nɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 Jisaso tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ ámɨ ewéyo núɨ́asáná ipíyo jɨ́arɨwámɨnɨ niwiékɨ́nɨmearo ewéyo dánɨ nayoaro ipí tɨ́ŋɨ́ aŋwɨ e roŋáná ámá obaxɨ́ nɨbɨro Jisaso tɨ́ŋɨ́ e epɨ́royɨ́ yarɨ́ná \v 22 ámá wo —O Judayɨ́yá rotú aŋɨ́ wíyo ámɨnáo nimónɨrɨ meŋweaŋorɨnɨ. Xegɨ́ yoɨ́ Jairasoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. O nɨbɨrɨ Jisasomɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná oyá sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ aŋwɨ e mɨŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rorɨ waunɨ́ nɨwikárɨnɨrɨ \v 23 waunɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ miáí rɨxa aŋwɨ ayo nɨpepaxɨ́ enɨ. Í naŋɨ́ nerɨ sɨŋɨ́ unɨ nánɨ joxɨ nɨbɨrɨ wé seáyɨ e ikwiáreɨ.” urɨ́agɨ \v 24 Jisaso o tɨ́nɨ nawínɨ úáná ámá nɨ́nɨ nɨxɨ́dɨro ɨkwɨkwierɨ́ warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 25 Apɨxɨ́ wí —Í xegɨ́ ragɨ́ anɨŋɨ́ pwarɨ́ná xwiogwɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú múroŋírɨnɨ. \v 26 Í naŋɨ́ onimɨxɨ́poyɨnɨrɨ xwɨrɨ́ obaxɨ́yo nɨgwɨ́ ayá wí nɨroaayirɨ mɨnɨ nɨwirɨ aí rɨ́nɨŋɨ́ winarɨŋɨ́pɨ naŋɨ́ bɨ onɨmiápɨ mé nɨyɨpeí yarɨŋɨ́rɨnɨ. Xegɨ́ nɨgwɨ́ anɨpá imónɨŋagɨ aí ámɨ wínɨ mɨxɨ́nɨŋɨ́ yomɨxarɨgɨ́írɨnɨ. \v 27-28 Í Jisaso nánɨ arɨ́á nɨwirɨ́ná “Oyá iyɨ́áyo aí amáɨ́ nɨrónɨrɨ́náyɨ́ ámɨ naŋɨ́ emɨ́ɨnɨ.” nɨyaiwia nɨbɨrɨ ámá epɨ́royɨ́ egɨ́áyo áwɨnɨ e nɨdakwirɨ rɨ́wɨ́mɨ dánɨ wé ɨ́eapá nerɨ oyá iyɨ́á amáɨ́ rónɨŋɨnigɨnɨ. \v 29 Amáɨ́ rónáná ragɨ́ anɨŋɨ́ pwarɨŋɨ́pɨ yeáyɨ́ sɨkiárɨŋɨnigɨnɨ. Ragɨ́ yeáyɨ́ sɨkiárɨ́agɨ nainenɨrɨ re yaiwiŋɨnigɨnɨ, “Rɨxa naŋɨ́ riyínɨ réɨnɨ?” yaiwiarɨ́ná \v 30 Jisaso nɨjɨ́á nimónɨrɨ “Eŋɨ́ eánɨŋɨ́ nionɨyá bɨ nɨnowárɨmɨ ipɨ ruŋoɨ?” nɨyaiwirɨ nɨkɨnɨmónɨrɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ iyɨ́áyo amáɨ́ go rónɨgoɨ?” ráná \v 31 xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ ámá epɨ́royɨ́ nɨsiro ɨkwɨkwierɨ́ nɨsiga warɨ́ná pí nánɨ ‘Go gɨ́ iyɨ́áyo amáɨ́ nɨrónɨgoɨ?’ rarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 32 apɨxɨ́ e wíímɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨmɨnɨrɨ nánɨ sagagɨ́ emearɨŋagɨ \v 33 í “Jisaso píránɨŋɨ́ nimɨxɨ́ɨ́rɨnɨ.” nɨyaiwirɨ wáyɨ́ nerɨ eŋɨ́ óɨ́ néra nɨbɨrɨ Jisasomɨ agwɨ́rɨwámɨnɨ waunɨ́ nɨwikárɨnɨrɨ mɨŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rorɨ xɨ́í éɨ́pɨ nánɨ wɨ́á rókiamónɨ́agɨ \v 34 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ineyɨ, jíxɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́rorɨŋɨ́pimɨ dánɨ erɨ́kiemeánɨ́ɨnɨ. Sɨmɨxɨ́ ayá sinarɨŋɨ́pɨ ámɨ wí sinɨnɨ́á meŋagɨ nánɨ ámɨ ayá bɨ mɨsinɨ́ kikiɨ́á néra uɨ.” nurɨrɨ \v 35 sɨnɨ ímɨ e urarɨ́ná sɨnɨ miáí sɨmɨxɨ́ weŋe mɨrémopa nerɨ́ná ámá wí rotú aŋɨ́ meweŋoyá aŋɨ́ e dánɨ nɨbɨro Jisaso nánɨ re urémeagɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋomɨ sɨnɨ ayá wí murɨŋweapanɨ. Dɨxɨ́ miáí rɨxa peŋoɨ.” urarɨ́ná \v 36 Jisaso arɨ́á e nɨwirɨ rotú aŋɨ́ meweŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “E nerɨ aiwɨ wáyɨ́ mepanɨ. Dɨŋɨ́nɨ nɨnɨkwɨ́róa uɨ.” nurɨrɨ \v 37 ámá nɨ́nɨ e nurakioŋwɨrárɨmáná aiwɨ “Pitao tɨ́nɨ Jemiso tɨ́nɨ xogwáo Jono tɨ́nɨ awa nionɨ tɨ́nɨ xe obɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ owɨnɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ nuro \v 38 rotú aŋɨ́ meweŋoyá aŋɨ́ e nɨrémoro Jisaso yaiwínɨŋɨ́ ninɨrɨ rɨnarɨŋagɨ arɨ́á nɨwirɨ wí yeyɨ nɨra warɨ́ná wí ŋwapé rarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ \v 39 aŋɨ́yo nɨpáwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pí nánɨ ŋwɨ́ earo yeyɨ rɨro yarɨŋoɨ? Miáí rɨxa peŋoɨnɨrɨ ŋwɨ́ rɨmiearɨŋoɨ? Í sa sá wenɨ.” nurɨrɨ \v 40 rɨpɨ́á nura warɨ́ná o ámá nɨ́nɨ emɨ mɨmɨxeámɨ́ nerɨ miáímɨ xanɨyaú tɨ́nɨ omɨ kumɨxɨnarɨgɨ́á waú wo awa tɨ́nɨ aŋɨ́ awawá ikwɨ́rónɨŋɨ́ miáí weŋɨ́wámɨ nɨpáwiro \v 41 Jisaso miáímɨ wéyo ɨ́á nɨmaxɨrɨrɨ xegɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ “Tarita kumi.” nurɨrɨ —Ayɨ́ agapɨ́né “Miá ríyɨ wiápɨ́nɨmeaɨ.” urarɨŋwápɨ nánɨrɨnɨ. E uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 42 Í rɨxa nɨwiápɨ́nɨmearɨ xegɨ́ xwiogwɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú eŋagɨ nánɨ rɨxa nɨwiápɨ́nɨmearɨ aŋɨ́ yarɨ́ná ayɨ́ sɨrɨ́ nɨpɨkínɨro “Arɨge ámɨ rɨ́a wiápɨ́nɨmeaŋoɨ?” nɨyaiwiro ududɨ́ yarɨ́ná \v 43 Jisaso ŋwɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ éápɨ ámá wíyo áwaŋɨ́ murɨpa épiyɨ.” nurɨrɨ “Ímɨ aiwá bɨ mɨnɨ wípiyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 6 \s1 Ámá xegɨ́ aŋɨ́ e dáŋɨ́yɨ́ rɨ́wɨ́ umogɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso aŋɨ́ e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úáná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa nɨxɨ́da nuro o tɨ́nɨ xegɨ́ aŋɨ́ e nɨrémoro nɨŋweagɨ́asáná \v 2 rɨxa Sabarɨ́á imónɨŋáná o nurɨ rotú aŋɨ́yo nɨpáwirɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá uréwapɨyarɨ́ná ámá arɨ́á wíɨ́áyɨ́ sɨrɨ́ nɨpɨkínɨro xwioxɨ́yo dánɨ rɨ́á nɨwóróa nuro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ro xwɨyɨ́á apɨ ge rɨ́a nɨjɨ́á imónɨgoɨ? Nɨjɨ́á oyá pí nɨjɨ́ápɨ rɨ́a neaíwapɨyarɨnɨ? Emɨmɨ́ o yarɨŋɨ́pɨ arɨge nɨjɨ́á imónɨŋɨ́rɨnɨ? Oweoɨ, re dáŋorɨnɨ. Nenénɨŋɨ́ imónɨnɨ. \v 3 Ámá ro xegɨ́ omɨŋɨ́ sa aŋɨ́ mɨrarɨŋorɨnɨ. Sa Mariaí xewaxorɨnɨ. Xegɨ́ xexɨrɨ́meáowa wigɨ́ yoɨ́ Jemiso tɨ́nɨ Josiso tɨ́nɨ Judaso tɨ́nɨ Saimono tɨ́nɨrɨnɨ. Xexɨrɨ́meáíwa nene tɨ́nɨ enɨ nawínɨ mɨŋweapa reŋoɨ? Arɨge nimónɨrɨ nearéwapɨyarɨnɨ?” nɨrɨga nuro “Arɨ́á mɨwipanɨ.” nɨrɨnɨro wigɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ wikɨ́ nɨwóga warɨ́ná \v 4 Jisaso xewanɨŋo nánɨ nurɨrɨ́ná wigɨ́ rarɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá aŋɨ́ mɨdáŋɨ́yɨ́ Gorɨxoyá wɨ́á urókiamoarɨgɨ́áyo arɨ́á umónarɨgɨ́á aí wigɨ́ e dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ xexɨrɨ́meáyɨ́ tɨ́nɨ ‘Sa negɨ́ ámáorɨnɨ.’ nɨrɨnɨro arɨ́á umónarɨgɨ́ámanɨ.” nurɨrɨ \v 5 e emɨmɨ́ mɨwíwapɨyipaxɨ́ eŋagɨ aí ámá sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́á wíyonɨ wé seáyɨ e nɨwikwiárɨrɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨnigɨnɨ. \v 6 E nerɨ́ná o ayɨ́ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ropa nero arɨ́á mumónarɨŋagɨ́a nánɨ ududɨ́ winɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Wiepɨsarɨŋowa wáɨ́ urɨmépoyɨnɨrɨ urowárɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p O aŋɨ́ apɨ apɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́ wíyɨ́ wíyonɨ nemerɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá nuréwapɨya nemerɨ́ná \v 7 xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ “Awí eánɨ́poyɨ.” nurɨrɨ waú waú xɨxegɨ́nɨ upɨ́rɨ nánɨ nɨkumɨxɨrɨ nɨwárɨrɨ́ná imɨ́óyo mɨxɨ́ umáɨnowárɨpɨ́rɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ bɨ xɨxegɨ́nɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ neámɨxowárɨrɨ \v 8 ŋwɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wagwí wagwí aŋɨ́ wíyɨ́ wíyo wáɨ́ nemero ‘Gorɨxoyá xwioxɨ́yo ŋweanɨ́wá aŋwɨ ayo eŋagɨ nánɨ seyɨ́né uyɨ́niɨ́ néra warɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nɨsanɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.’ nurɨrɨ́ná amɨpí wí nɨmeámɨ mupanɨ. Aiwá bɨranɨ, árupiaŋɨ́ wúranɨ, nɨgwɨ́ wowɨ́ bɨranɨ, bɨ nɨmeámɨ mupanɨ. Xoyɨ́wánɨ eraŋɨ́ nurɨga úpoyɨ. \v 9 Sɨkwɨ́ sú nɨyínɨro aiwɨ iyɨ́á wúkaú mɨpánɨpanɨ. \v 10 Wagwí wagwí aŋɨ́ wí e nɨrémorɨ́ná ámá wo ‘Awagwí ananɨ nɨ́wiapɨri sá wépiyɨ.’ earɨ́o o tɨ́nɨnɨ sá nɨwémɨ úisixɨnɨ. Sɨnɨ aŋɨ́ e ikwɨ́rónɨŋɨ́pimɨ nuréwapɨyirɨ́ná aŋɨ́ axiwámɨnɨ sá wéɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨrɨ \v 11 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aŋɨ́ bimɨ soyɨ́né nɨseaipemeámɨ mupa ero arɨ́á mɨseaipa ero éánáyɨ́, aŋɨ́ apimɨ rɨxa pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ́ná sɨkwɨ́ sú nɨwirɨro xwɨ́á sikɨ́ yeáyɨ́ xénɨŋɨ́pɨ pɨ́rɨ́ nɨwiaíkiárɨmɨ úɨ́rɨxɨnɨ. Ámá aŋɨ́ apimɨ ŋweáyɨ́ dɨŋɨ́ re yaiwipɨ́rɨ ‘Newanɨŋene ikárɨnɨŋwáyɨ́ nánɨ awaú Gorɨxo nene nánɨ xwɨrɨ́á winɨnɨ nánɨ iyɨ́ rɨyárɨ́iɨ?’ yaiwipɨ́rɨ nánɨ xwɨ́á sikɨ́ sɨkwɨ́yo xénɨŋɨ́pɨ pɨ́rɨ́ wiaíkiárɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” Sekaxɨ́ e urowáráná \v 12 wiepɨsarɨŋowa waú waú nɨkumɨxɨnɨmɨ numiro wáɨ́ nura nemeróná repɨyɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Seyɨ́né uyɨ́niɨ́ néra warɨgɨ́ápɨ emɨ nɨmoro nɨsanɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.” repɨyɨ́ e nurɨro \v 13 ámá obaxɨ́yo imɨ́ó rɨ́wɨ́yo nɨrómáná dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́pɨ mɨxɨ́ numáɨnowára nuro ámá obaxɨ́ sɨmɨxɨ́ wiarɨŋɨ́yo enɨ ranɨ́ tɨ́nɨ gɨ́niɨ́ nɨwiro naŋɨ́ nimɨxa ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Jono wayɨ́ numeaia uŋomɨ pɨkigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Mɨxɨ́ ináyɨ́ Xerotoyɨ rɨnɨŋo Jisasoyá wiepɨsarɨŋowa e néra emearɨ́ná aŋɨ́ nɨyonɨ “Jisaso e yarɨnɨ. E yarɨnɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a o arɨ́á nɨwirɨ ŋweaŋáná ámá wí emɨmɨ́ Jisaso yarɨŋɨ́pɨ nánɨ re nɨrɨga ugɨ́awixɨnɨ, “Jono wayɨ́ nɨneameaia wago peŋo ámɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ Jisaso nimónɨrɨ nánɨ emɨmɨ́ apɨ rɨ́a éwapɨ́narɨnɨ?” e nɨrɨga warɨ́ná \v 15 ámá wí re nɨrɨga ugɨ́awixɨnɨ, “Iraijao —O xwɨyɨ́á Gorɨxoyá wɨ́á nearókiamoagɨ́á wo sɨnɨ mɨpé yarɨ́ná Gorɨxo nɨwirɨmeámɨ aŋɨ́namɨ nánɨ peyiŋorɨnɨ. O nɨwepɨ́nɨrɨ emɨmɨ́ apɨ rɨ́a yarɨnɨ?” nɨrɨga warɨ́ná ámá wí re nɨrɨga ugɨ́awixɨnɨ, “Gorɨxoyá xwɨyɨ́á eŋíná wɨ́á nearókiamoagɨ́ánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ wo rɨ́anɨ?” nɨrɨga warɨ́ná \v 16 mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto ámá Jisaso nánɨ xwɨyɨ́á xɨxegɨ́nɨ nɨra warɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ aiwɨ re rayiŋɨnigɨnɨ, “Jono wayɨ́ numeaia wago, nionɨ siŋwɨ́ mɨŋɨ́ wákwiŋáo rɨxa nɨwiápɨ́nɨmearɨ emɨmɨ́ apɨ yarɨnɨ.” rayiŋɨnigɨnɨ. \v 17-18 Pí nánɨ? Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Xámɨ o xegɨ́ xexɨrɨ́meáo Piripoyɨ rɨnɨŋoyá apɨxɨ́ Xerodiasíyɨ rɨnɨŋí nurápɨrɨ nɨmearɨ ŋweaŋáná Jono re urayiŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ dɨxɨ́ rɨrɨxɨ́meáo xiepí nurápɨrɨ nɨmearɨ́náyɨ́ ‘Nɨpɨkwɨnɨ eŋárɨnɨ?’ rɨsimónarɨnɨ?” urayarɨŋagɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto ámá wíyo “Jonomɨ ɨ́á xépoyɨ.” urowáráná awa nuro Jonomɨ ɨ́á nɨxero gwɨ́ nɨyiro nɨmeámɨ nɨbɨro kɨrapusɨ́ aŋɨ́yo wáráná \v 19-20 mɨxɨ́ ináyɨ́ Xerotomɨ xiepí Xerodiasí Jono nánɨ sɨ́mɨ́ xwaŋwɨ́ níkwónɨrɨ arɨ́kí “Rɨxa opɨkípoyɨ.” rarɨŋagɨ aí Xeroto “Jono ámá wé rónɨŋorɨnɨ. Ámá ŋwɨ́á Gorɨxo urowárénapɨŋorɨ́anɨ?” nɨyaiwirɨ wáyɨ́ winarɨŋagɨ nánɨ xiepímɨ pɨ́rɨ́ nurakirɨ Jonomɨ kɨrapusɨ́ aŋɨ́yo nɨwárɨrɨ aiwɨ omɨ e dánɨ éɨ́ numínɨrɨ nɨŋwearɨ́ná pɨ́né Jonoyá arɨ́á wimɨnɨrɨ nánɨ nɨwimónɨrɨ “O nepa nɨrarɨnɨ.” nɨyaiwirɨ aí apɨxí nánɨ wimónarɨŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ ududɨ́ nɨwinɨrɨ “Arɨ emɨ́ɨnɨ?” nɨyaiwirɨ nɨŋweaŋɨsáná \v 21 sɨ́á xɨnáí xɨrɨŋɨ́yi imónáná Xerodiasí o aiwá xwé rɨyamɨ́ nɨyárɨmáná ámá ámɨná Gariri pɨropenɨsɨ́yo meŋweagɨ́áwamɨ tɨ́nɨ o xegɨ́ sɨmɨŋɨ́ wínarɨgɨ́á xɨráónɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwamɨ tɨ́nɨ o xegɨ́ gapɨmanowamɨ tɨ́nɨ wáɨ́ urepeárɨ́agɨ í sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ re yaiwiŋɨnigɨnɨ, “Rɨxa gɨ́ oxomɨ yapɨ́ wíwapɨyíáná xewanɨŋo Jonomɨ nɨpɨkinɨŋoɨ.” nɨyaiwirɨ Xeroto tɨ́nɨ ámáowa tɨ́nɨ rɨxa awí neánɨro aiwá narɨ́ná í xegɨ́ xemiáímɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Jíxɨ ápo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ sɨmɨnɨŋɨ́ eɨ.” urowáráná \v 22 í nɨpáwirɨ sɨmɨnɨŋɨ́ yarɨ́ná mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto tɨ́nɨ ámá o tɨ́nɨ aiwá narɨgɨ́áwa tɨ́nɨ sɨmɨnɨŋɨ́ í yarɨŋɨ́pɨ nánɨ yayɨ́ nɨwinɨrɨ nánɨ Xeroto ímɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jíxɨ pí pí nánɨ simónɨ́ɨ́pɨ nánɨ yarɨŋɨ́ níáná ananɨ siapɨmɨ́ɨnɨ.” nurɨrɨ \v 23 ámɨ xwɨ́á e dánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jíxɨ xwɨ́á nionɨ meŋweaŋápɨ nánɨ ‘Áwɨnɨ e nepayorɨ mɨdánɨ niapeɨ.’ nɨránáyɨ́ ananɨ nɨsiapɨmɨ́ɨnɨ.” uráná \v 24 í nɨpeyearɨ xɨnáímɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Inóke, pí nánɨ yarɨŋɨ́ wimɨnɨréɨnɨ?” uráná xɨnáí re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jono wayɨ́ numeaia warɨŋo nánɨ ‘Siŋwɨ́ mɨŋɨ́ nɨwákwirɨ niapeɨ.’ ureɨ.” uráná \v 25 xemiáí ámɨ mɨ́rɨ́ nɨpáwirɨ mɨxɨ́ ináyomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Niínɨ re nimónarɨnɨ, ‘Aŋɨ́nɨ Jono wayɨ́ numeaia warɨŋomɨ siŋwɨ́ mɨŋɨ́ nɨwákwirɨ mɨŋo pɨrerɨxɨ́ wɨnamɨ nikwiárɨrɨ nɨmeámɨ nɨbɨrɨ niapeɨ.’ nimónarɨnɨ.” uráná \v 26 o Jono nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨ aiwɨ miáímɨ xwɨ́á e dánɨ ámá o tɨ́nɨ aiwá narɨgɨ́áwa arɨ́á eŋáná urɨŋɨ́pɨ nánɨ ayá nɨwinɨrɨ “Oweoɨ.” murɨpaxɨ́ nɨwimónɨrɨ re eŋɨnigɨnɨ. \v 27 Xegɨ́ sɨmɨŋɨ́ wínarɨŋɨ́ womɨ sekaxɨ́ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Jonomɨ siŋwɨ́ mɨŋɨ́ nɨwákwirɨ nɨmeámɨ beɨ.” urowáráná o nurɨ kɨrapusɨ́ aŋɨ́yo nɨpáwirɨ e siŋwɨ́ mɨŋɨ́ nɨwákwirɨ pɨrerɨxɨ́yo nikwiárɨrɨ \v 28 nɨmeámɨ nɨbɨrɨ miáímɨ mɨnɨ wíáná í nurápɨmɨ nurɨ xɨnáímɨ mɨnɨ wíáná í “Rɨxa riwo rɨpɨkíoɨ?” yaiwiŋɨnigɨnɨ. \v 29 E éáná Jonoyá wiepɨsarɨŋowa arɨ́á nɨwiro náonɨ nɨménapɨro nɨmeámɨ nuro xwɨ́á weyárɨgɨ́awixɨnɨ. Xeroto Jonomɨ pɨkiŋɨ́ eŋagɨ nánɨ Jisaso rɨ́wɨ́yo emɨmɨ́ yarɨ́ná o re yaiwiagɨ́rɨnɨ, “Nionɨ Jono wayɨ́ numeaia wago siŋwɨ́ mɨŋɨ́ wákwiŋáo nɨwiápɨ́nɨmearɨ ámá Jisasoyɨ rɨnɨŋo nimónɨrɨ emɨmɨ́ rɨ́a yarɨnɨ?” yaiwiagɨ́rɨnɨ. \s1 Ámá 5,000 ayo aiwá wiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 30 E yaiwiarɨ́ná ámá Jisaso wáɨ́ urowárɨŋowa ámɨ nɨbɨro o tɨ́nɨ nerɨmeánɨro aŋɨ́ apɨ apimɨ wa emegɨ́ápɨ nánɨ omɨ repɨyɨ́ wiro xwɨyɨ́á amɨpí wa nuréwapɨya emegɨ́ápɨ nánɨ repɨyɨ́ wiro néɨsáná \v 31 Jisaso ámá obaxɨ́ omɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨro nánɨ bɨrɨ uro yayarɨŋagɨ́a xɨ́o tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ aiwá mɨnɨpaxɨ́ wiarɨŋagɨ nánɨ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nonenɨ ámá dɨŋɨ́ meaŋe nánɨ nurane kikiɨ́á bɨ oŋweaaneyɨ.” nurɨrɨ \v 32 ewéyo nɨpɨxemoánɨro wigɨ́pɨ ámá dɨŋɨ́ meaŋe nánɨ warɨ́ná \v 33 ámá wí aŋɨ́ nɨyonɨ dánɨ wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ awa ewéyo pwarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro mí nómɨxɨro aŋɨ́nɨ xwɨ́áyo nuro xámɨ nɨrémoro ŋweaŋáná \v 34 Jisaso rɨ́wɨ́yo nɨrémorɨ ewéyo dánɨ nayoarɨ ámá xwé ayá wí epɨ́royɨ́ yárɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ ámá ayɨ́ sipɨsipɨ́ xiáwo mayɨ́nɨŋɨ́ nimónɨro píránɨŋɨ́ mɨŋweapaxɨ́ imónɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ nánɨ ayá nɨrɨmɨxɨrɨ amɨpí obaxɨ́ nánɨ nuréwapɨya nurɨ \v 35 nuréwapɨya núɨsáná eŋáná sɨ́ápɨ tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa aŋwɨ e nɨbɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Rɨxa sɨ́árɨnɨ. Re aŋɨ́ wí mayɨ́ e eŋagɨ nánɨ \v 36 ámá aŋɨ́ amɨ amɨ mɨrɨnɨŋɨ́yo nánɨ numiro aiwá bɨ́ nero nɨpɨ́rɨ nánɨ urowárapeɨ.” urɨ́agɨ́a aí \v 37 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aiwá nɨpɨ́rɨ nánɨ sewanɨŋoyɨ́né mɨnɨ wípoyɨ.” urɨ́agɨ awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Aiwá mɨnɨ wianɨ nánɨ nurane bisɨ́kerɨ́á (Aiwá nɨ́nɨ nánɨ nɨrɨrɨ́ná Judayɨ́ bisɨ́kerɨ́áɨ ragɨ́árɨnɨ.) bisɨ́kerɨ́á nánɨ bɨ́ neranéná óɨ́ inɨŋɨ́ 200 mɨnɨ nɨwirane urápanɨréwɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 38 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Bisɨ́kerɨ́á ararɨ tɨ́gɨ́oyɨ́nérɨnɨ? Sɨŋwɨ́ wɨnaúpoyɨ.” uráná awa sɨŋwɨ́ nɨwɨnaumɨ nɨbɨro “Bisɨ́kerɨ́á wé wú núnɨ eŋáná peyɨ́ ná waúnɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 39 o awamɨ “Ámá nɨyonɨ sekaxɨ́ re urɨ́poyɨ, ‘Aráyo miaúrárɨ́ niga uro éɨ́ nɨŋweaxa uro époyɨ.’ urɨ́poyɨ.” urɨ́agɨ \v 40 ayɨ́ miaúrárɨ́ niga nurɨ́ná wí ámá 50 miaúrárɨ́ inɨro wí ámá 100 miaúrárɨ́ inɨro néra úáná \v 41 Jisaso re eŋɨnigɨnɨ. Bisɨ́kerɨ́á wé wú núnɨ eŋɨ́pɨ nɨmearɨ peyɨ́ waúnɨ eŋɨ́waú enɨ nɨmearɨ sɨŋwɨ́ aŋɨ́namɨ nanánɨrɨ́ná Gorɨxomɨ aiwápɨ nánɨ yayɨ́ nɨwimáná kɨkwɨrɨmɨ́ néra nurɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa yaŋɨ́ wipɨ́rɨ nánɨ mɨnɨ nɨwiayirɨ peyɨ́waú enɨ nororɨ mɨnɨ wiayarɨ́ná wiepɨsarɨŋowa nurápayiro yaŋɨ́ nɨwia nuro \v 42 ámá nɨ́nɨ nɨnɨro agwɨ́ ímɨ uyíagɨ \v 43 kwɨkwɨrɨmɨ́ inɨŋɨ́ e tɨ́ápɨ nɨmeamero peyɨ́ ororómɨ́ inɨŋɨ́ e tɨ́ápɨ enɨ nɨmeamero soxɨ́ ɨ́á wé wúkaú sɨkwɨ́ waúmɨ aumaúmɨ́ nero nɨ́nɨ magwɨ́ miárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 44 Ámá oxɨ́ aiwá apɨ nɨgɨ́áwa nɨ́nɨ ayɨ́ ámá 5,000 nɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisaso ipíyo seáyɨ e nosaxa uŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 45-46 Jisaso, ayɨ́ aiwá nɨnɨro nemáná, o wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né ewéyo nɨpɨxemoánɨro ipíyo jɨ́arɨwámɨnɨ aŋɨ́ yoɨ́ Betɨsaida nánɨ xámɨ nɨmeápoyɨ.” nurɨrɨ awa rɨxa úáná ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo yayɨ́ nɨwirɨ xɨxegɨ́nɨ nurowárapɨmáná Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á urɨnɨ nánɨ dɨ́wɨ́yo nɨyirɨ nɨŋweaŋɨsáná \v 47 árɨ́wɨyimɨ wiepɨsarɨŋowa sɨnɨ ipíyo áwɨnɨ e ewé nɨmeámɨ warɨ́ná xɨ́o sɨnɨ jɨ́e xwɨ́áyo nɨrómáná \v 48 wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Awa eŋɨ́ tɨ́nɨ reaarɨŋagɨ́a aiwɨ imɨŋɨ́ xwé sɨ́mɨ́mɨnɨ nɨxemɨ barɨŋagɨ nánɨ ewé aŋɨ́nɨ mɨyarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ ipíyo xwɨ́áyónɨŋɨ́ nosaxa nurɨ rɨxa isɨ́á yinɨŋáná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ múrómɨnɨrɨ yarɨ́ná \v 49-50 nowanɨ wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. O ipíyo nosaxa warɨŋagɨ nɨwɨnɨro “Pɨyɨŋɨ́ siwí wo rɨ́a pwarɨnɨ?” nɨyaiwiro óɨ́ nikárɨnɨro “Yeyɨ!” nɨrɨro wáyɨ́ ayɨkwɨ́ mɨwinarɨ́ná o rɨxa xwɨyɨ́á nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wáyɨ́ mepanɨ. Nionɨrɨnɨ. Dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nínɨro eŋɨ́ neánɨro ŋweápoyɨ. Ananɨrɨnɨ.” nurɨrɨ \v 51 awamɨ nɨwímearɨ ewéyo pɨxemoánáná re eŋɨnigɨnɨ. Imɨŋɨ́ enɨ rɨxa pɨ́nɨ wiárɨ́agɨ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro dɨŋɨ́ “Imɨŋɨ́ axínánɨ pí nánɨ pɨ́nɨ rɨ́a wiárɨŋoɨ?” dɨŋɨ́ e nɨpɨkínɨro ududɨ́ néra nuro \v 52 Jisaso xámɨ aiwá kwɨkwɨrɨmɨ́ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨro aiwɨ dɨŋɨ́ wakɨsɨ́ ninɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ oyá eŋɨ́ eánɨŋɨ́ mí mómɨxɨ́ éɨ́á nánɨ sɨnɨ o nánɨ dɨŋɨ́ ududɨ́ néra ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Genesaretɨ dáŋɨ́ sɨmɨxɨ́ tɨ́gɨ́áyo naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 53 Dɨŋɨ́ ududɨ́ néra warɨ́ná rɨxa ipíyo jɨ́arɨwámɨnɨ imaŋɨ́ e niwiékɨ́nɨmearo \v 54 ewéyo dánɨ nayoaro gwɨ́ yurárarɨ́ná ámá wí Jisasomɨ rɨxa sɨŋwɨ́ mí nómɨxɨro \v 55 aŋaŋɨ́nɨ ámá sɨmɨxɨ́ wegɨ́áyɨ́ nánɨ aŋɨ́ ayɨ́ ayo nánɨ numiamoro sɨmɨxɨ́yɨ́ íkwiaŋwɨ́yo nikwiárɨro “Jisaso e ŋweanɨ.” rɨnɨ́e nánɨ nɨmeámɨ nɨbɨro \v 56 o aŋɨ́ onɨmiá bɨ bimɨranɨ, aŋɨ́ xwé bɨ bimɨranɨ, omɨŋɨ́ inɨŋeranɨ, pwarɨŋagɨ nɨwɨnɨro sɨmɨxɨ́yɨ́ nɨmeámɨ nɨbɨro makerɨ́á imɨxarɨgɨ́e táná ámá sɨmɨxɨ́ gɨyɨ́ oyá rapɨrapɨ́ yínɨŋú sírɨ́wɨ́ mɨ́de amáɨ́ rónanɨro nánɨ waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ nurɨro rapɨrapɨ́ sírɨ́wɨ́yo amáɨ́ nɨrónɨrɨ́ná nɨ́nɨ axíná naŋɨ́ egɨ́awixɨnɨ. \c 7 \s1 Piaxɨ́ weaarɨŋɨ́pɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1-2 Parisi wa tɨ́nɨ Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á wa tɨ́nɨ, Jisaso sɨnɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo ŋweaŋáná, awa Jerusaremɨ dánɨ nɨbɨro Jisasoyá wiepɨsarɨŋowa wigɨ́ Judayɨ́ xiáwowa yagɨ́ápa mé aiwá nɨnɨróná xámɨ wé igwɨ́á mɨwíró wé piaxɨ́ weaŋáná aiwá narɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro Jisaso tɨ́ŋɨ́ e axɨ́ e awí neánárɨro \v 3-4 —Parisiowa tɨ́nɨ wigɨ́ Judayɨ́ nɨ́nɨ tɨ́nɨ nene piaxɨ́ neaeanɨgɨnɨrɨ wigɨ́ xiáwowa yagɨ́ápɨ aiwá nɨnɨróná xámɨ píránɨŋɨ́ wé igwɨ́á wímoarɨgɨ́árɨnɨ. Ayɨ́ makerɨ́áyo nánɨ nuro aiwá bɨ́ nemɨ aŋɨ́ e nánɨ nɨbɨróná enɨ piaxɨ́ neaeanɨgɨnɨrɨ igɨ́á meánɨpa nerɨ́ná aiwá mɨnarɨgɨ́árɨnɨ. Xiáwowa érowiápɨ́nɨgɨ́áyɨ́ anɨŋɨ́ minɨ́ ɨ́á nɨmaxɨrɨro nɨxɨ́dɨro sɨnɨ axɨ́pɨ nero kapɨxɨ́ tɨ́nɨ xwárɨ́á sɨxɨ́ tɨ́nɨ suyupenɨxɨ́ tɨ́nɨ íkwiaŋwɨ́ sá wearɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ igɨ́á eaagɨ́ápa axɨ́pɨ igɨ́á eaarɨgɨ́árɨnɨ. \v 5 Parisiowa tɨ́nɨ Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e axɨ́ e awí neánárɨro yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Dɨxɨ́ wiepɨsarɨŋowa pí nánɨ negɨ́ arɨ́owa nero nearéwapɨyigɨ́ápɨ nɨwiaíkiro wé piaxɨ́ aí tɨ́nɨ aiwá narɨgɨ́árɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 6 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Eŋíná Gorɨxoyá xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiaoyɨ rɨnɨŋo soyɨ́né naŋɨ́ rɨro sɨpí rɨro yarɨgɨ́oyɨ́né nánɨ xɨxenɨ nɨwurɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaŋɨ́rɨnɨ, ‘Ámá tɨyɨ́ “Gorɨxomɨ wéyo píránɨŋɨ́ mearɨŋwɨnɨ.” nɨrɨro aiwɨ Gorɨxonɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ mɨnɨyipa yarɨgɨ́árɨnɨ. \v 7 E nero ámáyo amɨpí ámá wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ érowiápɨ́nɨgɨ́ápɨ nánɨ nuréwapɨyiróná yapɨ́ re nurɨro “Xwɨyɨ́á tɨyɨ́ Gorɨxo rɨŋɨ́rɨnɨ.” nurɨro nánɨ “Gorɨxomɨ seáyɨ e mearɨŋwɨnɨ.” nɨrɨróná Gorɨxonɨyá yoɨ́nɨ surɨ́má rarɨgɨ́árɨnɨ.’ Aisaiao soyɨ́né nánɨ xɨxenɨ e nɨwurɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́rɨnɨ. \v 8 Soyɨ́né ámá érowiápɨ́nɨgɨ́ápɨ nɨxɨ́dɨróná ŋwɨ́ ikaxɨ́ Gorɨxo rɨŋɨ́pɨ íkɨ́ nɨnemoro yarɨŋoɨ.” nurɨrɨ \v 9 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ Gorɨxo rɨŋɨ́pɨ wiaíkiro amɨpí segɨ́ arɨ́owa érowiápɨ́nɨgɨ́ápɨ xɨ́dɨro yanɨro nánɨ dɨŋɨ́ obɨbaxɨ́ nɨmoro óɨ́ imoarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. \v 10 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Eŋíná xwɨyɨ́á Gorɨxo rɨŋɨ́pɨ Moseso nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaŋɨnigɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ ápowamɨ tɨ́nɨ inókíwamɨ tɨ́nɨ wéyo merɨ́ɨnɨ.’ E nɨrɨrɨ nearɨ ámɨ rɨpɨ nɨrɨrɨ eaŋɨnigɨnɨ, ‘Ámá xanomɨranɨ, xɨnáímɨranɨ, ikayɨ́wɨ́ umearɨ́ɨ́yɨ́ emɨ pɨkímópoyɨ.’ Moseso e nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́ aiwɨ \v 11 soyɨ́né ámá wí xɨnáíwamɨranɨ, xanowamɨranɨ, re urarɨ́ná ‘Amɨpí nionɨ wéyo nɨrɨmerɨ́ná arɨrá nɨsirɨ siapɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ nánɨ rɨxa Gorɨxomɨ re urɨ́anigɨnɨ, “Nionɨ nɨsiapɨmɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ nánɨ arɨge joxɨ nɨsiapɨrɨ arɨrá simɨ́ɨnɨ? Oweoɨ, aípagwí nánɨ wí menɨnɨ.’ Parisioyɨ́né ámá wí xanɨyaúmɨ e urarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨróná ‘O apánɨ yarɨnɨ.’ nɨrɨro \v 12 o xanɨyaúmɨ píránɨŋɨ́ wéyo mɨmepa yarɨŋagɨ nɨwɨnɨro aiwɨ o ayaúmɨ xe bɨ arɨrá owinɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnarɨgɨ́ámanɨ. \v 13 E nerɨ́ná soyɨ́né sɨwɨ́ arɨ́owa érowiápɨ́nɨgɨ́ápɨ nɨxɨ́dɨro xwɨyɨ́á Gorɨxo rɨŋɨ́ rɨpɨ xórórɨ́ nero wiaíkiarɨŋoɨ. E yarɨgɨ́ápa nerɨ́ná xwɨyɨ́á Gorɨxoyá xwé wí enɨ nɨwiaíkia warɨŋoɨ.” Jisaso Parisiowamɨ e nurɨmáná \v 14 ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo “Aŋwɨ e bɨ́poyɨ.” nurɨrɨ ayɨ́ rɨxa aŋwɨ e báná o “Nɨyɨ́nénɨ nɨjɨ́á imónɨpɨ́rɨ nánɨ píránɨŋɨ́ arɨ́á nípoyɨ.” nurɨrɨ \v 15 ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Aiwá ámá nɨnɨrɨ́ná gwɨ́náreáɨ́ápɨ wí piaxɨ́ weaarɨŋɨ́manɨ. Pí pí xwioxɨ́yo dánɨ peyeaarɨŋɨ́pɨ ámáyo piaxɨ́ weaarɨŋɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ \v 16 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ewayɨ́ xwɨyɨ́á nionɨ rɨ́á rɨpɨ nánɨ arɨ́á ókiarɨ́ nɨmónɨ́poyɨ.” nurɨ́ɨsáná \v 17 ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo e nɨwárɨmɨ nurɨ aŋɨ́yo nɨpáwirɨ nɨŋwearɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa ewayɨ́ xwɨyɨ́á xɨ́o urɨ́ɨ́pɨ nánɨ yarɨŋɨ́ wíáná \v 18 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né enɨ dɨŋɨ́ mayoyɨ́néranɨ? Xwɨyɨ́á ‘Aiwá ámá nɨnɨrɨ́ná gwɨ́náreáɨ́ápɨ wí xɨ́omɨ piaxɨ́ weaarɨŋɨ́manɨ.’ searɨ́ápɨ soyɨ́né sɨnɨ mɨ́kɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ mɨmoarɨŋɨ́ reŋoɨ?” nurɨrɨ áwaŋɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aiwá wí ámáyo piaxɨ́ eapaxɨ́ mimónɨnɨ. \v 19 Pí nánɨyɨ? Ayɨ́ aiwá gwɨ́náreááná nɨwerɨ írɨwɨ́yo ínɨŋɨ́ rɨ́wɨ́yo íkɨ́ emoarɨgɨ́á eŋagɨ nánɨrɨnɨ.” nurɨrɨ —E nurɨrɨ́ná aiwá nɨ́nɨ nánɨ “Ananɨ nɨpaxɨ́rɨnɨ.” rɨŋɨ́rɨnɨ. \v 20 Ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aga pípɨ ámáyo piaxɨ́ weaarɨŋɨ́rɨnɨ? Ayɨ́ pí pí dɨŋɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ peyeáɨ́pɨ, amɨpí sɨpí nánɨ móɨ́pɨ ámáyo piaxɨ́ weaarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 21 Xwioxɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ yaiwíɨ́ápimɨ dánɨ rɨpɨ rɨpɨ yarɨgɨ́árɨnɨ. Ɨ́wɨ́ amɨpí wí nánɨ dɨŋɨ́ moro ɨ́wɨ́ inɨro apɨxɨ́ erápenɨro amɨpí ɨ́wɨ́ mearo ámá pɨkíxwɨrɨ́ó ero oxɨ́ apɨxɨ́ iyɨ́ nánɨ niga uro \v 22 sɨŋwɨ́ ɨ́wɨ́ wɨnɨro rɨkɨkɨrɨ́ó ero yapɨ́ wíwapɨyiro ayá bɨ mé arɨ́kí niga uro sɨpí dɨŋɨ́ wiaiwiro xwɨyɨ́ápámɨ ŋwɨrárɨro mɨxɨ́ kɨ́nɨro majɨmajɨ́á ikárɨnɨro yarɨgɨ́ápɨ \v 23 apɨ nɨpɨnɨ ámá dɨŋɨ́yo ínɨmɨ dánɨ nɨmorɨ́ná piaxɨ́ weaarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Gɨrikɨyɨ́ apɨxɨ́ wí dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 24 O ewayɨ́ xwɨyɨ́á mɨ́kɨ́ apɨ nurɨmɨ aŋɨ́ e dánɨ nurɨ aŋɨ́ yoɨ́ Taia tɨ́ŋɨ́ e nɨrémorɨ aŋɨ́ wiwámɨ nɨpáwirɨ ámá e ŋweáyɨ́ “Aŋɨ́ riwámɨ o mɨŋweanɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ nerɨ sá ŋweaŋagɨ aiwɨ ámá wí omɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨmearo \v 25 apɨxɨ́ wí “Jisaso aŋɨ́ iwámɨ ŋweanɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á e nɨwirɨ í xegɨ́ xemiáí imɨ́ó xɨxéroarɨŋí eŋagɨ nánɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ aŋɨ́nɨ nɨbɨrɨ sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e waunɨ́ nɨwikárɨnɨrɨ mɨŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rorɨ \v 26 —Í Judayɨ́ apɨxímanɨ. Gɨrikɨyɨ́ apɨxírɨnɨ. Pinisiayɨ́ aŋɨ́yo pɨropenɨsɨ́ Siriayɨ rɨnɨŋe dáŋírɨnɨ. Í Jisasomɨ “Gɨ́ miáímɨ imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ mɨxɨ́ umáɨnowárénapeɨ.” arɨ́kí urayarɨŋagɨ \v 27 o í aŋɨ́ mɨdáŋí eŋagɨ nánɨ “Xámɨ gɨ́ Judayɨ́ saŋɨ́ ourápɨmɨnɨ.” nɨyaiwirɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xámɨ niaíwɨ́ aiwá nɨnɨro agwɨ́ ímɨ uyinɨ nɨwirɨ́náyɨ́ ayɨ́ naŋɨ́rɨnɨ. Niaíwɨ́yɨ́yá aiwá nurápɨrɨ sɨ́wíyo nɨwirɨ́ná ayɨ́ naŋɨ́manɨ.” uráná \v 28 í “Nepa aŋɨ́ mɨdáŋínɨ sɨ́wínɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨnɨ.” nɨyaiwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, nepa rarɨŋɨnɨ. E nerɨ aiwɨ sɨ́wí re yarɨŋɨ́rɨnɨ. Íkwiaŋwɨ́yo dánɨ niaíwɨ́ aiwá nɨnɨro yunɨ́ mamówárɨ́ápɨ mɨmeánɨ́ yarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 29 o “Í nepa waunɨ́ nikárɨnɨrɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roarɨnɨ.” nɨyaiwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jíxɨ naŋɨ́ nɨrɨ́ɨ́yɨ́ nánɨ dɨxɨ́ miáímɨ imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́pɨ rɨxa mɨxɨ́ umáɨnɨ́ɨnɨ. Dɨxɨ́ aŋɨ́ uɨ.” urɨ́agɨ \v 30 í ámɨ xegɨ́ aŋɨ́yo nánɨ nurɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́ɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Xemiáí imɨ́ó pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úɨ́ eŋagɨ nánɨ píránɨŋɨ́ sá weŋagɨ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Arɨ́á tɨ́nɨ maŋɨ́ tɨ́nɨ pɨ́rónɨŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 31 Jisaso ámɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ aŋɨ́ yoɨ́ Taia tɨ́ŋɨ́ e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ aŋɨ́ yoɨ́ Saidonɨ tɨ́ŋɨ́ e áwɨnɨ e nurɨ xwɨ́á yoɨ́ Dekaporisɨyo nurɨ́ná ipí Gaririyo nɨrémorɨ yarɨ́ná \v 32 ámá wí ámá arɨ́á pɨ́rónárɨrɨ xwɨyɨ́á pɨ́rónárɨrɨ eŋɨ́ womɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨmeámɨ nɨbɨro waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “O naŋɨ́ enɨ nánɨ wé seáyɨ e ikwiáreɨ.” urɨ́agɨ́a \v 33 Jisaso ámá awí eánárɨgɨ́e dánɨ omɨ nɨmeámɨ nurɨ egɨ́pɨ nerɨ́ná Jisaso xegɨ́ wé oyá arɨ́á óɨ́yo wíxwárɨrɨ xegɨ́ wéyo reaŋwɨ́ núrɨnɨmáná oyá aíwɨ́yo ikwiárɨrɨ nemáná \v 34 sɨŋwɨ́ aŋɨ́namɨ nanɨmáná rɨ́mɨŋɨ́ nɨrɨrɨ xegɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Epata.” —Wigɨ́ pɨ́né “Oxoaɨ.” nurɨrɨ́ná “Epata.” rarɨgɨ́árɨnɨ. E uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 35 Xegɨ́ arɨ́á oxoánɨrɨ aíwɨ́ saŋɨ́ wiarɨŋɨ́pɨ nayɨ́ erɨ nerɨ xwɨyɨ́á píránɨŋɨ́ nɨra warɨ́ná \v 36 Jisaso ámɨ ámá awí eánárɨgɨ́áyo nɨwímearɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ wíápɨ áwaŋɨ́ murɨmepanɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ amɨ amɨ nemero arɨ́kí áwaŋɨ́ nɨra nuro \v 37 ayá nɨrɨwamóga nuro re nɨra ugɨ́awixɨnɨ. “Amɨpí o éɨ́pɨyɨ́ aga naŋɨ́nɨ yarɨŋɨ́rɨnɨ. Arɨ́á pɨ́rónarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ aíwɨ́ saŋɨ́ mearɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ aí píránɨŋɨ́ imɨxáná arɨ́á ero xwɨyɨ́á rɨro yarɨgɨ́árɨnɨ.” nɨra ugɨ́awixɨnɨ. \c 8 \s1 Ámá 4,000 ayo aiwá wiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Íná rɨ́wɨ́yo Jisaso ámá obaxɨ́ ámɨ o tɨ́ŋɨ́ e epɨ́royɨ́ nɨyárɨro wigɨ́ aiwá rɨxa meŋagɨ nɨwɨnɨrɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ \v 2 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá tɨyɨ́ sɨ́á wɨyaú wɨyi nionɨ tɨ́nɨ re nɨŋwearóná wigɨ́ aiwá rɨxa nowárɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ wá nonarɨnɨ. \v 3 Wí aŋɨ́ aíwɨmɨ dánɨ bɨ́agɨ́á eŋagɨ nánɨ nionɨ ayɨ́ sɨnɨ agwɨ́ nánɨ yarɨ́ná nurowárɨrɨ́náyɨ́ ‘Sɨŋwɨ́ xaxá nɨwinɨrɨ eŋɨ́ sɨrɨrɨŋwɨ́ nɨwinɨrɨ ná neága upɨ́rɨxɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ rarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 4 xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Aŋɨ́ mɨmɨrɨnɨŋɨ́ re aiwá ámá tɨyɨ́ xɨxenɨ nɨpɨ́rɨ nánɨ ge bɨ́ yanɨ́wɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 5 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Segɨ́ bisɨ́kerɨ́á ararɨrɨnɨ?” uráná “Wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú tɨ́ŋwáonerɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 6 o ámá epɨ́royɨ́ egɨ́áyo “Xwɨ́ámɨ éɨ́ nɨŋweaxa úpoyɨ.” nurɨrɨ bisɨ́kerɨ́á nɨmearɨ Gorɨxomɨ aiwá apɨ nánɨ yayɨ́ nɨwimáná kwɨkwɨrɨmɨ́ nerɨ wiepɨsarɨŋowamɨ mɨnɨ wíáná nurápayiro ámá ayo mɨnɨ nɨwia nuro \v 7 wigɨ́ peyɨ́ bia eŋagɨ Jisaso apia enɨ nurápɨrɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwimáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Peyɨ́ rɨpia enɨ yaŋɨ́ nɨwia úpoyɨ.” urɨ́agɨ xɨ́o urɨ́ɨ́pɨ yarɨ́ná \v 8 ámá nɨ́nɨ rɨxa nɨnɨro agwɨ́ ímɨ uyíagɨ wiepɨsarɨŋowa ayɨ́ aiwá nɨnɨro e tɨ́ápia nɨmeaayiro soxɨ́ ɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waúmɨ aumaúmɨ́ nero magwɨ́ miárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 9 Ámá 4,000 aiwá apɨ nɨgɨ́awixɨnɨ. Jisaso ayɨ́ aiwá nɨnɨmáná eŋáná wigɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nurowárɨmɨ \v 10 ewéyo wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ nɨpɨxemoánɨro nɨmeámɨ ugɨ́awixɨnɨ. Ipíyo orɨwámɨ dánɨ aŋɨ́ yoɨ́ Darɨmanuta tɨ́ŋɨ́ e niwiékɨ́nɨmearo ayoagɨ́awixɨnɨ. \s1 “Emɨmɨ́ bɨ neaíwapɨyiɨ.” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 11 Parisi wa nɨwímearo rɨxa sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ úrapí xwɨyɨ́á nurɨro omɨ iwamɨ́ó wíwapɨyanɨro nánɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ emɨmɨ́ bɨ neaíwapɨyiɨ.” urɨ́agɨ́a \v 12 Jisaso awa nánɨ xegɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ mɨŋɨ́ nɨpénɨrɨ “Iniɨ!” nɨrɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Judayɨ́ agwɨ ríná ŋweagɨ́áyɨ́né pí nánɨ ‘Emɨmɨ́ neaíwapɨyiɨ.’ nɨrarɨŋoɨ? E nɨrarɨŋagɨ́a aiwɨ emɨmɨ́ soyɨ́né nɨrarɨgɨ́ápɨ wí nemɨméɨnɨ.” nurɨrɨ \v 13 ayo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ ewéyo nɨpɨxemoánɨro ipíyo orɨwámɨ dánɨ nánɨ ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ yisɨ́ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Nuróná aiwá nánɨ dɨŋɨ́ arɨ́á nikeamoro bisɨ́kerɨ́á ná bɨnɨ ewéyo weŋɨ́pɨnɨ nɨmeámɨ warɨ́ná \v 15 Jisaso Parisiowa naŋɨ́ rayiro sɨpí rayiro yarɨŋɨ́pa wiepɨsarɨŋowa axɨ́pɨ yanɨro nerɨ́ná omɨ dɨŋɨ́ mɨkwɨ́ropa nero rɨ́wɨ́ nɨmopɨ́rɨxɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á nurɨrɨ́ná sekaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né píránɨŋɨ́ emépoyɨ. Bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ —Bisɨ́kerɨ́á sɨnɨ sɨŋɨ́ eŋáná yisɨ́ onɨmiápɨ tɨ́á aiwɨ nɨmɨnɨ íkwiaŋwɨ́ neapɨnárɨrɨ nɨmɨga wiápɨ́nɨmearɨŋɨ́rɨnɨ. Yisɨ́ Parisiowayá tɨ́nɨ Xerotoyá tɨ́nɨ nánɨ wáyɨ́ nero emépoyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. Uyɨ́niɨ́ yisɨ́nɨŋɨ́ wigɨ́ xwioxɨ́yo íkwiaŋwɨ́ eapɨnɨnɨgɨnɨrɨ e urarɨ́ná \v 16 wiwanɨŋowa re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “None bisɨ́kerɨ́á meŋagɨ nánɨ neararɨnɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a \v 17 o arɨ́á nɨwirɨ mɨxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pí nánɨ ‘Bisɨ́kerɨ́á mayonerɨnɨ.’ rɨnarɨŋoɨ? Sɨnɨ sɨŋwɨ́ oxoaro dɨŋɨ́ moro mepa reŋoɨ? Segɨ́ mɨŋɨ́ sɨ́ŋánɨŋɨ́ rimónɨnɨ? \v 18 Sɨŋwɨ́ tɨ́gɨ́oyɨ́né aiwɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨpa rɨyarɨŋoɨ? Arɨ́á tɨ́gɨ́oyɨ́né aiwɨ arɨ́á mɨyarɨŋɨ́ reŋoɨ? Nionɨ bisɨ́kerɨ́á wé wú núnɨ kwɨkwɨrɨmɨ́ nerɨ ámá 5,000yo mɨnɨ wiŋá nánɨ dɨŋɨ́ mɨseainarɨnɨranɨ? \v 19 Aiwá ayɨ́ nɨnɨro tɨ́ápɨ soxɨ́ ɨ́á xwé ararɨyo aumaúmɨ́ yárɨgɨ́awixɨnɨ?” urɨ́agɨ awa “Wé wúkaú sɨkwɨ́ waú apimɨ aumaúmɨ́ yárɨŋwanigɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 20 o ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ bisɨ́kerɨ́á ámá 4,000yo nɨkwɨrɨrɨ wiŋápɨ soxɨ́ ɨ́á ararɨyo miárɨgɨ́awixɨnɨ?” urɨ́agɨ awa “Wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waúmɨ miárɨŋwanigɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 21 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né sɨnɨ majɨ́á rimónɨŋoɨ? ‘Aiwá meŋáná árɨ́none mɨneaiapɨpaxorɨnɨ.’ rɨniaiwiarɨŋoɨ?” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Sɨŋwɨ́ supárɨŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 22 E nurɨ́ɨsáná nuro aŋɨ́ yoɨ́ Betɨsaidayo niwiékɨ́nɨmearo nayoaro emearɨ́ná ámá wí sɨŋwɨ́ supárɨŋɨ́ wo Jisaso píránɨŋɨ́ imɨxɨnɨ nánɨ nɨméra nɨbɨro waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ wé seáyɨ e nɨwikwiárɨrɨ naŋɨ́ imɨxɨréɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 23 Jisaso sɨŋwɨ́ supárɨŋomɨ wéyo ɨ́á nɨxɨrɨmɨ aŋɨ́ Betɨsaida e nɨwárɨmɨ nurɨ yánɨ e dánɨ nɨrómáná oyá sɨŋwɨ́yo reaŋwɨ́ núrɨrɨ wé seáyɨ e nɨwikwiárɨrɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ amɨpí wí sɨŋwɨ́ rɨwɨnɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 24 o sɨŋwɨ́ nanɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wí aŋɨ́ emearɨŋagɨ́a sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ aiwɨ íkɨ́ánɨŋɨ́ imónɨŋagɨ́a wɨnɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 25 ámɨ bɨ wé sɨŋwɨ́yo seáyɨ e wikwiáráná o rɨxa sɨŋwɨ́ anɨŋɨ́ nanárɨrɨ xegɨ́ sɨŋwɨ́ rɨxa naŋɨ́ éagɨ amɨpí nɨyonɨ xɨxenɨ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. \v 26 Xɨxenɨ wɨnáná Jisaso o xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nurowárɨrɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nurɨ́ná ámɨ Betɨsaida tɨ́yo nánɨ mupanɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Pitao “Kiraisoxɨrɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 27 Jisaso tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nuro aŋɨ́ xwé yoɨ́ Sisaria Piripai tɨ́ŋɨ́yo ikwɨ́rónɨŋɨ́pimɨ nánɨ nurɨ́ná awamɨ yarɨŋɨ́ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámáyɨ́ nionɨ nánɨ arɨre rarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ \v 28 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Wí re rarɨŋoɨ, ‘Jono wayɨ́ nɨneameaia wago ámɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ rɨ́a yarɨnɨ?’ rarɨŋoɨ. Ámɨ wí re rarɨŋoɨ, ‘Eŋíná Gorɨxoyá xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagɨ́ mɨpé aŋɨ́namɨ peyiŋɨ́ Iraijaoyɨ rɨnɨŋo nɨweapɨrɨ rɨ́a yarɨnɨ?’ rarɨŋoɨ. Ámɨ wí re rarɨŋoɨ, ‘Eŋíná Gorɨxoyá xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagɨ́á wo nɨwiápɨ́nɨmearɨ rɨ́a yarɨnɨ?’ rarɨŋoɨ.” urɨ́agɨ́a \v 29 o sɨnɨ yarɨŋɨ́ nɨwirɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ayɨ́ e nɨrɨro aiwɨ sewanɨŋoyɨ́né nionɨ nánɨ gorɨnɨ rarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ Kiraisoxɨ, nene yeáyɨ́ neayimɨxemearɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaroŋoxɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 30 o ŋwɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né nionɨ e eŋáonɨ nánɨ áwaŋɨ́ murɨpa époyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Áwaŋɨ́ “Nionɨ nɨnɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 31 Xewanɨŋo nánɨ iwamɨ́ó nuréwapɨyirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá imónɨŋáonɨ rɨ́nɨŋɨ́ xwé wí meámɨ́árɨnɨ. Negɨ́ mebáowa tɨ́nɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ nionɨ rɨ́wɨ́ nɨmóáná wa nɨnɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ. E nerɨ aiwɨ sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná ámɨ wiápɨ́nɨmeámɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 32 pɨ́né sɨŋánɨ e rɨmóagɨ Pitao Jisasomɨ nɨmeámɨ nurɨ yánɨmɨ nɨrómáná rɨxa mɨxɨ́ urɨmɨnɨrɨ nánɨ nerɨ “E wí mɨnearɨpanɨ.” urarɨ́ná \v 33 Jisaso omɨ rɨ́wɨ́ numorɨ wiepɨsarɨŋɨ́ wɨ́amɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná omɨ mɨxɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Setenoxɨnɨ, pɨ́nɨ nɨnɨwiárɨmɨ uɨ.” nɨrɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pitaoxɨ amɨpí nánɨ Gorɨxo wimónarɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ mɨmó ámá wimónarɨŋɨ́pɨ nánɨ moarɨŋɨnɨ.” nurɨ́ɨsáná \v 34 ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo “Eɨnɨ.” nurɨrɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ nawínɨ awí neánɨmáná eŋáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né woxɨ nionɨ yarɨŋápa emɨnɨrɨ nánɨ nionɨ tɨ́nɨ nurɨ́náyɨ́ re erɨ́árɨnɨ. Dɨxɨ́ simónarɨŋɨ́pɨ wí mé rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamorɨ re nɨyaiwirɨ ‘Jisasomɨ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ ámá wa íkɨ́áyo nɨnɨyekwɨroárɨro nɨnɨpɨkiróná ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ nɨxɨ́dɨrɨ́árɨnɨ. \v 35 Ámá go go ‘Jisasomɨ nɨxɨ́dɨrɨ́náyɨ́ ámá wa nɨpɨkipɨ́rɨxɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ nánɨ nionɨ mɨnɨxɨ́dɨ́ xegɨ́ wará éɨ́ nɨmenɨrɨ nerɨ́ná xewanɨŋo anɨŋɨ́nɨ ikeamónɨnɨ́árɨnɨ. E nerɨ aiwɨ ámá go go nionɨ nɨnɨxɨ́dɨrɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ seainarɨŋɨ́pɨ nánɨ wáɨ́ emearɨŋagɨ nánɨ pɨkíánáyɨ́, o anɨŋɨ́nɨ mikeamónɨ́ nionɨ nɨnɨxɨ́dɨrɨŋɨ́pimɨ dánɨ erɨ́kiemeánɨnɨ́árɨnɨ. \v 36-37 Ámá go go nionɨ mɨnɨxɨ́dɨ́ iyɨ́á ɨ́á nɨgwɨ́ amɨpí emeámɨnɨrɨ nánɨnɨ néra nurɨ nɨmeáɨsáná xewanɨŋo anɨŋɨ́nɨ ikeamónáná ayɨ́ naŋɨ́ranɨ? Oweoɨ! Amɨpí nɨ́nɨ xwɨ́á tɨ́yo dáŋɨ́ mɨmúropa nerɨ aiwɨ xewanɨŋo anɨŋɨ́ ikeamónáná amɨpí apɨ tɨ́nɨ xegɨ́ wará anɨŋɨ́ ŋweanɨ́a nánɨ roayírónɨpaxɨ́manɨ.” nurɨrɨ \v 38 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né nuro ámá agwɨ ríná ŋweagɨ́áyɨ́ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ró ɨ́wɨ́ néra warɨgɨ́áyɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nemerɨ́ná nionɨ nánɨ ayá seainɨrɨ pɨ́né nionɨ rarɨŋápɨ enɨ nánɨ ayá seainɨrɨ yarɨŋagɨ nánɨ ámáyo yumɨ́í nɨwirɨ́náyɨ́, ámá imónɨŋáonɨ nɨweapɨrɨ́ná ikɨ́nɨŋáonɨ weapɨrɨ gɨ́ ápo xwɨnɨ́á eaarɨŋɨ́pa nionɨ enɨ xwɨnɨ́á eaŋáonɨ aŋɨ́najɨ́ wa tɨ́nɨ weapɨrɨ nerɨ xɨ́o nánɨ enɨ ayá nɨninɨrɨ ‘Go rɨ́anɨ?’ rɨmɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 9 \p \v 1 Ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nepa seararɨŋagɨ nánɨ píránɨŋɨ́ arɨ́á nípoyɨ. Ámá re rogɨ́á wiyɨ́né sɨnɨ mɨpepa nerɨ́ná eŋɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ́a nánɨ imónɨŋɨ́pɨ imónarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso nikɨ́nɨrɨ xegɨ́ bɨ imónɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 2 Rɨxa sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ wo óráná o Pitaomɨ tɨ́nɨ Jemisomɨ tɨ́nɨ Jonomɨ tɨ́nɨ nɨwirɨmeámɨ dɨ́wɨ́ xwé bimɨ nɨpeyiro wiwɨnɨ nɨŋwearɨ́ná wigɨ́ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ re eŋɨnigɨnɨ. Jisaso wará xegɨ́ bɨ nimónɨrɨ \v 3 xegɨ́ rapɨrapɨ́ enɨ wɨ́á nókiárɨrɨ ámá wí wayɨ́ nɨrorɨ́ná apɨ́á e wéɨ́ mɨropaxɨ́ apɨ́á xaíwɨ́ weárɨŋɨnigɨnɨ. \v 4 E yarɨ́ná Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Iraijaoyɨ rɨnɨŋo tɨ́nɨ eŋíná yagɨ́ Moseso tɨ́nɨ omɨ nɨwímeari o tɨ́nɨ xwɨyɨ́á rɨnarɨ́ná \v 5-6 wiepɨsarɨŋowa wáyɨ́ ayɨkwɨ́ mɨwinɨ́agɨ nánɨ Pitao “Píoɨ urɨmɨ́ɨnɨ?” nɨyaiwirɨ úrapí xwɨyɨ́á nurɨrɨ Jisasomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “None re nɨŋwearɨ́ná naŋɨ́rɨnɨ. Ananɨ re ŋweapaxɨ́rɨnɨ. Aŋɨ́ pɨpákɨ́ wíkaú wí, joxɨ nánɨ wiwáyɨ, Moseso nánɨ wiwáyɨ, Iraijao nánɨ wiwáyɨ omɨraneyɨ.” nurɨmáná eŋáná \v 7 agwɨ́ bɨ rɨtɨ́ wiáráná agwɨ́pimɨ dánɨ xwɨyɨ́á bɨ re rɨnɨŋɨnigɨnɨ, “O gɨ́ íwɨ́ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ yiŋáorɨnɨ. Pí pí xwɨyɨ́á searánáyɨ́ arɨ́á wípoyɨ.” uráná \v 8 wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Ámá wo mepa Jisasonɨ iwo ŋweaŋagɨ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Iraijao nánɨ yarɨŋɨ́ wigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 9 E nɨwɨnɨmáná dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́yo dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨweapɨróná Jisaso ŋwɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Rɨpɨ nanɨ́ápɨ nánɨ ámáyo áwaŋɨ́ murɨmepa époyɨ. Ámá imónɨŋáonɨ rɨxa nɨperɨ xwárɨpáyo dánɨ nɨwiápɨ́nɨmeámáná eŋáná íná ananɨ áwaŋɨ́ urɨméɨ́rɨxɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 10 awa dɨŋɨ́nɨ ɨ́á nɨxɨrɨro xwɨyɨ́á “Nɨperɨ xwárɨpáyo dánɨ wiápɨ́nɨmeámɨ́árɨnɨ.” urɨ́ɨ́pɨ nánɨ ududɨ́ nero “Pí nánɨ rɨ́a nearɨŋoɨ?” nɨrɨnɨro \v 11 yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Pí nánɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa re rarɨgɨ́árɨnɨ, ‘Iraijao rɨxa bɨŋɨ́mɨ eŋáná rɨ́wɨ́yo ámá nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́o arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́árɨnɨ.’ pí nánɨ rarɨgɨ́árɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 12 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ayɨ́ neparɨnɨ. Iraijao xámɨ nɨbɨrɨ ámá wigɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamoro Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro epɨ́rɨ nánɨ xwɨyɨ́á nurɨrɨ aiwɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́ rɨpɨ ‘Ámá imónɨŋomɨ rɨ́nɨŋɨ́ nɨwiayiro xwɨrɨ́á wikɨxepɨ́rɨ́árɨnɨ.’ xwɨyɨ́á apɨ enɨ pí nánɨ rɨnɨnɨ?” nurɨrɨ \v 13 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa e nɨrɨro aiwɨ nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Iraijao rɨxa bɨ́agɨ aiwɨ ámá rɨ́wamɨŋɨ́ xɨ́o nánɨ eánɨŋɨ́pɨ omɨ arɨ́á mɨwí wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ sɨpí nɨwiéra ugɨ́awixɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Íwɨ́ imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́ womɨ mɨxɨ́ umáɨnɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Jisaso awa tɨ́nɨ ámɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wɨ́amɨ wímeanɨro nánɨ nɨweapɨro awa tɨ́e ámá epɨ́royɨ́ eŋagɨ́a nɨwɨnɨro awa ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á wa tɨ́nɨ xwɨyɨ́á sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ rɨnarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro \v 15 rɨxa aŋwɨ e báná ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ Jisaso weaparɨŋagɨ nɨwɨnɨro sɨrɨ́ nɨpɨkínɨro yayɨ́ wianɨro nánɨ aŋɨ́nɨ nuro wímeááná \v 16 o yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Awa tɨ́nɨ pí nánɨ xwɨyɨ́á sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ rɨnarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ \v 17 ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ wo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, gɨ́ íwomɨ imɨ́ó xɨxéroarɨŋagɨ nánɨ maŋɨ́ pɨ́rónárɨnɨ. \v 18 Imɨ́ó meaŋɨ́ eááná meákɨ́kwiɨ́ánɨ yárɨrɨ maŋɨ́ sɨ́wɨ́ kɨrɨ́wɨnɨrɨ sɨkwɨ́ wé sɨwɨ́á yárɨrɨ yárarɨŋɨ́rɨnɨ. Nionɨ joxɨ nánɨ nɨmeáa bɨ́á aiwɨ joxɨ mɨŋweaŋagɨ nánɨ dɨxɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ ‘Soyɨ́né mɨxɨ́ umáɨnowárɨ́poyɨ.’ urɨ́agɨ aiwɨ awa wí ananɨ mɨxɨ́ umáɨnowárɨpaxɨ́manɨ.” urɨ́agɨ \v 19 Jisaso rɨxa anɨdɨŋɨ́ nɨwiaiwirɨ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Agwɨ ríná ŋweagɨ́áyɨ́né nionɨ tɨ́nɨ nemerane emá obaxɨ́ nɨseamúróagɨ aiwɨ sɨnɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨgɨ́á reŋoɨ? Arɨre searayimɨ́ɨnɨ?” nurɨrɨ “Íwomɨ nɨwirɨmeámɨ bɨ́poyɨ.” urɨ́agɨ \v 20 rɨxa nɨwirɨmeámɨ nɨbɨro imɨ́ó Jisasomɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Meaŋɨ́ eááná sinapɨxwɨ́nɨ́ néra nɨpiérorɨ xwɨ́áyo niwieága urɨ meákɨ́kwiɨ́á pumirɨ yarɨŋagɨ \v 21 xanomɨ Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sa ararɨ eŋɨ́rɨnɨ?” urɨ́agɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨnɨ onɨmiáo dánɨ e néra uŋɨ́rɨnɨ. \v 22 Imɨ́ó íwomɨ íníná xwɨrɨ́á oikɨxémɨnɨrɨ re yarɨŋɨ́rɨnɨ. Nɨxerɨ rɨ́áyo ikeaárɨrɨ nɨxerɨ iniɨgɨ́yo mamówárɨrɨ yarɨŋɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ “Jisaso enɨ yopa megɨnɨrɨ́enɨŋoɨ?” nɨyaiwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ ‘Ananɨ naŋɨ́ imɨxɨpaxonɨrɨnɨ.’ nɨyaiwinɨrɨ́náyɨ́ wá nɨyeaomɨxɨrɨ arɨrá yeaiɨ.” urɨ́agɨ \v 23 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ ‘O naŋɨ́ mimɨxɨpaxorɨnɨ.’ nɨniaiwirɨ rɨnɨrarɨŋɨnɨ? Jɨwanɨŋoxɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roɨ. Ámá gɨyɨ́ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ ɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ amɨpí aí ananɨ arɨrá winɨŋoɨ.” urɨ́agɨ \v 24 íwomɨ xano apaxɨ́ mé re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rómɨnɨrɨ yarɨŋagɨ nánɨ aga píránɨŋɨ́ wɨkwɨ́rómɨ nimɨxeɨ.” urɨ́agɨ \v 25 Jisaso ámá obaxɨ́ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ mɨ́rɨ́ bɨmiarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ imɨ́ó íwomɨ xɨxéroarɨŋomɨ mɨxɨ́ numáɨnowárɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Maŋɨ́ pɨ́roárɨrɨ arɨ́á pɨ́roárɨrɨ eŋoxɨ íwomɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ ámɨ bɨ tɨ́nɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨrorɨ mɨxɨxéropanɨ.” uráná \v 26 imɨ́o makɨrɨ́wɨ́ nɨmorɨ meaŋɨ́ nearɨ íwo sinapɨxwɨ́nɨ́ nɨyárɨrɨ weŋáná omɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uŋɨnigɨnɨ. Pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úáná íwo rɨxa nɨperɨ́nɨŋɨ́ weŋagɨ nɨwɨnɨro ámá obaxɨ́ “Rɨxa nɨperɨ rɨ́a weŋoɨ?” rarɨŋagɨ́a aiwɨ \v 27 Jisaso xegɨ́ wéyo ɨ́á nɨmaxɨrɨmáná mɨ́eyoááná o wiápɨ́nɨmeaŋɨnigɨnɨ. \v 28 Nɨwiápɨ́nɨmeámáná eŋáná Jisaso nurɨ aŋɨ́yo nɨpáwirɨ ŋweaŋáná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa wigɨ́pɨ ínɨmɨ yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Pí nánɨ imɨ́ó íwomɨ xɨxéróomɨ mɨxɨ́ umáɨnowárɨpaxɨ́ mimónɨpa éwanigɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 29 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né segɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ imɨ́ó tɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ mɨxɨ́ umáɨnowárɨpaxɨ́ menɨnɨ. Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro yarɨŋɨ́ wiro nerónáyɨ́, ananɨ oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ mɨxɨ́ umáɨnowárɨpaxɨ́ imónɨpɨ́ráoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ámɨ yumɨ́í “Nɨnɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 30 Awa aŋɨ́ ayo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo áwɨnɨmɨ nurɨ́ná Jisaso “Ámá nionɨ pwarɨŋagɨ nánɨ nɨjɨ́á mimónɨpa oépoyɨ.” yaiwiŋɨnigɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ e yaiwiŋɨnigɨnɨ. \v 31 Wiepɨsarɨŋowamɨnɨ nuréwapɨyirɨ re urayiŋɨnigɨnɨ, “Ámá imónɨŋáonɨ nánɨ mɨyɨ́ uráná nɨnɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ. Nɨpɨkíɨ́á aí sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná xwárɨpáyo nɨwémáná ámɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ́árɨnɨ.” urayarɨŋagɨ aiwɨ \v 32 awa sɨnɨ nɨpɨkwɨnɨ nɨjɨ́á mimónɨpa nero aí masɨsɨ́á nɨwiro nánɨ yarɨŋɨ́ bɨ mɨwigɨ́awixɨnɨ. \s1 “Go gone seáyɨ e imónanɨ́wárɨ́anɨ?” rɨnɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 33 Awa aŋɨ́ yoɨ́ Kapaneamɨ nɨrémoro aŋɨ́yo nɨpáwiro nɨŋwearɨ́ná Jisaso wiepɨsarɨŋowamɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Óɨ́ e nɨbɨranéná pí xwɨyɨ́á nɨrɨga bɨ́awixɨnɨ?” urɨ́agɨ aiwɨ \v 34 awa “Negɨ́ woxɨ goxɨ ámɨná nimónɨrɨ neameŋweaŋáná wɨ́one sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ ínɨmɨ yeáyɨ́ rurɨ́nanɨ́wárɨnɨ?” nɨrɨga bɨ́á eŋagɨ nánɨ ayá nero xwɨyɨ́á bɨ murɨ́ kikiɨ́á yarɨŋagɨ́a \v 35 o éɨ́ nɨŋweámáná wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ “Soyɨ́né awí neánɨro re ŋwénapɨ́poyɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá ‘Nionɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ onurɨ́nayípoyɨ.’ nɨyaiwirɨŋo re éwɨnɨgɨnɨ. Ámá nɨyonɨ xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ arɨrá wíwɨnɨgɨnɨ.” nurɨrɨ \v 36 niaíwɨ́ miá bɨ nɨmearɨ áwɨnɨ e éɨ́ nurárɨmáná wé nɨmakɨ́kɨyirɨ ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 37 “Ámá wo nionɨ nɨxɨ́dɨrɨ́náyɨ́ niaíwɨ́ rɨpɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́yo peayɨ́ mɨwianɨ́ wéyo nɨmerɨ́náyɨ́ apimɨnɨ wéyo mɨmearɨnɨnɨ. Nionɨ wéyo nɨmerɨ gɨ́ ápo, nɨrowárénapɨŋomɨ enɨ wéyo umerɨ yarɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Ayɨ́ tɨ́ámɨnɨ mɨkumɨxɨnɨgɨ́áyɨ́ none tɨ́ámɨnɨ imónɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 38 Jono re urɨŋɨnigɨnɨ, “Neaiepɨsarɨŋoxɨnɨ, none ámá wo yoɨ́ joxɨyá nɨrɨrɨ imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowárarɨŋagɨ nɨwɨnɨrane o none tɨ́nɨ nawínɨ memearɨŋagɨ nánɨ xe oenɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨrɨ eŋwámanɨ.” urɨ́agɨ \v 39 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Apɨ e imɨxáná pɨ́rɨ́ mɨwiaíkipanɨ. Ámá go go yoɨ́ nionɨyá nɨrɨrɨ emɨmɨ́ nemɨ nurɨ aŋɨ́nɨ ikayɨ́wɨ́ nɨmearɨpaxɨ́ imónɨnɨmenɨŋoɨ. \v 40 Ámá ayɨ́ tɨ́ámɨnɨ mɨkumɨxɨnɨpa nerɨ́náyɨ́ ayɨ́ none tɨ́nɨ imónɨnɨ. Ayɨnánɨ e éɨ́áyo bɨ pɨ́rɨ́ mɨwiaíkipanɨ. \v 41 Ámá go go soyɨ́né Kiraisonɨ nɨxɨ́dɨro wáɨ́ urɨmero yarɨŋagɨ́a nánɨ arɨrá nɨseairɨ iniɨgɨ́ bɨ aí niwirɨ nɨseaiapɨrɨ́náyɨ́, Gorɨxo e éo nánɨ wí dɨŋɨ́ arɨ́á mikeamó omɨ xɨxenɨ arɨrá winɨ́árɨnɨ. \s1 Ɨ́wɨ́ oépoyɨnɨrɨ wíwapɨyarɨgɨ́áyɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 42 “E nerɨ aiwɨ ámá go go niaíwɨ́ rɨpiamɨ nionɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roanɨro yarɨgɨ́ápiamɨ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨnɨrɨ nerɨ ɨ́wɨ́ oépoyɨnɨrɨ wíwapɨyarɨ́ná Gorɨxo ‘O xwɨyɨ́á mayorɨnɨ.’ mɨrɨ́ rɨxa nɨpémáná eŋáná rɨ́nɨŋɨ́ xwé winɨ́árɨnɨ. Sɨnɨ niaíwɨ́piamɨ ɨ́wɨ́ nánɨ mɨwiepɨsipa eŋáná ámá wa omɨ ɨ́á nɨxero sɨ́ŋá xwé wo siŋwɨ́ tɨ́nɨ gwɨ́ nɨjárɨro rawɨrawáyo nɨmamówárɨrɨ́náyɨ́, sɨpí eŋagɨ aiwɨ rɨ́nɨŋɨ́ Gorɨxo wimɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨmanɨ. \v 43-44 Ɨ́wɨ́ nánɨ wé ɨ́eapá nɨsinɨrɨ́náyɨ́ nɨwákwínɨrɨ emɨ morɨ́ɨnɨ. E ninɨrɨ́ná rɨ́nɨŋɨ́ xwé nɨsinɨrɨ aiwɨ wé rasɨ́á eŋɨ́ tɨ́nɨ opéɨrɨ aí aŋɨ́namɨ nánɨ nɨpeyirɨ́náyɨ́ ayɨ́ ananɨrɨnɨ. Wé núkaúnɨ ɨ́eapá nerɨ ɨ́wɨ́ meáú sɨnɨ ú tɨ́nɨ nerɨ́ná rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yómɨnɨ nurɨ rɨ́á nɨrɨnɨrɨ́náyɨ́ ayɨ́ naŋɨ́manɨ. \v 45-46 ‘Sɨkwɨ́ rú tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ nánɨ aŋɨ́ oememɨnɨ.’ yaiwíú sɨkwɨ́ ú mɨŋɨ́ nɨwákwínɨrɨ emɨ morɨ́ɨnɨ. E ninɨrɨ́ná rɨ́nɨŋɨ́ xwé nɨsinɨrɨ aiwɨ sɨkwɨ́ rasɨ́á eŋɨ́ tɨ́nɨ opéɨrɨ aí aŋɨ́namɨ nánɨ nɨpeyirɨ́náyɨ́ ayɨ́ ananɨrɨnɨ. Sɨkwɨ́ ‘Ɨ́wɨ́ nánɨ oumɨnɨ.’ yaiwiarɨŋú tɨ́nɨ eŋáná nɨperɨ́ná Gorɨxo rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo nɨsikeaárɨrɨ́náyɨ́ ayɨ́ naŋɨ́manɨ. \v 47 Sɨŋwɨ́ wɨ́nɨyi tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ nánɨ nɨmorɨ́náyɨ́ sɨŋwɨ́ ayi nɨyorɨ emɨ morɨ́ɨnɨ. E ninɨrɨ́ná rɨ́nɨŋɨ́ xwé nɨsinɨrɨ aiwɨ sɨŋwɨ́ ná wɨyinɨ nanɨmɨ opéɨrɨ aí aŋɨ́namɨ nánɨ nɨpeyirɨ́náyɨ́ ayɨ́ ananɨrɨnɨ. Sɨŋwɨ́ ɨ́wɨ́ nánɨ móɨ́yi tɨ́nɨ néɨsáná nɨperɨ́ná Gorɨxo rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo nɨsikeaárɨrɨ́náyɨ́ ayɨ́ naŋɨ́manɨ. \v 48 Rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋe xweamɨ́í mɨpé anɨŋɨ́ nɨsirɨ rɨ́á enɨ anɨŋɨ́ rɨnɨrɨ yarɨŋerɨnɨ. \p \v 49 “Saxɨ́ aiwáyo moarɨgɨ́ápa Gorɨxo rɨ́á enɨ ámá nɨ́nɨ naŋɨ́ oimónɨ́poyɨnɨrɨ saxɨ́nɨŋɨ́ e monɨ́árɨnɨ. \v 50 Saxɨ́ aiwá awɨ́í imɨxarɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ naŋɨ́rɨnɨ. E nerɨ aí xegɨ́ awɨ́í yarɨŋɨ́pɨ anɨpá nerɨ aiwánɨŋɨ́ imónɨŋáná arɨge nerɨ ámɨ awɨ́í enɨŋoɨ? Soyɨ́né saxɨ́nɨŋɨ́ nimónɨro saxɨ́ aiwáyo awɨ́í imɨxarɨŋɨ́pa ámá nɨyonɨ píránɨŋɨ́ e nɨwirɨ́náyɨ́, sewanɨŋoyɨ́né mɨmɨ́eyoánɨpa nero píránɨŋɨ́ nɨkumɨxɨnɨro néra úɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 10 \s1 Apɨxɨ́ emɨ moarɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso nɨwiápɨ́nɨmearɨ e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ Judia pɨropenɨsɨ́yo nɨmúrorɨ iniɨgɨ́ Jodanɨ rapáyo jɨ́arɨwámɨ dánɨ warɨ́ná oxɨ́ apɨxɨ́ epɨ́royɨ́ nero o tɨ́ŋɨ́ e awí eánáná xegɨ́ yarɨŋɨ́pa ámɨ uréwapɨyarɨ́ná \v 2 Parisi wa nɨwímearo omɨ iwamɨ́ó nɨwíwapɨyiro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Wa negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ ɨ́á nɨroro re rarɨgɨ́árɨnɨ, ‘Xegɨ́ oxo apɨxímɨ ananɨ emɨ mopaxɨ́rɨnɨ.’ rarɨgɨ́árɨnɨ. Wa ‘Emɨ mopaxɨ́manɨ.’ rarɨgɨ́árɨnɨ. Joxɨyá dɨŋɨ́ arɨge simónarɨnɨ? ‘Ananɨ emɨ mopaxɨ́rɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ? ‘Ŋwɨ́árɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 3 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Moseso eŋíná segɨ́ seárɨ́awéyo ŋwɨ́ ikaxɨ́ nurɨrɨ́ná píoɨ urɨŋɨnigɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 4 re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Moseso ámá apɨxɨ́ emɨ moanɨro nánɨ ananɨ payɨ́ re rɨnɨŋɨ́pɨ ‘Nionɨ ímɨ anɨŋɨ́ emɨ móárɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́pɨ nearo owiowárɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ neanagɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ́a aiwɨ \v 5 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né segɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ nɨxɨ́dɨro arɨ́kí segɨ́ apɨxɨ́ emɨ moanɨro yarɨŋagɨ́a nánɨ Moseso ŋwɨ́ ikaxɨ́ apɨ nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ. \v 6 E nerɨ aiwɨ xwɨyɨ́á rɨpɨ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́rɨnɨ, ‘Gorɨxo eŋíná xwɨ́á imɨxɨrɨ aŋɨ́na imɨxɨrɨ nerɨ́ná oxɨ́ imɨxɨrɨ apɨxɨ́ imɨxɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ. \v 7-8 Ayɨnánɨ oxo xanɨyaúmɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmáná xegɨ́ apɨxí tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨríná ná ayɨ́ ná bɨnɨ́nɨŋɨ́ imónɨpɨsɨ́írɨnɨ.’ E nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ xɨxegɨ́nɨ imónarɨgɨ́ímanɨ. Ná ayɨ́ ná bɨnɨ́nɨŋɨ́ nimónɨri emearɨgɨ́írɨnɨ. \v 9 Ayaú nɨmeánɨmɨ nemerɨ́ná Gorɨxo ŋwɨrárɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨnɨmɨ mupa oépiyɨ.” nurɨmɨ nurɨ \v 10 aŋɨ́yo nɨpáwirɨ ŋweaŋáná wiepɨsarɨŋowa ámɨ o meánɨgɨ́á nánɨ urɨ́ɨ́pɨ nánɨ yarɨŋɨ́ wíáná \v 11 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá go go xegɨ́ apɨxɨ́ emɨ nɨmorɨ wí nɨmearɨ́náyɨ́, xámɨ meaŋímɨ sɨpí wikárarɨnɨ. \v 12 Apɨxɨ́ gí gí enɨ xegɨ́ xiagwomɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ womɨ nɨmeánɨrɨ́náyɨ́, xámɨ meánɨŋomɨ sɨpí wikárarɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Niaíwɨ́ onɨmiápiamɨ wé ikwɨkwiárɨmɨ́ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13-14 Ámá wí Jisaso wigɨ́ niaíwɨ́ oimónɨ́poyɨnɨrɨ wé wikwiárɨnɨ nɨmeámɨ báná wiepɨsarɨŋowa mɨxɨ́ urarɨŋagɨ́a Jisaso awa pɨ́rɨ́ urakianɨro yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ wikɨ́ dɨŋɨ́ nɨwiaiwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né pɨ́rɨ́ murakipanɨ. Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ sɨŋánɨ nimónɨrɨ́ná o ámá niaíwɨ́ tɨyɨ́ yapɨ nionɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́róɨ́áyo meŋweanɨ́á eŋagɨ nánɨ soyɨ́né pɨ́rɨ́ murakipanɨ. Nionɨ tɨ́e nánɨ xe obɨ́poyɨ. \v 15 Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ niaíwɨ́pia xanɨyaúmɨ dɨŋɨ́ ɨkwɨ́roro sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ yeáyɨ́ urɨ́nɨro yarɨgɨ́ápánɨŋɨ́ Gorɨxomɨ e mepa nerɨ́náyɨ́, o xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ́ápimɨ wí páwipɨ́rɨ́ámanɨ.” nurɨmáná \v 16 niaíwɨ́pia wímɨ nɨmearɨ sáɨ́yo nɨŋwɨrárɨnɨmáná wé seáyɨ e wikwiárɨrɨ “Gɨ́ ápo píránɨŋɨ́ oumenɨ.” rɨrɨ nɨwia uŋɨnigɨnɨ. \s1 Ámá amɨpí mɨmúrónɨŋɨ́ wo nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Jisaso nɨwiápɨ́nɨmeámɨ aŋɨ́ wíyo umɨnɨrɨ yarɨ́ná ámá wo o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ mɨ́rɨ́ nɨbɨrɨ sɨ́mɨmaŋɨ́mɨ dánɨ xómɨŋɨ́ nɨyɨkwirɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋɨ́ naŋoxɨnɨ, arɨge nerɨ́ná nionɨ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ tɨ́ŋáonɨ imónɨmɨ́árɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 18 o “Jisaso Gorɨxorɨ́anɨ?” oyaiwinɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ pí nánɨ ‘Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ́ nɨnɨrɨrɨ́ná ‘Naŋoxɨnɨ́ nɨrɨ́ɨnɨ? Ámá wí naŋɨ́manɨ. Sa Gorɨxo naŋorɨnɨ. \v 19 Joxɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋɨnɨ. ‘Nɨwiápɨ́nɨmearɨ ámá wí mɨpɨkipa erɨ́ɨnɨ. Ámá wí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ minɨpa erɨ́ɨnɨ. Ɨ́wɨ́ mɨmeapa erɨ́ɨnɨ. Yapɨ́ murɨpa erɨ́ɨnɨ. Yapɨ́ nurepɨsirɨ ɨ́wɨ́ murápɨpa erɨ́ɨnɨ. Inókímɨ tɨ́nɨ ápomɨ tɨ́nɨ wéyo merɨ́ɨnɨ.’ E rɨnɨŋɨ́pɨ joxɨ rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 20 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, apɨ nɨpɨnɨ sɨnɨ ononɨ imónɨŋaé dánɨ pɨ́rɨ́ mɨwiaíkí píránɨŋɨ́ nɨxɨ́da bɨŋárɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 21 Jisaso sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨnɨrɨ wá nɨwianɨrɨ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨpɨnɨ nɨxɨ́dɨrɨ aiwɨ ámɨ bɨ sɨnɨrɨnɨ. Joxɨ nurɨ dɨxɨ́ iyɨ́á ɨ́á tɨ́nɨ xwɨ́á tɨ́nɨ amɨpí dɨxɨ́yɨ́ nɨgwɨ́ nánɨ bɨ́ nerɨ nɨgwɨ́ meáɨ́yɨ́ ámá aiwá nánɨ ikeamónɨro aikɨ́ nánɨ ikeamónɨro egɨ́áyo mɨnɨ wíɨrɨxɨnɨ. E nemoxɨ nɨbɨrɨ nɨnɨxɨ́dɨmerɨ́náyɨ́, rɨ́wéná nɨpémáná aŋɨ́namɨ nánɨ nɨpeyirɨ́ná amɨpí joxɨyá aga xwé nɨdéronɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 22 o amɨpí wí mɨmúrónɨŋo eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨ e mepaxɨ́ wimónɨ́agɨ nánɨ sɨ́mɨmaŋɨ́ kɨpɨŋɨ́ nɨyimɨ uŋɨnigɨnɨ. \p \v 23 Sɨ́mɨmaŋɨ́ kɨpɨŋɨ́ nɨyimɨ úagɨ Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨmerɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amɨpí xwé tɨ́gɨ́áyɨ́ ananɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro o xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́e páwipaxɨ́manɨ.” nurɨrɨ \v 24 awa xɨ́o rɨ́ɨ́pɨ nánɨ ududɨ́ yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Niaíwoyɨ́né, ámá wí anɨŋɨ́ minɨ́ yanɨro nero aiwɨ ananɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro o xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́e páwipaxɨ́manɨ. \v 25 ‘Kamerɨ́ eŋɨ́ rapɨrapɨ́ gwɨ́ kiwearɨgɨ́á óɨ́yimɨ ananɨ páwipaxɨ́rɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Ámá amɨpí xwé tɨ́gɨ́áyɨ́ kamerɨ́ eŋɨ́ óɨ́yimɨ mɨpáwipa éɨ́pɨ́nɨŋɨ́ Gorɨxo seameŋweanɨ́e nánɨ ananɨ páwipaxɨ́manɨ.” urɨ́agɨ \v 26 awa ududɨ́ nikárɨnɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “E imónɨŋáná ámá gɨyo Gorɨxo yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨ́árɨ́anɨ?” urɨ́agɨ́a \v 27 Jisaso sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨnɨmáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wí mepa epaxɨ́ nimónɨmáná aiwɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ananɨrɨnɨ. Amɨpí Gorɨxo mepa epaxɨ́ wí mimónɨŋagɨ nánɨ oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ epaxɨ́rɨnɨ.” uráná \v 28 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ai, none negɨ́ amɨpí rɨxa pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ joxɨ rɨxɨ́dɨmearɨŋwɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 29-30 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nepa seararɨŋɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roro xwɨyɨ́á nionɨ nánɨ yayɨ́ seainarɨŋɨ́pɨ wáɨ́ urɨmero enɨ éɨ́áyɨ́ xexɨrɨ́meáyoranɨ, xɨnáíwamɨranɨ, xegɨ́ niaíwɨ́yoranɨ, xegɨ́ aŋɨ́ranɨ, xegɨ́ aiwá omɨŋɨ́ranɨ, pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨxɨ́dɨrɨ́náyɨ́, sɨnɨ mɨpé xwɨ́áyo nɨŋwearɨ́ná xexɨrɨ́meá imónɨ́áyɨ́ xɨnáíwa imónɨ́áyɨ́ xegɨ́ niaíwɨ́ imónɨ́áyɨ́ xɨnáíwa imónɨ́áyɨ́ xegɨ́ niaíwɨ́ imónɨ́áyɨ́ xegɨ́ aŋɨ́ imónɨ́áyɨ́ xegɨ́ aiwá omɨŋɨ́ imónɨ́áyɨ́ wiwanɨŋɨ́yɨ́ pɨ́nɨ wiárɨ́áyo seáyɨ émɨ múrónɨnɨ́árɨnɨ. E nerɨ aí nionɨ nɨxɨ́darɨŋagɨ́a xeanɨŋɨ́ enɨ nɨwímeanɨ́árɨnɨ. Ayɨ́ enɨ aŋɨ́ rɨ́wéná imónɨnɨ́áyo dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́ tɨ́gɨ́áyɨ́ nimónɨro ŋweapɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 31 E nerɨ aiwɨ ámá ‘Xwéonɨrɨnɨ.’ nɨrɨro xámɨ xámɨ imónarɨgɨ́áyɨ́ nɨperɨ́ná surɨ́má yárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Agwɨ ríná surɨ́má ŋweagɨ́áyɨ́ nɨperɨ́ná xámɨŋɨ́yo múropɨrɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ámɨ yumɨ́í “Nɨnɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 32 Awa óɨ́yo nuro aŋɨ́ yoɨ́ Jerusaremɨ nánɨ nɨyirɨ́ná wiepɨsarɨŋowa Jisaso arɨ́kí aŋɨ́ apimɨ nánɨ nɨyirɨ xámɨ umeaarɨŋagɨ nɨwɨnɨro ududɨ́ ninɨro ámá Jisasomɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ wí enɨ ayá sɨ́wɨ́ uroarɨŋagɨ o ámɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ ná dámɨnɨ e nɨmɨ́aurɨ ámɨ xɨ́omɨ wa wipɨ́rɨ́ápɨ nánɨ áwaŋɨ́ nurɨrɨ \v 33 re urɨŋɨnigɨnɨ, “None Jerusaremɨ nánɨ nɨyirane rémóáná ámá imónɨŋáonɨ re nikeaárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Ámá wo nionɨ nánɨ mɨyɨ́ uráná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ nionɨ xwɨrɨxɨ́ nɨnɨmero xwɨyɨ́á nɨnɨmeárɨro ‘Sa joxɨnɨrɨnɨ.’ nɨnɨrɨro nɨpɨkímoanɨro wauyowamɨ mɨnɨ nɨwipɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 34 Mɨnɨ nɨwíáná awa rɨperɨrɨ́ niro reaŋwɨ́ núrɨro iwaŋɨ́ nearo nɨníɨ́asáná nɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ. Nɨnɨpɨkiro aiwɨ sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná ámɨ wiápɨ́nɨmeámɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jono tɨ́nɨ Jemiso tɨ́nɨ yarɨŋɨ́ wigɨ́ípɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 35 Sebediomɨ xewaxowaú Jemiso tɨ́nɨ xogwáo Jono tɨ́nɨ aŋwɨ e nuri Jisasomɨ re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, yawawi pí pí nánɨ yarɨŋɨ́ síwíyɨ́ joxɨ ananɨ nɨyeaiirɨ́árɨ́anɨ?” urɨ́agɨ́i \v 36 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ pí eaiimɨ nɨrarɨŋiɨ?” urɨ́agɨ \v 37 awaú yawawi enɨ ámɨná imónɨ́winigɨnɨrɨ wiepɨsarɨŋɨ́ wɨ́a yawawi sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ yeáyɨ́ yeaurɨ́nɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Joxɨ idáná ámɨnáoxɨ nimónɨrɨ meŋweaŋáná ámá nɨ́nɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ yeáyɨ́ rurɨ́náná yawawi joxɨyá wéyo mɨnɨ mɨnɨ oŋweápiyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ yeanɨrɨréɨranɨ?” urɨ́agɨ́i aiwɨ \v 38 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí yarɨŋɨ́ niarɨgɨ́ípɨ nánɨ nɨjɨ́á mimónɨpa neri nánɨ yarɨŋɨ́ niarɨŋiɨ.” nurɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámá wa xɨ́omɨ pɨkipɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ áwaŋɨ́ nurɨrɨ́ná yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Awagwí iniɨgɨ́ sɨxɨ́ nionɨ nɨmɨ́áwá ananɨ nɨpaxɨ́ imónɨpɨsɨ́íranɨ? Iniɨgɨ́ waxɨ́yo nionɨ xémɨ́ápɨ awagwí enɨ ananɨ xepaxɨ́ imónɨpɨsɨ́íranɨ?” yarɨŋɨ́ wíáná \v 39 awaú re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Ananɨrɨnɨ. Yawawi nepaxɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ́i o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Iniɨgɨ́ nionɨ nɨmɨ́áwá awagwí enɨ nɨpɨsɨ́írɨnɨ. Iniɨgɨ́ waxɨ́ nionɨ xémɨ́ápɨ awagwí enɨ xepɨsɨ́írɨnɨ. \v 40 E nerɨ aiwɨ ‘Woxɨ rɨ́mɨ dánɨ ŋweaɨ. Woxɨ rɨ́mɨ dánɨ ŋweaɨ.’ wí earɨpaxonɨmanɨ. Gorɨxo xewanɨŋo earɨpaxɨ́rɨnɨ. Xɨ́o wimónarɨŋɨ́ goxɨ goxɨ ‘Jisasomɨ mɨnɨ mɨnɨ ŋweápiyɨ.’ earɨpaxɨ́rɨnɨ.” urarɨ́ná \v 41 wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú wɨ́a Jemiso tɨ́nɨ xogwáo Jono tɨ́nɨ e urarɨŋagɨ́i arɨ́á nɨwiro wikɨ́ dɨŋɨ́ nɨwiaiwiro yarɨ́ná \v 42 Jisaso “Nionɨ tɨ́ŋɨ́ aŋwɨ re bɨ́poyɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Émáyɨ́yá ámɨná meŋweagɨ́áwa seáyɨ e nimónɨro wigɨ́ ámáyo ayá mɨrɨmɨxɨ́ peayɨ́ wianarɨgɨ́árɨnɨ. \v 43 E nerɨ aiwɨ awa yarɨgɨ́ápa axɨ́pɨ mimónɨpanɨ. Go go segɨ́ rárónɨŋɨ́ nimónɨrɨ́náyɨ́ wɨ́oyɨ́néyá omɨŋɨ́ seaiiarɨŋo nimónɨrɨ arɨrá seaíwɨnɨgɨnɨ. \v 44 Go go xámɨ xɨráónɨŋɨ́ imónɨ́oxɨ xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ ámá nɨyonɨ saŋɨ́ urápɨméɨrɨxɨnɨ. \v 45 Nionɨ enɨ ámá imónɨŋáonɨ aí ámá saŋɨ́ nɨrápɨpɨ́rɨ nánɨ weapɨŋáonɨmanɨ. Ámá nɨ́nɨ nánɨ nupeirɨ gwɨ́nɨŋɨ́ roayíróɨmɨgɨnɨrɨ weapɨŋárɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Sɨŋwɨ́ supárɨŋɨ́ Batimiasomɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 46 Jisaso wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ nawínɨ sɨnɨ Jerusaremɨ nánɨ nɨyiro aŋɨ́ áwɨnɨ e bimɨ xegɨ́ yoɨ́ Jeriko nɨrémoro rɨxa aŋɨ́ apimɨ wiárɨ́ múroanɨro yarɨ́ná ámá sɨŋwɨ́ supárɨŋɨ́ wo —O omɨŋɨ́ mepaxo eŋagɨ nánɨ óɨ́ maŋɨ́pá tɨ́nɨ nɨŋweámáná nɨgwɨ́ nánɨ tɨ́nɨ aiwá nánɨ tɨ́nɨ rɨxɨŋɨ́ urarɨŋorɨnɨ. Xano xegɨ́ yoɨ́ Timiasorɨnɨ. Xɨ́o xegɨ́ yoɨ́ Batimiasorɨnɨ. O óɨ́ maŋɨ́pá tɨ́nɨ nɨŋwearɨ́ná arɨ́á wíɨ́yɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ. \v 47 “Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisaso daiwo pwarɨnɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á e nɨwirɨ rɨ́aiwá eŋɨ́ tɨ́nɨ re rayiŋɨnigɨnɨ, “Jisasoxɨ, rárɨ́awé mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitoyáoxɨnɨ, wá nɨwianeɨ.” urarɨŋagɨ \v 48 ámá wí mɨxɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ nurɨro “Rɨxa pɨ́nɨ wiáreɨ.” urɨ́agɨ́a aiwɨ arɨ́kí wínɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ rɨ́aiwá re rayiŋɨnigɨnɨ, “Rárɨ́awé mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitoyáoxɨnɨ, wá nɨwianeɨ.” urayarɨŋagɨ \v 49 Jisaso xegɨ́ pwarɨŋe nɨrómáná re rɨŋɨnigɨnɨ, “Omɨ rɨ́aiwá urɨ́poyɨ.” urɨ́agɨ ayɨ́ omɨ rɨ́aiwá nurɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “O wiárɨ́ nɨmúroarɨnɨrɨ ayá sɨ́wɨ́ mɨrɨropanɨ. Joxɨ nánɨ rɨ́aiwá rɨrarɨnɨ. Rɨxa Wiápɨ́nɨmeaɨ.” uráná \v 50 iyɨ́á nɨpánɨrɨ ŋweaŋɨ́ nɨpírɨrɨ emɨ nɨmómɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nurɨ Jisasomɨ wímeááná \v 51 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ pí simɨ nánɨ nɨrarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ sɨŋwɨ́ supárɨŋo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, nionɨ rɨxa sɨŋwɨ́ oanɨmɨnɨrɨ rɨrarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 52 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́rorɨ nánɨ dɨxɨ́ sɨŋwɨ́ rɨxa naŋɨ́ anɨ́ɨnɨ. Dɨxɨ́ aŋɨ́ uɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Ámɨ rɨxa sɨŋwɨ́ noxoarɨ nanɨrɨ́ná óɨ́ e dánɨ Jisasomɨ rɨ́wɨ́yo númɨ uŋɨnigɨnɨ. \c 11 \s1 Jerusaremɨyo nɨrémorɨ́ná mɨxɨ́ ináyɨ́ rémoarɨgɨ́ápa rémoŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1-2 Jerusaremɨ tɨ́ŋɨ́ aŋwɨ e nɨrémorɨ́ná aŋɨ́ onɨmiá biaú xegɨ́ yoɨ́ rɨpiaúrɨnɨ. Betɨpasi tɨ́nɨ Betani tɨ́nɨ apiaúrɨnɨ. Aŋɨ́ apiaúyɨ́ dɨ́wɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Oripipá tɨ́ŋɨ́ e nɨrémoro Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ waúmɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí aŋɨ́ dayo ikwɨ́rónɨŋɨ́pimɨ nánɨ nuri rɨxa nɨrémori dogí sɨpɨkɨ́ wo ámá wí sɨnɨ seáyɨ e éɨ́ mɨŋwearɨgɨ́o gwɨ́ yurárɨnɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná níkweari nɨmeámɨ bɨ́piyɨ. \v 3 Ámá wí ‘Pí nánɨ íkweaarɨŋiɨ?’ yarɨŋɨ́ e eaíánáyɨ́, re urɨ́piyɨ, ‘Yegɨ́ Ámɨnáo dogí romɨ seáyɨ e nɨxeŋwearɨ unɨ nánɨ íkweaarɨŋwiɨ. Rɨxa nɨxeŋwearɨ nɨmeámɨ numáná ámɨ re wɨ́rénapɨnɨŋoɨ.’ urɨ́piyɨ.” urowáráná \v 4 awaú nuri ámá wíyoyá aŋɨ́ ɨ́wí e dogí sɨpɨkɨ́ wo gwɨ́ nɨyurárɨnɨmáná óɨ́ e roŋagɨ nɨwɨnɨri íkweaarɨ́ná \v 5 ámá wí dae rogɨ́áyɨ́ yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Awagwí pí nánɨ dogí o íkweaarɨŋiɨ?” urɨ́agɨ́a \v 6 awaú Jisaso “Re urɨ́piyɨ.” urɨ́ɨ́pɨ axɨ́pɨ uráná ayɨ́ xe oíkweápiyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́agɨ́a \v 7 awaú dogí sɨpɨko Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nɨméra nɨbɨri nɨwárɨmáná Jisaso seáyɨ e éɨ́ xeŋweanɨ nánɨ wigɨ́ iyɨ́á seáyɨ e ikwiáráná o seáyɨ e nɨxeŋwearɨ nɨmeámɨ warɨ́ná \v 8 ámá obaxɨ́ wí eŋíná mɨxɨ́ ináyowamɨ yayɨ́ wianɨro nánɨ wigɨ́ iyɨ́á nɨpírayiro óɨ́ e íkwiaŋwɨ́ neapára warɨgɨ́ápa axɨ́pɨ wigɨ́ iyɨ́á óɨ́ e íkwiaŋwɨ́ neapára warɨ́ná wí óɨ́pá tɨ́ŋɨ́ e írɨmɨŋɨ́ nánɨ́nɨŋɨ́ íkwiaŋwɨ́ nɨdoro óɨ́ e íkwiaŋwɨ́ neapára warɨ́ná \v 9 Jisaso áwɨnɨ e eŋáná xámɨ warɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ rɨ́wɨ́yo warɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ rɨ́aiwá re nɨra ugɨ́awixɨnɨ, “Gorɨxomɨ seáyɨ e oumeaneyɨ. Ámá Ámɨná Gorɨxo urowárénapɨ́agɨ barɨŋɨ́ ro oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ seáyɨ e imónɨ́wɨnɨgɨnɨ. \v 10 Arɨ́owa mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitoyá xwioxɨ́yo ŋweaagɨ́ápa xwioxɨ́ nene ŋweanɨ́wá nánɨ nimóga barɨŋɨ́pɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ seáyɨ e imónɨ́wɨnɨgɨnɨ. Aŋɨ́namɨ seáyɨ e imónɨŋomɨ seáyɨ e oumeaneyɨ.” nɨra ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Íkɨ́á pikɨ́ wɨnamɨ ramɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 11 Rɨxa Jerusaremɨ nɨrémoro Jisaso aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwirɨ wáɨ́ ikwɨ́rónɨŋɨ́ e dánɨ wenɨŋɨ́ amɨ amɨ nemerɨ rɨxa sɨ́á órarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú tɨ́nɨ nawínɨ aŋɨ́ yoɨ́ Betani nánɨ nuro sá wegɨ́á \v 12 wɨ́ápɨ tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ Betani pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ́ná Jisaso agwɨ́ wíagɨ \v 13 wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Íkɨ́á yoɨ́ pikɨ́yɨ rɨnɨŋɨ́ wɨna, ɨwɨ́ inɨŋɨ́na jɨ́amɨ jɨ́ina roŋagɨ nɨwɨnɨrɨ sogwɨ́ nánɨ pɨ́á emɨnɨrɨ aŋwɨ e nurɨ wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Ná mɨwé ɨwɨ́nɨ inarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ xegɨ́ ná wearɨŋíná sɨnɨ mimónɨŋagɨ nánɨ ná mɨweŋagɨ nɨwɨnɨrɨ \v 14 wiepɨsarɨŋowa arɨ́á egɨ́e dánɨ íkɨ́ánamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “íkɨ́á rɨnaxɨnɨ, ámá wí sogwɨ́ mɨdanɨpa epɨ́rɨ́a nánɨ ná mɨwepa sa anɨŋɨ́ re éɨrɨxɨnɨ.” urarɨ́ná wiepɨsarɨŋowa arɨ́á wigɨ́awixɨnɨ. \s1 Aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ mɨxɨ́ urowárapɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 15 Jerusaremɨ nɨrémoro aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwiro Jisaso re eŋɨnigɨnɨ. Ámá aŋɨ́ iwámɨ ínɨmɨ bɨ́ inarɨgɨ́áyo mɨxɨ́dámɨ́ wiowárɨrɨ ámá nɨgwɨ́ senisɨ́ ninayiro tarɨgɨ́áyɨ́yá íkwiaŋwɨ́ mɨmɨwiárɨ́ erɨ ámá iŋɨ́ xawiówɨ́ rɨdɨyowá nánɨ bɨ́ inarɨgɨ́áyɨ́ íkwiaŋwɨ́ éɨ́ ŋweaarɨgɨ́ápɨ mɨmɨwiárɨ́ erɨ \v 16 ámá saŋɨ́ amɨpí xwaŋwɨ́ níkwónɨmɨ aŋɨ́ iwámɨ áwɨnɨmɨ aŋwɨ e imónɨŋe xemoarɨgɨ́áyo pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ wirɨ eŋɨnigɨnɨ. \v 17 E nemáná iwamɨ́ó nuréwapɨyirɨ́ná mɨŋɨ́ nirorɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Re mɨrɨnɨpa renɨ, ‘Aŋɨ́ Gorɨxonɨyáiwá nánɨ re rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, “Ámá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí nɨ́nɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á urɨpɨ́rɨ́a nánɨ oyá aŋiwárɨnɨ.” rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.’ mɨrɨnɨpa renɨ? E nɨrɨnɨrɨ aiwɨ soyɨ́né ɨ́wɨ́ meaarɨgɨ́áyɨ́ yarɨgɨ́ápa axɨ́pɨ́nɨŋɨ́ nero nánɨ aŋɨ́ riwá ɨ́wɨ́ meaarɨgɨ́áyɨ́yá aŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 18 Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ ámá wí “Jisaso e neararɨnɨ. E neararɨnɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiro ámáyɨ́ o xwɨyɨ́á uréwapɨyarɨŋɨ́yɨ́ nánɨ rɨxa dɨŋɨ́ nɨpɨkínɨro nɨ́nɨ Jisasomɨnɨ xɨ́dɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ wáyɨ́ nero ínɨmɨ omɨ pɨkianɨro nánɨ mekaxɨ́ nɨméra ugɨ́awixɨnɨ. \v 19 Sɨ́á ayɨ́ ayo sɨ́á órarɨ́ná o wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ Jerusaremɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nuro aŋɨ́ wíyo sá weagɨ́árɨnɨ. \s1 Pikɨ́na yɨweárɨŋagɨ wɨnɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 20 Jisaso wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ sá wegɨ́á wɨ́ápɨ tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmearo Jerusaremɨ nánɨ nurɨ́ná wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Íkɨ́á pikɨ́na mɨ́kɨ́ aí tɨ́nɨ rɨxa yeáyɨ́ yárɨ́agɨ nɨwɨnɨro \v 21 Pitao Jisaso agíná éɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ winɨ́agɨ mɨŋɨ́ sɨ́ŋá neánɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ai, nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, íkɨ́á pikɨ́na joxɨ agíná ramɨxárɨ́ɨ́na rɨxa yɨweánárɨnɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 22 o “Emɨmɨ́ nionɨ éápa awa enɨ epaxɨ́rɨnɨ.” nɨyaiwirɨ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né enɨ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́róa úpoyɨ. \v 23 Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ ‘Dɨ́wɨ́ rɨpá nɨja rawɨrawáyo opiéronɨ.’ rɨrɨ dɨŋɨ́ ná bɨnɨ morɨ xɨ́o rɨ́ɨ́pɨ ‘Xɨxenɨ imónɨnɨŋoɨ.’ yaiwirɨ nerɨ́náyɨ́, Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xɨxenɨ enɨŋoɨ. \v 24 Ayɨnánɨ soyɨ́né woxɨ woxɨ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ nɨwirɨ́ná ‘Nionɨ re emɨ́árɨnɨ.’ urɨro omɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro ‘Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́árɨnɨ.’ yaiwiro nerɨ́náyɨ́, oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. \v 25 Soyɨ́né woxɨ woxɨ éɨ́ nɨroro Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ nɨwirɨ́náyɨ́, ámá wí sɨpí seaikárɨ́áyɨ́ wikɨ́ mɨwónɨpa nero yokwarɨmɨ́ wiíɨ́rɨxɨnɨ. E nerɨ́náyɨ́, segɨ́ ápo aŋɨ́namɨ ŋweaŋo sɨpí soyɨ́né wimɨxɨ́ápɨ nánɨ enɨ yokwarɨmɨ́ seaiinɨ́árɨnɨ. \v 26 E mepa nerɨ́náyɨ́, aŋɨ́namɨ ŋweaŋo soyɨ́né maŋɨ́ pɨ́rɨ́ wiaíkigɨ́ápɨ nánɨ yokwarɨmɨ́ seaiinɨ́ámanɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “ ‘Nénɨ́ tɨ́ŋoxɨ imóneɨ.’ go rɨrɨŋoɨ?” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 27 Rɨxa Jerusaremɨ nɨrémoro Jisaso aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ ínɨmɨ aŋɨ́ emearɨ́ná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ omɨ nɨwímearo \v 28 re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Aga go rɨrɨ́agɨ ámá aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨŋwáiwá riwámɨ bɨ́ inarɨgɨ́áyo mɨxɨ́dámɨ́ éɨnigɨnɨ? Dɨŋɨ́ goyá tɨ́nɨ e éɨnigɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 29 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ enɨ yarɨŋɨ́ bɨ oseaimɨnɨ. Soyɨ́né nionɨyápɨ áwaŋɨ́ nɨránáyɨ́, nionɨ enɨ ‘E éɨrɨxɨnɨ.’ nɨrɨŋo nánɨ ananɨ áwaŋɨ́ searɨmɨ́ɨnɨ.” nurɨrɨ \v 30 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Yarɨŋɨ́ nionɨyá rɨpɨrɨnɨ. Jono wayɨ́ nɨneameaia wago aŋɨ́namɨ ŋweaŋoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ wayɨ́ nɨneameaia wagɨ́ranɨ? Xɨ́oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yagɨ́ranɨ? Nionɨyá apɨ nánɨ xámɨ áwaŋɨ́ nɨrɨ́poyɨ.” uráná \v 31 wiwanɨŋowa dɨŋɨ́ nɨmoro ínɨmɨ yarɨŋɨ́ re niga ugɨ́awixɨnɨ, “None ‘Jono Gorɨxo dɨŋɨ́ ukɨkayoŋagɨ yagɨ́rɨnɨ.’ áwaŋɨ́ e nurɨranénáyɨ́ o re nearɨnɨŋoɨ, ‘Pí nánɨ Jono searagɨ́pɨ nánɨ mɨkwɨ́ropa néra ugɨ́awixɨnɨ?’ nearɨnɨŋoɨ.” nɨrɨnɨro \v 32 ámɨ ínɨmɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “None ‘Jono xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ yagɨ́rɨnɨ.’ uranɨréwɨnɨ? Oweoɨ. Ámá sɨpɨ́á re epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ iwaŋɨ́ neaeapɨ́rɨxɨnɨ.” nɨrɨnɨro —Judayɨ́ nɨ́nɨ Jono nánɨ “Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ worɨ́anɨ?” yaiwiarɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ “Apɨ enɨ xɨxenɨ urɨpaxɨ́ mimónɨnɨ.” nɨrɨnɨro ámá iwaŋɨ́ neaeapɨ́rɨxɨnɨrɨ wáyɨ́ nero nánɨ áwaŋɨ́ murɨ́ \v 33 re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Oweoɨ, none majɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ́a Jisaso “Nionɨ enɨ ‘Joxɨ e éɨrɨxɨnɨ.’ nɨrɨŋo nánɨ áwaŋɨ́ wí nɨsearɨmɨméɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 12 \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ wainɨ́ omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨniarɨgɨ́áwa nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á wí ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwamɨ tɨ́nɨ Parisiowamɨ tɨ́nɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo wainɨ́ uraxɨ́ ɨwɨ́á nurɨrɨ xwɨ́ná nɨrorɨ wainɨ́ xegɨ́ iniɨgɨ́ nɨpɨ́rɨ́a nánɨ wainɨ́ sogwɨ́ xoyɨkímɨ́ enɨ́a nánɨ sɨ́ŋáyo óɨ́ nɨrɨxɨrɨ wainɨ́ omɨŋɨ́yo áwɨnɨmɨ aŋɨ́ awí ŋweapɨ́rɨ́a nánɨ seáyɨ émɨ nɨmɨra nɨpeyirɨ néɨsáná ámá wí sɨŋwɨ́ uwɨnaxɨ́dipɨ́rɨ́a nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Wainɨ́ sogwɨ́ niáɨ́ éánáyɨ́ bɨ soyɨ́né segɨ́ mearo nionɨ gɨ́ mearɨ emɨ́a nánɨ nionɨyá omɨŋɨ́ rɨpimɨ ananɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnipɨ́rɨ́áranɨ?’ nurɨmɨ aŋɨ́ wíyo ememɨnɨrɨ nánɨ nurɨ nɨŋweáɨsáná \v 2 wainɨ́ rɨxa niáɨ́ eŋáná xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á womɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, ‘Joxɨ nionɨyá wainɨ́ omɨŋɨ́yo nánɨ nurɨ iniɨgɨ́ wainɨ́ awa nionɨ nánɨ nimɨxɨrɨ iwajɨ́á niáríɨ́ápɨ nurápɨyauiɨ.’ urowárɨ́agɨ o nurɨ \v 3 omɨŋɨ́yo rémóáná awa re egɨ́awixɨnɨ. Ɨ́á nɨxero wé neáɨ́asáná anɨpáomɨ urowárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 4 Anɨpáomɨ urowárɨ́agɨ́a nánɨ omɨŋɨ́ xiáwo ámɨ xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á ámɨ womɨ urowáráná awa re egɨ́awixɨnɨ. Omɨ xegɨ́ mɨŋɨ́yo mɨŋɨ́ roro sɨpí wikárɨro wíagɨ́a \v 5 omɨŋɨ́ xiáwo ámɨ wo urowáráná omɨ nɨpɨkiro tɨ́agɨ́a o ámɨ wamɨ urowáráná wíyo iwaŋɨ́nɨ nearo wárɨro wíyo nɨpɨkiro tɨro néɨ́asáná eŋáná \v 6 ámɨ wo xegɨ́ xewaxo dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyiŋo sɨnɨ eŋagɨ omɨ nurowárɨrɨ́ná re rɨŋɨnigɨnɨ, ‘ “Gɨ́ íwo eŋagɨ nánɨ sɨpí wí mɨwimɨxɨpa nero arɨ́á wipɨ́ráoɨ.” nimónarɨnɨ.’ rɨ́ɨ́ aiwɨ \v 7 xewaxo rémóáná wainɨ́ omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨniarɨgɨ́áwa re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Íwɨ́ ro xanoyá dɨŋɨ́ tɨ́ŋo eŋagɨ nánɨ omɨŋɨ́ rɨpɨ nɨ́nɨ negɨ́pɨ meaanɨ́wá nánɨ opɨkianeyɨ.’ nɨrɨnɨro \v 8 omɨ ɨ́á nɨxero nɨpɨkiro omɨŋɨ́yo bɨ́anɨrɨwámɨnɨ moaigɨ́awixɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨrɨ \v 9 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Omɨŋɨ́ xiáwo omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨniarɨgɨ́áwamɨ pí winɨŋoɨ? O nɨbɨrɨ awamɨ xwɨrɨ́á nikɨxerɨ ámɨ sɨŋɨ́ wa sɨŋwɨ́ uwɨnipɨ́rɨ́a nánɨ wárɨnɨŋoɨ.” nurɨrɨ \v 10 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ewayɨ́ xwɨyɨ́á Bɨkwɨ́yo eánɨŋɨ́ rɨpɨ enɨ ɨ́á mɨropa egɨ́áranɨ? ‘Sɨ́ŋá aŋɨ́ mɨrarɨgɨ́áwa sɨ́ŋá awiaxɨ́ nánɨ pɨ́á nerɨ́ná wo “Sɨpírɨnɨ.” nɨrɨro emɨ móɨ́o nánɨ Gorɨxo “Sɨ́ŋá o tɨ́nɨ xámɨ nɨtɨrɨ́náyɨ́ aŋɨ́ eŋɨ́ neánɨrɨ naŋɨ́ imónɨnɨŋoɨ.” nɨrɨrɨ sɨ́ŋá o nɨmearɨ táná aŋɨ́ eŋɨ́ neánɨrɨ naŋɨ́ imónɨŋɨ́rɨnɨ. \v 11 Gorɨxo e éɨ́ eŋagɨ nánɨ nene sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná aga naŋɨ́ imónɨŋagɨ wɨnarɨŋwárɨnɨ.’ E eánɨŋɨ́pɨ soyɨ́né ɨ́á mɨropa egɨ́áranɨ?” urɨ́agɨ \v 12 awa “None nánɨ dɨŋɨ́ nɨneaiaiwirɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ rɨ́a neararɨnɨ?” nɨyaiwiro rɨxa ɨ́á oxɨraneyɨnɨrɨ éɨ́áyɨ́ ámá sɨpɨ́á Jisasomɨ arɨ́á wianɨro nánɨ o tɨ́ŋɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́á nánɨ wáyɨ́ nero nánɨ omɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Nɨgwɨ́ émáyo takisɨ́ nánɨ wiarɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Awa nuro ínɨmɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Omɨ pasánɨŋɨ́ nurɨrane yapɨ́ re uréwapɨyanɨ́wɨnɨ, ‘Nɨgwɨ́ nánɨ takisɨ́ émáyɨ́ nearáparɨgɨ́ápɨ sɨnɨ mɨnɨ wianɨréwɨnɨ? Mɨnɨ mɨwipa yanɨréwɨnɨ?’ uranɨ́wɨnɨ. O ‘Oweoɨ, sɨnɨ mɨnɨ mɨwipa époyɨ.’ ránáyɨ́, wauyowa omɨ ɨ́á nɨxero gwɨ́ yipɨ́ráoɨ. E mɨrɨpa nerɨ ‘Oyɨ, seyɨ́né mɨnɨ nɨwirɨ́ná apánɨ yarɨŋoɨ.’ ránáyɨ́, ámá sɨpɨ́áyɨ́ ámɨ arɨ́á bɨ mɨwí nero pɨ́nɨ wiárɨpɨ́ráoɨ.” nɨrɨnɨro Parisi wa tɨ́nɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨro emearɨgɨ́á wa tɨ́nɨ xwɨyɨ́á apɨ tɨ́nɨ pasánɨŋɨ́ uranɨro nánɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e urowáráná \v 14 awa omɨ nɨwímearo weyɨ́ numearɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, nɨnearéwapɨyirɨ́ná nepánɨ nearéwapɨyarɨŋoxɨrɨnɨ. Ámá ámɨnáowayá sɨŋwɨ́yo dánɨ aí xwɨyɨ́á ámɨ xegɨ́ bɨ mɨrɨ́ axɨ́pɨnɨ rarɨŋoxɨrɨnɨ. Sɨpí rɨrɨ naŋɨ́ rɨrɨ yarɨŋɨ́manɨ. Xwɨyɨ́á Gorɨxoyánɨ xɨxenɨ nearéwapɨyarɨŋɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Émáyɨ́yá mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisaoyɨ rɨnɨŋomɨ takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ mɨnɨ wiarɨŋwápɨ sɨnɨ mɨnɨ wiayanɨréwɨnɨ? Pɨ́nɨ wiáranɨréwɨnɨ? \v 15 Sɨnɨ ananɨ mɨnɨ wianɨréwɨnɨ? Mɨnɨ mɨwipa yanɨréwɨnɨ?” urɨ́agɨ́a aiwɨ o “Yapɨ́ nɨréwapɨyanɨro rɨnɨrarɨŋoɨ?” nɨyaiwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né pí nánɨ yapɨ́ pasánɨŋɨ́ níwapɨyarɨŋoɨ? Émáyɨ́yá monɨ́ bɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨ nɨmeámɨ bɨ́poyɨ.” nurɨrɨ \v 16 rɨxa nɨmeámɨ báná o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨgwɨ́ rɨpimɨ yoɨ́ goyá tɨ́nɨ sɨ́mɨmaŋɨ́ goyá tɨ́nɨ ŋweanɨ?” urɨ́agɨ awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Émáyɨ́yá mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisaoyá ŋweanɨ.” urɨ́agɨ́a \v 17 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sisaoyá sɨ́mɨmaŋɨ́ ŋweaŋagɨ nánɨ ayɨ́ oyárɨnɨ. Ayɨnánɨ mɨnɨ wíɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨrɨ ámá Gorɨxo xewanɨŋónɨŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ omɨ dɨŋɨ́ owɨkwɨ́rópoyɨnɨrɨ ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amɨpí Gorɨxoyánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ Gorɨxomɨ enɨ mɨnɨ wíɨ́rɨxɨnɨ.” uráná awa ududɨ́ ayá wí winɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Ámá ámɨ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Ámá Judayɨ́ wa Sajusiyɨ rɨnɨŋɨ́ wa —Sajusiowa re rarɨgɨ́áwa, “Ámá nɨpémáná eŋánáyɨ́ wí nɨwiápɨ́nɨmeapaxɨ́manɨ.” rarɨgɨ́áwarɨnɨ. Awa nɨbɨro Jisasomɨ nɨwímearo \v 19 mɨŋɨ́ niroro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, Moseso eŋíná nene nánɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ bɨ re nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́rɨnɨ, ‘Ámá wo sɨnɨ niaíwɨ́ memeá péánáyɨ́ xegɨ́ apɨxí sɨnɨ ŋweaŋánáyɨ́ péomɨ xexɨrɨ́meáowa wo niaíwɨ́ wiemeainɨ nánɨ aní meáwɨnɨgɨnɨ.’ e nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ.” nurɨmáná \v 20 ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨgɨ́awixɨnɨ, “Xexɨrɨ́meáowa wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú eŋáná wo apɨxɨ́ wí nɨmearɨ niaíwɨ́ memeá péánáyɨ́ \v 21 ámɨ xexɨrɨ́meáowa wo anímɨ nɨmearɨ o enɨ niaíwɨ́ memeá péánáyɨ́ \v 22 xexɨrɨ́meáowa ámɨ wo awaú egɨ́ípa axɨ́pɨ nerɨ \v 23 nowanɨ enɨ e néra nuro niaíwɨ́ wí memeá nɨpémáná eŋánáyɨ́ apɨxí enɨ peŋɨnigɨnɨ.” Ewayɨ́ xwɨyɨ́á Jisasomɨ e nurɨro yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Rɨ́wéná ámá pegɨ́á nɨ́nɨyɨ́ wiápɨ́nɨmeááná xexɨrɨ́meá wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú awa enɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ́ná apɨxɨ́ axímɨ meagɨ́áwa eŋagɨ nánɨ apɨxí go go meaŋagɨ wɨnanɨ́wárɨ́anɨ?” yarɨŋɨ́ e wíáná \v 24 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né xwɨyɨ́á Gorɨxoyá Bɨkwɨ́yo eánɨŋɨ́pɨ nánɨ nɨjɨ́á mimónɨpa ero eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋɨ́ Gorɨxoyápɨ nánɨ enɨ nɨjɨ́á mimónɨpa ero nero nánɨ xwɨyɨ́á wasɨwá rarɨŋoɨ. \v 25 Pegɨ́áyɨ́ nɨwiápɨ́nɨmearóná ámɨ meánɨpɨ́rɨ́ámanɨ. Aŋɨ́najɨ́ aŋɨ́namɨ ŋweáwa imónɨgɨ́ápa axɨ́pɨ e ŋweapɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 26 E nɨrɨrɨ aiwɨ segɨ́ dɨŋɨ́ ‘Pegɨ́áyɨ́ ámɨ wiápɨ́nɨmeapaxɨ́manɨ.’ yaiwiarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ xwɨyɨ́á bɨ osearɨmɨnɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pegɨ́áyɨ́ ámɨ nɨwiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ. Xwɨyɨ́á eŋíná Moseso íkɨ́á onɨmiánáɨna rɨ́á mɨnɨ́ ápiáwɨ́ wearɨŋagɨ wɨnɨŋɨ́pɨ nánɨ Bɨkwɨ́yo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ sɨnɨ ɨ́á mɨropa regɨ́awixɨnɨ? Moseso rɨ́á apimɨ sɨŋwɨ́ wɨnáná xegɨ́ xiáwowa Ebɨrɨ́amo tɨ́nɨ Aisako tɨ́nɨ Jekopo tɨ́nɨ awa pegɨ́ámɨ eŋáná aiwɨ omɨ Gorɨxo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ dɨxɨ́ ráwowa Ebɨrɨ́amo tɨ́nɨ Aisako tɨ́nɨ Jekopo tɨ́nɨ awayá Ŋwɨ́á imónɨŋáonɨrɨnɨ.’ E urɨ́agɨ nánɨ awa pegɨ́áwa aiwɨ wigɨ́ dɨŋɨ́ sɨnɨ sɨŋɨ́ imónɨŋagɨ́a nánɨ Gorɨxo ‘Awayá Ŋwɨ́áonɨrɨnɨ.’ rɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 27 O ámá xɨ́omɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro péɨ́á aí ayɨ́ sɨnɨ wigɨ́ Ŋwɨ́áorɨnɨ. Ámá xɨ́omɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ró pegɨ́á tɨ́nɨ sɨnɨ sɨŋɨ́ ŋweagɨ́á tɨ́nɨ aiwɨ wigɨ́ Ŋwɨ́áomanɨ. Soyɨ́né dɨŋɨ́ aga wasɨwá moarɨŋoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ gɨ́mɨnɨ gɨpɨ seáyɨ e imónɨnɨ?” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 28 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á wo nɨbɨrɨ Jisaso Sajusiowa tɨ́nɨ xwɨyɨ́á xɨmɨxɨmɨ́ ninɨro rɨnarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ Jisaso rɨxa píránɨŋɨ́ ureŋwɨpearɨŋagɨ arɨ́á nɨwirɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́ nɨyonɨ gɨ́mɨnɨ gɨpɨ seáyɨ e imónɨnɨ?” yarɨŋɨ́ e wíagɨ \v 29 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ rɨpɨrɨnɨ, ‘Isɨrerɨyɨ́né arɨ́á époyɨ. Negɨ́ Ámɨná Gorɨxo ná wonɨ onɨrɨnɨ. \v 30 Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nuyirɨ́ná onɨmiápɨ onɨmiápɨ muyipa époyɨ. Dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyiro dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro eŋɨ́ neánɨro xɨ́dɨro éɨ́rɨxɨnɨ.’ Ŋwɨ́ ikaxɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ apɨrɨnɨ. \v 31 Ámɨ axɨ́pɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́ bɨ rɨpɨrɨnɨ, ‘Ámá aŋɨ́ nemerɨ́ná sɨŋwɨ́ wɨnarɨŋɨ́yɨ́ nánɨ wará dɨxɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí siarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ dɨŋɨ́ sɨpí wirɨ́ɨnɨ.’ Ámɨ bɨ eánɨŋɨ́pɨ apɨrɨnɨ. Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́yɨ́ rɨpiaúmɨ wí seáyɨ e mimónɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 32 ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ meweŋo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, neparɨnɨ. Joxɨ xɨxenɨ mɨŋɨ́ nirorɨ re rɨ́ɨnɨ, ‘Gorɨxo ná wonɨ onɨrɨnɨ. Axɨ́pɨ ónɨŋɨ́ wo mimónɨnɨ. \v 33 Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nuyirɨ́ná dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyiro dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro eŋɨ́ neánɨro xɨ́dɨro erɨ́ɨnɨ. Ámá aŋɨ́ nemerɨ́ná sɨŋwɨ́ wɨnarɨŋɨ́yɨ́ nánɨ wará dɨxɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí siarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ dɨŋɨ́ sɨpí wirɨ́ɨnɨ.’ Joxɨ xɨxenɨ e rɨ́ɨnɨ. Ámá Gorɨxo nánɨ sipɨsipɨ́ bɨ mɨnɨ́ nonɨ rɨ́á nikeaárɨrónáranɨ, bɨ nɨnɨro rɨdɨyowá nɨyárɨrónáranɨ, nerɨ́náyɨ́ naŋɨ́ yarɨgɨ́á aiwɨ ámá Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ apiaúmɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ seáyɨ e imónɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 34 Jisaso ŋwɨ́ ikaxɨ́ meweŋo dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ nɨmorɨ naŋɨ́ e urarɨŋagɨ arɨ́á nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ dɨŋɨ́ sɨnɨ e nɨmóa nurɨ́náyɨ́ nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́rorɨ Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨ́e nánɨ páwipaxɨ́ imónɨrɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ ámɨ rɨ́wɨ́yo ámá nɨ́nɨ ayá urarɨŋagɨ nánɨ wí yarɨŋɨ́ ámɨ bɨ owimɨnɨrɨ mɨbɨpa egɨ́awixɨnɨ. \s1 “Kiraiso niaíwɨ́ goyáorɨnɨ?” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 35 O sɨnɨ Judayɨ́yá aŋɨ́ sipɨsipɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ nuréwapɨyirɨ́ná ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa pí nánɨ re rarɨgɨ́árɨnɨ, ‘Ámá nene yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ niwiarorɨ́ná sa xiáwo mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitoyáo imónɨnɨ́árɨnɨ.’ pí nánɨ rarɨgɨ́árɨnɨ? \v 36 Depito Gorɨxoyá kwíyɨ́ tɨ́nɨ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ́ná ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o nánɨ re nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ, ‘Gorɨxo gɨ́ Ámɨnáomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ wé náúmɨnɨ nɨŋwearɨ sɨŋwɨ́ nanɨrɨ ŋweaŋáná mɨxɨ́ sianɨro bɨ́áyo xopɨrárɨ́ rɨwiimɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ.’ \v 37 Depito rɨ́wamɨŋɨ́ apɨ nɨrɨrɨ nearɨ́ná arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o nánɨ ‘Gɨ́ Ámɨnáoyɨ́ rɨ́agɨ nánɨ arɨge nerɨ sa xegɨ́ xewaxo imónɨnɨ?” urɨ́agɨ ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ xegɨ́ xwɨyɨ́á arɨ́á nɨwiróná yayɨ́ winɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ mewegɨ́áwa yarɨgɨ́ápa mepanɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 38 O sɨnɨ nuréwapɨyirɨ́ná re nura uŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa yarɨgɨ́ápɨ mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Awa ámá weyɨ́ oneamépoyɨnɨrɨ rapɨrapɨ́ sepiá nɨyínɨmɨ aŋɨ́ emero ámá yayɨ́ ‘Ámɨnáoxɨnɨ́ onearɨ́poyɨnɨrɨ awí eánarɨgɨ́e aŋɨ́ emero \v 39 rotú aŋɨ́yo nɨpáwirɨ́náranɨ, aiwá imɨxarɨgɨ́e nɨŋwearɨ́náranɨ, sɨ́mɨ́ sɨ́mɨ́ e ŋwearo \v 40 apɨxɨ́ aníwamɨ amɨpí nɨ́nɨ ɨ́wɨ́ urápanɨro nánɨ ero ámá arɨ́á egɨ́e dánɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná anɨŋɨ́ nɨwia uro yarɨgɨ́ápɨ seyɨ́né mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Rɨ́wéná Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ nerɨ́ná awa xwɨyɨ́á xwé meárɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Apɨxɨ́ anɨ́ wí nɨgwɨ́ tɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 41 O sɨnɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ ínɨmɨ aŋɨ́ nemerɨ́ná nurɨ Gorɨxo nánɨ nɨgwɨ́ tayarɨgɨ́e orɨwámɨnɨ e éɨ́ nɨŋweámáná ámá obaxɨ́ nɨmúroayiróná nɨgwɨ́ tarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ nɨgwɨ́ xwé tɨ́gɨ́áyɨ́ xwé tarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨ́ɨsáná wɨnɨŋɨnigɨnɨ. \v 42 Apɨxɨ́ anɨ́ uyípeayɨ́ wí omɨ nɨmúrorɨ monɨ́ rɨ́á nɨŋɨ́ biaú tɨ́agɨ nɨwɨnɨmáná \v 43 xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ. Apɨxɨ́ anɨ́ amɨpí mayɨ́ rí Gorɨxo nánɨ nɨgwɨ́ onɨmiá ná biaúnɨ tɨ́ɨ́ aiwɨ ámá nɨ́nɨ tɨ́áyo seáyɨ e imónɨnɨ. \v 44 Ámá nɨgwɨ́ xwé tɨ́áyɨ́ ná sɨnɨ nɨweŋáná obaxɨ́ tarɨŋagɨ́a aiwɨ apɨxɨ́ ríyɨ́ mayí eŋagɨ aiwɨ xegɨ́ nɨgwɨ́ aiwá nánɨ bɨ́ epaxɨ́pɨ nɨ́nɨ tɨŋoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 13 \s1 “Aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá pɨneapɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ warɨ́ná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa wo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, aŋɨ́ awiaxɨ́ ikwɨ́rónɨrɨ sɨ́ŋá naŋɨ́ nɨŋweaxa urɨ eŋɨ́ eyɨ́ sɨŋwɨ́ wɨneɨ.” uráná \v 2 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aŋɨ́ xwé tɨyɨ́ sɨŋwɨ́ rɨwɨnɨŋɨnɨ? Rɨ́wéná sɨ́ŋá kɨkírónɨŋɨ́ rɨpɨyɨ́ womɨ seáyɨ e ikwiárɨnɨnɨ́ámanɨ. Nɨ́nɨ nɨkwierómioanɨ́árɨnɨ.” nurɨmɨ ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Xeanɨŋɨ́ xámɨ wímeanɨ́ápɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 3 O dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ Oripiyɨ rɨnɨŋɨ́yo nɨŋwearɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́á pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ yapɨ́ámɨnɨ wenɨŋɨ́ nero ŋweaŋáná wiepɨsarɨŋɨ́ Pitao tɨ́nɨ Jemiso tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ Adɨruo tɨ́nɨ wigɨ́pɨ \v 4 yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ ‘Sɨ́ŋá womɨ seáyɨ e ikwiárɨnɨ́ámanɨ. Nɨkwierónowinɨ́árɨnɨ.’ nearɨ́ɨ́pɨ gíná imónɨnɨ́árɨnɨ? Sɨŋwɨ́ ayo nɨwɨnɨrane ‘Rɨxa nimónɨnɨ aŋwɨ ayorɨ́anɨ?’ yaiwianɨ́wá nánɨ pí ekɨyiŋɨ́ neainɨnɨ́árɨnɨ? Ekɨyiŋɨ́ neainɨnɨ́ápɨ nánɨ áwaŋɨ́ neareɨ.” urɨ́agɨ́a \v 5 o áwaŋɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wí yapɨ́ searéwapɨyanɨro epɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 6 Ámá obaxɨ́ wo wo nɨbayiro yoɨ́ nionɨyá nɨrɨnɨro yapɨ́ re searéwapɨyanɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Yeáyɨ́ seayimɨxemeámɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaroŋáonɨrɨnɨ.’ searéwapɨyanɨro éáná ámá obaxɨ́ ‘Nepaxɨnɨ.’ nɨyaiwiro xeŋwɨ́yo xɨ́dɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Ayɨnánɨ nionɨ seararɨŋápɨ dɨŋɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 7 Seyɨ́né ‘Aŋɨ́ ayo mɨxɨ́ inarɨŋoɨ.’ ránáyɨ́, xwɨyɨ́á imɨŋɨ́ ‘Aŋɨ́ wúmɨ mɨxɨ́ inarɨŋoɨ.’ rɨnɨméánáyɨ́, wáyɨ́ mepanɨ. Mɨxɨ́ ayɨ́ xámɨ niga nurɨ aiwɨ sɨ́á yoparɨ́ Jisasonɨ weapɨmɨ́áyi sɨnɨrɨnɨ. \v 8 Ámá gwɨ́ wɨrí nɨwiápɨ́nɨmearo wínɨyɨ́ tɨ́nɨ mɨxɨ́ inɨro ero mɨxɨ́ ináyɨ́ wí nɨwiápɨ́nɨmearo wí tɨ́nɨ mɨxɨ́ inɨro ero aŋɨ́ wíyɨ́ wíyo pobonɨ́ erɨ aŋɨ́ wámɨ agwɨ́ nánɨ ikeamónɨro yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná dɨŋɨ́ re yaiwipɨ́rɨ́á nánɨ ‘Rɨ́wéná xwé enɨ́a nánɨ iwamɨ́ó ríyɨ́ rɨyarɨnɨ?’ yaiwipɨ́rɨ́a nánɨ seararɨŋɨnɨ. Apɨxɨ́ niaíwɨ́ nɨxɨrɨrɨ́ná dɨŋɨ́ re yaiwiarɨgɨ́ápa ‘Rɨ́wéná rɨ́nɨŋɨ́ xwé nimɨnɨrɨ nánɨ iwamɨ́ó rɨniarɨnɨ?’ yaiwiarɨgɨ́ápa soyɨ́né enɨ nionɨ rarɨŋápɨ nɨwɨnɨrɨ́ná re yaiwíɨ́rɨxɨnɨ, ‘Rɨ́wéná xeanɨŋɨ́ xwé neaímeanɨ́árɨ́anɨ?’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 9 Nionɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamopɨ́rɨxɨnɨrɨ nionɨ seararɨŋápɨ sɨ́mɨ́mɨnɨ tɨro awínɨŋɨ́ ŋwearo éɨ́rɨxɨnɨ. Seyɨ́né nionɨ nɨxɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ ámá wí pɨ́rɨ́ owiaíkianeyɨnɨro ɨ́á nɨseaxero negɨ́ Judayɨ́yá opisɨ́ aŋɨ́yo seawárɨro rotú aŋɨ́ neneyáyo dánɨ iwaŋɨ́ seamépero epɨ́rɨ́árɨnɨ. Mɨxɨ́ ináyɨ́ tɨ́nɨ gapɨmanɨ́ tɨ́nɨ ayɨ́yá sɨŋwɨ́yo dánɨ enɨ nɨseaurárɨmáná xwɨrɨxɨ́ seamepɨ́rɨ́á eŋagɨ aiwɨ nionɨ nánɨ sɨnɨ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 10 Xwɨyɨ́á nionɨ nánɨ yayɨ́ seainarɨŋɨ́pɨ ámá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí nɨ́nɨ arɨ́á wigɨ́ámɨ eŋáná ámɨ weapɨmɨ́árɨnɨ. \v 11 Ayɨ́ ɨ́á nɨseaxero opisɨ́ aŋɨ́yo seawáráná ayá sɨ́wɨ́ nɨsearorɨ ‘Pɨ́né arɨre uranɨréwɨnɨ?’ mɨyaiwipa éɨ́rɨxɨnɨ. Íná Gorɨxo pí pí nánɨ searɨ́ɨ́yɨ́ ananɨ kwíyɨ́ oyápimɨ dánɨ urɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 12 Xexɨrɨ́meá wo nɨwiápɨ́nɨmearɨ xexɨrɨ́meáomɨ opɨkípoyɨnɨrɨ ɨ́á nɨxerɨ opisɨ́ aŋɨ́yo wárɨrɨ xanowa enɨ wigɨ́ niaíwɨ́ opɨkípoyɨnɨrɨ ɨ́á nɨxero opisɨ́ aŋɨ́yo wárɨro niaíwɨ́yɨ́ enɨ xanɨyaúmɨ opɨkípoyɨnɨrɨ wárɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 13 Seyɨ́né yoɨ́ nionɨyá nɨrɨro xɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ wikɨ́ nɨseaónɨro sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ seaipɨ́rɨ́árɨnɨ. E seaipɨ́rɨ́á eŋagɨ aiwɨ gɨyɨ́ gɨyɨ́né eŋɨ́ neánɨro nionɨ nɨxɨ́dɨro anɨŋɨ́ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roro nerɨ́náyɨ́, sɨ́á yoparɨ́ nionɨ ámɨ bɨmɨ́áyi Gorɨxo ananɨ yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́árɨnɨ. \s1 Ámá wo ŋwɨ́á imónɨŋe xórórɨ́ enɨ́íná nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 “Seyɨ́né ámá sɨpí seaikárɨŋo ŋwɨ́á imónɨŋe xórórɨ́ nerɨ xwɨrɨ́á ikɨxéagɨ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́ ámá Judia pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ dɨ́wɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ éɨ́ yíɨ́rɨxɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ ɨ́á roarɨgɨ́áyɨ́ dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ móɨ́rɨxɨnɨ. \v 15 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ aŋɨ́ waíwɨ́yo nɨpeyiro seáyɨ́mɨnɨ mɨrɨnɨŋiwámɨ nɨŋwearo ‘Sɨpí neaikárɨŋo rɨxa ŋwɨ́á imónɨŋe xwɨrɨ́á ikɨxéɨ́rɨnɨ.’ rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ́náyɨ́ nɨwiápɨ́nɨmeámáná amɨpí ínɨmɨ aŋɨ́ mɨrɨnɨŋiwámɨ weŋɨ́pɨ meaanɨro nánɨ mɨpáwipa sa dɨ́wɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ aŋɨ́nɨ éɨ́ yíɨ́rɨxɨnɨ. \v 16 Ámá aiwá omɨŋɨ́yo yarɨgɨ́áyɨ́ enɨ arɨ́á e nɨwirɨ́náyɨ́ ámɨ iyɨ́á meaanɨro nánɨ aŋɨ́ e nánɨ mupa sa dɨ́wɨ́yo nánɨ éɨ́ yíɨ́rɨxɨnɨ. \v 17 Íná apɨxɨ́ niaíwɨ́ agwɨ́ egɨ́íwa tɨ́nɨ sɨnɨ niaíwɨ́ amɨŋɨ́ narɨgɨ́íwa tɨ́nɨ aŋɨ́nɨ éɨ́ upaxɨ́ meŋagɨ nánɨ aweyɨ. Arɨge aŋɨ́nɨ dɨ́wɨ́yo nánɨ éɨ́ yipɨ́rɨ́árɨ́anɨ? \v 18 Aŋɨ́nɨ éɨ́ mupaxɨ́ neaimónɨnɨgɨnɨrɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ re urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ, ‘Íná imɨŋɨ́ mɨrɨpa éwɨnɨgɨnɨ.’ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 19 Gorɨxo xwɨ́á imɨxɨrɨ aŋɨ́na imɨxɨrɨ eŋɨ́ e dánɨ ámá xeanɨŋɨ́ nimóga bagɨ́a aiwɨ sɨpí seaikárɨŋo ŋwɨ́á imónɨŋe xwɨrɨ́á ikɨxéáná xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ seaikárɨnɨ́árɨnɨ. Xeanɨŋɨ́ íná imónɨnɨ́ápɨ tɨ́nɨ ámɨ wí xɨxenɨ imónɨnɨ́á menɨnɨ. \v 20 Gorɨxo ‘Xeanɨŋɨ́ apɨ aŋɨ́nɨ pɨ́nɨ owiárɨnɨ.’ mɨyaiwipa nerɨ́náyɨ́ ámá nɨ́nɨ mɨŋweapaxɨ́rɨnɨ. Ámá xɨ́o eyíroárɨŋɨ́yɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ nánɨ ‘Xeanɨŋɨ́ apɨ aŋɨ́nɨ anɨpá oimónɨnɨ.’ yaiwinɨ́á eŋagɨ nánɨ apaxɨ́ mé pɨ́nɨ wiárɨnɨ́árɨnɨ. \v 21 Xeanɨŋɨ́ apɨ seaímeááná ámá wí ‘Ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o jɨ́iwo ŋweanɨ.’ ránáyɨ́ranɨ, ‘Riwo ŋweanɨ.’ ránáyɨ́ranɨ, arɨ́á mɨwipa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 22 Wí epaxɨ́ eŋánáyɨ́, ámá Gorɨxo eyíroárɨŋɨ́yo yapɨ́ wíwapɨyanɨro nerɨ́ná nepa mimónɨpa nero aí ‘Arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaroŋáonɨrɨnɨ.’ nurɨmáná emɨmɨ́ ero ayá rɨwamónɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́pɨ ero epɨ́rɨ́árɨnɨ. Wí nepa mimónɨpa nero aí ‘Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨŋáonɨrɨnɨ.’ urɨro emɨmɨ́ ero ayá rɨwamónɨpaxɨ́pɨ ero epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 23 Amɨpí rɨ́wéná imónɨnɨ́ápɨ nánɨ rɨxa áwaŋɨ́ searɨ́agɨ yapɨ́ seaíwapɨyipɨ́rɨxɨnɨrɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmoro éɨ́rɨxɨnɨ. \s1 Ámá imónɨŋo aŋɨ́namɨ dánɨ weapɨnɨ́ápɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 24 Xeanɨŋɨ́ apɨ nɨpɨnɨ rɨxa nɨseaímeámáná eŋáná sogwɨ́ sɨ́á yinɨrɨ emá wɨ́á mónɨpa erɨ \v 25 siŋɨ́ aŋɨ́namɨ dánɨ exweánowirɨ amɨpí eŋɨ́ eánɨŋɨ́ aŋɨ́namɨ eŋɨ́yɨ́ úpɨyinɨrɨ nemáná eŋáná \v 26 ámá imónɨŋáonɨ eŋɨ́ neánɨrɨ agwɨ́yo dánɨ wɨ́á nókía weaparɨŋagɨ nanɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 27 Nanáná aŋɨ́najɨ́ ámá Gorɨxo eyíroárɨŋɨ́ xwɨ́á rɨrímɨ nɨrímɨnɨ aŋɨ́ gɨmɨ ŋweagɨ́áyo wirɨmeaemepɨ́rɨ urowárɨmɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ íkɨ́á pikɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 28 E nurɨrɨ́ná ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Íkɨ́á pikɨ́yɨ rɨnɨŋɨ́yɨ́ reŋɨ́ sɨŋɨ́ neánɨro mɨŋɨ́ ináná ‘Xwiogwɨ́ rɨxarɨ́anɨ?’ yaiwiarɨgɨ́árɨnɨ. \v 29 Pikɨ́yɨ́nɨŋɨ́ xwiogwíná nánɨ nɨjɨ́á imónɨpɨ́rɨ yarɨŋɨ́pa xwɨyɨ́á nionɨ ekɨyiŋɨ́ nánɨ searɨ́áyɨ́ rɨxa imónarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́ dɨŋɨ́ re yaiwíɨ́rɨxɨnɨ, ‘Jisaso rɨxa nɨweapɨrɨ nánɨ rɨyarɨnɨ? Rɨxa aŋɨ́ ɨ́wí énɨŋɨ́ rónapɨnɨ.’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 30 Nepa seararɨŋɨnɨ. Ámá gwɨ́ axɨ́ rɨrí sɨnɨ anɨpá mimónɨpa eŋáná nionɨ searɨ́ápɨ wí surɨ́má mimónɨpa nerɨ nɨpɨnɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́árɨnɨ. \v 31 Xwɨ́á tɨ́nɨ aŋɨ́na tɨ́nɨ anɨpá imónɨnɨ́á eŋagɨ aiwɨ xwɨyɨ́á nionɨyá wí surɨ́má imónɨnɨ́ámanɨ. \s1 Jisaso weapɨnɨ́áyi nánɨ ámá nɨ́nɨ wo nɨjɨ́á mimónɨnɨ. \p \v 32 Nionɨ ámɨ gínɨ gíná nɨweapɨmɨ́a nánɨyɨ́ ámá nɨ́nɨ aiwɨ wo nɨjɨ́á mimónɨnɨ. Aŋɨ́najɨ́ aiwɨ nionɨ aiwɨ majɨ́á imónɨŋwɨnɨ. Sa gɨ́ áponɨ nɨjɨ́árɨnɨ. \v 33 Ayɨnánɨ dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ nɨmoro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. Nionɨ gínɨ gíná nɨweapɨmɨ́a nánɨ seyɨ́né majɨ́á imónɨŋagɨ́a nánɨ xwayɨ́ nanɨrɨ ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨrɨ \v 34 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nɨweapɨmɨ́a nánɨyɨ́ rénɨŋɨ́ imónɨnɨ. Ámá wo aŋɨ́ wímɨ urɨ́nɨmɨnɨrɨ nurɨ́ná xɨnáíwánɨŋɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwa o omɨ ‘Nionɨ úáná omɨŋɨ́ joxɨ niiarɨŋɨ́pɨ píránɨŋɨ́ niíɨrɨxɨnɨ.’ nura uŋɨnigɨnɨ. E nerɨ́ná womɨ ‘Aŋɨ́ ɨ́wí e awí roarɨŋoxɨ xwayɨ́ nanɨrɨ awí róɨrɨxɨnɨ.’ urɨŋo eŋɨ́pɨ \v 35 soyɨ́né axɨ́pɨ éɨ́rɨxɨnɨ. O ‘Aŋɨ́ xiáwo gínɨ gíná bɨnɨrɨ́enɨŋoɨ?’ nɨyaiwirɨ ‘Sɨ́ápɨ tɨ́nɨ bɨnɨrɨ́enɨŋoɨ? Árɨ́wegɨ́yo bɨnɨrɨ́enɨŋoɨ? Karɨ́karɨ́ rɨ́aiwá rarɨ́ná bɨnɨrɨ́enɨŋoɨ? Wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ bɨnɨrɨ́enɨŋoɨ?’ nɨyaiwia nurɨ majɨ́á nimónɨrɨ nánɨ \v 36-37 o nionɨ sá weŋáná nímeanɨgɨnɨrɨ anɨŋɨ́ xwayɨ́ nanɨrɨ awí roarɨŋɨ́pa nɨyɨ́nénɨ enɨ nionɨ weapɨmɨ́a nánɨ píránɨŋɨ́ dɨŋɨ́ nɨmoro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. Seyɨ́né enɨ maiwí nikárɨga warɨŋagɨ́a sɨŋwɨ́ seanɨmɨgɨnɨrɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 14 \s1 Jisaso nánɨ mɨxɨ́ megɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Rɨxa sɨ́á wɨyaú óráná sɨ́á eŋíná aŋɨ́najo Judayo múroŋɨ́ nánɨ bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ iwamɨ́ó narɨgɨ́áyi —Eŋíná sɨ́á ayi Judayo Isipɨyɨ́ mɨxɨ́ ináyo ɨ́á xeŋwɨrárɨŋáná Gorɨxo niaíwɨ́ xámɨŋɨ́ nɨ́nɨ opɨkímɨnɨrɨ aŋɨ́najɨ́ oyáo urowárɨŋɨ́ aiwɨ Judayɨ́ Gorɨxo ŋwɨ́ ikaxɨ́ urɨ́ɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nerɨ bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ úrapí nimɨxɨro nɨnɨro sipɨsipɨ́ nɨpɨkiro ówaŋɨ́yo ragɨ́ xópé yárɨ́á eŋagɨ nánɨ aŋɨ́najo ayo múroŋɨnigɨnɨ. Ayɨnánɨ xwiogwɨ́ o o pwéáná Judayɨ́ Gorɨxo eŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ mɨwinɨpa enɨgɨnɨrɨ sipɨsipɨ́ nɨpɨkiro bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ úrapí nimɨxɨro narɨgɨ́árɨnɨ. Rɨxa sɨ́á wɨyaú óráná sɨ́á aŋɨ́najo Judayo múroŋɨ́ nánɨ bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ iwamɨ́ó narɨgɨ́áyi imónɨnɨ́a eŋáná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ awa Jisasomɨ arɨge ínɨmɨ ɨ́á nɨxɨrɨro pɨkianɨréwɨnɨro ínɨmɨ mekaxɨ́ nɨmero \v 2 re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Sɨ́á ayimɨ ámá nɨ́nɨ aiwá imɨxanɨro epɨ́royɨ́ egɨ́áyimɨ ayɨ́ mɨxɨ́ épɨ́mɨxamoanɨgɨnɨrɨ mɨpɨkipa éwanɨgɨnɨ.” rɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Apɨxɨ́ wí omɨ werɨxɨ́ wiwayɨmoŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 3 Jisaso ámɨ aŋɨ́ yoɨ́ Betani nánɨ nurɨ Saimono peyɨyɨ́ imónagoyá aŋɨ́yo nɨŋwearɨ aiwá narɨ́ná apɨxɨ́ wí werɨxɨ́ dɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́ sɨxɨ́ wá —Sɨxɨ́ awá nɨgwɨ́ aga xwé roŋɨ́wárɨnɨ. Awá nɨmeámɨ nɨbɨrɨ ɨ́á nóxayimɨxɨrɨ Jisasomɨ mɨŋɨ́yo iwayɨmóáná \v 4 wa wikɨ́ dɨŋɨ́ nɨwiaiwiro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Í pí nánɨ werɨxɨ́ nɨgwɨ́ xwé roŋɨ́pɨ xwɨrɨ́á ikɨxearɨnɨ? \v 5 Nene werɨxɨ́ apɨ nɨgwɨ́ nánɨ bɨ́ nerɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, nɨgwɨ́ K300 seáyɨ e nɨmearane ámá uyípeayɨ́yo arɨrá nɨwirane mɨnɨ wipaxɨ́rɨnɨ.” nɨrɨnɨro ímɨ mɨxɨ́ urarɨ́ná \v 6 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xe oenɨ. Pí nánɨ ayá wí urarɨŋoɨ? Í naŋɨ́ niarɨnɨ. \v 7 Ámá uyípeayɨ́ sɨnɨ seyɨ́né tɨ́nɨ anɨŋɨ́ ŋweapɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ gínɨ gíná ‘Ayo arɨrá owianeyɨ?’ nɨrɨrɨ́ná ananɨ arɨrá wipaxɨ́rɨnɨ. E nerɨ aiwɨ nionɨ seyɨ́né tɨ́nɨ nawínɨ anɨŋɨ́ re ŋweámɨ́ámanɨ. \v 8 Í ‘Arɨge nerɨ́ná Jisasomɨ arɨrá wimɨ́árɨ́anɨ?’ nɨyaiwirɨ xwárɨpáyo nɨtɨpɨ́rɨ eŋagɨ nánɨ anɨŋɨ́nɨ xámɨ gɨ́ waráyo xópé niárarɨnɨ. \v 9 Nepa seararɨŋɨnɨ. Xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ amɨ gɨmɨ xwɨyɨ́á nionɨ nánɨ yayɨ́ seainarɨŋɨ́pɨ wáɨ́ nemero nurɨmerɨ́ná apɨxɨ́ rí nionɨ werɨxɨ́ dɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́ rɨpɨ niwayɨmóɨ́pɨ nánɨ enɨ repɨyɨ́ wíáná ‘Jisasomɨ apɨxɨ́ wí e iyí reŋɨnigɨnɨ?’ yaiwipɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Judaso mɨyɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 10 Jisasoyá wiepɨsarɨŋɨ́ wo, Isɨkariotɨ dáŋɨ́ Judasoyɨ rɨnɨŋo apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowamɨ Jisaso nánɨ mɨyɨ́ urɨmɨnɨrɨ nurɨ nɨwímearɨ \v 11 mɨyɨ́ uráná awa yayɨ́ nero apaxɨ́ mé re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Nɨgwɨ́ siapanɨ́wɨnɨ.” urɨ́agɨ́a Judaso nurɨ Jisaso xegɨ́pɨ ŋweáage awa ananɨ ɨ́á xɨrɨpɨ́rɨ́e sɨŋwɨ́ wɨnárɨmɨnɨrɨ omɨ sɨŋwɨ́ wɨnaxɨ́dɨmeŋɨnigɨnɨ. \s1 Aiwá Aŋɨ́najɨ́ Múroŋɨ́yi nánɨ nɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 12 Bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ iwamɨ́ó narɨgɨ́íná rɨxa aŋɨ́najo Judayo sɨ́á ayimɨ múroŋɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ mopɨ́rɨ nánɨ sipɨsipɨ́ miá pɨkiarɨ́ná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa Jisasomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ge nurane aiwá aŋɨ́najo neamúroŋɨ́yi nánɨ rɨ́á yeaarɨŋwápɨ joxɨ tɨ́nɨ nawínɨ nanɨ́pɨ rɨyamɨ́ yáranɨ́wɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 13 o wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ waúmɨ nurowárɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jerusaremɨ nánɨ nuri aŋɨ́yo áwɨnɨmɨ ámá wo iniɨgɨ́ sɨxɨ́ nɨxɨrɨmɨ warɨŋagɨ órórɨ́ ninɨrónáyɨ́ númɨ úisixɨnɨ. \v 14 Númɨ nuri aŋɨ́ o páwíiwámɨ awagwí enɨ nɨpáwiri aŋɨ́ xiáwomɨ yarɨŋɨ́ re wíisixɨnɨ, ‘Yearéwapɨyarɨŋo re rɨ́ɨnigɨnɨ, “Gɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ aiwá Aŋɨ́najo Neamúroŋɨ́yi nánɨ nɨnɨrɨ́ná aŋɨ́ awawá gɨwámɨ dánɨ nanɨréwɨnɨ?” rɨ́ɨnigɨnɨ.’ uráná \v 15 o aŋɨ́ awawá seáyɨmɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́wá íkwiaŋwɨ́ nɨ́nɨ rɨxa píránɨŋɨ́ imɨxárɨnɨŋɨ́wá sɨwá eainɨŋoɨ. E eaíáná awagwí e aiwá none nánɨ rɨyamɨ́ éisixɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 16 awaú nɨpeyeari aŋɨ́pimɨ nánɨ nuri Jisaso urɨ́ɨ́pa xɨxenɨ neri aiwá Aŋɨ́najo Múroŋɨ́yi nánɨ rɨyamɨ́ egɨ́isixɨnɨ. \p \v 17 Sɨ́ápɨ tɨ́nɨ Jisaso tɨ́nɨ wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú tɨ́nɨ awaú aiwá rɨyamɨ́ éɨ́íe nánɨ nuro \v 18 aŋɨ́yo nɨpáwiro nɨŋwearo aiwá nɨnɨróná Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nepa seararɨŋɨnɨ. Aiwá narɨŋwá rone woxɨ nionɨ nánɨ mɨyɨ́ nurɨrɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 19 awa ayá sɨpí wíagɨ wo wo re urayigɨ́awixɨnɨ, “Nionɨmanɨ. Nionɨmanɨ.” urayarɨ́ná \v 20 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wé wúkaú sɨkwɨ́ waú egɨ́oyɨ́né woxɨrɨnɨ. Soyɨ́né nionɨ tɨ́nɨ múyo eagwianarɨŋwáone woxɨrɨnɨ. \v 21 Woxɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá ámá imónɨŋáonɨ nánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nirɨ́ɨnɨ. Ámá imónɨŋáonɨ nánɨ mɨyɨ́ urɨ́oxɨyɨ́ sɨ́á wɨyi joxɨ majɨ́á rórɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ aweyɨ! Xɨnáí omɨ mɨxɨrɨpa nerɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, naŋɨ́ imónɨmɨnɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Rɨpɨ gɨ́ warárɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 22 Sɨnɨ aiwá nɨnɨróná o bisɨ́kerɨ́á bɨ nɨmearɨ Gorɨxomɨ apɨ nánɨ yayɨ́ nɨwimáná kwɨkwɨrɨmɨ́ nerɨ yaŋɨ́ nɨwia nurɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨrápɨ́poyɨ. Rɨpɨ gɨ́ warárɨnɨ.” nurɨmáná \v 23 wainɨ́ iniɨgɨ́ kapɨxɨ́ wá nɨmearɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwirɨ awamɨ mɨnɨ wíáná nowanɨ nɨga warɨ́ná \v 24 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wainɨ́ rɨpɨyɨ́ gɨ́ ragɨ́rɨnɨ. Nionɨ ámá nɨ́nɨ nánɨ nɨpɨkíáná ragɨ́ nionɨyá xwɨ́áyo pwarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná soyɨ́né re yaiwipɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Xwɨyɨ́á sɨŋɨ́ “Nionɨ nɨperɨŋɨ́pimɨ dánɨ yeáyɨ́ seayimɨxemeámɨ́árɨnɨ.” réroárɨŋɨ́yɨ́ neparɨnɨ.’ yaiwipɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 25 Nepa seararɨŋɨnɨ, ‘Nionɨ iniɨgɨ́ wainɨ́ ámɨ wí mɨnɨ́ néra núɨsáná Gorɨxo rɨxa xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́e ŋweaŋáná ámɨ sɨŋɨ́ nɨmɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 26 soŋɨ́ bɨ nɨrɨmowa nɨpeyearo dɨ́wɨ́ Oripiyo nánɨ ugɨ́awixɨnɨ. \s1 “Pitaoxɨ rɨ́wɨ́ nɨmorɨ́ɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 27 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ewayɨ́ xwɨyɨ́á nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́ rɨpɨ arɨ́á nípoyɨ, ‘Gorɨxo sipɨsipɨ́ mearɨŋomɨ pɨkioreawáráná sipɨsipɨ́ nɨ́nɨ wɨwínɨ umiamonɨŋoɨ.’ E nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ soyɨ́né wáyɨ́ nero nionɨnɨ niepɨsamopɨ́ráoɨ. \v 28 E nerɨ aiwɨ nionɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmeámáná Gariri pɨropenɨsɨ́yo xámɨ seameámɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 29 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá nɨ́nɨ siepɨsamopɨ́rɨ aiwɨ nionɨ wí e emɨméɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 30 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nepa rɨrarɨŋɨnɨ. Sɨ́á rɨyimɨ karɨ́karɨ́ sɨnɨ rɨ́aiwá biaú mɨrɨpa eŋáná jɨwanɨŋoxɨ biaú bɨ re rayirɨ́ɨnɨ, ‘Jisaso tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨŋá wonɨmanɨ.’ biaú bɨ rayirɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 31 Pitao arɨ́kí re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wa nionɨ tɨ́nɨ nawínɨ nɨyeapɨkirɨ aiwɨ nionɨ wí ‘Jisaso nánɨ majɨ́onɨrɨnɨ.’ rɨmɨméɨnɨ.” urarɨ́ná wiepɨsarɨŋɨ́ wɨ́a enɨ axɨ́pɨ rɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Ojɨkwɨ́íyo dánɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 32 Awa ojɨkwɨ́í yoɨ́ Gesemaniyo nɨrémoro Jisaso wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ wimɨ nánɨ yimɨ soyɨ́né re ŋweápoyɨ.” nurɨrɨ \v 33 Pitaomɨ tɨ́nɨ Jemisomɨ tɨ́nɨ Jonomɨ tɨ́nɨ nɨwirɨmeámɨ nurɨ́ná ayá sɨ́wɨ́ nurorɨ dɨŋɨ́ rɨ́á uxearɨŋagɨ \v 34 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨŋɨ́ rɨ́á nɨxearɨŋagɨ nánɨ rɨxa nɨpepaxɨ́ niarɨnɨ. Soyɨ́né re xwayɨ́ nanɨro ŋweápoyɨ.” nurɨmɨ \v 35 jɨ́amɨnɨ e onɨmiápɨ nurɨ mɨŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rorɨ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ nɨwirɨ́ná imónɨpaxɨ́ eŋánáyɨ́ awa mɨnɨpɨkí wiárɨ́ onɨmúrɨ́poyɨnɨrɨ Gorɨxomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 36 “Gɨ́ ápe, joxɨ ananɨ mepaxɨ́ wí mimónɨnɨ. Nɨpɨkianɨro yarɨgɨ́á iniɨgɨ́ yíkɨ́ yarɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ rɨpɨ ananɨ emɨ nɨmamorɨréɨnɨ? Nionɨ yarɨŋɨ́ nɨsirɨ aiwɨ gɨ́ dɨŋɨ́ xɨ́dɨmɨméɨnɨ. Dɨxɨ́ dɨŋɨ́ pí pí yaiwíɨ́yɨ́ nɨrɨxɨ́dɨmɨ́ɨnɨ.” Gorɨxomɨ e nurɨmɨ \v 37 nɨbɨrɨ wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Awa sa weŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ Pitaomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Saimonoxɨ sá rɨweŋɨnɨ? Wenɨŋɨ́ nero onɨmiápɨ mɨŋweapaxɨ́ rɨseaimónarɨnɨ? \v 38 Obo nɨbɨrɨ yapɨ́ seaíwapɨyinɨgɨnɨ. Sɨŋwɨ́ nanɨrɨ nɨŋwearo Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨ́poyɨ. Dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ananɨ ‘Jisasomɨ pí pí wímeáɨ́yɨ́ xɨ́danɨ́wɨnɨ.’ nɨyaiwiro aiwɨ segɨ́ wará nánɨ ayá nɨrɨmɨxɨnɨro nánɨ éɨ́ seainɨnɨŋoɨ.” nurɨmɨ \v 39 nurɨ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ wíɨ́pɨ axɨ́pɨ ámɨ nɨwimáná \v 40 ámɨ nɨbɨrɨ awa wigɨ́ sɨŋwɨ́ sipɨ́xɨpɨ́xɨ́ winarɨŋagɨ nánɨ sá órówapɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ xwɨyɨ́á bɨ murɨ́agɨ́a nɨwɨnɨrɨ ámɨ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ wimɨnɨrɨ nurɨ nɨŋweaŋɨsáná \v 41 nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨnɨ sá riwoyɨ́né rɨweŋoɨ? Kikiɨ́á rɨyarɨŋoɨ? Rɨxarɨnɨ. Ámá imónɨŋáonɨ pasá níáná ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áwa ɨ́á nɨxepɨ́rɨ rɨxa agwɨrɨnɨ. \v 42 Wiápɨ́nɨmeápoyɨ. Rɨxa owaneyɨ. Pasá nino rɨxa iwo barɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisasomɨ pasá umeŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 43 Sɨnɨ e urarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú imónɨgɨ́áwa Judaso apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowamɨ tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwamɨ tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowamɨ tɨ́nɨ mɨyɨ́ uráná awa wigɨ́ ámá iwaŋɨ́ tɨ́nɨ kirá tɨ́nɨ ɨ́á xɨrɨgɨ́áwamɨ awí nearo Judaso tɨ́nɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ wɨ́rénapáná awa nɨbɨro Jisaso wiepɨsarɨŋɨ́ wɨ́amɨ urarɨ́ná wímeagɨ́awixɨnɨ. \v 44 Jisasomɨ nɨwímearóná Judaso óɨ́ e nuróná re urɨ́ɨ́pa, “Nionɨ pasánɨŋɨ́ numerɨ omɨ kíyɨ́ nɨmiaúnɨrɨ́ná sɨ́mɨmajɨ́ónɨŋɨ́ re seaiarɨŋɨnɨ, ‘O Jisasorɨnɨ.’ Omɨ soyɨ́né ɨ́á nɨxɨrɨro nɨméra úpoyɨ.” Óɨ́ e nuróná e urɨ́ɨ́pa \v 45 rɨxa Jisasomɨ nɨwímearɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Aŋwɨ e nurɨ “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ” nurɨrɨ kíyɨ́ miaúnɨŋɨnigɨnɨ. \v 46 Kíyɨ́ miaúnáná omɨ mɨ́rɨ́ nuro ɨ́á xɨrɨgɨ́awixɨnɨ. \v 47 Ɨ́á xɨrarɨ́ná ámá Jisasoyá xɨ́o tɨ́nɨ rogɨ́á wo kirá arerɨxɨ́yo wérónɨŋɨ́pɨ nɨmɨxearɨ ámá Jisasomɨ ɨ́á xɨrarɨgɨ́á womɨ —O apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋoyá xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiarɨŋorɨnɨ. Omɨ mɨŋɨ́ orómɨnɨrɨ éɨ́yɨ́ pɨ́rɨ́ nɨmoyɨ́kirɨ arɨ́á mɨŋɨ́ nɨwirɨ́piearɨ mamówárɨŋɨnigɨnɨ. \v 48 E éáná Jisaso mɨxɨ́ bɨ́áwamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né ámá ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyo ɨ́á xɨranɨro nánɨ mɨxɨ́ nimónɨmɨ warɨgɨ́ápa nionɨ enɨ ɨ́á nɨxɨranɨro nánɨ mɨxɨ́ nimónɨmɨ rɨbarɨŋoɨ? \v 49 Sɨ́á ayɨ́ ayimɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ sɨŋánɨ nimónɨrɨ searéwapɨyarɨ́ná soyɨ́né wí ɨ́á mɨnɨxɨrarɨgɨ́awixɨnɨ. Pí nánɨ? Ayɨ́ pɨ́né Gorɨxoyá nionɨ nánɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ imónɨnɨ nánɨ yarɨŋoɨ.” urarɨ́ná \v 50 wiepɨsarɨŋɨ́ nowanɨ omɨ nɨwiepɨsamoárɨmɨ ugɨ́awixɨnɨ. \v 51 Awa nɨwiepɨsamoárɨmɨ úáná niaíwɨ́ sɨkɨŋɨ́ Jisasomɨ xɨ́darɨŋɨ́ wo rapɨrapɨ́ apɨ́á weŋɨ́nɨ xopɨxopɨ́ nɨrónɨmɨ nɨbɨrɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e axɨ́ e rónapáná mɨxɨ́ bɨ́áyɨ́ omɨ ɨ́á xɨranɨro éɨ́áyɨ́ \v 52 rapɨrapɨ́ ú nɨpírɨpeárɨmɨ aikɨ́ mayo éɨ́ uŋɨnigɨnɨ. \s1 Árɨ́wɨyimɨ Jisasomɨ xwɨrɨxɨ́ umegɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 53 Mɨxɨ́ bɨ́áyɨ́ Jisasomɨ nɨmeámɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋo tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nuro e wáráná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ awí eánarɨ́ná \v 54 Pitao Jisasomɨ mɨxɨ́ bɨ́áyɨ́ nɨmeáa warɨ́ná ná rɨ́wɨ́yo númɨ nurɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋoyá ákɨŋáyo nɨpáwirɨ porisowa tɨ́nɨ nɨŋweámáná rɨ́á imónarɨ́ná \v 55 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ xwɨrɨxɨ́ mearɨgɨ́á nowanɨ tɨ́nɨ awa ámá sɨŋwɨ́ ɨ́wɨ́ wɨnarogɨ́á wí xwɨyɨ́á Jisasomɨ ananɨ nɨpɨkipaxɨ́ imónɨŋɨ́ bɨ orɨ́poyɨnɨrɨ nero aiwɨ Jisasomɨ pɨkipaxɨ́ bɨ mɨrarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro ŋweaŋáná \v 56 ámá obaxɨ́ omɨ nuxekwɨ́moayiro aiwɨ axɨ́pɨnɨ mɨrɨ́ bɨ bɨ nɨra nurɨ́ná \v 57 ámá wí éɨ́ nɨroro Jisasomɨnɨ yapɨ́ nuxekwɨ́moro re urɨgɨ́awixɨnɨ, \v 58 “Nene o re rarɨŋagɨ arɨ́á wiŋwanigɨnɨ, ‘Nionɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́á riwá, ámá wé tɨ́nɨ mɨrɨgɨ́á riwá nɨpɨneámáná sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná ámɨ wiwá, wé tɨ́nɨ mɨmɨrɨpa egɨ́á wiwá mɨrɨmɨ́árɨnɨ.’ rarɨŋagɨ wiŋwanigɨnɨ.” urarɨŋagɨ́a aiwɨ \v 59 xwɨyɨ́á apɨ aí axɨ́pɨnɨ mɨrɨ́ bɨ bɨ nɨra warɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro \v 60 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋo nɨwiápɨ́nɨmeámɨ aŋwɨ e nɨbɨrɨ Jisasoyá sɨ́mɨ́ e nɨrómáná yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Ayɨ́ xwɨyɨ́á ‘Joxɨrɨnɨ.’ rɨxekwɨ́moarɨgɨ́áyo xwɨyɨ́á joxɨyá wí enɨ mɨrɨpaxɨ́ rɨsiarɨnɨ?” urɨ́agɨ aiwɨ \v 61 Jisaso xwɨyɨ́á wákwipaxɨ́ aiwɨ kɨ́kɨ́mí nimónɨrɨ xwɨyɨ́á bɨ murarɨŋagɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋo yarɨŋɨ́ ámɨ bɨ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ niaíwɨ́ Gorɨxoyáoxɨ, nene yeáyɨ́ neayimɨxemearɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaroŋoxɨranɨ?” urɨ́agɨ \v 62 Jisaso “Nionɨrɨnɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá imónɨŋáonɨ Gorɨxo eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋoyá wé náúmɨnɨ ŋwearɨ agwɨ́ tɨ́nɨ weapɨrɨ yarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nanɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 63 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋo wikɨ́ nɨwónɨrɨ nɨkɨnɨmónɨrɨ xegɨ́ rapɨrapɨ́ naxerɨ xwɨrɨxɨ́ mearɨgɨ́á wɨ́amɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨŋwɨ́ ɨ́wɨ́ wɨnarogɨ́áyɨ́ rɨ́ápɨ nánɨ dɨŋɨ́ wí ɨkwɨ́roanɨméwɨnɨ. \v 64 Xewanɨŋo Gorɨxomɨ rɨperɨrɨ́ umeararɨ́ná soyɨ́né rɨxa arɨ́á wíoɨ. Dɨŋɨ́ soyɨ́néyá pí ‘Oyaneyɨ.’ yaiwiarɨŋoɨ?” uráná awa “Xwɨyɨ́á ámɨ bɨ rɨpaxɨ́ mimónɨgoɨ. Rɨxa opɨkípoyɨ.” nɨrɨ́asáná \v 65 wa re egɨ́awixɨnɨ. Reaŋwɨ́ úrɨro írɨkwɨ́ sɨŋwɨ́yo rɨtɨ́ nɨyárɨmáná iwaŋɨ́ earo re urɨro, “Wɨ́á rókiamoarɨŋoxɨnɨ, amɨpí ínɨmɨ éɨ́ápɨ áwaŋɨ́ ragoxɨ, iwaŋɨ́ go reaarɨnɨ? Áwaŋɨ́ neareɨ.” urɨro néɨ́asáná aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá awí mearoarɨgɨ́áwamɨ mɨnɨ wíáná awa enɨ sɨ́mɨmaŋɨ́yo wé upɨkákwiayigɨ́awixɨnɨ. \s1 Pitao “O nánɨ majɨ́onɨrɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 66 Pitao, awa aŋɨ́yo ínɨmɨ Jisasomɨ xwɨrɨxɨ́ mépero iwaŋɨ́ earo yarɨ́ná, o mɨ́de ákɨŋáyo ínɨmɨ ŋweaŋáná apɨxɨ́ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋoyá omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á wí nɨbɨrɨ \v 67 Pitao rɨ́á imónarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨnárɨŋɨsáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ enɨ Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisaso tɨ́nɨ emearɨgɨ́áyɨ́ woxɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 68 Pitao “Oweoɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jíxɨ rarɨŋɨ́pɨ nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.” nurɨmɨ nɨwerɨ ɨ́wíyi tɨ́ŋɨ́ e éɨ́ roŋáná \v 69 apɨxɨ́ apɨyá axí enɨ nɨwerɨ o e roŋagɨ nɨwɨnɨrɨ ámá e rówapɨgɨ́áyɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ omɨ árɨxá nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá oyɨ́ Jisaso tɨ́nɨ nawínɨ emearɨgɨ́á worɨnɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 70 o “Oweoɨ. Nionɨmanɨ.” nurɨrɨ roŋáná ámɨ rɨ́wɨ́yo ámá e rówapɨgɨ́áyɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Neparɨnɨ. Joxɨ awa tɨ́nɨ emearɨŋoxɨrɨnɨ. Joxɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋoxɨ eŋagɨ nánɨ Jisaso tɨ́nɨ emearɨŋoxɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ́a aiwɨ \v 71 Pitao sɨpí ikaxɨ́ nɨrɨrɨ xwɨ́á e dánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá soyɨ́né rarɨgɨ́o nánɨ majɨ́onɨrɨnɨ.” rɨxa uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 72 Karɨ́karɨ́ rɨ́aiwá ámɨ bɨ rɨ́agɨ arɨ́á nɨwirɨ Jisaso “Sɨ́á rɨyimɨ karɨ́karɨ́ sɨnɨ rɨ́aiwá biaú mɨrɨpa eŋáná joxɨ ‘Jisaso nánɨ nionɨ majɨ́onɨrɨnɨ.’ biaú bɨ rayirɨ́ɨnɨ.” urɨ́ɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨwinɨrɨ yapɨ́ urɨ́ɨ́yɨ́ nánɨ ayá sɨpí wíagɨ ŋwɨ́ eaŋɨnigɨnɨ. \c 15 \s1 Jisasomɨ Pairato tɨ́ŋɨ́ e wárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ awa Judayɨ́ xwɨrɨxɨ́ mearɨgɨ́á nɨ́nɨ tɨ́nɨ awí neánɨro xwɨyɨ́á nimɨxárɨmáná Jisasomɨ gwɨ́ nɨyiro nɨmeámɨ nuro émáyɨ́yá gapɨmanɨ́ Pairatoyɨ rɨnɨŋomɨ mɨnɨ wíáná \v 2 o Jisasomɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Judayɨ́yá mɨxɨ́ ináyoxɨranɨ?” Yarɨŋɨ́ e wíagɨ Jisaso “Ayɨ́ joxɨ rarɨŋɨnɨ.” uráná \v 3 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa omɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ uxekwɨ́moarɨ́ná \v 4 Pairato ámɨ Jisasomɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á joxɨyá wí nɨwiápɨ́nɨmearɨ mɨrɨpaxɨ́ rɨsiarɨnɨ? Ayɨ́ xwɨyɨ́á ‘Joxɨnɨ.’ rɨxekwɨ́moarɨgɨ́áyɨ́ onɨmiápɨ nɨrɨro mɨyarɨŋoɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 5 Jisaso xwɨyɨ́á wákwipaxɨ́ aiwɨ ámɨ pɨ́né bɨ mɨrɨ́agɨ nánɨ Pairato dɨŋɨ́ ududɨ́ nɨwiga uŋɨnigɨnɨ. \s1 Pairato Jisasomɨ níkwearɨ wárɨmɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 6 Sɨ́á Aŋɨ́najo Judayo Múroŋɨ́yi imónɨŋáná xwiogwɨ́ ayɨ́ ayo Judayɨ́ nuro wigɨ́ gwɨ́ ŋweagɨ́á wo nánɨ émáyɨ́ gapɨmanomɨ yarɨŋɨ́ wíáná o ayɨ́ nionɨ nánɨ yayɨ́ onípoyɨnɨrɨ nɨmɨxearɨ uwáriagɨ́rɨnɨ. \v 7 Íná ámá wo Barabasoyɨ rɨnɨŋo —O ámá wa tɨ́nɨ nɨwiápɨ́nɨmearo “Wauyowamɨ mɨxɨ́ oxɨ́dowáraneyɨ.” nɨrɨnɨro awa tɨ́nɨ mɨxɨ́ ninɨróná o ámá womɨ pɨkíagɨ émáyɨ́ omɨ tɨ́nɨ ámá xɨ́o tɨ́nɨ nɨroro mɨxɨ́ egɨ́áwamɨ tɨ́nɨ gwɨ́ yíagɨ́a nánɨ o íná kɨrapusɨ́ aŋɨ́yo ŋweaŋorɨnɨ. \v 8 O nánɨ oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ aiwá apɨ nánɨ awí eánɨgɨ́áyɨ́ émáyɨ́ gapɨmanɨ́ Pairatomɨ nuro yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Xwiogwɨ́ ayɨ́ ayo negɨ́ ámá gwɨ́ ŋweagɨ́á wo neaiapagɨ́pa ámɨ wo neaiapɨréɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 9-10 Pairato “Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa Jisasomɨ sɨpí dɨŋɨ́ nɨwiaiwiro nánɨ gwɨ́ nɨyiro nɨmeámɨ nɨbɨro niapáoɨ.” nɨyaiwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Segɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Jisasoyɨ rɨnɨŋo seawárimɨnɨréɨnɨ?” urɨ́agɨ aiwɨ \v 11 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ ámá aiwá apɨ nánɨ epɨ́royɨ́ egɨ́áyo re rɨnárɨméɨ́á nánɨ “Jisaso pí enɨŋoɨ! O nánɨ yarɨŋɨ́ mɨwipanɨ. Barabaso nánɨ yarɨŋɨ́ wípoyɨ.” rɨnárɨméɨ́á eŋagɨ nánɨ \v 12 ayɨ́ Pairatomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Barabaso neawáriɨ.” urɨ́agɨ́a Pairato re urɨŋɨnigɨnɨ, “Judayɨ́néyá mɨxɨ́ ináyɨ́ urɨgɨ́omɨ pÍ emɨ́ɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 13 ayɨ́ xɨxewiámɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Íkɨ́áyo yekwɨroáreɨ.” urɨ́agɨ́a \v 14 Pairato re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pí ɨ́wɨ́ éɨ́ nánɨ e emɨ́ɨnɨ?” urɨ́agɨ aiwɨ awa xɨxewiámɨ́ nura nuro “Íkɨ́áyo yekwɨroáreɨ.” urayarɨŋagɨ́a \v 15 Pairato ayo oyapemɨxɨmɨnɨrɨ nerɨ re eŋɨnigɨnɨ. Barabaso nɨmɨxearɨ nuwárimáná xegɨ́ porisowa Jisasomɨ iwaŋɨ́ xaíwɨ́ nɨmépéɨ́asáná eŋáná awamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Omɨ nɨmeámɨ nuro íkɨ́áyo yekwɨroárɨ́poyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Omɨ rɨperɨrɨ́ umearɨro íkɨ́áyo yekwɨroárɨro egɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 16 Porisowa Jisasomɨ nɨmeámɨ gapɨmanoyá aŋiwámɨ —Aŋɨ́ yoɨ́ ayɨ́ Pɨretoriumɨyɨ rɨnɨŋiwámɨrɨnɨ. Aŋɨ́ iwámɨ nɨpáwiro wauyɨ́ porisɨ́ nowamɨnɨ “Eɨnɨ.” nurɨro “Omɨ rɨperɨrɨ́ omépeaneyɨ.” nɨrɨnɨro re egɨ́awixɨnɨ. \v 17 Rapɨrapɨ́ ayɨ́á rɨŋɨ́ wú mɨxɨ́ ináyɨ́ yínarɨgɨ́á wú nɨmearo omɨ nuyírɨro ópɨyá eŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ wɨrí nɨkɨ́kɨyimáná mɨxɨ́ ináyɨ́ amɨnaŋwɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ mɨŋɨ́yo dɨ́kínarɨgɨ́ápa mɨŋɨ́yo xaíwɨ́ udɨ́kiárɨro nemáná \v 18 mɨxɨ́ ináyɨ́yo yayɨ́ wiarɨgɨ́ápa rɨperɨrɨ́ nɨwiro re urayigɨ́awixɨnɨ, “Judayɨ́yá mɨxɨ́ ináyoxɨrɨnɨ.” nurayirɨ́ná \v 19 wegwɨ́á tɨ́nɨ mɨŋɨ́yo iwaŋɨ́ earo reaŋwɨ́ úrɨro xómɨŋɨ́ nɨyɨkwiro mɨŋɨ́ xwɨ́áyo ɨkwɨ́roro nero \v 20 rɨxa rɨperɨrɨ́ numépéɨ́asáná rapɨrapɨ́ ayɨ́á rɨŋú nɨwirɨro ámɨ xegú nuyírɨro íkɨ́áyo yekwɨroáranɨro nánɨ nɨméra nuro \v 21 óɨ́ e nurɨ́ná ámá obaxɨ́ pwarɨgɨ́á womɨ xegɨ́ yoɨ́ Saimonoyɨ —O aŋɨ́ yoɨ́ Sairini dáŋorɨnɨ. Xewaxo yoɨ́ Arekɨsadaorɨnɨ. Xexɨrɨ́meáo yoɨ́ Rupasorɨnɨ. Omɨ porisowa ɨ́á nɨxero “Jisaso nánɨ íkɨ́á yoxáɨ́ rɨpá nɨmeámɨ wuiɨ.” nurɨro \v 22 Jisasomɨ nɨméra nuro dɨ́wɨ́ bɨ Gorɨgota rɨnɨŋɨ́pimɨ —Yoɨ́ mɨ́kɨ́ ayɨ́ ámá mɨŋɨ́ gɨxweá nánɨrɨnɨ. Dɨ́wɨ́ apimɨ nɨrémoro \v 23 ámá wa Jisaso rɨ́nɨŋɨ́ bɨ mɨwinɨpa oenɨrɨ marɨsɨnɨ́á murɨ́yɨ rɨnɨŋɨ́ bɨ iniɨgɨ́ wainɨ́yo niwayɨmorɨ mɨnɨ wianɨro yarɨŋagɨ́a aí o murápɨ́ “Oweoɨ.” uráná \v 24 porisowa omɨ íkɨ́áyo nɨyekwɨroárɨro xegɨ́ rapɨrapɨ́ yaŋɨ́ menanɨro sárúyo dánɨ “None go meanɨrɨ́enɨŋoɨ?” nɨrɨnɨro sárú egɨ́awixɨnɨ. \p \v 25 Jisasomɨ 9:00 a.m. imónáná rɨxa sogwɨ́ xaíwɨ́ anarɨ́ná íkɨ́áyo nɨyekwɨroárɨro \v 26 ámá nɨ́nɨ “O ɨ́wɨ́ rɨpɨ éɨ́ nánɨ rɨpɨkiarɨŋoɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ íkɨ́á wárá nɨmearo “Judayɨ́yá mɨxɨ́ ináyorɨnɨ.” nɨrɨro rɨ́wamɨŋɨ́ e nearo íkɨ́áyo seáyɨ e nɨpɨ́rauro \v 27 ámá ámáyá amɨpí ɨ́wɨ́ pɨkioráparɨgɨ́íwaú enɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e mɨdɨmɨdánɨ nɨyekwɨroárɨro nánɨ \v 28 rɨ́wamɨŋɨ́ eŋíná Bɨkwɨ́yo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́ rɨpɨ, “O ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́á tɨ́nɨ nawínɨ kumɨxɨgɨ́árɨnɨ.” rɨnɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ imónɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 29 Ámá Jisasomɨ mɨnɨ mɨnɨ nɨmúroayiro ikayɨ́wɨ́ numearɨro payɨ́ nɨwianɨróná mɨŋɨ́ kɨrɨ́kɨrɨ́ nimeaayiro re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Re rɨŋoxɨranɨ? ‘Niɨwanɨŋonɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá nɨpɨnearɨ gɨ́ niɨwɨnɨ sɨ́á wɨyaú wɨyimɨ ámɨ mɨrɨmɨ́árɨnɨ.’ rɨŋoxɨ \v 30 eŋɨ́ neánɨrɨ jɨwanɨŋoxɨ eŋɨ́ nɨyoárɨmɨ wepɨ́neɨ.” urayarɨ́ná \v 31 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ enɨ ikayɨ́wɨ́ numearɨro re rɨgɨ́awixɨnɨ, “O eŋɨ́ neánɨrɨ ámáyo arɨrá wiago aí xewanɨŋo arɨrá minɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 32 Ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaroŋɨ́ ro Isɨrereneyá mɨxɨ́ ináyɨ́ rɨnɨŋɨ́ royɨ íkɨ́áyo seáyɨ e dánɨ nɨyoárɨnɨmɨ wepɨ́nɨ́agɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨranénáyɨ́, dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roanɨ́wɨnɨ.” rarɨ́ná ámá Jisaso tɨ́ŋɨ́ e mɨdɨmɨdánɨ yekwɨroárɨgɨ́íwaú enɨ omɨ ikayɨ́wɨ́ axɨ́pɨ umearɨgɨ́isixɨnɨ. \s1 Jisaso peŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 33 Ayɨ́ e néra núɨ́asáná eŋáná rɨxa 12:00 ikwawedɨ́ imónáná re eŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́ nɨmɨnɨ sɨ́á nɨyinárɨrɨ sɨ́á nɨyinárɨŋɨsáná sɨ́á tɨ́nɨ 3:00 dánɨ ámɨ wɨ́á ókíáná re eŋɨnigɨnɨ. \v 34 Jisaso rɨ́aiwá eŋɨ́ tɨ́nɨ nɨrɨrɨ xegɨ́ Xibɨruyɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Eroi, Eroi, rama sabakɨtani?” nɨrɨrɨ aga pɨ́né “Gɨ́ Gorɨxoxɨnɨ! Gɨ́ Gorɨxoxɨnɨ, pí nánɨ emɨ nɨmóɨnɨ?” urarɨgɨ́ápa Xibɨruyɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ e rɨ́agɨ \v 35 ámá e rówapɨgɨ́á wa arɨ́á nɨwiro re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Ai! Rɨxa Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ mɨpé aŋɨ́namɨ peyiŋo Iraijao nánɨ rɨ́aiwá rarɨnɨ.” nɨrɨro \v 36 ámá wo írɨkwɨ́ nɨmearɨ iniɨgɨ́ wainɨ́ niáɨ́ yarɨŋɨ́pimɨ igɨ́á nearɨ wegwɨ́á wá tɨ́nɨ ayɨŋwɨ́ nikɨroárɨmáná wegwɨ́áwámɨ nɨmaxɨrɨmáná o bɨ nɨnɨrɨ sɨŋɨ́ oenɨrɨ nánɨ seáyɨ émɨ nɨwimɨxánɨrɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Iraijao omɨ íkɨ́á tɨ́nɨ eŋɨ́ onɨŋɨ́ nɨyoarɨ nɨmeámɨ wepɨ́nɨnɨ aŋɨ́namɨ dánɨ weapɨnɨrɨ́enɨŋoɨ?” rɨ́agɨ \v 37 Jisaso rɨ́aiwá ámɨ bɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ nɨrɨmo dɨŋɨ́ nɨyámɨga uŋɨnigɨnɨ. \v 38 Dɨŋɨ́ nɨyámɨga úáná rapɨrapɨ́ sepiá aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá awawá ŋwɨ́á tɨ́ŋɨ́mɨnɨ epaŋioárɨnɨŋú áwɨnɨ e axowárɨnɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 39 Porisowayá seáyɨ e imónɨŋo Jisaso nɨpearɨ́ná sɨ́mɨmaŋɨ́mɨnɨ nɨrorɨ Jisaso péagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná dɨŋɨ́ nɨyámɨga e úagɨ nɨwɨnɨrɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá royɨ́ neparɨnɨ. Gorɨxomɨ xewaxorɨnɨ.” rɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 40 Apɨxɨ́ wíwa enɨ Jisaso péáná ná jɨ́amɨ nɨrómáná sɨŋwɨ́ wɨnarogɨ́íwa wigɨ́ yoɨ́ ríwarɨnɨ. Mariaí —Í aŋɨ́ yoɨ́ Magɨdara dáŋírɨnɨ. Í tɨ́nɨ apɨxɨ́ Mariaíyɨ rɨnɨŋɨ́ ámɨ wí —Í Jemiso onaxomɨ tɨ́nɨ Josesomɨ tɨ́nɨ xɨnáírɨnɨ. Í tɨ́nɨ ámɨ wí Saromíyɨ rɨnɨŋí tɨ́nɨrɨnɨ. \v 41 Íwa Jisaso Gariri pɨropenɨsɨ́yo emearɨ́ná númɨ nuro arɨrá wigɨ́íwarɨnɨ. Ámɨ obaxɨ́ wíwa enɨ o tɨ́nɨ Gariri dánɨ Jerusaremɨ aŋɨ́yo nánɨ bɨgɨ́íwa Jisasomɨ pɨkiarɨ́ná jɨ́amɨ dánɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisasomɨ xwɨ́á weyárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 42 Rɨxa sɨ́ápɨ tɨ́nɨ sɨ́á ayi Sabarɨ́á nánɨ amɨpí píránɨŋɨ́ imɨxárarɨgɨ́áyimɨ \v 43 Aramatia dáŋɨ́ Josepo —O Judayɨ́ mebá seáyɨ e imónɨgɨ́á worɨnɨ. O Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ umeŋweanɨ́a nánɨ dɨŋɨ́ nɨkɨkayorɨ wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweaŋorɨnɨ. O masɨsɨ́á mɨwí dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nínɨmɨ émáyɨ́ gapɨmanɨ́ Pairato tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ éɨ́ nɨrómáná Jisaso pɨyo nánɨ “Ananɨ omeámɨnɨ?” nurɨrɨ yarɨŋɨ́ wíáná \v 44 Pairato Jisaso rɨxa rɨ́a péɨnigɨnɨrɨ “Porisowamɨ mearɨŋo obɨnɨ.” nɨrɨrɨ poriso rɨxa báná yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Jisaso rɨxa rɨpéɨnigɨnɨ? Sɨnɨ mɨpepa réɨnigɨnɨ?” nurɨrɨ \v 45 poriso “O rɨxa péɨnigɨnɨ.” rɨ́agɨ Pairato arɨ́á e nɨwirɨ Aramatia dáŋɨ́ Josepo Jisaso pɨyomɨ xe omeanɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́agɨ \v 46 Josepo nurɨ rapɨrapɨ́ apɨ́á weŋɨ́ wú bɨ́ nerɨ nɨmeámɨ nɨbɨrɨ pɨyomɨ nɨyoarɨ nɨmeámɨ nɨwepɨ́nɨrɨ e nɨtɨmáná wigɨ́ yarɨgɨ́ápa xopɨxopɨ́ nɨróa numáná xwárɨpáyo nánɨ nɨmeámɨ nurɨ —Xwárɨpá ayi sɨ́ŋáyo óɨ́ rɨxárɨnɨŋɨ́yirɨnɨ. Ayimɨ nɨtɨmáná sɨ́ŋá xwé wo mɨmegwɨnárɨ́ nɨméra nɨpuro óɨ́ maŋɨ́wámɨ rɨtɨ́ nerɨ́ná éɨ́ rárárɨŋɨnigɨnɨ. \v 47 E yarɨ́ná Magɨdara dáŋɨ́ Mariaí tɨ́nɨ Josesomɨ xɨnáí Mariaíyɨ rɨnɨŋí tɨ́nɨ “Jisaso ge tɨpɨ́rɨréoɨ?” nɨyaiwiri sɨŋwɨ́ wɨnaxɨ́dɨgɨ́isixɨnɨ. \c 16 \s1 Jisaso ámɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Sá wegɨ́ípaú Sabarɨ́á ayi rɨxa pwéáná sɨ́ápɨ tɨ́nɨ Saromí tɨ́nɨ awí neánɨro wɨ́ápɨ tɨ́nɨ pɨyomɨ waráyo xópé wiaúwanɨgɨnɨrɨ íwa werɨxɨ́ dɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́ bɨ bɨ́ nero nɨtɨro \v 2 sá wegɨ́íwa Sadéyo wɨ́á mónɨŋómɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ Jisaso xwɨ́á weyárɨnɨŋe nánɨ nuro rɨxa sogwɨ́ xemónaparɨŋagɨ nɨrémorɨ́ná \v 3 wiwanɨŋíwa re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá gowa sɨ́ŋá óɨ́ maŋɨ́wámɨ pɨ́roŋo mɨmegwɨnárɨ́ neaiipɨ́rɨréoɨ?” nɨrɨnɨrɨ́ná \v 4 wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Sɨ́ŋá aga xwéo aí rɨxa mɨmegwɨnárɨ́ ninɨrɨ óɨ́yi sɨŋánɨ inɨŋagɨ nɨwɨnɨro \v 5 aŋwɨ e nɨbɨro óɨ́yimɨ nɨpáwiro wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Aŋɨ́najɨ́ wo rapɨrapɨ́ apɨ́á weŋɨ́ sepiá wú nɨyínɨmáná daiwo éɨ́ ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨro ududɨ́ wíagɨ́a \v 6 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ududɨ́ mepanɨ. Nionɨ nɨjɨ́árɨnɨ. Sewayɨ́né Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisaso, íkɨ́áyo yekwɨroárɨgɨ́omɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨro barɨŋoɨ. Sɨnɨ re mɨwenɨnɨ. Rɨxa wiápɨ́nɨmeáɨnigɨnɨ. Omɨ tɨgɨ́e anɨ́á rí imónɨŋagɨ wɨnɨ́poyɨ. \v 7 Rɨxa nuro wiepɨsiŋowamɨ tɨ́nɨ Pitaomɨ tɨ́nɨ enɨ áwaŋɨ́ re urémeápoyɨ, ‘Jisaso Gariri pɨropenɨsɨ́yo nánɨ xámɨ seameanɨ́árɨnɨ. Xewanɨŋo searɨŋɨ́pa xɨ́omɨ e sɨŋwɨ́ wɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.’ urémeápoyɨ.” uráná \v 8 íwa nɨpeyearo xwárɨpáyo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ éɨ́ nuróná eŋɨ́ óɨ́ ero sɨrɨ́ pɨkínɨro nero wáyɨ́ nikárɨnɨro nánɨ ámá wíyo áwaŋɨ́ murɨ́ éɨ́ ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisaso Mariaímɨ sɨŋánɨ wimónɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 9 Jisaso Sadéyo wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ rɨxa nɨwiápɨ́nɨmeámáná nurɨ Magɨdara dáŋɨ́ Mariaímɨ —Apɨxɨ́ í Jisaso xámɨ imɨ́ó ímɨ dɨŋɨ́ xɨxéroarɨgɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú mɨxɨ́ umáɨnowárɨŋírɨnɨ. Ímɨ xámɨ sɨŋánɨ sɨwá winɨ́agɨ \v 10 í nurɨ ámá Jisaso tɨ́nɨ emeagɨ́áwa o nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨ nánɨ ámɨxɨ́á yarɨŋagɨ́a nɨwímearɨ Jisaso wiápɨ́nɨmeáɨ́ nánɨ áwaŋɨ́ nurɨrɨ \v 11 re urɨŋɨnigɨnɨ, “O rɨxa sɨŋɨ́ eŋagɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ awa arɨ́á nɨwiro aí dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro “Nepa neararɨnɨ.” mɨyaiwigɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisaso wiepɨsiŋɨ́ waúmɨ wímeaŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 12 E nemáná eŋáná xegɨ́ wiepɨsiŋɨ́ waú Jerusaremɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ aŋɨ́ wíyo nánɨ warɨ́ná Jisaso xegɨ́ wónɨŋɨ́ nimónɨrɨ wímeáagɨ \v 13 awaú enɨ nuri wiepɨsiŋɨ́ wɨ́amɨ “Jisasomɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́wiɨ.” urɨ́agɨ́i aiwɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro “Nepa neararɨŋiɨ.” mɨyaiwigɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisaso wiepɨsiŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ womɨ wímeaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 E nemáná eŋáná xegɨ́ wiepɨsiŋowa wé wúkaú sɨkwɨ́ wo awí neánɨro aiwá narɨ́ná Jisaso sɨŋánɨ sɨwá nɨwinɨrɨ awa sɨnɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ró ero dɨŋɨ́ kɨ́kɨ́mí imónɨro yarɨŋagɨ́a nánɨ mɨxɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá nionɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ ámɨ sɨŋɨ́ eŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨnanɨmɨ nɨbɨro áwaŋɨ́ searɨ́áyo arɨ́á nɨwiro dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ropa pí nánɨ yarɨŋoɨ?” nurɨrɨ \v 15 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ amɨ amɨ nemero xwɨyɨ́á nionɨ nánɨ yayɨ́ seainarɨŋɨ́pɨ ámá nɨyonɨ áwaŋɨ́ urɨméɨ́rɨxɨnɨ. \v 16 Ámá gɨyɨ́ arɨ́á nɨseairo nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roro wayɨ́ meáɨ́áyo Gorɨxo yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨ́árɨnɨ. E nerɨ aiwɨ ámá gɨyɨ́ nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ xwɨyɨ́á meárɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 17 Ámá nionɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ wáɨ́ nurɨmerɨ́ná Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ emɨmɨ́ rɨpɨ epɨ́rɨ́árɨnɨ. Gɨ́ yoɨ́yo dánɨ ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́yo mɨxɨ́ umáɨnowárɨro pɨ́né ámá wíyá majɨ́á aiwɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ wigɨ́ pɨ́néyo dánɨ urɨro \v 18 sidɨrɨ́yo ɨ́á nɨtamɨxɨnɨrɨ́ná sidɨŋɨ́ nɨworɨ aiwɨ mɨpé ero iniɨgɨ́ ayáɨ́ inɨŋɨ́pɨ nɨnɨrɨ aiwɨ mɨpé ero ámá sɨmɨxɨ́yo wé seáyɨ e nikwiárɨro naŋɨ́ imɨxɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso aŋɨ́namɨ nánɨ peyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 19 E nurɨmɨ Jisaso Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ aŋɨ́namɨ nánɨ nɨpeyirɨ́ná ámɨ o tɨ́nɨ xɨxenɨ nimónɨrɨ nánɨ wé náúmɨnɨ éɨ́ ŋweaŋɨnigɨnɨ. Éɨ́ ŋweaŋáná \v 20 awa nuro Jisasoyá xwɨyɨ́á amɨ amɨ nurɨmeróná ámá “Nepa neararɨŋoɨ.” yaiwipɨ́rɨ nánɨ emɨmɨ́ enɨ Ámɨná Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ nɨwíwapɨya wagɨ́árɨnɨ.