\id MAT Angave NT [aak] -Papua New Guinea 1990 (DBL -2014) \h Matɨyuo \toc1 Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́ Matɨyuo eaŋɨ́pɨrɨnɨ \toc2 Matɨyuo \toc3 Mat \mt1 Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainarɨŋɨ́ Matɨyuo eaŋɨ́pɨrɨnɨ. \ip Rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ “Xwɨyɨ́á yayɨ́ neainɨpaxɨ́ Matɨyuo eaŋɨ́pɨyɨ” rɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ. O Jisaso wiepɨsagowa worɨnɨ. Xegɨ́ yoɨ́ ámɨ bɨ Ripaiorɨnɨ. Jisaso rɨxa nɨpémáná nɨwiápɨ́nɨmeámɨ aŋɨ́namɨ nánɨ nɨpeyimáná eŋáná ámɨ xwiogwɨ́ rɨxa obaxɨ́ nɨpwémáná eŋáná rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ eaŋɨ́rɨnɨ. Xegɨ́ Judayɨ́ dɨŋɨ́ re yaiwiarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ, “Mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ re mɨŋweaŋɨ́yɨ́ nepa xwayɨ́ nanɨrɨ ŋweaŋwáomanɨ. Jisaso nepa arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo nimónɨrɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ aŋɨ́ Jerusaremɨ tɨ́yo dánɨ neameŋweámɨnɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ.” yaiwiarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ nánɨ ayɨ́ ámɨ dɨŋɨ́ némoro “Xeŋwɨ́ rɨ́a moarɨŋwɨnɨ? Jisaso nepa Kiraisorɨnɨ. Gorɨxoyá xewaxorɨnɨ.” yaiwíɨ́rɨxɨnɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ eaŋɨ́rɨnɨ. E yaiwíɨ́rɨxɨnɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ́ná wɨ́á rókiamoagɨ́áwa ámá arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o nánɨ nɨrɨro rɨ́wamɨŋɨ́ eaagɨ́á obaxɨ́ mɨŋɨ́ nirorɨ “Jisaso apɨ tɨ́nɨ apɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nimóga uŋɨ́rɨnɨ.” nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ. \c 1 \s1 Jisasomɨ xiáwo írɨŋowa nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Xwɨyɨ́á rɨpɨ ɨ́wiárɨ́awé Jisasɨ Kiraisoyá nánɨrɨnɨ. Oyá ɨ́wiárɨ́awé nimóga nurɨ áwɨnɨ e mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitorɨnɨ. Depitoyá ɨ́wiárɨ́awé nimóga nurɨ wigɨ́ xiáwo írɨŋo Ebɨrɨ́amorɨnɨ. \v 2 Ebɨrɨ́amo Aisakomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. E dánɨ Aisako Jekopomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. E dánɨ Jekopo Judaomɨ tɨ́nɨ xegɨ́ xexɨrɨ́meáowamɨ tɨ́nɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 3 E dánɨ Judáo xiɨ́áí Temaí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ ninɨri Pereso tɨ́nɨ Serao tɨ́nɨ emeaŋɨnigɨnɨ. E dánɨ Pereso Xesɨronomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. E dánɨ Xesɨrono Ramomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 4 E dánɨ Ramo Aminadapomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. E dánɨ Aminadapo Nasonomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Nasono e dánɨ Sarɨmonomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 5 E dánɨ Sarɨmono émáyɨ́ apɨxí Rexapí nɨmearɨ Bowasomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. E dánɨ Bowaso Rutímɨ nɨmearɨ Obetomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Obeto e dánɨ Jesiomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 6 Jesio e dánɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Depito e dánɨ apɨxɨ́ Yuraiaoyáí nurápɨrɨ Soromonomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 7 Soromono e dánɨ Riabowamomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Riabowamo e dánɨ Abaisaomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Abaisao e dánɨ Esaomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 8 Esao e dánɨ Jexosapetomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Jexosapeto e dánɨ Joramomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Joramo e dánɨ Asaiaomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 9 Asaiao e dánɨ Jotanomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Jotano e dánɨ Exaso emeaŋɨnigɨnɨ. Exaso e dánɨ Xesekaiaomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 10 Xesekaiao e dánɨ Manasaomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Manasao e dánɨ Emosomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Emoso e dánɨ Josaiaomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 11-12 Josaiao —Babironɨ dáŋɨ́ émáyɨ́ mɨxɨ́ nɨmeáa nɨbɨro Judayo nɨpɨkiomearo ɨwɨ́ nɨmearo nɨmeámɨ úáná Judayɨ́ aŋɨ́ e xwiogwɨ́ obaxɨ́ ŋweaŋáná Josaiao e dánɨ Jekonaiaomɨ tɨ́nɨ xegɨ́ xexɨrɨ́meáowamɨ tɨ́nɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Jekonaiao e dánɨ Siatieromɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Siatiero e dánɨ Serababeromɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 13 Serababero e dánɨ Abiudomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Abiudo e dánɨ Eraiakimomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Eraiakimo e dánɨ Esomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 14 Eso e dánɨ Sedokomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Sedoko e dánɨ Ekimomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Ekimo e dánɨ Eraiatomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 15 Eraiato e dánɨ Ereasaomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Ereasao e dánɨ Matanomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Matano e dánɨ Jekopomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. \v 16 Jekopo e dánɨ Josepo, Mariaímɨ xiagwomɨ emeaŋɨnigɨnɨ. Í Jisasomɨ xɨrɨŋɨnigɨnɨ. O yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xegɨ́ xiáwowayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaroŋo eŋagɨ nánɨ xegɨ́ yoɨ́ bɨ Kiraisoyɨ rɨgɨ́orɨnɨ. \v 17 Ayɨnánɨ xiáwo írɨŋo Ebɨrɨ́amo nemeága nɨbɨro mɨxɨ́ ináyɨ́ Depito emeaŋe nánɨ xiáwowa wé wúkaú sɨkwɨ́ waú waú imónɨŋɨ́rɨnɨ. Xiáwo Depito ŋweaŋe dánɨ nemeága nɨbɨro Babironɨ kɨrapusɨ́ omɨŋɨ́ wigɨ́e nánɨ xiáwowa wé wúkaú sɨkwɨ́ waú waú enɨ imónɨŋɨ́rɨnɨ. Omɨŋɨ́ wigɨ́e dánɨ Jisaso rémoŋe nánɨ ámɨ xiáwowa wé wúkaú sɨkwɨ́ waú waú imónɨŋɨ́rɨnɨ. \s1 Jisasomɨ xɨnáí xɨrɨŋe nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Xwɨyɨ́á Jisasɨ Kiraiso xɨrɨŋe nánɨ rɨpɨrɨnɨ. Omɨ xɨnáí Mariaí Josepo meáwɨnɨgɨnɨrɨ ikɨyiŋɨ́ nɨyárɨmáná eŋáná ayaú sɨnɨ nɨmeánɨmɨ memé eŋáná í rɨxa Gorɨxoyá kwíyɨ́ tɨ́nɨ niaíwɨ́ agwɨ́ eŋɨnigɨnɨ. Í niaíwɨ́ agwɨ́ eŋagɨ nɨwɨnɨro \v 19 Josepo, ímɨ meanɨ́o ámá sanɨŋo eŋagɨ nánɨ “Xwɨyɨ́á ímɨ ayá winɨpaxɨ́ wí murɨpa oemɨnɨ.” nɨyaiwirɨ “Ímɨ yumɨ́í emɨ omómɨnɨ.” nɨyaiwirɨ \v 20 sɨnɨ dɨŋɨ́ e nɨmóa warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Orɨŋá wɨnarɨ́ná Gorɨxoyá aŋɨ́najɨ́ wo sɨŋánɨ nɨwimónɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Josepoxɨ, mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitoyá xiáwoxɨnɨ, dɨxɨ́ apɨxɨ́ Mariaímɨ éɨ́ nɨwirɨ emɨ mɨmopanɨ. Niaíwo ímɨ kwíyɨ́ Gorɨxoyápimɨ dánɨ eweáo eŋagɨ nánɨ ananɨ meaɨ. \v 21 Í niaíwɨ́ oxɨ́ wo xɨrɨnɨ́árɨnɨ. Ámá xegɨ́ imónɨgɨ́áyo ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ xwɨyɨ́á meárɨnɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ yokwarɨmɨ́ nɨwiirɨ yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨ́á eŋagɨ nánɨ xegɨ́ yoɨ́ Jisasoyɨ wɨ́rɨ́ɨrɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 22-23 Ayɨ́ eŋíná wɨ́á rókiamoagɨ́á wo áwaŋɨ́ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaárɨŋɨ́ rɨpɨ “Re enɨ́árɨnɨ. Apɨxɨ́ oxɨ́ mɨmeánɨŋɨ́ wí niaíwɨ́ agwɨ́ nerɨ oxɨ́ wo xɨránáyɨ́, yoɨ́ Emaniueroyɨ —Yoɨ́ mɨ́kɨ́ ayɨ́ Gorɨxo nene tɨ́nɨ nawínɨ ŋweanɨ́a nánɨrɨnɨ. Yoɨ́ e wɨ́rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” Rɨ́wamɨŋɨ́ e nɨrɨrɨ eaárɨŋɨ́ apɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́a nánɨ e imónɨŋɨnigɨnɨ. \v 24 Aŋɨ́najɨ́ Gorɨxoyáo e urɨ́agɨ Josepo sá weŋe dánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ aŋɨ́najo sekaxɨ́ urɨ́ɨ́pa nerɨ xegɨ́ apɨxɨ́ Mariaímɨ meaŋɨnigɨnɨ. \v 25 Ímɨ nɨmearɨ aí sɨnɨ niaíwo mɨxɨrɨpa nerɨ́ná í tɨ́nɨ sá bɨ mɨwé néra núɨsáná í rɨxa niaíwo xɨráná xegɨ́ yoɨ́ Jisasoyɨ wɨ́rɨŋɨnigɨnɨ. \c 2 \s1 Sogwɨ́ ɨ́wiaparɨŋɨ́mɨ dánɨ bɨgɨ́áwa nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Mariaí Jisasomɨ Judia pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ yoɨ́ Betɨrexemɨ dánɨ nɨxɨrɨmáná eŋáná Judayɨ́ ámɨná wo mɨxɨ́ ináyɨ́ Xerotoyɨ rɨnɨŋo Jerusaremɨyo nɨŋwearɨ xegɨ́ Judayo meŋweaŋáná re eŋɨnigɨnɨ. Ámá siŋɨ́ nánɨ eŋwɨpearɨgɨ́á wa sogwɨ́ ɨ́wiaparɨŋɨ́mɨ dánɨ nɨbɨro Jerusaremɨ nɨrémoro \v 2 yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Judayɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ imónɨnɨ́a nánɨ niaíwɨ́ sɨŋɨ́ xɨrɨŋo gerɨnɨ? Sogwɨ́ ɨ́wiaparɨŋɨ́mɨnɨ nɨŋwearɨ́ná omɨ xɨráná siŋɨ́ o nánɨ ŋweáagɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrane nánɨ omɨ yayɨ́ oumeanɨrane barɨŋwɨnɨ.” urémeáagɨ́a \v 3 mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto “Niaíwo mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ nɨmúronɨrɨ́enɨŋoɨ?” nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ rɨ́á nuxerɨ Jerusaremɨ ŋweáyɨ́ nɨ́nɨ enɨ dɨŋɨ́ rɨ́á nuxéa úagɨ \v 4 o apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowamɨ tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwamɨ tɨ́nɨ awí neaárɨmáná yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Kiraisoyɨ rɨnɨŋo, yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ negɨ́ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo rɨ́wamɨŋɨ́ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ ge xɨrɨpɨ́rɨ́a nánɨ rɨnɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 5 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Negɨ́ Judia pɨropenɨsɨ́yo re aŋɨ́ yoɨ́ Betɨrexemɨyo xɨrɨpaxɨ́ imónɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Wɨ́á rókiamoagɨ́á wo áwaŋɨ́ nɨwurɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaárɨŋɨ́rɨnɨ, \v 6 ‘Judayɨ́ aŋɨ́yo aŋɨ́ yoɨ́ Betɨrexemɨ ŋweáyɨ́né aŋɨ́ nɨyonɨ nánɨ ámá obaxɨ́yɨ́né meŋagɨ aiwɨ segɨ́ ámá wo mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ gɨ́ Judayɨ́ nɨyonɨ meŋweanɨ́á eŋagɨ nánɨ segɨ́ aŋɨ́ apɨ aŋɨ́ xwé tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́árɨnɨ.’ nɨrɨrɨ eaárɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 7 Xeroto yumɨ́í dɨŋɨ́ nɨyaiwimáná “Siŋɨ́yo eŋwɨpearɨgɨ́áwa obɨ́poyɨ.” nɨrɨrɨ awa rɨxa báná yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Siŋo gíná ŋweáagɨ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Siŋomɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨmáná eŋáná emá ararɨ pweŋɨ́rɨnɨ?” urɨ́agɨ awa rɨxa áwaŋɨ́ uráná \v 8 o Betɨrexemɨ nánɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né nuro niaíwo nánɨ píránɨŋɨ́ pɨ́á époyɨ. Rɨxa sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨróná nionɨ enɨ nurɨ yayɨ́ seáyɨ e umemɨnɨrɨ nánɨ ámɨ nɨbɨro áwaŋɨ́ nɨrɨ́poyɨ.” urɨ́agɨ \v 9 awa arɨ́á e nɨwiro wigɨ́pɨ óɨ́yo warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Siŋɨ́ awa xámɨ sogwɨ́ ɨ́wiaparɨŋɨ́mɨnɨ nɨŋwearóná wɨnɨgɨ́o awamɨ xámɨ numearɨ aŋɨ́ niaíwo weŋiwámɨ seáyɨ e ŋweaŋɨnigɨnɨ. \v 10 Siŋo e ŋweáagɨ nɨwɨnɨro seáyɨmɨ seáyɨmɨ nimónɨro dɨŋɨ́ niɨ́á nɨwinɨrɨ \v 11 aŋiwámɨ nɨpáwiro niaíwo xɨnáí Mariaí tɨ́nɨ ŋweaŋagɨ́i nɨwɨnɨro re egɨ́awixɨnɨ. Xwɨ́áyo nɨpɨ́kínɨmearo omɨ yayɨ́ numemáná amɨpí o nánɨ imónɨŋɨ́ wigɨ́ ayá rɨmɨxarɨgɨ́ápɨ nɨroaro sɨ́ŋá gorɨ́ tɨ́nɨ íkɨ́á dɨ́á —Dɨ́á yoɨ́ pɨrakenɨsanɨ́ tɨ́nɨ murɨ́ tɨ́nɨ nánɨ rɨnɨnɨ. Dɨ́á apɨ dɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́ xɨxegɨ́nɨ sɨxɨ́ wɨ́xaú tɨ́nɨ mɨnɨ wigɨ́awixɨnɨ. \v 12 Mɨnɨ nɨwimáná eŋáná Gorɨxo orɨŋá nupárɨrɨ rɨ́mɨŋɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto tɨ́ŋɨ́ e nánɨ ámɨ mupa époyɨ.” urɨ́agɨ wigɨ́ aŋɨ́ e nánɨ nuróná óɨ́ xegɨ́ wíyo ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo nánɨ éɨ́ ugɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Awa rɨxa numáná eŋáná re eŋɨnigɨnɨ. Josepo orɨŋá nɨwɨnɨrɨ́ná aŋɨ́najɨ́ Gorɨxoyá wo sɨŋánɨ nɨrónapɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Rɨxa nɨwiápɨ́nɨmearɨ niaíwo tɨ́nɨ xɨnáí tɨ́nɨ nɨmeámɨ Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo nánɨ éɨ́ úpoyɨ. Sepɨ́oyɨ́né nuro rémóɨ́e dánɨ ámɨ nionɨ searɨmɨ́aé nánɨ ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. Xeroto niaíwomɨ pɨkinɨ pɨ́á énapɨnɨ eŋagɨ nánɨ rɨrarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 14 o árɨ́wɨyimɨ aí nɨwiápɨ́nɨmearɨ niaíwo tɨ́nɨ xɨnáí tɨ́nɨ nɨmeámɨ Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo nánɨ nuro \v 15 nɨŋwearóná mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto pée nánɨ ŋweaagɨ́árɨnɨ. Wɨ́á rókiamoagɨ́á wo xwɨyɨ́á Gorɨxoyá nɨwurɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaárɨŋɨ́ rɨpɨ “Gɨ́ íwo Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo ŋweaŋáná ‘Eɨnɨ.’ urɨmɨ́árɨnɨ.” nɨrɨrɨ eaárɨŋɨ́ apɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́a nánɨ Josepo niaíwomɨ Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo nánɨ nɨmeámɨ uŋɨnigɨnɨ. \s1 Niaíwɨ́yo mɨŋɨ́ rɨrómɨ́ emegɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 16 Xeroto, Jerusaremɨyo xwayɨ́ nanɨrɨ ŋweaŋo sogwɨ́ ɨ́wiaparɨŋɨ́mɨ dánɨ urɨ́nénaparɨgɨ́áwa ámɨ xɨ́omɨ mɨwíménapɨ́agɨ́a nánɨ “Yapɨsɨ́ rɨ́a níwapɨyíoɨ?” nɨyaiwirɨ dɨŋɨ́ rɨ́á ápiáwɨ́nɨŋɨ́ wéagɨ xewanɨŋo awamɨ siŋo nánɨ yarɨŋɨ́ wíáná awa “Íná ŋweáagɨ wɨnɨŋwanigɨnɨ.” urɨ́ápɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ porisowamɨ urowáráná awa nuro niaíwɨ́ oxɨ́ Betɨrexemɨ dáŋɨ́yɨ́yá tɨ́nɨ e mɨdɨmɨdánɨ nɨŋweaxa pugɨ́áyɨ́yá tɨ́nɨ, niaíwɨ́ oxɨ́ wigɨ́ xwiogwɨ́ waú wo sɨnɨ mɨmúropa egɨ́á nɨyonɨ mɨŋɨ́ rɨrómɨ́ emegɨ́awixɨnɨ. \v 17-18 Mɨŋɨ́ rɨrómɨ́ eméáná xwɨyɨ́á Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Jeremaiaoyɨ rɨnɨŋo nɨwurɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaárɨŋɨ́ rɨpɨ “Aŋɨ́ Rama dánɨ ‘Yeyɨ.’ nɨrɨnɨrɨ ŋwɨ́ eánarɨŋagɨ arɨ́á wiarɨŋoɨ. Reserímɨ xiɨ́áíwa wigɨ́ niaíwɨ́ nánɨ ŋwɨ́ pɨyɨ́ nɨwɨ́rɨnɨro wigɨ́ niaíwɨ́ wówɨ sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨ́agɨ́a nánɨ mɨŋɨ́ ikɨŋwɨ́ umɨrɨ́agɨ́a aiwɨ pɨ́nɨ mɨwiárɨgɨ́awixɨnɨ.” rɨ́wamɨŋɨ́ eaárɨŋɨ́ apɨ íná xɨxenɨ imónɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ámɨ Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo dánɨ yigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 19 Xeroto rɨxa nɨpéáná re eŋɨnigɨnɨ. Josepo Isipɨyɨ́ aŋɨ́yo dánɨ orɨŋá nɨwɨnɨrɨ́ná aŋɨ́najɨ́ Gorɨxoyá wo sɨŋánɨ nɨrónapɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 20 “Niaíwomɨ opɨkianeyɨnɨrɨ emegɨ́áwa rɨxa pegɨ́á eŋagɨ nánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ niaíwo tɨ́nɨ xɨnáí tɨ́nɨ nɨmeámɨ dɨxɨ́ Isɨrerɨyɨ́ aŋɨ́yo nánɨ úpoyɨ.” urɨ́agɨ \v 21 Josepo nɨwiápɨ́nɨmearɨ niaíwo tɨ́nɨ xɨnáí tɨ́nɨ nɨmeámɨ nurɨ Isɨrerɨyɨ́ aŋɨ́yo nɨrémoro \v 22 Josepo arɨ́á re wiŋɨnigɨnɨ, “Xerotomɨ xewaxo Akereasoyɨ rɨnɨŋo xano mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ neameŋweaagɨ́pa xewaxo enɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ e nimónɨrɨ Judia pɨropenɨsɨ́yo re neameŋweanɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ wáyɨ́nɨwinɨrɨ “Arɨge nurɨ Judia pɨropenɨsɨ́yo ŋweámɨnɨréɨnɨ?” yaiwiarɨ́ná Gorɨxo Josepomɨ orɨŋá nupárɨrɨ éɨ́ urowáráná epówa Judia pɨropenɨsɨ́yo wiárɨ́ nɨmúroro Gariri pɨropenɨsɨ́yo nánɨ nuro \v 23 aŋɨ́ yoɨ́ Nasaretɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ ŋweaagɨ́árɨnɨ. Wɨ́á rókiamoagɨ́áwa ámá xiáwowayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o nánɨ re rɨgɨ́ápɨ “Ayɨ́ re rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘O Nasaretɨ dáŋorɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” rɨgɨ́á apɨ xɨxenɨ imónɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ Nasaretɨ nánɨ nuro ŋweaagɨ́árɨnɨ. \c 3 \s1 Jono wayɨ́ numeaia uŋo xwɨyɨ́á wáɨ́ urɨmeŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jono, wayɨ́ numeaia uŋo, Jisaso sɨnɨ Nasaretɨ ŋweaŋáná, o nurɨ Judia pɨropenɨsɨ́yo ámá dɨŋɨ́ meaŋe wáɨ́ nurɨmerɨ́ná \v 2 re urayagɨ́rɨnɨ, “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨneairɨ píránɨŋɨ́ neameŋweanɨ aŋwɨ ayo eŋagɨ nánɨ segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro píránɨŋɨ́ nɨsanɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.” urayagɨ́rɨnɨ. \v 3 Wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiaoyɨ rɨnɨŋo nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaŋɨ́pɨ, “Ámá dɨŋɨ́ meaŋɨ́mɨ dánɨ ámá wo rɨ́aiwá re rarɨnɨ, ‘Ámɨnáo nánɨ segɨ́ dɨŋɨ́ óɨ́ naŋɨ́nɨŋɨ́ wimoiro óɨ́ píránɨŋɨ́ imoarɨgɨ́ápánɨŋɨ́ wimoiro nero ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.’ rarɨnɨ.” rɨ́wamɨŋɨ́ e nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ Jono nurɨ axɨ́pɨ e yagɨ́rɨnɨ. \v 4 O rapɨrapɨ́ naŋɨ́ nɨyínɨrɨ emeagomanɨ. Kamerɨ́ ɨ́á (iyɨ́á írɨkwɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ wú) nɨyínɨrɨ arerɨxɨ́ írɨŋɨ́yo yínagorɨnɨ. Aiwá enɨ naŋɨ́ nagomanɨ. Áxwaxɨ́ tɨ́nɨ pɨ́kɨ́ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ nagorɨnɨ. \v 5 Judayɨ́ wigɨ́ aŋɨ́ xwé Jerusaremɨ ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ Judia pɨropenɨsɨ́yo amɨ amɨ ŋweagɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ tɨ́nɨ iniɨgɨ́ Jodanɨ rapápámɨ ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ \v 6 Jono tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nuro wigɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ waropárɨ́ wíáná o wayɨ́ numeaia nurɨ aí \v 7 Parisiowa tɨ́nɨ Sajusiowa tɨ́nɨ —Awa weyɨ́nɨ nɨmenɨro ámá wíyo seáyɨ e wimónarɨgɨ́áwarɨnɨ. Awa Jono wayɨ́ oneameainɨro barɨŋagɨ́a Jono sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ ayɨ́ wigɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nɨsanɨro mé “Wayɨ́nɨ oneameainɨ.” nɨyaiwiro barɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sidɨrɨ́ miáoyɨ́né, ‘Rɨ́wéná Gorɨxo xeanɨŋɨ́ seaikárɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ éɨ́ úpoyɨ.’ go searɨ́agɨ rɨ́nɨŋɨ́ meaanɨgɨnɨrɨ wáyɨ́ nero nionɨ tɨ́ámɨnɨ éɨ́ barɨŋoɨ? \v 8 Soyɨ́né ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamorɨ́náyɨ́, píránɨŋɨ́ nero íkɨ́á sogwɨ́ naŋɨ́ nɨwerɨ́ná yarɨŋɨ́pa imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 9 Re mɨnɨrɨpa époyɨ, ‘Negɨ́ arɨ́o Ebɨrɨ́amoyáone eŋagɨ nánɨ Gorɨxo wí xeanɨŋɨ́ neaikárɨnɨ́á menɨnɨ.’ mɨnɨrɨpa époyɨ. Gorɨxo ‘Ebɨrɨ́amoyá ɨ́wiárɨ́awé nánɨ “Nionɨ ayo xeanɨŋɨ́ nɨwirɨ́ná arɨge xwé obaxɨ́ imónɨnɨ́árɨnɨ?” nɨyaiwirɨ ududɨ́ winarɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ, Gorɨxo dɨŋɨ́ e yaiwipaxɨ́ menɨnɨ. Ananɨ sɨ́ŋá tɨ́yo dánɨ Ebɨrɨ́amo nánɨ ɨ́wiárɨ́awé wimɨxɨyipaxɨ́rɨnɨ. \v 10 Gorɨxo rɨxa rapɨwé íkɨ́á mɨ́kɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ ɨ́á xɨrɨnɨ. Íkɨ́á gɨnɨ gɨna sogwɨ́ naŋɨ́ mɨwéagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná nɨdɨkárɨrɨ rɨ́á ikeaárɨnɨ́árɨnɨ. \v 11 Nionɨ sa iniɨgɨ́ tɨ́nɨ wayɨ́ seameaiarɨŋárɨnɨ. Nionɨ eŋɨ́ eánɨŋáonɨ aiwɨ rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́o nionɨ nɨmúrónɨnɨ. Seyɨ́né nionɨ nánɨ ‘Ámá wé rónɨŋorɨnɨ.’ niaiwiarɨŋagɨ́a aiwɨ o nionɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ mimónɨŋagɨ nánɨ ámá xɨnáíwánɨŋɨ́ nimónɨro omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyɨ́ bosoyá sɨkwɨ́ sú gwɨ́ wíkweaiarɨgɨ́ápa nionɨ oyá wíkweaipaxɨ́ menɨnɨ. O wayɨ́ nɨseameairɨ́ná iniɨgɨ́ tɨ́nɨ seameainɨ́ámanɨ. Wiyɨ́né Gorɨxoyá kwíyɨ́ tɨ́nɨ seameairɨ wiyɨ́né rɨ́á tɨ́nɨ seameairɨ enɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 12 Gorɨxo ámá naŋɨ́yo yeáyɨ́ uyimɨxemearɨ sɨpíyo anɨpá imɨxɨrɨ enɨ́á eŋagɨ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Omɨŋɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ pokɨ́ tɨ́nɨ witɨ́ aiwá eyeyírómɨ́ ero aiwá ná aŋɨ́yo tɨro mamɨwɨ́ tɨ́nɨ sɨyikɨ́ tɨ́nɨ rɨ́á ikeaárɨro yarɨgɨ́ápa Gorɨxo enɨ axɨ́pɨ e emɨ́ánɨrɨ witɨ́ mamɨwɨ́ tɨ́nɨ ná tɨ́nɨ eyeyírómɨ́ inɨŋe xegɨ́ pokɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ ronɨ. Aiwá náyɨ́ aŋɨ́yo tɨrɨ mamɨwɨ́ tɨ́nɨ sɨyikɨ́ tɨ́nɨ rɨ́á supárɨpaxɨ́ mimónɨŋɨ́yo ikeaárɨrɨ enɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisasomɨ wayɨ́ umeaiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Jisaso Jono wayɨ́ onɨmeainɨrɨ nánɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo dánɨ nɨbɨrɨ iniɨgɨ́ Jodanɨ rapá tɨ́ŋɨ́ e nɨrémorɨ omɨ wímeáagɨ aiwɨ \v 14 Jono nurakímɨnɨrɨ nerɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nionɨ nánɨ o wayɨ́ onɨmeainɨrɨ rɨbarɨŋɨnɨ? Oweoɨ, ‘Joxɨ wayɨ́ onɨmeainɨ.’ nimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 15 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xe wayɨ́ oumeaimɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ naneɨ. E neraínáyɨ́, Gorɨxo nionɨ nánɨ ‘O sɨwɨ́ wé rónɨŋɨ́yɨ́ nɨ́nɨ oenɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ yanɨ́wiɨ.” urɨ́agɨ \v 16 o Jisasomɨ wayɨ́ umeaíáná o rɨxa nímɨnɨmeámɨ peyarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́ pɨrɨ́yo dánɨ óɨ́ ináná kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ xawiówɨ́nɨŋɨ́ nɨweapɨrɨ omɨ wímeaŋɨnigɨnɨ. Omɨ wímeááná re eŋɨnigɨnɨ. \v 17 Aŋɨ́namɨ dánɨ xwɨyɨ́á re rɨnénapɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ niaíwɨ́ ayá tɨ́ŋorɨnɨ. Amɨpí o yarɨŋɨ́pɨ nánɨ yayɨ́ ninarɨnɨ.” rɨnénapɨŋɨnigɨnɨ. \c 4 \s1 Obo Jisasomɨ iwamɨ́ó wíwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ Jisasomɨ nɨwímeámáná omɨ Obo iwamɨ́ó owíwapɨyinɨrɨ ámá dɨŋɨ́ meaŋɨ́ e nánɨ nɨméra úáná \v 2 o aiwá mɨnɨ́ ŋwɨ́á nɨŋwearɨ rɨxa sɨ́á 40 nórɨmáná eŋáná o agwɨ́ wíáná \v 3 iwamɨ́ó wíwapɨyarɨŋo nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ ‘Niaíwɨ́ Gorɨxoyáonɨrɨnɨ.’ yaiwinarɨŋɨ́pɨ nepa eŋánáyɨ́, aiwá nɨrɨ nánɨ ‘Sɨ́ŋá tɨyɨ́ aiwá oimónɨnɨ.’ reɨ.” urɨ́agɨ aí \v 4 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Oweoɨ, wí emɨméɨnɨ. Gorɨxoyá Bɨkwɨ́yo dánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eánɨnɨ, ‘Ámá aiwá nánɨnɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ́náyɨ́ wí dɨŋɨ́ meapaxɨ́ menɨnɨ. Xwɨyɨ́á Gorɨxo rɨŋɨ́yɨ́ nɨyonɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́rorɨ́náyɨ́ ayɨ́nɨ dɨŋɨ́ meapaxɨ́rɨnɨ.’ Rɨ́wamɨŋɨ́ e nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 5 Obo Jisasomɨ nɨmeámɨ Jerusaremɨ aŋɨ́ Gorɨxoyá ayá tɨ́ŋɨ́mɨnɨ nánɨ nurɨ aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ rɨkwɨ́yo seáyɨ e nurárárɨmáná \v 6 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ ‘Niaíwɨ́ Gorɨxoyáonɨrɨnɨ.’ yaiwinarɨŋɨ́pɨ nepa eŋánáyɨ́, Gorɨxoyá Bɨkwɨ́yo dánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ ‘Gorɨxo joxɨ sɨkwɨ́ sɨ́ŋáyo pɨ́rɨ́ uyɨkímɨ́ inɨrɨxɨnɨrɨ xegɨ́ aŋɨ́najowa awí nɨroro ɨ́á rɨxepɨ́rɨ nánɨ urowárɨnɨŋoɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ ananɨ mɨ́mɨ nɨmawirɨ xeamoɨ.” urɨ́agɨ aí \v 7 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á joxɨ mɨŋɨ́ nirorɨ rɨ́ɨ́pɨ eánɨŋagɨ aiwɨ xwɨyɨ́á rɨpɨ enɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Negɨ́ Gorɨxo nepa eŋɨ́ neánɨrɨ epaxorɨ́anɨrɨ iwamɨ́ó mɨwíwapɨyipanɨ.’ enɨ rɨnɨŋagɨ nánɨ nionɨ wí e emɨméɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 8 Ámɨ Obo dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ seáyɨmɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́ bimɨ nánɨ nɨmeámɨ nɨyirɨ aŋɨ́ nɨ́nɨ xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́yo sɨwá nɨwirɨ xegɨ́ amɨpí ámá nɨwɨnɨróná ayá sɨ́wɨ́ nurorɨ nɨmeapaxɨ́ wimónarɨŋɨ́pɨ enɨ sɨwá nɨwirɨ \v 9 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ xwɨ́áyo nɨpɨ́kínɨmearɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ nɨnurɨ́nɨrɨ nionɨ nánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ nɨmeɨ. E níánáyɨ́, amɨpí sɨwá síá tiyɨ́ nɨpɨnɨ siapɨmɨ́ɨnɨ.” uráná \v 10 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Setenoxɨ pɨ́nɨ nɨnɨwiárɨmɨ éɨ́ uɨ. Xwɨyɨ́á rɨpɨ ‘Ámɨná Gorɨxo nánɨnɨ xwɨ́áyo nɨpɨ́kínɨmearo yayɨ́ seáyɨmɨ umero segɨ́ amɨpí “Ŋwɨ́áxɨnɨ.” rɨnɨŋɨ́yɨ́ emɨ nɨmoro sɨwɨ́ oyá nánɨnɨ dɨŋɨ́ ɨkwɨ́roro éɨ́rɨxɨnɨ.’ rɨnɨŋagɨ nánɨ joxɨ nɨrɨ́ɨ́pa wí emɨméɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 11 Obo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úáná aŋɨ́najɨ́ wa nɨbɨro arɨrá wigɨ́awixɨnɨ. \p \v 12 Jisaso ámá wa Jono wayɨ́ numeaia warɨŋo nánɨ re rarɨŋagɨ́a “Omɨ rɨxa ɨ́á nɨxero gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨrárɨ́árɨnɨ.” rarɨŋagɨ́a o arɨ́á e nɨwimo Gariri pɨropenɨsɨ́yo nánɨ nurɨ nɨŋwearɨ́ná \v 13 aŋɨ́ Nasaretɨ xɨ́o xwé iwiaroŋe pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Kapaneamɨyɨ rɨnɨŋɨ́yo —Aŋɨ́ apɨ ipí Gariri tɨ́nɨ ikwɨ́rónɨnɨ. Seburano tɨ́nɨ Napɨtaraio tɨ́nɨ awaúyá ɨ́wiárɨ́awé ŋweaagɨ́erɨnɨ. E nánɨ nurɨ ŋweaŋɨnigɨnɨ. \v 14 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Gorɨxoyá xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiaoyɨ rɨnɨŋo xwɨyɨ́á nɨwurɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaárɨŋɨ́rɨnɨ, \v 15 “Xwɨ́á Seburanoyá ɨ́wiárɨ́awé tɨ́nɨ Napɨtaraioyá ɨ́wiárɨ́awé tɨ́nɨ eŋíná ŋweaagɨ́e ipí tɨ́ŋɨ́mɨnɨ tɨ́nɨ iniɨgɨ́ Jodanɨ rapáyo jɨ́arɨwámɨ dánɨ tɨ́nɨ xwɨ́á Gariri imónɨŋɨ́mɨnɨ émáyɨ́ ŋweagɨ́e, \v 16 ámá oxɨ́ apɨxɨ́ e ŋweagɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ Gorɨxomɨ muxɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ sɨ́á yinɨŋɨ́mɨ́nɨŋɨ́ ŋweagɨ́e rɨxa wɨ́á xwé bɨ ónɨ́agɨ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Ayɨ́ apaxɨ́ mé pearɨŋagɨ́a nánɨ íkwapiŋɨ́nɨŋɨ́ umeaarɨŋɨ́yo rɨxa wɨ́á wókímɨxɨnɨ.” Rɨ́wamɨŋɨ́ e nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ imónɨnɨ nánɨ Jisaso wɨ́ánɨŋɨ́ imónɨŋo e nánɨ nurɨ ŋweaagɨ́rɨnɨ. \s1 Ámá wiepɨsarɨŋɨ́ imónɨpɨ́rɨ nánɨ wirɨmeaemeŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 17 O aŋɨ́ e nánɨ nurɨ ŋweaé dánɨ wáɨ́ re urɨmeŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ píránɨŋɨ́ seamenɨ aŋwɨ ayo eŋagɨ nánɨ segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro sanɨŋɨ́ nimónɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨmerɨ \v 18 ipí Gariri imaŋɨ́pá tɨ́nɨ nɨpurɨ́ná sɨŋwɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Xɨráxogwá waú —Xɨráo xegɨ́ yoɨ́ Saimonorɨnɨ. O xegɨ́ yoɨ́ ámɨ bɨ Pitaorɨnɨ. Xogwáo Adɨruorɨnɨ. Agwiaú egɨ́ omɨŋɨ́ peyɨ́ ápearɨgɨ́íwaú eŋagɨ nánɨ ubenɨ́ peyɨ́ nánɨ ipíyo mamówárarɨŋagɨ́i Jisaso e nɨwɨnɨrɨ \v 19 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Agwiagwí nɨxɨ́dɨ́piyɨ. Peyɨ́ nánɨ yarɨgɨ́ípa ámá nionɨ nɨxɨ́dɨpɨ́rɨ́áyɨ́ enɨ axɨ́pɨ e wirɨmeapɨsi nánɨ eaíwapɨyimɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 20 agwiaú ubenɨ́ apaxɨ́ mé e nɨtɨmɨ rɨ́wɨ́yo uxɨ́dɨgɨ́isixɨnɨ. \v 21 O e dánɨ nurɨ́ná sɨŋwɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Ámɨ xɨráxogwá waú —Agwiaú Sebediomɨ xewaxowaúrɨnɨ. Wɨ́o Jemisorɨnɨ. Wɨ́o xogwáo Jonorɨnɨ. Agwiaú xano tɨ́nɨ ewéyo nɨŋweámáná wigɨ́ ubenɨ́ arɨ́kínɨŋagɨ píránɨŋɨ́ yadɨrɨpɨ́narɨŋagɨ́a Jisaso e nɨwɨnɨrɨ rɨ́aiwá “Nɨxɨ́dɨ́piyɨ.” uráná \v 22 agwiaú enɨ aŋɨ́nɨ egɨ́ ewé tɨ́nɨ xanomɨ tɨ́nɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nayoari númɨ uxɨ́dɨgɨ́isixɨnɨ. \s1 Jisaso wáɨ́ urɨmerɨ sɨmɨxɨ́yo naŋɨ́ imɨxɨmerɨ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 23 Jisaso Gariri pɨropenɨsɨ́yo amɨ amɨ nemerɨ́ná xegɨ́ Judayɨ́yá rotú aŋɨ́yo dánɨ uréwapɨyemerɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́pɨ —Apɨ Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ umeŋweanɨ́ápɨ nánɨ rɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Apɨ wáɨ́ urɨmerɨ ámá pí pí sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyo tɨ́nɨ uranɨ́ xɨxegɨ́nɨ imónɨgɨ́áyo tɨ́nɨ naŋɨ́ imɨxɨmerɨ yarɨ́ná \v 24 o yarɨŋɨ́pɨ nánɨ yanɨ́ niwéa nurɨ Siria pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ nɨ́nɨ arɨ́á nɨwiárɨro nánɨ wigɨ́ ámá sɨmɨxɨ́ xɨxegɨ́nɨ yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ rɨ́nɨŋɨ́ xɨxegɨ́nɨ winarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ xóxwɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ eŋɨ́ sɨwímɨ́ yárɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨmeámɨ báná o píránɨŋɨ́ wimɨxɨyarɨŋagɨ nánɨ \v 25 ámá oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ Dekaporisɨ pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ Judia pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ wigɨ́ aŋɨ́ xwé Jerusaremɨ dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ iniɨgɨ́ Jodanɨ rapáyo jɨ́arɨwámɨnɨ dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ epɨ́royɨ́ nero omɨ númɨ uxɨ́dɨgɨ́awixɨnɨ. \c 5 \s1 Xwɨyɨ́á Jisaso dɨ́wɨ́yo dánɨ uréwapɨyiŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso ámá oxɨ́ apɨxɨ́ niaíwɨ́ obaxɨ́ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ bɨmiarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́yo nánɨ nɨyoarɨ éɨ́ nɨŋwearɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ báná \v 2 o nuréwapɨya nurɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 3 “Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́né ‘Nionɨ nɨgɨ́pɨ apánɨrɨnɨ.’ mɨrɨpa éɨ́áyɨ́né, ‘Ámá arɨrá oneaípoyɨ.’ yaiwiarɨgɨ́áyɨ́né, Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ́á eŋagɨ nánɨ yayɨ́ seainɨpaxɨ́yɨ́nérɨnɨ. \v 4 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́né, ŋwɨ́ eanɨrɨ yarɨgɨ́áyɨ́né, Gorɨxo mɨŋɨ́ ikɨŋwɨ́ seamɨrɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ yayɨ́ seainɨpaxɨ́yɨ́nérɨnɨ. \v 5 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́né, ɨ́wɨ́ mé nɨrɨmaxɨnɨro sanɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́né, Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́e dánɨ xwɨ́á nɨrínɨ segɨ́ imónɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ yayɨ́ seainɨpaxɨ́yɨ́nérɨnɨ. \v 6 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́né, aiwá nánɨ agwɨ́ seairɨ iniɨgɨ́ nánɨ seainɨrɨ yarɨŋɨ́pa rɨ́á mɨkɨró píránɨŋɨ́ yarɨgɨ́á ayɨ́ nánɨ́nɨŋɨ́ nɨseaimónɨrɨ́ná Gorɨxo ananɨ xɨxenɨ seaiinɨ́á eŋagɨ nánɨ yayɨ́ seainɨpaxɨ́yɨ́nérɨnɨ. \v 7 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́né, ámá wíyo wá wianarɨgɨ́áyɨ́né, Gorɨxo enɨ wá seawianɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ yayɨ́ seainɨpaxɨ́yɨ́nérɨnɨ. \v 8 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́né, ámá sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨranɨ, segɨ́pɨ úɨ́ámɨ dánɨranɨ, dɨŋɨ́ ná bɨnɨ nɨmoro axɨ́pɨnɨ yarɨgɨ́áyɨ́né, Gorɨxo xewanɨŋo sɨwá seainɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ yayɨ́ seainɨpaxɨ́yɨ́nérɨnɨ. \v 9 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́né, ámá mɨxɨ́ inarɨ́ná nuro pɨyɨ́á wɨ́rarɨgɨ́áyɨ́né, Gorɨxo ayɨ́ nánɨ ‘Gɨ́ niaíwɨ́xɨnɨ.’ rɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ yayɨ́ seainɨpaxɨ́yɨ́nérɨnɨ. \v 10 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́né, wé rónɨŋɨ́ Gorɨxo e éɨ́rɨxɨnɨrɨ wimónarɨŋɨ́pɨ xɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ xeanɨŋɨ́ seaikárɨ́áyɨ́né, o xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ́á eŋagɨ nánɨ yayɨ́ seainɨpaxɨ́yɨ́nérɨnɨ. \v 11 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́né, nionɨ nɨxɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ ikayɨ́wɨ́ searɨro xeanɨŋɨ́ seaikárɨro pí pí xwɨyɨ́á yapɨ́ seaxekwɨ́moro seaiarɨ́náyɨ́, yayɨ́ seainɨpaxɨ́yɨ́nérɨnɨ. \v 12 Eŋíná wɨ́á rókiamoagɨ́áwamɨ xeanɨŋɨ́ nɨwikára wagɨ́ápa axɨ́pɨ seyɨ́né enɨ nɨseaikára warɨ́náyɨ́, seyɨ́né aŋɨ́namɨ nɨpeyirɨ́ná Gorɨxo yayɨ́ nɨseaimorɨ amɨpí ayá rɨmɨxarɨŋɨ́pɨ seaiapɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ yayɨ́ seainɨpaxɨ́yɨ́nérɨnɨ. \s1 Saxɨ́ tɨ́nɨ wɨ́á tɨ́nɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 “Saxɨ́ aiwáyo nɨmorɨ nɨnɨrɨ́náyɨ́ awɨ́í yarɨŋɨ́pa seyɨ́né nionɨ seararɨŋáyo píránɨŋɨ́ nɨnɨxɨ́dɨróná ámá nɨyonɨ enɨ nɨwíwapɨyiro saxɨ́ awɨ́í yarɨŋɨ́pa axɨpɨ́nɨŋɨ́ wimɨxɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Saxɨ́ awɨ́í yarɨŋɨ́pɨ nɨpurɨ rɨxa uráwɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋánáyɨ́ arɨre éáná ámɨ awɨ́í imónɨnɨŋoɨ? Oweoɨ, amɨpí wí imɨxɨpaxɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ óɨ́ e emɨ mɨwiárómóáná ámá xwɨrɨŋwɨ́ osɨxayarɨgɨ́árɨnɨ. Seyɨ́né nionɨ seararɨŋáyo nɨnɨwiaíkirɨ́náyɨ́, saxɨ́ rɨxa uráwɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pɨ emɨ moarɨgɨ́ápa Gorɨxo enɨ axɨ́pɨ emɨ e seamonɨ́árɨnɨ. \v 14 Seyɨ́né ámá Gorɨxomɨ xɨ́dɨpɨ́rɨ́a nánɨ uyɨ́wɨ́ nɨmɨxároro wɨ́ánɨŋɨ́ uyamopɨ́rɨ́árɨnɨ. Aŋɨ́ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́yo ikwɨ́rónɨŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ ínɨmɨ mimónɨ́ eŋɨ́pɨ yapɨ seyɨ́né enɨ nionɨ píránɨŋɨ́ nɨnɨxɨ́dɨrónáyɨ́, ámá nɨyonɨ sɨŋánɨ e wimónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 15 Ámá ramɨxɨ́ nɨmɨxároro sɨxɨ́ wá nɨmearo sɨxɨ́ ikwaseaárarɨgɨ́ámanɨ. Nɨmɨxároro seáyɨ e íkwiaŋwɨ́yo ŋwɨrárárarɨgɨ́árɨnɨ. Seáyɨ e tánáyɨ́ ámá aŋɨ́yo ínɨmɨ ŋweagɨ́á nɨyonɨ wɨ́á wókiarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 16 Ramɨxɨ́ seáyɨ e ikwiáráráná ámá nɨyonɨ wɨ́á wókiarɨŋɨ́pánɨŋɨ́ seyɨ́né enɨ ámá sɨŋwɨ́yo dánɨ wé rónɨŋɨ́ imónɨro ámáyo arɨrá wiro nerónáyɨ́ ámá sɨŋwɨ́ nɨseanɨro ‘Ayɨ́ Gorɨxomɨ nɨxɨ́dɨro nánɨ rɨ́a yarɨŋoɨ?’ nɨyaiwiro omɨ seáyɨ e umepɨ́rɨ́árɨnɨ. \s1 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Seyɨ́né nionɨ nánɨ ‘O Gorɨxoyá ŋwɨ́ ikaxɨ́ Moseso nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ tɨ́nɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro eagɨ́ápɨ tɨ́nɨ enɨ xwɨ́á iwenɨ nánɨ bɨŋɨ́rɨnɨ.’ mɨniaiwipanɨ. Xwɨ́á iwenɨ nánɨ mɨbɨ́ amɨpí nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ sɨnɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́a nánɨ bɨŋárɨnɨ. \v 18 Aga nepa seararɨŋɨnɨ. Xwɨ́árí tɨ́nɨ aŋɨ́na tɨ́nɨ sɨnɨ eŋánáyɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́ nɨpɨnɨ sɨnɨ xɨxenɨ mimónɨpa eŋánáyɨ́ ná bɨnɨ onɨmiápɨ rɨnɨŋɨ́ apɨ aiwɨ xwɨ́á iwenɨ́ámanɨ. \v 19 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́né ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ bɨ nánɨ ‘Xwémanɨ. Xwɨyɨ́á nɨmearɨpaxɨ́manɨ.’ nɨyaiwiro ogámɨ́ nero ámá wí enɨ axɨ́pɨ ogámɨ́ epɨ́rɨ nánɨ nɨwíwapɨyirɨ́náyɨ́, Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́íná e yarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ ‘Sɨyikwɨ́piánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Gɨyɨ́ gɨyɨ́né ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ axɨ́pɨ nero ámá wí enɨ axɨ́pɨ epɨ́rɨ nánɨ nɨwíwapɨyirɨ́náyɨ́, Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ́íná e yarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ ‘Ámá xwé mamadɨ́rɨxánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 20 ‘Seyɨ́né Parisiowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ “None ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pimɨ nɨxɨ́dɨrane e nerɨ́náyɨ́ wé rónɨŋɨ́ yarɨŋwɨnɨ.” yaiwinarɨgɨ́ápɨ mɨmúropa nerɨ́náyɨ́, Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ seameŋweanɨ́e wí ŋweapɨ́rɨ́ámanɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \s1 Wikɨ́ wónarɨgɨ́á nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 “Eŋíná Moseso segɨ́ seárɨ́awéyo ŋwɨ́ ikaxɨ́ nurɨrɨ́ná ‘Nɨwiápɨ́nɨmearɨ ámá mɨpɨkipanɨ. Ámá gɨyɨ́ e nerɨ́náyɨ́ xwɨrɨxɨ́ seamepɨ́rɨ́árɨnɨ.’ urɨŋɨ́pɨ seyɨ́né rɨxa arɨ́á nɨwiro nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. \v 22 Ayɨ́ naŋɨ́ nerɨ aiwɨ agwɨ nionɨ ámɨ bɨ nɨpɨkwɨnɨ naŋɨ́ seáyɨ e nimɨxɨrɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Ámá gɨyɨ́ xegɨ́ ámá imónɨgɨ́á wo nánɨ wikɨ́ nɨwónɨrɨ mɨxɨ́ nurɨrɨ́náyɨ́ aŋɨ́ e dánɨ xwɨrɨxɨ́ mepɨ́rɨ́árɨnɨ. Gɨyɨ́ xegɨ́ ámá imónɨgɨ́á womɨ “Dɨŋɨ́ mayɨ́ roxɨnɨ.” nurɨrɨ́náyɨ́ opisɨ́ aŋɨ́yo dánɨ xwɨrɨxɨ́ mepɨ́rɨ́árɨnɨ. Gɨyɨ́ xegɨ́ ámá imónɨgɨ́á womɨ “Majɨmajɨ́á ikárɨnarɨŋɨ́ roxɨnɨ.” nurɨrɨ́náyɨ́ xewanɨŋo xwɨyɨ́á nɨmeárɨnɨrɨ rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo ikeaárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 23 Ayɨnánɨ Gorɨxo nánɨ aiwá peaxɨ́ tɨmɨnɨrɨ nerɨ́ná dɨŋɨ́ re sináná ‘Gɨ́ ámá imónɨgɨ́áyɨ́ wo sɨnɨ xwɨyɨ́á nɨmearɨpaxɨ́ imónɨnɨ.’ dɨŋɨ́ e sinánáyɨ́ \v 24 aiwá peaxɨ́ tarɨgɨ́e mɨdánɨŋɨ́ e nɨtɨmɨ nurɨ omɨ xámɨ pɨyɨ́á nɨwɨ́rɨnɨmáná ámɨ rɨ́wɨ́yo dánɨ nɨbɨrɨ dɨxɨ́ aiwá peaxɨ́ tɨrɨ́ɨnɨ. \v 25 Seyɨ́né woxɨ ámá wo tɨ́nɨ xwɨyɨ́á mearɨnɨpaxɨ́ imónɨŋánáyɨ́ xwɨrɨxɨ́yo rɨwárɨnɨnɨ nánɨ sɨnɨ óɨ́ e o tɨ́nɨ nuríná aŋɨ́nɨ pɨyɨ́á wɨ́rɨnɨrɨ́ɨnɨ. E mepa nerɨ́náyɨ́, o xwɨrɨxɨ́yo rɨwáráná gapɨmanɨ́ xwɨrɨxɨ́ mearɨŋo e dánɨ porisowa tɨ́ŋɨ́ e rɨwáráná awa gwɨ́ aŋɨ́yo rɨwárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 26 Aga nepa re seararɨŋɨnɨ, ‘Joxɨ ɨ́wɨ́ eŋɨ́yɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ ɨ́wɨ́ eŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nɨroarɨ mɨwipa nerɨ́náyɨ́, anɨŋɨ́ e ŋweaŋáná wí pɨ́nɨ nɨrɨwiárɨro rɨwáramopaxɨ́ mimónɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \s1 Ɨ́wɨ́ inarɨgɨ́ápɨ nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 27 “Eŋíná Moseso segɨ́ seárɨ́awéyo ŋwɨ́ ikaxɨ́ nurɨrɨ́ná rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ ‘Meánɨgɨ́ípagwí ámá wí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ minɨpanɨ.’ nurɨrɨ eaŋɨ́pɨ seyɨ́né arɨ́á nɨwiro nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. \v 28 Ayɨ́ naŋɨ́ nerɨ aiwɨ agwɨ ámɨ bɨ nɨpɨkwɨnɨ naŋɨ́ seáyɨ e nimɨxɨrɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Ámá nɨ́nɨ gɨyɨ́ gɨyɨ́ apɨxɨ́ wímɨ “Nionɨ í tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inɨpaxonɨrɨnɨ.” yaiwimɨnɨrɨ nánɨ sɨŋwɨ́ ɨ́wɨ́ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́, o rɨxa dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inarɨŋiɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 29 O ámá ayɨ́ dɨŋɨ́ oeyírónɨ́poyɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Segɨ́ sɨŋwɨ́ wɨyɨ́ji ‘Ɨ́wɨ́ apɨ eɨ.’ rɨránáyɨ́ sɨŋwɨ́ e rɨrɨ́ɨ́yi nɨyorɨ emɨ morɨ́ɨnɨ. E ninɨrónáyɨ́ rɨ́nɨŋɨ́ xwé nɨseainɨrɨŋɨ́ aiwɨ Gorɨxo rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo seaikeaáráná rɨ́nɨŋɨ́ seainɨmɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ seainɨnɨ́ámanɨ. Sɨŋwɨ́ wɨyinɨ anɨpá nimónɨrɨ́náyɨ́ ayɨ́ naŋɨ́ meŋagɨ aiwɨ joxɨ sɨnɨ sɨŋɨ́ urɨ́á eŋagɨ nánɨ ayɨ́ ananɨrɨnɨ. \v 30 Dɨxɨ́ wé onamɨŋú tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ nánɨ ɨ́eapá sinánáyɨ́ ‘Gorɨxo gɨ́ wará nɨrínɨ rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo nikeaárɨnɨgɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ wéú nɨwákwínɨrɨ emɨ morɨ́ɨnɨ. E ninɨrɨ́náyɨ́ rɨ́nɨŋɨ́ xwé nɨsinɨrɨ aiwɨ rɨ́nɨŋɨ́ Gorɨxo rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo sikeaáráná sinɨmɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ sinɨnɨ́ámanɨ. Wé wúnɨ nɨwákwínɨrɨ́náyɨ́ ayɨ́ naŋɨ́ meŋagɨ aiwɨ joxɨ sɨnɨ sɨŋɨ́ urɨ́á eŋagɨ nánɨ ayɨ́ ananɨrɨnɨ. \s1 Apɨxɨ́ emɨ moarɨgɨ́ápɨ nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 31 “Eŋíná Moseso ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaŋɨnigɨnɨ, ‘Ámá go go xegɨ́ xiepímɨ “Emɨ omómɨnɨ.” nɨyaiwirɨ́náyɨ́ ámá nɨ́nɨ “O apɨxímɨ rɨxa emɨ moŋoɨ.” yaiwipɨ́rɨ nánɨ payɨ́ wɨna nimɨxɨrɨ mɨnɨ wiowárɨ́wɨnɨgɨnɨ.’ Moseso rɨ́wamɨŋɨ́ naŋɨ́ e nɨrɨrɨ eaŋɨ́ aiwɨ \v 32 agwɨ nionɨ ámɨ bɨ nɨpɨkwɨnɨ naŋɨ́ seáyɨ e nimɨxɨrɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Go go xegɨ́ xiepí xámɨ meaŋí ámá wo tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ bɨ minarɨ́ná emɨ nɨmorɨ́náyɨ́ í ámá womɨ nɨmeánɨrɨ aí xámɨ nɨmearɨ emɨ moŋoyá dɨŋɨ́yo dánɨ ɨ́wɨ́ inarɨŋiɨ. Go go apɨxɨ́ wa nɨmearo emɨ mogɨ́ímɨ nɨmearɨ́náyɨ́ ayɨ́ enɨ í tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inarɨŋiɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \s1 Sɨ́ŋá tɨ́ŋɨ́ e dánɨ́nɨŋɨ́ rarɨgɨ́ápɨ nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 33 “Eŋíná Moseso segɨ́ seárɨ́awéyo ŋwɨ́ ikaxɨ́ nurɨrɨ́ná rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ nearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Seyɨ́né woxɨ woxɨ sɨ́ŋáyo árɨxá nɨwirɨ “Sɨ́ŋá ro ŋweaŋe dánɨ rɨrarɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ́ná yapɨ́ bɨ murɨpanɨ. E nurɨrɨ́ná Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ axɨ́pɨ éɨrɨxɨnɨ.’ Rɨ́wamɨŋɨ́ e nurɨrɨ eaŋɨ́pɨ seyɨ́né arɨ́á nɨwiro nɨjɨ́á nimónɨrɨ aiwɨ \v 34-35 agwɨ nionɨ ámɨ bɨ nɨpɨkwɨnɨ naŋɨ́ seáyɨ e nimɨxɨrɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Xwɨyɨ́á bɨ nɨrɨrɨ́ná sɨ́ŋá tɨ́ŋɨ́ e dánɨ mɨrɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Aŋɨ́na ayɨ́ Gorɨxoyá íkwiaŋwɨ́ éɨ́ ŋweanɨ nánɨ imónɨŋagɨ nánɨ e dánɨ xwɨyɨ́á “E rɨrarɨŋɨnɨ.” mɨrɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Xwɨ́árí enɨ ayɨ́ Gorɨxoyá sɨkwɨ́ tɨ́nɨ xwɨrɨŋwɨ́ nosaxɨrɨ ŋweaŋɨ́rí eŋagɨ nánɨ xwɨ́á rɨrí eŋe dánɨ xwɨyɨ́á “E rɨrarɨŋɨnɨ.” mɨrɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Jerusaremɨ ayɨ́ aŋɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Gorɨxoyá eŋagɨ nánɨ aŋɨ́ apimɨ dánɨ enɨ murɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 36 Dɨxɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ dɨ́á wɨyi pɨ́pɨ́ó oŋɨ́ werɨ apɨ́á weŋɨ́ werɨ epaxɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ “Gɨ́ mɨŋɨ́ rɨyimɨ dánɨ rɨrarɨŋɨnɨ.” wí murɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 37 Pɨ́né nurɨrɨ́ná sa “Oyɨ.” urɨrɨ “Oweoɨ.” urɨrɨ xɨxenɨ éɨ́rɨxɨnɨ. Wínɨ nɨra nurɨ “Sɨ́ŋá tɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ rɨrarɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ́náyɨ́, rɨxa Oboyá dɨŋɨ́yo dánɨ yarɨŋoɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \s1 Xɨxe eánarɨgɨ́ápɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 38 “Eŋíná Moseso segɨ́ seárɨ́awéyo ŋwɨ́ ikaxɨ́ nurɨrɨ́ná rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ re urɨŋɨ́pɨ, ‘Ámá wa seyɨ́néyá womɨ sɨŋwɨ́ pɨ́rɨ́ seauyɨkíáná seyɨ́né enɨ wayá womɨ sɨŋwɨ́ pɨ́rɨ́ uyɨkirɨ́ɨnɨ. Wa seyɨ́néyá womɨ maŋɨ́ pɨ́rɨ́ seayíreááná seyɨ́né enɨ wayá womɨ pɨ́rɨ́ uyírearɨ́ɨnɨ.’ nurɨrɨ eaŋɨ́pɨ seyɨ́né arɨ́á nɨwiro nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. \v 39 Ayɨ́ naŋɨ́ nerɨ aiwɨ agwɨ nionɨ ámɨ bɨ nɨpɨkwɨnɨ naŋɨ́ seáyɨ e nimɨxɨrɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Mɨxɨ́ seyɨ́né seaíáná seyɨ́né xɨxe mɨwipanɨ. Ámá wo marɨpɨŋwɨ́yo iwaŋɨ́ reááná xɨ́omɨ enɨ meá ámɨ bɨ tɨ́nɨ reámɨnɨrɨ yarɨ́ná xe oneanɨrɨ marɨpɨŋwɨ́ mɨdánɨ wimɨxɨrɨ́ɨnɨ. \v 40 Ámá wo xwɨrɨxɨ́ nɨrɨmerɨ dɨxɨ́ sorɨ́á rɨrápɨmɨnɨrɨ yarɨ́ná xɨ́o xe onɨrápɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ iyɨ́á nɨpánɨ méú enɨ mɨnɨ wirɨ́ɨnɨ. \v 41 Porisɨ́ woranɨ, gapɨmanɨ́ woranɨ, “Nɨgwɨ́ nánɨ marɨ́á, joxɨ saŋɨ́ nɨnɨrápɨrɨ nɨgɨ́ saŋɨ́ rɨpɨ nɨmeámɨ aŋɨ́ apimɨ nánɨ nuiɨ.” rɨráná “Nɨgwɨ́ meámɨ imorɨ nɨmeámɨ umɨnɨréɨnɨ?” mɨyaiwipanɨ. Aŋɨ́ xɨ́o rɨrɨ́ɨ́pimɨ nɨrémorɨ aiwɨ “Ámɨ aŋɨ́ bimɨ nánɨ ananɨ nɨmeámɨ oruimɨnɨ.” urɨrɨ́ɨnɨ. \v 42 Ámá wo amɨpí nánɨ xegɨ́ dɨŋɨ́ nɨyaiwirɨ rɨxɨŋɨ́ rɨrɨ́ɨ́pɨyɨ́ sa mɨnɨ wirɨ́ɨnɨ. Ámá wo “Amɨpí wí nionɨyá rɨ́wéná siapɨmɨ́a nánɨ joxɨyá niapeɨ.” rɨránáyɨ́ “Menɨnɨ.” murɨpanɨ. Sa mɨnɨ wirɨ́ɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \s1 “Xeŋwɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí seaíwɨnɨgɨnɨ.” uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 43 “Eŋíná Moseso segɨ́ seárɨ́awéyo ŋwɨ́ ikaxɨ́ nurɨrɨ́ná rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ re urɨŋɨ́pɨ, ‘Ámá dɨxɨ́yoyɨ́ dɨŋɨ́ sɨpí síwɨnɨgɨnɨ.’ nurɨrɨ eaŋɨ́pɨ seyɨ́né arɨ́á nɨwiro nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. Xwɨyɨ́á rɨpɨ, segɨ́ ámɨnáowa rɨgɨ́ápɨ ‘Xepɨxepá rónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ wikɨ́ tɨ́nɨ inɨrɨ́ɨnɨ.’ rɨgɨ́ápɨ enɨ seyɨ́né rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋoɨ. \v 44 Ayɨ́ e nerɨ aiwɨ nionɨ ámɨ bɨ nɨpɨkwɨnɨ naŋɨ́ seáyɨ e nimɨxɨrɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ xepɨxepá rónɨgɨ́áyɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí síwɨnɨgɨnɨ. Ámá xeanɨŋɨ́ seaikárarɨgɨ́áyo naŋɨ́ wí owímeanɨrɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨrɨ́ɨnɨ. \v 45 Seyɨ́né e nerɨ́náyɨ́, nepa niaíwɨ́ segɨ́ ápo Gorɨxoyá niaíwɨ́yɨ́nénɨŋɨ́ imónɨŋoɨ.’ seararɨŋɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Xewanɨŋoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ámá sɨpí ayo tɨ́nɨ naŋɨ́ ayo tɨ́nɨ sogwɨ́ wanarɨŋɨ́rɨnɨ. Iniá enɨ oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ wé rónɨgɨ́á ayo tɨ́nɨ wé mɨrónɨgɨ́á ayo tɨ́nɨ eaarɨŋɨ́rɨnɨ. O ‘Ámá sɨpí ayo aiwɨ iniá wearɨ sogwɨ́ wanɨrɨ mepa oenɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́manɨ. Seyɨ́né o xegɨ́ niaíwɨ́yɨ́né eŋagɨ nánɨ ámá segɨ́yo tɨ́nɨ xepɨxepá rónɨgɨ́áyo tɨ́nɨ aiwɨ Gorɨxo yarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ wéyo merɨ́ɨnɨ. \v 46 Seyɨ́né ámá dɨŋɨ́ sɨxɨ́ seayigɨ́áyonɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirónáyɨ́, ‘Nene e yarɨŋagwɨ nánɨ Gorɨxo yayɨ́ nɨneairɨ amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́ bɨ neaiapɨnɨ́árɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ! Ámá takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nɨnearápɨrɨ́ná xɨxenɨ mɨnearápɨ́ bɨ ɨ́wɨ́ nearáparɨgɨ́áwa axɨ́pɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyigɨ́áyonɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨwiro nánɨ ‘Gorɨxo amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́ bɨ mɨnɨ winɨ́árɨnɨ.’ yaiwiarɨŋwáranɨ? Oweoɨ! \v 47 Ámá dɨxɨ́yonɨ óɨ́ e sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ yayɨ́ nɨwirɨ́náyɨ́, ‘Ámá wí yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ xɨxenɨ mimónɨ́ múroarɨŋwɨnɨ.’ rɨyaiwinarɨŋoɨ? Oweoɨ! Ámá Gorɨxomɨ mɨxɨ́dɨpa yarɨgɨ́áyɨ́ aí axɨ́pɨ seyɨ́né yarɨgɨ́ápa enɨ e yarɨŋagɨ́a nánɨ e mɨyaiwipanɨ. \v 48 Ayɨnánɨ segɨ́ séno, aŋɨ́namɨ ŋweaŋo wé rónɨŋɨ́ nimónɨrɨ ámá naŋɨ́ ayo tɨ́nɨ sɨpí ayo tɨ́nɨ aí dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨ naŋɨ́ wiarɨŋɨ́pa seyɨ́né enɨ axɨ́pɨ e wirɨ́ɨnɨ. \c 6 \s1 Arɨrá nɨwirɨ́ná epaxɨ́pɨ nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 “Seyɨ́né ‘Naŋɨ́ owiimɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ́ná ámá sɨŋwɨ́ nɨseanɨro weyɨ́ seamepɨ́rɨ nánɨ wigɨ́ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ mɨwipanɨ. Seyɨ́né e nerónáyɨ́, séno, aŋɨ́namɨ ŋweaŋo rɨ́wéná ayá tɨ́ŋɨ́ wí seaiapɨnɨ́ámanɨ. \v 2 Ayɨnánɨ ‘Uyípeayɨ́yo arɨrá nɨwirɨ rɨpɨ mɨnɨ owimɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ́náyɨ́, ámá sɨpí erɨ naŋɨ́ erɨ yarɨgɨ́áyɨ́ ámá sɨŋwɨ́ nɨnanɨro weyɨ́ onɨmépoyɨnɨrɨ wigɨ́ ámá womɨ ‘Pékákɨ́ nɨra xámɨ nɨmeaɨ.’ nurɨrɨ óɨ́ eranɨ, rotú aŋɨ́yoranɨ, yarɨgɨ́ápa mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ. Ámá weyɨ́ numerɨ́náyɨ́ ayɨ́ wigɨ́ wimónarɨŋɨ́pɨ rɨxa meaarɨŋagɨ́a nánɨ rɨ́wéná Gorɨxo ayá tɨ́ŋɨ́ bɨ wimɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ meapɨ́rɨ́ámanɨ. \v 3-4 ‘Uyípeayɨ́yo arɨrá nɨwirɨ rɨpɨ mɨnɨ owimɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ́náyɨ́, wé núkaúnɨ tɨ́nɨ mɨwipanɨ. Ná wúnɨ tɨ́nɨ ínɨmɨ ɨkwɨsóɨ́rɨxɨnɨ. Ínɨmɨ e nɨwirɨ́náyɨ́, ápo Gorɨxo sɨŋwɨ́ nɨseanɨrɨ rɨ́wéná yayɨ́ nɨseairɨ amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́pɨ xɨ́o seaiapɨmɨnɨrɨ yarɨŋɨ́pɨ ananɨ nɨseaiapɨnɨ́árɨnɨ. \s1 Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́ná urɨpaxɨ́pɨ nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 5 “Seyɨ́né rɨpɨ enɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná ámá sɨpí rɨrɨ naŋɨ́ rɨrɨ yarɨgɨ́áyɨ́ ámá sɨŋwɨ́ nɨnanɨro weyɨ́ onɨmépoyɨnɨrɨ ge ge ámá obaxɨ́ tɨ́ŋɨ́ e rotú aŋɨ́yoranɨ, óɨ́ osɨsagwɨ́yoranɨ, éɨ́ nɨroro Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wiarɨgɨ́ápa mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ. E yarɨ́ná ámá sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro weyɨ́ numerɨ́náyɨ́ ayɨ́ wigɨ́ wimónarɨŋɨ́pɨ rɨxa meaarɨŋagɨ́a nánɨ rɨ́wéná Gorɨxo ayá tɨ́ŋɨ́ bɨ wimɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ meapɨ́rɨ́ámanɨ. \v 6 Seyɨ́né Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná re éɨ́rɨxɨnɨ. Dɨxɨ́ aŋɨ́yo ínɨmɨ nɨpáwirɨ ówaŋɨ́ nɨyárɨmáná dɨxɨ́ ápomɨ ínɨmɨ dánɨ rɨrɨmɨ́ wirɨ́ɨnɨ. Seyɨ́né ínɨmɨ dánɨ nerɨ́náyɨ́, Gorɨxo sɨŋwɨ́ nɨseanɨrɨ rɨ́wéná amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́ xɨ́o seaiapɨnɨ́ápɨ ananɨ nɨseaiapɨnɨ́árɨnɨ. \v 7 Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná ámá Gorɨxo nánɨ majɨ́áyɨ́ omɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná ayá wí nɨra nuro ‘Nene e nerɨ́náyɨ́, Gorɨxo arɨ́á neainɨŋoɨ.’ nɨyaiwiro yarɨgɨ́ápa mepa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 8 Seyɨ́né amɨpí wí nánɨ dɨ́wɨ́ nikeamónɨro sɨnɨ segɨ́ séno Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ mɨwipa eŋáná o rɨxa xámɨ nɨjɨ́á imónɨŋagɨ nánɨ Gorɨxo nánɨ majɨ́áyɨ́ yarɨŋɨ́ ayá wí nɨwia nuróná yarɨgɨ́ápa mepa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 9 Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná re urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ, ‘Negɨ́ ápoxɨnɨ, aŋɨ́namɨ ŋweaŋoxɨnɨ, “Ámá nɨ́nɨ joxɨnɨ ŋwɨ́áoxɨ eŋagɨ nánɨ wéyo orɨmépoyɨ.” neaimónarɨnɨ. \v 10 “Joxɨ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨneairɨ neameŋwearɨ́a nánɨ oimónɨnɨ.” neaimónarɨnɨ. Aŋɨ́namɨ amɨpí joxɨ “E oépoyɨ.” simónarɨŋɨ́pɨ nánɨ yarɨgɨ́ápa nene “Xwɨ́á rɨrímɨ enɨ axɨ́pɨ e oyaneyɨ.” neaimónarɨnɨ. \v 11 Agwɨ sɨ́á rɨyi aiwá nanɨ nánɨ neaiapeɨ. \v 12 Ámá nene ɨ́wɨ́ neaíɨ́áyo yokwarɨmɨ́ wiiarɨŋwápa joxɨ enɨ nene yokwarɨmɨ́ neaiiɨ. \v 13 Ámá wí eŋɨ́ eánɨgɨ́árɨ́anɨrɨ iwamɨ́ó owíwapɨyípoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨneanɨpanɨ. Obo mɨmɨwiaíkɨ́ neainɨgɨnɨrɨ awí neameŋweáɨrɨxɨnɨ. [Xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨneairɨ píránɨŋɨ́ neameŋweapaxoxɨ imónɨrɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨpaxoxɨ imónɨrɨ ikɨ́nɨpaxoxɨ imónɨrɨ eŋoxɨ, íníná ayɨ́ joxɨnɨ eŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. “E e imónɨ́wɨnɨgɨnɨ.” neaimónarɨnɨ.] Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́ná e urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 14 Seyɨ́né ámá wí ɨ́wɨ́ seaíɨ́áyo yokwarɨmɨ́ wiíánáyɨ́, séno Gorɨxo, aŋɨ́namɨ ŋweaŋo seyɨ́néyá enɨ yokwarɨmɨ́ nɨseaiinɨŋoɨ. \v 15 E nerɨ aí ɨ́wɨ́ seaíɨ́áyo yokwarɨmɨ́ mɨwipa éánáyɨ́, segɨ́ séno enɨ seyɨ́néyá yokwarɨmɨ́ seaiinɨmenɨŋoɨ. \s1 Aiwá ŋwɨ́á nɨŋwɨrárɨnɨrɨ́ná epaxɨ́pɨ nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 16 “Seyɨ́né aiwá ŋwɨ́á nɨŋwɨrárɨnɨrɨ́ná ámá sɨpí ero naŋɨ́ ero yarɨgɨ́áyɨ́ sɨ́mɨ́ nɨyɨmiro yarɨgɨ́ápa mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Ayɨ́ ámá sɨŋwɨ́ nɨranɨro sɨ́mɨmaŋɨ́ siyó xeŋáná ayɨ́ re yaiwipɨ́rɨ ‘O aiwá ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnɨŋorɨ́anɨ?’ oyaiwípoyɨnɨrɨ emearɨgɨ́ápa mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Nionɨ nepa re seararɨŋɨnɨ, ‘Ayɨ́ ámá weyɨ́ onɨmépoyɨnɨrɨ e nero wigɨ́ wimónarɨŋɨ́pɨ rɨxa ámá weyɨ́ uméagɨ́a nánɨ ayá tɨ́ŋɨ́ rɨ́wéná wimɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ wí meapɨ́rɨ́ámanɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 17-18 Seyɨ́né aiwá ŋwɨ́á nɨŋwɨrárɨnɨrɨ́ná ámá ‘O aiwá ŋwɨ́á mɨŋweaŋorɨnɨ.’ yaiwipɨ́rɨ nánɨ dɨ́á komɨxɨ́ ninɨro sɨ́mɨmaŋɨ́yo wayɨ́ nɨrónɨro éɨ́rɨxɨnɨ. Seyɨ́né yumɨ́í e nerɨ́náyɨ́, segɨ́ séno Gorɨxo sɨŋwɨ́ nɨseanɨrɨ rɨ́wéná yayɨ́ nɨseairɨ ayá tɨ́ŋɨ́pɨ bɨ mɨnɨ nɨseaiapɨnɨ́árɨnɨ. \s1 Amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́pɨ aŋɨ́namɨ otɨ́poyɨnɨrɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 19 “Xwɨ́á tɨ́yo amɨpí ayá rɨmɨxarɨŋɨ́pɨ wí ípɨkwɨyɨ́ xwɨrɨ́á ikɨxerɨ wí nɨgiyɨ́ kirɨ wí rɨweaxwɨ́ imónɨro nɨ́kwirɨ nɨpáwiro ɨ́wɨ́ mearo epaxɨ́ eŋagɨ nánɨ wínɨ wínɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmoro nɨmeaayiro mɨtɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 20 Seyɨ́né Gorɨxoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ wé rónɨŋɨ́ nimónɨro yumɨ́í ámáyo arɨrá nɨwirɨ́náyɨ́ ayɨ́ seyɨ́né amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́pɨ aŋɨ́namɨ awí eámeámɨ́nɨŋɨ́ yárarɨŋoɨ. E ípɨkwɨyɨ́ wí xwɨrɨ́á ikɨxerɨ nɨgiyɨ́ kirɨ rɨweaxwɨ́ imónɨro nɨ́kwiro nɨpáwiro ɨ́wɨ́ mearo epaxɨ́ mimónɨnɨ. \v 21 Segɨ́ amɨpí naŋɨ́ ayá rɨmɨxarɨgɨ́ápɨ xwɨ́á tɨ́yo weŋánáyɨ́ ayɨ́ xwɨ́á tɨ́yo nánɨ dɨŋɨ́ mopɨ́rɨ́árɨnɨ. Aŋɨ́namɨ weŋánáyɨ́ ayɨ́ e nánɨ dɨŋɨ́ mopɨ́rɨ́árɨnɨ. \s1 “Sɨŋwɨ́ uyɨ́wɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ.” uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 22 “Segɨ́ sɨŋwɨ́ ayɨ́ uyɨ́wɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ píránɨŋɨ́ nanɨro wé rónɨŋɨ́ nerónáyɨ́ dɨŋɨ́ naŋɨ́nɨ aumaúmɨ́ ninɨro segɨ́ xwioxɨ́yo wɨ́ánɨŋɨ́ seaókiarɨnɨ. \v 23 E nerɨ aí segɨ́ sɨŋwɨ́yo dánɨ ɨ́wɨ́ nánɨ nanɨrónáyɨ́ segɨ́ dɨŋɨ́ xwioxɨ́yo sɨ́ánɨŋɨ́ yimɨxárɨnarɨŋoɨ. Dɨxɨ́ xwioxɨ́yo wɨ́ánɨŋɨ́ ónɨŋɨ́pɨ sɨ́á nɨyimɨxɨrɨ́náyɨ́ ayɨ́ aga sɨ́á xaíwɨ́nɨŋɨ́ yimɨxárɨnarɨŋoɨ. \s1 Aiwá tɨ́nɨ aikɨ́ tɨ́nɨ nánɨ ududɨ́ winarɨŋɨ́ nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 24 “Ámá wo ámá waúyá xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ wiipaxɨ́ menɨnɨ. E nerɨ́náyɨ́ wɨ́omɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nuyirɨ wɨ́omɨ dɨŋɨ́ peá nɨmorɨ nerɨ wɨ́omɨ píránɨŋɨ́ ayá tɨ́nɨ nɨxɨ́dɨrɨ wɨ́omɨ peayɨ́ nɨwianɨrɨ enɨŋoɨ. Seyɨ́né nɨgwɨ́yɨ́yá omɨŋɨ́ wiiarɨŋɨ́nɨŋɨ́ nimónɨro ‘Nɨgwɨ́ wí mɨnɨmúropa oenɨ.’ nɨyaiwirɨ́náyɨ́, Gorɨxoyá omɨŋɨ́ wiiarɨŋɨ́ woxɨ́nɨŋɨ́ imónɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 25 Nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘ “Arɨge píránɨŋɨ́ ŋweanɨréwɨnɨ?” mɨrɨpa nero aiwá tɨ́nɨ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ nɨpɨ́rɨ nánɨ ududɨ́ mepa ero iyɨ́á aikɨ́ amɨpí waráyo yínɨpɨ́rɨ nánɨ ududɨ́ mepa ero éɨ́rɨxɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Segɨ́ dɨŋɨ́ jɨ́ayɨ́ aiwá nánɨ moarɨgɨ́áyo seáyɨ e imónɨrɨ wará jɨ́ayɨ́ enɨ aikɨ́ yínarɨgɨ́áyo seáyɨ e imónɨrɨ eŋagɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. \v 26 Seyɨ́né iŋɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ mópoyɨ. Iŋɨ́ aiwá ɨwɨ́á urɨrɨ aiwá mirɨ aŋɨ́yo awí eámeámɨ́ yárɨrɨ mepa yarɨgɨ́á aiwɨ segɨ́ séno Gorɨxo, aŋɨ́namɨ ŋweaŋo nɨmerɨ aiwá mɨnɨ wiarɨŋɨ́rɨnɨ. Seyɨ́né ‘Iŋowa neamúroŋoɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ. \v 27 Seyɨ́né woxɨ, ‘Sepiá ámɨ bɨ oimónɨmɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ ududɨ́ éoxɨ sepiá ámɨ bɨ imónarɨŋɨ́ranɨ? Oweoɨ. \v 28 Seyɨ́né apɨ aí wí mepaxɨ́ imónɨŋagɨ́a nánɨ aikɨ́ nánɨ pí nánɨ ududɨ́ yarɨŋoɨ? Ará adowayɨ́ amɨ́yo eŋɨ́náɨna nánɨ dɨŋɨ́ mópoyɨ. Anɨŋɨ́ minɨ́ iyɨ́á óɨ́ earɨ aikɨ́ yirɨ yarɨŋɨ́ranɨ? Oweoɨ. \v 29 E nerɨ aí nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Eŋíná negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Soromono nikɨ́nɨrɨ okiyɨ́á ninɨ́ɨsáná adowayɨ́ apɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ mimónɨŋɨnigɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 30 Gorɨxo adowayɨ́ tɨ́nɨ aráyo —Ará agwɨ eŋɨ́yo ananɨ nɨyoaro sɨ́á wɨyimɨ rɨ́á ikeaárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. Wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ “Gorɨxo ará nánɨ ayá sɨ́wɨ́ muroarɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ Jisaso e nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Oxɨ́ apɨxɨ́yɨ́né, Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ onɨmiápɨ ɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́né Gorɨxo adowayɨ́ tɨ́nɨ aráyo okiyɨ́ánɨŋɨ́ yarɨŋagɨ nánɨ soyɨ́né enɨ aŋɨpaxɨ́ aikɨ́ e seayírɨnɨ́árɨnɨ. \v 31 Aiwá tɨ́nɨ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ pí nanɨréwɨnɨrɨ ududɨ́ mepanɨ. Aikɨ́ enɨ pí yínanɨréwɨnɨrɨ ududɨ́ mepanɨ. \v 32 Émáyɨ́, ámá Gorɨxo nánɨ majɨ́áyɨ́ apɨ nɨpɨnɨ nánɨ anɨŋɨ́ minɨ́ nero meaanɨro yarɨgɨ́árɨnɨ. E nerɨ aí segɨ́ séno, aŋɨ́namɨ ŋweaŋo seyɨ́né apɨ nɨpɨnɨ nánɨ seainarɨ́ná o rɨxa nɨjɨ́á imónɨŋagɨ nánɨ seyɨ́né axɨ́pɨ e mepa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 33 Amɨpí apɨ meámɨnɨrɨ nánɨ mepa erɨ ‘Wé rónɨŋɨ́ Gorɨxo yarɨŋɨ́pɨ nionɨ oimónɨmɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ erɨ Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨneairɨ neameŋweanɨ́e páwirɨ nánɨ amɨpí xɨ́o wimónarɨŋɨ́pɨ erɨ nerɨ́náyɨ́, Gorɨxo ananɨ apɨ nɨpɨnɨ nɨsiinɨ́árɨnɨ. \v 34 Ayɨnánɨ ‘Wɨ́áríná aikɨ́ pí yínɨrane aiwá pí nɨrane yanɨ́wárɨ́anɨ?’ nɨyaiwiro ududɨ́ mepanɨ. E nerɨ́ná ududɨ́ sɨ́á wɨyimɨ epɨ́rɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ axínánɨ nɨkumɨxɨro ayá wí ududɨ́ yarɨŋoɨ. \c 7 \s1 Pɨ́né meararɨgɨ́á nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 “Gorɨxo seyɨ́né enɨ xwɨyɨ́á seamearɨnɨgɨnɨrɨ ámá wíyo xwɨyɨ́á mumearɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 2 Seyɨ́né ámá wíyo xwɨyɨ́á umeararɨgɨ́ápa Gorɨxo enɨ xwɨyɨ́á seamearɨnɨ́árɨnɨ. Seyɨ́né rɨ́á tɨ́ŋɨ́ numearɨrɨ́náyɨ́, Gorɨxo enɨ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ seamearɨnɨ́árɨnɨ. \v 3 Seyɨ́né ‘Ɨ́wɨ́ amɨpí e mepanɨ.’ urɨgɨ́ápimɨ dánɨ Gorɨxo apimɨ dánɨ xwɨrɨxɨ́ seamenɨ́árɨnɨ. Joxɨyá ɨ́wɨ́ yarɨŋɨ́pɨ sɨŋwɨ́yo írɨ́ónɨŋɨ́ weŋagɨ aiwɨ mɨsékínarɨŋagɨ́nɨŋɨ́ dɨxɨ́ ámá imónɨŋɨ́ wo ɨ́wɨ́ onɨmiápɨ yarɨŋɨ́pɨ sɨyikwɨ́nɨŋɨ́ ŋweaŋagɨ pí nánɨ wɨnarɨŋɨ́rɨnɨ? \v 4 Íkɨ́á írɨ́ó dɨxɨ́ sɨŋwɨ́yo weŋáná dɨxɨ́ ámá imónɨŋɨ́ woyá sɨŋwɨ́yo sɨyikwɨ́ ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨro arɨre ‘Orɨmeámɨnɨ.’ urarɨŋɨ́rɨnɨ? \v 5 Joxɨ naŋɨ́ erɨ sɨpí erɨ yarɨŋoxɨnɨ, joxɨyá enɨ írɨ́ó urɨ́ weŋɨ́pɨ xámɨ emɨ nɨmamónɨmáná sɨŋwɨ́ píránɨŋɨ́ nɨwɨnɨrɨ oyá sɨŋwɨ́yo weŋɨ́pɨ enɨ ananɨ emɨ umamorɨ́ɨnɨ. \v 6 “Segɨ́ memiá odɨpí xwɨrɨŋwɨ́ osaxɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ odɨpí yarɨŋe xwɨ́á e mɨtarɨgɨ́ápa xwɨyɨ́á naŋɨ́ Gorɨxoyá enɨ ámá ‘Ayɨ́ pí pɨ́nérɨ́anɨ?’ yaiwiarɨgɨ́áyɨ́ arɨ́á nɨwirɨ aí rɨ́wɨ́mɨnɨ mamopɨ́rɨxɨnɨrɨ murɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. Sɨ́wí sɨ́wɨ́ nearopɨ́rɨxɨnɨrɨ amɨpí naŋɨ́ mɨnɨ mɨwiarɨgɨ́ápa xwɨyɨ́á Gorɨxoyá ámá arɨ́á mɨwíɨ́áyɨ́ xeanɨŋɨ́ seaiapɨ́rɨxɨnɨrɨ murɨpa éɨ́rɨxɨnɨ. \s1 Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 7 “Seyɨ́né Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ nɨwiro segɨ́ seaimónarɨŋɨ́pɨ nánɨ rɨxɨŋɨ́ uráná o ananɨ mɨnɨ seaiapɨnɨ́árɨnɨ. Rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ amɨpí wí o tɨ́ŋɨ́ e dánɨ pɨ́ánɨŋɨ́ nerɨ́ná ananɨ meapɨ́rɨ́árɨnɨ. Rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ wáɨ́ e nɨrómáná wakwɨ́ óránánɨŋɨ́ éáná Gorɨxo ananɨ arɨ́á nɨsirɨ aŋɨ́ ówaŋɨ́nɨŋɨ́ seaɨ́kwiinɨ́árɨnɨ. \v 8 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá nɨ́nɨ gɨyɨ́ gɨyɨ́ yarɨŋɨ́ nɨwirɨ wigɨ́ wimónarɨŋɨ́pɨ nánɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́náyɨ́ ananɨ meaarɨgɨ́árɨnɨ. Yarɨŋɨ́ nɨwirɨ Gorɨxo tɨ́ŋɨ́ e dánɨ pɨ́ánɨŋɨ́ nerɨ́náyɨ́ ananɨ meaarɨgɨ́árɨnɨ. Yarɨŋɨ́ nɨwirɨ Gorɨxoyá wáɨ́ e éɨ́ nɨrómáná wakwɨ́ óránánɨŋɨ́ éáná o ananɨ aŋɨ́ ówaŋɨ́nɨŋɨ́ wɨ́kwiiarɨŋɨ́rɨnɨ. Ayɨnánɨ ananɨ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ wiayíɨ́rɨxɨnɨ. \v 9 Seyɨ́né re éɨ́ ŋwɨxapɨgɨ́áyɨ́né woxɨ dɨxɨ́ íwo aiwá nánɨ rɨxɨŋɨ́ rɨráná xeŋwɨ́ sɨ́ŋá reŋɨ́yɨ́ nɨmearɨ umeaiarɨŋɨ́ranɨ? Oweoɨ! \v 10 Dɨxɨ́ íwo peyɨ́ nánɨ rɨxɨŋɨ́ rɨráná sidɨrɨ́ reŋɨ́ nɨmearɨ umeaiarɨŋɨ́ranɨ? Ayɨ́ enɨ ananɨmanɨ. \v 11 Seyɨ́né ɨ́wɨ́ néra warɨgɨ́áyɨ́né aiwɨ segɨ́ niaíwɨ́ rɨxɨŋɨ́ searáná amɨpí awiaxɨ́yɨ́ mɨnɨ wiarɨgɨ́árɨnɨ. E nerɨ aí segɨ́ séno, aŋɨ́namɨ ŋweaŋoyɨ́ aŋɨpaxɨ́rɨnɨ. Gɨyɨ́ gɨyɨ́ rɨxɨŋɨ́ uráná amɨpí naŋɨ́pɨ ananɨ mɨnɨ winɨgɨnɨ. \v 12 Seyɨ́né ‘Ámá e oneaiípoyɨ.’ nɨyaiwirɨ́náyɨ́, seyɨ́né ayo enɨ axɨ́pɨ e wiirɨ́ɨnɨ. Ŋwɨ́ ikaxɨ́ Moseso nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro eagɨ́ápɨ tɨ́nɨ apɨ e rɨnɨŋagɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ. \s1 Ɨ́wí inɨŋɨ́yaú nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13-14 “Ɨ́wí onɨgɨ́ inɨŋɨ́yɨkwɨ́nimɨ páwianɨro éɨ́rɨxɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ɨ́wí rɨ́wéná Gorɨxo xeanɨŋɨ́ winɨ́a nánɨ inɨŋɨ́yi óɨ́ xwé inɨŋagɨ nánɨ ámá obaxɨ́ Gorɨxo nánɨ dɨŋɨ́ mɨmó ayimɨ nɨpáwiro wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ néra warɨŋoɨ. Ayɨnánɨ seyɨ́né óɨ́ Gorɨxo rɨ́wéná dɨŋɨ́ anɨŋɨ́ íníná ŋweapɨ́rɨ́a nánɨ seaiapɨnɨ́a nánɨ onɨgɨ́ inɨŋɨ́yɨkwɨ́nimɨ páwipɨ́rɨ nánɨ anɨŋɨ́ minɨ́ o rɨŋɨ́pimɨ nɨxɨ́dɨro éɨ́rɨxɨnɨ. \s1 “Ámá íkɨ́ánɨŋɨ́ imónɨŋoɨ.” uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 15 “Mimónɨ́ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́áwa wigɨ́ dɨŋɨ́ ínɨmɨnɨyɨ́ sɨ́wí sayɨ́ sɨ́ roarɨŋɨ́ yapɨ nimónɨmáná aiwɨ seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ nɨbɨrɨ́ná sipɨsipɨ́ yapɨ́nɨŋɨ́ awayinɨ yarɨgɨ́ápa nimónɨmɨ seaímeapɨ́rɨ́árɨnɨ. Ayɨnánɨ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ erɨ́ɨnɨ. \v 16 Seyɨ́né íkɨ́á naŋɨ́ wéɨ́na nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Ana naŋɨ́narɨnɨ.’ rɨro sɨpí wéɨ́na nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Ana sɨpínarɨnɨ.’ rɨro yarɨgɨ́ápa sɨpí imónɨŋɨ́ mimónɨ́ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́áwa yarɨgɨ́ápɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Yapɨ́ rɨneaíwapɨyarɨŋoɨ? Nepa Gorɨxoyáowamanɨ.’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. Ámá yapɨ́ seyɨ́né seaíwapɨyanɨro bɨ́áyɨ́ ekɨrɨkwɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. Wainɨ́ sogwɨ́ ekɨrɨkwɨ́yo darɨgɨ́áranɨ? Oweoɨ! Íkɨ́á pikɨ́ sogwɨ́ eŋwɨxɨ́yo darɨgɨ́áranɨ? Oweoɨ! \v 17 Rɨpɨ enɨ axɨ́pɨrɨnɨ. Íkɨ́á naŋɨ́yɨ́ sogwɨ́ naŋɨ́ wearɨŋɨ́rɨnɨ. Sɨpíyɨ́ sogwɨ́ sɨpí wearɨŋɨ́rɨnɨ. \v 18 Íkɨ́á naŋɨ́yɨ́ sogwɨ́ sɨpí wepaxɨ́ mimónɨnɨ. Sɨpíyɨ́ sogwɨ́ naŋɨ́ wepaxɨ́ mimónɨnɨ. \v 19 Íkɨ́á nɨ́nɨ sogwɨ́ naŋɨ́ mɨwéɨ́yɨ́ nɨdɨkárɨro rɨ́á ikeaárarɨgɨ́árɨnɨ. \v 20 Ayɨnánɨ seyɨ́né íkɨ́á sogwɨ́yo nɨwɨnɨrɨ́ná nɨjɨ́á imónarɨgɨ́ápa sɨpí imónɨŋɨ́ mimónɨ́ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́áwa yarɨgɨ́ápɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Gorɨxoyáowamanɨ.’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \s1 Gorɨxo “Joxɨ nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.” urɨnɨgɨnɨrɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 “‘Ámá Jisasomɨ “Ámɨnáoxɨnɨ, Ámɨnáoxɨnɨ” urarɨgɨ́á nɨ́nɨ xegɨ́ xano, aŋɨ́namɨ ŋweaŋo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ umeŋweanɨ́e páwipɨ́rɨ́árɨnɨ.’ mɨyaiwipanɨ. Ámá xɨ́o wimónarɨŋɨ́pɨ xɨ́darɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́, ayɨ́nɨ nɨpáwiro ŋweapɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 22 Sɨ́á Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyimɨ ámá obaxɨ́ re nɨrayipɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Ámɨnáoxɨnɨ, Ámɨnáoxɨnɨ, nene yoɨ́ joxɨyáyo dánɨ xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagwárɨnɨ.’ nɨnɨrɨro ‘Yoɨ́ joxɨyáyo dánɨ imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowáragwárɨnɨ.’ nɨnɨrɨro ‘Yoɨ́ joxɨyáyo dánɨ emɨmɨ́ obaxɨ́ wíwapɨyagwárɨnɨ.’ nɨnɨrɨro epɨ́rɨ́á eŋagɨ aiwɨ \v 23 ámá nɨyɨ́yá sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ re urɨmɨ́árɨnɨ, ‘Seyɨ́né nánɨ nionɨ nɨjɨ́á wí mimónɨŋɨnɨ. Rɨkɨkɨrɨ́ó yarɨgɨ́áyɨ́né nionɨ pɨ́nɨ nɨnɨwiárɨmɨ úpoyɨ.’ urɨmɨ́árɨnɨ. \s1 Aŋɨ́ mɨrarɨgɨ́íwaú nánɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 24 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨyá xwɨyɨ́á rɨpɨ arɨ́á nɨnirɨ xɨxenɨ e nɨnɨxɨ́dɨrɨ́náyɨ́ ayɨ́ ámá sɨ́ŋá aŋɨ́ nɨmɨrɨrɨ́ná dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ neŋwɨperɨ xwɨ́á nɨmiga nɨwerɨ sɨ́ŋá piárá ínɨmɨ yapɨnɨŋɨ́namɨ dánɨ sɨ́ŋá piárá aŋɨ́ mɨrɨnɨ́ápɨ e dánɨ nɨkɨkíróa nɨyapɨrɨ mɨrarɨŋónɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. \v 25 Iniá earɨ iniɨgɨ́ waxɨ́ xwé weapɨrɨ rɨ́wɨpí erɨ nerɨ aiwɨ aŋiwá sɨ́ŋá ínɨmɨ yapɨnɨŋɨ́namɨ dánɨ nɨkɨkíróga yapɨnɨŋagɨ nánɨ mɨkwierómioaŋɨnigɨnɨ. \v 26 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ xwɨyɨ́á nionɨ rarɨŋápɨ arɨ́á nɨniro aí xɨxenɨ mepa nerɨ́náyɨ́ ayɨ́ ámá sɨ́ŋá aŋɨ́ nɨmɨrɨrɨ́ná majɨmajɨ́á nikárɨnɨrɨ inɨkíyo seáyɨ e dánɨ sɨ́ŋá nɨkɨkíróa nɨyapɨrɨ mɨrárarɨŋónɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. \v 27 Iniá earɨ iniɨgɨ́ waxɨ́ weapɨrɨ rɨ́wɨpí erɨ yarɨ́ná aŋiwá nɨkwierónowirɨ rɨwɨ́ nɨra piéroŋɨnigɨnɨ.” Jisaso e nurɨrɨ \v 28-29 xwɨyɨ́á apɨ nɨpɨnɨ rɨxa nɨra núɨsáná eŋáná ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ o ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa uréwapɨyarɨgɨ́ápa muréwapɨyí nénɨ́ tɨ́ŋónɨŋɨ́ uréwapɨyarɨŋagɨ nánɨ ududɨ́ néra ugɨ́awixɨnɨ. \c 8 \s1 Peyɨyɨ́ imónɨŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso nuréwapɨyíɨsáná dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́yo dánɨ weaparɨ́ná oxɨ́ apɨxɨ́ niaíwɨ́ obaxɨ́ númɨ weaparɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 2 Ámá peyɨyɨ́ imónɨŋɨ́ wo nɨbɨrɨ nɨwímearɨ mɨŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rorɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, joxɨ nionɨ nánɨ ‘Naŋɨ́ owimɨxɨmɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ́ná ananɨ naŋɨ́ nimɨxɨpaxoxɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 3 Jisaso wé ɨ́eapá nɨwirɨ seáyɨ e nɨwikwiárɨrɨ “‘Joxɨ naŋɨ́ oimónɨnɨ.’ nimónarɨnɨ. Rɨxa naŋɨ́ imóneɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Peyɨyɨ́ imónɨŋo naŋɨ́ imónɨ́agɨ \v 4 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nionɨ naŋɨ́ simɨxɨ́áyɨ́ nánɨ amíná nurɨ ámáyo áwaŋɨ́ murɨpanɨ.” nurɨrɨ ámá o Moseso eŋíná ŋwɨ́ ikaxɨ́ ragɨ́pɨ mé ámáyo xewanɨŋo áwaŋɨ́ nura emenɨgɨnɨrɨ e nurɨrɨ ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amíná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwa tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ womɨ sɨwá nɨwinɨrɨ naŋwɨ́ rɨdɨyowá nánɨ negɨ́ arɨ́o Moseso eŋíná sekaxɨ́ nearagɨ́yɨ́ bɨ mɨnɨ wíɨrɨxɨnɨ. Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá siárirɨ joxɨ naŋɨ́ imónɨ́ɨ́pɨ nánɨ áwaŋɨ́ rɨrɨ oenɨrɨ mɨnɨ wíɨrɨxɨnɨ.” urowárɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Porisɨ́ woyáyɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 5 O aŋɨ́ yoɨ́ Kapaneamɨyo rémóáná wauyɨ́ porisɨ́ ámɨná imónɨŋɨ́ wo nɨwímearɨ waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ \v 6 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, gɨ́ inókínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ niiarɨŋo eŋɨ́ nɨ́nɨ sɨwímɨ́ nerɨ nɨwerɨ rɨ́nɨŋɨ́ xwé winarɨnɨ. Ananɨ naŋɨ́ imɨxɨréɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 7 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ananɨrɨnɨ. Nionɨ nurɨ naŋɨ́ imɨxɨmɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 8 porisɨ́ ámɨná imónɨŋo re nɨyaiwirɨ “Porisɨ́ wa nionɨ ínɨmɨ nurɨ́nɨŋɨ́pa sɨmɨxɨ́yɨ́ enɨ Jisasomɨ ínɨmɨ wurɨ́nɨnɨ.” nɨyaiwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, nionɨ ámá wé rónɨŋɨ́ joxɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ mimónɨŋagɨ nánɨ joxɨ gɨ́ aŋɨ́yo ɨ́wiapɨpaxɨ́ mimónɨnɨ. E nerɨ aí joxɨ re dánɨ ‘O naŋɨ́ oimónɨnɨ.’ ráná gɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨŋo naŋɨ́ imónɨnɨŋoɨ. \v 9 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Nionɨ enɨ ámá omɨŋɨ́ ‘Ayɨ́ ayɨ́ eɨ.’ nɨrarɨgɨ́áwamɨ ínɨmɨ wurɨ́nɨŋɨnɨ. Nionɨ enɨ porisɨ́ wa ínɨmɨ nurɨ́nɨŋoɨ. Womɨ ‘Joxɨ aŋɨ́ uɨ.’ uráná sa ananɨ arɨ́á nɨnirɨ warɨŋɨ́rɨnɨ. Womɨ ‘Beɨ.’ uráná sa xɨxenɨ barɨŋɨ́rɨnɨ. Gɨ́ inókínɨŋɨ́ niiarɨŋɨ́ womɨ ‘E eɨ.’ uráná xɨxenɨ yarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 10 Jisaso arɨ́á e nɨwirɨ nánɨ ududɨ́ nerɨ ámá xɨ́omɨ númɨ warɨgɨ́áyo nɨkɨnɨmónɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Isɨrerɨyɨ́né woxɨ ámá ro dɨŋɨ́ seáyɨ e nɨnɨkwɨ́rorɨ yarɨŋɨ́pa xɨxenɨ e dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́roarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ ranɨŋárɨnɨ. \v 11 Nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Ámá Gorɨxo xegɨ́yɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ umeŋweaŋáná émá obaxɨ́ sogwɨ́ ɨ́wiaparɨŋɨ́mɨnɨ ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ sogwɨ́ wearɨŋɨ́mɨnɨ ŋweagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nɨbɨro segɨ́ arɨ́owa Ebɨrɨ́amo tɨ́nɨ Aisako tɨ́nɨ Jekopo tɨ́nɨ nawínɨ anɨ nɨŋwearo aiwá nɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 12 E nerɨ aí Isɨrerɨyɨ́né, Gorɨxo aŋɨpaxɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ seameŋweapaxɨ́yɨ́né Gorɨxo meŋweanɨ́e dánɨ sɨ́á yinɨŋɨ́mɨ seamoaíáná e dánɨ mɨmenɨŋwɨ́ ayɨkwɨ́ mɨsearɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ ŋwɨ́ earo maŋɨ́ sɨ́wɨ́ rɨ́kwínɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 13 wauyɨ́ porisɨ́ ámɨná imónɨŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ aŋɨ́ uɨ. Joxɨ ‘O e epaxorɨnɨ.’ nɨniaiwirɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roarɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ rɨxa oimónɨnɨ.” urowáráná axíná xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨŋo rɨxa naŋɨ́ imónɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Pitaomɨ xɨneagwímɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Jisaso Pitaoyá aŋɨ́yo nɨpáwirɨ́ná wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Pitaomɨ xɨneagwí wará rɨ́á pɨrɨ́ wiarɨŋagɨ íkwiaŋwɨ́yo sá riyí weŋagɨ nɨwɨnɨrɨ \v 15 wé seáyɨ e ikwiáráná re eŋɨnigɨnɨ. Rɨ́á pɨrɨ́ pɨ́nɨ wiáráná nɨwiápɨ́nɨmearɨ Jisasomɨ aiwá nɨxerɨ wiŋɨnigɨnɨ. \v 16 Rɨxa sogwɨ́ wéáná ámá e dáŋɨ́yɨ́ wigɨ́ ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ obaxɨ́ o tɨ́ŋɨ́ e nɨméra nɨbɨro wáráná oyá xwɨyɨ́á tɨ́nɨ mɨxɨ́ umáɨnowárayirɨ sɨmɨxɨ́yɨ́ nɨ́nɨ enɨ píránɨŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ erɨ eŋɨnigɨnɨ. \v 17 Gorɨxoyá xwɨyɨ́á wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiaoyɨ rɨnɨŋo ámá xegɨ́ xiáwowayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o nánɨ xwɨyɨ́á nɨrɨrɨ eaŋɨ́ rɨpɨ, “Xewanɨŋo negɨ́ sɨmɨxɨ́yɨ́ tɨ́nɨ uranɨ́ tɨ́gɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ enɨ́árɨnɨ.” rɨŋɨ́pɨ rɨxa xɨxenɨ imónɨnɨ nánɨ Jisaso e eŋɨnigɨnɨ. \s1 Ámá “Orɨxɨ́daneyɨ.” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Jisaso ámá oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ omɨ ɨkwɨkwierɨ́ wiarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ sekaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “None ipíwámɨ jɨ́arɨwámɨ dánɨ xemoanɨ nánɨ ewéyo pɨxemoánɨ́poyɨ.” urarɨ́ná \v 19 ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áyɨ́ wo nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, aŋɨ́ amɨ gɨmɨ gɨmɨ nánɨ úáná nionɨ númɨ rɨxɨ́dɨmemɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 20 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨ́wí sayɨ́ sá wenɨ́a nánɨ sɨ́ŋá sirɨrɨkɨ́ tɨ́ŋɨ́rɨnɨ. Iŋɨ́ enɨ sá wenɨ́a nánɨ nɨyinɨ́ tɨ́ŋɨ́rɨnɨ. E nerɨ aí ámá imónɨŋáonɨ sá wémɨ́a nánɨ aŋɨ́ wí menɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 21 Xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ ámɨ wo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, gɨ́ ápo tɨ́nɨ nɨŋweaŋɨsáná o rɨxa péáná xwɨ́á nɨweyárɨmonɨ númɨ rɨxɨ́dɨmemɨ́a nánɨ ananɨranɨ?” urɨ́agɨ aí \v 22 Jisaso ámá xɨ́omɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xegɨ́ pɨyɨ́ wɨ́a xwɨ́á weyárɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ nionɨ númɨ nɨxɨ́deɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ipí imeamɨ́kwɨ́ yarɨŋɨ́pɨ samɨŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 23 E nurɨmɨ ewéyo pɨxemoánáná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa enɨ nɨpɨxemoánɨro ipíyo orɨwámɨ dánɨ nánɨ nɨmeámɨ warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 24 Rɨ́wɨpí xwé nerɨ iniɨgɨ́ imeamɨ́kwɨ́ nerɨ́ná rɨxa ewépá mɨwiárómɨnɨrɨ yarɨŋagɨ aiwɨ Jisaso sá maiwí weŋagɨ \v 25 wiepɨsarɨŋowa nuro saiwiárɨ́ nɨwiro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, rɨxa nɨneamɨwiáropaxɨ́rɨnɨ. Arɨrá neaiɨ.” urɨ́agɨ́a \v 26 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨŋɨ́ onɨmiápɨ nɨkwɨ́roarɨgɨ́oyɨ́né pí nánɨ wáyɨ́ seainarɨnɨ?” nurɨmɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ re rɨŋɨnigɨnɨ, “Imɨŋɨ́ tɨ́nɨ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ samɨŋɨ́ oweárɨnɨ.” ráná re eŋɨnigɨnɨ. Imɨŋɨ́ pɨ́nɨ wiárɨrɨ iniɨgɨ́ wiŋwɨ́ mé rɨwoárɨrɨ nerɨ ŋɨŋiɨ́á imónárɨŋɨnigɨnɨ. \v 27 Ŋɨŋiɨ́á imónárɨ́agɨ nɨwɨnɨro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Pí ámáorɨ́anɨ? Imɨŋɨ́ tɨ́nɨ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ arɨ́á nɨwirɨ samɨŋɨ́ weárɨ́áyoɨ.” rɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Ámá imɨ́ó xɨxéroarɨgɨ́íwaúmɨ mɨxɨ́ umáɨnɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 28 O tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ orɨwámɨ dánɨ ámá yoɨ́ Gadarayɨ́ aŋɨ́yɨ́ tɨ́ŋɨ́ e niwiékɨ́nɨmearo ewéyo dánɨ ayoááná ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́ waú —Awaú imɨ́ó nimónɨri sayɨ́ e roŋagɨ́i nánɨ ámá óɨ́ ayimɨ mɨpwarɨgɨ́árɨnɨ. Awaú xwárɨpá ámá tayarɨgɨ́á tɨ́ŋɨ́ aŋwɨ e dánɨ nɨbɨri nawínɨ órórɨ́ ninɨro \v 29 xwamiánɨ́ re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Niaíwɨ́ Gorɨxoyáoxɨnɨ, joxɨ pí neaimɨnɨrɨ barɨŋɨnɨ? Gorɨxo rɨ́wéná rɨ́nɨŋɨ́ neaiapɨnɨ́á sɨnɨ eŋáná joxɨ rɨ́nɨŋɨ́ neaiapɨmɨnɨrɨ rɨbarɨŋɨnɨ?” nurɨro \v 30 odɨpí obaxɨ́ bɨ ná jɨ́amɨ nɨrómáná aiwá narɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro \v 31 rɨxɨŋɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ mɨxɨ́ nɨneamáɨnɨrɨ́náyɨ́, odɨpíyo oxɨxérópoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ neaneɨ.” urɨ́agɨ́a \v 32 o “Emanɨ!” urɨ́agɨ ámá awaúmɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ odɨpípimɨ xɨxéróáná re eŋɨnigɨnɨ. Pɨmaŋɨ́ mɨwiároŋɨ́mɨ aŋɨ́nɨ imegɨ́nɨ wéɨ́áyɨ́ ipíyo igwɨ́á nuyíroro iniɨgɨ́ nɨnamiro pɨyɨ́ egɨ́awixɨnɨ. \v 33 Pɨyɨ́ éagɨ́a odɨpí awí mearoarɨgɨ́áwa sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨmɨ wigɨ́ aŋɨ́ apimɨ nánɨ mɨ́rɨ́ nuro odɨpí iniɨgɨ́ namíɨ́ápɨ tɨ́nɨ ámá imɨ́ó xɨxéroarɨgɨ́íwaú enɨ naŋɨ́ imónɨri éɨ́pɨ tɨ́nɨ nánɨ repɨyɨ́ wíáná \v 34 ámá oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ aŋɨ́ apimɨ dáŋɨ́yɨ́ Jisasomɨ wímeanɨro nánɨ nuro omɨ nɨwɨnɨro rɨxɨŋɨ́ “Joxɨ neneyá xwɨ́á re pɨ́nɨ nɨneawiárɨmɨ wí e nánɨ uɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \c 9 \s1 Ámá eŋɨ́ nɨ́nɨ sɨwímɨ́ eŋomɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso ewépámɨ nɨpɨxemoánɨrɨ nɨŋwearɨ nɨmeámɨ orɨwámɨ dánɨ nɨxemoaurɨ xegɨ́ aŋɨ́ ŋweaarɨŋɨ́pimɨ nɨrémorɨ ŋweaŋáná \v 2 re eŋɨnigɨnɨ. Ámá wa ámá eŋɨ́ nɨ́nɨ sɨwímɨ́ eŋɨ́ wo íkwiaŋwɨ́yo nɨtɨmáná nɨmeámɨ báná Jisaso awa “O ananɨ naŋɨ́ neaimɨxɨyipaxɨ́rɨnɨ.” nɨyaiwiro xɨ́omɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ eŋɨ́ sɨwímɨ́ eŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá roxɨnɨ, joxɨ ayá sɨ́wɨ́ mɨrɨropanɨ. Ɨ́wɨ́ joxɨ yarɨŋɨ́pɨ rɨxa yokwarɨmɨ́ siíárɨnɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 3 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa wigɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ re nɨpɨkíga ugɨ́awixɨnɨ, “Ámá ro ‘Gorɨxo yarɨŋɨ́pɨ epaxonɨrɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ nɨrɨrɨ́ná Gorɨxomɨ rɨperɨrɨ́ umearɨnɨ.” Ínɨmɨ dánɨ dɨŋɨ́ e yaiwiarɨŋagɨ́a nánɨ \v 4 Jisaso dɨŋɨ́ adadɨ́ nɨwirɨ nɨjɨ́á nimónɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pí nánɨ segɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ ‘O Gorɨxomɨ rɨperɨrɨ́ numerɨ yarɨnɨ.’ niaiwiarɨŋoɨ? \v 5-6 Nionɨ eŋɨ́ sɨwímɨ́ eŋomɨ ‘Dɨxɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨŋɨ́pɨ rɨxa yokwarɨmɨ́ siíárɨnɨ.’ uráná soyɨ́né ‘O nénɨ́ tɨ́ŋorɨ́anɨ?’ niaiwipɨ́rɨréoɨ? Omɨ ‘Naŋɨ́ nimónɨrɨ nɨwiápɨ́nɨmeámɨ aŋɨ́ uɨ.’ uráná soyɨ́né ‘O nénɨ́ tɨ́ŋorɨ́anɨ?’ niaiwipɨ́rɨréoɨ? Ɨ́wɨ́ yarɨŋɨ́pɨ yokwarɨmɨ́ nɨwiirɨ́ná ínɨmɨ imónɨŋagɨ nánɨ e yaiwipaxɨ́ mimónɨnɨ. E nerɨ aiwɨ ámá imónɨŋáonɨ nánɨ ‘O xwɨ́á tɨ́yo nɨŋwearɨ́ná enɨ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ yokwarɨmɨ́ wiinɨ nánɨ nénɨ́ tɨ́ŋorɨ́anɨ?’ niaiwipɨ́rɨ nánɨ sɨŋwɨ́ nanɨ́poyɨ.” nurɨrɨ ámá eŋɨ́ nɨ́nɨ sɨwímɨ́ eŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ dɨxɨ́ íkwiaŋwɨ́ nɨxopemɨxɨrɨ nɨmeámɨ uɨ.” uráná \v 7 o nɨwiápɨ́nɨmeámɨ xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ uŋɨnigɨnɨ. \v 8 Xegɨ́ aŋɨ́ e nánɨ úagɨ oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro nánɨ dɨŋɨ́ nɨyeawárɨro “Gorɨxo ámá ro nénɨ́ tɨ́ŋónɨŋɨ́ wimɨxɨŋɨ́rɨ́anɨ?” nɨyaiwiro xɨ́omɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ umegɨ́awixɨnɨ. \s1 Matɨyuomɨ “Nɨxɨ́deɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 9 Jisaso e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ́ná ámá wo xegɨ́ yoɨ́ Matɨyuoyɨ rɨnɨŋo takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨgɨ́á opisɨ́ aŋɨ́yo riwo ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nɨxɨ́dɨméɨrɨxɨnɨ.” urɨ́agɨ o nɨwiápɨ́nɨmearɨ númɨ uxɨ́dɨŋɨnigɨnɨ. \v 10 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ aŋɨ́ Matɨyuoyá nánɨ nuro aiwá narɨ́ná ámá takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ uráparɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ arɨ́kí yarɨgɨ́á wínɨyɨ́ tɨ́nɨ omɨ nɨwímearo nawínɨ aiwá narɨŋagɨ́a \v 11 Parisiowa sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Segɨ́ searéwapɨyarɨŋɨ́ ro pí nánɨ ámá takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nearáparɨgɨ́á tɨyɨ́ tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ arɨ́kí yarɨgɨ́á tɨyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ nɨŋwearo aiwá narɨŋoɨ?” urɨ́agɨ́a \v 12 Jisaso arɨ́á e nɨwirɨ xewanɨŋo nánɨ “Ámá ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyo arɨrá wimɨnɨrɨ nánɨ weapɨŋorɨ́anɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá sɨmɨxɨ́ mɨyarɨgɨ́áyɨ́ xwɨrɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ warɨgɨ́áranɨ? Oweoɨ, sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́nɨ xwɨrɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ warɨgɨ́árɨnɨ. \v 13 E nerɨ aí soyɨ́né nuro xwɨyɨ́á eŋíná wɨ́á rókiamoagɨ́ Xoseao nɨrɨrɨ eaŋɨ́ rɨpɨ, ‘ “Rɨdɨyowánɨ Gorɨxonɨ nánɨ níɨ́rɨxɨnɨ.” mɨnimónarɨnɨnɨ. “Ámá wíyo nánɨ ayá nurɨmɨxɨro arɨrá wíɨ́rɨxɨnɨ.” nimónarɨnɨ.’ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́ apimɨ ɨ́á nɨroro nɨjɨ́á imónɨ́poyɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá ‘Wé rónɨŋɨ́ yarɨŋwaénexɨnɨ.’ yaiwinarɨgɨ́áyo ‘Nionɨ tɨ́ámɨnɨ bɨ́poyɨ.’ urɨmɨnɨrɨ nánɨ weapɨŋámanɨ. ‘Ɨ́wɨ́ yarɨŋwaénexɨnɨ.’ yaiwinarɨgɨ́áyo nánɨ weapɨŋárɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Dɨxɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ aiwá ŋwɨ́á mɨŋwɨrárɨnayarɨŋoɨ.” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 14 Jono wayɨ́ numeaia warɨŋoyá wiepɨsarɨŋowa Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨbɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “None tɨ́nɨ Parisiowa tɨ́nɨ Gorɨxo none nánɨ yayɨ́ owinɨnɨrɨ aiwá ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnayarɨŋagwɨ aiwɨ dɨxɨ́ wiepɨsarɨŋowa pí nánɨ aiwá ŋwɨ́á mɨŋwɨrárɨnɨ́ yarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ́a \v 15 Jisaso xewanɨŋo nánɨ “Omɨ wa nɨpɨkímáná eŋáná wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ dɨŋɨ́ sɨpí nɨwirɨ́ná aiwá ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá apɨxɨ́ sɨŋɨ́ meáo xegɨ́ ámá imónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ ŋweaŋáná o nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí wipaxɨ́ menɨnɨ. E nero aí ámá wa omɨ anɨ́nɨmɨxáná íná aiwá ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 16 “Xwɨyɨ́á Parisiowa nearéwapɨyarɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ Jisaso sɨŋɨ́ nearéwapɨyarɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ kumɨxɨpaxɨ́ mimónɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ámɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wigɨ́ sorɨ́á axenɨŋagɨ nɨwɨnɨróná rapɨrapɨ́ sɨnɨ mɨkɨkarínɨŋɨ́ bɨ nɨmearo urɨ́ óɨ́ inɨŋúmɨ nɨpɨ́roro gwɨ́ kiwearɨgɨ́ámanɨ. E nerɨ́náyɨ́, igɨ́á eánáná rapɨrapɨ́ sɨŋɨ́ pɨ́róɨ́ápɨ nɨkɨkarínɨrɨ́ná urú xwé naxega unɨ́árɨnɨ. \v 17 Rɨpɨ enɨ ámá iniɨgɨ́ wainɨ́ sɨŋɨ́ memé wará sɨxɨ́ urɨ́wámɨ iwajɨ́á yarɨgɨ́ámanɨ. E nerɨ́náyɨ́, memé wará sɨxɨ́wá núpɨyinɨrɨ́ná iniɨgɨ́ wainɨ́ purɨ sɨxɨ́wá xwɨrɨ́á ikɨxénɨrɨ e enɨgɨnɨ. Wainɨ́ sɨŋɨ́yɨ́ memé wará sɨxɨ́ sɨŋɨ́wámɨ yíánáyɨ́, wará tɨ́nɨ iniɨgɨ́ tɨ́nɨ nɨpiaúnɨ naŋɨ́ enɨŋoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Apɨxɨ́ ragɨ́ anɨŋɨ́ pwarɨŋɨ́ wímɨ naŋɨ́ imɨxɨrɨ miáí peŋɨ́ wímɨ naŋɨ́ imɨxɨrɨ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Jisaso xwɨyɨ́á apɨ sɨnɨ e urarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Judayɨ́yá rotú aŋɨ́ meweŋɨ́ wo nɨbɨrɨ Jisaso sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e mɨŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rorɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ miaí rɨxa pearɨnɨ. E nerɨ aí joxɨ nɨbɨrɨ wé seáyɨ e wikwiáráná naŋɨ́ oenɨ.” urɨ́agɨ \v 19 o nɨwiápɨ́nɨmearɨ númɨ nurɨ wiepɨsarɨŋowa enɨ nawínɨ warɨ́ná \v 20-21 re eŋɨnigɨnɨ. Apɨxɨ́ wí —Í xegɨ́ ragɨ́ anɨŋɨ́ pwarɨ́ná xwiogwɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú múroŋírɨnɨ. Í “Niínɨ oyá iyɨ́áyonɨ amáɨ́ nɨrónɨrɨ́ná naŋɨ́ imónɨmɨnɨyɨ́rɨ́anɨ?” nɨyaiwia nɨbɨrɨ rɨ́wɨ́yo nɨrónapɨmáná Jisasoyá iyɨ́áyo sírɨ́wɨ́ jɨ́e amáɨ́ rónɨŋɨnigɨnɨ. \v 22 Amáɨ́ rónɨ́agɨ Jisaso nɨkɨnɨmónɨrɨ ímɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ ineyɨ, ayá sɨ́wɨ́ mɨrɨropanɨ. Jíxɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́rorɨŋɨ́pimɨ dánɨ erɨ́kiemeánɨ́ɨnɨ.” uráná í rɨxa naŋɨ́ imónɨŋɨnigɨnɨ. \v 23 Jisaso e dánɨ nurɨ rotú aŋɨ́ meweŋoyá aŋɨ́ e nɨrémorɨ oxɨ́ apɨxɨ́ epɨ́royɨ́ nɨyárɨmáná ŋwapé rɨro webɨ́í rɨro nero yaiwínɨŋɨ́ yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ \v 24 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Rɨxa peyeápoyɨ. Miáí pɨyɨ́ menɨnɨ. Sa sá wenɨ.” urɨ́agɨ ayɨ́ rɨpɨ́á nurɨro yarɨŋagɨ́a aí \v 25 nɨ́nɨ miáí tɨ́ŋɨ́ e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ rɨxa nɨpeyeámáná eŋáná o nɨpáwirɨ miáímɨ wéyo ɨ́á nɨmaxɨrɨrɨ mɨ́eyoááná re eŋɨnigɨnɨ. Miáí wiápɨ́nɨmeaŋɨnigɨnɨ. \v 26 Í wiápɨ́nɨmeágɨ xwɨyɨ́á o éɨ́pɨ nánɨ xwɨyɨ́á aŋɨ́ nɨyonɨ rɨnárɨmeŋɨnigɨnɨ. \s1 Sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́í waúmɨ naŋɨ́ wimɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 27 Jisaso e dánɨ warɨ́ná ámá sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́íwaú númɨ nuxɨ́dɨri rɨ́aiwá re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitomɨ xiáwoxɨnɨ, yawawi ananɨ wá yeawianɨréɨnɨ?” nurɨri \v 28 o rɨxa aŋɨ́yo nɨpáwirɨ ŋweaŋagɨ awaú enɨ nɨpáwiri wímeááná Jisaso yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Awagwí dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́rori ‘O ananɨ sɨŋwɨ́ supárɨgwɨ́íyɨ́ naŋɨ́ yeaimɨxɨpaxorɨnɨ.’ rɨniaiwiarɨŋiɨ?” urɨ́agɨ awaú “Oyɨ, Ámɨnáoxɨnɨ, joxɨ e epaxoxɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ́i \v 29 o egɨ́ sɨŋwɨ́yo wé ɨ́á nuxɨrɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roarɨgɨ́ípa xɨxenɨ oimónɨnɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. \v 30 Awaú sɨŋwɨ́ noxoari anɨgɨ́isixɨnɨ. Sɨŋwɨ́ noxoari anɨ́agɨ́i Jisaso arɨ́á jɨyikɨ́ norɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí nionɨ eaíápɨ ámá wíyo áwaŋɨ́ murɨmepa éisixɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 31 awaú o tɨ́ŋɨ́ e dánɨ nuríná xɨ́o wíɨ́pɨ nánɨ amɨ amɨ repɨyɨ́ nɨwia emegɨ́isixɨnɨ. \s1 Maŋɨ́ pɨ́rónárɨŋɨ́ womɨ naŋɨ́ wimɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 32 Jisaso e dánɨ warɨ́ná ámá wí wigɨ́ ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroŋagɨ nánɨ maŋɨ́ pɨ́rónárɨŋɨ́ wo Jisaso pwarɨŋe nánɨ nɨmeámɨ nɨbɨro wáráná \v 33 o imɨ́óyo mɨxɨ́ umáɨnowáráná maŋɨ́ pɨ́rónárago rɨxa xwɨyɨ́á rarɨŋagɨ oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ sɨŋwɨ́ e éagɨ nɨwɨnɨro ududɨ́ nero re nɨra ugɨ́awixɨnɨ, “Aga eŋíná eŋíná aiwɨ Isɨrerene ámá wo e yarɨŋagɨ wɨnagwámanɨ.” nɨra úagɨ́a aiwɨ \v 34 Parisiowa re rɨgɨ́awixɨnɨ, “Obo, imɨ́óyo umeŋweaŋoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ mɨxɨ́ umáɨnowárarɨŋɨ́rɨnɨ.” rɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisaso ámá nánɨ wá wianɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 35 Jisaso Judayɨ́yá aŋɨ́ xwéyo tɨ́nɨ onɨmiáyo tɨ́nɨ nemerɨ́ná wigɨ́ rotú aŋɨ́yo nɨpáwirɨ uréwapɨyemerɨ xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́pɨ —Apɨ Gorɨxo ámá xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ umeŋweanɨ́ápɨ nánɨ rɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Apɨ nánɨ wáɨ́ urɨmerɨ ámá sɨmɨxɨ́ xɨxegɨ́nɨ yarɨgɨ́áyo tɨ́nɨ uranɨ́ xɨxegɨ́nɨ imónɨgɨ́áyo tɨ́nɨ naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ wiemerɨ nerɨ́ná \v 36 ámá oxɨ́ apɨxɨ́ epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ sipɨsipɨ́ xiáwo mayɨ́ nerɨ́ná úrapí nero dɨŋɨ́ sɨmɨgwɨ́á nɨyinɨrónɨŋɨ́ wiároárɨnarɨgɨ́ápa yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ wá nɨwianɨrɨ \v 37 ámá xwɨyɨ́á Gorɨxoyá wáɨ́ urɨmepɨ́rɨ́a nánɨ obaxɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aiwá omɨŋɨ́yo pɨ́rɨpɨ́rɨ́ inárɨŋagɨ aiwɨ ámá nɨmipɨ́rɨ́a nánɨ obaxɨ́ menɨnɨ. \v 38 Ayɨnánɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ re urɨ́poyɨ, ‘Ámá aiwá apɨ rɨmiipɨ́rɨ nánɨ dɨxɨ́ omɨŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ urowárɨ́ɨrɨxɨnɨ.’ urɨ́poyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 10 \s1 Wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwamɨ eŋɨ́ sɨxɨ́ weámɨxowárɨrɨ sekaxɨ́ urɨrɨ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ “Awí eánɨ́poyɨ.” nurɨmáná awa ámá imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́yo mɨxɨ́ umáɨnowárɨro ámá sɨmɨxɨ́ xɨxegɨ́nɨ yarɨgɨ́áyo tɨ́nɨ uranɨ́ xɨxegɨ́nɨ imónɨgɨ́áyo tɨ́nɨ naŋɨ́ imɨxɨro epaxɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨrɨ eŋɨ́ weámɨxowárɨŋɨnigɨnɨ. \v 2 Xegɨ́ wáɨ́ wurɨmeiarɨgɨ́áwa, wé wúkaú sɨkwɨ́ waú imónɨgɨ́áwa wigɨ́ yoɨ́ rowarɨnɨ. Xámɨŋo Saimonorɨnɨ. Ámɨ yoɨ́ bɨ Pitaoyɨ wɨ́rɨnɨŋorɨnɨ. Xegɨ́ xogwáo Adɨruorɨnɨ. Sebediomɨ xewaxowaú Jemiso tɨ́nɨ xogwáo Jono tɨ́nɨrɨnɨ. \v 3 Piripo tɨ́nɨ Batoromuo tɨ́nɨrɨnɨ. Tomaso tɨ́nɨ Matɨyuo tɨ́nɨ —O takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ urápagorɨnɨ. O tɨ́nɨrɨnɨ. Arɨpiasomɨ xewaxo Jemiso tɨ́nɨ Tadiaso tɨ́nɨrɨnɨ. \v 4 Saimono —O ámá “Émáyo mɨxɨ́ oxɨ́dowáraneyɨ.” rarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ nawínɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ emeagorɨnɨ. O tɨ́nɨ Isɨkariotɨ dáŋɨ́ Judaso —O Jisaso nánɨ mɨyɨ́ urɨŋorɨnɨ. O tɨ́nɨrɨnɨ. \v 5 Jisaso wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ nurowárɨrɨ́ná sekaxɨ́ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né nuróná émáyɨ́yá aŋɨ́ tɨ́ŋɨ́mɨnɨ mupanɨ. Samariayɨ́ —Ámá ayɨ́ Judayɨ́ tɨ́nɨ xepɨxepá rónarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́yá aŋɨ́yo nánɨ enɨ mupanɨ. \v 6 Soyɨ́né negɨ́ Isɨrerɨyɨ́ —Ayɨ́ sipɨsipɨ́ xiáwo píránɨŋɨ́ mɨmearɨ́ná amɨ amɨ uniamoarɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨnɨ úpoyɨ. \v 7 Soyɨ́né nuróná wáɨ́ re urɨmerɨ́ɨnɨ, ‘Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨneairɨ neameŋweanɨ aŋwɨ ayo eŋagɨ nánɨ segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nɨsanɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.’ urɨmero \v 8 ámá sɨmɨxɨ́yo naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ ero ámá péɨ́áyo dɨŋɨ́ sɨxɨ́ numímoro saiwiárɨ́ wiro ámá peyɨyɨ́ tɨ́gɨ́áyo wigɨ́ wará naŋɨ́ wimɨxɨro imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́yo mɨxɨ́ umáɨnowárɨro eméɨ́rɨxɨnɨ. Soyɨ́né nionɨ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ anɨpá eŋɨ́ seaeámɨxowárɨ́áyɨ́ nánɨ soyɨ́né ámá sɨmɨxɨ́yo naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ nɨwirɨ́ná nɨgwɨ́ nánɨ murɨpa nero sa anɨpá naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ wíɨ́rɨxɨnɨ. \v 9 Soyɨ́né nɨwanɨro nerɨ́ná nɨgwɨ́ sɨxɨ́ ímoarɨgɨ́áyo nɨgwɨ́ xwéranɨ, onɨmiáranɨ, nɨmearo sɨxɨ́ nímoro nɨmeámɨ mupa ero \v 10 ɨ́á árupiaŋɨ́ aí tɨ́nɨ nimanɨmɨ mupa ero iyɨ́á wúkaú raiwakɨyɨ́ mepa ero sɨkwɨ́ sú nɨyínɨro aiwɨ ámɨ waú mɨmeapa ero xoyɨ́wá nɨmaxɨrɨmɨ mupa ero éɨ́rɨxɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá arɨrá wiarɨgɨ́omɨ ananɨ aiwá mɨnɨ wiarɨŋagɨ́a nánɨ soyɨ́né enɨ aiwá ananɨ seaiapɨpɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ amɨpí nɨmeámɨ mupa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 11 Aŋɨ́ xwé bimɨranɨ, onɨmiá bimɨranɨ, nɨrémorɨ́ná ámá aŋɨ́ apimɨ ŋweagɨ́áyɨ́ ámá go go ɨ́wɨ́ amɨpí mɨyarɨŋomɨ nɨwɨnɨrɨ́ná oyá aŋɨ́yo nɨpáwiro aŋɨ́ apimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ upɨ́rɨ́íná nánɨ o tɨ́nɨnɨ wéɨ́rɨxɨnɨ. \v 12 Ámá ‘O tɨ́nɨ oweaneyɨ.’ yaiwíɨ́oyá aŋɨ́yo nɨpáwirɨ́ná ayo yayɨ́ nɨwiro ‘ “Gorɨxo píránɨŋɨ́ oseamenɨ.” neaimónarɨnɨ.’ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 13 Ayɨ́ enɨ yayɨ́ nɨseairo segɨ́ pɨ́né arɨ́á seaipɨ́rɨ nánɨ wimónánáyɨ́, soyɨ́né yayɨ́ nɨwirɨ́ná urɨ́ápɨ ananɨ ‘Xe oimónɨnɨ.’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. Ayɨ́ e mɨseaipa seaíánáyɨ́, soyɨ́né yayɨ́ nɨwirɨ́ná urɨ́ápɨ ‘Anɨpá oimónɨnɨ.’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 14 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ wigɨ́ aŋɨ́yo nánɨ nɨseaipemeámɨ mupa ero soyɨ́néyá xwɨyɨ́á arɨ́á mɨseaimónɨpa ero éánáyɨ́ aŋɨ́ iwámɨranɨ, aŋɨ́ apimɨranɨ, pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ́ná ámá e ŋweagɨ́áyɨ́ ‘Gorɨxo xeanɨŋɨ́ neaikárɨnɨ́a nánɨ tiyɨ́ réoɨ?’ oyaiwípoyɨnɨrɨ segɨ́ sɨkwɨ́yo sikɨ́ xénɨŋɨ́pɨ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ nɨyárɨmɨ úɨ́rɨxɨnɨ. \v 15 Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ, ‘Sɨ́á Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyimɨ ámá eŋíná aŋɨ́ yoɨ́ Sodomɨyo ŋweaagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ Gomora ŋweaagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ aga rɨkɨkɨrɨ́ó néra wagɨ́áyo Gorɨxo xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ wikárɨnɨ́á eŋagɨ aiwɨ ámá soyɨ́né arɨ́á mɨseaíɨ́áyo xeanɨŋɨ́ ayo wikárɨnɨ́ápa axɨ́pɨ xɨxenɨ e wikárɨnɨ́ámanɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \s1 “Xeanɨŋɨ́ seaímeanɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 16 “Nionɨ soyɨ́né sipɨsipɨ́ mɨxɨ́ xɨxe mepa yarɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́oyɨ́né ámá sɨ́wí sayɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ tɨ́ŋɨ́ e nánɨ searowárarɨŋɨnɨ. Ayɨnánɨ soyɨ́né nuróná ámá ayɨ́ nánɨ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ úɨ́rɨxɨnɨ. Sidɨrɨ́ yarɨŋɨ́pa dɨŋɨ́ émɨ saímɨ́ moro iŋɨ́ xawiówɨ́ uyɨ́niɨ́ bɨ mé awayinɨ yarɨŋɨ́pa ero néra úɨ́rɨxɨnɨ. \v 17 Soyɨ́né nionɨ nɨxɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ ámá wí ɨ́á nɨseaxero negɨ́ Judayɨ́ ámɨná xwɨrɨxɨ́ mearɨgɨ́áwa tɨ́ŋɨ́ e xwɨrɨxɨ́ seamepɨ́rɨ nánɨ seawárɨro negɨ́ rotú aŋɨ́yo dánɨ sɨkwɨ́á ragɨ́ punɨ nánɨ seaearo \v 18 soyɨ́né pɨ́né nionɨyá émáyɨ́ arɨ́á egɨ́e dánɨ áwaŋɨ́ urɨpɨ́rɨ nánɨ gapɨmanowa tɨ́nɨ mɨxɨ́ ináyowa tɨ́nɨ tɨ́ŋɨ́ e nɨseameámɨ nuro seawárɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 19 E seawárɨpɨ́rɨ́a aiwɨ rɨxa xwɨyɨ́á urɨpɨ́rɨ ínánɨnɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ urɨpɨ́rɨ eŋagɨ nánɨ ayá sɨ́wɨ́ nɨsearorɨ ‘Arɨre uranɨréwɨnɨ? Pí pí uranɨréwɨnɨ?’ mɨyaiwipa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 20 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Awa rɨxa xwɨrɨxɨ́ seamearɨ́ná segɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ urɨpɨ́rɨ́ámanɨ. Segɨ́ séno Gorɨxoyá kwíyɨ́pimɨ dánɨ urɨpɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ ayá sɨ́wɨ́ mɨsearopa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 21 Xɨráxogwáowaú wɨ́o Jisasomɨ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ wɨ́o ámá wí omɨ opɨkípoyɨnɨrɨ mɨyɨ́ urɨrɨ xano xewaxo nánɨ mɨyɨ́ urɨrɨ niaíwɨ́yɨ́ xanɨyaú nánɨ mɨyɨ́ urɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 22 Soyɨ́né nionɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roro nɨxɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ ámá nɨ́nɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ seaiapɨ́rɨ́a aiwɨ gɨyɨ́ gɨyɨ́ sɨ́á yoparɨ́pɨ nionɨ weapɨmɨ́áyi nánɨ eŋɨ́ neánɨro ŋweáɨ́áyɨ́né Gorɨxo ananɨ yeáyɨ́ nɨseayimɨxemeanɨ́árɨnɨ. \v 23 Aŋɨ́ bimɨ nɨseapɨkianɨro nánɨ númɨ seaméánáyɨ́, ámɨ aŋɨ́ bimɨ nánɨ éɨ́ úɨ́rɨxɨnɨ. Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ, ‘Isɨrerɨyɨ́ aŋɨ́yo pɨ́né nionɨyá wíyo sɨnɨ murɨnɨŋáná ámá imónɨŋáonɨ weapɨmɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 24 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa “Omɨ sɨpí wikárɨpɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ none enɨ sɨpí neaikárɨpaxɨ́rɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Wiepɨsarɨŋowa wigɨ́ uréwapɨyarɨŋomɨ seáyɨ e imónarɨgɨ́ámanɨ. Xɨnáíwánɨŋɨ́ nimónɨro omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwa enɨ wigɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́omɨ seáyɨ e wimónarɨgɨ́ámanɨ. \v 25 Wiepɨsarɨŋowa wigɨ́ uréwapɨyarɨŋo tɨ́nɨ xɨxenɨ nimónɨrɨ́náyɨ́, ayɨ́ apánɨrɨnɨ. Xɨnáíwánɨŋɨ́ nimónɨro omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwa enɨ wigɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́o tɨ́nɨ xɨxenɨ nimónɨrɨ́náyɨ́, ayɨ́ apánɨrɨnɨ. Sénonɨ ikayɨ́wɨ́ imɨ́óyo xɨráónɨŋɨ́ imónɨŋoyɨ nɨnɨrɨrónáyɨ́, gɨ́ niaíwoyɨ́né enɨ aŋɨpaxɨ́ searɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \s1 “Wáyɨ́ wipaxo rorɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 26 “Ámá ɨ́wɨ́ ínɨmɨ dánɨ éɨ́áyɨ́ranɨ, ikayɨ́wɨ́ yumɨ́í rɨ́áyɨ́ranɨ, rɨ́wéná nɨpɨnɨ sɨŋánɨ imónɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ ayo wáyɨ́ mɨwipa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 27 Xwɨyɨ́á amɨpí nionɨ ínɨmɨ dánɨ árɨ́wɨyíná searɨ́ápɨ soyɨ́né ikwáwɨyíná áwaŋɨ́ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. Amɨpí nionɨ yumɨ́í ikaxɨ́ searɨ́ápɨ aŋɨ́ rɨkwɨ́yo nɨxeŋweámáná áwaŋɨ́ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 28 Ámá nɨseapɨkiróná waránɨ seapɨkipaxɨ́rɨnɨ. Dɨŋɨ́ enɨ seaxekwapaxɨ́ meŋagɨ nánɨ wáyɨ́ mɨwipa éɨ́rɨxɨnɨ. E nerɨ aí Gorɨxo wará aí tɨ́nɨ dɨŋɨ́ aí tɨ́nɨ rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo seaikeaárɨpaxɨ́ imónɨŋo nánɨ wáyɨ́ wíɨ́rɨxɨnɨ. \v 29-31 Ámá makerɨ́áyo nánɨ nurɨ́ná iŋɨ́ sirɨ́kwá waú bɨ́ nerɨ́ná nɨgwɨ́ rɨ́á nɨŋɨ́ bɨ tɨ́nɨ bɨ́ yarɨgɨ́árɨnɨ. E nerɨ aí segɨ́ séno mɨwimónɨpa nerɨ́náyɨ́, wo ananɨ nɨperɨ xwɨ́áyo piéroarɨŋɨ́manɨ. Soyɨ́né iŋɨ́ onɨmiápiamɨ múrónɨŋagɨ nánɨ Gorɨxo amɨpí wí mɨwímeapa oenɨrɨ sɨŋwɨ́ nɨseanɨrɨ́náyɨ́, wí nɨseaímeanɨ́á eŋagɨ ámá nánɨ wáyɨ́ mepanɨ. Segɨ́ mɨŋɨ́yo dɨ́á ɨ́á ropaxɨ́ mimónɨŋagɨ aí Gorɨxo nɨjɨ́á eŋagɨ nánɨ re yaiwíɨ́rɨxɨnɨ, ‘O nene nánɨ aga nɨjɨ́á imónɨŋagɨ nánɨ ananɨ píránɨŋɨ́ neamenɨgɨnɨ.’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 32 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ ámáyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ‘Jisasomɨ xɨ́darɨŋáonɨrɨnɨ.’ uránáyɨ́ nionɨ enɨ gɨ́ ápo aŋɨ́namɨ ŋweaŋoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ‘O nionɨ nɨxɨ́darɨŋorɨnɨ.’ urɨmɨ́árɨnɨ. \v 33 E nerɨ aí gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ nánɨ ámáyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ‘O nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.’ uránáyɨ́ nionɨ enɨ o nánɨ gɨ́ ápo aŋɨ́namɨ ŋweaŋoyá sɨŋwɨ́yo dánɨ ‘O nionɨ majɨ́árɨnɨ.’ urɨmɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Kirá mɨxɨ́ nánɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pá nɨmeámɨ bɨŋárɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 34 O ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nánɨ ‘Ámá nɨyonɨ pɨyɨ́á wɨ́rɨmɨ́ánɨrɨ bɨŋorɨnɨ.’ mɨniaiwipanɨ. Gorɨxoyá xwɨyɨ́á kirá mɨxɨ́ nánɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́pá nɨmeámɨ bɨŋárɨnɨ. \v 35 Arɨ́á niarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ arɨ́á mɨniarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ Gorɨxoyá Bɨkwɨ́yo nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pa xepɨxepá orónɨ́poyɨnɨrɨ nɨmeámɨ bɨŋárɨnɨ. Xewaxo xanomɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ wirɨ xemiáí xɨnáímɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ wirɨ xewaxo xiepí xiɨ́áímɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ wirɨ oinɨ́poyɨnɨrɨ bɨŋárɨnɨ. \v 36 Ámá xwɨyɨ́á nionɨyá nɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ wigɨ́ ámá imónɨgɨ́áyɨ́ mɨxɨ́ wimónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 37 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ xanomɨranɨ, xɨnáímɨranɨ, dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyarɨŋɨ́pimɨ nionɨ nɨyinɨnɨ nánɨ mɨmúrónɨpa nerɨ́náyɨ́, ámá nionɨyá imónɨpaxɨ́ mimónɨnɨ. Gɨyɨ́ gɨyɨ́ xewaxomɨranɨ, xemiáímɨranɨ, dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyarɨŋɨ́pimɨ nionɨ nɨnɨyinɨnɨ nánɨ mɨmúrónɨpa nerɨ́náyɨ́, nionɨyá imónɨpaxɨ́ mimónɨnɨ. \v 38 Gɨyɨ́ gɨyɨ́ ‘Jisasomɨ ouxɨ́dɨmɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ aí xeanɨŋɨ́ nɨniro nɨpɨkipɨ́rɨxɨnɨrɨ mɨnɨxɨ́dɨ́ éɨ́ éɨ́áyɨ́ ayɨ́ nionɨyá imónɨpaxɨ́ mimónɨnɨ. \v 39 Ámá goxɨ goxɨ ‘Nionɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ nuxɨ́dɨrɨ́náyɨ́, nɨpɨkipɨ́rɨxɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ xewanɨŋoxɨ éɨ́ nɨmenɨrɨ́náyɨ́, dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́pɨ anɨŋɨ́ ŋwearɨ́a nánɨ mearɨ́ámanɨ. E nerɨ aí gɨyɨ́ gɨyɨ́ éɨ́ mɨmenɨpa nerɨ ‘Nionɨ Jisasomɨ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ ámá wí nɨnɨpɨkirónáyɨ́, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ́náyɨ́, dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́pɨ anɨŋɨ́ ŋwearɨ́a nánɨ mearɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Nipemeámɨ seaúɨ́á gɨyɨ́ gɨyo Gorɨxo naŋɨ́ wiinɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 40 O ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨyɨ́ gɨyɨ́ soyɨ́né wáɨ́ urɨmearɨ́ná arɨ́á nɨseairo naŋɨ́ nɨseairónáyɨ́ nionɨ searowárarɨŋagɨ nánɨ nionɨ́nɨŋɨ́ niro Gorɨxo nɨrowárénapɨŋomɨ́nɨŋɨ́ enɨ wiro yarɨŋoɨ. \v 41 Ámá gɨyɨ́ ámá wo Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨŋo eŋagɨ nánɨ ‘Ámá ro Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨŋorɨ́anɨ?’ nɨyaiwirɨ nipemeámɨ xegɨ́ aŋɨ́yo nánɨ úoyɨ́ rɨ́wéná Gorɨxo xegɨ́ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́áyo yayɨ́ nɨwirɨ ayá rɨmɨxarɨŋɨ́pɨ mɨnɨ winɨ́ápa axɨ́pɨ e winɨ́árɨnɨ. Gɨyɨ́ ámá wo wé rónɨŋo eŋagɨ nánɨ ‘Ámá ro wé rónɨŋorɨ́anɨ?’ nɨyaiwirɨ nipemeámɨ úoyɨ́ rɨ́wéná Gorɨxo ámá wé rónɨgɨ́áyo yayɨ́ nɨwirɨ ayá rɨmɨxarɨŋɨ́pɨ mɨnɨ winɨ́ápa axɨ́pɨ e winɨ́árɨnɨ. \v 42 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ soyɨ́né nionɨyá seaiapɨsarɨŋáoyɨ́né eŋagɨ nánɨ iniɨgɨ́ imɨŋɨ́ rɨŋɨ́ kapɨxɨ́ wá seaiapánáyɨ́ Gorɨxo ‘Omɨ wíɨmɨgɨnɨ.’ yaiwíɨ́pɨ anɨpá imónɨnɨ́ámanɨ. Oweoɨ! Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ, ‘Gorɨxo mɨnɨ winɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 11 \s1 Jono Jisasomɨ yarɨŋɨ́ wipɨsi nánɨ urowárɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ sekaxɨ́ e nurɨ́ɨsáná uréwapɨyemerɨ wáɨ́ urɨmerɨ emɨnɨrɨ nánɨ e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ Judayɨ́ aŋɨ́ amɨ amɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́yo nánɨ uŋɨnigɨnɨ. \p \v 2 Jono wayɨ́ numeaia warɨŋo gwɨ́ nɨŋweámáná arɨ́á re wiŋɨnigɨnɨ, “Jisaso e yarɨnɨ. E yarɨnɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ xɨ́o xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ waúmɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ urowáráná \v 3 awaú nuri yarɨŋɨ́ re wigɨ́isixɨnɨ, “Jono ‘Ámá wo rɨ́wɨ́yo bɨnɨ́árɨnɨ.’ rarɨŋoxɨranɨ? Wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweaanɨ nánɨ wo sɨnɨ rɨ́a barɨnɨ?” urɨ́agɨ́i \v 4 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí nuri amɨpí nionɨ yarɨ́ná sɨŋwɨ́ nanɨ́ípɨ tɨ́nɨ arɨ́á níɨ́ípɨ tɨ́nɨ nánɨ repɨyɨ́ nɨwiri áwaŋɨ́ urémeápiyɨ. \v 5 Nionɨ yarɨ́ná ámá sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́áyɨ́ sɨŋwɨ́ oxoaro sɨkwɨ́ ikɨ́ egɨ́áyɨ́ naŋɨ́ nimónɨro aŋɨ́ ero peyɨyɨ́ tɨ́gɨ́áyɨ́ wará naŋɨ́ inɨro arɨ́á pɨ́rónɨgɨ́áyɨ́ arɨ́á ero péɨ́áyɨ́ wiápɨ́nɨmearo ámá uyípeayɨ́ xwɨyɨ́á yayɨ́ winɨpaxɨ́ none wáɨ́ nemerane urarɨŋwápɨ arɨ́á wiro yarɨŋagɨ́a nánɨ Jonomɨ áwaŋɨ́ e urémeápiyɨ. \v 6 Rɨpɨ enɨ ‘Nionɨ nánɨ ámá go go sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ wikɨ́ dɨŋɨ́ “O pí rɨ́a yarɨnɨ?” mɨniaiwipa nerɨ́náyɨ́, yayɨ́ owinɨnɨ.’ urémeápiyɨ.” nurowárɨrɨ \v 7 awaú rɨxa gwɨ́ aŋɨ́ Jono ŋweaŋiwá tɨ́ŋɨ́ e nánɨ warɨ́ná ámá oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo Jono nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né ámá dɨŋɨ́ meaŋe nánɨ nurɨ́ná pí ámáyo wɨnanɨro wagɨ́árɨnɨ? Ámá samɨŋɨ́ imɨŋɨ́ onɨmiápɨ nerɨ aí rɨ́wɨ́ ɨwɨ́ apaxɨ́ mé wiŋwɨ́ yarɨŋɨ́pa yarɨŋɨ́ womɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨro wagɨ́áranɨ? Oweoɨ! \v 8 E nerɨ aí pí ámáyo wɨnanɨro wagɨ́árɨnɨ? Ámá rapɨrapɨ́ yarapayɨ́ eŋɨ́ wú yínɨŋɨ́ womɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨro ámá dɨŋɨ́ meaŋe wagɨ́áranɨ? Oweoɨ! Ámá rapɨrapɨ́ yarapayɨ́ naŋɨ́nɨ nɨyínɨro mɨxɨ́ ináyɨ́yɨ́yá aŋɨ́yo ŋweaarɨgɨ́árɨnɨ. \v 9 E nerɨ aí seyɨ́né pí nánɨ ámá dɨŋɨ́ meaŋe nánɨ wagɨ́árɨnɨ? Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ womɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨro wagɨ́áranɨ? Oyɨ, e nerɨ aí ‘O Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨŋomanɨ. Seáyɨ e múroŋorɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 10 Xwɨyɨ́á Gorɨxo xewaxomɨ urɨŋɨ́pɨ wɨ́á rókiamoagɨ́ Marakaio nɨwurɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́ rɨpɨ, ‘Arɨ́á eɨ. Gorɨxonɨ gɨ́ xwɨyɨ́á yaŋɨ́ wiowárɨmɨ́áo joxɨ gɨ́ íwoxɨ xámɨ rɨmeanɨ nánɨ urowárɨmɨ́árɨnɨ. O joxɨ nánɨ ámáyo nurɨrɨ́ná óɨ́nɨŋɨ́ simoinɨ́árɨnɨ.’ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́ apɨ Jono nánɨ rɨnɨnɨ. \v 11 Nepa seararɨŋɨnɨ, ‘Jono ámá arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨgɨ́o nánɨ óɨ́nɨŋɨ́ imoŋo eŋagɨ nánɨ ámá nɨ́nɨ aiwɨ wo Jonomɨ seáyɨ e imónɨnɨ xɨrɨgɨ́ámanɨ. E nerɨ aiwɨ gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ nɨxɨ́dɨro Gorɨxoyá xwioxɨ́yo páwiro yarɨgɨ́áyɨ́ xwɨyɨ́á nionɨ nánɨ wáɨ́ nurɨmeipɨ́rɨ́pɨ Jono wáɨ́ urɨmeŋɨ́pimɨ seáyɨ e imónɨŋagɨ nánɨ ámá ayɨ́ onɨ́pɨ aiwɨ Jonomɨ enɨ seáyɨ e wimónɨŋoɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 12 Jono wayɨ́ nɨneameaia warɨŋo xwɨyɨ́á ‘Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨneairɨ neameŋweanɨ́a nánɨ ámá wo urowárénapɨnɨŋoɨ.’ iwamɨ́ó searɨŋíná dánɨ ámá uyɨ́niɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ ‘Gorɨxoyá xwioxɨ́yo arɨge páwianɨréwɨnɨ?’ nɨyaiwiro pɨ́rɨ́ ɨ́kwieámɨ́ néra páwianɨro yarɨŋoɨ. \v 13 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ Moseso nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ tɨ́nɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nɨrɨro eagɨ́ápɨ tɨ́nɨ Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́a nánɨyɨ́ wɨ́á nɨrókiamóa nɨbɨro Jono yoparɨ́ o axɨ́pɨ rɨŋɨ́rɨnɨ. \v 14 Eŋíná wɨ́á rókiamoagɨ́áyɨ́ wo re rɨŋɨ́pɨ, ‘Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨ́ápɨ rɨxa nimónɨmɨnɨrɨ aŋwɨ e eŋánáyɨ́ ámá wo wɨ́á rókiamoagɨ́ Iraijaónɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ wo bɨnɨ́árɨnɨ.’ rɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ Jono rɨxa bɨŋɨ́rɨnɨ. Seyɨ́né omɨ nɨmímɨnɨrɨ́náyɨ́, o Iraijao imónɨŋɨ́pa imónɨmɨnɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ. \v 15 Arɨ́á tɨ́gɨ́áyɨ́né píránɨŋɨ́ nionɨyá xwɨyɨ́ápɨ arɨ́á erɨ́ɨnɨ. \p \v 16 “E nerɨ aí pí ewayɨ́ xwɨyɨ́á nɨsearɨrɨ re searɨmɨ́ɨnɨ, ‘Ámá agwɨ ríná ŋweagɨ́áyɨ́né ayɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋoɨ.’ searɨmɨ́ɨnɨ? Seyɨ́né niaíwɨ́ rɨpiánɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. Niaíwɨ́ bɨ́bia makerɨ́á tɨ́ŋɨ́ e éɨ́ nɨŋwearo bɨ́bia tɨ́nɨ niɨ́á yanɨro nerɨ́ná rɨ́aiwá re urarɨŋoɨ, \v 17 ‘Nene seyɨ́né sɨmɨnɨŋɨ́ epɨ́rɨ nánɨ soŋɨ́ eaarɨ́ná seyɨ́né sɨmɨnɨŋɨ́ méoɨ. Nene seyɨ́né ŋwapé rɨpɨ́rɨ nánɨ ŋwapé ráná ŋwapé saŋɨ́ mɨnearápáoɨ.’ E urarɨ́ná niaíwɨ́ anɨŋɨ́ winarɨŋɨ́pia yapɨ imónɨŋoɨ. \v 18 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Jono nɨbɨrɨ́ná aiwá ámá wimónarɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ iniɨgɨ́ wainɨ́ tɨ́nɨ mɨnɨ́ ŋwɨ́á ŋweaŋáná ámá wí dɨŋɨ́ mamó o nánɨ ‘Imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroŋagɨ nánɨ yarɨnɨ.’ rarɨŋoɨ. \v 19 Ámá imónɨŋáonɨ nɨbɨrɨ́ná aiwá iniɨgɨ́ amɨpí ananɨ narɨ́ná ámá wí ‘Ámá royɨ́ aiwá tɨ́nɨ iniɨgɨ́ wainɨ́ tɨ́nɨ rɨwɨ́ eŋɨ́ nerɨ ayá wí narɨŋorɨnɨ. Ámá takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nearáparɨgɨ́áwa tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ néra warɨgɨ́á wínɨyɨ́ tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́orɨnɨ.’ rarɨgɨ́árɨnɨ. Agwɨ e nɨrɨro aí idáná nionɨ yarɨŋápɨ tɨ́nɨ Jono yarɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ aiwánɨŋɨ́ ná wéánáyɨ́ re rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Ámá imónɨŋo tɨ́nɨ Jono tɨ́nɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ naŋɨ́ yagɨ́írɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Aŋɨ́ bɨ bimɨ ŋweáyɨ́ xɨ́omɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨŋagɨ́a uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 20 Jisaso e nurɨ́ɨsáná ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo nurɨrɨ́ná aŋɨ́ o emɨmɨ́ obaxɨ́ wíwapɨyiŋɨ́pɨ yoɨ́ nɨrɨrɨ ámá ayo ŋweagɨ́áyɨ́ wigɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nɨsanɨro mɨŋweá éagɨ́a mɨxɨ́ nurɨrɨ \v 21 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Korasinɨyo ŋweáyɨ́né aweyɨ! Sɨ́á wɨyi seyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Gorɨxo xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ seaikárɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí oseainɨnɨ. Betɨsaida ŋweáyɨ́né aweyɨ! Sɨ́á wɨyi seyɨ́né enɨ majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Emɨmɨ́ segɨ́ aŋɨ́yo seaíwapɨyiŋápɨ émáyɨ́ aŋɨ́ yoɨ́ Taiayɨ rɨnɨŋɨ́yo tɨ́nɨ Saidonɨyɨ rɨnɨŋɨ́yo tɨ́nɨ nɨwíwapɨyirɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, ámá aŋɨ́ apiaúmɨ ŋweáyɨ́ eŋíná wigɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ nánɨ piaxɨ́ nɨweánɨro ayá ɨ́á nɨxɨrɨnɨro nánɨ iyɨ́á írɨkwɨ́ pánɨro rɨ́á uráwɨ́yo iwieánɨro yanɨrɨ egɨ́árɨnɨ. \v 22 Nepa seararɨŋɨnɨ. Sɨ́á Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyimɨ ámá Taia ŋweáyo tɨ́nɨ Saidonɨ ŋweáyo tɨ́nɨ winɨ́ápa axɨ́pɨ seainɨ́ámanɨ. Seyɨ́néyá seáyɨ e imónɨnɨ. \v 23 Kapaneamɨ ŋweáyɨ́né enɨ ‘Gorɨxo aŋɨ́namɨ nánɨ nɨneaménapɨnɨ́árɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ! Rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo nánɨ wepɨ́rɨ́árɨnɨ. Emɨmɨ́ nionɨ segɨ́ aŋɨ́ e seaíwapɨyiŋápɨ eŋíná Sodomɨ ŋweáyɨ́, rɨkɨkɨrɨ́ó yarɨŋagɨ́a Gorɨxo rɨ́á mamówárɨŋɨ́yɨ́ sɨŋwɨ́ nɨnanɨro sɨŋwɨrɨyɨ́, ayɨ́ nɨsanɨro agwɨ ŋweaŋwá re nánɨ nɨŋweaxa banɨro egɨ́árɨnɨ. \v 24 Nepa seararɨŋɨnɨ. Sɨ́á Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyimɨ Sodomɨ ŋweaagɨ́áyo winɨ́ápa xɨxenɨ axɨ́pɨ seainɨ́ámanɨ. Seyɨ́néyá seáyɨ e imónɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Nionɨ tɨ́ámɨnɨ nɨbɨrɨ́náyɨ́, dɨŋɨ́ emɨmówárɨ́ inɨpɨ́ráoɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 25 Jisaso e nurɨmáná Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nɨwirɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ ápoxɨnɨ, Ámɨná aŋɨ́na imɨxɨrɨ xwɨ́á imɨxɨrɨ nerɨ tɨŋoxɨnɨ, xwɨyɨ́á nionɨ urarɨŋá rɨpɨ nánɨ ámá ‘Nionɨ nɨjɨ́onɨrɨnɨ. Go nɨréwapɨyinɨŋoɨ?’ yaiwinarɨgɨ́áyo yimárorɨ ámá niaíwɨ́ onɨmiápia yapɨ ‘Anɨŋɨ́ onɨréwapɨyípoyɨ.’ yaiwinarɨgɨ́áyo wɨ́á urókiamorɨ éagɨ nánɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ orɨmemɨnɨ. \v 26 Ápoxɨnɨ, joxɨ e simónarɨŋagɨ nánɨ dɨxɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ e imónɨnɨ.” nurɨrɨ \v 27 ámáyo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ ápo xwɨyɨ́á amɨpí oyá nɨpɨnɨ bɨ yumɨ́í mɨní nɨpɨnɨ ɨ́ánɨŋɨ́ niepɨ́xɨ́niasiŋɨ́rɨnɨ. Ámá nɨ́nɨ aiwɨ wo xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xewaxonɨ nánɨ nɨjɨ́á mimónɨnɨ. Gɨ́ áponɨ nɨjɨ́á imónɨnɨ. Ámá wo xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ gɨ́ ápo nánɨ enɨ nɨjɨ́á mimónɨnɨ. Xewaxonɨnɨ nɨjɨ́á imónɨŋɨnɨ. E nerɨ aí ámá xewaxonɨ ‘Gɨ́ ápo nánɨ xe nɨjɨ́á oimónɨ́poyɨ.’ nɨyaiwirɨ o nánɨ wɨ́á wókímɨxarɨŋáyɨ́ ayɨ́ enɨ gɨ́ ápo nánɨ nɨjɨ́árɨnɨ. \v 28 Ayɨnánɨ sekaxɨ́ ‘Rɨpɨ époyɨ. Rɨpɨ époyɨ.’ nɨrɨga uŋɨ́pɨ píránɨŋɨ́ ouxɨ́dɨmɨnɨrɨ nerɨ́ná saŋɨ́ xwé nɨmearɨ́nɨŋɨ́ nɨmeámɨ nuro anɨŋɨ́ seainarɨŋɨ́yɨ́né, nionɨyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ sá ŋweapɨ́rɨ nánɨ nionɨ tɨ́ámɨnɨ bɨ́poyɨ. \v 29 Nionɨ ámá nɨpenionɨ nimónɨrɨ seáyɨ e mimónarɨŋáonɨ eŋagɨ nánɨ saŋɨ́ nionɨyá íkɨ́ánɨŋɨ́ xwaŋwɨ́ níkwónɨmɨ nurɨ́náyɨ́ nionɨ searéwapɨyíáná segɨ́ dɨŋɨ́ emɨmówárɨ́ inɨpɨ́ráoɨ. \v 30 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Xwɨyɨ́á nionɨyá saŋɨ́nɨŋɨ́ nɨmeámɨ upɨ́rɨ́pɨ ayɨ́ saŋɨ́ seainɨmenɨŋoɨ. Nayɨ́ seainɨ́ eŋagɨ nánɨ ananɨrɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 12 \s1 “‘Sabarɨ́áyo ŋwɨ́árɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́yo pí nánɨ xórórɨ́ yarɨŋoɨ?” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Íná Sabarɨ́á wɨyimɨ Jisaso tɨ́nɨ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ óɨ́ witɨ́ omɨŋɨ́ áwɨnɨmɨ inɨŋɨ́yo nuróná wiepɨsarɨŋowa agwɨ́ wíagɨ witɨ́ siyɨ́ sɨŋɨ́ yɨyírɨnɨ́ yarɨŋagɨ́a \v 2 Parisiowa sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro omɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Dɨxɨ́ wiepɨsarɨŋowa ‘Sabarɨ́áyo ŋwɨ́árɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́yo aiwá pí nánɨ miarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ́a aí \v 3 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Eŋíná negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depito tɨ́nɨ xegɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́áwa tɨ́nɨ agwɨ́ wíáná egɨ́ápɨ Gorɨxoyá Bɨkwɨ́yo rɨ́wamɨŋɨ́ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ sɨnɨ ɨ́á mɨroarɨŋɨ́ reŋoɨ? Oweoɨ, soyɨ́né ɨ́á nɨroro aiwɨ dɨŋɨ́ nɨpɨkwɨnɨ mɨmoarɨŋoɨ. \v 4 Depito senɨ́á aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ aiwá peaxɨ́ tarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwirɨ bisɨ́kerɨ́á Gorɨxo nánɨ peaxɨ́ tarɨgɨ́ápɨ o tɨ́nɨ xegɨ́ ámá tɨ́nɨ nánɨ ‘Ŋwɨ́árɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́pɨ —Apɨ ‘Sa apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwanɨ ananɨ nɨpaxɨ́rɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́pɨrɨnɨ. Bisɨ́kerɨ́á apɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ xwéo umeaíáná Depito nurápɨrɨ nɨ́agɨ aiwɨ Gorɨxo mɨxɨ́ bɨ murɨŋɨnigɨnɨ. \v 5 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́yo dánɨ re rɨnɨŋɨ́pɨ enɨ sɨnɨ ɨ́á mɨroarɨŋɨ́ reŋoɨ, ‘Sabarɨ́áyo apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwa aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwiro rɨdɨyowá neróná sɨ́á “Omɨŋɨ́ nɨ́nɨ ŋwɨ́áxɨnɨ.” rɨnɨŋɨ́yi xórórɨ́ nero aiwɨ xwɨyɨ́á meárɨnarɨgɨ́ámanɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ ɨ́á mɨroarɨŋɨ́ reŋoɨ? Soyɨ́né ɨ́á nɨroro aiwɨ sɨnɨ nɨpɨkwɨnɨ dɨŋɨ́ mɨmoarɨŋoɨ. \v 6 Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwa Sabarɨ́á ayimɨ xórórɨ́ nero aiwɨ aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ nero nánɨ xwɨyɨ́á mɨmeárɨnɨpa yarɨgɨ́árɨnɨ. E nerɨ aiwɨ ámá wo re roŋɨ́ royɨ́ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ seáyɨ e múronɨ.” xewanɨŋo nánɨ e nurɨrɨ \v 7 ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né xwɨyɨ́á Gorɨxo rɨŋɨ́, Bɨkwɨ́yo eánɨŋɨ́ rɨpɨ ‘Nionɨ ámá wí wíyo wá nɨwianɨrɨ arɨrá owípoyɨnɨrɨ nánɨ nimónarɨnɨ. Nionɨ nánɨ rɨdɨyowánɨ onípoyɨnɨrɨ nánɨ mɨnimónarɨnɨnɨ.’ rɨ́wamɨŋɨ́ e nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́ apɨ nánɨ soyɨ́né dɨŋɨ́ nɨmoro ɨ́á nɨxɨrɨro sɨŋwɨrɨyɨ́, ámá nionɨyá rowamɨ, wiwanɨŋowa xwɨyɨ́á meárɨnɨpaxɨ́ mimónɨgɨ́á rowamɨ xwɨyɨ́á uxekwɨ́moanɨro éɨ́ámanɨ. \v 8 Ámá imónɨŋáonɨ Sabarɨ́á xiáwonɨ eŋagɨ nánɨ ‘Sabarɨ́áyo ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨpaxɨ́ imónɨŋáonɨrɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Wé kɨrɨŋɨ́ eŋɨ́ womɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 9 O e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ wigɨ́ rotú aŋɨ́ wiwámɨ nɨpáwirɨ ŋweaŋáná re eŋɨnigɨnɨ. \v 10 Ámá wé kɨrɨŋɨ́ eŋɨ́ wo e ŋweaŋagɨ Parisiowa Jisasomɨ xwɨyɨ́á meárɨpɨ́rɨ nánɨ yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “‘Negɨ́ “Sabarɨ́áyo ŋwɨ́áxɨnɨ.” rɨnɨŋɨ́yo ámá sɨmɨxɨ́yo naŋɨ́ nimɨxɨrɨ́ná xórórɨ́ mepaxɨ́rɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 11 o xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né woxɨ, sipɨsipɨ́ wo tɨ́ŋoxɨ Sabarɨ́áyo sipɨsipo xwárɨŋwɨ́yo piéróánáyɨ́, sipɨsipomɨ mɨmɨxeaarɨŋɨ́ranɨ? Oweoɨ, apaxɨ́ mé mɨxeaarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 12 Ámá sipɨsipɨ́ tɨ́nɨ xɨxenɨ mimónɨŋagɨ nánɨ Sabarɨ́áyo aí ámáyo naŋɨ́ nɨwimɨxɨrɨ́náyɨ́, ayɨ́ ananɨrɨnɨ.” nurɨrɨ \v 13 wé kɨrɨŋɨ́ eŋomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ wé irú pɨ́mɨxeɨ.” urɨ́agɨ ámáo wé irú pɨ́mɨxáná wé naŋɨ́ wɨ́únɨŋɨ́ axɨ́pɨ imónɨŋɨnigɨnɨ. \v 14 Naŋɨ́ wɨ́únɨŋɨ́ axɨ́pɨ imónɨ́agɨ Parisiowa nɨwiápɨ́nɨmeámɨ nɨpeyearo wáɨ́ e dánɨ omɨ pɨkianɨro nánɨ mekaxɨ́ megɨ́awixɨnɨ. \s1 Gorɨxo Rɨ́peaŋo nánɨrɨnɨ. \p \v 15 Jisaso Parisiowa xɨ́o nánɨ mekaxɨ́ mearɨŋagɨ́a nánɨ nɨjɨ́á nimónɨrɨ nánɨ e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ númɨ xɨ́darɨŋagɨ́a sɨmɨxɨ́ egɨ́á nɨyonɨ naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ nerɨ́ná \v 16 ámáyo áwaŋɨ́ urɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ “Nionɨ siíápɨ nánɨ áwaŋɨ́ murɨmepa époyɨ.” urayiŋɨnigɨnɨ. \v 17 Xwɨyɨ́á Gorɨxo rɨŋɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiao nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́ rɨpɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́a nánɨ Jisaso e eŋɨnigɨnɨ, \v 18 “Arɨ́á époyɨ. Ámá ro gɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨŋónɨŋɨ́ imónɨnɨ́a nánɨ rɨ́peaŋáorɨnɨ. Gɨ́ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyiŋáorɨnɨ. Gɨ́ kwíyɨ́ enɨ omɨ wíáná émáyɨ́ ‘E nerɨ́ná wé rónɨŋɨ́ Gorɨxo wimónarɨŋɨ́pɨ imónanɨ́wárɨ́anɨ?’ yaiwipɨ́rɨ nánɨ wáɨ́ urepeárɨnɨ́árɨnɨ. \v 19 O nɨpeniorɨnɨ. Ámá wí tɨ́nɨ xɨxewiámɨ́ nɨrɨnɨrɨ wíyo xwamiánɨ́ nɨwirɨ enɨ́ámanɨ. Sɨ́mɨ́ óɨ́yo dánɨ xwamiánɨ́ yarɨŋagɨ wɨnɨpɨ́rɨ́ámanɨ. \v 20 O ámá eŋɨ́ samɨŋɨ́ nɨwémɨ emearɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná sɨxɨ́ mɨŋɨ́ eaaroarɨŋɨ́wánɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná wíyo ɨ́á wekɨmɨxɨnɨ́ámanɨ. O ámá wí ramɨxɨ́ gwɨ́ ápiáwɨ́ wearɨŋɨ́rí rɨxa nɨyupárɨmɨnɨrɨ yarɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ɨ́á supɨmɨxɨnɨ́ámanɨ. Xegɨ́ e enɨ́ápa arɨ́kí néra núɨsáná wé rónɨŋɨ́ xɨ́o yarɨŋɨ́pɨ seáyɨ e imónɨnɨ́árɨnɨ. \v 21 Émáyɨ́ ‘O arɨrá neaíwɨnɨgɨnɨ.’ nɨyaiwiro omɨ dɨŋɨ́ ukɨkayopɨ́rɨ́árɨnɨ.” Xwɨyɨ́á Gorɨxo e rɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ imónɨnɨ́a nánɨ Jisaso nemerɨ́ná axɨ́pɨ e eŋɨnigɨnɨ. \s1 “Oboyá dɨŋɨ́yo dánɨ yarɨnɨ.” rɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 22 Ámá womɨ imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroŋáná maŋɨ́ pɨ́rónɨrɨ sɨŋwɨ́ supárɨrɨ eŋomɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨméra nɨbɨro wáráná Jisaso imɨ́ó mɨxɨ́ numáɨnowárɨrɨ píránɨŋɨ́ wimɨxáná o xwɨyɨ́á rɨrɨ sɨŋwɨ́ anɨrɨ eŋɨnigɨnɨ. \v 23 E éáná oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ ududɨ́ niga nuro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “‘Ámá royɨ́ ámá yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo, negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitoyá xiáworɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋwɨnɨ? Oweoɨ, omanɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a \v 24 Parisiowa arɨ́á e nɨwiro re rɨgɨ́awixɨnɨ, “O imɨ́ó xɨráónɨŋɨ́ imónɨŋo —O xegɨ́ yoɨ́ bɨ Bieseburoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. Oyá dɨŋɨ́yo dánɨ Jisaso imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnarɨŋorɨnɨ.” rarɨ́ná \v 25 Jisaso awa e rɨnarɨŋagɨ́a dɨŋɨ́ adadɨ́ nɨwirɨ nɨjɨ́á nimónɨrɨ xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá gwɨ́ axɨ́rí xepɨxepá nɨrónɨro mɨxɨ́ ninɨrónáyɨ́ ayɨ́ aŋɨ́ mɨwiárekɨxɨnɨpaxɨ́rɨnɨ. Ámá aŋɨ́ bimɨ ŋweáyɨ́ranɨ, aŋɨ́ wiwámɨ ŋweagɨ́áyɨ́ranɨ, enɨ xepɨxepá nɨrónɨro mɨxɨ́ ninɨrónáyɨ́, axɨ́pɨ aŋɨ́ mɨwiárekɨxɨnɨpaxɨ́rɨnɨ. \v 26 Nionɨ Obo —Oyá yoɨ́ bɨ Setenoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. Nionɨ oyá dɨŋɨ́yo dánɨ xegɨ́ imɨ́óyo mɨxɨ́ numáɨnowárɨrɨ́náyɨ́, axɨ́yɨ́ rɨxa xepɨxepá nɨrónɨro nánɨ arɨge nero eŋɨ́ neánɨro ropɨ́ráoɨ? Oweoɨ. E nero aiwɨ soyɨ́né nionɨ nánɨ re rarɨŋoɨ, ‘Setenoyá eŋɨ́ eánɨŋɨ́yo dánɨ imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnowárarɨnɨ.’ rarɨŋoɨ. \v 27 Nionɨ imɨ́ó xɨráónɨŋɨ́ imónɨŋo, Bieseburoyá dɨŋɨ́yo dánɨ imɨ́ó mɨxɨ́ numáɨnowárɨrɨ́náyɨ́, segɨ́ wiepɨsarɨgɨ́áyɨ́ dɨŋɨ́ goyáyo dánɨ mɨxɨ́ umáɨnowárarɨgɨ́árɨnɨ? Ayɨ́ awa re rarɨgɨ́árɨnɨ, ‘Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ mɨxɨ́ umáɨnowárarɨŋwárɨnɨ.’ rarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ awa xwɨyɨ́á seamearɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Nionɨ segɨ́ wa yarɨgɨ́ápa yarɨŋagɨ aiwɨ soyɨ́né pí nánɨ nɨxekwɨ́moarɨŋoɨ? \v 28 E nerɨ aí nionɨ kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ tɨ́nɨ imɨ́ó mɨxɨ́ umáɨnánáyɨ́, dɨŋɨ́ re yaiwirɨ́ɨnɨ, ‘Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ neameŋweanɨ rɨxa írɨ́anɨ?’ yaiwirɨ́ɨnɨ.” nurɨrɨ \v 29 “Obo eŋɨ́ eánɨŋo aiwɨ Jisaso seáyɨ e imónɨŋorɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ámɨ xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo eŋɨ́ eánɨŋɨ́ woyá amɨpí ɨ́wɨ́ meámɨnɨrɨ́ná xámɨ xɨ́omɨ ɨ́á nɨxɨrɨrɨ gwɨ́ nɨjárɨmáná ananɨ nɨpáwirɨ xegɨ́ amɨpí meanɨgɨnɨ.” nurɨrɨ \v 30 ámá nɨ́nɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro xɨ́dɨro epɨ́rɨxɨnɨrɨ pɨ́rɨ́ rakiámɨ́ wianɨro yarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá nionɨ tɨ́ámɨnɨ mimónɨgɨ́áyɨ́, ayɨ́ nionɨ tɨ́nɨ mɨxɨ́ imónɨŋwáyɨ́rɨnɨ. Ámá nionɨ tɨ́nɨ sipɨsipɨ́ awí meaárɨpa yarɨgɨ́áyɨ́ sipɨsipɨ́ xɨ́dɨ́xɨ́dowárɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ.” nurɨrɨ \v 31 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ayɨnánɨ nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Pí pí ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́á tɨ́nɨ ámá wíyo pí pí rɨperɨrɨ́ umeararɨgɨ́á tɨ́nɨ Gorɨxo ananɨ yokwarɨmɨ́ nɨwiirɨ aiwɨ ámá gɨyɨ́ ámá wo Gorɨxoyá kwíyɨ́ tɨ́nɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná rɨperɨrɨ́ numerɨ “Ayɨ́ kwíyɨ́ Gorɨxoyápɨ tɨ́nɨ mɨyarɨnɨnɨ.” umearɨ́áyo Gorɨxo yokwarɨmɨ́ wiipaxɨ́ menɨnɨ. \v 32 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ ámá imónɨŋáonɨ pɨ́né sɨpí nɨnɨrɨrɨ aiwɨ Gorɨxo ananɨ yokwarɨmɨ́ wiinɨ́árɨnɨ. E nerɨ aiwɨ gɨyɨ́ gɨyɨ́ Gorɨxoyá kwíyɨ́ nánɨ pɨ́né sɨpí rɨ́áyɨ́ agwɨ rínáranɨ, ná rɨ́wɨ́yoranɨ, Gorɨxo yokwarɨmɨ́ wiinɨ́á menɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Íkɨ́á sogwɨ́ naŋɨ́ wearɨŋɨ́nánɨŋɨ́ imónɨŋɨnɨ.” urɨnɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 33 Awa “Jisaso naŋɨ́nɨ yarɨŋagɨ nánɨ ‘Oboyá dɨŋɨ́yo dánɨ yarɨnɨ.’ rɨpaxɨ́ mimónɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ámɨ xewanɨŋo nánɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ rɨpɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né íkɨ́á wɨna sogwɨ́ naŋɨ́ weŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Íkɨ́á naŋɨ́narɨnɨ.’ rɨrɨ́ɨnɨ. Íkɨ́á wɨna sogwɨ́ sɨpí weŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Íkɨ́á rɨna sɨpínarɨnɨ.’ rɨrɨ́ɨnɨ.” nurɨrɨ \v 34 mɨxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Weaxɨ́á miáoyɨ́né, rɨxa sɨpínɨ imónɨŋagɨ́a nánɨ arɨge nero pɨ́né naŋɨ́ rɨpɨ́ráoɨ? Oweoɨ, ámá pí pí dɨŋɨ́ aumaúmɨ́ inɨgɨ́áyɨ́ e dánɨ rarɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ soyɨ́né pɨ́né naŋɨ́ wí rɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 35 Ámá naŋɨ́yɨ́ wigɨ́ ayá tɨ́ŋɨ́pɨ mearɨgɨ́ápa dɨŋɨ́ naŋɨ́nɨ aumaúmɨ́ ninɨro nánɨ xwɨyɨ́á nɨrɨrɨ́ná naŋɨ́nɨ rarɨgɨ́árɨnɨ. Ámá sɨpíyɨ́ sɨpí nánɨnɨ dɨŋɨ́ nɨmoro aumaúmɨ́ ninɨro nánɨ xwɨyɨ́á nɨrɨrɨ́ná sɨpínɨ rarɨgɨ́árɨnɨ. \v 36 Nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ nerɨ xwɨrɨxɨ́ nɨmerɨ́ná sɨpí ikaxɨ́ amɨpí úrapí rarɨgɨ́á nɨ́nɨ nánɨ yarɨŋɨ́ imɨmɨ́ wiarɨ́ná e dánɨ urɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 37 Gorɨxo sewanɨŋoyɨ́né rarɨgɨ́áyo dánɨ xwɨrɨxɨ́ nɨseamerɨ re searɨnɨ́árɨnɨ, “Xwɨyɨ́á tɨ́ŋoxɨrɨnɨ. Xwɨyɨ́á mayoxɨrɨnɨ.” searɨnɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ekɨyiŋɨ́ nánɨ rɨxɨŋɨ́ urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 38 E urɨ́agɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á wa tɨ́nɨ Parisi wa tɨ́nɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “‘None “Gorɨxo rɨrowárénapɨŋoxɨrɨ́anɨ?” yaiwianɨ nánɨ aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ ekɨyiŋɨ́ bɨ neaíwapɨyiɨ.’ neaimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ́a aí \v 39 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né agwɨ ríná ŋweagɨ́áyɨ́né, Gorɨxomɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro segɨ́ ŋwɨ́áɨ rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ ɨ́wɨ́nɨŋɨ́ niga uro niga bɨro yarɨgɨ́áyɨ́né ekɨyiŋɨ́ nánɨ reaxɨ́ nɨseainɨrɨ seaimónarɨŋagɨ aiwɨ ekɨyiŋɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́ Jonao eŋɨ́pɨnɨ seaíwapɨyimɨgɨnɨ. \v 40 O peyɨ́ xwé womɨ agwɨ́yo ínɨmɨ ínɨŋáná sɨ́á wɨyaú wɨyi órɨŋɨ́pa ámá imónɨŋáonɨ xwɨ́áyo ínɨmɨ weŋáná sɨ́á wɨyaú wɨyi nórɨnɨ́árɨnɨ. \v 41 Ámá eŋíná aŋɨ́ yoɨ́ Ninipayɨ rɨnɨŋɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ —Ayɨ́ Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Jonao Gorɨxoyá xwɨyɨ́á wáɨ́ urɨméáná ayɨ́ wigɨ́ ɨ́wɨ́ egɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nɨsanɨro ŋweagɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ ámá wonɨ Jonaomɨ seáyɨ e imónɨŋáonɨ re éɨ́ nɨrómáná seararɨŋagɨ aiwɨ seyɨ́né arɨ́á mɨniarɨŋagɨ́a nánɨ ámá Ninipayɨ ŋweaagɨ́áyɨ́ sɨ́á Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyimɨ nɨwiápɨ́nɨmearo xwɨyɨ́á seameárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 42 Gorɨxo ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́áyimɨ apɨxɨ́ eŋíná Sibayɨ́ aŋɨ́yo meŋweaŋí —Í mɨxɨ́ ináyɨ́ Soromono nɨjɨ́á seáyɨ e nimónɨrɨ rɨrɨmɨ́ yarɨ́ná arɨ́á wimɨnɨrɨ nánɨ aŋɨ́ aga ná jɨ́amɨ dánɨ bɨŋírɨnɨ. Í ámá wonɨ Soromonomɨ seáyɨ e imónɨŋáonɨ re éɨ́ nɨrómáná seararɨŋagɨ aiwɨ seyɨ́né arɨ́á mɨniarɨŋagɨ́a nánɨ í sɨ́á ayimɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ xwɨyɨ́á seameárɨnɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Imɨ́ó xegɨ́ wínɨyo wirɨmeaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 43 Ámá ayɨ́ “Nene Jono nearáná sanɨŋɨ́ onɨmiápɨ nerane aiwɨ imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́ rónɨŋɨ́ imónanɨgɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ámɨ xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́yɨ́ mɨxɨ́ umáɨnowáráná ámá womɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ́ná iniɨgɨ́ mayɨ́mɨ ‘Ge ge sá oŋweámɨnɨ?’ nɨyaiwia nemerɨ pɨ́á nɨmegɨnɨméɨsáná \v 44 re yaiwiarɨŋɨ́rɨnɨ, ‘Gɨ́ ámɨ aŋɨ́ axɨ́ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ bɨŋaé nánɨ oumɨnɨ.’ nɨyaiwimɨ nurɨ aŋɨ́ rɨxa síɨ́ peárɨnɨrɨ píránɨŋɨ́ imɨxárɨnɨrɨ yárɨnɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ sɨnɨ anɨ́á imónɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ nánɨ \v 45 ámɨ nurɨ imɨ́ó wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú ɨ́wɨ́ neróná xɨ́omɨ seáyɨ e múroro egɨ́áyo nɨwirɨmeámɨ nuro axomɨ nɨxɨxéroro e ŋweaarɨgɨ́árɨnɨ. Xámɨ sɨpí imónago aí ínáyɨ́ aga sɨpí ikeamónɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisasomɨ xɨnáí tɨ́nɨ xogwáowa tɨ́nɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 46 Jisaso sɨnɨ ámá xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo xwɨyɨ́á urarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Xɨnáí tɨ́nɨ xogwáowa tɨ́nɨ nɨbɨro “Omɨ ge dánɨ xwɨyɨ́á uranɨréwɨnɨ?” nɨyaiwiro bɨ́anɨrɨwámɨnɨ roŋáná \v 47 ámá wo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ai, dɨxɨ́ rɨnáí tɨ́nɨ rɨgwáowa tɨ́nɨ joxɨ xwɨyɨ́á rɨranɨro nánɨ wáɨ́ e bɨraiyɨ́ roŋoɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 48 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ayɨ́ neparɨnɨ. Gɨ́ inókí tɨ́nɨ gwɨ́áowa tɨ́nɨ wáɨ́ e nɨroro aiwɨ ámá aga gɨ́ inókíwa gwɨ́áowa imónɨgɨ́áyɨ́ ayɨ́ gɨyɨ́rɨnɨ?” nurɨrɨ \v 49 xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́yo wé árɨxá nɨwirɨ ámá omɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ inókíwa gwɨ́áowánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ ámá tɨ́ ŋweagɨ́áyɨ́rɨnɨ. \v 50 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ gɨ́ ápo aŋɨ́namɨ ŋweaŋo wimónarɨŋɨ́pɨ yarɨgɨ́áyɨ́ ayɨ́ gɨ́ gwɨ́áowa napíwa inókíwánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 13 \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ witɨ́ siyɨ́ wiároŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso sɨ́á ayimɨ aŋɨ́yo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨpeyearɨ ipí maŋɨ́pá tɨ́nɨ éɨ́ nɨŋwearɨ \v 2 ámá oxɨ́ apɨxɨ́ ayá wí epɨ́royɨ́ wiarɨŋagɨ́a nánɨ ewé bámɨ nɨpɨxemoánɨrɨ éɨ́ nɨŋwearɨ oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ sɨnɨ ipí imaŋɨ́pá tɨ́nɨ roŋáná \v 3 ewayɨ́ xwɨyɨ́á ayá wí nura nurɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wo (Nene ayé siyɨ́ nɨwiáróa nurɨ́ná yarɨŋwápa) o xegɨ́ omɨŋɨ́yo witɨ́ siyɨ́ nɨwiáróa umɨnɨrɨ nánɨ nurɨ \v 4 rɨxa xwɨ́á yunɨ́ ikɨxeárɨnɨŋe píránɨŋɨ́ nɨwiárorɨ aí wí óɨ́ maŋɨ́pá tɨ́nɨ piéróɨ́yɨ́ iŋɨ́ nɨbɨrɨ mɨmánɨ́ eŋɨnigɨnɨ. \v 5 Ámɨ wí sɨ́ŋá ínɨmɨ yapɨnɨŋáná xwɨ́á seáyɨ e onɨmiápɨ eŋɨ́yo piéróɨ́yɨ́ xwɨ́á akwɨnɨ́ánáɨ eŋagɨ nánɨ apaxɨ́ mé nerápɨrɨ nɨyapɨrɨ aiwɨ \v 6 sogwɨ́ nɨwepɨ́nɨrɨ xaíwɨ́ anáná mɨ́mɨ rapiŋɨ́ mɨwárɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ yeáyɨ́ yɨweánárɨŋɨnigɨnɨ. \v 7 Ámɨ wí emɨ́ pɨpɨŋɨ́ arɨ́kiárɨnɨŋe wiároŋɨ́yɨ́ emɨ́ pɨpɨŋɨ́yo dánɨ nawínɨ nerápɨmáná emɨ́ xeŋwɨrárɨŋagɨ nánɨ witɨ́ ayɨ́ ná mɨweŋɨnigɨnɨ. \v 8 Ámɨ wí xwɨ́á naŋɨ́yo wiároŋɨ́yɨ́ nerápɨrɨ nɨyapɨrɨ ná nɨkɨkɨreánɨrɨ́ná wí aga dɨŋɨ́ nɨmorɨ ɨ́á mɨropaxɨ́ werɨ wí xwé obaxɨ́ werɨ wí xwé onɨmiápɨ werɨ eŋɨnigɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á e nurɨrɨ \v 9 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né witɨ́ siyɨ́ nánɨ rɨ́á apɨ nánɨ arɨ́á ókiarɨ́ nɨmónɨ́poyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ tɨ́nɨ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 10 Wiepɨsarɨŋowa idáná Jisaso xegɨ́pɨ ŋweaŋáná nɨbɨro yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ ámáyo nuréwapɨyirɨ́ná ewayɨ́ xwɨyɨ́á tɨ́nɨ pí nánɨ urarɨŋɨ́rɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 11 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á eŋíná dánɨ Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ seameŋweanɨ́ápɨ nánɨ yumɨ́í imónɨŋɨ́pɨ nionɨ soyɨ́né nɨjɨ́á imónɨpɨ́rɨ nánɨ áwaŋɨ́ nɨsearɨrɨ aiwɨ ámá wíyo áwaŋɨ́ murarɨŋɨnɨ. \v 12 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá nionɨ xwɨyɨ́á rarɨ́ná arɨ́á niro dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roro nero nɨjɨ́á bɨ tɨ́ŋɨ́ imónarɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ Gorɨxo ámɨ wí mɨnɨ winɨŋoɨ. Arɨ́á mɨnipa ero dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́ropa ero yarɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ ‘Nɨjɨ́á rɨpɨ imónɨŋɨnɨ.’ yaiwiarɨŋagɨ́a aí Gorɨxo apɨ aí ámɨ nurápɨnɨŋoɨ. \v 13 Ayɨnánɨ ámáyo nuréwapɨyirɨ́ná ewayɨ́ xwɨyɨ́á tɨ́nɨ urarɨŋárɨnɨ. Ámá nionɨ dɨŋɨ́ mɨnɨkwɨ́ropa yarɨgɨ́áyɨ́ ewayɨ́ xwɨyɨ́á nionɨ rarɨŋápɨ arɨ́á nɨniro aiwɨ mɨ́kɨ́ nánɨ dɨŋɨ́ mɨmopa nero nɨjɨ́á wí imónarɨgɨ́ámanɨ. \v 14 Ayɨ́ e yarɨ́ná xwɨyɨ́á Gorɨxo rɨŋɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiao nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́ rɨpɨ rɨxa xɨxenɨ imónarɨnɨ, ‘Seyɨ́né aríkwɨ́kwɨ́ nɨwiro segɨ́ arɨ́á pɨ́rónɨro sɨŋwɨ́ supárɨro nero nánɨ arɨ́á nɨwia nuro aí nɨjɨ́á imónɨpɨ́rɨ́ámanɨ. Sɨŋwɨ́ nɨwɨga nuro aí dɨŋɨ́ wí mopɨ́rɨ́ámanɨ. \v 15 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Segɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ néra warɨgɨ́áyɨ́né mɨŋɨ́ sɨ́ŋánɨŋɨ́ imoŋagɨ́a nánɨ seararɨŋɨnɨ. Wigɨ́ sɨŋwɨ́ mɨsupárɨpa ero arɨ́á mɨpɨ́rónɨpa ero nero sɨŋwɨrɨyɨ́, wigɨ́ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ anɨro arɨ́á ero dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ neyíroro moro wigɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́mɨnɨ mamoro éánáyɨ́ Gorɨxonɨ píránɨŋɨ́ wimɨxɨpaxɨ́rɨnɨ.’ Xwɨyɨ́á apɨ xɨxenɨ imónɨnɨ nánɨ ámáyɨ́ e yarɨŋoɨ. \v 16 E nerɨ aí gɨ́ seaiepɨsarɨŋáoyɨ́né segɨ́ sɨŋwɨ́ tɨ́nɨ sɨŋwɨ́ nanɨro arɨ́á tɨ́nɨ arɨ́á niro nero nánɨ yayɨ́ oseainɨnɨ. \v 17 Aga nepa seararɨŋɨnɨ, ‘Wɨ́á rókiamoagɨ́á obaxɨ́yɨ́ tɨ́nɨ ámá wé rónɨgɨ́á obaxɨ́yɨ́ tɨ́nɨ enɨ soyɨ́né sɨŋwɨ́ nanɨro arɨ́á niro yarɨgɨ́á rɨpɨ nánɨ “None sɨŋwɨ́ wɨnɨ́wanɨgɨnɨ.” nɨyaiwiro aga nɨwimónɨrɨ aí wí arɨ́á niro sɨŋwɨ́ nanɨro yagɨ́ámanɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Witɨ́ siyɨ́ wiároŋɨ́ mɨ́kɨ́ nánɨ áwaŋɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 18 E nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámá wo nurɨ witɨ́ siyɨ́ wiároŋɨ́pɨ mɨ́kɨ́ nánɨ áwaŋɨ́ osearɨmɨnɨ. \v 19 Witɨ́ siyɨ́ wiároŋɨ́yɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́ápɨ nánɨrɨnɨ. Ámá xwɨyɨ́á apɨ arɨ́á nero nɨjɨ́á mepa éɨ́áyɨ́ ayɨ́ witɨ́ siyɨ́ óɨ́ maŋɨ́pá tɨ́nɨ piéroŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. Ayɨ́ arɨ́á wiarɨ́ná obo, arɨ́kí yarɨŋo nɨbɨrɨ ayɨ́ Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́ropɨ́rɨxɨnɨrɨ xwɨyɨ́á apɨ wigɨ́ xwioxɨ́yo mɨnɨŋɨ́yɨ́ emɨ rɨroámɨ́ yarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 20 Ámá xwɨyɨ́á apɨ arɨ́á nɨwirɨ́ná axíná yayɨ́ nero ‘Naŋɨ́rɨnɨ.’ yaiwíɨ́áyɨ́, ayɨ́ witɨ́ siyɨ́ sɨ́ŋá ínɨmɨ yapɨnɨŋáná xwɨ́á seáyɨ e akwɨnɨ́ánáɨ eŋɨ́yo piéroŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. \v 21 Witɨ́ siyɨ́ sɨ́ŋá ínɨmɨ yapɨnɨŋagɨ nánɨ rapiŋɨ́ ná ínɨmɨ mɨwárɨpa eŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ ámá ayɨ́ enɨ wigɨ́ dɨŋɨ́ rapiŋɨ́nɨŋɨ́ xwɨ́áyo mɨ́mɨ ɨ́á mumɨxɨŋagɨ nánɨ ámá wí ayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ xɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ xeanɨŋɨ́ wikáráná apaxɨ́ mé pɨ́nɨ wiárarɨgɨ́árɨnɨ. \v 22 Ámá xwɨyɨ́á apɨ arɨ́á nɨwiro aiwɨ wigɨ́ yarɨgɨ́ápa sɨnɨ nɨxɨ́dɨrónáyɨ́ amɨpí xwɨ́áyo dáŋɨ́ ayá tɨ́ŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ obɨbaxɨ́ moro ‘Amɨpí wí nionɨ mɨnɨmúropa oninɨ.’ yaiwiro ‘Amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́pɨ arɨge nɨmeámɨ́árɨ́anɨ?’ yaiwiro néra warɨgɨ́áyɨ́ ayɨ́ witɨ́ siyɨ́ emɨ́ pɨpɨŋɨ́ kɨkɨdɨpeárɨgɨ́e piéroŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. Witɨ́ emɨ́ xeŋwɨrárɨŋagɨ nánɨ ná mɨwepa eŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ ámá ayɨ́ enɨ ‘Amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́pɨ arɨre nerɨ meámɨ́árɨ́anɨ?’ yaiwiarɨgɨ́ápɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyápimɨ yokwarɨmɨ́ éáná omɨ anɨŋɨ́ minɨ́ xɨ́darɨgɨ́ámanɨ. \v 23 Ámá xwɨyɨ́á apɨ arɨ́á nɨwiro nɨjɨ́á éɨ́áyɨ́ ayɨ́ witɨ́ siyɨ́ xwɨ́á naŋɨ́yo piéroŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. Witɨ́ apɨ ná kɨkɨreánɨŋɨ́yɨ́nɨŋɨ́ ámá ayɨ́ enɨ ná nɨwerɨ́ná wí dɨŋɨ́ nɨmorɨ ɨ́á mɨropaxɨ́ werɨ wí xwé obaxɨ́ werɨ wí obaxɨ́ onɨmiápɨ werɨ yarɨgɨ́árɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ rɨpɨkɨ́yɨ́ witɨ́ omɨŋɨ́yo yapɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 24 O “Agwɨ Gorɨxo ámá sɨpíyɨ́ wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ xe néra úɨ́rɨxɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ aiwɨ rɨ́wéná rɨ́áyo ikeaárɨnɨ́árɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ xegɨ́ bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo xegɨ́ ámáyo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ meŋweámɨnɨrɨ nánɨ yarɨ́ná imónɨŋɨ́pɨ, ayɨ́ ámá wo xegɨ́ omɨŋɨ́yo xwɨ́á yunɨ́ nikɨxémáná witɨ́ siyɨ́ wiároŋɨ́pɨ tɨ́nɨ rɨ́ramɨŋɨyɨ́ epaxɨ́rɨnɨ. \v 25 Witɨ́ siyɨ́ nɨwiároárɨmáná xegɨ́ aŋɨ́yo nánɨ nurɨ sá weŋáná o tɨ́nɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ inarɨgɨ́ío nɨbɨrɨ re eŋɨnigɨnɨ. Rɨpɨkɨ́ siyɨ́ witɨ́ siyɨ́ wiárónɨŋe seáyɨ e nɨwiároárɨmɨ uŋɨnigɨnɨ. \v 26-27 Nɨwiároárɨmɨ numáná eŋáná rɨxa witɨ́ nerápɨrɨ nɨyapɨrɨ rɨxa ná kɨkɨreánɨmɨnɨrɨ yarɨ́ná omɨŋɨ́ xiáwomɨ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwa sɨŋwɨ́ wɨnɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Rɨpɨkɨ́ aí tɨ́nɨ nawínɨ eŋagɨ nɨwɨnɨmɨ nuro bosomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, ‘None “Joxɨ dɨxɨ́ omɨŋɨ́yo siyɨ́ naŋɨ́nɨ wiároŋɨ́rɨnɨ.” neaimónarɨnɨ. Arɨre nerɨ rɨpɨkɨ́ enɨ nerápɨrɨ yapɨ́ɨ́rɨ́anɨ?’ urɨ́agɨ́a \v 28 o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ inarɨgwɨ́ío eŋɨ́rɨ́anɨ? Oyɨ, orɨnɨ!’ urɨ́agɨ xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwa yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, ‘None nurane rɨpɨkɨ́yɨ́ yɨyoámɨ́ yanɨréwɨnɨ?’ urɨ́agɨ́a aí \v 29 o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Oweoɨ, soyɨ́né rɨpɨkɨ́yɨ́ yɨyoámɨ́ nerɨ́ná witɨ́ aí tɨ́nɨ yɨyoámɨ́ epɨ́rɨxɨnɨrɨ \v 30 aiwá mipɨ́rɨ́íná nánɨ nɨ́nɨ xe oenɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ. Witɨ́ rɨxa yóɨ́ eŋáná witɨ́ mɨwákwímɨ́ yarɨgɨ́áwamɨ re urɨmɨ́árɨnɨ, “Xámɨ rɨpɨkɨ́yɨ́ mɨwákwímɨ́ nero áwɨnɨ e gwɨ́ nɨkɨrɨ́wímáná rɨ́á ikeaárɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. E nemáná witɨ́ mɨwákwímɨ́ nero aiwá aŋɨ́ nɨtiarɨgɨ́iwámɨ nɨtíɨ́rɨxɨnɨ.” urɨmɨ́árɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á e urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ masɨté siyɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 31 O ámá re oyaiwípoyɨnɨrɨ “Agwɨ ámá obaxɨ́ Jisasomɨ mɨxɨ́darɨŋagɨ́a aiwɨ rɨ́wɨ́yo Gorɨxo xegɨ́ ámáyo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweaŋánáyɨ́ Jisasoyá ámá obaxɨ́ imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo seyɨ́né xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ seameŋweanɨ́ápɨ, ayɨ́ masɨté aiwá siyɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Masɨté aiwá xegɨ́ siyɨ́ aga onɨmiá imónɨnɨ. Masɨté siyɨ́ nɨmearo omɨŋɨ́yo moárarɨgɨ́áyɨ́ \v 32 aiwá siyɨ́ nɨyonɨ masɨté siyɨ́ aga onɨmiá eŋagɨ aiwɨ rɨxa nɨyapɨrɨ xwé nɨrorɨ́ná íkɨ́ánɨŋɨ́ roŋáná iŋɨ́ nɨbɨrɨ nɨŋwearɨ yéwɨ́ tɨpaxɨ́ imónarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ yisɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 33 O ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ seameŋweanɨ́ápɨ, ayɨ́ yisɨ́nɨŋɨ́ —Yisɨ́ bisɨ́kerɨ́á sɨnɨ sɨŋɨ́ eŋáná bɨ onɨmiápɨ ínɨmɨ táná nɨmɨnɨ íkwiaŋwɨ́ eapɨnarɨŋɨ́rɨnɨ. Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ seameŋweanɨ́ápɨ, ayɨ́ yisɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Apɨxɨ́ bisɨ́kerɨ́á sɨnɨ sɨŋɨ́ dɨramɨxɨ́ xwé sɨxɨ́ ínɨŋáná yisɨ́ bɨ nɨmearo ínɨmɨ táná nɨmɨnɨ íkwiaŋwɨ́ eapɨnarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ xwɨyɨ́á tɨ́nɨnɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 34 Jisaso oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo xwɨyɨ́á apɨ nɨpɨnɨ nuréwapɨyirɨ́ná ewayɨ́ xwɨyɨ́ánɨ nurɨrɨ uréwapɨyayiŋɨnigɨnɨ. \v 35 Xwɨyɨ́á Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ wo nɨwurɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́ rɨpɨ, “Nionɨ xwɨyɨ́á nɨrɨrɨ́ná ewayɨ́ xwɨyɨ́áyo dánɨ rɨrɨ xwɨyɨ́á Gorɨxo xwɨ́á imɨxɨŋíná dánɨ ínɨmɨ rɨnɨŋɨ́pɨ áwaŋɨ́ rɨrɨ emɨ́árɨnɨ.” nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ xɨxenɨ imónɨnɨ nánɨ Jisaso nuréwapɨyirɨ́ná ewayɨ́ xwɨyɨ́á tɨ́nɨnɨ nurɨrɨ uréwapɨyagɨ́rɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ rɨpɨkɨ́ nánɨ urɨŋɨ́pɨ mɨ́kɨ́pɨ áwaŋɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 36 O oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ aŋɨ́yo nɨpáwirɨ ŋweaŋáná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa nɨbɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ nearéwapɨyirɨ́ná ewayɨ́ ikaxɨ́ rɨpɨkɨ́ nánɨ nearɨ́ɨ́pɨ áwaŋɨ́ nɨnearɨrɨ píránɨŋɨ́ nearéwapɨyiɨ.” urɨ́agɨ́a \v 37 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá witɨ́ siyɨ́ naŋɨ́ wiároŋoyɨ́ ámá imónɨŋáonɨ nánɨrɨnɨ. \v 38 Omɨŋɨ́yɨ́ ayɨ́ xwɨ́á rɨrí nánɨrɨnɨ. Witɨ́ siyɨ́ naŋɨ́yɨ́, ayɨ́ ámá Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́áyɨ́ nánɨrɨnɨ. Rɨpɨkɨ́yɨ́ ayɨ́ ámá Gorɨxomɨ muxɨ́darɨgɨ́áyɨ́, ámá oboyáyɨ́ nánɨrɨnɨ. \v 39 Sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ inarɨgɨ́ío, rɨpɨkɨ́ siyɨ́ wiároŋo, ayɨ́ Oborɨnɨ. Aiwá yóɨ́ eŋagɨ mipɨ́rɨ́ínáyɨ́ ayɨ́ sɨ́á yoparɨ́yi nánɨrɨnɨ. Witɨ́ mɨwákwímɨ́ nero mipɨ́rɨ́áyɨ́, ayɨ́ aŋɨ́najɨ́rɨnɨ. \v 40 Ayɨnánɨ rɨpɨkɨ́yɨ́ mɨwákwímɨ́ nero gwɨ́ nɨkɨrɨ́wímáná rɨ́á ikeaárɨgɨ́ápa imónɨŋɨ́yɨ́ sɨ́á yoparɨ́yimɨ axɨ́pɨ e imónáná \v 41 ámá imónɨŋáonɨ ámá rɨkɨkɨrɨ́ó ero wa enɨ nene yarɨŋwápɨ oépoyɨnɨrɨ wíwapɨyiro yarɨgɨ́áyɨ́ gɨ́ ápo meŋweanɨ́e ŋweapɨ́rɨxɨnɨrɨ gɨ́ aŋɨ́najowa awí eámeámɨ́ epɨ́rɨ urowárɨmɨ́árɨnɨ. \v 42 Urowáráná awa awí eámeámɨ́ nemáná rɨ́á ápiáwɨ́ xwé anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́rímɨ ikeaáráná ayɨ́ e dánɨ ‘Yeyɨ!’ nɨrɨro magí írónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 43 E nerɨ aí oxɨ́ apɨxɨ́ wé rónɨgɨ́á Gorɨxoyáyɨ́ xɨ́o xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́e dánɨ sogwɨ́ nanɨrɨ́ná yarɨŋɨ́pa xɨxɨ́eá sɨŋánɨ inɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Seyɨ́né arɨ́á tɨ́gɨ́áyɨ́né eŋánáyɨ́, arɨ́á ókiarɨ́ nɨmónɨ́poyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ ayá tɨ́ŋɨ́ imónɨŋɨ́ wí pɨ́nɨ́ weŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 44 O ámá re oyaiwípoyɨnɨrɨ, “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ seameŋweanɨ́ápɨ ayá tɨ́ŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ Jisaso pí pí nearɨ́agɨ aí xɨxenɨ éwanɨgɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ seameŋweanɨ́ápɨ, ayɨ́ xwɨ́á bimɨ wí e ayá rɨmɨxarɨŋɨ́pɨ wí pɨ́nɨ́ tɨnɨŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Ámá wo nemerɨ́ná wenɨŋɨ́ nerɨ nɨwɨnɨmearɨ yayɨ́ nikárɨnɨrɨ nánɨ re eŋɨnigɨnɨ. Mɨ́rɨ́ nurɨ ámá wíyo áwaŋɨ́ murɨ́ xegɨ́ amɨpí nɨ́nɨ nɨgwɨ́ nánɨ bɨ́ nerɨ nɨgwɨ́ apɨ tɨ́nɨ nɨmeámɨ nurɨ xwɨ́á apɨnɨ bɨ́ eŋɨnigɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ memiá nánɨrɨnɨ. \p \v 45 Ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ seameŋweanɨ́ápɨ, ayɨ́ ámá amɨpí mɨmúrónɨŋɨ́ wo memiá awiaxɨ́nɨ awiaxɨ́nɨ nánɨ pɨ́á emearɨŋɨ́pánɨŋɨ́ imónɨnɨ. \v 46 Bá nɨyonɨ múrónɨŋagɨ nɨwɨnɨmeaárɨmo aŋɨ́nɨ nurɨ xegɨ́ amɨpí nɨ́nɨ bɨ́ nemáná nɨgwɨ́ apɨ tɨ́nɨ memiápá bɨ́ eŋɨnigɨnɨ.” nurɨrɨ, “Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨneairɨ neameŋweanɨ́ápɨ ayá tɨ́ŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ Jisaso pí pí nearɨ́agɨ aí xɨxenɨ éwanɨgɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á e urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ ubenɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 47 O re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo ámá xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweámɨnɨrɨ nerɨ́ná enɨ́ápɨ, ayɨ́ ubenɨ́ ipíyo nɨmamówárɨro peyɨ́ xɨxegɨ́nɨ ɨ́á mɨnarɨŋɨ́pánɨŋɨ́ imónɨnɨ. \v 48 Rɨxa peyɨ́ magwɨ́ mɨnɨŋagɨ nɨwɨnɨro nɨmɨxearo ipí imaŋɨ́pá tɨ́ŋɨ́ e nɨtɨro éɨ́ nɨŋweámáná peyɨ́ naŋɨ́nɨ neyíroro íkwiaŋwɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨyárɨro sɨpíyɨ́ emɨ mɨmeámɨ́ egɨ́awixɨnɨ. \v 49 Sɨ́á yoparɨ́yimɨ axɨ́pɨ e imónáná aŋɨ́najowa nɨweapɨro wé rónɨgɨ́áyo nɨmúroro sɨpí yarɨgɨ́áyo yɨyoámɨ́ nero \v 50 rɨ́á ápiáwɨ́ xwé anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́rímɨ ikeaáráná ayɨ́ e dánɨ ‘Yeyɨ!’ nɨrɨro magí írónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Xwɨyɨ́á naŋɨ́ xámɨŋɨ́ tɨ́nɨ sɨŋɨ́ tɨ́nɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 51 Wiepɨsarɨŋɨ́yo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ searéwapɨyarɨŋápɨ nɨpɨnɨ mɨ́kɨ́ nánɨ rɨxa nɨjɨ́á rimónɨŋoɨ?” urɨ́agɨ “Oyɨ.” urɨ́agɨ́a \v 52 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á nionɨ nɨnɨxɨ́dɨro gɨ́ wiepɨsarɨŋáyɨ́ nimónɨro yarɨgɨ́á nɨ́nɨ ayɨ́ ámá amɨpí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. Ayɨ́ wigɨ́ ayá rɨmɨxarɨgɨ́ápɨ aŋɨ́yo weŋɨ́mɨ sɨŋɨ́ bɨ tɨ́nɨ xámɨŋɨ́ bɨ tɨ́nɨ nɨmearo ámáyo sɨwá wiarɨgɨ́ápa gɨ́ seaiepɨsarɨŋáoyɨ́né xwɨyɨ́á eŋíná Moseso nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́pɨ tɨ́nɨ nionɨ agwɨ seararɨŋápɨ tɨ́nɨ axɨ́pɨ e epɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Xɨ́o xegɨ́ Nasaretɨ ŋweáyɨ́ rɨ́wɨ́ umogɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 53 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nura núɨsáná e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ \v 54 aŋɨ́ xɨ́o xegɨ́ xwé iwiaroŋe nɨrémorɨ rotú aŋɨ́yo nɨpáwirɨ xwɨyɨ́á uréwapɨyarɨ́ná ayɨ́ ududɨ́ nero re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá royɨ́ nɨjɨ́á emɨmɨ́ yarɨŋɨ́ rɨpɨ gɨmɨ dánɨ nɨjɨ́á imónɨ́ɨ́rɨ́anɨ? \v 55 O aŋɨ́ mɨrarɨŋɨ́ Josepomɨ xewaxo menɨranɨ? Xɨnáí Mariaíyɨ mɨrɨnɨŋíranɨ? Xogwáowa Jemiso tɨ́nɨ Josepo tɨ́nɨ Saimono tɨ́nɨ Judaso tɨ́nɨ rɨnɨŋowa re mɨŋweagɨ́á reŋoɨ? \v 56 Xɨnapíwa nene tɨ́nɨ mɨŋweapa reŋoɨ? E eŋagɨ nánɨ ámá royɨ́ arɨge nɨjɨ́á apɨ imónɨ́ɨ́rɨ́anɨ?” nɨrɨnɨro \v 57 wikɨ́ dɨŋɨ́ nɨwóga warɨŋagɨ́a Jisaso xewanɨŋo nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá xwɨyɨ́á Gorɨxoyá wɨ́á urókiamoarɨŋɨ́ womɨ aŋɨ́ mɨdáŋɨ́yɨ́ arɨ́á umónarɨgɨ́á aí xegɨ́ e dáŋɨ́yɨ́ tɨ́nɨ xexɨrɨ́meáyɨ́ tɨ́nɨ o nánɨ ‘Sa negɨ́ ámáorɨnɨ.’ nɨyaiwiro arɨ́á umónarɨgɨ́ámanɨ.” nurɨrɨ \v 58 ayɨ́ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́roarɨŋagɨ́a nánɨ e nɨŋwearɨ́ná emɨmɨ́ xwapɨ́ mɨwíwapɨyiŋɨnigɨnɨ. \c 14 \s1 Jono wayɨ́ umeaiarɨŋomɨ pɨkigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Íná mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto —O Gariri pɨropenɨsɨ́ meŋweaŋorɨnɨ. O xwɨyɨ́á Jisaso nánɨ yanɨ́ niwéa warɨŋagɨ arɨ́á nɨwirɨ \v 2 xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ayɨ́ nionɨ pɨkiŋáo, Jono wayɨ́ numeaia uŋorɨnɨ. Rɨxa xwárɨpáyo dánɨ nɨwiápɨ́nɨmearɨ nánɨ emɨmɨ́ ayɨ́ néra warɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 3-4 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ Xeroto e urɨŋɨnigɨnɨ. Xámɨ O Jono sɨnɨ emearɨ́ná xegɨ́ xexɨrɨ́meáo Piripoyá apɨxí Xerodiasíyɨ rɨnɨŋí nurápɨrɨ meáagɨ nánɨ Jono xwɨyɨ́á re urárayiŋɨnigɨnɨ, “Dɨxɨ́ rɨrɨxɨ́meáoyá apɨxí nurápɨrɨ nɨmearɨ́náyɨ́, ‘Ayɨ́ Nɨpɨkwɨnɨ yarɨŋɨnɨ.’ rɨyaiwinarɨŋɨnɨ?” urayarɨŋagɨ nánɨ Xeroto xegɨ́ porisɨ́yo urowáráná awa nuro omɨ ɨ́á nɨxero gwɨ́ nɨyiro nɨmeámɨ nɨbɨro gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwɨrárɨ́agɨ́a \v 5 Xeroto Jono nánɨ “Omɨ opɨkímɨnɨ.” nɨyaiwirɨ aiwɨ ámá oxɨ́ apɨxɨ́ “Jono Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ worɨnɨ.” yaiwiarɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ wáyɨ́ nerɨ “Nionɨ enɨ nɨpɨkipɨ́rɨxɨnɨ.” nɨyaiwirɨ sa gwɨ́ aŋɨ́yo wárɨŋɨnigɨnɨ. \v 6 E nɨwárɨmáná eŋáná sɨ́á Xerotomɨ xɨnáí xɨrɨŋɨ́yi imónáná Xeroto xegɨ́ ámá wa tɨ́nɨ aiwá nimɨxɨro narɨ́ná omɨ xiepí Xerodiasímɨ xemiáí nɨbɨrɨ áwɨnɨ e nɨrómáná sɨmɨnɨŋɨ́ eŋɨnigɨnɨ. Í sɨmɨnɨŋɨ́ yarɨ́ná Xeroto sɨmɨnɨŋɨ́ í yarɨŋɨ́pɨ nánɨ yayɨ́ nɨwinɨrɨ \v 7 xwɨ́á e dánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ jíxɨ sɨ́mɨmaŋɨ́yo dánɨ rɨrarɨŋɨnɨ, ‘Pí pí nánɨ nionɨ rɨxɨŋɨ́ nɨránáyɨ́ nɨsiapɨmɨ́ɨnɨ.’ rɨrarɨŋɨnɨ.” uráná \v 8 í xɨnáí tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ ámɨ nɨbɨrɨ xɨnáí urepɨsíɨ́pɨ axɨ́pɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Porisɨ́ wa Jono wayɨ́ numeaia warɨŋoyá siŋwɨ́ mɨŋɨ́ nɨwákwiro mɨŋo sɨŋwɨ́ wɨnɨmɨ nánɨ pɨrerɨxɨ́yo nɨtɨro nɨmeámɨ nɨbɨro oniapɨ́poyɨ.” uráná \v 9 Xeroto dɨŋɨ́ sɨpí wíagɨ aiwɨ awa tɨ́nɨ aiwá nawínɨ narɨgɨ́e dánɨ urɨ́agɨ nánɨ porisɨ́ wamɨ í urɨ́ɨ́pɨ axɨ́pɨ sekaxɨ́ nurɨrɨ \v 10 urowáráná wo gwɨ́ aŋɨ́yo nánɨ nurɨ e dánɨ Jonomɨ siŋwɨ́ mɨŋɨ́ nɨwákwirɨ \v 11 mɨŋo pɨrerɨxɨ́yo nɨtɨrɨ nɨmeámɨ nɨbɨrɨ miáímɨ mɨnɨ wíáná í nurápɨrɨ nɨmeámɨ nurɨ xɨnáímɨ mɨnɨ wiŋɨnigɨnɨ. \v 12 E éáná Jono xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa nɨbɨro pɨyomɨ nɨmearo nɨmeámɨ nuro xwɨ́á nɨweyárɨmowa nuro Jisasomɨ áwaŋɨ́ urɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Oxɨ́ 5,000 apimɨ aiwá mɨnɨ wiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Jisaso xwɨyɨ́á Jono nánɨ arɨ́á nɨwirɨ e pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ewéyo nɨpɨxemoánɨrɨ ámá dɨŋɨ́ meaŋe nánɨ xegɨ́pɨ warɨŋagɨ aiwɨ oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ aŋɨ́ bɨ bimɨ dáŋɨ́yɨ́ “Jisaso ewéyo puŋoɨ.” rɨnɨ́agɨ arɨ́á nɨwiro yánɨ óɨ́yo númɨ ugɨ́awixɨnɨ. \v 14 Jisaso rɨxa ipí imaŋɨ́pá tɨ́ŋɨ́ e niwiékɨ́nɨmearɨ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ bɨmiarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ wá nɨwianɨrɨ wigɨ́ sɨmɨxɨ́yɨ́ píránɨŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ yarɨ́ná \v 15 sɨ́ápɨ tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa nɨbɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Re ámá dɨŋɨ́ meanɨnɨ. Sɨ́á wórɨnɨgɨnɨ. Joxɨ ámá nɨ́nɨ wigɨ́ aiwá bɨ́ nero nɨpɨ́rɨ nánɨ aŋɨ́ onɨmiápia amɨ amɨ ŋweameŋɨ́yo nánɨ urowárapeɨ.” urɨ́agɨ́a aí \v 16 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ayɨ́ nupaxɨ́ mimónarɨnɨ. Soyɨ́né aiwá wí mɨnɨ wípoyɨ.” urɨ́agɨ \v 17 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Negɨ́ aiwá xwapɨ́ menɨnɨ. Sa bisɨ́kerɨ́á wé ná wúnɨ tɨ́nɨ peyɨ́ yeáyɨ́ waúnɨ tɨ́nɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 18 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ tɨ́ámɨnɨ nɨmeámɨ bɨ́poyɨ.” nurɨrɨ \v 19 rɨxa nɨmeámɨ báná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ aráyo éɨ́ oŋweápoyɨ.” sekaxɨ́ e nurɨmáná bisɨ́kerɨ́á wé wú tɨ́nɨ peyɨ́ waú tɨ́nɨ nɨmearɨ aŋɨ́namɨ sɨŋwɨ́ nanánɨmáná Gorɨxomɨ aiwá apɨ nánɨ yayɨ́ nɨwirɨ bisɨ́kerɨ́á kwɨkwɨrɨmɨ́ nerɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ mɨnɨ wíáná awa oxɨ́ apɨxɨ́ éɨ́ ŋweáɨ́áyo yaŋɨ́ nɨwia warɨ́ná \v 20 ámá nɨ́nɨ aiwá apɨ nɨnɨro agwɨ́ ímɨ uyiŋɨnigɨnɨ. Agwɨ́ ímɨ uyíagɨ wiepɨsarɨŋowa sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro aiwá rɨxa apánɨ nɨnɨro e tɨ́ápia nɨmeamero soxɨ́ ɨ́á wé wúkaú sɨkwɨ́ waúmɨ nɨmeaayiro aumaúmɨ́ nero magwɨ́ nɨmiro tɨgɨ́awixɨnɨ. \v 21 Niaíwɨ́ tɨ́nɨ apɨxɨ́ tɨ́nɨ nɨnɨrɨ aiwɨ oxowanɨ ámá 5,000 aiwá apɨ nɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisaso ipíyo xwɨrɨŋwɨ́ nosaxa uŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 22 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa aiwá ámá ayɨ́ nɨnɨro tɨ́ápia soxɨ́ ɨ́áyo magwɨ́ nɨmiro táná re urowárɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ oxɨ́ apɨxɨ́ tɨ́yo urowáraparɨ́ná soyɨ́né ewéyo nɨpɨxemoánɨro ipíwámɨ jɨ́arɨwámɨnɨ nánɨ xámɨ nɨmeápoyɨ.” nurɨrɨ \v 23 awa rɨxa nɨpɨxemoánɨro úáná ámá oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo enɨ nurowárapɨmáná Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á urɨmɨnɨrɨ nánɨ xegɨ́pɨ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́yo nánɨ nɨyirɨ rɨxa sɨ́á nóra warɨŋɨ́ tɨ́nɨ xegɨ́pɨ ŋweaŋáná \v 24 ewépá sɨnɨ ipí áwɨnɨ e warɨ́ná iniɨgɨ́ ewépámɨ imeamɨ́kwɨ́ merɨ imɨŋɨ́ enɨ ewé sɨ́mɨ́mɨ dánɨ bɨrɨ nerɨ yarɨ́ná \v 25 rɨxa wɨ́á nánɨ isɨ́á yinɨŋáná Jisaso ipíyo nosaxa nɨbɨrɨ wiepɨsarɨŋowamɨ rɨxa wímeámɨnɨrɨ yarɨ́ná \v 26 awa wenɨŋɨ́ éɨ́áyɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. Jisaso ipíyo xwɨrɨŋwɨ́ nosaxa barɨŋagɨ nɨwɨnɨro wáyɨ́ nikárɨnɨro “Pɨyɨŋɨ́ siwí wo rɨ́a barɨnɨ?” nɨrɨro “Yeyɨ!” rekárɨnarɨ́ná \v 27 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né wáyɨ́ mikárɨnɨpanɨ. Ayɨ́ nionɨrɨnɨ. Dɨŋɨ́ sɨxɨ́ nínɨro ŋweápoyɨ.” urɨ́agɨ \v 28 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, ayɨ́ nepa joxɨ eŋánáyɨ́, ‘Joxɨ enɨ ipíyo nosaxa nɨbɨrɨ nímeaɨ.’ nɨreɨ.” urɨ́agɨ \v 29 Jisaso “Beɨ.” urɨ́agɨ Pitao ewépámɨ dánɨ nayoarɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nosaxa nurɨ aí \v 30 imɨŋɨ́ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ wáyɨ́ éɨ́yɨ́ re eŋɨnigɨnɨ. Ipíyo rɨxa nurɨ́pínɨrɨ́ná rɨ́aiwá re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ iniɨgɨ́ namimɨgɨnɨ! Ámɨnáoxɨnɨ, árɨ́wɨ́ nɨmeaɨ!” uráná \v 31 o aŋɨ́nɨ ɨ́eapá nɨyaurɨ wéyo nɨmaxɨrɨrɨ nɨmɨ́eyoarɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨŋɨ́ onɨmiápɨ nɨkwɨ́roarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. Pitaoxɨnɨ, joxɨ ‘Jisasoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ipíyo xwɨrɨŋwɨ́ nosaxa umɨ́ɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ aí ámɨ pí nánɨ ‘Oyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ e epaxonɨmanɨ.’ yaiwiarɨŋɨnɨ?” nurɨrɨ \v 32 awaú rɨxa ewéyo pɨxemoánáná re eŋɨnigɨnɨ. Imɨŋɨ́ yarɨŋɨ́pɨ pɨ́nɨ wiárɨŋɨnigɨnɨ. \v 33 Imɨŋɨ́ pɨ́nɨ wiáráná ewéyo ŋweagɨ́áyɨ́ mɨŋɨ́ ewéyo nɨkwɨ́roro omɨ yayɨ́ numerɨ́ná re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Neparɨnɨ. Joxɨ niaíwɨ́ Gorɨxoyáoxɨrɨnɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Sɨmɨxɨ́yɨ́ Jisasomɨ amáɨ́ nɨrónɨro naŋɨ́ egɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 34 Awa ipíyo orɨwámɨ dánɨ nɨrémoro aŋɨ́ xegɨ́ yoɨ́ Genesaretɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́ŋɨ́ e iwiékɨ́nɨmeááná \v 35 ámá e dáŋɨ́yɨ́ Jisasomɨ mí nɨwómɨxɨro aŋɨ́ nɨpimɨnɨ áwaŋɨ́ nɨrɨnárɨmáná wigɨ́ ámá sɨmɨxɨ́ yarɨgɨ́á nɨ́nɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨméra nɨbɨro wáráná \v 36 sɨmɨxɨ́yɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urayigɨ́awixɨnɨ, “Joxɨyá iyɨ́á sírɨ́wɨ́yo amáɨ́ onɨrónɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ neaneɨ.” nurɨro nɨ́nɨ amáɨ́ e nɨrónayiro nánɨ naŋɨ́ egɨ́awixɨnɨ. \c 15 \s1 Ámɨnáyɨ́ eŋíná érowiápɨ́nɨgɨ́ápɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Íná Parisi wa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́á wa tɨ́nɨ Jerusaremɨ dánɨ nɨbɨro Jisasomɨ nɨwímearo re urɨgɨ́awixɨnɨ, \v 2 “Negɨ́ arɨ́owa érowiápɨ́nɨgɨ́ápɨ dɨxɨ́ wiepɨsarɨŋowa pí nánɨ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ yarɨŋoɨ? Aiwá nanɨrɨ́ná pí nánɨ arɨ́owa rɨgɨ́ápɨ wé wayɨ́ mɨrónɨpa nero narɨgɨ́árɨnɨ?” Jisasoyá wiepɨsarɨŋowa wé wayɨ́ nɨrónɨro aiwɨ xiáwowa egɨ́ápa axɨ́pɨ mɨyarɨŋagɨ́a nánɨ e uráná \v 3 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né enɨ segɨ́ seárɨ́awéwa érowiápɨ́nɨgɨ́ápimɨ xɨ́danɨro nánɨ pí nánɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ Gorɨxoyá rɨnɨŋɨ́pimɨ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ yarɨgɨ́árɨnɨ? \v 4 Gorɨxo rɨŋɨ́pɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ rɨnomɨ wéyo merɨ rɨnáímɨ wéyo merɨ erɨ́ɨnɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ. Rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ enɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ xano nánɨranɨ, xɨnáí nánɨranɨ, pɨ́né sɨpí umeararɨ́náyɨ́ ayo emɨ opɨkímópoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨrɨ́ɨnɨ.’ E nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ aiwɨ \v 5 ámá gɨyɨ́ xanomɨranɨ, xɨnáímɨranɨ, ‘Amɨpí nionɨ nɨsiapɨrɨ arɨrá sipaxɨ́pɨ nánɨ Gorɨxomɨ urepeárɨŋá eŋagɨ nánɨ bɨ mɨnɨ siapɨpaxɨ́manɨ.’ urarɨŋagɨ́a \v 6 soyɨ́né sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨróná re rarɨgɨ́árɨnɨ, ‘Ayɨ́ xaneyo wéyo mɨmepa yarɨŋagɨ aiwɨ apánɨ yarɨŋoɨ.’ rarɨgɨ́árɨnɨ. Soyɨ́né e nerɨ́ná Gorɨxoyá rɨnɨŋɨ́yɨ́ xórórɨ́ nero segɨ́ seárɨ́awéwa érowiápɨ́nɨgɨ́ápɨnɨ seáyɨ e mɨ́eyoarɨgɨ́árɨnɨ. \v 7 Naŋɨ́ rɨro sɨpí rɨro yarɨgɨ́oyɨ́né, xwɨyɨ́á Gorɨxo rɨŋɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́ Aisaiao nɨwurɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́pɨ soyɨ́né nánɨ xɨxenɨ re rɨnɨnɨ, \v 8 ‘Ámá tɨyɨ́ “Gorɨxomɨ wéyo píránɨŋɨ́ mearɨŋwɨnɨ.” nɨrɨro aiwɨ nionɨ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ mɨnɨyipa yarɨgɨ́árɨnɨ. \v 9 E neróná ámáyo amɨpí ámá wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ érowiápɨ́nɨgɨ́ápɨ nánɨ nuréwapɨyiróná yapɨ́ re nurɨro “Xwɨyɨ́á tɨyɨ́ Gorɨxoyárɨnɨ.” nurɨro nánɨ “Gorɨxomɨ seáyɨ e umearɨŋwɨnɨ.” nɨrɨróná Gorɨxonɨyá yoɨ́nɨ surɨ́má rarɨgɨ́árɨnɨ.’ Aisaiao xwɨyɨ́á Gorɨxoyápɨ nɨwurɨyirɨ soyɨ́né nánɨ xɨxenɨ rɨ́wamɨŋɨ́ e eaŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Rɨpɨ piaxɨ́ weaarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 10 “Ámá oxɨ́ apɨxɨ́ re epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ obɨ́poyɨ.” nɨrɨrɨ ayɨ́ rɨxa aŋwɨ e awí eánáráná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Arɨ́á nɨniro nɨjɨ́á imónɨ́poyɨ.” nurɨrɨ \v 11 ewayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ nurɨrɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amɨpí ámá nɨnɨro gwɨ́ nárearɨgɨ́ápɨ piaxɨ́nɨŋɨ́ weaarɨŋɨ́manɨ. Amɨpí xwioxɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ móɨ́ápɨ, ayɨ́ piaxɨ́nɨŋɨ́ weaarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 12 Xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa nɨbɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ Parisiowamɨ e nurɨrɨ́ná ‘Sɨ́mirɨrɨ́ mɨwiarɨŋɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ́a aí \v 13 o Parisiowa nánɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Rɨ́wéná Gorɨxo aiwá xɨ́o ɨwɨ́á murɨŋɨ́ nɨyonɨ emɨ yɨyoámɨ́ enɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 14 ámɨ Parisiowa nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né awa nánɨ ayá sɨ́wɨ́ mɨsearopanɨ. Awa sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́áwa sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́áyo nipemeámɨ warɨgɨ́áwa yapɨ imónɨŋoɨ. Ámá sɨŋwɨ́ supárɨŋɨ́ wo sɨŋwɨ́ supárɨŋɨ́ womɨ nipemeámɨ nurɨ́ná nɨwaúnɨ xwárɨŋwɨ́yo piéropɨsɨ́iɨ. Ayɨnánɨ ayá sɨ́wɨ́ mɨsearopanɨ.” urɨ́agɨ \v 15 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámá aiwá nɨnɨro gwɨ́nárearɨgɨ́ápɨ nánɨ rɨ́ápɨ áwaŋɨ́ neareɨ.” urɨ́agɨ \v 16 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ seaiepɨsarɨŋáoyɨ́né enɨ sɨnɨ majɨ́á rɨseainarɨnɨ? \v 17 Amɨpí ámá nɨ́ápɨ arɨ́owa egɨ́ápa wé wayɨ́ nɨrónɨro nɨnɨrɨ́náranɨ, awa egɨ́ápa mé nɨnɨrɨ́náranɨ, agwɨ́yo nínɨŋɨsáná íkɨ́ nemoro nánɨ piaxɨ́nɨŋɨ́ weaarɨŋɨ́manɨ. \v 18 E nerɨ aiwɨ xwioxɨ́yo dánɨ ɨ́wɨ́ amɨpí nánɨ dɨŋɨ́ móɨ́ápɨ piaxɨ́nɨŋɨ́ weaarɨŋɨ́rɨnɨ. \v 19 Xwioxɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ nɨmoro yarɨgɨ́ápɨ ‘Sɨpí oimɨxɨmɨnɨ.’ yaiwiarɨgɨ́á rɨpɨrɨnɨ. Ámá pɨkirɨ ero ámá wí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ inɨro ero sɨwɨ́ piaxɨ́ eánɨpaxɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ niga uro ɨ́wɨ́ mearɨ ero yapɨ́ rɨrɨ ero ámá wí nánɨ ikayɨ́wɨ́ rɨrɨ ero \v 20 yarɨgɨ́ápɨ nɨmorɨ́ná wiwanɨŋɨ́yo piaxɨ́nɨŋɨ́ weaarɨŋɨ́rɨnɨ. E nerɨ aí ámá wé wayɨ́ mɨrónɨpa nerɨ aiwá nɨnɨrɨ́ná wiwanɨŋɨ́yo wí piaxɨ́ weaarɨŋɨ́manɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Émáyɨ́ apɨxɨ́ wí dɨŋɨ́ xɨxenɨ wɨkwɨ́roŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 O e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ pɨropenɨsɨ́ émáyɨ́ aŋɨ́ Taia tɨ́nɨ Saidonɨ tɨ́nɨ tɨ́ŋɨ́ e emearɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 22 Émáyɨ́ apɨxɨ́ Kenanɨ dáŋí aŋɨ́ apiaú tɨ́ŋɨ́ e dánɨ nɨbɨrɨ jɨ́amɨne dánɨ nuxɨ́dɨrɨ́ná rɨ́aiwá re nura uŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitomɨ xiáwoxɨnɨ, joxɨ wá nɨwianeɨ. Gɨ́ miáímɨ imɨ́ó dɨŋɨ́ nɨxɨxérorɨ xɨxeanɨŋɨ́ wikárarɨnɨ.” nura warɨŋagɨ aiwɨ \v 23 Jisaso xɨ́o enɨ bɨ murarɨŋagɨ nánɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa nɨbɨro arɨ́kí re urayigɨ́awixɨnɨ, “Apɨxɨ́ rí arɨ́kí rɨ́aiwá tɨ́nɨ neaxɨ́darɨŋagɨ nánɨ joxɨ xegɨ́ miáímɨ imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́pɨ mɨxɨ́ numáɨnowárirɨ ‘Emɨnɨ.’ urowáreɨ.” urayíagɨ́a aí \v 24 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ émáyo arɨrá wimɨnɨrɨ bɨŋáonɨmanɨ. Gɨ́ Isɨrerɨyɨ́ —Ayɨ́ sipɨsipɨ́ xiáwo píránɨŋɨ́ mɨmearɨ́ná amɨ amɨ uniamoarɨŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́rɨnɨ. Ayɨ́ nánɨ bɨŋáonɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 25 í aŋwɨ e nɨbɨrɨ xómɨŋɨ́ nɨyɨkwirɨ mɨŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rorɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, arɨrá niɨ.” urɨ́agɨ \v 26 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ aiwá niaíwɨ́ narɨgɨ́ápɨ nurápɨrɨ sɨ́wíyo mɨnɨ wiarɨ́náyɨ́, jíxɨ ‘O naŋɨ́ yarɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ aí \v 27 í re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, wauyene sɨ́wínɨŋɨ́ imónɨŋagwɨ nánɨ nepa nɨrarɨŋɨnɨ. E nerɨ aí sɨ́wíyɨ́ xiáwo aiwá íkwiaŋwɨ́yo éɨ́ nɨŋweámáná aiwá nɨnɨrɨ yunɨ́ mamówárɨ́ éɨ́yɨ́ mɨmeánɨ́ yarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 28 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ineyɨ, jíxɨ aga dɨŋɨ́ xɨxenɨ nɨnɨkwɨ́rorɨ rarɨŋagɨ nánɨ jíxɨ simónɨ́ɨ́yɨ́ xɨxenɨ nimónɨnɨŋoɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Xemiáí naŋɨ́ eŋɨnigɨnɨ. \s1 Sɨmɨxɨ́ obaxɨ́yo naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 29 Jisaso e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ ipí Gaririwámɨ nɨpwerɨ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́yo nánɨ nɨyirɨ éɨ́ ŋweaŋáná \v 30 ámá oxɨ́ apɨxɨ́ ayá wí o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nɨyoamiro wí sɨkwɨ́ ikɨ́ egɨ́áyo nɨméra yoaro sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́áyo nɨméra yoaro xwɨyɨ́á marɨ́ maŋɨ́ pɨ́rónɨgɨ́áyo nɨméra yoaro sɨmɨxɨ́ xɨxegɨ́nɨ obaxɨ́ tɨ́gɨ́áyo nɨméra yoaro nero xegɨ́ sɨkwɨ́ tɨ́ŋɨ́ e tayarɨ́ná o naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ wiŋɨnigɨnɨ. \v 31 Naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ wiarɨŋagɨ oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ maŋɨ́ pɨ́rónɨgɨ́áyɨ́ ámɨ xwɨyɨ́á rɨro eŋɨ́ kɨrɨŋɨ́ egɨ́áyɨ́ ámɨ ú úroro sɨkwɨ́ ikɨ́ egɨ́áyɨ́ ámɨ aŋɨ́ uro sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́áyɨ́ ámɨ sɨŋwɨ́ anɨro yarɨŋagɨ́a nɨwɨnɨro ayá nɨrɨwamónɨro Ŋwɨ́á Isɨrerɨyɨ́yáomɨ yayɨ́ seáyɨ e umegɨ́awixɨnɨ. \s1 Oxɨ́ 4,000 apimɨ aiwá mɨnɨ wiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 32 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá oxɨ́ apɨxɨ́ tɨyɨ́ nionɨ tɨ́nɨ sɨ́á wɨyaú rɨxa ŋweaŋwárɨnɨ. Wigɨ́ aiwá nɨpɨ́rɨ́yɨ́ meŋagɨ nánɨ nionɨ dɨŋɨ́ sɨpí niarɨnɨ. Nionɨ ayɨ́ agwɨ́ wiarɨ́ná nurowárɨrɨ́náyɨ́, óɨ́ e sɨŋwɨ́ xaxá upeyinɨgɨnɨrɨ nánɨ rarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 33 wiepɨsarɨŋowa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá dɨŋɨ́ meaŋɨ́ rɨmɨnɨyoɨ. Gɨmɨ nurane aiwá ámá none tɨ́nɨ epɨ́royɨ́ egɨ́á tɨyɨ́ nɨnɨro agwɨ́ ímɨ uyinɨ nánɨ urápanɨréwɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 34 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né bisɨ́kerɨ́á ararɨ maxɨrɨŋoɨ?” urɨ́agɨ awa “Bisɨ́kerɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú tɨ́nɨ peyɨ́ orá yeáyɨ́ bia tɨ́nɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 35 o oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo “Xwɨ́áyo éɨ́ nɨŋweaxa úpoyɨ.” nurɨmáná \v 36 bisɨ́kerɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú apɨ tɨ́nɨ peyɨ́ apia tɨ́nɨ nurápɨrɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwirɨ kwɨkwɨrɨmɨ́ nerɨ wiepɨsarɨŋowamɨ wiayíáná awa nurápɨro ámáyo yaŋɨ́ nɨwia úáná \v 37 ayɨ́ nɨnɨro agwɨ́ ímɨ uyíagɨ wiepɨsarɨŋowa aiwá ayɨ́ nɨnɨro tɨ́ápia nɨmeamero soxɨ́ ɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waúmɨ magwɨ́ nɨmiro tɨgɨ́awixɨnɨ. \v 38 Apɨxɨ́ tɨ́nɨ niaíwɨ́ tɨ́nɨ marɨ́áɨ, oxowa aiwá apɨ nɨ́áwa 4,000 imónɨgɨ́árɨnɨ. \v 39 Jisaso “Segɨ́ aŋɨ́ úpoyɨ.” nurowárɨmáná wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ ewéyo nɨpɨxemoánɨro nuro Magadanɨ iwiékɨ́nɨmeagɨ́awixɨnɨ. \c 16 \s1 “Ekɨyiŋɨ́ aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ neaíwapɨyiɨ.” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Parisi wa tɨ́nɨ Sajusi wa tɨ́nɨ Jisasomɨ nɨwímearo “O sɨmɨxɨ́yo naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ nerɨ aí ekɨyiŋɨ́ wí nepaxomanɨ.” nɨyaiwiro iwamɨ́ó owíwapɨyaneyɨnɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ aŋɨ́namɨ dáŋɨ́ ekɨyiŋɨ́ bɨ neaíwapɨyiɨ.” urɨ́agɨ́a aiwɨ \v 2 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né sɨ́ápɨ tɨ́nɨ yewaŋɨ́ eáagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná re rarɨgɨ́áyɨ́nérɨnɨ, ‘Yewaŋɨ́ eáɨ́yɨ́ réwɨ́ enɨrɨ́enɨŋoɨ?’ rarɨgɨ́áyɨ́nérɨnɨ. \v 3 Wɨ́ápɨ tɨ́nɨ enɨ bɨramɨ dánɨ kɨpɨŋɨ́ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Iniá yapɨnɨrɨ́enɨŋoɨ?’ rarɨgɨ́áyɨ́néxɨnɨ. Agwɨ́yo yewaŋɨ́ earɨ kɨpɨŋɨ́ yirɨ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨróná xɨxenɨ ‘E nimónɨnɨŋoɨ.’ nɨrɨro aiwɨ amɨpí nionɨ sɨ́mɨmajɨ́ónɨŋɨ́ imɨxarɨŋápɨ sɨŋwɨ́ nɨnanɨróná ‘Gorɨxo e oyaiwípoyɨnɨrɨ rɨ́a neaíwapɨyarɨnɨ?’ mɨyaiwiarɨgɨ́áyɨ́nérɨnɨ. \v 4 Agwɨ ríná ŋweagɨ́áyɨ́né, Gorɨxomɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro segɨ́ ŋwɨ́áɨ rɨnɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ ɨ́wɨ́nɨŋɨ́ niga uro niga bɨro yarɨgɨ́áyɨ́né, ekɨyiŋɨ́ nánɨ reaxɨ́ nɨseainɨrɨ seaimónarɨŋagɨ aiwɨ ekɨyiŋɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́ Jonao eŋɨ́pɨnɨ seaíwapɨyimɨgɨnɨ.” nurárɨmɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uŋɨnigɨnɨ. \s1 Yisɨ́ Parisiowayá tɨ́nɨ Sajusiowayá tɨ́nɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 5 Wiepɨsarɨŋowa bisɨ́kerɨ́á bɨ nɨpɨ́rɨ nánɨ arɨ́á nikeamoro Jisaso tɨ́nɨ ipíyo jɨ́arɨwámɨnɨ nánɨ nuróná \v 6 o xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né Parisiowa tɨ́nɨ Sajusiowa tɨ́nɨ awayá bisɨ́kerɨ́á nɨmɨga unɨ nánɨ imɨxarɨŋɨ́ yisoɨ rɨnɨŋɨ́pɨ nánɨ wáyɨ́ oseainɨnɨ.” uráná \v 7 wiwanɨŋowa re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “None bisɨ́kerɨ́á nɨmeámɨ mɨbɨ́wá eŋagɨ nánɨ o mɨxɨ́ nɨnearɨrɨ neararɨnɨ.” rɨnarɨ́ná \v 8 Jisaso awa e rɨnarɨŋagɨ́a dɨŋɨ́ adadɨ́ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Dɨŋɨ́ onɨmiápɨ nɨkwɨ́roarɨgɨ́oyɨ́né, pí nánɨ segɨ́pɨ re rɨnarɨŋoɨ, ‘None bisɨ́kerɨ́á nɨmeámɨ mɨbɨ́wá nánɨ neararɨnɨ.’ rɨnarɨŋoɨ? \v 9 Soyɨ́né sɨnɨ nɨjɨ́á mimónɨpa reŋoɨ? Nionɨ bisɨ́kerɨ́á wé wúnɨ kwɨkwɨrɨmɨ́ éáná ámá 5,000 rɨxa apánɨ náná soyɨ́né ámɨ soxɨ́ ɨ́á ararɨyo miárɨgɨ́ápɨ nánɨ dɨŋɨ́ mɨseainarɨnɨranɨ? \v 10 Ámɨ bisɨ́kerɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú ámá 4,000 nánɨ kwɨkwɨrɨmɨ́ éáná soyɨ́né soxɨ́ ɨ́á ararɨyo miárɨgɨ́ápɨ nánɨ enɨ dɨŋɨ́ mɨseainarɨnɨranɨ? \v 11 Biaú nionɨ e éáná soyɨ́né soxɨ́ ɨ́á obaxɨ́yo miárɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ nionɨ Parisiowa tɨ́nɨ Sajusiowa tɨ́nɨ yisɨ́ awayá nánɨ xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ searáná arɨge nero ‘O aga bisɨ́kerɨ́á nánɨ mɨneararɨnɨ.’ mɨyaiwí yarɨŋoɨ? Nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Parisiowa tɨ́nɨ Sajusiowa tɨ́nɨ awayá yisɨ́ nánɨ wáyɨ́ oseainɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” uráná \v 12 xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa rɨxa re yaiwigɨ́awixɨnɨ, “Nepa yisɨ́ bisɨ́kerɨ́áyo táná nɨmɨga warɨŋɨ́pɨ nánɨ mɨneararɨnɨnɨ. Parisiowa tɨ́nɨ Sajusiowa tɨ́nɨ uréwapɨyarɨgɨ́ápɨ nánɨ mɨxɨ́dɨpa oépoyɨnɨrɨ neararɨnɨ.” yaiwigɨ́awixɨnɨ. \s1 Pitao “Joxɨ Kiraisoxɨrɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Jisaso pɨropenɨsɨ́ aŋɨ́ Sisaria Piripai tɨ́ŋɨ́mɨnɨ nurɨ nemerɨ́ná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ iwamɨ́ó yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ ámá imónɨŋáonɨ nánɨ goxɨnɨ rarɨŋoɨ?” yarɨŋɨ́ e wíagɨ \v 14 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Oxɨ́ apɨxɨ́ ‘Ámá eŋínaŋɨ́ wo nɨwiápɨ́nɨmearɨ rɨ́a yarɨnɨ?’ nɨyaiwiro nánɨ wí re rarɨŋoɨ, ‘Jono wayɨ́ nɨneameaia uŋorɨ́anɨ?’ rarɨŋoɨ. Ámɨ wí ‘Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ mɨpé aŋɨ́namɨ nánɨ peyiŋo, Eraijaorɨ́anɨ?’ rarɨŋoɨ. Ámɨ wí ‘Wɨ́á rókiamoagɨ́ Jeremaiaorɨ́anɨ?’ rarɨŋoɨ. Ámɨ wí ‘Ayɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́áyɨ́ ámɨ worɨ́anɨ?’ rarɨŋoɨ.” urɨ́agɨ́a \v 15 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né enɨ nionɨ nánɨ goxɨnɨ yaiwiarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ \v 16 Saimonɨ Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ Kiraisoxɨ, arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáoxɨrɨnɨ. Ŋwɨ́á anɨŋɨ́ sɨŋɨ́ imónɨŋomɨ xewaxoxɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 17 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jonaomɨ xewaxoxɨ Saimonoxɨnɨ, joxɨ nɨrarɨŋɨ́pɨ ámá wo wɨ́á mɨrɨrókiamoŋoɨ. Gɨ́ ápo, aŋɨ́namɨ ŋweaŋo wɨ́á rɨrókiamóagɨ nánɨ joxɨ yayɨ́ osinɨnɨ. \v 18 Rɨpɨ enɨ rɨrarɨŋɨnɨ, ‘Joxɨ sɨ́ŋánɨŋɨ́ nimónɨrɨ eŋɨ́ eánɨŋoxɨrɨnɨ. Sɨ́ŋá piárá eapɨnárɨŋɨ́ romɨ seáyɨ e ámá nionɨyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ gɨ́ aŋɨ́ wiwánɨŋɨ́ mɨxárɨmɨ́árɨnɨ. Obo tɨ́nɨ imónɨgɨ́áyɨ́ eŋɨ́ neánɨro ámá pɨkipaxɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ aiwɨ nionɨ tɨ́nɨ imónɨgɨ́áyo wí xopɨrárɨ́ wipɨ́rɨ́ámanɨ.’ rɨrarɨŋɨnɨ. \v 19 Gorɨxo tɨ́ŋɨ́ e páwipɨ́rɨ́a nánɨ rokɨ́ kínɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ joxɨ siapɨmɨ́árɨnɨ. Joxɨ xwɨ́áyo re dánɨ ‘Ayɨ́ sɨpírɨnɨ.’ ránáyɨ́, Gorɨxo aŋɨ́namɨ dánɨ enɨ joxɨ sɨnɨ mɨrɨpa eŋáná o xámɨ ‘Ayɨ́ sɨpírɨnɨ.’ rɨnɨ́árɨnɨ. Joxɨ re dánɨ ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ ránáyɨ́, Gorɨxo xámɨ émɨ dánɨ enɨ ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨnɨ́árɨnɨ.” nurɨrɨ \v 20 xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ arɨ́á jɨyikɨ́ norɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámáyo nionɨ nánɨ ‘O yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ negɨ́ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáorɨnɨ.’ áwaŋɨ́ e murɨpanɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisaso áwaŋɨ́ “Nɨnɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 Íná dánɨ o xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ sɨŋánɨ áwaŋɨ́ re nura uŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ nionɨ Jerusaremɨ nánɨ úáná negɨ́ Judayɨ́ ámɨnáowa tɨ́nɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ xeanɨŋɨ́ wɨwí nikáráná wa nɨnɨpɨkíagɨ́a aiwɨ ámɨ sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ wiápɨ́nɨmeámɨ́árɨnɨ.” urarɨ́ná \v 22 Pitao Jisasomɨ xewi jɨ́amɨnɨ nɨmɨ́aumáná mɨxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, oweoɨ! ‘Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ joxɨ nearɨ́ɨ́pɨ wí osípoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨranɨpa éwɨnɨgɨnɨ.’ nimónarɨnɨ. Wí nɨsimónɨnɨ́á menɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 23 Jisaso Pitaomɨ rɨ́wɨ́ numorɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Setenoxɨ, rɨ́wɨ́ rɨrɨwámɨnɨ nɨpuɨ. Joxɨ nionɨ nikɨrɨpeaánɨpaxɨ́ nikárɨmɨnɨrɨ nánɨ nɨrarɨŋɨnɨ. Joxɨ Gorɨxo dɨŋɨ́ wimónarɨŋɨ́yo nánɨ mamó ‘Jisaso rɨxa mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ Jerusaremɨ dánɨ neameŋweaŋáná nionɨ seáyɨmɨ imónɨmɨnɨyɨ́rɨ́anɨ?’ nɨmorɨ nɨrarɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 24 wiepɨsarɨŋɨ́ nowamɨnɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá ‘Jisasomɨ ouxɨ́dɨmɨnɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́ goxɨ goxɨ re éɨrɨxɨnɨ. ‘Amɨpí nionɨ nɨgɨ́pɨ nánɨ oemɨnɨ.’ yaiwíɨ́yɨ́ dɨŋɨ́ peá nɨmorɨ re yaiwíɨrɨxɨnɨ, ‘Nionɨ Jisasomɨ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ ámá wí nɨbɨro xeanɨŋɨ́ niro nɨpɨkiro nɨniro aí ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ nɨxɨ́dɨ́ɨrɨxɨnɨ. \v 25 Ámá Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ xɨ́darɨ́ná nɨpɨkipɨ́rɨxɨnɨrɨ éɨ́ menarɨŋɨ́ goxɨ goxɨ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́pɨ anɨŋɨ́ ŋwearɨ́a nánɨ mearɨ́ámanɨ. E nerɨ aiwɨ éɨ́ mɨmenɨpa nerɨ ‘Nionɨ Jisasomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́rorɨ xɨ́darɨŋagɨ nánɨ nɨnɨpɨkirónáyɨ́ ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ yaiwinarɨŋɨ́ goxɨ goxɨ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́pɨ anɨŋɨ́ ŋwearɨ́a nánɨ mearɨ́árɨnɨ. \v 26 Ámá wo nionɨ mɨnɨxɨ́dɨ́ iyɨ́á ɨ́á nɨgwɨ́ amɨpí emeámɨnɨrɨ nánɨnɨ néra nurɨ nɨmeáɨsáná xewanɨŋo anɨŋɨ́nɨ ikeamónáná oyá amɨpí anɨŋɨ́ nɨxɨrɨrɨ ŋweanɨ́árɨ́anɨ? Oweoɨ! Amɨpí nɨ́nɨ xwɨ́á tɨ́yo dáŋɨ́ nɨmearɨ aiwɨ xewanɨŋo anɨŋɨ́nɨ ikeamónáná amɨpí apɨ tɨ́nɨ anɨŋɨ́ ŋweanɨ́a nánɨ roayírónɨpaxɨ́ wí menɨnɨ. \v 27 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá imónɨŋáonɨ nikɨ́nɨmɨ nɨweapɨrɨ́ná xɨxɨ́eá gɨ́ ápo aŋɨ́namɨ inarɨŋɨ́pɨ aŋɨ́najowa tɨ́nɨ axɨ́pɨ niga nɨweapɨmáná nionɨ ámáyo neyírorɨ sɨpí yarɨgɨ́áyo xegɨ́ enɨ sɨpí wirɨ naŋɨ́ yarɨgɨ́áyo naŋɨ́ wirɨ emɨ́árɨnɨ. \v 28 Nepa seararɨŋɨnɨ. Woyɨ́né re rogɨ́á royɨ́né sɨnɨ mɨpepa egɨ́ámɨ eŋáná nionɨ woyɨ́né ámá imónɨŋáonɨ yeáyɨ́ nɨseayimɨxemearɨ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ emɨ́a nánɨ nikɨ́nɨmɨ roŋáná woyɨ́né sɨŋwɨ́ nanɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 17 \s1 Jisaso nikɨ́nɨrɨ xegɨ́ bɨ imónɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso e nurɨrɨ rɨxa sɨ́á wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ wo óráná Pitaomɨ tɨ́nɨ Jemisomɨ tɨ́nɨ xogwáo Jonomɨ tɨ́nɨ awamɨnɨ nɨwirɨmeámɨ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ sepiá bimɨ nánɨ wigɨ́pɨ nɨyiro \v 2 nɨŋwearo Jisaso wiepɨsarɨŋɨ́ waú wo awa sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ re eŋɨnigɨnɨ. O xegɨ́ bɨ imónɨrɨ sɨ́mɨmaŋɨ́ oyá sogwɨ́nɨŋɨ́ anɨrɨ rapɨrapɨ́ oyá wɨ́á nókirɨ́ná xwɨnɨ́á eaárɨrɨ eŋɨnigɨnɨ. \v 3 E éáná wɨ́á rókiamoagɨ́á waú Moseso tɨ́nɨ Iraijao tɨ́nɨ —Awaú eŋíná pegɨ́íwaúrɨnɨ. Awaú o tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e nɨrónapɨri o tɨ́nɨ xwɨyɨ́á rɨnarɨ́ná \v 4 Pitao Jisasomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, none re nɨŋwearɨ́ná naŋɨ́rɨnɨ. Nionɨ aŋɨ́ wíkaú wiwá re opákímɨnɨ. Joxɨ nánɨ wiwáyɨ. Moseso nánɨ wiwáyɨ. Iraijao nánɨ wiwáyɨ.” \v 5 sɨnɨ e urarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Agwɨ́ wɨ́á wúrárɨŋɨnigɨnɨ. Agwɨ́ wɨ́á wúráráná re eŋɨnigɨnɨ. Agwɨ́pimɨ dánɨ xwɨyɨ́á re rɨnɨŋɨnigɨnɨ, “Ayɨ́ oyɨ́ gɨ́ niaíwɨ́ dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyiŋáorɨnɨ. O amɨpí yarɨŋɨ́pɨ nánɨ nionɨ dɨŋɨ́ yayɨ́ ninarɨnɨ. O pí pí searánáyɨ́ arɨ́á wirɨ́ɨnɨ.” rɨnarɨŋagɨ \v 6 wiepɨsarɨŋowa arɨ́á e nɨwiro xwɨ́ámɨ nɨpɨ́kínɨmearo wáyɨ́ nikárɨnɨro warɨ́ inɨŋáná \v 7 Jisaso awa wegɨ́e aŋwɨ e nɨbɨrɨ wé seáyɨ e nɨwikwiárɨmáná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né wáyɨ́ mepanɨ. Wiápɨ́nɨmeápoyɨ.” uráná \v 8 awa sagagɨ́ eméɨ́áyɨ́ Jisaso ámá wo tɨ́nɨ mɨró xegɨ́pɨ roŋagɨ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Wiepɨsarɨŋowa Iraijao nánɨ yarɨŋɨ́ wigɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 9 Awa dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ apimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨwero Jisaso óɨ́ e dánɨ arɨ́á jɨyikɨ́ norɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ xaíwɨ́nɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá imónɨŋáonɨ sɨnɨ xwárɨpáyo dánɨ mɨwiápɨ́nɨmeapa eŋáná soyɨ́né éde sɨŋwɨ́ wɨnɨ́ápɨ nánɨ ámá wíyo áwaŋɨ́ murɨpa éɨ́rɨxɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 10 wiepɨsarɨŋowa yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa pí nánɨ re rarɨgɨ́árɨnɨ, ‘Wɨ́á rókiamoagɨ́ Iraijao ámá arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáomɨ xámɨ umeanɨ́árɨnɨ.’ pí nánɨ rarɨgɨ́árɨnɨ?” yarɨŋɨ́ e wíáná \v 11 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Iraijao nɨbɨrɨ ámá wigɨ́ dɨŋɨ́ wé rónɨŋɨ́ imónɨpɨ́rɨ nánɨ wáɨ́ nurɨmerɨ píránɨŋɨ́ imɨxɨnɨ́árɨnɨ. \v 12 E nerɨ aí nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Ámá Iraijaónɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ wo rɨxa bɨŋɨ́ eŋagɨ aiwɨ ayɨ́ “Xámɨ umeanorɨ́anɨ?” mɨyaiwí sɨŋwɨ́ mí mɨwómɨxɨpa nero wigɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ nɨwiro pɨkigɨ́awixɨnɨ. Ámá imónɨŋáonɨ enɨ axɨ́pɨ e nɨniro rɨ́nɨŋɨ́ niapɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” uráná \v 13 xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa “Jisaso e neararɨŋɨ́yɨ́ ayɨ́ Jono wayɨ́ nɨneameaia uŋo nánɨ rɨneararɨnɨ? Oyɨ, ayɨ́ orɨnɨ.” yaiwigɨ́awixɨnɨ. \s1 Niaíwɨ́ imɨ́ó xɨxéroarɨŋɨ́ womɨ naŋɨ́ wimɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 O tɨ́nɨ xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ waú wo awa tɨ́nɨ oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wɨ́a tɨ́ŋɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́e rémóáná ámá wo nɨbɨrɨ Jisasoyá sɨ́mɨmaŋɨ́mɨ dánɨ xómɨŋɨ́ nɨyɨkwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 15 “Ámɨnáoxɨnɨ, gɨ́ íwo xóxwɨ́ nerɨ aga sɨpí ikeamónarɨnɨ. Wínɨ wíná rɨ́áyo ikeaárɨnɨrɨ iniɨgɨ́yo eámorɨ yarɨŋagɨ nánɨ joxɨ wá orunɨnɨ. \v 16 Joxɨ sɨnɨ émɨ ŋweaŋáná nionɨ dɨxɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́ŋɨ́ re nɨmeámɨ bɨ́agɨ aiwɨ awa naŋɨ́ mɨnimɨxɨyipa éɨ́á eŋagɨ nánɨ rɨrarɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 17 Jisaso anɨŋɨ́ winɨ́agɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Seyɨ́né agwɨ ríná ŋweagɨ́áyɨ́né dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roro mepa ero dɨŋɨ́ xeŋwɨ́nɨ moro yarɨgɨ́á tɨyɨ́né, ‘O íníná nene tɨ́nɨ nɨŋwearɨ arɨrá neainɨ́árɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Nionɨ xwiogwɨ́ ararɨ re nɨŋwearɨ searéwapɨyarɨ́ná Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro eŋɨ́ eánɨŋɨ́ oyá gíná nɨjɨ́á imónɨpɨrɨ́árɨnɨ?” nurɨrɨ xanomɨ “Íwomɨ aŋwɨ re nɨmeámɨ beɨ.” nurɨrɨ \v 18 rɨxa aŋwɨ e nɨmeámɨ báná Jisaso imɨ́ó dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋɨ́ mɨxɨ́ umáɨnáná imɨ́ó pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ úáná íwo axíná naŋɨ́ eŋɨnigɨnɨ. \v 19 Rɨ́wɨ́yo wiepɨsarɨŋowa Jisaso xegɨ́pɨ ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨro nɨbɨro yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Pí nánɨ imɨ́ó íwomɨ dɨŋɨ́ xɨxéroarɨŋo none mɨxɨ́ umáɨnáná éɨ́ mú eŋoɨ?” urɨ́agɨ́a \v 20 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ onɨmiápɨ wɨkwɨ́roarɨŋagɨ́a nánɨ imɨ́ó o arɨ́á nɨseaimɨ muŋoɨ.” nurɨrɨ xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nepa seararɨŋɨnɨ. Masɨté aiwá siyɨ́ negɨ́ omɨŋɨ́yo ɨwɨ́ urarɨŋwáyɨ́ aga onɨmiápɨ nerɨ aí rɨ́wéná nerápɨrɨ nɨrorɨ́ná íkɨ́ánɨŋɨ́ roarɨŋɨ́rɨnɨ. Segɨ́ dɨŋɨ́ Gorɨxomɨ wɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ apɨ́nɨŋɨ́ nerɨ́náyɨ́, ‘Dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ rɨpɨxɨnɨ nurɨ wí e roɨ.’ uráná ananɨ arɨ́á nɨseaimɨ nurɨ wí e ropaxɨ́rɨnɨ. Soyɨ́né apɨ́nɨŋɨ́ nerɨ́náyɨ́, amɨpí wí mimɨxɨpaxɨ́ imónɨnɨ́ámanɨ. Nɨ́nɨ ananɨ epaxɨ́ imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 21 [E nerɨ aí imɨ́ó eŋɨ́ eánɨŋɨ́ rónɨŋɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ wirɨ aiwá ŋwɨ́á ŋwɨrárɨnɨrɨ nerɨ́nánɨ mɨxɨ́ umáɨnɨpaxɨ́rɨnɨ.”] \s1 Jisaso ámɨ áwaŋɨ́ “Nɨnɨpɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 22 Jisaso tɨ́nɨ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo awí neánɨróná o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá imónɨŋáonɨ nánɨ ámá wo mɨyɨ́ nurɨnɨŋoɨ. \v 23 Mɨyɨ́ nuráná awa nɨnɨpɨkiro aiwɨ ámɨ sɨ́á wɨyaú wɨyi weŋáonɨ wiápɨ́nɨmeámɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ nánɨ awa ayá sɨpí wiŋɨnigɨnɨ. \s1 Takisɨ́ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá nánɨ urápɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 24 Awa rɨxa aŋɨ́ yoɨ́ Kapaneamɨyɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ rémóáná ámá aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá nánɨ nɨgwɨ́ xwé waú xwiogwɨ́ ayɨ́ ayo urápayarɨgɨ́áwa Pitaomɨ re urémeagɨ́awixɨnɨ, “Segɨ́ seaiepɨsarɨŋo aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨŋwáiwá nánɨ nɨgwɨ́ waú tarɨŋoranɨ?” urɨ́agɨ́a \v 25 o “Oyɨ.” nurɨmɨ nurɨ aŋɨ́yo nɨpáwirɨ Jisaso nánɨ e urɨ́ápɨ nánɨ áwaŋɨ́ murɨnɨŋáná Jisaso xámɨ xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ bɨ nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Saimonoxɨnɨ, dɨŋɨ́ joxɨyá arɨrerɨnɨ? Mɨxɨ́ ináyɨ́ xwɨ́á tɨ́yo meŋweagɨ́áyɨ́ ámáyo takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nurápɨróná wigɨ́ ámá imónɨgɨ́áyo uráparɨgɨ́áranɨ? Ámá xeŋwɨ́ wíyo uráparɨgɨ́áranɨ?” urɨ́agɨ \v 26 o “Xeŋwɨ́yo uráparɨgɨ́árɨnɨ.” uráná Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ayɨnánɨ wigɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ takisɨ́ nánɨ áxeŋwarɨ́ inɨpaxɨ́ menɨnɨ. \v 27 Yawawi enɨ Gorɨxo mɨxɨ́ ináyɨ́ aŋɨ́namɨ meŋweaŋoyáwawi imónɨŋagwɨ́i nánɨ awa nɨgwɨ́ aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá nánɨ áxeŋwarɨ́ inɨpaxɨ́ mimónɨŋagɨ aiwɨ awa wikɨ́ dɨŋɨ́ yeaiwipɨ́rɨxɨnɨrɨ ipíwámɨ nánɨ nurɨ kipayá nɨmorɨ peyɨ́ iwamɨ́ó ápéomɨ maŋɨ́ ɨ́á neroámɨxɨmáná nɨgwɨ́ bɨ weŋagɨ wɨnɨrɨ́ɨnɨ. Nɨgwɨ́ apɨ nɨmeámɨ nurɨ joxɨ tɨ́nɨ nionɨ tɨ́nɨ nánɨ nawínɨ mɨnɨ yeawiɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 18 \s1 “Go seáyɨ e imónɨnɨ́árɨnɨ?” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Íná wiepɨsarɨŋowa “Noneyá negɨ́ wo seáyɨ e neaimónɨnɨ́o gorɨnɨ?” nɨyaiwiro Jisaso tɨ́ŋɨ́ e aŋwɨ e nɨbɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ rɨxa mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ neameŋweaŋáná noneyá wo go seáyɨ e neaimónɨnɨ́árɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 2 o niaíwɨ́ onɨmiá bimɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ áwɨnɨ e nurárɨmáná \v 3 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ. Soyɨ́né dɨŋɨ́ ‘Ayo seáyɨ e omúrónɨmɨnɨ.’ yaiwiarɨgɨ́ápɨ dɨŋɨ́ yaíkiá mɨmopa ero niaíwɨ́ onɨmiánɨŋɨ́ mimónɨpa ero niaíwɨ́ ‘Ámá wo seáyɨ e nɨnimónɨrɨ́ná ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ yaiwiarɨgɨ́ápa axɨ́pɨ e mɨyaiwipa ero nerɨ́náyɨ́, aŋɨ́namɨ ŋweaŋoyá xwioxɨ́yo wí páwipaxɨ́ menɨnɨ. \v 4 Ámá ‘Seáyɨ e imónɨŋáonɨmanɨ. Niaíwɨ́ rɨpɨ yapɨ imónɨŋɨnɨ.’ yaiwíɨ́á gɨyɨ́ gɨyɨ́ aŋɨ́namɨ ŋweaŋo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ meŋweanɨ́ápimɨ nɨpáwiro seáyɨ e imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 5 Gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ nɨnɨxɨ́dɨro nánɨ ámá niaíwɨ́ rɨpiamɨ́nɨŋɨ́ nɨmimónɨrónáyɨ́ ayɨ́ nionɨ enɨ́nɨŋɨ́ nɨmimónarɨŋoɨ. \v 6 E nerɨ aí ámá niaíwɨ́ rɨpiánɨŋɨ́ sɨnɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́roanɨro yarɨgɨ́áyo mɨrɨrakɨ́ wiarɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyo Gorɨxo xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ wikárɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ sɨnɨ mɨrɨrakɨ́ mɨwinɨŋáná ámá wa sɨ́ŋá tɨ́nɨ siŋwɨ́yo gwɨ́ nɨjimáná rawɨrawáyo mamówáránáyɨ́ rɨ́nɨŋɨ́ xwé nɨwinɨrɨ aiwɨ Gorɨxo wimɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ mimónɨŋagɨ nánɨ ayɨ́ ananɨrɨnɨ. \v 7 Ámá wíyo óreámioápoyɨnɨrɨ wíwapɨyarɨgɨ́áyɨ́ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi ayɨ́ majɨ́á wórɨnɨ́árɨnɨ. Gorɨxo xeanɨŋɨ́ wikárɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí wíwɨnɨgɨnɨ. Ámá wíyo óreámioápoyɨnɨrɨ wíwapɨyipɨ́rɨ́á aiwɨ ámá e wíwapɨyíɨ́áyɨ́ xeanɨŋɨ́ wímeanɨ́á eŋagɨ nánɨ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi ayɨ́ majɨ́á wórɨnɨ́árɨnɨ. \v 8 Dɨxɨ́ wéú tɨ́nɨranɨ, sɨkwú tɨ́nɨranɨ, ɨ́wɨ́ nánɨ nɨsimónɨrɨ́náyɨ́ ‘O rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo nikeaárɨnɨgɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ nɨwákwínɨrɨ emɨ morɨ́ɨnɨ. E ninɨrɨ́náyɨ́, rɨ́nɨŋɨ́ xwé nɨsinɨrɨ aiwɨ wé rasɨ́á sɨkwɨ́ rasɨ́á eŋoxɨ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́pɨ anɨŋɨ́ ŋwearɨ́a nánɨ nɨmearɨ́náyɨ́ ayɨ́ ananɨrɨnɨ. Mɨwákwínɨpa nerɨ wé núkaúnɨ tɨ́nɨ sɨkwɨ́ núkaúnɨ tɨ́nɨ sɨnɨ eŋánáyɨ́, o rɨ́áyo nɨsikeaárɨrɨ́ná ayɨ́ naŋɨ́manɨ. \v 9 Dɨxɨ́ sɨŋwɨ́yi enɨ ‘Ɨ́wɨ́ apɨ eɨ.’ rɨránáyɨ́, ‘Gorɨxo rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo nikeaárɨnɨgɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ sɨŋwɨ́yi nɨyónɨrɨ emɨ morɨ́ɨnɨ. E ninɨrɨ́náyɨ́, rɨ́nɨŋɨ́ xwé nɨsinɨrɨ aiwɨ sɨŋwɨ́ wɨ́onɨ anɨŋoxɨ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́pɨ anɨŋɨ́ ŋwearɨ́a nánɨ nɨmearɨ́náyɨ́ ayɨ́ ananɨrɨnɨ. Mɨyónɨpa nerɨ sɨnɨ sɨŋwɨ́ nɨwaúnɨ tɨ́nɨ anɨŋánáyɨ́, Gorɨxo rɨ́áyo nɨsikeaárɨrɨ́ná ayɨ́ naŋɨ́manɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ sipɨsipɨ́ wo anɨ́nɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 10 “Niaíwɨ́ onɨmiá rɨpia bimɨ peayɨ́ mɨwianɨpanɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ, ‘Aŋɨ́najɨ́ apiamɨ awí mearoarɨgɨ́áyɨ́ aŋɨ́namɨ Gorɨxoyá sɨ́mɨmaŋɨ́mɨnɨ ŋweaarɨŋagɨ́a nánɨ peayɨ́ wí mɨwianɨpanɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 11 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨrɨnɨ. Ámá imónɨŋáonɨ ámá ɨ́wɨ́ néra nuro anɨŋɨ́ ikeamónanɨro yarɨgɨ́áyo nánɨ pɨ́á nerɨ yeáyɨ́ uyimɨxemeámɨnɨrɨ bɨŋáonɨrɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 12 O xɨxewisɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Segɨ́ dɨŋɨ́ arɨrerɨnɨ? ‘Ámá wo xegɨ́ sipɨsipɨ́ 100 eŋáná wo anɨ́náná bɨ́bɨ 99 eŋɨ́pɨ dɨ́wɨ́yo nɨwárɨmɨ nurɨ wɨ́o nánɨ pɨ́á mepa enɨgɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ pɨ́á enɨŋoɨ. \v 13 Ámɨ rɨxa nɨmearɨ́náyɨ́ nepa seararɨŋɨnɨ. Yayɨ́ sipɨsipɨ́ 99 manɨ́nɨŋɨ́pɨ nánɨ winarɨŋɨ́pɨ́nɨŋɨ́ winɨnɨ́ámanɨ. Anɨ́nɨ́o nánɨ aga yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ winɨnɨ́árɨnɨ. \v 14 Segɨ́ ápo, aŋɨ́namɨ ŋweaŋoyɨ́ enɨ ‘Niaíwɨ́ onɨmiá apia yapɨ imónɨgɨ́áyɨ́ wí oanɨ́nɨ́poyɨ.’ mɨyaiwinɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Segɨ́ wo ɨ́wɨ́ síánáyɨ́, re éɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 15 O re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá nionɨ nɨnɨxɨ́dɨro nánɨ rɨrɨxɨ́meá imónɨŋɨ́yɨ́ wo ɨ́wɨ́ sikáránáyɨ́, joxɨ nurɨ xegɨ́pɨ ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná joxɨ dɨxɨ́pɨ nɨwímearɨ ɨ́wɨ́ xɨ́o sikárɨ́ɨ́pɨ nánɨ yumɨ́í yarɨŋɨ́ wirɨ́ɨnɨ. O arɨ́á síánáyɨ́ joxɨ naŋɨ́ wimɨxɨ́agɨ nánɨ sɨnɨ rɨrɨxɨ́meá imónɨŋɨ́yɨ́ wónɨŋɨ́ nimónɨrɨ enɨŋoɨ. \v 16 E nerɨ aí joxɨ arɨ́á mɨsipa yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́, ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nerɨ ámá wa re rɨpɨ́rɨ nánɨ, ‘None enɨ o yarɨŋɨ́ wíáná o “Oweoɨ, nionɨmanɨ.” rarɨŋagɨ arɨ́á wíwɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ nánɨ ámá waúmɨranɨ, womɨranɨ, nɨwirɨmeámɨ nurɨ obaxoyɨ́né ámɨ yarɨŋɨ́ wirɨ́ɨnɨ. \v 17 O sɨnɨ arɨ́á mɨseaipa yarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́, ámá nionɨyá sɨyikɨ́ imónɨgɨ́áyo áwaŋɨ́ urɨrɨ́ɨnɨ. Ayo enɨ arɨ́á mɨwipa yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́, re yaiwíɨ́rɨxɨnɨ, ‘Sɨnɨ nɨrɨxɨ́meáo wí mimónɨnɨ. Rɨxa émáyɨ́nɨŋɨ́ imónɨrɨ ámá takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nearáparɨgɨ́áwánɨŋɨ́ imónɨrɨ nerɨ wí eŋónɨŋɨ́ imónɨnɨ.’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 18 Nepa seararɨŋɨnɨ. Seaiepɨsarɨŋáoyɨ́né xwɨ́áyo re dánɨ ‘Ayɨ́ sɨpírɨnɨ.’ ránáyɨ́, Gorɨxo aŋɨ́namɨ dánɨ enɨ soyɨ́né sɨnɨ mɨrɨpa eŋáná o xámɨ ‘Ayɨ́ sɨpírɨnɨ.’ rɨnɨ́árɨnɨ. Soyɨ́né re dánɨ ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ ránáyɨ́, Gorɨxo xámɨ émɨ dánɨ enɨ ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ.’ rɨnɨ́árɨnɨ. \v 19 Rɨpɨ enɨ seararɨŋɨnɨ. Xwɨ́á tɨ́yo dánɨ soyɨ́néyá waú amɨpí wí nánɨ dɨŋɨ́ axɨ́pɨnɨ nɨmori gɨ́ ápo, aŋɨ́namɨ ŋweaŋomɨ yarɨŋɨ́ axɨ́pɨnɨ wíáná o arɨ́á nɨwirɨ xɨxenɨ e wimɨxɨyinɨ́árɨnɨ. \v 20 Ámá nionɨyá imónɨgɨ́áyɨ́ waúnɨranɨ, waú wonɨranɨ, nionɨ seáyɨ e nɨmeanɨro nánɨ awí eánáná nionɨ áwɨnɨ e ŋweámɨ́á eŋagɨ nánɨ wigɨ́ dɨŋɨ́ axɨ́pɨ nɨmoro yarɨŋɨ́ wiarɨgɨ́ápɨ gɨ́ ápo arɨ́á nɨwirɨ xɨxenɨ wimɨxɨyinɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Yokwarɨmɨ́ anɨŋɨ́ minɨ́ owiípoyɨnɨrɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 21 Íná Pitao nɨbɨrɨ Jisasomɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, ámá joxɨ nɨrɨxɨ́dɨrɨ nánɨ negɨ́ nɨrɨxɨ́meá wo ɨ́wɨ́ ararɨ nikáránáyɨ́, nionɨ enɨ xɨxenɨ xɨ́o nikárɨ́ɨ́pa yokwarɨmɨ́ wiimɨ́árɨnɨ? ‘Ɨ́wɨ́ wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú nikárɨ́ɨ́pɨ nánɨ yokwarɨmɨ́ nɨwiimáná eŋáná ámɨ wínɨ nikáráná yokwarɨmɨ́ wiipaxɨ́ menɨnɨ.’ nimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 22 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú apɨnɨ yokwarɨmɨ́ wiíánáyɨ́, ‘Ayɨ́ Apánɨrɨnɨ.’ rɨrɨmɨméɨnɨ. Joxɨ anɨŋɨ́ minɨ́ yokwarɨmɨ́ wiirɨ́a nánɨ rarɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 23 “Ámá Gorɨxo xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́áyɨ́ anɨŋɨ́ minɨ́ yokwarɨmɨ́ wiíɨ́rɨxɨnɨrɨ rɨ́a neararɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo, aŋɨ́namɨ meŋweaŋo, o mɨxɨ́ ináyɨ́ wo xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyɨ́ wamɨ nɨgwɨ́ nɨwirɨ ‘Idáná awayá niapɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ nɨwimáná nɨŋweaŋɨsáná re eŋónɨŋɨ́ imónɨnɨ. O ‘Emá ayá wí rɨxa múroŋɨ́rɨnɨ. Agwɨ awa nɨbɨro awayá oniapɨ́poyɨ.’ ráná \v 24 awa nɨbɨro xɨ́oyá urápɨgɨ́ápɨ nánɨ awayá mɨnɨ nɨwirɨ́ná wo xɨ́oyá nɨgwɨ́ xwé ayá wí K10,000,000 urápɨŋo enɨ nɨbɨrɨ aiwɨ \v 25 xɨ́oyá xɨxenɨ e mɨwipaxɨ́ eŋagɨ nánɨ mɨxɨ́ ináyo xegɨ́ wɨ́amɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ nɨgwɨ́ meámɨ nánɨ oyá iyɨ́á ɨ́á amɨpí nurápɨrɨ ámá wíyo bɨ́ époyɨ. O enɨ xiepí tɨ́nɨ niaíwɨ́ tɨ́nɨ ámá wayá xɨnáíwánɨŋɨ́ nimónɨro omɨŋɨ́ wiipɨ́rɨ́a nánɨ bɨ́ nero nɨgwɨ́pɨ nɨmeámɨ nɨbɨro niapɨ́poyɨ.’ uráná \v 26 K10,000,000 urápɨŋo mɨxɨ́ ináyoyá agwɨ́ rɨwámɨ dánɨ xwɨ́áyo nɨpɨ́kínɨmearɨ waunɨ́ nikárɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nɨgwɨ́ niapɨŋɨ́pɨ nánɨ sɨnɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́rorɨ yarɨŋɨnɨ. Rɨ́wéná nánɨ wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweáɨrɨxɨnɨ. Nɨnímeááná joxɨ niapɨŋɨ́pa xɨxenɨ siapɨmɨ́árɨnɨ.’ urɨ́agɨ \v 27 mɨxɨ́ ináyo wá nɨwianɨrɨ nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nɨgwɨ́ nionɨ siapɨŋápɨ nánɨ dɨŋɨ́ peá móɨnɨ. Joxɨ ananɨ uɨ.’ urɨ́agɨ aiwɨ \v 28 omɨŋɨ́ wiiarɨŋo nɨpeyearɨ xegɨ́ wɨ́o ‘Rɨ́wéná oyá enɨ xɨxenɨ niapɨ́wɨnɨgɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ K100 wiŋomɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ ɨ́á nɨxerɨ siŋwɨ́ ɨ́á nɨyámɨxɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Joxɨyánɨ rɨxa xɨxenɨ niapɨmɨnɨrɨ rɨyarɨŋɨnɨ?’ urɨ́agɨ \v 29 xegɨ́ omɨŋɨ́ nawínɨ wiiarɨgɨ́ío xwɨ́áyo nɨpɨ́kínɨmearɨ waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nɨgwɨ́ joxɨ niapɨŋɨ́pɨ nánɨ sɨnɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́rorɨ yarɨŋɨnɨ. Rɨ́wéná nánɨ wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweáɨrɨxɨnɨ. Nɨnímeááná joxɨ niapɨŋɨ́pa xɨxenɨ siapɨmɨ́árɨnɨ.’ urɨ́agɨ aí \v 30 wɨ́o ‘Rɨ́wéná niapɨ́wɨnɨgɨnɨ.’ mɨwimónɨ́agɨ ɨ́á nɨxɨrɨmɨ nurɨ gwɨ́ aŋɨ́yo nɨŋwɨrárɨrɨ porisɨ́yo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nɨgwɨ́ nionɨ wiŋápa xɨxenɨ niapáná ananɨ íkweawárɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.’ urɨ́agɨ \v 31 mɨxɨ́ ináyoyá omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á wɨ́a o e yarɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro ayá winɨ́agɨ nuro o éɨ́pɨ nánɨ mɨxɨ́ ináyomɨ áwaŋɨ́ uráná \v 32 mɨxɨ́ ináyo ‘Omɨŋɨ́ niiarɨŋo obɨnɨ.’ nurɨrɨ omɨ rɨxa nɨwirɨmeámɨ báná o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Joxɨ omɨŋɨ́ niiarɨŋɨ́ sɨpíoxɨnɨ, joxɨ waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ nɨrɨ́agɨ nánɨ nɨgwɨ́ ámɨ oyá niapɨ́wɨnɨgɨnɨrɨ siapɨŋápɨ nánɨ dɨŋɨ́ peá rɨmoíagɨ aiwɨ ámɨ joxɨ omɨŋɨ́ niiarɨgɨ́í wɨ́omɨ pí wikárɨ́ɨnigɨnɨ? \v 33 Nionɨ ayá nɨrɨrɨmɨxɨrɨ “Dɨxɨ́ nɨgwɨ́ xe owenɨ.” rɨrɨ́agɨ aiwɨ joxɨ pí nánɨ dɨxɨ́ wɨ́omɨ ayá murɨmɨxɨpa éɨnigɨnɨ?’ nurɨrɨ \v 34 wikɨ́ wónɨ́agɨ omɨ ɨ́á nɨxerɨ porisɨ́yo mɨnɨ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nɨgwɨ́ nionɨ wiŋápa xɨxenɨ niapɨnɨ́e nánɨ iwaŋɨ́ nɨmépéa úɨ́rɨxɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á e nurɨmáná \v 35 xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá nionɨ nɨnɨxɨ́dɨro nánɨ segɨ́ sérɨxɨ́meá imónɨgɨ́áyɨ́ ɨ́wɨ́ seaikárɨ́ápɨ yokwarɨmɨ́ mɨwiipa nerónáyɨ́, mɨxɨ́ ináyo xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨŋɨ́ sɨpíomɨ wiŋɨ́pa Gorɨxo enɨ axɨ́pɨ e seainɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 19 \s1 Apɨxɨ́ emɨ mɨmopa éɨ́rɨxɨnɨrɨ uréwapɨyiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso xwɨyɨ́á apɨ nɨpɨnɨ nurɨ́ɨsáná Gariri pɨropenɨsɨ́yo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ iniɨgɨ́ Jodanɨ rapáyo nɨxemorɨ Judia pɨropenɨsɨ́ arɨwámɨnɨ nemerɨ \v 2 ámá oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ númɨ uxɨ́darɨ́ná e sɨmɨxɨ́ tɨ́gɨ́áyo naŋɨ́ nɨwimɨxa warɨ́ná \v 3 Parisi wa Jisaso mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto meŋweaŋe emearɨŋagɨ nɨwɨnɨro “Jono wayɨ́ numeaia wago eŋɨ́pa xewanɨŋo xwɨyɨ́á nɨrɨrɨ́ná rɨ́á omeárɨnɨ.” nɨyaiwiro nɨbɨro iwamɨ́ó wíwapɨyanɨro nánɨ yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Apɨxɨ́ pí pí nánɨ nɨpɨkwɨnɨ mɨyarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ emɨ nɨmorɨ́náyɨ́, ayɨ́ ananɨranɨ? Xwɨyɨ́á tɨ́ŋɨ́ranɨ?” urɨ́agɨ́a \v 4 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Bɨkwɨ́yo xwɨyɨ́á ‘Iwamɨ́ó amɨpí nɨ́nɨ nimɨxɨrɨ́ná oxɨ́ tɨ́nɨ apɨxɨ́ tɨ́nɨ imɨxɨŋɨ́rɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́pɨ soyɨ́né ɨ́á nɨroro aiwɨ sɨnɨ nɨjɨ́á mimónɨpa reŋoɨ? \v 5 Imɨxɨŋo xwɨyɨ́á ‘Ayɨnánɨ oxo xanɨyaúmɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmáná xegɨ́ apɨxí tɨ́nɨ nɨkumɨxɨnɨríná ná ayɨ́ ná bɨnɨ́nɨŋɨ́ imónɨpɨsɨ́írɨnɨ.’ rɨŋɨ́pɨ enɨ ɨ́á nɨroro aí sɨnɨ nɨjɨ́á mimónɨpa reŋoɨ? \v 6 E nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ nánɨ ayaú xɨxegɨ́nɨ imónarɨgɨ́ímanɨ. Ná ayɨ́ ná bɨnɨ́nɨŋɨ́ nimónɨri emearɨgɨ́írɨnɨ. Ayaú meánɨpɨsíi nánɨ Gorɨxo ŋwɨrárɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ wí emɨ mɨmónɨpa yanɨgɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 7 Parisiowa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ neararɨŋɨ́pɨ nepa eŋánáyɨ́, Moseso ŋwɨ́ ikaxɨ́ nɨwurɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ́ná pí nánɨ re nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ, ‘Dɨxɨ́ apɨxímɨ emɨ nɨmorɨ́ná “Ímɨ anɨŋɨ́ emɨ móárɨnɨ.” nɨrɨrɨ payɨ́ e nearɨ wiowárɨ́ɨrɨxɨnɨ.’ Moseso pí nánɨ e rɨŋɨ́rɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 8 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né arɨ́kí apɨxɨ́ emɨ moanɨro yarɨŋagɨ́a nɨseanɨrɨ nánɨ xe emɨ omópoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ nɨseanɨrɨ aiwɨ iwamɨ́ó Gorɨxo xwɨ́á imɨxɨŋe dánɨ wí e eŋɨ́manɨ. \v 9 Nionɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Go go xegɨ́ apɨxɨ́ xámɨŋímɨ emɨ nɨmorɨ sɨwɨ́ piaxɨ́ weánarɨŋɨ́pɨ nánɨ marɨ́áɨ, ámɨ sɨŋɨ́ wí nɨmearɨ́ná ayɨ́ ɨ́wɨ́ inarɨŋiɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 10 xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “‘Ámá apɨxɨ́ nɨmeámáná emɨ mopaxɨ́ mimónɨpa eŋánáyɨ́, apɨxɨ́ mɨmeapa nerɨ́ná naŋɨ́ imónɨpaxɨ́rɨnɨ.’ neaimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ́a aí \v 11 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né rɨ́ápɨ naŋɨ́ e nimónɨrɨ aiwɨ ámá nɨ́nɨ dɨŋɨ́ axɨ́pɨ soyɨ́né yaiwíɨ́ápa yaiwipɨ́rɨméoɨ. Sa ámá wínɨ wínɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ e yaiwipaxɨ́rɨnɨ. \v 12 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Oxowa apɨxɨ́ mɨmeapa epaxɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ mɨ́kɨ́ xɨxegɨ́nɨrɨnɨ. Wa xɨnáí agwɨ́yo dánɨ piáɨ́ mayɨ́ xɨrɨŋɨ́ nánɨ apɨxɨ́ mɨmeapa epaxɨ́ imónɨŋoɨ. Wa piáwɨ́ yónɨŋagɨ nánɨ ayɨ́ awa enɨ mɨmeapaxɨ́ imónɨŋoɨ. Wa Gorɨxo nánɨ wáɨ́ urɨmepɨ́rɨ nánɨ éɨ́áwa wigɨ́ dɨŋɨ́yo dánɨ enɨ apɨxɨ́ mɨmeapaxɨ́ imónɨŋoɨ. E nerɨ aí ‘Gorɨxo nánɨ wáɨ́ nurɨmerɨ́ná apɨxɨ́ mayonɨ éɨmɨgɨnɨ.’ yaiwiarɨŋɨ́ go go sa e yaiwíwɨnɨgɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Niaíwɨ́ onɨmiápiamɨ wé ikwɨkwiárɨmɨ́ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 Ámá wí wigɨ́ niaíwɨ́piamɨ Jisaso wé seáyɨ wikwiárɨrɨ xwé imónɨpɨ́rɨ nánɨ Gorɨxomɨ yarɨŋɨ́ wirɨ oenɨrɨ nɨmeámɨ barɨŋagɨ́a wiepɨsarɨŋowa sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro mɨxɨ́ urɨ́agɨ́a aí \v 14 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Niaíwɨ́pia xe obɨ́poyɨ. Ámá niaíwɨ́ onɨmiápia xanɨyaúmɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro yarɨgɨ́ápa Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́róɨ́áyɨ́ o xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́á eŋagɨ nánɨ niaíwɨ́pia xe obɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ. Pɨ́rɨ́ mɨwiaíkipa époyɨ.” nurɨrɨ \v 15 apiamɨ wé seáyɨ e ikwɨkwiárɨmɨ́ nɨwimáná e dánɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uŋɨnigɨnɨ. \s1 Amɨpí mɨmúrónɨŋɨ́ wo yarɨŋɨ́ wiŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 16 Jisaso e dánɨ warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Ámá wo nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, nionɨ pí naŋɨ́yɨ́ nerɨ́ná dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́pɨ anɨŋɨ́ íníná ŋweámɨ́a nánɨ imónɨmɨ́árɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 17 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ pí nánɨ naŋɨ́yɨ́ nánɨ yarɨŋɨ́ niarɨŋɨnɨ? Gorɨxo ná wonɨ naŋɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ joxɨ apɨ nánɨ dɨŋɨ́ rɨmoarɨŋɨnɨ? E nerɨ aí joxɨ ‘Dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́pɨ anɨŋɨ́ íníná ŋweámɨ́a nánɨ oimónɨmɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ́náyɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́yo xɨ́dɨrɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 18 ámáo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pí ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́yɨ́ nánɨ nɨrarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Re nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ ‘Nɨwiápɨ́nɨmearɨ ámá mɨpɨkipa erɨ́ɨnɨ. Ámá wí tɨ́nɨ ɨ́wɨ́ minɨpa erɨ́ɨnɨ. Ɨ́wɨ́ mɨmeapa erɨ́ɨnɨ. Ámá wo nánɨ xwɨyɨ́á nɨyimárónɨrɨ yapɨ́ murɨpa erɨ́ɨnɨ. \v 19 Dɨxɨ́ ápomɨ tɨ́nɨ inókímɨ tɨ́nɨ wéyo umerɨ́ɨnɨ. Ámá wíyo jɨwanɨŋoxɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨsirɨ menarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ e wirɨ́ɨnɨ.’ E nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ xɨ́dɨrɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 20 ámáo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Apɨ nɨpɨnɨ nionɨ xɨ́darɨŋárɨnɨ. Nionɨ bɨ sɨnɨ mepa eŋáyɨ́ gɨpɨrɨ́anɨ?” urɨ́agɨ \v 21 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ ‘Píránɨŋɨ́ oimónɨmɨnɨ.’ nɨsimónɨrɨ́náyɨ́, nurɨ dɨxɨ́ iyɨ́á ɨ́á amɨpí nɨgwɨ́ nánɨ bɨ́ nerɨ nɨgwɨ́ nɨmearɨ́ná ámá uyípeayɨ́yo mɨnɨ nɨwimáná nɨbɨrɨ nionɨ nɨxɨ́dɨ́ɨrɨxɨnɨ. E nerɨ́náyɨ́, amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́pɨ Gorɨxo aŋɨ́namɨ joxɨ nánɨ awí eámeámɨ́ siárinɨ́árɨnɨ.” \v 22 Jisaso e urɨ́agɨ o arɨ́á nɨwirɨ amɨpí xwé tɨ́ŋo eŋagɨ nánɨ xegɨ́ xwioxɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ rɨ́á uxéagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí nɨyaiwia uŋɨnigɨnɨ. \p \v 23 Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ aga nepa seararɨŋɨnɨ. Amɨpí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́ Gorɨxo ámá xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́e opáwianeyɨnɨrɨ anɨŋɨ́ minɨ́ nero aiwɨ nɨpáwipaxɨ́ mimónɨnɨ. \v 24 Rɨpɨ enɨ seararɨŋɨnɨ, ‘Kamerɨ́ eŋɨ́ rapɨrapɨ́ gwɨ́ kiwearɨgɨ́á óɨ́yimɨ páwipaxɨ́ mimónɨnɨ. Ámá amɨpí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́ kamerɨ́ eŋɨ́ óɨ́yi mɨpáwipa yarɨŋɨ́yɨ́ yapɨ aŋɨ́namɨ ŋweaŋoyá xwioxɨ́yo páwipaxɨ́ mimónɨŋoɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 25 wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ —Judayɨ́ nɨ́nɨ “Amɨpí mɨmúrónɨgɨ́áyɨ́ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ amɨpí meaarɨŋagɨ́a nánɨ Gorɨxo yayɨ́ winarɨnɨ.” yaiwiagɨ́árɨnɨ. Wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ enɨ e nɨyaiwiro nánɨ Jisaso e urɨ́agɨ arɨ́á nɨwiróná ududɨ́ nɨwikárɨnɨro omɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ rɨ́ɨ́yɨ́ nepa eŋánáyɨ́, Gorɨxo ámá gɨyo yeáyɨ́ uyimɨxemeanɨ́árɨ́anɨ?” urɨ́agɨ́a \v 26 Jisaso sɨŋwɨ́ agwɨ́ nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ Gorɨxoyá xwioxɨ́yo páwipaxɨ́ mimónɨnɨ. E nerɨ aí Gorɨxo amɨpí mepa epaxɨ́ wí mimónɨŋagɨ nánɨ oyá dɨŋɨ́ jɨ́ayɨ́ tɨ́nɨ ayɨ́ aí ananɨ páwipaxɨ́ imónɨnɨ.” uráná \v 27 Pitao Jisaso ámáomɨ “Dɨxɨ́ iyɨ́á ɨ́á amɨpí nɨgwɨ́ nánɨ bɨ́ nerɨ uyípeayɨ́yo mɨnɨ nɨwia numáná nɨnɨxɨ́dɨrɨ́náyɨ́, Gorɨxo aŋɨ́namɨ amɨpí ayá tɨ́ŋɨ́pɨ rɨtinɨ́árɨnɨ.” urɨ́ɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmorɨ Jisasomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Arɨ́á eɨ. Amɨpí noneyá nɨ́nɨ rɨxa pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ joxɨ rɨxɨ́darɨŋwáyɨ́ pí meanɨ́wárɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 28 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ. Gorɨxo xwɨ́á sɨŋɨ́ wɨrí imɨxáná ámá imónɨŋáonɨ rɨxa mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ meŋweaŋáná soyɨ́né enɨ negɨ́ Isɨrerɨyɨ́ gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí wé wúkaú sɨkwɨ́ waú eŋɨ́yo xɨráowayɨ́nénɨŋɨ́ nimónɨro mí ómómɨxɨmɨ́ nero meŋweapɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 29 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ nɨnɨxɨ́dɨro nánɨ wigɨ́ aŋiwámɨranɨ, xexɨrɨ́meáowamɨranɨ, xexɨrɨ́meáíwamɨranɨ, xanomɨranɨ, xɨnáímɨranɨ, niaíwɨ́yoranɨ, xegɨ́ omɨŋɨ́ranɨ, pɨ́nɨ nɨwiárɨrɨ́ná wigɨ́ amɨpí pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ uɨ́ápimɨ Gorɨxo wíɨ́pɨ aga seáyɨ e múrónɨnɨ́árɨnɨ. Ayɨ́ enɨ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́pɨ anɨŋɨ́ ŋweapɨ́rɨ́a nánɨ meapɨ́rɨ́árɨnɨ.” \v 30 nurɨrɨ wiepɨsarɨŋowa “None Jisasomɨ xámɨ xɨ́darɨŋagwɨ nánɨ seáyɨ e imónɨŋwɨnɨ.” yaiwipɨ́rɨxɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Agwɨ ríná xámɨ xámɨ imónɨ́áyɨ́ rɨ́wéná surɨ́má imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Agwɨ ríná surɨ́má imónɨ́áyɨ́ xámɨ imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 20 \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ wainɨ́ omɨŋɨ́yo wiigɨ́áyɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aŋɨ́namɨ ŋweaŋo ámá xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ umeŋweanɨ́áyo yaŋɨ́ numeirɨ́ná ayɨ́ mɨraxwɨ́ rónɨŋɨ́ imónɨnɨ. O wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ 6:00 a.m. imónáná ámá xegɨ́ wainɨ́ omɨŋɨ́yo wiipɨ́rɨ wirɨmeámɨnɨrɨ nánɨ nurɨ \v 2 ámá wa ‘Sɨ́á rɨyimɨ nánɨ xɨxegɨ́nɨ íkwɨ́ wɨna neaiapáná omɨŋɨ́ siianɨ́wɨnɨ.’ urɨ́agɨ́a xegɨ́ omɨŋɨ́yo nánɨ urowárɨŋɨnigɨnɨ. \v 3 Ámɨ 9:00 a.m. imónáná awí eánarɨgɨ́e nánɨ nurɨ wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Wa re kikiɨ́á riwa roŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ \v 4 re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Soyɨ́né enɨ gɨ́ omɨŋɨ́ niipɨ́rɨ nánɨ úpoyɨ. Sɨ́ápɨ tɨ́nɨ soyɨ́né omɨŋɨ́ niíɨ́ápɨ nánɨ nɨgwɨ́ xɨxenɨ seaiapɨmɨ́ɨnɨ.’ urɨ́agɨ awa enɨ nuro omɨŋɨ́ wiigɨ́awixɨnɨ. \v 5 Ámɨ sogwɨ́ áwɨnɨ e eŋáná rɨxa 12:00 imónáná nurɨ ámɨ wa e kikiɨ́á roŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ axɨ́pɨ e urowárɨŋɨnigɨnɨ. Ámɨ 3:00 p.m. imónáná axɨ́pɨ e eŋɨnigɨnɨ. \v 6 Ámɨ rɨxa 5:00 p.m. aŋwɨ e imónáná nurɨ ámɨ wa e kikiɨ́á roŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Sɨ́á rɨyi nɨyimɨnɨ pí nánɨ kikiɨ́á re roŋoɨ?’ urɨ́agɨ \v 7 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Ámá wo “Nɨgɨ́ omɨŋɨ́ niípoyɨ.” mɨnearɨ́one eŋagɨ nánɨ roŋwɨnɨ.’ urɨ́agɨ́a o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Soyɨ́né enɨ omɨŋɨ́ niipɨ́rɨ gɨ́ wainɨ́ omɨŋɨ́yo nánɨ úpoyɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ. \v 8 Sɨ́ápɨ tɨ́nɨ wainɨ́ omɨŋɨ́ xiáwo bosɨwomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Joxɨ omɨŋɨ́ niiarɨgɨ́áwamɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ nɨgwɨ́ mɨnɨ nɨwirɨ́ná rɨ́wɨ́yo úɨ́áwamɨ nɨwia nurɨ xámɨ úɨ́áwamɨ nɨwirɨ pɨ́nɨ wiáreɨ.’ urɨ́agɨ \v 9 o nurɨ mɨraxwo urɨ́ɨ́pa yarɨ́ná ámá 5:00 p.m. dánɨ úɨ́áwa nɨbɨrɨ́ná xɨxegɨ́nɨ íkwɨ́ wɨnánɨ wɨnánɨ nɨmeáa ugɨ́awixɨnɨ. \v 10 Ámá wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ dánɨ úɨ́áwa nɨbɨrɨ́ná nɨgwɨ́ seáyɨ e meapɨ́ráoɨnɨrɨ éɨ́áyɨ́ awa enɨ xɨxenɨ axɨ́pɨ íkwɨ́ wɨnánɨ wɨnánɨ nɨmeáa ugɨ́awixɨnɨ. \v 11 Íkwɨ́ wɨnánɨ wɨnánɨ nɨmeáa nurɨ́ná mɨraxwo omɨŋɨ́ xiáwo nánɨ anɨŋúmɨ́ ikaxɨ́ nɨrɨnɨro \v 12 omɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Sɨ́ápɨ tɨ́nɨ nuro omɨŋɨ́ onɨmiápɨ éɨ́áwamɨ none wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ dánɨ nurane yarɨ́ná sogwɨ́ xaíwɨ́ neanarɨ́one tɨ́nɨ xɨxenɨ pí nánɨ mɨnɨ wíɨnɨ?’ urɨ́agɨ́a aí \v 13 o awayá womɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ ámaé, nionɨ sɨpí wí mɨsikárɨ́ɨnɨ. Joxɨ wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ dánɨ re mɨnɨrɨpa réɨnigɨnɨ, “Joxɨ íkwɨ́ wɨna niapɨrɨ nánɨ omɨŋɨ́ siimɨ́ɨnɨ.” mɨnɨrɨpa réɨnigɨnɨ? \v 14 Nɨgwɨ́ nionɨ siapɨ́á dɨxɨ́pɨ nɨmeámɨ uɨ. Ámá sɨ́ápɨ tɨ́nɨ éɨ́ ro “Nɨgwɨ́ xɨxenɨ axɨ́pɨ owimɨnɨ.” nimónɨ́agɨ nánɨ joxɨ siapɨ́ápa axɨ́pɨ mɨnɨ wíɨnɨ. \v 15 Amɨpí nionɨ gɨ́yɨ́ niɨwanɨŋonɨ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ nɨwirɨ́náyɨ́, “Ayɨ́ nɨpɨkwɨnɨmanɨ.” rɨniaiwiarɨŋɨnɨ? Nionɨ yaŋɨ́ ewaniɨ́ nimónɨrɨ yarɨŋagɨ nánɨ joxɨ sɨpí dɨŋɨ́ rɨniaiwiarɨŋɨnɨ?’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso “None xámɨ xɨ́darɨŋagwɨ aí rɨ́wɨ́yo xɨ́dɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ xɨxenɨ neaiapɨnɨ́árɨ́anɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨmáná \v 16 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Agwɨ ríná xámɨ xámɨ imónɨ́áyɨ́ rɨ́wéná surɨ́má imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Agwɨ ríná surɨ́má imónɨ́áyɨ́ xámɨ imónɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Xɨ́omɨ pɨkipɨ́rɨ́ápɨ nánɨ ámɨ áwaŋɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Jisaso óɨ́ Jerusaremɨ nánɨ warɨgɨ́áyo umɨnɨrɨ nánɨ nerɨ́ná xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú awamɨ nɨwirɨmeámɨ ná dámɨne onɨmiápɨ óɨ́ e nuróná re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 18 “Arɨ́á époyɨ. Rɨxa Jerusaremɨ nánɨ warɨŋwɨnɨ. E rémóáná ámá imónɨŋáonɨ nánɨ mɨyɨ́ uráná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ xwɨyɨ́á nɨnɨmearɨróná nionɨ nánɨ re rɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Ámá romɨ opɨkípoyɨ.’ nɨrɨnɨro \v 19 émáyɨ́ nionɨ rɨperɨrɨ́ nɨmearɨro sɨkwɨ́á ragɨ́ pɨ́rɨ́ nuyɨkiro íkɨ́áyo nɨyekwɨroárɨro epɨ́rɨ nánɨ mɨnɨ nɨnɨwiro aiwɨ sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná xwárɨpáyo dánɨ ámɨ wiápɨ́nɨmeámɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Wiepɨsarɨŋɨ́ waúmɨ xɨnáí rɨxɨŋɨ́ urɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 20 Jerusaremɨ nánɨ óɨ́yo warɨ́ná Sebediomɨ xewaxowaú —Ayɨ́ Jemiso tɨ́nɨ xogwáo Jono tɨ́nɨrɨnɨ. Awaú tɨ́nɨ xɨnáí tɨ́nɨ “Jisaso rɨxa Jerusaremɨ nɨrémorɨ́ná mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ neameŋweanɨyɨ́rɨ́anɨ?” nɨyaiwiro nɨbɨro waunɨ́ rɨxɨŋɨ́ uranɨro nánɨ mɨŋɨ́ xwɨ́áyo ɨkwɨ́róagɨ́a \v 21 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sepɨ́oyɨ́né o pí oneainɨrɨ niarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ í xegɨ́ niaíwowaú wiepɨsarɨŋɨ́ wɨ́amɨ seáyɨ e owimónɨ́piyɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ rɨxa mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ neameŋweaŋáná gɨ́ niaíwɨ́ rowaú wɨ́o wé náúmɨ dánɨ ŋwearɨ wɨ́o wé onamɨŋúmɨ dánɨ ŋwearɨ epɨsɨ́i nánɨ reɨ.” urɨ́agɨ aí \v 22 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sepɨ́oyɨ́né yarɨŋɨ́ niarɨgɨ́ápɨ nánɨ nɨjɨ́á mimónɨpa nero nánɨ yarɨŋɨ́ niarɨŋoɨ.” nurɨrɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ ámá wa xɨ́omɨ pɨkipɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ áwaŋɨ́ nurɨrɨ́ná yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Awagwí iniɨgɨ́ sɨxɨ́ nionɨ nɨmɨ́áwá ananɨ nɨpaxɨ́ imónɨpɨsɨ́íranɨ?” urɨ́agɨ awaú re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Ananɨ nɨpaxowawirɨnɨ.” urɨ́agɨ́i \v 23 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Iniɨgɨ́ nionɨ nɨmɨ́áwá awagwí enɨ nɨpɨsɨ́írɨnɨ. E nerɨ aí ‘Wɨ́oxɨ rɨ́mɨ dánɨ ŋweaɨ. Wɨ́oxɨ rɨ́mɨ dánɨ ŋweaɨ.’ wí earɨpaxɨ́ mimónɨŋɨnɨ. Waú gowaú mɨdɨmɨdánɨ ŋweapɨsɨ́i nánɨ gɨ́ ápo rɨxa rárɨŋɨ́rɨnɨ. Ayɨnánɨ nionɨ e earɨpaxɨ́ wí menɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 24 wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú wɨ́a awaú Jisasomɨ yarɨŋɨ́ e wíagɨ́i arɨ́á nɨwiro nánɨ wikɨ́ dɨŋɨ́ wiaiwiarɨŋagɨ́a aí \v 25 Jisaso xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ “Eɨnɨ.” nurɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né nɨjɨ́árɨnɨ. Émáyɨ́yá ámá ámɨná meŋweagɨ́áwa seáyɨ e nɨwimónɨro paimɨmɨ́ wiarɨgɨ́árɨnɨ. Wigɨ́ ámá eŋɨ́ rɨŋɨ́ meŋweagɨ́áwa enɨ seáyɨ e nɨwimónɨro ‘Xe nonenɨnɨ sɨmaŋwɨ́yónɨŋɨ́ yeáyɨ́ oneaurónɨ́poyɨ.’ nɨyaiwiro yarɨgɨ́árɨnɨ. \v 26 ‘Awa seáyɨ e nɨwimónɨro yarɨgɨ́ápa soyɨ́né enɨ axɨ́pɨ nimónɨro mepa oépoyɨ.’ nimónarɨnɨ. ‘Gɨ́ wɨ́amɨ seáyɨ e oimónɨmɨnɨ.’ yaiwinarɨŋɨ́ goxɨ goxɨ awayá omɨŋɨ́ wiiarɨŋoxɨ́nɨŋɨ́ wimóneɨ. \v 27 ‘Neaiepɨsarɨŋone wonɨ xámɨ xámɨ oimónɨmɨnɨ.’ yaiwinarɨŋɨ́ goxɨ goxɨ ámá wí joxɨ nánɨ re rɨpɨ́rɨ nánɨ, ‘O wiepɨsarɨŋɨ́ wɨ́amɨ xɨnáínɨŋɨ́ nimónɨrɨ arɨrá wiarɨnɨ.’ rɨpɨ́rɨ nánɨ joxɨ e erɨ́ɨnɨ. \v 28 Ámá imónɨŋáonɨ yarɨŋápa axɨ́pɨ éɨ́rɨxɨnɨ. Nionɨ ámá wí arɨrá níɨ́rɨxɨnɨrɨ bɨŋámanɨ. Nionɨ ámá nɨyonɨ arɨrá wirɨ nionɨ nupeirɨ́ná gwɨ́nɨŋɨ́ uroayírorɨ emɨnɨrɨ bɨŋárɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́íwaúmɨ naŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 29 O tɨ́nɨ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ aŋɨ́ yoɨ́ Jerikoyɨ rɨnɨŋɨ́yo dánɨ warɨ́ná oxɨ́ apɨxɨ́ ayá wí númɨ warɨ́ná \v 30 re eŋɨnigɨnɨ. Ámá sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́íwaú óɨ́ maŋɨ́pá tɨ́nɨ ŋweagɨ́íwaú “Jisaso rimanɨ pwarɨnɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwiri rɨ́aiwá re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Ámɨnaé, negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitomɨ xiáwoxɨnɨ wá yeawianeɨ.” ráná \v 31 ámá obaxɨ́ Jisasomɨ xámɨ umeagɨ́áyɨ́ rɨ́mɨŋɨ́ tɨ́nɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Awagwí rɨ́aiwá mɨrɨpa épiyɨ.” urɨ́agɨ́a aiwɨ awaú arɨ́kí wínɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ re rɨgɨ́isixɨnɨ, “Ámɨnaé, joxɨ negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitomɨ xiáwoxɨnɨ, wá yeawianeɨ.” urɨ́agɨ́i \v 32 Jisaso e éɨ́ nɨrónapɨmáná óɨ́ e dánɨ rɨ́aiwá re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí o pí oyeainɨrɨ rarɨŋiɨ?” urɨ́agɨ \v 33 awaú aŋwɨ e nɨbɨri re urɨgɨ́isixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, joxɨ yegɨ́ sɨŋwɨ́ oyeaoxoanɨrɨ rarɨŋwiɨ.” urɨ́agɨ́i \v 34 Jisaso awaú nánɨ wá wunɨ́agɨ egɨ́ sɨŋwɨ́yo wé seáyɨ e wikwiáráná re egɨ́isixɨnɨ. Nɨwaúnɨ sɨŋwɨ́ noxoari nanɨmáná númɨ uxɨ́dɨgɨ́isixɨnɨ. \c 21 \s1 Jerusaremɨyo nɨrémorɨ́ná mɨxɨ́ ináyɨ́ rémoarɨgɨ́ápa rémoŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jerusaremɨ rɨxa aŋwɨ e imónáná dɨ́wɨ́ Oripi tɨ́ŋɨ́ e aŋɨ́ yoɨ́ Betɨpasi rɨnɨŋɨ́pimɨ nɨrémómáná Jisaso wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ waúmɨ nurowárɨrɨ́ná \v 2 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí aŋɨ́ jɨ́apimɨ nánɨ nuri dogí xɨnáí xegɨ́ miá tɨ́nɨ e yurárɨnɨŋagɨ nɨwɨnɨríná nɨwaúnɨ níkweari nɨmeámɨ bɨ́piyɨ. \v 3 Ámá wo sɨŋwɨ́ neanɨrɨ ‘Awagwí pí nánɨ íkweaarɨŋiɨ?’ earánáyɨ́, re urɨ́piyɨ, ‘Ámɨnáo seáyɨ e éɨ́ nɨŋwearɨ nɨmeámɨ umɨnɨrɨ yearowárɨŋoɨ.’ uráná xiáwo apaxɨ́ mé eaiapowárénapɨnɨŋoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 4-5 Wɨ́á rókiamoagɨ́ wo nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ rɨpɨ eaŋɨ́pɨ, “Saionɨ —Jerusaremɨ nánɨ nɨrɨro aiwɨ dɨ́wɨ́ bɨ nánɨ Saionɨyɨ rarɨgɨ́árɨnɨ. E ŋweagɨ́áyo re urɨ́poyɨ, ‘Arɨ́á époyɨ. Segɨ́ mɨxɨ́ ináyo awayinɨ́nɨŋɨ́ nimónɨrɨ dogí xwéomɨ marɨ́áɨ, dogí miá womɨ aí nɨŋweámáná seyɨ́né tɨ́ámɨnɨ barɨnɨ.’ urɨ́poyɨ.” nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́pɨ xɨxenɨ imónɨnɨ nánɨ Jisaso awaúmɨ e urowárɨŋɨnigɨnɨ. \v 6 Wiepɨsarɨŋɨ́ awaú nuri Jisaso urɨ́ɨ́pa e neri \v 7 dogí miá tɨ́nɨ xɨnáí tɨ́nɨ níkweari nɨmeámɨ nɨbɨri wigɨ́ iyɨ́á dogí miáomɨ seáyɨ e nikwiárɨro Jisaso seáyɨ e nɨŋwearɨ nɨmeámɨ warɨ́ná \v 8 mɨxɨ́ ináyɨ́yo yayɨ́ wianɨro nánɨ yarɨgɨ́ápa ámá oxɨ́ apɨxɨ́ epɨ́royɨ́ nero númɨ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ obaxɨ́ Jisaso iyɨ́áyo seáyɨ e nosaxa opunɨrɨ wigɨ́ iyɨ́á nɨpírɨro óɨ́ e íkwiaŋwɨ́ neapára uro wí wéwɨ́ ɨwɨ́ nɨdoayiro íkwiaŋwɨ́ neapára uro nerɨ́ná \v 9 xámɨ umeaarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ rɨ́wɨ́yo uxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ rɨ́aiwá re nura ugɨ́awixɨnɨ, “Mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitomɨ xiáwo romɨ yayɨ́ seáyɨ e dánɨ oumeaneyɨ. Ámá Ámɨná Gorɨxo urowárénapɨŋɨ́ ro —Negɨ́ arɨ́owa o nánɨ wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweaŋáná xwiogwɨ́ obaxɨ́ múroagɨ́rɨnɨ. O Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ seáyɨ e imónɨ́wɨnɨgɨnɨ. Gorɨxo seáyɨ émɨ ŋweaŋomɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ oumeaneyɨ.” Rɨ́aiwá e nɨra nuróná oxɨ́ nikéa nuro \v 10 rɨxa Jerusaremɨ rémóáná e ŋweagɨ́áyɨ́ mɨ́rɨ́ mɨ́rɨ́ neamero re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá o go nánɨ rɨ́a rarɨŋoɨ?” rɨnarɨ́ná \v 11 oxɨ́ apɨxɨ́ xɨ́o tɨ́nɨ warɨgɨ́áyɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Gariri pɨropenɨsɨ́yo aŋɨ́ yoɨ́ Nasaretɨ dáŋo, Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨŋɨ́ Jisaso nánɨ rarɨŋwɨnɨ.” urɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Ámá aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ ínɨmɨ dánɨ bɨ́ inarɨgɨ́áyɨ́ emɨ mɨmeámɨ́ eŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 12 Jisaso aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwirɨ ámá aŋɨ́ iwámɨ ínɨmɨ dánɨ bɨ́ inarɨgɨ́áyo mɨxɨ́dámɨ́ wiowárɨrɨ ámá nɨgwɨ́ senisɨ́ ninayiro tarɨgɨ́áyɨ́yá íkwiaŋwɨ́ mɨmɨwiárɨ́ erɨ ámá iŋɨ́ xawiówɨ́ rɨdɨyowá nánɨ bɨ́ inarɨgɨ́áyɨ́ íkwiaŋwɨ́ éɨ́ ŋweaarɨgɨ́ápɨ mɨmɨwiárɨ́ erɨ nerɨ \v 13 mɨxɨ́ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aŋɨ́ riwá nánɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re nɨrɨnɨrɨ eánɨnɨ, ‘Aŋɨ́ Gorɨxonɨyáiwá ámá xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ nipɨ́rɨ́a nániwárɨnɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋagɨ aí soyɨ́né ɨ́wɨ́ meaarɨgɨ́áyɨ́ yarɨgɨ́ápa axɨ́pɨ́nɨŋɨ́ nero nánɨ aŋɨ́ riwá ɨ́wɨ́ meaarɨgɨ́áyɨ́yá aŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 14 E nurɨrɨ sɨnɨ aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ ínɨmɨ emearɨ́ná sɨŋwɨ́ supárɨgɨ́áyɨ́ wí tɨ́nɨ sɨkwɨ́ ikɨ́ egɨ́áyɨ́ wí tɨ́nɨ o tɨ́ŋɨ́ e nánɨ báná o naŋɨ́ imɨmɨxɨmɨ́ wíagɨ \v 15 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Jisaso emɨmɨ́ e éɨ́pɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro niaíwɨ́ o nánɨ aŋiwámɨ ínɨmɨ dánɨ rɨ́aiwá re nɨra warɨŋagɨ́a, “Negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitomɨ xiáwo romɨ seáyɨ e oumeaneyɨ.” nɨra warɨŋagɨ́a arɨ́á e nɨwiro nánɨ wikɨ́ dɨŋɨ́ nɨwiaiwiro \v 16 mɨxɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Pɨ́né niaíwɨ́ joxɨ nánɨ rarɨgɨ́áyɨ́ arɨ́á rɨwiŋɨnɨ?” urɨ́agɨ́a Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Oyɨ, arɨ́á nɨwirɨ aiwɨ soyɨ́né xwɨyɨ́á Gorɨxo nánɨ re nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ, ‘Dɨŋɨ́ joxɨyáyo dánɨ niaíwɨ́ onɨmiápia tɨ́nɨ sɨnɨ amɨŋɨ́ narɨŋɨ́pia tɨ́nɨ yayɨ́ seáyɨmɨ dánɨ rɨmepɨ́rɨ́árɨnɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ soyɨ́né ɨ́á nɨroro aí rɨxa agwɨ xɨxenɨ imónɨ́agɨ nɨwɨnɨro aí sɨnɨ dɨŋɨ́ mɨmoarɨŋoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 17 E nurɨmo awamɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nɨpeyearɨ aŋɨ́ apimɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ aŋɨ́ yoɨ́ Betani nánɨ nurɨ e sá weŋɨnigɨnɨ. \s1 Íkɨ́á pikɨ́na ramɨxɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 18 Sá weŋo wɨ́ápɨ tɨ́nɨ ámɨ Jerusaremɨ nánɨ nɨbɨrɨ́ná agwɨ́ wíáná \v 19 wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Íkɨ́á pikɨ́ wɨna óɨ́ e jɨ́ina roŋagɨ nɨwɨnɨrɨ “Sogwɨ́ bɨ odanɨmɨnɨ.” nɨyaiwimɨ nurɨ aŋwɨ e dánɨ wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Sogwɨ́ mɨwepa ɨwɨ́nɨ inárɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ íkɨ́ánamɨ nɨramɨxɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Íkɨ́á pikɨ́ rɨnaxɨ, sogwɨ́ wínɨ werɨ́ámanɨ.” uráná apaxɨ́ mé yɨweárɨŋɨnigɨnɨ. \v 20 Apaxɨ́ mé yɨweárɨ́agɨ wiepɨsarɨŋowa e nɨwɨnɨro ududɨ́ nɨwiro yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Íkɨ́á pikɨ́ ana arɨre nerɨ apaxɨ́ mé yɨweárɨŋoɨ?” urɨ́agɨ́a \v 21 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ, ‘Soyɨ́né Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roro dɨŋɨ́ biaú mɨmaxɨrɨpa ero “Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ íkɨ́á rɨna e epaxɨ́namanɨ.” mɨyaiwipa ero nerɨ́náyɨ́, ayɨ́ xɨxenɨ nionɨ yarɨŋápa nimónɨnɨŋoɨ. Íkɨ́á rɨna nánɨnɨ mɨrarɨŋɨnɨ. Dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ apimɨ aí “Rɨpɨxɨnɨ nurɨ rawɨrawáyo piéroɨ.” uránáyɨ́ xɨxenɨ e nimónɨnɨŋoɨ. \v 22 Pí pí nánɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ dɨŋɨ́ nɨkwɨ́rorɨ́náyɨ́, xɨxenɨ axɨ́pɨ e simɨxɨyinɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “‘Nénɨ́ tɨ́ŋoxɨ imóneɨ.’ go rɨrɨŋoɨ?” urɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 23 O ámɨ Jerusaremɨ nɨrémorɨ rɨxa aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ nɨpáwirɨ ámáyo uréwapɨyarɨ́ná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ wigɨ́ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ nɨwímearo re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ arɨge nimónɨrɨ amɨpí nene aŋɨ́ riwámɨ ínɨmɨ dánɨ yarɨŋwápɨ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ yarɨŋɨnɨ? ‘Joxɨ nénɨ́ tɨ́ŋoxɨ imóneɨ.’ go rɨrɨ́agɨ e yarɨŋɨnɨ?” urɨ́agɨ́a aí \v 24 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ enɨ yarɨŋɨ́ bɨ oseaimɨnɨ. Soyɨ́né nionɨyápɨ áwaŋɨ́ nɨránáyɨ́, nionɨ enɨ ‘Apɨ eɨ.’ nɨrɨ́o nánɨ áwaŋɨ́ searɨmɨ́ɨnɨ.” nurɨrɨ \v 25 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Yarɨŋɨ́ nionɨyá rɨpɨ seaimɨ́ɨnɨ. Jono wayɨ́ nɨneameaia uŋo wayɨ́ Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ neameaiŋɨ́ranɨ? Xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ neameaiŋɨ́ranɨ?” Yarɨŋɨ́ e wíáná wiwanɨŋowa re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “‘Jono Gorɨxoyá dɨŋɨ́ tɨ́nɨ eŋɨ́rɨnɨ.’ uránáyɨ́, re nearɨnɨŋoɨ, ‘Soyɨ́né pí nánɨ arɨ́á mɨwí egɨ́árɨnɨ?’ nearɨnɨŋoɨ. \v 26 E nerɨ aí ‘O xegɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ eŋɨ́rɨnɨ.’ uránáyɨ́, ámá sɨpɨ́á re epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́, ‘Jono Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoŋorɨ́anɨ?’ yaiwiarɨgɨ́áyɨ́ iwaŋɨ́ neamépepɨ́rɨxɨnɨ.” nɨrɨnɨro \v 27 Jisasomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “None majɨ́árɨnɨ. Jono dɨŋɨ́ goyá tɨ́nɨ eŋɨ́rɨ́anɨ?” urɨ́agɨ́a o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ enɨ ‘Amɨpí apɨ pɨ́rɨ́ wiaíkímɨ́ eɨ.’ nɨrɨ́o nánɨ áwaŋɨ́ searɨmɨméɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ xɨráxogwáowaú nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 28 “E nerɨ aí ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ nánɨ segɨ́ dɨŋɨ́ arɨre yaiwiarɨŋoɨ? Ámá wo xegɨ́ niaíwɨ́ waú tɨ́ŋo xámɨ xɨráomɨ nurɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Íwe, joxɨ negɨ́ wainɨ́ omɨŋɨ́yo nánɨ nurɨ omɨŋɨ́ eɨ.’ urɨ́agɨ \v 29 o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Oyɨ, numɨ́ɨnɨ.’ nurɨmáná muŋɨnigɨnɨ. \v 30 Xano xogwáomɨ nurɨ axɨ́pɨ ‘Omɨŋɨ́yo nánɨ nurɨ omɨŋɨ́ eɨ.’ uráná o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Oweoɨ, numɨméɨnɨ.’ nurɨmáná rɨ́wɨ́yo dɨŋɨ́ sɨpí nɨyaiwirɨ ‘Gɨ́ ápomɨ “Oweoɨ.” pí nánɨ rɨ́a urɨ́ɨnɨ?’ nɨyaiwimɨ nurɨ omɨŋɨ́ eŋɨnigɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨmáná \v 31 awamɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Awaú go go xano urɨ́ɨ́pa xɨxenɨ arɨ́á nɨwirɨ eŋɨnigɨnɨ?” urɨ́agɨ awa “Xogwáorɨnɨ.” urɨ́agɨ́a Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ. Apɨxɨ́ ede dánɨ iyɨ́ oikɨxearɨgɨ́íwa tɨ́nɨ ámá ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́á, takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nearáparɨgɨ́á tɨ́nɨ Gorɨxoyá xwioxɨ́yo ananɨ nɨpáwiro ŋweapɨ́rɨ́a aiwɨ soyɨ́né páwipaxɨ́ mimónɨŋoɨ. \v 32 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Jono nɨbɨrɨ wé rónɨŋɨ́ oimónɨ́poyɨnɨrɨ searéwapɨyíagɨ aí soyɨ́né xɨráo eŋɨ́pa arɨ́á mɨwigɨ́awixɨnɨ. Apɨxɨ́ iyɨ́ ede dánɨ warɨgɨ́íwa tɨ́nɨ takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ nearáparɨgɨ́áwa tɨ́nɨ xogwáo eŋɨ́pa Jonomɨ arɨ́á nɨwiro sanɨŋɨ́ imónarɨŋagɨ́a soyɨ́né sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro aí xogwáo eŋɨ́pa ámɨ rɨ́wɨ́yo dɨŋɨ́ sɨpí nɨyaiwiro ‘None pí nánɨ arɨ́á mɨwipa yarɨŋwɨnɨ?’ nɨyaiwiro sanɨŋɨ́ mimónɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ wainɨ́ omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨniarɨgɨ́áyɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 33 “Ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámɨ bɨ rɨpɨ arɨ́á nípoyɨ. Ámá xwɨ́á tɨ́ŋɨ́ wo wainɨ́ uraxɨ́ ɨwɨ́á nurɨrɨ xwɨ́ná nɨrorɨ wainɨ́ xegɨ́ iniɨgɨ́ nɨpɨ́rɨ́a nánɨ wainɨ́ sogwɨ́ xoyɨkímɨ́ enɨ́a nánɨ sɨ́ŋáyo óɨ́ nimorɨ wainɨ́ omɨŋɨ́yo áwɨnɨmɨ aŋɨ́ awí ŋweapɨ́rɨ́a nánɨ seáyɨ émɨ nɨmɨra nɨpeyirɨ néɨsáná ámá wí umeipɨ́rɨ́a nánɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Wainɨ́ sogwɨ́ niáɨ́ éánáyɨ́, bɨ soyɨ́né segɨ́ mearo nionɨ gɨ́ mearɨ emɨ́a nánɨ nionɨyá omɨŋɨ́ rɨpimɨ ananɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnipɨ́rɨ́áranɨ?’ nurɨmɨ aŋɨ́ wíyo ememɨnɨrɨ nánɨ nurɨ nɨŋweaŋɨsáná \v 34 wainɨ́ sogwɨ́ rɨxa niáɨ́ éáná xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á wamɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, ‘Soyɨ́né nuro wainɨ́ nionɨ nánɨ nɨtíɨ́ápɨ nurápauípoyɨ.’ urowárɨ́agɨ aí \v 35 omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨniarɨgɨ́áwa xɨ́o urowárɨ́áwamɨ womɨ iwaŋɨ́ mépero womɨ pɨkiro womɨ sɨ́ŋá earo egɨ́awixɨnɨ. \v 36 Omɨŋɨ́ xiáwo ámɨ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyɨ́ obaxɨ́ onɨmiápɨ wamɨ urowárɨ́agɨ aí omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨniarɨgɨ́áwa xámɨŋowamɨ wigɨ́ápa axɨ́pɨ wigɨ́awixɨnɨ. \v 37 Ámɨ rɨ́wɨ́yo o xegɨ́ xewaxo nurowárɨrɨ re yaiwiŋɨnigɨnɨ, ‘Nɨgɨ́ íwomɨyɨ́ xwɨyɨ́á xɨxenɨ arɨ́á wipɨ́ráoɨ.’ yaiwíagɨ aí \v 38 omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨniarɨgɨ́áwa xewaxo barɨŋagɨ nɨwɨnɨro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Xanoyá dɨŋɨ́ tɨ́ŋo nimónɨrɨ amɨpí meanɨ́o iwo barɨnɨ. Oyá amɨpí meanɨ́wá nánɨ omɨ opɨkianeyɨ.’ nɨrɨnɨro \v 39 omɨ ɨ́á nɨxero omɨŋɨ́yo bɨ́anɨrɨwámɨnɨ nɨmoairo pɨkigɨ́awixɨnɨ.” Jisaso e nurɨrɨ Judayɨ́ ámɨnáowa re oyaiwípoyɨnɨrɨ “None omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨniarɨŋwáonénɨŋɨ́ imónɨŋagwɨ nánɨ rɨneararɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á e nurɨmáná \v 40 ayo yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Omɨŋɨ́ xiáwo nɨbɨrɨ́ná omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨniarɨgɨ́áwamɨ pí winɨgɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 41 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Sɨpí yarɨgɨ́áwamɨyɨ́ enɨ sɨpí nɨwikárɨmáná ámɨ ámá wa ‘Xwiogwɨ́ ayɨ́ ayo wainɨ́ sogwɨ́ niáɨ́ éáná ananɨ nɨdɨrane o nánɨ utianɨ́wárɨnɨ.’ yaiwíɨ́áwamɨ re urɨnɨ́árɨnɨ, ‘Gɨ́ omɨŋɨ́ rɨpɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨníɨ́rɨxɨnɨ.’ urɨnɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 42 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ewayɨ́ xwɨyɨ́á ámá Gorɨxo seyɨ́né yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́a nánɨ urowárénapɨnɨ́o nánɨ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́ rɨpɨ enɨ ‘Sɨ́ŋá aŋɨ́ mɨrarɨgɨ́áwa sɨ́ŋá awiaxɨ́ nánɨ pɨ́á nerɨ́ná wo “Sɨpírɨnɨ.” nɨrɨro emɨ móɨ́o nánɨ Gorɨxo “Sɨ́ŋá o tɨ́nɨ xámɨ nɨtɨrɨ́náyɨ́, aŋɨ́ eŋɨ́ neánɨrɨ naŋɨ́ imónɨnɨŋoɨ.” nɨrɨrɨ sɨ́ŋá o nɨmearɨ táná aŋɨ́ eŋɨ́ neánɨrɨ naŋɨ́ imónɨŋɨ́rɨnɨ. Gorɨxo e éɨ́ eŋagɨ nánɨ nene sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ́ná aga imɨrɨŋɨ́ mimónɨŋagɨ wɨnɨŋwɨnɨ.’ E nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ soyɨ́né sɨnɨ ɨ́á mɨropa egɨ́áranɨ? Oweoɨ, ɨ́á nɨroro aiwɨ dɨŋɨ́ mɨmoarɨŋoɨ. \v 43 Ayɨnánɨ gɨ́ Judayɨ́né re seararɨŋɨnɨ, ‘ “Gorɨxo nene xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ píránɨŋɨ́ neameŋweanɨ́árɨnɨ.” rɨyaiwiarɨŋoɨ? Oweoɨ! Omɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ uwɨniarɨgɨ́áwa yapɨ arɨ́kí néra warɨgɨ́áyɨ́né Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo nɨpáwiro oŋweápoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ seanɨnɨ́ámanɨ. Ámá xeŋwɨ́ wí sanɨŋɨ́ nimónɨro wé rónɨŋɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ opáwípoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨnɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 44 Xwasɨ́wɨ́ yeáyɨ́ bimɨ sɨ́ŋá nɨpiérorɨ nearɨ́ná yunɨ́ wárarɨŋɨ́pa sɨ́ŋáonɨ ámá gɨyo gɨyo nɨpiérorɨ nearɨ́ná axɨ́pɨ xwasɨ́wɨ́ yunɨ́nɨŋɨ́ imɨxɨmɨ́árɨnɨ.” Jisaso xɨ́o sɨ́ŋáónɨŋɨ́ nimónɨrɨ nánɨ e urɨ́agɨ \v 45 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Parisiowa tɨ́nɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ wiwanɨŋowa nánɨ rɨnarɨŋagɨ arɨ́á nɨwiro “None nánɨ rɨ́a rarɨnɨ?” nɨyaiwiro \v 46 “Omɨ rɨxa ɨ́á oxɨraneyɨ.” yaiwíɨ́áyɨ́ oxɨ́ apɨxɨ́ nɨ́nɨ Jisaso nánɨ “Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoarɨŋorɨ́anɨ?” yaiwiarɨŋagɨ́a nánɨ ámɨ wáyɨ́ nero wí e megɨ́awixɨnɨ. \c 22 \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ aiwá apɨxɨ́ meanɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso ámɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á wí nurɨrɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 2 “Ámá xwɨyɨ́á Gorɨxoyá arɨ́á nɨwiro sanɨŋɨ́ nimónɨro xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ meŋweanɨ́e ŋweapaxɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́, ayɨ́ ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ́nɨŋɨ́ imónɨnɨ. Mɨxɨ́ ináyɨ́ wo xewaxo apɨxɨ́ omeanɨrɨ nánɨ aiwá xwé rɨyamɨ́ nɨyárɨmáná \v 3 xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwamɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ámá nionɨ urepeárɨmeŋáyo “Aiwá nánɨ bɨ́poyɨ.” urɨmépoyɨ.’ urowáráná awa mɨxɨ́ ináyo urɨ́ɨ́pa nuro urɨméagɨ́a aiwɨ ayɨ́ mɨbɨpaxɨ́ wimónɨŋɨnigɨnɨ. \v 4 Mɨxɨ́ ináyo xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á ámɨ wamɨ re urowárɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ámá nionɨ aiwá rɨpɨ nánɨ urepeárɨŋáyo re urɨmépoyɨ, “Aiwá rɨxa rɨyamɨ́ yárɨ́ɨnigɨnɨ.” nurɨro “Xegɨ́ burɨmákaú oxɨ́yɨ́ tɨ́nɨ sipɨsipɨ́ memé naŋwɨ́ xɨxegɨ́nɨ mɨnɨŋɨ́rɨxa tɨ́nɨ rɨxa nɨpɨkirɨ sɨ́ó kɨkɨrómɨ́ nerɨ sɨ́ŋá exárɨnɨnɨ. Xegɨ́ xewaxo apɨxɨ́ meanɨ nánɨ aiwá imɨxɨ́ápɨ nánɨ bɨ́poyɨ.” urɨmépoyɨ.’ urowáráná awa áwaŋɨ́ e urɨméagɨ́a aiwɨ \v 5 urepeárɨmeŋɨ́yɨ́ aríkwɨ́kwɨ́ nɨwiro wigɨ́ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ numiro re egɨ́awixɨnɨ. Wo xegɨ́ aiwá omɨŋɨ́yo nánɨ uŋɨnigɨnɨ. Ámɨ wo xegɨ́ nɨgwɨ́ omɨŋɨ́ bɨ emɨnɨrɨ nánɨ uŋɨnigɨnɨ. \v 6 Wɨ́a omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwamɨ ɨ́á nɨxɨrɨro iwaŋɨ́ nɨmépero pɨkigɨ́awixɨnɨ. \v 7 Mɨxɨ́ ináyo rɨxa wikɨ́ wónɨ́agɨ xegɨ́ sɨmɨŋɨ́ wínarɨgɨ́áwamɨ urowáráná awa nuro ámá xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwamɨ pɨkíɨ́áyo enɨ nɨpɨkiro wigɨ́ aŋɨ́yɨ́ enɨ rɨ́á nɨyárɨmáná eŋáná \v 8 mɨxɨ́ ináyo xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á wamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ íwo apɨxɨ́ meanɨ nánɨ aiwá rɨxa rɨyamɨ́ inárɨnɨŋagɨ aiwɨ ámá aiwá apɨ nánɨ urepeárɨŋáyɨ́ mɨbɨpaxɨ́ wimónɨ́agɨ nánɨ ayɨ́ nɨpaxɨ́ mimónɨgoɨ. \v 9 Ayɨnánɨ soyɨ́né xwamɨdɨgɨ́yo nuro ámá óɨ́ e nɨmúrónɨrɨŋɨ́yo íwo apɨxɨ́ meanɨ nánɨ aiwá imɨxɨ́á rɨpɨ nɨpɨ́rɨ bɨpɨ́rɨ nánɨ áwaŋɨ́ urɨ́poyɨ.’ urɨ́agɨ \v 10 omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwa óɨ́ wíyɨ́ wíyo nuro ámá nɨmúrónɨrɨ́náyɨ́ naŋɨ́ aí tɨ́nɨ sɨpí aí tɨ́nɨ nɨwirɨmeámɨ nɨbɨro aŋɨ́ aiwá nɨpɨ́rɨ nánɨ imɨxárɨ́iwámɨ dérogɨ́awixɨnɨ. \v 11 Aŋɨ́ iwámɨ rɨxa nɨdéroŋagɨ́a mɨxɨ́ ináyo ámá oxɨ́ apɨxɨ́ aiwá nɨpɨ́rɨ nánɨ bɨ́áyɨ́ sɨŋwɨ́ wɨnɨmɨnɨrɨ nánɨ nɨpáwirɨ wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Ámá wo aiwá nánɨ nɨbɨrɨ́ná aikɨ́ sɨŋɨ́ yínɨrɨ iyɨ́á sɨŋɨ́ pánɨrɨ nemo nɨbɨrɨ mɨŋweapa eŋagɨ nɨwɨnɨrɨ \v 12 re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Ámáoxɨnɨ, joxɨ aiwá rɨpɨ nánɨ nɨbɨrɨ́ná pí nánɨ aikɨ́ sɨŋɨ́ yínɨrɨ iyɨ́á sɨŋɨ́ pánɨrɨ nemoxɨ mɨbɨpa éɨ́rɨnɨ?’ urɨ́agɨ o xwɨyɨ́á bɨ murarɨŋagɨ \v 13 mɨxɨ́ ináyo xegɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Soyɨ́né omɨ ɨ́á nɨxero gwɨ́ wéyo jiro sɨkwɨ́yo jiro nemáná sɨ́á yinɨŋɨ́ bɨ́arɨwámɨnɨ moaípoyɨ. Sɨ́á yinɨŋeyɨ́ rɨ́nɨŋɨ́ ayɨkwɨ́ mɨwinɨpa eŋagɨ nánɨ ámá ŋwɨ́ earo magí írónɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á e nurɨrɨ \v 14 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo ámá obaxɨ́yo nurepeárɨrɨ ‘Nionɨ tɨ́ámɨnɨ bɨ́poyɨ.’ nurɨrɨ aiwɨ neyírorɨ́ná ámá naŋɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ árɨ́nɨ́ meanɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Nɨgwɨ́ takisɨ́ nánɨ émáyo wiarɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 15 Parisiowa Jisaso e rarɨŋagɨ arɨ́á nɨwimowa nuro mekaxɨ́ nɨrɨro omɨ pasánɨŋɨ́ numero xwɨyɨ́ápai ŋwɨráranɨro nánɨ re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Omɨ yapɨ́ re uréwapɨyanɨ́wɨnɨ, ‘Takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ émáyɨ́ nearáparɨgɨ́ápɨ sɨnɨ mɨnɨ wianɨréwɨnɨ?’ uranɨ́wɨnɨ. O ‘Oweoɨ, sɨnɨ mɨnɨ mɨwipa époyɨ.’ ránáyɨ́, émáyɨ́ omɨ ɨ́á nɨxero gwɨ́ yipɨ́ráoɨ. E mɨrɨpa nerɨ ‘Oyɨ, seyɨ́né mɨnɨ nɨwirɨ́ná apánɨ yarɨŋoɨ.’ ránáyɨ́, ámá omɨ xɨ́darɨgɨ́á ámɨ arɨ́á bɨ mɨwí nero pɨ́nɨ wiárɨpɨ́ráoɨ.” nɨrɨnɨro \v 16 wiwanɨŋowayá wiepɨsarɨgɨ́á wamɨ tɨ́nɨ ámá mɨxɨ́ ináyɨ́ Xeroto nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgɨ́á wamɨ tɨ́nɨ Jisaso nɨŋwearɨ uréwapɨyarɨŋe nánɨ urowárɨ́agɨ́a awa nuro Jisasomɨ re urémeagɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, joxɨ nɨnearéwapɨyirɨ́ná nepánɨ nearéwapɨyarɨŋoxɨrɨnɨ. Ámá Ámɨnáowayá sɨŋwɨ́yo dánɨ aí xwɨyɨ́á ámɨ xegɨ́ bɨ mɨrɨ́ axɨ́pɨnɨ rarɨŋoxɨrɨnɨ. Sɨpí rɨrɨ naŋɨ́ rɨrɨ yarɨŋɨ́manɨ. Joxɨ xwɨyɨ́á Gorɨxoyánɨ nepánɨ xɨxenɨ nearéwapɨyarɨŋoxɨrɨnɨ.” Weyɨ́ e numearɨro yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, \v 17 “Joxɨ none neareɨ. Dɨxɨ́ dɨŋɨ́ arɨre simónarɨnɨ? Judayene émáyɨ́yá mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisaoyɨ rɨnɨŋomɨ takisɨ́ nánɨ nɨgwɨ́ mɨnɨ wiarɨŋwápɨ mɨnɨ nɨwirɨ́ná ‘Apánɨ yarɨŋwɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ? ‘Nɨpɨkwɨnɨ mɨyarɨŋwɨnɨ.’ rɨsimónarɨnɨ?” urɨ́agɨ́a aí \v 18 Jisaso awa sɨpí wikáranɨro yarɨŋagɨ́a dɨŋɨ́ adadɨ́ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Naŋɨ́ rɨrɨ sɨpí rɨrɨ yarɨgɨ́á royɨ́né, pí nánɨ iwamɨ́ó níwapɨyarɨŋoɨ? \v 19 Émáyɨ́yá nɨgwɨ́ nene takisɨ́ nánɨ wiarɨŋwá wo sɨŋwɨ́ wɨnɨmɨ sɨwá nípoyɨ.” urɨ́agɨ awa nɨgwɨ́ xɨ́o urɨ́ɨ́ wo nɨmearo sɨwá wíáná \v 20 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨgwɨ́ romɨ sɨ́mɨmaŋɨ́ imɨxɨnɨŋɨ́ tɨ́ tɨ́nɨ yoɨ́ eánɨŋɨ́ tɨ́ tɨ́nɨ goyárɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 21 awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ayɨ́ émáyɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Sisaoyárɨnɨ.” urɨ́agɨ́a o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Amɨpí Sisaoyá imónɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ayɨ́ Sisaomɨ mɨnɨ wíɨ́rɨxɨnɨ. Gorɨxoyá imónɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná xewanɨŋomɨ mɨnɨ wíɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨrɨ ámá Gorɨxo xewanɨŋónɨŋɨ́ imɨxɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ omɨ dɨŋɨ́ owɨkwɨ́rɨ́poyɨnɨrɨ e urɨ́agɨ \v 22 awa arɨ́á e nɨwiro dɨŋɨ́ ududɨ́ nero pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ ugɨ́awixɨnɨ. \s1 “Ámá ámɨ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 23 Sɨ́á axɨ́yimɨ Judayɨ́ Sajusiyɨ rɨnɨgɨ́á wí —Sajusiowa re rarɨgɨ́áwarɨnɨ, “Ámá pɨyɨ́yɨ́ ámɨ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́ámanɨ.” E rarɨgɨ́áwa nɨbɨro “None enɨ o neararɨŋɨ́pa ewayɨ́ xwɨyɨ́á bɨ nurɨrane majɨ́á owikɨxeáraneyɨ.” nɨyaiwiro Jisasomɨ yarɨŋɨ́ nɨwiróná \v 24 re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, Moseso eŋíná re nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́rɨnɨ, ‘Ámá wo niaíwɨ́ memeá péánáyɨ́ xogwáo náo apɨxɨ́ aní nɨmearɨ xexɨrɨ́meáoyá niaíwɨ́ wiemeaíwɨnɨgɨnɨ.’ nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ.” nurɨro \v 25 ewayɨ́ xwɨyɨ́á rɨpɨ urɨgɨ́awixɨnɨ, “Xɨráxogwá wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú imónɨgɨ́á none tɨ́nɨ ŋweaŋwáwa re egɨ́awixɨnɨ. Xɨráo xámɨŋo apɨxɨ́ nɨmearɨ niaíwɨ́ memeá péáná \v 26 xogwáo xɨ́o tɨ́ŋo xɨráoyá apɨxɨ́ aní nɨmearɨ aí o enɨ niaíwɨ́ memeá péáná wɨ́a enɨ ímɨ wo wo nɨmearo aí niaíwɨ́ memeá penowíánáyɨ́ \v 27 í enɨ yoparɨ́ rɨ́wɨ́yo peŋɨnigɨnɨ.” Ewayɨ́ xwɨyɨ́á apɨ nurɨmáná \v 28 Jisasomɨ yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Ámá nɨ́nɨ Gorɨxo mí ómómɨxɨmɨ́ enɨ́íná wiápɨ́nɨmeááná xɨráxogwá wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ waú imónɨgɨ́áwa apɨxí go goyá imónɨnɨ́árɨ́anɨ? Pí nánɨ? Ayɨ́ awa nowanɨ meagɨ́í eŋagɨ nánɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ́a aí \v 29 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né xwɨyɨ́á Gorɨxoyá nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ oyá eŋɨ́ eánɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ majɨ́á eŋagɨ́a nánɨ majɨmajɨ́á nero xeŋwɨ́nɨ rarɨŋoɨ. \v 30 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá pegɨ́áyɨ́ nɨwiápɨ́nɨmearóná aŋɨ́najɨ́ yapɨ nero apɨxɨ́ mearo wiro epɨ́rɨ́ámanɨ. \v 31-32 E nerɨ aí xwɨyɨ́á ámá pegɨ́áyɨ́ wiápɨ́nɨmeapɨ́rɨ́ápɨ nánɨ Gorɨxo re searɨŋɨ́pɨ ‘Nionɨ Ŋwɨ́á Ebɨrɨ́amoyáonɨ tɨ́nɨ Aisakoyáonɨ tɨ́nɨ Jekopoyáonɨ tɨ́nɨ awayáonɨrɨnɨ.’ E nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ soyɨ́né sɨnɨ ɨ́á mɨropa egɨ́áranɨ? Oweoɨ, ɨ́á nɨroro aiwɨ nɨjɨ́á mimónɨpa nero rarɨŋoɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Gorɨxo ámá pegɨ́áyɨ́ nánɨ Ŋwɨ́áomanɨ. Ámá sɨnɨ dɨŋɨ́ tɨ́ŋɨ́yɨ́ nánɨ Ŋwɨ́áorɨnɨ.” nurɨrɨ awa dɨŋɨ́ re oyaiwípoyɨnɨrɨ, “Negɨ́ arɨ́owa pegɨ́á eŋagɨ aiwɨ wigɨ́ dɨŋɨ́ sɨnɨ sɨŋɨ́ rimónɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ e urɨ́agɨ \v 33 ámá oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyɨ́ arɨ́á nɨwiro o xwɨyɨ́á uréwapɨyarɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ ududɨ́ nɨwiga ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 34 Jisaso Sajusiowa xwɨyɨ́á nɨmeámɨ bɨ́ápɨ gwɨ́ mɨŋɨ́nɨŋɨ́ wákwíagɨ nánɨ ámɨ bɨ murarɨŋagɨ́a Parisiowa sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro awanɨ axɨ́mɨnɨ awí neánárɨmáná \v 35 wigɨ́ wo —O ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ meweŋɨ́yɨ́ worɨnɨ. O Jisasomɨ yapɨ́ nɨwíwapɨyirane majɨ́á owikɨxeáraneyɨnɨrɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, \v 36 “Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ, negɨ́ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́yɨ́ nɨyonɨ gɨ́pɨ seáyɨ e imónɨnɨ?” urɨ́agɨ \v 37-38 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ re nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ, ‘Dɨxɨ́ Ámɨná Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨŋwɨrárɨrɨ́ná dɨŋɨ́ sɨxɨ́ uyirɨ xwioxɨ́yo dánɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rorɨ erɨ́ɨnɨ.’ Ŋwɨ́ ikaxɨ́ e nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ seáyɨ e imónɨnɨ. \v 39 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ ‘Jɨwanɨŋoxɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí sinarɨŋɨ́pa ámá joxɨ sɨŋwɨ́ wɨnarɨŋɨ́yɨ́ nánɨ enɨ dɨŋɨ́ sɨpí axɨ́pɨ e wirɨ́ɨnɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ enɨ seáyɨ e imónɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ imónɨnɨ. \v 40 Xwɨyɨ́á Moseso tɨ́nɨ wɨ́á rókiamoagɨ́áwa tɨ́nɨ nɨrɨro rɨ́wamɨŋɨ́ eagɨ́á nɨpɨnɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ mɨ́kɨ́ rɨpiaúmɨ ɨkwɨkwɨ́rɨ́ inɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Kiraisoyɨ rɨnɨŋo niaíwɨ́ goyáorɨnɨ?” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 41 Parisiowa sɨnɨ awí eaárɨnɨŋáná Jisaso yarɨŋɨ́ bɨ nɨwirɨ \v 42 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Kiraiso, ámá arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨgɨ́o nánɨ segɨ́ dɨŋɨ́ arɨrerɨnɨ? Niaíwɨ́ goyáorɨnɨ yaiwiarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Negɨ́ mɨxɨ́ ináyɨ́ Depitomɨ xiáworɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 43 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Kiraiso sa Depitomɨ xiáwo eŋánáyɨ́, o kwíyɨ́ Gorɨxoyá tɨ́nɨ rɨ́wamɨŋɨ́ nearɨ́ná o nánɨ arɨge ‘Gɨ́ Ámɨnáorɨnɨ.’ nɨrɨrɨ rɨ́wamɨŋɨ́ re eaŋɨ́rɨnɨ, \v 44 ‘Ámɨná Gorɨxo gɨ́ Ámɨnáomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ tɨ́nɨ mɨxɨ́ imónɨgɨ́áyo xopɨrárɨ́ rɨwiimɨ́aé nánɨ gɨ́ wé náúmɨ dánɨ ŋweaɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ.’ nɨrɨrɨ eaŋɨ́rɨnɨ? \v 45 Depito Kiraiso, arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨgɨ́o nánɨ ‘Gɨ́ Ámɨnáorɨnɨ.’ rɨŋɨ́yɨ́ arɨge nerɨ ámɨ xegɨ́ xiáwo imónɨnɨ?” nurɨrɨ awa re oyaiwípoyɨnɨrɨ “Kiraiso Depitomɨ xiáwo imónɨŋagɨ aiwɨ seáyɨ e múrónɨŋagɨ nánɨ Gorɨxomɨ xewaxorɨ́anɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ e uráná \v 46 ámá ayɨ́ nɨ́nɨ “Kiraiso, ámá arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́o sa Depitomɨ xiáworɨnɨ.” nɨyaiwiro nánɨ wíyɨ́yá nɨwiápɨ́nɨmearɨ murɨpaxɨ́ wimónɨ́agɨ ámɨ íná dánɨ yarɨŋɨ́ bɨ mɨwigɨ́awixɨnɨ. \c 23 \s1 “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa yarɨgɨ́ápa mepanɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso xwɨyɨ́á apɨ nurɨ́ɨsáná ámá oxɨ́ apɨxɨ́ e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo tɨ́nɨ oyá wiepɨsarɨŋowamɨ tɨ́nɨ nurɨrɨ \v 2 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Parisiowa tɨ́nɨ wiwanɨŋowa nánɨ re rɨnɨgɨ́árɨnɨ, ‘Ŋwɨ́ ikaxɨ́ Moseso nɨnearéwapɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́pɨ newanɨŋonenɨ ámáyo uréwapɨyipaxɨ́rɨnɨ.’ \v 3 E rɨnɨgɨ́á eŋagɨ nánɨ nɨ́nɨ awa searɨ́áyɨ́ nɨxɨ́dɨro erɨ́ɨnɨ. E nerɨ aí awa naŋɨ́ nɨrɨro aiwɨ wiwanɨŋowa píránɨŋɨ́ mɨxɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ wigɨ́ yarɨgɨ́ápa seyɨ́né enɨ mepanɨ. \v 4 Ámáyo ŋwɨ́ ikaxɨ́ nurɨróná saŋɨ́ xwé ayá wínɨŋɨ́ gwɨ́ nɨjiro saŋwɨ́yo ikwiárarɨgɨ́árɨnɨ. E nerɨ aí wiwanɨŋowa ‘Iwamɨ́ó wé reŋɨ́ ná wonɨ tɨ́nɨ omɨ́eyoámɨnɨ.’ wimónarɨŋɨ́manɨ. \v 5 Amɨpí awa yarɨgɨ́ápɨ ámá sɨŋwɨ́ oneanɨ́poyɨnɨrɨ yarɨgɨ́árɨnɨ. Awa ámá Gorɨxomɨ píránɨŋɨ́ xɨ́darɨgɨ́áyɨ́ dɨrɨ́ xwɨyɨ́á Gorɨxoyá nánɨ dɨ́kínarɨgɨ́árí mɨŋɨ́yo dɨ́kínɨro wigɨ́ iyɨ́á sírɨ́wɨ́yo dánɨ wayaxɨ́nɨŋɨ́ nɨyɨwára puŋɨ́yɨ́ yínɨro yarɨgɨ́ápa mé ámá sɨŋwɨ́ oneanɨ́poyɨnɨrɨ dɨrɨ́ xwé ɨ́á nɨwearo dɨ́kínɨro wayaxɨ́ enɨ sepiá yɨwárapɨŋɨ́ yínɨro nero emearɨgɨ́árɨnɨ. \v 6 Awa aiwá xwé imɨxarɨgɨ́e nánɨ nurónáranɨ, rotú aŋɨ́yo nánɨ nurónáranɨ, ámá sɨŋwɨ́ oneanɨ́poyɨnɨrɨ sɨŋánɨŋɨ́mɨnɨ nɨŋweamero yarɨgɨ́áwarɨnɨ. \v 7 Awí eánarɨgɨ́eranɨ, makerɨ́á imɨxarɨgɨ́eranɨ, ‘Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ.’ onɨrɨ́poyɨnɨrɨ emearɨgɨ́áwarɨnɨ. \v 8 Awa e nero aí segɨ́ searéwapɨyarɨŋo ná wonɨrɨnɨ. Seyɨ́né nɨyɨ́nénɨ nionɨ nɨnɨxɨ́dɨro nánɨ ámá axɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́né ‘Ráre, napíé rɨnɨgɨ́áyɨ́né imónɨŋagɨ nánɨ seyɨ́né awa yapɨ ‘Nearéwapɨyarɨŋoxɨnɨ.’ onɨrɨ́poyɨnɨrɨ e mepanɨ. \v 9 Segɨ́ ápo aŋɨ́namɨ ŋweaŋo ná wonɨ onɨ eŋagɨ nánɨ enɨ xwɨ́á tɨ́yo dáŋɨ́ womɨ ‘Ápoxɨnɨ́ murɨpanɨ. \v 10 Nɨseaméra unɨ́o ná wonɨ Kiraiso, ámá arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨgɨ́o eŋagɨ nánɨ enɨ seyɨ́néyá wo nánɨ ‘Nɨneaméra warɨŋorɨnɨ.’ mɨrɨnɨpa époyɨ. \v 11 Seyɨ́né gɨyɨ́né seáyɨ e seaimónɨŋoyɨ́ segɨ́ inókínɨŋɨ́ nimónɨrɨ omɨŋɨ́ seaiíwɨnɨgɨnɨ. \v 12 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́né sewanɨŋɨ́yɨ́né seáyɨ e menɨ́áyɨ́né, Gorɨxo xwɨ́ámɨ seaimɨxɨnɨ́árɨnɨ. Gɨyɨ́ gɨyɨ́né ‘Sɨpíenerɨnɨ.’ nɨyaiwinɨro ínɨmɨ imónɨ́áyɨ́né, Gorɨxo seáyɨ e seamenɨ́árɨnɨ. \s1 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa naŋɨ́ ero sɨpí ero yarɨgɨ́á nánɨ xwɨyɨ́á umeárɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 13 “E nerɨ aí ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́oyɨ́né tɨ́nɨ Parisioyɨ́né tɨ́nɨ, naŋɨ́ ero sɨpí ero yarɨgɨ́oyɨ́né aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Soyɨ́né ámá Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨwɨkwɨ́roro oyá xwioxɨ́yo nɨpáwiro ŋweaanɨrɨ éɨ́áyo nuréwapɨyirɨ́ná pɨ́rɨpɨ́rɨ́nɨŋɨ́ wiarɨŋagɨ́a nánɨ Gorɨxo xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ seaikárɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí oseainɨ. Sewanɨŋoyɨ́né Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ mɨwɨkwɨ́ropa ero mɨpáwipa ero nero aí ámá enɨ xe opáwípoyɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnarɨgɨ́ámanɨ. \v 14 [Ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́oyɨ́né tɨ́nɨ Parisioyɨ́né tɨ́nɨ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Naŋɨ́ ero sɨpí ero yarɨgɨ́oyɨ́né, sɨ́wí yáɨ́ rɨ́kínɨŋɨ́yɨ́ yapɨ ámáyá aiwá pɨrɨ́ nɨ́nɨ ɨ́wɨ́ manarɨŋɨ́pa soyɨ́né apɨxɨ́ anɨ́ apiaŋɨ́pia nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí mɨseaí wigɨ́ amɨpí ɨ́wɨ́ nurápɨro anɨpápia wárarɨgɨ́árɨnɨ. Soyɨ́né Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨróná ámá arɨ́á nɨneairo weyɨ́ oneamépoyɨnɨrɨ ámá sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ sepiá nɨra warɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. Ayɨnánɨ soyɨ́né xwɨyɨ́á ámá wí meárɨnɨpɨ́rɨ́ápa axɨ́pɨ meárɨnɨpɨ́rɨ́ámanɨ. Soyɨ́né rɨ́á tɨ́ŋɨ́ meárɨnɨpɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí oseainɨ.] \v 15 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ mewegɨ́oyɨ́né tɨ́nɨ Parisioyɨ́né tɨ́nɨ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Naŋɨ́ ero sɨpí ero yarɨgɨ́oyɨ́né, ‘Ámá ná jɨ́amɨ ŋweagɨ́áyɨ́ negɨ́nɨŋɨ́ imónɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.’ nɨyaiwiro rawɨrawáyo xero xwɨ́áyo aŋɨ́ uro neróná segɨ́ yarɨgɨ́ápɨ ayo uréwapɨyarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. Ayɨ́ soyɨ́nénɨŋɨ́ nimónɨrɨ́náyɨ́ soyɨ́né rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo ikeaárɨnɨpaxɨ́ aiwɨ soyɨ́né ayo wíwapɨyarɨŋagɨ nánɨ ayɨ́ soyɨ́né nɨseamúroro aŋɨpaxɨ́ rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo ikeaárɨnɨpaxɨ́ imónɨŋoɨ. Ayɨnánɨ Gorɨxo xeanɨŋɨ́ seaikárɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí oseainɨ. \v 16 Soyɨ́né sɨŋwɨ́nɨŋɨ́ supárɨgɨ́oyɨ́né aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Sɨŋwɨ́nɨŋɨ́ supárɨgɨ́oyɨ́né aiwɨ ámá wíyo óɨ́ sɨwánɨŋɨ́ wiarɨgɨ́oyɨ́né, ámá wo ‘E emɨ́ɨnɨ. Aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ rɨdɨyowá yarɨŋwá riwámɨ dánɨ rɨrarɨŋɨnɨ.’ rarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná re rarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ, ‘Ananɨrɨnɨ. Xɨ́o rɨ́ɨ́pa mepa nerɨ́náyɨ́, xwɨyɨ́á meárɨnɨpaxɨ́ wí mɨrarɨnɨnɨ.’ rarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. E nerɨ aí ámá wo ‘E emɨ́ɨnɨ. Sɨ́ŋá gorɨ́ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨŋwáiwámɨ ínɨmɨ weŋɨ́pimɨ dánɨ rɨrarɨŋɨnɨ.’ rarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná re rarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ, ‘Xɨ́o rɨ́ɨ́pa mepa nerɨ́náyɨ́, xwɨyɨ́á meárɨnɨpaxɨ́ rarɨnɨ.’ rarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. \v 17 Majɨmajɨ́á ikárɨnɨro sɨŋwɨ́nɨŋɨ́ supárɨro egɨ́oyɨ́né, gɨ́mɨnɨ gɨpɨ seáyɨ e imónɨnɨ? Sɨ́ŋá gorɨ́ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ weŋɨ́pɨ seáyɨ e rimónɨnɨ? Aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá seáyɨ e rimónɨnɨ? Aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́á ŋwɨ́á iwámɨ gorɨ́ sɨ́ŋápɨ sa e weŋagɨ nánɨ enɨ ŋwɨ́á imónɨŋagɨ nánɨ aŋɨ́ iwá seáyɨ e imónɨnɨ. Ayɨnánɨ ámá wo rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ ráná pí nánɨ ‘Xwɨyɨ́á meárɨnɨpaxɨ́ bɨ mɨrarɨnɨnɨ.’ rarɨgɨ́árɨnɨ? \v 18 Soyɨ́né rɨpɨ enɨ rarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ aiwá peaxɨ́ tanɨro nánɨ íráɨ́ noa peyinɨŋe dánɨ rarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Ayɨ́ ananɨrɨnɨ. Xwɨyɨ́á meárɨnɨpaxɨ́ bɨ mɨrarɨnɨnɨ.’ rɨro ámá aiwá peaxɨ́ seáyɨ e ikwiárɨnɨŋɨ́pimɨ dánɨ rarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná ‘Ayɨ́ apimɨ dánɨ rɨ́ɨ́pɨ xɨxenɨ mepa nerɨ́náyɨ́, xwɨyɨ́á meárɨnɨpaxɨ́ rarɨnɨ.’ rɨro yarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. \v 19 Sɨŋwɨ́nɨŋɨ́ supárɨgɨ́oyɨ́né arɨge nerɨ yapɨ́ e uréwapɨyarɨgɨ́árɨnɨ? Gɨ́mɨnɨ gɨ́pɨ seáyɨ e imónɨnɨ? Aiwá peaxɨ́ ikwɨkwiárɨmɨ́ yarɨgɨ́ápɨ seáyɨ e rimónɨnɨ? Íráɨ́ noa peyinɨŋɨ́pɨ seáyɨ e rimónɨnɨ? Íráɨ́ onɨŋɨ́pɨ aiwá ŋwɨ́á imɨxarɨŋagɨ nánɨ íráɨ́pɨ seáyɨ e imónɨnɨ. \v 20 Ayɨnánɨ ámá íráɨ́ onɨŋɨ́pimɨ dánɨ nɨrɨróná aiwá seáyɨ e ikwiárɨnɨŋɨ́pimɨ dánɨ enɨ rarɨŋoɨ. \v 21 Ámá rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ nɨrɨróná Gorɨxo aŋiwámɨ ínɨmɨ ŋweaŋomɨ dánɨ enɨ rarɨŋoɨ. \v 22 Ámá ‘Aŋɨ́namɨ dánɨ rɨrarɨŋɨnɨ.’ nɨrɨróná Gorɨxo íkwiaŋwɨ́ éɨ́ ŋweaŋe dánɨ rɨro xewanɨŋo éɨ́ ŋweaŋomɨ dánɨ rɨro enɨ yarɨŋoɨ. Ayɨnánɨ xwɨyɨ́á soyɨ́né ‘E dánɨ nɨrɨrɨ́ná ananɨrɨnɨ.’ rarɨgɨ́áyɨ́ nɨpɨkwɨnɨ nɨpɨkwɨnɨ mɨrarɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ. \p \v 23 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ mewegɨ́oyɨ́né tɨ́nɨ Parisioyɨ́né tɨ́nɨ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Sɨpí ero naŋɨ́ ero yarɨgɨ́oyɨ́né dɨŋɨ́ sɨpí oseainɨ. Soyɨ́né aiwá nɨmiróná anɨŋɨ́ minɨ́ yíyɨ́ tɨ́nɨ aɨ́ tɨ́nɨ siyó amɨpí píránɨŋɨ́ ɨ́á nɨroro rɨxa wé wúkaú imónɨŋáná wo Gorɨxomɨ mɨnɨ nɨwiro aí ŋwɨ́ ikaxɨ́ xwé rɨnɨŋɨ́ tɨ́yo ‘Dɨxɨ́ ámá imónɨŋɨ́yo xɨxenɨ wiiarɨŋɨ́pa ámá xeŋwɨ́yo enɨ axɨ́pɨ wiirɨ́ɨnɨ. Ámá xeŋwɨ́yo enɨ ayá urɨmɨxɨrɨ́ɨnɨ. Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́rorɨ́ɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́ ayo soyɨ́né ogámɨ́ nero onɨmiápianɨ xɨ́darɨgɨ́árɨnɨ. Segɨ́ anɨŋɨ́ minɨ́ yarɨgɨ́á jɨ́apɨ pɨ́nɨ mɨwiárɨpa ero ámáyo naŋɨ́ mimɨxɨpa yarɨgɨ́ápɨ enɨ ero nero sɨŋwɨrɨyɨ́, naŋɨ́ imónɨmɨnɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ. \v 24 Soyɨ́né sɨŋwɨ́nɨŋɨ́ supárɨgɨ́oyɨ́né aiwɨ ámá wíyo óɨ́ sɨwánɨŋɨ́ wiarɨgɨ́oyɨ́né, inaiwá nɨnɨro sidɨrɨ́á onɨmiápia weŋagɨ nɨwɨnɨróná ananɨ emɨ nɨmamoro aí kamerɨ́ xwérɨxa weŋáná sɨŋwɨ́ mɨwɨnɨ́ o tɨ́nɨ gwɨ́nárearɨgɨ́oyɨ́nérɨnɨ.” nurɨrɨ awa re oyaiwípoyɨnɨrɨ “None ŋwɨ́ ikaxɨ́ xwé eánɨŋɨ́yo ogámɨ́ neranéná ayɨ́ kamerɨ́nɨŋɨ́ gwɨ́nárearɨŋwárɨ́anɨ? Ŋwɨ́ ikaxɨ́ onɨmiápia eánɨŋɨ́yo píránɨŋɨ́ nɨxɨ́dɨranéná ayɨ́ sidɨrɨ́á emɨ́nɨŋɨ́ mamoarɨŋwárɨ́anɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 25 Ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ŋwɨ́ ikaxɨ́ mewegɨ́oyɨ́né tɨ́nɨ Parisioyɨ́né tɨ́nɨ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Naŋɨ́ ero sɨpí ero yarɨgɨ́oyɨ́né, Gorɨxo xeanɨŋɨ́ seaikárɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí oseainɨ. Soyɨ́né kapɨxɨ́yo tɨ́nɨ xwárɨ́á sɨxɨ́yo tɨ́nɨ bɨ́arɨwámɨ dánɨ wayɨ́ nɨroro aí xwioxɨ́yómɨnɨ segɨ́ ɨ́wɨ́ meaarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ uyɨ́niɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́nɨ magwɨ́ enɨ. \v 26 Parisi sɨŋwɨ́nɨŋɨ́ supárɨgɨ́oyɨ́né, kapɨxɨ́wámɨ tɨ́nɨ xwárɨ́á sɨxɨ́wámɨ tɨ́nɨ xámɨ xwioxɨ́yómɨnɨ wayɨ́ róáná bɨ́arɨwámɨnɨ enɨ naŋɨ́ imónɨnɨŋoɨ. \v 27 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ mewegɨ́oyɨ́né tɨ́nɨ Parisioyɨ́né tɨ́nɨ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Naŋɨ́ ero sɨpí ero yarɨgɨ́oyɨ́né, Gorɨxo xeanɨŋɨ́ seaikárɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí oseainɨ. Soyɨ́né ámá xwárɨpáyo seáyɨ e mɨ́á imɨxáná sɨmajiyɨ́ naŋɨ́ rarɨŋɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. Ínɨmɨnɨyɨ́ ámá eŋɨ́ nórówapɨrɨ pɨyaŋɨ́ eaarɨŋɨ́pánɨŋɨ́ eŋánáɨ. \v 28 Ámá wí soyɨ́né sɨŋwɨ́ nɨseanɨróná ‘Wé rónɨgɨ́áwarɨnɨ.’ seaiaiwiarɨŋagɨ́a wí segɨ́ xwioxɨ́yómɨnɨ naŋɨ́ ero sɨpí ero yarɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ rɨkɨkɨrɨ́ó yarɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ magwɨ́ eŋagɨ sɨŋwɨ́ mɨseanarɨgɨ́árɨnɨ. \v 29 Ŋwɨ́ ikaxɨ́ mewegɨ́oyɨ́né tɨ́nɨ Parisioyɨ́né tɨ́nɨ aweyɨ! Sɨ́á wɨyi soyɨ́né majɨ́á seaórɨnɨ́árɨnɨ. Naŋɨ́ ero sɨpí ero yarɨgɨ́oyɨ́né, Gorɨxo xeanɨŋɨ́ seaikárɨnɨ́á eŋagɨ nánɨ dɨŋɨ́ sɨpí oseainɨ. Soyɨ́né Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́áyɨ́yá xwárɨ́páyo maŋɨ́ e warɨpánɨŋɨ́ sɨ́ŋáyo xegɨ́ yoɨ́ nearo urárárɨro ámá wé rónɨgɨ́á eŋíná pegɨ́áwa xwɨ́á weyárɨnɨŋe enɨ mɨ́á imɨxɨro neróná \v 30 re rarɨgɨ́árɨnɨ, ‘None eŋíná arɨ́owa ŋweaagíná nɨŋwearane sɨŋwɨrɨyɨ́, awa wɨ́á rókiamoagɨ́áwamɨ pɨkiarɨ́ná none enɨ nawínɨ wí pɨkianɨrɨ eŋwámanɨ.’ rarɨgɨ́árɨnɨ. \v 31 Sewanɨŋoyɨ́né e nɨrɨróná xwɨyɨ́á nɨmeárɨnɨro rénɨŋɨ́ rɨnarɨŋoɨ, ‘Negɨ́ arɨ́owa wɨ́á rókiamoagɨ́áwamɨ pɨkiagɨ́owamɨ xiáwonerɨnɨ.’ áwaŋɨ́ énɨŋɨ́ rɨnarɨŋoɨ. \v 32 Soyɨ́né segɨ́ arɨ́owa wɨ́á rókiamoagɨ́áwamɨ nɨpɨkiro yagɨ́ápɨ nɨmúroro xwɨyɨ́á wínɨ meárɨnɨpɨ́rɨ nánɨ ananɨ éɨ́rɨxɨnɨ. \v 33 Sidɨroyɨ́ne, weaxɨ́á miáoyɨ́né Gorɨxo xwɨyɨ́á nɨseamearɨrɨ rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́yo seaikeaáráná arɨge nerɨ urakínɨpɨ́rɨ́árɨnɨ? Oweoɨ, wí nurakínɨpɨ́rɨ́ámanɨ. \v 34 Píránɨŋɨ́ arɨ́á époyɨ. Nionɨ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́áwamɨ tɨ́nɨ ámá nɨjɨ́áwamɨ tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwamɨ tɨ́nɨ soyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nánɨ urowárɨmɨ́á eŋagɨ aiwɨ soyɨ́né awa wamɨ pɨkiro wamɨ íkɨ́áyo yekwɨroárɨro wamɨ segɨ́ rotú aŋɨ́yo dánɨ sɨkwɨ́á ragɨ́ pɨ́rɨ́ uyɨkiro wa nuro aŋɨ́ bɨ bimɨ ŋweáɨ́e mɨxɨ́ nɨxɨ́da uro epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 35 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ awamɨ soyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nánɨ urowárɨmɨ́árɨnɨ. Soyɨ́né xwɨ́á tɨ́yo xwɨyɨ́á ámá wé rónɨgɨ́á nɨyonɨ go go pɨkigɨ́á nánɨ rɨ́á meárɨnɨpɨ́rɨ awamɨ soyɨ́né tɨ́ámɨnɨ urowárɨmɨ́árɨnɨ. Iwamɨ́ó wé rónɨŋɨ́ Aiborɨ́omɨ pɨkiŋe dánɨ yoparɨ́ wɨ́á rókiamoagɨ́ Sekaraiaomɨ —O íráɨ́ rɨdɨyowá yanɨro ikwɨkwiárɨmɨ́ yarɨgɨ́e mɨdánɨ eŋáná Gorɨxoyá aŋɨ́ awawá ‘Ŋwɨ́áxɨnɨ.’ rɨnɨŋe mɨdánɨ eŋáná áwɨnɨmɨ e pɨkigɨ́orɨnɨ. Omɨ pɨkigɨ́e nánɨ xwɨyɨ́á meárɨnɨpɨ́rɨ ámá ayo segɨ́ tɨ́ámɨnɨ urowárɨmɨ́árɨnɨ. \v 36 Nepa seararɨŋɨnɨ, ‘Oxɨ́ apɨxɨ́ agwɨ ríná ŋweagɨ́áyɨ́né amɨpí nionɨ seararɨŋá rɨpɨ nɨseaímeanɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \s1 Jerusaremɨ ŋweáyɨ́ nánɨ rɨŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 37 Jerusaremɨ ŋweáyɨ́né wɨ́á rókiamoarɨgɨ́áwamɨ pɨkiro ámá Gorɨxo seyɨ́né tɨ́ŋɨ́ e nánɨ urowárénapɨŋowamɨ sɨ́ŋá nearo pɨkiro yarɨgɨ́áyɨ́né, nionɨ karɨ́karɨ́ xɨnáí miá ɨwɨ́yo ínɨmɨ mɨmeámɨ́ yarɨŋɨ́pa nionɨ enɨ axɨ́pɨ seaimɨnɨrɨ yarɨ́ná seyɨ́né mɨseaimónarɨnɨ. \v 38 Arɨ́á époyɨ. Gorɨxo yeáyɨ́ nɨseayimɨxemearɨ́ná aŋɨ́ seyɨ́né ŋweaanɨrɨ egɨ́e rɨxa anɨpá imónɨgoɨ. \v 39 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. ‘Seyɨ́né nionɨ sɨŋwɨ́ mɨnanɨ́ néɨ́asáná re rɨpɨ́rɨ́íná nánɨnɨ nanɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, “Ámɨnáo urowárénapáná weapɨnɨ́omɨ yayɨ́ seáyɨ e oumeaneyɨ.” rɨpɨ́rɨ́íná nánɨnɨ sɨŋwɨ́ nanɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 24 \s1 “Aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá ɨkwierómioanɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ dánɨ nɨpeyearɨ warɨ́ná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowa aŋɨ́ Gorɨxo nánɨ e mɨrɨnɨŋɨ́yɨ́ awiaxɨ́ eŋagɨ “Jisaso píránɨŋɨ́ sɨŋwɨ́ owɨnɨnɨ.” nɨyaiwiro árɨxá wianɨro báná \v 2 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né sɨ́ŋá aŋɨ́ tɨyɨ́ nɨ́nɨ sɨŋwɨ́ rɨwɨnarɨŋoɨ? Nepa seararɨŋɨnɨ. Rɨ́wɨ́yo sɨ́ŋá kɨkírónɨŋɨ́ rɨpɨyɨ́ wo wɨ́omɨ seáyɨ e ikwiárɨnɨnɨ́ámanɨ. Sɨ́ŋá ikwɨkweyárɨnɨŋɨ́ rɨpɨ nɨ́nɨ ɨkwierómioanɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Xeanɨŋɨ́ iwamɨ́ó wímeanɨ́ápɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 3 E nurɨmɨ nurɨ dɨ́wɨ́ mɨŋɨ́ Oripiyo nɨyirɨ e éɨ́ ŋweaŋáná wiepɨsarɨŋowa Jisaso xegɨ́pɨ ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨro aŋwɨ e nɨbɨro yumɨ́í yarɨŋɨ́ re wigɨ́awixɨnɨ, “Joxɨ áwaŋɨ́ neareɨ. Sɨ́ŋápɨ gíná ɨkwierómioanɨ́árɨnɨ? Sɨŋwɨ́ ayo nɨwɨnɨrane ‘O rɨxa nɨweapɨnɨ aŋwɨ ayorɨ́anɨ?’ yaiwirane ‘Sɨ́á yoparɨ́yi rɨxa rɨyirɨ́anɨ?’ yaiwirane yanɨ́wá nánɨ pí ekɨyiŋɨ́yo wɨnanɨ́wárɨnɨ? Joxɨ neareɨ.” urɨ́agɨ́a \v 4 o áwaŋɨ́ nurɨrɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wí yapɨ́ searéwapɨyipɨ́rɨxɨnɨrɨ dɨŋɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 5 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá obaxɨ́ wo wo nɨbayiro yoɨ́ nionɨyá nɨrɨnɨro yapɨ́ re searéwapɨyanɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Ámá yeáyɨ́ seayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨgɨ́o imónɨŋáonɨrɨnɨ.’ searéwapɨyanɨro éáná ámá oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́ ‘Nepaxɨnɨ.’ nɨyaiwiro xeŋwɨ́yo xɨ́dɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 6 Soyɨ́né ‘Aŋɨ́ nowamɨnɨ mɨxɨ́ íkwɨ́naroarɨnɨ.’ rɨnánáyɨ́ xwɨyɨ́á imɨŋɨ́ ‘Aŋɨ́ wímɨ mɨxɨ́ inarɨŋoɨ.’ rɨnɨméánáyɨ́ wáyɨ́ mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Mɨxɨ́ ayɨ́ xámɨ niga nurɨ aiwɨ sɨ́á yoparɨ́ Jisasonɨ weapɨmɨ́áyi sɨnɨrɨnɨ. \v 7 Ámá gwɨ́ wɨrí nɨwiápɨ́nɨmearo wínɨyɨ́ tɨ́nɨ mɨxɨ́ inɨro ero mɨxɨ́ ináyɨ́ wí nɨwiápɨ́nɨmearo wínɨyɨ́ tɨ́nɨ mɨxɨ́ inɨro ero aŋɨ́ wíyɨ́ wíyo pobonɨ́ erɨ aŋɨ́ wamɨ agwɨ́ nánɨ ikeamónɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 8 Apɨ nɨpɨnɨ e imónarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná re yaiwíɨ́rɨxɨnɨ, ‘Rɨ́wéná xwé enɨ́a nánɨ iwamɨ́ó ríyɨ́ rɨyarɨnɨ? Oyɨnɨ.’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. Apɨxɨ́ niaíwɨ́ xɨrɨmɨnɨrɨ nerɨ́ná dɨŋɨ́ re yaiwiarɨgɨ́ápa, ‘Rɨ́wéná rɨ́nɨŋɨ́ xwé nimɨnɨrɨ nánɨ iwamɨ́ó rɨniarɨnɨ? Oyɨnɨ.’ yaiwiarɨgɨ́ápa soyɨ́né enɨ nionɨ rarɨŋápɨ imónarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná re yaiwíɨ́rɨxɨnɨ, ‘Rɨ́wéná xeanɨŋɨ́ xwé neaímeanɨ́árɨ́anɨ?’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 9 Íná soyɨ́né ámá wí ɨ́á nɨseaxero xeanɨŋɨ́ seaikárɨro seapɨkiro epɨ́rɨ́a nánɨ ámá wíyo mɨnɨ wipɨ́rɨ́árɨnɨ. Ámá gwɨ́ rɨxɨ́ wɨrɨ́ wɨrímɨ dáŋɨ́ nɨ́nɨ soyɨ́né nionɨ nɨxɨ́darɨŋagɨ́a nánɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ seaipɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 10 E seaiarɨ́ná ámá obaxɨ́ nionɨ nɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ rɨ́wɨ́ nɨnɨmoro wigɨ́ wínɨyɨ́ Jisasonɨ nɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ nánɨ ámáyo mɨyɨ́ urɨro ayɨ́ tɨ́nɨ sɨ́mɨ́ tɨ́nɨ inɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 11 Ámá wí nɨwiápɨ́nɨmearo mimónɨ́ wɨ́á rókiamoarɨgɨ́áwa nimónɨro ámá oxɨ́ apɨxɨ́ obaxɨ́yo yapɨ́ wíwapɨyipɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 12 Ámá rɨkɨkɨrɨ́ó niga upɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ ámá obaxɨ́ wíyo wá nɨwianɨrɨ arɨrá wiarɨgɨ́ápɨ pɨ́nɨ wiárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 13 E nerɨ aí gɨyɨ́ gɨyɨ́ eŋɨ́ neánɨro nionɨ dɨŋɨ́ nɨnɨkwɨ́roro nɨxɨ́darɨgɨ́áyo sɨ́á yoparɨ́yimɨ nionɨ ananɨ yeáyɨ́ uyimɨxemeámɨ́árɨnɨ. \v 14 Xwɨyɨ́á yayɨ́ seainarɨŋɨ́ ‘Gorɨxo xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ seameŋweanɨ́a nánɨ segɨ́ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́ápɨ rɨ́wɨ́mɨnɨ nɨmamoro nɨsanɨro ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́pɨ ámá nionɨ nɨxɨ́darɨgɨ́áyɨ́ nuro ámá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí nɨyonɨ xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ amɨ gɨmɨ ŋweagɨ́áyo wáɨ́ nurɨmemáná eŋáná sɨ́á yoparɨ́yi imónɨnɨ́árɨnɨ. \s1 Xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ wímeanɨ́ápɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 15 “Soyɨ́né wɨ́á rókiamoagɨ́ Daniero nɨrɨrɨ eaŋɨ́pɨ ámá sɨpí seaikárɨŋo aŋɨ́ awawá Gorɨxoyá ŋwɨ́á ikwɨ́rónɨŋɨ́wámɨ xórórɨ́ nerɨ xwɨrɨ́á ikɨxéagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná —Ámá gɨyɨ́né xwɨyɨ́á rɨpɨ ɨ́á róɨ́áyɨ́né, dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ morɨ́ɨnɨ. \v 16 E nɨwɨnɨrɨ́ná Judia pɨropenɨsɨ́yo ŋweagɨ́áyɨ́ dɨ́wɨ́yo nánɨ éɨ́ yíɨ́rɨxɨnɨ. \v 17 Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ aŋɨ́ waíwɨ́yo nɨpeyiro seáyɨ́mɨnɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́wámɨ nɨŋwearóná ‘Sɨpí neaikárɨŋo rɨxa ŋwɨ́á imónɨŋe xwɨrɨ́á ikɨxearɨnɨ.’ rɨnarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ́ná sɨnɨ mepa éɨ́rɨxɨnɨ. Nɨwiápɨ́nɨmeámáná amɨpí ínɨmɨ ikwɨ́rónɨŋɨ́wámɨ weŋɨ́pɨ mieanɨro nánɨ nɨwepɨ́nɨro mɨpáwipa sa nɨwepɨ́nɨro dɨ́wɨ́yo nánɨ aŋɨ́nɨ éɨ́ yíɨ́rɨxɨnɨ. \v 18 Ámá aiwá omɨŋɨ́yo yarɨgɨ́áyɨ́ enɨ arɨ́á e nɨwirɨ́ná ámɨ iyɨ́á meaanɨro nánɨ aŋɨ́ e nánɨ mupa sa dɨ́wɨ́yo nánɨ éɨ́ yíɨ́rɨxɨnɨ. \v 19 Íná apɨxɨ́ niaíwɨ́ agwɨ́ egɨ́íwa tɨ́nɨ sɨnɨ niaíwɨ́ amɨŋɨ́ narɨgɨ́íwa tɨ́nɨ aŋɨ́nɨ éɨ́ upaxɨ́ mimónɨŋagɨ nánɨ aweyɨ! Arɨge nero dɨ́wɨ́yo nánɨ aŋɨ́nɨ éɨ́ yipɨ́rɨ́árɨ́anɨ? Oweoɨ. \v 20 Aŋɨ́nɨ éɨ́ mupaxɨ́ neaimónɨnɨgɨnɨrɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ re urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ, ‘Íná imɨŋɨ́ mɨrɨpa éwɨnɨgɨnɨ. Sabarɨ́á enɨ mimónɨpa éwɨnɨgɨnɨ.’ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 21 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Gorɨxo xwɨ́á imɨxɨrɨ aŋɨ́na imɨxɨrɨ eŋe dánɨ ámá xeanɨŋɨ́ nimóga bagɨ́a aiwɨ sɨpí seaikárɨŋo ŋwɨ́á imónɨŋe xwɨrɨ́á ikɨxéáná xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ seaímeanɨ́árɨnɨ. Xeanɨŋɨ́ íná imónɨnɨ́á rɨpɨ tɨ́nɨ ámɨ wí xɨxenɨ imónɨnɨ́á menɨnɨ. \v 22 Gorɨxo xeanɨŋɨ́ imónɨnɨ́á apɨ nánɨ ‘Aŋɨ́nɨ pɨ́nɨ owiárɨnɨ.’ mɨyaiwiárɨpa nerɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, ámá wíyo yeáyɨ́ uyimɨxemeapaxɨ́manɨ. Ámá xɨ́o eyíroárɨŋɨ́ eŋagɨ nánɨ xeanɨŋɨ́ apɨ nánɨ ‘Aŋɨ́nɨ anɨpá oimónɨnɨ.’ rɨnɨ́árɨnɨ. \v 23 Íná ámá wí ‘Sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ. Yeáyɨ́ neayimɨxemeanɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáo riworɨnɨ.’ re searánáranɨ, wí ‘Jɨ́iworɨnɨ.’ searánáranɨ, arɨ́á mɨwipa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 24 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá wa nɨwiápɨ́nɨmearo ‘Oxɨ́ apɨxɨ́ Gorɨxo eyíroárɨŋɨ́yo yapɨ́ wíwapɨyipaxɨ́ rɨ́a imónɨnɨ?’ nɨyaiwiro yapɨ́ wíwapɨyanɨro nánɨ wí ‘Kiraiso, arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨgɨ́o, ayɨ́ nionɨrɨnɨ.’ rɨro wí ‘Wɨ́á rókiamoarɨŋáonɨrɨnɨ.’ rɨro nero emɨmɨ́ xwé ámá sɨŋwɨ́ mɨwɨnarɨgɨ́ápɨ ero ayá rɨwamónɨpaxɨ́ bɨ ero epɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 25 Píránɨŋɨ́ arɨ́á mónɨ́poyɨ. Amɨpí rɨ́wéná imónɨnɨ́ápɨ nánɨ rɨxa áwaŋɨ́ seararɨŋagɨ yapɨ́ seaíwapɨyipɨ́rɨxɨnɨrɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmoro éɨ́rɨxɨnɨ. \v 26 Nionɨ rɨxa píránɨŋɨ́ áwaŋɨ́ searɨ́á eŋagɨ nánɨ ámá wí ‘Arɨ́á époyɨ. O ámá nánɨ dɨŋɨ́ meaŋe jɨ́amɨ ŋweanɨ.’ searáná soyɨ́né arɨ́á nɨwiro mupa éɨ́rɨxɨnɨ. Wí ‘Arɨ́á époyɨ. O aŋɨ́yo ná ínɨmɨ yumɨ́í ŋweanɨ.’ searáná arɨ́á mɨwipa éɨ́rɨxɨnɨ. \v 27 Ámá imónɨŋáonɨ nɨweapɨrɨ́ná ápiaŋwɨ́ nerɨ́ná aŋɨ́ ɨkwɨ́rónɨŋɨ́ nɨmɨnɨ wɨ́á ókiarɨŋɨ́pa nionɨ enɨ wɨ́á nókía weapɨmɨ́á eŋagɨ nánɨ ámá wí ‘O yumɨ́í e ŋweanɨ.’ searánáyɨ́, arɨ́á mɨwipa éɨ́rɨxɨnɨ.” nurɨrɨ \v 28 awa re oyaiwípoyɨnɨrɨ, “Nionɨ weapɨmɨ́aé nánɨ ámá áwaŋɨ́ wí rɨpaxɨ́ menɨnɨ. Ámá nɨ́nɨ sɨŋwɨ́ nanɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” oyaiwípoyɨnɨrɨ ewayɨ́ ikaxɨ́ rɨpɨ urɨŋɨnigɨnɨ, “Naŋwɨ́ pɨyɨ́ weŋe apurɨ́ obaxɨ́ pénarɨŋɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ámá imónɨŋo weapɨnɨ́ápɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 29 Ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “E nerɨ aí xeanɨŋɨ́ apɨ nɨ́nɨ rɨxa nɨseaímeámáná eŋáná apaxɨ́ mé sogwɨ́ sɨ́á yinɨrɨ emá wɨ́á mónɨpa erɨ siŋɨ́ aŋɨ́namɨ dánɨ exweánowirɨ erɨ amɨpí eŋɨ́ eánɨŋɨ́ aŋɨ́namɨ eŋɨ́yɨ́ úpɨyinɨrɨ erɨ rɨxa nemáná eŋáná \v 30 nionɨ ekɨyiŋɨ́nɨŋɨ́ niga nɨweapɨrɨ ámá nɨyonɨ sɨŋánɨ wimónáná ámá gwɨ́ arɨ́ arí nɨ́nɨ ámá imónɨŋáonɨ nikɨ́nɨmɨ gɨ́ eŋɨ́ eánɨŋɨ́ tɨ́nɨ aŋɨ́ pɨrɨ́yo dánɨ agwɨ́ tɨ́nɨ weaparɨŋagɨ sɨŋwɨ́ nɨnanɨróná ŋwɨ́ eapɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 31 E yarɨ́ná pékákɨ́ aga eŋɨ́ tɨ́nɨ rɨnɨ́agɨ nionɨ gɨ́ aŋɨ́najowa ámá oxɨ́ apɨxɨ́ Gorɨxo eyíroárɨŋɨ́yɨ́ xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ amɨ gɨmɨ ŋweagɨ́áyo wirɨmeapɨ́rɨ urowárɨmɨ́árɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ íkɨ́á pikɨ́na nánɨrɨnɨ. \p \v 32 “Soyɨ́né ewayɨ́ ikaxɨ́ íkɨ́á pikɨ́na nánɨ rɨnɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ nɨmoro nɨjɨ́á imónɨ́poyɨ. Íkɨ́á pikɨ́na mɨmiŋwɨ́ neánowimáná ámɨ iniɨgɨ́ sɨxɨ́ nínɨrɨ rɨxa mɨŋɨ́ ináná, ‘Rɨxa xwiogwɨ́rɨ́anɨ?’ yaiwiarɨgɨ́árɨnɨ. \v 33 Sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro yaiwiarɨgɨ́ápa nionɨ seararɨŋáyɨ́ nɨ́nɨ imónarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná re yaiwíɨ́rɨxɨnɨ, ‘O nɨweapɨnɨ nánɨ rɨxa ɨ́wí énɨŋɨ́ rɨrónapɨnɨ? Oyɨnɨ.’ yaiwíɨ́rɨxɨnɨ. \v 34 Nepa seararɨŋɨnɨ. Ámá ríná ŋweagɨ́áyɨ́né wiyɨ́né sɨnɨ mɨpé ŋweaŋáná amɨpí nionɨ seararɨŋápɨ nimónɨnɨ́árɨnɨ. \v 35 Aŋɨ́na tɨ́nɨ xwɨ́árí tɨ́nɨ anɨpá imónɨnɨ́á eŋagɨ aiwɨ xwɨyɨ́á nionɨyá wí surɨ́má imónɨnɨ́ámanɨ. \s1 “Nionɨ weapɨmɨ́áyi nánɨ ámá wo nɨjɨ́ámanɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 36 “Nionɨ ámɨ gínɨ gíná nɨweapɨmɨ́á nánɨyɨ́ ámá nɨ́nɨ aiwɨ wo nɨjɨ́á mimónɨnɨ. Aŋɨ́najɨ́ aiwɨ nionɨ aiwɨ nɨjɨ́á mimónɨŋwɨnɨ. Sa gɨ́ áponɨ nɨjɨ́árɨnɨ. \v 37 Ámá imónɨŋáonɨ ámɨ weapáná ámá Nowao tɨ́ŋíná yagɨ́ápa axɨ́pɨ yarɨŋagɨ́a wɨnɨmɨ́árɨnɨ. \v 38 Iniɨgɨ́ waxɨ́ sɨnɨ nɨróga mɨwiápɨ́nɨmeapa eŋáná ayɨ́ sɨ́á Nowao sɨpɨxɨ́yo páwinɨ́e nánɨnɨ re néra ugɨ́awixɨnɨ. ‘Gorɨxo iniɨgɨ́ waxɨ́ tɨ́nɨ xwɨrɨ́á wí neaikɨxenɨ́ámanɨ.’ nɨyaiwiro aiwá nɨro iniɨgɨ́ nɨro néra nuro apɨxɨ́ nɨŋwɨrára uro nɨmeáa uro néra núɨsáná \v 39 ‘Pí pí neaímeanɨ́árɨ́anɨ?’ mɨyaiwí néra warɨ́ná iniɨgɨ́ waxɨ́ nɨmárómɨ uŋɨnigɨnɨ. Ámá imónɨŋáonɨ ámɨ nɨweapɨrɨ́ná ámá maiwí axɨ́pɨ e néra warɨŋagɨ́a wímeámɨ́árɨnɨ. \v 40 Sɨ́á nionɨ weapɨmɨ́áyimɨ ámá waú, aiwá omɨŋɨ́yo yarɨgɨ́íwaú gɨ́ aŋɨ́najowa wɨ́omɨ nɨwirɨmearo aí wɨ́omɨ e wárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 41 Apɨxɨ́ wípaú enɨ pɨrawá yunɨ́ ikɨxémɨ́ yarɨ́ná wɨ́ímɨ nɨwirɨmearo wɨ́ímɨ e wárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. \v 42 Ayɨnánɨ soyɨ́né awínɨŋɨ́ ŋwearɨ́ɨnɨ. Dɨxɨ́ Ámɨnáonɨ bɨmɨ́á nánɨ soyɨ́né majɨ́á imónɨŋagɨ́a nánɨ dɨŋɨ́ tɨ́nɨ ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. \v 43 Ewayɨ́ ikaxɨ́ rɨpɨ nánɨ enɨ dɨŋɨ́ mópoyɨ. Ámá wo, aŋɨ́ xiáwo ‘Ɨ́wɨ́ meaarɨŋo sɨ́á rɨyimɨ ríná bɨnɨrɨ́enɨŋoɨ?’ nɨyaiwirɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, awí nɨŋwearɨ́ná xe nɨ́kwirɨ opáwinɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨmɨnɨrɨ eŋɨ́manɨ. \v 44 Ámá imónɨŋáonɨ weapɨmɨ́áyi nánɨ enɨ soyɨ́né sɨnɨ majɨ́á eŋagɨ́a nánɨ awínɨŋɨ́ ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ bosɨwo nánɨrɨnɨ. \p \v 45 Jisaso ewayɨ́ ikaxɨ́ ámɨ bɨ urɨmɨnɨrɨ nánɨ yarɨŋɨ́ re wiŋɨnigɨnɨ, “Omɨŋɨ́ wiiarɨŋɨ́yɨ́ wo xegɨ́ bosoyá maŋɨ́ arɨ́á nɨwirɨ dɨŋɨ́ neŋwɨperɨ nerɨ́náyɨ́ arɨge imónɨnɨ? O re imónɨnɨ. O omɨŋɨ́ rɨpɨ nánɨ bosɨwo oimónɨrɨ xegɨ́ boso rɨ́peaŋorɨnɨ. O xegɨ́ bosoyá omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áyo umeirɨ aiwá yaŋɨ́ umeirɨ yarɨŋorɨnɨ. \v 46 Boso amɨ dánɨ nɨbɨrɨ xegɨ́ bosɨwo rɨ́peaŋo xámɨ yagɨ́pa axɨ́pɨ píránɨŋɨ́ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́, bosɨwo yayɨ́ owinɨnɨ. \v 47 Nepa seararɨŋɨnɨ. O píránɨŋɨ́ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́náyɨ́, xegɨ́ omɨŋɨ́ nɨ́nɨ enɨ menɨ́a nánɨ rɨ́peanɨ́árɨnɨ. \v 48 E nerɨ aiwɨ bosɨwɨ́ axo ‘Gɨ́ boso yapapɨ́nɨ bɨnɨmenɨŋoɨ.’ nɨyaiwirɨ \v 49 xegɨ́ omɨŋɨ́ anɨ wiiarɨgɨ́áwamɨ iwaŋɨ́ nɨméperɨ ámá papɨkɨ́ yarɨgɨ́á wa tɨ́nɨ iniɨgɨ́ nɨro aiwá nɨro néra nurɨ́ná \v 50 ‘Boso sɨ́á rɨyimɨ nɨbɨnɨmenɨŋoɨ.’ nɨyaiwirɨ yarɨŋɨ́yɨ́ wɨyimɨ, sɨ́á xɨ́o bɨnɨyimɨ majɨ́á nimónɨrɨ yarɨŋɨ́yimɨ boso rɨxa nɨrémónapɨrɨ re winɨ́árɨnɨ. \v 51 Omɨ mɨŋɨ́ nɨwákwirɨ ámá naŋɨ́ ero sɨpí ero yarɨgɨ́áyɨ́ tɨ́ŋɨ́ e wárɨnɨ́árɨnɨ. E rɨ́nɨŋɨ́ xwé winarɨ́ná ŋwɨ́ earo magí írónɨro epɨ́rɨ́erɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á e urɨŋɨnigɨnɨ. \c 25 \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ apɨxɨ́ apɨyá wé wúkaú nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá ‘Gorɨxo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nerɨ oneameŋweanɨ.’ yaiwíɨ́áyɨ́ apɨxɨ́ apɨyá wé wúkaú riwánɨŋɨ́ imónɨŋoɨ. Íwa ‘Negɨ́ ámá o xegɨ́ apɨxɨ́ sɨŋɨ́ meanímɨ nɨwirɨmiaumɨ bɨnɨŋoɨ.’ rɨnɨ́agɨ arɨ́á nɨwiro óɨ́ e oneairɨmeáronɨrɨ wigɨ́ ramɨxɨ́ xɨxegɨ́nɨ nɨmɨxárómɨ nuro óɨ́ e wenɨŋɨ́ nero ŋweagɨ́íwarɨnɨ. \v 2 Apɨxɨ́ wé ná wúnɨ íwa majɨmajɨ́á ikárɨnɨgɨ́íwarɨnɨ. Wé wɨ́úmɨ dáŋɨ́ wíwa dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ mogɨ́íwarɨnɨ. \v 3 Majɨmajɨ́á ikárɨnɨ́íwa ramɨxɨ́ nɨmaxɨrɨ́ná piurɨ́ sɨxɨ́ mɨmaxɨrɨgɨ́íwarɨnɨ. \v 4 Dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ móɨ́íwa ramɨxɨ́ nɨmaxɨrɨ́ná piurɨ́ sɨxɨ́ enɨ xɨxegɨ́nɨ maxɨrɨgɨ́íwarɨnɨ. \v 5 Íwa wenɨŋɨ́ nerɨ ŋweaŋáná apɨxɨ́ sɨŋɨ́ meano sɨnɨ sɨ́á órɨpɨ́nɨ́ yarɨ́ná íwa sá niówárɨ́ nero rɨxa sá weŋáná \v 6 rɨxa árɨwegɨ́ imónáná rɨ́aiwá re rɨnɨŋɨnigɨnɨ, ‘Wenɨŋɨ́ époyɨ. Apɨxɨ́ sɨŋɨ́ meáo rɨxa iwo barɨnɨ. Seyɨ́né óɨ́ e wirɨménapɨ́poyɨ.’ rɨnɨ́agɨ arɨ́á nɨwiro \v 7 apɨxɨ́ apɨyá níwanɨ nɨwiápɨ́nɨmearo ramɨxɨ́ ápiáwɨ́ xwé owenɨrɨ ɨ́á nɨkɨnɨmɨxɨmáná \v 8 majɨ́á ikárɨnɨ́íwa wigɨ́ piurɨ́ yeáyɨ́ nerɨ ramɨxɨ́ supárarɨŋagɨ nɨwɨnɨro dɨŋɨ́ píránɨŋɨ́ móɨ́íwamɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Negɨ́ ramɨxɨ́ supárɨmɨnɨrɨ yarɨŋagɨ nánɨ sewayɨ́né piurɨ́ bɨ neaiapɨ́poyɨ.’ urɨ́agɨ́a aiwɨ \v 9 íwa re urɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Oweoɨ, piurɨ́ newanéyá ramɨxɨ́ sewayɨ́néyá tɨ́nɨ newanéyá tɨ́nɨ xɨxenɨ mimónɨnɨ. Newanéyá enɨ supárɨnɨgɨnɨ. Sewayɨ́né nuro segɨ́ enɨ sɨtɨwá aŋɨ́yo ámá piurɨ́ bɨ́ yarɨgɨ́áyo bɨ́ époyɨ.’ urɨ́agɨ́a \v 10 majɨmajɨ́á ikárɨnɨ́íwa piurɨ́ bɨ́ yanɨro nánɨ úáná ámá apɨxɨ́ sɨŋɨ́ meáo nɨbɨrɨ apɨyá wíwa píránɨŋɨ́ nimɨxɨnɨrɨ wenɨŋɨ́ nero ŋweagɨ́íwa o tɨ́nɨ nerɨmeánɨmɨ aŋɨ́ aiwá apɨxɨ́ meanɨ nánɨ imɨxárɨ́e nánɨ nuro aŋɨ́yo páwíáná ówaŋɨ́ yárɨnɨŋɨnigɨnɨ. \v 11 Ówaŋɨ́ rɨxa nɨyárɨnɨmáná eŋáná apɨyá piurɨ́ bɨ́ yanɨro úɨ́íwa nɨbɨro bɨ́arɨwámɨ dánɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, ‘Ámɨnáoxɨnɨ, Ámɨnáoxɨnɨ, newané ówaŋɨ́ neaɨ́kwiomeaɨ.’ urɨ́agɨ́a aí \v 12 o re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nionɨ nepa seararɨŋɨnɨ. Nionɨ sewayɨ́né nánɨ majɨ́onɨrɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ.” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á e nurɨrɨ \v 13 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨ́á nionɨ weapɨmɨ́áyi soyɨ́né majɨ́á eŋagɨ nánɨ píránɨŋɨ́ wenɨŋɨ́ nero awínɨŋɨ́ ŋweáɨ́rɨxɨnɨ. \s1 Ewayɨ́ ikaxɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́á waú wo nánɨrɨnɨ. \p \v 14 “Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ ‘Awínɨŋɨ́ ŋweáɨ́rɨxɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ. Nionɨ ámɨ nɨweapɨrɨ́ná ámá nionɨ nɨxɨ́darɨgɨ́áyo wigɨ́ niiarɨgɨ́ápɨ xɨxenɨ wiimɨ́á eŋagɨ nánɨ nionɨ ámá amɨpí mɨmúrónɨŋɨ́ rónɨŋɨ́ imónɨŋɨnɨ. O xegɨ́ aŋɨ́ wíyo urɨ́naumɨnɨrɨ nerɨ́ná ámá xɨnáíwánɨŋɨ́ nimónɨro omɨŋɨ́ wiiarɨgɨ́áwamɨ ‘Eɨnɨ.’ nurɨrɨ xegɨ́ iyɨ́á ɨ́á nɨgwɨ́ amɨpí píránɨŋɨ́ umeipɨ́rɨ nánɨ yaŋɨ́ nɨwirɨ́ná \v 15 omɨŋɨ́ xɨxenɨ epaxowa eŋagɨ nɨwɨnɨrɨ womɨ nɨgwɨ́ K5,000 mɨnɨ wirɨ womɨ K2,000 mɨnɨ wirɨ womɨ K1,000 mɨnɨ wirɨ nemo aŋɨ́ wíyo urɨ́naumɨnɨrɨ uŋɨnigɨnɨ. \v 16 Nɨgwɨ́ K5,000 wío apaxɨ́ mé nurɨ nɨgwɨ́ apɨ tɨ́nɨ omɨŋɨ́ nerɨ́ná sayá nimɨxɨrɨ ámɨ K5,000 bɨ sayá imɨxɨŋɨnigɨnɨ. \v 17 Nɨgwɨ́ K2,000 wío enɨ nɨgwɨ́ apɨ tɨ́nɨ omɨŋɨ́ nerɨ́ná ámɨ K2,000 bɨ sayá imɨxɨŋɨnigɨnɨ. \v 18 E nerɨ aí nɨgwɨ́ K1,000 wío nɨgwɨ́ apɨ nɨmeámɨ nurɨ mínɨŋwɨ́ nɨrɨpɨmáná mɨraxwoyá nɨgwɨ́ pɨ́nɨ́ e tɨŋɨnigɨnɨ. \v 19 Mɨraxwo aŋɨ́ wíyo urɨ́naumɨnɨrɨ wago neméɨsáná ámɨ nɨbɨrɨ ‘Gɨ́ nɨgwɨ́ rɨxa sayá nimɨxa ugɨ́árɨ́anɨ? Sɨŋwɨ́ owɨnɨmɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ ‘Gɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨgɨ́á nɨgwɨ́ wiŋáwa obɨ́poyɨ.’ ráná \v 20 ámá nɨgwɨ́ K5,000 wiŋo nɨgwɨ́ xɨ́o wiŋɨ́pɨ tɨ́nɨ nɨgwɨ́ K5,000 xɨ́o sayá imɨxɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ nɨmeámɨ nɨbɨrɨ sɨwá nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Mɨraxwe, joxɨ xámɨ K5,000 niapɨŋɨ́pɨ ámɨ nionɨ sayá nimɨxɨrɨ́ná K5,000 ámɨ bɨ imɨxɨŋá rɨpɨ sɨŋwɨ́ wɨneɨ.’ urɨ́agɨ \v 21 mɨraxwo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨŋoxɨnɨ, joxɨ omɨŋɨ́ niirɨ́ná anɨŋɨ́ minɨ́ naŋɨ́ niiarɨŋoxɨnɨ, joxɨ awiaxɨ́ éɨ́rɨnɨ. Omɨŋɨ́ onɨmiá nionɨ siapɨŋápɨ joxɨ anɨŋɨ́ minɨ́ píránɨŋɨ́ niiŋɨ́ eŋagɨ nánɨ gɨ́ amɨpí obaxɨ́yo merɨ́a nánɨ “Bosɨwoxɨnɨ” nɨrɨrɨrɨ orɨrɨ́peámɨnɨ. Joxɨ nɨ́wiapɨrɨ nionɨ tɨ́nɨ nawínɨ nɨŋwearɨ́ná yayɨ́ nionɨ ninarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ yayɨ́ osinɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ. \v 22 Ámá nɨgwɨ́ K2,000 wiŋo nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Mɨraxwe, joxɨ K2,000 niapɨŋɨ́pɨ nionɨ sayá nimɨxɨrɨ́ná K2,000 ámɨ bɨ rɨpɨ xɨrɨŋá rɨpɨ sɨŋwɨ́ wɨneɨ.’ urɨ́agɨ \v 23 mɨraxwo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ omɨŋɨ́ nɨniiarɨŋoxɨnɨ, joxɨ omɨŋɨ́ niirɨ́ná anɨŋɨ́ minɨ́ naŋɨ́ niiarɨŋoxɨnɨ, joxɨ awiaxɨ́ éɨ́rɨnɨ. Omɨŋɨ́ onɨmiá nionɨ siapɨŋápɨ joxɨ anɨŋɨ́ minɨ́ píránɨŋɨ́ niiŋɨ́ eŋagɨ nánɨ gɨ́ amɨpí obaxɨ́yo merɨ́a nánɨ “Bosɨwoxɨnɨ” nɨrɨrɨrɨ orɨrɨ́peámɨnɨ. Joxɨ nɨ́wiapɨrɨ nionɨ tɨ́nɨ nawínɨ nɨŋwearɨ́ná yayɨ́ nionɨ ninarɨŋɨ́pa axɨ́pɨ yayɨ́ osinɨnɨ.’ urɨŋɨnigɨnɨ. \v 24 Ámá nɨgwɨ́ K1,000 wiŋo nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Mɨraxwe, joxɨ arɨ́á rɨ́á wé rarɨŋoxɨrɨnɨ. Aiwá joxɨ jɨwanɨŋoxɨ ɨwɨ́á murɨŋe mirɨ ɨwɨ́ mɨmó eŋe mirɨ yarɨŋoxɨ eŋagɨ nánɨ \v 25 nionɨ wáyɨ́ nerɨ nɨgwɨ́ K1,000 joxɨ niapɨŋɨ́pɨ nɨmeámɨ nurɨ xwɨ́á weyárɨŋárɨnɨ. Sɨŋwɨ́ wɨneɨ. Dɨxɨ́ nɨgwɨ́pɨ ripɨrɨnɨ.’ urɨ́agɨ aí \v 26 mɨraxwo re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Gɨ́ omɨŋɨ́ niiarɨŋɨ́ rɨ́wɨ́ sɨwɨ́á yiŋɨ́ roxɨnɨ, joxɨ sɨpínɨ eŋɨ́rɨnɨ. Joxɨ “Xewanɨŋo ɨwɨ́á murɨŋe mirɨ ɨwɨ́ mɨmó eŋe mirɨ yarɨŋorɨnɨ.” nɨniaiwirɨ nánɨ \v 27 nɨgwɨ́ nionɨ siapɨŋápɨ pí nánɨ nɨgwɨ́ aŋɨ́yo mɨtɨpa eŋɨ́rɨnɨ. E nɨtɨrɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, nɨgwɨ́ apɨ tɨ́nɨ ámɨ bɨ seáyɨ e ikwiárɨnɨŋáná meámɨnɨrɨ éárɨnɨ.’ nurɨrɨ \v 28 wamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, ‘Nɨgwɨ́ K1,000 xɨrɨŋomɨ nurápɨro K10,000 xɨrɨŋomɨ mɨnɨ wípoyɨ. \v 29 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá gɨyɨ́ gɨyɨ́ nionɨ wiŋápɨ píránɨŋɨ́ mɨmepa nerɨ kikiɨ́á nerɨ́náyɨ́ apɨ aí nurápɨmɨ́árɨnɨ. \v 30 Omɨŋɨ́ niiarɨŋɨ́ sɨpíomɨ ɨ́á nɨxero sɨ́á yinɨŋɨ́ bɨ́arɨwámɨnɨ moaípoyɨ. Sɨ́á yinɨŋeyɨ́ rɨ́nɨŋɨ́ ayɨkwɨ́ mɨwinɨpa enɨ́á eŋagɨ nánɨ ámá ŋwɨ́ earo magí írónɨro epɨ́rɨ́erɨnɨ.’” Jisaso ewayɨ́ xwɨyɨ́á e urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Ámá nɨyonɨ mí ómómɨxɨmɨ́ winɨ́ápɨ nánɨ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 31 Ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá imónɨŋáonɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ nimónɨrɨ nikɨ́nɨmáná gɨ́ aŋɨ́najowa tɨ́nɨ nawínɨ xɨxɨ́eánɨŋɨ́ niga nɨweapɨrane íkwiaŋwɨ́ ámáyo mí ómómɨxɨmɨ́ emɨ́ánamɨ éɨ́ ŋweááná \v 32 ámá gwɨ́ wɨrɨ́ wɨrí nɨ́nɨ gɨ́ sɨ́mɨmaŋɨ́mɨnɨ awí eaárɨpɨ́rɨ́árɨnɨ. Awí eaáráná nionɨ ámá sipɨsipɨ́ mearɨgɨ́áwa sipɨsipɨ́ tɨ́nɨ memé tɨ́nɨ neyíroro sipɨsipɨ́ mɨdánɨ memé mɨdánɨ wárarɨgɨ́ápa ámáyo axɨ́pɨ e neyírorɨ mɨdɨmɨdánɨ nɨwárɨrɨ́ná \v 33 sipɨsipɨ́ wé náúmɨnɨ wárɨrɨ memé onamɨŋúmɨnɨ wárɨrɨ emɨ́árɨnɨ. \v 34 E nemáná mɨxɨ́ ináyonɨ wé náúmɨnɨ nɨŋweagɨ́áyo re urɨmɨ́árɨnɨ, ‘Ámá gɨ́ ápo píránɨŋɨ́ seaimɨxɨ́ɨ́yɨ́né nɨ́wiapɨro oyá xwioxɨ́yo ŋweápoyɨ. Aŋɨ́ o xwɨ́árí imɨxɨrɨ aŋɨ́na imɨxɨrɨ eŋe dánɨ seyɨ́né nánɨ wé roárɨŋe nɨ́wiapɨro ŋweápoyɨ. \v 35 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Nionɨ agwɨ́ niarɨ́ná seyɨ́né aiwá bɨ niapagɨ́árɨnɨ. Iniɨgɨ́ nánɨ nináná iniɨgɨ́ bɨ niapagɨ́árɨnɨ. Nionɨ aŋɨ́ mɨdáŋonɨ eŋáná seyɨ́né nɨnipemeámɨ wagɨ́árɨnɨ. \v 36 Iyɨ́á mayonɨ eŋáná bɨ nɨpáragɨ́árɨnɨ. Sɨmɨxɨ́ yarɨ́ná seyɨ́né nɨbɨro nɨmeŋweaagɨ́árɨnɨ. Gwɨ́ aŋɨ́yo ŋweaŋáná seyɨ́né xwɨyɨ́á nɨŋwénapagɨ́árɨnɨ.’ urɨmɨ́árɨnɨ. \v 37 E uráná ámá wé rónɨgɨ́áyɨ́ re nɨrɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Ámɨnáoxɨnɨ, gíná agwɨ́ nánɨ yarɨ́ná sɨŋwɨ́ nɨranɨrane aiwá siapagwárɨnɨ? Gíná iniɨgɨ́ nánɨ sináná iniɨgɨ́ siapagwárɨnɨ? \v 38 Gíná joxɨ aŋɨ́ mɨdáŋoxɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋáná nɨsipemeámɨ wagwárɨnɨ? Gíná iyɨ́á mayoxɨ emearɨŋagɨ nɨranɨrane iyɨ́á rɨpáragwárɨnɨ? \v 39 Gíná joxɨ sɨmɨxɨ́ yarɨŋagɨ rɨmeŋweaagwárɨnɨ? Gíná gwɨ́ aŋɨ́yo ŋweaŋáná xwɨyɨ́á rɨŋwénapagwárɨnɨ?’ nɨráná \v 40 mɨxɨ́ ináyonɨ re urɨmɨ́árɨnɨ, ‘Nepa seararɨŋɨnɨ, “Seyɨ́né ámá nionɨ gɨ́ imónɨgɨ́á tɨ́yo sɨpí apiamɨ aiwɨ arɨrá nɨwirɨ e nɨwirɨ́náyɨ́ ayɨ́ nionɨ́nɨŋɨ́ niagɨ́awixɨnɨ.” seararɨŋɨnɨ.’ urɨmɨ́árɨnɨ. \v 41 E nurɨmáná wé onamɨŋúmɨnɨ nɨŋweagɨ́áyo re urɨmɨ́árɨnɨ, ‘Gorɨxo nánɨ ramɨxɨnɨgɨ́áyɨ́né pɨ́nɨ nɨnɨwiárɨmɨ nuro rɨ́á anɨŋɨ́ wearɨŋɨ́ xɨ́o obo tɨ́nɨ aŋɨ́najɨ́ xɨ́omɨ ɨ́wɨ́ wikárɨgɨ́áwa tɨ́nɨ nánɨ imɨxárɨŋɨ́rímɨ nánɨ úpoyɨ. \v 42 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Nionɨ agwɨ́ nánɨ yarɨ́ná seyɨ́né aiwá bɨ mɨniapagɨ́árɨnɨ. Iniɨgɨ́ nánɨ nináná bɨ mɨniapagɨ́árɨnɨ. \v 43 Aŋɨ́ mɨdáŋonɨ eŋáná nɨnipemeámɨ wagɨ́ámanɨ. Iyɨ́á mayonɨ emearɨ́ná iyɨ́á bɨ mɨnɨpáragɨ́árɨnɨ. Sɨmɨxɨ́ weŋáná mɨnɨmeŋweaagɨ́árɨnɨ. Gwɨ́ aŋɨ́yo ŋweaŋáná xwɨyɨ́á mɨnɨŋwénapagɨ́árɨnɨ.’ uráná \v 44 wiwanɨŋɨ́yɨ́ re nɨrɨpɨ́rɨ́árɨnɨ, ‘Ámɨnáoxɨ gíná joxɨ agwɨ́ nánɨ erɨ iniɨgɨ́ nánɨ sinɨrɨ aŋɨ́ mɨdáŋoxɨ imónɨrɨ iyɨ́á mayoxɨ erɨ sɨmɨxɨ́ werɨ gwɨ́ aŋɨ́yo ŋwearɨ yarɨŋagɨ nene sɨŋwɨ́ nɨranɨrane arɨrá mɨsipa yagwárɨnɨ?’ nɨráná \v 45 ayo re urɨmɨ́árɨnɨ, ‘Nepa seararɨŋɨnɨ. Seyɨ́né ámá nionɨ gɨ́ imónɨgɨ́á tɨ́yo sɨpí apiamɨ aiwɨ arɨrá mɨwipa nerɨ́náyɨ́ ayɨ́ nionɨ enɨ́nɨŋɨ́ niagɨ́awixɨnɨ.’ uráná \v 46 ayɨ́ rɨ́nɨŋɨ́ anɨŋɨ́ winɨne nánɨ upɨ́rɨ́árɨnɨ. E nerɨ aí wé rónɨgɨ́áyɨ́ dɨŋɨ́ nɨyɨmɨŋɨ́pɨ tɨ́gɨ́áyɨ́ ŋweapɨ́rɨ́e nánɨ upɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \c 26 \s1 Jisaso nánɨ mekaxɨ́ megɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Jisaso xwɨyɨ́á apɨ nɨpɨnɨ nurɨ́ɨsáná xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, \v 2 “Soyɨ́né nɨjɨ́árɨnɨ. Rɨxa sɨ́á wɨyaú óráná sɨ́á Gorɨxoyá aŋɨ́najo negɨ́ arɨ́owamɨ mɨpɨkí múroŋɨ́yi —Eŋíná sɨ́á ayi Judayo Isipɨyɨ́ mɨxɨ́ ináyo ɨ́á xeŋwɨrárɨŋáná Gorɨxo niaíwɨ́ xámɨŋɨ́ nɨyonɨ opɨkímɨnɨrɨ aŋɨ́najɨ́ oyáo urowárɨŋɨ́ aiwɨ Judayɨ́ o ŋwɨ́ ikaxɨ́ urɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ nero bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ úrapí nimɨxɨro nɨnɨro sipɨsipɨ́ miá nɨpɨkiro ówaŋɨ́yo ragɨ́ xópé yárɨ́á eŋagɨ nánɨ aŋɨ́najo ayo múroŋɨnigɨnɨ. Ayɨnánɨ xwiogwɨ́ o o pwéáná sipɨsipɨ́ miá nɨpɨkiro bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ úrapí nimɨxɨro narɨgɨ́árɨnɨ. “Sɨ́á ayi imónáná wa ámá imónɨŋáonɨ ɨ́á nɨnɨxero émáyɨ́ íkɨ́áyo oyekwɨroárɨ́poyɨnɨrɨ mɨnɨ nɨwipɨ́ráoɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 3 Íná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́ wigɨ́ ámɨnáowa tɨ́nɨ awa nerɨmeánɨro aŋɨ́ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́áwamɨ seáyɨ e imónɨŋo, xegɨ́ yoɨ́ Kaiapasoyɨ rɨnɨŋoyáyo awí neánɨro \v 4 mekaxɨ́ re megɨ́awixɨnɨ, “Jisasomɨ pɨkianɨyɨ́ yumɨ́í arɨge nerane ɨ́á xɨranɨréwɨnɨ?” mekaxɨ́ e nɨmeróná \v 5 re nɨra ugɨ́awixɨnɨ, “None ámáyo mɨxɨ́ émɨxamoanɨgɨnɨ. Aiwá sɨ́á Gorɨxo negɨ́ arɨ́owamɨ mɨpɨkí múroŋɨ́yi nánɨ imɨxarɨ́ná ɨ́á mɨxɨrɨpa oyaneyɨ.” rɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisasomɨ werɨxɨ́ naŋɨ́ bɨ iwayɨmoŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 6 Jisaso aŋɨ́ Betani ŋweaŋáná aŋɨ́ ámá peyɨyɨ́ yago Saimonoyáyo ŋweaŋáná \v 7 apɨxɨ́ wí werɨxɨ́ dɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́ sɨxɨ́ wá —Sɨxɨ́ awá nɨgwɨ́ aga xwé roŋɨ́wárɨnɨ. Awá nɨmeámɨ nɨbɨrɨ o aiwá nɨmɨnɨrɨ ŋweaŋáná í omɨ mɨŋɨ́yo iwayɨmoŋɨnigɨnɨ. \v 8 Iwayɨmóagɨ wiepɨsarɨŋowa sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨro ímɨ wikɨ́ dɨŋɨ́ nɨwiaiwiro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Werɨxɨ́ dɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́ apɨ nɨgwɨ́ xwé roŋɨ́pɨ pí nánɨ xwɨrɨ́á ikɨxearɨnɨ? \v 9 Werɨxɨ́ apɨ nɨgwɨ́ nánɨ bɨ́ nerane sɨŋwɨrɨyɨ́, nɨgwɨ́ xwé nɨmearɨ́ná ámá uyípeayɨ́yo arɨrá nɨwirane mɨnɨ wipaxɨ́rɨnɨ.” rɨnarɨŋagɨ́a \v 10 Jisaso sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Í ayɨ́ naŋɨ́ niarɨŋagɨ nánɨ pí nánɨ ayá wí rarɨŋoɨ? \v 11 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ, ‘Ámá uyípeayɨ́ soyɨ́né tɨ́nɨ íníná ŋweapɨ́rɨ́á eŋagɨ nánɨ rɨ́wéná aí arɨrá wipaxɨ́rɨnɨ. E nerɨ aí nionɨ íníná soyɨ́né tɨ́nɨ ŋweámɨ́ámanɨ.’ seararɨŋɨnɨ. \v 12 Í werɨxɨ́ apɨ nionɨ nɨniwayɨmorɨ́ná ayɨ́ xwɨ́á nɨweyipɨ́rɨ nánɨ iwamɨ́ó nimɨxarɨnɨ. \v 13 Nepa seararɨŋɨnɨ. Xwɨ́á rɨrí nɨrímɨnɨ amɨ gɨmɨ xwɨyɨ́á nionɨ nánɨ yayɨ́ seainarɨŋɨ́pɨ wáɨ́ nemero nurɨmerɨ́ná apɨxɨ́ rí nionɨ werɨxɨ́ dɨŋɨ́ naŋɨ́ eaarɨŋɨ́ rɨpɨ niwayɨmóɨ́pɨ nánɨ enɨ repɨyɨ́ wíáná ‘Jisasomɨ apɨxɨ́ wí e iyí reŋɨnigɨnɨ?’ yaiwipɨ́rɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Judaso nɨgwɨ́ meámɨnɨrɨ mɨyɨ́ urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 14 E uráná Isɨkariotɨ dáŋɨ́ Judaso apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ \v 15 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ Jisaso nánɨ mɨyɨ́ searánáyɨ́ soyɨ́né ‘Omɨ pí wianɨ́wɨnɨ.’ seaimónarɨnɨ?” urɨ́agɨ nɨgwɨ́ sirɨpá 30 ɨ́áyo nɨroaro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Rɨpɨ siapanɨ́wɨnɨ.” uráná \v 16 o e dánɨ “Xegɨ́pɨ ŋweaŋáná pasá umemɨ nánɨ sɨŋwɨ́ owɨnaxɨ́dɨmemɨnɨ.” nɨyaiwirɨ e eŋɨnigɨnɨ. \s1 Wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ aiwá Aŋɨ́najo Múroŋɨ́yi nánɨ nɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 17 Sɨ́á iwamɨ́ó Judayɨ́ bisɨ́kerɨ́á yisɨ́ mayɨ́ úrapí nimɨxɨro narɨgɨ́áyɨ́ iwamɨ́óyi imónáná wiepɨsarɨŋowa Jisasomɨ nɨbɨro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ge nurane aiwá Aŋɨ́najo Neamúroŋɨ́yimɨ nánɨ yeaanarɨŋwápɨ joxɨ tɨ́nɨ nanɨ imɨxanɨréwɨnɨ?” urɨ́agɨ́a \v 18 o wiepɨsarɨŋɨ́yɨ́ waúmɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Awagwí Jerusaremɨ nánɨ nuri ámá nionɨ eararɨŋáomɨ nɨwímearɨ́ná re urɨ́piyɨ, ‘Yegɨ́ yearéwapɨyarɨŋo re rɨŋoɨ, “Nionɨ xeanɨŋɨ́ nipɨ́rɨ aŋwɨ ayorɨnɨ. Gɨ́ wiepɨsarɨŋowa tɨ́nɨ joxɨyá aŋɨ́yo aiwá Aŋɨ́najo negɨ́ arɨ́owamɨ mɨpɨkí wiárɨ́ Múroŋɨ́yi nánɨ nanɨ́wɨnɨ.” rɨŋoɨ.’ urɨ́piyɨ.” urowárɨ́agɨ \v 19 wiepɨsarɨŋowaú nuri Jisaso urɨ́ɨ́pa axɨ́pɨ neri sɨ́á Aŋɨ́najo Múroŋɨ́yi nánɨ sipɨsipɨ́ miá wo nɨpɨkiri rɨyamɨ́ egɨ́isixɨnɨ. \v 20 Sɨ́ápɨ tɨ́nɨ Jisaso xegɨ́ wiepɨsarɨŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú tɨ́nɨ nɨbɨro íkwiaŋwɨ́yo éɨ́ nɨŋwearo \v 21 aiwá awaú nimɨxɨri tɨ́ípɨ nɨnɨróná o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nepa seararɨŋɨnɨ. Soyɨ́né woxɨ nionɨ nánɨ mɨyɨ́ nurɨrɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 22 awa dɨŋɨ́ rɨ́á uxéagɨ wo wo re nura ugɨ́awixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, nionɨ nánɨ mɨrarɨŋɨnɨ. Nionɨ nánɨ mɨrarɨŋɨnɨ.” nura úagɨ́a \v 23 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Múyo nionɨ tɨ́nɨ axíná eagwiarɨgwɨ́ío mɨyɨ́ nurɨnorɨnɨ. \v 24 Ámá imónɨŋáonɨ rɨ́wamɨŋɨ́ neánɨrɨ rɨnɨŋɨ́pa xɨxenɨ nipɨ́rɨ aiwɨ ámá nionɨ nánɨ mɨyɨ́ nurɨrɨ pasá nɨmeno Gorɨxo xeanɨŋɨ́ rɨ́á tɨ́ŋɨ́ winɨ́á eŋagɨ nánɨ aweyɨ. Xɨnáí omɨ mɨxɨrɨpa nerɨ sɨŋwɨrɨyɨ́, rɨ́nɨŋɨ́ Gorɨxo winɨ́ápɨ winɨmɨnɨrɨ eŋɨ́ meŋagɨ nánɨ naŋɨ́ imónɨmɨnɨrɨ eŋɨ́rɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 25 Judaso, mɨyɨ́ urɨno re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨréwapɨyarɨŋoxɨnɨ, ‘Aga nionɨmanɨ.’ nimónarɨnɨ.” urɨ́agɨ Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jɨwanɨŋoxɨ aí nɨrarɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 “Rɨpɨ gɨ́ warárɨnɨ. Gɨ́ ragɨ́rɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 26 Jisaso awa sɨnɨ aiwá nɨnɨróná bisɨ́kerɨ́á bɨ nɨmearɨ apɨ nánɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwirɨ kwɨkwɨrɨmɨ́ nerɨ wiepɨsarɨŋowamɨ mɨnɨ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Rɨpɨ ayɨ́ gɨ́ warárɨnɨ. Nɨnɨrápɨro nɨ́poyɨ.” nurɨrɨ \v 27-28 kapɨxɨ́ iniɨgɨ́ wainɨ́ ínɨŋɨ́wá nɨmearɨ Gorɨxomɨ yayɨ́ nɨwimáná awamɨ mɨnɨ nɨwirɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Noyɨ́nénɨ rɨwá nɨ́poyɨ. Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ seararɨŋɨnɨ. Nionɨ ámá nɨ́nɨ nánɨ nɨpɨkíáná ragɨ́ nionɨyá xwɨ́áyo pwarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ́ná re yaiwipɨ́ráoɨ, ‘Xwɨyɨ́á sɨŋɨ́ réroárɨŋɨ́pɨ rɨxa yoxáɨ́nɨŋɨ́ yɨpámoŋoɨ. Nene ɨ́wɨ́ yarɨŋwápɨ yokwarɨmɨ́ neaiinɨ nánɨ rɨ́a eŋoɨ?’ yaiwipɨ́ráoɨ. \v 29 E nerɨ aí re seararɨŋɨnɨ, ‘Nionɨ re dánɨ iniɨgɨ́ wainɨ́ ámɨ wí mɨnɨ́ néra núɨsáná gɨ́ ápo xɨ́o xegɨ́ xwioxɨ́yo mɨmeámɨ́ nɨseairɨ seameŋweanɨ́e dánɨ ámɨ nionɨ tɨ́nɨ nawínɨ ananɨ nanɨ́wárɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” nurɨrɨ \v 30 soŋɨ́ Gorɨxomɨ yayɨ́ umeanɨro nɨrɨmowa nɨpeyearo dɨ́wɨ́ Oripipámɨ nánɨ yigɨ́awixɨnɨ. \s1 Pitao “Nɨsiepɨsamoárɨmɨ éɨ́ umɨméɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 31 Jisaso wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sɨ́á rɨyimɨ soyɨ́né noyɨ́nénɨ nɨniepɨsamoárɨmɨ upɨ́ráoɨ. Rɨ́wamɨŋɨ́ neánɨrɨ ewayɨ́ xwɨyɨ́á soyɨ́né nánɨ re rɨnɨŋɨ́pɨ, ‘Gorɨxonɨ sipɨsipɨ́ xiáwomɨ pɨkioreawáráná sipɨsipɨ́ amɨ amɨ uminɨ́árɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́pɨ xɨxenɨ imónɨnɨ nánɨ nionɨ nɨniepɨsamoárɨmɨ éɨ́ upɨ́ráoɨ. \v 32 Nionɨ nɨnɨpɨkiro aí nionɨ Gorɨxoyá dɨŋɨ́yo dánɨ nɨwiápɨ́nɨmeámáná Gariri pɨropenɨsɨ́yo nánɨ xámɨ yimɨ́árɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 33 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá wa nowanɨ nɨsiepɨsamoárɨmɨ úagɨ́a aiwɨ nionɨ wí nɨsiepɨsamoárɨmɨ éɨ́ umɨméɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 34 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nepa rɨrarɨŋɨnɨ. Sɨ́á rɨyimɨ árɨwegɨ́mɨ karɨ́karɨ́ sɨnɨ rɨ́aiwá mɨrarɨ́ná joxɨ nionɨ nánɨ rɨpiaú rɨpɨ re nurɨrɨ́ɨnɨ, ‘Nionɨ o nánɨ majɨ́árɨnɨ.’ nurɨrɨ́ɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 35 Pitao re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ enɨ joxɨ tɨ́nɨ nɨnɨpɨkiro aiwɨ ‘O nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.’ wí rɨmɨméɨnɨ.” nurɨrɨ wiepɨsarɨŋɨ́ wɨ́a enɨ axɨ́pɨnɨ e nura ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Gesemani dánɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 36 Jisaso awa tɨ́nɨ omɨŋɨ́ ojɨkwɨ́í Gesemaniyɨ rɨnɨŋe nɨrémoro re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né re ŋweaŋáná nionɨ dae nurɨ Gorɨxomɨ xwɨyɨ́á rɨrɨmɨ́ wimɨ́ɨnɨ.” nurɨrɨ \v 37 Pitaomɨ tɨ́nɨ Sebediomɨ xewaxowaúmɨ tɨ́nɨ nɨwirɨmeámɨ nurɨ dɨŋɨ́ rɨ́á uxearɨŋagɨ \v 38 awamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ dɨŋɨ́ rɨ́á nɨxearɨŋagɨ nánɨ rɨxa nɨpepaxɨ́ niarɨnɨ. Soyɨ́né re nɨŋweámáná nionɨ tɨ́nɨ nawínɨ awí oŋweaaneyɨ.” nurɨmɨ \v 39 nɨwárɨmɨ bɨ onɨmiápɨ nurɨ sɨ́mɨmaŋɨ́mɨnɨ nɨpɨ́kínɨmearɨ Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ ápoxɨnɨ, ananɨ e epaxɨ́ eŋánáyɨ́, xeanɨŋɨ́ nionɨ nímeanɨ́yɨ́ kapɨxɨ́ nionɨ nɨmɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́wá ananɨ nɨnɨrápɨrɨ emɨ miwayɨmorɨréɨnɨ? Nionɨ e rɨrarɨŋagɨ aiwɨ dɨŋɨ́ nionɨyáyo mɨxɨ́dɨ́ joxɨyáyo xɨ́deɨ.” nurɨmɨ \v 40 wiepɨsarɨŋowa wárɨ́e nánɨ nɨbɨrɨ awa sá weŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ Pitaomɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né nionɨ tɨ́nɨ bɨ onɨmiápɨ awí nɨŋwearane nawínɨ mɨŋweapaxɨ́ rɨseaimónarɨnɨ? \v 41 Soyɨ́né dɨŋɨ́ re nɨseaimónɨrɨ aiwɨ, ‘Jisasomɨ pí pí wímeáagɨ aiwɨ ananɨ númɨ xɨ́danɨ́wárɨnɨ.’ nɨseaimónɨrɨ aiwɨ segɨ́ wará éɨ́ seainɨnɨŋoɨ. Éɨ́ mɨseainɨpa enɨ nánɨ awí nɨŋwearo Gorɨxomɨ rɨxɨŋɨ́ re urɨ́poyɨ, ‘Awamɨ obo yapɨ́ owíwapɨyinɨrɨ sɨŋwɨ́ mɨneanɨpa eɨ.’ urɨ́poyɨ.” nurɨmɨ \v 42 ámɨ bɨ nurɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ ápoxɨnɨ, nionɨ kapɨxɨ́ xeanɨŋɨ́ nímeanɨ nánɨ imónɨŋɨ́wá mɨnɨpaxɨ́ imónɨŋánáyɨ́, mɨnɨmúropaxɨ́ eŋánáyɨ́, joxɨ simónarɨŋɨ́pɨ oimónɨnɨ.” nurɨmɨ \v 43 ámɨ nɨbɨrɨ wenɨŋɨ́ éɨ́yɨ́ wɨnɨŋɨnigɨnɨ. Wiepɨsarɨŋowa sɨŋwɨ́ sipɨ́xɨpɨ́xɨ́ wiarɨŋagɨ sá riwa weŋagɨ́a nɨwɨnɨrɨ \v 44 ámɨ awamɨ pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ bɨ nurɨ xámɨ xanomɨ rɨxɨŋɨ́ nurɨrɨ́ná urɨ́ɨ́pa axɨ́pɨ ámɨ nurɨmɨ \v 45 nɨbɨrɨ wiepɨsarɨŋowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né sɨnɨ kikiɨ́á nero sá riwoyɨ́né rɨweŋoɨ? Arɨ́á reŋoɨ? Ámá imónɨŋáonɨ ɨ́wɨ́ yarɨgɨ́áyɨ́ pasá nɨnɨmero ɨ́á nɨxɨrɨpɨ́rɨ rɨxa iyíxɨnɨ. \v 46 Rɨxa wiápɨ́nɨmeápoyɨ. Oweaneyɨ. Sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ. Pasá nɨmeno rɨxa iwo yaparɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Jisasomɨ ɨ́á xɨrɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 47 Sɨnɨ e urarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Judaso —O wiepɨsarɨŋɨ́ worɨnɨ. O ámá obaxɨ́ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ urowárɨ́áwa, wigɨ́ kirá tɨ́nɨ iwaŋɨ́ tɨ́nɨ nɨmaxɨmɨ Judasomɨ rɨ́wɨ́yo xɨ́dɨgɨ́áwa o nipemaxɨmɨ Jisaso tɨ́ŋɨ́ e rémónapɨŋɨnigɨnɨ. \v 48 E nɨrémónapɨmáná óɨ́ e dánɨ re urɨ́ɨ́pa, “Nionɨ pasá numerɨ kíyɨ́ miaúnáná ayɨ́ sɨ́mɨmajɨ́ónɨŋɨ́ seaiarɨŋɨnɨ. Soyɨ́né ‘O Jisasorɨ́anɨ?’ nɨyaiwiro ɨ́á xɨrɨ́ɨ́rɨxɨnɨ.” urɨ́ɨ́pa \v 49 Jisasomɨ nɨwímearɨ́ná aŋɨ́nɨ yayɨ́ “Gɨ́ nɨréwapɨyarɨŋoxɨnɨ” nurɨrɨ kíyɨ́ miaúnɨŋɨnigɨnɨ. \v 50 Kíyɨ́ miaúnáná Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nɨgɨ́ nɨkumɨxɨnɨrɨ emearɨgwɨ́íoxɨnɨ, joxɨ nionɨ nimɨnɨrɨ barɨŋɨ́pɨ rɨxa rɨniarɨŋɨnɨ?” uráná awa mɨ́rɨ́ nɨbɨro omɨ ɨ́á xɨrɨgɨ́awixɨnɨ. \v 51 Ɨ́á xɨrarɨ́ná Jisaso tɨ́nɨ rogɨ́áwa wo xegɨ́ kirá reŋɨ́ nɨmɨxearɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋoyá omɨŋɨ́ wiiarɨŋomɨ mɨŋɨ́ orómɨnɨrɨ éɨ́yɨ́ pɨ́rɨ́ nɨmoyɨ́kirɨ arɨ́á mɨŋɨ́ nɨwirɨ́piearɨ mamówárɨŋɨnigɨnɨ. \v 52 Arɨ́á mɨŋɨ́ nɨwirɨ́piearɨ mamówáráná Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Kirápá aŋɨ́wámɨ ámɨ sɨxɨ́ ikwaseaáreɨ. Xwɨyɨ́á re rɨnɨŋɨ́pɨ, ‘Ámá kirá ɨ́á nɨmaxɨrɨro ámá pɨkianɨro emearɨgɨ́á gɨyɨ́ gɨyo wínɨyɨ́ enɨ kirá tɨ́nɨ pɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ.’ rɨnɨŋɨ́pɨ dɨŋɨ́ rɨmoarɨŋɨnɨ? \v 53 Joxɨ dɨŋɨ́ re rɨyaiwiarɨŋɨnɨ, ‘O xegɨ́ xanomɨ yarɨŋɨ́ nɨwirɨ́náyɨ́, xano éɨ́ umínɨ nánɨ aŋɨ́najɨ́ sɨmɨŋɨ́ wínarɨgɨ́áwa ɨ́á mɨropaxɨ́ wí e bɨ wí e bɨ miaúrárɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ waú inɨŋɨ́pɨ murowárénapɨpaxɨ́rɨnɨ.’ rɨyaiwiarɨŋɨnɨ? \v 54 Oweoɨ, ápo nurowárénapɨpaxɨ́ aiwɨ nionɨ apɨ nánɨ yarɨŋɨ́ nɨwirɨ́náyɨ́, rɨ́wamɨŋɨ́ nionɨ nánɨ ‘E nɨwiro pɨkipɨ́rɨ́árɨnɨ.’ nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ arɨge xɨxenɨ imónɨnɨŋoɨ?” E nurɨmáná \v 55 xɨ́omɨ ɨ́á xɨranɨro bɨ́áyo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Soyɨ́né ámá ɨ́wɨ́ xauráparɨŋɨ́ womɨ ɨ́á xɨranɨro nánɨ yarɨgɨ́ápa kirá tɨ́nɨ iwaŋɨ́ tɨ́nɨ ɨ́á nɨmaxɨrɨmɨ nionɨ ɨ́á nɨxɨranɨro rɨbarɨŋoɨ? Sɨ́á ayɨ́ ayo nionɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá nánɨ mɨrɨnɨŋiwámɨ nɨŋweámáná searéwapɨyarɨŋagɨ aiwɨ soyɨ́né wí ɨ́á nɨxɨranɨro egɨ́ámanɨ. \v 56 E nerɨ aí wɨ́á rókiamoagɨ́áwa nionɨ nánɨ nɨrɨro Bɨkwɨ́yo eagɨ́ápɨ xɨxenɨ imónɨnɨ nánɨ soyɨ́né e niarɨŋoɨ.” uráná wiepɨsarɨŋowa nowanɨ omɨnɨ nɨwiepɨsamoárɨmɨ éɨ́ ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisasomɨ xwɨrɨxɨ́ umegɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 57 Jisasomɨ ɨ́á xɨrɨ́áyɨ́ omɨ nɨméra nuro Kaiapasoyá aŋɨ́yo ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ awí eánarɨgɨ́e nánɨ nɨmeámɨ warɨ́ná \v 58 Pitao “Jisasomɨ pí wipɨ́rɨréoɨ?” nɨyaiwirɨ ná jɨ́amɨ dánɨ anɨnaxɨ́dɨ́ nɨwiéra númɨ nurɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋoyá aŋɨ́ ákɨŋáyo nɨpáwirɨ porisowa tɨ́nɨ nawínɨ ŋweaŋáná \v 59 apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowa nowanɨ tɨ́nɨ omɨ pɨkipɨ́rɨ nánɨ “Sɨŋwɨ́ ɨ́wɨ́ wɨnarogɨ́á xwɨyɨ́á omɨ pɨkipaxɨ́ imónɨŋɨ́yɨ́ bɨ ouxekwɨ́mópoyɨ.” nɨyaiwiro “Xwɨyɨ́á omɨ uxekwɨ́mopaxɨ́ bɨ oimónɨnɨ.” nɨyaiwiro rayarɨ́ná \v 60 ámá obaxɨ́ nɨbayiro omɨnɨ nuxekwɨ́moro aiwɨ omɨ ananɨ pɨkipaxɨ́ wí mimónɨ́ nɨyayíɨ́asáná waú nɨbɨri \v 61 omɨ nuxekwɨ́mori re rɨgɨ́isixɨnɨ, “Ámá ro re rɨŋorɨnɨ, ‘Nionɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá nɨpɨnearɨ sɨ́á wɨyaú wɨyimɨnɨ ámɨ mɨrɨpaxonɨrɨnɨ.’ rɨŋorɨnɨ.” rɨgɨ́isixɨnɨ. \v 62 E nɨrɨmáná eŋáná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ seáyɨ e imónɨŋo nɨwiápɨ́nɨmearɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “‘Joxɨnɨ́ xwɨyɨ́á rɨxekwɨ́moarɨgɨ́áyɨ́ nánɨ xwɨyɨ́á wí mɨrɨpaxɨ́ rɨsiarɨnɨ? Sɨnɨ xwɨyɨ́á nɨrɨxekwɨ́morɨ́ná rarɨgɨ́ípɨ, ayɨ́ pí nánɨ rarɨŋiɨ?” urɨ́agɨ aí \v 63 Jisaso xwɨyɨ́á bɨ murɨŋɨnigɨnɨ. Xwɨyɨ́á bɨ murarɨŋagɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ xwéo sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ nepa Kiraisoxɨ, ámá yeáyɨ́ neayimɨxemearɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaronɨ́oyɨ rarɨŋwáoxɨ eŋánáyɨ́, nepa niaíwɨ́ Gorɨxoyáoxɨ eŋánáyɨ́, Ŋwɨ́á anɨŋɨ́ sɨŋɨ́ imónɨŋo tɨ́ŋɨ́ e dánɨ́nɨŋɨ́ nɨrɨrɨ áwaŋɨ́ neareɨ.” urɨ́agɨ \v 64 Jisaso re urɨŋɨnigɨnɨ, “Oyɨ, ayɨ́ rɨxa joxɨ rarɨŋɨnɨ. E nerɨ aí re rɨrarɨŋɨnɨ, ‘Rɨ́wéná seyɨ́né ámá imónɨŋáonɨ Gorɨxo eŋɨ́ sɨxɨ́ eánɨŋoyá wé náúmɨnɨ ŋweaŋagɨ sɨŋwɨ́ nanɨro aŋɨ́namɨ dánɨ agwɨ́ tɨ́nɨ weaparɨŋagɨ nanɨro epɨ́rɨ́árɨnɨ.’ rɨrarɨŋɨnɨ.” uráná \v 65 Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ xwéo wikɨ́ nɨwónɨrɨ xewanɨŋo xegɨ́ rapɨrapɨ́ yínɨŋú naxerɨ ámɨnáowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá ro Gorɨxomɨ xewaxonɨgɨnɨrɨ rɨxa omɨ rɨperɨrɨ́ umearɨnɨ. Ámá wínɨ wínɨ omɨ xwɨyɨ́á uxekwɨ́mopɨ́rɨ bɨpaxɨ́ mimónɨnɨ. Ai, o Gorɨxomɨ rɨperɨrɨ́ umearɨ́ná sewanɨŋoyɨ́né rɨxa arɨ́á wíoɨ. \v 66 Soyɨ́né dɨŋɨ́ pí yaiwiarɨŋoɨ?” urɨ́agɨ awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “‘O rɨ́ɨ́pɨ rɨxa nɨpɨkipaxɨ́rɨnɨ.’ neaimónarɨnɨ.” nurɨmáná \v 67 omɨ sɨ́mɨmaŋɨ́yo reaŋwɨ́ úrɨro wé amɨmá nemáná earo nerɨ́ná wa wé piárá nupɨkákwiayiróná \v 68 re urayigɨ́awixɨnɨ, “Kiraisoxɨnɨ, dɨxɨ́ imónɨgɨ́áyo yeáyɨ́ uyimɨxemearɨ́a nánɨ arɨ́owayá xwɨ́á piaxɨ́yo dánɨ iwiaroŋoxɨnɨ, áwaŋɨ́ nɨnearɨrɨ wɨ́á nearókiamoɨ. Agwɨ iwaŋɨ́ go reaarɨnɨ? Iwaŋɨ́ go reaarɨnɨ?” urayigɨ́awixɨnɨ. \s1 Pitao “O nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.” urɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 69 Pitao, aŋɨ́ ákɨŋáyo ínɨrɨwámɨnɨ ŋweaŋomɨ apɨxɨ́ omɨŋɨ́ wiiarɨŋɨ́ wí re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́ Jisaso tɨ́nɨ emearɨŋɨ́ woxɨrɨnɨ.” urɨ́agɨ aiwɨ \v 70 Pitao “Oweoɨ.” nurɨrɨ “Jíxɨ rarɨŋɨ́yɨ́ nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.” nurɨmɨ nurɨ \v 71 ɨ́wí ákɨŋá tɨ́ŋɨ́ e roŋáná ámɨ wí nɨbɨrɨ omɨ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨrɨ ámá e ŋwɨxapɨgɨ́áyo re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá royɨ́ Nasaretɨ dáŋɨ́ Jisaso tɨ́nɨ emearɨgɨ́áyɨ́ worɨnɨ.” urɨ́agɨ aí \v 72 Pitao “Oweoɨ.” nurɨrɨ́ná “Xwɨ́á tɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ seararɨŋɨnɨ. Ámá o nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.” nurɨmáná eŋáná \v 73 rɨ́wɨ́yo onɨmiápɨ e rówapɨgɨ́áyɨ́ aŋwɨ e nɨbɨro Pitaomɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “‘Xwɨyɨ́á joxɨyá Gariri pɨropenɨsɨ́yo dáŋɨ́yɨ́ rarɨgɨ́ápɨ axɨ́pɨ rarɨŋagɨ nánɨ joxɨ ayɨ́yá woxɨrɨnɨ.’ neaimónarɨnɨ.” uráná \v 74 o sɨpí ikaxɨ́ nɨméperɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xwɨ́á tɨ́ tɨ́ŋɨ́ e dánɨ re seararɨŋɨnɨ, ‘Nepa o nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” uráná re eŋɨnigɨnɨ. Karɨ́karɨ́ rɨ́aiwá rɨŋɨnigɨnɨ. \v 75 Karɨ́karɨ́ rɨ́aiwá ráná ámɨ pɨ́né Jisaso urɨ́ɨ́pɨ “Karɨ́karɨ́ sɨnɨ rɨ́aiwá mɨrɨŋáná joxɨ biaú bɨ ámá wíyo re urɨrɨ́ɨnɨ, ‘O nánɨ nionɨ majɨ́árɨnɨ.’ urɨrɨ́ɨnɨ.” urɨ́ɨ́pɨ dɨŋɨ́ nɨwinɨrɨ e dánɨ nɨpeyearɨ ŋwɨ́ pɨyɨ́ wɨ́rɨnɨŋɨnigɨnɨ. \c 27 \s1 Jisasomɨ Pairato tɨ́ŋɨ́ e wárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Wɨ́ápɨ tɨ́nɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowa tɨ́nɨ Jisasomɨ nɨpɨkipɨ́rɨ nánɨ xwɨyɨ́á numearɨmáná \v 2 gwɨ́ nɨyiro nɨmeámɨ nuro émáyɨ́ gapɨmanɨ́ Pairato tɨ́ŋɨ́ e wárɨgɨ́awixɨnɨ. \s1 Judaso gwɨ́ yaímɨnɨŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 3 Judaso, Jisasomɨ mɨyɨ́ urɨ́o mebáowa “Jisaso xewanɨŋo rɨ́ɨ́pɨ nánɨ pɨkipaxɨ́ imónɨŋagɨ nánɨ émáyɨ́ opɨkípoyɨ.” rarɨŋagɨ́a arɨ́á nɨwirɨ dɨŋɨ́ sɨpí wíagɨ nɨgwɨ́ sirɨpá 30 mɨnɨ wíɨ́ápɨ ámɨ nɨmeámɨ nurɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowamɨ tɨ́nɨ Judayɨ́ mebáowamɨ tɨ́nɨ mɨnɨ wimɨnɨrɨ nerɨ́ná \v 4 re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ ámá ɨ́wɨ́ bɨ méomɨ mɨyɨ́ nurɨrɨ nánɨ sɨpí ikárɨnɨ́anigɨnɨ.” urɨ́agɨ aí awa re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Jɨwanɨŋoxɨ éɨ́pɨ nánɨ none pí nánɨ neararɨŋɨnɨ? Jɨwanɨŋoxɨ ikɨxéɨnɨ.” urɨ́agɨ́a \v 5 Judaso nɨgwɨ́pɨ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ e emɨ nɨmoánɨmo nurɨ xewanɨŋo gwɨ́ yaímɨnɨŋɨnigɨnɨ. \p \v 6 Judaso peyeááná apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa nɨgwɨ́ apɨ nɨmearo re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Nɨgwɨ́ rɨpɨ ámá opɨkípoyɨnɨrɨ wíwápɨ eŋagɨ nánɨ nɨgwɨ́ Gorɨxo nánɨ aŋɨ́ riwámɨ tarɨgɨ́ápɨ tɨ́nɨ nawínɨ nɨkwierorɨ́náyɨ́, ayɨ́ nɨpɨkwɨnɨ menɨnɨ.” nɨrɨnɨro \v 7 nɨgwɨ́ apɨ nánɨ xwɨyɨ́á nɨrɨnɨ́áwa nɨgwɨ́ apɨ nɨmeámɨ nuro ámá mɨdáŋɨ́ imónɨgɨ́áyɨ́ xwɨ́á weyipɨ́rɨ́a nánɨ xwɨ́á xegɨ́ yoɨ́ Xwárɨ́á Sɨxɨ́ Imɨxarɨgɨ́áyɨ́yápɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ bɨ́ egɨ́awixɨnɨ. \v 8 Nɨgwɨ́ ámá opɨkípoyɨnɨrɨ wigɨ́ápɨ tɨ́nɨ xwɨ́á apɨ bɨ́ éagɨ́a nánɨ yoɨ́ Ragɨ́pɨyɨ wɨ́ragɨ́árɨnɨ. Agwɨ enɨ sɨnɨ e nɨra warɨŋoɨ. \v 9 Awa e éáná xwɨyɨ́á Gorɨxoyá wɨ́á rókiamoagɨ́ Jeremaiao nɨwurɨyirɨ rɨ́wamɨŋɨ́ eaŋɨ́ rɨpɨ, “Awa nɨgwɨ́ 30 Isɨrerɨyɨ́ ‘Ámá wo xegɨ́ wo nánɨ mɨyɨ́ nearáná wianɨ́wárɨnɨ.’ rɨnɨgɨ́ápɨ nɨmearo \v 10 xwɨ́á xegɨ́ yoɨ́ Xwárɨ́á Sɨxɨ́ Imɨxarɨgɨ́áyɨ́yápɨyɨ rɨnɨŋɨ́pɨ Gorɨxo sekaxɨ́ nɨrɨŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xɨxenɨ bɨ́ nero mɨnɨ wigɨ́awixɨnɨ.” Xwɨyɨ́á e nɨrɨnɨrɨ eánɨŋɨ́pɨ íná xɨxenɨ e imónɨŋɨ́rɨnɨ. \s1 Pairato Jisasomɨ yarɨŋɨ́ wiayiŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 11 Jisasomɨ nɨmeámɨ nuro gapɨmanɨ́ Pairato tɨ́ŋɨ́ e mearémóáná gapɨmano yarɨŋɨ́ nɨwiayirɨ́ná re urɨŋɨnigɨnɨ, “Joxɨ mɨxɨ́ ináyɨ́ Judayɨ́yáoxɨranɨ?” urɨ́agɨ Jisaso “Joxɨ e rarɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 12 Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́yá mebáowa tɨ́nɨ xwɨyɨ́á obaxɨ́ omɨnɨ uxekwɨ́moarɨŋagɨ́a aiwɨ o xwɨyɨ́á xɨxe urɨpaxɨ́ nimónɨrɨ aí bɨ murɨŋɨnigɨnɨ. \v 13 Xwɨyɨ́á bɨ murɨ́ yarɨŋagɨ Pairato sɨŋwɨ́ e nɨwɨnɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Xwɨyɨ́á obaxɨ́ ‘Joxɨnɨ́ rɨxekwɨ́moayarɨgɨ́áyo arɨ́á mɨwipa rɨyarɨŋɨnɨ?” nurɨrɨ \v 14 Jisaso xɨ́omɨ uxekwɨ́moarɨgɨ́á bɨ nánɨ aí xɨ́o bɨ murɨ́ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨrɨ ududɨ́ winɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Pairato Jisasomɨ níkwearɨ wárɨmɨnɨrɨ eŋɨ́pɨ nánɨrɨnɨ. \p \v 15 Sɨ́á Gorɨxo Judayo mɨpɨkí wiárɨ́ múroŋɨ́yi imónɨŋáná xwiogwɨ́ ayɨ́ ayo Judayɨ́ nuro wigɨ́ gwɨ́ ŋweagɨ́á wo nánɨ émáyɨ́ gapɨmanomɨ yarɨŋɨ́ wíáná o ayo yayɨ́ owimómɨnɨrɨ wigɨ́ go go nánɨ wimónarɨŋɨ́yɨ́ wáriagɨ́rɨnɨ. \v 16 Íná wigɨ́ ámá gwɨ́ ŋweaŋɨ́ wo Barabasoyɨ rɨnɨŋo Judayɨ́ nɨ́nɨ yoɨ́ oyá nɨjɨ́á imónɨgɨ́árɨnɨ. \v 17 Ayɨnánɨ ámá sɨpɨ́á ayɨ́ gapɨmanɨ́ Pairato tɨ́ŋɨ́ e awí eánáná o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ go seawárimɨ́ɨnɨ? Barabaso seawárimɨnɨréɨnɨ? Jisaso, ámá Kiraisoyɨ rarɨgɨ́o seawárimɨnɨréɨnɨ?” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 18 Ayɨ́ rɨpɨ nánɨ e urɨŋɨnigɨnɨ. O nɨjɨ́árɨnɨ. Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa Jisasomɨ sɨpí dɨŋɨ́ nɨwiaiwiro nánɨ xɨ́o tɨ́ŋɨ́ e wárɨ́á nánɨ o nɨjɨ́árɨnɨ. \v 19 Rɨpɨ nánɨ enɨ “Jisaso seawárimɨnɨréɨnɨ?” urɨŋɨnigɨnɨ. O íkwiaŋwɨ́ xwɨrɨxɨ́ mearɨŋɨ́námɨ éɨ́ ŋweaŋáná xiepí Jisaso nánɨ xwɨyɨ́á re urowárénapɨŋɨnigɨnɨ, “Árɨ́wɨyimɨ ámá o nánɨ orɨŋá nɨwɨnɨrɨ́ná dɨŋɨ́ rɨ́á nɨxéɨnigɨnɨ. Ayɨnánɨ ámá wé rónɨŋɨ́ omɨ sɨpí wí mɨwimɨxɨpanɨ.” urowárɨ́ɨ́ eŋagɨ o ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo “Jisaso seawárimɨnɨréɨnɨ?” urɨŋɨnigɨnɨ. \v 20 E urɨ́agɨ aiwɨ wɨ́á mónɨŋɨ́mɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Judayɨ́yá mebáowa tɨ́nɨ ámá oxɨ́ apɨxɨ́ aiwá apɨ nánɨ epɨ́royɨ́ egɨ́áyo re urɨméɨ́á eŋagɨ nánɨ, “‘Barabasomɨ neawáriɨ.’ urɨro ‘Jisasomɨ opɨkípoyɨ.’ urɨro éɨ́rɨxɨnɨ.” urɨméɨ́á eŋagɨ nánɨ \v 21 gapɨmano ámá e epɨ́royɨ́ egɨ́áyo “Ámá rowaú gɨ́mɨnɨ go seawárimɨ́ɨnɨ?” uráná ayɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Barabaso neawáriɨ.” urɨ́agɨ́a \v 22 Pairato re urɨŋɨnigɨnɨ, “Nionɨ Jisaso, ámá Kiraisoyɨ rarɨgɨ́omɨ pí wimɨ́ɨnɨ?” urɨ́agɨ nɨ́nɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Omɨ íkɨ́áyo seáyɨ e oyekwɨroárɨ́poyɨ.” urɨ́agɨ́a \v 23 o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Pí nánɨ? Pí ɨ́wɨ́ éɨ́ nánɨ yekwɨroárɨmɨ́ɨnɨ?” urɨ́agɨ aiwɨ ayɨ́ xwamiánɨ́ nura nuro re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Omɨ oyekwɨroárɨ́poyɨ.” nɨra warɨ́ná \v 24 Pairato “Gɨ́ xwɨyɨ́á arɨ́á mɨnipa epɨ́rɨ eŋagɨ nánɨ ámɨ bɨ nurɨrɨ aí naŋɨ́ wí imónɨnɨmenɨŋoɨ. Rɨxa mɨxɨ́nɨ épɨ́mɨxamopɨ́ráoɨ.” nɨyaiwirɨ ámá ayɨ́ re oyaiwípoyɨnɨrɨ, “O ‘Jisasomɨ xe oyekwɨroárɨ́poyɨ.’ nɨrɨrɨ aí ‘Reá mɨroánɨpa oemɨnɨ.’ nɨyaiwirɨ rɨ́a yarɨnɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ wigɨ́ sɨŋwɨ́ anɨgɨ́e dánɨ wé wayɨ́ nɨrónɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Ámá ro maŋɨ́ nionɨyáyo dánɨ pɨkipɨ́rɨméoɨ. Sewanɨŋɨ́yɨ́né segɨ́ maŋɨ́yo dánɨ pɨkipɨ́ráoɨ.” urɨ́agɨ \v 25 ámá nɨ́nɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Oyá ragɨ́ pí enɨŋoɨ xe oneaxénɨnɨ. Negɨ́ niaíwɨ́yo enɨ xe oxénɨnɨ.” uráná \v 26 Pairato re eŋɨnigɨnɨ. Barabaso nɨwárirɨ porisowamɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Jisasomɨ sɨkwɨ́á ragɨ́ pɨ́rɨ́ nuyɨkímáná íkɨ́áyo seáyɨ e yekwɨroárɨ́poyɨ.” nurɨrɨ mɨnɨ wiŋɨnigɨnɨ. \s1 Porisowa Jisasomɨ rɨperɨrɨ́ megɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 27 Porisowamɨ mɨnɨ wíáná awa Jisasomɨ nɨmeámɨ gapɨmanɨ́yɨ́yá aŋɨ́yo —Aŋɨ́ yoɨ́ Pɨretoriumɨyɨ rɨnɨŋɨ́yorɨnɨ. Aŋɨ́ ayo nɨpáwiro porisɨ́ nowamɨnɨ “Eɨnɨ.” nurɨro “Omɨ rɨperɨrɨ́ omépeaneyɨ.” nɨrɨnɨro re egɨ́awixɨnɨ. \v 28 Omɨ rapɨrapɨ́ xegɨ́ yínɨŋú nɨwirɨro emɨ moro ámɨ ayɨ́á rɨŋɨ́ wú, mɨxɨ́ ináyowa yínarɨgɨ́áyo dáŋɨ́yɨ́ wú nɨmearo uyírɨro \v 29 ópɨyá eŋɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ wɨrí nɨkɨ́kɨyimáná mɨxɨ́ ináyɨ́ amɨnaŋwɨ́nɨŋɨ́ imónɨŋɨ́ mɨŋɨ́yo dɨ́kínarɨgɨ́ápa omɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ mɨŋɨ́yo udɨ́kiárɨro xoyɨ́wá wɨyi mɨxɨ́ ináyowa maxɨrarɨgɨ́ápa ɨ́á umɨrɨro nemáná agwɨ́rɨwámɨnɨ xómɨŋɨ́ nɨyɨkwiro rɨperɨrɨ́ numerɨ́ná re urayigɨ́awixɨnɨ, “Judayɨ́yá mɨxɨ́ ináyoxɨnɨ, yayɨ́ osianeyɨ.” nurɨro \v 30 reaŋwɨ́ nɨwúrayiro xoyɨ́wáyi nurápɨro mɨŋɨ́yo neaayiro \v 31 rɨxa rɨperɨrɨ́ numearɨ́asáná rapɨrapɨ́ ayɨ́á rɨŋú nɨwirɨro ámɨ xegú nuyírɨmáná íkɨ́áyo seáyɨmɨ yekwɨroáranɨro nánɨ nɨméra ugɨ́awixɨnɨ. \s1 Jisasomɨ íkɨ́áyo yekwɨroárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 32 Yekwɨroáranɨro nánɨ aŋɨ́ apimɨ dánɨ nɨméra nuróná Jisaso rɨxa eŋɨ́ meánɨ́ yarɨŋagɨ nɨwɨnɨro ámá wo, Sairini dáŋɨ́ Saimonomɨ sekaxɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Yoxáɨ́ rɨpá nɨmeámɨ wuiɨ.” nurɨro \v 33 rɨxa dɨ́wɨ́ mɨ́eyoaŋɨ́ apɨkwɨ xegɨ́ yoɨ́ Gorɨgotaɨ rɨnɨŋɨ́pimɨ —Dɨ́wɨ́ apɨ yoɨ́ mɨ́kɨ́ ámá mɨŋɨ́ gɨxweá nánɨrɨnɨ. Dɨ́wɨ́ apɨkwɨnimɨ nɨrémoro \v 34 wa Jisaso rɨ́nɨŋɨ́ mɨwinɨpa oenɨrɨ marɨsɨnɨ́á yíkɨ́ yarɨŋɨ́ bɨ iniɨgɨ́ wainɨ́yo niwayɨmómáná nawínɨ oimónɨrɨ kɨrɨ́kɨrɨ́ nimearɨ e nero mɨnɨ wíáná iwamɨ́ó gɨ́gɨ́ éáná mɨnɨpaxɨ́ wimónɨŋɨnigɨnɨ. \v 35 Porisowa omɨ rɨxa yoxáɨ́yo seáyɨ e nɨyekwɨroárɨmáná “Oyá rapɨrapɨ́ none go go meanɨrɨ́enɨŋoɨ?” nɨrɨnɨro áwɨnɨ e nɨtɨmáná sárú nemáná \v 36 éɨ́ nɨŋwearo Jisasomɨ awí nɨmeŋwearo \v 37 ámá nɨ́nɨ “O ɨ́wɨ́ apɨ éɨ́ nánɨ rɨpɨkiarɨŋoɨ?” oyaiwípoyɨnɨrɨ íkɨ́á wárá nɨmearo “Ámá ro Jisaso Judayɨ́yá mɨxɨ́ ináyorɨnɨ.” nɨrɨro rɨ́wamɨŋɨ́ nearo mɨŋɨ́ tɨ́ŋɨ́ e seáyɨ e pɨ́raugɨ́awixɨnɨ. \v 38 Jisasomɨ nɨyekwɨroárɨrɨ́ná ámá ɨ́wɨ́ mearɨgɨ́íwaúmɨ enɨ mɨdɨmɨdánɨ yekwɨroárɨgɨ́awixɨnɨ. \v 39 Ámá óɨ́yimɨ bɨrɨ urɨ nɨyayirɨ́ná peayɨ́ sɨŋwɨ́ nɨwɨnɨro mɨŋɨ́ kɨrɨ́kɨrɨ́ nimearo ikayɨ́wɨ́ numearɨróná \v 40 re urayigɨ́awixɨnɨ, “Re rɨŋoxɨranɨ? ‘Niɨwanɨŋonɨ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwá nɨpɨnearɨ gɨ́ niɨwɨnɨ sɨ́á wɨyaú wɨyimɨ ámɨ mɨrɨmɨ́árɨnɨ.’ rɨŋoxɨranɨ? Joxɨ nepa niaíwɨ́ Gorɨxoyáoxɨ eŋánáyɨ́, jɨwanɨŋoxɨ eŋɨ́ nɨyoaárɨnɨmɨ wepɨ́neɨ.” rayigɨ́awixɨnɨ. \v 41 Apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ ŋwɨ́ ikaxɨ́ eánɨŋɨ́pɨ mewegɨ́áwa tɨ́nɨ Judayɨ́yá mebáowa tɨ́nɨ ámá bɨrɨ uro yayarɨgɨ́áyɨ́ rɨperɨrɨ́ umeararɨgɨ́ápa awa enɨ rɨperɨrɨ́ numero re rɨgɨ́awixɨnɨ, \v 42 “O ámáyo ‘Nionɨ tɨ́ámɨnɨ báná yeáyɨ́ seayimɨxemeámɨ́árɨnɨ.’ uragɨ́ aí xewanɨŋo arɨrá minɨpaxɨ́rɨnɨ. Íkɨ́áyo dánɨ eŋɨ́ nɨyoaárɨmɨ wepɨ́nánáyɨ́, ananɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roanɨ́wɨnɨ. \v 43 O Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ nɨŋwɨrárɨrɨ re rɨnarɨŋorɨnɨ, ‘Nionɨ niaíwɨ́ Gorɨxoyáonɨrɨnɨ.’ rɨnarɨŋorɨnɨ. Gorɨxo xewaxɨ́ ro nánɨ yayɨ́ nɨwinɨrɨ́náyɨ́, rɨxa éɨ́ oumínɨnɨ. Arɨrá winɨrɨ́enɨŋoɨnɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨ́wɨnɨ.” rɨgɨ́awixɨnɨ. \v 44 Ɨ́wɨ́ mearɨgɨ́íwaú mɨdɨmɨdánɨ yekwɨroárɨnɨgɨ́íwaú enɨ Jisasomɨ ikayɨ́wɨ́ numearɨrɨ́ná axɨ́pɨnɨ rɨgɨ́isixɨnɨ. \s1 Jisaso peŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 45 E néra núɨ́asáná eŋáná rɨxa sogwɨ́ áwɨnɨ e 12:00 imónáná re eŋɨnigɨnɨ. Aŋɨ́ nɨmɨnɨ sɨ́á yinárɨŋɨnigɨnɨ. Sɨ́á nɨyinárɨŋɨsáná rɨxa 3:00 p.m. imónáná ámɨ wɨ́á ónɨŋɨnigɨnɨ. \v 46 Ámɨ wɨ́á ónáná Jisaso xegɨ́ Xibɨruyɨ́ pɨ́né tɨ́nɨ rɨ́aiwá re rɨŋɨnigɨnɨ, “Eri, Eri, ramɨ sabakɨtani?” urɨŋɨ́pɨyɨ́ re nɨrɨrɨ́ná urɨŋɨnigɨnɨ, “Gɨ́ Gorɨxoxɨnɨ, gɨ́ Gorɨxoxɨnɨ, joxɨ pí nánɨ niepɨsamoarɨŋɨnɨ?” rɨ́aiwá e ráná \v 47 ámá e rówapɨgɨ́áyɨ́ wí Jisaso e rɨ́agɨ arɨ́á nɨwiro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Wɨ́á rókiamoagɨ́ Iraijao nánɨ rɨ́aiwá rɨ́a rarɨnɨ?” nɨrɨnɨro \v 48 ayɨ́ wigɨ́ wo aŋɨ́nɨ nurɨ írɨkwɨ́ bɨ nɨmearɨ wegwɨ́á wá tɨ́nɨ ayɨŋwɨ́ nikɨroárɨmáná iniɨgɨ́ wainɨ́ niáɨ́ eŋɨ́ bɨ írɨkwɨ́pimɨ niwayɨmómáná Jisaso onɨnɨrɨ wimɨxánɨmɨnɨrɨ yarɨ́ná \v 49 xegɨ́ wínɨyɨ́ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “E mepanɨ. Iraijao nɨwepɨ́nɨrɨ arɨrá winɨrɨ́enɨŋoɨ? Arɨrá mɨwipa enɨrɨ́enɨŋoɨ? Sɨŋwɨ́ owɨnaneyɨ.” rarɨ́ná \v 50 Jisaso ámɨ eŋɨ́ tɨ́nɨ rɨ́aiwá bɨ nɨrɨrɨ́ná xegɨ́ dɨŋɨ́ nɨyámɨga uŋɨnigɨnɨ. \v 51 Xegɨ́ dɨŋɨ́ nɨyámɨga úáná re eŋɨnigɨnɨ. Rapɨrapɨ́ aŋɨ́ rɨdɨyowá yarɨgɨ́iwámɨ awawá ŋwɨ́á Gorɨxoyá nánɨ nɨyimárónɨrɨ epaŋioárɨnɨŋú yoparɨ́ éde dánɨ xegɨ́pɨ naxega nɨwepɨ́nɨrɨ wúkaú imónɨrɨ xwɨ́á pobonɨ́ éáná sɨ́ŋá xwé áwɨnɨmɨ nɨjiga urɨ \v 52 ámá xwárɨpá noxoága úáná ámá Gorɨxomɨ dɨŋɨ́ wɨkwɨ́roagɨ́á pɨyɨ́yɨ́ wegɨ́e dánɨ sɨŋɨ́ ero egɨ́awixɨnɨ. \v 53 Pɨyɨ́ ayɨ́ Jisaso rɨxa nɨwiápɨ́nɨmeámáná eŋáná nuro Jerusaremɨ rémóáná ámá obaxɨ́ ayo sɨŋwɨ́ wɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \v 54 Porisowamɨ seáyɨ e imónɨŋo tɨ́nɨ porisɨ́ xɨ́o tɨ́nɨ Jisasomɨ awí mearogɨ́áwa tɨ́nɨ xwɨ́á pobonɨ́ erɨ amɨpí e imónɨrɨ éagɨ nɨwɨnɨro óɨ́ nikárɨnɨro re rɨnɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá royɨ́ neparɨnɨ. Gorɨxomɨ xewaxorɨnɨ.” rɨnɨgɨ́awixɨnɨ. \p \v 55 Apɨxɨ́ obaxɨ́ “Jisasomɨ saŋɨ́ nurápa númɨ ouxɨ́daneyɨ.” nɨrɨro Gariri pɨropenɨsɨ́yo dánɨ bɨ́íwa ná jɨ́amɨ nɨrómáná sɨŋwɨ́ wɨnɨgɨ́íwa ríwarɨnɨ. \v 56 Íwa wí Magɨdara dáŋɨ́ Mariaírɨnɨ. Ámɨ wí Jemisomɨ tɨ́nɨ Josepomɨ tɨ́nɨ xɨnáí Mariaíyɨ rɨnɨŋírɨnɨ. Ámɨ wí Sebediomɨ xewaxowaúmɨ xɨnáírɨnɨ. \s1 Jisasomɨ xwɨ́á weyárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 57 Rɨxa sogwɨ́ nokepá tɨ́nɨ ámá amɨpí mɨmúrónɨŋɨ́ wo —O Arimatia dáŋɨ́ Josepoyɨ rɨnɨŋorɨnɨ. O enɨ Jisaso wiepɨsiŋɨ́yɨ́ worɨnɨ. \v 58 O émáyɨ́ gapɨmanɨ́ Pairato tɨ́ŋɨ́ e nánɨ nurɨ Jisaso pɨyomɨ xwɨ́á weyárɨmɨnɨrɨ nánɨ yarɨŋɨ́ wíáná Pairato porisowamɨ “Xe omeanɨrɨ sɨŋwɨ́ wɨnɨ́poyɨ.” urɨ́agɨ \v 59 Josepo nurɨ pɨyomɨ nɨmearɨ rapɨrapɨ́ apɨ́á xaíwɨ́ weŋɨ́pɨ tɨ́nɨ xopɨxopɨ́ nɨrómáná \v 60 sɨ́ŋá óɨ́ xewanɨŋo nánɨ rɨxɨŋɨ́yimɨ —Ayi ámá sɨnɨ mɨweŋɨ́yirɨnɨ. Ayimɨ nɨmeámɨ nɨpáwirɨ nɨtɨmáná sɨ́ŋá piárá xwé wo mɨmegwɨnárɨ́ nɨméra nuro sɨ́ŋá óɨ́yimɨ nɨpɨ́roárɨmɨ uŋɨnigɨnɨ. \v 61 Magɨdara dáŋɨ́ Mariaí tɨ́nɨ Mariaí wɨ́í tɨ́nɨ ípaú sɨ́ŋá óɨ́yi mɨdánɨŋe nɨŋweámáná Jisaso pɨyomɨ e tarɨŋagɨ wɨnɨgɨ́isixɨnɨ. \s1 Jisaso pɨyomɨ awí mearogɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 62 Sɨ́á Sabarɨ́áyo nánɨ Judayɨ́ amɨpí píránɨŋɨ́ imɨxárarɨgɨ́áyi óráná wɨ́ápɨ tɨ́nɨ apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa tɨ́nɨ Parisiowa tɨ́nɨ awa gapɨmanɨ́ Pairato tɨ́ŋɨ́ e awí neánɨro \v 63 Jisaso pɨyo nánɨ re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámɨnáoxɨnɨ, yapɨ́ neaíwapɨyiŋo sɨnɨ mɨpé nɨŋwearɨ́ná re rɨŋɨ́pɨ, ‘Sɨ́á wɨyaú wɨyi óráná ámɨ wiápɨ́nɨmeámɨ́árɨnɨ.’ rɨŋɨ́pɨ nánɨ dɨŋɨ́ neainarɨŋagɨ nánɨ barɨŋwɨnɨ. \v 64 Oyá wiepɨsarɨŋowa nɨbɨro pɨyomɨ ɨ́wɨ́ nɨmearo pɨ́nɨ́ nɨtɨmáná ámáyo re urɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ, ‘O rɨxa wiápɨ́nɨmeáɨnigɨnɨ.’ urɨpɨ́rɨxɨnɨrɨ joxɨ porisɨ́ wamɨ sekaxɨ́ re urowáreɨ, ‘Omɨ xwɨ́á weyárɨgɨ́e nánɨ nuro awí sɨ́á wɨyaú wɨyimɨ mearópoyɨ.’ urowáreɨ.” uráná \v 65 Pairato re urɨŋɨnigɨnɨ, “Sewanɨŋoyɨ́né porisɨ́ wa awí mearopɨ́rɨ nánɨ nɨmeámɨ nuro soyɨ́né ɨ́wɨ́ mɨmeapa oépoyɨnɨrɨ yarɨgɨ́ápa wiepɨsarɨŋowa pɨyomɨ ɨ́wɨ́ meapɨ́rɨxɨnɨrɨ e e nurára úpoyɨ.” urɨ́agɨ \v 66 awa nuro Jisaso xwɨ́á weyárɨnɨŋe porisowamɨ e e nurára numáná sikɨ́ bɨ nɨmearo sɨ́mɨmajɨ́ó nánɨ sɨ́ŋá pɨ́rónɨŋomɨ seáyɨ e ikwiárárɨgɨ́awixɨnɨ. Apɨ mɨweŋáná “Ámá nɨpáwiro pɨyomɨ meáɨ́árɨ́anɨ?” yaiwianɨ́wánɨro nánɨ e egɨ́awixɨnɨ. \c 28 \s1 Jisaso ámɨ wiápɨ́nɨmeaŋɨ́ nánɨrɨnɨ. \p \v 1 Magɨdara dáŋɨ́ Mariaí tɨ́nɨ Mariaí wɨ́í tɨ́nɨ Sabarɨ́á rɨxa wéáná Sadéyo isɨ́áyo ípaú Jisasoyá xwárɨpáyo sɨŋwɨ́ wɨnanɨri nánɨ nuri \v 2 sɨnɨ mɨrémopa yarɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Pobonɨ́ xwé wí éáná aŋɨ́najɨ́ Gorɨxoyá wo aŋɨ́namɨ dánɨ nɨweapɨrɨ sɨ́ŋá xwárɨpáyo óɨ́yimɨ pɨ́roárɨgɨ́o mɨmegwɨnárɨ́ néra nurɨ óɨ́yimɨ nɨwiemoárɨmáná sɨ́ŋáomɨ seáyɨ e éɨ́ ŋweáagɨ \v 3-4 porisɨ́ awí mearoarɨgɨ́áwa aŋɨ́najo ápiaŋwɨ́ yarɨŋɨ́pa wɨ́á énɨŋɨ́ nókirɨ ŋweaŋagɨ nɨwɨnɨro xegɨ́ rapɨrapɨ́ enɨ sɨŋwɨ́ mɨmɨŋɨ́ inɨ́ɨ́ yínɨŋagɨ nɨwɨnɨro óɨ́ nikárɨnɨro pɨyɨ́nɨŋɨ́ nimónɨro xwɨ́ámɨ piérɨnowigɨ́awixɨnɨ. \p \v 5 Aŋɨ́najo sɨnɨ xwárɨpá tɨ́ŋɨ́ e ŋweaŋáná ípaú rémónapɨ́agɨ́i re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aípagwí wáyɨ́ mepanɨ. Nionɨ nɨjɨ́árɨnɨ. Aípagwí Jisaso, pɨyomɨ íkɨ́áyo yekwɨroárɨgɨ́omɨ sɨŋwɨ́ wɨnanɨri barɨŋiɨ. \v 6 O re mɨwenɨnɨ. Xɨ́o searɨŋɨ́pa rɨxa nɨwiápɨ́nɨmeámɨ úɨnigɨnɨ. Aípagwí xɨ́omɨ tɨgɨ́e nɨbɨri sɨŋwɨ́ wɨnɨ́piyɨ.” nurɨrɨ \v 7 ámɨ re urɨŋɨnigɨnɨ “Rɨxa nuri xegɨ́ wiepɨsarɨŋowamɨ re urémeápiyɨ, ‘ “O xwárɨpáyo dánɨ rɨxa nɨwiápɨ́nɨmeámɨ úɨnigɨnɨ. Arɨ́á épiyɨ. O Gariri pɨropenɨsɨ́yo nánɨ xámɨ yíɨ́mɨ soyɨ́né e nɨyoaro sɨŋwɨ́ wɨnɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” urémeápiyɨ.’ eararɨŋɨnɨ.” urɨ́agɨ \v 8 ípaú aŋɨ́nɨ xwárɨpáyo pɨ́nɨ nɨwiárɨmɨ nurɨ́ná wáyɨ́ ikárɨnɨri yayɨ́ ikárɨnɨri néra nuri wiepɨsarɨŋowamɨ áwaŋɨ́ urémeanɨri aŋɨ́nɨ warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. \v 9 Jisaso ípaúmɨ nɨwímearɨ “Gɨ́ ámá aípagwí!” nurɨrɨ yayɨ́ e wíáná ípaú aŋwɨ e nuri mɨŋɨ́ xwɨ́áyo nɨkwɨ́rori xegɨ́ sɨkwɨ́ ɨ́á nɨxɨrɨríná omɨ seáyɨ e umegɨ́isixɨnɨ. \v 10 Seáyɨ e uméáná o re urɨŋɨnigɨnɨ, “Aípagwí wáyɨ́ mikárɨnɨpanɨ. Sa nuri gɨ́ ámá imónɨgɨ́áwamɨ áwaŋɨ́ re urɨ́piyɨ, ‘“Soyɨ́né Gariri pɨropenɨsɨ́yo nánɨ yíɨ́rɨxɨnɨ.” rɨŋoɨ.’ nurɨri re urɨ́piyɨ, ‘ “Nionɨ e sɨŋwɨ́ nanɨpɨ́rɨ́árɨnɨ.” rɨŋoɨ.’ urɨ́piyɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ. \s1 Porisowamɨ xwapɨ́rá eaárɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 11 Ípaú sɨnɨ wiepɨsarɨŋowa tɨ́ŋɨ́ e nánɨ warɨ́ná re eŋɨnigɨnɨ. Porisɨ́ awí mearóɨ́áwa Jerusaremɨyo nɨrémoro apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowamɨ wa wɨnɨ́ápɨ nɨpɨnɨ nánɨ repɨyɨ́ wíáná \v 12 awa Judayɨ́yá mebáowamɨ awí neaárɨro xwɨyɨ́á nimɨxɨmáná porisowa áwaŋɨ́ murɨpa éɨ́rɨxɨnɨrɨ nɨgwɨ́ xwé obaxɨ́ mɨnɨ nɨwiro \v 13 re urɨgɨ́awixɨnɨ, “Ámá wí yarɨŋɨ́ seaíáná re urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ, ‘Árɨ́wɨyimɨ none sá weŋáná xegɨ́ wiepɨsiŋowa nɨbɨro pɨyomɨ ɨ́wɨ́ nɨmeámɨ ugɨ́awixɨnɨ.’ urɨ́ɨ́rɨxɨnɨ. \v 14 Gapɨmanɨ́ Pairato xwɨyɨ́á apɨ rɨnarɨŋagɨ arɨ́á nɨwirɨ́náyɨ́, o iwaŋɨ́ seaeanɨgɨnɨrɨ samɨŋɨ́ imɨxanɨ́wá eŋagɨ nánɨ ayá sɨ́wɨ́ nɨsearorɨ dɨŋɨ́ obɨbaxɨ́ mɨmopanɨ.” urɨ́agɨ́a \v 15 porisowa nɨgwɨ́ apɨ nurápɨro apaxɨ́pánɨŋɨ́ imónɨgɨ́á xwéowa urɨ́ápa axɨ́pɨ e yarɨ́ná pɨ́né apɨ Judayɨ́ aŋɨ́yo rɨnɨmeŋɨ́pɨ agwɨ sɨnɨ rɨnɨmearɨnɨ. \s1 Jisaso wiepɨsiŋowa tɨ́nɨ ámɨ erɨmeánɨgɨ́á nánɨrɨnɨ. \p \v 16 Wiepɨsiŋɨ́ wé wúkaú sɨkwɨ́ wo awa Gariri pɨropenɨsɨ́yo dɨ́wɨ́ Jisaso urárɨŋɨ́pimɨ nánɨ nɨyoaro \v 17 omɨ nɨwɨnɨróná seáyɨ e numero aiwɨ wa “Jisasorɨnɨ.” yaiwiro wa “Ámá ro nepa Jisasorɨ́anɨ?” yaiwiro yarɨ́ná \v 18 o aŋwɨ e nɨbɨrɨ re urɨŋɨnigɨnɨ, “Gorɨxo ‘Amɨpí aŋɨ́namɨ imónɨrɨ xwɨ́árímɨ imónɨrɨ eŋɨ́pɨ nánɨ joxɨ apɨ nɨpɨnɨ nánɨ nénɨ́ tɨ́ŋoxɨ imónɨrɨ́ɨnɨ.’ nɨrɨ́ɨ́ eŋagɨ nánɨ \v 19 re seararɨŋɨnɨ, ‘Soyɨ́né nuro ámá gwɨ́ rɨxɨ́ wɨrɨ́ wɨrímɨ gɨ́ wiepɨsarɨŋáyɨ́nɨŋɨ́ nɨwimɨxa nuróná re erɨ́ɨnɨ. Yoɨ́ ápo Gorɨxoyápimɨ dánɨ tɨ́nɨ xewaxonɨyápimɨ dánɨ tɨ́nɨ kwíyɨ́pimɨ dánɨ tɨ́nɨ wayɨ́ umeairo \v 20 sekaxɨ́ nionɨ searɨŋá nɨpɨnɨ xɨ́dɨpɨ́rɨ́a nánɨ uréwapɨyiro erɨ́ɨnɨ. Rɨpɨ enɨ arɨ́á époyɨ. Nionɨ anɨŋɨ́ dɨŋɨ́ seakɨkayómɨ́árɨnɨ. Sɨ́á yoparɨ́yimɨ e nánɨ aí nɨseakɨkayóa umɨ́árɨnɨ.’ seararɨŋɨnɨ.” urɨŋɨnigɨnɨ.